Professional Documents
Culture Documents
Alfonso Borelli - Theoricae Mediceorum Planetarum Ex Causis Physicis Deductae (1666)
Alfonso Borelli - Theoricae Mediceorum Planetarum Ex Causis Physicis Deductae (1666)
MEDICEORVM
PLANETARVM
tx CAVSIS PHYSICIS DEDVCTAE
\
IO ALPHONSO BORELLIO
In Mdlanenll pridem, nunc vero in Pifana Academia.
Mathematicarum scientiarum Profellorc.
FERDINANDVM IL
M A G N V M H E T R V R IA E D V C E M .
. i
/
Rj
FETU E N Y F F / J M O
FERDINANDO IL
MAGNO HETR. DVCI
f.
Recl^re magnus ille vates, ac philofo-
phus mihi dprcdiile videtur praecipu
a m , prgitantioremque humanarum
felicitatum hiice carminibus.
Afd M// ^7 , ffMfrf
rerc/M.
Sacrum nempe ac diuinum templum sapientuni
dodfrinadiuinitati, ac aeternitati erigkur, dicatur-
que, in quo abique vlia procciiarum, ac tempeifa-
tum perturbatione immotum ii.iauii?!maierenitate,
nec interrupta felicitate pericuerat. Non d.dimiic
templum magnus iiie Galil^us prcclara fua, & ad^
mirabiii dodfrina edidit, & regali, acgloriofo no
mini Mediceo, non in hiice infimis, ac terrenis re
gionibus, icd in fupremo ipfo C^lo, ac Iouiaii soiio
e fundamentis erexit, atque tuargloriofidima: pro-
fapi^e dicauit, gloriamque , & nomen amphUI-
mum in illa ferena, ac beata regione perpetuo du
raturum facnauit. Nec immerito gloriaris fapien-
^ 2. tilli-
!V
tiffime Princeps,cam tantam felicitatem maiorum
tuorum meritis adeptus fueris; A t ficutu exiguam
i .lirem aliquam gratiam merentur, qui egregia cdi-
fteia, ac tcmpfaiam fabrefacta quomodo!met ex
ornant, expoiiunt, atque pichrris'exK^hifquc ali
quibus ornamentis complent^ fic cgojj^^hnic Ale-
dicco templo ornatum aliquem^ quaiemcumque
aderre conatus fum , non videor otio, qua tua be
nignitate Aruor, abufus fuiffc, nec male de te meri
tus , quandoquidem, fi mei conatus irriti non fue
runt, atque fpes minime decepit,tabulam huic tem
plo non contemnendam delincalle mihi videor,
non quidem in ipfo templi vcftibulo (ab fit iacfan-
tia) led in intimo receflu, ac huiufmodi templi fa-
crario: node enim, ac contemplari externam fa
ciem huius mundani theatri, nempe diuini artid-
cis fabricam in propatulo politam omnibus datum
c lf, & nemo ab admirabili hoc ipedfaculo arcetur,
ac remouetur; at nolle caulas, ac rationes, quibus
diuina opiheiacdormatafunt, ac exercentur, hoc
inquam, Natura sacrarium eff; Quod fi mihi for
tuna arridt, vt nimirum rationes, & caulas phy fl
eas motuum Mcdiceorum pcrcepidc, & declarade
contigerit, non inani ia&antia proferre potero,me
in templo Icreno, in Iouiali sede a Gali!qo edito ta
bulam, & ornatum aliqualemcontulille i fi vero
ipc frudratus R:cro, vt Ad fcopum dcdgnatum non
pcrucnerim,icio magna quidem porius exoptari,
quam coniequi ab humana imbcciditatc pbde.
Teque, Princeps optime^ atque inciite,quaicmcum-
que meum conatum a^qui bonique coniuirurum
non dubRo, qui optime nodi, quam proftinde ia-
teat ipia veritas, quam Dijs tantum Piato concedit,
nobis autem vmbras contre^are permide; at qua-
icicumquc iiia? Rnt, non deipero, quin ciementidl-
m us, atque humanidlmus Princeps in perpetuum
gratitudinis , & obiequij monumentum recipere
non dedignetur, cui perpetuam g!oriam ,ac f^iici-
tarem exopto, & voueo. Fiorenti$ 1 0 . Oetobris.
i
* Sereniis. tua^ Ccidtudinis
<*- * 4
AD
VJ
^ I) E E C 7 ' <3 R E A /.
i'
3
y V/#
V oniam , quemadmodum diRum eR, Medicea fyde-
ra immediati ctrca louisglobum reuoluuntur.dt-
u o n s qutdctn abcodtdaatt)S,fcd femper fecuudutn ligno-
B a tum
tum ordinem ,ab Occidente, fciHcetid Orienfem in pro-
prijsorbibus.aut Epicyc!ts,(imulquc cum louis globo bpi-
cycli iplt circa Solem per Zodiacum aguntur duodecim
circiter annorum (patto,hinc rreseorumdem M edictorum
planctarum theoria: Oriuntur, quarum prima i!ia eR, quae
contingit circaglobunr ip R u slcu i$,& quam ,Rqutsin eo
dem louiali gtoboverfaretur, obieruatet, videretquein^-
qualitates omnes pracdrRorum planetarum, tam cuca lati
tudines , quam longitudines,praucreaqucphaies illis (imii-
lim as,quasnobisinlcrradegentibus Luna exhtbet,ple
nas fcilicer,lilentes,& c.
Secunda verotheoaa ilia cR, qua: varias declarat appa
rentias, quas Aiediceafydera exhibetent relpeRu Sol s, hoc
cR , h alpteientium oculi degerentin iplo Sole -
Verum, qmanosiouialcs iatellitesconfpicimus, eorum-
que motus non ex Ioue qutdem, neque ex ip(o solari glo
b o, fied tantum ex T erra huius ncRrar luperhcie,a qua li
ni ul cum luo fy Remate iuppirer.modo magis.modo minus
tem ouetur, cum interdum in mediocri ab ea diRantia (it
conRitutus, ac modo ex vaa, modo ex altera parte ipfam
intueatur, hinc cR , quod pr$ter ante diRas anomalias de
bent iouialcs plancta circa eatum motus has quoque vicif-
iitudincs,ac irregularitates habere, de quibus omnibus
theori js tripartito diRributis inferius agendum eR .
2 ): 7 * y r, f.v 7^/2
. C<<^ 7 ^ ^
.Z)f 7 * y^Ar .
jr.
CO R 0 ^ ^ tR. V ^
fo
ternum eR.quacrituranGfanimAMcum.vtprincipium mo^
tus animalium', an naturale veluti propenGo corporum
grauium addefeendeudum , Icu appetitus, quo magnec
lcrroappropmqmrar ; Aveco pr^dicfavircuseanerna eG,
quaErtruran pendeat ab ^uteHigenms.lcu mentibus ange
licis, an vero GtGmiiis motui proicAnrutn. Muiai ad ani
mam intdligentialuecofugiunr, "elmti ad (aeram anchora ,
vrmotuum planetarum raboocsreddantxitMltmphcesnon
lunc, veluti lapidis de(cenlus,lcdmaximo artificio perA-
ciuntur; concipetc enim nequeunt ,quoavodop(aRBtapet
iiquidum zther polGtconGanti tege moucri per citcuium
ecccntricum abique vlla deu!ationc,tanciiquc artiGcioGa
anomalis,quae in cius circuitu obleniantur, cum contra
talem Anem facillime conlequamut fupponcntcs,tbi du^
cem adeHc nedum oculatum , verum enamintcMigentemit
qui iplumducatplanctam debito itinere abtque vlla ttans-
grcfltone. Verum enim vero licet huiulmodi aOcrtio a ple-
rilque admittatur , tamen nutlus prorlus reperitur qui ia
dubium reuocet, quod, GpoAibilecAet motionum plane
tarum caufas afUgnare mere naturales, conAigiendum non
cUctad animam,(eu intcHigennam, quemadmodum ne
mo ( vt rcor) Gbi fuadebir, morum, quo grauia tendunt ad
ipfam Terram linea omnium breuidtma, pendere abani-
m a, aliaue intclligentia.qua: propriam iedem habeat ia
laxis, ac deorlum im pellat; poGibileenim e& ,ac minoti
quidem labore, atquedilpendio, vtnarurae uhuodiconie-
quatur Anem ;niediantc aliqua Auiplici natutah facultate,
quggrauitas appellatur.
Quoniam vero praecipua ratio ob quam ad intelligentias
confugiunt in motibusplancrarumexeo petitur,<;uia Ici-
liceteorum curlus lolertia nimia, & artiR co peraguntur,
ita vt veriAmile non videatur facultate aiiqua naturali Am-
plici, ac c$ca planetas non lotum fuipendi abique vlla titu
batione in tethere Ruido, verum etiam per ecccntricum
citcumuolui,tmmb(quod magis niiradumcG)perellipAm,
aut lineam elliptica: ptopuotewcorum Apogca in aotci io?
ra
?' .
M progredi, nodos antem in poAeriora Arma, ac Aabiii ie-
g e ,a c methodo,tandemquc in tanta circuitum vartetata-
tenunquam vaciitare. Si igitur nosoRenderimushgc om
nia ed&cipofTe ab vnaAmpiici naturaiique virtute, itu^ in
ferna , Aue externa, nihii nobis opus crtt confugere ad aiias
machinas.
Primum autem ienfus ipie videtur oAendere, quod in
motibus tircutarfbus orbis ex interna. naturaitque virtute,
aut ab externa, ac vioienta iUi, qui per matores etreuios per"
aguntur (eadem tamen mottua v i ) (emper iiiis tardiores
funt. qui circa minores tircuios rcuoiuuntur: itd graucati-
^oodcorpus penduium proprias eAictt ciciliationes circa
Ane AsipenAoniscentrum; hae aurem procul dubio Auntab
iorrinfeco, ac naturali principio, ictticer a grautrate praedi-,
d i penduli, quod Iponte ,ac per ie abtque aiia vt externa
impeitente proprias efHcit vibrationes; hic autem videmus
quod dum pendutum przdidum vitrocuroque percurrit,
A Alum .q a o Aaipenditur,prodi*catur. (tatim eius motus
tardior cuadtr, ii vero contra decurterur.fhtim velocior tit;
ergom circuitibus d vi ndturaii peradis neccAe eA. vt
produdo gy to mobtie circuitu abibiuar maiori tempore.de
C conuer!o;<! vero vtamuraiiqua virtute exrerna impcHen-
te gyrando ibiicet przdidum penduium per aiicuius Circuit
penphcnam , vtdem us.quod ii poAqua-n tatis im-puifua
penduto impreifus fuit, Aium ipium producatur. R cu cui-
tus ampiiAcentur, motus retardatur. A vero decurtetur A-
ium ,c)rcuuusquereAringanrar,acccicrarur Idem contin
git tn parua tibradentati horoiogii, in qua ibient aptati duo
pondera zquaiiter re nota ab etusaxt.paritcrque hic vide-
mus.quod eadem virtus ctuidem praemontispondefis naio-
ri veiocitate itbruia gytar.omneiqueaiiasroras.cu n ponde
t^przdida propinquiora Atnt centro proprue reuoiutioms,
& d co n u erlo ; quapropter etreuiares m.^tus. ieupropoa,
ieu extranea virtutc peradi, quotidcumque circuttus a n-
piiAcatur, ob Annidunetri prodtudlone tongiort abioiuuu-
tut teiupote , 4 t c contra. Si igitur lupponamus pianctz
C x cor-
ts
corpus V! inrrinfeca crrca^olem torquer!, feucirCa fouem,
fcu potius circumgyrari abimpulfu folariu radiorum , dum
ijlim ul cum folari vertigine circumferuntur ,ac idipfum
contingar in Ioue, nutia adcritdifUcuirasin retardanda pla-
nera; velocitate ;quoficfcumqueenim remotior erit a Sole
defettber circulum ampliorem,ptolndcquc rctardabtrur^
contra verd cum Sob vicinior GenanguGtorcm circulum
deGgnabir, ac idcirco Ger concitatior. Quamquam autem
alicui videatur fatis probata huiuGnodi propoGtto ex pra:-
di^iscxperimentis, h^c tamen non fuGiciunt, neque carent
fallac js; quapropter ncceOe eG vt fubtiliort indagine idtp-
fum perpendamus, ac primum aio. verum non cGe, idem
mobtlcfcmperab eadem virtute motiua intriieca transla
tum ) ac modo peteurteos maiorem ctrculi peripheriam*
modo vero minorem ,ptr minorem circulum concttatio-
x: motu ocri .quam per maiorem; progreditur enim ea
dem velocitate per ambos circulos inaiquales, hoc cft tem
poribus $quahbus aqualia fpatia pertranGt, vt G vetbi gra
tia idem mobile B latum ab intrinieco fui pxmcipio fempe:
Abi ipG vniform i.m odd feratur pet citculi peripheriam
B C.cuiusradius A B ,m o d d vero per circumferentiam
B E .cuius tcnudiameter B i ) , talfum erit, idenr mobile
aqualibus temporibus maius fpattum pcrtranGre per cir
cumferentiam B E , quam pcrtranleat per circumferentiam
B C ;h o c autem probatur ratione habentepto fundamen
to lumen iplum naturale, atqueexpetientia.
Ac primum qu dem,cum fupponamus,moricem facul
tatem mobilis B conGantcm clle,neque vnquani augeri,
neque diminui, nectRariumprofedidcG, vteiulmodi fa-
cuiras temporibus aqualibus (patia pcttanleat arqualia; va
ria autem dircRro, leu inclinatio, aut curuttas dnGorum
motuum nullam alteration^m afferunt praedic^ motnei
facultati,neque etus vntform! operationi ,ideG celeritati;
ergotcmportbusxqualibus idem mobile Biertur atquali-
bus velocitatibus, ideoque p^ rtranGbit acquaha fpatia B C ^
& B h.Vctum quidem ecq u od arcus B B tmnot ctit,quam
vt
13
vt(tm iH sR tarcn iB C ,q u od & i!tfef angulus ad centrum
B L) Had angulum B A C eanrdetn rcdprocam rationem
habebir.quam habet radh prgdic^ortmr circulorum,hoc eA
eru vt A B,ad B 1 ),quoniam faRo angulo B D F aequali an
guli B A C ,m c u s B C , & B F erunt Umilcs inter (e,cum
autem tdt m arens B C , & B B Rcr arquales, habebunt ad
comuncm arcum B Feandem proportionem; cBautcm ar
cus B C ad hbi timUcm arcum B F . v t radius A B ,ad ra
dam. B D ; vr ceto arcus E B ad arcum F B, ira efi anguh S
t D B ad angulum F D B , leu ad angulum B A C ;igiru r
angulus F. L B ,ad angtdumB A C habebit eamdem ratio
n e m , quan ratttus A B ad radium D B .
Fxpetimentum veroaputHmun, adhancvertatcm com
probandam erit huiufm odr: lumatur funependuium B ,
ccntro.Ruclauo A (ulpenfum.tiatquccMantia B D minor
longitudine tih A B ; in i) autem alms hgatur clatrus, Rat-
que angulus C A B aequalis angulo B D F: deinde pendut-
lum ttanslcratut ad Rtum A C , eique permittatur defeen-
lus versus Rtum A B horizonti perpendicularem, dubium
prottRo noneOin luocafupct arcum B C in Rtu A B pen
dulum acquthutiie cctturn aliquem velocitatis gtadum*
quo tertut per circcmitrentianidclcriptam breuiort pendu
lo BO,expericnMaconRar>quud arcus tranlaRusBG iub-
tendit angulum ad centrum C D B, qui ad angulum B A C
iubdupltcatam reciprocam proportionem Ivbet c a , quam
pendulorum longttudmcsiubt nt interle, hoced Acia 1 B
medta ptopotttonah mter A B, & B i ) expericnt,a*iuquatn,
oMcndtt, quod angulus C D Bhabcuit ad angulum B A C*
Rc^ ad angulum B D Fcam d en, rationem, quam habet i B
an D B.Hoc expenmenro iuppohro demondrart debe: ve-
loettatem penduh A B aqualem eRe velocitati pendu-
B D B ; quomam circulorum periphenx.teuarcunim i-
1 s camdem rt ionem habent, quam femidiametrt A B^
D Bcergo arcus B C ad arcum B F , eft vt A B ,a d D B*
ateus vrto G B ad ateum F D camdem habebat propor-
bouctn ^ quam i B > ad B D ^ jttgo ateus C B ad G B , clt
S4
vt A B ad I B ; deinde ver5 quontam tempora'ofci!!at!o-
nutnpcr arcus C B , & B G iubdupiam habent rationem
ciustquamhabsntpenduiorum iogitudines inter ie(vtego
aitbi demonRraui,ac experientia ipta teBatur) ergo fpatium
C Bad ipatium G B camdem habebit tationen!, quam ha
bent rcmpora.qubus prodidi tranAtusd penduioperagun-
tnr;iedcumtcmporatunt prop<ottiona!ta ipattjs traniadis
ceieritatcs xquates tunt inter te; ergoceicritas peaduit A B
sequaitse^ccieritattpendutt B D .
iiii aurem qntvtm etuimodt dcmonAtattonisnon per
cipiunt puterent iaitem fuaderi ab eiufmodi experimento ?
Supponatur funependuium A B quadrupium pendati
D B , permiMMurquf prrtrsvttpiumpenduium etreaam
bo centra A ,& D teratur, hoc et^a C per B in G , d caG in
C , acnamcrenturquatuorolctHationes, quz tierifuppo*
nantor ipatto duorum icrupuiorom iccurtdorum horae
ptcccis^dctndcabiarocituo Diibcr permittatur excurfus
ipApendakrpercttcumicrentiamiemtdtattncthA B , repe-
hturcntmquod m m. tcc. notariis pratdtdum penduium
peragit tres (oiummodooicMationcs. Tandem repoitro
tiauo DipAqne aittgato A io, ita vt perutuiom B D hmc inc^
de teratur per etreumterentiam Circuit B G * inueoiemut
quod in i. m.(bc.przdt&nm peduium !ex oiciiiattotres etA-
cict, ied penduium A B circa centrum A eodem tempore
tres ex iiits peragebar; ergo tempore quo penduium matus
vntamefKctt oitii ationem, penduium mtnus duasperagtr;
ideoque tempore quo matus penduium (emioittUattonem
eiTicttper arcum B C ,n ttn u s penduium ttttedietatemiurs
oictiiartonts per arcum B G medtctjte praxiuRt remporrs
abioiuet; penduiorutn ergo natura exigttquacttmque ccie-
rttate agitentur vt tempus oicMationts penduit A B , ou*
pium At tcntports ofciii^ttontspenduii^D B , qatoriftcum-
que hutusiongitttdo quarta parstucrit ionginsdrutsiMtusJ
Habemus autem incompoAtis vtbratiohibua quattuor (c*
mtoiciiiattoncs C B , & quatuor icmtoicriiattones B G ,
hoc cA habemus duasoicBiattoucs peaduh maiotts A B, dc
duas
1*
duasofUMatione* penduli B O * at duacofcittariones pca-
dicuti maiorts peragantur t. m. fec., & 20. m. ter., fciiicet
duobus tertiis temporis 2.m. fec. ,cum rati tempore ipfum
4 tes teerhet oferhattones, & duaeotctHattoncs minoris pen-
dtdi D B peragantur tertia parte eiufdem temporis* cum
ipfum (exies o(cii!aret;ergo tempus quod infumit in per
currendo arcu BGpenduium minus, cftpra:cise medietas
tempons coniumpti in percurrendo arcu maioris circuii
BCproindequc.cam dcm proportionem habebit ipatium
G B ad (patium G B , quam habet tempus rranGtus per
C B* ad tempus tranGrus per G B; verum cum tempora Gnt
proportionaiia (patiis peraAis, ceteriratcs funt e^dem ; er
go tcmportbus ^quatibus $qua!ia (patia pcrtranGbunt j
Hinc deducitur, quod cum virrusmotiuatntrtnfcca cR
cuiushbet mobiiis ,(empcrquc pcrfcucratctuidcm roboris*
neccGc c(t, vtciusceichtas perpetuo Grvniformis, ideoque
temporibus arquahbus acquatia tranGgaripatia inquatibet
iinea,& cuiushbet Ggura;, pr^diAum mobite ferri conetur,
ptoindequc.ticerpcndutum ctrcuituc (emtdiamcter pro
ducatur, vet decurtetur, numquamtamenpoGibiiceG.vt
ceieritas viiam hibeat aherationem * (cd iempet tempori-
bus$qua!ibns$quatia fpatia pertranGbit. Quoniam igitur
nos in planctarum motua(en(u ipiodocemur, phyGcam
quamdam ineGc,ac reptem motus inyqua!'tarem, quod ici-
iicetrcucra tcmponbusatquaiibus non traoGgunt xquaiia
fpatia ipGus tinca:, aut femita per quam feruntur, cogimur
atiam rationem diR a inacquaiitatis veihgare * tueoque no-
ceilc et}, vtconcedamus motticcm vim ipGus piancta non
fempet eamdem perteuerare, fcd modo augeri, modo
autem imminui,autopus cR vt conGigtamus au cauiam ah*
quam externam, ob quam vnitbrmis curfus ptaoetae natu-
wtiter tpGconucnicasaccctcretur, ac retardetur.
Quantum autem ad prtm am .cum videamus,catrfum
tuiuslibcrptanetanunquam acceterari* ntG cum boii ap
propinquat, ac eomagis, quo magis vicinior Gn contra ve
ro cum remotior euadit,progrediatur inucrio otdroe ( phy-
Gc.d
!<?
6 c6 en!w proprium motum retardat ratione exceifuum
praididarum remotionum) hoc fuppoiitotanquam raro*
atque perfpcdo dici poifet, quod cumSoi Htveiuticor,
fenions vitalts motricis virtutis planetarum, quo magis
ipii pianctz ciuimodi fonti apprcximanrur co maiorem
energiam,ac vim abipioiuicrpiant,ac iortianrur maiorem
virtutem motriccm ,ideoqucfint apti ad percurrenda ioca
Soi! proptnqua maiort impetu, ac teierirarc per proprius
erbes, quam percurrant ioca ab ipio Soic magis remota.
Sed antequam ad iecuodum nrodum deiccndamus a!i^
qua promittenda funt,& primo iocooifendetur,quod qu:-
libe t vaff a machiiia corporea in medio Huido natans penii-
iis.&Tquihbrarairavron ninoindiiiercns Rtad motum ia-
tcraiem , poterit a quacumque porentra nnpeiienre iicet
P^-r^ puitiia moveritraiucrtabrer. Supponainr tphora vaiia
in medio fluido H S natans, ira atquibrata, vr tndtffercns iit
ad motum iateraiem veriusR.,vciS,tunc quidem ii auie*
ranrur omnia impedimenta externa, & pr^ctpue deniitas
ffutdi,in quofph$ra natat,atque(uperticniatqu$itbetpo
tentia mottua. vteifatotnus P in motu conihtutus ab R
veriusS, vt offendat sphgram ad paites P,dicoquodvaifa
fpbcraM.necenariOimpcileturveriusS. Quoniam ip!n-
ra M tn quiete conRuuta iupponitut non habere inchna-
rienem, neque tepugnanttam ad motum traniuertaiem
verius S, igitur tanta eiieius inchoatio ad motum verius
S , quanta cfietusrciiifentta; ii ergo addatur potentia im*
pci<cns P ,qu^!ndiuit)b)iisnon eih ted quanta; necedario
fuperabit rehiientiam, qu$nuiiius roboris cii, & propterea
corpustngensM remoucbituraiuaprimauaquiete,tmpei-
icturque veriusS.
Atquontamadr^ui recentiores, abfque vila rarione, fed
1 7 propria audoritate affirmant non poile corpus magnum M.
teu.oueriaiuaqurereacorpuicuio minrmo P, deeepti, vt
iutpicor a vuigan proprietate itbr$ radiorutn atquaitum , tn
quammus pondusuoti ntouer contrapoittum tnatus pon-
duS) &.hmc reguiarngencraiem deducunt, non atntnad-
uet-
utrtens diicrimen inter hanc. & H!am operationem .de-
moniiranda eii iaiiitas huius aiierti hac ratione. Quia cor-
puicuiumPiupponiturnoniners,dciiabiie.ied in morsa
conihtntum, cumque morus concipi nequeat, quin aiiqua
veiocitate eiHciatur.tgitur aiiqua veiocitas tribus debet cor-
puicuio P , iit iiia V B .& (upponatur, quod inertia corpo*
rts M , ad motum acquirendum ad potentiam motiuatn
torpuicuii{P eamdem proportionem habeat .quam mo-
iescorporea M .ad mo!em P .& hat veiocitas V B ad veio-
citatem X . vt moies M . ad P , ictiicet vt inertia. & reiiiien-
tia M ad potentiam impuiuuam P , tunc ii iupponatur mo
ies M moueri versus R. cum veiocttateXt erunt iam duae
potentia, quae motsbus contrarijsie mutuo impeiiunr.de
quia ex mechansos momentum porcnt<$ unpuiiiug P com
ponitur nedum ex gradu fux virtutis motiuae, ied ettam ex
velocitate V B . qua mouetur. impeUit mobiie M . pa-
rirerque momentum ipiius M . componttur ex gradu fua:
reiiiientice, & ex veiocitate X. qua mouetur contra P , iunt-
que proporttones po;ennarum, & vciocitatutn caedem , &
recproce igttur momentum vtrtutis P cum veiocitate V B
xquatur praeis^ momento reiiiientia M cum veiocitate X,
& ideo vna aiteram non (uperabit, ied aquatis viribus am*
bo quiei^ent. hsnc iequttur. ii vetociras qua mobiie M fer-
tur verius H, mmoreiiet, quam X,tunc quidem potentia
Pcum veiootate V Bneceiiarso iuperaret reiiiicntiam M,
cum veioettate mmon qujm X , & ideo neceilario machi
na M ttansierretur verius S;hoc autem euidentius iequitur.
ii veioctras rciiiicntia M iupponatur nedum diminuta, ied
prorius ind!U)(tbii!S,& nuiia . quandoquidem quteicens
ommnoabique vita veiocitate ponitur; tgttur momentum
potcnnacotpuicuh P.cum veioestate V B muitb ntagis
iupetabtt reiidentsam maentna M nuiia veiocitate contra-
na adcci$; quapropter nccciiartd machioa vaiia M . a quo-
tmnquccorpuicuioimpeilente Premouebitut 4 iua quie
te, 3ttmpeiicfurver(usS .
Oitcnucte modo debemus, quod quodiibet corpus in
H motu
ta
moruconMutum,natdm ef^ex fui natura cadam veioci-
tateferti. Condat hoc experientia in proieAts,in quibus
poR rcceflirm mouentis dereiiAo mobiii in itu iiiiertatt
petfeuerat in eadem motus dircAione, & muito ciatius m
penduiiscorporibus. & natantibus, qutbus a quocumque
impuifu exiguo, & debiii agitatio imprimitur petfeuerans
in mobiii etiam remoto,& ociantc corpore impeiiente.
Hic tamen qu$n (oier, quid Gt ,*& qua ratione hutufmodi
impuiiusimprimatur,& retineatur;huic inflantia(ic tef-
ponderefoico : fupponaturiignum fupernatans inquiete
conflitutum.parirerque adGt corpus aiiud in motu con-
Ritutum, hcc quidem G dum mouetut t fiendit iigrtum fu^
pernatans, & quiefcens.quod indiRercnscRadmotum ia-
teraiem, nemo fane miratur,Gcomprehenfum,aut aitquo
inRrumeto traAum, aut tmpuif um a corpore moto transfe
ratur ^ & eadem veiocitatemoueatur,qu 3, monens fertur,
hic iam nihii aiiud imprimi in lignum, feunauicuiam vide
mus prarter motum ipfum de nouo fupcraddttum; hic ve
ro motus ex fui natura nihii aiiud eft.quam migratio a io-
co ad iocum ,& ,vt taiis, natuseOtransferre iignum per
tantum fparium in tanto tempore; ergoiicct viterius non
inOet, &cum eofocictatemnon ineat corpus primo mo-
uens, porerir quidem nauicuia iuxta motusnattuam ,quam
iam aAu haber.moueri per tantum fpatium in tanto tempo-
rc;eRenimiexNaturae. vt motusnii ahud6t,quam m o
rus, ideR migratio, qua: taiis noneRcr,Gperfc exinguerc-
tur abique viiacontrariareGRcntia; neque hic metaphora
iiia vfurpata a Caflendofpuicra quidem, fedmiiustppoG*
ta ) iocum habet, quando m quit, nauicuiam tyrocinio
quodam aOueReri adniotumexcrccndutn^dumimpdiitut
dm oum te, quaR iignum doAnn^, & difeipiina: capax ef-
fet; potius ergo dicendum, motum ex fin uatuta modum
cRc tantumntodo faciieacquiGbiiem, quandoquidem iie-
rinon poteR, vt,quod aAu mouctur,dum oneud-t cor
pus ipdtRetcns ad motum, id patitet fecum non transferat,
quae trausiatto cum cius naturae 6ty vt perpetuo exerceri
- - ' pofL
?p
pofHt, dummodo impedimentum, ve!cauta deRruens non
adueniat, tcquitur, quod qudtbet motus i quotibct prioci-
pio pendens eius naturae (it, vt potiit connnuari, & exerce
ri , teiheet vt tempore fequenti potHt percurrere aequate
fpanum tempore aequate priori;
Tettio toco dico, quod motus eiutdem machinae M , ti*
cet principio tardus^ & intenti bitis tit, poterit tamen augeri
quoufqueeadem pernicitate teratur, quo potentia Pim -
petitt, dummodo vetocitasimpcttenns temper eadem tit
Supponatur V B vctociras impcHenris P , & tn pttma tem-
ponsparttcniatranstcratur machina M /cum parua, & in-
tenfibiti veiootaie C D , feceturquc V A ^quatis C D , &
qu a in tecunda remports paYticuta mobite M non contra- Tjg.ry.
ponttdr. nec repugnat vetoettan tmpettenrts P , cum Rar ad
eatdem partes, &proptereapotenna P irnpcHetmach)nam
M cum excettu tu^ veiocitatts tupra vetoettatem C D , ided
energia compotita ex potentia motiua P, & veiocitarc A By
minor ertrea vittate, qua in prima pafttcuta temporis inv-
puttt machmam M , &rrdeotuperaddcturvetoctrasDf ati-
quanto minOr quam C <3; & quia praecedens vetocitas C D
ex tm naruru prrfeuerit in mobite M , igitut in tecunda
patticuta ttmports moucbitur macbidacum mregra veto*
cibare C F : rurtus fc&a A B , xquati O Fibtcrno momento
temporis mobtte M impdMtttr noUo volOcitat s'gradu tu-
peradduo F H minbri quidem quam D Ps vade rotatis ve*
iocitas, quae in tertia patttcuPa temporise^rcetnra mobite,
erit C H ,& ticin rettquistubtcqucnribuStemponbus tem-
per veiocuas augetur tiCemon a-qdatibusmcrenicnris, vn*
dt poterit coaceruart ^etocitas C L , vt Nndem tit prorius
^quatisvetootati-V B ,q u $ compettt potentiae impettend
T ;d co tam quod m tati'(taru vetocifas M perpetito pertna*
ncbtt, neque vttertuSaugebttur; quOhmm potentt^ P veto*
citas VB,^quatis^Rvetoctratr^C L , ergotanta perntcMatc^%t7'
ntachtna M tugtr, quanta porenrn ttnputtiua P eam tnte-
quttur; iguurccRatomntnotmpuUus, ticutt (iqntsgtadtO
exempto tugieuustuguiumpetat, & squati veiocitaretiie
H x tu-
do
fugiat, hic vero le&etur, manifedum cd,*nunqnamp!a-
gam ei indidurum , itaque veiocitas iiia fum n:aqu$ ma
china: M podremoimpreda cd,erit omnium maxima, nec
viretius augebitur, iteet podmodum continue potentia P
fubiequatur mobiieM , partemque eius podicam contm-
get quidem, non autem percutiet ampiius; quate motus
ipdus M , fi fuerit citcuiaris, potem repetitis rcuoiutioni-
bus perpetuo continuari.
Suppoiuimus tn prt podrione, corpus impeiiens P per-
Ftg.17. petuo eadem veiocitateV D vrgere,& ptomoueren otum
ipha:r$ M , quod non videtur heri pode, nam, inet corpus
P , antequam tncidat in M , veiocirare maxima V E teratur,
tam en, podquam cogitur mouen timui cum tarda ma*
chinaM , cedabitiiiapixcedens maxtma veiocitaspotien
da ergo etihuiutmodi didicuitas, dcciarando, qua ratione
hypothetis propodtionis verihcaripofht: conciptatur er
go, corputcuium Pctie vnum exijsinnumcrabiiibuscom-
poncntibusHuiduo), aquam tciiicet,veiaerem, vei ignem,
&om oesiiieparticui$ iimuiconcipiantur ierriab R , ver-
fusS eadem vciocitate V B, veiuti contingit in aqua ducn-
te, vei vento ^tunc quidem prini$ particu!^ P tneidentes in
tuperdciem giobiM , tdicientes primum impuiiuni rcti-
Jiant hinc inde ad iatera, podea tubtequantur nou$ gu tu){
eadem veiocirate V B denuo impeiientes machinam M , &
fic iemper vt contingitin rotis moletrinarum, & m ah;s (i-
miiibusmachinis^ tunequidem quoiibetinftaim tempo
ris particui$aque?,vci aerex eadem vciocitate impetierenr,
&vrgerent m obiieM t & quia omnes patticuiattuntciu^
dem virtutis, qua: fucccihue aitera poti aiteram m eodem
loco machinam impellit, & proptcrca $quiuaientcr conci
pitur, & vfurparur vna potentia P , iuccediue m.pdiens
machinam M eadem virtute,& eadem vciocitate V E .
His deciaratis patet, Soicmetie centrum ty dematis pia-
ncrarij, 5 c citca axem proprium vetti, vt odendunr rcuoJu-
tiot!esmacu[afum eius;&.intaii vertigineioiari radq tius
cdicacilCnu poteruntprolcdo pr$niarc,& impeiiete cor
pora t
<n
pota planetaria: quandoquidem, R !ux fubRantia corporea
cRdtRulaalolartcorporeadinRarventi alicuius perpetut,
debctet ralts lubRantia radtola rcuolui quoque circulartter,
frcuttlblarecorpusroratur,& tunc quidem nedum poRi-
b i!e , fed etiam ncceRartd ab ijfdcm radtjs corporeis trans
latis impeihdeberentglobt planetarum aequilibrati, & na*
tantesinauracae)cR!aetherea;atlicet ab aitqutbushoc non
admittarur,ponaturque lux quid incorporeum, dubnaduna
tamen noneR, vim. & energtam ahquam habere mottuam^
cum videamus terrena corpora abttldcmradttsiucidtscom-
m o u c ri,& agitari.dum moucnrparticulas vegetabtitum
feparandoeas.&poRm odum fubleuandocum rciiquis va
poribus , & exhalationibus* Videmus quoque, Hores plan
tarum tnotu localt cieri ab ijfdem radijslolartbus, vt vrdere
cR in Rottbus pratenRbus; talis ergo facultas motiuaradio-
rumfbtartum quantumuis d cb iiis,& puGlla lupponatur,
potis ertr,ex vi demooRrattonisadducta:,impellere, & m o -
uere corpora planetarum, eo quod globi planctarum fune
etiam penlilcs, & atqutlibrati in anhere lluidtfUmo, nec in-
clinatonctu,aut repugnantiam naturalem habent ad mo
tum tranlucrla!em;etgoaqua!tbet virtute motiua impel
lente poterunt m oucri; quare radij lolates.quam tum uis
debtlcslupponantur, impellere poterunteorpora planeta
ru m ; & licet huittlmodi virtus moUua initio patuum , &
intcn&bilem motum planetts imprimere poRe videatur in
progteilutamcn motus ad tnltgnem celeritatem augeripo-
t e t t t , 3 c ratio eR, quia fuppomtur, quod quoitbct tempo-
rts tnRanti radt; lolaresrcuolutt impellunt planeras , parum
tamen, & tnienlibilttcr, & taltsvelocttatts gradus tntnimus
noncxtlnguitur,led remanet imprcHus,vt motus natura
exigit; hutc luccedu lecundus impullus debtliRitnus eo-
rumdem radiorum <olartum,qut tmpetum ptanctxdupium
teddit: tdiplum tertius impullus factt: idtplutn quartus, c^-
tertque ait; inlcqucntes, qutbus medtantibus tandem ad
maxtmamiilam veloettatemdeuenitur,quam imprimere
poRuuttadtj loiareslimui eum Sole m o tb e m a d t . Huius
autem
autem re! innum era, vtird dixerim jexem pia fuppeterentf
quorum nos breuiratis gratia vnumtantum (eitgtmus :con-
cipiatur vaAiiHma nauis in piaciditKmo mari innatans .d u
bium noncA ,quod (iipfa tcnuiOtmotraharur capiiio. aut
idebitiAimaaura venti impeiiatur.moueri poterit ex vnoin
aiium iocum ; quamuis aurem initio ttic morus adeo At de-
biiisatque tardus, vt nequeat obieruari, nautfque protnde
ipiaquiefccre videatur, patet tamen vnum quem que ex mi-
nimisiiiistmpuiAbus imprimi inipia naut, ibique imprefi
fum tnanere.acAmui cum feric omntum impuAuum in*
fequentium vim tandem producere, qua: demque conipi-
cua Aat, ac manifeAa promdeque obieruabiiem reddat m o
tum praedicta nanis; (i iguur hoc videmus contingere va-
AtAtm ocotpori.quod vtpoAttm oueri,diu!dcrc d eb et, 3c
huctM ucagirarcparresrantamohs aqucar.easexvno ioco
transierendo in aiium , tmmb iuperare reputfus,& aArietus
aqua: circum iabentis, quanto magis !d eontingete deberet
(i nauis prxdtda mnataret non tn aqua , qua: corpus (atts
conAAcns.ac tenax eft.ted m m anitqm duTirno.ac Aui-
dtAimo, nuiituique tenacttaris,quai'scA.Hthcr:ptc , nemo
cA ,quin onvtdeat , quod a v t motrice tncomparabittrer
debitiori, quam fit tenaertas muhebris r apiih, vet debituH-
m$aurae venti, poAet procuidubio pra:dicia nautse tocoad
iocum m oueri. Non tgttur perdt(itctte,ac incomptehen-
Cbtie exiAtmetur ,cauiam motricem producere poAe etfe-
^ u m teipia ma orem , hoc ei} dcbfhAtmam vim mouere
immeniam reAAcnttam poAe, cum hoc emeent ptaaEcdeng
demon Arano ; ied ab urdtus, & paradoxum vtderi a)'cui
poAct,A vis nedum debih s.ied tardtAtmo motu prxdtta
impnmerct in mobtte ingentem ccientatem ccnttes.ac mti-
itesmaiorem dia , qua ipfamet im peiiit, eoprorius m o to ,
ac (i p:gra vis timacis, (tue tcAudtnts producere poAet un*
)ctum tu)m !nis;nih)iom )nusego demonAraut m meo ti-
)ei'o de nAus v t, & energta, tn aitquo cafu nedum podibt-
cm eHe.ledneceiianum etuim od! cRe<Aum;at pracicntun-
Anuto uemvnAtationcs addu^$, ianstactunt vuacum e ruc
tato
6J
rato experimento nani: ab cxiH afHatu impu!fa:, quo me
diante , vei lumine tpfo naturae fuademur, quod radtj fola-
resquamtumlibet .infirmam virtutem habeant, fecum ta
men rapere potuerunt, atque in otbem trahere pianetarum
corporaaequiitbratainauhereHuidifUmo. Pariterradiimo-
tim , quos luppiter dtffundir,fuaque vertigine circa pro-
pttum axem in orbem agit, quamuis debiliflimae fupponan-
tur taeuitatis , porerunt tamen fecum circufariter rapete
quaruor Medicea !ydefainzthercAuidi(Emo.
Hunc fupeteA.vt offendamus, quomodo, & qua ratio
ne monua facultas, que in Sole, ve! inlouerepcritur.cum
fit perpetuo ciufdcm gradus, &ftbiipfivniA)rmis,pofnt ta
men mocfo maiorem, modo minorem celcriratcm tribue
re etdem p!aner$, prou t ipfe magis, minufue appropinquat#
ve! remouctur a Sole, ve! ioue; hoc autem faciUimo nego
tio abfblueturcjcahquibus principiis mechanicis, qm bre-
uitcrtcccnfebimus. Prtmum ergo fupponendum e(t,cor-
puscuiusitber planetg, quamuis indifferens ad quemlibet
morum tran!uerfa)em,iocatumque in Huiditlimo xthere,
tamen vt ab aliqua potentia poffit a quiete remoueri, 3c
gradum ahquem ccierttatisadipifci .oportet, vt i!ia poten
tia fit ouanta, non autem indtuifibilis; hoc autem idcirco
fuenit ,quta quodfibct corpus quiefeens aliquo paRorefi-
Attdltpotenrt^dquamoueri debet, tahs autem retiffentia
gquaitsefle debet potentia: motuci, immocaahqcantu-
ium tutt!mior, hoc autem verum vntuerfalitereA, ab-
Arahcndod vatijsfituationibus,atque diffantijs, quas habe
re poreffmchdctp(um,ac potentia d centro rcuofuttonis,
qua propter 6 concipiamusfibram, aut veRem A B C vo
iubdemetreacentrum feu fulcimeurnm S , eademque po
tentia fit to termino A , fed vna, & eadem rehRentta modo
in R, nmao tu (J ponatut, tta vt dtAantia d fulcimento B S
minor fit,quam t^b*dubtum noncR, qntn potentia fita in
A mdigeat mtnott vt, ad hbrantlam, mouendamque refi-
Remtam tn B , ca.quaindiger, ad hbtandam mouendam
que refriteariamhtam in maion dtAantia ( J , quandoqui
dem
<?4
dem relidenda eiufdem m o b ilisin B , & !n C eam d em h a-
bcr proportionem, quam didantia B S ad C S .
Sumo etiam ex mechanica difciplina, quod, dum ali
cuius potcntiaeaAionem, motionemue confideramus, fu-
pta aliquam refidentiam ! non fbium refpicerc oportet po
tenti^ gradum! (ed etiam velocitates,!quibus potentia, ac
reddentia mouentur: fitigiturD velocitas porenti^ A,<Sc
E dt velocitas reddenti? B , & demum Ffit velocitas red
denti? C , certeexambobuscomponitur momentum, due
energia,qua &potentia, & reddentia operantur! ita vt gra
dus potenng A debeat dmul cum fua celeritate aequate
immo aliquantulum excedere gradum reddenti? mobilis
Bfum ptx paritercum propria celeritate E, 5t tunc prolcdd
eorum momenta fcfeinuicem aequabunt, cum proportio
potentia: A ad reddennam B eadem reciproce fuetit, ac
proportio E celeritatis ipfius B , ad Dceleritatem atterrus
A : pariterque, vtmomentum ipfius A,?qucturmomento
C , oportet, vt potentia A ad reddennam C eamdem
proportionem habeat, quam velocirasF, adveiocitatem
D ; quoniam igitur momentum mobilis BxquateeB mo
mento A , pariterque momentum eiuidem A x q u a le m o -
mento ipfius C , necefle c d , vt relidentia B ad potentiam
A fit, vt velocitas D ad velocitatem E , atque vt potentia
A ! ad rcfidentiam C! ita velocitas F ad velocitatem D; igi-
turex?qualitatepcrturbara, vtreiidentiaeiufdem mobitis
B ! ad fuamreddennam in C , ita erit Fccieritas ipfius C
ad E ceieritatcm ipfius B ; fed refiffentia eiufdem mobifis in
B, ad reddennam in C eamdem rationem habet, quam di-
dantia BSaddidantiam C S ; crgoccieritasF , quamoueri
debet idem mobiie in C , vt aequet momentum ipfius A , ad
celeritatem E, quam debet habere in B, erit, vt B S ,a d ( J S
ptoindeque menfura velocitatis, quam requirit in ^ , erit
B S, menfuta vero eiufdem mobilis in B e t it C S .
Hoc fuppofito concipiatur, folarc, vel louiale corpus
A S torqueri circa proprium ctnttum S, globus veroeiuf-
dem planct? modo fit propinquum Soli ia B , m odoverd
temo-
't
semotum ia C , quantam vis,'qua Sol operatur, mouetque
planetam , A fuorum radiorum potentia menluratur ,q u i
iemper ijdcm , dteiuldem energiae funt, dtacclcritatc pro*
priz vertiginis, quae pariter manet inaiterata,ac ex ambo
bus hilce eius momentum com ponitur,cum debeat hoc
momentum aequari duabus rc(iRcntijs eiuldcm planets ia
B , & in C.neccCccH, vtcontra minorem planetae rcGRcn-
tiam in Bmatori opereturctHcatia,idcoqucip(um maioti
celeritate eonuertat,ca ,q u a vtitur contra maiorem tcli-
flcntiam eiuldcm planetae liti in maiori dillantiaC , quem
proinde tardiori motu torquebit ea ptopottione, quam re-
ctproc^ habent reMentt{,leudiHantiae, vtdidum eH.
Declarato tgttur quomodo pianetae motus in diucrlis di-
Aantijs collocati Aglobo mundano, quem circumambit,
mpueri potclf diucrlis ccietttatibus reciproce proportiona
libus eiuldcm diliantiis, iam fupereU demonOrandum,quo
modo^ & qua necelfitate plancta; le lc adm oucnt,rem o-
uentque a globo,quem circumeunt, vt a S o lc , 5 c loue,;
hoc autem lecundum eritclcmentum, quo componitur cl-
iipttcusplanetaemotus. Vt eiuldcm appropinquationis, &
remotionis caulam redderet Kepletus, commentus eAvna
planera: facem amteam S o li, oppohtam autem inimicam,
quemadmodum habet magnespartem,qu$ferrum allicir,
altam vero,quae propellit;quod quidem com m entum,
quantumltbctingcniotum,nequaquam aptari poQe vide
tur planetarum apparenrijs,ac idcirco cogimur ipfum de
terere, pradettim, cum alijs modispotiit Natura ciufmodi
ededfusoperari. Videmus cunRa antmalia perpetuam ha
bere pulfationem in corde, hoc cd perennem quamdam
^dolcm ,acdiadolcm ,quxpartterobferuatur in atterijs:
umth modo partes omnes antmahsquamdam habent tqo-
ti nemperi(falticam,quadt)atantur,6ccottflnnguntur,ita
vt podtbtic videatur, planetas talem habere agttatiohcn,
qua medtante appropmquent,atque dtlcedant A ptoptio
vttali fonte,circa quem cientur in orbem,.proindcquccxcr*
ceant pullationem tpit cordi quodam modo hmilern.
V etum , fi huiutmodi bpieratibbes) cmti (jntanimsBteay,
alichi non arriterint , tupperudt alia exen^pia naturatiutU
operationum in quibus tcm (pici mus e f edus timiiesdcarca
hecCtYifareprddudosj taiis bft RYncpchHuiOruth OpCratiot,
qua per horas integras db^n^invStfrceRdis propriis hucfl-
)ucoliptHationibUs,perpeVnbquedutardntiu imped'mentu
tctardantiaomninb remouercntorf (ed (at'seHtanimaduer^
tere aliam natnralemopetationem tn asisfm ilew optrariO*
F^gip. ni planctarum : aptetur cylindtuslignettS A B,ita vt perperi
/dicutaritcr inniatet f&pt:aqua: libetlamG D tn v?ti<R S, it^
t'r, cum ralis cyiindrus arquilibrartAlpnaqu^. par^G Bd$*
mergatur, pars vero'A D cmergatfupra ttbMtaW-ikproquk
dem iitu cyiindrus manebit immiobiliis: IhbteuetUrdeinde
idem cylindtus A B^actransfbratbrin B t a m E P ,v t paiS
<fmergens Iit E D ,^pa!ath eH,diAumvyMndrumrn'ta)i^tu
eieuatum manfurum non eHb,fed defeendendo fe fein aqua
ipfa demerfurum; quoniam verd deficehfus cuiuslibet grA*
'uis omnibus infantibus temporis, quo iptum deteendit.
afert i)!i nouos, ac nouos impetus ^ac velbchatis gradus^
vitra iiium ,qui tuo ponderi conuehit t ergd , cum pr^di-
dus cyiindrus perueniet ad ftum A B, ibi non manebit im
m obilis, ted deerfum impeiletut i celeritatis gradtbus ia
prxcedenti deteentu acquiftis,perducatutque verbi gra
tia vfque ad pUnAutn G ; quoniam autem aquae pondus
jfemper eiufmodi dettenfui n aioti proportione re M it, ac
nititur in contrarium ,v t lignum fcilicettuRum propellat,
Thincef quod tucccfiue cfrnguuntur 1111 gradus^ mobile
acquiliti in ptxccdcnti detccnfu.quoutqucextindisom -
n ib u :, vis premens aqu? circumfuf{ mt!pitopePaH,hocef
'repcliere furtum cylindrum ex G versus iibellam aqu$ C D;
quoniam veto eo tempore, quo ateentus perdurat praedi-
'Aus cyiindrus conunu^acquirtt noUos ceteri'aris gradus,at
Impetus furfum ateendendi; ergo,cum perueniet ad fitum
^ A , ob gradus celeritatis iamacquitltos ibi non B fc t,fe d
adhuc furfum ateendet , quoutqueredcarad tuum E F ,e x
quo deinde qidctn Mtiombus (upetius ailatis tutius deteen-
det ,alccndetque, quoufque poR, varias fui dcnaetCones#
A em eriionesm aneatim m obilisinlituA B fibi conbatu-
rah, hicantem notandum e&,quod (i penitus auferri podenc
impedimcntacaul^que accidentales, quaeconttnue im mi
nuunt, atque debilitant pr^didasoiciUationcs afccnluum
atquejdelccniuum, quz praecipue pendente* tenacitate, <$c
cmpuleptia pattium ipiius aquae, A cx impunibus eiuldem
Circumlabentisiplum cyhndrum .proculdubio olcillatio-
nes. pt^didae non lolum ad longum tempus perdurarent,
verum etiam perpetua forent; Videmus enim funependu-
fum plumbeum , quodijidcmcauGs.propnos peragit, itus
tedttuique, eos continuate per multas horas tn acre.cpm
contra in aqua pauciUimiao^cillationibus etus motus extin-
guatur^ exgo ii pta:dictus cylindtus ipnatatet inhuididimo,
aethere, auferretur penituscaufadiminutionis illius aicen-
fuum , atque dciceiiiuum .ideoquc taiis motus deberet ef^
icpprpctuus, dummodo non adeBent aliae caulae ipium tc-
tatdanteS;.
Quonianahocad rem , dequaagim us,.piutim um con
fert, oportet, vtaproprijsfundamentisdcciateinusratior
nem, ac neceflitatem talisoperatiopis, ac prxtcte^ mdice*
mus varietates, quae in ptaedida operatione cpntipgejre pof-
funt raptetur ligneus cylindrus h om o g cp eu sF G .vrp cr- De/v-
pendicularircr innatet iupra aquae} libellam A C , htque^/M.&u-
aqu$ grauttas in ipecie dupla gtau tatis Ciuidem cylindri ^
cumque ex Atchimede tunc quipicat cylindrus G F , cum! t.
ntolcs aquas aequalis iolidodcmeriparquegrauitcf.ac vpi-^rty.y.
norium iolidunp; igitur tunc quiclcpt, & itet aequilibrium,
cum pars demeria Y G lemillis tuent totius eyiuidp G F /
pottcaaterm inisG, 3 c F ducantur duae red^ hnegintcriCL
parallcig A D , B G legantes aqu,elibql,lamin A ,
ducanturque aboccurl^t^u^A, <3^ Gduar ali/e \ B , & C DF/g.20.
paraUclaeipliG F , atque patalielogrammi B J , latus B G
Cecetur tn partescquales? in O), i?, ducanturqpc
Fi. M, 1 bi, K O , L !? patafl^lic G.F,iecanies aquae iibclla it
A C , m V , X , 4 , a , 3 tmteltigaatuf inteiceptacpatallel^
i a AB,
A B , H M ,'& c . eBe Btuationes eiufdem cyiindri lignet
G F , vt nimirum in A B totus cmincjr fupra aquam , & in
6tu C D totusdeprimatur, in iocis vero intermediis magis*
ac magis immergatur. Oftendcndum cB, quod grauitas
qiufdemcyiindriab A ad Y fuccefHud minuitur,quouique
ihYprorfusextinguatur, & in d e vfqucad C p rxu aictvis
repui(iua,(eu!euitas, quae magisac magis augetur, quo
magis deprimeturcyiindrus verius C ,eruntque grauitates
aequaies icuttatibus, qua; squeab trtcrm edioiocoG Fdi-
fiant: ducatur reda iineaA F , quztecer omnes paraiieias
ip(i A B in pundis Q , R , S , T , E . Quoniam in trianguio
A D E red aG F paraiieia bafi D E bi?ariam iccatur in Y i
reda A C ig ttu r reiiqu; omnes eidem ba(i paraiieix bifa
riam ab eadem iccantur, proptereaque V H iemtfFs erit
H XIiem iiH s I R ,& ncreiiquxom nes : abfeindantur
poPcaportioncscytindrorum Q M , R N , atque ad dantur
portiones O S, P Tf, C E homogenex eidem eyiiodro G F,
manifefium eR ,cyiindrutn H (^acquiiibrari, & quiefeere ,
quia eius natur$ ciicxh yp oth cu , vteius fpecihca grauitas
femifEs iit aquae grauitate: eadem ratione equiitbrati confi
dent ciiindri R 1 , S K , T L , & E D . PoBeain Etu A B gra
uitas abfoiuta cyiindti cii totaiis, nec protfusimminuta;
igitur vt cius dcicenfus prohibeatur fuOineri debet d vi
contraria przcife xquaii grauitati eiufdem cyiindti A B :
fccusautem in iitu M H,nam eius portio H Q_xquiiibta:urt
vtdidum cA.cum ipfa aqua;apponiturautemfupra confi
dentem cyiindrum H Q^ a!ia portio Q M : igitur, ne de-
mergatur, (udincri, atque fu (pendi debet cyiindrica portio
Q M d facuitateei xq u aii. Hac porto ratione fimpiicem
contadum , nuiiam autem ptefEoncm (ubicdus cybndtus
H Q. patietur, fed quanta cR vis iiia, qua detinetur cyiin*
drus H M , ne demergatur, tanta cO cius grauitas; iguur
meniurahuiuimodigtauitatiserit Q M , minor,quam A B .
20. Pan rattone tn (itu I N portiocyiindn i R aequilibrata con
fidet, 3 t rcpoEta {eminente portione N R , vt prohibeatur
demetdo tonus cyiiadtt i fuAiacri debet d virtute aequat
1! grau itatiN P , & h^cenfgrauiras eius in ta!i6tu:'cR vcr&
R N mmor,ouam Q M , Sc Q M minor,qu^m A B;igitur,d3
cytindrusdcmergitur tuccRiud.eiusgrauifas minuitur,quo-
ufqueom nino cxtinguatur in Gtu?quitibri F G; hoc profc-
Aocontingtt propterea quod (unt duae virtutes contrariae,
quae tin ut operantur,fctiicetgrauitas cytindri prementis,
q u z frmpr r ehttdem menfurae eR, & reputfus dependens i
grauttatcipRustiuidi, qui in Gtu A BnuH uscR,cum aqua
c fu o to c o non repebatur ;tn R tu verb H portio aqua:
V H d iuo toco cxputfa aequatur ponden portioniscyiindri
H Q , ideoque ^ totati grauitate cyttndrt H M aufrrt aqua
grauirarem portionis H Q, & ideoreRduagrauitas Q M vi-
gebitprem etquc, & Rcin tetiquis. Tandem tn GtuC F#
tum vis, & rcputbo ipttus aqua: aequatispropemodum Gt
totati grauttati ipGus G F.nutta portio reGduaerit, ac protn-
de nuttam grauitateat cytindrus in tah Gtu habebit.
PoR c^,quia:nG tuO Kcyiindrusvhratcrm m um ^qui^
librij demergitur, patet, quodintati GtunonconGRet,< 5&
jfartum ab aqua repettetur, & (iquidem addatur portio c y
lindrica O S , tunc quidem cytindrus S K quiefcct, & aequi*
librabitur; cumque ex Archimede cytindrus O K tanta vi
furtum feratur, quanta cRgrauitas cytindrvO S in tah Gtu^rop.6.
eum retinentis,igttut vis,qualurtum fertur,feuleuitascy
lindri K O , ?quatur pondert cytindri O S ; fcd quia dtRan*r
tia e F N , & FO aequatcsfadefuerunt, atque A terminis F ,
N , O , paraticla: ducuntur, iguur R N aequatis erit O S;qua
propter tcuitascyiindri O K yquaiis critgrauttati cytindri
N i . PoRmodum in Gtu L P eadem ratione oRendcrue
cius leutras aequatis cyhndro P 1 , feugramtati Q A 1 ipGus
cy.ind riH M J Tandem in Gtu C D v b t omnino cyhndrus
dem ergitur, leuitas, teu vis,qua furfum im peiliturxqua-
tur grauitati iupcrpoGti cyhndri C E aequatisipG A B ; pa
tet igitur, quod & Gtu imermedto G F , poRquam grauitas
premens omnino dc(ijt,lucccRiuc magis ac magis teuttas,
ieu visrepetiens augetur,dc infuper tcuitates, atque graui-
tates xqucatnatctm edio Gtu teccdcatcsmtcric tum $qua-
iM . Eo-
1°
Poitre mo antmaduerMndum ecq u o d hutuEnod! grauita-
tes diminutae, & icuitatcs auRa componuntur ex duobus
ciementis perpetuo operanttbus, iciiicerab inregragraui-
ratccyiindri G F, qu$ iiemperetuidem mct.furgcR, atque
adcbtnprogreEu motus quoJa-nodo parai.ictogrammum
A B G D gtgniti rdiquum.vero eiemerttum edicuttas, ieu
xo. repuiEoaqua,qu$ proieRbcreicira tcrmtno A iucteiEue,,
vique ad baEm D E , eEFctrque trianguium A D E ; hoc
autem conitar, qua motes aquggquahs H V $que poode-
rat.accybndrus H Q ,& E onreiiquis; quare vts, qua aqua
exiuo iocoexpuMa repeiitr cyiindrum demerium, ^qua^
turcyiindtoH Q ; tgtturab A viquead intermedium Erum,
C F vtsrepuiEoagquaruripEs H Q , i A , & G F ,q u x iuat
diderentig tuter gtauitatem abioiutam. eiuidpm cyiiudtt,
G F ,& g ra u itatc s,q u g in hiice ioci$cxctccntut;e contra
ab intermedio Eru G F t vique ad D C tota vis repubiua
pquaiiscit aggregato grauitatis eiuidemcyitndn G F , <5c le
vitatum G ^i, P i , C G , qu^ ibidem exeteentur. ^
- Ex hac immutabili operadi Natutg icgededucttur,quod
quotieCcumquc idetu mobtic i duobus contrariis virrbus
impeiiitut,quarum airera A B Et tempet 6bi tpE vnifbrttttA
anaioga ipii grauitati cytindri iupertus expoEtt, rcbqua ve
ro D E continue decrckat^quafibus decrementis, & iup-
ponantur c$dcm virescontratte nuiio tempore otiari, iem-
pcrqucmotnicabiUaimpcih,ab hac vero repeiit, & tniupec
in Etu. vei tempore G F tmermedio natum operationu-a;
contrarias vires co^quari contingat, tunc quidem ab iut tio<,
motus A , vique ad inrermedtum Etutn G Fvispr?m cus
A B , Q M , R N , EtcceiEueiatminucrur, quoutqupm ^
cxttnguatur, & inde vique ad Cvtsrepeiicns G 5 , P i , C 6
iuccpdtue augetur, & iniuper remportbus {qqaitbus ^ F.,
F G g q u e ab intermedio Eturent^tts^ vrrrusaomptttpcuS)
aquaturrcpciictiti vtrtutiG 5 ; u entnt compieaturparaiie*
iogrammum E D , & rrtanguium A B EnVt prtps, a4qu&
gquaies rcRar ime$ A F , dt F E tn innumeras {quates partt-
cuias dtutdautur, atque ab mterkRrombus ducantur parai-
icig
!e!? abfcfndcMes par^tttrfogrammum, & tnangdtum, pro*
fed o rcd$ tineg parattetg ip l A B component paraiteto-
grammi fupcrlciem , & dcignabunt camdcm vim vnifbr-
ibem deprimentem * & deontra bmnes parattetg bafi trian-
putum A 1 ) E reprefentabunt, atque vires fucceUdedimiv
ttutas repeticnres. Hidctati vt tempore B M poAfubtra-
dionem repettentisvirtutis, qug delgnatur ab innumeris
patattetis, fcititMt atriangdto A H Q , retinquaturvispra:-
mensdeftgnataa trapezio A B M Q^patiterquein fecundo
f6htpore \1 N imminutio menfurarur ab innumeris parata
Pe!is trapezium H Q R I eiHcietttibns, & tunc rcftdug vires^
qnaso^'erari poffunt, impettendo mObitedeorfum^eter-
thinabum urit^nduo trapezio Q M N R , & tertio tempo
re N Frcfidug vtres prasmentes p o l imminutionem d ei-
gnabunrnr ab innumeris parattetas triangutnm N R F effi
cient bus, proindequefn fine terti) temporis in fv is d a *
prim ensom n)nocxtinguetur,& exinde preuatere incipit
Vis<tbMtrariarepu!6ua . Quarto enim tempore F O visete-
ttans , & repettens, menfurarur ab innumeris parattetis
trapezium F G K S componentibus;contra vero vis pre
mens menfuratur 4 paratteiogrammo G 0 ,q u o d m in u sel
dido trapeziongitur ttiangutum P O S erit exce(fus,& men-
iu ta,q u a visctcuans. feu repettens,excedit vtm deprimen
tem , ideoque dido tempore mobite furtum repetterur ab
Svcrfu sF;8m itirer quinto tempore O P exceftus vututis
tepotfiuatfupradeprimentemerirtrapcaiumS O P I,a q u o
pariter furfumrepeititur mobite. tdemprorfus dtcendum
de infequcnttbus temporibus vtque ad textum P C ,q u o
mobite^urfum impcttttur ab cxcettu facutradsrcpettentis
jfupracomprimentem virtutem ,quimcnturatura trapezto
i* T E C . Hic autem animaduertendum e l , quod trapezia
ttqueremotaabintermcdioHtuFayquaiiaiunt inter fe ,v t
! u n t Q j ^ , 3 t O T ; quapropter vtres contraruc.qua: ope
rantur temporibus xquatibus aeque remotis ab mtermedio,
hoc e l prim o, & iejtto tempore aequates ctunb & Cc dc cg
m is :
His
7t
Hts dec!arat!s recoiendum efH d,quod muhoties tnC-
nuanimus , quod nimirum , quotiefcumquc mobiic aii-
quod a quacumque virtute motiuaimpeiiitur, in ipfo mo
rus exercitio neceiic eif, vt acquirar determinatum ceictita*
cis gradum, qui ita indeiebiiis remanet in :pfb m obiii, vt
tametf! virtus impeiiens remoueatur, & cedet viterior cius
impuifus, attamen iiie ceicritatis gradus (emet acqmGtus
poted mobiic zquabiiiccieriratefemporciniinito moucre
per fpatium im m enfum ;fi igitur concipiamus,virtutem
motricem omnibus initantibus temporis tnfequcntis no-
uos veiocitatis gradus mobiii Superaddere, qui gradus, vt
didum iam t R , remanent indeiebiies, neccde e d , vt cpicri-
tas ipfius mobilis iemper magis ,ac magis augeatur, quan
doquidem gradibus ceicritatis praecedentibus, atq ue tnde-
tebi!'rer perieuerantibps,adduntur fc;nper noui gradus:
oequeintcred,anvism ot!ua femper Rbi ipfigquahs Bt,
vei potius imminuatur, dummodo omnibus initantibus
temporibus, quoimpuMus perBuerar, imprimantur noui
ceicritatis gradus,quorum quiiibet (it indeiebiiis,3cquamt
uis iemper additi gradus procedentibus edent mmorcsjcm-
per tamen vciocitas augeri deberet, ac tandem in Rne tem
poris mobiie iam habebit cckritatemcompoiitam ex in-
uumeiisceicritatis gradibus faitemdccrciccntibus,a quibus
idipfum transfertur.
Hoc (uppoiito incipiet mobiic d termino Adefcendere
impubumdmotiua&cuirateB Q ^hoccRabcxccfiufacui-
y(?.^o.tat)s prementis fupra repeiientem; iupponamus autem
quod pnmotempore mtnuti tertti vnius hora: B ^ , ac ia
exercitio motus ipiius mobtiis acquiratur vnus graduscc-
ieritatisF^,quograduidem mobiiepertranicatipatmm A
Q . Secundo deinde tempore M N primo a:quaii i viim-
pciienrc M B tmprimatureidem mobiitceicritas # ,qua?
minor Rt cciettratc proprer decrementum Rbi aiiaru.a
d contrario impetu,rranfibitque mobiic fpattum bo-
deni modo tertio tempore N Facqutrat mobiic vitimam
^detitatem a ^ minorem td e riu te ^ e , tranieat autem fpa?
tium
73
d am R F ; ergo iapfpM &o coaRnio F quamnis prorfus cjw
ringuatur impellens v is, eiulque^excellus fupra vim repul-
B u am , mobile tamen non quielcct, quoniam iam conce
pit ex praecedenti motu impetum FAfede mouendt ab F
versus B , qui impetus vigens otiolus eRe non potcR, ideo-
(que neceRario viterius impellet mobile ab F versus B. Prs-
tered,quiaquarto tempore F O vis contraria repulliua in
cipit operari repellendo mobile furfum .ac eiuimodi vis
menfuratur i triangulo F O S , quae a:qualis eR virtuti pre-
menti R N F, neccOe crit,vt duobus aequalibus temporibus,
tertio fcilicer.& q u arto,op eren tu r duz vites contrariae,
fed ramen squales iarer le,verum squales,facultates tempor
-ribus aequalibus debent imprimere tpR mobili aequales gra
dus celcritaris ; ergo, quantum celeritatis auget fuptema
visR N F ,tan tu m d etrah it v isF O Sscrgo quarto tempq;
re celeritas d etraR acrich *, ac proinde in principio tertt;
temporis, & in Rnc quarti celeritatis gradus erunt aequales
hoc cR eorum vnuiquifquc aequalis erit ipR F # : at squales
gradus^ceieritatisahzquaiibus viribus prouenrentes tem-
potibus squalibus debet impellere iptum mobile persqua*
lia (paria i ergo /pati a R F ^ & F S sqnaliacrunt inter fc. Ea
dem ratione oRcndctur (patium S i' peradum quinto tem
pore a:quale /patio Q R perado fecundo tempore, ac ita
decaetcns, G piut!cs exttcerinh ergo tandem in lexto tempo
re P C idem mobile percurret Ipatium Y* B aequale (patio
A Q peradum primo tempore B M ! quapropter lpatia.A F,
& F B temporibus aequalibus squali celeritate ab squalibus
virtutibus mottuis perada! erunt prorius xqualia inter (e;
& quoniam tandem lpatia pcraRattiiminuuntur, ac pcruc-
niuntadiudiuiGbiicinpund;o B ,vtaq u tcte in A motum
iacoharunt,pariterquc tmpetus^ & celetitas F h omnino
extinguitur,qu$ tempore F C decrcfcit ab \ ad F pcrucniens
ad:ndiuiGbile;;ergoncccRceR, vt termino B-m<sipiat lc*
ennda periodum, rutlufque incipiant incrementa, celerita
tes , Ipattaqucperada i;ldem rationibus luperius addq^is,
rspctcnrurque eadem periodo , pctcurt€ndo temporibus.
K * ^ aequa-
*74
Wqua]'busgquaRa)^atb;quapropt*r^attt<pF<BppCnroa*'
* Quod vcrbprxdidrinzquaics vires B Q . & M R tcm-
poribus^quatibusmobiii non imprimantcequaics coierita*
tisgradus,mirumnon otit .quoniam tama pro&^oeAcq-
ieritas.quam fucceAtu^mobiieadquirin quanta eA energia
impuifuumfuperuenientium.qm maiorcseHenon.poOunt
6cuitatibusjmoucntibos,a quibus producuptur : vetum
eiuimodi motricss virtutes fucceAiuidecrcicunt ordinatis
imminutionibus,prout impetus conrraMj-icpcMcntcs crc-
Acunt;ergonecc& cA.vt gradus ccieritaris.qui imprimun-
turinipfbmobilbeodcm ordinedccreicanr^Hic autem ani-
maduertendum efi, pr^di&amimminutiontm Aeri quoad
additos gradus , non vero quoad^oraiem ccicritatcm mo-
bi!i imprcOam, quae cum ea gradibus^prgccdenribus com
ponatur, manentibus indetebititer in ipio m obiii, Amui
eum nouis'gradibus imminatis^hinctcfuitat toraLis gta-
dusecieritatts ArcccArue mcrcicens,quamuiscinfmodi aug
mentum non At vnMorme. hooeAnop proecdar aequahbus
incrementis, ied (tmptr minoribus, ac minoribus.
i
6<*f. JT7 /.
TL n^Eritbmihi videntur meiioris notaephiio^ophi iauda-
Prwa. repteciarumiHud ArMoteiiscfHatum+dumpcrpcn.
rv an/- derct quanta ioierria, &4apientiaanimaiium munia cmcc-
nrai. rentur* veiuti ciborum digeAio^chyti,ianguinis, ijpirituum-
queeiaboratio; horum diAtibutio^per-dcbita ioca,propa
gatio ipeciei, qu{ omnia Aunt ob cestos Anes ium m o, &
arcano quidem attiAcio ,& ratiocinio edixit phiiojfophus,
ncceBarium non e d e , vt animaAica &cuitasinteUigcns,&:
architcAonica, mtniAeria eeequatur in quaiibet animatis
parte, verum futAcere^vteopadoproptias edat operatio
nes , quo fiunt in ben t , ac lapicntcr ordinata repubiica, ia
qua opus non eA, vt princeps iupremuique iegisiaror, ma-
giAtatufquc, aciudiecs omnibus iniocismiaiArcat^oope-
tCB;
'71
nentur anownta.qu^ ab eis przUrripta tbht, ted^tutHcit* vt
disponant vbiqut media, ac inOtumenta tanto ordine,ac
ptudentia,vrper te potEnt operari, ac inceptum tcruare
ordineannoa igitur timilcqmdpiam diccmu: deadmitabili
ordine , quo C$lorunt machina mouetar * & dirigitur.
Dubium protedo non cR.qnin hic fiimmum admirandum*
queartiheinm detegatur inpianetarum motu, cum tit h?c
para ptatzipua mundanz reipubiic{ miro ordine ditpohta ,
ac elaborata ab inAnita lapientia diuina architedi, non ta
men nectOawium videtur ,vtintcliigentiatum mentes Au&
animae vbiqnecas edant motiones. quasiplepr^tctipRt, ac.
Vtlta dicam , mahueirdutntcrant Acllarutn globos, cuna
contra potwritdiuinnsartitex res omnes tam miro artih-
cio ordinare ,a c ditponere, vt deinde mediante generali
Cone uria parercntdiuinis-legibus, abtque vila titubatione,
atque deurratione; id autem mthi videtur protedo dignius
itinmraiapienth; maius cniurartiiicium,& ingenium re
quiritur rn cAntlrudrone machina te monentis,quam iner
tis, vtiluti A duo cAent architedi, quorum alter machinam
AitpothitRt vatiisTOtisimpuiAsd vi ponderis prementis ta-
liattiAcio, vttempora dehgnatet. curtum Solis, Lun$que
0 tenderet, organifque muueis varias ediceret lymphomats,
miaqnetimilia;aiterins vero machina eadem psortuspre-
Rarernon tpotlte , tedopera,de labore mini Arorum, qui
Amnibus momentis propriis manibus horas dehgnarent
CurtumqueSolis; & Luna: promonerent, lon o,& voqe
canerent * nemo protedo erit, qui attiheium primi architt-
d i (apiehtia * & tblertia pncellere non lateatur,& ti nos
certo teiremus, architedum reuera eltc tapientitHmum, &
peAjpicacitHmum.iniurla protedo ipfumadiccremus,re
putantes iliius machmam adeo inertem, vt continua mint-
Rrorumindigetetatndentia,& impulfu, neque poAet per
!e operari; eodem igitur pado,cum fupponamus , hoc
pulcherrimum Mundi opiliciam ab optimo, maximo, ta-
^pientitEmoque fabrefadum fuitlc artince, ac aliunde con-
Aet. tali tadii&ria, planctarum,motus dilpoai
K A po^
potuiRe, vtper & fpRoperarenmr, vtdfMciicginm * mcm-
' dibHe prorfus videtur, 8c abfurdunti, diuinum architc<Aum
operari voiuifie minus artificiose , vidciicet.conRtuendo
pianetas p^dagogo indigentes om ninoinertes,qui mini*
Rrorum manibus torqueri citcaproprios orbes-deberent.
Vetum Rciufmodi ratiocinium dodioribus non artiferit,
:n o n isfu m , qui mordicas meam lentendam fuRinere ve-
. iim , fcd fatis mihi erit indicaHe ( intra iimites ratiocinii na-
turaiispetfiRcndo) facHem,ac!pofHbiiem modum ordinan-
- di pianetatum vertigines cum manibus artificiis qui inipG*
obferuantur.
at. Concipiatur iraque fbtarisgiobusin S ,qut conuertatur
circa proprium axim ab OccafuinO ttum . deinde vero cor
pus vnius piaaetzin A,qui naturaiiinRinduconetur dire^
d o motu appropinquare ipfi S o ii, quemadmodum vide
mus. omnia grauianaturatem habere inRindum{appropin-
quandi Teiiuri noRra:, impuifa fciiicet A v i grauitatis Rbi
connaturaiis, & quemadmodum quoque videmus,ferrum
direde moueri vetsus magnerem;idcoque non erit impof-
fibiie. vt corpus p!anet$ habeat facuitaremquamdam Rmi-
icm magnetic^ facultati, qua mediante admoneatur ipR
foiatigiobo.ac rcuera, cum videamus pianetam nunquam
deferere, neque remoneri a confinio Soiisjvitra fpatium
quoddam determinatum ,id fatis fuperque videtur oRcn-
dere, ipfum a fimiii magnecica virtute detineri, qua: poReA
percipi non poteR, nifi pariter concipiamus, pianetam na-
ruraiem quemdam inRindum habete ,fe fcvniendi, & ad-
mouendi ipR Soii,hocautcm primum eritdem entum ,cx
quo componi dcberreuointioeccentricaplanetarum.
Secundo iocofupponamus. pta^iidum pianetam a ver
tigine foiarium radiorum in orbem ferti circa Soicm per
tircuioru periphetias ab Occafuad Ortum y & quoniam vt
dictum eR motus circularis naturaiiter quemdam impri
mit impetum ipR mobiii. quo mediante d centro remoue-
rur, atque expeiiitur. veiuti in funda ac rota obiernate iicet
ergo, dum ptatdidus pianeta citcuiaritet rotatur, rcmouc^
bitut
. 77
bifOt 4 teMfO,%oH&5rPrs*ete$ raii^repuiRo m a < o riv e ifg .n
minori cfHcicturimpctu. prout pianetaacircumdu^Ho erit
m agis, vei minus veiox; verum hcc tanto vciocior eA , vt
fuperius inHnuauimus, quanto magis pianera Soii propin
quor ciHcirur; ergo,cum iiie deget in altiAimotac remoti^
nm o ioco A,in&rmiAjmaetitetaimodi visimpetuiue.iefe
a Soie remouendi y at, poAquam idem piancta Soii appror
pinquaueririn pun3 pB,cum tiustircniarisreuo!utio vc^
iocior Ht,maiori imperurcpcitcruraSoie versus A:eadem
ratione, poAquam perucncrir ad punRum C , maiori vi
rcmouebitur a Soie, & maioriiterum in'pun&o D , maxi-
maaorem in p u n R o E , proindcquehicaderunrduom o-
tus diredi inter fe contrarii airer perpetuus, ac vnifbrmis^
quo pianera A impuitus 4 propria magqcrica virrure 6b*
eonnaturaii ieie fucceAiue admouer Aaiari corpori, aiteir
verodiAbrmis, & continui decreicens, quo pianera 4 pum-
R o E expeitirur 4 Soie vi motus circuiaris praecipue in E ,
mediocriter in C , & infeoAbHitcrfn A yergo, vr ha<Aenus
dcmonRrauimus, cx compoiirione diAorum motuum e&
icitu r vis quaedam, & impetus compoRtus, ex quo pendet
perioduscclcri ratis acquiRtae4p!aneta,quaearemptiiRmo
termino A vique ad propinquiiRmum E augetur ea pro*
portion e,q ua diOaotiaedccreicunt, Supponamusmodb,
vim appropinquandi Soii aequaiem eiTe virtuti, qua i Soie
semouttur, quod quidem continget in intermedio pun&o
. C ; Rigiturconciperemm, Natur^au<Aorenaabinitiocoii-
docaAe pianetam in pundto C , ibi protego motiua virtus
premens, qua Soii appropinquatipfcpianeta, fuiiletpr:e-
cisea:quaiistcpuiRua:virtuti,qua 4 Soiercm ouctut,quae
que oritur ex vertiginccircuiari C G L , ergo pianeta mra-
ii Atu perpetuo maneret,ierreturque per circumterentiana
eircuii C G L N circa centrum (oiare Sy tatis aotem motus
.vniformis eAet, temporibus tciticct a:quaiibus arcus fui
citeuii jzquaies pertranfirct: hoc autem necetlarium eAet,
quia virtuspianefzpremens non poAetfupetare virtutem
contrariam tepeiientem, neque ab ip(a vinci ppilet; ha^
enim
r
^ .
c ^ .^ r / y / .
: - b- „ . ..
Otiquam caufasexpoiuimus, ob quas pianctac cicti dc-
A bempeypccetMricos orbes non exade circuiares, ied
dtitpucos^amiupercAdcciaraadum.cur eiufmadt ciiipfcs
Rabiics non pcrmattcatM in eodem 6tu mundam (pattj, (cd
L (en-
Muc&BaafBr mbttBH&iHoMm Hgndnthi ordld
nem - Quoniam odendimusyprkdi^um ellipticum mcw
mmcxduobus ctementiscompon^ ex metu teibeet redi^
lineo , quo plancta approximator centro proprii *ctrcub
\ jTUS , ^cd.cbculari redobM ioaei^qu^ dum planctam^
^cqptudMtjbcum RrmnlanwuetatiqttcpepeUttd centro fid
* ^ orbis, Mpcfbqnitur m otos dicct&M appropinquationis, as
mmqtioni&planctae a Sole vna cumvemt^ae^qua reuoluL*
tur circa proprium orbem ; quotnefcumqnc igitur cieculA#
ristcuoiurionis periodus A C P A eodem praetsd ablolub
tur tempore, quo per&citue rcdiiiiperu cutius d fumma d h
3 4 < # f ^ a A athipiMDamR,qMOBique redeat ad eatndcm fm
eremum Rttttq A , tun eq uidem , vniam oflcndimus^ab
bfccduobus motibus.Cmut vdltisde/cribctur perit*<^a E b
ipGs A C P H A,pttctereaqae lineaahbdum P A fixe per^
fcuerabit in eodem vniuerU ittu , hoccd RrbpnuAo X RcH
Z^w<t S.lati otbi$4 verum , Aconcipiamtaa periodumappropinqua*
p en is, ac remotionis ab A , ad i*, ad A tardiorem ede ,ab 4
ibtuique proiiaiori tempore, quim integra peragatur reoob
iutio A C P A , tunc quidem ncecHe e d , p*riod'6um mo*
tum stipticum non ede, itaeamqutabddis It Aam aaobis
lem don maneTeifub^adcmbxaXsquomanxvtodeudimus#
cum periodus integra: rcuofutionis bteuion abfoluatuc
tempore, quam periodus totius produ&io&is?dtcuttatio-
nifque polarium radiorum,profe&o mobile dcfctibtc ira
iplb mundano fpatiocuruam quamdam Imeamunieiptaov
contortam ad indar nodi ,.led ramen prydi^o^ naotm
nobis fefe ellipticum cxhibebtt, cuius axist Rt ptctgsti-
C<rpr afus versus caldcm partes periodici m otus; quoniam autem
demonOrauimus, periodum decMmenb,<5^increnl^bti ra
diorum polarium eumdem cde,ac periodus rcdilinca ap
propinquationis , & remotionis a polo ptaedidac Elbpfrs;
ergo neccdarid axis eiuidem EHipfis apparentis mouetidey
bet fecundum ftgnorum ordi nc m, v t patet exuppo Gro fichei
mate, ^i fupponamus circalarcmxeuoiutionem A C P
breuiori tempore abfoiui, qudna m otn src^u si fumma did
Ran-
a
S*
Itantia A ,v fq n e a d minimam E,}tuncquidem .cum plane-
taperueneritin P,poAquam tranAft praecisi femicircnlum,
ac in eadem linea abAdum P S A X iitus eA, nondum pro
dudus erit plancta ad,infimum litum 0 ,h oceA hon adhuc
vicini fUmus Soli S fadtuscrit; ergo ibidem pcruonietaH-
quantb poA , quo temporepiancraperfeuerians in circulart
reuoiutione,arcum aliquem . vr P D ,pertranAbit; igitut
vitra abAdis iinoam A S P.fciiicet iw punR o DeAicietdt
maximd propinquus S o lis . Sim iiim odo^ quoniam in ^ f
quensciteuiatisienuperiodu: bteuiori tempore abfolukuu
quam foiarium radiorum incrementum, hoc e&rbrhM re*
motioni* pianctz ex E ad A ; ergo cu fn plancta ii puncto D
prOgrcHusfuerk pet integruth lemickculunifD H i , hOn-^
dum attinget luatmam altitudinem A .verum adeam pet*
ueniet poActius.quo tempore plahcta drtum feretdt pe?
aliqoam fuicwquM partem vfqne #d F^ptoindequeiciiin
abioductor pehqdus appropinquationi*, &? rfhiotioaiSdb
A i n E . vlq u ead A ,etk ab A d is lloea F & eA^ima^
ginariusaxi* EMipfisdplanetadpfcriptae^fubA^aZtrahWla^
ta^ ideoquepcogreAaBtitperto*hkPl^AAhm
rcrvrlarishat motor abAdis plandtt. Mhii ^fddbpuseA ^
quam fupponere periodum acceAis ^ r?€HHhHT
Sole pauluium tardiorempefiodo fua;Circu!ati^tekohwFO*
n is . o n iiilo n <lo< i r 'j oqrm) nt-tboe o b ^
- M uitisantem nm dii^dio^^etrp6tbAd?cM h^8c-M de^
fus periodus pt^di^aoiieUfari^vvMigibe.qehthmaMhah^
dcciarabifhus AmplkAoresi Sti^H ioff*f^ti!,
cipiantur. iuppoaamuc lptimo^dkos hirculo* 8 G r ^ E P
inaequales interfe, primum autem fecundo minbtehti' aCl
per eorum periphetia^teiricoMcip^a^HlhombbiMaeq^a-
itbus ceieritaabus^qu$ Auk v^rBttdnf#Ef,6c SJprdchkfubioi
dobf mobilia ^quaiibu^wlockanbv^e^rcumducta^envpo^
iibusaequalibus arquaha perdurichripaba, Sdqubniihlpii-
mrns circulus, cuius centrum A mioOreA (ecdndo^Cutus
centrum D , erit inte^aiMuspctiph^hOMmot hUlQyclt-
cum fcrcaua, acprop;cre 4 r A ia uudericfrcUlofuhiamus^
L a peri-
34
pcripheriam aqualem inlcgrte circumferenti^ m aiorisdA
culi, neccBc erit, v rin te g r{B C B alius addatur arcus, qui
^At exempli gratia B L ; ergo tempore, quo alterum mobile
Ccictttatc S percurrercitcumferentiam E F b, Alterumcele*
ritate R t {quali celeritati S pr{tcr integram peripheriam
BC BpertranA bitquoqucarcum B JL. Deinde,quoniam
vis, & energia motusci Aularis repellendi, rcmouendtque
m ob ileaetn tro , pendet non ex maiori minoriue circuli
peripheria;per quam per agitur ciulmodircuplutto, leo ex
peledtate ^quamobi^e;pe^eamci^cumfertut!,&quia velo
citates Re&Slupponuntur{qualcs,cugoapprcpinquaNO'
nes, St remotionesipliug mobilis Acentri A., & D tempori"
busgqpalibiMt pera&s tntetie aquales ernut; iPrztcrcAdr
concipiamus in ijldem mobilibus duas alias virtutes pre
mentes versus centra A* & D , qu{ prorfus {quales Ant vir
atibus expellentibus. iam d i^ is, cuenipnt profcAdolcilla-
!ipt;estempptibusatqualibus,peraA{,ieuapptoptnquatios
ap*! rcmptionelqud ^centris {quales interie; Ant.igitur
mendtr{CW^odioR:illaMooum,pqb^'M^ G H, & L K , ac
* poAremq fupponamps.codcm teutporeabfoluicirpularem
periodum citcaccatrum D , ac etiam perAci periodum di"
te^umoicillationis ex i m K . ad i , dc quoniam eodem
tqmpotc abfpluitw pullationis periodusd G i n H , a d G ,
ctgo eodem tempore abAoluitur ofcillatio redtlinca G Fi
G ^ ^ cu ^ u u p ,cyp u larisB .F E^vernOt tcmpotcbuiUs <3 r-
^ a r i ? teupiuiiot? is aliud mobile drea centtum tA pratter.
integram pctiphcriam, percurrit etiam arcum B L ;ctgo<
periodus direda AG pes H ad G t ^ r d w r t& quam circulus
pcrtpdicusA G B * a !: t . .
t Secundus vcfO naodustabs eUet: fupponamos circulos
B C ,& & f zquales intctle,fcdceictiutKm R vertiginisper
circum fbtcnttam B C maiorem eHe cclerltatcS, qua mobi-
ictficrtur per pchphstiam E B ; & quoniatp* vt dldum eA *
qudcelcritasR maior cA impetu S , e o vehcmentiuscircu-
iaris vertigo B C repellet mobile; etgarwmporibus {quali*
bustcpulGoncs B G ,K E i erunt ptopotttonalcs celcritati-
t f bus
proportionatibusR, & S fient ofcittationum periodi G H
G , & i K ipiane temporibus a:quaiibusr nequeunt enim
perada fpatiaproportionaiia efieceteriranbus^nifrcum
tempora tatiunt motuum aequatia funt interfe ; fi igitur*
pertodusdireda i K i per agatdr eodem tempore , qu6 ab-
ioiuiturreuoiutio E F E ^ periodus quoque rtditihea'G H*
G eodem remporc fiet, quo peragitur rcuoiutio E F E : ve^
Futb etreuitus per B C B breuiori abfotuirur tempore ^
quamcitcuitns E F E ( cum enim fpatia perada xqua!ia
Etnt, tempora prardidorum tranfituum funt rcciptoce pro*
porrionatia ceteritatibus ) ergo tempus rcuoiutionis per
B C B a d tempus rcuotutionis pcrE F E , feu ad tempus di-
reditranfitusG H Gcri r . vtceicritasS. adcelcriratem R '/
proindeque periodus rcditincaG H G tardior erit) q u im
periodus circutaris B C B .
fertiu s modus tatis effer: onatnr, idem mobiie
dadem-vetocirate R percurrere em B C B) codem qucfrg.aS.
tempore quo abfotuitur pettodus reditinea G H G e x v c -'
locitare repetiente i t , &'F&atia premente ei aequati refut-
tatfsitunc, fr concipiatur mobite ab rnitio non in*G frtum,
fcdfupcrius in N , OatqucG H aequatist! N , procuidubio
tempus ofeittarionis i G in H ,& ab H in C breuiuserit tem
porcofciHationisN O N tcerum circularisperiodus B C B
iam p erad a fupponebatur eodem tempore, quo direda
ofcittarioG H Gabfotucbatur; ergo breuioriremporeper-
Bcitur circularis pertodus B C B , quim periodus rcdilinea^
N O N . ;* ' -- - t ^ '
En iguur tres modos, quibus periodus vertiginis circuia-
riscitca centrum SottSytcu^poft eHipfrsceietiorjefbci poreff^'
quAm periodus ofcillattonisdiredx appropinquationis fci-
Ecct, ac remotionis ab eodem p o io .
Supponamus m odo, Diuinuru Architedum decreuifTe
tMipft cuiusiibct ptanctx A G P ciufquc axi A P tribuere
vertiginem quamdam urca potum fotaremS, fecundum
ordinem Egnotum,intciiigatut effc C^G circulus interme*
dius
diusconAimtiunsbuiufmodj EiH pAs.^Km bpotefatang^
" Aiorcm reddere circuium C G , ac ipfi reiinquere eamdem
ceieritatem^quam habebatanteeius rcAridioncni.indequc
delctibcfftdt&amcMipiim. SecundoabiqucvHa diminu^
tioqectrcvh mediocria GG^aotincrem ento cius ceierita-.
ti:eompc,ndioftus latis ptaf^pianetam in principio coHoca-
tqpa^M qrp a Soicrcm ouus.iaciendo sidciieet Apheiium
npn in A ^ cd in M ; tunc enim periodus eircuiaris veiecios
Aeret , bteuiorique tempore ab^olueretur, quam periodus
dire<^usoiciiiationis M N M ,&perconiequcnsiiucaabfi-
F^.ap.d is P $ ^ iumpiq fapibtatc transierri poHct iccudum Jgn o*
rpm o^dipsm abXadiZiCum vero^onOaorer maneant eae-;
dem caui^ , deber tpiis periodus motus absidis perpetui
^ctfeucfarc;patct igitur quomodo abique ambagibus&cii-
l{tnis n^cdiis poilibiic erat Iptaaetis tribuere motum ne
dum eccentricum .icd hgurxctiam eUtpncaE.tandemque
eArcere^ vt ab Adis iinea vn itb rtn i'& continuo cur/utor-
^ qucrptur.in orbem iecundum Agnorum ordinem . q ao 4
* <trat,&c. . i.
Id autem, quod generahrerdi^um e A de planetarum ec-(
ceptricitate iocunt procedo habere debet in pianetis etiam
J^cdiceis ,d c qurbus agimus, quorum vnuiquiiquc non
prgciiccircalouem agitur. ied cccentrica reuolunone.dO
cilipticadincaque Abttdisreuoiuitnrab Occaiu.adiQttumt
vt obieruayur m a!i;s plancti?, aoproptetea, nccedbeA (Vt
eorum ccicfitates eje Ioueobicruaw, nedum iaxquaics ap-
Mrcanr, hoc e A opticam anopnaAam fum antur, ied tcuerd
unrinitquaies, hoccActrca Perijouium habeant quamdam^
pbyAcam.ac reatem ccieritate.mitCotiKS vetddtca-Apojo*
uiumvctam,&phyiicamtatdhaMm<<;). *
. ''^TH!bO!Ui:/.un)Un . ?* ; -
u; uti.-id tb h '.-
^ i *
-M tth n ''-". -i:',. . ,''^ i. .3 '.' -nt ru:* <
T T Y c u fq n c finisddclarauimus.quam inatqualitatem ibr-
j H ' !ih debeant Medicea (Vddfa^dum peribdkd tvuol-
uuntor, ho&tA circaloueiy), eaijqudbAendimuscierS debe*^
sepercccenrricos, & ellipticos orbes-ecktltatibus tcUffd
m ^qaalibus, tardioribus icilicet m Apojourjs, vcioc^on^
hM in Pcrifouija tandemque linedm eor^ih abiidum trat^a
ErrUdcberetfccundbmiigndrbmOrdinemfha: autem met*
tiones omnes nafueales^^ pfapria! cedferi dedent, ac pctib*
dtk$ ipforum l^derum iouiailum^apereA modo, vt motunri
eoniidetenius.quoeatdvm SteHaEcircaSoiemaguntuf, 8e
quam anomaliam ciufmodi periodus lynodica 'eifddtn In-*
poraddar.' t r ni
- Er p^m & quis MetHcei planetae dunqnam Iouem retin*
quunr, ledciecs iplum agu ntu r,ipieverbd apd ectm ab*
notum (patio ptppriam pertodum circa Solem abloiuit.
dUrl^entrempbrisfpdtib coguntur circa (olaneeorpustb*
tari d Iouerapti*. Ptarrerca norandum e^, Mcdiccos plane
tas non ierricitca Solem Hxd alligatos in Iouisatmoiph^ra,
quaii (erruminati cladilqde firm ttM lent inquadam lolida
rota.fcd iibere,aclblutepercurrcre arthera dmdiUlmum*
aeque ab alio C?rcu!od01rtcr4 , prs^rrqu$madirlutd ma^
gneticzanaioga^cumigitu^tbiUti,atr bberi penGleiqUc
ti (int in Auidt^Hmo aethere, p roferoim pollibile vidctdrP
camdem illam (blarem virtutem,quae tanti roboris, dc ener
giae cA,^tingentes globos Ionis rcliquomnlquc planeta
rum m ouert valeat,inertem ioutilemqueede deb^w j ac - 1
duiliusrobbtl^lapuUihs glebulis Medtceis,E iTnim vide*
mus, q u o d , qd mtb magis luppiter, ali jquu primahrplanc*
naSolit admoucmur! tanto maiott reali. eeieiitaic d (olari
vistute rotantur^ qfuis credet Mediceos globule^ * q&i piri^
terloluti, ac penfiksiiti funtIn aethete Huido,nooCbmmo*
ueri^dt impelli ad ItrAtrdliorum planetarum ataiw i ^dle-
3$
ritatecum So!i'appropinquant? Siue enim hoc contingat
ex 30 , quod Soi proximus roborat, augctquc motriccm
planctarum virtutem , vel quod fadij solares eius vertigine
circum dudi, vcRts ratione, vt di&um cfi,maiorem plane-
tisaRerunt velocitatem, certe non poterunt {Mediccd f/d^
ranon fubijci vniuetfali Naturae legi, qua plancta: omndS
Soli proqinqui maorem virtutem motriccm adipilcuntun
^ u concitatiori cu rfu 4 soiari vertigine torquentur; qua-*
propter*cum Medicea Jiydera circa ioucm agantur; & c ir
ca Soiem ,neccH ecR*vt duabus viubus motricibus mo^
ueantur,quarumaiteraedicat proprios circuitus cirda [o*
uem,altera vero vertiginem ctrcaSoiem temperat. Si au
tem ciuimodimotficcs vittutespendeot* vt veronmilecRb
a vertigine lo u is*& Solis circa ptopnos attcs,nccei!e pro^
erit* vt in dtuerlis a SolP.diRapttis, vclutt conttngic
in veRe * & in libra* motus Mediccorum iydetum Hias iu-
beant velocitatis aiterationes * quas cajeris omnibusplanc-
tis tribuere poteR m aior, fcu minor diRandaabtpio Sole,.,
C<<^.
' i .
motus aliquis retardatus fuctit eadem proportione *
quaipiecontinuatur,iictm otusCm ilisprimoliccttat-
dtor.
Idem mobile percurrat fpatia A B , B C * C D * 5 c D E
temporibus a:quabbus ipli T ; Rtque cius celeritas V : po-
f^.^o.Rcd*dum progreditur per Ipatium A B *iupcruentat rctat-
dauoF.ita vt mobile ioiummodo pcrtranieat lpatium i^ L)<
Rmiii modo dum percurrit ipau.utn C B ^ retardatus a Q *
petcjuttatipatium 1 ^ AI * & d tuora H in motu per C H) pro-s
ueniattraoiitusN A I, ac ita deuteris: Rtdcinde mora Fad-
G * vt A B , ad 8 <C* & mora G ad H , vt B C ad C n * <Sc iic
de tstettsiaid , motum K L O quamuis tardiorem, tamen
a;; * tu
Sp
in omnibus (uis partibus Gmiiem fututum motui per AB E.
Quoniam motus pet A B , & B C tiunt eodem tempore T *
& ambo retardantur ab F , & G , eadem proportione^
qunn habet A B , ad B G ; ergo quod fubtrahttuc i fpatifs
A B , B C eodem tempore T ,crtt vt A B, ad B C .qu are
fpattum R. L ad L Mreiiduum fchtcct tpiius A Bpoii retar-
dattonctn ad -dtcrius B C rcGduum eamdem habebit ratto*
nem quam A B ad B C , fcu vt mora F ad moram G , fiunt
autem utes motusper K L , & L M, tifdcrn ceietitartbus ac
tempore T^ergo motus per K L M iimtiis omntno erit mo
tui per A B.G, eodemque modo offendetur motum per
J \ O iinniem futurum motu! per A b , quod cr tt, &c.
. Hmceitcttut, quod Uprimus motus pet A E vmtormis,
& aquabtbs eBet, pariter motus retardatus eiiet vtntormis ^
& xquaiiS, ii die aeccieratus,iBc quoque eadem ratione ac*
ccictatus; G itie diBotans, primo iciitcct acceieratus, dein
de vero retardatus, taiisctiamcritific , cum iemper eadem
ratione fiant, quam celeritates habuetint.
C<y. j r r / .
pp
ac i motu annuo iouiaii dependente; & quta numquatn
contingit, vt \ nus motus fofitarius abiquc aiterius mifcci*
ia obfcruetur, cum numquam luppitcr cefietd rcuoiutione
circa Sofem , proptcred nos taii pr^iudtcio tenemur, ac per-
fttademunhmuimodi motam modificatum proprium Gbi-
queeonnaturaiemefie,ac Mcdiceo com petere,nequevm
quam prxtudicium conuinci pofiet,nifi vnaex his caufrs
ieu dem entis, modificatum motum componentibus, tol
leretur, & A reiiquafegregarctur; attamen nome non funt
huiutmod! mixtura: motuum in Natura; fxpe enim fxpius,
nedum dux ,fcd etiam trc s,& piurescaufx diuerfimode
mouentes fimuioperantur in eodem fu b ie R o ,q u x ,R ia-
tucrint,reputabitur iiie motus vnicus,ac hmpicx.iicet f um-
ntopetecompotitus fuerit.
bed vJterius procedendo, dico, quod continuato Medi
co motu a K , ad PcfHcictur modthcatio tanta prxeise*
quanta in quadrante A K ; quiaduda quaitbet rcdaiinca
B L) paraiitia maiori axi A P.qux ciiiptim in duobus pun-
dts H. & D mtcriccet,dux diffantix a Soie $ B, & S D repu
tari pofiunt inter feparaMeix, etuntque xquaies inter fc, &
ideo tardttates, inde fluentes, motumque pctiodicum ftx-
nantes, eruntinter fexquaks, & , cum non potlitafHgnari
ditfantiaaSoie in quadrante A K, quin aiiaei xquafis tnte-
itquo quadrante K B repetiatur; hinc fcquitur,vt omnes di-
Aantix a So fc, qux in arcu A K afHgnari poffunt fimui
fumptgfintxquaicsomntbusremotionibusa Soie, quxin
arcu K P reperiri poflint: fed quot, & quaies funt remotio
nes, tot partter, & tates funt gradus tarditatis in ambobus
quadrantibus refuftantcs;ig!tur m orxom nes,qnx in qua
drante A KeRici potiunt, xquafcs funt ijs tarditattbus, quae
in rchquo quadrante K Phunt; ^qu^ igitur p rx c ise ,& ea
dem periodo motus Medicci modihcabuur in quadrante
A K , acin quadrante K P : vetum tamcnefl, quod arcus
A Q, vfquead Pfentmcdiccum n.aiorefiatcu Q_P,ideoque
m otgin eo fad^ oiutiusperfcucrabunt, quatn tn itio, f:d
ncu:t$ prxeipuum, & proptutu Mcdtcei nertodum aiteranr,
N a. vt
! 0O
vtin prarcedmtthus lemmatibus b^enGim cf! ;qn^pt-opt^
habebimus periodum compotita n , fcu modtticatam tar
dam versus Apojouium A. velocem versus Pcniouium P,
quia &RtS angulis B G A , & 1 ) C P $quahbus inter (e ia
centro ellipGs habemus duas proGaph^erefes m ipfo loue
G , vnamphyGc$, & realistardttatisvcrsus Apojbu'um ,al-
teram optic$, & apparentis; contra in Periiouto, cum an
gulus D G P maior Gt anguio D G P exceflu proBaph^reCs
C D G . Patctigiturexdidis, motumanomah^ m ifbtn i-
ter retardari, & eodem ordine ac periodo abfoiui, quo effi
ceretur foiitarius motus Medicet, & folummodo circa lo-
uem, non autem circa Soiem ageretur.
Accedamus iam ad inoriores arcus, (cilicet So!i vicinlo-
fes. vt eff P O; aio, periodum motus rerardati.feu modiGca-
ti per arcum P O c&e prarcis^ Gmilem, aequalem, codcm-
que tempore tranlgrcffam, & eadem periodo velocitatis.ac
eRitla, quiinarcuRPpta:ccGit, quoniam reda R O bifa
riam in G fecatur, diGantia 4 Sole S O $que d e fie t a me*
d io criS C , ac maior diffanriaS Kcamdem fuperat; igitur
ex iuperius didis, quanto Mcdiceus m K tardior eff,tanto in
O erit celerior medroert motu, qui diGanri^SC comperti;
igitur Mediceus.dum integtum arcum P O motu retrogra
do ttanGgit d P, versus O , repelletur circa Solem motu ac
celerato, dtdiredoabOccafuadOrtum , obminotem di-
Gantiam d Sole, precise, quantum motus diredus a K ad P
retardatusfuerat;aam vtrobtque motusetunt intet (e $quat
fes, fcilicet in fuperiori parte K proprio Mediceimotutab
Occafu,ad Ortum dR ad P fado obGabatContrano mlu re*
tardatioi P versus K,cum maior d Sole diftantian R ratio
ne vedis tardiorem eum efficiebar, qudm medtocris motus
exigebar, at in inferiori arcu P O d P versus O , fcilicet ab
Ortu ad Occafum rerund!iur,ff{naturquc a motu contra
rio ab O versus PdredoJupcrantcque mediocre ceterira*-
te circa Solem, ob vedem diminutam S O; quapropter,G th
retrogrado rranGtu PO repuilus velocitatis mdioris ciica
Solem fuerit O L, aeccGario Aicdiccus pcrtraaGbitfolum-
mo^
1
TOt
rnodb arcam P t ; vrvet&ardtnt P O perfidi^ te^uiritnc
tempus prorsus zquaic ei, quod in arcu K. Plnfumptum
cHi^quaptoprcr motus retardati, arque modificati 1( P , 3e
P (^temporibus ptaneaequatfbus perficientur: duda pofl-
modum quaiibet reda tinea D i paratteta axi minori K O )
qug eUipmu fecctin pundis D , & i , atque maiorem axim
ia b , ertt D b aequatis b i , proindeque excedus didanti^ i
Sole S D aequatis cor defedui minoris didantiae S t ab ea
dem mediocri dttlantia S Ei quapropter retardatio circa So
lem ( ratione vedts maioris S D ) gquatis pr$cis^ erit acce-
letationi ( ratione minorts vedis S 1) fupra medioc em ve
locitatem; cumque hoc vcribcctur in reliquis omnibus
pundis oppobtisettipfis; ergo gradus omnes rctardatioms
iupra mediocritatem, per arcum K P fad i, a:q nates erunt
gradibus ommbus vetocitatis fupra camdcm mediocrem,
qui edictentur per arcum P O , eo quod omnes maiores di-
ltanti$ timut fumpt<E, S K , S Q , S D mediocres diflantias
tantum fupcrant.quantum omnes diflantia: S O, S M, S 1 ab
ijfdcm mediocrtbusdeficiunt; igitur gradusomnesretarda-
tionis,quibunt per arcum K. P,cxetcenturquoqu^perar-
cum P O ; quapTopterinduobusarcubusKP, & POgra-
dusgquatcs retardationum exercentur eodem ordine, fre
quentia , & tempore,hi veroreputfus appticanturproprijs
monbus Medicci in arcubusetttpfis K P , & P O ^quatibus,
& bmiiibus inter (e, & atquaitbus temportbus tranfgrefUs,
iuntque vniformitcedifpofiti refpedu Sotis, fcihcet eadem
obbquiratceumrefpiciunt; ig tur periodus modificata pee
arcum K P, omeino a:quatis, fimitis, & aquati tempoM
bet,ac motus modificatus per arcum POablbtmtur.
Tandem modificatus motus in arcuO Ai;fdcm de cau
lis fimitis ptane.&aquatisetit motut modiiicato per arcum
A K,proindequc in inferiori femiettipn PO A, motusvoi-
iotmnttrctardatusprtmariam periodum Mcdtcci refpedu
louis omnino non atterat, & initio fu.upto a maxima velo
citate tn Pp ruenietad mediocrem vcfocuatem in M, &
taau-m maximam tatditatcm m A eilequetut; atque hzc
ex
!O t
*xph yK cainsqua!ifafc,& optica eompofita,eritp!an$ ea^
d em , qtite in femiciiiph (upcriore; & quoniam duo tranfi-
tus per tcmiciiipfes A k P , P O A , ftcet Gnt retardatio &
modificati gquaitbus tamen temporibus, & veiocitatutn
incremcntts,aut decrementis,arquejin fimiiibus difpofitio-
cib u s, &diOantusa fouc fiunt, certi cenferi debet, petio*
dum modificatam, vnitot!m tcr,& regulariter procedere,
cou autem perturbate, iicctcxducbus eiemcntiscompo*
natur,vtdtdum eff, ncmpeexnictuanomaiiz,steH3e com
petenti , prout circa ioucm circumducitur, & ex tetarda-
tione,quaecx motu circaSotcm origincmducir.
bx dicftsfaciiccoifigitur ,qnod fi So! non versus N , fed
Fjrg.^.versm oppotitam partem Q congrueretur, vt nimirum
i^ouim coiccumellctinQ, & Picnimediectim m N,eadem
p eriod u s,& ordo retardationis vnitorm is,& $qua)is Heri
deberet,fciiicetfupcriorcspetfemicHipGm P N A edent
pares, acquaks, eodem ordine, & periodo, ac fiunt retarda
tiones permHmamfemieHiptim A Q_P,proptercaquod di-
O antizaSoieexdcm pianceiIenr,sodcmque mododifpo-
fitx ,c u m hoc vnicodifctimine, quod prius incipiebant ab
Apujouio A , modo a Perijcuio P initium fumunt; antea in
prim o, & quarto quadrante cihpfis motus tardus fuerat, at
in fecundo,& tertio quadrante modificatus motus vcfo x,
m odo in prim o, & quarto quadrante vefox ctbcitur, in rc-
iiquis tatdus, at cum femper curfus veioces inter ie compa-
tati, atque tardi inter fe fintaequaies, exi Mentibus nimirum
diMantqsaSoie ijfdem perpetuo, fituatiombus, ac difpoM-
tionibus ijfdem , ncccOario in vtroque cafu periodus m o;
diRcata eadem omnino ctir.
D#
^y/;C^W //af<f^%/ W^r##
C ^ . Z ^ //.
f: *
T )O n q ad m dua: prxcipua:confhturiones ^nodictz Abr
JL iiotsarquedicoroma: expolita: fuerint,facileinaepct-
,Optentur varietates tn coidiituriotiibusintetmedijs fubfe-
cuturat; hae-autem quadruplicem varietatem admittunt,
. prout
no
prout Mtdieci eMp(Sstiu6quc axts maior diuerRmod^rt!-
tuatur .quae vt turtur pertlpiarMur,iupponatm! Soi in-S^
Iupprtet vctbm G.qucm McdiceieiltpGs ambiat A \i' PR^
huius Apojomum (ir A# Perijourum P ; cumque lihcalo-
^ ^ ! . ,i a r i s S G inter axtm maiorem A P ,& d :apoiu m M Rintcr^
cipitur,tunc rei Pienimediccutn B inptim o eH:p(i$ qua
drante A M c3 #itunur,vt in prima Ggwa, Nouimedictum
vetb D itucm o quadtante P R , & h$c ctitprima conRttu-
sio intermedia. Ecoatta , permanente adhuc foiari Unca
M cod cm G tu SG ,p o tcA ,in q u am ,So i in parte adueria B
coilocari, tunequetn pundo B Nouimedrccum eGicietun
in D vero Pienimvdtceum,atque h$c erit fircu nda conRi-
tuno intermedia. PoBmodum irnea ibiarisSG.iecetiecun-
dum quadrantem M P, & quartum A R in P.& E; Equidem
Nouimediccum hatm Fin (C€uadoquadtaote*& Ficnimc-
diccum in quarro quadtante E,erit hzc tettia conBitutio in
termedia; Sed tranlpoGto Soie versu* E,vtnimirum ibidem
Nouimedtccu celebretur,atquo Pienimediceumin F,habe
bimus quartam intermedram conditutioaem , & in h ifc e
omnibusconibtutionibusfemper Apojouium iy nodicum
eritpundum B,veiE,qu od propinquiu scd Apojouio ei-
iipGs A,atque omnes habebuntduas mzquaiitates, primam
iiiam nimirum propriam Mcdicci,quatenus reuoluitutcit-
ea lo u em , atteram retardationis, qu$ i motu annuo iouia-
tidependet; qua femperin PienimedtccorVciNouimedi-
c c o B v c tE .q u o d A poiouio proximus elt.inirium ium it;
vcrumtamcnhuiulmodt inpcrucoicnstctardatio.ieu mo-
dificatroiempcr minor eR ca,q u z conBitutioniablidis sy-
nodtcz conuenir, maior vero rlla, qua:con&itutioois Abti-
dtsdicotom z.propriaeB. H^comma in primo cata tan
tummodo oBendemus, ex quo retiqua patebunt; fiat ergo
diR ntia Ga aqualis G A ,& diRantia G m , aequalis G M ,
partterquedtRantia G p aqualis G P, & tandem difiantia
G r squalis C R ; mauiteRum c ii, quod diRantia a Sole Sa
aequahs ent diRantiz Aphelia cotbtuuonts synodica S G
&di&MMtA S m etu aq u aiis diRamiac Apheiiz conRttutio-
*rt ^
tdtdicotom-x S G M & econtridiRantM dpzqualis erA
diRantiac PetihelizconRitutioois^ynodica:, & denique di*
RanttaSrzquahsffitdiRantiaE Perihefiae conRirutionis di*
co fo m ?; hinc facile percipitur quod dtRantia S B minor cA
diR antiaSa.m aior vero dicantia S m ( proptereaquod,ia
e!!ip6,G A maior eR* quam G B ,a t G M minor eR eadem
G B ) proindeque retardatio* quam motui Medicci in arca
B Fcon&rt dicantia S B , tanto minor eR tarditate a diRan-
tia S a conRitutionis synodica: dependente, quantum S B i % * * *
minoreR S a * paritetque retardatio dependens i longitudi
ne ved isS B , tanto matoreR tarditate produda a diRanti*
B m conRitutionis dicotoma:, quantum S B maior eR S ma
eum igitur mora* & repuifiotn B minor fit retardatione
tonRiratioois fynodicae. & maior illa * quae dicotomae
tonRttutioni conuenir, deducitur, quod motus tardita
te moderatus a B vfquead F velocior iit.qu am in fyno-
dica conRitutione, fcd tardior quam ia confututione dico^
torna. !dem prorsusinteHigidcber in reiiquis quadranti
bus, vt nimirum motus modificatus per totam hanc men-
RtaamMediceameonRrtutionem minori iuaequalitatisaf*
Rciaturanomaiia, quam iaconRttutione fynodica, maiori
vero* quam in dicotoma conRitutione alteratus fuerat; at
tamen quiaanomaiia conRitutionisdicofom a, vtpore Rm-
pUcior * minufque aiterata .ccnfetur veluti propria, dcpe
riodica Medicci pfanctz.propteredm hac intermedia con"
Ritutionciacile perfuademur, tifam in?quahtatem,dico^
toma: periodo fuperaddttam , eRe nouam anomaliam -
Adnorandus quoque cR RtuseUtpfisdn quo huit^modi no-
uaproRaphgrefis fynodica appifeatur ;oatn ;in primo qua
drante B F proRaph*refis femper eR ablatiua , retatdaa-
qoe motum Medicci, fed , eum appheetur arcui M f , ia
quo ex fui natura motus Mcdtcei velox cR, fcihcct a medto-
critatecrcfcensdndc Rt* vttardita* coilata minuat p r o p r ia
eeletttatem, arcui M F competentem. far* modo in rer^
aio quadrante D E anomalia menRruaMedioei celeritatem
af^tMliquamanotutpct aacum fK JE^ tardo** fui natum.
Idem
Tm
Idem contmgh ih reiiqurs omnibos <$rSadrahtrbus ^!iat raM
contiitutionum^qu^nctn fndigenr protrxiorr ex^oiitrony^
cum taris tuperque patcane; quamobrem ab eifdem caut^
In quatuor omnibus conRiturionibusaberari debet curtus
modificatus cuiuslibet Medrcci, minus^ quAmin iynodrea
conRitutione< & m agis,quam indicotoma; verum tamen
eR .quod temporum (patiad Plenimedrccisad Nouimedir-
cca non erunt prorsus inter te aqu alia; quotictcumque
enim in ttafitu ab vna ad aliam tynodum intercipitur Apo*
jouium marori tempt^rcabtbluerur v.g*in primo caturetn*
pusa Plenimediceo B ,a d Nouimedicerrm Dbreurus erit
ipatio tcnrpotiSa Nouimcdicco i) ad Ptcnimcdiccum B^
proptereaquod arcus eltipus B F L) miner cR,quam arcus
D A B , & tn rllo motus pro-prios Medicei velox cR prop&
Perijouium P, ted tardruscirca Apoiouium Atquaproptcr
ab hisduabuscautis primum temporisintcruaUumbrcuias
cedditurtecundo. idemcRoiudrcium inrclrqnrsaliis caA-
bus. , . .... .............. t . .' - e '
/ rr/<yw4 . C 4 p. JT 4 T.
^ OAquamojnneseaufas inzqualitatum.qu^inreuolu^
JT tiontbuslongitudtnis Mediceorum iniunt fatis aperti
( ut fallor J ex poiuimus,remanent modo admirabiles ope-
xationes Natur$ tn eorum latitudinibus.lndicabimus itaque
primo loco neceflttatcm qua globi Mediceorum non ineo-
dem piano etlipticz iouiaiis , fed inclinati fupra ipfum cir
cumfero debeant; & facdisintelligcnti? gratia, fuppon atutjl% ^2
Iouts globus in G . Sol in S^ atque per S ,& G ducantur teR^
lin c z R Z , & B D perpendiculares ad lineam fb larem SG ,
fintque hg omnes in vno plano conAitut{, quod perpendir
culare Ct ad eciiptic? ioutalis planum E O F per S G du-
R u m . MantfcAumeA.quod virtusradiorumfolatium.qug
globum Iouts circa Solem circumducet. eum non impellit
per fuperheiem aliquam conicam . aut aliam curuam , fed
perAmphctllimam pianam iuperheiemper centrum Solis
extenfam. Hocque ncceflitate quadam accidit fi confide-
tetur, quod vts.de energia morus circulariscirca axem ali
quem. expellere nititut mobile rotatum a centro versus pc-
riphertam per omnium breutfUmum intetuallum eoru.n.
quiafUgnaripoflunt, hinefit, vtfiabinitio mobtlepercir-
culum aiiquem minorem circumductus futflct abeo ma*
gtsac magis rgccdcret, quoufquc ad maxtmum circulum
per-
pfrucnirerfquftandcm tn vnW p!aho extRtM ' 4
Hocfuppoftto tcpcfo idqood multoricsinculcaram e R '
quod nimirum Medicci pr^terrettoluticnctn circa globum'
Io n is, patiuntur qtioque vertiginem circa folarc corpuy,
cbmplentque reuofutioncrr ^ feu annum iouialctu fimul
cum Ione; fi,inquam,hoc verum eR,nedum probabtle.fed
neceRarium videtur, vtTf&&usco:nmtyn'S,atque vniuerfa-
iisab vna, & eadem caufa pendeat; proindeque vt ratutn
perfpcdumquc affumipoteR, qaodeadem tlla virtus,quae
giobum Iouis in p c llit, & circumagit tn piano echpttcae
icutans, vim quoque inierat ttansferatque planetas Medi-
ceds circa So 'cm , licet thtetea parftcularcs carum reuolu-
tienes perficiant circa IcUttii . Quaptopter eiuim od'ver
tigines circa axem R Zefhccntur,cuius poti R n tR ,& Z fc d
ilia eadem virtus,quacimpellit Mediccos, ac reuoldtt circa
axem RZ^cogaf qubque,necc 0 ccR;4 d tfHcidndai;par(iculi-
reseorum reuolutionestn eodem plano, ictlicetcirta axtm
B D parallelum ipfiR Z ; igitur ab eadem coni dfuni virtute
motiua Medicei circa polos B D circun lerrt debent, ac
proinde tcuolutiohes, fcu circumdu&tones Medttcatum
circa lo u cm , quarum vna Ht H K , paral!el$ erunt piano
ecclipt ica: iouialis B O S , Supponatur modo vna ex Mcdi-
ccisflcH isinH , nimirum extra planum ecliptica: iouia'is
S O B , fupponaturque pariter ( vt alibi dtRum eit, Rellam
hanc nullam aliam inclinationem natutalcm habere, uec
impetum alium pr^ter illum vnicum ,fc Aimirutn/mouen*
di diredH versus centrum Io u isG , quii iuqdam,o<otusdt-
ieRus per lineam H G perpetuo ab ea exerceatur: poRca'
quia vcrtigocirca axem B D Rcllae H ctrcularem motum
confert, qui,inquam,nedum expellendi, & remoucndl Rei-'
lam H 4 centro facultatum haber, federiamnititut camre-'
moucrea plano mtnoris circuli H K , quem dctcriptdrus
fuerat,atqubversftsmaximum c rculum B F imperti;;qubd
aurem exfuppoRtiscaufis huiufmodieRbdusilubiequt de
beant, dneminemdubium rruocatur, quod:c:am , atque
i multis fenlauscxperiimcatisconRluutur^ ii entrn io pun-
d o intermedio Ealicuius axis B D alligetut Alum P E, cuius
$xtremo P tonnedatur pila aliqua grauis; hoc, inquam, li
cet At inclinatum oblique ad axim B D , vt nimirum angu-P(? 4?
ius P E B At acutus, &: digitis poAca axis B D citcumuerta-
tur, dcfcrtbetprimoptlaP circulum minorem P N ,fe d ib i
nooqurefcctjem perqueperm atores ctrculos circumdu-
d a , tandem in piano circuli maximi A C conAAet; Amiii-
ter A globus aliquis A B C D madidus vndrque At, agatur
poReavcttiginecirca polos B f ) , videbimus aquae guttulas
ex P excurrere lpiraliter,quoufque ad circulum maximum f ^ 4 4
A Cpertingant.ibiquepcrAAent, nonlecusMedicejtstei-
laH circa axim B D rotatjtfucceiliue m agis,ac magis ad
pundum E maximi circuli reuoiunonis appropinquabitur;
cumquetranslatioab H ad E fada At ab impetu, & veloci-Bt^. 4 *
tate circularis motus,quofertur stella H per circulum H K ,
poAtoquodttaAtusdidusab H a d E Aateodemteporc.quo
quartapat^reuolutmntsstellae H in iuo orbe perActtur.ma-
ni&Aum eli,quod cotem pore,quo stella quadrantem Ati
citculi H PpertranAtobtraufuerlalcm motum genitum ab
im pulfuvcrtiginis,nonquidem in P , nec in E,Icd potius iu
Otraollata erif,!n eodem mmirum plano ecliptica: iouia-
lis.exiAet tamen in extremitate redae C O.quae quidem
pcrpendicularitereleuataeRadredam H G, nec non per
pendicularis erit ad planum per redas H G , B D, & E S du-
dum .proindcquccxtahtranfuerlali motu ab H ad E iu
quadrante periodi stella: petucniet illa ad N odum , tcu fc-
dionem O , arcus mmitum H O ab ea ^eictipti, & plani ro*
uialts eclipticae E O F .
Praeterea aduettendumeA id quod multoties inAnuaui-
mus,impoAtbrle ntm.rum e r l^ v t interatur motus aheui
naturali corpori, quin Amul impetus, & velocitas ei non
imprimatur, haec autemcius naturae eA , vtin eodem moto
corporctmprctlarc naneat,aquapoHmodu;n vlteriuspro-
ntoucti illud poteA; & quia ex hypothclt stella H nuiiant
aliam naturalem mclinatronemhabet niA appropmquandt
ccntto lours G iig u u rc x (tti natura indifferens ent ad mo-
Q tum
f
tta
imm tranfuetfaiem ab H versAs E J carebitque nimbum
quaiibct inclinatione* vci repugnantia; huic indiferentiae
nouamotiua virtus fuperuenit,qu$eam impeihtab H ver*
sus E , pendens nimirum d circuiari vertigine circa axim
B D ; cumque huiufnodi tranfherfaiisimpuifioin omni
bus infantibus icquentis temporis vigeat* & operetur* &
aiiunde quoiibet temporis infanti* quo viget motus tran-
fuerfaiis, imprimitur f cii$ H gradus aiiquis nouo velocita
t is , & impetus, qui ex fui natura perfeuerans e f ; igitur
quando feiia tranfuerfaii motu ab H ad E peruenit* tot
^^-4^'gradus impetus acquifjffe reperierur * quot p raeferu n t
impuiftones omnibus infantibus temporis, quo precedcns
motus perdurauit; at feiia in E retinens fupradidum impe^
tum im ptcfum fefem ouendi versus M* videtur im poftbi-
ie , vt iners, & otiofaibi remaneat, ac proinde i mpeiietur
viterius versus M , vt penduio contingit; at quia tranf]gre&
fo termino E vertigocircuiaris circa axim B D incipit con*
trarionifu retardare, atqueimpedire excurfum fciiatab E
in M , eo quod huiufmodi vettigo vim habet repeiiendi
fteiiam retrotfum versas maximum circuium E O F;ade
runt igitur iam duaecontrariac virtutes* prima quidem inA-
gnis imprefa ^ motu procedenti H E , fecunda veto ei con*
ttarta*qua:repetiit feliam versus maximum circuium E O
F; ab hac, inquam, continuata repuKione* &conttaniten-
ria, fuccefrue primus iiie maximus impetus pr$conceptus*
mouendi fe ab E versus M, magis, ac magis debilitatur,vn-
d e f t , vreodem ord in e,& tempore veiocitasitiaab E ver*
sus M debiiitetur, quo antei in tranfrtu ab H ad E incre
mentum fumpferat: fed aequaii ferme tempore feiia in fuo
orbe tranfigit fecundum quadrantem fui epicicti; tgitur in
Ane didi ttm porisfeiiain L perueniet remota ab F fpatio
aquali E M, vei potius H E , proindeque steiia perueniet ad
terminum extremum L,diametri H G JL, fui orbts; prop-
rereaque motus inde refuirans fados erit in fcmicircuio
maximoH N L*cuiusdiam eteref H G L . Confitutapof^
modum feiia in L , propter eafdem rationes iuperius ex^
poAr
n ?
politas, dcnu6 circularis vertigo eam impellet verius ma
ximum circufum E O F ,& d u m ratis motus celebratur in
quolibet initanti temporis n ou i, & noui gradus vetocitatii
stelia: im prim untur, ( ficenim exigit motus natura) qui,
inquam,gradusimprefli indelebiles,podqudm stella a d F
peruenit,motum eius continuare podunt ve rsu sK ; cum-
quetalis impetus fuccefUue minuatur , & debilitetur a vi
circularis motus , repellentis stellam versus maximum-*
circulum F O E , minuetur quidem decrementis, $quali-
bus antca&is augm entis, quoufque stella in K perdudta
$qud remota ab F ,q u ^ m L , feu f patio aquali H E , at
que in tali tempore, 8ctranHtupercurretstclla lubiequen-
tem fem icircuium , redu&aque tandem erit in H .com ple
ta nimirum periodo circuli maximi H O L H ,cuiu s dia
meter ed H G L ; cumque aliunde huiufmodi caufx perpe
tuo perfeuerent , necede ed , vt inclinatio plani cpicycll
H O L fupra iouialis ecliptica: planum E O F iemper per*
maneat.fciliectangulus H G E maxima: inclinationis huius
orbis fit perpetuo ciufdem meniurtemuilaenim ratio aded,
qua talisindinatio varietur,proindeque remanebiteiuldetn
menfura:, & infupet Nodus O , panterque limes botealis H
dabitis permanebit fub eifdcm stellis hxts.
Suppofuimus facilitatis gratia.periodum circularem stcl-
!$ in mo epicyclo eodem tempore pra:cis6complctam fuif-F/^.^.2
fe,quoperiodustranluerfalisab H a d M .& in d c a d H pcr-
ficcrctur^ modo fupponatur, periodum tranfuerfalem com
pleri minori tempore,quam perficiatur circuiaris periodus,
& tunc (ane fummacuidcntia,&faciiitate fatis fit motui re
trogrado Nodorum, & Limitum. Quoniam tempore quo
stella fpatium H E percurrit vfquc ad maximum circulum,
nondum prxeise primum quadrantem fui otbis petfecidc,
fuppomtur, fcd deficit adhuc particula aliqua veiuti O N ;
igitu r, antcqudm quadtantem abfoluat, stella circulum
maximum E N F attinget, proindcque.podquam stella
integrum quadrantem H O trandjt .necedario pra:tcrgrcf-
fa erit teraunum E .promotaque aliquantulum vetsus M .
Q^ x fcilt^
fciiicervltra fe&ionem N fu! orbis H N L cum m axim odr-
cuio E N F;quarein Rnedidi temporispoR tranfitum qua
drantis H O, Nodus ve! interfe&o N didorum pianorum
rettorfum relinquetur fpatio nimirum O N ; idcoque exi-
Rimabimus,Nodum N vet^b retrorinm excutrifleabO ad*
N .fciiicetabO rtu ad Occafum'. Idbm prorsbs in fubfe-
^uentibusquadrantibuScontinget; quapropter in Rne pe-
rtodi steiia non ampiibs in maximadigrefEonc H exiRcr,fed
particuiam fecundi periodi tranfuerfaiis pertran(ibir,erit-
queconRiturainterm ccH oiocointerH ,&E, fciiicer m ui-
to prius Limitem boreaiiRimum H rciiquiifc, apparebit y
tranfiRequein V ,& proptbrea Limes rettbceRiRe videbit
tur fpatio! V H ,fed acqub Nodi retrocedunt', acLfm ites,
igitur atquaii fpatio Nodi retrocefHRe videntur; infuper
quia tranfuerfaiis periodus H E M H perfeueranter efHcitur
i;fdcm temporibus, minoribus tamen ijs, quibus circuiarcs
periodi petficidntur; igitur necefieeR, vt inciinatio orbis
H O fuprapianum E O S ediiptica: iouiaiisinuariabiiisper
duret, Kiiicet anguius H G Efem per idem erit,n ec vm-
quam creficct, vei minuetur, & hinc habemus modum fa-
ciUimumeuidentiRimumqucfatuandi, nedum inciinatio-
nem conRantcm piani orbis Mcdicci fupra iouiaiem ecii-
pticam,fed etiam motus retrogrados fuorum N odorum ,
& Lim itum . H xc omnia,inquam ,deduda funt ex duo
bus principi;sfaciiiimis,& euidentifEmis,qui nonviden-
rurin dubium reuocaripoRe, a virtute nithirum qua steiia
adtouem nititur accedere, & natura motus circuiaris ex-
peiiendi pianctam versus circuium maximum fuaereuolu^
tionis.
PoRrcmo ioco animaduertendum cR quod Rinprinci-
F(^.42.pio creationis mundi Medicea Retia H conRituta fuiHbrin
pundoEeiufdem piani cciiptica: iouiaiis nuiio p ad op o-
tniRetinpoRherumabeodem piano iouiaiis cciipticaidi-
fcederc.fed ibidem perpetuo abfque viia iatitudine circum-
duda fuiRet. E contra fi fuptema , ac diuina fapientia ar-
chitcdonica decreuiQch Rtum eciiptic^ iouiaiis inclinatum*
pra:-
pradiAgdcHdi tribuere ^ vtnimirum mod6 ad A.udrum ia
L , modo ad Boream in H digredererur, nuiia aiia machina
adhibita pOtuidet quidem ^ciiiim e hoc edicere, (i tantum
modo ab initio pofuidet Mediceum in H in aiiqua,inqu^my
didantia ipianoiouialiseclipticzE N S,ac demum vt N o
di orbis di&i Medicei motu rcttbgrado conuer ferentur, ita
vt progredu temporisiatitudines variam [itum acquirerent
relpeclu Ipatij mundani, (eu cadi deiiati, poterat inquam
hoc ed ici,(i Mediceum pofuidet in debito (itu, &didantia
a loue, atque ab eius ecliptica, in qua periodus approximi-
tionis, atque remotionis per H E M , & vicidim ab M ad H
breuiop tempord aidoiueretur, quam reuoiutio eiufdem
M edicciln tuo orbe circa louem compictur. Et hac ratio
ne faci i !i mej $c abfque ambagi mus h ui ufmodi motus atque
varietates Mediceoium edici potuident-
Motus hic Nodoium retrogradus Mcdiceorum quoii-
bettempore, 5cdturcfpe^ulouis, & Soiis veridcatur,&:
hacdecaufa vocatur motus latitudinis periodicus, cuius
pr$cifa menfura obieruabiiisquidemedetex centro louis,
at confpe&a cx Soie, vei ex nodra Terra lubijcitur omnibus
iiiis varietatibus, & prodaphgredbusopticis,qug alibi ex^
poiitz funt, nec debent hic denuo repeti.
.De
Jf Jf/.
: ^<iri C^P. 7 . ,
,t *
OMquam varietates Mediccorum In prace-
denti libro eoniidcrauimus iuxti analo
giam , quam habqnt cum yeiiquis vulgatis
planctis, atque vtexiguntcauia > & necefE-
tates phy iica, debr^ptmodo ad praxini redu
c i & teperiri in c$io ipfo, vt conj^ct^Qarura
-tum titeoricisconfenfus; hocautem exigit, vtpynis; d^eja-
rentur modi atque induOtia^quijbus inaquabtatcsJMctli-:
ceorum in c^io repetiti vaieant.
E tprim d quia finis ailronomiedcognoicere m otus, &
reuoiutiones c^effium corporum eorumque conflttutio-
ncs^& Urus pr<netitos.,atqueHitutos pra$noHe,cumque
hac omnia minimd haberi poHint abique ihucRigationc
mo:uum mediorum , hincefl , quod maiores noflri ini
tium ailronomica inquihtionis fumpierunt ab ijfdem mo
tibus medijs;igitut hi paritet in A^ediccisdnobis primo io-
cotnquirendi iunt-
Habent pianeta M edicei, vt didum cil, quatuor pro-
ptias periodos, primam rc8itutioais(ub,eifdemileiitsiixis
Zodiaci, fecunda anomatia in fuoorbeeiiiptico,tertiam !a-
titudinis,& quarta iynodica refpcdme ad Solem ,qua men-
Rrua Mcdicca nuncupari potefb ad inAar mcnfltua iqnaris.
Inter omnes periodos menRrua euidentior en ,$c magis
„ R no-
npnt;sj&nCbtise.xpof)g,&idf6 primo loco quxfttafttif^
jUa!i)c^ primo inpetiqorr ^yunfdehi stdllatnm , (5c ftcuti
bntiqui aUronomi 'Chaldcfali mMio numftrUtTm ^cnrfum
Lun^Q tis.rqdjm r,&im D erfcde^rc^crifrunt, & poflmo-
duhi fucceRb tcm^poHsitAgw^c ma^is dosfc^oirtelunt,
iic pariter periodi menHrug Mediceorum adhuc ad perfe
ctionem opratani redactae hpn (unr,neque hoc mirum ali-
cui videri debet ,fi m tm incrit, periodos lunares poR tot
iiccnla adhuc ad ncceRariam praeciftpncnon perueniH eJi-
cet in ea tnfudartrtquamplptimi miagni Viri^ atque curtus
lunares faedius dccct nantur ,6rcon!picui Cnt, quam ina:-
qualitatcs Mcdiceoru.Huiufmcdi itaque mentes Mediceo-
rnmnon fuht atquates mterfe,fed Ccutfa:ras,vcl mentis
lunaris aliquando diebus fere 30. com pletur, aliquando
diebus 29. cum quadrante , non Iccus Mcdicei altquan-
do citibs * aliquando tetius tuam menRruam periodum
abtbtuunf; hinc patet neceUitas decernendi mediocrem
curtum inter excedentes, 3 c detreientea mentes , vel quia,
vt antiqui ccntebanr , naturales , & proprii motus pla
nctarum aequabiles,& medi; funt,vel rates hnguntur^c tup-
ponuntur, vt adhibi tis proRaph$re6bus phytic s, aut opti
cis, veros morus, ideti e o s, qut in c$lo ipto apparent, elicere
poRImus; eadem de caufa io periodo reitirutionis, & ano
malia: medi; motus inter excedentes , & diminutos repetiti
debent.
.EMWVF*/w
<
*3'.
motus Medicet in tuo orbe, & illius, qui i Ioue interitu
percurritur. temper bdent vntfbrmcs,icdicetdierent eadem
scquabth veioctrate,edent protedo omnes mentes Mcdt-
cei aequales inter te , & omnes squalibus temporibus abtol-
ncrentur; at quia tum petiodus deilat Mediceae in tuo orbe,
cum translatio lo u isin tuo ecccntrico fiunt yelocitatibus
inarquahbus, ( modo enim tarde, modo celeriter excur
runt ^h inefit, vtduabus de cautis Mcdicei mentesingqua.
les reddantur, dcdidbrmes; nam quando centrum Io u isG
lento curtu mouetur in Aphelio tui eccentrici per arcum
G g,certeeotem pore,q uosteH a Medicea percurrit inte*
grum tuum orbetn A B P A , paruntpromouebirur A p h e - ^ .4 $ .
lium , fcilicer ab A ad D , ob tardttarem motus Io u is ,&
sdebcitodeiiaM edicea Aphelium D aC equcrur,& hgced
prima cauta,quare mentis Medtccus breuis edicitur. Econ-
rraquandoluppitcredpcriheiius.idedrepetitur in intima
abtide tui eccentrici F , runc vclocttlime mouetur per ac
tum f f,q u t maior eti, quam G g , 6c ideo eodem tempore,
quo Medtcca integrum orbem H 1 H cotnplct,mu!t6 remo-
atus transferetur Aphei<um ,excurrerque rorum arcutn ab
H ad K ;!g itn rtard tu s,& m aio ri tempore Mcdi^cus cum
ad eq u etu r,& id ed m haccontiitutione meatis Mediccus
prolixior ertr. Si potlea contiderctur motus Mcdicei in tuo
cccentricouslan&tardtus mouetur circa Apoiouium A,qua
ad partes Pcrijout; P; igitur ti Pienimediccu ticri debet pro*
pe Apojouium tn A.podquam Medtccus pettran,(it integru ^
orbem A B P A,nonaQcquetur Aphclium, fcupunRu Pie- *
nimcdicei,quodtntcrtm trastatunijcH vtquead D, ntti pott-
quam ipte motu tardo,quo mtuo Apojouio mouetur,ibide
fetatur, & ideo mentis Medtccusin taltcatu proiixus crtt.Fx
oppotito ti mentis tntttutn tumat tn Pcrtjouio P podquam
Medtceusjntegrumfuum orbem P C A Ppertrantijt , atle-
querur locum Piemmedicciiutcrim vfqucad Btransiatuua
cuitlimc,tcii<cetcum ea velocitate,qua Medtccusin taii (itu
lut orbis ntouetuuquare tatis metis Medtccus breuisedteie-
fur.Modo ti ng dugcaui; timui,coni ungantur,ideti,tl luppi-
R a ter
- t jS ! ^ inp.eoiHi -sS.sd n nut nt ' :L M ?t*:-tn
ier in P^ftheito ? , i&?Medicetis intApoiouio t futorbisfue^
Tint^ refuitabitmehHs Mcdiceusmaxtme omnium proir*
x u s ,& cxaduerso condiruto io h e in A p h ciio G , & Medi-
Ceo in Pediouio P,tunc mends Mediecusomnium brcuif-
iimtis ciHcictui . Adedpbdmod^mtertiajcaufa q u a vi7
fiat pertodum mendfuam^ ebraimdem M ediccoM m ) qme
piofeRo pdnder ex prodaphacre Aorbis annui ^ quia; fciitcet
ex mbrd annuo Soiis varias configurationes Teiiusnodra
^ io r r itu r refpeRiu^ad Soiem, & Iouctmac proindejrcfpeRtJt
Teiiuri&diucrfimododifpodtaEefHcitur aiius mends M edii
ceusapparens ad dificfcntiam veri menfisad Soiem relati;
m od b in ttiiigatu rT erraiaT . vbietRcirurconfignratio-fe-
candteqbadratutztouis ad Soiem , po(hnodum(ad vitan-
datb Rgurarconfudonem) intciiigatur iocusTcrtarcde
vr nimirum reptefentemr conditutio prima: quadraturae
loui^, & Sbiis * confurget in fecunda quadratura Picnimc-
diceumappatensin M , inquo-radius vifuaiise T errad u -
Rusper Iouem pertingit, pariterffue Ptcnimediceum appa-r
rcns in prtma quadraturaertt in N , igitur ab ida ad han^
condi turionem Ptenimediceum apparens percurret artum
Btg.^o-M A N graduum a x ., & proptcrcd quoudieantenus pro
monetur; quare podqudm Mediceus integrum orbem
M B P M percurrit t non adhuc menicm apparentem pcrA*
cict, quia interim apparens Pienimedrceum ttansfdttmr.ab'
F jy ^ n M ad Q, 6c tdeocxpeRandumeA quoufqnepertraafeat ar
cum M Q j vtaOt-quatur Pienimediceum^Btecins tranfpo-
fitum in quapropter ex hac ternacaufa tcirtpus men-
druutb proifxuis enf ? & ccontra dprim aiouts* & SoHs
quadratura, cum Terraconopttur ede^X ad fecundam
F 'g $vquadraturam, quando caraRe e T Tertam defignamus^oc*
bis prodaphxreds motu retrograda transfert* Picnimedi?
ceum apparens ab N , a d M , & id eo tu n c temporis Medi-
'ceusanrequam integrumorbem pcrRcrat^aflcqueturappa^
rensPicnmcdiceum Yquodtnterim tetreceibtabN ad Y f
qua <^e cauta mendruum tempus brcuLus ctHcierur * t um*^
que haec tcrtiacaufa pertodum mendruam aiterans factio
fegre-
Fegregarlpb^r,<pir?nobi mus exth?oTlca foulsquanta i!e
ciuy proRapnaereRs, remanet tahtummodo inquRcndi
pertOdus menRrua vera in rcfpc&uad Sotcm, & ab hac rur-
§us^jcit& iegregari poreR inaequatitas, qu? i maiori ve! i
minori'vctocitate Iouts pendet; ttaque, 0 cognita edet pe
riodus anotoaM^r Mediceorum, taciti negotio repdriretur
curfus fynodicus medius, ieh mehRs Medicem medius in
ter maiores , & minores; ied hcetcoghitio periodi anoma
lia: non prxiupponatur, poterit nihi!ominuspr$terproptet
aRequi periodusmenRrua media eorumdem, ii iciticet ob-
feruenturpturesperiodimchitrnarijstemporibus, quando
Iuppiter Rationarius eii, quando fciticetmenRsMediceus
non atteratur a motu lopis, veia proRapti3cre(iorb!S,in re
liquis veto temporibus non eRdtHicitcduas Hlasintequa-
lirates motus lo u is, & proRaphcreiis orb:s diRinguere, dc
iegregareabipits menirbus Mediccis, vddeexobferuatio-
nibuscotfigerentur Medicet mcniespro!ixi,& breues, inter
quos mediocres feccrni pORcnt,& cum ijs rabutar Mediceo-
tum motuum fynodicorum eiRci poRcnh fcd quia dtiicilli-
*n^ ( vr poRed dicemus) hututmodrobieruationes pratetse#
& abfque.errore haberi potiunt, proptereaaliarationene-
gotium peragendum e#.
-DC .
C^. *
' t l .......................... !
do obfertistibnes fiant, quan^d Inspirer (iationarius exi-
ftit; fupponatur ergo, quod stetta Medicca percutrar femi-
Jt%.docircutum A N Pa Ptcnimediceo apparenti, ad Nouime*
diceum in tanto tempore,in quanto percurrit praecisi rcti-
quum femicircutum P X A d Nhu'mediceo a Sequentem
Ptenimediceum apparentem , & tunc neceUano tinea ablt-
dum cum tmca (ynodica apparentt eotncdet: poffmodum.
vt pateat an Apojouium in Ptentmediceo apparenti. vcf
Noui mediceo reperiatur, adhibenda funt digreHiones par-
tiates aeque remotae a Ptenimedicco. vt ftiperius expofitum
fuit; poffea confideratis (ubfcquennbus confittuttonibus,
fi forte Apojouium mPientmedtceo A exttterir,obfcrua-
tur ttanfitus d Ptentmediceo apparente ad Nouimedi-
- ccumprottxioritemporefieri.quamfubfequenstranfitus i
d Nouimcdiceoad poffremum Pienimcdiceum tum Apo* !
;ou:um Aantcnusfecundtim ordinem Cgnorum tranfijf-
fc,conc!udemus. & ftc in Mediceis menftbus fequentibua
iemper motus defeendentis fcmicircuti tardior erit, qudm
in menfe praM:edenri, & econtra in fcmicircuto afeendente
tranfitus vciocior erit, atque incrementum velocitatis pri
mi tranfitus, & decrementum ttecundi femper m agis.at
magis augebitur , quoufque Apojoutum A ad quadratu
ram perueniat, & tunc max: mus erit exccfTus temporis fu^
pra medtocrem, quo differunt tranCtus fcmictrcut' defccn-
dentisabafcendente, d Piemmedtccofciiicetad Nouime-
diceum apparentem, &ccontra maxtmuserirtemporisde-
fedtus a mediocritate, quo peteurntur fcmictrcut us afeen-
densdNouimediceo ad Ptenimediccum apparentem ;at-
qochoc crirtertium arti fictum, quocurfitm medium ano-
mafiae venaripoCumus;quarecxhts ttibus,fi accutate 6c
fummadiiigcntia obferuentur, non dubito, quin potHnt
cxaRe anomalia: medij motus acqutri.
His pcraRis poterunt emendari, & ad cxaRam prxeifio-
nem reduci rciiqu$ periodt reAturtonum,dc tynodteorum,
atque mRufmct anomatiae hac rationctfumantur duaetebp-
fese*MMcm Medicet omnino tater fc Rnnies, & max-mt
4 ^:
dMantfs,ita vt ab vna adalteram tempusaiiquomm anno
rum intercedat,& in vtraque eciipR Mediceus in epdcm io*
coiuieccentrici exiRat,atque maioris 6ciiitatis gratia rdm
in iiia , quim in iRa Iuppiter Rationarius R t, & , R Reri poi-
Rt,eiusiatitudoRt omnino eadem * paritcrque in vtraque
Iuppiter Rt in Ratione occidentaii, vei ambae Rntoricnta-
ie s: tu n c, quia ingreRus, vei t merRo Medicei 4 cono vm-
brofo Iouis eR fer^ momentanea) cognitum erit pr$cis&
temporis intetuaiium ab vna ad aiteram eciipRmt (quodad
tquaiitatcm teduci debet foiito artificio aRronomico, quo
diesnaturaiescotriguntur) igitur habebimus datam muiti-
nem petiodorum menRruorum vn i cum muititudidine
periodorum anomaiiae iuntque tam h i, qudm iiii in tegri,
& quia hadenus tempora periodica m cnRrua,& anoma-
Iiae,iicet nonexada habebamus,coaccruatis omnibus pe
riodis, quae in interiedo tempore interctpi poni:nt, con-
Babu, an caicuin sC $io,& obfcruationibusreioondeat, &:
Rquidem dtRcniusaiiquis reperiatur, tum praenabiti medi;
motus corrigendi iunt, redigendtque ad om nim odam , &
exadam praeciRoncm , & confequenter elicietur motus
Apojouij, & abRdis.eruenturque radices, feu epoch$ e qui
bus mediante caicuio ioca Mcdiceorum aRignaripoRunt
in quoiibet tempore prxtetito, vei tututo.
" *'
*T)R!m usom nium Gaii!eusanno td tt. quando !uppttee
JE JLamudiac prorsus carebat, obieruautt Medtceos ia
quO:
*<$#
quobber ioco foorum orbium femper in eadem KneaMt3 a
extitiQ c.qux per centrum iouis extendcb tnr. PoRea io:
BaptiRa Hodierna anno 16 5 4 ., quando iuppitet prope No
dum pariter Latitudine carebat. vhRt*M cd'ceos in iupe-
riori parre Coorum orbium feprentrionaiem Laritudtnem
habere. Nosparirer anno praeterito cxiRenre ioue propi
Modum deicendcntcmadnotautmus.Mediceosin iuperio-
xi parte tuorum orbium nonfcptcnrnonaiem. icd meridio^
naiem Latitudinem habuiRc.
infuperGaiiieus, quando happiter decimabat dnoRra-t
ecitprica verius Boream , a n , Mediceos in tuperiori partem
fuorumepicyciorum ntendionaiem Latitudinem habuiRe#
& econrra in iouis Latitudmc auRrina Mediccornm Latitu
dinestn tuprema parte otbiumboreaicsreperiit. Nos$Ra-
teanniptarreriti a Iunio mente, quando iouis Latitudoauf-
traiisfmt vidimus Mcdiceorum LatitudtnesauRrinasiniu-
periori parte epkyciorum , at arRate currentis anni i mente
Iunio. iicet iouis meridiana Latitudo vatde excreuem, ni-
hiiommus Medtceorum Latitudines in Riptemis temicir-
cuiis otbium teptcntrionaiesextircrant, & tandem mente
Ot^obrtsiam dt<Rae Latitudines Mcdiceorum vaidA dimi
nuta: iunt vt die tertia Odobrtshor. 8. m. i f . p. m. primus
Medtceus occuitatus fuent in poRica parte dtici iouis,nem
pe vetsus cius Plcntmcdiceum apparentem, ciutque in -
gretius in iimbo diici ioataiis fadus fuerit pauium intra
medium, teu centrum iouis,dcproindeauRrinam Latitudi
nem procuidubiohabutt in fuprema parte (m eptcycn.fttit-
quetatisingrcHus obteruarus accurate, nedum a me , fcd
abamrciseuamadRanttbus. Non fetus nodudtet ri.etuf-
demmenRs contpcximus prunum McdtccumegreRumab
anterior! difeo toutait poR Nouimcdtceum. eratque in di-
teAumpoRtuscum extremo Limire nigrtotisXon^ verius
centrum Iouis. quyqutdem Liciaextepduur tn iuperiori,
& boreai: parte dttei ioms vitraccntrum;ex quo coiiigitur.
finR&Latituutncm primi Medicet tcprcnrrionaiem . dum
R cliaia inAma parte fui cptcycit excurreret, Jc tamen per
totam aettatem e!us Latitudo tn Nouim edice!s'fuit meri-
dionaiis, ficuti adhuc experitur in tribus reiiquis Mediceis;
quapropter ab anno praterito tripiici modo variatae# La
titudo primi M fdtcci; nam ab initio habutt in iuperiorife-
tmcircuio eius orbis meridiana Latitudinem , in $Rate hu-
iusanni ibidem Latitudofuitfeptentrionaiis,&:po#rem o
menie O dobtis denuo meridionalis fada c# eius Latitudo
in eadem fuprema parte versus Pienimediceum.
D eduoturpr$tereaexhisobferuationibus, quod N odi
primi Medicet, & pianum fui orbts non praecisd ponitur ia
ijictemiociS)Vbi coiiocantur N o d i,& piana rciiquorutn
Mcdtceorum; quandoquidem m cnleO dobrisreiiqut om
nes M edicet, excepto prim o, Latitudinem meridtonaiem
perieuerantet retinuerunt in inferiori parte iuotum epicy-
ciorum .
PoRmodum circa quantitatem Latitudinum Mediceo-
rum tnitgnes varietatesobferuataeiunt; nam Hodierna an
no t6^$. rcperijtmaximam Latitudinem quam Medicet ia
Synodts vaide audiam *fctlicet iuperantem iemidiametrum
ddcH ouiaiis,vf nimirum node dieip. AuguRt eiuidem
anni t6ss.tranfterit quartus Mediceus prope conum vm -
brae iouiaiis, nec eciipiim paRus fuertt; & deinde nodu diei
20. Septembris etuidem anni idem quartus Mediceus tran-
ftitin Nouimedtceo infra diicum iom s , nec prorsus to*
utatem margtnem rctigit, ac promdecius mcrtdiana.Lati-
tudo tunc tempotis fuperauit iouts temtdtjmcrrum. R e
fert tdem audor ) icvidtHeduos Mediceosinfigm dtRantia
interie diferetos tn );scom undtonibus,inqu)bus motus
erant interie conttarij^ fciiicct vnusdiredus , airer retro
gradus, & praecipue terti;. &quatti tntercapcdodifctiouis
femtdiametrum fenfibtiitet fuperabat. Nobtsautem aiiter
conttgtt anno ptaefenti tn coniundionibus quarti, & tertt),
dum vnus diredus aiter veto retrogradus ietebatut; v<A
enim funt tam propinqui y vt inter eos ne quidem integta
icmidtametervniusRdiuiae ntetponi poterat. Sed magis
admiranda fuit obictuatio veipemna t4* O dobrts hutus
i Y anni
i *70
anni confpc&a quidem ab amicis v!(u acutilHmo proditis ^
qui aderant, dum ego cbferuarem cgreRum terti; Medicei ,
&iogrclfum quarti in conum vmbrae iouiatis; illius egreg
ius apparuit aita aquiia versus occidentem gr. praecife ^
& aitcrius ingteHus euenit aita aquila gr 4^. m. $4.; led au-
tcquim quartus Mediceus occultaretur V ixdiRingui,&di-
icerni poterantdua:Re!lu!a:dida:ob maximam earum vicir
nitate,nihilominus ianr. didi amici adOantcsacutidimo vi lu
donati anima duerterunt perucrlum litum carumde Hcliaru
tefpcdiu^ ad centrum touis,nam ternus Mediceus ob inge*
tcmcius magnitudinem exade di(bnguiturd quarto e x ilii
fim oM ediceorum , & apparuit tertius infra quartum con*
Ritutus in litu inuerlo ( quem efHcit telefcoptum duabus
lentibus pratparatum) quapropter JLatitudo ieptentrionalis
tertij Medicei luperauit Laritudinem quarti, licet ambo fe-
xezqualiter diRarentd Plcnimedrceoapparente. Deduci
tur ergo ex tali obferuatione , planum orbis quarti Mcdicei
in fuperiori eiushemicyclodepreHum fuiHcinfra hemicy-
clum fupremum rertij,&ideoapparcnrcm eliiplim geni
tam ab orbe quarti Medicei magis coanguRaram fuiRe*
quam cHiplim tertij ; & hic forlan magis recedebat a luo
N o d o , qudm quartus. Ex his omnibuslicct inferre, non
haberi adhuc hypothelim . qua: latisfaciar hilce omnibus
varietatibus ^ qua: in Latitudinibus Mediceotum obfer-
nantur.
JPar e* er
7 JT.
Z a. Di-
INDEX CAPITVM
L I B R I P RI MI .
t<
?yoyw;aw i J6/.
Ca^a^ 7. y%dyreoyayM y^dyyaw wo^ay /?wyfyy y^? dy&yyy
Moy/^ay cayyyoyawp/aayyaraw. ^
Ca^. 77. Dy 71&yoyyyp/aay^ayaw ca/gayoraw^ay ^ryywaay
y^/?ay A a a a . y; $.
Ca^.777. Dy7Ayoy^y/Mydyfyoyaw^/aayyayaw. /Iu .
Cap VH D f 7oaya/yaay y^yyaw yf/yoryy, yaa y^* yg/b 7oayy
toy/?ory o^/yraar/ ^ ^
Ca^.H T)r yaodyyyy ya/yaa/yya^ay /oagyFadyayy M -
dyyyoyaw. / I ly .
Ca^.P?. Py^Tfdyyyoyawyyaodyya^^adyayyyafaaa^-
taty. /:y j
Ca^.PY7. DyZ&yoy^yyMydyyywaay^/aayfayawy^y^7a5o*
/yy. /I 2 0 .
Ca^. P^777.Dy yn/yaaMaf/^ay 7oa/a/yaywy5f?3yyaw,yaa w
yaa M? 7yyya^o/fa^y o^/yyaayy. /I 2$J
Ca^.VJf. py yoyn/M^fyoMt yyyya^yyyoyaw, ^7 yFy^yyfoyaya
oy^yay??, /!7yd/fyoyaya yy&raw wcy/^ay yyy/yy-
ayyayyaat. / 2$J
Ca^ ^ . Py^wa ya ad yaay/?y^aadavy yJ^yyraw //aay/a-
yawy^yy. /J;y.
TyyyMyyw. Sya3 cao yyr^o/y; yF/q/?y yy^a y/yay-
yay ^yypyadaa/ayyy ad a^r/w v/^ay ad_/y<%o-
yyyw, a^ yayydyafya aa/ycy dayayay Raya yy<?a
yoa^yajycy yMp/?w, yaoa/^ay y?ryy daay ad
aayw wayoyy<M ^yyyyadyya/ayyya^ #;ay /yywy-
yyyyda^Fay, yyaay fa/yy^yyyyadyya/ayyy ayaa/yy
/oyfyoay%ay yoa^yywyaa/y^ay y^//ay a^ryy i/yay
adpy<ydy<f?ayM/?o/aM. /^ 3 ^
SyyavdyyyM. /y/dyw ynaVfH/^ay ya//y^y a/ya ryy
iS:
(a a ^ a a w pc^&F/cafaya! ^ a c aF fa^gca-
f^a? cFa^?a,yyaa//y cy^f yy^Tp 7/aca cy j&o/o Fac-
#4? aF coacay^w yc^/oaM, c/a/Fywya? pyyyca-
F(ca7ay/c ; vccr7ar 7Fa yaF/ay po/ay/y t y! 36 ,
FcryvaM. Va *#%/* ^o/F^/aw raF/oyiaa! cacyc-
n wta^a yapya ww/waw yaF/aw ya##Fca? Fa*
' 4*at fa7(oacw, ^aaw/taay tatyf /ca poy^foaci
aAMMa^oy7^/c<9/ apf^ca^/ca/ar/^ar CaFca3/-
bai a raF/oya^a coacatya caw 7p/a/?Aoae.y? 3y<
^aay/aya. 3/ a Fao^ay po/a cja/Fta^ cFyyfy Fao
raFy Facaatay aF fFcw 7F7ay pa^?a#a cATf^ac
wa7oy/y r,!t/y yapya yaFf/^w w^F/ocycat cafff
w aw aaw , ^* w/ayata a? ay aa//i cy7yFc/c^?a7
McaoyayaF^aFcaFcwwcFyofyy. yi 33*
j^gM ^aw, & ca*ca p<Mn Ma/^c^a cFTpA y?aa(
Fao c/yca/aw a707ac aF coFcwgyaFa ^ayF7fa-
#ac^aa7M, ac 7a coyaa? a/fero vf/o;;fa?M
caFew yaf/oar wcyc/caa7 ^ yaa raF^po/ayca
aagea^ay, (a a/7cyo cc/cyF^afM coa^yayvo orFe-
a? aagwcafaw /aw aaf, Fcc e/? yab waghpo-
7ayy^ yaFy Ff cy;/caaf, cb wag7y vc/oc77a7cy cyc*
'tt yMaf,*acyca!fa%awAM//afata cyaa7 pyaa7/a ^
y/FcwgyaF7Faj caFca ^ay/oFo ! ^aaA^a/^ac ^
f*t3yor/Fwaa<f7<T. ''' 3
iSyA'A#/a. 57 Fao a)oF#Fa /a oyFe^a TFfa chva Fao
ccafyawoacyycapcyw^ coFcay fayFy^y^a gya-
Fa ,ac /rwpoyyFay pyaa//Fayg^aFay rc7fy/Ca7/i
ayya/raa^^yaa/yy ^a^MrawcaFcca pyopoy7/o-
a c , yaa raFy ^yoFacaa/ay, a^tyaa? vcyb ca-
pyopoy^FoFc, ^aayaF^pybFacaarar ,/?af-
yac wax7w7 ^Fy/yr^a/M /af;yyc.pF^fcy^ac
Mfaw r/a:^y ^ jryaa/M,/#/ayya aF c/y F^/ry/p7a
yyaa7 oa;a;aoy wF7a <^yayaa//a,77a M /? py7-
M *ia cF^yTa Fc/cy/p/cy/7 c7yca pyopy/aw po*
/a w yccaaFaw ^ aoyac c F ^ w /F/^w//c<a ^ ^
py* 4 &m & F a M ^ . f 40.'
S%%*-
33*
wc^//y yo^ywy^#
MHi4AT/y WJ/Oy^Oyy^M^y tKHpFfMpO-
/vw 4H #0&W #F^g/^ /F^CO, ^fVy^*vy4/Few
jp ^ y ^ 4F y # 4 i/v ^ y /vyF/J?aw mto^z/f,
4 MO^/# F^y(p^4 %OM
fy^,yyFc^y^4 y^F^M ;wy?^4aF ^ 4 y TVo-
J/.
O^FjMMW . S; woM^ #^yy ^(/<fW^4(
c/yM 4//yaoF ^4wy#<iw
Cf^n/4/ 4agM^4y M^(M y4^0VF , y#4 Ff-
C^y^4H/#y yjFy^O^y^; wro ^W/F!W4-
^ y f4^wyv-<yp^aa4,y#4 yFcm y^Fy ^roJ^-
MH^y ,4P/o/44^#yy4y^wo^ w/^r<! yt#o-
Z^^owi w;oor/ jkw^oyy, y # F n *^ F a t f, yMO
^ r4 ^ ^ 4 y iBtrtwfvfMW, ^ /?y^.
F^?oyaw r^F/oyw^, w o ^ ^ y^4^a wH^F<y-
no F(/?y^^y /;c?4W y^w Fd w j?Hy?
yjM aF M.%r7VoF/,y#<if4fMf'?
j? jy # ^ pey #Fy^w,
, y^F MO^^WWM WW^W^O/^M, 4C
vey^y^F^p^y^y. y 4 ?,
C^p.XZ. T y o ^ # ^ ^ y ?^ /< M q /o p & /f4 4 /?p f'M H e
7!ff(/?4y/4 <?F W^^F^C^F^ CfMHty/Mfg-
F^w ay^ww ^M?F/^oy#w^Fyy4w ,y^^<yy^?
., y^p^f4 4^ w Fc/^y^^, HM&M w //-
, WM^^F^MMy^F^W. . , y^4S.
C ^ .Z /Z .D c j!g a ^ , o r ^ w y/4^ 4 -
y ^. , /7 4 ^
C ^ .X /7/.T3? MH/4 wo;#; a ^ F / ; y ^7 ^ ^ r /y oy^/y
y:st;
C j^ iyF^y^F^w Fp^?w
dfy^/rw gnoMg/MM. y^ gy.
C<^.^H Z.^Mw4f4 aMy^r /4 <?F^/fF^wF^wy^aoF/MM
.MfFfMoy# wy^Fyy^M 4^aw4/Mw. ^88.
P ^ n w a . ^ w o ^ j^ g W ir ^ r & y w y ^ w fM -
F<w
Zzzz/Jzcz/zz/^zzw o./zzzzzg^zor. y ! X g;
^zrac^zzzzz. $z zzz fw g / z ,y z z z ?%%?/?! y z z g ^ r g w Z t^
^zzzgzzZzzr yvp/z& Z zr^7g /nzz<t f zzz g a zzzzw z y ^ z -
^z/?gzz/zzy/HrgzzZ^^f ^z/zyzzarw g x z w ,z % !fz z & f
f: Jzzo yzzg4rz/gZzrg! y g o z z z w gjvz p rop h zyK zzz gz^
Z7?ggzz zzw oZK w g/orzw /;g& z6zZ p yop ofZ zozyzw ,
^M 4 W ^ g / z zR/^Z <&ZZZZZZ% g^W ZZ! ziz//^#o g x z
/ZZFHpZZZ. ^S p ;
y z r Z z & w . Sz z'</zw *% o M e zm zy H g M # zfz/ zrzZ g Z z-
^zzz z/zzgz pz^Zrg^/zgZ g y # g / zz zv<%;z ^ zw g z zo/zz-
yrz^ zM / gz g rz<?/; /zzzzrz <zyg/W//7jw t z^zzz zzzZzz*
-L . < y z , g ^ yzzgz 4 ;z z z z y ? w o ^ zzzf/zvzNZMr, ^ p z r <#*
y z J ^ z z z z rzz9gzH W zzzZzrzzg^g p g y g F z/ g rzzw <&.
fzw zagzzZZH zzz zwo^z/z z*zZgr4zzzzr /zzazz^zzwz
* proporZzoHZMzorHwz/rmzMZzrztgygzw^wfozM.
ySzgZz woZzzz /?wz/zz z r a w z zzzg/Zzrg/zz woZzozzz-
' ^az^ y^91<
^ zzg y Z zzw . Sz woAz/c rzzzo/zzgZzzr p z r c zrzzzw ^ w zz-
Z zgw czzzz</z,/zw pFzp/zz ^ 4 F , zzzzg zzzzzrzzaz L ?
- g z ^ w zz/ zzzzZ y # w Z. zaw yw ozzrzzz/oycrgZzzrzz^
or&tzn zzrzg zzMZraz^ S , g z Zg/zz M oZ^z zzrzg ^
Zgz*4/ZgZzw z o ^ y g Z woZzzz p z r ^4 R f y^zzzzz^
z/^WprOpO^ZZOMZW^^ZMZZgyzZW y4 S ,R y , C $ .
D & *z yHOzz/yazz zzz wz^/zozrz ^z/?gzzZM & F
Mwrg^zMZZ/*; zyZzzzgggZzzz*; g zo , MyOZw/z w o r g
g ^ z ^ ? g w ^ z y ^ 4 R F ^ ? w z / c w ,^ y * v z z z / v z w z w ^ .
/z p zvorz woZzzz g ^ z z z vRoyzzz/y^z/z z r r g r z .
C g p . ^ F Z .D z y ^ z^ zfzo zzzw ^ / zo ^ / zg gzzow g/zg, zzz/?z zorvm z
g& /?4 gw /zazg pzzyzzz^zzzz/grzz y^ zr/ Z g<4 /z-
M Zgw y ^ M O ^ g w . y!
C g p Xj^VJ.DzZ^Z^ZZZOZ-gW y^HO^ZZg gCOWg//g , Z Z Z W g ^
4.v w , g fy zzz y^ co^ zzM /zMzg y?^z wzzZzzg zozz-
grggzzZ . yjlO^<
C g p .^ L ^ Z / Z .D z sJ3^fz<4zzzow w j% fZM <#fg4#om g#g, ya z/ zz
zoZzw z<^zg g M ^ / z coz?/7z^zzwcz f o % Z " % ; ; . y ! * op#
C gp^/^.
oHowo/M p*rp*^4 J^*^/t*or^w J
V4r/*/4^* . /I H2.J
Cqp.jyJT. Dc wt/w<!t*0M*wor4;%*%^^/ttor^My&.
pr4 p/d^HWCfAp^C<* /OHM/M. /I H 9 .
Cop.X^RD* TMyM(4t*%#*^0<#fM J^^/cco-
L fB R f SB C F N D / C ^P /y'^.
Cop.A' JVo/^t wt^tot prrM^tot p/<*Mtf4r#B3.i%?<#fK?-
pr/^ ^ *r*. /I 1 ^9.'
Cjp.77. JF^rroH ^r ,
per/o^t wM/frttp /%c%M*or#Mt tmp/ttjct^r.pl n o.
C^p777. y it.n .
Cop. 7 pl rgftc#* ^ 7 *^/t*or#w ^(gr^bvtt 4 ^^to^v#^
torpor* /ozMM***/iff4r*pg0Mf. /I 1 4 1 .
Cop.H ggonM^o /tvM 4 ^ /t * *tf*Mtr/tt ^f*4/t*oraw
f*p*rtr*po^&. yL 149.
Cqp.^7. D*Mrt*y^t* 4ppof&*/i#w ^ /4^ ^ / a * *
J^*^t*or#w^^y a*r<*ptr/o^t/^/aor*pq^Ht.yi I S$*
Cqp.^7 7 . Or^*j /Mt^/ttor^w <90^7Mt*r* f no, *o^*w
w. ' / 1 160 .
C<*p.7Y77.D* v<!r/*tJt/^Mj tv ^R^ttfor^w /o^t-
o%/ifrauM * y^ 167 .
Cop.VJf. <&Vwo/7r4 ^po^t/? *A? M ^ t p&%^tM
pb^aowtA! MM* Horror /gffw^KM
ttor^w /^^rt poy*. yi 1 yo,'
C*p,Jf. jgoowo^o /%*Jit*or#M,<*;%#* toraw-
^twptr/o^to^/trtMr/y^M^^ / - 173 *
Imprimatur icruati; feruandis V. de Bardis V. Gen. Flor^
Dic Februari)
a. Martij*
3t v ^ . 4[
r*ta*!od.Lxp:n' .hin 3 ^ A!"r.r *t!li )HV ^iMtui bt
^ f}Wt.h4!.3
. !M<u^^ ima 4 * /nain' n!3 & l ! {f
wbM 3 a ^ -HvsaiUtr iq! <i'Hf;*!:Mf* t M
^ A <!* G / t^ ** S tv
BT*.'U!'.^. S t U * ) a^?
ab a 'i r 4 m . .t t-p 3 4) *) ;
un .t^rMtHttRMt 0 (
rsttti) <HMi:t, <; ; 13 ^ufbt{{aa!aatp <f
n< M tM x? 1 1 41 t^doAatC^t
*^a-?)n!rr[4PHn,t:,(. ^^ m Brhattbattat^ t(
3in n.tBig' 3 ] t y3 f]&<) t34')ts[ t'^.
^ n .n t a t ^ u h a ^ tt t u c.^tonh
^.#t 74t ! t{
,t.4p t6 4t ; {* C'*b4b{!!tM H <t^
. W! ih^V -1* i {3 'ttfMUttp 3 01:
(t tt
3a v-4*.' t<.!.p t^.t d)'3 ^ m t 3 Ufi i* *t
^W tstrth : ! t!! .h)!u<0 r 4f
. , *'M w.)s!; ; { w * n^dfivtttant ^ 44
si' r <31 t t ^)n=i4)! te^tp
^t i* 4 ! ' ttH 4 )
.4 t t - 6 ^ 3) 4 !
fttr:<i:<t ! 4 ! 3 4 ?u'3
tWtbta^t 4 * " ! .i,H'3 ttH):.i) !i
b^ ** m;<!?at n *9
! ^7 ^oS tw^fa^OKrw
^Mj?or ioraa an/r^a r e la t e .
M— g ^ B P L ' ^ CA
^ 4 ^jp & ^ i.
^O
1 ' ^
1-3
\)K^ \
F L
z ^
B L,
t
*
^ yf