Professional Documents
Culture Documents
Nền Và Móng - Tô Văn Lận
Nền Và Móng - Tô Văn Lận
www.vietcons.org
TÔ VĂN LẬN
NỀN VÀ MÓNG
Dùng cho sinh viên ngành Xây dựng Dân dụng và Công nghiệp
2
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
MỤC LỤC
3
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
4
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
2.8.4.2 Khoảng cách tối thiểu giữa các thanh thép ........................................................... 68
2.9 Tính toán móng mềm................................................................................................ 68
2.9.1 Phân loại móng mềm .......................................................................................... 68
2.9.2 Các loại mô hình nền .......................................................................................... 69
2.9.2.1 Mô hình nền biến dạng cục bộ............................................................................. 69
2.9.2.2 Mô hình nền biến dạng tổng quát ........................................................................ 70
2.9.3 Tính toán móng mềm theo mô hình nền biến dạng cục bộ ................................... 71
2.9.3.1 Phương trình vi phân cơ bản ............................................................................... 71
2.9.3.2 Tính móng dầm dài vô hạn .................................................................................. 72
2.9.3.3 Tính móng dầm ngắn .......................................................................................... 76
2.9.4 Tính toán móng mềm theo mô hình nền biến dạng tổng quát ............................... 76
2.9.4.1 Phương pháp của Gorbunôv - Pôxađôv ............................................................... 77
2.9.4.2 Phương pháp của Ximvulidi ................................................................................ 79
2.9.4.3 Phương pháp của Jemoskin ................................................................................. 81
2.9.5 Tính toán móng mềm theo mô hình lớp đàn hồi có chiều dày hữu hạn ................. 82
2.9.5.1 Phạm vi áp dụng ................................................................................................. 82
2.9.5.2 Các giả thiết ........................................................................................................ 83
2.9.5.3 Kết quả tính toán................................................................................................. 83
2.10 Bài tập ví dụ ............................................................................................................. 84
2.10.1 Ví dụ 2.1 - Móng đơn dưới cột ............................................................................ 84
2.10.2 Ví dụ 2.2 - Móng kết hợp dưới 2 cột ................................................................... 99
Chöông 3 ...................................................................................................................................106
MÓNG CỌC .............................................................................................................................106
3.1 Phân loại cọc ...........................................................................................................106
3.2 Phân loại cọc ...........................................................................................................107
3.2.1 Theo vật liệu làm cọc .........................................................................................107
3.2.2 Theo phương pháp hạ cọc ..................................................................................107
3.2.3 Theo điều kiện tương tác giữa cọc và đất............................................................107
3.2.4 Cọc đóng (ép) bê tông cốt thép có tiết diện đặc và cọc ống rỗng lòng .................107
3.2.5 Theo biện pháp thi công cọc ...............................................................................108
3.2.5.1 Cọc đúc sẵn .......................................................................................................108
3.2.5.2 Cọc đổ tại chỗ ....................................................................................................108
3.3 Cấu tạo một số loại cọc ............................................................................................109
3.3.1 Cọc tre, tràm, gỗ ................................................................................................109
3.3.1.1 Cọc tre ...............................................................................................................109
3.3.1.2 Cọc tràm ............................................................................................................109
3.3.1.3 Cọc gỗ ...............................................................................................................110
3.3.2 Cọc thép ............................................................................................................110
3.3.3 Cọc bê tông cốt thép đúc sẵn ..............................................................................111
3.3.3.1 Cọc lăng trụ .......................................................................................................111
3.3.3.2 Cọc ống .............................................................................................................113
3.3.3.3 Cọc bê tông cốt thép ứng suất trước ...................................................................114
3.3.4 Cọc bê tông cốt thép đổ tại chỗ ..........................................................................115
3.3.4.1 Cọc khoan nhồi ..................................................................................................116
5
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
6
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
7
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
3.15.1 Những nội dung chính của EN 1997-1 trong thiết kế móng cọc .......................... 185
3.15.2 Cọc chịu nén...................................................................................................... 185
3.15.3 Cọc chịu kéo...................................................................................................... 186
3.15.4 Nội dung các phương pháp thiết kế đối với cọc .................................................. 187
3.16 Ví dụ ....................................................................................................................... 190
3.16.1 Ví dụ 3.1 - Cọc bê tông cốt thép đúc sẵn ............................................................ 190
3.16.2 Ví dụ 3.2 - Cọc khoan nhồi ................................................................................ 221
Chöông 4 ................................................................................................................................... 250
MÓNG TRÊN NỀN ĐẤT YẾU ................................................................................................ 250
4.1 Khái niệm ............................................................................................................... 250
4.2 Đệm cát................................................................................................................... 250
4.2.1 Phạm vi áp dụng ................................................................................................ 250
4.2.2 Tính toán đệm cát .............................................................................................. 251
4.2.3 Kiểm tra độ lún .................................................................................................. 251
4.3 Cọc cát .................................................................................................................... 252
4.3.1 Phạm vi áp dụng ................................................................................................ 252
4.3.2 Tính toán cọc cát ............................................................................................... 253
4.4 Giếng cát................................................................................................................. 258
4.4.1 Đặc điểm, phạm vi áp dụng................................................................................ 258
4.4.2 Cấu tạo và tính toán giếng cát ............................................................................ 258
4.4.3 Tính biến dạng của nền ...................................................................................... 259
4.4.4 Thi công giếng cát ............................................................................................. 260
4.5 Thiết kế móng cọc tràm ........................................................................................... 260
4.5.1 Lựa chọn phương án thiết kế .............................................................................. 260
4.5.2 Lựa chọn chiều dài cọc ...................................................................................... 261
4.5.3 Thiết kế cọc tràm theo phương diện làm chặt đất................................................ 261
4.5.4 Thiết kế cọc tràm như một loại móng cọc ........................................................... 263
4.6 Bài tập ví dụ ............................................................................................................ 265
4.6.1 Ví dụ 4.1 - Móng trên đệm cát ........................................................................... 265
4.6.2 Ví dụ 4.2 – Móng trên cọc cát ............................................................................ 276
Chöông 5 ................................................................................................................................... 284
MÓNG CHỊU TẢI TRỌNG ĐỘNG ........................................................................................ 284
5.1 Khái niệm ............................................................................................................... 284
5.2 Phân loại máy và móng máy .................................................................................... 284
5.3 Cấu tạo móng máy .................................................................................................. 285
5.3.1 Móng dạng khối. ..................................................................................................... 285
5.3.2 Móng dạng khung ................................................................................................... 286
5.4 Những yêu cầu cơ bản đối với móng máy ................................................................ 286
5.5 Các đặc trưng động lực học của nền ........................................................................ 287
5.6 Thiết kế nền móng máy ........................................................................................... 288
5.6.1 Các tài liệu cần có để thiết kế móng máy ................................................................. 288
5.6.1.1 Số liệu về đặc tính của máy ..................................................................................... 288
5.6.1.2 Số liệu về nơi đặt máy ............................................................................................. 288
5.6.2 Tính toán móng khối dưới máy hoạt động có chu kỳ ................................................ 288
8
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
9
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
10
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
MỞ ĐẦU
Nền và Móng là một trong số các môn học chuyên ngành được giảng dạy cho
sinh viên của tất cả các ngành kỹ thuật công trình nói chung. Riêng đối với chuyên
ngành Xây dựng Dân dụng và Công nghiệp, môn học này sẽ cung cấp các kiến thức cơ
bản giúp sinh viên nắm được một số lý thuyết cơ bản và thực hành về tính toán, thiết kế
một số loại móng phổ biến thuộc dạng công trình nhà cửa.
Trong giai đoạn công nghiệp hóa và hiện đại hóa nước ta hiện nay, ngày càng có
nhiều công trình xây dựng với qui mô lớn, cao tầng, có nhiều tầng hầm… Nhiều
phương thức xây dựng nền móng mới được đưa vào Việt Nam so với những năm về
trước như: cọc ba-rét, cọc khoan nhồi đường kính lớn, các biện pháp mới cải tạo tính
năng xây dựng của đất… Do vậy đòi hỏi phải có các tài liệu mới giới thiệu nguyên lý
tính toán cũng như các biện pháp thi công cho các kỹ thuật nền móng mới này. Qua đó
giúp cho sinh viên ra trường dễ dàng áp dụng các kiến thức đã học vào trong công việc
thực tế.
Tuy nhiên, các giáo trình Nền và Móng được sử dụng ở nước ta hiện nay đều
được biên soạn cũng cách nay khá lâu. Việc tính toán thiết kế nền móng hiện nay, các
kỹ sư có thể sử dụng các Quy phạm Xây dựng Việt Nam đồng thời tham khảo Quy
phạm các nước tiên tiến để tính toán thiết kế. Các Quy phạm này được viết vào các thời
điểm khác nhau tương ứng với các mức độ phát triển lý thuyết tính toán và công nghệ
thi công khác nhau nên có nhiều điểm không phù hợp với giai đoạn hiện nay. Những
vấn đề này sẽ gây ra những khó khăn nhất định cho không ít các kỹ sư làm công tác
thiết kế nền móng.
Từ những thực tế như trên, ngoài việc phải có những thay đổi cơ bản về phương
pháp dạy và học trong các trường Đại học, thì giáo trình, tài liệu giảng dạy và học tập
cho giảng viên và sinh viên đóng vai trò hết sức quan trọng và cần thiết, đặc biệt với
hình thức học chế tín chỉ hiện nay. Vì thế, Khoa Xây Dựng trường Đại học Kiến Trúc
TP. Hồ Chí Minh đã bắt đầu cải tiến chương trình đào tạo, rà soát nội dung kiến thức
của các môn học để cập nhật phù hợp với tình hình xây dựng trong nước hiện nay, các
giáo trình sử dụng để giảng dạy cũng phải thay đổi cho phù hợp và cần được biên soạn
lại theo hướng cập nhật các tiến bộ mới của Khoa học kỹ thuật Xây dựng và sử dụng
các ứng dụng của công nghệ thông tin trong tính toán, thiết kế nền móng công trình.
Giáo trình này được biên soạn trong khuôn khổ đề tài Nghiên cứu khoa học cấp
Bộ năm 2012 - “Nghiên cứu đổi mới nội dung các giáo trình đào tạo kỹ sư chuyên
ngành Xây dựng Dân dụng và Công nghiệp theo trình độ phát triển của công nghệ xây
dựng hiện nay” với sự thực hiện của các giảng viên thuộc Bộ môn Nền móng, Khoa
Xây dựng, Trường Đại học Kiến trúc TP. Hồ Chí Minh.
Ban biên soạn xin cảm ơn các nhà khoa học, các chuyên gia và đồng nghiệp về
lĩnh vực nền móng công trình đã tham gia, đóng góp ý kiến về nội dung cuốn giáo trình
này.
11
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
12
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
W % Độ ẩm
WP % Giới hạn dẻo
WL % Giới hạn chảy
IP Chỉ số dẻo
IL Chỉ số sệt
E kPa Mô đun biến dạng của đất
γw kN/m3 Trọng lượng thể tích tự nhiên của đất
γII kN/m3 Trị tính toán thứ 2 trọng lượng thể tích tự nhiên của đất
γII’ kN/m3 Trị tính toán thứ 2 trung bình trọng lượng thể tích tự
nhiên của đất nằm trên chiều sâu đặt móng
ν Hệ số poát xông của đất
G Độ no nước; độ bão hòa
e Hệ số rỗng của đất
fi kPa Ma sát bên tại lớp đất thứ i
fc kPa Cường độ chịu nén của bê tông
h m Chiều sâu đặt móng kể từ cao trình quy hoạch
h’ m Chiều sâu đặt móng kể từ mặt đất tự nhiên
hm m Chiều cao móng
hđ m Chiều cao đài cọc
ho m Chiều cao làm việc của tiết diện
i Độ nghiêng tính toán của móng
igh Độ nghiêng cho phép của móng
l m Chiều dài tính toán của cọc
li m Chiều dày của lớp đất thứ i trong chiều dài tính toán của
cọc
N Chỉ số SPT từ thí nghiệm xuyên tiêu chuẩn
Nc; Nq;Nγ Thông số sức chịu tải lấy theo giá trị góc ma sát trong
đất nền
độ Góc ma sát trong
I độ Trị tính toán thứ nhất của góc ma sát trong
II độ Trị tính toán thứ hai của góc ma sát trong
n độ Góc ma sát giữa cọc và đất
c kPa Lực dính đơn vị của đất
cI kPa Trị tính toán thứ nhất lực dính đơn vị của đất
cII kPa Trị tính toán thứ hai lực dính đơn vị của đất
ca kPa Lực dính giữa cọc và đất xung quanh cọc
cu kPa Sức chống cắt không thoát nước của đất nền
R kPa Áp lực tính toán tác dụng lên đất nền; sức chịu tải của
đất nền
Ro kPa Áp lực tính toán quy ước lên đất nền
Rn kPa Cường độ cực hạn về nén một trục của đá
S m; cm Trị biến dạng tính toán của nền nhà hoặc công trình
13
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Sgh m; cm Trị biến dạng cho phép của nền nhà hoặc công trình
u m Chu vi tiết diện ngang thân cọc
Một số ký hiệu trong phần móng cọc
Nc,d trị tính toán tải trọng nén tác dụng lên cọc
Nt,d trị tính toán tải trọng kéo tác dụng lên cọc
Rc,d trị tính toán sức chịu tải trọng nén của cọc
Rt,d trị tính toán sức chịu tải trọng kéo của cọc
Rc,k trị tiêu chuẩn sức chịu tải trọng nén cực hạn Rc,
Rt,k trị tiêu chuẩn sức chịu tải trọng kéo cực hạn Rt,u
γ0 hệ số điều kiện làm việc, kể đến yếu tố tăng mức độ
đồng nhất của nền đất khi sử dụng móng cọc
γn hệ số tin cậy về tầm quan trọng của công trình
γk hệ số tin cậy theo đất nền
γcb hệ số kể đến việc đổ bê tông trong khoảng không gian
chật hẹp của hố và ống vách
γ’cb hệ số kể đến phương pháp thi công cọc
14
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Chöông 1
MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
thi công, nghiên cứu và hiểu rõ về điều kiện địa chất công trình, địa chất thủy văn của
khu đất xây dựng, từ đó mới có thể lựa chọn được giải pháp nền móng tối ưu, đảm bảo
các yếu tố kinh tế - kỹ thuật trong xây dựng.
Khi không nắm vững các yếu tố trên có thể dẫn đến những sai lầm trong việc lựa
chọn giải pháp nền móng, sai lầm có thể theo 2 khuynh hướng:
- Gây lãng phí, tốn kém không cần thiết do quá thiên về an toàn.
- Gây sự cố cho công trình do nền móng không đủ sức chịu tải hoặc biến dạng
quá lớn làm cho công trình không thể sử dụng bình thường được.
Cần lưu ý rằng những sai phạm đối với các kết cấu bên trên, sự cố sảy ra có thể
chỉ ở mức cục bộ, nhưng sự cố đối với nền móng có thể gây ra sụp đổ, hư hỏng công
trình mà việc xử lý nền móng là hết sức phức tạp về kỹ thuật và tốn kém về kinh phí.
thuộc khu vực nào của tải trọng gió, tải trọng động đất… Những tài liệu này thể hiện
qua các báo cáo, bản đồ khảo sát địa hình, địa chất công trình, địa chất thủy văn, bao
gồm:
- Bản đồ đo đạc địa hình, bản đồ liên hệ vùng của khu vực xây dựng, bản vẽ
thiết kế san nền với các cao trình đào đắp và đường đồng mức.
- Tài liệu về địa chất công trình, địa chất thủy văn: cung cấp các số liệu về các
đặc trưng cơ lý của đất, cao trình mực nước ngầm cũng như tính chất của nước ngầm
(ăn mòn hay không) để có biện pháp nền móng hợp lý, địa tầng, các hiện tượng địa chất
của khu vực xây dựng (như các-xtơ ở vùng đá vôi, cát chảy,…).
- Bản đồ quy hoạch khu vực xây dựng, quy hoạch tổng mặt bằng công trình.
1.3.2 Tài liệu về công trình và tải trọng tác dụng xuống nền móng
- Bản vẽ kiến trúc của công trình: mặt bằng, mặt đứng, mặt cắt, chi tiết…; các tài
liệu này sẽ biết được quy mô, đặc điểm của công trình sẽ xây dựng như chiều cao tầng,
số tầng, loại nhà, loại tải trọng sử dụng.
- Hồ sơ thiết kế kết cấu (hoặc phác thảo, phương án) phần bên trên: đặc điểm kết
cấu khung hay tường chịu lực, lắp ghép hay đổ tại chỗ …
1.3.3 Khả năng cung ứng vật liệu xây dựng
- Tình hình cung ứng các vật liệu xây dựng của nơi xây dựng công trình để thiết
kế vật liệu làm móng cho phù hợp.
1.3.4 Năng lực về máy móc, thiết bị thi công
- Khả năng đáp ứng về máy móc, thiết bị thi công của các nhà thầu sẽ thi công
công trình; tay nghề, trình độ thi công để đề ra biện pháp thiết kế thi công, tổ chưc thi
công hợp lý nhằm đảm bảo kỹ thuật và hạ giá thành công trình.
17
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
- Tải trọng tạm thời tác dụng ngắn hạn hạn: chúng chỉ tồn tại trong một thời gian
nhất định khi thi công và sử dụng công trình;
- Tải trọng đặc biệt: là những tải trọng chỉ tồn tại trong những trường hợp đặc
biệt như do động đất; do cháy nổ; hoặc tải trọng do vi phạm nghiêm trọng trong quá
trình công nghệ, do thiết bị trục trặc, hư hỏng tạm thời; tác động của biến dạng nền gây
ra do thay đổi cấu trúc, tác động do biến dạng của mặt đất ở vùng có nứt đất, có ảnh
hưởng việc khai thác mỏ và hiện tượng các-xtơ.
1.4.1.3 Tổ hợp tải trọng
Đối với công trình xây dựng dân dụng và công nghiệp, tải trọng được tổ hợp
theo ba loại tổ hợp cơ bản I, tổ hợp cơ bản II và tổ hợp đặc biệt. Cụ thể như sau:
- Tổ hợp cơ bản I bao gồm:
+ Toàn bộ các tải trọng thường xuyên;
+ Toàn bộ tải trọng tạm thời dài hạn;
+ Một trong những tải trọng tạm thời ngắn hạn có ảnh hưởng nhiều nhất đến
trạng thái ứng suất của tiết diện, cấu kiện hoặc toàn bộ kết cấu.
- Tổ hợp cơ bản II bao gồm:
+ Toàn bộ các tải trọng thường xuyên;
+ Toàn bộ tải trọng tạm thời dài hạn;
+ Toàn bộ tải trọng tạm thời ngắn hạn nhưng không ít hơn 2.
- Tổ hợp đặc biệt bao gồm:
+ Toàn bộ các tải trọng thường xuyên;
+ Toàn bộ tải trọng tạm thời dài hạn;
+ Tải trọng tạm thời ngắn hạn có thể có hoặc không;
+ Một trong những tải trọng đặc biệt có ảnh hưởng nhiều nhất đến trạng thái ứng
suất của tiết diện, cấu kiện hoặc toàn bộ kết cấu.
18
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
tc N 0tt
N0 =
1,15
tc M 0tt
M 0 = (1.1)
1,15
tc Q tt
Q 0 = 0
1,15
Tải trọng tính toán và tải trọng tiêu chuẩn được sử dụng trong tính toán móng
cọc như sau:
- Khi tính toán theo chỉ tiêu cường độ như kiểm tra sức chịu tải của cọc, kiểm tra
chọc thủng đài cọc, tính toán cốt thép cho đài, cọc thì sử dụng tải trọng tính toán;
- Khi tính toán theo điều kiện sử dụng như kiểm tra ổn định của nền dưới mũi
cọc, tính toán độ lún thì sử dụng tải trọng tiêu chuẩn.
Lựa chọn tổ hợp tải trọng để tính toán và thiết kế móng cọc: nguyên tắc chung là
lựa chọn các cặp tổ hợp nội lực nguy hiểm, thông thường lựa chọn các trường hợp sau
đây:
N 0max
tt
tt
- Cặp tổ hợp 1 - lực dọc lớn nhất: (1) M 0x ;M 0ytt
tt tt
Q 0x ;Q 0y
tt tt
M 0xmax M 0ymax
tt tt
M 0y M
- Cặp tổ hợp 2 - mô men lớn nhất: (2) hoặc 0x
tt tt tt tt
Q 0x ;Q0y Q 0x ;Q0y
tt tt
N0 N0
tt tt
Q 0xmax Q 0ymax
tt tt
Q 0y Q
- Cặp tổ hợp 3 - lực cắt lớn nhất: (3) hoặc 0x
tt tt tt tt
M 0x ;M 0y M 0x ;M 0y
tt tt
N0 M 0
Thông thường sử dụng cặp tổ hợp 1 để tính toán, dùng cặp tổ hợp 2 và 3 để kiểm
tra. Tuy nhiên, khi móng chịu tải trọng lệch tâm lớn hoặc có lực ngang lớn thì dùng cặp
tổ hợp 2 hoặc 3 để tính toán, các cặp khác để kiểm tra.
20
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
- Sự xói mòn đất ở chân các công trình xây dựng ở các lòng sông (mố cầu, trụ
các đường ống,…).
Trong đó, xem xét chi tiết về một số căn cứ như sau:
1.6.1 Điều kiện về địa hình, địa chất công trình, địa chất thủy văn khu vực xây
dựng
1.6.1.1 Điều kiện về địa hình
Nếu công trình xây dựng trên sườn dốc thì phải đảm bảo nguyên tắc đáy móng
phải nằm ngang. Khi đó để khỏi chôn móng quá sâu, đối với móng băng dưới tường nên
chia thành từng phần theo chiều dài tường, ở từng phần này đáy móng đặt ở cùng một
cao trình. Khi chuyển từ phần này sang phần khác thì có thể giật cấp móng để tiết kiệm
chi phí.
Hình 1.2 - Cấu tạo móng dật cấp theo địa hình
a) Móng đơn; b) Móng băng
1.6.1.2 Điều kiện về địa chất công trình, địa chất thủy văn
Điều kiện địa chất công trình và địa chất thủy văn khu vực xây dựng công trình
là yếu tố có ảnh hưởng nhiều nhất đến việc lựa chọn chiều sâu đặt móng; trong đó vị trí
của lớp đất chịu lực là điều kiện quan trọng nhất. Xem xét 4 sơ đồ phân bố đất nền
thường gặp trong thực tế dưới đây (hình 1.3):
- Khi nền là đất tốt (sơ đồ 1), đồng nhất, chiều sâu đặt móng do tính toán quyết
định. Móng được đặt dưới lớp đất trồng trọt và sâu ít nhất 40 ÷ 50 cm.
- Trường hợp ngược lại, khi nền là đất yếu dày (sơ đồ 2), lúc này tùy thuộc vào
tải trọng công trình; biện pháp sử lý nền mà lựa chọn độ sâu chôn móng.
- Trường hợp bên trên là đất yếu và bên dưới là lớp đất tốt (sơ đồ 3), có thể sảy
ra các trường hợp sau: khi lớp đất yếu không lớn lắm, có thể đưa đáy móng đặt xuống
21
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
lớp đất tốt và chôn sâu vào lớp đất tốt ít nhất 20 ÷ 25cm. Trường hợp lớp đất yếu dày thì
chiều sâu đặt móng phụ thuộc vào biện pháp xử lý nền.
- Sơ đồ 4, lớp đất yếu xen kẹp giữa các lớp đất tốt ở trên và dưới. Đây là trường
hợp phức tạp hơn cả. Việc lựa chọn phương án móng, chiều sâu đặt móng, biện pháp xử
lý nền phụ thuộc vào loại công trình; tải trọng tác dụng và chiều dày thực tế của mỗi lớp
đất mà quyết định.
Về điều kiện thủy văn của khu vực xây dựng cần phải được xem xét thận trọng
về biên độ dao động của mực nước ngầm, dòng chảy ngầm có thể gây ra hiện tượng cát
chảy… đây là một trong những yếu tố làm cơ sở cho việc lựa chọn phương án móng,
chiều sâu đặt móng, biện pháp thi công móng… Khi mực nước ngầm nằm cao hơn đế
móng, do tác dụng đẩy nổi của nước, sẽ làm giảm trị số ứng suất tác dụng lên nền và
hạn chế khả năng chống trượt khi chịu lực ngang. Vì vậy, cố gắng đặt móng ở bên trên
mực nước ngầm.
Việc xem xét tình hình xây dựng và đặc điểm móng của các công trình lân cận là
hết sức quan trọng. Khi cao trình đáy móng mới và cũ khác nhau thì phải đảm bảo điều
kiện sau đây:
Δh c
=tgα tgφ1+ 1 (1.3)
L p1
trong đó:
1 - trị tính toán góc ma sát trong của đất, (độ);
c1 - trị tính toán lực dính của đất, (kPa);
h - độ chênh lệch giữa chiều sâu chôn móng của móng cũ và móng mới, (m);
L - khoảng cách từ mép móng cũ đến mép đối diện của móng mới, (m);
p1 - áp lực tại đáy móng nông hơn, (kPa).
1.7 Tính toán nền móng theo trạng thái giới hạn
Trạng thái giới hạn của nền và công trình là trạng thái mà chỉ cần vượt quá giới
hạn này là công trình bị hư hỏng hoặc không sử dụng một cách bình thường được nữa.
Việc tính toán nền móng phải được tiến hành theo 2 nhóm trạng thái giới hạn:
nhóm trạng thái giới hạn thứ nhất tính toán về cường độ và ổn định; nhóm trạng thái
giới hạn thứ hai tính toán về điều kiện sử dụng.
1.7.1 Tính toán nền móng theo theo sức chịu tải
Mục đích tính toán là đảm bảo độ bền của nền và tính ổn định của nền đất
(không phải là đá), cũng như không cho phép móng trượt theo đáy và không cho phép
lật dẫn đến sự chuyển vị đáng kể của từng móng hoặc của toàn bộ công trình và do đó
công trình không thể sử dụng được.
Tính nền theo sức chịu tải xuất phát từ điều kiện:
23
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
N (1.4)
k tc
trong đó:
N - tải trọng tính toán trên nền, (kN);
- sức chịu tải của nền;
ktc - hệ số tin cậy, do cơ quan thiết kế quy định tùy theo tính chất quan trọng của
nhà hoặc công trình; lấy ktc không nhỏ hơn 1,2.
Cụ thể hoá công thức 1.4 như sau:
- Về cường độ:
σ đtb R (1.5)
σ đmax 1,2R (1.6)
σ ng
max Rng (1.7)
trong đó:
σ đtb và σ đmax - ứng suất trung bình và ứng suất lớn nhất tại đáy móng, (kPa);
σ ng
max - ứng suất lớn nhất tác dụng theo phương ngang tại mặt bên của móng,
(kPa);
R - cường độ tính toán của đất nền, (kPa).
- Về ổn định trượt:
T
kt = gi [kt] (1.8)
Tt
trong đó:
kt - hệ số ổn định về trượt;
Tt - tổng lực gây trượt, (kN);
Tgi - tổng lực giữ, (kN);
[kt] - hệ số ổn định về trượt cho phép, lấy không nhỏ hơn 1,2.
- Về ổn định lật:
M
kl = gi [kl] (1.9)
Ml
trong đó:
kl - hệ số ổn định lật;
Ml - tổng mô men gây lật, (kNm);
Mgi - tổng mô men giữ, (kNm);
[kl] - hệ số ổn định về lật cho phép, lấy không nhỏ hơn 1,2.
24
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
trong đó:
Si, Sj - độ lún tuyệt đối của các móng i,j, (cm);
Lij - khoảng cách giữa trọng tâm hai móng i và j, (cm).
Độ nghiêng của móng xác định như sau:
S1 S2 và S3 S4
il l ib b
(1.14)
trong đó:
S1, S2 - độ lún tại điểm giữa hai cạnh ngắn của đáy móng, (cm);
S3, S4 - độ lún tại điểm giữa hai cạnh dài của đáy móng, (cm);
l, b - cạnh dài và cạnh ngắn của đáy móng, (cm).
25
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Khi móng được sử dụng kết hợp với những chức năng khác như kết hợp làm
tường chắn có yêu cầu cách nước; tầng hầm; bể chứa…, móng cần được kiểm tra về khe
nứt. Trình tự tính toán theo điều kiện này được tiến hành theo cách thông thường trình
bày trong các tài liệu, yêu cầu tính toán đối với kết cấu bê tông cốt thép.
26
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Bảng 1.2 - Quy định cho các trường hợp không cần tính lún (TCVN 9362:2012)
Các phương án điều kiện địa chất
Loại nhà không cần tính lún đối với nhà nêu ở
cột 1
1 2
A. Nhà SX của các xí nghiệp công nghiệp: 1. Đất hòn lớn có hàm lượng cát ít
1. Nhà 1 tầng có kết cấu ít nhạy với sự lún không đều hơn 40% và sét ít hơn 30%.
(ví dụ như khung thép hoặc BTCT trên móng đơn với 2. Cát có độ thô bất kỳ, trừ cát bụi,
gối tựa khớp của sàn và thanh giằng… và gồm cả cần chặt và chặt vừa.
trục có sức nâng 50 tấn. 3. Cát có độ thô bất kỳ nhưng chặt.
2. Nhà nhiều tầng (đến 6 tầng) có lưới cột không quá 4. Cát có độ thô bất kỳ nhưng chặt
6x9m. vừa.
B. Nhà ở và nhà công cộng: 5. Á cát, á sét và sét có độ sệt IL <
Nhà có dạng chữ nhật trên mặt bằng không có bước 0,5 và hệ số rỗng e trong khoảng
nhảy theo chiều cao, khung hoàn toàn hoặc khung 0,4 – 0,9.
không có tường chịu lực bằng gạch, bằng khối lớn 6. Như điểm 5 trên, nhưng hệ số rỗng
hoặc tấm lớn : e = 0,5 – 1,0.
a. Dài gồm nhiều đơn nguyên cao đến 9 tầng. 7. Đất cát có e < 0,7 kết hợp với đất
b. Nhà kiểu tháp khung toàn khối cao đến 14 tầng. sét có nguồn gốc môren có e < 0,7
C. Nhà và công trình SX nông nghiệp 1 và nhiều tầng và IL < 0,5 không phụ thuộc vào
không phụ thuộc vào sơ đồ kết cấu và hình dạng trên thứ tự thế nằm của đất.
mặt bằng.
Ghi chú:
1. Bảng này cho phép sử dụng khi:
a. Đất gồm nhiều lớp nằm ngang trong nền nhà và công trình (độ nghiêng không
quá 0,1) thuộc những loại đất liệt kê ở bảng này.
b. Nếu bề rộng các móng băng riêng biệt nằm dưới các kết cấu chịu lực hoặc diện
tích của các móng trụ không chênh nhau quá 2 lần.
c. Đối với nhà và công trình có chức năng khác với chức năng nêu ở bảng nhưng
giống nhau về kết cấu tải trọng và đất có tính nén không vượt quá tính nén của
đất nêu ở bảng.
2. Bảng này không áp dụng cho các nhà sản xuất có tải trọng trên sàn lớn hơn 2 MPa.
28
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
n 2
n2
Δ n p pi
i (1.19)
i 1 i 1
n - số lần thí nghiệm đại lượng τ
Tiêu chuẩn thiết kế nền nhà và công trình quy định rằng, trong mọi trường hợp,
khi tính toán nền phải dùng trị tính toán các đặc trưng của đất A, xác định theo công
thức:
A tc
A (1.20)
kd
trong đó kđ là hệ số an toàn về đất.
Khi xác định các giá trị tính toán của c, và dung dung trọng tự nhiên thì hệ số
an toàn kđ phụ thuộc vào sự thay đổi của các đặc trưng, số lần thí nghiệm và xác suất tin
cậy . Đối với các đặc trưng khác cho phép lấy kđ = 1, nghĩa là trị tính toán cũng là trị
tiêu chuẩn.
Xác suất tin cậy quy định như sau:
= 0,95 khi tính nền theo sức chịu tải, lúc này các giá trị c, và γ ký hiệu là cI,
I và γI.
= 0,85 khi tính nền theo biến dạng. Lúc này các giá trị c, và γ ký hiệu là cII ,
II và γII.
H số an toàn kđ xác định theo công thức:
1
kd (1.21)
1 ρ
trong đó: ρ là chỉ số độ chính xác đánh giá trị trung bình các đặc trưng của đất
được quy định như sau:
- Để xác định c và tg:
ρ = tv (1.22)
- Để xác định Rn (cường độ giới hạn về nén một trục) và γ:
t v
ρ α (1.23)
n
trong đó:
t - hệ số tra bảng tùy thuộc vào xác suất tin cậy đã cho () và số bậc tự do (n -
1) khi xác định trị tính toán Rn và (n - 2) khi xác định trị tính toán c và .
σ
v - hệ số biến đổi của các đặc trưng: v
A tc
Ở đây là sai số toàn phương trung bình các đặc trưng tính toán theo các công
thức dưới đây:
29
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
1 n 2
σ c =σ τ Pi
i=1
(1.24)
n
σ tgφ =σ τ (1.25)
n - số lần thí nghiệm đại lượng ơ;
1 n
στ (Ρi tgφ tc Ctc τi )2
n 2 i 1
(1.26)
1 n
σ Rn (R ntc - R ni )2
n 1 i 1
(1.27)
- Đối với γ:
1 n tc
σγ = (λ -γi ) 2
n-1 i=1
(1.28)
Lưu ý: Trong công thức (1.21) dấu trước đại lượng được chọn sao cho đảm bảo
độ tin cậy lớn nhất khi tính toán nền hay móng.
Bảng 1.3 - Hệ số t dùng để xác định chỉ số độ chính xác trị trung bình đặc trưng
Số bậc tự do (n-1) đối Hệ số t ứng với xác suất tin cậy
với Rn và , (n-2) đối với
0,85 0,90 0,95 0,98 0,99
c và
2 1,34 1,89 2,92 4,87 6,96
3 1,25 1,64 2,35 3,34 4,54
4 1,19 1,53 2,13 3,02 3,75
5 1,16 1,48 2,01 2,74 3,36
6 1,13 1,44 1,94 2,63 3,14
7 1,12 1,41 1,90 2,54 3,00
8 1,11 1,40 1,86 2,49 2,90
9 1,10 1,38 1,83 2,44 2,82
10 1,10 1,37 1,81 2,40 2,76
11 1,09 1,36 1,80 2,36 2,72
12 1,08 1,36 1,78 2,33 2,68
13 1,08 1,35 1,77 2,30 2,65
14 1,08 1,34 1,76 2,28 2,62
15 1,07 1,34 1,75 2,27 2,60
16 1,07 1,34 1,76 2,26 2,58
17 1,07 1,33 1,74 2,25 2,57
18 1,07 1,33 1,73 2,24 2,55
19 1,07 1,33 1,73 2,23 2,54
20 1,06 1,32 1,72 2,22 2,53
30
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
31
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
32
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Chöông 2
MÓNG NÔNG TRÊN NỀN TỰ NHIÊN
33
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Tùy theo sự lựa chọn của người thiết kế, có thể sử dụng các phương án cấu tạo
móng như hình vẽ dưới đây:
- Hình 2.2, đế móng như một tấm phẳng, loại này thi công đơn giản, dễ dàng
nhưng chi phí thường lớn nhất.
- Hình 2.3; 2.4, cấu tạo móng như một dầm chữ T lật ngược có 2 đầu thừa, để
phẳng hoặc đế vát, loại này được sử dụng khá phổ biến trong thực tế.
Dầm móng Cột
Cổ móng
Đế móng
Hình 2.2 - Móng kết hợp dưới hai cột với đế móng là tấm phẳng
Cổ móng
Sườn móng
Đế móng
Hình 2.3 - Móng kết hợp dưới hai cột có sườn, đế phẳng
Cổ móng
Sườn móng
Đế móng
34
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Hình 2.4 - Móng kết hợp dưới hai cột có sườn, đế vát
2.1.3 Móng băng
Khi móng đơn dưới cột hoặc móng kết hợp có kích thước lớn, có thể sử dụng
phương án móng băng. Móng băng thường được làm dưới tường nhà, dưới dãy cột
(thường là từ ba cột trở lên), dưới tường chắn. Khi móng băng dưới dãy cột theo một
phương không đảm bảo điều kiện biến dạng hoặc chưa đủ sức chịu tải thì làm móng
băng theo hai phương, móng này còn gọi là móng băng giao thoa.
Móng băng có ưu điểm là giảm bớt sự lún không đều, tăng độ cứng của công
trình đặc biệt là móng băng giao thoa.
Móng băng có thể được xây bằng gạch đá, bê tông hoặc bê tông cốt thép tùy
theo kết quả tính toán.
Móng đơn Móng băng
dưới cột 1 phương
35
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Dầm móng
Cột
Cổ móng
Sườn móng
Đế móng
Sườn móng
Cột
Đế móng
Sườn móng
Vách tầng hầm
Cột
Đế móng
36
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Sườn móng
Sàn tầng trên
Cột
Sườn móng
- Hình 2.7 giới thiệu cấu tạo móng bè theo dạng bản phẳng. Toàn bộ móng là
một tấm phẳng, từ đó, cột hoặc tường xây trực tiếp trên bản phẳng này. Loại này thi
công đơn giản, nhanh chóng nhưng giá thành cao.
- Hình 2.8 giới thiệu móng bè có sườn nhưng sườn ở phía trên, cột hoặc tường
được xây trên sườn. Loại này thi công đơn giản, thường sử dụng cho những công trình
không có tầng hầm.
- Hình 2.9a,b giới thiệu móng bè với chức năng vừa làm móng vừa làm sàn tầng
hầm. Sườn có thể hướng xuống dưới hoặc lên trên tùy theo lựa chọn của thiết kế.
37
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
π
B 1
cotgφ II φ II 0,5π
πcotgφ II
D
cotgφ II φ II 0,5π
b - bề rộng đáy móng (cạnh ngắn), (m);
h - chiều sâu đặt móng so với cao trình quy hoạch, (m);
h0 - chiều sâu đến nền tầng hầm, (m); h0 = h - htđ. Nếu không có tầng hầm thì lấy
h0 = 0;
htđ - chiều sâu đặt móng tính đổi kể từ nền tầng hầm bên trong nhà có tầng hầm,
tính theo công thức:
γ
kc
htđ = h1 + h2 (2.2)
γ'II
h1 - chiều dày đất từ đáy móng đến đáy sàn tầng hầm, (m);
h2 - chiều dày kết cấu sàn tầng hầm, (m);
kc - trị tính toán trung bình trọng lượng thề tích của kết cấu sàn tầng hầm,
(kN/m3);
II - trị tính toán trọng lượng thề tích của đất nằm trực tiếp dưới đế móng,
(kN/m3);
’II - trị tính toán trung bình trọng lượng thề tích của đất từ đáy móng trở lên,
3)
(kN/m ;
cII - trị tính toán của lực dính đơn vị của đất nằm trực tiếp dưới đế móng, (kPa).
Tính toán cường độ của đất nền là phép toán gần đúng do phụ thuộc vào bề rộng
đáy móng, vì vậy trong tính toán sẽ giả thiết trước bề rộng b, sau đó điều chỉnh sau khi
chọn được giá trị b hợp lý.
39
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
40
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
k2 - hệ số tính đến ảnh hưởng của độ sâu đặt móng, đối với nền đất hòn lớn và
đất cát lấy k2 =0,25; đối với nền á cát và á sét lấy k2 = 0,2; đối với nền sét lấy k2 = 0,15.
Bảng 2.3 - Áp lực tính toán quy ước R0 trên đất hòn lớn và đất cát
Loại đất R0, kPa
Đất hòn lớn
- Đất cuội (dăm) lẫn cát 600
- Đất sỏi (sạn) từ những mảnh vụn:
+ Đá kết tinh 500
+ Đá trầm tích 300
Đất cát Chặt Chặt vừa
- Cát thô, không phụ thuộc độ ẩm 600 500
- Cát thô vừa, không phụ thuộc độ ẩm 500 400
- Cát mịn:
+ Ít ẩm 400 300
+ Ẩm và no nước 300 200
- Cát bụi:
+ Ít ẩm 300 250
+ Ẩm 200 150
+ No nước 150 100
Bảng 2.4 - Áp lực tính toán quy ước R0 trên đất sét không lún ướt
R0 ứng với chỉ số sệt của đất, (kPa)
Loại đất sét Hệ số rỗng e
IL = 0 IL = 1
50 300 300
Á cát
50 250 200
50 300 250
Á sét 50 250 180
100 200 100
50 600 400
60 500 300
Sét
80 300 200
110 250 100
Chú thích: Đối với đất sét có các giá trị trung gian e và IL cho phép xác định trị số R0 bằng cách
nội suy lúc đầu theo e đối với các giá trị IL = 0 và IL = 1, sau đó theo Is giữa các giá trị R0 đã tìm
đối với IL = 0 và IL = 1.
Phạm vi áp dụng của Bảng 2.4: Cho phép dùng bảng 2.4 để quy định kích thước
cuối cùng của móng nhà và công trình cấp III và IV trên nền gồm các lớp đất nằm
ngang (độ nghiêng không quá 0,1); tính nén co của các lớp đất này không tăng theo
chiều sâu bằng hai lần bề rộng lớn nhất của móng, kể từ độ sâu đặt móng theo thiết kế.
41
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Bảng 2.5 - Áp lực tính toán quy ước R0 trên nền đất lún ướt, (kPa)
Đất cấu trúc tự nhiên tương ứng với Đất đầm chặt tương ứng với khối
Loại đất khối lượng thể tích hạt, γk, kN/m3 lượng thể tích hạt, γk, kN/m3
13,5 15,5 16,0 17,0
300 350
Á cát 200 250
150 130
350 400
Á sét 250 300
180 200
Chú thích:
1. Trong bảng này, tử số là giá trị R0 thuộc đất lún ướt cấu trúc tự nhiên có độ no nước G
≤ 0,5 và khi không có khả năng thấm ướt chúng. Mẫu số là giá trị R0 thuộc đất như trên
nhưng có độ no nước G ≥ 0,3 và đất có độ no nước bé khi có khả năng thấm ướt chúng.
2. Đối với đất lún sụt có các giá trị γk và G trung gian thi R0 xác định bằng nội suy.
Phạm vi áp dụng của Bảng 2.5: Trị quy ước R0 cho phép dùng để quy định kích
thước cuối cùng của móng khi thiết kế những loại nhà nêu dưới đây nếu chúng không có
quá trình công nghệ ướt:
- Các nhà sản xuất, kho, nhà nông nghiệp và các nhà một tầng tương tự khác có
kết cấu chịu lực ít nhạy với lún không đều, có tải trọng trên móng trụ đến 400 kN và
trên móng băng đến 80 kN/m;
- Nhà ở và nhà công cộng không khung, cao không quá ba tầng, có tải trọng trên
móng băng đến 100 kN/m.
Bảng 2.6 - Áp lực tính toán quy ước R0 trên nền đất đắp đã ổn định
R0, kPa
Cát thô, cát
Cát bụi, đất sét,
trung, cát mịn,
Loại đất đắp tro,...
xỉ,...
Ứng với độ no nước
G ≤ 0,5 G ≥ 0,8 G ≤ 0,5 G ≥ 0,8
Đât trong lúc san nền đầm chặt 250 200 180 150
Các bãi thải đất và phế liệu sản xuất sau khi đầm chặt 250 200 180 150
Các bãi thải đất và phế liệu sản xuất không đầm chặt 180 150 120 100
Các nơi đổ đất và phế liệu sản xuất sau khi đầm chặt 150 120 120 100
Các nơi đổ đất và phế liệu sản xuất không đầm chặt 120 100 110 80
Chú thích:
1. Trị số R0 ở bảng này là của các móng có độ sâu đặt móng h1 = 2 m. Khi độ sâu đặt
móng h < 2 m trị số R0 sẽ giảm bằng cách nhân với hệ số k = (h+h1)/2h1;
2. Trị số R0 ở 2 điểm sau cùng của bảng này thuộc về đất rác và phế liệu sản xuất có chứa
tạp chất hữu cơ không quá 10%.
3. Đối với các bãi thải và nơi đổ đất và phế liệu sản xuất chưa ổn định thì trị số R0 lấy theo
bảng này nhân với 0,8;
4. Đại lượng R0 với các giá trị trung gian của G từ 0,5 ÷ 0,8 cho phép xác định bằng nội
suy.
42
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Phạm vi áp dụng của Bảng 2.6: Trị quy ước R0 cho phép dùng để quy định kích
thước cuối cùng của móng nhà có tải trọng trên móng đơn đến 400 kN và trên móng
băng đến 80 kN/m.
Các loại đất trong Bảng 2.6 được đầm chặt bằng cách:
- Đầm chặt bề mặt bằng đầm nặng đến chiều sâu 3 m khi đất được đầm chặt có
độ ẩm G ≤ 0,7;
- Đầm chặt bề mặt bằng các máy chấn động và máy lu có rung đến chiều sâu 1,5
m khi đất đắp là cát rời;
- Đầm chặt bằng cách rung có nước đến chiều sâu 6 m khi đất đắp là cát no
nước.
2.4 Xác định kích thước sơ bộ và kiểm tra điều kiện áp lực tại đáy móng
2.4.1 Móng đơn
2.4.1.1 Móng chịu tải trọng đúng tâm
Kích thước hợp lý của móng được xác định từ điều kiện:
p tc R (2.5)
tb
trong đó:
p tc - áp lực tiêu chuẩn trung bình tại đáy móng, (kPa);
tb
43
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Ở đây, k là hệ số kể đến mô men và lực cắt tạm lấy bằng 1,2 ÷ 1,5,… sau đó sẽ
kiểm tra lại. Các thông số khác giống công thức 2.8
Khi móng chịu tải trọng lệch tâm, biểu đồ áp lực đáy móng có dạng hình thang
hoặc hình tam giác. Trong trường hợp này, móng phải thoả mãn điều kiện sau đây:
ptctb R
tc (2.14)
pmax 1,2R
trong đó:
tc
ptb - áp lực tiêu chuẩn trung bình tại đáy móng, (kPa);
tc tc
tcp pmin
p max
tb
(2.15)
2
tc
pmax - áp lực tiêu chuẩn lớn nhất tại đáy móng, xác định theo công thức:
tc
tc N tc M tcx M y
p (2.16)
max, min lb Wx Wy
= Nlb 1± 6e l ± 6e b
tc
Hay: p tc (2.17)
max,min l b
trong đó:
tc
N - lực dọc tính đến đáy móng, (kN);
N tc =N 0tc +G ; G là trọng lượng của móng và đất trên móng;
44
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
tc
M x - mô men quay quanh trục x tính đến đáy móng, (kNm);
M tcx =M 0x
tc tc
+Q 0y tc
h Q ; Q 0y - lực cắt theo phương trục y, (kN);
tc
M y - mô men quay quanh trục y tính đến đáy móng, (kNm);
tc
M tcy =M 0y
tc tc
+Q 0x h Q ; Q 0x - lực cắt theo phương trục x, (kN);
el, eb - độ lệch tâm theo phương l và b, (m);
Wx, Wy - mô men kháng uốn của đáy móng theo phương x và y tương ứng.
l2b 2
Wx ; W y lb
6 6
Trường hợp móng hình chữ nhật chịu tải trọng lệch tâm theo một phương thì
công thức 2.17 trở thành (với l là chiều dài của móng):
p tc
max,min
tc
= Nlb 1± 6e l (2.18)
Cần lưu ý rằng cạnh dài của móng khi lựa chọn phải căn cứ vào thực tế khu đất
xây dựng, tiếp giáp với các công trình lân cận ở các phía. Trong trường hợp nhà xây
chen, chiều dài móng đúng bằng kích thước của khu đất hoặc của kích thước phủ bì
công trình bên trên. Khi có thể kéo dài về hai phía, phía nào có lực dọc lớn hơn sẽ được
kéo dài hơn.
Áp lực tiêu chuẩn dưới đáy móng được xác định theo công thức:
tc N tc M tc
x M tcy
p (2.20)
max, min lb W Wy
x
trong đó:
tc tc
N tc - tổng lực dọc tính đến đáy móng, (kN); N N0 G
M tcx - tổng mô men quay quanh trục x tính đến đáy móng, (kNm);
M tcy - tổng mô men quay quanh trục y tính đến đáy móng, (kNm);
Wx, Wy - như công thức 2.16.
Xác định các thành phần trên như sau:
tc tc tc
N N01 N02 G
tc tc tc
M x M 0x Q 0yh Q
tc tc tc
M y M 0y Q 0x h Q
46
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Cần lưu ý khi xác định tải trọng tại chân các cột để tính móng: phải lấy các cặp
nội lực ở cùng một tổ hợp, nghĩa là các móng làm việc đồng thời với nhau. Dấu của mô
men và lực cắt cần chú ý quy ước về dấu để tránh nhầm lẫn trong tính toán.
trong đó N 0tc lấy như sau: tưởng tượng cắt ra một dải rộng 1 m để tính, khi đó
N 0tc là lực dọc tiêu chuẩn xác định trên 1 m dài đó, (kN); l = 1 m.
2.4.4 Móng bè
Khi đã sử dụng phương án móng băng hai phương nhưng khoảng cách còn lại
giữa hai dải móng nhỏ hơn 0,5b; lúc này có thể sử dụng phương án móng bè.
Kích thước hai phương trên mặt bằng của móng bè phụ thuộc vào hình dạng,
kích thước của công trình (lưu ý khi tầng hầm có kích thước khác với các tầng trên).
Điều kiện kiểm tra áp lực dưới đáy móng giống như công thức 2.14. Áp lực tiêu
chuẩn được xác định dựa vào sự phân tích bản trên nền đàn hồi theo các phương pháp
trình bày ở những phần sau.
47
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
2.5 Kiểm tra điều kiện áp lực tại đỉnh lớp đất yếu
Khi trong phạm vi tầng chịu nén của nền ở chiều sâu H cách đế móng, có xuất
hiện lớp đất có độ bền nhỏ hơn độ bền của các lớp đất bên trên thì kích thước móng phải
quy định sao cho thỏa mãn điều kiện:
pz;z=H + pd;z=h+H ≤ Rz (2.22)
trong đó:
pz - áp lực phụ thêm do tải trọng công trình, (kPa);
pd - áp lực do trọng lượng bản thân của đất, (kPa);
Rz - cường độ tính toán của lớp đất có độ bền nhỏ hơn (nằm ở chiều sâu z) được
tính theo công thức dưới đây cho một móng quy ước có chiều rộng là bz :
m1 m 2
Rz = (AbzII + Bhz’II + DcII) (2.23)
k tc
trong đó:
A; B; D - hệ số tra bảng dựa vào góc ma sát trong φII của đất yếu;
II - trọng lượng riêng của lớp đất yếu, (kN/m3);
hz - chiều sâu đặt móng quy ước, (m); hz = h + H, trong đó h là chiều sâu đặt
móng; H là khoàng cách từ đáy móng đến đỉnh lớp đất yếu;
bz - chiều rộng móng khối quy ước; xác định như sau:
b z Fz a 2 a (2.24)
b h
h
hm
p Móng khối
quy ước
hz
pd po=ptc-pd
H
H
pd,z=h+H pz,z=H
pd=ihi pz=po
Đất tốt Đất tốt
Trong công thức 2.24, Fz là diện tích đáy móng khối quy ước, xác định như sau:
N tc N 0tc γ tbh A m
Fz với a l - b
p z,z H p z,z H 2
48
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
trong đó:
Ntc - tổng tải trọng từ móng truyển lên nền, (kN);
pz,z=H - áp lực phụ thêm do tải trọng công trình tại đỉnh lớp đất yếu, (kPa);
Fm - diện tích đáy móng, (m2);
l, b - chiều dài và chiều rộng của móng, (m).
49
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
móng có đáy phẳng; còn phụ tải ở các phía khác nhau của móng về trị số không quá
25%.
= lb A1b γ1+B1h γ'1+ D1c1 (2.26)
trong đó:
l , b - có ý nghĩa giống như công thức 2.25;
A1; B1; D1 - các hệ số không thứ nguyên xác định theo công thức:
A1 = λγiγnγ
B1 = λqiqnq
D1 = λcicnc
λγ; λq; λc - các hệ số sức chịu tải phụ thuộc vào trị tính toán của góc ma sát trong
φ1 của đất nền;
iγ; iq; ic - các hệ số ảnh hưởng góc nghiêng của tải trọng, phụ thuộc vào trị tính
toán của góc ma sát trong φ1 của đất và góc nghiêng δ của hợp lực so với phương thẳng
đứng trên đáy móng;
nγ; nq; nc - các hệ số ảnh hưởng của tỷ số các cạnh của đế móng hình chữ nhật;
γ1; γ’1 - các trị tính toán trọng lượng thể tích của đất trong phạm vi khối lăng trụ
ở phía dưới và phía trên đáy móng được xác định (khi có nước ngầm) đối với đất cát có
kể đến tác dụng đẩy nổi của nước, (kN/m3);
c1 - trị tính toán lực dính đơn vị của đất, (kPa);
h - chiều sâu đặt móng, (m), trong trường hợp phụ tải đứng không giống nhau ở
các phía của móng thì h phải lấy ứng với phía tải trọng bé nhất.
2.6.2.2 Phương pháp đồ giải - giải tích
Sức chịu tải của nền đất xác định bằng phương pháp đồ giải - giải tích có xây
dựng mặt trượt cung tròn cho phép dùng trong các trường hợp khi:
- Nền đất không đồng nhất;
- Độ lớn của phụ tải ở các phía khác nhau của móng chênh nhau quá 25%;
- Móng đặt trên, dưới mái dốc hoặc trên các lớp đất có độ nghiêng lớn;
- Khi gặp những đất chậm cố kết phải xét đến ảnh hưởng của áp lực nước lỗ
rỗng dư làm giảm sức chống cắt của đất.
Trong phương pháp đồ giải - giải tích, tính theo sơ đồ bài toán phẳng kể cả đối
với các móng hình chữ nhật. Tức là cắt ra một đoạn dài một đơn vị để tính toán. Khi đó
các trị số thể tích biểu diễn bằng số đo diện tích.
Để tìm ra khả năng chịu tải của nền bằng phương pháp này, cần phải tìm ra vị trí
tâm và trị số bán kính cung trượt nguy hiểm nhất theo phương pháp thử dần. Khả năng
chịu tải của nền được xem như đảm bảo nếu tý số giữa mô men chống trượt theo mặt
trượt được chọn và mô men gây trượt không nhỏ hơn 1,2.
Giả thiết mặt trượt là một cung tròn đi qua mép móng tâm O1, bán kính R1. Chia
lăng thể trượt thành nhiều mảnh bằng các mặt phẳng cắt thẳng đứng có chiều rộng
50
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
R i và cung trượt trong phạm vi mỗi mảnh chỉ cắt qua một loại đất (φ, c không
bi =
10
đổi).
Bỏ qua lực tương tác giữa các mảnh. Xét phân tố trượt thứ “I” có trọng lượng là
Qi đặt tại trọng tâm diện tích phân tố đó. Tổng các lực tác dụng thẳng đứng lên phân tố
là:
Gi = Qi + Pi
P1i P 2i
Pi =
2
Phân tích Gi thành hai thành phần tiếp tuyến và hướng tâm với mặt trượt:
Ni = Gicosαi
Ti = Gisinαi
Xét cân bằng của toàn bộ lăng thể trượt gồm n phân tố có xu hướng trượt xoay
theo chiều kim đồng hồ dưới tác dụng của tải trọng, trong đó từ phân tố 1 đến phân tố
“j” có trọng tâm nằm ở bên phải đường thẳng đứng đi qua tâm trượt và các phân tố từ
“j” + 1 đến n có trọng tâm nằm bên trái đường thẳng đứng đi qua trọng tâm O1 như hình
2.15.
Hình 2.15 - Phương pháp mặt trượt trụ tròn để tính toán ổn định của nền móng công trình
Lực gây trượt (Ttr) là tổng các thành phần Ti của các phân tố có trọng tâm bên
phải đường thẳng đứng qua tâm O:
n
T tr = G isinα i
i=1
Lực chống trượt (Tgi) bao gồm: thành phần Ti của các phân tố có trọng tâm bên
trái đường thẳng đứng qua tâm O, lực dính và ma sát trên toàn cung trượt:
51
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
n n
T gi = G isinα i c1ili G icosαi tgφ1i
i=j+1 i=1
Hệ số ốn định của khối trượt ứng với mặt trượt giả định:
n n n n
M i gi G isinαi + c1i li + G i cosαi tgφ1i
i=j+1 i=1 i=1
k i=
i=1
n
= n
(2.27)
M i tr G isinαi
i=1 i=1
Giả thiết nhiều tâm trượt khác nhau, vẽ các mặt trượt tương ứng xác định được
các hệ số ki tương ứng, từ đó tìm ra kmin. Để đảm bảo nền móng ổn định thì kmin ≥ 1,2.
Đối với các móng chịu tải trọng ngang có trị số lớn thì phải kiểm tra về hệ số ổn
định về trượt (ktr) theo đáy móng, điều kiện như sau:
Tgi (2.28)
k tr = T 1,2
tr
trong đó: Tgi, Ttr là tổng hình chiếu trên mặt trượt các lực tính toán về
chống trượt và gây trượt. Trường hợp tính toán theo trạng thái giới hạn 1 không đạt thì
phải tăng diện tích đáy móng, tăng độ sâu chôn móng hay sử dụng các biện pháp khác.
52
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
b
h
hm
Đáy móng p
zi
pd po=ptc-pd
hi ≤ b/4
pd=ihi pz=po
pd,z=h+H
pz,z=H
53
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Hình 2.16 - Sơ đồ tính lún theo phương pháp cộng lún các lớp phân tố
Áp lực phụ thêm p'0z ở độ sâu nào đó theo phương thẳng đứng qua trung tâm
móng tính toán khi kể đến ảnh hưởng của các móng lân cận xác định theo công thức:
n
c
p'0z =p 0z + p 0z (2.31)
1
trong đó k là số móng ảnh hưởng.
54
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
2.7.1.2 Tính toán theo sơ đồ lớp biến dạng tuyến tính có chiều dày hữu hạn
Sơ đồ này được áp dụng khi:
- Trong phạm vi chiều dày chịu nén của nền xác định như đối với sơ đồ bán
không gian biến dạng tuyến tính có lớp đất với mô đun biến dạng E ≥ 100 MPa.
- Móng có kích thước lớn (bề rộng > 10 m) và mô đun biến dạng của đất E ≥ 10
MPa, không phụ thuộc vào chiều sâu của lớp đất ít nén.
Độ lún của móng riêng rẽ theo sơ đồ tính toán nền dưới dạng tuyến tính có chiều
dày hữu hạn H, xác định theo công thức:
n
S bpM k i ki1 (2.32)
1 Ei
trong đó:
b - chiều rộng của móng chữ nhật hay đường kính móng tròn, (m);
p - áp lực trung bình trên đất dưới đáy móng, (kPa); Lưu ý đây là áp lực toàn
phần tác dụng ở đáy móng gây ra, không trừ áp lực bản thân của đất pd;
M - hệ số điều chỉnh xác định theo Bảng 2.8, phụ thuộc vào m’;
m’ - tỷ số chiều dày lớp đàn hồi H và nửa chiều rộng của móng khi chiều rộng
của móng bằng 10 đến 15 m;
n - số lớp phân chia theo tính chịu nén trong phạm vi lớp đàn hồi H;
k - hệ số xác định theo Bảng 2.9 đối với lớp i, phụ thuộc vào hình dạng đáy
móng, tỷ số các cạnh móng chữ nhật n = l/b và tỷ sộ sâu đáy lớp z với nửa chiều rộng
của móng m = 2z/b hay bán kính của nó m = z/r;
Ei - mô đun biến dạng lớp đất thứ i.
Bảng 2.8 - Hệ số M
(Bảng C.2 TCVN 9362:2012)
Các giới hạn của tỷ số
Hệ số M
m’ = 2H/b; m’ = 2H/r
0 < m’ ≤ 0,5 1,00
0,5 < m’ ≤ 1 0,95
1 < m’ ≤ 2 0,90
2 < m’ ≤ 3 0,90
3 < m’ ≤ 5 0,75
Chiều dày của lớp biến dạng tuyến tính Htt được chọn đến mái của lớp đất có mô
đun biến dạng E ≥ 10 MPa và đối với các móng có kích thước lớn (bề rộng hoặc đường
55
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
kính > 10 m) thì tới mái lớp đất có mô đun biến dạng E ≥ 10 MPa xác định theo công
thức:
Htt = H0 + tb (2.33)
trong đó H0 và t đối với nền đất loại sét nên lấy lần lượt bằng 9 m và 0,15; đối
với nền đất cát lấy 6 m và 0,1.
Bảng 2.9 - Hệ số k
(Bảng C.3 TCVN 9362:2012)
Hệ số k đối với các móng
m=2z/b Hình chữ nhật với tỷ số các cạnh n = l/b bằng Hình
hoặc Hình
băng
m=2z/r tròn bán
1 1,4 1,8 2,4 3,2 5 khi
kính r
n≥10
0 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000
0,4 0,090 0,100 0,100 0,100 0,100 0,100 0,100 0,104
0,8 0,179 0,200 0,200 0,200 0,200 0,200 0,200 0,208
1,2 0,266 0,299 0,300 0,300 0,300 0,300 0,300 0,311
1,6 0,348 0,380 0,394 0,397 0,397 0,397 0,397 0,412
2,0 0,411 0,446 0,472 0,486 0,486 0,486 0,486 0,511
2,4 0,,461 0,499 0,538 0,556 0,565 0,567 0,567 0,605
2,8 0,501 0,542 0,592 0,618 0,635 0,640 0,640 0,687
3,2 0,532 0,577 0,637 0,671 0,696 0,707 0,709 0,763
3,6 0,558 0,606 0,676 0,700 0,760 0,770 0,772 0,831
4,0 0,579 0,630 0,708 0,756 0,796 0,820 0,830 0,892
4,4 0,596 0,650 0,735 0,789 0,837 0,867 0,888 0,949
4,8 0,611 0,668 0,759 0,819 0,873 0,908 0,932 1,001
5,2 0,624 0,683 0,780 0,884 0,904 0,948 0,977 1,050
5,6 0,635 0,697 0,798 0,867 0,933 0,981 1,018 1,095
6,0 0,645 0,708 0,814 0,887 0,958 1,011 1,056 1,138
6,4 0,653 0,719 0,828 0,904 0,980 1,031 1,090 1,178
6,8 0,661 0,728 0,841 0,920 1,000 1,065 1,122 1,215
7,2 0,668 0,736 0,852 0,935 1,019 1,088 1,152 1,251
7,6 0,674 0,744 0,863 0,948 1,036 1,109 1,180 1,285
8,0 0,679 0,751 0,872 0,960 1,051 1,128 1,205 1,316
8,4 0,684 0,757 0,887 0,970 1,065 1,146 1,229 1,347
8,8 0,689 0,762 0,888 0,980 1,078 1,162 1,251 1,376
9,2 0,693 0,768 0,896 0,989 1,089 1,178 1,272 1,404
9,6 0,697 0,772 0,902 0,998 1,100 1,192 1,291 1,431
10,0 0,700 0,777 0,908 1,005 1,110 1,205 1,309 1,456
56
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Chú ý:
- Nếu nền bao gồm cả đất sét và cát thì giá trị Htt được xác định là trung bình
cân.
- Giá trị Htt tìm được theo công thức trên cần phải cộng them chiều dày của lớp
đất có mô đun biến dạng E ≥ 10 MPa, nếu lớp đó nằm dưới Htt và độ dày của nó không
vượt quá 5 m. Khi chiều dày của lớp đất ấy lớn, cũng như nếu các lớp đất phía trên có
mô đun biến dạng E < 10 MPa thì việc tính toán độ lún thực hiện theo sơ đồ bán không
gian biến dạng tuyến tính bằng phương pháp cộng lớp.
Mặt đất
tự nhiên
Đáy móng p
po
zi -1
zi
Htt
Hình 2.17 - Sơ đồ tính lún theo phương pháp lớp biến dạng tuyến tính có
chiều dày hữu hạn
2.7.3 Xác định độ nghiêng của móng khi chịu tải trọng lệch tâm
2.7.3.1 Độ nghiêng của móng chữ nhật
Độ nghiêng của móng khi chịu tải trọng lệch tâm theo sơ đồ tính toán nền ở
dạng bán không gian đàn hồi biến dạng tuyến tính xác định như sau:
- Theo phương cạnh lớn của móng l (dọc theo trục dọc):
57
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
1 μ 2 P e1
ie k1 (2.34)
E l/23
- Theo phương cạnh bé của móng l (dọc theo trục ngang):
1 μ2 P eb
ib kb (2.35)
E b/2 3
trong đó:
P - hợp lực tất cả các tải trọng đứng của móng trên nền, (kg);
el, eb - lần lượt là khoảng cách của điểm đặt hợp lực đến giữa đáy móng theo
phương trục dọc và trục ngang, (cm);
E, µ - lần lượt là mô đun biến dạng, (kPa) và hệ số Poát xông của đất lấy theo trị
trung bình trong phạm vi tầng chịu nén;
kl, kb - lần lượt là các hệ số xác định theo Bảng 2.10, phụ thuộc vào tỷ số các
cạnh của đáy móng.
2.7.3.2 Độ nghiêng của móng tròn
- Khi tính theo sơ đồ tính toán nền ở dạng bán không gian đàn hồi biến dạng
tuyến tính xác định theo công thức:
ir
1 μ 2 Pe (2.36)
4E r3
- Khi tính theo sơ đồ tính toán nền thuộc loại lớp biến dạng tuyến tính có chiều
dày hữu hạn xác định theo công thức:
1 μ2 Pe
ir kc 3 (2.37)
E r
trong đó:
e - khoảng cách của điểm đặt hợp lực đến giữa đáy móng theo bán kính đường
tròn, (cm);
kc - hệ số xác định theo Bảng 2.11, phụ thuộc vào tỷ số chiều dày lớp đàn hồi và
bán kính của móng H/r;
Các thông số khác như định nghĩa với móng chữ nhật.
Bảng 2.10 - Hệ số kl và kb
(Bảng C.4 TCVN 9362:2012)
Hệ số Hệ số kl và kb ứng với các cạnh của móng chữ nhật n=l/b bằng
1,0 1,4 1,8 2,4 3,2 5,0
kl 0,55 0,71 0,83 0,97 1,10 1,44
kb 0,50 0,39 0,33 0,25 0,19 0,13
Chú thích: độ nghiêng của móng có đáy đa giác được tính toán theo công thức 2.34, trong đó lấy
bán kính r F/π với F là diện tích đáy móng đa giác
58
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Bảng 2.11 - Hệ số kc
(Bảng C.5 TCVN 9362:2012)
`H/r 0,25 0,5 1 1 >2
kr 0,26 0,43 0,63 0,74 0,75
59
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
bb
h
hb
α
hm
B
bc
b
B
L lc L
l
Hình 2.18 - Xác định chiều cao móng cứng tuyệt đối
Bảng 2.13 - Trị số cotg đối với móng đá hộc và bê tông đá hộc.
Móng đá hộc và bê tông đá Áp lực trung bình dưới đáy móng do tải trọng tính toán gây
hộc khi mác vữa ra
200 KPa > 200 KPa
50 – 100 1,25 1,50
10 – 35 1,50 1,75
4 -10 1,75 2,00
60
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Hình 2.19 - Móng băng dưới tường xây gạch Hình 2.20 - Móng đơn dưới cột xây gạch
Hình 2.21 - Móng khe lún dưới Hình 2.22 - Thép cột được bẻ về các phía để liên
tường xây gạch kết với tảng móng
ltr ltr
h
h
45o 45o
p tttb tt
p max
c c p1tt c
ltr ltr
bt
bd
bt
b
bd
b
ld ld
l l
Hình 2.23 - Sơ đồ tính toán móng theo chọc thủng:
a) Móng chịu tải trọng trung tâm, b) Móng chịu tải trọng lệch tâm.
Phương trình 2 tìm được từ điều kiện khi ho có giá trị nhỏ nhất. Để cân bằng lực
tính toán tác dụng xuống ở đỉnh móng N 0tt bằng tổng của lực chọc thủng Nct tác dụng
lên đáy móng ngoài phạm vi đáy tháp chọc thủng và tổng hợp lực của phản lực đất tác
dụng lên đáy tháp Fđthptt:
N 0tt = Nct + Fđthptt
Nct = N 0tt - Fđthptt (2.40)
trong đó:
62
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
ptt - áp lực do tải trọng tính toán xác định đến đỉnh móng gây ra, (kPa):
tt N tt0
p =
F
F - diện tích đế móng, (m2);
Fđth - diện tích đáy tháp chọc thủng, (m2).
2
Fdth =b2d = bc +2h 0
Đưa Nct = 0,75Rkh0btb và (2.40) ta được phương trình bậc 2: 0,75Rkh0btb = N 0tt -
2
bc +2h 0 p tt . Giải phương trình này ta được chiều cao làm việc của móng:
N0tt
h 0 =- bc + 1 (2.41)
2 2 0,75R k +ptt
N 0tt - Lực dọc tính toán tác dụng xuống đỉnh móng:
ptt - áp lực do tải trọng tính toán xác định đến đỉnh móng, (kPa): ptt = N 0tt / F.
Fđt - diện tích đáy tháp chọc thủng, (m2); Fđt = bd2.
+ Trường hợp móng chịu tải lệch tâm
tt
Chiều cao làm việc của móng được tính cho phía chịu áp lực phản lực Pmax là
phía nguy hiểm. Lúc này điều kiện chọc thủng vẫn theo công thức 2.39 nhưng lúc đó
lực chọc thủng là phần gạch chéo trong hình 2.23b:
Nct = Fctptt’ (2.42)
pttmax p1tt
p tt '
2
Trong trường hợp này: b tb b c bd
2
b. Theo cấu kiện bê tông cốt thép chịu uốn
ltr
h
tt
p min p ttmax
L
ltt
Hình 2.24 - Sơ đồ tính toán móng theo cấu kiện bê tông cốt thép chịu uốn
Chiều cao làm việc của móng đơn bê tông cốt thép theo điều kiện chịu uốn xác
định như sau:
63
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
p0tt ltt
h0 L (2.43)
0,4ltrR b
trong đó:
ltt - cạnh dài đế móng khi tính theo phía cạnh dài, còn khi tính theo phía cạnh
ngắn thì bằng bề rộng móng, (m);
L - khoảng cách từ mép móng đến chỗ chiều cao móng thay đổi mà tại đó ta xác
định chiều cao, (m). Khi tính chiều cao làm việc toàn phần của móng thì: L l lc ;
2
ltr - cạnh trên của móng, (m). Khi tính chiều cao làm việc toàn phần của móng
thì ltr = lc;
Rb - cường độ chịu nén tính toán của bê tông, (kPa);
p0tt - áp lực tính toán trung bình trên phần L, (kPa). Khi móng chịu lệch tâm thì
phải tính cho phía nguy hiểm là p ttmax . Trường hợp tính chiều cao làm việc toàn phần
của móng thì:
ptt +ptt
p0tt = 1 max
2
Chiều cao toàn bộ của móng:
hm = h0 + a (2.44)
trong đó: a - khoảng cách từ trọng tâm cốt thép tính toán đến mép dưới của bê
tông đáy móng, phụ thuộc vào chiều dày lớp bê tông bảo vệ (abv), khi có lớp bê tông lót
thì abv = 3,5 cm, khi không có bê tông lót thì abv = 7 cm.
64
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
2p ttmax +p1tt 2
M I= L b (2.47)
6
- Mô men theo phương cạnh ngắn (mép cổ móng theo mặt cắt II-II):
2
tt b-b c (2.48)
M II =p tb l
8
- Diện tích cốt thép tính gần đúng như sau:
MI
A s1 = (2.49)
0,9h0R s
MII
A s2 = (2.50)
0,9h0Rs
trong đó:
h0 - chiều cao làm việc của móng, (m);
Rs - cường độ chịu kéo tính toán của thép, (kPa);
Bố trí cốt thép cần chú ý đến các điều kiện theo cấu tạo về khoảng cách cốt thép
(10 a 20cm), đường kính thép (ф 10mm).
ltr btr
h
tt
tt
p max p tttb
p1
L B
MI MII
p ttmin
p ttmax
l1 l2 l3
l
M2
M1 M3
Q1 Q2
Hình 2.27 - Tính toán móng kết hợp dưới hai cột
a) Sơ đồ tính; b) biểu đồ mô men; c) biểu đồ lực cắt
66
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
- Thép dọc: tùy theo tiết diện đã lựa chọn, tính toán như một dầm chữ nhật hoặc
chữ T lật ngược,
+ Thép trên: sử dụng giá trị mô men M2 để tính thép;
+ Thép dưới: lựa chọn giá trị lớn hơn của M1 và M3 để tính thép;
- Thép đai: dùng biểu đồ lực cắt để tính toán.
- Thép cổ móng: lấy theo cốt thép cột đã tính toán ở phần kết cấu bên trên kéo
xuống móng, liên kết với thép đế móng.
Chọn và bố trí cốt thép cần kết hợp với điều kiện cấu tạo được quy định trong
tiêu chuẩn thiết kế kết cấu bê tông cốt thép. Hình vẽ dưới đây giới thiệu ví dụ về bố trí
cốt thép cho móng.
Hình 2.28a - Cấu tạo cốt thép móng dưới 2 cột, mặt bằng móng
Hình 2.28b - Cấu tạo cốt thép móng dưới 2 cột, các mặt cắt
67
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
2.8.4 Những yêu cầu về cấu tạo đối với móng bê tông cốt thép
2.8.4.1 Lớp bê tông bảo vệ
Lớp bê tông bảo vệ cho cốt thép chịu lực cần đảm bảo sự làm việc đồng thời của
cốt thép và bê tông trong mọi giai đoạn làm việc của kết cấu, cũng như bảo vệ cốt thép
khỏi tác động của không khí, nhiệt độ và các tác động tương tự.
- Trong dầm móng: 30 mm
- Trong móng:
+ Lắp ghép: 30 mm
+ Toàn khối khi có lớp bê tông lót: 35 mm
+ Toàn khối khi không có lớp bê tông lót: 70 mm
2.8.4.2 Khoảng cách tối thiểu giữa các thanh thép
Khoảng cách thông thủy giữa các thanh cốt thép dọc không căng hoặc cốt thép
căng được kéo trên bệ, cũng như khoảng cách giữa các thanh trong các khung thép hàn
kề nhau, được lấy không nhỏ hơn đường kính thanh cốt thép lớn nhất và không nhỏ hơn
các trị số quy định sau:
a. Nếu khi đổ bê tông, các thanh cốt thép có vị trí nằm ngang hoặc xiên: phải
không nhỏ hơn: đối với cốt thép đặt dưới là 25 mm, đối với cốt thép đặt trên là 30 mm.
Khi cốt thép đặt dưới bố trí nhiều hơn hai lớp theo chiều cao thì khoảng cách giữa các
thanh theo phương ngang (ngoài các thanh ở hai lớp dưới cùng) cần phải không nhỏ hơn
50 mm.
b. Nếu khi đổ bê tông, các thanh cốt thép có vị trí thẳng đứng: không nhỏ hơn 50
mm. Khi kiểm soát một cách có hệ thống kích thước cốt liệu bê tông, khoảng cách này
có thể giảm đến 35 mm nhưng không được nhỏ hơn 1,5 lần kích thước lớn nhất của cốt
liệu thô.
Cường độ phản lực đất tại mỗi điểm tỷ lệ bậc nhất với độ lún đàn hồi tại điểm
đó:
Px = -CWx (2.52)
trong đó:
Wx - độ lún của đất trong phạm vi gia tải, (m);
C - hệ số nền đàn hồi, (kN/m3) được coi là không đổi cho từng loại đất, có thể
tham khảo trong Bảng 2.14.
Bảng 2.14 - Trị số của hệ số nền C
Loại nền Hệ số nền C (kN/m3)
- Đá bazan. 8.000.000 12.000.000
- Granit (đá hoa cương), đá pocfia, đá disrit. 3.500.000 5.000.000
- Đá cát kết sa thạch. 800.000 2.500.000
69
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Hình 2.30 - Biến dạng của nền theo thuyết biến dạng đàn hồi tổng quát
Những ưu nhược điểm của phương pháp nền biến dạng đàn hồi tổng quát là:
- Xét đến biến dạng của nền ở cả trong và ngoài phạm vi gia tải, phù hợp với
thực tế hơn.
- Theo phương pháp này, khi tải trọng không đáng kể thì ứng suất ở mép móng
là rất lớn, điều này không phù hợp với thực tế.
- Nền đất được xem là đồng nhất trong nửa không gian nhưng thực tế thì độ chặt
và tính đàn hồi tăng lên theo chiều sâu.
70
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
2.9.3 Tính toán móng mềm theo mô hình nền biến dạng cục bộ
2.9.3.1 Phương trình vi phân cơ bản
Dầm được coi là dài vô hạn nếu có các đầu mút dầm cách điểm đặt lực một
khoảng lớn hơn 2/a (a được tính ở dưới đây).
Xét dầm trên nền đàn hồi chịu tác dụng của lực tập trung P và lực phân bố qx
trên hình 2.31. Phương trình vi phân của trục dầm bị uốn là:
d2 yx Mx
= (2.53)
dx 2 EJ
Lấy vi phân 2 lần phương trình 2.53 ta được:
d4 yx
EJ =q x -Ky x (2.54)
dx4
d4 yx
Hay: EJ +Ky x =q x (2.55)
dx4
Đặt a 4 K , (1/m) - a là đặc trưng của dầm trên nền đàn hồi, phụ thuộc vào
4EJ
độ cứng và tính chất đàn hồi của nền. Chia (2.55) cho EJ ta có:
d4 yx q
+4a 4 y x = EJx (2.56)
dx 4
Nghiệm của phương trình thuần nhất (2.57) có thể tìm dưới dạng:
y C1eax cos ax C2 e ax sin ax C3e -ax cos ax C 4 e-ax sin ax (2.58)
trong đó: C1, C2, C3, C4 - các hằng số tích phân xác định theo điều kiện biên của
sự uốn khi x = 0 và x= .
Nếu dầm có lực phân bố, qx là hằng số hay hàm bậc nhất, thì nghiệm của
phương trình không thuần nhất là:
yK (2.59)
q
Nghiệm tổng quát của phương trình 2.58 là:
q
y=C1eax cosax+C2 eax sinax+C3e-ax cosax+C4 e-ax sinax- (2.60)
K
71
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
W(x)
q(x)
p(x)
Hình 2.31 - Sơ đồ tính toán dầm trên nền đàn hồi theo phương pháp hệ số nền
2.9.3.2 Tính móng dầm dài vô hạn
a. Dầm dài vô hạn chịu tải tập trung
Xét dầm trên hình 2.32 có chiều dài vô hạn chịu lực tập trung. Khi cách xa điểm
đặt lực vô hạn, độ võng của dầm sẽ bằng 0. Thay x = vào (2.60), với C1 = C2 = 0. Độ
võng của dầm dài vô hạn sẽ là:
yx = e-ax(-C3cosax + C4sinax) = 0 (2.61)
Tại điểm đặt P, nghĩa là khi x = 0, do đối xứng nên góc xoay sẽ bằng 0. Lấy đạo
hàm của (2.61), thay x = 0, kết hợp với các điều kiện biên, tìm các hằng số tích phân.
Giải ra ta được các phương trình tìm độ võng, mô men uốn, lực cắt của dầm như sau:
- Độ võng:
y P e -ax (cos ax sin ax) (2.62)
3
8EJa
- Mô men uốn:
M EJy' ' P e -ax (sin ax cos ax) (2.63)
4a
- Lực cắt:
Q EJy' ' ' P e -ax cosax (2.64)
2a
Đặt e -ax (cos ax sin ax) ; e -ax (sin ax cos ax) ; e -ax cosax , ta
1 2 3
có:
y P (2.65)
3 1
8EJa
M P (2.66)
4a 2
Q P (2.67)
2a 3
72
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Hình 2.32 - Các biểu đồ khi dầm dài vô hạn chịu lực tập trung
Ở đây: a là hệ số đặc trưng của dầm trên nền đàn hồi; a 4 K (1/m); K = Cb
4 EJ
(C là hệ số nền; b là chiều rộng móng).
Dầm được coi là dài vô hạn nếu có các đầu mút dầm cách điểm đặt lực một
khoảng là 2/a.
b. Dầm dài vô hạn chịu mô men tập trung
-∞ +∞
M0 a 2
y= ξ (2.69)
K 4
M
M= 0 ξ (2.70)
K 3
73
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
M0
Q=- ξ (2.71)
K 1
Các hệ số 1, 2, 3, 4 tra Bảng 2.15.
c. Dầm dài vô hạn chịu tải phân bố cục bộ
Hình 2.34 - Dầm dài vô hạn chịu tải trọng phân bố trên đoạn l
Đối với điểm O bất kỳ trên hình 2.34, phương trình độ võng tìm được như sau:
q
y (2 - e nx cos an e mx cos am) (2.72)
2c
Trong đó c là hệ số nền, từ biểu thức 2.72, lấy đạo hàm sẽ được công thức xác
định được mô men uốn M và lực cắt Q.
74
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
2.0 0.06674 -0.17938 -0.05632 0.12306 5.6 0.00053 0.00520 0.00287 -0.00233
2.1 0.04388 -0.16753 -0.06182 0.10571 5.7 0.00095 0.00464 0.00279 -0.00184
2.2 0.02438 -0.15479 -0.06521 0.08958 5.8 0.00127 0.00409 0.00268 -0.00141
2.3 0.00796 -0.14156 -0.06680 0.07476 5.9 0.00152 0.00356 0.00254 -0.00102
2.4 -0.00562 -0.12817 -0.06689 0.06128 6 0.00169 0.00307 0.00238 -0.00069
2.5 -0.01664 -0.11489 -0.06576 0.04913 6.1 0.00180 0.00261 0.00221 -0.00041
2.6 -0.02536 -0.10193 -0.06364 0.03829 6.2 0.00185 0.00219 0.00202 -0.00017
2.7 -0.03204 -0.08948 -0.06076 0.02872 6.3 0.00187 0.00181 0.00184 0.00003
2.8 -0.03693 -0.07767 -0.05730 0.02037 6.4 0.00184 0.00146 0.00165 0.00019
2.9 -0.04026 -0.06659 -0.05343 0.01316 6.5 0.00179 0.00114 0.00147 0.00032
3.0 -0.04226 -0.05631 -0.04929 0.00703 6.6 0.00172 0.00087 0.00129 0.00042
3.1 -0.04314 -0.04688 -0.04501 0.00187 6.7 0.00162 0.00063 0.00113 0.00050
3.2 -0.04307 -0.03831 -0.04069 -0.00238 6.8 0.00152 0.00042 0.00097 0.00055
3.3 -0.04224 -0.03060 -0.03642 -0.00582 6.9 0.00141 0.00024 0.00082 0.00058
3.4 -0.04079 -0.02374 -0.03227 -0.00853 7 0.00129 0.00009 0.00069 0.00060
3.5 -0.03887 -0.01769 -0.02828 -0.01059
Hình 2.35 - Dầm dài nửa vô hạn chịu lực tập trung và mô men
75
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
x
yx
Trường hợp dầm ngắn thì tải trọng tác dụng tại vị trí bất kỳ cũng sẽ gây ra độ
võng cho các đầu mút dầm. Đây là bài toán rất phức tạp, dưới đây giới thiệu kết quả bài
toán được giải theo phương pháp thông số ban đầu của Viện sĩ Crư-lốp:
Q q -Ky 0 q' -Ky'0
M x =M0 Y1(x) + 0 Y2(x) + 0 Y3(x) + 0 Y4(x) ;
a a2 a3
q 0 -Ky 0 q'0 -Ky'0
Q x =-4aM 0 Y4(x) +Q0 Y1(x) + Y2(x) + Y3(x) ;
a a2 (2.76)
q' -Ky'0
q x -Ky x =-4a 2 M 0 Y3(x) -4aQ0 Y4(x) + q 0 -Ky0 Y1(x) + 0 Y2(x) ;
a
q'x -Ky'x =-4a M 0 Y2(x) -4a Q 0 Y3(x) -4a q 0 -Ky0 Y4(x) + q'0 -Ky'0 Y1(x)
3 2
Trong đó: Y1(x), Y2(x), Y3(x), Y4(x) là các hàm Crư-lốp, có dạng:
Y1(x) chaxcosax;
1
Y2(x) chaxsinax shaxcosax ;
2
1 (2.77)
Y3(x) shaxsinax;
2
1
Y4(x) chaxsinax shaxcosax
4
1
1
Ở đây: chax e ax e ax ; shax e ax e ax
2 2
Công thức này chỉ đúng cho trường hợp tải trọng liên tục trên toàn bộ chiều dài
dầm. Các biểu thức trên được thể hiện qua các trị số ban đầu của chúng vì vậy được gọi
là phương pháp thông số ban đầu.
2.9.4 Tính toán móng mềm theo mô hình nền biến dạng tổng quát
Với giả thiết nền là nửa không gian biến dạng tuyến tính, nhiều nhà khoa học đã
đề xuất các phương pháp tính toán móng mềm. Trong thực tiễn thiết kế, được sử dụng
76
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
nhiều nhất là các phương pháp của các giáo sư Gorbunôv - Pôxadôv; Jemoskin;
Ximvulidi…
Khi nền nhiều lớp đất thì mô đun biến dạng trung bình của các lớp chuyển thành
1 nền đồng nhất xác định theo công thức:
n
σ h
i=1
i i
E tb = n
(2.78)
σi hi
i=1
Ei
trong đó:
hi - chiều dày lớp đất thứ “i”;
Ei - mô đun biến dạng lớp đất thứ “i”;
i - ứng suất trung bình trong lớp đất thứ “i” tính cho trục đứng đi qua trọng tâm
đế móng;
n - số lượng lớp đất trong phạm vi nền.
2.9.4.1 Phương pháp của Gorbunôv - Pôxađôv
Phương pháp này dựa trên các giả thiết sau đây:
- Quy luật phân bố ứng suất tiếp xúc dưới đế dầm và bản có dạng là một đa thức
bậc cao.
- Độ võng của kết cấu dầm hoặc bản y(x) và độ lún của nền W(x) thỏa mãn đẳng
thức:
y(x) = W(x) (2.79)
Dựa vào cơ sở lý luận nền biến dạng tuyến tính và các giả thuyết ban đầu, tác
giả đã thành lập các hệ phương trình vi phân cho từng loại dầm, bản sau đó giải các bài
toán đó và lập thành bảng tra.
l l
Ngoại lực
p-i pi
ml
m-l Áp lực
xuống nền x h dr
l l x
Hình 2.37 - Sơ đồ tải trọng: a) Đối với dải, b) Đối với nền.
77
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Khi tải trọng phân bố đều q (KPa) trên các dải mềm có bề rộng b, các thành
phần nội lực theo phương pháp tra bảng như sau:
- Áp lực phản lực:
p p q , (KPa)
- Lực cắt:
Q Qblq , (KN)
- Mô men uốn:
2
M Mbl q , (KNm)
trong đó:
p, Q , M được tra bảng lập sẵn phụ thuộc vào độ mảnh t và hệ số ξ= x (Bảng
l
2.16)
1-μ πEbl
2 3
3
b
t= 10 El (2.80)
1-μ 4E J E h
2
b b
3
trong đó:
E, - mô đun biến dạng và hệ số nở hông của đất, (kPa);
Eb, b - mô đun đàn hồi và hệ số poát xông của vật liệu dải;
h - chiều cao tiết diện ngang của dải, (m).
Bảng 2.16 - Trị số p , Q , M cho trường hợp tải trọng phân bố đều trên dải làm việc trong
điều kiện bài toán phẳng
x Trị số p
l Max Max
Qx Mx
0.0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9
t
0 0,64 0,64 0,65 0,67 0,69 0,74 0,80 0,89 1,06 1,46 -0,210 0,137
1 0,69 0,70 0,71 0,72 0,75 0,80 0,87 0,99 1,23 1,69 -0,163 0,103
2 0,72 0,72 0,74 0,74 0,77 0,81 0,87 0,99 1,21 1,65 -0,153 0,096
3 0,74 0,74 0,75 0,76 0,78 0,81 0,87 0,99 1,19 1,61 -0,144 0,090
5 0,77 0,78 0,78 0,79 0,80 0,83 0,88 0,97 1,16 1,55 -0,129 0,080
7 0,80 0,80 0,81 0,81 0,82 0,84 0,88 0,96 1,13 1,50 -0,117 0,072
10 0,84 0,84 0,84 0,84 0,84 0,85 0,88 0,95 1,11 1,44 -0,103 0,063
15 0,88 0,88 0,87 0,87 0,87 0,87 0,89 0,94 1,07 1,37 -0,085 0,051
20 0,90 0,90 0,90 0,89 0,89 0,88 0,89 0,93 1,05 1,32 -0,075 0,043
30 0,94 0,94 0,93 0,92 0,91 0,90 0,90 0,92 1,01 1,26 -0,061 0,033
50 0,97 0,97 0,96 0,95 0,94 0,92 0,91 0,92 0,99 1,18 -0,045 0,022
Trị số Q
x
l 0.0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9
78
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
t
0 0 -0,036 -0,072 -0,106 -0,138 -0,167 -0,190 -0,206 -0,210 -0,187
1 0 -0,030 -0,060 -0,089 -0,115 -0,138 -0,155 -0,163 -0,153 -0,110
2 0 -0,028 -0,056 -0,082 -0,107 -0,128 -0,145 -0,153 -0,144 -0,104
3 0 -0,026 -0,052 -0,076 -0,099 -0,120 -0,136 -0,144 -0,136 -0,099
5 0 -0,022 -0,045 -0,066 -0,087 -0,105 -0,121 -0,129 -0,124 -0,090
7 0 -0,020 -0,039 -0,058 -0,077 -0,094 -0,108 -0,117 -0,113 -0,084
10 0 -0,016 -0,033 -0,049 -0,065 -0,080 -0,094 -0,103 -0,101 -0,075
15 0 -0,012 -0,025 -0,030 -0,051 -0,064 -0,076 -0,085 -0,085 -0,065
20 0 -0,010 -0,019 -0,030 -0,041 -0,053 -0,064 -0,073 -0,075 -0,060
30 0 -0,006 -0,012 -0,020 -0,026 -0,038 -0,048 -0,057 -0,061 -0,050
50 0 -0,003 -0,006 -0,010 -0,015 -0,022 -0,031 -0,040 -0,045 -0,039
Trị số M
x
l
0.0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9
t
0 0,137 0,135 0,129 0,120 0,108 0,093 0,075 0,055 0,034 0,014
1 0,103 0,101 0,097 0,089 0,079 0,066 0,052 0,036 0,020 0,006
2 0,096 0,095 0,091 0,084 0,074 0,063 0,049 0,034 0,019 0,006
3 0,090 0,089 0,085 0,079 0,070 0,059 0,046 0,032 0,018 0,006
5 0,080 0,079 0,076 0,070 0,063 0,053 0,042 0,029 0,016 0,005
7 0,072 0,071 0,068 0,063 0,057 0,048 0,038 0,027 0,015 0,005
10 0,063 0,062 0,059 0,055 0,050 0,042 0,034 0,024 0,013 0,004
15 0,051 0,050 0,049 0,046 0,041 0,036 0,028 0,020 0,011 0,004
20 0,043 0,043 0,041 0,039 0,035 0,031 0,025 0,018 0,010 0,003
30 0,033 0,033 0,032 0,030 0,028 0,024 0,020 0,015 0,009 0,003
50 0,022 0,021 0,021 0,020 0,019 0,017 0,014 0,011 0,007 0,002
a1
l x- 2l +4 al x- 2l +8 al x- 2l
2 3
2 3
p(x) =a 0 +2 2 3
(2.81)
trong đó:
a0, a1, a2, a3 - các thông số phụ thuộc vào độ cứng, chiều dài của dầm, mô đun
biến dạng của nền, loại tải trọng và vị trí đặt tải.
l - chiều dài của dầm, (m).
Để xác định các hệ số a0, a1, a2, a3, Ximvulidi đã dùng các điều kiện sau:
- 2 điều kiện cân bằng của dầm y = 0 và M = 0.
79
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
- 2 điều kiện biên: các mô men uốn ở các đầu dầm tự do bằng 0, nghĩa là khi x =
0, y” = 0.
- 4 điều kiện liên quan giữa dầm và nền:
+ Độ võng của đầu trái dầm và độ lún của nền bằng nhau.
+ Độ võng của 2 đường cong thể hiện biến dạng của dầm và độ lún của nền tại
giữa dầm bằng nhau.
+ Các diện tích tạo bởi 2 đường cong biến dạng (của dầm và của nền) bằng
nhau.
+ Ở giữa dầm, đạo hàm bậc 3 của 2 hàm số bằng nhau.
Từ các điều kiện trên xác lập được 4 phương trình để xác định 4 ẩn số. Ví dụ về
kết quả trong các trường hợp tải trọng khác nhau như sau:
- Trường hợp lực phân bố đều trên toàn bộ chiều dài của dải:
+ Các thông số:
a 0 = 8252+29α q
13440+29α
a2
= 5188 q
3 13440+29α
a1 =a 3 =0
trong đó là chỉ tiêu độ mảnh, xác định theo công thức:
α=
1-μ πEbl3 πEl3
2
b
1-μ E J E J
2
b b
4a 2 2
p=a 0 +
l2
x- l
2
2a 2 x
Q= 2 x-l 2x-l (2.82)
3l
a2x2 3
2
M= x-l
3l
- Trường hợp lực tập trung tác dụng ở giữa dải:
+ Các thông số:
a 0 = 8252+71α . P
13440+29α l
a 2 5188-42α P
= .
3 13440+29α l
a1 =a 3 =0
80
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
4a 2 2
+ Phản lực nền: p=a 0 +
l2
x- l
2
Từ phản lực nền, tìm được Q, M. Nếu dùng bảng tra thì:
p
p=p
bl 2
Q=QP (2.83)
M=MPl
Wik =
1-μ F
2
(2.84)
ik
πEc
trong đó:
81
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
c c c c c
X1
X3
X4
X5
X2
a1
a2
0
ya
ak
2.9.5 Tính toán móng mềm theo mô hình lớp đàn hồi có chiều dày hữu hạn
2.9.5.1 Phạm vi áp dụng
- Khi nền là tầng đất có chiều dày hữu hạn trên đá cứng, lúc đó sẽ sảy ra hiện
tượng tập trung ứng suất trong nền. Tuy nhiên, độ lún trong trường hợp này bé hơn khi
coi nền là nửa không gian vì chiều dày của tầng chịu nén bé. Sự phân bố ứng suất tiếp
xúc dưới đế móng khi nền là lớp có chiều dày hữu hạn sẽ khác với sự phân bố ứng suất
đó khi nền là nửa không gian, do vậy trị số mô men uốn và lực cắt sẽ khác.
- Khi móng có diện tích đế lớn, đất có chiều dày lớn có thể coi là nửa không gian
thì độ lún theo sơ đồ nửa không gian biến dạng tuyến tính sẽ lớn hơn nhiều so với kết
quả quan trắc thực tế, nhưng nếu khi độ lún tính theo mô hình nền là lớp có chiều dày
82
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
hữu hạn trên đá cứng thì kết quả lại khá phù hợp với thực tế. Điều này là do, khi đế
móng lớn thì chiều dày lớp chịu nén cũng sẽ lớn, nhưng càng ở dưới sâu đất càng bị nén
chặt hơn nên đất sẽ khó bị biến dạng hơn. Chính vì vậy, quy phạm quy định dùng mô
hình đất có chiều dày hữu hạn khi móng có bề rộng b > 10m hoặc đường kính D >10m.
Hình 2.39 - Tính bản chữ nhật trên nền đàn hồi theo phương pháp tính toán của Jemôskin
Wi =
. 4h Sh α.cos Hx α.sin Ha α
q 1-μ 2
2
(2.85)
E π
0 chα.shα+α α 2
Sau khi biến đổi có:
qc
πE
Wi = 1-μ 2 W i (2.86)
trong đó:
83
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
- Độ lún của điểm bất kỳ nằm trên bề mặt của tầng chịu nén ở cách xa trục của
đoạn dầm bị gia tải một khoảng x ;
c
c - chiều dài đoạn dầm được chia ra;
Wi
Wo
H
xi
τ=0
Hình 2.40 - Sơ đồ móng mềm trên nền là lớp biến dạng tuyến tính trên đá cứng
2.10 Bài tập ví dụ
2.10.1 Ví dụ 2.1 - Móng đơn dưới cột
Thiết kế móng đơn dưới cột của một nhà khung bê tông cốt thép có tường chèn.
Tiết diện cột 20 x 30 (cm); tiết diện cổ móng 30 x 40 (cm). Tải trọng tính toán dưới
chân cột đặt tại mặt đất tự nhiên như sau:
Lớp 2 dày 4,8 m; Lớp 3 chưa kết thúc dưới đáy hố khoan.
84
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
3 28,6 44,7 29,2 19,1 2,71 20o00’ 33 0,799 0,778 0,760 0,744 3,94
85
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
p (kPa)
86
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
p (kPa)
Bước 2: Xác định tải trọng tiêu chuẩn tác dụng xuống móng
Giá trị tiêu chuẩn xác định theo công thức:
tt
tcA
A =
k tc
Với ktc - hệ số vượt tải, có thể lấy trung bình cho các loại tải trọng do kết cấu
bên trên là 1,15. Ta tìm được tải trọng tiêu chuẩn như sau:
N 0tc = 517,4 kN; M 0tc = 60,9 kNm; Q0tc = 20,0 kN;
87
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
88
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
p tc
max,min
tc
= Nlb 1± 6e l
trong đó:
N tc =N 0tc +G = 517,4 + 1,5x2,3x1,5x20 = 620,9 kN;
tc tc tc
M = M 0 +Q 0 h Q = 60,9 + 20x1,5 = 90,9 kNm.
tc 90,9
e= M = 0,146m
Ntc 620,9
Thay số vào ta có:
620, 9
l 2,3
tc 6x0,146
p tc = Nlb 1± 6e 1±
max,min 2,3x1, 5
tc tc
tc p max +p min 248,36 111,58
p tb = = 179,97 kPa
2 2
Kích thước móng đã chọn thỏa mãn điều kiện áp lực tại đáy móng.
Lưu ý:
- Kết quả so sánh ở trên được xem là hợp lý khi một trong hai cặp trên không
nhỏ hơn quá 10%;
- Chiều rộng móng theo kết quả tính toán là 1,5m đúng bằng với chiều rộng giả
thiết ở bước 3. Nếu khi chọn lại b nhỏ hơn hoặc lớn hơn b giả thiết phải tính toán lại R
tương ứng với b đã chọn.
Bước 6: Kiểm tra điều kiện áp lực tại đỉnh lớp đất yếu
Lớp đất 2 là lớp đất yếu hơn so với lớp 1 (thông qua các giá trị góc ma sát trong
φ và mô đun biến dạng E) ở độ sâu -2,7 m, mực nước ngầm ở độ sâu -2,2 m.
Điều kiện kiểm tra:
pz + pd ≤ Rz
Trọng lượng riêng hiệu quả của các lớp đất:
- Từ mặt đất đến mực nước ngầm: γ = γ1 = 18,97 kN/m3
- Từ mực nước ngầm đến đáy lớp 1: γ = γdn1
89
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
(Δ1-1)γ n (2,64-1)x10 3
γ dn1= = =9,62 kN/m
1+e 1+0,705
- Từ mặt lớp 2 đến đáy lớp 2: γ = γdn2
( γ s - γ n )γ (26,8-10)x18,4 3
γ dn2= = =8,71 kN/m
γ s 1+W 26,8(1 0,325)
- Áp lực do trọng lượng bản thân của đất tại đáy móng:
pd,z=1,5m = γ1h11 = 18,97 x 1,5 = 28,46 kPa
- Áp lực do trọng lượng bản thân của đất tại mực nước ngầm:
pd,z=2,2m = pdz=1,5m + γ1h12 = 28,46 + 18,97 x 0,7 = 41,74 kPa
- Áp lực do trọng lượng bản thân của đất tại đỉnh lớp đất yếu:
pd,z=2,7m = pdz=2,2m + γdn1h13 = 41,74 + 9,62 x 0,5 = 46,55 kPa
- Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình tại đáy móng:
pd,z=h+H pz,z=H
Hình 2.44 - Kiểm tra điều kiện áp lực tại đỉnh lớp đất yếu
- Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình tại đáy lớp 1:
pz,z=1,2m = αp0
90
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
l 2z 2,2 2x1,2
K 0 =f ; =f =1,47; 1,60 = 0,541
b b 1,5 1,5
pz,z=2,7m = 0,541 x 151,51 = 81,97 kPa
Tổng áp lực tại đỉnh lớp đất yếu:
pd,z=2,7m + pz,z=1,2m = 46,55 + 81,97 = 128,52 kPa
Cường độ tính toán của lớp đất yếu:
m1 m 2
Rz = (AbzII + Bhz’II + DcII)
k tc
trong đó:
m1 = 1,1 - nền là á sét dẻo mềm;
m2 = 1,0 - giả thiết tỷ số L/H ≥ 4;
ktc = 1,0 - các chỉ tiêu cơ lý của đất xác định bằng thí nghiệm trực tiếp;
φII = φtc = 9050’; tra bảng 2.1 có: A = 0,180; B = 1,719; C = 4,147
cII = 0,14 kG/cm2 = 14 kPa
γII = γdn2 = 8,71 kN/m3
1 h11 h12 dn1 h13 18,97 x (1,5 0,7) 9,62 x 0,5
'II = 17,24 kN/m3
h12 h 12 h13 1,5 0,7 0,5
hz = 2,7 m - (khoảng cách từ mặt đất đến đỉnh lớp đất yếu);
Diện tích đáy móng quy ước:
tc
N tc = p tb A m = 179,97x2,3x1,5 = 7,57 m2
Az=
p 0z p 0z 81,97
l - b 2,3 1,5
a = 0,4 m
2 2
Chiều rộng móng khối quy ước:
Công trình không nằm trong phạm vi mái dốc, các móng trong công trình không
có khả năng sảy ra trượt cục bộ hoặc bị lật, do vậy không cần kiểm tra nền theo trạng
thái giới hạn I.
Công trình thuộc dạng nhà khung bê tông cốt thép có tường chèn, theo bảng 16 -
TCVN 9362:2012 có:
- Độ lún tuyệt đối lớn nhất Sgh = 8 cm;
- Độ lún lệch tương đối [ΔS/L]gh = 0,001.
Tính toán độ lún theo phương pháp tổng độ lún các lớp phân tố bằng cách chia
nền đất thành những lớp phân tố đồng nhất có chiều dày hi ≤ b/4. Đối với lớp cát mịn,
khoảng cách từ đáy móng đến mực nước ngầm là 0,7 m, khoảng cách từ mực nước
ngầm đến đỉnh lớp 2 là 0,5 m. Lớp 1 sẽ được chia thành 3 lớp phân tố có chiều dày 0,4;
0,3 và 0,5 m. Lớp 2, chia các lớp phân tố có chiều dày là 0,4 m.
Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình ở độ sâu z kể từ đáy móng:
pz = αp0 = α x 151,51 kPa
Trong đó α - hệ số tra Bảng 2.7 phụ thuộc vào tỷ số 2z/b và l/b = 2,3/1,5 =
1,533.
Từ cách tính trên, ta có bảng kết quả áp lực phụ thêm như sau:
pz=αpo pdz
Lớp đất Điểm z (m) 2z/b α
(kPa) (kPa)
0 0 0 1,000 151,51 28,46
1 0,4 0,53 0,933 141,36 36,04
Cát mịn
2 0,7 0,93 0,794 120,30 41,74
3 1,2 1,60 0,540 81,77 46,55
4 1,6 2,13 0,393 59,58 50,53
5 2,0 2,67 0,289 43,75 53,32
6 2,4 3,20 0,217 32,85 57,00
Á sét 7 2,8 3,73 0,170 25,70 60,47
8 3,2 4,27 0,135 20,43 63,97
9 3,6 4,80 0,109 16,54 67,47
10 4,0 5,33 0,091 13,74 70,97
Lập bảng tính toán độ lún và xác định chiều dày vùng tính lún như sau:
Tại đáy lớp 10 có pz = 13,74 kPa < 0,2 pdz = 70,94x0,2 = 14,19 kPa, do vậy ta
dừng tính lún tại lớp này.
- Độ lún của lớp cát mịn:
92
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
n pi hi
S1 β
1 Ei
93
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Hình 2.45 - Biểu đồ áp lực do tải trọng bản thân và do tải trọng công trình
- Độ lún tổng cộng:
S = S1 + S2 = 0,0080 + 0,0255 = 0,0355 m = 3,55 cm < Sgh = 8 cm
Thỏa mãn điều kiện về độ lún giới hạn.
Lưu ý:
Độ lún của lớp á sét (lớp 2) cũng có thể tính toán dựa vào mô đun biến dạng E
= 6,36 MPa = 6360 kPa như sau:
0,8x0,4 81,77 13,74
S2 = 59,58 43,75 32,85 25,70 20, 43 16,54
6360 2 2
= 0,013 (m)
Kết quả cho thấy rằng độ lún tính hệ số rỗng (từ kết quả nén ép) gần gấp đôi so
với độ lún từ mô đun biến dạng E. Điều này được giải thich như sau: do mô đun biến
dạng E được tính từ kết quả xuyên tĩnh pt với hệ số α được lấy trung bình theo giá trị
kinh nghiệm với một khoảng dao động khá lớn, còn hệ số rỗng được xác định trực tiếp
từ kết quả nén ép, do vậy kết quả này sẽ cho kết quả tính toán độ lún tin cậy hơn.
Từ đó kiến nghị rằng khi có thực hiện thí nghiệm nén ép trong phòng, nên sử
dụng kết quả thí nghiệm này để tính toán độ lún.
94
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
p tt
max,min
tt
= Nlb 1± 6e l
trong đó:
tt tt tt
N = N0 +G = 595 + 1,1x1,5x2,3x1,5x20 = 708,85 kN
tt tt tt
M = M 0 +Q 0 h Q = 70 + 23x1,5 = 104,50 kNm
tt 104,50
e= M = 0,147 m
Ntt 708,85
Thay số:
708,85
p tt
max,min
tt
l
= Nlb 1± 6e
2,3x1,5
1± 2,3
6x0,147
tt tt
tt p max +p min 284, 26 126,66
p tb = = 205,46 kPa
2 2
Chiều cao móng theo điều kiện chịu uốn xác định theo công thức:
ptt ltt
h 0 L 0,4l0 R
tr b
trong đó:
l-l 2,3-0,4
ltt = 2,3 m; Rb = 11500 kPa; ltr = lc = 0,4 m; L= 2c = =0,95 m
2
p1tt +pttmax
p0tt = , từ hình vẽ trên ta có:
2
tt
p =p tt
-
tt
L p max tt
-p min =284,26- 0,95 284,26-126,66 = 219,16 kPa
1 max
l tt 2,3
p1tt +pmax
tt 219,16+284,26
p 0tt = = = 271,51 kPa
2 2
95
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Thay số:
tt
tt
p min 126,66 tt p max 284, 26
p
1
0,4m L=0,95m
b=1,5m
0,3m
ltt=2,3m
tt
Trong đó: p =p tt
-
tt
tt
lct p max -p min =284,26- 0,4 284,26-126,66 = 256,85 kPa
c max
l tt 2,3
p tt
ct
tt
+pmax 256,85 284, 26
x0,4x1,5 = 162,33 kN
N ct = lct b
2 2
96
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
h=1,5m
0,05 0,55
450
tt tt
p min 126,66 p max 284, 26
tt
p c 256,85
Hình 2.47 - Kiểm tra chọc thủng đế móng
Khả năng chống chọc thủng:
ф = αRbtbtbh0
trong đó:
α = 1 (với bê tông nặng);
btb - chiều rộng trung bình của mặt chọc thủng:
b c +b d
b tb = = b c +h 0 = 0,3 + 0,55 = 0,85 m
2
Thay số:
ф = 1 x 900 x 0,85 x 0,55 = 420,75 kN
So sánh: Nct = 162,33 kN < ф = 420,75 kN
Như vậy chiều cao móng thỏa mãn điều kiện chống chọc thủng.
97
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
tt
tt p max 284, 26
p max 284, 26
0,60
1,50
0,30
MI 165,35
0,60
tt
p tb 205, 46
Nếu chọn thép ф10 có diện tích mặt cắt 1 thanh là 0,7854 cm2 ; số thanh thép cần
thiết là 6,14 / 0,7854 = 7,8 cây ≈ 8 cây. Khoảng cách giữa các thanh thép:
98
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
230-(2x2,5+1,0)
a2 = 32,00 cm
8-1
Lúc này cần kết hợp với điều kiện cấu tạo, chọn thép ф10a200.
Bước 2: Xác định tải trọng tiêu chuẩn tác dụng xuống móng
Với hệ số vượt tải ktc = 1,15 ta tìm được tải trọng tiêu chuẩn như sau:
trong đó:
m1 = 1,2 - đáy móng là cát mịn no nước;
m2 = 1,1 - giả thiết tỷ số L/H ≥ 4;
ktc = 1,0 - các chỉ tiêu cơ lý của đất xác định bằng thí nghiệm trực tiếp;
φII = φtc = 2702’; tra bảng 2.1 có: A = 0,917; B = 4,699; C = 7,169;
cII = 0;
γII = γ’II = 18,97 kN/m3 - đáy móng nằm trên mực nước ngầm;
Thay số vào công thức trên, ta có:
100
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Tải trọng tiêu chuẩn xuống móng kết hợp lấy ở cùng một tổ hợp như sau:
Nội lực tiêu chuẩn
Tiết
Tổ hợp Cột Trường hợp chất tải
diện N 0tc (kN) M 0tc (kNm) Q 0tc (kN)
20x30 498,26 -12,71 10,36 C1 TT+0,9(HT1+HT2+GT)
TH25
25x35 648,78 37,22 20,07 C2 TT+0,9(HT1+HT2+GT)
Cộng 1147,04 24,51 30,43
20x30 455,83 44,41 -22,17 C1 TT+0,9(HT1+HT2+GP)
TH26
25x35 736,08 -68,09 -38,26 C2 TT+0,9(HT1+HT2+GP)
Cộng 1191,91 -23,68 -60,43
Nhận thấy tải trọng tổng cộng (lực dọc và lực cắt) từ tổ hợp 26 lớn hơn so với tổ
hợp 25, do vậy dùng tổ hợp 26 để tính toán và dùng tổ hợp 25 để kiểm tra.
Diện tích sơ bộ đáy móng kết hợp xác định với tải trọng theo TH26:
tc
1191,91
Asb =k R-Nγ0 h 1,1x = 7,03 m2
tb 216,39-20x1,5
Lưu ý: ở đây hệ số k chỉ chọn là 1,1 (trong khi móng đơn chọn là 1,2) do mô
men tại chân các cột ngược chiều nhau, nên độ lệch tâm sẽ giảm hơn so với móng đơn
dưới cột.
101
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Khoảng cách giữa 2 cột đã cho là 1,8m. Do cột C2 có tải trọng lớn hơn nên sẽ
mở rộng đáy móng về phía cột C2 nhiều hơn.
Sơ đồ tải trọng và mặt bằng móng như hình vẽ dưới đây với chiều dương của tải
trọng tương ứng với chiều trong hình 2.49.
Bước 5: Kiểm tra điều kiện áp lực tại đáy móng với TH26
Điều kiện kiểm tra:
p tctb R
tc
p max 1,2R
Áp lực tiêu chuẩn trung bình tại đáy móng:
p tc
max,min
tc
l
= Nlb 1± 6e
trong đó:
N tc =N 0tc +G=N 01
tc tc
+N 02 G
= 455,83 + 736,08 + 1,8x3,9x1,5x20 = 1402,51 kN
tc tc tc tc tc tc tc tc tc
M = M 0 + Q 0 h Q M 01+ M 02 +Q 01h Q Q 02h Q N 01e1 N 02e 2
= 44,41-68,09-22,17x1,5-38,26x1,5+455,83x1,05-736,08x0,75
= 187,76 kNm
tc 187,76
e= M = 0,134m
N tc 1402,51
Thay số vào ta có:
1402, 51
l 3,9
tc 6x0,134
p tc = Nlb 1± 6e 1±
max,min 3, 9x1,8
tc tc
tc p max +p min 241,59 157,99
p tb = = 199,79 kPa
2 2
So sánh: p tc = 241,59 kPa < 1,2R = 1,2x216,39 = 259,67 kPa (chênh lệch ≈
max
7,5 %)
Kích thước móng đã chọn thỏa mãn điều kiện áp lực tại đáy móng.
102
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Bước 6: Kiểm tra điều kiện áp lực tại đáy móng với TH25
Điều kiện kiểm tra:
p tctb R
tc
p max 1,2R
Áp lực tiêu chuẩn trung bình tại đáy móng:
p tc
max,min
tc
= Nlb 1± 6e l
trong đó:
N tc =N 0tc +G=N 01
tc tc
+N 02 G
= 498,26 + 648,78 + 1,8x3,9x1,5x20 = 1357,64 kN;
tc tc tc tc tc tc tc tc tc
M = M 0 + Q 0 h Q M 01+ M 02 +Q 01h Q Q 02h Q N 01e1 N 02e 2
= -12,71+37,22+10,36x1,5+20,07x1,5+498,26x1,05-648,78x0,75
= 106,74 kNm
M tc 106,74
e = 0,078m
N tc 1357,64
Thay số vào ta có:
tc N tc 6e 1357,64 6x0,078
p 1 1
max, min
lb l 3,9x1,8 3,9
p tc = 216,60 kPa; p tc = 170,18 kPa
max min
Kích thước móng đã chọn thỏa mãn điều kiện áp lực tại đáy móng với TH25.
Bước 7: Kiểm tra điều kiện áp lực tại đỉnh lớp đất yếu (theo TH26)
Việc kiểm tra tiến hành tương tự như ví dụ 2.1:
Điều kiện kiểm tra:
pz + pd ≤ Rz
- Áp lực do trọng lượng bản thân của đất tại đỉnh lớp đất yếu đã tính ở trên:
103
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
pd,z=h+H pz,z=H
Hình 2.44 - Kiểm tra điều kiện áp lực tại đỉnh lớp đất yếu
- Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình tại đáy móng:
- Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình tại đáy lớp 1:
pz,z=1,2m = αp0
l 2z 3,9 2x1,2
K o =f ; =f =2,17; 1,33 = 0,642
b b 1,8 1,8
pz,z=2,7m = 0,642 x 171,33 = 110,00 kPa
Tổng áp lực tại đỉnh lớp đất yếu:
pd,z=2,7m + pz,z=1,2m = 46,55 + 110,00 = 156,55 kPa
Cường độ tính toán của lớp đất yếu:
N tc p tctb A m 199,79x3,9x1,8
A z= = = = 12,75 m2
p 0z p 0z 110,00
l-b 3,9 1,8
a = 1,05 m
2 2
Chiều rộng móng khối quy ước:
105
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Chöông 3
MÓNG CỌC
106
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
107
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
- Theo đặc điểm cấu tạo phân loại thành: cọc đúc liền khối và cọc tổ hợp (ghép
nối từ các đoạn cọc);
- Theo kết cấu phần mũi cọc phân loại thành: cọc có mũi nhọn hoặc mũi phẳng,
cọc mở rộng mũi dạng phẳng hoặc mở rộng mũi dạng khối (hình đinh găm), cọc rỗng
lòng có mũi kín, mũi hở hoặc nổ mũi.
Chú thích: Cọc đóng nổ mũi là cọc có đáy mở rộng bằng nổ mìn được thi công bằng
cách đóng cọc tròn rỗng lòng, ở phần mũi có lắp mũi thép rỗng bịt kín, tạo bầu bằng phương
pháp nổ, sau đó nhồi vữa bê tông vào trong cọc.
3.2.5 Theo biện pháp thi công cọc
3.2.5.1 Cọc đúc sẵn
- Cọc đóng hoặc ép nhồi được thi công bằng phương pháp hạ (đóng, ép hoặc
quay ép) ống vách tạo lỗ, đáy ống được bịt bằng tấm đế hoặc nút bê tông. Tấm đế được
để lại trong đất, rút dần ống vách lên theo mức nhồi vữa bê tông xuống hố;
- Cọc nhồi ép rung thi công bằng cách nhồi vữa bê tông ở thể cứng vào hố tạo
sẵn, dùng đầm dưới dạng ống mũi nhọn đế có gắn đầm rung để đầm bê tông;
- Cọc nhồi trong hố ép lún, thi công bằng cách ép lún đất tạo lỗ hình tháp hoặc
hình chóp và nhồi vữa bê tông xuống.
3.2.5.2 Cọc đổ tại chỗ
- Cọc khoan nhồi tiết diện đặc có hoặc không mở rộng mũi, có hoặc không xử lý
gia cường mũi cọc bằng vữa xi măng. Khi đổ bê tông vào các hố khoan trong nền đất
sét trên mực nước ngầm thì không gia cố thành hố, còn trong nền đất bất kỳ dưới mực
nước ngầm nào thì phải dùng dung dịch khoan hoặc ống vách chuyên dụng để giữ
thành;
- Cọc khoan nhồi, thi công bằng công nghệ dùng guồng xoắn liên tục, lòng cần
khoan rỗng;
- Cọc ba rét thi công tạo lỗ bằng công nghệ đào bằng gàu ngoạm hoặc lưỡi phay
đất;
- Cọc khoan nhồi, mở rộng mũi bằng thiết bị chuyên dụng hoặc gây nổ mở rộng
mũi và nhồi vữa bê tông vào hố;
- Cọc khoan phun đường kính từ 0,15 m đến 0,35 m, thi công bằng cách phun
(bơm) vữa bê tông cấp phối hạt nhỏ hoặc vữa xi măng cát vào hố khoan sẵn, cũng có
thể thi công bằng khoan guồng xoắn liên tục;
- Cọc - trụ thi công bằng cách khoan tạo lỗ kết hợp mở rộng mũi hoặc không mở
rộng mũi, đổ tại chỗ lớp vữa xi măng cát và hạ các đoạn cọc xuống hố khoan. Các đoạn
cọc đặc có dạng hình lăng trụ hoặc hình có cạnh hoặc đường kính 0,8 m và lớn hơn;
- Cọc bê tông cốt thép đúc sẵn hạ xuống hố khoan sẵn có hoặc không đóng vỗ
đầu cọc.
108
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Chiều dài Đường kính gốc Đường kính ngọn Đường kính trung
(m) (cm) (cm) bình (cm)
Cừ 3m 4,5 - 6,0 3 4 - 4,5
Cừ 4m 6-7 3 - 3,5 4,5 - 5
Cừ 5m 7 - 10 3,5 - 5 5 - 7,5
Phạm vi áp dụng:
- Những loại đất phù hợp với sử dụng cọc tràm là: cát nhỏ, cát bụi ở trạng thái
rời bão hòa nước, các loại đất dính như cát pha, sét pha và sét ở trạng thái dẻo mềm, dẻo
chảy và chảy, các loại đất bùn, than bùn và bùn.
- Đỉnh cọc tràm khi thiết kế phải đảm bảo luôn luôn ở dưới mực nước ngầm thấp
nhất và nước ngầm không có tính xâm thực. Ở những nơi có thủy triều lên xuống, đỉnh
109
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
cọc phải ở dưới mực nước thấp nhất (lưu ý đây là điều kiện bắt buộc, đảm bảo cho cọc
tràm không bị mục trong quá trình sử dụng).
- Tuổi của cây tràm làm cọc ít nhất là 6 năm trở lên. Khi khai thác, đường kính
ngọn không được nhỏ hơn 4 cm với cọc dài hơn 4 m và không nhỏ hơn 5 cm khi cọc có
chiều dài nhỏ hơn 4 m.
- Cọc tràm chỉ được sử dụng cho móng cọc đài thấp, chịu tải trọng thẳng đứng là
chính, không thích hợp với móng cọc đài cao khi có tải trọng ngang tác dụng.
- Không nên dùng cọc tràm ở những vùng có hiện tượng động đất hoặc đất
hoàng thổ có tính lún ướt.
3.3.1.3 Cọc gỗ
Cọc gỗ thông thường có chiều dài từ 4 ÷12 m, đường kính 18 ÷36 cm. Khi cần
tăng chiều dài, cọc có thể được nối với nhau. Khi cần tiết diện lớn chúng có thể được tổ
hợp lại thành nhóm 3 ÷4 cọc, liên kết với nhau bằng bu lông.
Cọc dễ bị mục khi độ ẩm thay đổi, vì vậy tốt nhất cọc gỗ luôn được thiết kế sao
cho nằm dưới mực nước ngầm thấp nhất.
110
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Hình 3.3 - Cọc thép Hình 3.4 - Cọc thép xiên nhồi bê tông
Hiện nay ở Việt Nam dùng máy ép cọc thủy lực gồm tải trọng đặt ở đỉnh cọc
hoặc ở bên hông cọc bằng các má ép kéo xuống:
- Nếu ép trước thì đối trọng là các tảng bê tông đặt trên khung, giá.
- Nếu ép sau thì đối trọng là đối trọng là trọng lượng công trình (phần đã xây
dựng).
Phương pháp ép có ưu điểm là không gây ra chấn động và tiếng ồn trong quá
trình thi công, nhưng chiều dài hạn chế, sức ép không lớn, phải nối nhiều đoạn tốn kém
và mất thời gian. Khi ép bằng đối trọng ngoài thì phải cần diện tích (mặt bằng thi công)
lớn.
111
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
b≤30cm b>30cm
Hình 3.5a - Cấu tạo cọc bê tông cốt thép, loại đai xoắn mũi có gia cường
b≤30cm b>30cm
Hình 3.5b - Cấu tạo cọc bê tông cốt thép, loại đai ngang mũi không có gia cường
Hình 3.6 - Chi tiết bản thép mối nối cột Hình 3.7 - Gia công thép mũi cọc
112
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Hình 3.8 - Ép cọc ngoài hiện trường Hình 3.9 - Hạ cọc bằng đóng búa đi ê zen
113
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
114
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Cọc bê tông ly tâm ứng lực trước thường (PC) là cọc bê tông ly tâm ứng lực
trước được sản xuất bằng phương pháp quay li tâm, có cấp độ bền chịu nén của bê tông
không nhỏ hơn B40.
Cọc bê tông ly tâm ứng lực trước cường độ cao (PHC) là cọc bê tông ly tâm ứng
lực trước được sản xuất bằng phương pháp quay li tâm, có cấp độ bền chịu nén của bê
tông không nhỏ hơn B60.
Cọc PC được phân thành 3 cấp A, B và C theo giá trị mô men uốn nứt được nêu
trong Bảng 3.2.
Cọc PHC được phân thành 3 cấp A, B và C theo ứng suất hữu hiệu tính toán
được nêu trong Bảng 3.2.
b. Hình dáng
Cọc PC, PHC có hình trụ rỗng được thể hiện trên hình 1, có đầu cọc, đầu mối
nối hoặc mũi cọc phù hợp. Đường kính ngoài và chiều dày thành cọc không đổi tại mọi
tiết diện của thân cọc.
so với các loại móng khác, do vậy chỉ nên sử dụng loại cọc này khi không thể thực hiện
các giải pháp nền móng khác.
3.3.4.1 Cọc khoan nhồi
Cọc khoan nhồi có đường kính từ 30 cm đến vài mét. Khi cọc có đường kính lớn
hơn 60 cm được gọi là cọc có đường kính lớn. Ở nước ta hiện nay còn sử dụng loại cọc
khoan nhồi tiết diện nhỏ đến 30 cm dùng trong xây dựng công trình có quy mô nhỏ, mặt
bằng xây dựng chật hẹp không thể sử dụng các phương án móng khác hoặc sử dụng làm
vách khi thi công các hố đào sâu.
Ưu điểm:
- Sức chịu tải của cọc rất lớn, có thể đến hàng nghìn tấn, do vậy số lượng cọc
cho mỗi móng ít.
- Khi thi công không gây chấn động đáng kể cho các công trình lân cận.
- Không gây tiếng ồn khi thi công.
- Khi chịu tải đúng tâm thì có thể không cần đặt cốt thép.
Nhược điểm:
- Khi thi công, việc giữ ổn định thành vách hố khoan rất khó khăn.
- Khi khoan để tạo lỗ cọc nhồi có đường kính lớn gần móng các công trình đang
sử dụng, nếu không có biện pháp chống vách đầy đủ thì có thể gây nguy hiểm cho công
trình đang sử dụng.
- Chất lượng cọc thường thấp do bê tông có độ sụt lớn, không được đầm chặt.
- Khi đã thi công xong, nếu phát hiện khuyết tật của cọc thì việc xử lý sẽ rất khó
khăn và tốn kém.
- Khi cọc nhồi có đường kính lớn, có chiều dài lớn thì trọng lượng bản thân của
cọc lớn sẽ làm tăng tải trọng xuống nền.
Hình 3.12a - Lắp đặt ống chống vách Hình 3.12b - Đào hố khoan bằng gầu khoan thùng
116
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
≥35Ø
≥35Ø
≥35Ø
L1
L1
L
L
L
- Công trình Vietcombank Hà Nội, 22 tầng và 2 tầng hầm, sử dụng móng cọc ba
rét 0,8x2,8 (m) sâu 55 m.
Hình 3.15 - Gầu đào thi công cọc ba rét Hình 3.16 - Hạ lồng cốt thép cọc ba rét
118
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
- Kiểm tra cọc trong quá trình vận chuyển và lắp dựng, tính toán móc cẩu (đối
với cọc đúc sẵn).
Nội dung cụ thể các bước được trình bày dưới đây.
3.4.1 Đánh giá điều kiện địa chất công trình, địa chất thủy văn
Để có cơ sở, người thiết kế phải được cung cấp “Báo cáo kết quả khảo sát địa
chất công trình” của khu vực xây dựng công trình. Báo cáo này sẽ nêu các vấn đề sau:
- Vị trí khu vực xây dựng;
- Các phương pháp khảo sát và thí nghiệm; sơ đồ hố thăm dò (khoan, xuyên tĩnh,
xuyên động, xuyên tiêu chuẩn, cắt cánh…);
- Mô tả các lớp đất từ trên xuống dưới: tên gọi lớp đất, màu sắc, chiều dày lớp
đất, các chỉ tiêu cơ học, vật lý của các lớp đất;
- Các hình trụ hố thăm dò và kết quả thí nghiệm hiện trường (nếu có);
- Các mặt cắt địa chất.
Thuyết minh của báo cáo sẽ bổ sung một số mô tả khác như cao độ, tình trạng
của mực nước ngầm, tính ăn mòn nếu có, kiến nghị ban đầu về giải pháp xử lý nền
móng hoặc những lưu ý trong khi thiết kế nền móng.
Dựa trên các số liệu này, người thiết kế tính toán các chỉ tiêu cần thiết. Căn cứ
vào đặc điểm công trình sẽ xây dựng và các công trình lân cận, sơ đồ kết cấu, tải
trọng… mà đề xuất các phương án nền móng, lựa chọn lớp đất đặt móng cho phù hợp.
Có thể chọn sơ bộ độ sâu đặt đáy đài bằng khoảng 1/15 chiều cao công trình.
Khi nhà có tầng hầm, mặt trên đài nên ở cùng cao độ với mặt trên của sàn tầng hầm.
Kiểm tra độ sâu đặt đáy đài theo điều kiện cân bằng giữa tổng tải trọng ngang tính toán
tác dụng tại đỉnh đài với áp lực đất bị động ở mặt bên đài:
tt
E p 0,7 Q0 (3.1)
Từ đó rút ra:
tt
2Q0 (3.2)
h 0,7 tg 450
2 B
trong đó:
h - độ sâu đặt đáy đài, (m);
Q 0tt - tổng tải trọng ngang tính toán tác dụng tại đỉnh đài, (kN);
120
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
- Với cọc đúc sẵn: ngoài chiều dài tính toán, phải kể thêm chiều dài mũi cọc,
đoạn chôn đầu cọc vào trong đài; đoạn đầu cọc đập bỏ để ngàm thép cọc vào trong đài:
Lt.tế = l1 + l2 +ltt + lmũi (3.3)
trong đó:
Lt.tế - chiều dài thực tế, (m);
l1 - chiều dài đoạn cọc đập bỏ, lấy thép ngàm vào đài, (m); l1 = 30ф; ф - đường
kính cốt thép dọc của cọc;
l2 - chiều dài đoạn cọc chôn trong đài, lầy bằng 10 ÷ 15 cm;
ltt - chiều dài tính toán của cọc, (m);
lmũi - chiều dài đoạn mũi cọc, (m); lấy bằng cạnh hoặc đường kính cọc.
Hình 3.17 - Chiều dài thực tế thi công cọc đúc sẵn
- Với cọc đổ tại chỗ: chiều dài thực tế thi công cọc vẫn sử dụng công thức 3.3 -
ngoài chiều dài tính toán, phải tính toán đến mũi cọc, đoạn chôn đầu cọc vào trong đài;
đoạn bê tông xốp đầu cọc đập bỏ:
Trên hình 3.18:
Lt.tế - chiều dài thực tế, (m);
l1 - chiều dài đoạn bê tông xốp đầu cọc đập bỏ, (m); lấy l1 = 1,0 ÷ 2,0 m, tùy
theo tình hình địa chất của hố khoan và tiết diện cọc.
l2 - chiều dài đoạn cọc chôn trong đài, lầy bằng 15 ÷ 20 cm;
ltt - chiều dài tính toán của cọc, (m);
lmũi - chiều dài đoạn mũi cọc, (m); lấy bằng 0,5 lần cạnh hoặc đường kính cọc.
Hình 3.18 - Chiều dài thực tế thi công cọc đổ tại chỗ
121
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
+ Hỗn hợp bê tông cứng đổ vào cọc có đầm (phương pháp khô).
3.5.4 Lựa chọn vật liệu cọc
3.5.4.1 Bê tông
a. Cọc bê tông cốt thép đúc sẵn
Những yêu cầu về bê tông cọc được lấy theo các tiêu chuẩn thiết kế cấu bê tông
cốt thép hiện hành. Bê tông cọc cần được thiết kế chống được các tác nhân bên ngoài có
trong nền đất. Mác tối thiểu cho bê tông cọc phải đóng đến độ chối rất nhỏ có thể lấy tối
thiểu là 400, trong điều kiện bình thường mác không dưới 250.
b. Cọc bê tông cốt thép đổ tại chỗ
Bê tông dùng cho cọc khoan nhồi là các loại bê tông thông thường. Ngoài điều
kiện về cường độ, bê tông phải có độ sụt lớn để đảm bảo tính liên tục của cọc, thông
thường độ sụt trong khoảng 18 ÷ 20 cm.
Mác bê tông sử dụng cho cọc nhồi nói chung không thấp hơn 200.
3.5.4.2 Cốt thép
a. Cọc bê tông cốt thép đúc sẵn
Cốt thép dọc được xác định theo tính toán, hàm lượng thép không nhỏ hơn
0,8%, đường kính không nên nhỏ hơn 14 mm. Đối với những trường hợp sau, nhất là
các cọc cho nhà cao tầng, hàm lượng của cốt thép dọc có thể nâng lên 1,0 ÷ 1,2%:
- Mũi cọc xuyên qua lớp đất cứng;
- Độ mảnh của cọc L/d > 60;
- Sức chịu tải thiết kế của cọc đơn khá lớn mà số cọc của 1 đài ít hơn 3 cây.
b. Cọc bê tông cốt thép đổ tại chỗ
Cốt thép dọc của cọc nhồi xác định theo tính toán, đồng thời phải thỏa mãn một
số yêu cầu cấu tạo sau:
- Trong trường hợp cọc nhồi chịu kéo, cốt thép dọc cần được bố trí theo suốt
chiều dài cọc. Khi cốt thép dọc được nối cần phải hàn theo yêu cầu chịu lực. Khi lực
nhổ là nhỏ, cốt thép dọc được bố trí đến độ sâu cần thiết để lực kéo được triệt tiêu hoàn
toàn thông qua ma sát cọc;
- Đối với cọc chịu nén dọc trục, hàm lượng cốt thép không nên nhỏ hơn 0,2 % ÷
0,4 %. Đường kính cốt thép không nhỏ hơn 10 mm và bố trí đều theo chu vi cọc. Đối
với cọc chịu tải trọng ngang, hàm lượng cốt thép không nhỏ hơn 0,4 ÷ 0,65 %;
Cốt đai cọc nhồi thường là ф6 ÷ ф10, khoảng cách 200 ÷ 300 mm. Có thể dùng
đai hàn vòng đơn hoặc đai xoắn ốc liên tục. Nếu chiều dài lồng thép lớn hơn 4 m, để
tăng cường độ cứng tính toán khối thì bổ sung thép đai ф12 cách nhau 2m, đồng thời
các cốt đai này được sử dụng để gắn các miếng kê tạo lớp bảo vệ cốt thép.
Chiều dày lớp bảo vệ cốt thép dọc của cọc nhồi không nhỏ hơn 50 mm.
Cần lưu ý những lựa chọn về bê tông và cốt thép trên đây mới chỉ là lựa chọn sơ
bộ, chúng có thể được điều chỉnh khi lựa chọn sức chịu tải thiết kế của cọc.
123
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
3.6 Tính toán sức chịu tải của cọc đơn chịu lực dọc trục
3.6.1 Tổng quát về sức chịu tải của cọc
Trong giai đoạn thiết kế, căn cứ vào cường độ vật liệu làm cọc và số liệu địa
chất được cung cấp, cần tính toán và dự báo đầy đủ các loại sức chịu tải sau đây:
- Sức chịu tải theo cường độ vật liệu làm cọc - Rv (1)
- Sức chịu tải theo đất nền, bao gồm:
+ Theo kết quả thí nghiệm trong phòng:
Theo chỉ tiêu cơ lý của đất nền, (tính toán theo Điều 7.2 - TCVN
10304:2014) - Rc1 (2);
Theo chỉ tiêu cường độ của đất nền, (tính toán theo Phụ lục G - TCVN
10304:2014) - Rc2 (3);
+ Theo kết quả thí nghiệm hiện trường:
Theo kết quả thí nghiệm xuyên tĩnh, (tính toán theo Điều 7.3.4 - TCVN
10304:2014) - Rc3 (4);
Theo kết quả thí nghiệm xuyên tiêu chuẩn, (tính toán theo Phụ lục G -
TCVN 10304:2014) - Rc4 (5);.
Lưu ý rằng, trong trường hợp không tiến hành thí nghiệm hiện trường, người
thiết kế phải tính toán đủ 3 loại sức chịu tải: theo vật liệu làm cọc; theo chỉ tiêu cơ lý và
theo chỉ tiêu cường độ của đất nền.
Chọn giá trị sức chịu tải thiết kế bằng giá trị nhỏ nhất trong các loại sức chịu tải
trên, Rctk = min[(1),(2),…(5)] và cần lưu ý yêu cầu về sức chịu tải theo vật liệu làm cọc
như sau:
Đối với cọc bê tông cốt thép đúc sẵn, hạ cọc bằng phương pháp đóng hoặc ép,
phải kiểm tra và điều chỉnh sao cho Rv phải lớn hơn Rctk ít nhất 2 lần để cọc không bị
phá hoại (gãy cọc hoặc vỡ đầu cọc) trong quá trình hạ cọc;
Đối với cọc nhồi, do không phải qua công đoạn hạ cọc - Rv nên chọn xấp xỉ Rctk
để phát huy hết khả năng chịu lực của vật liệu làm cọc.
Điểm khác biệt cơ bản về trình tự thi công giữa móng nông và móng cọc là trước
khi thi công đại trà, đối với móng cọc bắt buộc phải thi công cọc thử để xác định chính
xác chiều dài và sức chịu tải của cọc (trừ trường hợp được bảo đảm bằng việc có kết
quả cụ thể của những công trình lân cận đã thi công, tương đương về quy mô cũng như
loại cọc hoặc kinh nghiệm của người thiết kế). Tùy theo phương pháp hạ cọc, có thể có
các loại sức chịu tải sau đây ở giai đoạn thi công cọc thử:
- Sức chịu tải theo kết quả thử tải trọng động, áp dụng cho các loại cọc hạ bằng
phương pháp đóng, (tính toán theo Điều 7.3.4 - TCVN 10304:2014) - Rc5 (6);
- Sức chịu tải theo kết quả nén tĩnh cọc, áp dụng cho các loại cọc hạ bằng
phương pháp ép, (tính toán theo Điều 7.3.2 - TCVN 10304:2014) - Rc6 (7).
Sức chịu tải của cọc nằm trong móng hoặc cọc đơn chịu tải trọng dọc trục đều
phải tính theo đất nền với điều kiện:
124
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
γ0
Hay: N c, d R c R (3.5)
γ n γ k c, k
Đối với cọc chịu kéo:
γ0 R t,k
N t,d γ R t,d ; R t,d γ (3.6)
n k
γ0
Hay: N t,d R t R (3.7)
γ n γ k t,k
trong đó:
Nc,d và Nt,d tương ứng là trị tính toán tải trọng nén và tải trọng kéo tác dụng lên
cọc;
Rc và Rt tương ứng là sức chịu tải trọng nén và sức chịu tải trọng kéo cho phép
của cọc;
Rc,d và Rt,d tương ứng là trị tính toán sức chịu tải trọng nén và sức chịu tải trọng
kéo của cọc;
Rc,k và Rt,k tương ứng là trị tiêu chuẩn sức chịu tải trọng nén và sức chịu tải
trọng kéo của cọc, được xác định từ các trị riêng sức chịu tải trọng nén cực hạn Rc,u và
sức chịu tải trọng kéo cực hạn Rt,u;
Rc,k và Rt,k của cọc trong công thức 3.5 và 3.7 phải lấy bằng giá trị nhỏ nhất
trong số các trị riêng: Rc,k = Rc,u min và Rt,k = Rt,u min được tính toán trong các phần
dưới đây.
γ0 là hệ số điều kiện làm việc, kể đến yếu tố tăng mức độ đồng nhất của nền đất
khi sử dụng móng cọc, lấy bằng 1 đối với cọc đơn và lấy bằng 1,15 trong móng nhiều
cọc;
γn là hệ số tin cậy về tầm quan trọng của công trình, lấy bằng 1,2; 1,15 và 1,1
tương ứng với tầm quan trọng của công trình cấp I, II và III (xem Phụ lục F)
γk là hệ số tin cậy khi tính toán sức chịu tải của cọc theo chỉ tiêu cơ lý của đất
1
nền lấy như sau (TCVN 10304:2014):
a) Trường hợp cọc treo chịu tải trọng nén trong móng cọc đài thấp có đáy đài
nằm trên lớp đất tốt, cọc chống chịu nén không kể đài thấp hay đài cao lấy γk = 1,4
(1,2). Riêng trường hợp móng một cọc chịu nén dưới cột, nếu là cọc đóng hoặc ép chịu
tải trên 600 kN, hoặc cọc khoan nhồi chịu tải trên 2500 kN thì lấy γk = 1,6 (1,4);
1
Theo TCVN 10304:2014 quy định γk chung cho tất cả các loại sức chịu tải của cọc theo đất
nền (bao gồm cả tính toán theo chỉ tiêu cường độ của đất nền và các kết quả thí nghiệm hiện
trường). Điều này là không phù hợp.
125
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
b) Trường hợp cọc treo chịu tải trọng nén trong móng cọc đài cao, hoặc đài thấp
có đáy đài nằm trên lớp đất biến dạng lớn, cũng như cọc treo hay cọc chống chịu tải
trọng kéo trong bất cứ trường hợp móng cọc đài cao hay đài thấp, trị số γk lấy phụ thuộc
vào số lượng cọc trong móng như sau:
móng có ít nhất 21 cọc ………………….. γk = 1,40 (1,25);
móng có 11 đến 20 cọc ………………….. γk = 1,55 (1,4);
móng có 06 đến 10 cọc ………………….. γk = 1,65 (1,5);
móng có 01 đến 05 cọc ………………….. γk = 1,75 (1,6).
c) Trường hợp bãi cọc có trên 100 cọc, nằm dưới công trình có độ cứng lớn, độ
lún giới hạn không nhỏ hơn 30 cm thì lấy γk = 1, nếu sức chịu tải của cọc xác định bằng
thí nghiệm thử tải tĩnh.
Giá trị của γk trong (…) dùng cho trường hợp sức chịu tải của cọc xác định bằng
thí nghiệm thử tải tĩnh tại hiện trường; giá trị ngoài (…) dùng cho trường hợp sức chịu
tải của cọc xác định bằng các phương pháp khác1.
Giá trị của γk khi tính toán sức chịu tải của cọc bằng chỉ tiêu cường độ của đất
nền và các phương pháp thí nghiệm hiện trường được quy định khi tính toán chi tiết các
loại sức chịu tải này ở dưới đây2.
3.6.2 Sức chịu tải trọng nén thẳng đứng theo cường độ vật liệu làm cọc
Tính toán cọc và đài cọc theo cường độ vật liệu cần tuân theo các yêu cầu của
các tiêu chuẩn hiện hành về kết cấu bê tông, bê tông cốt thép và thép.
Theo cường độ vật liệu, người ta tính toán như sau:
- Móng cọc đài thấp: cọc được tính toán như thanh chịu nén trung tâm bởi lực
dọc trục.
- Móng cọc đài cao: cọc được tính toán theo lực dọc trục, mô men uốn và lực xô
ngang.
Ngoài ra cọc bê tông cốt thép còn được kiểm tra theo sự hình thành vết nứt do
trọng lượng bản thân cọc trong quá trình cẩu lắp, vận chuyển.
3.6.2.1 Cọc gỗ
RV = mRnA (3.8)
trong đó:
m - hệ số điều kiện làm việc, phụ thuộc vào loại đài và số lượng cọc trong móng
lấy theo bảng 3.3;
Rn - cường độ chịu nén tính toán dọc thớ của gỗ, (kPa);
1
Như ghi chú (1) ở trang trước;
2
Đoạn này bổ sung chi tiết cho việc tính toán sức chịu tải cho phép ngoài sức chịu tải theo chỉ
tiêu cơ lý của đất nền.
126
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
127
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Cách 2:
Sức chịu tải cho phép tính theo cường độ vật liệu vẫn tính theo công thức 3.9,
nhưng hệ số uốn dọc xác định như sau:
= 1,028 - 0,0000288λ2 - 0,0016 λ (3.10)
Hoặc: = 1,028 - 0,00003456λd2 - 0,00554 λd (3.11)
Với λ - độ mảnh của cọc: λ = ly/r (r - bán kính cọc tiết diện hình tròn hoặc cạnh
cọc tiết diện hình vuông) và λd = ly/b (b - chiều rộng cọc tiết diện hình chữ nhật).
Ở đây:
ly - chiều dài tính toán của cọc, xác định như sau:
ly = νl; l - chiều dài cọc; ν - hệ số kể đến liên kết hai đầu của cọc: ν = 0,5 khi
đỉnh cọc ngàm vào đài và mũi cọc ngàm vào đá, đất cứng; ν = 0,7 khi đỉnh cọc ngàm
vào đài và mũi cọc treo trong đất hoặc tựa lên đá và đất cứng.
Hệ số uốn dọc theo công thức 3.10; 3.11 hoặc tra trong Bảng 3.5.
128
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Ở đây:
Dn - đường kính vòng xoắn, (m);
ax - diện tích tiết diện cốt thép xoắn, (m2);
tx - khoảng cách giữa các vòng xoắn (bước cốt đai), (m).
+ Khi ltt/d > 12 thì không kể đến ảnh hưởng của cốt thép xoắn, sức chịu tải tính
theo công thức 3.9.
3.6.2.3 Cọc bê tông cốt thép ứng suất trước
Tính toán sức chịu tải của cọc bê tông cốt thép ứng suất trước theo đất nền giống
như cọc cọc bê tông cốt thép đúc sẵn, tuy nhiên tính toán sức chịu tải theo vật liệu có sự
khác biệt. TCXDVN 7888:2008 quy định trình tự tính toán ứng suất hữu hiệu của cọc
PHC và sức kháng nén dọc trục như dưới đây.
a. Tính ứng suất hữu hiệu của cọc PHC
Ứng suất hữu hiệu của cọc PHC là ứng suất nén trước tính toán của bê tông
trong cọc PHC có tính đến các đặc tính biến dạng đàn hồi, co ngót của bê tông, sự suy
giảm ứng suất do từ biến của bê tông và sự suy giảm ứng suất do cốt thép bị chùng ứng
suất.
a.1 Đo kiểm tra lực kéo căng của cốt thép dự ứng lực trước
Đo kiểm tra lực kéo căng của cốt thép dự ứng lực trước được thực hiện ít nhất
trên 2 thanh cốt thép dự ứng lực trước trong mỗi cọc. Chuẩn bị vị trí đo bằng cách khoét
bê tông ở đầu thanh thép được đo, giải phóng lực căng và đưa dây cáp của thiết bị đo
sức căng vào vị trí để đo. ứng suất suất kéo căng ban đầu của cốt thép không được lớn
hơn 75 % cường độ chịu kéo của cốt thép. Đo kiểm tra lực căng của cốt thép ứng suất
chỉ được thực hiện khi có yêu cầu.
a.2 Tính toán ứng suất hữu hiệu của cọc PHC
Ứng suất nén ban đầu trong bê tông được tính toán thông qua lực kéo căng ban
đầu của cốt thép hoặc lực căng cốt thép được đo kiểm tra thực tế và tổng diện tích mặt
cắt ngang cọc.
F (3.14)
f cpg A i f ci
g
trong đó:
fcgp - ứng suất nén ban đầu trong bê tông, (MPa);
Fi - tổng lực kéo căng ban đầu của cốt thép, Fi = fpjAps, (N);
Aps - tổng diện tích cốt thép dự ứng lực trước, (mm2);
fpj - ứng suất kéo căng ban đầu của cốt thép dự ứng lực trước, (MPa);
Ag - tổng diện tích mặt cắt ngang cọc, (mm2);
fci - ứng suất cho phép tại thời điểm truyền ứng suất, (MPa).
129
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Ứng suất kéo căng của cốt thép dự ứng lực trước (fpj) không được lớn hơn 75%
cường độ chịu kéo của cốt thép (fpu). Ứng suất nén trong bê tông do lực kéo căng của
cốt thép (fcgp) phải nhỏ hơn ứng suất nén cho phép của bê tông tại thời điểm truyền ứng
suất (fci). Ứng suất nén cho phép của bê tông tại thời điểm truyền ứng suất bằng 60%
cường độ chịu nén cho phép của bê tông tại thời điểm truyền ứng suất (f’ci). Cường độ
chịu nén cho phép của bê tông tại thời điểm truyền ứng suất bằng 75 % cường độ chịu
nén thiết kế của bê tông (f’c).
a.3 Tính toán mất mát ứng suất
+ Ứng suất mất mát do biến dạng đàn hồi (ES)
ES E s f cir (3.15)
E ci
trong đó:
ES - ứng suất mất mát do biến dạng đàn hồi, (MPa);
Es - mô đun đàn hồi của cốt thép dự ứng lực trước, (MPa);
Eci - mô đun đàn hồi của bê tông tại thời điểm truyền ứng suất, (MPa);
Fcir - ứng suất nén trong bê tông tại trọng tâm thép dự ứng lực ngay tại thời điểm
truyền lực vào bê tông, (MPa);
Fg - ứng suất nén trong bê tông tại trọng tâm thép dự ứng lực do trọng lượng của
cấu kiện tại thời điểm truyền lực vào bê tông, (MPa).
+ Ứng suất mất mát do từ biến (CR)
CR ( t , t ) f cgp E s (3.16)
i Ec
trong đó:
t - thời gian khô, (ngày);
kh - hệ số độ ẩm;
ks - hệ số kích thước được xác định theo 22TCN-272-05.
+ Ứng suất mất mát do chùng ứng suất (RE)
RE = εrfpj (3.20)
trong đó:
fpj - ứng suất căng của cốt thép dự ứng lực trước, MPa;
εr - tỷ lệ chùng ứng suất của loại cốt thép sử dụng, %.
Tổng ứng suất bị mất mát:
TL = ES + CR + SH + RE (3.21)
Ứng suất hữu hiệu trong cốt thép dự ứng lực trước:
fse = fpj - TL (3.22)
Tỷ lệ ứng suất hữu hiệu trong cốt thép và giới hạn chảy của cốt thép không được
lớn hơn 0,8.
Ứng suất hữu hiệu trong bê tông:
f sc A ps
fe (3.23)
Ag
trong đó:
fe - ứng suất hữu hiệu trong bê tông, (kPa);
Aps - tổng diện tích cốt thép dự ứng lực trước, (mm2);
Ag - diện tích mặt cắt ngang của cọc, (mm2).
b. Tính toán sức kháng nén dọc trục của cọc
Sức kháng nén dọc trục tính toán của cọc (Pr) được đưa ra nhằm cung cấp thông
tin cho việc tính toán lựa chọn sức chịu tải của cọc trong quá trình thiết kế và lựa chọn
thiết bị thi công phù hợp. Sức chịu tải làm việc thực tế của cọc được lấy không lớn hơn
70 % sức kháng nén dọc trục tính toán theo vật liệu sử dụng của cọc. Sức kháng nén dọc
trục tính toán của cọc được tính theo công thức sau:
Qa = φPn (3.24)
Đối với cấu kiện có cốt thép đai xoắn:
Qa = 0,85(0,85f’c(Ag-Aps)- fseAg) (3.25)
trong đó:
Qa - sức kháng nén dọc trục tính toán của cọc, (KN);
φ - hệ số sức kháng, đối với cấu kiện chịu nén có đai xoắn φ = 0,75;
131
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Aps - tổng diện tích cốt thép dự ứng lực trước, (mm2);
Ag - diện tích mặt cắt ngang của cọc, (mm2);
fse - ứng suất hữu hiệu trong cốt thép dự ứng lực trước, (kPa);
f’c - Cường độ chịu nén thiết kế của bê tông, (kPa).
3.6.2.4 Cọc bê tông cốt thép đổ tại chỗ
Sức chịu tải theo cường độ vật liệu xác định theo công thức:
RV = ( γcb γ’cbRbAb + RsAs) (3.26)
trong đó:
γcb - hệ số kể đến việc đổ bê tông trong khoảng không gian chật hẹp của hố và
ống vách, γcb = 0,85;
γ’cb - hệ số kể đến phương pháp thi công cọc như sau:
a) Trong nền đất dính, nếu có thể khoan và đổ bê tông khô, không phải gia cố
thành, khi mực nước ngầm trong giai đoạn thi công thấp hơn mũi cọc thì γ’cb = 1,0;
b) Trong các loại đất, việc khoan và đổ bê tông trong điều kiện khô, có dùng tới
ống vách chuyên dụng, hoặc guồng xoắn rỗng ruột γ’cb = 0,9;
c) Trong các nền, việc khoan và đổ bê tông vào lòng hố khoan dưới dưới nước
có dùng ống vách giữ thành, γ’cb = 0,8;
d) Trong các nền, việc khoan và đổ bê tông vào lòng hố khoan dưới dung dịch
khoan hoặc dưới nước chịu áp lực dư (không dùng ống vách), γ’cb = 0,7.
Các hệ số khác ý nghĩa giống như công thức 3.9.
3.6.3 Sức chịu tải của cọc bê tông cốt thép chịu kéo theo cường độ vật liệu
Sức chịu kéo đúng tâm của cọc bê tông cốt thép được kiểm tra theo điều kiện:
Pnh < Rt,u (3.27)
trong đó:
Pnh - lực nhổ (kéo) đúng tâm tác dụng xuống cọc, (kN);
Rt,u - sức chịu kéo đúng tâm của cọc bê tông cốt thép, (kN):
Rt,u = RsAs (3.28)
Ý nghĩa các thông số như công thức 3.9.
3.6.4 Sức chịu tải trọng nén thẳng đứng của cọc theo chỉ tiêu cơ lý của đất, đá
3.6.4.1 Sức chịu tải của cọc chống
Sức chịu tải trọng nén Rc,u, tính bằng kN, của cọc tiết diện đặc, cọc ống đóng
hoặc ép nhồi, và cọc khoan (đào) nhồi khi chúng tựa trên nền đá kể cả cọc đóng tựa trên
nền ít bị nén được xác định theo công thức:
132
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
trong đó:
Rm - cường độ sức kháng tính toán của khối đá dưới mũi cọc chống, (kPa), xác
định theo Rc,m,n - trị tiêu chuẩn của giới hạn bền chịu nén một trục của khối đá trong
trạng thái no nước, theo nguyên tắc, xác định ngoài hiện trường;
g - hệ số tin cậy của đất, g = 1,4.
Đối với các phép tính sơ bộ của nền công trình thuộc tất cả các cấp của quan
trọng, cho phép lấy:
Rc,m,n = Rc,nKs (3.31)
trong đó:
Rc,n - trị tiêu chuẩn giới hạn bền chịu nén một trục của đá ở trạng thái bão hòa
nước (kPa), được xác định theo kết quả thử mẫu (nguyên khối) trong phòng thí nghiệm;
Ks - hệ số, kể đến giảm cường độ do vết nứt trong nền đá, xác định theo Bảng
3.6.
Trong mọi trường hợp giá trị qb không lấy quá 20 MPa.
Đối với cọc đóng hoặc ép nhồi, khoan nhồi và cọc ống nhồi bê tông tựa lên nền
đá không phong hoá, hoặc nền ít bị nén (không có các lớp đất yếu xen kẹp) và ngàm vào
đó ít nhất 0,5 m, qb xác định theo công thức:
l (3.32)
q b R m 1 0 ,4 d
df
trong đó:
Rm xác định theo công thức (4.30);
ld - chiều sâu ngàm cọc vào đá, (m);
df - đường kính ngoài của phần cọc ngàm vào đá, (m).
133
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
3.6.4.2 Sức chịu tải trọng nén của cọc ma sát hạ bằng phương pháp đóng hoặc ép
Sức chịu tải trọng nén cực hạn Rc,u, (kN), của cọc ma sát, kể cả cọc ống có lõi
đất, hạ bằng phương pháp đóng hoặc ép, được xác định bằng tổng sức kháng của đất
dưới mũi cọc và trên thân cọc:
Rc,u = c(cqqbAb+ u∑cffili) (3.33)
Hình 3.20 - Cọc chống Hình 3.21 - Sơ đồ tính toán cọc ma sát
134
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
trong đó:
c - hệ số điều kiện làm việc của cọc trong đất, c = 1;
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc, (kPa), lấy theo Bảng 3.7;
cq; cf - hệ số điều kiện làm việc của đất ở dưới mũi cọc và mặt bên cọc có xét
đến ảnh hưởng của phương pháp hạ cọc đến sức kháng của đất, lấy theo Bảng 3.9;
u - chu vi tiết diện ngang thân cọc, (m);
fi - cường độ sức kháng trung bình của lớp đất thứ “i” trên thân cọc, (kPa), lấy
theo Bảng 3.8.
Ab - diện tích cọc tựa lên đất, (m2), lấy bằng diện tích tiết diện ngang mũi cọc
đặc, cọc ống có bịt mũi; bằng diện tích tiết diện ngang lớn nhất của phần cọc được mở
rộng và bằng diện tích tiết diện ngang không kể lõi của cọc ống không bịt mũi;
Trong công thức 3.33 phải tính tổng sức kháng của tất cả các lớp đất mà cọc
xuyên qua, trừ phần đất nằm trong dự kiến sẽ bị đào bỏ hoặc có thể bị xói. Trong các
trường hợp đó phải tính tổng sức kháng của tất cả các lớp đất nằm dưới cao độ dự kiến
(mức đào bỏ) và cao độ đáy hố sau xói cục bộ ứng với mực nước lũ tính toán.
Bảng 3.7 - Cường độ sức kháng cắt của đất dưới mũi cọc đóng hoặc ép qb
(Bảng 2 - TCVN 10304:2014)
Cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc đặc và cọc ống có lõi đất hạ bằng
phương pháp đóng hoặc ép qb, kPa
Độ sâu của Cát chặt vừa
mũi cọc, Chứa sỏi
Hạt to - Hạt vừa Hạt nhỏ Cát bụi -
(m) cuội
Đất dính ứng với chỉ số độ sệt IL
≤0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6
3 7.500 6.600 3.000 3.100 2.000 1.100 600
4.000 2.000 1.200
4 8.300 6.800 3.800 3.200 2.100 1.250 700
5.100 2.500 1.600
5 8.800 7.000 4.000 3.400 2.200 1.300 800
6.200 2.800 2.000
7 9.700 7.300 4.300 3.700 2.400 1.400 850
6.900 3.300 2.200
10 10.500 7.700 5.000 4.000 2.600 1.500 900
7.300 3.500 2.400
15 11.700 8.200 5.600 4.400 2.900 1.650 1.000
7.500 4.000
20 12.600 8.500 6.200 4.800 3.200 1.800 1.100
25 13.400 9.000 6.800 5.200 3.500 1.950 1.200
30 14.200 9.500 7.400 5.600 3.800 2.100 1.300
≥ 35 15.000 10.000 8.000 6.000 4.100 2.250 1.400
Chú thích cho Bảng 3.7:
1) Trị số qb trên gạch ngang dùng cho đất cát, dưới ngạch ngang dùng cho đất dính.
135
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
2) Giá trị chiều sâu mũi cọc và chiều sâu trung bình lớp đất trên mặt bằng san nền bằng
phương pháp đào xén đất, lấp đất, hay bồi đắp chiều cao tới 3 m, phải tính từ độ cao địa hình tự
nhiên. Nếu đào xén đất, lấp đất, hay bồi đắp từ 3 m đến 10 m, phải tính từ cao độ quy ước nằm
cao hơn 3 m so với mức đào xén hoặc thấp hơn 3 m so với mức lấp đất. Chiều sâu mũi cọc và
chiều sâu trung bình lớp đất ởcác vũng nước được tính từ đáy vũng sau xói do mức lũ tính toán,
tại chỗ đầm lầy kể từ đáy đầm lầy.
3) Đối với những trường hợp chiều sâu mũi cọc và chỉ số sệt IL của đất dính có giá trị
trung gian, qb trong Bảng 3.7 được xác định bằng nội suy.
4) Đối với cát chặt, khi độ chặt được xác định bằng xuyên tĩnh, còn cọc hạ không dùng
phương pháp xói nước hoặc khoan dẫn trị số qb ghi trong Bảng 3.7 được phép tăng lên 100 %.
Khi độ chặt của đất được xác định qua số liệu khảo sát công trình bằng những phương pháp
khác mà không xuyên tĩnh, trị số qb đối với cát chặt ghi trong Bảng 3.7 được phép tăng lên 60
%, nhưng không vượt quá 20 MPa.
5) Cường độ sức kháng qb trong Bảng 3.7 được phép sử dụng với điều kiện nếu chiều
sâu hạ cọc tối thiểu xuống nền đất không bị xói và không bị đào xén nhỏ hơn:
4 m - đối với cầu và công trình thuỷ;
3 m - đối với nhà và công trình khác.
6) Đối với những cọc đóng có tiết diện ngang 150 mm x 150 mm và nhỏ hơn, dùng làm
móng dưới tường ngăn bên trong của những ngôi nhà sản xuất một tầng, trị số qb được phép
tăng lên 20 %.
7) Đối với đất cát pha ứng với chỉ số dẻo IP ≤ 4 và hệ số rỗng e < 0,8 sức kháng tính
toán qb và fi được xác định như đối với cát bụi chặt vừa.
8) Trong tính toán, chỉ số sệt của đất lấy theo giá trị dự báo ở giai đoạn sử dụng của
công trình.
Bảng 3.8 - Cường độ sức kháng trên thân cọc đóng hoặc ép fi
(Bảng 3 - TCVN 10304:2014)
Chiều Cường độ sức kháng trên thân cọc đặc và cọc ống có lõi đất hạ bằng phương pháp đóng
sâu hoặc ép fi, kPa
trung Cát chặt vừa
bình hạt to
hạt nhỏ cát bụi - - - - - -
của lớp và vừa
đất, Đất dính ứng với chỉ số sệt IL
(m) ≤0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0
1 35 23 15 12 8 4 4 3 2
2 42 30 21 17 12 7 5 4 4
3 48 35 25 20 14 8 7 6 5
4 53 38 27 22 16 9 8 7 5
5 56 40 29 24 17 10 8 7 6
6 58 42 31 25 18 10 8 7 6
8 62 44 33 26 19 10 8 7 6
10 65 46 34 27 19 10 8 7 6
15 72 51 38 28 20 11 8 7 6
20 79 56 41 30 20 12 8 7 6
25 86 61 44 32 20 12 8 7 6
30 93 66 47 34 21 12 9 8 7
≥ 35 100 70 50 36 22 13 9 8 7
136
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Chú thích:
1) Khi xác định trị số cường độ sức kháng fi trên thân cọc phải chia từng lớp đất thành
các lớp phân tố đất đồng nhất dày tối đa 2 m, chiều sâu trung bình của các lớp phân tố tính theo
cách như ở chú thích Bảng 3.7. Đối với các phép tính sơ bộ có thể lấy cả chiều dày mỗi lớp đất
trong phạm vi chiều dài cọc.
2) Đối với những trường hợp chiều sâu lớp đất và chỉ số sệt IL của đất dính có giá trị
trung gian, trị số cường độ sức kháng fi được xác định bằng nội suy.
3) Cường độ sức kháng fi đối với cát chặt lấy tăng thêm 30 % so với trị số ghi trong
bảng này.
4) Cường độ sức kháng fi của cát pha và sét pha có hệ số rỗng e < 0,5 và của sét có hệ
số rỗng e < 0,6 đều lấy tăng 15 % so với trị số trong Bảng 3 cho chỉ số sệt bất kỳ.
5) Đối với đất cát pha ứng với chỉ số dẻo IP ≤ 4 và hệ số rỗng e < 0,8 sức kháng tính
toán qb và fi được xác định như đối với cát bụi chặt vừa.
6) Trong tính toán, chỉ số sệt của đất lấy theo giá trị dự báo ở giai đoạn sử dụng của
công trình.
Bảng 3.9 - Các hệ số điều kiện làm việc của đất γcq và γcf cho cọc đóng hoặc ép
(Bảng 4 - TCVN 10304:2014)
Hệ số điều kiện làm việc của đất khi
Phương pháp hạ cọc đặc và cọc ống không moi đất ra
tính toán sức kháng của đất
ngoài bằng phương pháp đóng hoặc ép và các loại đất
Dưới mũi cọc γcq Mặt bên cọc γcf
1. Đóng hạ cọc đặc và cọc rỗng bịt kín mũi dùng búa cơ
(dạng treo), búa hơi và búa dầu 1,0 1,0
2. Đóng và ép cọc vào lỗ định hướng khoan sẵn đảm
bảo chiều sâu mũi cọc sâu hơn đáy lỗ tối thiểu 1 m ứng
với đường kính lỗ:
a) Bằng cạnh cọc vuông. 1,0 0,5
b) Nhỏ hơn cạnh cọc vuông 0,05 m 1,0 0,6
c) Nhỏ hơn cạnh cọc vuông hoặc đường kính cọc tròn
0,15 m (đối với trụ đường dây tải điện) 1,0 1,0
3. Hạ cọc vào nền cát kết hợp xói nước với điều kiện ở
giai đoạn sau cùng không dùng xói, đóng vỗ để hạ cọc 1,0 0,9
đạt chiều sâu từ 1 m trở lên
4. Hạ cọc ống bằng phương pháp rung, hạ cọc (đặc)
bằng phương pháp rung và rung - ép:
a) Cát chặt vừa:
cát hạt to và vừa 1,2 1,0
cát hạt nhỏ 1,2 1,0
cát bụi 1,0 1,0
b) Đất dính có chỉ số sệt IL = 0,5:
cát pha 0,9 0,9
sét pha 0,8 0,9
sét 0,7 0,9
c) Đất dính có chỉ số sệt IL ≤ 0 1,0 1,0
5. Dùng búa bất kì để đóng hạ cọc bê tông cốt thép rỗng
hở mũi:
a) Khi đường kính lõi cọc tối đa 0,4 m 1,0 1,0
b) Khi đường kính lõi cọc từ 0,4 đến 0,8 m 0,7 1,0
137
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Bảng 3.9 - Các hệ số điều kiện làm việc của đất γcq và γcf cho cọc đóng hoặc ép (tiếp theo)
(Bảng 4 - TCVN 10304:2014)
Hệ số điều kiện làm việc của đất khi
Phương pháp hạ cọc đặc và cọc ống không moi đất ra
tính toán sức kháng của đất
ngoài bằng phương pháp đóng hoặc ép và các loại đất
Dưới mũi cọc γcq Mặt bên cọc γcf
6. Dùng phương pháp bất kỳ để hạ cọc tròn rỗng kín
mũi xuống chiều sâu tối thiểu 10 m, lần lượt cho mở
rộng mũi cọc ở nền cát chặt vừa và trong đất dính có chỉ
số sệt IL ≤ 0,5 ứng với đường kính phần mở rộng bằng:
a) 1,0 m mà không phụ thuộc vào loại đất nêu trên 0,9 1,0
b) 1,5 m trong cát và cát pha 0,8 1,0
c) 1,5 m trong sét và sét pha 0,7 1,0
7. Hạ cọc bằng phương pháp ép:
a) Trong cát chặt vừa hạt to, hạt vừa và nhỏ. 1,1 1,0
b) Trong cát bụi 1,1 0,8
c) Trong đất dính có chỉ số sệt IL < 0,5 1,1 1,0
d) Trong đất dính có chỉ số sệt IL ≥ 0,5 1,0 1,0
Chú thích: Ở điểm 4 đối với đất dính khi chỉ số sệt 0 < IL< 0,5 , hệ số γcq, γcf được xác
định bằng nội suy.
3.6.4.3 Sức chịu tải trọng nén của cọc ma sát đổ tại chỗ
Sức chịu tải trọng nén cực hạn Rc,u, tính bằng kN, của cọc đóng hoặc ép nhồi và
cọc khoan nhồi mở hoặc không mở rộng mũi và cọc ống moi đất và nhồi bê tông vào
bên trong, được xác định theo công thức:
Rc,u = γc(γcq qb Ab + uΣγcf fi li) (3.34)
trong đó:
γc - hệ số điều kiện làm việc của cọc, khi cọc tựa trên nền đất dính với độ bão
hoà Sr < 0,9 và trên đất hoàng thổ lấy γc = 0,8; với các trường hợp khác γc = 1;
γcq - hệ số điều kiện làm việc của đất dưới mũi cọc, lấy như sau:
γcq = 0,9 cho trường hợp dùng phương pháp đổ bê tông dưới nước;
Ab - diện tích tiết diện ngang mũi cọc, (m2), lấy như sau:
đối với cọc đóng hoặc ép nhồi và cọc khoan nhồi:
- không mở rộng mũi: lấy bằng diện tích tiết diện ngang của cọc;
- có mở rộng mũi: lấy bằng diện tích tiết diện ngang lớn nhất của phần mở rộng;
đối với cọc ống độn bê tông lòng và cọc ống có bịt mũi: lấy bằng diện tích mặt
cắt ngang toàn bộ của ống;
u - chu vi tiết diện ngang thân cọc, (m);
γcf - hệ số điều kiện làm việc của đất trên thân cọc, phụ thuộc vào phương pháp
tạo lỗ và điều kiện đổ bê tông - xem Bảng 3.10;
fi - cường độ sức kháng trung bình của lớp đất thứ “i” trên thân cọc, (kPa), lấy
theo Bảng 3.8;
138
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
li - chiều dài đoạn cọc nằm trong lớp đất thứ “i”, (m).
Chú thích:
1) Đối với cọc mở rộng mũi, sức kháng của đất trên thân cọc được tính trong phạm vi
chiều sâu kể từ cao độ mặt đất thiết kế tới cao trình mặt cắt giữa thân cọc với mặt nón tạo bởi
các đường tiếp tuyến với mặt bầu mở rộng một góc bằng φI/2 với trục cọc, ở đây φI là trị số
trung bình góc ma sát trong tính toán của các lớp của đất thuộc phạm vi mặt nón kể trên.
2) Chu vi tiết tiện ngang thân cọc của cọc khoan nhồi lấy bằng chu vi hố khoan.
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc, (kPa), lấy theo chỉ dẫn dưới đây,
còn đối với cọc đóng (ép) nhồi thi công theo phương pháp hạ (đóng, ép hoặc quay ép)
ống vách tạo lỗ, đáy ống được bịt bằng tấm đế hoặc nút bê tông. Tấm đế được để lại
trong đất, rút dần ống vách lên theo mức nhồi vữa bê tông xuống hố hoặc thi công bằng
cách nhồi vữa bê tông ở thể cứng vào hố tạo sẵn, dùng đầm dưới dạng ống mũi nhọn đế
có gắn đầm rung để đầm bê tông; cọc chế tạo sẵn hạ xuống hố khoan sẵn có hoặc không
đóng vỗ đầu cọc và cọc khoan nhồi có xử lý làm sạch mùn khoan và bơm phun vữa xi
măng dưới mũi cọc lấy theo Bảng 3.8;
Cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc qb được xác định như sau:
a) Đối với đất hòn vụn thô lẫn cát và đất cát ở nền cọc đóng hoặc ép nhồi và cọc
khoan nhồi có hoặc không mở rộng mũi, cọc ống khi hạ moi hết lõi đất bên trong, qb
được tính theo công thức 3.35, còn ở nền cọc ống khi hạ có giữ lại lõi đất, là những loại
đất kể trên, với chiều cao lõi tối thiểu 0,5 m, qb tính theo công thức 3.36:
qb = 0,75α4(α1γ’Id + α2α3γIh) (3.35)
qb = α4(α1γ’Id + α2α3γIh) (3.36)
trong đó:
α1, α2, α3, và α4 - các hệ số không thứ nguyên phụ thuộc vào trị số góc ma sát
trong tính toán φI của nền đất và được lấy theo Bảng 3.11, nhân với hệ số chiết giảm
0,9;
γ’I - dung trọng tính toán của nền đất dưới mũi cọc, (kN/m3), (có xét đến tác
dụng đẩy nổi trong đất bão hoà nước);
γI - dung trọng tính toán trung bình, (kN/m3), (tính theo các lớp) của đất nằm
trên mũi cọc (có xét đến tác động đẩy nổi trong đất bão hoà nước);
d - đường kính cọc đóng hoặc ép nhồi, cọc khoan nhồi và cọc ống, đường kính
phần mở rộng (cho cọc có mở rộng mũi) hay đường kính hố khoan dùng cho cọc - trụ,
liên kết với đất bằng vữa xi măng - cát, (m);
h - chiều sâu hạ cọc, kể từ mặt đất tự nhiên hoặc mặt đất thiết kế (khi có thiết kế
đào đất) tới mũi cọc hoặc tới đáy phần mở rộng mũi, (m).
b) Đối với đất dính qb được lấy theo Bảng 3.12.
Chú thích:
1) Chỉ dẫn cho tính toán cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc qb dành cho các
trường hợp, khi đảm bảo chiều sâu hạ cọc vào lớp đất được dùng làm nền tối thiểu bằng đường
kính cọc (hay đường kính phần mở rộng mũi), nhưng không nhỏ hơn 2 m.
139
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
2) Các giá trị của qb, tính theo các công thức 3.35 và 3.36 không nên lấy lớn hơn các giá
trị cho trong Bảng 3.7 dùng cho cọc đóng hoặc ép có cùng chiều dài và trong cùng loại đất.
Bảng 3.10 - Hệ số điều kiện làm việc của cọc trong đất γcf
(Bảng 5 - TCVN 10304:2014)
Hệ số ĐKLV γcf trong đất
Loại cọc và phương pháp thi công
Cát Cát pha Sét pha Sét
1. Cọc đóng hoặc ép nhồi theo điểm 6.4a, hạ ống vách
có tấm đế, hoặc nút bê tông 0,8 0,8 0,8 0,7
2. Cọc nhồi dạng ép chấn động 0,9 0,9 0,9 0,9
3. Cọc khoan nhồi trong đó có mở rộng mũi, đổ bê tông
trong trường hợp:
a) Không có nước (phương pháp khô), cũng như khi
dùng ống vách chuyên dụng 0,7 0,7 0,7 0,7
b) Dưới nước hay trong vữa sét 0,6 0,6 0,6 0,6
c) Dùng vữa bê tông cứng (độ sụt nhỏ) kết hợp dùng
đầm sâu (phương pháp khô) 0,8 0,8 0,8 0,7
4. Cọc ba rét theo 6.5 c 0,5 0,5 0,5 0,5
5. Cọc ống hạ bằng phương pháp rung, kết hợp đào moi
đất 1,0 0,9 0,7 0,6
6. Cọc - trụ 0,7 0,7 0,7 0,6
7. Cọc khoan phun nhồi dùng ống vách hoặc dùng vữa
bê tông chịu áp lực ép từ 200 kPa đến 400 kPa (từ 2 atm
đến 4 atm) hoặc phun vữa bê tông qua cần khoan guồng
xoắn rỗng lòng 0,9 0,8 0,8 0,8
Chú thích: Đối với cọc khoan nhồi đường kính lớn và ba rét sức chịu tải của cọc phụ
thuộc nhiều vào loại đất, chất lượng thi công. Hệ số điều kiện làm việc γcf trong Bảng 3.10 có
thể không phù hợp cho mọi trường hợp. Khi có đủ cơ sở kinh nghiệm thực tế có thể tăng hệ số
này lên 0,8 đến 1,0. Giá trị sức chịu tải của cọc phải được kiểm chứng bằng thí nghiệm thử tải
tĩnh cọc tại hiện trường.
Bảng 3.11 - Các hệ số α1, α2, α3 và α4 trong công thức 3.35 & 3.36
(Bảng 6 - TCVN 10304:2014)
Góc ma sát trong tính toán 1 của đất dưới mũi cọc, độ
Hệ số
23o 25o 27o 29o 31o 33o 35o 37o 39o
α1 9,5 12,6 17,3 24,4 34,6 48,6 71,3 108,0 163,0
α2 18,6 24,8 32,8 45,5 64,0 87,6 127,0 185,0 260,0
4,0 0,78 0,79 0,80 0,82 0,84 0,85 0,85 0,85 0,87
5,0 0,75 0,76 0,77 0,79 0,81 0,82 0,83 0,84 0,85
7,5 0,68 0,70 0,71 0,74 0,76 0,78 0,80 0,82 0,84
α3 ứng 10,0 0,62 0,65 0,67 0,70 0,73 0,75 0,77 0,79 0,81
với h = 12,5 0,58 0,61 0,63 0,67 0,70 0,73 0,75 0,78 0,80
d 15,0 0,55 0,58 0,61 0,65 0,68 0,71 0,73 0,76 0,79
17,5 0,51 0,55 0,58 0,62 0,66 0,69 0,72 0,75 0,78
20,0 0,49 0,53 0,57 0,61 0,65 0,68 0,72 0,75 0,78
22,5 0,46 0,51 0,55 0,60 0,64 0,67 0,71 0,74 0,77
25,0 0,44 0,49 0,54 0,59 0,63 0,67 0,70 0,74 0,77
α 4 ứng 0,8m 0,34 0,31 0,29 0,27 0,26 0,25 0,24 0,23 0,22
với d = 4,0m 0,25 0,25 0,23 0,22 0,21 0,20 0,19 0,18 0,17
140
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Chú thích: Giá trị tính toán của góc ma sát trong cần lấy φ = φI; đối với các giá trị trung
gian φI, h/d và d, giá trị các hệ số α1, α2, α3 và α4 xác định bằng phương pháp nội suy.
Bảng 3.12 - Cường độ sức kháng qb, của đất dính dưới mũi cọc nhồi
(Bảng 7 - TCVN 10304:2014)
Cường độ sức kháng qb của đất dính, trừ đất lún sụt, dưới mũi cọc đóng hoặc ép nhồi
Chiều sâu và cọc khoan nhồi có hoặc không mở rộng mũi, cọc ống hạ bằng phương pháp moi
hạ cọc H, đất và đổ bê tông lõi theo chỉ số sệt IL, kPa
m
0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6
3 850 750 650 500 400 300 250
5 1000 850 750 650 500 400 350
7 1150 1000 850 750 600 500 450
10 1350 1200 1050 950 800 700 600
12 1550 1400 1250 1100 950 800 700
15 1800 1650 1500 1300 1100 1000 800
18 2100 1900 1700 1500 1300 1150 950
20 2300 2100 1900 1650 1450 1250 1050
30 3300 3000 2600 2300 2000 - -
≥ 40 4500 4000 3500 3000 2500 - -
Chú thích:
1) Giá trị chiều sâu mũi cọc và chiều sâu trung bình lớp đất trên mặt bằng san nền bằng
phương pháp đào xén đất, lấp đất, hay bồi đắp chiều cao tới 3 m, phải tính từ độ cao địa hình tự
nhiên, còn nếu đào xén đất, lấp đất, hay bồi đắp từ 3 m đến 10 m, phải tính từ cao độ quy ước
nằm cao hơn 3 m so với mức đào xén hoặc thấp hơn 3 m so với mức đắp đất. Chiều sâu mũi cọc
và chiều sâu trung bình lớp đất ở các vũng nước được tính từ đáy vũng sau xói do mức lũ tính
toán, tại chỗ đầm lầy kể từ đáy đầm lầy.
2) Đối với những trường hợp chiều sâu mũi cọc và chỉ số sệt IL của đất dính có giá trị
trung gian, qb được xác định bằng nội suy.
3) Trong tính toán, chỉ số sệt của đất lấy theo giá trị dự báo ở giai đoạn sử dụng của
công trình.
3.6.5 Sức chịu tải trọng kéo của cọc theo chỉ tiêu cơ lý của đất, đá
3.6.5.1 Cọc treo hạ bằng phương pháp đóng hoặc ép
Sức chịu tải trọng kéo Rt,u, (kN), của cọc ma sát, kể cả cọc ống có lõi đất, hạ
bằng phương pháp đóng hoặc ép, được xác định theo công thức:
Rt,u = cuΣcffili (3.37)
trong đó:
c - hệ số điều kiện làm việc của cọc, lấy cho mọi loại nhà và công trình: khi
chiều sâu hạ cọc nhỏ hơn 4 m, c = 0,6; khi chiều sâu hạ cọc lớn hơn hoặc bằng 4 m, c =
0,8.
Các thông số khác lấy theo công thức 3.33;
141
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
3.6.5.2 Cọc treo đóng hoặc ép nhồi, cọc khoan nhồi và cọc ống nhồi bê tông
Sức chịu tải trọng kéo Rt,u, (kN), của cọc đóng hoặc ép nhồi, cọc khoan nhồi và
cọc ống được xác định theo công thức:
Rt,u = γcuΣγcf fili (3.38)
trong đó:
γc - lấy theo công thức 3.37;
u, γcf, fi, li - lấy theo công thức 3.34.
3.6.6 Sức chịu của cọc theo các chỉ tiêu cường độ của đất nền
3.6.6.1 Sức chịu tải cực hạn của cọc
Công thức chung xác định sức chịu tải cực hạn Rc,u, (kN), của cọc theo đất nền
là:
R c, u Q b Q f q b A b u f i l i (3.39)
trong đó:
Qb - sức kháng của đất dưới mũi cọc, (kN);
Qf - sức kháng của đất trên thân cọc, (kN);
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc, (kPa);
Ab - diện tích tiết diện ngang mũi cọc, (m2);
u - chu vi tiết diện ngang cọc, (m);
fi - cường độ sức kháng trung bình (ma sát đơn vị) của lớp đất thứ “i” trên thân
cọc, (kPa).
li - chiều dài đoạn cọc nằm trong lớp đất thứ”i”, (m).
Cách xác định cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc qb và cường độ sức
kháng trung bình của lớp đất thứ “i” trên thân cọc fi được trình bày dưới đây.
3.6.6.2 Sức kháng của đất dưới mũi cọc (Phương pháp Meyerhof)
a. Tổng quát (khi 0, c 0)
Cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc trong trường hợp tổng quát được xác
định theo công thức:
Qb = (cN’c+ q’γ,pN’q)Ab (3.40)
trong đó:
N’c, N’q - các hệ số sức chịu tải của đất dưới mũi cọc;
q’γ,p - áp lực hiệu quả lớp phủ tại cao trình mũi cọc (có trị số bằng ứng suất pháp
hiệu quả theo phương đứng do đất gây ra tại cao trình mũi cọc), (kPa).
b. Đối với đất dính thuần túy (khi = 0, c 0)
142
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Cường độ sức kháng của đất dính thuần tuý không thoát nước dưới mũi cọc:
Qb = cuN’cAb (3.41)
Thông thường lấy N’c = 9 cho cọc đóng, đối với cọc khoan nhồi đường kính lớn
lấy N’c = 6.
c. Đối với đất rời (khi 0, c = 0)
Cường độ sức kháng của đất rời dưới mũi cọc:
Qb = q’γ,pN’qAb (3.42)
Xác định chiều sâu ngàm thực tế của mũi cọc vào đất LB:
- Nếu nền 1 lớp thì chiều sâu ngàm thực tế LB bằng chiều dài cọc;
- Nếu nền nhiều lớp thì chiều sâu ngàm thực tế LB bằng chiều sâu đoạn cọc cắm
vào đất cứng.
Nếu chiều sâu mũi cọc LB nhỏ hơn ZL thì q’γ,p lấy theo giá trị bằng áp lực lớp
phủ tại độ sâu mũi cọc;
Nếu chiều sâu mũi cọc LB lớn hơn ZL thì lấy giá tri q’γ,p bằng áp lực lớp phủ tại
độ sâu ZL. Có thể xác định các giá trị ZL và hệ số k và N’q trong Bảng 3.13, được trích
dẫn từ tiêu chuẩn AS 2159-1978.
Bảng 3.13 - Giá trị các hệ số k, ZLvà N’q cho cọc trong đất cát
(Bảng G.1 - TCVN 10304:2014)
k N’q
Trạng thái Độ chặt tương Cọc khoan Cọc khoan
ZL/d Cọc Cọc
đất đối D nhồi và ba nhồi và ba
đóng đóng
rét rét
Rời Từ 0,2 đến 0,4 6 0,8 0,3 60 25
Chặt vừa Từ 0,4 đến 0,75 8 1,0 0,5 100 60
Chặt Từ 0,75 đến 0,90 15 1,5 0,8 180 100
Chú thích: Đối với cọc ba rét, d là đường kính quy đổi từ tiết diện chữ nhật của ba rét
sang tiết diện tròn có cùng diện tích.
trong đó:
cu,i - cường độ sức kháng không thoát nước của lớp đất dính thứ “i”, (kPa);
143
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
α - hệ số phụ thuộc vào đặc điểm lớp đất nằm trên lớp dính, loại cọc và phương
pháp hạ cọc, cố kết của đất trong quá trình thi công và phương pháp xác định cu. Đối
với cọc nhồi lấy từ 0,3 - 0,45 cho sét dẻo cứng và bằng 0,6 - 0,8 cho sét dẻo mềm. Khi
không đầy đủ những thông tin này có thể tra α trên biểu đồ Hình 3.22.
ki - hệ số áp lực ngang của đất lên cọc, phụ thuộc vào loại cọc: cọc chuyển vị
(đóng, ép) hay cọc thay thế (khoan nhồi hoặc ba rét):
Với đất rời: ki = 1 - sini
Với đất dính: ki = (0,19 + 0,233logIP)
σ v,z - ứng suất pháp hiệu quả theo phương đứng trung bình trong lớp đất thứ “i”,
(kPa);
δi - góc ma sát giữa đất và cọc, thông thường đối với cọc bê tông δi lấy bằng góc
ma sát trong của đất φi, đối với cọc thép δi lấy bằng 2φi/3.
3.6.7 Sức chịu của cọc theo kết quả xuyên tĩnh (phương pháp 1)
Phương pháp này sử dụng khi xác định ma sát trên thân cọc có sử giá trị ma sát
fs đo trực tiếp trên ống ma sát của mũi xuyên tĩnh. Khi không có giá trị này, xác định ma
sát trên thân cọc thông qua giá trị qc, hay xác định sức chịu tải của cọc theo kết quả
xuyên tĩnh có thể theo phương pháp theo mục 3.6.8 dưới đây (Phụ lục G.4 – TCVN
10304:2014).
3.6.7.1 Sức chịu tải cực hạn của cọc đóng hoặc ép
Sức chịu tải cực hạn Rc,u của cọc đóng, hoặc ép, tính bằng kN, tại điểm xuyên
tĩnh được xác định theo công thức:
Rc,u = qbAb + u∑fili (3.47)
trong đó:
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc lấy theo kết quả xuyên tại điểm
thí nghiệm, (kPa);
fi - trị trung bình cường độ sức kháng của lớp đất thứ “i” đất trên thân cọc lấy
theo kết quả xuyên, (kPa);
li - chiều dài đoạn cọc nằm trong lớp đất thứ “i”, (m);
u - chu vi tiết diện ngang thân cọc, (m).
Giá trị qb được xác định theo công thức:
145
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
qb = β1qc (3.48)
trong đó:
β1 - hệ số chuyển đổi từ qc sang qb, không phụ thuộc vào loại hình mũi xuyên,
lấy theo Bảng 3.14;
qc - trị trung bình sức kháng của đất dưới mũi xuyên, lấy theo kết quả thí
nghiệm, (kPa). Giá trị qc được lấy trong phạm vi bề dày 1d trở lên và 4d trở xuống kể từ
cao trình mũi cọc thiết kế (d bằng đường kính cọc tròn hay cạnh cọc vuông hoặc bằng
cạnh dài của cọc có mặt cắt ngang hình chữ nhật).
Trị trung bình sức kháng trên thân cọc f được xác định:
a) Khi dùng xuyên loại I:
f = β2fs (3.49)
b) Khi dùng xuyên loại II:
f=
β f
i si i l
(3.50)
l i
trong đó:
β2, βi - các hệ số lấy theo Bảng 3.15;
fs - giá trị trung bình cường độ sức kháng của đất trên ống ma sát của mũi xuyên,
(kPa). Giá trị fs xác định bằng thương số giữa tổng sức kháng của đất trên thân xuyên
với diện tích bề mặt trong phạm vi chiều sâu kể từ mặt đất tại điểm xuyên tới cao độ
mũi cọc nằm trong lớp đất thiết kế chịu lực;
fsi - cường độ sức kháng trung bình của lớp đất thứ “i” trên thân xuyên, (kPa);
li - chiều dài đoạn cọc nằm trong lớp đất thứ “i”, (m).
146
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
≥ 30000 0,20 - - - - - - -
Chú thích:
1) Xuyên loại I là loại xuyên cơ, mũi xuyên cấu tạo từ chóp nón đường kính 35,7 mm
với góc ở đỉnh 600 và vỏ xuyên phía trên để đo ma sát dài 74 mm. Xuyên loại II là xuyên điện
có mũi xuyên cấu tạo từ chóp nón đường kính 35,7 mm với góc ở đỉnh 600 và ống ma sát phía
trên dài từ 90 mm đến 210 mm.
2) Khi dùng cọc vít trong nền cát bão hoà nước, hệ số β1 phải giảm 2 lần.
3.6.7.2 Sức chịu tải cực hạn của cọc khoan nhồi
Đối với cọc khoan nhồi làm việc chịu nén, cho phép xác định sức chịu tải của
cọc ở điểm xuyên tĩnh Rc,u, mà không sử dụng số liệu về sức kháng của đất trên ống ma
sát của mũi xuyên tĩnh, theo công thức:
Rc,u = qbAb + uΣγcffili (3.51)
trong đó:
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc, lấy theo Bảng 4.15, (kPa), phụ
thuộc vào trị trung bình sức kháng mũi xuyên qc, trên đoạn 1d lên phía trên và 2d xuống
phía dưới cao trình mũi cọc, d - đường kính cọc;
Ab - diện tích tiết diện ngang mũi cọc, (m2);
u - chu vi tiết diện ngang thân cọc, (m);
fi - cường độ sức kháng trung bình của lớp đất thứ “i”, (kPa), lấy theo Bảng
3.15;
li - chiều dài đoạn cọc nằm trong lớp đất thứ “i”, (m);
γcf - hệ số phụ thuộc vào công nghệ thi công cọc, lấy như sau:
a) đối với cọc đổ bê tông trong hố khoan khô γcf = 1;
b) đối với cọc đổ bê tông dưới nước hay dung dịch sét, cũng như trong trường
hợp có dùng ống vách γcf = 0,7.
Bảng 3.15 - Cường độ sức kháng qb và fi, của đất đối với cọc khoan nhồi theo qc
(Bảng 15 - TCVN 10304:2014)
Cường độ sức Cường độ sức kháng của đất dưới Cường độ sức kháng trung bình của
kháng của đất ở mũi cọc qb, kPa đất trên thân cọc fi, kPa
mũi xuyên qc,
kPa Đất cát Đất dính Đất cát Đất dính
1000 - 200 - 15
2500 - 580 - 25
5000 900 900 30 35
7500 1100 1200 40 45
10000 1300 1400 50 60
12000 1400 - 60 -
15000 1500 - 70 -
147
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
20000 2000 - 70 -
Chú thích:
1) Giá trị qb và fi cho các giá trị trung gian qc xác định bằng nội suy.
2) Giá trị qb và fi cho trong bảng dùng cho cọc khoan nhồi đường kính từ 600 mm đến
1200 mm, hạ vào đất tối thiểu 5 m. Khi có khả năng xuất hiện ma sát âm trên thân cọc, giá trị fi
cho các lớp đất bị lún lấy dấu “âm“.
3) Với các giá trị của qb và fi trong bảng, độ lún của cọc tương ứng với giá trị Rc,u không
vượt quá 0,03d.
3.6.8 Sức chịu của cọc theo kết quả xuyên tĩnh (phương pháp 2)
3.6.8.1 Sức chịu tải cực hạn của cọc
Sức chịu tải cực hạn của cọc theo kết quả xuyên tĩnh được xác định như sau
(Phụ lục G - TCVN 10304:2012):
Rc,u = qbAb+ u∑fili (3.52)
trong đó:
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc, (kPa) xác định theo công thức:
qb = kcqc (3.53)
qc - cường độ sức kháng mũi xuyên trung bình của đất trong khoảng 3d phía trên
và 3d phía dưới mũi cọc, d là đường kính, hoặc cạnh tiết diện ngang cọc;
li - chiều dài đoạn cọc nằm trong lớp đất thứ “i”.
kc - hệ số chuyển đổi sức kháng mũi xuyên thành sức kháng mũi cọc, tra Bảng
4.16;
fi - cường độ sức kháng trung bình trên thân cọc trong lớp đất thứ “i” xác định
theo công thức:
q
f i = αc,i (3.54)
i
q c,i - cường độ sức kháng mũi xuyên trung bình trong lớp đất thứ “i”
αi - hệ số chuyển đổi từ sức kháng mũi xuyên sang sức kháng trên thân cọc, tra
Bảng 3.16.
3.6.8.2 Sức chịu tải cho phép của cọc
Xác định sức chịu tải cho phép Rc, (kN), theo công thức 3.5:
γ0
Rc= R c,u
γnγk
Nhưng ở đây, γk - hệ số tin cậy kiến nghị lấy như sau:
γk = 3; áp dụng cho công trình vĩnh cửu, dài hạn, các kết cấu quan trọng;
148
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
γk = 2; áp dụng cho công trình tạm thời, ngắn hạn, các kết cấu không quan trọng.
Bảng 3.16 - Hệ số kc và α
(Bảng G.2 - TCVN 10304:2014)
Sức Cường độ sức kháng lớn nhất
Hệ số α
kháng Hệ số kc trên thân cọc fmax, kPa
Loại ở mũi Cọc nhồi Cọc đóng Cọc nhồi Cọc đóng
đất Xuyên Thành Thành Thành Thành Thành Thành Thành Thành
qc , Cọc Cọc
bê ống bê ống bê ống bê ống
nhồi đóng
kPa tông thép tông thép tông thép tông thép
Đất
dính
<2000 0,4 0,5 30 30 30 30 15 15 15
chảy,
bùn (*)
Đất
dính Từ
dẻo 2000 (80) (80) (80)
0,35 0,45 40 80 40 80 35
mềm - đến 35 35 35
dẻo 5000
cứng
Đất
dính
nửa (80) (80) (80)
>5000 0,45 0,55 60 120 60 120 35
cứng 35 35 35
đến
cứng
Từ 0
Cát (60) (60) (120)
đến 0,4 0,5 150 35 35 35 35
chảy 120 80 60
2500
Từ
Cát
2500 (100) (200) (200) (120) (80) (120)
chặt 0,4 0,5 100 80
đến 180 250 250 80 35 80
vừa
10000
Cát
chặt (300) (300) (150) (150) (150)
>10000 0,3 0,4 150 150 120
đến rất 200 200 120 80 120
chặt
Đá
phấn >5000 0,2 0,3 100 120 100 120 35 35 35 35
mềm
Đá
phấn
phong (150) (120) (150)
>5000 0,2 0,4 60 80 60 80 120
hoá, 120 80 120
mảnh
vụn
Chú thích:
1) Cần hết sức thận trọng khi lấy giá trị sức kháng trên thân cọc trong đất sét yếu và bùn vì có
thể xuất hiện ma sát âm khi bị lún do tải trọng tác dụng lên nó hoặc do trọng lượng bản thân đất.
2) Các giá trị trong ngoặc đơn có thể sử dụng khi:
- Đối với cọc nhồi, thành hố được giữ tốt, khi thi công thành hố không bị phá hoại và bê tông cọc
đạt chất lượng cao;
- Đối với cọc đóng có tác dụng làm chặt đất.
149
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
3) Giá trị sức kháng của đất ở mũi xuyên trong bảng ứng với mũi côn đơn giản.
3.6.9 Sức chịu của cọc theo kết quả thí nghiệm xuyên tiêu chuẩn (SPT)
3.6.9.1 Sức chịu tải cực hạn
a. Theo công thức của Meyerhof
Sức chịu tải cực hạn của cọc xác định theo đất theo công thức 3.39:
Rc,u = qbAb+ u∑fili
Đối với trường hợp nền đất rời Meyerhof (1976) kiến nghị công thức xác định
cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc qb và cường độ sức kháng của đất ở trên thân
cọc fi trực tiếp từ kết quả thí nghiệm xuyên tiêu chuẩn như sau:
qb = k1NP (3.55)
fi = k2Ns,i (3.56)
trong đó:
k1 - hệ số, lấy k1= 40 h/d ≤ 400 đối với cọc đóng và k1= 120 đối với cọc khoan
nhồi;
NP - chỉ số SPT trung bình trong khoảng 4d phía dưới và 1d phía trên mũi cọc;
k2 - hệ số lấy bằng 2,0 cho cọc đóng và 1,0 cho cọc khoan nhồi;
u - chu vi tiết diện ngang cọc;
h - chiều sâu hạ cọc;
Ns,i - chỉ số SPT trung bình của lớp đất thứ “i” trên thân cọc.
Chú thích: Trường hợp mũi cọc được hạ vào lớp đất rời còn trên phạm vi chiều dài cọc
có cả đất rời và đất dính thì fi trong lớp đất rời tính theo công thức 3.56, còn fi trong lớp đất dính
tính theo phương pháp α theo công thức 3.43, hoặc theo công thức 3.59.
b. Theo công thức của Viện Kiến trúc Nhật Bản (1988)
Sức chịu tải cực hạn của cọc xác định theo công thức 3.39 được viết lại dưới
dạng:
trong đó:
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc xác định như sau:
Khi mũi cọc nằm trong đất rời qb= 300 Np cho cọc đóng (ép) và qb= 150 Np cho
cọc khoan nhồi.
Khi mũi cọc nằm trong đất dính qb = 9 cu cho cọc đóng và qb = 6 cu cho cọc
khoan nhồi.
Đối với cọc đóng, cường độ sức kháng trung bình trên đoạn cọc nằm trong lớp
đất rời thứ “i”:
150
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
10Ns,i
f s,i = (3.58)
3
và cường độ sức kháng trên đoạn cọc nằm trong lớp đất dính thứ “i”:
fc,i = αpfLcu,i (3.59)
trong đó:
αp - hệ số điều chỉnh cho cọc đóng, phụ thuộc vào tỷ lệ giữa sức kháng cắt
không thoát nước của đất dính cu và trị số trung bình của ứng suất pháp hiệu quả thẳng
đứng, xác định theo biểu đồ trên Hình 3.23a;
fL - hệ số điều chỉnh theo độ mảnh h/d của cọc đóng, xác định theo biểu đồ trên
Hình 3.23b;
Biểu đồ xác định các hệ số fL và αp trên Hình 3.23 là do Semple và Rigden xác
lập (1984).
Chú thích:
1) Đối với các loại đất cát, nếu trị số NP > 50 thì chỉ lấy NP = 50; nếu trị số Ns,i lớn hơn
50 thì lấy Ns,i = 50.
2) Đối với nền đá và nền ít bị nén như sỏi cuội ở trạng thái chặt, khi trị số NP > 100 có
thể lấy qb = 20 MPa cho trường hợp cọc đóng. Riêng đối với cọc khoan nhồi và ba rét thì sức
kháng mũi phụ thuộc chủ yếu vào chất lượng thi công cọc, nếu có biện pháp tin cậy làm sạch
mũi cọc và bơm vữa xi măng gia cường đất dưới mũi cọc thì có thể lấy giá trị qb như trường hợp
cọc đóng.
3.6.9.2 Sức chịu tải cho phép
Sức chịu tải cho phép Rc, (kN), cũng được xác định theo công thức 3.5:
γ0
Rc R c,k
γnγ k
Với γk - hệ số tin cậy kiến nghị lấy như sau:
γk = 3; áp dụng cho công trình vĩnh cửu, dài hạn, các kết cấu quan trọng;
γk = 2; áp dụng cho công trình tạm thời, ngắn hạn, các kết cấu không quan trọng.
3.6.10 Sức chịu của cọc theo kết quả thử động cọc bằng đóng búa
Sức chịu tải Rc,u của cọc, tính bằng kN, theo các số liệu thử động cọc bằng búa
đóng với độ chối dư thực tế (đo được) Sa ≥ 0,002 m, được xác định theo công thức:
Sa - độ chối dư thực tế, lấy bằng chuyển vị của cọc do một nhát búa đập hoặc sau
một phút rung;
Sel - độ chối đàn hồi của cọc (chuyển vị đàn hồi của đất và của cọc) xác định
bằng máy đo chuyển vị;
m1 - khối lượng của búa máy hay búa rung;
m2 - khối lượng cọc và đệm đầu cọc;
m3 - trọng lượng cọc dẫn (khi dùng búa rung m3= 0);
m4 - khối lượng quả búa;
ε - hệ số phục hồi va đập, khi đóng cọc bê tông cốt thép có dùng đệm đầu cọc
bằng gỗ ε2 = 0,2, còn khi dùng búa rung ε2 = 0
θ - hệ số phục hồi xung kích, 1/kN, xác định theo công thức:
1 np m
θ= + n f 4
2g(H-h) (3.62)
4 A A f m 4 +m 2
trong đó:
A; m4; m2 lấy như trong công thức 3.60 và 3.61;
np; nf - các hệ số chuyển đổi từ sức kháng động của đất sang sức kháng tĩnh của
đất và được lấy: đối với đất dưới mũi cọc np= 0,00025 s.m/kN; đối với đất trên thân cọc
nf = 0,025 s.m/kN;
Af - diện tích tiếp xúc giữa thân cọc với đất, (m2);
g - gia tốc trọng trường bằng 9,81 m/s2;
H - chiều cao rơi thực tế của quả búa, (m);
h - chiều cao bật lần thứ nhất của quả búa đi ê zen được lấy theo Điểm 2, chú
thích Bảng 3.20, (m) đối với các loại búa khác lấy h = 0.
Ngoài công thức 3.60 và 3.61 cho phép dùng các công thức đóng cọc khác đã
được kiểm chứng để xác định sức chịu tải của cọc.
Đối với cọc bê tông cốt thép có chiều dài lớn hơn 20 m, cũng như cọc thép có
chiều dài bất kỳ theo độ chối đàn hồi và độ chối dư khi thử cọc bằng búa cần được xác
định với sự trợ giúp của chương trình máy tính, theo phương pháp tính toán dựa vào lý
thuyết sóng va đập (phương pháp PDA). Các chương trình máy tính này cho phép sử
dụng thử tải cọc khoan nhồi bằng những loại búa có khối lượng lớn.
153
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Chú thích: Trong nền cát chặt, hệ số M ở các điểm 2, 3 và 4 trong Bảng 3.18 được
tăng lên 60 %.
Bảng 3.19 - Năng lượng xung kích tính toán của một nhát búa đóng Ed
(Bảng 12 - TCVN 10304:2014)
Năng lượng tính toán
Búa
của một nhát búa Ed, kJ
1. Búa treo hay búa tác dụng đơn GH
2. Búa đi ê zen dạng ống 0,9 GH
3. Búa đi ê zen dạng cần 0,4 WH
4. Búa đi ê zen khi đóng vỗ kiểm tra cho quả búa
rơi tự do G(H-h)
Chú thích:
1) G - trọng lượng quả búa.
2) h - chiều cao bật lần thứ nhất của quả búa đi ê zen từ đệm khí xác định theo thước đo,
m. Đối với các phép tính gần đúng có thể lấy:
h = 0,6 m đối với búa dạng cân;
h = 0,4 m đối với búa dạng ống.
Bảng 3.20 - Năng lượng tính toán tương đương một nhát búa của máy rung
(Bảng 13 - TCVN 10304:2014)
Lực xung kich của
100 200 300 400 500 600 700 800
máy rung, kN
Năng lượng tính toán
tương đương một
45 90 130 175 220 265 310 350
nhát búa của máy
rung, kJ
Chú thích: Khi đóng cọc qua tầng đất sẽ bị đào đi để tạo hố móng hay đóng qua lớp đất
có thể bị xói dưới đáy hố nước, độ chối tính toán phải được xác định theo sức chịu tải của cọc
đã trừ đi các lớp đất đó, còn những nơi có thể xuất hiện lực ma sát âm - phải kể đến ma sát âm
này.
154
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
3.6.11 Sức chịu của cọc theo kết quả thử tải trọng tĩnh
Thí nghiệm thử tải tĩnh đánh giá chính xác nhất khả năng chịu tải của cọc và
dùng để kiểm chứng giá trị sức chịu tải của cọc xác định bằng các phương pháp khác.
Khối lượng các thí nghiệm hiện trường xem trong Phụ lục D - TCVN 9393:2012.
Quy trình thí nghiệm thử tải tĩnh cọc chịu nén thẳng đứng dọc trục tuân theo yêu
cầu của TCVN 9393:2012 Cọc - Phương pháp thử nghiệm tại hiện trường bằng tải ép
tĩnh dọc trục.
Nếu tải trọng khi thử tải tĩnh cọc chịu nén đạt tới trị số làm cho độ lún “S” của
cọc tăng lên liên tục mà không tăng thêm tải (với S ≤ 20 mm) thì cọc rơi vào trạng thái
bị phá hoại và giá trị tải trọng cấp trước đó được lấy làm trị riêng của sức chịu tải Rc,u
của cọc thử.
Trong tất cả các trường hợp còn lại đối với móng nhà và công trình (trừ cầu và
công trình thuỷ), trị riêng về sức chịu tải trọng nén của cọc Rc,u, lấy bằng tải trọng thử
cọc ứng với độ lún S được xác định theo công thức sau:
S = ξ Sgh (3.63)
trong đó:
Sgh - độ lún giới hạn trung bình của móng nhà hoặc công trình cần thiết kế và
được quy định trong TCVN 9362:2012 Tiêu chuẩn thiết kế nền nhà và công trình, hoặc
trong Phụ lục E của tiêu chuẩn TCVN 10304:2014;
ξ - hệ số chuyển tiếp từ độ lún giới hạn trung bình sang độ lún cọc thử tải tĩnh
với độ lún ổn định quy ước (lún tắt dần).
Hệ số ξ lấy bằng 0,2 khi thử cọc với độ lún ổn định quy ước theo quy định trong
TCVN 9393:2012.
Nếu độ lún xác định theo công thức 3.63 lớn hơn 40 mm thì trị riêng của sức
chịu tải cực hạn của cọc Rc,u lấy bằng tải trọng tương ứng với độ lún S = 40 mm.
Đối với cầu và công trình thuỷ, sức chịu tải trọng nén cực hạn của cọc Rc,u lấy
thấp hơn một cấp tải trọng so với cấp tải trọng mà ở đó gây ra:
a) Chênh lệch độ lún sau một lần chất tải (với tổng độ lún đã đạt trên 40 mm) lớn
hơn chênh lệch độ lún sau lần chất tải kề trước tối thiểu 5 lần.
b) Lún không tắt dần trong suốt một ngày đêm và lâu hơn (với tổng độ lún đạt
trên 40 mm).
Nếu thử cọc với tải trọng tối đa bằng hoặc lớn hơn 1,5 Rc,u (trong đó Rc,u - sức
chịu tải của cọc tính theo công thức 3.29, 3.33 và 3.34, còn độ lún của cọc S thấp hơn trị
số xác định theo công thức 3.63, riêng đối với cầu và công trình thủy S < 40 mm, thì trị
riêng sức chịu tải của cọc Rc,u được phép lấy bằng giá trị tải trọng tối đa khi thử.
Chú thích:
1) Thông thường, phải thí nghiệm thử tải tĩnh cọc đến trạng thái phá hoại, khi có đầy đủ
luận cứ cho phép lấy tải trọng thử cọc tối đa bằng giá trị Rc,u đã dự tính.
2) Khi thí nghiệm thử tĩnh cọc chịu nén, quy định cấp chất tải từ 1/10 đến 1/15 sức chịu
tải cực hạn Rc,u dự tính của cọc.
155
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
3) Đối với cọc có chiều dài lớn, nhất là khi mũi cọc cắm vào tầng đất ít bị nén, biến
dạng bản thân cọc là đáng kể, sức chịu tải trọng nén của cọc có thể lấy bằng tải trọng thử cọc
ứng với độ lún S, có giá trị bằng độ lún xác định theo công thức 3.63 cộng thêm phần biến dạng
đàn hồi của cọc:
S = ξSgh + Se, (3.64)
trong đó:
Se - biến dạng đàn hồi thực tế của cọc, xác định theo công thức:
S e =β Nl (3.65)
EA
trong đó:
N - trị tiêu chuẩn tải trọng nén tác dụng lên cọc;
E - mô đun đàn hồi vật liệu cọc;
l - chiều dài cọc;
A - diện tích tiết diện ngang cọc.
β - hệ số phụ thuộc vào ứng suất nén phân bố dọc theo chiều dài cọc, có thể lấy β trong
khoảng từ 0,3 đến 0,7 - giá trị lớn lấy cho trường hợp cọc xuyên qua các tầng đất yếu cắm
xuống tầng ít bị nén, giá trị nhỏ lấy cho trường hợp mũi cọc tựa trên nền đất biến dạng nhiều.
Nếu có thí nghiệm đo biến dạng cọc thì nên lấy giá trị biến dạng đàn hồi của cọc Se từ
số liệu thực tế đo được.
4) Trong mọi trường hợp điều kiện về biến dạng của móng cọc phải thoả mãn.
156
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
157
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Trong trường hợp vào lúc bắt đầu thi công kết cấu phần trên của nhà hoặc công
trình kể cả đài cọc, cố kết của đất nền do đất đắp hoặc do bị chất tải cũng vừa được kết
thúc, hoặc sau thời điểm kể trên, độ lún khả dĩ của đất bao quanh cọc do còn cố kết dư
sẽ không lớn hơn một nửa trị số lún giới hạn của nhà và công trình cần thiết kế, khi đó
sức kháng của đất trên thân cọc cho phép được lấy giá trị dương mặc dù có hay không
có các vỉa than bùn. Đối với các vỉa than bùn trị số fi lấy bằng 5 kPa.
Nếu đã biết hệ số cố kết và mô đun biến dạng của than bùn nằm trong phạm vi
chiều sâu hạ cọc và có thể xác định độ lún của từng lớp đất dưới tác dụng của chất tải
thì khi xác định sức chịu tải của cọc cho phép lấy giá trị sức kháng của đất với dấu âm
(lực ma sát âm), và không tính từ đáy lớp than bùn dưới cùng mà tính từ đỉnh lớp đất có
độ lún phụ thêm do bị chất tải (tính từ thời điểm truyền tải trọng vào cọc) chiếm 50 %
trị số lún giới hạn của nhà hoặc công trình cần thiết kế.
3.7.3 Sức chịu tải của cọc khi xét đến ma sát âm
Quá trình tính toán gồm các bước sau đây:
Bước 1: Xác định mặt cắt địa chất và các chỉ tiêu sử dụng cho tính toán.
Bước 2: Xác định độ gia tăng áp lực bên trên Δp
Δp = dhd (3.66)
trong đó:
d - trọng lượng riêng của lớp đất đắp, (kN/m3);
hd - chiều dày lớp đất đắp, (m).
Bước 3: Tính toán độ lún của các lớp đất đắp dọc theo thân cọc:
- Xác định các thông số thí nghiệm nén cố kết từ kết qủa thí nghiệm trong
phòng;
- Tính toán độ lún của các lớp đất.
Bước 4: Xác định chiều dài đoạn cọc chịu ma sát âm:
Ma sát âm sảy ra là do độ lún của đất dọc so với thân cọc. Theo một số nghiên
cứu cho thấy ma sát âm chỉ sảy ra ở thân cọc tại mỗi lớp đất hoặc một phần của lớp đất
khi độ lún lớn hơn 10 mm.
Bước 5: Xác định độ lớn của ma sát âm:
Theo mục 3.7.2 ở trên.
Bước 6: Tính toán khả năng chịu lực tới hạn của cọc với sức kháng dương và sức chống
mũi:
Lực ma sát dương và sức chống mũi sẽ xuất hiện bên dưới độ sâu mà sự chuyển
vị tương đối giữa đất và cọc nhỏ hơn 10 mm. Sức kháng do ma sát dương sẽ được tính
cho những đoạn còn lại trên thân cọc.
Bước 7: Tính toán sức chịu tải cực hạn của cọc:
158
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
R c R c R c (3.67)
trong đó:
R c - sức chịu tải cực hạn tổng cộng bao gồm thành phần sức kháng bên do ma
sát dương và sức chống mũi, (kN);
3.7.4 Những biện pháp làm giảm ảnh hưởng của ma sát âm
Có thể sử dụng những biện pháp sau đây để làm giảm ảnh hưởng của ma sát âm:
- Làm tăng nhanh tốc độ cố kết của đất: Đối với những công trình không đòi hỏi
thời gian thi công gấp, sử dụng móng cọc đi qua các lớp đất yếu chưa cố kết. Để giảm
ma sát âm, có thể sử dụng các biện pháp thoát nước theo phương thẳng đứng như giếng
cát hoặc bấc thấm có gia tải trước. Phương pháp này có thể sử dụng cho cả cọc đúc sẵn
và cọc đổ tại chỗ.
- Làm giảm ma sát giữa đất và cọc trong vùng có ma sát âm: Tạo lớp phủ mặt
ngoài để ngăn ngừa đất yếu tiếp xúc trực tiếp với thân cọc bằng việc bi tum hoặc có thể
khoan tạo lỗ có kích thước rộng hơn tiết diện cọc để cách ly đất yếu với thân cọc. Biện
pháp này thi công đơn giả, chi phí thấp nhưng chỉ sử dụng được với cọc đúc sẵn.
- Dùng sàn giảm tải trên nền cọc: biện pháp này nhằm làm giảm tải trọng tác
dụng trực tiếp vào đất yếu, được áp dụng cho những công trình có tải trọng lớn như nền
nhà kho, nhà công nghiệp hoặc nền đường sau mố cầu. Phụ tải sẽ truyền từ sàn vào cọc
xuống các lớp đất tốt nên lớp đất yếu không phải chịu tác dụng của phụ tải này.
3.8 Xác định số lượng cọc và kiểm tra áp lực xuống cọc
3.8.1 Xác định số lượng cọc, bố trí cọc trong móng
a. Xác định sơ bộ kích thước đài cọc
- Khoảng cách tối thiểu giữa các cọc là 3d. Như vậy áp lực phản lực của cọc lên
đáy đài xác định theo công thức:
p tt Rctk2 (3.68)
3d
trong đó:
Rctk - sức chịu tải thiết kế của cọc, (kN);
d - đường kính cọc tròn hay cạnh cọc vuông, (m).
- Diện tích sơ bộ đáy đài:
sb N 0tt (3.69)
Ad tt
p n γ tbh
trong đó:
159
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
N 0tt - tổng tải trọng tính toán xác định đến đỉnh đài, (kN);
tb - trọng lượng thể tích bình quân của đài và đất trên đài, lấy tb = 20 kN/m3 ;
n - hệ số vượt tải, n = 1,1;
h - chiều sâu đặt đáy đài, (m).
b. Số lượng cọc trong móng
N
tt
N 0tt N dtt
n c β R ctk β R ctk (3.70)
trong đó:
β - hệ số kể đến mô men; móng chịu tải đúng tâm β = 1; móng chịu tải lệch tâm
β = 1,2 ÷ 1,5;
N dtt - trọng lượng sơ bộ của đài cọc và đất trên đế đài:
N dtt =nA dsb hγ tb (3.71)
c. Bố trí cọc
Khoảng cách giữa các cọc trong nhóm có quan hệ với điều kiện đất nền, sự làm
việc của từng cọc trong nhóm và giá thành của công trình.
Khoảng cách giữa các cọc gồm cần lựa chọn sao cho hiện tượng nâng cọc, làm
chặt đất giữa các cọc là nhỏ nhất đồng thời tận dụng được tối đa sức chịu tải của cọc và
cần phải đủ để có thể hạ được tất cả các cọc đến độ sâu thiết kế mà không làm hư hỏng
các cọc khác và công trình lân cận.
Khoảng cách giữa các cọc có thể xác định những điều kiện sau:
- Phương pháp thi công (cọc đóng hay cọc nhồi);
- Khả năng chịu tải của nhóm cọc.
Thông thường, khoảng cách tâm giữa hai cọc kề nhau lên lấy như sau:
+ Cọc ma sát không nhỏ hơn 3d;
+ Cọc chống không nhỏ hơn 2d;
+ Cọc có mở rộng đáy, không nhỏ hơn 1,5 đường kính mở rộng D hoặc
D+1 m khi D > 2 m.
Đối với các cọc nghiêng, ở mặt phẳng mũi cọc khoảng cách giữa trục cọc 3d,
mặt phẳng đế đài, khoảng cách bé nhất là 1,5d (trong đó d là đường kính với cọc tròn; là
cạnh cọc vuông hoặc cạnh lớn của cọc chữ nhật).
Khoảng cách từ mép đài đến trục hàng cọc ngoài cùng là 0,7d; đối với móng trụ
cầu khoảng cách từ mép đài đến mép ngoài dãy cọc biên phải 0,25 m.
Số lượng cọc khi bố trí theo tính toán ở trên được làm tròn số hoặc có thể lấy
cho phù hợp với sơ đồ bố trí cọc trên mặt bằng.
160
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Cọc trong nhóm chịu tải trọng lệch tâm nên bố trí sao cho điểm đặt của hợp lực
tải là gần nhất so với trọng tâm của mặt bằng nhóm cọc. Tùy thuộc vào số lượng cọc
trong móng, có thể bố trí theo một số dạng như tham khảo trong hình 3.25.
trong đó:
n - số lượng cọc trong móng;
161
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
xi; yi - tọa độ của cọc thứ i so với hệ trục đi qua trọng tâm của nhóm cọc, (m);
M ttx ; M tty - tổng mô men quay quanh trục x và y tính đến đáy đài, (kNm).
tt tt tt
M x M 0x Q 0y H Q
tt tt tt
M y M 0y Q 0x H Q
ở đây HQ - khoảng cách tử điểm đặt của lực ngang Q đến đáy đài, (m).
Lưu ý rằng điều kiện theo công thức 3.73 đảm bảo cho cọc không bị nhổ lên.
tt
Tuy nhiên, trong thực tế có một số trường hợp bắt buộc phải chấp nhận P min 0 , lúc
này phải kiểm tra cọc chịu nhổ theo công thức sau:
tt
Rt,u + W ≥ P min
trong đó:
W - trọng lượng của cọc (lấy hệ số vượt tải bằng 0,9), (kN);
Rt,u - sức chịu tải trong kéo theo cường độ vật liệu và theo chỉ tiêu cơ lý của đất
nền, (kN).
162
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Trong nền đất dính, sức chịu tải của nhóm cọc ma sát nhỏ hơn tổng sức chịu tải
của các cọc đơn trong nhóm. Mức độ giảm sức chịu tải của nhóm cọc trong trường hợp
này phụ thuộc vào khoảng cách giữa các cọc trong nhóm, đặc tính của nền đất, độ cứng
của đài cọc và sự tham gia truyền tải công trình của đài xuống cọc và đất.
Đối với cọc chống, sức chịu tải của nhóm cọc bằng tổng sức chịu tải của các cọc
đơn trong nhóm.
Có thể kể đến hiệu ứng nhóm η theo công thức Labarre:
d c (m 1)n (n 1)m
η 1 arctg (3.75)
lc 90mn
trong đó:
dc - đường kính cọc, (m);
lc - khoảng cách giữa các cọc, (m);
m - số hàng cọc;
n - số cọc trong mỗi hàng;
mn - tổng số cọc trong móng.
Kiểm tra sức chịu tải của nhóm cọc so với tổng tải trọng tính toán đến đáy đài
theo điều kiện:
R nhom ηn c R c (3.76)
Ở đây, nc là số lượng cọc trong móng.
3.9 Kiểm tra cọc khi chịu đồng thời mô men và lực ngang
3.9.1 Sơ đồ phân bố tải ngang lên đầu cọc
Ngoại lực tác dụng lên cọc ngoài tải trọng thẳng đứng do lực dọc còn có 2 thành
phần tại chân cột là mô men và lực ngang.
3.9.1.1 Với móng có 1 cọc
163
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Q tc Q0tc
Lực tại cao trình đỉnh cọc: tc tc tc
(3.77)
M M 0 Q 0 h m
trong đó:
Qtc - lực ngang tác dụng lên cọc, (kN);
Q0tc - tổng lực ngang do tải trọng kết cấu bên trên, (kN);
Mtc - mô men tác dụng lên cọc, (kNm);
M 0tc - tổng mô men do tải trọng kết cấu bên trên, (kNm);
hm - chiều cao đài cọc (khoảng cách từ điểm đặt lực ngang đến đáy đài (m).
trong đó: n là số lượng cọc trong móng. Các chú thích khác giống như công thức
3.77 ở trên.
Hình 3.28 - Sơ đồ tính toán với móng có nhiều cọc, mô men và lực ngang vuông góc với
mặt phẳng hàng cọc
a) Tại cao trình mặt trên đài; b) Tại cao trình đỉnh cọc
164
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
2
σ' y (kN/m )
Hình 3.29 - Sơ đồ làm việc của cọc chịu tải trọng ngang
Khi tính toán cọc chịu tải trọng ngang, đất xung quanh cọc được xem như môi
trường đàn hồi tuyến tính được mô phỏng bằng mô hình nền Winkler.
'y
' y C zy y C zy (kN/m3) (3.79)
y
Phương trình trục uốn của cọc có dạng:
d 4y
E bI + σ zy =0 (3.80)
4
dz
Với hệ số nền theo phương ngang, C zy =K z thay đổi tuyến tính theo chiều sâu.
165
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
K ψ0 M0 Q0
σ z= Z e y 0 A 1- B1+ 2 C 1+ 3 D 1 (3.81)
α bd α bd α bdE bl α bd E bl
Q0
M z = α 2bdE bl A 3 α bd E blψ 0 B 3 M 0 C 3 D3 (3.82)
α bd
Q z = α 3bdE bl y 0A 4 α bd
2
E bl ψ 0 B 4 α bdM 0 C 4 Q 0 D 4 (3.83)
trong đó:
Ze - chiều sâu tính đổi, Ze = bdZ
le - chiều sâu tính đổi, (m); le = bdl
bd - hệ số biến dạng:
K bc
α bd = 5 (3.84)
E bI
bc - chiều rộng quy ước của cọc, (m):
+ Khi d ≥ 0,8m, bc = d + 1m;
+ Khi d < 0,8m, bc = 1,5d + 0,5m
Các hệ số A1; B1; C1 và D1 tra Bảng 3.22.
Các chuyển vị ngang δHH, δHM, δMH, δMM của cọc ở cao trình mặt đất, do các ứng
lực đơn vị đặt tại cao trình này như sau:
1
δ HH = 3 A0 (3.85)
α bd E b I
1
δ HM =δ HM = 2 B0 (3.86)
α bd E b I
1
δ MM = C0 (3.87)
α bd E b I
Các hệ số A0; B0 và C0 tra Bảng 3.23.
HH MH
HM MM
Hình 3.30 - Sơ đồ tác động của mô men và tải ngang lên cọc
166
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
0,5 1,000 0,5 0,125 0,021 -0,021 -0,005 0,999 0,5 -0,125 -0,042 -0,008 0,999
0,6 0,999 0,6 0,180 0,036 -0,036 -0,011 0,998 0,6 -0,180 -0,072 -0,016 0,997
0,7 0,999 0,7 0.245 0,057 -0,057 -0,020 0,996 0,699 -0,245 -0,114 -0,030 0,094
0,8 0,997 0,799 0,320 0,085 -0,085 -0,034 0,992 0,799 -0,320 -0,171 -0,051 0,989
0,9 0,995 0,899 0,405 0,121 -0,121 -0,055 0,985 0,897 -0,404 -0,243 -0,082 0,980
1,0 0,992 0,997 0,499 0,167 -0,167 -0,083 0,975 0,994 -0,499 -0,333 -0,125 0,967
1,1 0,987 1,095 0,604 0,222 -0,222 -0,122 0,960 1,090 -0,603 -0,443 -0,183 0,946
1,2 0,979 1,192 0,718 0,288 -0,287 -0,173 0,938 1,183 -0,714 -0,575 -0,259 0,917
1,3 0,969 1,287 0,841 0,365 -0,365 -0,238 0,907 1,273 -0,838 -0,730 -0,356 0,876
1,4 0,955 1,379 0,974 0,456 -0,455 -0,319 0,866 1,358 -0,967 -0,910 -0,479 0,821
1,5 0,937 1,468 1,115 0,560 -0,559 -0,420 0,881 1,437 -1,105 -1,116 -0,630 0,747
1,6 0,913 1,553 1,264 0,678 -0,676 -0,543 0,739 1,507 -1,248 -1,350 -0,815 0,652
1,7 0,882 1,633 1,421 0,812 -0,808 -0,691 0,646 1,566 -1,396 -1,643 -1,036 0,529
1,8 0,848 1,706 1,584 0,961 -0,956 -0,867 0,530 1,612 -1,547 -1,906 -1,299 0,374
1,9 0,795 1,770 1,752 1,126 -1,116 -1,074 0,385 1,640 -1,699 -2,227 -1,608 0,181
2,0 0,735 1,823 1,924 1,308 -1,295 -1,314 0,207 1,646 -1,848 -2,578 -1,966 -0,057
2,2 0,575 1,887 2,272 1,720 -1,693 -1,906 -0,271 1,575 -2,125 -3,360 -2,849 -0,692
2,4 0,347 1,874 2,609 2,195 -2,141 -2,663 -0,941 1,352 -2,339 -4,228 -3,973 -1,592
2,6 0,033 1,755 2,907 2,724 -2,621 -3,600 -1,877 0,917 -2,437 -5,140 -5,355 -2,821
2,8 -0,385 1,490 3,128 3,288 -3,103 -4,718 -3,408 0,197 -2,346 -6,023 -6,990 -4,445
3,0 -0,928 1,037 3,225 3,858 -3,541 -6,000 -4,688 -0,891 -1,969 -6,765 -8,840 -6,520
3,5 -2,928 -1,272 2,463 4,980 -3,919 -9,544 -10,34 -5,854 1,074 -6,789 -13,69 -13,83
4,0 -5,853 -5,941 -0,927 4,548 -1,614 -11,73 -17,91 -15,07 9,244 -0,358 -15,61 -23,14
167
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Mô men uốn và lực cắt của cọc tại cao trình mặt đất:
Q Q
0
(3.88)
M 0 M Hl 0
Chuyển vị ngang yo và góc xoay ψo tại cao trình mặt đất:
y Q δ HH M 0δ HM
0 0 (3.89)
ψ 0 Q 0δ MH M 0δ MM
Chuyển vị của cọc tại cao trình đặt lực hoặc đáy đài:
168
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Ql30 Ml20
Δ n =y 0 +ψ 0 l 0 + + (3.90)
3E b I 2E b I
Góc xoay của cọc tại cao trình đặt lực hoặc đáy đài:
Ql 20 Ml0
ψ ψ0 (3.91)
2E b I E b I
α = ξ(1-0,5ξ); ở đây: ζ A s R s ;
R b bh 0
b - cạnh tiết diện ngang của cọc;
h0 - chiều cao làm việc của tiết diện ngang cọc.
b. Đối với cọc khoan nhồi (tiết diện hình tròn)
Lúc này, bài toán kiểm tra có thể tính toán như một cấu kiện chịu nén lệch tâm.
Điều kiện kiểm tra như sau:
M ≤ (RbSb – ΣσsiSsi) (3.92)
trong đó:
Sb - mô men tĩnh của diện tích tiết diện vùng bê tông chịu nén đối với các trục
tương ứng trong các trục nêu trên, (m3). Khi đó trong các cấu kiện chịu uốn vị trí của
trục được lấy như trong trường hợp cấu kiện chịu nén lệch tâm;
Ssi - mô men tĩnh của diện tích thanh cốt thép dọc thứ i đối với trục tương ứng
trong các trục nói trên, (m3);
σsi - ứng suất trong thanh cốt thép dọc thứ i, (kPa), đối với các loại thép AI, AII,
AIII, lấy σs = Rs.
169
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Đối với cọc khoan nhồi, việc kiểm tra chịu uốn sẽ cho phép quyết định cắt giảm
bớt cốt thép dọc ở đoạn dưới của cọc.
Phạm vi vùng
bê tông chịu nén
0,4244R
Hình 3.31 - Sơ đồ kiểm tra cọc theo khả năng chịu uốn
trong đó:
σzmax - mô men lớn nhất dọc theo thân cọc;
[σz] - áp lực tính toán cho phép, xác định như công thức dưới đây:
4
σ z = η1 η 2 σ 'v tgφ 1 +ξc 1 (3.94)
cosφ 1
trong đó:
σ’v - ứng suất hữu hiệu theo phương thẳng đứng tại độ sâu z;
c1, φ1 - lực dính và góc ma sát trong của đất;
ζ - hệ số, lấy bằng 0,6 cho cọc nhồi và cọc ống; lấy bằng 0,3 cho các cọc còn lại;
η1 - hệ số, lấy bằng 1 cho mọi trường hợp trừ công trình chắn đất, chắn nước lấy
bằng 0,7;
η2 - hệ số xét đến ảnh hưởng của phần tải trọng thường xuyên trong tổng tải
trọng:
Mp Mv
η2 (3.95)
nM p M v
ở đây:
MP - mô men do tải trọng thường xuyên;
170
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
171
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Hqu
Ha
Po,z= Ha
Pd,z=Hqu+Ha
172
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
2,12χ 3/4
λ1 = (3.100)
1+2,12χ 3/4
kn, kn1 - các hệ số được xác định theo công thức:
kn = 2,82 – 3,78υ + 2,18υ2 (3.101)
ứng với υ = (υ1 + υ2)/2 và khi υ = υ1
3.10.3 Tính toán độ lún của nhóm cọc từ độ lún của cọc đơn
Độ lún của nhóm cọc có thể tính toán từ độ lún của các cọc trong nhóm, có kể
đến tác dụng tương hỗ giữa chúng. Độ lún phụ thêm của cọc thứ “i” do cọc thứ “j” cách
cọc “i” một khoảng là a, chịu tải trọng Nj, bằng:
N j3/4
Si,j =δi,j (3.104)
G11
trong đó:
k v G11 k v G11
δi,j =0,17ln nếu 1 (3.105)
2G 2 a 2G 2 a
173
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
k v G11
và δi,j =0 nếu 1 (3.106)
2G 2 a
Độ lún của cọc thứ “i” trong nhóm n cọc khi biết rõ tải trọng tác dụng lên từng
cọc thứ “j” xác định theo công thức:
n Nj
si =s Ni + δij (3.107)
j=1 G1l
trong đó:
s(Ni) - độ lún của cọc thứ “i”, xác định theo công thức 4.96;
δi, j - hệ số, tính theo công thức 3.105 và 3.106, phụ thuộc vào khoảng cách giữa
cọc thứ “i” và các cọc thứ “j”;
Nj - tải trọng thẳng đứng tác dụng lên cọc thứ “j”.
Trường hợp sự phân bố tải trọng giữa các cọc chưa được xác định, công thức
3.107 có thể sử dụng để tính sự làm việc đồng thời giữa móng cọc và kết cấu phần thân,
theo đó phương pháp lực của cơ học kết cấu dùng một cách thuận lợi.
Độ lún của nhóm cọc lấy bằng giá trị trung bình độ lún của các cọc trong nhóm.
3.10.4 Tính toán độ lún của móng cọc theo mô hình móng khối quy ước
Thông thường việc tính toán móng cọc treo và nền của nó theo biến dạng được
tiến hành như đối với một móng khối quy ước trên nền thiên nhiên theo yêu cầu của
TCVN 9362:2012 Tiêu chuẩn thiết kế nền nhà và công trình. Độ lún của móng cọc bao
gồm phần biến dạng đàn hồi của bản thân cọc và lún của móng khối quy ước.
Đường bao của khối móng quy ước được xác định như sau (xem Hình 3.33a):
Dưới đáy là một mặt phẳng ABA’B’ đi qua chân cọc. Các mặt bên là các mặt
phẳng thẳng đứng ABCD, A’B’C’D’, ADA’D’ và BCB’C’ cách mặt biên của hàng cọc
thẳng đứng ngoài cùng một khoảng:
φ II,mt
a=h.tg (3.108)
4
nhưng lấy không quá 2d trong trường hợp dưới mũi cọc là nền đất dính có chỉ số dẻo IL
> 0,6 (d là đường kính mặt cắt ngang cọc), còn khi móng có cọc xiên, các mặt phẳng
ABCD, A’B’C’D’, ADA’D’ và BCB’C’ đi qua chân các cọc đó (xem Hình 3.33b). Trên
đỉnh là mặt đất san nền CDD’C’.
174
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Hình 3.33 - Ranh giới móng khối quy ước khi tính độ lún móng cọc
Góc ma sát trong tính toán trung bình của đất φmt,II được xác định theo công
thức:
φ II,mt =
φ l
II,i i
(3.109)
li
trong đó:
φII,i - góc ma sát trong tính toán của từng lớp đất có chiều dày li mà cọc xuyên
qua;
li - chiều dài đoạn cọc trong lớp đất thứ “i”.
Khi xác định độ lún của toàn khối móng, trọng lượng riêng của khối móng quy
ước bao gồm trọng lượng cọc và bệ cọc kể cả đất nằm trong khối đó.
Ngoài mô hình móng khối quy ước trong hình 3.33, cho phép dùng các mô hình
móng khối quy ước khác đã được công nhận (xem Phụ lục C - TCVN 10304:2014) để
tính lún cho móng cọc.
- Xác định phần tải trọng tác dụng lên các cọc và phần tải trọng do đài cọc dạng
tấm (bè) tiếp nhận.
Việc chọn chiều dài và khoảng cách giữa các cọc trong MHH dựa trên cơ sở tính
toán biến dạng bảo đảm sao cho độ lún, độ nghiêng và lún lệch nằm trong phạm vi cho
phép theo Phụ lục E - TCVN 10304:2014.
Chiều dày tầng chịu nén khi xác định độ lún của MHH cần được xác định theo
TCVN 9362:2012.
Việc tính toán MHH có thể thực hiện như tấm trên nền đàn hồi với hệ số nền
biến đổi. Trị trung bình của hệ số nền có thể ấn định trực tiếp từ tính toán không gian
phi tuyến hoặc bằng cách giải bài toán đối xứng trục cho phần tử trụ, gồm cọc và đất
bao quanh. Khi ấn định giá trị hệ số nền trong các vùng biên và những vị trí tập trung
ứng suất khác cần kể đến yếu tố làm việc không gian của móng. Sự phân bố các đặc
trưng độ cứng trên mặt bằng trong trường hợp này được xác định trên cơ sở mô hình số
hóa với việc sử dụng các chương trình địa kỹ thuật hoặc các lời giải khác.
Dự tính độ lún của móng bè cọc có kích thước hơn 10x10 m có thể thực hiện
theo phương pháp lớp biến dạng tuyến tính như trong tiêu chuẩn thiết kế nền nhà và
công trình. ở đây việc tính toán nên lấy theo áp lực trung bình lên nền tại mặt phẳng đáy
dài, và tăng chiều dài tính toán của lớp lên một đại lượng bằng độ sâu hạ cọc với mô
đun biến dạng của lớp mà cọc xuyên qua lấy bằng vô cùng hoặc bằng mô đun biến
dạng của vật liệu cọc.
Độ lún tính toán của móng gồm nhiều cọc mà mũi cọc tựa lên đất có mô đun
biến dạng E ≥ 20000 kPa có thể xác định theo công thức:
0,13pb
S (3.110)
E
trong đó:
p - áp lực trung bình lên nền ở đáy đài, (kPa);
b - chiều rộng hoặc đường kính móng, (m);
E - mô đun biến dạng trung bình của lớp chịu nén dưới mặt mũi cọc với chiều
dầy bằng B, (kPa):
1
E E1 h1 k1 E2 h 2 k 2 ... Ei b hi 1ki (3.111)
B
trong đó:
E1, E2, Ei - mô đun biến dạng của lớp 1, 2 và lớp i, (kPa);
h1, h2, hi - chiều dày của lớp 1, 2 và lớp i, (m);
k1, k2, ki - hệ số kể đến độ sâu của lớp lấy theo Bảng 3.24 tùy theo độ sâu của
lớp đáy.
Bảng 3.24 - Trị số k
Độ sâu của đáy lớp
(0-0,2)B (0,2-0,4)B (0,4-0,6)B (0,6-0,8)B (0,8-1)B
(phần lẻ của B)
176
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
3.11 Kiểm tra điều kiện áp lực của nền đất tại mặt phẳng mũi cọc
3.11.1 Xác định áp lực xuống đất nền tại mặt phằng mũi cọc
Điều kiện kiểm tra áp lực đất nền tại mặt phẳng mũi cọc như sau:
- Khi móng chịu tải đúng tâm:
p tctb R M (3.112)
- Khi móng chịu tải lệch tâm:
p tctb R M
tc (3.113)
p max 1,2R M
trong đó:
p tctb - áp lực tiêu chuẩn trung bình tại mặt phẳng mũi cọc, (kPa):
tc
N tcqu tc
M xqu tc
M yqu
p max = + + (3.114)
Fqu Wx Wy
p tcmax - áp lực tiêu chuẩn lớn nhất tại mặt phẳng mũi cọc, (kPa); khi móng chịu
tải trọng lệch tâm theo 2 phương xác định theo công thức:
tc
N tcqu N 0tc N 0qu
tc
p = tb = (3.115)
Fqu Fqu
tc
N 0 - lực dọc do kết cấu bên trên tác dụng xuống móng, (kN);
tc
N 0qu - trọng lượng móng khối quy ước, (kN) - bao gồm đài, đất trên đài, cọc và
đất nến xung quanh cọc trong phạm vi móng khối quy ước;
tc tc
M xqu; M yqu - tổng mô men quay quanh trục x và y tính đến mặt phẳng mũi cọc,
(kNm);
Fqu - diện tích đáy móng khối quy ước, (m2), Fqu = AquBqu; ở đây Aqu; Bqu là các
cạnh của móng khối quy ước, xác định theo mục 3.10.4 ở trên;
Wx; Wy - mô men kháng uốn của móng khối quy ước theo phương trục x và y,
3
(m );
RM - sức chịu tải của đất nền tại mặt phẳng mũi cọc, (kPa), xác định theo mục
3.11.2 dưới đây.
177
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
3.11.2 Sức chịu tải của đất nền tại mặt phằng mũi cọc
Sức chịu tải của nền đất tại mặt phẳng mũi cọc được xác định theo công thức
sau:
m1 m 2
RM = (ABquII + BHqu’II + DcII) (3.116)
k tc
trong đó:
A, B, D - hệ số, tra bảng dựa vào góc ma sát trong φII của đất nền tại mặt phẳng
mũi cọc;
II - trọng lượng riêng của đất, (kN/m3);
Hqu - chiều sâu đặt móng quy ước, (m); Hqu = h + H, trong đó h là chiều sâu đặt
đáy đài; H là khoảng cách từ đáy đài đến mặt phẳng mũi cọc;
Aqu, Bqu - kích thước đáy móng khối quy ước, (m).
Dưới tác dụng của phản lực các đầu cọc, nếu đài không đủ độ bền, đài sẽ bị chọc
thủng theo tháp chọc thủng xuất phát từ chân cột, các mặt nghiêng 450 so với trục thẳng
đứng. Kiểm tra chọc thủng của cột đối với đài từ điều kiện:
P α1 b c +c 2 +α 2 l c +c1 h 0 R bt (3.117)
2 2
h h
α1=1,5 1+ 0 ;α 2 =1,5 1+ 0 (3.118)
c1 c2
trong đó:
P - lực gây chọc thủng, (kN), bẳng tổng phản lực các cọc nằm ngoài tháp chọc
thủng;
bc; lc - kích thước tiết diện cột, (m);
c1; c2 - khoảng cách trên mặt bằng từ mép cột đến mép của đáy tháp chọc thủng,
(m);
Rbt - cường độ chịu kéo tính toán của bê tông, (kPa);
h0 - chiều cao làm việc của đài, (m); h0 = h - a, với a là khoảng cách từ trọng tâm
cốt thép tính toán đến đáy đài.
Cần kiểm tra khả năng chọc thủng qua mép trong của cọc (so với vị trí cột) của
các cọc đặt gần cột, sau đó kiểm tra khả năng chọc thủng qua mép trong của các hàng
cọc ở xa hơn.
Khi c1 > h0 hoặc c2 > h0 thì phải lấy h0/c1 = 1 hoặc h0/c2 = 1 để tính, tức là coi
tháp chọc thủng nghiêng 450, do đó α1 hoặc α2 = 2,12. Khi c1 < 0,5h0 hoặc c2 < 0,5h0 thì
lấy c1 = 0,5h0 hoặc c2 = 0,5h0 để tính, nghĩa là α1 hoặc α2 = 3,35.
b. Chọc thủng ở góc đài
Điều kiện kiểm tra:
trong đó:
b1, b2, c1, c2 - xem hình 3.34;
P - lực gây chọc thủng, (kN), bẳng tổng phản lực các cọc ở góc nằm trong diện
tích b1b2.
Rbt, α1, α2 - như công thức 3.118.
179
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
hđ
hđ
h0
h0
a
a
c1 c1
c 2 bc
b2 c 2
c1 lc b1 c1
180
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
n
M= ri Pi (3.122)
i=1
trong đó:
n - số lượng cọc trong phạm vi công xôn;
Pi - phản lực của đầu cọc thứ i, (kN);
ri - khoảng cách từ mặt ngàm đến trục cọc thứ i, (m).
Diện tích tiết diện cốt thép, (m2):
As = M (3.123)
0,9R s h0
trong đó:
h0 - chiều cao làm việc của đài tại tiết diện đó, (m);
Rs - cường độ chịu kéo tính toán của cốt thép, (kPa).
Từ diện tích cốt thép được tính toán theo 2 phương như trên, chọn và bố trí cốt
thép. Lưu ý thỏa mãn điều kiện về cấu tạo như sau:
- Đường kính cốt thép: ф ≥ 12 mm;
- Khoảng cách: 100 mm ≤ a ≤ 200 mm.
- Cần cấu tạo cốt thép chống nứt đối với bê tông khối lớn khi đài cọc có chiều
cao từ 1 m trở lên. Cốt thép bố trí ф12a200 cho mặt trên và ф12a200 ÷ 400 cho các mặt
xung quanh. (TCXD 305:2004, Bê tông khối lớn - Quy phạm thi công và nghiệm thu).
3.13 Tính toán, kiểm tra cọc đúc sẵn trong quá trình thi công
3.13.1 Kiểm tra cọc khi vận chuyển và lắp dựng
Đối với cọc đúc sẵn, cần phải kiểm tra cọc khi vận chuyển (đưa cọc từ nơi sản
xuất đến công trường) và lắp dựng (đưa cọc từ vị trí nằm ngang trên mặt bằng thành
phương phẳng đứng ở khung ép hoặc đóng cọc). Sơ đồ tính toán và kiểm tra trong hai
trường hợp này như hình 3.35 dưới đây.
Khi cọc bố trí 2 móc cẩu, cần bố trí móc cẩu sao cho mô men ở 2 sơ đồ là phù
hợp nhất vói lượng cốt thép đã được lựa chọn. Nên bố trí móc ở vị trí 1/4 ÷ 1/5 từ các
đầu cọc, khi chọn khoảng cách này là 1/5 giá trị mô men uốn như sau:
181
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
182
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
tt tt
Pc - trọng lượng tính toán của cọc, (kN); Pc = qL. Ở đây: q - tính toán theo công
thức 3.112; L - chiều dài đoạn cọc tính toán, (m).
Rs - cường độ chịu kéo tính toán của cốt thép, (kPa).
Từ Asmc , chọn ra đường kính cốt thép.
3.14 Đặc điểm thiết kế móng cọc trong vùng có động đất
Khi tính toán sức chịu tải của cọc làm việc dưới tải trọng nén hoặc nhổ, giá trị qp
(cường độ tính toán của đất ở mũi cọc) và fs (cường độ tính toán ma sát của đất với bề
mặt xung quanh cọc) nên nhân với hệ số giảm thấp điều kiện làm việc của đất mềm Mcl
và Mc2 cho trong bảng 3.25 trừ trường hợp cọc chống lên đá và đất hòn lớn.
Giá trị qp cũng phải nhân với hệ số điều kiện làm việc Mc3 = 1 khi Le ≥ 3 và Mc3
= 0,9 khi Le < 3 trong đó: Le - Chiều dài tính đổi của cọc xác định theo hướng dẫn ở
phần 4.6. Ma sát bên cọc, fsi trong khoảng giữa mặt đất đến độ sâu hu lấy bằng 0:
4
hu = (3.126)
α bd
trong đó:
αbd - hệ số biến dạng, xác định theo công thức 3.81.
Khi tính toán cọc theo điều kiện hạn chế áp lực lên đất qua mặt bên của cọc nêu
trong phần 3.8, dưới tác dụng của tải trọng động đất, lấy giá trị của góc ma sát trong
tính toán φ1 giảm như sau: Đối với động đất tính toán cấp 7-2 độ, 8-4 độ, cấp 9-7 độ.
Khi tính toán móng cọc của cầu, ảnh hưởng của động đất đến điều kiện ngàm
cọc vào cát bụi no nước đất sét và á sét dẻo chảy vào dẻo mềm hoặc á cát chảy thì hệ số
nền K cho trong Bảng 4.21 phải giảm đi 30%.
Khi tính toán sức chịu tải trọng của cọc chịu tác động của lực ngang cần phải kể
đến đặc trưng ngắn hạn của tác động động đất bằng cách tăng hệ số K2 thêm 30%, còn
tr|ờng hợp móng một hàn cọc với tải trọng tác dụng tại mặt phẳng vuông góc với hàng
đó thì K2 tăng lên 10%.
183
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
0,90 0,80 0,85 0,70 0,95 0,90 0,85 0,80 0,90 0,80 0,70
8
0,80 0,75 0,95 0,80 0,75 0,80 0,70 0,65
0,80 0,70 0,75 0,90 0,85 0,75 0,70 0,85 0,70 0,60
9
0,70 0,65 0,85 0,70 0,65 0,65 0,60
Chú thích: Trị số ở tử số cho cọc đóng, ở mẫu số cho cọc nhồi.
Sức chịu tải của cọc, Rc, làm việc với tải trọng nén và nhổ thẳng đứng theo kết
quả thí nghiệm hiện trường phải được xác định có xét đến tác động động đất theo công
thức:
Rc = kcRc,u (3.127)
trong đó:
kc - hệ số, bằng tỉ số giữa giá trị sức chịu tải trọng nén của cọc Rc,u nhận được
bằng việc kể đến các hệ số Mc1; Mc2; Mc3 như chỉ dẫn ở trên;
Rc,u - sức chịu tải cực hạn của cọc, (kN), xác định theo kết quả thí nghiệm tải
trọng tĩnh, tải trọng động (không tính đến tác động động đất).
Đối với móng trong vùng động đất cho phép dùng tất cả các loại cọc, trừ cọc
không có cốt thép ngang.
Khi thiết kế móng cọc trong vùng có động đất phải đưa mũi cọc tựa lên loại đất
đá, đất hòn lớn, cát chặt và chặt trung bình, đất sét có chỉ số sệt IL ≤ 0,5.
Không cho phép tựa mũi cọc lên cát rời bão hòa nước đất sét bụi có chỉ số sệt IL
> 0,5.
Độ cắm sâu cọc vào trong đất ở vùng động đất phải lớn hơn 4m, và khi mũi cọc
nằm trong nền đất cát bão hoà nước chặt vừa thì không nhỏ hơn 8m trừ trường hợp mũi
cọc tựa trên đá, cho phép giảm độ chôn sâu của cọc khi có những kết quả chính xác của
thí nghiệm cọc tại hiện trường bằng tác động bởi động đất mô phỏng.
Đài cọc dưới tường chịu lực của một khối nhà hoặc công trình cần phải liền khối
và bố trí trên cùng một cao độ. Trong trường hợp liên kết ngàm, chiều dài ngàm cọc vào
đài được xác định bằng tính toán có kể đến tải trọng động đất.
Không cho phép xây dựng móng cọc không có đài cho nhà và công trình
Khi có đủ cơ sở kinh tế - kỹ thuật, cho phép dùng móng cọc có đệm trung gian
bằng vật liệu rời (đá răm, sỏi sạn, cát hạt thô lớn và cát trung). Giải pháp này không
được sử dụng trong nền đất trương nở, đất than bùn, đất lún ướt, ở những vùng có hiện
tượng trượt và hang ngầm (các-xtơ và vùng khai thác mỏ).
Không nên tính toán cọc chịu tải trọng ngang trong móng có đệm trung gian.
Sức chịu tải trọng nén có kể đến tác động động đất nên xác định theo tất cả mặt bên của
cọc, tức là hu = 0, còn hệ số điều kiện làm việc của mũi cọc dưới tác dụng động đất Mcl
lấy bằng 1,2.
184
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
3.15 Tính toán móng cọc theo tiêu chuẩn châu Âu (EN 1997-1), [1]; [26]
3.15.1 Những nội dung chính của EN 1997-1 trong thiết kế móng cọc
Về trạng thái giới hạn: xem xét các trạng thái giới hạn dưới đây và danh mục áp
dụng khi phù hợp:
- Mất ổn định tổng thể;
- Tổn thất sức chịu tải của móng cọc;
- Cọc chịu nhổ hoặc không đủ độ bền kéo của móng cọc;
- Phá hoại đất nền do tải trọng ngang tác dụng lên móng cọc;
- Phá hoại kết cấu cọc khi chịu nén, kéo, uốn, cắt hoặc mất ổn định;
- Phá hoại kết hợp của nền đất và móng cọc;
- Phá hoại kết hợp của nền đất và kết cấu bên trên;
- Lún quá mức;
- Trương nở quá mức;
- Chuyển vị ngang quá mức;
- Chấn động quá mức
Về phương pháp thiết kế: việc thiết kế được dựa trên các phương pháp sau đây:
- Giá trị của phương pháp tính toán theo kinh nghiệm hoặc phân tích được chứng
minh bằng kết quả thử tải trọng tĩnh ở các tình huống so sánh;
- Kết quả thử tải trọng tĩnh được tính toán, bằng giá trị trung bình của các kết
quả hoặc cách khác, phù hợp với những kinh nghiệm thực tế có liên quan;
- Kết quả thử tải trọng động có giá trị được chứng minh bằng thí nghiệm tải
trọng tĩnh ở các tình huống so sánh;
- Quan trắc sự làm việc của móng cọc thí nghiệm, chứng tỏ rằng phương pháp
này được hỗ trợ bằng kết quả của việc khảo sát ngoài hiện trường và thí nghiệm đất nền.
trong đó:
PGk - thành phần tiêu chuẩn tĩnh tải của P;
PQk,i - thành phần tiêu chuẩn hoạt tải của P;
WGk - trọng lượng tiêu chuẩn của cọc;
Ψi - hệ số tổ hợp của tải thứ i.
Giá trị tính toán của Fc;d được tính bằng công thức:
Fc;d =γ G PGk +WGk + γ Q ψi PQk,i (3.130)
trong đó:
γG - hệ số riêng đối với tĩnh tải;
γQ - hệ số riêng đối với hoạt tải bất lợi.
Sức chịu tải trọng nén tiêu chuẩn của cọc:
Rc;k = Rsk + Rbk (3.131)
trong đó:
Rsk - sức chịu tải tiêu chuẩn thân cọc (ma sát giữa đất và thành cọc);
Rbk - sức chịu tải tiêu chuẩn ở mũi cọc.
Sức chịu tải trọng nén cho phép của cọc:
R sk R bk hoặc R tk R sk R bk (3.132)
R c ;d R c ;d
s b t t
trong đó:
γs - hệ số riêng của thành phấn ma sát;
γb - hệ số riêng của thành phấn chống mũi của cọc;
γt - hệ số riêng của sức chịu tải tổng cộng.
186
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
trong đó:
TGk - thành phần tiêu chuẩn tĩnh tải của T;
TQk,i - thành phần tiêu chuẩn hoạt tải của T;
WGk - trọng lượng tiêu chuẩn của cọc;
Ψi - hệ số tổ hợp của tải thứ i.
Giá trị tính toán của Ft;d được tính bằng công thức:
Ft;d γ G TGk γ G, fav W Gk γ Q ψi TQk,i (3.135)
trong đó:
γG - hệ số riêng đối với tĩnh tải bất lợi;
γQ - hệ số riêng đối với hoạt tải bất lợi;
γG,fav - hệ số riêng đối với hoạt tải thuận lợi.
Sức chịu tải trọng nén tiêu chuẩn của cọc:
Rt;k = Rstk (3.136)
trong đó:
Rstk - sức chịu tải trọng nhổ tiêu chuẩn của thân cọc).
Sức chịu tải trọng nén cho phép của cọc:
R stk (3.137)
R t ;d
st
Trong đó:
γst - hệ số riêng của thành phấn ma sát. Lưu ý rằng giá trị của γst phải lớn hơn γs.
3.15.4 Nội dung các phương pháp thiết kế đối với cọc
EN 1997-1 đưa ra 3 phương pháp thiết kế đối với các trạng thái giới hạn STR
(phá hoại hoặc biến dạng quá mức của kết cấu hoặc các phần tử kết cấu) và GEO (phá
hoại hoặc biến dạng quá mức của nền đất) ở các tình huống lâu dài và tạm thời, 3
phương pháp thiết kế khác nhau ở cách phân phối hệ số riêng giữa các tác động, ảnh
hưởng của các tác động, đặc tính và độ bền vật liệu.
Ở Phương pháp thiết kế 1, đối với tất cả các thiết kế, kiểm tra về nguyên tắc yêu
cầu cả hai loại tác động, được áp dụng trong hai tính toán khác nhau. Khi một trong các
loại tác động này chi phối rõ ràng đến thiết kế, không cần thiết phải thực hiện tính toán
cho trường hợp còn lại.
Ở Phương pháp thiết kế 2 và 3, chỉ yêu cầu toán một trường hợp đối với từng
phần của thiết kế và các hệ số được áp dụng gồm nhiều loại khác nhau theo tính toán
được xem xét.
187
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Ở Phương pháp thiết kế 2, hệ số áp dụng cho mỗi tác động hoặc ảnh hưởng của
tác động và với độ bền.
Ở Phương pháp thiết kế 3, hệ số áp dụng cho mỗi tác động hoặc ảnh hưởng của
tác động từ kết cấu và với các thông số độ bền của nền đất (hoặc vật liệu).
Các hệ số riêng cho sức chịu tải của cọc theo đất nền được tóm tắt trong các
bảng sau đây. Trong các bảng này, các thông số A, M, R được nhóm thành những tập
hợp, cụ thể:
A - thông số về tác động hoặc hiệu ứng của các tác động;
M - thông số về đất;
R - thông số về độ bền; các chữ số đi kèm biểu thị cho phương pháp thiết kế
được lựa chọn.
Bảng 3.26 - Hệ số độ bền riêng (R) đối với cọc đóng
Loại
Độ bền Ký hiệu
R1 R2 R3 R4
Nền b 1,0 1,1 1,0 1,3
Thân (cọc chịu nén) s 1,0 1,1 1,0 1,3
Tổng/tổ hợp (cọc chịu nén) t 1,0 1,1 1,0 1,3
Thân cọc chịu kéo s;t 1,25 1,15 1,1 1,6
Bảng 3.28 - Hệ số độ bền riêng (R) đối với cọc khoan bậc liên tục (CFA)
Loại
Độ bền Ký hiệu
R1 R2 R3 R4
Nền b 1,1 1,1 1,0 1,45
Thân (cọc chịu nén) s 1,0 1,1 1,0 1,3
Tổng/tổ hợp (cọc chịu nén) t 1,1 1,1 1,0 1,4
Thân cọc chịu kéo s;t 1,25 1,15 1,1 1,6
188
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
189
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
3.16 Ví dụ
3.16.1 Ví dụ 3.1 - Cọc bê tông cốt thép đúc sẵn
Thiết kế móng cọc dưới cột đơn của một nhà khung bê tông cốt thép có tường
chèn. Tiết diện cột 40 x 60 (cm). Chịu tải trọng tính toán (lệch tâm theo 2 phương) dưới
chân cột đặt tại mặt đất tự nhiên như sau:
N 0tt = 1020 kN; tt = 46 kNm;
M 0x tt = 220 kNm;
M 0y Q tt0x = 12 kN; Q tt0y = 4 kN
Nền đất từ trên xuống gồm 4 lớp, có chiều dày không đổi. Mực nước ngầm ở độ
sâu -2,2 m kể từ mặt đất tự nhiên. Chỉ tiêu cơ lý của các lớp như sau:
Lớp 1 dày 7,4 m; Lớp 2 dày 4,0 m; Lớp 3 dày 5,5 m.
γW Tỷ Kết quả thí nghiệm nén ép e-p
WL, W P, φ c qc
Lớp W kN/ trọng với áp lực nén p (kPa) N
% % ñoä kPa MPa
m3 hạt
100 200 300 400
1 37,8 33,9 21,8 17,4 2,69 0,18 1
2 42,5 46,1 28,2 17,8 2,68 5o50’ 11 1,148 1,112 1,081 1,062 0,25 3
3 28,7 41,0 24,8 19,0 2,70 16o45’ 29 0,797 0,773 0,752 0,733 2,66 16
191
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
dn
1 n
(2,68 1) x10
= 7,47 kN/m3
1 e 1 1,15
Lớp 3:
- Xác định tên đất theo chỉ số dẻo:
IP = WL – WP = 0,410 - 0,248 = 0,162
Theo bảng 6 - TCVN 9362:2012; 0,07 < IP = 0,162 < 0,17; đất thuộc loại á sét.
- Xác định trạng thái của đất theo chỉ số sệt:
W-W p 0, 287 0, 248 = 0,24
IL 0,162
Ip
Theo bảng 7 - TCVN 9362:2012; 0 < IL = 0,24 < 0,25; đất ở trạng thái nửa
cứng.
Vậy lớp 3 thuộc loại á sét nửa cứng.
- Xác định hệ số rỗng:
n 1 0,01W 2,7 x10(1 0,01x 27,8)
e 1 1 = 0,82
w 19
- Xác định dung trọng đẩy nổi:
dn
1 n
( 2,7 1) x10
= 9,34 kN/m3
1 e 1 0,82
Lớp 4:
- Xác định tên đất: lượng hạt có đường kính > 0,5 mm:
17,5 + 38 = 55.5% > 50%
Theo bảng 2 - TCVN 9362:2012, đất thuộc loại cát thô.
- Xác định trạng thái của đất: căn cứ kết quả xuyên tĩnh pt = 9 MPa; 15 MPa > qc
> 5 MPa; tra bảng 5 - TCVN 9362:2012, đất thuộc loại chặt vừa. Tương ứng hệ số rỗng
e = 0,55 ÷ 0,7, nội suy từ pt tìm được e = 0,61.
Vậy lớp 4 thuộc loại cát thô chặt vừa.
- Xác định dung trọng tự nhiên:
n (1 W ) 2,64 x10x (1 0,168) 3
W 19,15 kN/m
1 e 1 0,61
- Xác định dung trọng đẩy nổi:
dn
1 n
(2,64 1) x10
= 10,18 kN/m3
1 e 1 0,61
- Độ bão hòa:
192
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
W 2,64 x 0,168
G 0,727
e 0,61
Theo bảng 4 - TCVN 9362:2012, G trong khoảng 0,5 ÷ 0,8; vậy cát ở trạng thái
ẩm.
- Góc ma sát trong φ của đất cát xác định từ kết quả xuyên tiêu chuẩn theo Phụ
lục E - TCVN 9351:2012 theo công thức:
12 NSPT 15 12 x 25 15 = 32,32o = 32o20’, c ≈ 0
Lưu ý : Xác định góc ma sát trong và lực dính bằng sử dụng hệ số rỗng e = 0,61
với cát thô, tra bảng B1 - TCVN 9362:2012, tìm được φtc = 38,8o; ctc = 0,1 kPa.
- Mô đun biến dạng E, xác định từ kết quả xuyên tĩnh (Phụ lục E, TCVN
9352:2012): E = αqc; với đất cát α = 1,5 ÷ 3; lấy trung bình α = 2,25 có:
E = 2,25 x 9 = 20,25 MPa.
Ở đây lưu ý rằng nếu E tính từ hệ số rỗng e, theo bảng B1 - TCVN 9362:2012 sẽ
có giá trị là E = 34 MPa. Hoặc từ kết quả thí nghiệm xuyên tiêu chuẩn - theo công thức
E2 – TCVN 9351:2012 như sau:
a cNSPT 6
E
10
trong đó:
a - hệ số, lấy bằng 40 khi Nspt > 15; lấy bằng 0 khi Nspt < 15;
c - hệ số phụ thuộc vào loại đất:
- lấy bằng 3,0 với đất loại sét;
- lấy bằng 3,5 với đất cát mịn;
- lấy bằng 4,5 với đất cát trung;
- lấy bằng 7,0 với đất cát thô;
- lấy bằng 10 với đất cát lẫn sỏi sạn;
- lấy bằng 12 với đất sỏi sạn lẫn cát.
Thay số:
40 725 6
E = 25,7 MPa
10
Nhận xét: qua các chỉ tiêu như trên, ta nhận thấy lớp 1 và lớp 2 thuộc loại đất
yếu, lớp 3 và 4 đều có thể lựa chọn để đặt mũi cọc.
193
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
φ 2Q0tt 0 2x12
h 0,7tg 450 - =0,7tg 450 - = 0,67 m < 1,5 m
2 γB 2 17,4x1,5
Độ sâu đã chọn thỏa mãn điều kiện cân bằng áp lực.
194
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
195
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
ly = νl; với l là chiều dài cọc; l = 17,4 m; ν = 0,7 (đỉnh cọc ngàm vào đài và mũi
cọc treo trong đất) hoặc tựa lên đá và đất cứng.
Như vậy: ly = 0,7 x 17,4 = 12,18 m; λ = 12,18/0,3 = 40,6
thay số, ta có:
= 1,028 - 0,0000288 x 40,62 - 0,0016 x 40,6 = 0,915
Sức chịu tải cho phép trong trường hợp này:
RV = (RbAb + RsAs) = 0,915(11500x0,09 + 280000x8,04x10-4)
= 1153 kN
Sử dụng giá trị RV = 1028 kN để tính toán.
b. Sức chịu tải theo chỉ tiêu cơ lý của đất nền
b1. Sức chịu tải cực hạn
Sức chịu tải trọng nén cực hạn Rc,u, (kN), được xác định bằng công thức:
Rc,u = c(cqqbAb+ u∑cffili)
trong đó:
c - hệ số điều kiện làm việc của cọc trong đất, c = 1;
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc tại độ sâu zM = 18,9 m, lấy theo
Bảng 3.7; có qb = 8434 kPa
cq - hệ số điều kiện làm việc của đất ở dưới mũi cọc, hạ cọc bằng phương pháp
ép vào cát thô chặt vừa, theo Bảng 3.9 có cq = 1,1;
Ab - diện tích tiết diện ngang của cọc; Ab = 0,32 = 0,09 m2;
u - chu vi tiết diện ngang của cọc; u = 4x0,3 = 1,2 m;
cf - hệ số điều kiện làm việc của đất ở dưới mũi cọc và mặt bên cọc, lấy theo
Bảng 3.9;
fi - cường độ sức kháng trung bình của lớp đất thứ “i” trên thân cọc, xác định
bằng cách chia các lớp đất thành các lớp phân tố có chiều dày ≤ 2 m, lấy theo Bảng 3.8;
Việc tính toán được lập thành bảng sau:
Chiều dày Độ sâu zi, mfifili
Lớp đất IL / Độ chặt γcf,i fi (kPa)
li, (m) (m) (kN/m)
1 1,32 5,9 4,45 0 0 0
21 0,80 2,0 8,4 1,0 8,00 16,00
22 0,80 2,0 10,4 1,0 8,00 16,00
31 0,24 2,0 12,4 1,0 60,38 120,76
32 0,24 2,0 14,4 1,0 62,86 125,72
33 0,24 1,5 16,15 1,0 65,03 97,55
41 Chặt vừa 2,0 17,9 1,0 76,06 152,12
Tổng cộng 528,15
196
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Lưu ý: lớp đất 1 có chỉ số sệt IL > 1, ma sát đơn vị f ≈ 0, nên không cần phải chia
thành các lớp nhỏ.
thay số:
Rc,u = 1(1,1x8434x0,09 + 1,2x528,15) = 1468,74 kN
Hình 3.37 - Phân chia các lớp phân tố để tính thành phần ma sát bên giữa đất và thành
cọc
b2. Sức chịu tải cho phép theo chỉ tiêu cơ lý của đất nền
Sức chịu tải cho phép (theo công thức 3.5):
γ0
Rc = R
γ n γ k c,u
trong đó:
γ0 - hệ số điều kiện làm việc, kể đến yếu tố tăng mức độ đồng nhất của nền đất
khi sử dụng móng cọc, lấy bằng 1,15 trong móng nhiều cọc;
γn - hệ số tin cậy về tầm quan trọng của công trình, lấy bằng 1,15 với tầm quan
trọng của công trình cấp II;
γk - hệ số tin cậy theo đất lấy như sau: móng cọc đài thấp có đáy đài nằm trên
lớp đất biến dạng lớn; số lượng cọc trong móng có 1 đến 5 cọc; γk = 1,75.
1,15
R c1 = 1468,74=839,28 kN
1,15x1,75
197
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
c. Sức chịu tải theo chỉ tiêu cường độ của đất nền
c1. Sức chịu tải cực hạn
Sức chịu tải cực hạn Rc,u, (kN), của cọc theo đất nền là:
R c, u Q b Q f q b A b u f i l i
trong đó:
Ab - diện tích tiết diện ngang mũi cọc; Ab = 0,3 x 0,3 = 0,09 m2;
u - chu vi tiết diện ngang cọc; u = 0,3 x 4 = 1,2 m;
Sức kháng của đất dưới mũi cọc (khi 0, c = 0):
Cường độ sức kháng của đất rời dưới mũi cọc:
Qb = q’γ,pN’qAb
Xác định chiều sâu ngàm thực tế của mũi cọc vào đất LB: Mũi cọc cắm vào lớp
đất cát thô chặt vừa là 2,0 m - coi cọc ngàm vào lớp này, ta có LB = 2,0 m.
Từ Bảng 3.13, có ZL/d = 8, như vậy ZL = 8 x 0,3 = 2,4 m.
Ta có: LB = 2,0 m < ZL = 2,4 m, q’γ,p lấy theo giá trị bằng áp lực lớp phủ tại độ
sâu mũi cọc (có trị số bằng ứng suất pháp hiệu quả theo phương đứng do đất gây ra tại
cao trình mũi cọc), tính như sau:
- Tính toán cho lớp đất 1: lớp đất 1 được phân chia bởi mực nước ngầm, do vậy
được tính toán thành hai đoạn như sau:
+ Tử đáy đài đến cao độ -2,2 m:
q’γ,p 1,5m = 17,4x1,5 = 26,10 kPa
q’γ,p 2,2m = 17,4x2,2 = 38,28 kPa
+ Từ cao độ -2,2 m đến đáy lớp 1:
q’γ,p 7,4m = 38,28 + 7,93x5,2 = 79,52 kPa
- Tính toán cho lớp đất 2: từ cao độ -7,4 m đến -11,4 m:
q’γ,p 11,4m = 79,52 + 7,47x4,0 = 109,40 kPa
- Tính toán cho lớp đất 3: từ cao độ -11,4 m đến -16,9 m:
q’γ,p 16,9m = 109,40 + 9,34x5,5 = 160,77 kPa
- Tính toán cho lớp đất 4: từ cao độ -16,9 m đến -18,9 m:
q’γ,p 18,9m = 160,77 + 10,18x2 = 181,13 kPa
q’γ,p = q’γ,p 18,9m = 181,13 kPa
Từ bảng 3.13, có N’q = 100.
Thay số:
Qb = q’γ,pN’qAb = 181,13 x 100 x 0,09 = 1630,17 kN
198
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
1,5 26,10
11 0,7 17,40 12,1 - 15,39 0,442 10,77 7,54
2,2 38,28
2,2 38,28
12 5,2 7,93 12,1 - 15,39 0,442 10,77 56,02
7,4 79,52
7,4 79,52
2 4,0 7,47 17,9 5050’ 11,00 0,482 12,35 49,39
11,4 109,40
11,4 109,40
3 5,5 9,34 16,2 16045’ 29,00 0,472 39,48 217,15
16,9 160,77
16,9 160,77
4 2,0 10,18 32030’ 0 0,480 49,95 99,91
18,9 181,13
199
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
c2. Sức chịu tải cho phép theo chỉ tiêu cường độ của đất nền
Sức chịu tải cho phép (theo công thức 3.45):
γ0 γ0 Qb Qf
Rc= R c,u = γ kb + γ kf
γnγk γn
1,15 1630,17 516,01
R c2 = + = 801,40 kN
1,15 3 2
ở đây:
γ0 = 1,15; γn = 1,15, tương tự như sức chịu tải theo chỉ tiêu cơ lý của đất;
γkb = 3 và γkf = 2.
d. Sức chịu tải theo kết quả thí nghiệm xuyên tĩnh
d1. Sức chịu tải cực hạn
Sức chịu tải cực hạn của cọc theo kết quả xuyên tĩnh được xác định như:
Rc,u = qbAb+ u∑fili
trong đó:
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc xác định theo công thức:
qb = kcqc
qc = qc4 = 9000 kPa
kc = 0,5 (tra Bảng 3.16);
Thay số:
qb = kcqc = 0,5 x 9000 = 4500 kPa
u - chu vi tiết diện ngang của cọc; u = 4 x 0,3 = 1,2 m
Tính toán thành phần ma sát theo bảng dưới đây. Từ đó ta có sức chịu tải cực
hạn của cọc là:
Rc,u = qbAb+ u∑fili = 4500 x 0,09 + 1,2 x 618,48 = 1147,18 kN
200
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
qci, li, q ci
Lớp đất Loại đất αi li, kN/m
kPa m αi
1 Á sét nhão 180 30 5,9 35,40
2 Sét dẻo nhão 250 30 4,0 33,33
3 Á sét nửa cứng 2660 40 5,5 365,75
4 Cát thô chặt vừa 9000 100 2,0 180,00
Tổng cộng 618,48
d2. Sức chịu tải cho phép theo kết quả xuyên tĩnh
Xác định sức chịu tải cho phép Rc, (kN), theo công thức 3.5:
γ0 1,15
R c3 = R c,u = x1147,18 = 382,40 kN
γnγ k 1,15x3
γ0 = 1,15; γn = 1,15, tương tự như sức chịu tải theo chỉ tiêu cơ lý của đất;
γk = 3; với công trình vĩnh cửu, dài hạn, các kết cấu quan trọng.
trong đó:
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc nằm trong đất rời, với cọc ép:
qb= 300 Np = 300 x 25 = 7500 kPa
(NP = 25; chỉ số SPT trung bình trong khoảng 1d dưới và 4d trên mũi cọc).
Cường độ sức kháng trên đoạn cọc nằm trong lớp đất dính thứ “i”:
fc,i = αpfLcu,i
trong đó:
αp - hệ số điều chỉnh cho cọc đóng, phụ thuộc vào tỷ lệ giữa sức kháng cắt
không thoát nước của đất dính cu và trị số trung bình của ứng suất pháp hiệu quả thẳng
đứng, xác định theo biểu đồ trên hình 3.23a;
fL - hệ số điều chỉnh theo độ mảnh h/d của cọc đóng; h/d = 17,4/0,3 = 58, xác
định theo biểu đồ trên hình 3.23b có fL = 0,96
Cường độ sức kháng trung bình trên đoạn cọc nằm trong lớp đất rời thứ “i”:
201
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
10Ns,i
fs,i =
3
Tính toán thành phần ma sát theo bảng sau:
Lớp Độ li, c, 'ν,z fi, fili,
Loại đất N c/'ν,z p
đất sâu, m m kPa kPa kPa kN/m
Á sét nhão 1,5 26,10
11 0,7 1 15,39 0,48 0,7 10,34 7,24
2,2 38,28
Á sét nhão 2,2 38,28
12 5,2 1 15,39 0,26 1,0 14,77 76,83
7,4 79,52
Sét dẻo 7,4 79,52
2 4,0 3 11,00 0,116 1,0 10,56 42,24
nhão 11,4 109,40
Á sét nửa 11,4 109,40
3 5,5 16 29,00 0,215 1,0 27,84 153,12
cứng 16,9 160,77
Cát thô chặt 16,9
4 2,0 25 83,33 166,67
vừa 18,9
Tổng cộng 446,09
Tổng hợp sức chịu tải cực hạn của cọc như sau:
R c,u =q b A b +u f c,ilc,i +f s,ils,i
γ0 = 1,15; γn = 1,15, tương tự như sức chịu tải theo chỉ tiêu cơ lý của đất;
γk = 3; với công trình vĩnh cửu, dài hạn, các kết cấu quan trọng.
f. Tổng hợp và lựa chọn sức chịu tải thiết kế của cọc.
Các loại sức chịu tải đã tính toán cho kết quả như sau:
- Sức chịu tải theo cường độ vật liệu: RV = 1028,00 kN
- Sức chịu tải theo chỉ tiêu cơ lý: Rc1 = 839,28 kN
- Sức chịu tải theo chỉ tiêu cường độ: Rc2 = 801,40 kN
- Sức chịu tải theo kết quả xuyên tĩnh: Rc3 = 382,40 kN
- Sức chịu tải theo kết quả xuyên tiêu chuẩn: Rc4 = 403,44 kN
Chọn sức chịu tải thiết kế là giá trị nhỏ nhất Rctk = Rc3 = 382,40 ≈ 382 kN.
202
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Kiểm tra sự phù hợp của sức chịu tải theo cường độ vật liệu bằng cách xét tỷ số
RV
1028 = 2,68; như vậy tỷ số này trong khoảng từ 2 ÷ 3, đảm bảo điều kiện cọc
Rc 382
không bị phá hoại trong quá trình hạ cọc vào trong đất.
Lưu ý: Nếu không thỏa mãn điều kiện trên cần phải điều chỉnh vật liệu làm cọc
theo trình tự như sau:
+ Nếu RV < 2Rc: tăng đường kính thép; cường độ thép; tăng cấp độ bền của bê
tông; tăng số thanh thép dọc. Không nên tăng tiết diện hoặc chiều dài cọc, vì khi tăng
một trong hai thông số này, tất cả các loại sức chịu tải trên sẽ thay đổi theo.
+ Nếu RV > 3Rc: sức chịu tải theo vật liệu quá dư, thực hiện trình tự ngược lại
với trường hợp trên.
203
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
205
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Kb c 5 2500 x 0,95
bd 5 = 0,665
Eb I 27000000 x 0,000675
=0,000201 (m/kN)
Góc xoay của cọc ở do lực đơn vị H0 = 1 gây ra:
1 1
δ MM C0 x1,751 = 0,000145 (1/kNm)
α bd E b I 0,665x2700 0000x0,000 675
Mô men uốn và lực cắt của cọc tại cao trình mặt đất:
M0 = M + Ql0 = 0
Q0 = Q = 2,4 kN
Chuyển vị ngang y0 và góc xoay ψ0 tại cao trình mặt đất:
y0 = Q0δHH + M0δHM = 2,4x0,000455 + 0 = 0,00109 (m)
ψ0 = Q0δMH + M0δMM = 2,4x0,000201 + 0 = 0,000482 (rad)
Chuyển vị ngang và góc xoay của cọc tại cao trình đáy đài:
Ml30 Ql02
Δ n y 0 ψ 0l 0 3E I 2E I
b b
Ql30 Ml0
ψ ψo
2E b I E b I
206
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Trong công thức trên l0 là khoảng cách từ đáy đài đến mặt đất, với móng cọc đài
thấp nên l0 = 0, do vậy:
Δ = y0 = 0,00109 m; ψ = ψo = 0,000482 rad
Áp lực tính toán - бz (kPa); mô men uốn - Mz (kNm) và lực cắt Qz (kN) trong
các tiết diện cọc như sau:
K ψ0 M Q
σz Z e y 0 A 1 B1 2 0 C1 3 0 D 1
α bd α bd E b I α bd E b I α bd E b I
Q0
M z α 2bd E b Iy 0 A 3 α bd E b Iψ 0 B 3 M 0 C 3 D4
α bd
Q z α 3bd E b Iy 0 A 4 α 2bd E b Iψ 0 B 4 α bd M 0 C 4 Q 0 D 4
Thay số có kết quả như các bảng dưới đây.
Biểu đồ mô men dọc theo thân cọc:
Giá trị Mz (kNm)
Độ sâu từ đáy đài (m)
207
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
208
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
σ zmax σ z
Tại độ sâu z = 1,35 m kể từ đáy đài (thuộc lớp đất 1) có σzmax = 1,648 kPa;
Tính toán áp lực ngang lớn nhất cho phép với các thông số:
210
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Lớp đất 1 có: c1= 15,39 kPa; φ1 = 0; tại độ sâu 2,85 m (kể từ mặt đất) có σ’v =
43,43 kPa; η1 = 1; lấy η2 = 0,7; ξ = 0,3; thay số vào ta có:
4 4
σ z = η1η2
cosφ1
σ v tgφ1+ξc1 =1x0,7x
,
cos0
43,43xtg0+0,3x15,39
= 12,93 kPa
Như vậy: có σzmax = 1,648 kPa < [σz] = 12,93 kPa
Thỏa mãn điều kiện áp lực ngang dọc theo thân cọc.
Bước 9: Kiểm tra điều kiện áp lực tại mặt phẳng mũi cọc
Điều kiện kiểm tra áp lực đất nền tại mặt phẳng mũi cọc như sau:
p tctb R M
tc
p max 1,2R M
trong đó:
p tctb , p tcmax - áp lực tiêu chuẩn trung bình và lớn nhất tại mặt phẳng mũi cọc,
(kPa);
RM - sức chịu tải của đất nền tại mặt phẳng mũi cọc, (kPa).
a. Xác định kích thước của móng khối quy ước
Do lớp đất 1 là lớp đất yếu (á sét nhão - chỉ số sệt IL = 1,32), góc mở để xác định
ranh giới móng khối quy ước được tính từ đáy lớp đất này. Phạm vi móng khối quy ước
theo hình 3.39 dưới đây.
Góc ma sát trong trung bình của các lớp đất mà cọc xuyên qua:
φ tb =
φ l
i i
=
5,83x4,0+16,75x5,5+32,33x2,0
= 15,660
l i 4,0+5,5+2,0
Cạnh dài của đáy móng khối quy ước:
Aqu = A’ + 2Htg(φtb/4) = 1,8 + 2x11,5xtg3,920 = 3,39 m
Cạnh ngắn của đáy móng khối quy ước:
Bqu = B’ + 2Htg(φtb/4) = 1,5 + 2x11,5xtg3,920 = 3,09 m
b. Xác định trọng lượng của móng khối quy ước
Trọng lượng móng khối quy ước bao gồm các bộ phận: cổ móng; đài cọc; cọc và
các lớp đất nằm trong phạm vi móng khối quy ước. Tính toán cụ thể như sau:
- Trọng lượng cổ móng, đài cọc và đất trên đài:
Gd = Vdγtb = 1,7x2,0x1,5x20 = 5,10x20 = 102,00 kN
- Trọng lượng lớp đất 1- từ đáy đài đến mực nước ngầm, G1; (do thể tích khối
đất trong phạm vi móng khối quy ước trừ đi thể tích cổ móng, đài cọc và đất trên đài -
Vd và phần cọc nằm trong đoạn này):
211
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
G1 = (V1-Vd-Vc1)γ1
trong đó:
Vd = 1,7x2,0x1,5 = 5,10 m3
V1 = 3,39x3,09x2,2 = 23,05 m3
Vc1 = 0,3x0,3x0,7x5 = 0,315 m3
G1 = (23,05-5,10-0,315)x17,4 = 306,85 kN
- Trọng lượng do các lớp đất từ mực nước ngầm đến mũi cọc:
G2 = (V2-Vc2)γtb1-4
Trong đó:
V2 = AquBqu(h12+h2+h3+h4) = 3,39x3,09x(5,2+4,0+5,5+2,0) = 174,93 m3
Vc12 = 0,3x0,3x(5,2+4,0+5,5+2,0)x5 = 7,515 m3
Trọng lượng thể tích trung bình của các lớp đất này:
γi li 7,93x5,2 7,47x4,0 9,34x5,5 10,18x2,0
γ tb14
li 5,2 4,0 5,5 2,0
= 8,55 kN/m3
G2 = (174,93-7,515)x8,55 = 1431,40 kN
- Trọng lượng toàn bộ các cọc trong các lớp đất:
G3 = 0,3x0,3x5x[0,7x25 + 16,7x(25-10)] = 120,60 kN
Trọng lượng móng khối quy ước:
tc
N 0qu = Gd + G1 + G2 + G3 = 102,00 + 306,85 + 1431,40 + 120,60
= 1960,85 kN
212
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
tb/4=3,92o
tc +Q tc
M tcyqu = M 0y 0x H qu
= 191,3 + 10,4x18,9 = 387,86 kNm
2
3,39 x 3,09 = 5,40 m3
Wx
6
2
3,09 x 3,39 = 5,92 m3
Wy
6
d. Sức chịu tải của đất nền tại mặt phẳng mũi cọc
213
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Sức chịu tải của nền đất tại mặt phẳng mũi cọc được xác định theo công thức:
m1 m 2
RM = (ABquII + BHqu’II + DcII)
k tc
trong đó:
m1 = 1,3 - đáy móng khối quy ước là cát
m2 = 1,1 - giả thiết tỷ số L/H ≥ 4
ktc = 1,0 - các chỉ tiêu cơ lý của đất xác định bằng thí nghiệm trực tiếp
φII = 32020’; tra bảng 2.1 có: A = 1,54; B = 6,50; C = 8,66
cII = 0
γII = γdn4 = 10,18 kN/m3
γi li 17,4x2,2 7,93x5,2 7,47x4,0 9,34x5,5 10,18x2,0
γ'II
li 2,2 5,2 4,0 5,5 2,0
= 9,58 kN/m3
Thay số vào công thức trên, ta có:
1,3x1,1
RM = (1,54x3,09x10,18 + 6,50x18,9x9,58 + 8,66x0) = 1592,95 kPa
1,0
So sánh với điều kiện trên:
p tctb = 271,87 kPa < RM = 1592,95 kPa
tc
p max = 357,04 kPa < 1,2 RM = 1911,54 kPa
Thỏa mãn điều kiện áp lực lên đất nền tại mặt phẳng mũi cọc.
= 181,13 kPa
Áp lực phụ thêm do tải trọng ngoài tại mặt phẳng mũi cọc:
p 0 =p tbtc -p dz=18,9m = 271,87 - 181,13 = 90,74 kPa
Công trình thuộc dạng nhà khung bê tông cốt thép có tường chèn, theo bảng 16 -
TCVN 9362:2012 có độ lún tuyệt đối lớn nhất Sgh = 8 cm.
214
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Tính toán độ lún theo phương pháp tổng độ lún các lớp phân tố bằng cách chia
nền đất thành những lớp phân tố đồng nhất có chiều dày hi = 0,6 m < Bqu/4.
Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình ở độ sâu z kể từ đáy móng khối quy
ước:
pz = αp0 = α x 87,94
Trong đó α - hệ số tra bảng phụ thuộc vào tỷ số 2z/Bqu và Lqu/Bqu = 3,39/3,09 =
1,1
Lập bảng tính toán độ lún như sau:
pz=αp0 pdz
Lớp đất Điểm z (m) 2z/Bqu
(kPa) (kPa)
0 0 0 1,000 90,74 181,13
1 0,6 0,39 0,963 87,38 187,24
Cát thô 2 1,2 0,78 0,820 74,41 193,35
chặt vừa 3 1,8 1,17 0,639 57,98 199,45
4 2,4 1,56 0,486 44,10 205,56
5 3,0 1,95 0,370 33,57 211,67
Tại đáy lớp 5 có pz = 33,57 kPa < 0,2 pdz = 211,67x0,2 = 42,33 kPa, do vậy ta
dừng tính lún tại lớp này.
Độ lún tổng cộng:
n
p i h i 0,8 x0, 6 90, 74 33, 57
S=β = 87,38 74, 41 57,98 44,10
1 Ei 20250 2 2
215
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Hình 3.40 - Biểu đồ áp lực do tải trọng bản thân và do tải trọng công trình
= 905,76 kN
Các thông số:
c1 = 0,75 – dc/2 – lc/2 = 0,75 – 0,15 – 0,30 = 0,30 m
2 2
h 0,6
α1 1,5 1 0 1,5 1 = 3,35
c
1 0,3
c2 = 0,60 – dc/2 – bc/2 = 0,60 – 0,15 – 0,20 = 0,25 m < 0,5h0 α2 = 3,35
b1=0,4
b2=0,4
0,8
c2=0,25
0,7
0,6
0,1
c1=0,3
trong đó:
b1 = b2 = 0,3 + 0,1 = 0,4 m
P = P4 = 327,44 kN
Pcct 0,53,350,4 0,5x 0,25 3,350,6 0,5x 0,3x 0,6x900
= 1115,24 kN
Như vậy: P = 327,44 kN < Pcct = 1115,24 kN đạt.
217
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Kiểm tra điều kiện cường độ trên tiết diện nghiêng theo lực cắt
c=0,3
Hình 3.42 - Kiểm tra điều kiện cường độ trên tiết diện nghiêng
Điều kiện kiểm tra:
Q ≤ Qc = βbh0Rbt
trong đó:
Q - tổng phản lực của các cọc nằm ngoài tiết diện nghiêng, do các cọc 4 và 5:
Q = P4 + P5 = 327,44 + 284,11 = 611,55 kN
b - chiều rộng đài, b = 1,7 m
c = c1 = 0,3 m = 0,5h0 β = 1,56
Qc = βbh0Rbt = 1,56x1,7x0,6x900 = 1432,08 kN
Như vậy: Q = 611,55 kN < Qc = 1432,08 kN đạt.
b. Tính toán và bố trí thép cho đài cọc
P4,5
r4,5
MI=275,20
P1,4
r1,4
MII=198,48
218
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Bước 12: Kiểm tra cọc khi vận chuyển và lắp dựng, tính móc cẩu
a. Kiểm tra cọc khi vận chuyển và lắp dựng
Bố trí móc ở vị trí 1/5 từ các đầu cọc, lúc này giá trị mô men uốn lớn nhất ứng
với 2 sơ đồ khi vận chuyển và lắp dựng là Mmax = 0,07qL2
Trong đó:
L - chiều dài đoạn cọc, ứng với đoạn cọc mũi có L = 9,3 m
q - trọng lượng bản thân cọc:
219
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
220
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Với ktc - hệ số vượt tải, có thể lấy trung bình cho các loại tải trọng do kết cấu
bên trên là 1,15. Ta tìm được tải trọng tiêu chuẩn như sau:
tc = 313,04 kNm; Q tc = 87 kN; tc
N 0tc = 2192,30 kN; M 0x
tc = 102,6 kNm;
M 0y 0x
Q 0y =
20,9 kN
φ 2Q 0tt 0 2x100
h 0,7tg 450 - =0,7tg 450 - = 1,77 m < 1,8 m
2 γB 2 17,4x1,8
221
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Hình 3.46 - Sơ đồ tính toán móng, số liệu địa chất công trình
Chiều dài tính toán của cọc:
Ltt = (7,4 – 1,8) + 4,0 + 5,5 + 8,1 = 23,2 m
Chiều dài thực tế phải thi công cọc là:
Lt.tế = l1 + l2 +Ltt + lmũi
trong đó:
l1 - chiều dài đoạn bê tông xốp đầu cọc đập bỏ, (m); lấy l1 = 1,0 m;
l2 - chiều dài đoạn cọc chôn trong đài, lầy bằng 15 cm;
ltt - chiều dài tính toán của cọc, (m);
lmũi - chiều dài đoạn mũi cọc, (m); lấy bằng 0,5 lần cạnh hoặc đường kính cọc.
Chọn cọc có đường kính 0,8 m; lmũi = 0,5 x 0,8 = 0,4 m.
222
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Chiều dài thực tế phải thi công cọc bao gồm chiều dài tính toán; chiều dài đoạn
ngàm cọc vào trong đài (Lng) và chiều dài đoạn mũi cọc (Lm):
Lt.tế = 1,0 + 0,15 + 23,2+ 0,4 = 24,75 m
223
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
224
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
h - chiều sâu hạ cọc, kể từ mặt đất tự nhiên tới mũi cọc hoặc tới đáy phần mở
rộng mũi, h = 25 m.
Thay số:
qb = 0,75α4(α1γ’Id + α2α3γIh)
= 0,75 x 0,18x(39,52x10,18x0,8 + 71,72x0,59x9,77x25) = 1438,73 kPa
Ma sát của đất với bề mặt xung quanh cọc xác định bằng cách chia các lớp đất
thành các lớp phân tố có chiều dày ≤ 2 m.
Hình 3.46 - Phân chia các lớp phân tố để tính thành phần ma sát bên giữa đất và thành cọc
Việc tính toán được lập thành bảng sau:
Chiều dày Độ sâu zi, γcf fili
Lớp đất IL/ Độ chặt γcf fi (kPa)
li, (m) (m) (kN/m)
1 1,32 5,6 4,60 0 0 0
21 0,80 2,0 8,40 0,6 8,00 9,60
22 0,80 2,0 10,40 0,6 8,00 9,60
31 0,24 2,0 12,40 0,6 60,38 72,46
32 0,24 2,0 14,40 0,6 62,86 75,43
33 0,24 1,5 16,15 0,6 65,03 58,53
41 Chặt vừa 2,0 17,90 0,6 76,06 91,27
42 Chặt vừa 2,0 19,90 0,6 78,86 94,63
43 Chặt vừa 2,0 21,90 0,6 81,66 97,99
44 Chặt vừa 2,1 23,95 0,6 84,53 106,51
Tổng cộng 616,02
225
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Thay số:
Rc,u = γc(γcq qb Ab + uΣγcf fi li)
= 1x(0,9x1438,73x0,502 + 2,51x616,02) = 2196,23 kN
b2. Sức chịu tải cho phép theo chỉ tiêu cơ lý của đất nền
Sức chịu tải cho phép (theo công thức 4.5):
γ0
Rc = R
γ n γ k c,u
trong đó:
γ0 - hệ số điều kiện làm việc, kể đến yếu tố tăng mức độ đồng nhất của nền đất
khi sử dụng móng cọc, lấy bằng 1,15 trong móng nhiều cọc;
γn - hệ số tin cậy về tầm quan trọng của công trình, lấy bằng 1,15 với tầm quan
trọng của công trình cấp II;
γk - hệ số tin cậy theo đất lấy như sau: móng cọc đài thấp có đáy đài nằm trên
lớp đất biến dạng lớn; số lượng cọc trong móng có 1 đến 5 cọc; γk = 1,75.
1,15
R c1 = 2196,23=1255,00 kN
1,15x1,75
c. Sức chịu tải theo chỉ tiêu cường độ của đất nền
c1. Sức chịu tải cực hạn
Sức chịu tải cực hạn Rc,u, (kN), của cọc theo đất nền là:
R c, u Q b Q f q b A b u f i l i
trong đó:
Ab - diện tích tiết diện ngang mũi cọc; Ab = 0,502 m2;
u - chu vi tiết diện ngang cọc; u = 2,51 m;
226
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
227
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
c2. Sức chịu tải cho phép theo chỉ tiêu cường độ của đất nền
Sức chịu tải cho phép (theo công thức 3.45):
γ0 γ0 Q Q
Rc= R c,u = b+ f
γnγk γ n γ kb γ kf
d. Sức chịu tải theo kết quả thí nghiệm xuyên tĩnh
d1. Sức chịu tải cực hạn
228
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Sức chịu tải cực hạn của cọc theo kết quả xuyên tĩnh được xác định như:
Rc,u = qbAb+ u∑fili
trong đó:
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc xác định theo công thức:
qb = kcqc
Với: qc = qc4 = 9000 kPa
kc = 0,4 (tra Bảng 3.16);
Thay số:
qb = kcqc = 0,4 x 9000 = 3600 kPa
u - chu vi tiết diện ngang của cọc; u = 4 x 0,3 = 1,2 m
fi - cường độ sức kháng trung bình trên thân cọc trong lớp đất thứ “i” xác định
theo công thức:
q
f i = αc,i
i
Trong đó q là cường độ sức kháng mũi xuyên trung bình trong lớp đất thứ “i”
c, i
qci, li, q ci
Lớp đất Loại đất αi li, kN/m
kPa m αi
1 Á sét nhão 180 30 5,9 35,40
2 Sét dẻo nhão 250 30 4,0 33,33
3 Á sét nửa cứng 2660 40 5,5 365,75
4 Cát thô chặt vừa 9000 100 8,1 729,00
Tổng cộng 1163,48
Như vậy:
Rc,u = qbAb+ u∑fili = 3600 x 0,502 + 2,51 x 1163,48 = 4727,53 kN
d2. Sức chịu tải cho phép theo kết quả xuyên tĩnh
Xác định sức chịu tải cho phép Rc, (kN), theo công thức 3.5:
γ0 1,15
R c3 = R c,u = x4727,53 = 1575,84 kN
γnγ k 1,15x3
γ0 = 1,15; γn = 1,15, tương tự như sức chịu tải theo chỉ tiêu cơ lý của đất;
γk = 3; với công trình vĩnh cửu, dài hạn, các kết cấu quan trọng;
229
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
trong đó:
qb - cường độ sức kháng của đất dưới mũi cọc nằm trong đất rời, với cọc khoan
nhồi:
qb= 150 Np = 150 x 25 = 3750 kPa
(NP = 25; chỉ số SPT trung bình trong khoảng 1d dưới và 4d trên mũi cọc).
Cường độ sức kháng trên đoạn cọc nằm trong lớp đất dính thứ “i”:
fc,i = αpfLcu,i
trong đó:
αp - hệ số điều chỉnh cho cọc đóng, phụ thuộc vào tỷ lệ giữa sức kháng cắt
không thoát nước của đất dính cu và trị số trung bình của ứng suất pháp hiệu quả thẳng
đứng, xác định theo biểu đồ trên hình 3.23a;
fL - hệ số điều chỉnh theo độ mảnh h/d của cọc đóng; h/d = 23,2/0,8 = 29, xác
định theo biểu đồ trên hình 3.23b có fL = 1,00
Cường độ sức kháng trung bình trên đoạn cọc nằm trong lớp đất rời thứ “i”:
10Ns,i
fs,i =
3
Tính toán thành phần ma sát theo bảng sau:
Lớp Độ li, c, 'ν,z fi, fili,
đất
Loại đất
sâu, m
N c/'ν,z p
m kPa kPa kPa kN/m
Á sét nhão 1,8 31,32
11 0,4 1 15,39 0,48 0,7 10,77 7,54
2,2 38,28
Á sét nhão 2,2 38,28
12 5,2 1 15,39 0,26 1,0 15,39 80,03
7,4 79,52
Sét dẻo 7,4 79,52
2 nhão 4,0 3 11,00 0,116 1,0 11,00 44,00
11,4 109,40
Á sét nửa 11,4 109,40
3 5,5 16 29,00 0,215 1,0 29,00 159,50
cứng 16,9 160,77
Cát thô chặt 16,9
4 vừa 8,1 25 83,33 675,00
25,0
Tổng cộng 966,07
230
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Tổng hợp sức chịu tải cực hạn của cọc như sau:
R c,u =q b A b +u f c,ilc,i +f s,ils,i
γ0 1,15
R c4 = R c,u = x4307,33 = 1435,78 kN
γnγk 1,15x3
γ0 = 1,15; γn = 1,15, tương tự như sức chịu tải theo chỉ tiêu cơ lý của đất;
γk = 3; với công trình vĩnh cửu, dài hạn, các kết cấu quan trọng;
f. Tổng hợp và lựa chọn sức chịu tải thiết kế của cọc
Các loại sức chịu tải đã tính toán cho kết quả như sau:
- Sức chịu tải theo vật liệu làm cọc: RV = 3761,18 kN
- Sức chịu tải theo chỉ tiêu cơ lý: Rc1 = 1255,00 kN
- Sức chịu tải theo chỉ tiêu cường độ: Rc2 = 3149,71 kN
- Sức chịu tải theo kết quả xuyên tĩnh: Rc3 = 1575,84 kN
- Sức chịu tải theo kết quả xuyên tiêu chuẩn: Rc4 = 1435,78 kN
Chọn sức chịu tải thiết kế là giá trị nhỏ nhất Rctk = Rc1 = 1255,00 kN
Nhận thấy sức chịu tải theo vật liệu RV = 3761,18 kN khá lớn so với Rctk = 1255
kN, tuy nhiên, không thể giảm diện tích cốt thép (hàm lượng sẽ nhỏ hơn 0,4%); không
thể giảm cường độ thép (vì đã sử dụng loại AII). Tương tự, mác bê tông đã chọn là 250
là tối thiểu với cọc khoan nhồi. Do vậy, chấp nhận sức chịu tải theo vật liệu đã chọn.
Lưu ý: trong thực tế có thể xử lý bằng cách tăng chiều dài cọc lên. Lúc này sức
chịu tải theo vật liệu giữ nguyên, nhưng sức chịu tải theo đất nền sẽ tăng lên, từ đó
khoảng cách giữa sức chịu tải theo vật liệu làm cọc và sức chịu tải thiết kế sẽ thu hẹp
lại.
tt tt tt tt sb
N = N 0 + N d = N 0 + nA d γ tb h = 2520 + 1,1x14,14x20x1,8
= 3078 kN
Số lượng cọc trong móng:
N tt 3078
nc β 1,4x = 3,4 (cọc)
Rc 1255
Sơ bộ chọn 4 cọc và bố trí cọc theo dạng hình chữ nhật trên mặt bằng. Khoảng
cách cọc và kích thước thực tế của đài theo hình 3.50.
M ttx =M 0x
tt tt
+Q 0y h Q = 118 + 24x1,8 = 116,2 kNm
M tty =M 0y
tt tt
+Q 0x h Q = 360 + 100x1,8 = 540,0 kNm
Tổng lực dọc tính toán tính đến đáy đài theo kích thước đài thực tế:
tt tt tt tt tt
N N 0 N d = N = N 0 +nA d γ tb h = 2520 + 1,1x3,6x3,6x20x1,8
= 3033,22 kN
Tính toán áp lực xuống các đỉnh cọc được trình bày trong bảng sau:
tt
2 tt N
Cọc xi yi x i2 yi Mx
tt
My Pi
n
1 -1,20 1,20 670,01
2 1,20 1,20 895,01
5,76 5,76 116,20 540,00 758,30
3 -1,20 -1,20 621,60
4 1,20 -1,20 846,60
Trọng lượng tính toán của cọc từ đáy đài đến mũi cọc:
tt
Pc = nApLttγb = 1,1x0,502x(25,0-1,8)x25 = 320,28 kN
Kiểm tra điều kiện:
tt tt
Pmax Pc = 895,01 + 320,28 = 1215 kN < Rc = 1255 kN
tt
Pmin = 621,60 kN > 0; cọc không chịu nhổ
Vậy số lượng cọc và khoảng cách cọc đã bố trí là hợp lý.
Kiểm tra sự làm việc của cọc trong nhóm theo biều thức:
Rnhom = ncRctk ≥ Ntt
Hệ số nhóm η tính theo công thức Labarre:
(m 1)n (n 1)m 0,8 (2 1)2 (2 1)2
η 1 arctg d c 1 arctg x
lc 90mn 2,4 90x2x2
(2 1)2 (2 1)2
1 17,35 x = 0,807
90x2x2
trong đó:
dc - cạnh cọc; dc = 0,8 m
lc - khoảng cách giữa các cọc; lc = 2,4 m
Thay số:
Rnhom = 0,807x4x1209= 3902,65 kN > Ntt = 3033,22 kN
Móng thỏa mãn điều kiện làm việc trong nhóm.
233
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
2500x1,8
α bd = 5 Kb c 5 = 0,383
E bI 27000000x0,0201
Chiều sâu tính đổi:
le = bdl = 0,383 x 23,2 = 8,88 m
Tra bảng 4.19 có:
A0 = 2,441;
B0 = 1,621;
C0 = 1,751
Chuyển vị ngang của cọc ở do lực đơn vị H0 = 1 gây ra:
1 1
δ HH 3
A0 3
x2,441
α Eb I
bd 0, 383 x27000000x0,0201
= 0,00008 (m/kN)
Chuyển vị ngang của cọc ở do lực đơn vị Mo = 1 gây ra:
1 1
δ HM δ MH 2
B0 2
x1,621
α EbI
bd 0,383 x27000000x 0,000675
= 0,00002 (m/kN)
Góc xoay của cọc ở do lực đơn vị Ho = 1 gây ra:
234
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
1 1
δ MM C0 x1,751
α bd E b I 0,383x2700 0000x0,020 1
= 0,00000085 (1/kNm)
Mô-men uốn và lực cắt của cọc tại cao trình mặt đất:
Mo = M + Qlo = 0
Qo = Q = 25,0 kN
Chuyển vị ngang yo và góc xoay ψo tại cao trình mặt đất:
yo = QoδHH + MoδHM = 25x0,00008 + 0 = 0,002 (m)
ψo = QoδMH + MoδMM = 25x0,00002 + 0 = 0,0005 (rad)
Chuyển vị ngang và góc xoay của cọc tại cao trình đáy đài:
Ml30 Ql02
Δ n y 0 ψ 0l 0 3E I 2E I
b b
Ql30 Ml 0
ψ ψo
2E b I E b I
Trong công thức trên lo là khoảng cách từ đáy đài đến mặt đất, với móng cọc đài
thấp nên l0 = 0, do vậy:
Δ = y0 = 0,002 m; ψ = ψ0 = 0,0005 rad
Áp lực tính toán - бz (kPa); mô men uốn - Mz (kNm) và lực cắt Qz (kN) trong
các tiết diện cọc như sau:
K ψ0 M Q
σz Z e y 0 A1 B1 2 0 C1 3 0 D1
α bd α bd E b I α bd E b I α bd E b I
Q0
M z α 2bd E b Iy 0 A 3 α bd E b Iψ 0 B 3 M 0 C 3 D4
α bd
Q z α 3bd E b Iy 0 A 4 α 2bd E b Iψ 0 B 4 α bd M 0 C 4 Q 0 D 4
Thay số có kết quả như các bảng dưới đây.
235
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
236
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
237
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Hình 3.48 - Vị trí cốt thép dọc của cọc khi tính toán kiểm tra chịu uốn
239
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
trong đó:
σ’v - ứng suất hữu hiệu theo phương thẳng đứng tại độ sâu z = 2,35 m;
'ν2,2m = 17,4x2,2 = 38,28 kPa
'ν2,35m = 38,28 + 7,93x0,15 = 39,47 kPa
c1, φ1 - lực dính và góc ma sát trong của đất 1; c1 = 15,39 kPa; φ1 = 0;
ξ - hệ số, lấy bằng 0,6 cho cọc nhồi;
η1 - hệ số, lấy bằng 1 cho mọi trường hợp;
η2 - hệ số xét đến ảnh hưởng của phần tải trọng thường xuyên trong tổng tải
trọng; lấy η2 = 0,7.
Thay số:
4 39,47xtg0 0,6x15,39 = 25,86 kPa
σ z 1x0,7x cos0
Như vậy: có σzmax = 5,38 kPa < [σz] = 25,86 kPa
Thỏa mãn điều kiện áp lực ngang dọc theo thân cọc.
Bước 9: Kiểm tra điều kiện áp lực tại mặt phẳng mũi cọc
Điều kiện kiểm tra áp lực đất nền tại mặt phẳng mũi cọc như sau:
p tctb R M
tc
p max 1,2R M
trong đó:
p tctb , p tcmax - áp lực tiêu chuẩn trung bình và lớn nhất tại mặt phẳng mũi cọc,
(kPa);
RM - sức chịu tải của đất nền tại mặt phẳng mũi cọc, (kPa).
Góc ma sát trong trung bình của các lớp đất mà cọc xuyên qua:
f l = 5,83x4,0+16,75x5,5+32,33x8,1 = 21,440
i i
f tb=
l i
4,0+5,5+8,1
Cạnh dài của đáy móng khối quy ước:
Aqu = A’ + 2Htg(φtb/4) = 3,2 + 2x17,6xtg5,360 = 6,50 m
Cạnh ngắn của đáy móng khối quy ước:
Bqu = B’ + 2Htg(φtb/4) = 3,2 + 2x17,6xtg5,360 = 6,50 m
tb/4=5,36o
242
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
tc +Q tc
M tcyqu = M 0y 0x H qu
= 313,04 + 87,0x25,0 = 2488,04 kNm
6,5x6,52
Wx =Wy = = 45,77 m3
6
d. Sức chịu tải của đất nền tại mặt phẳng mũi cọc
Sức chịu tải của nền đất tại mặt phẳng mũi cọc được xác định theo công thức
sau:
m1 m 2
RM = (ABquII + BHqu’II + DcII)
k tc
Trong đó:
m1 = 1,3 - đáy móng khối quy ước là cát
m2 = 1,1 - giả thiết tỷ số L/H ≥ 4
ktc = 1,0 - các chỉ tiêu cơ lý của đất xác định bằng thí nghiệm trực tiếp
φII = 32020’; tra bảng 2.1 có: A = 1,54; B = 6,50; C = 8,66
cII = 0
γII = γdn4 = 10,18 kN/m3
γ l
i i 17,4x2,2 7,93x5,2 7,47x4,0 9,34x5,5 10,18x8,1
γ' II
l i
2,2 5,2 4,0 5,5 8,1
= 9,73 kN/m3
Thay số vào công thức trên, ta có:
1,3x1,1
RM = (1,54x6,5x10,18 + 6,50x25x9,73 + 8,66x0) = 2406,73 kPa
1,0
So sánh với điều kiện trên:
p tctb = 306,61 kPa < RM = 2406,73 kPa
243
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
= 243,22 kPa
Áp lực phụ thêm do tải trọng ngoài tại mặt phẳng mũi cọc:
p 0 =p tctb -p dz=18,9m = 306,61 - 243,22 = 63,39 kPa
Công trình thuộc dạng nhà khung bê tông cốt thép có tường chèn, theo Bảng 16 -
TCVN 9362:2012 có độ lún tuyệt đối lớn nhất Sgh = 8 cm.
Tính toán độ lún theo phương pháp tổng độ lún các lớp phân tố bằng cách chia
nền đất thành những lớp phân tố đồng nhất có chiều dày hi = 0,6 m < Bqu/4.
Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình ở độ sâu z kể từ đáy móng khối quy
ước:
pz = αp0 = α x 87,94
Trong đó α - hệ số tra bảng phụ thuộc vào tỷ số 2z/Bqu và Lqu/Bqu = 6,5/6,5= 1,0
244
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
pz=αp0 pdz
Lớp đất Điểm z (m) 2z/Bqu
(kPa) (kPa)
0 0 0 1,000 63,39 243,22
1 0,6 0,185 0,982 62,25 249,33
Cát thô 2 1,2 0,370 0,963 61,04 255,44
chặt vừa 3 1,8 0,554 0,900 57,05 261,54
4 2,4 0,738 0,824 52,23 267,65
5 3,0 0,923 0,741 46,79 273,76
Tại đáy lớp 5 có pz = 46,79 kPa < 0,2 pdz = 273,76x0,2 = 54,75 kPa, do vậy ta
dừng tính lún tại lớp này.
Độ lún tổng cộng:
n
p i h i 0,8 x 0, 6 90, 74 33, 57
S=β = 87,38 74, 41 57,98 44,10
1 Ei 20250 2 2
n
p i h i 0,8x0,6 63,39 46,79
S1=β =
20250
2 62,25 61,04 57,05 52,23 2
1 Ei
= 0,0068 (m) = 0,68 cm < Sgh = 8 cm
Thỏa mãn điều kiện về độ lún giới hạn.
245
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
b1=1,0
b2=1,0
0,8
c2=0,6
0,85
1,0
0,15
c1=0,5
246
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Trong đó:
Q - tổng phản lực của các cọc nằm ngoài tiết diện nghiêng, do các cọc 2 và 4:
Q = P2 + P4 = 895,01 + 846,60 = 1741,61 kN
b - chiều rộng đài, b = 3,6 m
c = c1 = 0,5 m
2 2
h 0,85
β 0,7 1 0 0,7 1 = 1,38
c 0,5
Qc = βbhoRbt = 1,38x3,6x0,85x900 = 3800,52 kN
Như vậy: Q = 1741,61 kN < Qc = 3800,52 kN đạt.
c=0,5
Hình 3.52 - Kiểm tra điều kiện cường độ trên tiết diện nghiêng
b. Tính toán và bố trí thép cho đài cọc
P2,4
r2,4
MI=275,20
P1,2
r1,2
MII=198,48
247
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
MI 1567,45 2 2
A sI = 0,9R h = 0,9x280000x0,85 = 0,007328 m = 73,28 cm
s 0
M II 1565,02 2 2
A sII = 0,9R h 0,9x280000x0,85 = 0,007307 m = 73,07 cm
s 0
Nhận thấy cốt thép tính theo hai phương tương đối giống nhau, chọn và bố trí
thép như sau:
Chọn thép 24ф20 có As = 75,41 cm2
Khoảng cách giữa các thanh thép:
l-2a'- 3600-2x35-20
a= = = 152 mm
n-1 24-1
248
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
249
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Chöông 4
MÓNG TRÊN NỀN ĐẤT YẾU
250
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
- Mực nước ngầm cao và có áp. Lúc này hạ mực nước ngầm rất tốn kém và đệm
cát không ổn định.
Đệm cát có các tác dụng sau đây:
- Lớp đệm cát đóng vai trò như một lớp chịu lực tiếp thu tải trọng công trình
truyền xuống lớp đất thiên nhiên. Làm tăng sức chịu tải của đất nền.
- Làm giảm độ lún của móng; giảm độ lún lệch của móng do có sự phân bố lại
ứng suất do tải trọng ngoài gây ra trong đất nền ở dưới tầng đệm cát.
- Giảm chiều sâu chôn móng từ đó giảm khối lượng vật liệu xây móng.
- Tăng nhanh tốc độ cố kết của nền, do đó làm tăng nhanh sức chịu tải của nền
và rút ngắn quá trình lún.
Tuy nhiên, khi sử dụng đệm cát cần phải chú ý đến trường hợp sinh ra hiện
tượng cát chảy, xói ngầm trong nền do nước ngầm hoặc hiện tượng hóa lỏng do tác
dụng của tải trọng động.
Kích thước đệm cát được xác định bằng tính toán nhằm thoả mãn 2 điều kiện:
ổn định về cường độ và đảm bảo độ lún của công trình sau khi có đệm cát nằm trong
giới hạn cho phép.
251
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
S2 - độ lún của các lớp đất nằm dưới đệm cát trong vùng chịu nén;
Sgh - độ lún cho phép.
h
hz
Đất yếu Đệm cát
hđ
pd,z=h+hđ pz,z=hđ
bz
trong quá trình thi công, do vậy công trình mau chóng đạt đến giới hạn ổn định.
Sử dụng cọc cát rất kinh tế so với cọc cứng, không bị ăn mòn, xâm thực. Biện
pháp thi công đơn giản không đòi hỏi những thiết bị thi công phức tạp.
253
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
trong đó:
γs - trọng lượng riêng của hạt đất, (kN/m3);
γn - trọng lượng riêng của nước, (kN/m3);
WL, WP - giới hạn chảy và giới hạn dẻo của đất, (%).
4.3.2.4 Xác định số lượng cọc và bố trí cọc trên mặt bằng
Tỷ lệ diện tích của cọc cát Ac so với diện tích nén chặt Anc được xác định như
sau:
A c e - e nc
(4.8)
A nc 1 e
Tổng diện tích mặt cắt ngang cọc cát cần gia cố:
e - e nc
A c A nc (4.9)
1 e
Số lượng cọc cát cần thiết:
A nc
n (4.10)
ac
trong đó:
e0 - hệ số rỗng ban đầu của nền đất;
ac - diện tích tiết diện ngang của một cọc cát.
Cọc cát thường được bố trí theo hình tam giác, đó là sơ đồ có lợi nhất về mặt
làm chặt đất ở khoảng giữa các cọc cát. Khoảng cách giữa các cọc là:
1 e nc γc
L 0,95d 0,95d (4.11)
e 0 e nc γ nc γ 0
Trọng lượng riêng của đất sau khi nén chặt bằng cọc cát:
γs
γ nc (1 W) (4.12)
1 e nc
trong đó:
W - độ ẩm của đất ở trạng thái tự nhiên,(%);
s - trọng lượng riêng của đất ở trạng thái tự nhiên, (kN/m3);
d - đường kính cọc cát, (m).
4.3.2.5 Xác định chiều sâu nén chặt
Chiều dài cọc cát - hay chiều sâu của đất nền cần được nén chặt được xác định
từ đáy móng đến hết vùng hoạt động HA của đất nền dựa vào chiều dày lớp tương
đương:
254
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
0,2b l 0,2b d
0,2b
L
Diện tích
đáy móng
b
Diện tích
nén chặt
0,2b
Hình 4.2 - Bố trí cọc cát để nén chặt nền Hình 4.3 - Sơ đồ để xác định khoảng cách
giữa tim các cọc cát
4.3.2.6 Kiểm tra cường độ tính toán của nền sau khi gia cố cọc cát
Ở phần trên ta mới giả thiết cường độ tính toán của đất nền sau khi gia cố R*.
Sau khi có kết quả về kích thước móng và diện tích nén chặt, tính toán lại R* căn cứ
theo tỷ lệ diện tích giữa cọc cát và phần đất còn lại:
R cAc R d Ad
R (4.15)
Ac Ad
trong đó:
Rd – cường độ tính toán của đất ban đầu, (kPa);
Rc – cường độ tính toán của cát làm cọc, (kPa);
Ac - diện tich mặt cắt ngang của toàn bộ cọc cát, (m2);
Ad - diện tich mặt cắt ngang của phần đất còn lại, (m2).
255
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
256
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
14 2,792 1,396 2,492 2,319 2,941 1,471 2,625 2,443 3,102 1,551 2,769 2,576
257
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
14 3,378 1,689 3,015 2,805 3,884 1,942 3,466 3,225 4,964 2,482 4,430 4,122
h= σ (4.17)
γ
trong đó:
258
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
d
Đệm cát
L
Giếng cát Đất yếu
Tầng không L
thấm nước
259
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Sgc e1ee Ld h
0 p
0
2
c
2
(4.20)
Trong đó:
E0 - hệ số rỗng của nền đất ở trạng thái tự nhiên;
ep - hệ số rỗng của nền đất khi có tải trọng ngoài;
dc - đường kính giếng cát;
L - khoảng cách giữa các trục giếng cát;
h - chiều dày lớp đất có giếng cát.
- Độ lún theo thời gian:
m
St v h q Pn (z,r,t) (4.21)
1e 1
- Mức độ cố kết:
Pn (z,r,t)
U t St 1- q 1-M z M r (4.22)
S
Trong các công thức trên:
mv - hệ số nén của đất;
e1 - hệ số rỗng ban đầu của đất;
q - tải trọng phân bố đều của công trình;
Pn(z,r,t) - áp lực nước lỗ rỗng;
h - chiều dày lớp đất có giếng cát.
4.4.4 Thi công giếng cát
Quá trình thi công giếng cát nói chung giống như cọc cát. Có thể hạ ống thép
xuống bằng máy đóng hoặc máy rung. Giếng cát nói chung chưa được sử dụng phổ biến
ở nước ta.
trường hợp này có thể không cần quan tâm vị trí đặt mũi cọc.
- Dùng như một loại móng cọc: cọc tràm sẽ tiếp thu tải trọng từ đáy móng truyền
xuống các lớp đất tốt ở bên dưới. Trường hợp này cần lưu ý chọn lớp đất tốt để đặt mũi
cọc nhằm phát huy thành phần sức chịu tải do mũi cọc.
4.5.2 Lựa chọn chiều dài cọc
Căn cứ vào địa tầng của khu vực xây dựng và đặc điểm về thủy văn (mực nước
ngầm), lựa chọn lớp đất đặt mũi cọc, từ đó chọn độ sâu chôn móng và chiều dài cọc.
Cần linh hoạt trong việc lựa chọn độ sâu chôn móng sao cho chiều dài cọc phù hợp với
khả năng cung ứng ngoài thị trường, mặt khác cố gắng để cọc nằm dưới mực nước
ngầm, tránh cọc bị mục do khô nước.
4.5.3 Thiết kế cọc tràm theo phương diện làm chặt đất
Sử dụng cho đất yếu có hệ số thấm lớn K > A.10-5 (A = 0,1 – 9,9) như bùn cát
pha sét, bùn sét pha cát, than bùn, đất lún sụp: trường hợp này cọc tràm đóng vào đất
nền có tác dụng như những nêm nén chặt đất.
Hình 4.5 - Cấu tạo móng cọc tràm khi thiết kế theo phương diện làm chặt đất
261
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Từ điều kiện về nén chặt đất (hệ số rỗng yêu cầu eyc), khi đất bị lún xuống một
khoảng S, để cân bằng với diện tích đơn vị F, thì FS chính là thể tích cần bổ sung vào
trong đất.
Ta có:
e o e yc
S .H (4.23)
1 eo
- Thể tích hạt trong khối đất ban đầu V (V = FH) là:
1
Vhaït FH (4.24)
1 eo
ở đây:
H - chiều cao vùng đất cần gia cố;
e0 - hệ số rỗng ban đầu của đất;
eyc - hệ số rỗng của đất sau khi gia cố.
- Trước và sau khi nén chặt thể tích đất Vhạt là không thay đổi nên:
FH FH' 1 e yc
→ H' H (4.25)
1 e o 1 e yc 1 eo
- Từ đó xác định được số lượng cọc tràm cần thiết để nén chặt một đơn vị diện
tích đất:
S.1m 4S e o e yc 4S 4(e o e yc )
n 2
2 . (4.26)
d /4 d 1 e o d 2 d 2 (1 e o )
Trong công thức trên, d là đường kính cọc tràm, tính bằng m. Khi đường kính
tính bằng cm thì số lượng cọc tràm là:
262
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
40000(e o e yc )
n 2 (cọc/m2) (4.27)
d (1 e o )
Từ đó sẽ bố trí cọc, thông thường mật độ các cọc thường chọn là 16 cây/m2 ; 25
cây/m2 hoặc 36 cây/m2 tương ứng với khoảng cách giữa các cọc là 25x25 cm; 20x20 cm
hoặc 17x17 cm.
Bảng 4.3 - Sức kháng tính toán của đất dưới mũi cọc
263
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
- Sức chịu tải tính toán của cọc theo đất nền:
n
d c fi l i
R c Fc i 1
Pd (4.29)
k1 k2
trong đó:
Fc - diện tích tiết diện ngang của cây tràm ở mũi cọc.
Rc - Sức kháng tính toán của đất dưới mũi cọc - tra Bảng 4.3.
dc - đường kính cọc (đường kính trung bình);
fi - ma sát đơn vị giữa đất và thành cọc;
li - chiều dày lớp đất thứ i mà cọc xuyên qua;
k1; k2 - hệ số an toàn, lấy bằng 1,5 - 2.
fi có thể xác định bằng 2 cách sau:
fi = σxitgφi + ci
trong đó:
σxi = ξ01σzi
σzi = γihi
σzi, σzi - thành phần ứng suất ngang và ứng suất thẳng đứng do lớp đất thứ i, do
trọng lượng của đất nền xung quanh cọc gây nên (lấy giá trị trung bình của lớp đất thứ i)
ξ 01 - hệ số nén ngang của lớp đất thứ i (tra Bảng 4.4 dưới đây).
Bảng 4.4 - Hệ số nén ngang của đất
Tên đất Hệ số ỉ
Cát 0,33 – 0,43
Sét cứng 0,28 – 0,40
Sét pha 0,49 – 0,59
Sét dẻo 0,61 – 0,82
fi xác định dựa vào sức kháng xuyên của đất (Rcx) từ kết quả thí nghiệm hiện
trường:
fi = 0,01 Rcx khi Rcx 25 kg/cm2
fi = 0,005 Rcx khi Rcx ≥ 100 kg/cm2
Các giá trị ở giữa có thể xác định bằng cách nội suy.
Các bước xác định số lượng cọc, bố trí cọc,… giống như móng cọc ở chương 3.
264
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
- Mô đun biến dạng E, xác định từ kết quả xuyên tĩnh, Theo bảng E.5 – TCVN
9352:2012, với đất á cát, khi 1 MPa < qc < 3,5 MPa thì 3 < α < 5. Ở đây, qc = 1,33 MPa,
lấy α = 3. Ta có:
E = αqc = 3 x 1,33 = 3,99 MPa.
- Xác định hệ số nén trong khoảng áp lực 100 - 200 kPa (1-2 kG/cm2):
e100-e200 0,821 0, 789 0, 00032 kPa-1
a100-200 =
P 200-P100 200 100
Kết hợp với kết quả thí nghiệm hiện trường, N = 6, cho thấy lớp 1 là á cát dẻo
mềm thuộc loại trung bình.
Lớp 2:
- Xác định tên đất theo chỉ số dẻo:
Ip = WL – WP = 0,384 – 0,237 = 0,147;
Theo bảng 6 - TCVN 9362:2012, 0,07 < IP = 0,147 < 0,17; đất thuộc loại á sét.
- Xác định trạng thái của đất theo chỉ số sệt:
γW 1 1 0,807
1,91
- Mô đun biến dạng E, xác định từ kết quả xuyên tĩnh, Theo bảng E.5 - TCVN
9352:2012, với đất á sét dẻo cứng, khi qc < 1,5 MPa thì 5 < α < 8. Ở đây, qc = 2,52
MPa, lấy α = 4. Ta có:
E = αqc = 4 x 2,52 = 10,08 MPa.
- Xác định hệ số nén trong khoảng áp lực 100 - 200 kPa (1-2 kG/cm2):
e100-e200 0,780 0,757 0,00023 kPa-1
a100-200 =
P 200-P100 200 100
Kết hợp với kết quả thí nghiệm hiện trường, N = 17, cho thấy lớp 2 là á sét dẻo
cứng thuộc loại tương đối tốt.
Lớp 3:
- Xác định tên đất: lượng hạt có đường kính > 0,1 mm:
35 + 30 + 7 + 7,5 = 79,5% > 75%
Theo bảng 2 - TCVN 9362:2012, đất thuộc loại cát mịn.
266
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
- Xác định trạng thái của đất: căn cứ kết quả xuyên tĩnh qc = 6,8 MPa; 12 MPa >
qc > 4 MPa; tra bảng 5 - TCVN 9362:2012, đất thuộc loại chặt vừa. Tương ứng hệ số
rỗng e = 0,6 ÷ 0,75, nội suy từ qc tìm được e = 0,6525.
Vậy lớp 1 thuộc loại cát mịn chặt vừa.
- Xác định dung trọng tự nhiên:
Δ γ n (1+W) 2,64x10x(1+0,195)
γ W= = =19,10 kN/m3
1+e 1+0,6525
- Độ bão hòa:
ΔW 2,64x0,195
G= = =0,789
e 0,6525
Theo bảng 4 - TCVN 9362:2012, G trong khoảng 1 ÷ 0,8; vậy cát ở trạng thái no
nước.
- Góc ma sát trong và lực dính: sử dụng hệ số rỗng e = 0,6525 với cát hạt mịn,
tra bảng B1 - TCVN 9362:2012, tìm được φtc = 32,00; ctc = 0. Trong tính toán dùng φtt =
φtc/1,1 = 29,10 ≈ 2902’.
- Mô đun biến dạng E, xác định từ kết quả xuyên tĩnh, Theo bảng E.5 – TCVN
9352:2012, với đất cát mịn, khi qc > 2 MPa thì 1,5 < α < 3. Ở đây, qc = 6,80 MPa, lấy α
= 2. Ta có:
E = αqc = 2 x 6,80 = 13,60 MPa.
Ở đây lưu ý rằng nếu E tính từ hệ số rỗng e, theo bảng B1 - TCVN 9362:2012 sẽ
có giá trị là E = 28,00 MPa. Cần so sánh giữa E tính từ sức kháng xuyên tĩnh qc và theo
hệ số rỗng e, lấy giá trị nhỏ hơn (13,60 MPa) để đảm bảo an toàn.
Lớp 3 thuộc là lớp đất tốt.
Trụ hố khoan được thể hiện trên hình vẽ dưới đây.
267
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Căn cứ vào đặc điểm địa chất công trình và quy mô tải trọng đã cho, có thể sử
dụng nhiều phương án nền móng khác nhau. Tuy nhiên, ví dụ này trình bày về phương
án móng nông trên nền gia cố đệm cát.
Bước 2: Xác định tải trọng tiêu chuẩn tác dụng xuống móng
Giá trị tiêu chuẩn xác định theo công thức:
tt
tcA
A =
k tc
Với ktc - hệ số vượt tải, có thể lấy trung bình cho các loại tải trọng do kết cấu
bên trên là 1,15. Ta tìm được tải trọng tiêu chuẩn như sau:
268
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
2, 41
b= Asb 1, 27 m
kn 1,5
Cạnh dài: l = knb = 1,5 x 1,27 = 1,91 (m)
Chọn kích thước móng bxl = 1,3 x 2,0 (m)
p tc
max,min
tc
l
= Nlb 1± 6e
trong đó:
N tc =N 0tc +G = 652,20 + 1,3x2,0x1,5x20 = 730,20 kN
tc 136,53
e= M = 0,19 m
Ntc 730, 20
Thay số vào ta có:
730,20
l 2,0
tc 6x0,19
p tc = Nlb 1± 6e = 1±
max,min 2,0x1,3
tc
p tc = 440,93 kPa; p = 120,76 kPa
max min
tc tc
tc p max + p min 440,93 120,76
p tb = = 280,85 kPa
2 2
Kích thước móng không thỏa mãn điều kiện áp lực tại đáy móng. Tăng kích
thước móng lên thành bxl = 1,4 x 2,1 (m).
trong đó:
N tc =N 0tc +G = 652,20 + 1,4x2,1x1,5x20 = 740,40 kN
269
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
tc 136,53
e= M = 0,185 m
N tc 740, 40
Thay số vào ta có:
740,40
l 1± 2,1
tc 6x0,185
p tc = Nlb 1± 6e =
max,min 2,1x1,4
tc tc
p +p
tc 385, 06 118,62
p = max min
tb
= 251,84 kPa
2 2
Tính lại R với chiều rộng móng b = 1,4 m, có R = 357,00 kPa.
428, 40 385, 06
= 0,101 ≈ 10%
428, 40
Kích thước móng đã chọn thỏa mãn điều kiện áp lực dưới đáy móng.
Bước 6: Kiểm tra điều kiện áp lực tại đáy đệm cát
Sơ bộ chọn chiều dày đệm cát là 1,0 m.
Điều kiện kiểm tra:
pz,z=hđ + pd,z=h+hđ ≤ Rz
trong đó:
pz,z=hđ - áp lực phụ thêm do tải trọng công trình, (kPa);
pd,z=h+hđ - áp lực do trọng lượng bản thân của đất, (kPa);
- Áp lực do trọng lượng bản thân của đất tại đáy móng:
pd,z=1,5m = γ1h11 = 19,54 x 1,5 = 29,31 kPa
- Áp lực do trọng lượng bản thân của đất tại đáy đệm cát:
pd,z=2,5m = 19,54 x 2,5 = 48,85 kPa
- Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình tại đáy móng:
270
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
b=1,4m
1,5m
2,8m
1,3m
pd,z=h+hđ pz,z=hđ
bz=2,02m
b b
α f l ; 2z f
2,1
1,4
1,5;
2x1,0
1,4
1,43 0,606
pz,z=1,0m = 0,606 x 222,53 = 134,85 kPa
Tổng áp lực tại đỉnh lớp đất yếu:
pz,z=1,0m + pd,z=2,5m = 137,52 + 48,85 = 183,70 kPa
Cường độ tính toán của lớp đất yếu:
m1 m 2
Rz = (AbzII + Bhz’II + DcII)
k tc
trong đó:
m1 = 1,1 - nền là á sét dẻo mềm; chỉ số sệt IL = 0,621
m2 = 1,0
ktc = 1,0 - các chỉ tiêu cơ lý của đất xác định bằng thí nghiệm trực tiếp
φII = φtc = 11035’; tra bảng có: A = 0,219; B = 1,900; D = 4,370
γII = 18,20 kN/m3
cII = 9 kPa
γ‘II = 19,54 kN/m3
Diện tích đáy móng quy ước:
271
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
N tc 740,4 = 5,49 m2
Az
p 0z 134,85
l - b 2,1 1,4
a = 0,35 m
2 2
Chiều rộng móng khối quy ước:
Rz =
1,1x1,0 (0,219x2,02x18,2 + 1,90x2,5x19,54 + 4,37x9,0)
1,0
Rz = 154,22 kPa
So sánh: pz,z=1,0m + pd,z=2,5m = 183,70 kPa > Rz = 154,22 kPa, không thỏa mãn
điều kiện áp lực tại đỉnh lớp đất yếu.
Có thể giải quyết bằng nhiều cách: tăng chiều dày đệm cát, hoặc tăng kích thước
móng hoặc tăng độ sâu chôn móng. Ở đây giới thiệu các giải quyết bằng cách tăng chiều
dày đệm lên thành 1,3m:
- Áp lực do trọng lượng bản thân của đất tại đáy đệm cát:
pd,z=2,8m = 19,54 x 2,8 = 54,71 kPa
- Áp lực phụ thêm do tải trọng công trình tại đáy đệm cát:
pz,z=1,3m = αp0
b b
α f l ; 2z f
2,1
1,4
1,5;
2x1,3
1,4
1,86 0,467
pz,z=1,3m = 0,467 x 222,53 = 103,92 kPa
Tổng áp lực tại đỉnh lớp đất yếu:
pz,z=1,3m + pd,z=2,8m = 103,92 + 54,71 = 158,63 kPa
Diện tích đáy móng quy ước:
N tc 740,4 = 7,12 m2
Az
p 0z 103,92
Chiều rộng móng khối quy ước:
272
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Rz = 167,87 kPa
So sánh: pz,z=1,3m + pd,z=2,8m = 158,63 kPa < Rz = 167,87 kPa, thỏa mãn điều
kiện áp lực tại đỉnh lớp đất yếu.
Tại đáy lớp 19 có pz = 13,35 kPa < 0,1 pdz = 12,67 kPa, do vậy ta dừng tính lún
tại lớp này.
Hình 4.7 - Biểu đồ áp lực do tải trọng bản thân và do tải trọng công trình
274
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
275
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Lớp 2, chiều dày chưa kết thúc ở đáy hố khoan, các chỉ tiêu như sau:
Thành phần hạt (%) tương ứng với các cỡ hạt Độ
Hạt cát Hạt ẩm Tỷ
Hạt sỏi Hạt bụi qc
Lớp Thô To Vừa Nhỏ Mịn sét tự trọng
(MPa)
10- 1- 0,5- 0,25 0,1- 0,05- 0,001- nhiên hạt
>10 5-2 2-1 <0,002 (%)
5 0,5 0,25 -0,1 0,05 0,001 0,002
1 7.5 7 30 35 15.5 3.5 1.5 0 19.5 2.64 6.8
γW 1 1 0,93
18,4
- Dung trọng đẩy nổi:
Δ 1γ n (2,68 1)x10
γ dn = 8,70 kN/m3
1 e 1 0,93
Các chỉ tiêu khác theo bảng trên.
276
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Bước 2: Xác định tải trọng tiêu chuẩn tác dụng xuống móng
Tải trọng tiêu chuẩn xác định với hệ số tin cậy ktc = 1,15:
tc
N otc = 739,00 kN; M otc = 85,30 kNm; Q o = 47,00 kN
277
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Bước 4: Xác định cường độ tính toán của đất nền ban đầu
Giả thiết chiều rộng móng b = 1,5 m;
Chọn chiều sâu đặt móng h = 1,5 m.
Cường độ tính toán của đất nền xác định theo công thức:
278
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
A nc 1,47
n = 11,76 cọc
ac 0,125
Chọn 12 cọc, bố trí theo lưới ô vuông 1,1 x 1,1 m, như hình vẽ.
Tổng diện tích cọc thực tế:
Ac = nac = 12 x 0,125 = 1,50 m2
Diện tích nén chặt thực tế:
Anc = 3,7 x 2,6 = 9,62 m2
Tỷ lệ diện tích nén chặt:
A c 1,50
= 15,6 %
A nc 9,62
Hệ số rỗng thực tế của nền sau khi gia cố cọc cát:
A 1,50
e nc e c 1 e 0,93 1 0,93 = 0,63
A nc 9,62
Bước 9: Kiểm tra cường độ tính toán của nền sau khi gia cố cọc cát
Cường độ tính toán của đất nền ban đầu với b = 1,9 m:
1,1x1,0
Rd = (0,18x1,9x8,70 + 1,719x1,5x16,46 + 4,147x14)
1,0
Rd = 113,80 kPa
280
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Bê tông
lót móng
Đệm cát
Cọc cát
Hình 4.8 – Mặt bằng và mặt cắt móng trên cọc cát
281
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Cường độ tính toán trung bình của nền sau khi gia cố: với tỷ lệ diện tích nén chặt
đã tính ở trên là 15,6 %, như vậy trên 1 đơn vị diện tích (ĐVDT) cát chiếm 0,156
ĐVDT và đất còn lại 0,844 ĐVDT.
R c A c R d A d 414,19x0,1 56 113,8x0,844
R = 160,66 kPa
Ac Ad 0,156 0,844
Giá trị này gần tương đương với giá trị giả thiết ban đầu là sức chịu tải tăng lên
khoảng 1,5 lần.
Xác định độ lún của móng và tính toán về độ bền và cấu tạo móng tương tự như
các ví dụ trên.
282
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
283
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Chöông 5
MÓNG CHỊU TẢI TRỌNG ĐỘNG
284
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Theo cường độ lực kích thích máy được chia thành hai loại:
- Những máy hoạt động không êm thuận, có lực quán tính tương đối đáng kể.
Máy này được gọi là máy có tải trọng động;
- Những máy hoạt động êm thuận là những máy mà lực quán tính không cân
bằng tương đối nhỏ so với trọng lượng của chúng. Móng các máy này thiết kế như
móng chịu tải trọng tĩnh.
Đối với móng máy, có thể phân thành loại móng dạng khối, dạng khung đổ tại
chỗ hoặc lắp ghép.
Hình 5.1 - Cấu tạo móng khối dạng không có tầng hầm
Hầu hết các móng khối đều được làm bằng bê tông cốt thép. Trừ những móng có
kích thước nhỏ, dạng khối liền và dùng để đặt máy có công suất nhỏ mới được phép
dùng bê tông không có cốt thép.
285
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Cốt thép trong móng máy phần lớn đặt theo cấu tạo, trừ một vài trường hợp phải
đặt theo tính toán.
Thông thường thép cấu tạo được bố trí ở tất cả các mặt của khối móng, với lưới
thép ô vuông đường kính Ø12 - 16 mm, cách khoảng 200 - 250 mm.
Hình 5.2 - Cấu tạo móng có tầng hầm vói tường chịu lực chính
5.3.2 Móng dạng khung
Cấu tạo chung của loại móng này là một khung không gian gồm nhiều cột ngàm
vào tấm đáy hoặc những băng móng, phía trên cột là hệ thống dầm dọc, ngang tạo thành
mặt bằng để lắp đạt và vận hành máy móc.
286
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
- Không cho phép có những độ lún và biến dạng làm mất sự hoạt động bình
thường của móng máy;
- Không cho phép xuất hiện những chấn động mạnh làm cản trở sự hoạt động
của máy và của người điều khiển máy.
Do đặc điểm của các móng máy là gọn, nhẹ, cứng và bền vững nên trong móng
máy thường đặt ít cốt thép và chủ yếu là thép cấu tạo Trong thực tế rất ít khi phải tính
toán độ lúc cho móng máy. Trong những trường hợp đặc biệt, việc đánh giá độ lún của
móng do ảnh hưởng của chấn động phải tiến hành theo những phương pháp đặc biệt dựa
trên cơ sở của những nghiên cứu về tính chất nén chặt của đất do chấn động.
Vì vậy, khi thiết kế móng máy chỉ cần kiểm tra điều kiện áp lực dưới đáy móng
và khi cần thiết, kiểm tra yêu cầu về lún lệch của móng.
Theo O.A. Xavinov, các hệ số trên phụ thuộc vào tính đàn hồi của đất, kích
thước móng và được xác định theo quan hệ sau:
10 (5.1)
c z BE 1 F
Cφ = 2Cz (5.2)
Cx = 0,7Cz (5.3)
Cψ = 0,7Cx (5.4)
trong đó:
E - Mô đun biến dạng tổng quát của đất nền;
B - Chiều rộng đáy móng;
F - Diện tích đáy móng.
287
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
5.6.2 Tính toán móng khối dưới máy hoạt động có chu kỳ
Máy hoạt động có chu kỳ khi làm việc sẽ xuất hiện các lực quán tính không cân
bằng thay đổi theo thời gian với quy luật chu kỳ. máy gắn chặt với móng và có độ cứng
lớn hơn nhiều so với đất nền nên khi tính toán móng về phương diện dao động thường
dùng sơ đồ của Pavliuc N.P. coi móng như vật thể tuyệt đối cứng đặt trên nền đàn hồi
(hình 5.4),
Sx
Sx
Sy Sz
Sy Sz
Hình 5.4 - Sơ đồ móng trên nền đàn hồi Hình 5.5 - Sơ đồ bậc tự do của móng khối
Khi dao động, móng có thể có các dao động tự do hay dao động cưỡng bức.
Móng có ba trục quán tính chính: trục quán tính chính thẳng đứng oz đi qua trọng tâm
diện tích đế móng, hai trục ox và oy song song với các trục quán tính của đáy móng
(hình 5.5). Vì thế dao động của móng gồm 3 thành phần độc lập:
288
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
289
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
290
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Bảng 5.4 - Trị số biên độ dao động cho phép [A] đối với
móng các máy hoạt động theo chu kỳ
Bảng 5.5 - Hệ số giảm khi xác định sức chịu tải của nền
Loại máy dưới móng
Các máy có cơ cấu tay quay - thanh truyền 1,0
Các máy tuốc-bin và các máy điện 0,8
Các móng máy búa 0,4
Các thiết bị cán, thiết bị nghiền và xay 1,0
trong đó:
e’ - hệ số rỗng động lực ứng với sự nén chặt rung của đất với tải trọng cho trước;
emax, emin - hệ số rỗng ở trạng thái rời rạc nhất và chặt nhất của cát:
Cát thô: D’ = 0,55 - 0,80; cát vừa D’ = 0,58 - 0,60; cát nhỏ D’ = 0,80 - 0,82; xỉ
D’ = 0,40 - 0,60. Nếu độ chặt tự nhiên của cát D < D’ thì móng bị lúc do tải trọng rung.
Hệ số rỗng e’ xác định theo thí nghiệm các mẫu đất nguyên dạng chịu lực rung
đủ mạnh (gia tốc tới 2s), đồng thời chịu áp lực bằng áp lực do tải trọng ngoài và trọng
lượng bản thân của đất.
291
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
zth
z
Gia tốc tìm theo đường cong nén rung: I'D =f ứng với lúc đất bắt đầu
g
bị nén rung mạnh.
Giả thiết gia tốc dao động rung của móng trong đất không no nước giảm dần
theo độ sâu bằng quan hệ:
z=z
0 e-βz (5.15)
trong đó:
z
2
Hình 5.6 - Sơ đồ xác định độ sâu vùng
nén rung Hd
1) Đường cong biến thiên của gia tốc z từ
1 S z th
nguồn dao động;
2) Đường cong gia tốc tới hạn zth của đất
Khi chịu rung, đất được nén chặt tới hệ số rỗng e’ và biết hệ số rỗng tự nhiên
của đất eo, độ lún được xác định theo công thức:
n
e0 -e'
S= h i (5.16)
1
1+e0
Trong đó, n là số lượng lớp đất kể từ đáy nguồn dao động đến độ sâu Hd.
Cát bụi, cát hạt nhỏ no nước có cấu trúc xốp thường dễ bị hóa lỏng hơn. Để đất
không bị hóa lỏng thì phải không xuất hiện ứng suất đổi dấu trong tầng đất. Điều kiện
đơn giản nhất để đất không bị hóa lỏng khi có sự dỡ tải phân bố đều liên tục cường độ
không đổi P và tải trọng tức thời Pt tác dụng theo chu kỳ:
γ’h(2ξπ + 1) – (P – Pt) ≥ 0 (5.17)
ở đây:
292
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
γ’ - dung trọng riêng của đất (có xét đến đẩy nổi);
h - chiều sâu đặt móng;
ξ - hệ số áp lực hông của đất.
5.7 Đặc điểm thiết kế nền, nhà và công trình xây ở những vùng động đất
Nền nhà và công trình xây ở những vùng động đất có cấp động đất tính toán 7, 8
và 9 phải thiết kế theo các yêu cầu của tiêu chuẩn thiết kế nhà và công trình ở những
vùng động đất.
Ở những vùng có cấp động đất nhỏ hơn bảy thì thiết kế nền không cần kể đến
tác động động đất.
Việc thiết kế nền có kể đến tác động động đất phải thực hiện trên cơ sở tính toán
sức chịu tải bằng tổ hợp đặc biệt các tải trọng xác định theo yêu cầu của tiêu chuẩn về
tải trọng và tác động cũng như tiêu chuẩn về thiết kế nhà và công trình ở những vùng
động đất.
Kích thước sơ bộ của móng cho phép xác định bằng tính toán nền theo biến dạng
như các yêu cầu đối với tải trọng thông thường bằng tổ hợp cơ bản các tải trọng (không
kể đến tác động động đất).
Tính toán nền theo sức chịu tải thường chỉ tính với thành phần đứng của tải
trọng truyền qua móng xuất phát từ điều kiện:
mdd Φ (5.18)
Nd
k tc
trong đó:
Nd - thành phần thẳng đứng của tải trọng;
293
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
b
ep (5.19)
3
b) Sức chịu tải của nền phải xác định theo bề rộng quy ước của móng bc bằng
b
bề rộng vùng nén dưới đáy móng (với eP ≥ ):
6
b
b c =3 2 -e p (5.20)
Ứng suất tính toán lớn nhất dưới đáy móng có kể đến sự tựa không hoàn toàn
của móng lên đất không được vượt quá tung độ mép của biểu đồ áp lực giới hạn.
Chiều sâu đặt móng trong vùng động đất (tiêu chuẩn thiết kế nhà và công trình
ở vùng động đất) thuộc loại I và II cũng lấy giống như đối với móng ở vùng không bị
động đất.
Đối với nhà cao hơn năm tầng nên tăng chiều sâu đặt móng bằng cách xây tầng
hầm.
Các tầng hầm phải đặt bên dưới toàn bộ nhà hoặc dưới từng phần riêng rẽ nhưng
đối xứng đối với trục nhà hoặc với từng bộ phận.
Chỗ chuyển tiếp từ phần nhà có tầng hầm sang phần không có tầng hầm phải dự
kiến làm các bậc theo chỉ dẫn sau đây:
- Móng nhà hoặc từng đoạn nhà trên đất không phải đá thường phải đặt ở cùng
một độ sâu.
294
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
- Trong trường hợp móng băng của các đoạn nhà kế cận nhau đặt ở các độ sâu
khác nhau thì phải làm bậc để chuyển tiếp giữa hai độ sâu. Bậc không có độ dốc quá 1:2
và chiều cao mỗi bậc không quá 60 cm. Đoạn móng băng tiếp giáp mạch lún ít nhất 1 m
phải có cùng độ sâu.
- Khi cần đặt các móng trụ gần nhau ở các độ sâu khác nhau thì phải thỏa mãn
điều kiện:
Δh tg κ -Δφ c1
a 1
p tbc
(5.21)
trong đó:
h - hiệu số chênh lệch về độ sâu đặt móng;
a - khoảng cách trên mặt bằng kể từ mép gần nhất của đáy hố móng sâu hơn đến
mép đáy móng nông hơn;
1 - trị tính toán của góc ma sát trong của đất;
- độ giảm tính toán của i, ở vùng động đất cấp 7 lấy bằng âm hai độ (- 2°);
cấp 8 lấy bằng âm bốn độ (- 4°) và cấp 9 lấy bằng âm bảy độ (- 7°);
c1 - trị tính toán của Iực dính đơn vị;
ptb - áp lực trung bình dưới đáy của móng nằm cao hơn tính với tổ hợp tải trọng
đặc biệt.
Các móng trụ cách nhau bởi khe lún phải ở cùng độ sâu.
295
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Chöông 6
SỰ CỐ VỀ NẾN MÓNG VÀ CÁCH GIA CỐ SỬA CHỮA
296
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
- Đất nền bị quá tải: do không có khảo sát, bố trí tải trọng lớn hơn sức chịu tải
của nền.
- Một số sai sót thường gặp trong thiết kế: không hiểu rõ đặc điểm làm việc của
từng loại món nên sử dụng một cách tùy tiện; bỏ qua tầng đất san nền, không tính đến
độ lún do lớp đất này.
297
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
- Vật liệu kết cấu móng có thể bị phá hoại do những nguyên nhân sau đây :
+ Vật liệu bị lão hóa.
+ Tác dụng của các chất ăn mòn.
+ Ảnh hưởng của thiết bị công nghệ, thời tiết, thiên tai, chiến tranh,…
- Một số nguyên nhân khác như: đất sét bị trương nở thể tích, thay đổi nhiệt độ
trong các công trình công nghiệp vượt quá tải trọng đã được đề cập đến trong quá trình
tính toán, thiết kế trước đây.
6.3 Các tài liệu cần có để gia cố, sửa chữa nền móng
Tùy theo mức độ hư hỏng của móng, tùy theo sự thay đổi về điều kiện của khu
vực xây dựng, quá trình khảo sát đánh giá mức độ còn lại của móng và điều kiện địa
chất công trình, địa chất thủy văn ở thời điểm sửa chữa được quy định ở những mức độ
khác nhau. Tuy nhiên, về cơ bản, các tài liệu sau đây cần thiết phải được thu thập đầy
đủ để phục vụ cho công tác thiết kế sửa chữa, gia cường móng:
- Hồ sơ, tài liệu thiết kế của công trình cũ. Nếu có được những số liệu tính toán
về tải trọng tác dụng xuống móng, quan điểm tính toán của người thiết kế trước đây thì
càng tốt.
- Tài liệu khảo sát địa hình, địa chất công trình, địa chất thủy văn của khu vực
xây dựng công trình. Có thể xem xét các tài liệu khảo sát trước đây, nhưng nếu tính chất
gia cố sửa chữa phức tạp thì có thể yêu cầu khảo sát bổ sung ở ngay địa điểm móng cần
sửa chữa, tăng cường.
- Tài liệu đánh giá hiện trạng của các móng cần sửa chữa và các móng ở lân cận
về độ lún, mức độ nứt gãy, sự ăn mòn, chất lượng bê tông và cốt thép móng, cổ móng…
- Kết quả đánh giá về kết cấu bên trên của công trình như các khe nứt, độ
nghiêng, độ lún của công trình. Các biên bản, tài liệu có liên quan đến sự cố, hư hỏng
của công trình.
- Hồ sơ thiết kế mới của công trình và những yêu cầu về mức độ mở rộng, cải
tạo cũng như những số liệu về tải trọng, thiết bị máy móc sử dụng cho công trình trong
tương lai.
- Tài liệu quy hoạch, những dự kiến về xây dựng các công trình lân cận sau này.
6.4 Các biện pháp gia cố, sửa chữa nền móng
Tùy theo tình hình cụ thể, công tác sửa chữa và gia cường móng có thể sử dụng
một trong những biện pháp sau đây:
- Gia cố bản thân móng.
- Tăng diện tích đế móng.
- Làm sâu móng thêm.
- Thay móng.
298
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Hình 7.1 - Phụt xi măng vào khối xây của Hình 7.2 - Gia cố móng bằng lớp áo
móng: 1. Ống phun, 2. Vữa phun bê tông cốt thép
Biện pháp hợp lý nhất để nâng cao cường độ bản thân của móng là dùng biện
pháp phụt vữa xi măng vào khối xây của móng. Để phụt vữa xi măng vào móng thì dọc
theo tường người ta đào các hố ở cạnh móng để lấy chỗ cắm ống phun vào. Ống phun
có dạng uốn cong vào được gắn chặt ở mặt ngoài móng bằng vữa xi măng. Đường kính
ống phun thông thường là 25 mm. Sau khi lấp hố đào và lèn chặt đất thì phụt vữa xi
măng.
Trường hợp khi phụt khó khăn thì có thể gia cố móng bằng cách làm thêm một
lớp áo bằng bê tông cốt thép, hoặc có thể kết hợp cả hai phương pháp trên - vữa xi măng
sẽ thấm sâu vào trong móng.
299
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Hình 7.4 - Biện pháp mở rộng móng đơn thành móng băng
a. Móng cũ, b. Móng sau khi mở rộng, c. Mặt cắt
1. Móng cũ, 2. Phần móng mới bổ sung.
300
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
1. Châu Ngọc Ẩn - Nền móng, NXB Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, 2012.
2. Nguyễn Quang Chiêu - Thiết kế và thi công nền đắp trên đất yếu, NXB Xây
dựng, Hà Nội, 2004.
3. Phạm Huy Chính - Tính toán móng công trình, NXB Xây dựng, Hà Nội, 2005.
4. Vũ Công Ngữ, Nguyễn Văn Dũng - Cơ học đất, NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà
Nội, 2003.
5. Vũ Công Ngữ, Nguyễn Thái - Thí nghiệm đất hiện trường và ứng dụng trong
phân tích nền móng, NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội, 2003.
6. Vũ Công Ngữ, Nguyễn Thái - Móng cọc, Phân tích và thiết kế, NXB Khoa học
và Kỹ thuật, Hà Nội, 2006.
7. Võ Phán, Hoàng Thế Thao - Phân tích và tính toán móng cọc, NXB Đại học
Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, 2010.
8. Nguyễn Văn Quảng, Nguyễn Hữu Kháng, Uông Đình Chất - Nền và móng các
công trình dân dụng - công nghiệp, NXB Xây dựng, Hà Nội, 1996.
9. Nguyễn Văn Quảng, Nguyễn Hữu Kháng - Hướng dẫn đồ án nền và móng,
NXB Xây dựng, Hà Nội, 1996.
10. Vương Văn Thành (chủ biên); Nguyễn Đức Nguôn; Phạm Ngọc Thắng, Tính
toán thực hành nền móng công trình dân dụng và công nghiệp, NXB Xây
dựng, Hà Nội, 2012.
11. Lê Đức Thắng, Bùi Anh Định, Phan Trường Phiệt - Nền và móng, NXB Đại học
và Trung học chuyên nghiệp, Hà Nội, 1978.
12. Nguyễn Uyên - Cơ sở địa chất, Cơ học đất và nền móng công trình, NXB Xây
dựng, Hà Nội, 2004.
13. Trần Văn Việt, Cẩm nang dùng cho kỹ sư Địa kỹ thuật, NXB Xây dựng, Hà
Nội, 2014.
14. TCVN 9362:2012, Tiêu chuẩn thiết kế nền nhà và công trình.
15. TCVN 9351:2012, Đất xây dựng - Phương pháp thí nghiệm hiện trường - Thí
nghiệm xuyên tiêu chuẩn (SPT).
16. TCVN 9352:2012, Đất xây dựng - Phương pháp thí nghiệm xuyên tĩnh.
17. TCVN 9153:2012, Đất xây dựng - Phương pháp chỉnh lý kết quả thí nghiệm
mẫu đất.
18. TCVN 2737:1995, Tải trọng và tác động - Tiêu chuẩn thiết kế.
302
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
303
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Phuï luïc
304
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
305
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
306
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
307
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
308
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
309
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
310
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
311
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Bảng 8 - Cường độ tính toán của cốt thép thanh khi tính toán theo các trạng thái giới hạn
thứ nhất
Cường độ chịu kéo, MPa
Cường độ chịu
cốt thép ngang
Nhóm thép thanh cốt thép dọc nén
(cốt thép đai, cốt
Rs Rsc
thép xiên) Rsw
CI, A-I 225 175 225
CII, A-II 280 225 280
A-III có đường kính, mm Từ 6 đến 8 335 285* 355
CIII, A-III có đường kính, Từ 10 đến 40 365 290* 365
mm
CIV, A-IV 510 405 450**
A-V 680 545 500**
A-VI 815 650 500**
AT-VII 980 785 500**
A-IIIB có kiểm soát độ 490 390 200
giãn dài và ứng
suất
chỉ kiểm soát độ 450 360 200
giãn dài
* Trong khung thép hàn, đối với cốt thép đai dùng thép nhóm CIII, A-III có đường kính nhỏ hơn
1/3 đường kính cốt thép dọc thì giá trị Rsw = 255 MPa.
** Các giá trị Rsc nêu trên được lấy cho kết cấu làm từ bê tông nặng, bê tông hạt nhỏ, bê tông nhẹ
khi kể đến trong tính toán các tải trọng lấy theo 2a trong Bảng 15; khi kể đến các tải trọng lấy theo
mục 2b trong Bảng 15 thì giá trị Rsc = 400 MPa. Đối với các kết cấu làm từ bê tông tổ ong và bê
tông rỗng, trong mọi trường hợp lấy Rsc = 400 MPa.
Chú thích 1: Trong mọi trường hợp, khi vì lý do nào đó, cốt thép không căng nhóm CIII, A-III trở
lên được dùng làm cốt thép ngang (cốt thép đai, hoặc cốt thép xiên), giá trị cường độ tính toán Rsw
lấy như đối với thép nhóm CIII, A-III.
Chú thích 2: Ký hiệu nhóm thép xem 5.2.1.1 và 5.2.1.9 (TCVN 5574:2012).
312
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
313
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Hệ số phong hóa của các mảnh vụn đất hòn lớn Kphd được xác định bằng thí
nghiệm mài mịn đất trong thiết bị trống quay và tính theo công thức:
K1 K 0
K ph
K1
trong đó:
K1 - tỷ số trọng lượng các hạt có kích thước nhỏ hơn 2 mm so với trọng lượng
của các hạt có kích thước lớn hơn 2 mm sau khi thí nghiệm mài mịn;
K0 - tỷ số trên, trước khi thí nghiệm mài mịn.
314
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
315
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
316
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
317
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Đánh giá giá trị một số chỉ tiêu cơ lí của đất theo kết quả SPT
319
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Xác định một số đặc trưng cơ lý của đất nền bằng kết quả thí nghiệm xuyên tĩnh
1. Dựa vào sức kháng mũi côn qc, độ chặt của đất loại cát được xác định theo Bảng 21
Bảng 21 - Độ chặt của đất xác định bằng xuyên côn
Loại cát qc (105 Pa) Độ chặt
150 < qc Chặt
Cát hạt thô và hạt trung 50 < qc < 150 Chặt vừa
qc < 50 Rời
120 < qc Chặt
Cát hạt mịn 40 < qc <120 Chặt vừa
qc < 40 Rời
100 < qc Chặt
Cát lẫn bụi 30 < qc < 100 Chặt vừa
qc < 30 Rời
70 < qc Chặt
Cát bụi bão hòa 20 < qc < 70 Chặt vừa
qc < 20 Rời
2. Tỷ kháng Fr của thiết bị xuyên tĩnh có mũi côn đơn giản cho đất nền vùng Hà Nội,
được xác định theo Bảng 22
Bảng 22 - Tỷ kháng Fr của đất nền vùng Hà Nội
320
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
4. Dựa vào sức kháng xuyên qq, lực dính kết không thoát nước Cu của đất loại sét ( =
0) được xác định như sau:
qc -σ0 với mũi côn đơn giản
Cu =
10
q -σ với mũi côn có áo bọc
Cu = c 0
15-18
trong đó:
Cu - lực dính kết không thoát nước của đất, đơn vị đo là kilôpascan (kPa);
qc - sức kháng mũi côn, đơn vị đo là kilôpascan (kPa);
0 - áp lực bản thân của đất tại độ sâu thí nghiệm, đơn vị đo là kilôpascan
(kPa).
5. Dựa vào sức kháng mũi côn qc, sức chịu tải cho phép của móng nông quy ước có bề
rộng B xấp xỉ bằng chiều sâu đặt móng D, đối với đất loại sét được xác định theo Bảng
24.
Bảng 24 - Sức chịu tải cho pháp của móng nông
qc (105 Pa) Ro (105 Pa)
10 1,2
20 2,2
30 3,1
40 4,0
50 4,9
60 5,8
6. Dựa vào sức kháng xuyên qc, mô đun biến dạng (Eo = ac.qc) của đất nền vùng Hà Nội
được xác định theo Bảng 25.
321
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
- Giá trị Eo = oqc, trong đó Eo là mô đun nén một trục trong phòng thí nghiệm, có đơn
vị đo là 10° Pa.
1+e (P.3)
E0 = a 0
trong đó:
o - hệ số tương quan giữa Eo và qc;
qc - sức kháng mũi xuyên của thiết bị xuyên P.v.s.
Eo - mô đun nén một trục trong phòng thí nghiệm, đơn vị đo là kilôpascan
(kPa);
eo - Hệ số rỗng ban đầu của đất;
- Hệ số nén lún của đất, đơn vị đo là một phần một trăm kilôpascan mũ trừ
1
một ( kPa-1).
100
322
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Bảng 26 - Thành phần và khối lượng công tác khảo sát địa kỹ thuật
TCVN 9363:2012 (Khảo sát cho xây dựng – Khảo sát dịa kỹ thuật cho nhà cao tầng)
Thành phần công tác Khối lượng công tác khảo sát địa kỹ thuật phụ thuộc mức độ phức
Đặc điểm nhà và khảo sát địa kỹ thuật tạp và điều kiện địa chất công trình
công trình thiết phụ thuộc vào đặc
kế điểm của nhà và Cấp 1 Cấp II Cấp III
công trình thiết kế
1 2 3 4 5
Nhà ở dưới 9 1. Khoan Theo lưới 70 m x 70 m Theo lưới 50 m x 50 Theo lưới 30 mx30
tầng, kể cả tải nhưng mỗi nhà (công m nhưng mỗi nhà m nhưng mỗi nhà
trọng của tường trình) phải có ít nhất 1 hố (công trình) phải có (công trình) phải có
truyền lên móng khoan. ít nhất 2 hố khoan. ít nhất 3 hố khoan.
không quá 50 2. Thí nghiệm đất Trong một đơn nguyên
T/m hoặc tải trong phòng địa chất công trình, mỗi
trọng truyền lên chỉ tiêu phải có ít nhất 6
khung cột không giá trị
quá 300 T khi
xây dựng hàng 3. Xuyên tĩnh Theo lưới 35 m x 35 m Theo lưới 25 m x 25 Theo lưới 15 m x 15
loạt. nhưng mỗi nhà (công m nhưng mỗi nhà m nhưng mỗi nhà
trình) phải có ít nhất 2 (công trình) phải có (công trình) phải có
điểm. ít nhất 3 điểm. ít nhất 5 điểm.
4. Thí nghiệm cọc Trong phạm vi một đơn
chuẩn nguyên địa chất công
trình ở mỗi độ sâu cụ thể
phải có ít nhất 3 điểm thí
nghiệm
Nhà ở dưới 16 1. Khoan Theo lưới 50 m x 50 m Theo lưới 40 mx 40 Theo lưới 30 mx30
tầng, kể cả tải nhưng mỗi nhà (công m nhưng mỗi nhà m nhưng mỗi nhà
trọng của tường trình) phải có ít nhất 2 hố (công trình) phải có (công trình) phải có
truyền lên móng khoan. ít nhất 3 hố khoan. ít nhất 4 hố khoan.
không quá 300 2.Thí nghiệm đất Trong một đơn nguyên
T/m hoặc tải trong phòng địa chất công trình, mỗi
trọng truyền lên chỉ tiêu phải có ít nhất 6
khung cột không giá trị
quá 2 000 T.
3. Xuyên tĩnh Theo lưới 25 m x 25 m Theo lưới 20 m x 20 Theo lưới 15 m x 15
nhưng mỗi nhà (công m nhưng mỗi nhà m nhưng mỗi nhà
trình) phải có ít nhất 5 (công trình) phải có (công trình) phải có
điểm. ít nhất 7 điểm. ít nhất 10 điểm.
4.Thí nghiệm nén Trong phạm vi một đơn
ngang nguyên địa chất công
trình phải có ít nhất 6 thí
nghiệm
5. Thí nghiệm cọc Trong phạm vi một đơn
chuẩn nguyên địa chất công
6. Thí nghiệm cọc trình ở mỗi độ sâu cụ thể
tại hiện trường phải có ít nhất 3 thí
nghiệm cọc chuẩn và 1 thí
nghiệm cọc tại hiện
trường.
323
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Bảng 26 - Thành phần và khối lượng công tác khảo sát địa kỹ thuật (tiếp theo)
TCVN 9363:2012 (Khảo sát cho xây dựng – Khảo sát dịa kỹ thuật cho nhà cao tầng)
Thành phần công tác Khối lượng công tác khảo sát địa kỹ thuật phụ thuộc mức độ phức
Đặc điểm nhà và khảo sát địa kỹ thuật tạp và điều kiện địa chất công trình
công trình thiết phụ thuộc vào đặc
kế điểm của nhà và Cấp 1 Cấp II Cấp III
công trình thiết kế
1 2 3 4 5
Nhà và công 1. Khoan Theo lưới 40 m x 40 m Theo lưới 30 m x 30 Theo lưới 20 m
trình quá cao nhưng mỗi nhà (công m nhưng mỗi nhà x20m nhưng mỗi
(nhà 16 đến 28 trình) phải có ít nhất 3 hố (công trình) phải có nhà (công trình)
tầng, kho chứa, khoan. ít nhất 4 hố khoan. phải có ít nhất 5 hố
ống khói, lò khoan.
luyện), công 2. Thí nghiệm đất Trong một đơn nguyên
trình công trong phòng địa chất công trình, mỗi
nghiệp với tải chỉ tiêu phải có ít nhất 6
trọng truyền lên giá trị
cột khung lớn
hơn 2 000 T. 3. Xuyên tĩnh Theo lưới 20 m x 20 m Theo lưới 15 m x 15 Theo lưới 10 m x 10
nhưng mỗi nhà (công m nhưng mỗi nhà m nhưng mỗi nhà
trình) phải có ít nhất 6 (công trình) phải có (công trình) phải có
điểm. ít nhất 8 điểm. ít nhất 10 điểm.
4.Thí nghiệm nén Trong phạm vi một đơn
ngang nguyên địa chất công
trình phải có ít nhất 6 thí
nghiệm
5. Thí nghiệm tải Trong phạm vi một đơn
trọng tĩnh nguyên địa chất công
trình phải ở mỗi độ sâu cụ
thể phải có ít nhất 2 thí
nghiệm, nhưng giá trị thu
được không được chênh
lệch quá 30 % giá trị
6. Thí nghiệm cọc Trong phạm vi một đơn
tại hiện trường nguyên địa chất công
trình phải ở mỗi độ sâu cụ
thể phải có ít nhất 2 thí
nghiệm, nhưng giá trị thu
được không được chênh
lệch quá 30 % giá trị
324
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Phương pháp xác định độ lún của móng cọc theo kinh nghiệm
(Tham khảo)
(Phụ lục B - TCVN 10304:2014; Móng cọc - Tiêu chuẩn thiết kế)
Kinh nghiệm cho thấy độ lún của cọc đơn phụ thuộc vào độ lớn tải trọng và
đường kính cọc. Khi móng đã được thiết kế an toàn theo sức chịu tải thì độ lún của cọc
trong đất cát thường nhỏ. Trong trường hợp này độ lún của cọc đơn có thể tính theo
kinh nghiệm theo biểu thức của Vesic (1977):
QL
s D (B.1)
100 AE
trong đó:
D - đường kính cọc;
Q - tải trọng tác dụng lên cọc;
A - diện tích tiết diện ngang cọc;
L - chiều dài cọc;
E - mô đun đàn hồi của vật liệu cọc.
Độ lún của nhóm cọc sg có thể xác định theo công thức của Vesic:
s g = Bg /D x s (B.2)
trong đó
Bg - chiều rộng của nhóm cọc;
D - chiều rộng hoặc đường kính cọc;
s - độ lún của cọc đơn dưới tác dụng của tải trọng giai đoạn sử dụng công trình.
325
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Một số mô hình móng khối quy ước khi tính móng cọc
(Tham khảo)
(Phụ lục C - TCVN 10304:2014; Móng cọc – Tiêu chuẩn thiết kế)
Ngoài mô hình móng khối quy ước trong Chương 3 còn có thể dùng các mô hình
móng khối quy ước đã được công nhận dưới đây:
C.1 Mô hình móng khối quy ước trong trường hợp nền đồng nhất (hình C.1a)
Trong trường hợp cọc nằm trong nền đồng nhất kích thước móng khối quy ước
giới hạn bởi:
- Mặt xung quanh của móng quy ước trùng với mặt bao quanh mép ngoài nhóm
cọc;
- Đáy móng khối quy ước nằm ở độ sâu bằng 2/3 chiều dài cọc kể từ đáy đài.
Ứng suất phụ thêm (gây lún) trong nền xác định một cách gần đúng theo giả
thiết phân bố đều trên mỗi mặt phằng nằm ngang trong phạm vi góc mở bằng 300 từ
mép đáy móng khối quy ước.
C.2 Mô hình móng khối quy ước trong trường hợp nền không đồng nhất (hình
C.1b)
Trong trường hợp cọc nằm trong nền không đồng nhất, khi cọc xuyên qua các
lớp đất yếu, cắm vào tầng đất tốt. Kích thước móng khối quy ước giới hạn bởi:
- Mặt xung quanh của móng quy ước trùng với mặt bao quanh mép ngoài nhóm
cọc;
- Đáy móng khối quy ước nằm ở độ sâu bằng 2/3 chiều dài đoạn cọc nằm trong
lớp đất tốt kể từ bề mặt lớp đất tốt này.
Ứng suất phụ thêm (gây lún) trong nền xác định một cách gần đúng theo giả
thiết phân bố đều trên mỗi mặt phằng nằm ngang trong phạm vi góc mở bằng 300 từ
mép đáy móng khối quy ước.
a) b)
326
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Xác định khối lượng khảo sát địa chất công trình để thiết kế móng cọc
(Tham khảo)
(Phụ lục D - TCVN 10304:2014; Móng cọc – Tiêu chuẩn thiết kế)
D.1 Để xác định khối lượng khảo sát cho móng cọc người ta phân biệt ba loại mức độ
phức tạp của điều kiện đất nền, phụ thuộc vào tính đồng nhất, thế nằm và tính chất của
đất.
Loại một: nền là một lớp đồng nhất hoặc nền cấu tạo từ nhiều lớp gần như song song
với nhau hoặc nghiêng không đáng kể (độ nghiêng không vượt quá 0,05), trong phạm vi
mỗi lớp tính chất đất đồng nhất.
Loại hai: là nền một lớp hoặc nền gồm nhiều lớp, ranh giới giữa các lớp không thật đều
đặn (độ nghiêng của các lớp không quá 0,1), trong phạm vi mỗi lớp tính chất đất không
được đồng nhất.
Loại ba: nền gồm nhiều lớp không đồng nhất theo tính chất, ranh giới giữa các lớp
không ổn định (độ nghiêng vượt quá 0,1), các lớp riêng biệt có thể bị vát nhọn.
D.2 Việc đánh giá mức độ phức tạp của điều kiện nền đất khu vực xây dựng được thực
hiện trên cơ sở tư liệu địa chất công trình.
D.3 Việc xác định loại và khối lượng khảo sát cho móng cọc, phụ thuộc vào tầm quan
trọng của công trình và mức độ phức tạp của điều kiện nền đất. Kiến nghị chung về khối
lượng khảo sát cho trong Bảng D.1. Không phải lúc nào cũng cần đủ các chủng loại
khảo sát như đã cho trong bảng này, khối lượng khảo sát cụ thể do Tư vấn thiết kế đề
xuất trên cơ sở đảm bảo cung cấp đầy đủ dữ liệu cần thiết để thiết kế móng cọc.
Bảng D.1 - Khối lượng khảo sát cho các loại nhà và công trình (tham khảo)
Loại khảo sát Mức độ phức tạp của điều kiện nền đất
Loại 1 Loại 2 Loại 3
Nhà và công trình thuộc tầm quan trọng cấp III
Khoan lấy mẫu và Khoảng cách giữa các Khoảng cách giữa các hố Khoảng cách giữa các hố
thí nghiệm xuyên hố khoan không lớn hơn khoan không lớn hơn 50 khoan không lớn hơn 30
tiêu chuẩn 70 m, nhưng không ít m, nhưng không ít hơn 2 m, nhưng không ít hơn 3
hơn 1 hố cho mỗi công hố cho mỗi công trình hố cho mỗi công trình
trình
Thí nghiệm trong Không ít hơn 6 thí nghiệm cho mỗi chỉtiêu trong phạm vi một yếu tố địa chất
phòng công trình
Thí nghiệm xuyên Khoảng cách giữa các Khoảng cách giữa các Khoảng cách giữa các
tĩnh điểm xuyên không lớn điểm xuyên không lớn điểm xuyên không lớn
hơn 35 m, nhưng không hơn 25 m, nhưng không ít hơn 15 m, nhưng không ít
ít hơn 2 điểm cho mỗi hơn 3 điểm cho mỗi công hơn 6 điểm cho mỗi công
công trình trình trình
327
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Bảng D.1 - Khối lượng khảo sát cho các loại nhà và công trình (tiếp theo)
Loại khảo sát Mức độ phức tạp của điều kiện nền đất
Loại 1 Loại 2 Loại 3
Nhà và công trình thuộc tầm quan trọng cấp III
Khoan lấy mẫu và Khoảng cách giữa các Khoảng cách giữa các hố Khoảng cách giữa các hố
thí nghiệm xuyên hố khoan không lớn hơn khoan không lớn hơn 50 khoan không lớn hơn 30
tiêu chuẩn 70 m, nhưng không ít m, nhưng không ít hơn 2 m, nhưng không ít hơn 3
hơn 1 hố cho mỗi công hố cho mỗi công trình hố cho mỗi công trình
trình
Thí nghiệm trong Không ít hơn 6 thí nghiệm cho mỗi chỉtiêu trong phạm vi một yếu tố địa chất
phòng công trình
Thí nghiệm xuyên Khoảng cách giữa các Khoảng cách giữa các Khoảng cách giữa các
tĩnh điểm xuyên không lớn điểm xuyên không lớn điểm xuyên không lớn
hơn 35 m, nhưng không hơn 25 m, nhưng không ít hơn 15 m, nhưng không ít
ít hơn 2 điểm cho mỗi hơn 3 điểm cho mỗi công hơn 6 điểm cho mỗi công
công trình trình trình
Nhà và công trình thuộc tầm quan trọng cấp II
Khoan lấy mẫu và Khoảng cách giữa các Khoảng cách giữa các hố Khoảng cách giữa các hố
thí nghiệm xuyên hố khoan không lớn hơn khoan không lớn hơn 40 khoan không lớn hơn 30
tiêu chuẩn 50 m, nhưng không ít m, nhưng không ít hơn 3 m, nhưng không ít hơn 4
hơn 2 hố cho mỗi công hố cho mỗi công trình hố cho mỗi công trình
trình
Thí nghiệm trong Không ít hơn 6 thí nghiệm cho mỗi chỉtiêu trong phạm vi một yếu tố địa chất
phòng công trình
Thí nghiệm xuyên Khoảng cách giữa các Khoảng cách giữa các Khoảng cách giữa các
tĩnh điểm xuyên không lớn điểm xuyên không lớn điểm xuyên không lớn
hơn 25 m, nhưng không hơn 20 m, nhưng không ít hơn 15 m, nhưng không ít
ít hơn 6 điểm cho mỗi hơn 7 điểm cho mỗi công hơn 10 điểm cho mỗi
công trình trình công trình
Nén ngang - Không ít hơn 6 thí nghiệm cho mỗi chỉ tiêu trong
phạm vi một yếu tố địa chất công trình
TN cọc ở hiện Số lượng cọc thử do tư vấn thiết kế quy định. Riêng thí nghiệm thử tải tĩnh
trường khoảng 1 % tổng số cọc, nhưng không ít hơn 2 cọc cho mỗi công trình, khi có đủ
cơ sở chuyên môn cho phép tiến hành thử một cọc tại vị trí có điều kiện bất lợi
nhất. Nên kết hợp thí nghiệm thử tải tĩnh với thí nghiệm đo biến dạng cọc
Nhà và công trình thuộc tầm quan trọng cấp I
Khoan lấy mẫu và Khoảng cách giữa các Khoảng cách giữa các hố Khoảng cách giữa các hố
thí nghiệm xuyên hố khoan không lớn hơn khoan không lớn hơn 30 khoan không lớn hơn 20
tiêu chuẩn 40 m, nhưng không ít m, nhưng không ít hơn 4 m, nhưng không ít hơn 5
hơn 3 hố cho mỗi công hố cho mỗi công trình hố cho mỗi công trình
trình
Thí nghiệm trong Không ít hơn 6 thí nghiệm cho mỗi chỉ tiêu trong phạm vi một yếu tố địa chất
phòng công trình
Thí nghiệm xuyên Khoảng cách giữa các Khoảng cách giữa các Khoảng cách giữa các
tĩnh điểm xuyên không lớn điểm xuyên không lớn điểm xuyên không lớn
hơn 25 m, nhưng không hơn 15 m, nhưng không ít hơn 10 m, nhưng không ít
ít hơn 6 điểm cho mỗi hơn 8 điểm cho mỗi công hơn 10 điểm cho mỗi
công trình trình công trình
Thí nghiệm nén Không ít hơn 6 thí nghiệm cho mỗi chỉ tiêu trong phạm vi một yếu tố địa chất
ngang công trình
Thí nghiệm tấm nén Không ít hơn 2 thí nghiệm cho mỗi yếu tố địa chất công trình khi các kết quả
không chênh lệch quá 30 % so với trị trung bình
TN cọc ở hiện Số lượng cọc thử do tư vấn thiết kế quy định. Riêng thí nghiệm thử tải tĩnh
trường khoảng 1 % tổng số cọc, nhưng không ít hơn 2 cọc cho mỗi công trình. Nên kết
hợp thí nghiệm thử tải tĩnh với thí nghiệm đo biến dạng cọc
328
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
329
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Biến dạng giới hạn của nền móng công trình (tiếp theo)
(Tham khảo)
Phụ lục E, TCVN 10304:2014; Móng cọc - Tiêu chuẩn thiết kế
(theo phụ lục D trong CP 22.13330.2011 - Nền nhà và công trình).
Biến dạng giới hạn của nền móng
Độ lún tuyệt
Độ lún lệch đối sgh hoặc
Công trình Độ
tương đối
nghiêng iu độ lún trung
Δs/L
bình sgh , cm
7. Công trình ăng ten liên lạc:
- Thân tháp được ngàm với đất - 0,002 0,002
- Như trên, cách điện - 0,001 0,001
- Trạm radio 0,002 - -
- Trạm phát thanh sóng ngắn 0,0025 - -
- Trạm riêng lẻ 0,002 - -
8. Trụ đường giây tải điện trên không:
- Trụ trung gian 0,003 - -
- Trụ neo, neo góc, trụ góc trung gian, trụ ở 0,0025 - -
vòng cung, trụ các thiết bị phân phối kiểu hở
- Trụ trung chuyển đặc biệt 0,002 - -
Chú thích:
1) Trị giới hạn độ lún sgh dùng cho các công trình xây dựng trên các móng riêng lẻ trên
nền tự nhiên (nhân tạo) hoặc trên móng cọc có các đài cọc riêng lẻ (băng cọc hoặc móng cọc
dưới cột …).
2) Trị giới hạn độ lún trung bình sgh dùng cho các công trình xây dựng trên móng toàn
khối BTCTcho kết cấu liên tục (băng giao nhau hoặc móng bè trên nền tự nhiên hoặc nền nhân
tạo, móng cọc có đài dạng bè liên tục, móng bè - cọc …).
330
TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XÂY DỰNG VIETCONS
www.vietcons.org
Tầm quan trọng của nhà và công trình quy định trong GOST 27751-88 được
chia thành 3 cấp:
- Tầm quan trọng cấp I: các loại nhà và công trình mà sự hư hỏng của chúng có
thể mang lại hậu quả nghiêm trọng về kinh tế, xã hội và sinh thái (bể chứa dầu và sản
phẩm từ dầu dung tích 10000 m3 trở lên, đường ống dẫn chính, các nhà sản xuất có
bước cột từ 100 m trở lên và các nhà và công trình thuộc loại có yêu cầu đặc biệt);
- Tầm quan trọng cấp II: các loại nhà và công trình lớn: nhà ở, nhà công cộng,
nhà sản xuất, nhà và công trình nông nghiệp;
- Tầm quan trọng cấp III: các công trình mang tính thời vụ (nhà tạm, kho tàng
không lớn, và các công trình tương tự).
331