Nazi Almanyası

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Nazi Almanyası, Almanya’nın 1933 ile 1945 yılları arasında, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi
Partisi (NSDAP) idaresi altında, tek parti rejimine dayalı yönetim sistemiyle “Führer” unvanlı Nazi Almanyası
hükûmet (1933-45) ve devlet başkanı (1934-45) Adolf Hitler’in liderliğinde egemenlik Alman İmparatorluğu
sürdüğü döneme verilen isim. Alman tarihi içerisinde “Reich”ların üçüncüsüdür; bundan Deutsches Reich (1933-1943)
dolayı Üçüncü Reich ismiyle de nitelendirilir.
Büyük Alman İmparatorluğu
Üçüncü Reich’ın oluşumu, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi lideri Adolf Hitler’in Paul
Großdeutsches Reich (1943-1945)
von Hindenburg tarafından şansölye olarak görevlendirilmesi ile başladı. İkinci Dünya
Savaşı’nda Almanya’nın teslim olmasına kadar geçen zaman zarfını teşkil eden bu dönemin 1933-1945
siyasal, sosyal ve ekonomik konularında gerçekleştirilen pek çok faaliyet nasyonal sosyalizmin
etkisi altında gelişti.

Arma
İçindekiler Bayrak

Devletin isimleri Millî marş

“Deutsches Reich” (Alman İmparatorluğu) Das Lied der Deutschen
“Großdeutsches Reich” (Büyük Alman İmparatorluğu)
“Drittes Reich” (Üçüncü Reich veya Üçüncü İmparatorluk) 0:00 / 0:00

Bayrak
İdeoloji
“Führer devleti” (Führerstaat) sistemi
Tarihçe
İkinci Dünya Savaşı
Üçüncü Reich'ta uygulamalar
Silahlı kuvvetler
Ekonomi
Bakanlıklar
Sınırların genişlemesi
Ayrıca bakınız
1942'nin sonlarında II. Dünya Savaşı sürerken ulaşılan en
Dış bağlantılar geniş sınırları gösteren harita:
Kaynakça Anakara

Sivil idareyle yönetilen işgal alanları

Devletin isimleri
Askerî idareyle yönetilen işgal alanları

“Deutsches Reich” (Alman İmparatorluğu)

Almanya, “Alman İmparatorluğu” ismini çeşitli dönemlerde yürürlüğe giren anayasaların

sonucunda kullandı. Bismarck'ın kurucusu olduğu Alman İmparatorluğu, 1871'de küçük
Alman krallıklarının ve bağımsız Alman şehirlerinin bir federasyonu olarak kuruldu, 1918'de
ise Kasım Devrimi ile yıkıldı. 1919'dan 1933'e kadar Almanya, “Weimar Cumhuriyeti” olarak
isimlendirilen dönemde Alman İmparatorluğu ismini kullanmaya devam etti.

30 Ocak 1933'te Hitler'in şansölye olmasıyla Alman İmparatorluğu, “nasyonal sosyalist Führer Ocak 1944'teki idari birimleri gösteren harita.
devleti” sistemine geçiş yaptı.[1] Hitler'in liderliğini yürüttüğü Alman İmparatorluğu, İkinci
Başkent Berlin
Dünya Savaşı'nın son aşamasında, 8 Mayıs 1945'te Alman kuvvetlerinin kayıtsız şartsız ve en büyük 52°31′K 13°23′D (https://t
teslimiyle aynı anda son buldu. şehir ools.wmflabs.org/geohac
k/geohack.php?pagenam
e=tr:Nazi_Almanyas%C
“Großdeutsches Reich” (Büyük Alman İmparatorluğu) 4%B1&params=52_31_N
_13_23_E_type:city)
Nasyonal sosyalistler zaman içerisinde Alman topraklarını genişletti. 12 ve 13 Mart 1938 Yaygın diller Almanca
tarihlerinde “Ostmark” olarak isimlendirilen Avusturya ilhak edildi. İkinci Dünya Savaşı
boyunca Almanya'nın Birinci Dünya Savaşı sonunda kaybettiği toprakların geri alınması ve Demonim Alman
doğudaki komşu ülkelerin işgal edilmesiyle, Alman İmparatorluğu en geniş sınırlarına ulaştı. Hükûmet Nasyonal sosyalist tek
Nasyonal sosyalist rejim Büyük Alman İmparatorluğu ismine, 1848 yılında Habsburg partili totaliter diktatörlük
monarşisi içerisinde yaşayan Almanları kapsayan ve “Büyük Alman Çözümü” olarak Cumhurbaşkanı
öngörülen, birleşik bir Alman ulus devletinin planı doğrultusunda sahip çıktı. Bu plan aslında • 1933-1934 Paul von Hindenburg
1871'de Pan-Alman Birliği'nin Alman İmparatorluğu'nu oluşturmasıyla gerçekleşmişti. Buna • 1934-1945 Adolf Hitler
ek olarak, nasyonal sosyalist rejim “Büyük Alman İmparatorluğu” kavramına yayılmacı bir • 1945 Karl Dönitz
niyet ekledi: Etnik Almanlar ile diğer alanlar bir “Büyük Cermen İmparatorluğu” yaratmak için Şansölye
ülkeye dahil edilmeliydi.[2] Almanya sınırlarının ötesine gidilmesi tarihi bir zorunluluk olarak • 1933-1945 Adolf Hitler
lanse edilmiştir.[3] • 1945 L. G. S. von Krosigk
Yasama organı Reichstag
Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin 1920 yılında ilan ettiği 25 maddelik parti • Devlet konseyi Reichsrat (1934'e dek)
programında ulusal topluluğun egemen olduğu Büyük Almanya'nın kurulması açıklanmıştı.
Tarihî dönem Savaş arası · II. Dünya
Bundan dolayı, NSDAP iktidarı boyunca ele geçirilen yeni alanlar Büyük Alman
Savaşı
İmparatorluğu'nun bir parçası ilan edildi.
• İktidarın zaptı 30 Ocak 1933
26 Haziran 1943'te çıkan bir kararname ile, “Büyük Alman İmparatorluğu” kavramı resmiyet • Yetki Kanunu 23 Mart 1933
kazanarak “Alman İmparatorluğu” isminin yerini aldı.[4] • Anschluss 12 Mart 1938
• Dünya Savaşı 1 Eylül 1939
İsim değişikliğinin bir sonucu olarak, devletin bastığı posta pulları “Deutsches Reich” yerine • Hitler'in ölümü 30 Nisan 1945
“Großdeutsches Reich” ismiyle çıkarılmaya başlandı. • Teslimiyet 8 Mayıs 1945
• Nihai çöküş 23 Mayıs 1945
Yüzölçümü
“Drittes Reich” (Üçüncü Reich veya Üçüncü İmparatorluk) 1939 633.786 km2
(244.706 sq mi)
Nasyonal sosyalistlere göre, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu Birinci Reich, Otto von 1940 823.505 km2
Bismarck'ın 1871'den 1919'a kadar devam eden Alman İmparatorluğu ise İkinci Reich idi.[5] (317.957 sq mi)
Nüfus
Weimar Cumhuriyeti döneminde parlamenter sisteme muhalif olan ve Almanya'nın Birinci • 1939 79.375.281
Dünya Savaşı sonucundaki yenilgisini kabullenemeyen siyasi gruplar, milliyetçi ve otoriter bir • 1940 109.518.183
yönetimin gelmesini istiyorlardı. Beklenen oldu. 1933'te nasyonal sosyalistlerin iktidara
Para birimi Reichsmark (ℛℳ)
gelmesiyle Üçüncü Reich ilan edildi.
Öncüller Ardıllar
Ayrıca, Hitler Üçüncü Reich'ın bin yıl süreceğini ilan etmişti ve nasyonal sosyalist propaganda,
“Tausendjähriges Reich” (Bin Yıllık İmparatorluk) kavramını ortaya çıkarmıştı. Weimar İşgal
Cumhuriyeti Almanyası
Saar Havzası İşgal
Bayrak Avusturya Avusturyası
Çekoslovakya Polonya
Almanya 1919'da, cumhuriyetin ilanından sonra siyah-beyaz- Litvanya Çekoslovakya
kırmızı renklerden oluşan Reich bayrağını (schwarz-weiß-rote Polonya Yugoslavya
Flagge) kaldırarak günümüzde de kullanılan ve cumhuriyeti Danzig Fransa
simgeleyen siyah-kırmızı-altın renklerden oluşan bayrağı Yugoslavya Lüksemburg
(schwarz-rot-goldene Flagge) yürürlüğe koymuştu. Buna rağmen Fransa Sovyetler
Birliği
Nasyonal sosyalizm siyah-beyaz-kırmızı bayrak, Weimar Cumhuriyeti dönemindeki Lüksemburg
döneminde ilk iki yıl Alman ordusu Reichswehr tarafından kullanılmaktaydı ve tecim
geçerli olmuş Alman bayrağı olarak da yürürlükteydi. Siyah-kırmızı-altın bayrak, 1918
bayrağı. yenilgisini kabul etmeyen milliyetçi kesimler tarafından bir utanç sembolü olarak kabul ediliyordu. 1933'te Hitler'in
iktidara gelmesiyle siyah-kırmızı-altın bayrak rafa kaldırıldı, Reich'ın sembolü olan siyah-beyaz-kırmızı bayrak
yeniden millî bayrak olarak yürürlüğe kondu. Siyah-beyaz-kırmızı renkler 1867-1871 arasında hüküm sürmüş Kuzey
Almanya Konfederasyonu'nun ve 1871-1918 arasında hüküm sürmüş Alman İmparatorluğu'nun bayrağını oluşturmaktaydı (Bu iki devletin siyah-
beyaz-kırmızı bayrağı 3:2 oranındayken Üçüncü Reich'ınki 3:5 oranındadır).

Siyah-beyaz-kırmızı bayrak, 1933'ten itibaren 2 yıl yürürlükte kaldıktan sonra, 1935'te kırmızı zemin üzerindeki beyaz dairenin içerisinde yer alan
siyah gamalı haçın bulunduğu bayrakla (Hakenkreuzflagge) değiştirildi (NSDAP bayrağından farklı olarak gamalı haçın yer aldığı beyaz daire
merkezde değil soldadır). 1935-1945 arasında gamalı haç bulunan bayrak, Alman devletinin ve Alman ulusunun bayrağı olarak kabul edildi.

İdeoloji
→ Ana madde: Nasyonal sosyalizm

Nasyonal sosyalizm, ulusal devrimci bir hareket olarak kendisini toplumun ve devletin her kademesinde belirleyici etmen yapan bir siyasal
öğretidir. İçişlerinde ve dışişlerinde, ulusun mevcudiyetinin korunması ve geleceğinin planlamasının yapıldığı politik uygulamaları içerir. Ulusal
toplum fikri, siyaset, ahlak ve hukuk gibi çeşitli meselelerde belirleyici kurallar koyan bu halk hareketi, 1933-1945 yılları arasında Almanya'nın
resmî devlet felsefesi olarak yürürlükte kaldı. Nasyonal sosyalistler, o dönemin Almanya'sında ortak bir toplum dayanışması içerisinde, tek parti
olan NSDAP'nin popülist yönetimi altında ulusal yükselmeyi hedefleyen politikalar doğrultusunda faaliyet göstermişlerdir.

“Führer devleti” (Führerstaat) sistemi

“Nasyonal sosyalist Führer devleti”, nasyonal sosyalizm ideolojisinin ortaya koyduğu, ülke yönetiminde tüm yetkilerin tek siyasal otoritenin
egemenliğinde olduğu bir devlet modelidir. Adolf Hitler'in ilan ettiği nasyonal sosyalizmin öğretileri ve nasyonal sosyalist devlet sistemi kendi
taraftarlarınca bir diktatörlük değil, tam anlamıyla bir ulusal egemenliği esas alan ve halka hizmet eden sosyal devlet sistemi olarak tanımlanmıştır.
Tarafsız bir gözlem sonucunda nasyonal sosyalist yönetimin tek parti rejimine dayanan ve muhalefete yer vermeyen yönetim biçimi bir diktatörlük
olarak kabul edilebilir.

“Führer devleti” sisteminin en üst basamağında devletin ve milletin lideri olan “Führer” yer alır. Führer, halkı ve devleti ilgilendiren meselelerde
parlamentarizme alternatif olan hızlı bir uygulamayla, karar alma yetkisinin en üst kademesini kendisinde bulundurur. Ülke içindeki siyasal
kuruluşların ve yerel yönetimlerin tümü Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'ne bağlıdır. Üçüncü Reich döneminde temel öneme sahip mevzuat
ve politika konularında halk egemenliği meşru edilmişti. Bunun için halk oylamaları gerçekleştiriliyordu. Nasyonal sosyalist devletin politik
meselelerle ilgili soruları anlaşılır ifadelerle açıklandı ve genellikle “Evet” veya “Hayır” seçenekleri ile seçmenler tarafından karar olunabildi.

Tarihçe
1933 yılında Büyük Friedrich'in mezarında büyük bir ulusal kalkınma
ve direniş başladı. Bu direniş tarihe geçti -Potsdam Günü olarak da
bilinir- ve böylelikle çok yeni temel yasalar ve temel düzenlemelerin
gelmesini sağladı. Temel esasta bilinçli halk toplumlaşması ve
bağdaşması, ülke dahilinde köklendirilmesi; bir diğer unsur olarak ise
istikrarı sağlamak için yapılacak görevlerin halledilmesinde hak sahibi
olunup, yapılan işlerin halkın ve Reich'ın -yani imparatorluğun-
kalkınması için olunduğudur. Üçüncü Reich, yani Üçüncü Alman
İmparatorluğu da aynı ikincisindeki ve birincisindeki gibi halk ve
memleket esaslarına dayalıydı. Böylelikle 5 Mart 1933 tarihinde
devlet seçimlerinde Adolf Hitler'e verilen güç transferi onu liderlik
(Führer makamı) için güçlendirirken, geniş bir halk kitlesinin
desteğiyle gerçekleşen ve kan dökülmeden uygulanarak hayata geçen,
nasyonal sosyalist hükûmetin devrimi gerçekleşmiş oldu. Garnizon
Kilisesi'nde 21 Mart'ta yapılan bir şenlik nasyonal sosyalistlerin
NSDAP'nin seçim afişi, 1933.
doğum tarihi olmuş oldu.
“Mareşal (Hindenburg) ve Onbaşı
(Hitler)”
Yeni Alman Devleti hükûmetteki Nasyonal Sosyalist Alman İşçi
Aile temalı propaganda afişi.
Partisi ile hükûmet taraftarı milliyetçi muhalefetin -Alman Ulusal Halk
Partisi- katılımıyla beraber kuruldu. Üçüncü Alman İmparatorluğu,
nasyonal sosyalistlerin başını çektiği ve diğer milliyetçilerin de entegre
olduğu bir idarede şekillendi. Nasyonal sosyalist hükûmet, yönetime
geldiği andan itibaren Almanya'da yaşanan ekonomik ve sosyal
buhranı gidermek için çalışmalarda bulundu, ayriyeten bu
çalışmalarıyla eş zamanlı olarak nasyonal sosyalizmi toplum hayatının
her alanına sokmaya çalıştı. Mart 1933 tarihinde Cumhurbaşkanı
Hindenburg, şubatta Reichstag binasında çıkan yangından sonra yeni
kurallar koydu. Aynı ayda yeni bir yasa çıkarıldı. 23 Mart'taki 1930'larda Almanya'da folklorik geçit.
Berlin'de bir sokak.
parlamento oturumunda “Halkta ve İmparatorlukta Sıkıntının
Kaldırılmasına Dair Yasa” (Gesetz zur Behebung der Not von Volk
und Reich) adındaki 5 maddelik yetki tasarısının kabul edilmesiyle
yasama ve yürütme erkleri, Alman halkına ve Alman devletine en
hızlı şekilde hizmet edilmesi için NSDAP'nin eline geçti.[6][7][8]
Yasama yetkisinin, bütçe denetiminin, anayasa değişikliği yapma
yetkisinin, dört yıl süreyle kabineye devredilmesi hükümlerini getiren
bu yasada, halkın Alman İmparatorluğu'na ulusal bağlılıkla hizmet
etmesi belirtiliyordu. Böylece devlet, anayasadaki hükümleri
gözetmeksizin ve milletvekillerine gerek kalmaksızın yeni yasaların
çıkmasını ve anayasada değişikliklerin yapılmasını sağladı. Böylelikle Üçüncü Reich bayraklarıyla dekore
parlamentodaki diğer partilerle beraber sendikalar da hepten kaldırıldı. edilmiş sokaklar.
Marksist sendikaların yerine ulusal görüşteki nasyonal sosyalist
Alman Emek Cephesi öne geçti. Yeni devlet biçimi Führerlik makamı
temelinde 31 Mart ve 7 Nisan'da tanıtıldı ve her şey yürürlüğe girene
kadar devlet belediye başkanları atandı. 30 Ocak 1934 tarihinde bütün
Berlin Olimpiyat Stadyumu, hak ve yasalar eyaletlerden ve halktan yeni kurulan devlete geçti ve
1936. teslim edildi. Partilerin tekleşmesi ve devletin bir olması, Marksist ve
komünist partilerin kaldırılıp yok olmasına neden oldu. Nasyonal
sosyalistler, muhafazakâr milliyetçilerle de yollarını ayırdılar. NSDAP
dışındaki diğer milliyetçi partilerin kapatılmasıyla, bu partilerin üyelerinin çoğu NSDAP'ye katıldılar. 1
Aralık 1933 tarihinde nasyonal sosyalistler açık siyasal çalışmaların tek yasal sorumlusu oldular.
Almanya, NSDAP iktidarının hayata geçirdiği, memleketin ve halkın kalkınmasını esas alan iç Berlin, 1 Mayıs 1937.
politikalar sayesinde çok güçlü bir ülke olma yolunda ilerledi. Ekonomi alanındaki politikaların
sonucunda işsizlik sayısı 1933 yılı başında 6 milyon iken, 1936 yılının ortasında 1,17 milyona düştü, ve
işsizlikteki düşüş 1936 sonrasında daha da hızlandı. Devlet miras yasalarıyla 29 Eylül 1933 tarihinde köylülerin kazancını yüksek seviyeye getirdi.
Irk düşünceleriyle de büyük yoğunlukla Yahudilerin şimdiye kadar oldukları politika ve devlet dairelerinden çıkartılmaları gerçekleştirildi. İlk
temel önlem, bununla beraber çıkarılan memur yasası oldu. 7 Nisan 1933 tarihinde yapılan reformla devlet dairelerinde çalışacak olan memurların
gerçek Alman olmaları zorunlu kılındı. Bununla beraber nasyonal sosyalistler 15 Eylül 1935 tarihinde Nürnberg Yasaları'nı çıkarttılar. Alman
eğitim sistemi nasyonal sosyalizme uygun olarak, kültür derslerine ve çocuklar ile gençlerin doğuştan
gelen yeteneklerini değerlendiren sanat derslerine ağırlık veren bir müfredatı yürürlüğe koyarak yeniden
düzenlendi. Tüm kamu kuruluşlarında nasyonal sosyalizme ait semboller Almanya'nın resmî simgeleri
olarak yürürlüğe kondu.

Dış politikada Üçüncü Reich şimdiye kadar hiç tanınmayan bir güvensizlikle, diğer dış devletlerle
uğraşıma girdi. Genfer Konferansı'nda verilen kararda silahlanmanın kaldırılmasını isteyen Fransa'ya
büyük tepki gösterildi. Bunun üzerine 14 Eylül 1933 tarihinde Almanya 1919'da yapılan uluslararası
birlikten yani sözleşmeden çıktı. 12 Kasım 1933'te yapılan halk oylamasında %95 evet oyu alınmasıyla
bu adım belirlenmiş oldu. 30 Ocak 1933 tarihinde faşist İtalya ile olan iyi müttefiklik de soğudu. Çünkü Berlin Katedrali önünde İşçi Bayramı
Benito Mussolini Avusturya'ya nasyonal sosyalistlerin kaldırılması ve yok olması için destekte bulundu. için Üçüncü Reich bayraklarıyla dekore
26 Ocak 1934 tarihinde dış politikada bir başarı gösterildi ve Almanya-Polonya saldırmazlık paktı edilmiş meydan, 1 Mayıs 1937.
sağlandı. Söylenilenlere göre NSDAP idaresindeki Alman İmparatorluğu'nu SA'nın şefi Ernst Röhm ve
nasyonal sosyalistlerin sol kolu düşürmeye çalıştı. Ernst Röhm'ün devrim denemesi 30 Haziran 1934
tarihinde bitirildi. Fransa Alman düşmanlığı politikası için çalışıyordu ve bunun için Sovyetler Birliği'ne bile başvurdu. 2 Ağustos 1934 tarihinde
Cumhurbaşkanı Paul von Hindenburg ölünce Adolf Hitler onun yerine geçip görevi devraldı ve “Führer und Reichskanzler” yani Führer ve
İmparatorluk Şansölyesi unvanıyla devlet başkanı oldu. 19 Ağustos 1934'te yapılan halk oylamasında % 89 evet ile bu belirlenmiş oldu; böylece
Alman halkı, Adolf Hitler'in Alman İmparatorluğu'nun tek lideri olmasına onay verdi. Versay Antlaşması hiçe sayılıp kaldırıldıktan sonra 1935
yılının başında Saarland eyaleti geri alındı. 13 Ocak 1935 tarihinde yapılan halk oylaması büyük bir yoğunlukla bunu belirlemiş oldu. Versay
Antlaşması'ndaki askerliğin zorunlu olmaması kaldırılıp, zorunlu askerlik yürürlüğe girdi. 18 Haziran 1935 tarihinde İngiltere ile askerî birlik
anlaşması yapıldı. Fransa ve Sovyetler Birliği'nin siyasal ortaklığı üzerine, onlara bir cevap verilmiş oldu. 7 Mart tarihinde Ren eyaletine askerî
birlikler yerleştirildi. 29 Mart tarihinde yapılan halk oylamasının sonucunda halkın % 99'u Führer'in arkasında olduğunu gösterdi. Ağustos 1936
tarihinde Berlin'de yaz olimpiyat oyunları gerçekleştirildi. Aynı yılda İtalya ve Almanya faşist General Franco'ya İspanya'da askerî birlikleriyle
halk savaşında destek oluyorlardı.

12 Mart 1938 tarihinde Alman ordusu dostlukla Avusturya'ya giriş yaptı. Hitler'i binlerce Avusturyalı sevinçle karşıladı. Böylelikle Avusturya ile
beraberlik kuruldu. 10 Nisan tarihinde yapılan halk oylamasıyla Avusturya'nın yasaları, Almanya'nın yasaları ile eşleştirildi. Almanya'da halkın
%99'u, Avusturya'da ise %99,7'si bu iki Alman devletinin birleştirilmesini onaylamış oldu. Diğer Batı hükûmetleri bu birlikteliği diplomatik
şekilde protesto ettiler. Münih'te yapılan anlaşmayla Südet toprakları Almanya'ya bağlandı. 9 Kasım 1938 tarihinde “Kristal Gece Olayı” yaşandı
ve verilen kararda Almanya'nın Sovyetler Birliği'ne saldırmama kararı kaldırıldı.

Alman orduları 1939 tarihinde Çekoslovakya'nın yarısına giriş yaptı. Nitekim, diğer Batı ülkelerinden gelebilecek olan herhangi bir saldırıda
Çekoslovakya'nın onlarla beraber olabileceği ihtimali büyüktü. Memelland toprakları da Versay Antlaşması'nın kaldırılmasıyla Almanya'ya geri
verilmiş oldu.

İkinci Dünya Savaşı

Hitler, Memelland bölgesini aldıktan sonra hedefini Polonya'ya çevirdi. Hedef, Doğu Prusya ile ana
toprakların birleştirilerek Prusya'nın toprak bütünlüğünün garanti altına alınması idi. Bu, Alman
milleti için oluşturması gereken yaşam alanının (Lebensraum) bir başka adımıydı. 24 Ağustos 1939
tarihinde Sovyetler ile anlaşarak ortak bir şekilde Polonya'nın ve Doğu Avrupa'nın bölüşülmesini
sağladı. 1 Eylül akşamı Danzig şehrinin Almanya'ya ilhakı için Polonya'ya bir nota verdi ve nota
reddedildi. Bunun üzerine Hitler Polonya'ya askerî müdahalede bulundu. İlerleyen süreçte Birleşik
Krallık ve Fransa da Almanya'ya savaş ilan etti, böylece II. Dünya Savaşı fiilen başlamış oldu.

Almanya, 1 Eylül sabahı herhangi bir savaş ilanı olmaksızın Polonya'ya saldırdı. Alman planına
göre Batı Cephesi'nden kaydırılan birlikler sayesinde 1 ay içinde Polonya işgal edilecek ve hemen
ardından ordu bütün gücünü batıya çevirecekti. Savaş boyunca Wehrmacht generallerinin Medyayı oynat
kullandığı yıldırım savaşı (Blitzkrieg) taktiklerinin ilk örnekleri Polonya'da görülmüştür. Kısa sürede 1945 yılının temmuz ayında Berlin.
Alman birlikleri Varşova'yı ele geçirmiştir. Ülkenin doğusunu ise Almanlar ile anlaşan Sovyetler ele
geçirmiştir.

Almanya Polonya'yı ele geçirdikten sonra askeri güç ve yığınağını batıya kaydırdı. Ancak Müttefik
generalleri arasında Almanya'nın saldırıp saldırmayacağı veya Fransa'ya saldırırsa nereden
saldıracağı tam olarak kestirilemiyordu. Almanlar ise ikinci bir Marne Bozgunu yaşamamak için
deniz kıyısından saldırmayı öngören Schlieffen Planı'nı tekrar kullanmayacaktı. Alman
Genelkurmayı Müttefikler'e kendilerinin yenileştirilmiş bir Schlieffen Planı'nı kullandıklarını
düşündürmek için Hollanda'yı da işgal bölgesine kattı. Ancak esas vurucu darbe Ardenler
bölgesinden saldıracak zırhlılardı. Nitekim Müttefikler Ardenler bölgesindeki ormanlık alanın
herhangi bir zırhlı saldırısını engelleyeceğini veya kısıtlayacağını düşünüyordu. Ancak planlar boşa
çıktı. BEF ve Fransız ordusu 20 günde Almanlara yenildi. İngiltere, BEF ve Fransa'ya ait
1.400.000 kadar askeri esir düşmekten Dunkirk Boşaltması'yla kurtardı. Bunun üzerine zaten bir
çıkartmaya sert bir şekilde direnecek olan Birleşik Krallık ana topraklarının güvenliğini sağladı. Alman askerleri Paris'te. (14 Haziran 1940)
Kısa bir süre sonra Fransız ordusu teslim oldu ve işbirlikçi Vichy Fransası kuruldu.

Almanya, sırası ile Polonya, Danimarka-Norveç, Fransa cephelerinde galip geldikten sonra Çelik Paktı'ndan askeri bir darbe ile ayrılan
Yugoslavya'ya bir cezalandırma saldırısı uyguladı, ardından işgal etti. Daha sonra müttefiki İtalya Krallığı ile savaşta olan Yunanistan'ı işgal etti.
Hitler, I. Dünya Savaşı'nın kaybedilmesinde Alman sosyalistlerin büyük etkisi olduğunu düşünüyor ve Sovyetler'in ise esas kışkırtıcı olduğunu
ima eden hareketlerde ve konuşmalarda bulunuyordu. Başarısız Birahane Darbesi sonrasında cezaevinde iken yazdığı politik görüşlerini öne süren
Mein Kampf'ta açıkça Alman ırkının yaşayabilmesi için "Lebensraum"unu doğuya doğru genişletmesi gerektiğini söylemiştir. Stalin ise pek çok
sorunu görmezden gelerek müttefiklerin de kibirli davranışları sonucu Molotov-Ribbentrop Paktı'nı imzalamış ve Nasyonal Sosyalist Almanya ile
birlikte Doğu Avrupa'yı işgal etmişti. Ancak Hitler tarafından Kızıl Ordu'nun bazı sorunları Kış Savaşı sırasında ortaya çıkmıştı.

Viyana Diktası ile Romanya'da faşist bir yönetim kurulmuş olan Bulgaristan ise Yunan Makedonyası ile Dobruca'nın bir kısmı karşılığı Mihver
Devletleri safında savaşa girmişti. Finlandiya ise Kış Savaşı ile aksak bir barışa sahip ve kaybettiği toprakları geri almak ister bir durumda idi.
Ayrıca Kızıl Ordu'nun agresif hareketleri sürekli sınır ülkelerinde daha radikal hükûmetlere yol açıyordu. Alman Ordusu kısa sürede Doğu
Cephesi'ne bütün gücünü yığdı. 1941 yazı sonunda bir savaş ilanı olmaksızın ilk Alman birlikleri Sovyetler'e saldırdı ve dört yıl sürecek olan
Doğu Cephesi Savaşları başladı.

Almanya'nın müttefiki İtalya, Libya'da başlarda İngilizlere karşı başarı alıyormuş gibi gözükse de daha sonradan Libya'nın çok önemli
mevkilerinden birini kaybetmiş ve başarısızlığa uğramıştı. Bunun üzerine Alman Genelkurmayı İtalya'ya yardım etme kararı aldı. Esasen Alman
Afrika Kolordusu (Afrikakorps) efsanevi komutan Erwin Rommel ile başarılı olsa da sürekli desteklenen İngiliz Ordusu -ki Afrika Kolordusu
öncelikli bir cephede değildi, öncelik doğu cephesindeydi- ve Japonya ile imzaladığı anlaşma gereği Almanya'nın, Pearl Harbor baskınından sonra
ABD'ye savaş ilan etmiş olmasıyla ve bunun sonucu ABD'nin Vichy Fransası'na saldırmasıyla sıkıştı. Ayrıca İngilizlerin, Almanların Enigma
şifreleme sistemini çözmesi ile Afrika'ya göndereceği yardımların güzergâhı ve saati önceden biliniyor ve Kuzey Afrika limanlarına ulaşamadan
Akdeniz'de egemen konumdaki İngiliz donanmasınca imha ediliyordu. Belli bir süre sonra ise Tunus üzerinden Sicilya ve Güney İtalya'nın
savunmasına atandı. Ancak Müttefikler başarılı Sardinya, Anzio ve Sicilya çıkartmalarından sonra Roma'ya doğru ilerlemeye başlayınca İtalyan
Hükûmeti kayıtsız şartsız teslim oldu. Buna rağmen yenilen İtalyan Ordusu'nun artıkları Roma'nın kuzeyinde bazı savunma hatları kurdular. Savaş
burada durgun bir şekilde geçti.

Amerika'nın savaşa girmesi güç dengelerini değiştirmişti. Müttefikler İtalya'da savaşı kazanmış, ancak Almanya'ya karşı gerçekçi bir ilerleme
kazanmamış hatta durdurulmuştu. Kara Avrupası'na farklı noktalardan saldırılması gerekiyordu. Başlarda yaklaşan Sovyet işgaline karşı
Balkanlar'a bir çıkarma düşünüldüyse de daha sonra Fransa'da karar kılınmıştır. 1944 yılı yazında Müttefikler Normandiya Kıyıları'ndan dört
sahilden çıkarma yapmış, Caen ve Cherbourg gibi bölgelere ise hava indirme tümenleri ile saldırmışlardı. Kanlı mücadelelerden Sonra Alman
Ordusu Müttefik ordusunu Alsas-Loren ve Belçika sınırlarında durdurabildi. Belli başlı Ardennes gibi karşı taarruzlarda bulunabilse de tam
anlamıyla bir yenilgi aldı ve Almanya'nın insan ve kaynak gücü tükendi. Müttefikler yavaş yavaş Almanya'yı batıdan işgal etmeye başladı.

Doğu Cephesi'nde dengeler, Almanya'nın İtalya'da ve Fransa'da savaşa girmesi ile değişti. Değişen dengeler sonucunda Sovyetler hızlı bir
ilerleyişe başladı. Stalingrad'da esir düşen asker sayısınında fazla olması nedeniyle Alman ordusu güçsüz bir konuma geldi. Sırasıyla Romanya,
Bulgaristan, Macaristan ve Finlandiya taraf değiştirdi. Yugoslavya topraklarında ise partizan gruplar belli başlı bölgelerde yönetimi ele geçirdiler.
1945 baharında ise Sovyet birlikleri Polonya'yı ele geçirdi ve Pomeranya'da ilerlemeye başladı. 16 Nisan'da başlayan Berlin Muharebesi 2
Mayıs'ta sonuçlandı. Reichstag'da Sovyet bayrağı dalgalanıyordu.

Üçüncü Reich'ta uygulamalar

1930'lu yıllarda Almanya'nın
her yanı uzun otoban ağlarıyla
örülmüştü.
1930'ların Almanyası'nda Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin kitle
desteği kazanmasının önemli sebeplerinden birisi, geniş çaplı sosyal refah
programlarıydı. Nasyonal sosyalist rejim, toplumdaki birlik-beraberlik
duygusunu beslemek için Alman işçi sınıfına festival, tatil, gezi, sinema gibi
imkânlar sunuyor, NSDAP Gençlik Kolları tarafından büyük şenlikler
düzenleniyordu.
Auschwitz'de çalışan bir
Rejimin diğer bir ilgi çekici özelliğiyse mimari projeleriydi. 1933-1936 yılları zorunlu işçi.
arasındaki otoban seferberliği, sadece ülkenin değil, dünyanın ilk ulusal
karayolu sistemini kurdu. Almanya bu yıllarda inşaat, otomobil üretimi ve
işsizlikle mücadele gibi konularda Amerika Birleşik Devletleri'ni geride
bırakmıştı.

Sigara karşıtı kampanyayı başlatanlar da nasyonal sosyalistlerdi. Alman bilim

Alman Sanat Evi - Haus der
deutschen Kunst. (1939)
insanları sigaranın kansere yol açtığını kanıtlamışlardı. Ancak Almanların
sigaranın tehlikeleri konusundaki başarılı araştırmaları savaşın gölgesinde
kalıp unutuldu. Tütünün insan sağlığına verdiği zarar, 1950'li yıllarda
Amerikalı ve İngiliz bilim insanları tarafından yeniden keşfedildi ve 1939'da Nürnberg'de kadın işçi
1960'larda tüm dünyada bu konuda bir konsensüse ulaşıldı. Asbestin insan hizmetinin çadır kampı.
sağlığına zararlarını ortaya koyanlar da Alman doktorlardı. Su kaynaklarının
temizlenmesi, fabrikaların içme suyu kaynaklarından uzaklaştırılması,
kadınların göğüs kanseri riskine karşı tedavi görmesi gibi bugünün meseleleri daha o zamanlar nasyonal
sosyalistler tarafından uygulanan genel halk sağlığı kampanyasının parçalarıydı. Ayrıca, uzay çalışmalarının
temelini atanların arasında başta Wernher von Braun olmak üzere Almanya'dan ABD'ye kaçan bilim
insanlarıydı.[9]

Nasyonal sosyalistlere verilen desteğin önemli sebeplerinden biri de ekonomiydi. Her millet gibi Almanlar da ekonomik güvenliklerine öncelik
veriyordu ve nasyonal sosyalistler o dönemde tüm dünyayı etkisi altına alan ekonomik kriz ve işsizliği cepheden karşılamıştı. Devlet eliyle yapılan
yatırımlarla, yüzde 30'a vurmuş işsizliği kesin bir şekilde düşürmeyi başarmışlardı. Nasyonal Sosyalist Almanya'da Merkez Bankası Başkanlığı ve
Maliye Bakanlığı gibi görevlerde bulunmuş olan kamu maliyecisi Hjalmar Schacht, ülkede yıllardır hüküm süren enflasyonu kısa sürede bitirmiş
ve devlet girişimciliği çerçevesinde bir sanayileşme planı hazırlamıştı. Bu sanayileşmenin temelini silah fabrikaları oluşturuyordu.

Seferberlik ruhunun bir başka ürünü olan “Reich İşgücü Hizmeti” (Reichsarbeitsdienst) programı da ülkeyi bir otoban ağının sarmasında, yeraltı
sığınakları ve hastaneler inşa edilmesinde, Almanya'nın bütün Avrupa'nın en zengin ülkesi olmasında büyük rol oynamıştı.[10]
 Nasyonal sosyalistler kendilerine özgü mimari bir tarz yaratma yoluna
gitmişlerdi. Özellikle de Hitler, mimarlık gibi büyük bir sanat dalını, yakın
adamlarından mimar Albert Speer aracılığıyla, kişisel rehberliği altına almıştı.
Üçüncü Reich'ta mimari, Antik Roma mimarisine göre neo-klasik tarzda
biçimlendirildi. Speer, Almanya'ya özgü bir tarz oluşturmak için çeşitli Roma
binalarını gözden geçirdi ve bunlardan aldığı ilhamla Nürnberg'deki devasa
miting alanlarıyla Berlin'deki İmparatorluk Merkez Binası'nı inşa etti. Bütün
bunları, tasarlanana ancak hiçbir zaman inşa edilemeyen, Roma'daki
Alman çocuklar.
Pantheon'un devasa bir versiyonu (Volkshalle) izleyecekti. Volkshalle
yapılsaydı, nasyonal sosyalizmin yarı dinî merkezi olacak ve “Welthauptstadt”
(Dünya başkenti) adını alacak Berlin'in sembolü haline gelecekti. Ayrıca
Paris'teki Zafer Takı'ndan defalarca büyük bir yapı da planlanıyordu. Almanya için düşünülen çok sayıda yapı,
büyüklükleri nedeniyle hayata geçirilemedi. Bu projeler için ayrılması planlanan kaynaklar savaş yıllarında Alman posta pulunda “RAD” -
kullanıldı.[11][12][13] Reichsarbeitsdienst.

Üçüncü Reich'ta verilen ulusal eğitim-öğretim, gençliğin fiziksel eğitimini de kapsıyordu. Nasyonal Sosyalist
Alman İşçi Partisi'nin alt gençlik kuruluşları, resmî devlet okullarına alternatif sunuyordu. Devlet okullarında
zorunlu eğitim gören genç Alman erkekleri ve Alman kızları, katıldıkları gençlik kuruluşlarında —Hitler
Gençliği ve Alman Kız Birliği— vakit geçirebiliyor, arkadaş edinebiliyor ve sportif faaliyetlere katılıyorlardı, bu
gençlik kuruluşları partiye bağlıydı. Verilen ikincil eğitimin amacı, gençliği ahlaksal ve fiziksel olarak sağlam
yetiştirmekti. Okullardaki eğitim müfredatında ise tarihin başta olduğu kültür derslerine çok önem veriliyordu.
Ayrıca, Üçüncü Reich'ta sanat, çok iyi bir örnek olarak gösterilebilecek mimari alanında oldukça gelişmişti.
Almanya'nın tüm büyük kentlerindeki sokaklarda ve caddelerde, üstlerinde gamalı haç bulunan yüksek beyaz
sütunlar ve etkileyici görünüme sahip binalar çevreyi süslüyordu. Gamalı haç bulunan Alman flamaları her
yerde dalgalanıyor, bu modern medeniyet görünümüne ilaveten çevrenin yeşillendirilmesi için belediyeler
çalışmada bulunuyordu. Bunların yanı sıra, Üçüncü Reich diğer sanat dallarında da oldukça gelişmişti. Bu
dönemde Alman edebiyatı Yahudi etkisinden arındırılmak için baskı altına alınmıştı ve ulusal Alman
edebiyatçılarının çalışmaları ön plana çıkarılmaya çalışılıyordu. Yahudi yazarların ve nasyonal sosyalizme aykırı Üçüncü Reich'ta aile
eserler çıkarmış edebiyatçıların kitapları meydanlarda yakılıyor, yayımlanmaları yasaklanıyordu. Eğer bir kimse politikaları önemli bir yere
edebiyat, sanat, radyo, film, müzik ya da gazete yoluyla bir şeyler üretecekse, Reich Ticaret Odası'na üye olmak sahipti. Nasyonal sosyalist
zorundaydı.[14] Alman ulusuna veya Alman İmparatorluğu'nun aleyhine yapılabilecek çalışmalar bu yolla en devlet, Alman toplumunda
baştan engellenmiş oluyordu. ulusal dayanışmanın temin
edilmesi için aile yaşamının
Üçüncü Reich'ta 1 Mayıs İşçi Bayramı “Ulusal Emek Günü” (Tag der nationalen Arbeit) ismiyle kutlanıyordu. kutsallığına vurgu yapıyordu.
Nasyonal sosyalistler, komünist çizgideki uluslararası işçi bayramını Alman halkı için uygun bir tarzda
şekillendirerek Almanya'nın ulusal bayramı haline getirdiler. İşçi bayramına nasyonal sosyalist bir yorum
getirilen yeni kutlamalar, Alman işçi sınıfının coşkulu kutlamalarıyla büyük bir şenlik havasında geçiyordu. 1 Mayıs işçi bayramı 1934 yılından
itibaren “Alman Halkının Ulusal Günü” (Nationalfeiertag des Deutschen Volkes) ismiyle kutlanmaya başlandı.[15]

Üçüncü Reich'ın sosyal politikalarından bir tanesi, her Alman ailenin rahat bir yaşam sürmesi için gereken olanakların sunulmasıydı. Bu politikalar
arasında, her Alman ailenin ulaşımlarını kolayca sağlamaları için otomobil sahibi olması planı da vardı. Volkswagen'ın öyküsü, 1937 yılında
nasyonal Sosyalist Almanya'da Adolf Hitler'in tüm Alman halkını otomobil sahibi yapmak için üretilmesini emrettiği yeni bir otomobil markası
projesinin hayata geçmesi ile başlar. Alman halkı için üretilen bu yeni ve kullanışlı otomobillere Volkswagen, yani “Halk Arabası” ismi verilir.
Nasyonal Sosyalist Almanya'da halk için üretilen Volkswagen, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra dünyaya ihraç edilen meşhur bir otomobil markası
olmuştur.

Silahlı kuvvetler
Reichswehr, Hitler'e göre bir utanç kaynağıydı. Çünkü Reichswehr zorunlu askere alma işlemi
gerçekleştiremiyor, kurmay subay yetiştiremiyor veya İtilaf Devletleri'nin sahip olduğu ağır silahlardan daha ağır
bir silah üretemiyordu. Ülkenin asker sayısı jandarma kuvvetleri de dahil olmak üzere 100.000 ile sınırlı
tutulmuştu.[16] Hitler öncelikle gelecek vadeden subayları gizlice yurtdışına Kurmay Eğitimi için yolladı.
Ardından 1936 yılında Rhein havzasının silahlandırılması ile Versay Antlaşması'nı reddettiğini açıkladı. Hemen
ardından ordunun ismini Reichswehr'den Wehrmacht'a çevirdi. Wehrmacht'a hızlı bir sanayi altyapısı sağladı.
Wehrmacht'ın araç ihtiyacını Krupp ve Porsche ikilisi karşılarken top gibi ağır silahlar için Rheinmetal'i kullandı. Nasyonal sosyalizm
IG Farben tıbbi ve lojistik ihtiyaçları karşılarken, Siemens gibi firmalarda yeni gelişmekte olan döneminde Alman savaş
elektronik/radar/haberleşme gibi ihtiyaçlara karşılık verdiler. Üç yıl gibi kısa bir sürede Wehrmacht Panzer, sancağı.
Mekanize Piyade, Motorize Piyade tümenlerine sahip oldu. Eski topları ve anti-tank silahlarını PAK serisi ile
yenilemeye girişti.

Hitler ve kurmaylarına göre deniz kuvvetleri olası bir savaşta Müttefik kuvvetler ile başa baş mücadele edebilecek bir kapasiteye gelemeyecekti.
Esas amacı düşmanı oyalamak ve kaynaklarının ulaşımını engelleyecek bir donanma kurmak istedi bunun için de Plan Z'yi yürürlüğe
koydu.Böylece yeni deniz kuvvetlerinin belkemiği ağır ve hafif kruvazörler ile denizaltılar üzerine kuruldu. Buna rağmen Plan Z, iki adet zırhlı
kruvazör içermekte ve Ferdinand von Zeppelin gibi bir uçak gemisi yapılmasını da öngörmekteydi.[17]

Versay Antlaşması Almanya'nın hava kuvvetleri bulundurmasını yasaklamakta idi. Ancak anlaşma Hitler tarafından reddedilince kurmaylarının da
tavsiyesi ile Luftwaffe'yi kurdu ve güçlendirmeye başladı. Öncelikle kara kuvvetlerinden büyük bir subay transferi gerçekleştirdi. Ardından
bazılarına nasyonal sosyalistlerin de öncelik ettiği Junkers, Heinkel, Messerschmitt Focke-Wulf gibi firmalardan hava kuvvetleri için planlar
çizmesini ve uçaklar üretmesini istedi. Luftwaffe aynı deniz ve kara kuvvetlerinde olduğu gibi dakik savaşabilecek şekilde tasarlanmıştı. Bunun
için Junkers Ju 87 gibi pike bombardıman uçağı ve yakın muharebe araçlarının üretimine öncelik verdi.[18]
Ekonomi
Nasyonal Sosyalist Almanya'nın para birimi, Weimar Cumhuriyeti döneminde de kullanılmış olan Reichsmark idi. Alman ekonomisi, Hitler
tarafından görevlendirilen ekonomi bakanı (Aynı zamanda Reichsbank'ın başkanı) Hjalmar Schacht ve Hermann Göring'in bazı özel programları
ile oldukça hızlı bir şekilde denge altına alındı. Büyük Buhran'da çok fazla olan işsizlik, %0'lara çekildi. Ayrıca Fransa, Belçika ve Danimarka'dan
sayıları milyonları geçen işçiler ülke içinde istihdam edildi. Hitler büyük patronlara gerektiğinde döviz ve ucuz ham madde sağlıyor, buna karşılık
onların politik desteğini alıyordu. Savaş başladıktan sonra esirleri de iş gücü olarak yine belli başlı patronlara verdi. Almanya'nın oldukça büyük
petrol ve metal açığı vardı. Demir ihtiyacını İsveç ve Norveç'ten, kromu Sovyet Rusya ve Türkiye'den, petrolü ise genellikle Romanya ve
Bavyera'dan karşılıyordu. Savaşın sonlarına doğru Romanya'nın düşmesi, Türkiye ve İsveç'in ambargosu ve Norveç ile ticaretin İngiltere Filosu
tarafından kesilmesi nedeniyle büyük ham madde sıkıntıları yaşanmıştır. Hitler'in 19 Mart 1945 yılındaki talebi üzerine batıda bulunan sanayi
kuruluşlarında sadece üretim kısıtlayıcı önlemler alınırken Sovyetler'e geçebilecek olan sanayi kuruluşları toptan imha edilmesi üzerine Albert
Speer'e emrini iletmiştir. Albert Speer ise, Hitler'in bu taleplerini gerçekleştirmemiştir. Speer, yayımladığı bir emirle birlikte bu yıkımı engellemiştir.

Bakanlıklar
Nasyonal Sosyalist Almanya'da 16 bakanlık bulunmaktaydı. Bunlardan 10 tanesi 1933'ten önce de vardı. 6 tanesi ise 1933'te kuruldu.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı — Reichsarbeitsministerium

Beslenme ve Tarım Bakanlığı — Reichsministerium für Ernährung und Landwirtschaft
Maliye Bakanlığı — Reichsfinanzministerium
Adalet Bakanlığı — Reichsjustizministerium
Posta Bakanlığı — Reichspostministerium
Ulaştırma Bakanlığı — Reichsverkehrsministerium
Ekonomi Bakanlığı — Reichswirtschaftsministerium
Dışişleri Bakanlığı — Reichsministerium des Auswärtigen
İçişleri Bakanlığı — Reichsministerium des Innern
Savaş Bakanlığı (daha önce Millî Savunma Bakanlığı, “Reichswehrministerium”) — Reichskriegsministerium

1933'te kurulan yeni bakanlıklar:

Halkı Aydınlatma ve Propaganda Bakanlığı — Reichsministerium für Volksaufklärung und Propaganda

Sivil Havacılık Bakanlığı — Reichsluftfahrtministerium
Bilim, Eğitim ve Kültür Bakanlığı — Reichsministerium für Wissenschaft, Erziehung und Volksbildung
Kilise İşleri Bakanlığı — Reichsministerium für die kirchlichen Angelegenheiten
Doğu Toprakları İşgal Bakanlığı — Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete
Silahlanma ve Mühimmat Bakanlığı (Ekim 1942'de Silahlanma ve Savaş Üretimi Bakanlığı) — Reichsministerium für
Bewaffnung und Munition

Sınırların genişlemesi

1933 1938 1939 1943

Savaşın kazanılması durumunda

egemenlik altına alınması planlanmış
sınırlar.
Ayrıca bakınız
Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar
Nazi Almanyası'nda tütün karşıtı hareket
Nasyonal sosyalizm
Mihver Devletleri
II. Dünya Savaşı
Wehrmacht
Waffen-SS
Sturmabteilung
Antisemitizm
Hitler Gençliği
Alman tekrar silahlanması

Dış bağlantılar
Lebendiges Museum Online — “NS-Regime” (http://www.dhm.de/lemo/html/nazi/index.html)3 Ağustos 2014 tarihinde Wayback
Machine sitesinde arşivlendi (https://web.archive.org/web/20140803144223/http://www.dhm.de/lemo/html/nazi/index.html).
(Almanca)
Video: Nasyonal Sosyalist Almanya'dan fotoğraflar — Renklendirilmiş görüntüler. (https://www.youtube.com/watch?v=phocwk
gY3Vg) / Devam videoları: 2 (https://www.youtube.com/watch?v=49IKHXqoDTI), 3 (https://www.youtube.com/watch?v=POWdu
kRkLgc), 4 (https://www.youtube.com/watch?v=j3fVNvBX9aw), 5 (https://www.youtube.com/watch?v=B4_772VvA6c), 6 (https://
www.youtube.com/watch?v=kkZi62HI-po)
Video: Nasyonal Sosyalist Almanya'da yaşam — Renklendirilmiş görüntüler. (https://www.youtube.com/watch?v=dzk13egcNH
8&bpctr=1373275150) / Devam videosu: ikinci bölüm. (https://www.youtube.com/watch?v=GPdCQeHf4bg)
Commons'ta Nasyonal Sosyalist Almanya'nın posta pulları. (https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Stamps_of_Nazi_G
ermany)
Commons'ta Nürnberg Gösterilerinden fotoğraflar. (https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Nuremberg_Rallies)

Kaynakça
1. ^ Michael Kotulla: Deutsche Verfassungsgeschichte: Vom Alten Reich bis Weimar (1495- Wikimedia Commons'ta
1934), Springer, Berlin 2008, § 35 Rn 2432 f. (http://books.google.de/books?id=mfjijA5t9bU Nazi Almanyası ile ilgili
C&pg=PA622) 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi (https://we ortam dosyaları
b.archive.org/web/20140714214507/http://books.google.de/books?id=mfjijA5t9bUC&pg=P bulunmaktadır.
A622).
2. ^ Klaus Hildebrand: Das vergangene Reich: Deutsche Außenpolitik von Bismarck Vikiversite'de
bis Hitler 1871–1945. Oldenbourg, München 2008, ISBN 3-486-58605-X, S. 704 ff. Nazi Almanyası (https://en.wikiversity.org/wiki/
3. ^ Robert Bohn: Die deutsche Herrschaft in den „germanischen“ Ländern 1940– Hitler%27s_Germany?uselang=en) ile ilgili
1945, Franz Steiner Verlag, Stuttgart 1997, ISBN 3-515-07099-0, S. 7 (http://books. kaynaklar bulunur.
google.de/books?id=08al1e8BdRIC&pg=PA7) 28 Eylül 2013 tarihinde Wayback
Machine sitesinde arşivlendi (https://web.archive.org/web/20130928232405/http://b
ooks.google.de/books?id=08al1e8BdRIC&pg=PA7)..
4. ^ Faksimile: Reichsarbeitsblatt Jahrgang 1943, Teil I, Nr. 23 vom 15. August 1943, S. 413 (https://commons.wikimedia.org/wiki/I
mage:Reichsarbeitsblatt_1943_Teil_I_Nr._23_S._413.png) 17 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi (http
s://web.archive.org/web/20080117000000/http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Reichsarbeitsblatt_1943_Teil_I_Nr._23_S.
_413.png)..
5. ^ Fahir Armaoğlu, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, sayfa 240, 11. Baskı
6. ^ "The Reichstag Fire and the Enabling Act of March 23, 1933 | Britannica Blog" (https://web.archive.org/web/2019031108305
4/http://blogs.britannica.com/2007/03/the-reichstag-fire-and-the-enabling-act/). blogs.britannica.com (İngilizce). 11 Mart 2019
tarihinde kaynağından (http://blogs.britannica.com/2007/03/the-reichstag-fire-and-the-enabling-act/) arşivlendi. Erişim tarihi: 17
Eylül 2019.
7. ^ (www.dw.com), Deutsche Welle. "The law that 'enabled' Hitler's dictatorship | Germany | DW.COM 23 March 2013" (https://we
b.archive.org/web/20190907195649/https://www.dw.com/en/the-law-that-enabled-hitlers-dictatorship/a-16689839). DW.COM
(İngilizce). 7 Eylül 2019 tarihinde kaynağından (http://www.dw.com/en/the-law-that-enabled-hitlers-dictatorship/a-16689839)
arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2019.
8. ^ Mason, K.J. Republic to Reich: A History of Germany 1918–1945. McGraw-Hill.
9. ^ Ali Çimen. Tarihi Değiştiren İmparatorluklar. 3. baskı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010. s. 421
10. ^ Ali Çimen. Tarihi Değiştiren İmparatorluklar. 3. baskı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010. s. 422
11. ^ Ali Çimen. Tarihi Değiştiren İmparatorluklar. 3. baskı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010. s. 413
12. ^ Ali Çimen. Tarihi Değiştiren İmparatorluklar. 3. baskı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010. s. 414
13. ^ Ali Çimen. Tarihi Değiştiren İmparatorluklar. 3. baskı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010. s. 415
14. ^ Ali Çimen. Tarihi Değiştiren İmparatorluklar. 3. baskı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010. s. 424
15. ^ "Tag der nationalen Arbeit" (https://web.archive.org/web/20150921152424/https://de.wikipedia.org/wiki/Tag_der_nationalen_
Arbeit). 21 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (https://de.wikipedia.org/wiki/Tag_der_nationalen_Arbeit) arşivlendi. Erişim tarihi:
24 August 2015.
16. ^ "Treaty of Versailles" (https://web.archive.org/web/20090805104316/http://en.wikipedia.org/wiki/Treaty_of_Versailles). 5
Ağustos 2009 tarihinde kaynağından (https://en.wikipedia.org/wiki/Treaty_of_Versailles) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos
2009.
17. ^ "İngilizce Vikipedi sayfası" (https://web.archive.org/web/20090327161811/http://en.wikipedia.org/wiki/Plan_Z). 27 Mart 2009
tarihinde kaynağından (https://en.wikipedia.org/wiki/Plan_Z) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2009.
18. ^ ISBN 978-605-5813-17-8, Hitler Kitabı -Hermann Goering ve Mareşal Kesselring'in düşünceleri sonucunda.-

BNF: cb11934736c (https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11934736c) (data) (https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11934736c)

Otorite kontrolü
· LCCN: sh85054594 (https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85054594)

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Nazi_Almanyası&oldid=26051091" sayfasından alınmıştır

Sayfa en son 09.29, 21 Ağustos 2021 tarihinde değiştirildi.

Metin Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı altındadır; ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak, Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını
kabul etmiş olursunuz.
Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.

Gizlilik ilkesi
Vikipedi hakkında
Sorumluluk reddi

Geliştiriciler
İstatistikler
Tanımlama bilgisi bildirgesi