‫میکروب شناسی عملی‬ ‫مبحث ‪:‬‬

‫‪AJUMS_PLUS‬‬ ‫گردآورندگان ‪:‬‬

‫دی ماه ‪98‬‬ ‫تاریخ ‪:‬‬
‫‪ 42‬صفحه‬
‫تعداد صفحه ‪:‬‬

‫‪AJUMS+‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫جلسه اول‬

‫مهمترین وسیله آزمایشگاه میکروب لوپ است که حداکثر ‪ 108‬عدد باکتری با آن میتوان از محیط مایع برداشت‪.‬‬

‫دو اصطالح مهم‪:‬‬

‫✓ ضدعفونی ‪:disinfection‬از بین بردن هر نوع عامل میکروبی زنده و رویشی بجز اسپور‪.‬مثل الکل و جوشاندن‬
‫✓ استریل کردن‪ :sterilization‬از بین بردن هر نوع عامل میکروبی زنده حتی اسپور‪.‬مثل گلوتارآلدهید‬

‫‪3‬روش استریل کردن داریم‪:‬‬

‫فیزیکی‬ ‫•‬
‫بیوشیمیایی‬ ‫•‬
‫• مکانیکی‬

‫روش فیزیکی‪:‬به دو روش گرما و اشعه‬

‫گرمای خشک‪:‬‬

‫بیشتر برای استریل کردن فلزات‪،‬شیشه می باشد‪.‬به چند روش وجود دارد‪.‬‬

‫➢ ‪:burning-1‬مثال برای استتریل کردن لوپ و نید استت اده می شتود‪.‬لوپ را با زاویه‪45‬درجه نستتت به شتعله میگیریم‬
‫تا استریل شود‪.‬‬
‫➢ ‪ :flaming-2‬شتی مورد نرر را چند بار از روی شتعله رد میکنیم و یا از فیتای افراع شتعله عشتعاع‪20‬ستانتی برای‬
‫استریل کردن است اده میکنیم‪.‬مثل فیکس کردن الم برای جلوگیری از شسته شدن‬
‫➢ ‪-3‬دستگاه فور‪:‬دستگاهی است با یکسری المنت در فیایی یخچا مانند که میتواند دمای حدود‪ 170-160‬را برای‬
‫استتریل کردن ایجاد کند‪.‬این روش برای استتریل کردن لوازم شتیشته ای‪ ،‬فلزی و استتیل استت اده میشتود و برای مواد‬
‫هایی استت اده میشتود که دارای شتیار‬ ‫عملکرد صتحی فور از برچست‬ ‫شتیمیایی استت اده زیادی ندارد‪ .‬برای تشتخی‬
‫هایی هستند ‪.‬اگر استریلیزاسیون به درستی صورت گرفته باشه شیار ها سیاه یا قهوه ای میشوند‪.‬‬

‫گرمای مرطوب‪:‬‬

‫برای استریل کردن مایعات‪ ،‬محیط های کشت‪،‬محیط های ع ونی و لتاس های بیماران است اده می شود‪.‬‬

‫➢ دستتگاه اووکوو‪:‬از فشتتار بخار آب برای ایجاد دمای‪121.5‬درجه و فشتتار ‪ 1‬اتمستت ر استتت اده میکند‪.‬در مدت‪-10‬‬
‫ها و آزمایشگاه ها موجود است‪.‬‬ ‫‪ 15‬دقیقه استریل میکند‪.‬در تمام کلینیک های درمانی‪،‬مط‬

‫*باکتری معموال در‪50‬درجه از بین می رود و چالش ما برای استریل کردن اسپور باکتری و بعیی ویروس های مقاوم می باشد‬

‫*بهترین روش و ابزار اصلی استریل کردن دستگاه اتوکالو است‪.‬‬

‫اشتهه ‪ :Radiation‬در صتنعت و حجم گستترده و برای مواردی که نمیتوانیم از گرما کمک بگیریم از این روش بجای اتوکالو‬
‫است اده میشود‪.‬دو دسته پرتو داریم‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫✓ غیریونیزه‪:‬مثل‪UV‬عفرابن ش = ضدع ونی کننده‬

‫استت اده گستترده برای ابزار پزشتکی مثل سترنو و نید و وستایل‬ ‫✓ یونیزه‪:‬مثل پرتو ‪، x‬کاتدی و گاما = استتریل کننده‬
‫یکتار مصرع‪،‬است اده در صنعت و صادرات مواد غذاییعاشعه گاما برای میوه ها‬

‫روش شیمیایی‪:‬به دو روش است اده از گازها و مایعات وجود دارد‪.‬‬

‫گازها‪ :‬مثل قرص فرمالین یا فرمالدهید‬

‫مایهات‪:‬دو نوع استریل کننده و ضدع ونی کننده‬

‫✓ استریل کننده‪:‬مثل گلوتارآلدهید برای ابزار آندوسکوپی و کولونوسکوپی‬

‫✓ ضدعفونی کننده‪:‬مثل الکل که به قدری ضعیف است که روی باسیل سل هم اثری ندارد‪.‬‬

‫روش مکانیکی‪:‬به دو روش فیلتراسیون و اتوکالو‬

‫✓ فیلتراسیون هوا = ضدع ونی کننده‬

‫✓ فیلتراسیون مایعات = استریل کننده است و جلوی ذرات تا‪0.22 nm‬و بسیاری از ویروس ها را میگیرد‪.‬‬
‫بودن اندازه دما‬ ‫✓ اتوکالو های کوچکی که مانند دیو زودپز هستند و چند دریچه افمینان و یک ‪ gage‬برای مشخ‬
‫و فشار دارند‪.‬‬

‫کشت‬

‫محیط کشت‪:‬محیط غیرزنده مغذی که نیاز غذایی باکتری را برای رشد مهیا میکند‪.‬منتع کربن‪+‬پروتئینعنیتروژن ‪+‬انرژی‬

‫اهداف کشت‪:‬‬

‫برای تشخی‬ ‫جداسازی باکتری به صورت خال‬ ‫•‬

‫شناسایی خصوصیات بیوشیمیایی باکتری‬ ‫•‬
‫تعیین حساسیت آنتی بیوتیکی‬ ‫•‬
‫تعیین تعداد باکتری یا کلونی ها در یک نمونه‬ ‫•‬
‫نگهداری فوالنی مدت یک باکتری خاص‬ ‫•‬

‫*بستتته به نیازهای غذایی در هر باکتری محیط کشتتت میتواند مت اوت باشتتد و عالوه بر منابع باال مثال فستت ر‪،‬ستتول ور‪،‬آهن‬
‫و‪...‬داشته باشد‪.‬‬

‫بعیی باکتری ها در محیط ساده هم براحتی میتوانند رشد کنند مثال سودوموناس روی محیط صابونی‬

‫بعیی باکتری ها سخت رشد میکنند و نیازمند منابع غذایی خاص خود در محیط کشت هستند‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫شترایط بدن‪ pH:‬حدود‪ 7.4‬و دمای ‪ 37‬درجه استت و رفوبت و اکستی ن کافی دارد‪.‬باید همین شترایط را در آزمایشتگاه چه در‬
‫محیط کشت و چه در انکوباتور برای باکتری پاتوژن ایجاد کنیم یعنی شرایط محیط با بدن انسان ایزوتون باشد‪.‬‬

‫✓ محیط کشت مایع‪:fluid‬آگار ندارد و برای تکثیر سریع باکتری است اده می شود‪.‬‬
‫✓ محیط کشت جامد‪:solid‬حاوی ‪1.5-1‬درصد آگار و باکتری کلونی تشکیل می دهد‪.‬‬
‫✓ محیط کشت نیمه جامد‪:semisolid‬حدود ‪ 0.5‬درصد آگار دارد و برای تست حرکت باکتری بکار می رود‪.‬‬

‫محیط کشت حداقل یا ‪ :Basic‬محیط دارای حداقل مواد الزم برای رشد باکتری و فاقد مکمل خاص مثل ‪Nutrient agar‬‬

‫محیط کشتت غنی شتده‪ :‬به واستطه اضتافه کردن مکمل خاص‪،‬خون و سترم به محیط کشتت ستاده فراهم میشتود و باع زیاد شتدن‬
‫باکتری ها می شود‪.‬‬

‫محیط کشت افتراقی‪:‬مکمل و یا آنتی بیوتیک های خاصی دارد که فقط به یک گونه خاص اجازه رشد می دهد‪.‬‬

‫*بیس اکثر محیط های کشتت جامد آگار استت که اولین بار از جلتک قرمز دریایی گرفته شتد و ماده مغذی نیستت و فقط باع‬
‫جامد بودن محیط می شود تا بتوانیم کلونی ها را بتینیم‪.‬‬

‫کشت دادن به روش خطی ‪=(Streaking‬جدا کردن)‪:‬‬

‫روش ‪4‬قسمتی‪:‬‬

‫✓ ابتدا روی شتعله لوپ را تا قرمز شتدن می ستوزانیم تا استتریل شتود‪،‬چند ثانیه کنار شتعله نگه میداریم تا سترد شتود‪،‬پنته‬
‫روی لوله را برمیداریم و با لوپ از نمونه برمیداریم و در یک قستتمت پلیت بصتتورت زیگزات کشتتت میدهیمعمرحله‬
‫کشت اولیه‬
‫✓ مجددا لوپ را می ستوزانیمع= استتریل مجدد ستپس بدون برداشتتن نمونه بصتورت زیگزاگی در یک ستوم دیگر پلیت‬
‫کشت میدهیم‪.‬‬
‫✓ تکرار مرحله قتل در منطقه سوم‬
‫✓ در مرحله آخر نیاز به سوزاندن لوپ نیست و از انتهای قسمت سوم شروع به کشت دادن میکنیم‪.‬‬

‫*هدع از ستوزاندن لوپ در حین کار و انجام این مراحل ایزوله کردن و رقیق ستازی باکتری روی محیط پلیت استت تا بتوانیم‬
‫تک کلونیعدر منطقه‪3‬وخصوصا‪4‬دیده می شود بدست بیاوریم‪.‬‬

‫چند نکته‪:‬‬

‫‪ o‬لوپ را با زاویه‪ 45‬روی شعله میگیریم‪.‬‬

‫‪ o‬حداکثر فاصله لوپ از شعله‪20 cm‬باشد‪.‬‬
‫‪ o‬با تنریم پیچ دور شعله درصد آبی بودن شعله را بیشتر کنیم تا اکسی ن باالتر برود‪.‬‬
‫‪ o‬برای کشت ابتدا با لوپ یک خط از باال تا مرکز میکشیم سپس به زیگزات کردن منافق‪1‬تا‪4‬میپردازیم‪.‬‬
‫‪ o‬لوپ را بصورت مایل روی محیط میکشیم‪.‬‬
‫‪ o‬در آخر پلیت را بصورت وارونه در سینی قرار دهید‪.‬‬

‫‪3‬‬
96 ‫پزشکی بهمن‬ Practical Microbiology AJUMS+

4
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫جلسه دوم‬

‫‪3‬روش اصلی رنو آمیزی‪:‬‬

‫➢ گرم ‪ :Gram‬مهمترین روش رنو آمیزی در پزشکی‬

‫➢ زیل نلسون‬
‫➢ آلبرت‪ :‬برای کورینه باکتریوم ها‬

‫در یک تقسیم بندی رنو ها را به ‪ 3‬دسته تقسیم می کنند‪:‬‬

‫➢ اسیدی‪:‬کاتیون بی رنو که به جزء من ی سلو باکتری متصل می شود‪.‬مثل ائوزین‬

‫➢ بازی‪:‬کاتیون رنگی دارند‪.‬مثل بلودومتیلن و کلراید‬
‫➢ خنثی‪:‬دو جزء رنگی اسیدی و بازی به یک نستت مساوی در ترکی موجودند‪.‬مثل ائوزین‪/‬متیلینبلو و آزور‬

‫روش رنگ آمیزی گرم‪:‬‬

‫لوپ را می سوزانیم و خنک می کنیم‪.‬‬ ‫•‬

‫برای جلوگیری از لغزش سرم فیزیولوژی با بخار دهان یا شعله چربی روی الم را پاک می کنیم‪.‬‬ ‫•‬
‫یک قطره سرم روی الم میریزیم‪.‬‬ ‫•‬
‫از روی منطقه ‪3‬و‪ 4‬محیط کشتت تک کلونی برمیداریم ستپس روی الم و درون سترم حل میکنیم و یک قال بییتی شتکل‬ ‫•‬
‫درست میکنیم‪.‬‬
‫با رعایت فاصله الزم در کنار شعله باکتری را روی الم خشک و فیکس میکنیم سپس برای رنو آمیزی اقدام میکنیم‪.‬‬ ‫•‬

‫*هدع از فیکس کردن = جلوگیری از شسته شدن باکتری‬

‫مراحل رنگ آمیزی‪:‬‬

‫‪ 4‬جزء اصلی دارد که ترتی آن ها نیز مهم است‪.‬عرمز = کالس‬

‫✓ کریستا ویوله ‪ :‬رنو آبی‪-‬بن ش‪ 1...‬دقیقه‪...‬سپس شستشو شود‪.‬‬

‫✓ لوگو ‪ :‬رنو زرد‪-‬قهوه ایعید دار ‪ 1...‬دقیقه‪...‬سپس شستشو شود‪.‬هدع=تثتیت ‪ pH‬یا رنو کریستا ویوله روی باکتری‬
‫✓ الکل استون ‪ :‬رنو بر و برای شستشو‪ 20-10...‬ثانیه‬
‫✓ سافرانین یا فوشین ‪ :‬رنو قرمز‪ 1...‬دقیقه‬

‫بعد از این مراحل که الم خیس استت کاغذ صتافی را روی الم می گذاریم و با دستت فشتار می دهیم تا آب آن جذب شتود‪.‬ستپس‬
‫آن را برمیداریم و یک قطره روغن روی الم میریزیم و زیر میکروسکوپ می گذاریم‪.‬‬

‫براساس این روش رنو آمیزی دو نوع باکتری داریم‪:‬‬

‫✓ گرم مثتت ‪ :‬باکتری کروی آبی‪-‬بن ش‬

‫✓ گرم من ی ‪ :‬باکتری باسیل قرمز‪-‬صورتی‬

‫علت ت اوت = ت اوت تعداد الیه های پپتیدوگلیکانی دیواره‬

‫‪5‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫*رنو آمیزی گرم براساس دیواره سلولی باکتری است و برای یکسری باکتری ها کاربرد ندارد‪.‬‬

‫‪ o‬مثال برای مایکوپالسماها که دیواره ندارند کاربرد ندارد‪.‬‬

‫‪ o‬مثال رنو آمیزی گرم در ‪ TB‬عمایکوباکتریوم توبرکلوزیس عامل ستتل بعلت چربی بستتیار ضتتخیم در غشتتای خارجی ن وذ‬
‫خوبی ندارد به همین دلیل برای آن اصطالح ‪ acid fast‬عمقاوم به اسید را داریم‪.‬‬

‫*برای دیدن مایکوباکتریوم از رنو آمیزی زیل نلسون یا همان ‪ acid fast‬میتوان کمک گرفت‪.‬‬

‫رنگ آمیزی ‪:acid fast‬‬

‫اساس این رنو آمیزی مانند گرم است با این ت اوت که دو جزء اصلی دارد‪ :‬فوشین ‪ +‬بلودومتیلن‬

‫*در این رنو آمیزی ‪ TB‬بصورت باسیل قرمز در زمینه آبی دیده می شود‪.‬‬

‫استوور‪ :‬به شتکل چند الیه و مقاوم باکتری در شترایط ستخت غذایی و محیطی افالق می شتود که با مستاعد شتدن شترایط توانایی‬
‫برگشت دارد‪.‬‬

‫*از هر باکتری یک اسپور میتواند ایجاد شود‪.‬‬

‫دو دسته اصلی از باکتری ها که می توانند اسپور تولید کنند‪:‬کلستریدیوم ها ‪ +‬باسیلوس ها‬

‫رنگ آمیزی اختصاصی برای دیدن اسوورها‪:‬‬

‫✓ شافر‪-‬فولتون‪ :‬مهم نیست‬

‫✓ ماالشیت گرین‪ :‬معموال دو جزء اصلی دارد‪.‬ماالشیت گرین ‪ +‬سافرانین‬

‫*در این رنو آمیزی اسپور ستز رنو و باکتری قرمز رنو دیده می شود‪.‬‬

‫گرم من ی‬

‫گرم مثتت‬

‫‪6‬‬
96 ‫پزشکی بهمن‬ Practical Microbiology AJUMS+

7
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫جلسه سوم‬

‫عاسترپتوکوکوس و استافیلوکوکوس‬

‫استتتروتوکوکو ‪ :‬کوکستتتی های گرم مثتت‪...‬کلونی بصتتتورت زنجیره مروارید و گاهی بصتتتورت دوتایی‪...‬اکثرا بی هوازی یا‬
‫میکروایروفیل‪...‬فاقد آنزیم کاتاالزع=وجه افتراق با استاع ها‬

‫فتقه بندی استرپ ها به روش های گوناگونی انجام می شود‪.‬‬

‫نوع همولیز‪ :‬برای این کار از محیط ‪ blood-agar‬دارای ‪ RBC‬است اده می شود‪.‬‬ ‫بر اسا‬

‫✓ بتا همولیتیک‪ :‬لیزکامل گلتو قرمز انجام می شود و هاله ای با رنو مت اوت و ش اع افراع باکتری دیده می شود‪.‬‬
‫مثل‪s.agalactiae + s.pyogenes :‬‬
‫است‪hb،‬آزاد و اکسید می شود و مت هموگلتین ستز رنو افراع باکتری دیده می شود‪.‬‬ ‫✓ آل ا همولیتیک‪ :‬لیز گلتو ناق‬
‫مثل‪s.pneumoniae + s.viridans :‬‬
‫✓ گاما همولیتیک‪ :‬هیچ همولیزی ات اق نمی افتد‪.‬‬
‫مثل‪s.bovis :‬‬

‫افتراق گونه های گروه آل ا همولیتیک‪:‬پنومونیه و ویریدانس‬

‫‪ o‬تست حاللیت در ص را‪:‬پنومونیه ‪ +‬ویریدانس ‪-‬‬

‫‪ o‬تست حساسیت به اپتوچین‪ :‬پنومونیه ‪ +‬ویریدانس ‪-‬‬
‫‪ o‬تست تورم کپسولی‪ :‬پنومونیه ‪ +‬ویریدانس –‬

‫*پنومونیه اگر چه استترپتوکوکوس استت به آن دیپلوکوک هم می گویند چون‬

‫برخالع بقیه که زنجیره ای دیده می شتوند این ها حین تقستیم نمی توانند از‬
‫هم جدا شوند‪.‬‬

‫وست حولیت در صفرا‪:‬‬

‫پنومونیه در حیور سورفاکتانت دزوکسی کوالت سدیمعاز مهمترین ترکیتات ص را سریعا حل می شود‪.‬‬

‫حستاس به‬ ‫باکتری را در محیط حاوی‪20‬درصتد دزوکستی کوالت ستدیم قرار می دهیم اگر باکتری حل و محیط شتاع شتد‬
‫مقاوم به ص را‬ ‫ص راع=پنومونیه و اگر کدر شد‬

‫وست وورم کوسول‪:‬‬

‫*پنومیه کپسو دارد‪.‬‬

‫مثال از ‪ CSF‬بیمار منن یتی نمونه می گیریم و روی الم آنتی بادی ضتتد کپستتو پنومونیه را میریزیم و در نتیجه واکنش آنتی‬
‫ژن آنتی بادی کپسولی یک حالت تورم کپسو ایجاد می شود‪.‬‬

‫‪8‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫افتراق گونه های گروه بتا همولیتیک‪:‬آگاالکتیه و پایوژنز‬

‫‪ o‬تست هیدرولیز هیپورات‬

‫‪ o‬تست هیدرولیز ‪PYR‬‬
‫‪ o‬تست حساسیت به باسیتراسین‬

‫وست حساسیت به باسیتراسین‪:‬‬

‫یک آنتی بیوتیکی که پایوژنز به آن حساس و آگاالکتیه به آن مقاوم است‪.‬‬

‫پس از کشتت ست ره ای باکتری دیستک آنتی بیوتیک باستیتراستین را روی باکتری قرار می دهیم و در انکوباتور می گذاریم تا‬
‫بتواند رشد کند‪.‬‬

‫پایوژنز حساسعتست ‪+‬‬ ‫✓ اگر افراع دیسک باکتری رشد نکرد و هاله ش اع ایجاد شد‬
‫آگاالکتیه مقاومعتست ‪-‬‬ ‫✓ و اگر باکتری افراع دیسک هم رشد کرد‬

‫وست هیدرولیز ‪:PYR‬‬

‫‪PYR‬ماده ایست به نام ‪-L‬پیرولیدونیل‪-‬بتا ن تیل آمید‬

‫باکتری را درون لوله دارای ‪ PYR‬کشتتت می دهیم و به مدت‪4‬ستتاعت در دمای‪ 35‬درجه می گذاریم ستتپس معرع دی متیل‬
‫آمینو سیانامید را به آن اضافه می کنیم‪.‬‬

‫پایوژنز‬ ‫✓ اگر باکتری بتواند با پپتیدازهای خود‪PYR‬را تجزیه کند با افزودن معرع تغییر رنو به قرمز را داریم ع‪PYR+‬‬
‫آگاالکتیه‬ ‫✓ اگر باکتری نتواند‪PYR‬را تجزیه کند با افزودن معرع تغییر رنو نخواهیم داشتع‪PYR-‬‬

‫وست ‪:CAMP‬‬

‫تشدید همولیز استاع اورئوس در محیط بالد آگار می شود‪.‬‬ ‫این پروتئین در استرپتوکوکوس آگاالکتیه وجود دارد و باع‬

‫مش کوک آگاالکتیه را کشتت می دهیم و در محل‬

‫یک کشتت خطی از استتاع اورئوس ایجاد می کنیم‪.‬ستپس عمود بر آن باکتری ت‬
‫سومین تست مثتت برای آگاالکتیه‬ ‫تالقی کشت دو باکتری حالت نوک پیکان می بینیم که نشانه تشدید همولیز است‬

‫وست هیوورات سدیم‪:‬‬

‫آگاالکتیه دارای هیپوراز استت که می تواند هیپورات را به گلیستین و بنزویک استید تجزیه کند‪.‬معرع نین هیدرین را به محیط‬
‫اضافه می کنیم‪.‬‬

‫آگاالکتیه‬ ‫✓ اگر رنو محیط بن ش‪-‬ارغوانی شدعهیدرات‪+‬‬

‫آگاالکتیه نیست‬ ‫✓ اگر تغییر رنو مشاهده نشدعهیدرات‪-‬‬

‫از دیگر روش ها فتقه بندی استرپ ها بر اساس پلی ساکارید های کپسولی است‪.‬مثال آگاالکتیه و پنومونیه کپسو دارند‪.‬‬

‫وست کاواالز‪:‬‬

‫یک کلونی باکتری را روی الم قرار میدهیم سپس یک قطره ‪3 H2O2‬درصد به آن اضافه می کنیم‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫استاع‬ ‫اگرکاتاالز مثتت باشد‪ H2O2‬به آب و اکسی ن تجزیه می شود و اکسی ن را بصورت حتاب می بینیم‬

‫استرپ‬ ‫اگرکاتاالز من ی باشد واکنشی دیده نمی شود‪.‬‬

‫استتافیلوکوکو ‪ :‬کوکستی گرم مثتت‪...‬بصتورت خوشته ای‪...‬در ستط پوستت و غشتاهای مخافی بصتورت فرصتت فل ‪...‬مهمترین‬
‫خصوصیت آن ها تولید آنزیم کاتاالز‪...‬بی هوازی اختیاری‪...‬بعیا توانایی رشد در محیط‪ Nacl broth6.5%‬را دارند‪...‬‬

‫بر اساس داشتن آنزیم کوآگوالز دو دسته می شوند‪.‬‬

‫کوآگوالز‪staph.aureus : +‬‬

‫کوآگوالز‪ staph.epidermidis : -‬و ‪staph.saprophyticus‬‬

‫در رابطه با استتتاع ها اصتتطالح ‪ MRSA‬را داریمع‪ Methicillin-Resistant-Staphylococcus-Aureus‬که به استتتاع‬

‫هایی اشاره میکند که به آنتی بیوتیک هایی مثل پنی سیلین‪،‬متی سیلین و آموکسی سیلین مقاوم هستند‪.‬‬

‫*بجای این ها از اگزاسیلینعپنی سیلین مقاوم است اده می کنیم‪.‬‬

‫محیط مولر هینتون آگار‪MHA:‬‬

‫شامل‪4‬درصد‪6+️ NaCl‬میکروگرم اگزاسیلین‬

‫باکتری را کشت میدهیم اگر رشد کرد یعنی به اگزاسیلین مقاوم است⬅‪ MRSA‬گزارش می دهیم‪.‬‬

‫اگر رشد نکرد یعنی به متی سیلین حساس است⬅‪ MSSA‬گزارش می دهیم‪.‬‬

‫*‪Methicillin-Sensitive-Staphylococcus-Aureus=MSSA‬‬

‫استافیلوکوکوس اپی درمیس‪:‬‬

‫✓ کوآگوالز من ی‬
‫ایمنی بیماری ایجاد می کند‪.‬‬ ‫✓ روی سط پوست که در افراد دارای نق‬

‫استافیلوکوکوس ساپروفیتیکوس‪:‬‬

‫✓ کوآگوالز من ی‬
‫✓ در زنان ع ونت ادراری ایجاد می کند‪.‬‬

‫آزمایشگاهی‪:‬‬ ‫تشخی‬

‫در رنو آمیزی گرم استاع ها بصورت کوکسی های گرم مثتت آبی و خوشه ای دیده می شوند‪.‬‬

‫استاع ها اولین محیطی که است اده می شود مانیتو سالت آگارع‪ MSA‬میباشد‪.‬‬ ‫برای تشخی‬

‫شامل قند مانیتو ‪ +‬سالتع‪7‬درصد نمک ‪ +‬معرع فنو‬

‫*اگر باکتری در این محیط رشتد کند قطعا استتاع استت چون فقط استتاع در محیط‪7‬درصتد نمک رشتد می کند ⬅محیط‬
‫انتخابی ‪Selective‬‬

‫‪10‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫بر اساس تخمیر مانیتو می تواند محیط افتراقی نیز باشد‪.‬‬

‫استاف اورئو ‪ :‬مانیتو را تخمیر و الکتات تولید می کند ⬅‪ pH‬محیط اسیدی می شود⬅ تغییر رنو محیط از قرمز به زرد‬

‫استتاف اوی درمیس و ستاوروفیتیکو ‪ :‬مانیتو من ی اند و از پپتون محیط استتت اده می کنند⬅‪ pH‬محیط قلیایی⬅رنو‬
‫محیط قرمز می ماند‪.‬‬

‫وست کوآگوالز‪:‬‬

‫باکتری را در سرم خرگوش در لوله کشت می دهیم و به مدت ‪2-1‬ساعت در انکوباتور قرار می دهیم‪.‬‬

‫✓ اگر پالسما لخته شدعتتدیل فیترینوژن به فیترین ⬅ کوآگوالز ‪ ⬅+‬استاع اورئوس‬

‫✓ اگر پالسما لخته نشد ⬅ کوآگوالز ‪ ⬅ -‬استاع اپی درمیس و ساپروفیتیکوس‬

‫وست‪DNase:‬‬

‫✓ استاع اورئوس ‪DNase +‬‬

‫✓ استاع اپی درمیس و ساپروفیتیکوس ‪DNase -‬‬

‫افتراق استاف اوی درمیس و ساوروفیتیکو ‪:‬‬

‫است اده از دیسک آنتی بیوتیکی نووبیوسین‬

‫پس از کشت س ره ای دیسک را روی پلیت قرار می دهیم و در دمای ‪ 37‬درجه به مدت ‪ 24‬ساعت قرار می دهیم‪.‬‬

‫اگر باکتری افراع دیسک رشد کرد ⬅ مقاوم ⬅ ساپروفیتیکوس‬

‫اگر باکتری افراع دیسک رشد نکرد ⬅ حساس ⬅ اپی درمیس‬

‫خوصه نکات عملی آخر کو ‪:‬‬

‫وست کاواالز‪:‬‬

‫مقداری‪ H2O2‬و باکتری را روی الم میریزیم‪.‬‬

‫✓ اگر حتاب و کف ریز ⬅ کاتاالز ‪ ⬅ +‬استاع‬

‫✓ اگر تغییری نکرد ⬅کاتاالز ‪⬅ -‬استرپ‬

‫وست کوآگوالز‪:‬‬

‫کشت باکتری استاع اورئوس و اپی درمیس روی پالسمای انسانی‬

‫✓ اورئوس ⬅ کوآگوالز ‪ ⬅ +‬لخته می شود‪.‬‬

‫✓ اپی درمیس ⬅ کوآگوالز ‪ ⬅ -‬لخته نمی شود‪.‬‬

‫‪11‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫محیط مانیتو سالت آگار⬅ حالت عادی قرمز صورتی‬

‫در امتحان‪3‬حالت ممکن است دیده شود‪:‬‬

‫✓ قرمز صورتی⬅ کشت استاع اپی درمیس‬

‫✓ زرد⬅ کشت استاع اورئوس‬
‫✓ دو رنو‬

‫‪:‬کروی‪-‬گرم مثتت آبی بن ش‪-‬بصورت خوشه ای‬ ‫وی گی های استاع برای تشخی‬

‫وی گی های استرپ برای تشخی ‪:‬کروی‪-‬گرم مثتت‪-‬بصورت زنجیره های مروارید و گاها دوتایی‬

‫*غلرت رنو به زمان رنو آمیزی بعد از خارج کردن باکتری از انکوباتور دارد‪.‬‬

‫در امتحان نوع باکتری به همراه دو سه علت از موارد باال ذکر شود‪.‬‬

‫‪12‬‬
96 ‫پزشکی بهمن‬ Practical Microbiology AJUMS+

:‫استاف‬

:‫استرپ‬

13
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫جلسه چهارم‬

‫نایسریا گونوره و منن یتیس‪-‬دی تری‬

‫کوکسی های گرم منفی‪:‬‬

‫✓ هموفیلوس‬
‫✓ نایسریا⬅ مهمترین در پزشکی و دارای دو گونه اصلی‬
‫‪ :Neisseria meningitidis‬عامل التهاب منن ‪-‬مصرع کننده قند گلوکز و مالتوز‪-‬کپسو دار‬
‫‪ :Neisseria gonorrhoeae‬عامل سوزاک‪-‬فقط مصرع کننده گلوکز‪-‬فاقد کپسو‬

‫*قند افتراقی این دو مالتوز است‪.‬‬

‫نایسریا گونوره‪:‬‬

‫فاکتورهای مهم بیماری زایی آن‪:‬‬

‫➢ ویلی عمهمترین که واسطه اتصا اولیه است و خصوصیت مهم آن‪ Antigen variation‬بودن آن است‪.‬‬
‫➢ ‪ :Protein II‬مانع اتصا فاگوزوم و لیزوزوم و درنتیجه تشکیل فاگولیزوزوم درون نوتروفیل و ماکروفاژ می شود‪.‬‬
‫➢ ‪LOS‬علیپوالیگوساکارید دارد‪.‬‬
‫*اکثر گرم من ی ها‪LPS‬عآنتی ژن‪-O‬قند مرکزی‪-‬پلی ساکارید دارند‪،‬بعیی ها آنتی ژن‪O‬را ندارند⬅ ‪LOS‬‬
‫*گونوره برخالع منن یتیس آنتی ژن‪ O‬ندارد و بیماریزایی آن از فریق یک اندوتوکسین ‪ LOS‬است‪.‬‬
‫➢ ‪IgA‬ورووئاز‬

‫اویدمیولوژی‪:‬‬

‫از شایع ترین بیماری های‪STD‬عمنتقله جنسی و خاص انسان است‪.‬‬ ‫•‬
‫زنان نستت به مردانعکه فی حدود‪10‬روز عالئم بروز میدهند عالئم را دیر نشان می دهند و بیشتر نقش حامل را دارند‪.‬‬ ‫•‬

‫عوارض بیماری‪:‬‬

‫✓ ‪ Urethritis‬در مردان‬
‫✓ ‪PID‬ع‪ Pelvic Inflammatory disease‬یا التهاب لگن در زنان که می تواند منجر به ‪infertility‬عنازایی شود‪.‬‬
‫✓ ‪Ophthalmic infection‬در نوزادان با انتقا باکتری از کانا واژن‬

‫*درمان با آنتی بیوتیک یا نیترات نقره‬

‫✓ ‪ Arthritis‬بیشتر در افرادی که از نرر جنسی فعا نیستند‪.‬‬

‫✓ ‪ Proctitis‬ع ونت مقعدی‬

‫*درمان گونوره س تریاکسون است‪.‬‬

‫در رنو آمیزی گرم نایستتریا بصتتورت کوکستتی های گرم من ی قرمز رنو لوبیایی شتتکل که بصتتورت دو به دو روبروی هم قرار‬
‫گرفته اند دیده می شوند‪.‬‬

‫‪14‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫*محیط کشت خاص نایسریا‪ MTM‬ع‪ Modified Thayer Martin‬است که باع رشد بهتر آن می شود‪.‬‬

‫*برخالع محیط تایر‪-‬مارتین که برای هر دو گونه نایسریا است محیط بالد آگار فقط برای منن یتیس مناس است‪.‬‬

‫وست اکسیداز‪:‬‬

‫وجود آنزیم سیتوکروم اکسیداز در نایسریا گونوره و منن یتیس است‪.‬‬ ‫هدع تست تشخی‬

‫باکتری را روی کاغذهای صافی خاصی قرار میدهیم و اگر هاله بن ش رنو ایجاد کرد⬅اکسیداز ‪+‬‬

‫نمونه سوا پایان ترمع😶 ‪:‬یه کاغذ بن ش میذاره جلوت میگه اسم تست چیه و برای چه باکتری هست؟تست اکسیداز‪-‬نایسریا‬

‫نایسریا مننژیتیس‪:‬‬

‫فاکتورهای مهم بیماری زایی آن‪:‬‬

‫➢ کوسول⬅مهمترین‬

‫*کپسو سروگروپ های زیادی دارد‪:‬‬

‫✓ سروگروپ اصلی بیماری زا ‪ B‬است‪.‬‬

‫✓ سروگروپ رایج در واکسن سازی‪ W-135،Y،C،A‬می باشند‪.‬‬
‫➢ ‪OMP‬ع‪Outer Membrane Protein‬‬
‫➢ ‪ LPS‬که واسطه اتصا اولیه است و می تواند باع آسی سلولی هم شود‪.‬عگونوره‪ LOS‬داشت‬
‫➢ ‪IgA‬ورووئاز‬

‫عوارض بیماری‪:‬‬

‫مننژیت‪:‬‬

‫ت و سردرد‬ ‫•‬
‫س تی گردنع‪Stiff neck‬‬ ‫•‬
‫نوتروفیل های چند هسته ای در‪ CSF‬زیاد می شوند‪.‬‬ ‫•‬

‫آن خیلی مهم است‪.‬‬ ‫مننژوکوکسمیا‪ :‬حالت خ یف منن یت که تشخی‬

‫اختال حاد کلیه و سندروم واتر‪-‬هوس‬ ‫•‬

‫انعقاد درون عروقی منتشرهع‪DIC‬‬ ‫•‬
‫کاهش فشار خون و شوک‬ ‫•‬
‫‪Rash‬‬ ‫•‬

‫‪15‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫‪:Glass Test‬اگر با یک لیوان ضتتایعات منن وکوکستتمیا را فشتتار دهیم لکه قرمز از بین می رود‪،‬درحالی که در اختالالت شتتایع‬
‫پالکتی با این کار لکه از بین نمی رود‪.‬‬

‫کورینه باکتریوم دیفتریا‪:‬‬

‫➢ باسیل چماقی شکل‬

‫➢ گرم مثتت غیر متحرک‬
‫➢ هوازی‬
‫➢ فاکتور اصلی بیماری زایی توکسین است‪.‬‬

‫*تهاجم باکتری به تنهایی بیماری زا نیستتتت پس صتتترع دیدن دی تری به معنی بیماری نیستتتت چون باید ژن تولید کننده‬
‫توکسین آن حتما بیان شده باشد‪.‬‬

‫دی تری خاص انسان است و محل اصلی بیماری زایی حنجره است که التهاب به همراه غشای کاذب ایجاد می کند‪.‬‬

‫*عامل مهم افتراق دی تری از دیگر باکتری ها؟ غشای کاذب‬

‫برای نمونه گیری از غشای کاذب‪2‬عدد سوآپ الزم است‪ :‬اولی برای برداشتن غشای کاذب ‪ +‬دومی برای نمونه گیری از زیرغشا‬

‫وشخیص کورینه در رنگ آمیزی گرم‪:‬‬

‫بصورت چماقی دیده می شود و یا آرایشی شتیه به حروع چینی دارد‪.‬‬

‫وشخیص کورینه در رنگ آمیزی آلبرت‪:‬‬

‫✓ دانه های متاکروماتیک فس اتهعمنتع تغذیه باکتری در شرایط سخت ⬅ آبی‪-‬سیاه رنو‬
‫✓ باسیل دی تری⬅ستز رنو‬

‫اجزای رنگ آمیزی آلبرت‪ :‬ماالشیت گرین ‪ +‬بلودین بلو‬

‫محیط کشت های مهم دیفتری‪:‬‬

‫✓ لوفلر‪ :‬مزیت آن بهتر رشدکردن و دیده شدن دانه های متاکروماتیک است‪.‬‬
‫✓ ولوریت وتاسیم‪ :‬باکتری تلوریت را احیا می کندعفلز تلوریم سیاه تولید میشود وکلونی با هاله سیاه رنو دیده می شود‪.‬‬

‫کردن این که توکستتین یک دی تری فعا استتت یا خیر از چه محیطی استتت اده می کنیم‪...‬؟! محیط کشتت‬ ‫*برای مشتتخ‬
‫الک(‪)Eleck‬‬

‫خوصه نکات عملی‪:‬‬

‫نایسریا⬅کشت روی محیط بالد آگار‬ ‫•‬

‫تنها الم گرم من ی در امتحان که بصورت دوتا دوکی شکلعدیپلوکوک کنار هم دیده می شوند‪.‬‬
‫کورینه⬅محیط کشت تلوریت پتاسیم‬ ‫•‬
‫رنگ آمیزی گرم⬅گرم مثتت و چماقی شکل‬

‫‪16‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫رنگ آمیزی آلبرت⬅دانه های سیاه متاکروماتیک ‪ +‬باسیل ستز رنو‬

‫نایسریا‬

‫دیولوکوک گرم ‪ ،-‬لوبیایی شکل (ونها الم گرم منفی موجود)‬

‫دیفتری رنگ گرم‬

‫دیفتری رنگ آلبرت‬

‫‪17‬‬
96 ‫پزشکی بهمن‬ Practical Microbiology AJUMS+

‫محیط کشت کورینه‬

18
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫جلسهی ونجم‬

‫باسیلو های گرم‪-‬مثتت(‪)GPR: Gram Positive Rods‬؛‬

‫به همراه کلستریدیومها‪ ،‬دو دسته باکتریهایی هستند که اسوور تولید میکنند‪ .‬کلستریدیومها بیهوازی و باسیلها هوازی هستند‪.‬‬

‫✓ آنتیبیوتیک باسیتراسین از باسیلوسها گرفته میشود‪.‬‬

‫✓ روی محیط کشت عادی رشد میکند و منررهی سر مدوزاع‪ Medusa's Head‬را به نمایش میگذارند‪ .‬حاشیه کلونی‬
‫ناصاع ع‪ rough‬است و منررهی شیشه شکسته دارد‪.‬‬
‫✓ غالتا کاتاالز‪ +‬هستند‪.‬‬

‫در مطالعات پزشکی‪ ،‬گونههای دارای اهمیت ‪ 3‬مورد هستند؛‬

‫عامل آنتراکسعسیاهزخم‬ ‫‪ .1‬باسیلوس آنتراسیس‬

‫عامل مسمومیت غذایی و عفونتهای چشم عاز معدود عوامل باکتریایی ع ونت چشم‬ ‫‪ .2‬باسیلوس سرئوس‬
‫عامل باکترمیا‬ ‫‪ .3‬باسیلوس سوبتیلیس‬

‫آنتراسیس‬ ‫باسیلو‬
‫وی گیهای مهم؛‬

‫گاما‪-‬هموالیتیک عغیر همولیز کننده‬ ‫•‬

‫غیر متحرک‬ ‫•‬
‫کپسو پروتئینیعتنها کپسو از این جنس ‪poly-D-glutamic acid -‬‬ ‫•‬

‫فاکتورهای ویرولنس‪ :‬عمدتا کپسو و اگزوتوکسین‬

‫توکسین سه جزء دارد؛ فاکتور کشنده‪ ،‬ادما فاکتور‪ ،‬پروتکتیو‬

‫فاکتور‪ ،‬که اولی باع آسی بافتی و دومی باع ادم میشود‪.‬‬

‫حیور فاکتور پروتکتیو برای عملکرد دو جزء دیگر الزم است‪.‬‬

‫فرمهای سیاهزخم؛‬

‫جلدیع‪ : cutaneous‬شایعترین ع‪%99-95‬‬

‫شکل‪ 1‬فاکتورهای بیماریزایی باسیلوس آنتراسیس‬
‫بیشتر در کسانی که دام ارتتاط دارندعدامپزشکان‪ ،‬قصابها و‬
‫کارگران باغوحش‬

‫ریوی‪ :‬خطرناکترین‪ ،‬بیماری پشمریسان‬

‫از فریق تن س اسپور به وجود میکند و در بیوتروریسم کاربرد دارد‪.‬‬

‫رودهای‪ :‬نادرترین و کشندهترین‬

‫‪Identification‬عتعیین هویت ‪:‬‬

‫کشت و رنوآمیزی؛ منررهای تیپیک که باسیلوس آنتراسیس ایجاد میکند مانند‬

‫شکل ‪ 2‬منظرهی چوب بامبو‪ ،‬کشت باسیلوس آنتراسیس‬ ‫چوب بامبو است‪.‬‬

‫را تأیید میکند‪.‬‬ ‫دیدن کپسو باکتری با روشهایی پیشرفته مثل رنوآمیزی مکفادین‪ ،‬تشخی‬

‫‪19‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫ع‪ Malachite Green staining‬برای رنوآمیزی و مشاهدهی اسپور‪ ،‬از دو رنو ماالشیت گرین و سافرانین است اده میشود؛‬
‫اسوور سبز رنگ و باسیل قرمز میشود‪.‬‬

‫الگوریتم تشخیصیعافتراقی فتعا با سنجش وی گیهای مهم باکتری صورت میگیرد؛‬

‫تست موتیلیتیعتحرک در محیط ‪SIM‬‬ ‫•‬

‫منفی است؛ اگر باکتری در همان امتداد‬
‫خط کشت آنس رشد کند و گسترش‬
‫نیابد‪ ،‬حرکت من ی است‪.‬‬
‫در محیط ژالتین‪ ،‬باسیلوس آنتراسیس به‬ ‫•‬
‫شکل سرو وارونهع‪invert pine tree‬‬
‫شکل ‪ 3‬باسیلوس آنتراسیس‪ ،‬رنگآمیزی ماالشیت گرین‬ ‫رشد میکند؛ یعنی با ورود به باکتری به‬
‫محیط کشت توسط آنس‪ ،‬قطر گسترش با پایین آمدن کمتر میشود‪.‬‬
‫عتست مایعسازی ژالتین‬
‫شکل ‪ 4‬محیط ‪ ،SIM‬چپ متحرک سرئوس به فاژهای گاما و الندا حساس است و‬ ‫باسیلوس آنتراسیسعبرخالع باسیلوس‬ ‫•‬
‫(سرئوس)‪ ،‬راست ثابت(آنتراکس)‬
‫در محیط کشت لیز میشود‪.‬‬
‫همولیز من ی عگاما‬ ‫•‬

‫سرئو‬ ‫باسیلو‬
‫ت اوت اصلی آن با باسیلوس آنتراسیس‪-β ،‬همولیتیکعهمولیز کامل بالد آگار بودن آن است‪.‬‬ ‫•‬
‫بیشتر در مسمومیتهای غذایی عغالتا برنج و بروز اسها هایی مشابه استاع اورئوس عبا دروه کمون کوتاه شرکت دارد‪.‬‬ ‫•‬
‫برخالع آنتراسیس در محیط کشت به ویامین نیاز ندارد‪.‬‬ ‫•‬
‫تست موتیلیتی آن ‪ +‬است‪.‬‬ ‫•‬

‫کلستریدیومها‬
‫استوانهای‪ ،‬گرم مثتت و بیهوازی‬

‫کلستریدیوم پرفرن نسع‪Clostridium Perfringens‬‬

‫این گونه از باکتری تقسیمبندیهای زیادی دارد‪ ،‬دو نوع سم تولید میکند و مهمترین دستهبندی بر اساس نوع توکسین ماژوری که تولید‬
‫میکند صورت میگیرد؛ ‪ D ، C ، B ، A‬و ‪E‬‬

‫اسپور آن در محیط آزمایشگاهی به ندرت دیده میشود‪.‬‬ ‫•‬

‫باسیل فرم مستطیلی دارد‪ .‬عبرخالع اکثر باسیلها مثال سالمونال که انتهایی‬ ‫•‬
‫گرد دارند‪.‬‬
‫منررهای مشابه واگن قطار یا ‪ Car Box‬دارد‪.‬‬ ‫•‬

‫زیرگونه ‪ B‬که توکسین‪ β‬ترش میکند‪ ،‬عامل عوارض متعددیست که یکی از آنها به‬
‫شکل ‪5‬کلیستریدیوم پرفرنژز‪ ،‬گرم ‪+‬‬
‫نام ‪ PIG BEL‬شناخته میشود؛‬

‫✓ اولین بار در گینه نو مشاهده شد و مدت زیادی است که رؤیت نمیشود‪.‬‬

‫✓ بیشتر در افرادی که سی زمینی و چیپس زیاد مصرع میکردند مشاهده شد‪.‬‬
‫✓ انتریت نکروزان حاد‪ ،‬به همراه اسها شدید خونی است‪.‬‬

‫‪:Identification‬‬

‫لسیتیناز باکتری میتواند لسیتین محیط کشت ‪ egg yolk Agar‬را تجزیه کند‪.‬‬ ‫•‬

‫‪20‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫تست تحمیر فوفانی؛ روی محیط کشت حاوی شیر‪ ،‬به علت رشد خیلی سریع باکتری‪ ،‬گاز زیادی ایجاد میشود‪.‬‬ ‫•‬
‫پرفرن یس دارای ‪ double zone of β hemolysis‬است‪ .‬افراع باکتری نیمه ش اععهمولیز جزئی و سپس یک هاله‬ ‫•‬
‫ش اععهمولیز کامل مشاهده میشود‪.‬‬

‫کلستریدیوم دفیسیلهع‪Clostridium Difficile‬‬

‫گونهای کمیاب است‪ ،‬در اثر سوءمصرع برخی آنتیبیوتیکها شرایط برای رشد آن فراهم میشود‪.‬عبه علت تغییر فلور نرما روده‬

‫✓ مصرع کلیندامایسین‪ ،‬از جمله عوامل هموار کننده ی شرایط برای رشد این باکتری است‪ .‬پرهیز از مصرع میتواند از راههای‬
‫پیشگیری باشد‪.‬‬
‫✓ برای درمان‪ ،‬مترونیدازو و ونکومایسین به کار میروند‪.‬‬
‫✓ عامل بیماری ‪PMC‬ع‪ Pseudomembranous Colitis‬کولیت با غشای کاذب است‪.‬‬

‫***‬

‫سه الم برای مشاهده باسیل قرار گرفته؛‬

‫‪ .1‬باسیلوس سرئوس؛ گرم ‪ ،+‬باسیلهای بریده بریدهع‪2‬تا ‪2‬تا‪4 ،‬تا ‪4‬تا و یا ‪6‬تا ‪6‬تا‬
‫‪ .2‬باسیلوس آنتراسیس؛ گرم ‪ ،+‬کالع درهم‬
‫‪ .3‬باسیلوس سرئوس یا باسیلوس آنتراسیس؛ ماالشیت گرین عهدع مشاهدهی‬
‫‪1‬‬

‫اسپور است‬

‫المهای کلوستریدیوم؛‬

‫‪ .1‬کلیستریدیوم تتانی؛ گرم ‪ ،+‬باکتری اسپور دار چوب کتریتیعورم انتهایی کم‬
‫‪ .2‬کلیستریدیوم بوتولونیوم؛ گرم ‪ ،+‬دسته تنیسعانتهای متورم‬
‫شکل ‪ 6‬باسیلوس سرئوس؛ گرم ‪ ،+‬الم آزمایشگاه‬

‫شکل ‪ 7‬باسیلوس آنتراسیس؛ گرم مثبت‪ ،‬به منظرهی کالف و پوب بامبو توجه کنید‪ .‬الم آزمایشگاه‬

‫شکل ‪ 8‬باسیلوس سرئوس؛ماالشیت گرین‪ ،‬اسپور سبز و باسیل‬

‫قرمز‪ .‬الم آزمایشگاه‬

‫‪ 1‬روش انجام‪ :‬پس از فیکس کردن‪ ،‬رنگ ماالشیت اضافه میشود‪ ،‬سپس با پنبه آغشته به الکل آتش زده و ‪5‬دقیقه حرارت میدهیم تا اسپورها‬
‫رنگ را بگیرند‪ ،‬پس از خنک شدن‪ ،‬الم شسته میشود سپس ‪ 1‬دقیقه با سافرانین رنگ میشود تا آمادهی مشاهده زیر میکروسکوپ شود‪.‬‬

‫‪21‬‬
 ‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫کلستریدیوم تتانی؛ گرم ‪ ،+‬چوب کبریتی‪ .‬الم آزمایشگاه‬ ‫کلستریدیوم بوتولونیوم؛ گرم ‪ +‬انتهای متورم دارای اسپور(راکتی)‪ .‬الم آزمایشگاه‬

‫تست تخمیر قند کلستریدیوم تتانی؛ تماما من ی عقرمز رنو‬

‫تست تخمیر قند بوتولونیوم؛ گلوکز‪ ،+‬مالتوز‪ ،+‬ساکاروز ‪ ،-‬الکتوز‪-‬‬

‫دهیم‪.‬‬ ‫! ‪ :‬در صورتی که چهار لولهی قرمز به شما نشان دهند‪ ،‬باید تست تخمیر قند و باکتری کلستریدیوم تتانی را تشخی‬

‫کلستریدیوم بوتولونیم را‬ ‫اگر دو لوله ی زرد گلوکز و مالتوز را نشان دهند‪ ،‬باید مثتت بودن تخمیر این دو قند و تشخی‬
‫بدهیم‪.‬‬

‫چهار لوله زرد مربوط به کلستریدیوم پرفرن ز است‪ ،‬که ما نداشتیم‪.‬‬

‫* باسیلوس سرئوس دوشواری زیادی دارد ‪ ،-_-‬ممکن است رنوآمیزی گرم آن حتی صورتی باشد ولی نتاید اشتتاه گرفت‪.‬‬

‫‪22‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫جلسه ی ششم‬

‫انتروباکتریاسه‪:‬‬

‫جزء باکتری های گرم من ی است و حدود ‪ 50‬جنس مختلف در این خانواده است‪.‬‬

‫باکتری هایی مثل ‪، E.coli‬کلپستیال‪ ،‬پروتئوس‪،‬ستالمونالععامل تی وئید ‪،‬شتیگال ععامل استها خونی و‪ ...‬باکتری های مهم این‬
‫خانواده به حساب می آیند‪.‬‬

‫این خانواده بر متنای تخمیر قندی به نام‬ ‫✓ همه ی انتروبکتریاستتته ها گلوکز را تخمیر می کنند و استتتاس تشتتتخی‬
‫الکتوز است‪.‬‬
‫✓ بعیی از آنها الکتوز مثتت اند مثل ‪ ،E.coli‬کلپسیال‬
‫✓ بعیی از آنها الکتوز مثتت تاخیری اند عیعنی یه مدت فو می کشد تا الکتوز را تخمیر کند مثل شیگال سونئی‬
‫✓ بعیی از آنها الکتوز من ی اند مثل سالمونال و شیگال‬

‫پس متنای اولیه ی جداسازی وافتراق آنها در آزمایشگاه بر متنای وست الکتوز است‪.‬‬

‫‪ MacConkey agar‬و ‪ EMB‬ع‪ Eosin methylene blue‬دو محیط انتختابی‪-‬افتراقی هستتتتنتد کته یعنی متا انتختاب می‬
‫کنیم که چه نوع باکتری هایی روی این محیط کشت دهیم وباکتری های الکتوز من ی را از الکتوز مثتت افتراق دهیم‪.‬‬

‫‪ MacConkey agar‬دارای نمک های ص راوی و رنو کریستا ویوله هستند‪.‬‬

‫✓ اگر باکتری الکتوز مثتت باشتد کلونی به رنو صتوروی عونیز ممکن استت ارغوانی واگر الکتوز من ی باشتد بی رنگ‬
‫عیا کم رنو دیده می شود‪.‬‬

‫الکتوز منفی ها از اهمیت بیشتری برخوردارند؛ زیرا باکتری هایی مثل سالمونو و شیگو جزء پاتوژن های اجتاری هستند‪.‬‬

‫یک معرعع‪ neutral red‬در محیط کشت ‪ MacConkey agar‬وجود دارد که در صورتی که باکتری الکتوز مثتت باشد در‬
‫اثر تخمیر الکتوز شترایط را استیدی می کند و معرع رنو محیط را تغییر می دهد اما ‪ EMB‬معرع رنو ندارد بلکه به وستیله‬
‫ی رسوب رنگهای ائوزین و متیلن لو این ات اق می افتد‪.‬‬

‫زمانی که باکتری را روی محیط‪ MacConkey agar‬کشتتتت داده؛ اگر کلونی رنو دادند جزء باکتری های الکتوز‬ ‫•‬
‫فرمنتیتیو ع‪ LF‬هستند و باقی باکتری ها ع‪ non lactose fermentative NLF‬هستند‪.‬‬
‫در معرع ‪ ، EMB‬معرع رنو وجود ندارد‪.‬اگر باکتری بتواند الکتوز را تخمیر کند‪،‬به واستط رنو های ائوزین و متیلن‬ ‫•‬
‫بلو که در ستاختار محیط کشتت استت را رستوب می دهد و رستوب آنها کلونی رنگی تولید می کند واگر نتواند کلونی‬
‫بی رنو تولید می کند‪.‬‬

‫‪23‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫جنس از گونه باید از محیط کشت های افتراقی است اده کنیم که شامل‪:‬‬ ‫برای تشخی‬

‫‪ :)triple sugar iron agar(TSI .1‬سه قند در ساختار آن وجود دارد‪:‬گلوکز‪،‬الکتوز‪،‬سوکروز؛‬

‫مهمترین محیط کشتت افتراقی استت و دارای دوقستمت ستط وعمق استت‪ .‬در این محیط ما چند فاکتور را رصتد می کنیم‪:‬‬
‫تخمیر گلوکز والکتوز عستط و عمق ‪ ،‬آزاد شتدن ‪H2S‬ع محیط کشتت ستیاه رنو آزاد شتدن استیدعحتاب هوا در محیط کشتت‬
‫ایجاد می شود پس از تلقی ‪:‬‬

‫اگر هر دوقستم ت زرد شتد یعنی تخمیر ات اق افتادهعهم تخمیر گلوکز و هم الکتوز که به این لوله استید‪-‬استید‬ ‫•‬
‫گویند و ‪ PH‬را تغییر می دهد چون در محیط معرع دارد‪.‬‬
‫اگر ستتط محیط به رنو اولیه باقی بماند و عمق آن استتیدی می شتتود در این حالت گلوکز تخمیر شتتده ولی‬ ‫•‬
‫الکتوز نشده عچون تخمیر گلوکز در عمق ات اق افتاده و تخمیر الکتوز در سط‬

‫* خام‪ TSI‬به رنو نارنجی یا زرد یا بعیی مواقع صورتی است‬

‫‪ .2‬الیزین‪ :‬رنو اولیه ی الیزین قهوه ای استت‪ .‬رنو موجود در محیط به واستطه ی اسید آمینه ی‬
‫الیزین و بافعالیت آنزیم دکربوکستیالز باع تغییر رنو در محیط کشتت می شود و باید به عمق‬
‫محیط نگتاه کنیم اگر تغییر رنتو ات تاق افتتد مثتتت استتتتعرنتو بن ش یتا ارغوانی و درغیر این‬
‫صورت من یعزرد رنو است‪.‬‬
‫سیمون‪-‬سیترات‪ :‬رنو اولیه ی آن ستز است و به واسط معرع برومتیلن‬ ‫‪.3‬‬
‫بلو؛در صتتتورتی کته بتاکتری بتوانتد آن را تخمیر کنتد رنتو معرع بته رنتو آبی تغییر‬
‫ایجاد می کند‪.‬‬
‫اوره‪ :‬معرع این محیط ‪ phenol red‬استتتت در صتتتورت تغییر رنتو بته‬ ‫‪.4‬‬
‫صتتتورتی تغییر پیتدا می کنتد‪ .‬عباکتری هایی که اورئاز مثتتت قوی هستتتتنتد مثتل‬
‫پروتئوس *این معرع مایع است‬
‫‪ :SIM‬باید سه فاکتور را در این محیط رصد کنیم‪:‬‬ ‫‪.5‬‬
‫‪ H2S‬محیط را به رنو سیاه تغییر می دهد‬ ‫‪.1‬‬
‫انتدو ‪ :‬اگر بتاکتری بتوانتد روی آمینواستتتیتد تریپتوفتان اثر بگتذارد کته در‬ ‫‪.2‬‬
‫پایان کشتتع‪ 24‬ستاعت بعد یک معرع به نام کوباکس به آن اضتافه می کنیم که‬
‫باع ایجاد یک حلقه ی رنگی عقرمز رنو روی آن می شتتود و اگر حلقه ی قهوه‬
‫ای ایجاد شد من ی است‪.‬‬
‫تستتتت حرکتت ع‪ : motility‬انترو بتاکتریتاستتته هتا عمتدتتا حرکتت مثتتت‬ ‫‪.3‬‬
‫اندعبعیتی از آنها مثل شتیگال حرکت من ی استت ‪ 24‬ستاعت بعد از کشتت باکتری‪،‬اگر حرکت مثتت باشتد در محیط‬
‫پخش می شوند‪.‬‬

‫لوپ را وارد محیط میکنیم و در میاریم‪،‬اگر در خط لوپ رشتد کرد و افراع خط لوپ رو یه مقدار کدر کرد حرکت مثتت و‬
‫در غیر این صورت حرکت من ی است‬

‫‪24‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫‪ .6‬مالونات‪:‬رنو اصتلی آن ستتز استت واگر باکتری مالونات مثتت باشتد به واستط معرع برومتیلن بلو به رنو آبی تغییر‬
‫رنو می دهد‪* .‬این معرع همانند اوره مایع است‪.‬‬

‫دهیم‪.‬‬ ‫در پایان این مراحل باید جنس و گونه ی باکتری ها را تشخی‬

‫در مرحله ی او باکتری گرم من ی را روی ‪ MacConkey‬و‪ EMB‬کشتتت می دهیم؛ تخمیر انجام می گیرد‪ ،‬تولید استتید می‬
‫کند و جالی فلزی می دهد‪.‬‬

‫یادآوری‪ :‬اگر باکتری الکتوز مثتت باشتتد روی مک کانکی کلونی های صتتورتی یا ارغوانی می دهد و اگر الکتوز من ی باشتتد‬
‫کلونی های بی رنو یا ش اع‬

‫در مرحله ی بعد‪،‬از مک کانکی بر می دارند و در لوله های افتراقی قرار می دهند‪.‬‬

‫* ‪ TSI‬و الیزین و ستیمون ستیترات عمق عستراشتیتی دارد و ‪ SIM‬مستتقیم‬

‫است و مالونات و اوره مایع هستند‪.‬‬

‫* استتتتتاد گ تت برا امتحتان یته جتدو از معرفتا میتارن و متا بتایتد فقط مثتتت یتا‬
‫من ی بودنش رو بنویستیم و جنس و گونه روتعیین کنیم و نمره ی زیادی هم‬
‫تو امتحانش داره‪.‬‬

‫‪25‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫جلسه ى هفتم‪:‬‬
‫و اسنتوباکتر بومانى‬ ‫سودومونا‬

‫هر دو باکترى داراى خصوصیات مشترک زیر هستند‪:‬‬

‫گرم من ى‬ ‫•‬
‫برخالع انتروباکتریاسه ها غیر تخمیرى اند ع آزاد کردن انرژى گلوکوز از فریق اکسید کردن آن‬ ‫•‬
‫هوازى اجتارى‬ ‫•‬
‫ایجاد ع ونت هاى دستتگاه تن ستى‪ ،‬ع ونت هاى بعد از ستوختگى‪ ،‬ع ونت هاى گوش‪ ،‬چشتم‪ ،‬استتخوان‪ ،‬ستپتى ستمیا و خ‬ ‫•‬
‫یلى ازع ونت هاى دیگر‬
‫داراى مقاومت ذاتى و اکتسابى زیاد نستت به آنتى بیوتیک ها‬ ‫•‬
‫مقاوم نستت به عوامل محیطى ع رشد در محیط هایى مانند صابون و آب مقطر‬ ‫•‬

‫خصوصیات سودوموناس‪:‬‬

‫گرم من ى‬ ‫•‬
‫هوازى اجتارى‬ ‫•‬
‫متحرک‬ ‫•‬
‫تست اکسیداز مثتت ع چون گلوکوز را اکسید مى کنند‬ ‫•‬
‫ایجاد رنگیزه هاى ستز آبى یا قهوه اى در محیط مولرهینگتون به دلیل تولید پیوسیانین‬ ‫•‬
‫تشکیل کلنى هاى موکوئیدى ع به دلیل کپسو ضخیم بى رنو با بوى مشابه با بوى میوه‬ ‫•‬
‫رشد کردن در دماى ‪ 42‬درجه‬ ‫•‬
‫ایجاد رنگیزه هاى فلورسنت‬ ‫•‬
‫کلنى ها ایجاد بتا همولیز مى کنند ع همولیز کامل محیط خونى و ایجاد محیط ش اع‬ ‫•‬

‫نکته‪ :‬انتروباکتریاسه ها بر خالع سودوموناس ها‪ ،‬هوازى اختیارى‪ ،‬اکسیداز من ى و غیر متحرک هستند‪ .‬همچنین تست ‪ TSI‬ای‬
‫ن دوباکترى با هم مت اوت است که جلوتر به آن مى پردازیم‪.‬‬

‫وست اکسیداز‪:‬‬

‫ریختن معرع اکسیداز روى باکترى در کاغذ مخصوص تست؛ اگر‪:‬‬

‫‪ .1‬تغییر رنو به آبى ‪ :‬باکترى اکسیداز مثتت و حاوى سیتوکروم ‪C‬‬
‫‪ .2‬عدم تغییر رنو‪ :‬باکترى اکسیداز من ى و فاقد سیتوکروم ‪C‬‬

‫و گ تیم سودوموناس ها برخالع انتروباکترها اکسیداز مثتت هستند‪.‬‬

‫‪26‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫مرورى بر برخى مثال هاى وست ‪ ( TSI‬مربوط به جلسه ى گذشته )‪:‬‬

‫اسید ‪ -‬اسید ع زرد ‪ -‬زرد ‪ :‬مثل اى کالى‪ ،‬کلتسیال و انتروباکتر که هم گلوکوز و هم الکتوز را تخمیر میکنند‪.‬‬ ‫•‬

‫باال قلیایى ‪ -‬پایین استید ع قرمز ‪ -‬زرد ‪ :‬مثل شتیگال و ستالمونال که گلوکوز را تخمیر میکنند اما نمی تولنند الکتوز را‬ ‫•‬
‫تخمیر کنند‪.‬‬

‫تشکیل رنو سیاه به خافر تولید‪ : H2S‬مثل سالمونال‬ ‫•‬

‫تشکیل گاز و باال زدن محیط‬ ‫•‬

‫در متورد ستتتتودومتونتتاس و استتتتنتتتوبتتاکتتتر متتا شتتتتاهتتد متحتیتط قتلتیتتایتى ‪ -‬قتلتیتتایتى ع قترمتز ‪ -‬قترمتز هستتتتتتیتم‪.‬‬
‫ع ت اوت چهارم این باکترى ها باانتروباکتریاسه ها‬

‫محیط ‪ OF‬یا ‪:Fermentative -Oxidase‬‬

‫این محیط نیمه جامد به بررستى اکستیداز مثتت یا تخمیرى بودن باکترى مى پردازد؛ به بیان ستاده تر به هوازى یا بى هوازى یا‬
‫بى هوازى اختیارى بودن آن مى پردازد‪.‬‬
‫این محیط ستز رنو است و محیط خال آن را در شکل زیر مشاهده میکنید‪.‬‬
‫براى این تستت‪ ،‬به دو محیط ‪ OF‬باکترى را تلقی کرده؛ یکى را در دماى ‪ 37‬درجه در انکوباتور گذاشتته و روى دیگرى پارافین‬
‫میریزیم تادر معرض هوا قرار نگیرد‪ .‬حاالت مختل ى ممکن است رخ دهد‪:‬‬

‫اگر هر دو محیط ستز رنو باقى ماندند‪:‬‬ ‫•‬

‫یا باکترى در محیط رشد نکرده و یا نه اکسیداتیو و نه تخمیرکننده بوده است‪.‬‬

‫اگر هر دو محیط زرد رنو شدند‪ :‬باکترى بى هوازى اختیارى است‪.‬ع مثل انتروباکتریاسه ها‬ ‫•‬

‫‪27‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫اگر محیطى که فاقد پارافین استت زرد رنو شتود اما محیط پارافین دار ستتز باقى بماند‪ :‬باکترى هوازى اجتارى استت‪.‬‬ ‫•‬
‫ع مثل سودوموناس و اسنتوباکتر‬

‫اسنتوباکتر بومانى‪:‬‬

‫گرم من ى‬ ‫•‬
‫هوازى اجتارى‬ ‫•‬
‫غیر متحرک ع اسنتو به معناى بى حرکت بودن است‪.‬‬ ‫•‬
‫اکسیداز من ى‬ ‫•‬
‫عدم تولید پیگمنت‬ ‫•‬
‫همولیز گاما ع عدم همولیز محیط خونى‬ ‫•‬
‫تشکیل کلنى هاى معموال ع نه همیشه صورتى رنو در محیط مکانگى آگار‬ ‫•‬
‫تست ‪ OF‬و ‪ TSI‬مشابه با سودوموناس‬ ‫•‬

‫متتقتتایستتتتته‪ :‬ستتتتتودومتتونتتاس هتتا بتترختتالع استتتتتنتتتتتوبتتاکتتتتترهتتا متت تتتحتترک‪ ،‬اکستتتتتیتتداز متتثتتتتتت و دارای‬
‫همولیز بتا هستتتند؛ برخالع کلنى هاى صتتورتى استتنتوباکتر داراى کلنى بى رنو هستتتند اما در محیط مولر هینگتون ع ‪MH‬‬
‫تولید پیگمنت هاى ستز‪-‬آبى یا قهوه اى می کنند‪.‬‬

‫‪28‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫جلسه هشتم‬

‫باسیلهای ‪Acid-Fast‬عمایکوباکتریومها‬

‫بیش از ‪ 350‬گونه که بعیی از آنها از نرر بالینی دارای اهمیتند‪:‬‬

‫‪Mycobacterium .1‬‬
‫‪Nocardia .2‬‬
‫‪Rhodococcus .3‬‬

‫خصوصیات مشترک ‪ 350‬گونه‪:‬‬

‫✓ باسیل‬
‫✓ هوازی‬
‫✓ غیر متحرک عدر هر بافتی وارد شوند‪ ،‬همان جا مانده و ایجاد ع ونت میکنند‪.‬‬
‫✓ عدم تولید اسپور‬
‫✓ رشد کند‬
‫✓ ‪ Acid-Fast‬مقاوم به اسید؛ در رنوآمیزی‪ ،‬نه با الکل و نه حتی با محلو های اسیدی رنو از دست نمیدهند‪.‬‬

‫‪Mycobacterium Complex‬‬

‫حداقل ‪ 7‬گونه از مایکوباکتریومها وجود دارد که سل ایجاد میکنند؛‬

‫اصلیترین عامل سل در جهان‬ ‫‪Mycobacterium tuberculosis .1‬‬

‫‪M. africanum‬‬ ‫‪.2‬‬
‫‪M. canetti‬‬ ‫‪.3‬‬
‫‪M. bovis‬‬ ‫‪.4‬‬
‫‪M. caprae‬‬ ‫‪.5‬‬
‫‪M. microti‬‬ ‫‪.6‬‬
‫‪M. pinnipedii‬‬ ‫‪.7‬‬

‫* بستتتیتاری از متایکوبتاکتریومهتا اهمیتت بتالینی نتدارنتد؛ تنهتا متایکوبتاکتریم لورهععتامتل جزام و ‪ 7‬گونتهی بتاال موجت بیمتاری در‬
‫انسان میشوند‪.‬‬

‫اپیدمیولوژی سل‪:‬‬

‫‪ 10‬میلیون ن ر ئر سا ‪ 2018‬به ‪ TB‬متتال شدندعبروز ؛ ساالنه ‪ 1.5‬میلوین ن ر بخافر ابتال به سل میمیرند‪.‬‬ ‫•‬
‫سل یکی از مهمترین عوامل مرت و میر در جهان و مهمترین عامل مرت برای افراد ‪ HIV+‬است‪.‬‬ ‫•‬
‫میزان بروز در ایران ‪ 10.61‬مورد در صتدهزارن ر استت‪ .‬خوزستتان چهارمین استتان ستلخیز با بروز ‪ 15.30‬مورد در‬ ‫•‬
‫صدهزار ن ر است‪.‬‬

‫‪29‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫بیماریابی سل‪:‬‬

‫‪ ‬سرفه وایدار به مدت ‪ 2‬هفته و بیشتر با (یا بی) خلط عحدس او در بیمار با این عالمت در ایران سل است‬

‫همراه یا بدون‪:‬‬

‫‪ ‬سایر عالئم تن سی‪:‬‬

‫❖ تنگی ن س‪،‬‬

‫❖ درد ق سه سینه‪،‬‬

‫❖ خلط خونی‬

‫‪ ‬عالئم عمومی و مشترک‪:‬‬

‫❖ ت ‪،‬‬

‫❖ کاهش اشتهاء‪ ،‬کاهش وزن‪،‬‬

‫❖ تعریق شتانه‪،‬‬

‫❖ بیحالی‪ ،‬خستگی زودرس‪ ،‬ضعف عمومی‬

‫سل‪:‬‬ ‫روشهای تشخی‬

‫‪ .1‬یافتن و شناسایی باسیل سل‬

‫‪ .a‬آزمایش اسمیر مستقیم خلط‬
‫‪ .b‬کشت خلط‬
‫‪ .c‬سایر روشهای آزمایشگاهی‬
‫‪ .2‬رادیوگرافی‬
‫‪ .3‬تست پوستی توبرکولینع‪TST‬‬

‫* تمرکز باید روی روش او تشخی ‪ ،‬یعنی یافتن و شناسایی باسیل سل باشد‪.‬‬

‫‪ -‬چه نمونههایی به احتما بیشتری دارای باسیل سل هستند؟‬

‫‪ -2‬مایعات بدن‬ ‫‪ -1‬نمونههای تن سی و ریوی‬

‫نمونه ریوی‪ :‬باکتری ستل غالتا در ریه ن وذ میکند‪.‬ع‪ %80-75‬موارد سل‪ ،‬سل ریوی هستند مهمترین این نمونهها خلطی است‬
‫که به صورت خودبخودی بعد از سرفه از سینه خارج میشود‪.‬‬

‫* برای آزمایش به دو نمونه خلط از بیمار نیاز است؛‬

‫‪30‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫نمونه او ‪ :‬هنگامیستت که پزشتک به ابتالی بیمار به ستل مشتکوک میشتود؛ بالفاصتله از فرد نمونه گرفته میشتود‪ .‬این‬
‫به موقع بیماری ‪ -2‬جلوگیری از تماس بیشتر بیمار با افراد سالم‬ ‫‪ -1‬تشخی‬ ‫نمونهگیری اولیه دو هدع دارد‪:‬‬

‫باستیلهای ستل از فریق آئروستلهایی که از ریهها حین انجام فعالیتهایی نریر صتحتت‪ ،‬تن س و سترفه خارج شتده و‬ ‫•‬
‫منتقل میشوند‪.‬‬

‫نمونه دوم‪ :‬ظرفی به فرد داده میشتود و از او درخواستت میشتود که صتت روز بعد‪ ،‬بالفاصتله پس از بیداری و قتل از‬
‫بلند شدن از بستر‪ ،‬در ظرع خلط خود را تخلیه کند‪ .‬ظرع باید فوراعهمان روز تحویل داده شود‪.‬‬

‫نمونه سوم‪ :‬با مراجعهی بیمار برای تحویل خلط‪ ،‬برای بار سوم توسط پزشک نمونه تهیه شود‪.‬‬

‫شرایط نمونهها‪:‬‬

‫‪ .1‬نمونهها باید در جای خنک و در یک یخچا نگهداری شوند‪.‬‬

‫‪ .2‬حجم مناس خلط برای کارهای آزمایشگاهی؛ ‪ 5-3‬سیسی‬
‫‪ .3‬زمان تحویل نمونه‪ :‬کمتر از ‪ 72‬ساعت عبعد از آن ممکن است باع من ی کاذب آزمایشگاه شود‪.‬‬
‫حداکثر زمان جوابدهی آزمایشگاه؛ ‪ 4‬روز‬ ‫•‬

‫شیوه نمونهگیری خلط‪:‬‬

‫‪ .1‬قتل از نمونهگیری حتما دهان با آب شتستتوشتو داده تش ود‪ .‬عبرای اجتناب از ‪+‬کاذب؛ زیرا امکان دارد برخی گونههای‬
‫غیر بیماریزا از خانوادهی مایکوباکتریوم در قستمت فوقانی دستتگاه تن س فرد وجود داشتته باشتد‪ .‬شتستتوشتو برای‬
‫اطمینان از وجود باکتری در قسمتهای وحتانی است‪.‬‬
‫‪ .2‬فرد باید یک دم عمیق – یک بازدم عمیق – یک دم عمیق – یک بازدم عمیق انجام دهد‪ ،‬ستپس ستومین دم عمیق‬
‫را انجام داده و بالفاصله یک سرفهی محکم انجام دهد‪ .‬سپس خلط را در ظرع مورد نرر تخلیه میکند‪.‬‬

‫* خصتوصیات ظرع نمونهگیری؛ ‪ -1‬ش اع ‪ -2‬دهان گشاد ‪ -3‬مدرج ‪ -4‬درپوشدار ⬅ ثتت مشخصات فرد و محل نمونهگیری‬
‫روی ظرع‬

‫مایعات بدن‪ :‬برای آزمایش تشتخیصتی مایکوباکتریوم ممکن استت مایعات از نقاط بستیاری از بدن اخذ شتود؛ مثال آستپیره معده یا‬
‫از بافتهای مختف بیوپسی به عمل میآید‪.‬‬

‫شیوه نمونهگیری با آسویراسیون مهده‪:‬‬

‫برای کودکتان این روش مهمتر از آزمتایش خلط استتتت‪.‬عچون کودکتان همکتاری کتافی برای آزمتایش خلط نتدارنتد‪،‬‬ ‫•‬
‫همچنین اف ا در حالت عادی خلط را خارج نمیکنند و آن را میبلعند که در این صورت خلط وارد معده میشود‪.‬‬
‫کودک برای این آزمایش باید بستری شود‪.‬‬ ‫•‬
‫آسپیراسیون باید در سه صت متوالی انجام گیرد‪.‬‬ ‫•‬
‫کودکان غیرشتیرخوار ‪ 4‬ستاعت و کودکان شتیرخوار حداقل ‪ 3‬ستاعت نتاید چیزی خورده باشتند که در معده هیچ ماده‬ ‫•‬
‫غذاییای موجود نتاشتد‪ .‬نمونهگیری به وستیله سترنو از فریق لوله نازوگاستتریکع‪ NGT‬انجام میشتود‪ .‬عدر نوزادان‬
‫لوله اروگاستتتریک استتت اده میکنند؛ چون نوزاد فقط از بینی خود ن س میکشتتد و تن س دهانی ندارند‪ .‬استتت اده از‬
‫‪ NG Tube‬موج مرت میشود‪.‬‬

‫‪31‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫‪ .1‬لوله را از بینی وارد کرده تا به معده برسد‪.‬‬

‫‪ .2‬توسط سرنو چند سیسی نرمال سالین به درون لوله تزریق میشود و پس از آن مکش صورت میگیرد‪.‬‬

‫* به دلیل تزریق نرما سالین‪ ،‬ابن نمونه آسپیره شده رقیقتر شده‪ .‬در هر نمونهگیری ‪ 5‬وا ‪ 10‬سیسی نیاز است‪.‬‬

‫‪ .3‬اضافه کردن ترکیتات و محلول بیکربنات به جهت خنثیسازی مایع اسیدی آسپیره شده از معده‬

‫✓ مزیت آستپیراستیون معده نستتت به نمونهگی ری از خلط‪ ،‬این استت که آیروستل تشتکیل نشتده و خطر انتقا پایین استت‪.‬‬
‫عچون فرد باید سرفه کند‪ ،‬ضمنا برای احتیاط باید از نمونهگیری در محیط بسته خودداری کرد‪.‬‬

‫بررسی نمونهها‬

‫‪ Direct Smear Microscopy -1‬عمطالعه مستقیم اسمیر‬ ‫بررسی نمونههای تهیه شده به دو صورت انجام میگیرد؛‬

‫‪ Culture -2‬عکشت‬

‫ستل ریوی در کشتور ما ‪ DSM‬استت؛ زیرا این روش ارزان‪ ،‬در دستترس و ستریعا میتوان با آن به نتیجه‬ ‫✓ استاس تشتخی‬
‫رسید‪.‬‬
‫✓ برای ‪ +‬شدن جواب تست‪ ،‬باید در هر ‪ (ml)cc‬از خلط بیمار ‪ 10000-5000‬باسیل سل وجود داشته باشد‪.‬‬
‫حستاستیتع‪ : sensitivity‬حس ت‬
‫تاس یت این آزمایش برای شتناستایی ستل با استمیر ‪ ،+‬در صتورت گرفتن یک نمونه‬ ‫•‬
‫‪ ،80-82%‬در صورت تکرار آزمایش در نمونه دوم و سوم‪ ،‬به ترتی ‪ %14-10‬و ‪ %8-5‬زیاد میشود‪.‬عیعنی تا ‪%98‬‬
‫میرسد‪.‬‬
‫اختصتتتاصتتتیتعوی گی‪ : Specificity ،‬قدرت یک آزمایش برای یافتن موارد ستتتالم استتتت که برای این روش‬ ‫•‬
‫ع‪ direct smear microscopy‬حدود ‪ %98‬است‪.‬‬
‫✓ روی بزرتمایی ‪x100‬عبه همراه بزرتنمایی ‪ x10‬عدستتی چشتتمی میشتتود ‪ x1000‬نمونه را مشتتاهده و باستتیلها را‬
‫میشماریم‪.‬‬
‫✓ برای من ی شدن باید حداقل ‪ 15‬دقیقه و ‪ 100‬فیلد زیر میکروسکوپ بررسی شود‪.‬‬

‫رنگآمیزی‬

‫بعد از تهیه اسمیر و فیکس کردن آن‪ ،‬باید به شیوه ‪ acid-fast‬آن را رنوآمیزی کنیم؛‬

‫‪ -1‬کربول فوشینع‪ Carbolfuchsin‬به عنوان رنو اصلی‬

‫‪ -2‬سپس به عنوان مادهی رنوبر از ترکی الکل‪-‬اسیدع‪ HCL-Ethanol‬است اده میشود‪.‬‬
‫‪ -3‬متیلن بلو به عنوان رنو زمینهعمتیاد که زمینه را آبیرنو میکند‪.‬‬

‫فرآیند رنوآمیزی به دو شیوه انجام میشود؛‬

‫‪ .1‬گرم ⬅ زیل‪-‬نیلستتتنع‪ Ziehl-Neelsen‬؛ کربو فوشتتتین را با حرارت به دیوارهی باکتری متصتتتل میکنند‪ .‬مورد‬
‫است اده در مراکز تحقیقاتی و زمانبر‬

‫‪32‬‬
 ‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫‪ .2‬ستتترد ⬅ کینیونع‪ Kinyon‬؛ برای زمتانی کته تعتداد زیتادی نمونته‬

‫داشته باشیم‪.‬‬

‫نتیجه رنوآمیزی ‪ :Acid-fast‬زمینه عهرچیزی غیر از باستیل استید‪-‬فستت‬

‫آبیرنو استت زیرا هرچیزی جز باستیلها با الکل‪-‬استید شتستته شتده و درنتیجه‬
‫کربو فوشین خود را از دست دادهاند‪ ،‬اما باسیل اسید‪-‬فستعمایکوباکتریومها ‪،‬‬
‫باسیلهای نازک و خمیدهای هستند و به رنو قرمز روشن دیده میشوند‪.‬‬

‫فو آنها ‪ 4-2‬میکرون و عرضشان ‪ 0.2‬تا ‪ 0.5‬میکرون است‪.‬‬

‫* گریتد بنتدی ستتتلعجتدو ‪ 1‬این ن ع را دارد کته دوز ع ونیکننتدهعقتدرت‬

‫ع ونیکننتدگی بیمتار را میتوان متوجته شتتتتد؛ بته عنوان مثتا فرد ‪3+‬‬
‫شکل ‪ 8‬مایکوباکتریوم؛ زیل‪-‬نلسن‪ .‬قرمز کمرنگ کشیده‪ .‬الم آزمایشگاه‬ ‫باسیلپراکنی و قدرت بیماریزایی آن از فرد ‪ +2‬بیشتر است‪.‬‬

‫جدول ‪ 1‬نحوه گزارش دهی نتایج ‪DSM‬؛ گرید بندی سل‬

‫* ‪ )oil immersion field( OIF‬همان زوم ‪ x100‬است‪.‬‬

‫رنو آمیزی فلورو کروم ‪:‬‬

‫با رنوهای فلوروستنت صتورت میگیرد‪ .‬در این رنوآمیزی باستیلها به رنو زرد یا زرد متمایل به قرمز در زمینهای ستیاه دیده‬
‫میشتوند که باید با میکروستکوپ های مخصتوصعمیکروستکوپ فلوروستنت دیده شتوند‪.‬نقطه مثتت این رنو آمیزی زمینه ستیاه‬
‫رنو آن استت و باستیلها درخشتش دارند بنابراین حتی با ‪HPF‬ع‪ high power field:40X‬هم میتوان باستیلها را پیدا کرد‬
‫اما ارزش گزارش ندارد‪.‬‬

‫نمیگذارند چون باستیلهای‬ ‫باکتریها استت اما آن را استاس تشتخی‬ ‫روش کشتت ع‪ Gold standard culture‬تشتخی‬
‫اسید فست کند رشد هستند‪ .‬درکل جواب میدهد اما فرصت درمان را ازدست میدهیم‪.‬‬

‫قتتل ا ز آنکته نمونته مورد نرر را بته محیط کشتتتتت انتقتا دهیم بتایتد فرآینتد‪decontamination-liquefaction‬‬
‫عآلودگیزدایی‪-‬میعان سازی را انجام دهید‪.‬‬

‫دلیل انجام کار آلودگی زدایی‪ :‬یعنی هر موجودی جز باستیل ‪ acid-fast‬را از بین بتریم‪.‬عبا استت اده از ستود ‪. NOH:‬دلیل آن‬
‫این استتت که این موجودات را از بین میبریم تا باستتیلهای‪ acid-fast‬که رشتتد کندی دارند بتوانند رشتتد کنند‪ .‬در غیر این‬
‫صتورت دیگر باکتریهای موجود اجازه رشتد را به این باستیلها نمیدهند عباکتریهای ستریع الررشتد ستریعا تمام مواد غذایی را‬
‫تمام میکنند‪.‬‬

‫‪33‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫محیط کشتتتت شتتتایع و متتداو برای متایکوبتاکتریومهتا متتنی بر‬

‫تتختممترغ استتتتتع‪ egg based medium‬و لتونشتتتتتتتایتن‪-‬‬
‫ینستتتنع‪ lownstein-jensen‬نام دارد‪ .‬به علت وجود مواد رنگی‬
‫متمایل به ستز است‪.‬‬

‫دیگر محیط کشتتتتهتا محیط کشتتتتهتای بر پتایته آگتار و یتا محیط‬

‫کشتتت مایع همگی ‪ middle brook‬هستتتند و فقط کدهایشتتان‬
‫مت اوت است‪.‬‬

‫شرایط رشد مایکوباکتریومها‪:‬‬

‫‪ .1‬هوازی‬
‫‪ .2‬غلرت ‪ 5‬تا ‪ 10‬درصد ‪CO2‬‬
‫‪ .3‬رفوبت‬
‫‪ .4‬برای رشد متوسط نیاز به ‪ 6.5 PH‬تا‪ 6.8‬دارد‪.‬‬

‫مایکوباکتریوم ها از نرر سرعت رشد‪:‬‬

‫‪ .1‬کند رشد‪ :‬زمان تشکیل کلونی بیش از ‪ 7‬روز است‪.‬‬

‫‪ .2‬سریع الرشد ع باز هم نستت به دیگر باکتریها کند رشد هستند زمان تشکیل کلونی ‪ 7‬روز یا کمتر است‪.‬‬

‫مدت زمان معمو مورد نیاز برای تقستیم دوتایی مایکوباکتریومها کمی بیشتتر از ‪ 12‬ستاعت استت اما مایکوباکتریوم توبرکلوزیس‬
‫بیشتترین زمان برای انجام تقستیم دوتایی را نیاز دارد که میزان آن ‪ 20‬تا ‪ 22‬ستاعت استت وبرای ایجاد کلونی به ‪ 2‬تا ‪ 6‬ه ته‬
‫زمان نیاز دارد‪.‬‬

‫ظاهر کلونی‪:‬‬

‫شکل کلونی مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ‪ :‬شتیه کالع فناب به صورت نامنرم‬

‫رنو‪ :‬کرم است و پیگمان ندارد‪.‬‬ ‫یا گلکلم است‪.‬‬

‫انجتام آزمیش هتای بیوشتتتیمیتایی بر روی متایکوبتاکتریومهتا برای افتراق‬

‫مایکوباکتریوم ووبرکلوزیس از دیگر گونههای مایکوباکتریوم است‪:‬‬

‫وستتهای وجمع نیاستین‪،‬احیای نیترات‪ ،‬ویرازینآمیداز‪ ،‬اورهآز برای‬

‫مایکوباکتریوم ووبرکلوزیس مثبت است‪.‬‬

‫شکل ‪ 9‬مایکوباکتریوم؛ زیل‪-‬نلسن‪ .‬قرمز کمرنگ‪ .‬الم آزمایشگاه‬

‫‪34‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫جلسه نهم‬

‫کشت ادرار‬
‫ع ونت ادراری‬ ‫علت انجام کشت ادرار ‪ :‬تشخی‬

‫ع ونت ادراری‪ UTI :‬فی ی از ع ونت ها و بیماری هایی که عمدتا حاصتل تهاجم میکروبیا به دستتگاه ادراری تناستلی استت و‬
‫از قشر کلیه تا انتهای پیشابراه را شامل میشود‪.‬‬

‫ع ونت ادراری از شایع ترین ع ونت های باکتریا و همچنین شایع ترین ع ونت مکتسته در بیمارستان است‪.‬‬

‫دو نوع ع ونت ادراری داریم‪:‬‬

‫‪ : Lower UTI‬ع ونت ادراری قسمت تحتانی که شامل التهابات پیشابراه مثانه و پروستات است ‪.‬‬

‫عالئم ‪ :‬سوزش ادرار – تکرر ادرار – فوریت ادرار – حساسیت ناحیه ی باالی پوبیس به درد‬

‫‪ : UPPER UTI‬ع ونت ادراری در پارانشیم کلیه و میزنای‬

‫عالئم ‪ :‬ت و درد پهلو‬

‫نکته ‪ :‬معموال قسمت تحتانی زودتر درگیر ع ونت میشود و عالئمش پدیدار میشود‪.‬‬

‫‪ :Bacteriuria‬وجود باکتری قابل شناسایی در ادرار‬

‫باکتری اوریا ممکن استتت با عالمت و بی عالمت باشتتد و د ر افراد ستتالخورده یا زنان باردار اهمیت باالیی دارد برای مثا زن‬
‫بارداری که باکتری اوریا داشته باشد دچار زایمان زودرس و تولد بچه نارس میشود‬

‫‪ :Microbial agent of UTI‬میتواند انواعی از تک یاخته ها ‪ ،‬قارچ ‪ ،‬ویروس ‪ ،‬باکتری و ‪ ...‬باشد‪.‬‬

‫ع ونت ادراری بر سه متنا ‪:‬‬ ‫تشخی‬

‫‪.1‬عالئم ‪ :‬که ممکن است در بعیی بیماران بی عالمت باشد‬

‫‪ :2‬ازمایش های تجزیه ادراری ‪U/A‬‬

‫‪ .3‬کشت ادرار ‪U / C‬‬

‫موازین تشخیصی ‪:‬‬

‫احتمالی ‪ :‬احتما ع ونت ادرار را مطرح میکند ‪Presumptive‬‬

‫قطعی ‪ :‬قطعیت ع ونت ادرار را مطرح میکند ‪Definitive‬‬

‫در حین تهیه نمونه‬ ‫* بیشتترین مشتکلی که در جمع اوری نمونه ادراری داریم الودگی از باکتری های فلور نرما خود شتخ‬
‫است‪.‬‬

‫‪35‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫پس برای کاهش احتما بروز این الودگی باید من ذ خروج ادرار را با اب شتستت و شتو دهیم و همچنین میانه ی ادرار را در‬
‫ظرع نمونه بریزیم تا اگر هم باکتری فلورنرمالی باشد با جریان اولیه ادرار شسته شود‪.‬‬

‫روش های دیگر نمونه گرفتن‪:‬‬

‫استت اده از ستوند نالتون‪ :‬روشتی تهاجمی استت که برای بیمارانی که همکاری کافی ندارند و یا هشتیاری مناستتی ندارند‬ ‫•‬
‫است اده میشود‬

‫مزیت ‪ :‬از بابت عدم وجود باکتری فلور نرما میتوان افمینان بیشتری داشت‬

‫مهم ‪ :‬از ستوند ‪ foley‬و ‪ drainage bag‬برای نمونه گیری ادرار برای ع ونت ادراری استت اده نمیشتود زیرا آلودگی در ان ها‬
‫زیاد است‪.‬‬

‫روش سوم که تهاجمی تر است ‪ suprapubic aspiration ،‬است که معموال برای نوزادان است اده میشود ‪.‬‬ ‫•‬

‫ع ونت ادراری بی هوازی؟ ‪suprapubic aspiration‬‬ ‫تشخی‬ ‫سوا ‪ :‬راه مناس‬

‫روش کار ‪ :‬با یک سترنو ‪ ،‬نید شتماره ‪ ، 22‬بعد از ضتدع ونی پوبیس با زاویه بیستت درجه نستتت به خط عمود نید را وارد‬
‫مثانه میکنیم و اسپیره ی ادرار از فریق سرنو انجام میدهیم‪.‬‬

‫راه چهارم که در کودکان معموال است اده میشود و برای جنس مذکر و مون مت اوت است ‪Sterile bag‬‬ ‫•‬

‫مقدار نمونه ی کافی ‪ 10 :‬سی سی‬

‫* اما اگر به ع ونت قارچی یا باکتریایی مشکوک بودیم ‪ 20 :‬سی سی‬

‫و تعداد دفعات نمونه‪ :‬یک بار‬

‫زمان گرفتن نمونه ‪ :‬ترجیحا صت و اولین ادرار صتحگاهی‬

‫محیط ادرارمحیط مناستی برای رشد باکتری میباشد‪ ،‬بنابراین کارهای تشخیصی باید به سرعت انجام شود‪.‬‬ ‫•‬

‫پس یا نمونه را در یخچا قرار میدهیم و یا مواد نگهدارنده مثل بورات سدیم به ان اضافه میکنیم‪.‬‬

‫حتداکثر تتایمی کته فرصتتتت ازمتایش بر روی‬ ‫•‬

‫ادرار وجود دارد بیست و چهار ساعت است‪.‬‬

‫وشتخیص های احتمالی برای وجود عفونت ادراری‬

‫‪:‬‬

‫‪.1‬شتتتناستتتایی ‪ pus‬در ادرار ع‪ pyuria‬ع یعنی گلتو‬

‫ستت ید را توستتط مطالعه میکروستتکوپی یا شتتناستتاگر‬
‫‪ dipstick‬در ادرار بتینیم‬

‫را توسط مطالعه میکروسکوپی یا ‪ ...‬مشاهده کنیم ‪Bacteriuria.2‬‬

‫هماچوری یا خون درادرار‬ ‫‪.3‬تشخی‬

‫‪36‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫‪ cast‬های ادرار‬ ‫‪.4‬تشخی‬

‫‪:Dipstick‬‬

‫نوار هایی که روی ان ها یکستری معرع استت که با برخورد با ادرار فتق واکنش های شتیمیایی تغییر رنو میدهند و با جداو‬
‫مربوفه مقایسه میشود مثال نیتریت نشانه وجود باکتری ست‪.‬‬

‫ونها روش وشخیص قطهی کشت ادرار است‪)U/C( .‬‬

‫در کشت چیزی که مهم است افتراق بین این است که عاملی که در محیط رشد کرده باع ع ونت و بیماری شده یا نه؛‬

‫قطعی است اما ت سیر ان باید کنار دیتا های بالینی و ازمایشات دیگر قرار بگیرد‪.‬‬ ‫با وجود اینکه کشت یک نوع تشخی‬

‫در کشتت ادرار دنتا شتمارش کلنی هستتیم و تعداد کلنی هارا شتمرده و بر استاس ان قیتاوت میکنیم‪ .‬ع ‪colony‬‬ ‫•‬
‫‪count‬‬

‫شرایط کشت ادرار‬

‫‪. 1‬نمونه ی ادراری که کشت میدهیم باید در دو محیط باشد ‪ ،‬یکی محیط کشت اختصاصی مثل ‪MacConkey agar‬‬

‫و دیگری محیط کشت غیر اختصاصی مثل ‪Blood agar‬‬

‫‪.2‬از لوپ کالیبره است اده کنیم‪.‬‬

‫لوپ کالیتره ‪ :‬حجم مشخصی از مایع را با حلقه ی انتهایی برمیدارد‪.‬‬

‫‪.3‬قتل از انتقا ادرار به محیط کشت ظرع محتوی ادرار را هم بزنیم‬

‫‪ .4‬لوپ را به فور عمودی وارد نمونه ادرار میکنیم‪.‬‬

‫دو نوع روش کشتتتت بتاکتری ‪ quantitative‬و ‪ semi-quantitative‬داریم کته برای کشتتتت ادرار از روش‬
‫‪ quantitative‬یا کشت کمی استفاده میکنیم‪.‬‬

‫کشت کمی ‪ :‬لوپ را مستقیم وارد ادرار میکنیم و یک خط در قطر ظرع با نمونه ایجاد میکنیم و بدون اینکه لوپ را بسوزانیم‬
‫از باال به صتتورت زیگزات تمام عرصتته ی محیط کشتتت را پر میکنیم‪ .‬ستتپس در دمای ‪ 35‬درجه حداکثر ‪ 24‬ستتاعت نگهداری‬
‫میشود و نتیجه به صورت مقابل میشود‪.‬‬

‫ستپس باید کلنی هارا بشتماریم که یکی از روش های شتمارش استت اده از دستتگاه‬
‫کلنی شمار است ‪.‬‬

‫لوپی که استت اده میکنیم و برای کار ما کالیتره شتده استت یک صتدم‬ ‫•‬
‫ستیستی از ادرار را بر میدارد؛ پس تعداد کلونی هایی که به دستت می‬
‫اید در یک صتتدم ستتی ستتی استتت و برای اینکه در یک ستتی ستتی را‬
‫محاسته کنیم باید تعداد کلنی های کشت را در نهایت در ‪ 100‬ضرب کنیم‪.‬‬

‫‪37‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫* مهموال کشتت ادرار الودگی به ‪ C. trachomytis‬و ‪ N. gonorrhoeae‬و ‪ U. urealyticum‬را نشتان نمیدهد که‬
‫مهموال عفونت های منتقله از راه امیزش را ایجاد میکنند‪.‬‬

‫* اگر در محیط کشتتتتت بیش از ‪ 3‬نوع میکروارگتانیستتتم رشتتتتد کنتد‪ ،‬آن را آلودگی نمونته ع‪ Contamination‬تلقی‬
‫میکنیم‪.‬عنتیجه دیگر قابل اتکا نیست‪.‬‬

‫* اگر یک یا دو میکروارگانیسم با تعداد بیش از ‪105‬در سیسی رشد کند‪ ،‬نشاندهندهی ع ونت شدید ادراری است‪.‬‬

‫‪antimicrobial susceptibility testing‬‬

‫یکی از کارهایی که بعد از کشت ادرار ممکن است انجام بگیرد تست ‪AST‬یعنی آزمون حساسیت به عوامل ضد میکروبی است‪.‬‬

‫وقتی یک باکتری از یک نمونه بالینی ایزوله می شتود‪ ،‬باید بررستی شتود آنتی بیوتیکی که برایش استت اده میشتود‪ ،‬در برابرش‬
‫موثر خواهد بود یا خیر؛ بنابراین از این تست است اده می کنیم‪ .‬التته توجه شود که همیشه از این تست است اده نمی شود‪.‬‬

‫✓ باکتری هایی در این جا مورد آزمایش قرار می گیرد که مستتت ع ونت استتت بنه باکتری هایی که بر اثر آلودگی به‬
‫نمونه اضافه شده است بیا نرما فلور هایی که ممکن است براثر نمونه گیری اشتتاهی وارد نمونه شده است‪.‬‬

‫موارد استفاده از ‪AST‬‬

‫● خصتتتوصتتتیات خود باکتری ‪:‬اصتتتوال بعیتتتی باکتری ها به بعیتتتی آنتی بیوتیک ها به خوبی جواب می دهند مثل‬
‫استترپتوکوک بتا همولیتیک ‪ A‬یا استترپتوکوکوس پاتوژنزع ایجاد کننده فارن یت به پنی ستیلین حستاس استت و‬
‫خوب جواب می دهد ولی برعکس دراستتا فیلو کوکوس ارئوس ع‪ s. aureus‬که به بعیتی آنتی بیوتیک ها و پنی‬
‫سیلین ها مقاومت نشان می دهد‪.‬‬
‫● محل گرفتن نمونه‪ :‬مثال بستتتگی دارد نمونه ‪ E.coli‬از مدفوع جدا شتتده باشتتد یا از خون ‪ .‬عدر حالت دوم دارای‬
‫خصوصیات تهاجمی است و نیاز به است اده از تست‬
‫● شترایط میزبان‪ :‬فلور نرما در حالت عادی نه تنها بیماری زا نیستتب بلکه تقویت کننده ستیستتم ایمنی استت‪ ،‬ولی در‬
‫حالت تیتعیف ستیستتم ایمنیعایدز ب بعیتی سترفان ها بمصترع بعیتی داروها فلور نرما ها هم می توانند از فرصتت‬
‫سو است اده کنند و بیماری زا شوندبدر حالت آزمایشگاه تست حساسیت آنتی بیوتیکی رو انجام می دهد‪.‬‬
‫● افرادی که به بعیتی آنتی بیوتیک ها آلرژی دارند مثل آنتی بیوتیک های گروه پنی ستیلین و ست الوستپورین بدر این‬
‫شتود چه آنتی بیوتیکی به عنوان جایگزین به باکتری موردنرر حستاس استت‬ ‫حالت باید ازمون انجام بگیرد تا مشتخ‬
‫تا درمان صورت گیرد‪.‬‬
‫توجه ‪ :‬تعداد زیادی انتی بیوتیک وجود دارد ولی آزمایشگاه همه ی آن ها را تست نمی کند ‪.‬‬

‫عوامل تعیین کننده نوع انتی بیوتیک‪:‬‬

‫‪patient population: .1‬‬

‫* سن عکودک یا بزرگسا ‪:‬بعیی آنتی بیوتیک ها به کودکان داده نمی شود‪.‬‬

‫‪38‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫* بیماران سترپایی و بستتری‪ :‬در ستر پایی ها معموال از داروهای استت اده می شتود که فراورده های خوراکی داشتته باشتد‬
‫برعکس بیماران بستری معموال تزریقی است اده می شود‪.‬‬

‫‪ :isolate resistance .2‬بیمتار در منطقته ای زنتدگی میکنتد کته بتایتد بتدانیم بتاکتری مورد نرر مقتاوم استتتت یتا نته‪،‬‬
‫وآزمایشگاه آنتی بیوتیک مورد است اده را بشناسد‬
‫‪ tolerance .3‬و آلرژی بیمار‬
‫‪: specimen source .4‬جاهای خاصتی از بدن هستت که نیاز استت آنتی بیوتیک های خاصتی برایش استت اده شتود مثال‬
‫منن یت مورد استت اده قرار می گیرد باید آنتی بیوتیک هایی تستت شتود که قابل عتور‬ ‫‪ CSF‬که معموال برای تشتخی‬
‫از ‪BBB‬باشتتتد ب یا مثال در ادرار که معموال آنتی بیوتیتک ها در آنجتا به فرم غیر فعتا در می آینتد‪ .‬در این حالت باید‬
‫آنتی بیوتیکی است اده شود که در فرم فعا بماند‪.‬‬
‫‪AST methods‬‬

‫● روش عانتشار دیسک ‪disk diffusion‬‬

‫● روش ‪Etest‬‬
‫● روش ‪ dilution‬عترقیقی یا ‪MIC‬‬

‫‪ CLSI‬موسسه ی استاندار د های بالینی و ازمایشگاهی در امریکا که وظی ه اش استاندار کردن روش های ازمایشگاهی است‪.‬‬

‫برای انجام هر متودی ابتدا چند کار صورت می گیرد؛‬

‫● آماده کردن دوز تلقیحی‪:inoculum preparation‬‬

‫برداشتتن ‪ 4‬الی ‪ 5‬کلنی بقرار دادن در محیط کشتت جوان نرما ستالین یا محیط کشتت مایع و ایجاد ستوستپانستیون ببعد‬
‫مقایسه با یک محلو استاندارد مثل محلو‬

‫‪ McFarland turbidity standard‬محلول های استاندارد کدورت مک فارلند‪ :‬که هرچه شماره استاندارد بیشتر شود‪،‬‬
‫کدورت بیشتتر میشتود عغلیت تر استت ‪ ،‬در ازمایشتگاه معموال بعنوان استتاندارد از ‪ 0.5‬مک فارلند استت اده می شتودکه درظروع‬
‫دربسته نگهداری میشود ‪CFU/ml 108×1.5‬‬

‫بیان میکند که اگر یک ستوستپانستیون از باکتری داشتته باشتیم که از نرر کدورت مشتابه استتاندارد نیم مک فارلند باشتدبدر آن‬
‫سوسپانسیون ‪ 1.5 × 108‬در آن وجود دارد‪.‬‬

‫محیط کشت ‪mueller-hinton =AST‬مولر هینتون‬

‫اگر محیط جامد باشد به آن مولر هینتون آگار گویند‪.‬‬

‫اگر محیط مایع باشد مولر هینتون براث است‪.‬‬

‫‪39‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫روش‪disk diffusion‬‬

‫استت اده از دیستک های کاغذی که به مقدار مشتخصتی انتی بیوتیک اغشتته شتده اندبستپس این دیستک هارا روی محیط کشتت‬
‫جامدعمولر هینتون اگار قراردادهبستتپس انتی بیوتیک ها به تدریج از دیستتک انتشتتار یافته و در اگار انتشتتار می یابد بنزدیک‬
‫دیسک غلرت انتی بیوتیک بیشتر و به تدریج با دور شدن کمتر میشود‬

‫نقطه ی بحرانی‪:‬نقطه ای که ان غلرت انتی بیوتیک دیکر مانع رشتتد باکتری نمی شتتودو در نتیجه دور دیستتک یک هاله ای‬
‫ایجاد می شود که در آنج ا باکتری رشد نکردهعمنطقه ی عدم رشد و از نقطه به بعد باکتری رشد می کند‪.‬‬

‫دوز تلقیحی ای که استاندارد شده را به روش چمنی)‪ (lawn culture‬که با سواپ انجام می شود‪ ،‬کشت می دهیم ‪.‬‬

‫‪ 15‬دقیقه بعد بباید دیستک ها ی آنتی بیوتیکی را روی آن قرار داده بستپس در گرم خانه در دمای ‪35‬درجه تا ‪16‬الی‪ 18‬ستاعت‬
‫بماند ‪.‬اولین کار بعد از دراوردن از گرم خانه بکنتر کی ی رشد باکتری است‪.‬‬

‫*کشتی مطلوب است که یکدست و یکپارچه باشد ‪.‬‬

‫روش خواندن ولیت‬

‫دقت شود یک سمت محیط کشت ‪agar side‬است که باید از همین سمت بخوانیم نه از سمت درعیادت باشه !‬

‫سپس اندازه گیری قطر هاله عدم رشد‬

‫می کنیم میکرو ارگانیستم در چه‬ ‫ستپس استت اده از جداو ‪ CLSI‬که برحست میلی متر نوشتته شتده استت و براستاس ان مشتخ‬
‫گروهی قرار می گیردعمقاوم‪ R‬بحساس‪ S‬بمتوسط یا نیمه حساس‬

‫‪ R‬مقاوم‪ :‬یعنی در دوز متعارع به درد نمیخورد وجواب نمیده‬

‫‪ :‬مم کن است جواب بدهد ولی جوابدهی ان به اندازه ی (حسا )‪ S‬نخواهد بود‪.‬‬ ‫نیمه حسا‬

‫‪40‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫اگر دور دیستکی هاله ی عدم رشتد وجود نداشتت بدین معناستت که باکتری رشتد کرده پس باکتری به ان مقاوم استت باگر هاله‬
‫ی عدم رشد وجود داشت باید اندازه گیری شود و از جدو است اده کنیم‪.‬‬

‫✓ اغل انتی بیوتیک ها یک محدوده ی مجاز برای تجویز دارند بپس تعیین دوز برای هر فرد خیلی مهم است‪.‬‬

‫نکات کشت ادرار‬

‫‪103‬و زیر ‪ :103‬نرما‬

‫‪103‬تتتا ‪ :104‬بترای بتزرگستتتتاالن‬

‫مشتتکلی نیستتت برخالع کودکان و‬
‫نوزادان که مشکل هست‪.‬‬

‫‪104‬تا ‪ :105‬تکرار آزمایش‬

‫‪105‬و باالتر‪ :‬ع ونت ادراری‬

‫شمردن تعداد × تعدادتقسیمات ‪ Χ =100× plate‬عکه همان اعدادی است که در باالبررسی شد‬

‫کشت ادرار ‪ :‬کشت زیگزاگی(کمی)‬

‫‪41‬‬
‫پزشکی بهمن ‪96‬‬ ‫‪Practical Microbiology‬‬ ‫‪AJUMS+‬‬

‫نکات آنتی بیوگرام‬

‫کشت س ره ای ع کل منطقه ی کشت با سواپ‬

‫اندازه گیری قطر باخط کش‬

‫و بعد است اده از جدو و تعیین نوع آن‬

‫با تشکر ویژه از؛‬

‫جواد رفیعیاصل‬

‫محمدامین دوستانی‬

‫فاطمه مهدیان نسب‬

‫سید آریا رضوی‬

‫امیررضا بهزادمنش‬

‫حمیدرضا طرفی‬

‫آِیدا اعتدالی‬

‫پریسا ابولزاده‬

‫علی شفیعی‬

‫و همهی دوستانی که همراهی کردند‪.‬‬

‫دیماه ‪98‬‬

‫‪AJUMS+‬‬

‫‪42‬‬