Bai5tichphanxacdinh Suyrong

Tích phân xác định, ứng dụng, tích phân suy
rộng.
—————
Phan Thị Khánh Vân
E-mail: khanhvanphan@hcmut.edu.vn
Ngày 13 tháng 11 năm 2019
(Phan Thị Khánh Vân) Ch3: Tích phân Ngày 13 tháng 11 năm 2019 1 / 72
Nội Dung
1 Tích phân xác định
2 Ứng dụng của tích phân xác định
3 Tích phân suy rộng

Tích phân suy rộng loại 1
Tích phân xác định
Bài toán tính diện tích

Tính diện tích miền S giới hạn bởi đồ thịcủa hàm liên tục
y = f (x), (f (x) ≥ 0), trục Ox, x = a, x = b.
Ta chia S thành n phần S1 , S2 , ..., Sn với chiều rộng bằng

nhau ∆x = b−an . Điểm biên phải của mỗi đoạn chia là
x1 = a + ∆x, x2 = a + 2∆x, · · · xn = b.
Diện tích miền S được xấp xỉ bởi tổng Riemann phải
A ≈ Rn = ∆x [f (x1 ) + f (x2 ) + · · · + f (xn )]
Rb
A = lim Rn = f (x)dx
n→∞ a
Tổng trái
Rn = ∆x [f (x0 ) + f (x1 ) + · · · + f (xn=1 )]
Tổng trung
xtâm xn−1 +xn
Rn = ∆x f ( 0 +x
2
1
) + f ( x1 +x2
2 ) + · · · + f ( 2 )
Ví dụ
Tính xấp xỉ diện tích miền S giới hạn bởi
y = x 2 , y = 0, x = 0, x = 3 sử dụng 5 đoạn chia.
Sử dụng biên trái:
3 3 6 9 12

S≈ 5 f (0) + f 5 +f 5 +f 5 +f 5 ≈ 6.48
Sử dụng biên phải:
3 3 6 9 12

S≈ 5 f 5 +f 5 +f 5 +f 5 + f (3) ≈ 11.88
Sử dụng trung điểm:
3 3 9 3 21 27

S≈ 5 f 10 +f 10 +f 2 +f 10 + f ( 10 ) ≈ 8.91.

Cho f xác định trên [a, b], ta chia [a, b] thành n đoạn với
độ rộng ∆x = b−a n . x0 = a, x1 , x2 , · · · , xn = b, và lấy 1
∗
điểm xi ∈ [xi−1 , xi ] trong mỗi đoạn chia. Tích phân xác
định của f từ a đến b là
Rb
f (x)dx = limn→∞ Σni=1 f (xi∗ )∆x
a
Nếu giới hạn tồn tại, ta nói f khả tích trên [a, b].
Định lý
Nếu f (x) là hàm liên tục trên [a, b], hoặc f bị gián đoạn
tại hữu hạn điểm, thì f khả tích trên [a, b].
Ví dụ
Tính những tích phân sau bằng cách biểu diễn diện tích
R1 √ R3
a) 1− x 2 dx b) (x − 1)dx
0 0
a) b)
R1 √ R3
1 − x 2 dx = π4 . (x − 1)dx = 1.5
0 0
Tính chất
Rb
dx = b − a
a
Rb Rb Rb
(f ± g )dx = fdx ± a gdx
a a
Rb Rb
αf (x)dx = α f (x)dx
a a
Rb Rb
Nếu f (x) ≤ g (x)∀x ∈ [a, b] thì f (x)dx ≤ g (x)dx
a a
Rb Rc Rb
f (x)dx = fdx + fdx
a a c
Tích phân hàm chẵn lẻ, cận đối xứng

Ra
Xét f (x)dx
−a
1 Nếu f (x) là hàm lẻ f (−x) = −f (x) thì:
Ra
f (x)dx = 0
−a
2 Nếu f (x) là hàm chẵn f (−x) = f (x) thì:
Ra Ra
f (x)dx = 2 f (x)dx
−a 0
Ví dụ
R2 sin x+sin3 x
x 4 +x 2 +2 dx= 0 vì f (x) là hàm lẻ.
−2
Định lý cơ bản của giải tích (1)

Nếu f (x) liên tục trên [a, b], thì
Z x
g (x) = f (t)dt, a ≤ x ≤ b
a
liên tục, khả đạo hàm trên [a, b] và: g 0 (x) = f (x).
Định lý cơ bản của giải tích (2): công thức Newton

- Leibniz
Nếu f (x) liên tục trên [a, b], thì
Zb
f (x)dx = F (b) − F (a),
(Phan Thị Khánh Vân) a Ch3: Tích phân Ngày 13 tháng 11 năm 2019 14 / 72
Ví dụ
R3 ln2 (x)−ln(x)+4
1 I = x dx
1
ln
R3
Đặt u = ln x ⇒ I = (u 2 − u + 4)du=
0
u3 2
ln3 3 ln2 3
3 − u2 + 4u ln 3
|0 = 3 − 2 + 4 ln 3
R1
2 I = arccos xdx
−1
1
Đặt u = arccos x, dv = dx ⇒ du = − √1−x 2
dx, v = x
R1
I = x. arccos x |1−1 + √xdx
1−x 2
=π
−1
Định lý giá trị trung bình

Cho f (x) liên tục trên [a, b], tồn tại điểm c trong [a, b]
sao cho
Zb
f (x)dx = (b − a)f (c)
a
Ta gọi f (c) là giá trị trung bình của f trên [a, b].
Đạo hàm dưới dấu tích phân

β(x)
R
Cho f (x) = g (t)dt.
α(x)
Khi đó: f 0 (x) = g (β(x)).β 0 (x) − g (α(x)).α0 (x).
Ví dụ
R 3
3x−x
2
Cho f (x) = e t dt. Tính f 0 (x).
x+x 2
3 2 2 2
f 0 (x) = e (3x−x ) (3 − 3x 2 ) − e (x+x ) (1 + 2x).
Ví dụ
Rx
0 (arctan t)2 dt
Tính giới hạn I = lim √ .
x→∞ x2 + 1
√
arctan2 x x 2 + 1
Áp dụng quy tắc L’Hospital: I = lim =
2
x→∞ x
π
4.
Ứng dụng của tích phân xác định
Diện tích miền phẳng

Diện tích của miền giới hạn bởi y = f (x), y = g (x),
x = a, x = b:
Zb
SD = |f − g |dx.
Diện tích miền phẳng

Diện tích của miền giới hạn bởi x = f (y ), x = g (y ),
y = c, y = d:
Zd
SD = |f (y ) − g (y )|dy .
c
Ví dụ
Tính diện tích miền D giới hạn bởi: y = x 2 , y = 2 − x 2
Pt hoành độ giao điểm x 2 = 2 − x 2 ⇔ x = ±1

R1
Diện tích miền D: SD = (2 − x 2 − x 2 )dx= 83
−1
Ví dụ
Tính diện tích miền D giới hạn bởi:
y = x 2 , y = 2x 2 − 2x − 3, x = 1, x = 4
x 2 = 2x 2 − 2x − 3⇔ x =
−1 ∨ x = 3
Diện tích miền D: SD =
R3 2
SD1 + SD2 = (x − (2x 2 −
1
R4
2x − 3))dx+ ((2x 2 − 2x −
3
23
3) − x 2 )dx= 3
Ví dụ
Tính diện tích miền D giới hạn bởi:
√
x = y , y = 2 − x, y = 0
R1
Cách 1: SD = x 2 dx +
0
R2 5
(2 − x)dx= 6
1
Cách 2: Pt tung độ giao
√
điểm y = 2 − y ⇔ y = 1
R1 √
SD = ((2−y )− y )dx= 56
0
Tính độ dài đường cong C
C có pt:p
y = f (x) từ x = a đến x = b:
Rb
lC = a 1 + (f 0 (x))2 dx
C có Rpt: p
y = y (t), x = x(t) từ t = t0 đến t = t1 :
t1
lC = t0 (x 0 (t))2 + (y 0 (t))2 dt
Ví dụ
Tính độ dài đường cong C cho bởi: y = ln x, 1 ≤ x ≤ 4
R4 q R4 √x 2 +1 √ √ 1 √17−1
lC = 1 + x12 dx= x dx = 17− 2+ 2 (ln √17+1 −
√ 1 1
ln √2−1 )
2+1
Ví dụ
Tính độ dài đường cong C cho bởi:
y = sin3 t, x = cos 3 t, 0 ≤ t ≤ π4
π
R4 q
lC = (3 sin2 t cos t)2 + (−3 cos2 t sin t)2 dt= 3
4
0
Thể tích
Cắt miền S bởi 1 mặt phẳng ta thu được mặt cắt của
S. A(x): diện tích của mặt cắt của S bởi mặt phẳng Px
vuông góc với Ox và đi qua x, (a ≤ x ≤ b). Khi đó,
V (Si ) ≈ A(xi∗ )∆x.
n Rb
A(xi∗ )∆x =
P
V = lim S(x)dx
n→∞ i=1 a
Thể tích vật thể tròn xoay khi xoay miền quanh Ox
Thể tích vật thể tròn xoay khi xoay miền

D : y = f (x), y = 0, x = a, x = b quanh Ox:
Rb
Vx = π f 2 (x)dx
a
Thể tích vật thể tròn xoay khi xoay miền quanh Oy
Thể tích vật thể tròn xoay khi xoay
miền D : x = f (y ), x = 0, y = c, y = d quanh Oy
Rd
Vy = π f 2 (y )dy
c
miền D : y = f (x), y = 0, x = a, x = b quanh Oy

(0 ≤ a < b or a < b ≤ 0)
Rb
Vy = 2π |xf (x)|dx
a
Thể tích vật thể tròn xoay khi xoay miền D : y = f (x), y =
g (x), x = a, x = b
Rb
quanh Ox: Vx = π |f 2 − g 2 |dx
a
quanh Oy (0 ≤ a < b or a < b ≤ 0)
Rb
Vy = 2π |x(f − g )|dx
a
Ví dụ
Tính thể tích vật thể khi quay miền giới hạn bởi
y = sin x, y = 0, 0 ≤ x ≤ π quanh trục Ox, Oy
miền D quanh Ox:

Rπ π2
Vx = π sin2 xdx= 2
0
Thể tích vật thể khi quay
miền D quanh Oy :
Rπ
Vy = 2π x sin xdx= 2π 2
0
Thể tích vật thể khi quay
Ví dụ
Tính thể tích vật thể khi quay miền giới hạn bởi
y = x 2 + 2, y = 4 − x 2 , −1 ≤ x ≤ 2 quanh Ox
Pt hoành độ giao điểm:

x = ±1. Thể tích vật thể
khi quay miền D quanh Ox:
R1
Vx = V1 + V2 = π (4 −
−1
R2
x 2 )2 −(x 2 +2)2 dx+π (x 2 +
1
2)2 − (4 − x 2 )2 dx= 32π
Diện tích mặt tròn xoay
Si = 2πri li , ri = f (xi∗ ), li = 1 + [f 0 (xi∗ )]2 ∆x.

p
Diện tích mặt tròn xoay khi quanh đường

y = f (x), a ≤ x ≤ b quanh p Ox
Rb Rb
Strx = a 2π a |f (x)|. 1 + [f 0 (x)]2 dx
Ví dụ
Tính diện√ tích mặt tròn xoay khi quay
C : y = 6x (x − 12), 1 ≤ x ≤ 12 quanh trục Ox
0 x−12
√
x x−4
R12 √x q
(x−4)2
y = 12√x + 6 = 4√x Sxq = 2π 6 (12−x). 1 + 16x dx
1
R12 (x+4)(12−x) 1573π
= 2π 24 dx= 36
1
Ví dụ
Tính diện tích mặt tròn xoay khi quay
C : x = 1 − y 2 , x = 0 quanh trục Oy
Pt tung độ giao điểm y =

±1
Ta có x 0 = −2y
Suy ra Sy
R1 p
= 2π (1 − y 2 ) 1 + 4y 2 dy
−1√ √
17 ln( 5+2)π 7 5π
= 32 + 16
Công
Công sinh ra khi dịch chuyển 1 vật theo đường thẳng từ
x0 đến x1 , biết lực tác dụng tại mỗi điểm là F (x):
Rx1
W = F (x)dx.
x0
Ví dụ
Khi vật được đặt tại vị trí x tính từ gốc toạ độ, vật chịu
tác dụng của 1 lực x 2 + 2x. Tính công được thực hiện khi
di chuyển vật từ x = 1 đến x = 3?
Công Rđược thực hiện:
3 50
W = 1 (x 2 + 2x)dx = 3.
Công
Ví dụ
Khi vật được đặt tại vị trí x tính từ gốc toạ độ, vật chịu
tác dụng của 1 lực cos( πx
3 ). Tính công được thực hiện khi
di chuyển vật từ x = 1 đến x = 3?
Khoảng cách
Ví dụ
1 máy bay cất cánh từ sân bay tại mặt nước biển. Tốc độ
1
thay đổi độ cao của máy bay là v = 2000 t+1 feet/phút.
Tìm độ cao của máy bay tại t = 3.
R3 1
h = 0 2000 t+1 dt.
Ứng dụng trong kinh tế
Ví dụ
Chi phí cận biên khi sản xuất ra x sản phẩm là
f = 10 + 0.01x (đô la/sản phẩm). Tính chi phí tăng thêm
khi tăng sản xuất từ 300 sản phẩm lên 500 sản phẩm.
R 500
Chi phí tăng thêm là: C = 300 (10 + 0.01x)dx.
Ứng dụng trong kinh tế
Ví dụ
Hàm chi phí cận biên khi số sản phẩm sản xuất ra là x là
f = 3x 2 + 4x + 6 (đô la/sản phẩm). Xác định tổng chi
phí nếu biết chi phí cố định là 200$.
Ta có hàm chi phí là: C (x) = f (x)dx = x 3 + 2x 2 + 6x +
R
C0 .
Vì chi phí cố định là 200$, ta có C (0) = C0 = 200. Vậy
hàm chi phí là: C (x) = x 3 + 2x 2 + 6x + 200.
Ứng dụng trong thực tế
Ví dụ
Nếu gọi C (t) là mức CO2 bình quân trong không khí tính
theo tỷ lệ phần triệu và t là thời gian tính theo năm thì
mô hình khí thải này từ năm 1950 (tại 1 khu vực nào đó)
cho bởi
C 0 (t) = 0.5 + 0.03t.
Nếu C vào năm 1950 là 311 phần triệu, tìm C (t).
Ta có C (t) = C 0 (t)dt = 0.5t + 0.015t 2 + C0 .

R
Tại t = 0 : C (0) = 311, ta có C0 = 311.

Vậy: C (x) = 0.5t + 0.015t 2 + 311.
Ứng dụng trong thực tế
Ví dụ
Một thiết bị lọc nước sau 1 thời gian sử dụng trở nên
kém hiệu quả. Tốc độ chất bẩn qua thiết bị này vào 1 hồ
chứa bên cạnh cho theo bảng dưới đây (kg/ngày).
Ngày 0 6 12 18 24 30
Tốc độ 7 8 10 13 18 35
Ước tính lượng chất bẩn vào hồ trong 30 ngày.

Dùng tổng phải:
C ≈ 6(8 + 10 + 13 + 18 + 35) = 504(kg)
Tích phân suy rộng
Diện tích miền phẳng giới

hạn bởi:
1
y = 1+x 3 , y = 0, x ≥ 0 là:
R∞ 1
SD = 1+x 3 dx
0
Rb
dx
= lim 3 - tích phân
b→+∞ 0 1+x
suy rộng loại 1
Tích phân suy rộng
Example
Diện tích của miền giới hạn
1
bởi y = √4x−x 2 −3
,y =
0, x = 2, x = 3 là
R3 1
SD = √4x−x 2 −3
dx
2
Rb 1
= lim− √
4x−x 2 −3
dx -
b→3 2
Tích phân suy rộng loại
2
Ta có lim− f (x) = ∞
x→3
Tích phân suy rộng Tích phân suy rộng loại 1

Nếu f (x) là hàm khả tích trên [a, b], ∀b > a, ta xét:
Rb ∞
đ/n R
lim f (x)dx : = f (x)dx - TP suy rộng loại 1.
b→∞ a a
Rb đ/n Rb
Tương tự ta đ/n: lim f (x)dx : = f (x)dx
a→−∞ a −∞
R∞ đ/n Ra R∞
f (x)dx : = f (x)dx + f (x)dx
−∞ −∞ a
Nếu giới hạn tồn tại và hữu hạn, ta gọi là TP hội tụ,
ngược lại là TP phân kỳ.
Ví dụ
+∞
dx
R
Tính I = xα
1
x −α+1 +∞ 1−α
1
1 Nếu α 6= 1: I = lim x1−α
−α+1 |1 = x→+∞ + α−1
1
Nếu α > 1: I = α−1
Nếu α < 1: I = +∞
2 Nếu α = 1: I = ln x|+∞
1 = +∞
Kết luận: Nếu α > 1: tích phân hội tụ, α ≤ 1: tích phân
phân kỳ
Ví dụ
+∞
R
Tính cos(2x)dx
0
+∞
sin(2x)
I = 2 .
0
Vì lim sin(2x) không tồn tại, ta có tích phân phân kỳ
x→∞
Ví dụ
+∞
√ dx
R
Tính 2
e x ln x−2 ln x+2
Đặt u = ln x⇒ du = x1 dx
+∞ +∞
d(u−1)
√
√ du √
R R
I = u 2 −2u+2
= 2
= ln(u−1+ u 2 − 2u + 2)|
(u−1) +1
1 1
+∞- Tích phân phân kỳ
Ví dụ
Tính diện tích miền D giới hạn bởi
1
y = x 2 −5x+6 , x ≥ 4, y = 0
+∞ +∞
dx 1 1
R R
SD = x 2 −5x+6 = ( x−3 − x−2 )dx = [ln(x − 3) − ln(x −
4 4
2)]|+∞ x−3 +∞
4 = ln | x−2 |4
1
= lim ln x−3
x−2 − ln 2 = ln 2- Tích phân hội tụ.
x→+∞
Ví dụ
Tính diện tích miền D giới hạn bởi
1
y = 1+x 3 , x = 0, y = 0
+∞ +∞
1 1 −x+2
dx
= 13 (ln(x + 1) −
R R
SD = 1+x 3 = 3 ( (x+1) + x 2 −x+1 )dx
0 0
√
1
2
2
ln(x − x + 1) + 3 arctan 2x−1
√ )|+∞
0
1
√ 3
2x−1
= lim (ln √xx+1
3 x→∞ 2 −x+1
+ 3 arctan √3 ) + π
√
6 3
= 32π
√ -
3
Tích
phân hội tụ.
Tiêu chuẩn so sánh 1 đ/v hàm không âm

R∞ R∞
Xét fdx, gdx. Nếu 0 6 f 6 g , ∀x ∈ [a, +∞), thì:
a a
R∞ R∞
Nếu g HT ⇒ fdx HT
a a
R∞ R∞
Nếu fdx PK ⇒ gdx PK.
a a
Ví dụ
+∞
R ln(1+x)dx
Khảo sát sự hội tụ của: I = x
1
Xét: f = ln(1+x)
x ≥ x1 ≥ 0, ∀x ≥ 3.
+∞
R dx
Mà x phân kỳ, suy ra I phân kỳ (theo t/c so sánh 1).
1
Ví dụ
Khảo sát sự hội tụ của:
+∞
R 3+sin 2x
I = √ dx
x 2+ x
1
Xét 0 ≤ f = 3+sin √2x ≤ 42 .

x 2+ x x
+∞
R dx
Mà 4x 2 hội tụ, suy ra I hội tụ (t/c ss 1).
1

f
Nếu 0 6 f (x), g (x), ∀x ∈ [a, +∞], xét k = lim
x→+∞ g
R∞ R∞
1 k = 0 (cách ghi khác: f g ): g HT thì fdx HT
a a
R∞ R∞
2 k = ∞ (cách ghi khác: f g ): f HT thì gdx
a a
HT
R∞ R∞
3 k 6= 0, ∞ (cách ghi khác: f ∼ kg ): fdx và gdx
a a
cùng tính chất (cùng HT hoặc PK)
Ví dụ
+∞ √
x+ln x
√
R
Khảo sát sự hội tụ của: I = dx
e x(x−1)(x−2)
√ √
x+ln x
Xét khi x → +∞: 0 ≤ f = √ ∼ √xx3 = x1 .
x(x−1)(x−2)
+∞
dx
R
Mà x phân kỳ, suy ra I phân kỳ (t/c ss 2).
e
Ví dụ
+∞
(1 − cos x1 )dx
R
Khảo sát sự hội tụ của: I =
1
Xét khi x → +∞: 0 ≤ f = (1 − cos x1 )∼ 2x1 2

+∞
R dx
Mà x 2 hội tụ, suy ra I hội tụ (t/c ss 2).
1
Ví dụ
+∞
(sin x1 − tan x1 )dx
R
Khảo sát sự hội tụ của: I =
1
Xét khi x → +∞: −1

f = sin x1 − tan x1 = tan x1 (cos x1 − 1) ∼ x1 . − 2x1 2 ∼ 2x 3.
+∞
R dx
Mà x 3 hội tụ, suy ra −I hội tụ (t/c ss 2)⇒ I hội tụ.
1
Ví dụ
+∞
arctan x
R
Khảo sát sự hội tụ của: e x −4 dx
2
Xét khi x → +∞: 0 ≤ f = arctan x

e x −4 , (∀x ≥ 2)∼
π π
2e x 2x 2 .
+∞
R dx
Mà x 2 hội tụ, suy ra I hội tụ (t/c ss 2).
2
Ví dụ
+∞
ln x
R
Khảo sát sự hội tụ của: x 2 dx
1
√
ln x x 1
Xét khi x → +∞: 0 ≤ f = x 2 x 2 = x 32 .
+∞
R dx
Mà 3 hội tụ, suy ra I hội tụ (t/c ss 2).
1 x2
Tích phân hàm có dấu bất kỳ

R∞ R∞
Cho fdx, xét |f |dx.
a a
R∞ R∞
Nếu |f |dx HT ⇒ fdx hội tụ tuyệt đối.
a a
Ví dụ
+∞
sin xdx
R
Khảo sát sự hội tụ của: x 2 +ln 2
0
Xét khi x → +∞: 0 ≤ |f | = x|2sin x|

+ln 2 ≤
1
x2 .
R1 sin xdx +∞
R sin xdx
I = x 2 +ln 2 + x 2 +ln 2 = I1 + I2
0 1
+∞
dx
R
Mà x2 hội tụ, suy ra I2 hội tụ tuyệt đối (t/c ss 1).
1
Mặt khác I1 là tích phân xác định ⇒ I = I1 + I2 hội tụ.

Nếu f (x) khả tích trên [a, c], ∀c < b,
lim f (x) = ±∞, ta xét:
x→b −
Rc đ/n R b
lim− a f (x)dx : = a f (x)dx
c→b
Nếu f (x) khả tích trên [c, b], ∀c < b,
Rb đ/n R b
lim+ f (x) = ±∞ thì lim+ c f (x)dx : = a f (x)dx.
x→a c→a
Nếu lim f (x) = ±∞, c ∈ [a, b] thì
R b x→c R○ c Rb
a f (x)dx = a f (x)dx + c f (x)dx.
○
Nếu giới hạn tồn tại và hữu hạn, ta gọi là TP hội tụ,
ngược lại là TP phân kỳ.
Ví dụ
3
R2 dx
Khảo sát sự hội tụ của I = x 2 −3x+2
−1
3
R2 1 1
I = ( x−2 − x−1 )dx
−1
3
R1 dx
R2 dx
I = x 2 −3x+2 + x 2 −3x+2 = I1 + I2
−1 1
R1 1 1
Xét I1 = ( x−2 − x−1 )dx = ln | x−2 1
x−1 ||−1 = ∞ - Tích phân
−1
phân kỳ.⇒ I phân kỳ
Ví dụ
R3 dx
Tính I = √
4x−x 2 −3
2
R3
I = √d(x−2) = arcsin(x − 2)|32 = π
2 - Tích phân hội tụ.
1−(x−2)2
2
Ví dụ
R3 2
Tính √x dx
9−x 2
−3
R3 √
I = (− 9 − x 2 + √ 9 )dx
9−x 2
−3 √
= (− 29 arcsin x3 − 12 x 9 − x 2 +9 arcsin x3 )|3−3 = 9π
2 - TP hội
tụ.
Ví dụ
Rb dx
Rb dx
Khảo sát sự hội tụ của (x−a)α , (b−x)α
a a
α > 1 TP phân kỳ, α < 1 TP hội tụ

Ví dụ
R1 x3 √
arcsin xdx
Tính I = 1−x 2
0
Đăt u = arcsin x ⇒ du = √ dx
1−x 2
π π
R2 3
R2
I = u sin u.du = u. 3 sin u−sin
4
3u
.du = 79 - Tích phân hội
0 0
tụ.

Rb
Xét ○ a g (x). Nếu 0 6 f (x) 6 g (x), ∀x ∈ [a, b], thì:
Rb Rb
1 g (x)dx HT ⇒ f (x)dx HT
Rab R ab
a f (x)dx PK ⇒ a g (x)dx PK.
2

Nếu 0 6 f (x), g (x), ∀x ∈ [a, b], xét k = lim gf (x)
x→a (x)
Rb Rb
1 k = 0: a g (x) HT thì a f (x)dx HT
Rb Rb
2 k = ∞: a f (x) HT thì a g (x)dx HT
Rb Rb
3 k 6= 0, ∞: a f (x) và a g (x)dx cùng tính chất
Ví dụ
R3 dx
Khảo sát sự hội tụ I = √
4x−x 2 −3
2
Df = R\{1, 3},trong [2, 3] có 1 điểm kỳ dị x0 = 3:

1
lim− √4x−x 2 −3
= lim− √ 1 = +∞.
x→3 x→3 (3−x)(x−1)
1
Xét x → 3 : − √ ∼√ 1 = √
1
1 .
(3−x)(x−1) 2(3−x) 2(3−x) 2
R3
Mà √
dx
1 HT (α = 12 ), nên I HT.
2 2(3−x) 2
Tích phân hàm có dấu bất kỳ - Hội tụ tuyệt đối

Rb Rb
Với TP suy rộng loại 2 a f (x)dx, nếu a |f (x)|dx HT
Rb
thì a f (x)dx HT (HT tuyệt đối).
Ví dụ
R3 sin(2πx)dx
Khảo sát sự hội tụ I = √
4x−x 2 −3
2
Ta có: 0 ≤ √| sin(2πx)|
4x−x 2 −3
1
≤ √4x−x 2 −3
3 R3
R dx | sin(2πx)|dx
Mà √
4x−x 2 −3
HT (đã xét ở VD trên), nên √
4x−x 2 −3
2 2
HT (theo TC ss 1) ⇒ I hội tụ tuyệt đối.
Ví dụ
R2
Khảo sát sự hội tụ √ dx
2x−x 2
0
R1 dx
R2 dx
I = 0
√ + 1
√ = I1 + I2
x(2−x) x(2−x)
Xét I1 , có điểm kỳ dị x = 0. Khi x → 0:
1 1 1
R1 dx
0≤f = √ ∼ x = 1 . Mà
√ 1 hội tụ, nên I1
x(2−x) x2 0 x
2
hội tụ.
Xét I2 , có điểm kỳ dị x = 2. Khi x → 2:
1 1 1
R2 dx
0≤f = √ ∼ 2−x =
√ 1 . Mà 1 hội tụ,
x(2−x) (2−x) 2 1 (2−x)
2
nên I2 hội tụ. Vậy I = I1 + I2 hội tụ.

Ví dụ
R1 √
3x 2 − 2x 3
Khảo sát sự hội tụ I = cos(2x)−1 dx
0
I có điểm kỳ dị √ x = 0. Khi x → 0:
3
√ 2x 2 1
3x 2 − 2x 3
f = tan x−sin x ∼ (2x)2 ∼ √ 1 .
2
2x 2
R1
Mà dx1 hội tụ, nên I hội tụ.
0 x
2
Ví dụ
R∞ dx
Khảo sát sự hội tụ I = e
√
x −cos x
0
R1 dx
R∞ dx
I = √
e x −cos x
+ e
√
x −cos x = I1 + I2
0 1
Xét I1 : Khi x → 0:
1
0 ≤ f = e √x −cos = √ 1
x e x −1+1−cos x
∼ √
1
2 ∼
√1 .
x
x+ x2
R1dx
Mà 1 hội tụ, nên I1 hội tụ
0 x
2
1
Xét I2 : Khi x → +∞: 0 ≤ f = e √x −cos x
x12 .
+∞
R dx
Mà x 2 hội tụ, nên I2 hội tụ. Từ đó I hội tụ.
1
Ví dụ
R1 ln x
Khảo sát sự hội tụ 1−x 2 dx
0
R1 ln x
R1 ln x
I = 0 1−x 2 dx
2
+ 1
1−x 2 dx = I1 + I2
2
ln x
Xét I1 : x → 0: f = 1−x 2 ∼ ln x.
R1 1
Mà 02 ln xdx = (x ln x − x)|02 =
− 12 ln 2 − 12 − lim x ln x = − 21 ln 2 − 12 : Tích phân hội
x→0
tụ, nên I1 hội tụ.
Xét I2 : x → 1: f = ln(1+x−1)
1−x 2
x−1
∼ (1−x)(1+x) → − 12 .
Vậy I2 là tích phân xác định. Suy ra I hội tụ.
Bài tập
TÌm α để TP hội tụ:
R1 x−ln(1+x)
1
xα dx
0
R∞
2 √dx2 dx
xα (x +1)4
0
R∞ (4x+1)e −x
x α +4 dx
3
0
R∞ dx√
4
√ (x α +1) x 2 −1
2
∞
R −x α−2
5 e x dx
0

Bai5tichphanxacdinh Suyrong

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bai5tichphanxacdinh Suyrong

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tích phân xác định, ứng dụng, tích phân suy

Phan Thị Khánh Vân

Ngày 13 tháng 11 năm 2019

1 Tích phân xác định

2 Ứng dụng của tích phân xác định

3 Tích phân suy rộng

Bài toán tính diện tích

Ta chia S thành n phần S1 , S2 , ..., Sn với chiều rộng bằng

Sử dụng biên phải:

Sử dụng trung điểm:

Tích phân xác định

Tích phân hàm chẵn lẻ, cận đối xứng

Định lý cơ bản của giải tích (1)

Định lý cơ bản của giải tích (2): công thức Newton

Định lý giá trị trung bình

Đạo hàm dưới dấu tích phân

Diện tích miền phẳng

Diện tích miền phẳng

Pt hoành độ giao điểm x 2 = 2 − x 2 ⇔ x = ±1

Tính độ dài đường cong C

Thể tích vật thể tròn xoay khi xoay miền

miền D : y = f (x), y = 0, x = a, x = b quanh Oy

miền D quanh Ox:

Pt hoành độ giao điểm:

Diện tích mặt tròn xoay

Si = 2πri li , ri = f (xi∗ ), li = 1 + [f 0 (xi∗ )]2 ∆x.

Diện tích mặt tròn xoay khi quanh đường

Pt tung độ giao điểm y =

Ứng dụng trong kinh tế

Ứng dụng trong kinh tế

Ứng dụng trong thực tế

Ta có C (t) = C 0 (t)dt = 0.5t + 0.015t 2 + C0 .

Tại t = 0 : C (0) = 311, ta có C0 = 311.

Ứng dụng trong thực tế

Ước tính lượng chất bẩn vào hồ trong 30 ngày.

Diện tích miền phẳng giới

Tích phân suy rộng loại 1

Tiêu chuẩn so sánh 1 đ/v hàm không âm

Xét 0 ≤ f = 3+sin √2x ≤ 42 .

Tiêu chuẩn so sánh 2 đ/v hàm không âm

Xét khi x → +∞: 0 ≤ f = (1 − cos x1 )∼ 2x1 2

Xét khi x → +∞: −1

Xét khi x → +∞: 0 ≤ f = arctan x

Tích phân hàm có dấu bất kỳ

Xét khi x → +∞: 0 ≤ |f | = x|2sin x|

Tích phân suy rộng loại 2

α > 1 TP phân kỳ, α < 1 TP hội tụ

Tiêu chuẩn so sánh 1 đ/v hàm không âm

Tiêu chuẩn so sánh 2 đ/v hàm không âm

Df = R\{1, 3},trong [2, 3] có 1 điểm kỳ dị x0 = 3:

Tích phân hàm có dấu bất kỳ - Hội tụ tuyệt đối

nên I2 hội tụ. Vậy I = I1 + I2 hội tụ.

You might also like