ជ.៥. សមីការឌីផេរ៉ង់ស្យែលកម្រឹតទី១ (កម្រឹតខ្ពស់)

ដណំ ិ
ោះស្រាយលំ ហាត់ គណិតវទ្យា ថ្នាក់ទ្យ១២

ី កំរតខ្
ិ ពស់ ជំពក
ូ ៥ សមីការឌីណេរង
៉ ់សែសយល
មេម ៀនទី១: សេីកា ឌីមេ ៉ង់សែសយលលំដាប់ទ១

ី
ដំណ ោះស្រាយលំហាត់
១. ដ ោះស្រាយសមីការឌីដេរ ង
៉ ់ស្សែល
ក. y '  2 x 2  x  1 ខ. y '  e2 x
គ. y '  ឃ. y ' 
2x x
កំណត់ដលើ (1,1)
x 1
2
x 1
2
ង. xy '  1 កំណត់ដលើ (0, )
ដំម ោះស្រាយ
dy
ក. y '  2 x 2  x  1 ដគបាន  2 x 2  x  1 , dy  (2 x 2  x  1)dx
dx
2 1
 dy   (2 x  x  1)dx , y  3 x3  2 x 2  x  c ,( c ដេរ )
2
2 1
ដូចដនោះ y  x3  x 2  x  c , ( c ដេរ ) ។
3 2
dy
ខ. y '  e 2 x ដគបាន  e 2 x , dy  e2 x dx ,  dy   e dx
2 x
dx
1 2 x
ដ ោះ y   e  c , ( c ដេរ )
2
1
ដូចដនោះ y   e 2 x  c , ( c ដេរ ) ។
2
2x dy 2x 2x
គ. y '  2 ដគបាន  2 , dy  2 dx
x 1 dx x  1 x 1
2x
 dy   x 2  1 dx ដ ោះ y  ln x  1  c , ( c ដេរ )
2
ដូចដនោះ y  ln x 2  1  c , ( c ដេរ ) ។
x dy x x
ឃ. y '  កំណត់ដលើ (1,1) ដគបាន  2 , dy  2 dx
x 1 2
dx x  1 x 1
x 1
 dy   x 2  1 dx ដ ោះដគបាន y  2 ln x  1  c , ( c ដេរ )
2
1
ដូចដនោះ y  ln x 2  1  c , ( c ដេរ ) ។
2
ណរៀបណរៀងណោយ គម
ឹ សុគន្ធ www.mathforum.info
1
ដណំ ិ
ង. xy '  1 កំណត់ដលើ (0, ) ដគបាន y '  ,

1 dy 1

x dx x
dx ,  dy   dx ដ ោះ y  ln x  c , ( c ដេរ )
1 1
dy 
x x
ដូចដនោះ y  ln x  c , ( c ដេរ ) ។
២. ដ ោះស្រាយសមីការឌីដេរ ៉ង់ស្សែលតាមលកខខ័ ណឌស្ដលឲ្ែ

y' 
ក.  cos x , y( )  e ខ. y '  e2 x , y (0)  5
y 2
គ. (3x 2  2) y '  6 x , y(1)  4 ឃ.
y'
 1 , y (0)  0
tan x
y'  dy
ក.  cos x , y ( )  e ដគបាន y '  y cos x ,  y cos x
y 2 dx
dy
 cos xdx , ln y  sin x  k ស្ដល k ដេរ
y
ដ ោះ y  esin x  k  c.esin x ( c ដេរ )

ដ យ y ( )  e ដ ោះ e  c.e 2 , c  1
sin 
2
ដូចដនោះ y  esin x ។
dy
ខ. y '  e , y (0)  5 ដគបាន  e 2 x , dy  e2 x dx
2x
dx
1 2x
 dy   e
2x
e  c , ( c ដេរ )
dx , y 
2
1 9
ដ យ y (0)  5 ដ ោះដគបាន e2(0)  c  5 , c 
2 2
1 9
ដូចដនោះ y  e2 x  ។
2 2
គ. (3x 2  2) y '  6 x , y(1)  4
6x dy 6x 6x 6x
ដ ោះ y '  ,  2 , dy  2 dx ,  dy   3x
3x  2 dx 3x  2
2
3x  2 2
2
y  ln 3x 2  2  c ( c ដេរ )
ដ យ y (1)  4 ដ ោះ ln 3 1  2  c  4 , c4
ដូចដនោះ y  ln 3x 2  2  4
2
ដណំ ិ
ឃ.
y'
 1 , y (0)  0
tan x
ដគបាន y '  tan x , , ,
dy
dx
 tan x dy  tan xdx  dy   tan xdx
y   ln cos x  c ( c ដេរ )
ដ យ y (0)  0 ដ ោះ  ln cos 0  c  0 , c0
ដូចដនោះ y   ln cos x
៣. ដ ោះស្រាយសមីកា រឌីដេរ ៉ង់ស្ សែលលីដនស្ ៊ែលំ ប់ ១
ក. ខ. 3
dy dy
 2y  0 y0
dx dx
គ. 2 y ' 3 y  0 ឃ. y ' y 2  0 ។
dy
ក.  2y  0
dx
dy dy dy
ដគបាន  y 
 2 y ,  2dx ,  2dx
dx y
ln y  2 x  k ( k ដេរ ) ដ ោះ y  e2 x  k  c.e2 x (យក c  ek )
ដូចដនោះ y  c.e 2 x ( c ដេរ ) ។

dy
ខ. 3 y0
dx
dy dy dy
ដគបាន 3   y ,  3dx ,    3dx
dx y y
ln y  3x  k ( k ដេរ ) , y  e3 x  k  c.e 3 x ( យក c  ek )
ដូចដនោះ y  c.e 3 x ( c ដេរ ) ។
គ. 2 y ' 3 y  0
dy dy 2 2
ដគបាន 2 dx  3 y , y  3 dx , ln y  3 x  k ( k ដេរ )
2 2
xk
( យក c  ek )
x
y  e 3  c.e 3
2
ដូចដនោះ y  c.e ( c ដេរ ) ។
x
3
3
ដណំ ិ
ឃ. y ' y 2  0
dy dy dy
ដគបាន dx   2 y , y   2dx ,  y    2dx
ln y   2 x  k ( k ដេរ ) ដ ោះ y  e 2x k

 c.e  2x
( យក c  ek )
ដូចដនោះ y  c.e  2x
( c ដេរ ) ។
៤.ដ ោះស្រាយសមីការឌីដេរ ង
៉ ់ស្សែលលី ដនស្ ៊ែលំ ប់ ១ តាមលកខខ័ណឌស្ដលឲ្ែ
ក.  y ' 2 y  0 , y(3)  2 ខ. 2 y ' y  0 , y (ln 4) 

1
5
គ. 7 y ' 4 y  0 , y (7)  e4 ឃ. 2 y ' 5 y  0 , y(1)  3 ។
ក.  y ' 2 y  0 , y(3)  2
dy dy dy
ដគបាន y '  2 y ,  y 
 2y ,  2dx ,  2dx
dx y
ln y  2 x  k ( k ដេរ ) ដ ោះ y  e2 x  k  c.e 2 x ( យក c  ek )
ដ យ y (3)  2 ដ ោះ c.e2(3)  2 , c  2e 6
ដគបាន y  2e6 .e2 x  2e2 x 6
ដូចដនោះ y  2e2 x 6 ។
ខ. 2 y ' y  0 , y (ln 4) 
1
5
dy dy 1
ដគបាន 2 y '   y , 2  y ,   dx
dx y 2
1 1
dy 1 1  xk  x
 y    2 dx , ln y   2 x  k ( k ដេរ ) ដ ោះ y  e 2
 c.e 2
( យក c  ek )
1
1  (ln 4) 1 2
ដ យ y (ln 4)  ដ ោះ c.e 2  , c
5 5 5
1
2  x
ដូចដនោះ y  e 2
5
គ. 7 y ' 4 y  0 , y (7)  e4
dy dy 4
ដគបាន 7 y '  4 y , 7  4 y ,   dx
dx y 7
4 4
4  xk  x
ln y   x  k ( k ដេរ ) ដ ោះ y  e 7
 c. e 7
( យក c  ek )
7
4
ដណំ ិ
4
ដ យ y (7)  e ដ ោះ c.e
4  (7)
7
 e 4 , c  1
4
 x
ដូចដនោះ y  e 7
។
ឃ. 2 y ' 5 y  0 , y(1)  3
dy dy 5 dy 5
ដគបាន 2 y '  5 y , 2  5y ,  dx ,    dx
dx y 2 y 2
5 5
5 xk
x  k ( k ដេរ ) ដ ោះ y  e 2 ( យក c  ek )
x
ln y   c.e 2
2
5 5

ដ យ y (1)  3 ដ ោះ c.e 2
(1)
 3 , c  3e 2
5
( x 1)
ដូចដនោះ y  3e 2 ។
៥. ចូរបង្ហាញថា នុ គមន៍នីមួយ ៗខាងដរកាមដនោះ ជាចដមលើយននសមីការឌីដេរ ៉ង់ស្សែល ដៅខាងាដំ
ក. y  x  e , y ' y  1  x
x
ខ. y  e3 x  x  1 , y ' 3 y  3x  2
គ. y  sin x  cos x , y ' y  2 cos x ឃ. y  x  ln x , xy ' y  1  ln x

ក. y  x  e , y ' y  1  x (1)
x
ដគបាន y '  1  e x ដ ោះ(1) ដៅជា 1  e x  ( x  e x )  1  x
1  e x  x  e x  1  x ដេទៀងផ្ទទត់
ដូចដនោះ y  x  e x ជាចដមលើយនន y ' y  1  x ។
ខ. y  e3 x  x  1 , y ' 3 y  3x  2 (2)
ដគបាន y '  3e3 x  1 ដ ោះ(2) ដៅជា 3e3 x  1  3(e3 x  x  1)  3x  2
3e3 x  1  3e3 x  3x  3  3x  2 ដេទៀងផ្ទទត់
ដូចដនោះ y  e3 x  x  1 ជាចដមលើយនន y ' 3 y  3x  2 ។
គ. y  sin x  cos x , y ' y  2 cos x (3)

ដគបាន y '  cos x  sin x ដ ោះ(3) ដៅជា cos x  sin x  sin x  cos x  2 cos x ដេទៀងផ្ទទត់
ដូចដនោះ y  sin x  cos x ជាចដមលើយនន y ' y  2 cos x ។
5
ដណំ ិ
ឃ. y  x  ln x , xy ' y  1  ln x (4)
1 1
ដគបាន y '  1  ដ ោះ(4) ដៅជា x(1  )  ( x  ln x)  1  ln x
x x
x  1  x  ln x  1  ln x ដេទៀងផ្ទទត់
ដូចដនោះ y  x  ln x ជាចដមលើយនន xy ' y  1  ln x ។
៦. ដគមានសមីការឌី ដេរ ៉ង់ស្សែល (E) ៖ y ' 2 y  x 2
ក. កំណត់ពហុធា g មានដឺដរកទី 2 ស្ដលជាចដមលើយពិដ សសនន (E) ។
ខ. តាង h ជា នុគមន៍ស្ ដល h( x)  f ( x)  g ( x) ។ ដបើ h ជាចដមលើយននសមីការឌី ដេរ ៉ង់ស្សែល
y ' 2 y  0 ដ ោះបង្ហាញថា f ជាចដមលើយទូដៅនន (E) ។
គ. ដ ោះស្រាយសមីការ y ' 2 y  0 រួចទាញរក នុគ មន៍ f ស្ដលជាចដមលើយទូដ ៅនន (E)។
ក. តាង g ( x)  ax 2  bx  c ជាចដមលើយពិដសសននសមី ការ (E) ដ ោះដគបាន
g '( x)  2ax  b ដ ោះ (E) ដៅជា 2ax  b  2ax 2  2bx  2c  x 2

1 1 1
2ax 2  (2a  2b) x  b  2c  x 2 ដគបាន a  , b   , c 
2 4 4
1 2 1 1
ដូចដនោះ g ( x)  x  x  ជាចដមលើយពិដសសនន(E) ។
2 2 4
ខ. ដគមាន h( x)  f ( x)  g ( x) ដ ោះ f ( x)  h( x)  g ( x)
ដ យ h( x) ជាចដមលើយននសមីការ y ' 2 y  0 ដ ោះ h '( x)  2h( x)  0 (1)
មយ៉ ងដទៀត g ( x) ជាចដមលើយពិដសសននសមី ការ (E) ដ ោះ g '( x)  2 g ( x)  x 2 (2)
បូក(1)និង(2) ដគបាន h '( x)  g '( x)  2h( x)  2 g ( x)  x 2
[h( x)  g ( x)]' 2[h( x)  g ( x)]  x 2 ឬ f '( x)  2 f ( x)  x 2

ដូចដនោះ f ( x) ជាចដមលើយទូដៅនន (E) ។
គ. ដ ោះស្រាយសមីកា រ y ' 2 y  0 រួចទាញរក នុគមន៍ f ( x) ស្ដលជាចដមលើយទូដៅនន (E)

dy dy
ដគបាន y ' 2 y  0 ដ ោះ  2 y ,  2dx , ln y  2 x  k ( k ដេរ )
dx y
6
ដណំ ិ
y  e2 x  k  c.e2 x ( យក c  ek )

1 2 1 1
ដ ោះដគបាន f ( x)  h( x)  g ( x)  x  x   c.e 2 x
2 2 4
1 2 1 1
ដូចដនោះ f ( x)  x  x   c.e 2 x ( c ដេរ ) ។
2 2 4
2
៧. ដគមានសមីការឌីដេរ ៉ង់ស្សែល ( E ): y ' 2 y 
1  e 2 x
ក. ដ ោះស្រាយសមីការឌីដេរ ង
៉ ់ស្សែល y ' 2 y  0 ស្ដលដេទៀងផ្ទទ ត់ y (0)  1 ។
ខ. តាង f ជា នុគមន៍ មានដដរ ីដេដលើ IR ស្ដល f ( x)  e2 x g ( x) ។ គណ f '( x) ជា នុគមន៍
នន g ( x) និង g '( x) ។
2e 2 x
គ. បង្ហាញថាដបើ f ជាចដមលើយនន ( E ) លុោះរតាស្ត g '( x)  ។
1  e2 x
ឃ. ទាញរកកដនោម g ( x) រួច f ( x) ស្ដល f ជាចដមលើយនន ( E ) ។
dy
ក. ដគបាន y ' 2 y  0 , y '  2 y ,  2dx
y
ln y  2 x  k ( k ដេរ ) ដ ោះ y  e2 x  k  c.e 2 x ( យក c  e k )
ដ យ y (0)  1 ដ ោះ c  1
ដូចដនោះ y  e2 x ។
ខ. គណ f '( x) ជា នុគមន៍ន ន g ( x) និង g '( x)
ដគមាន f ( x)  e2 x g ( x) ដ ោះ f '( x)  2e2 x g ( x)  e 2 x g '( x)
ដូចដនោះ f '( x)  2e2 x g ( x)  e 2 x g '( x)
2e 2 x
គ. បង្ហាញថា g '( x) 
1  e2 x
2
ដ យ f ជាចដមលើយនន ( E ): y ' 2 y  2 x
ដហើយ f ( x)  e2 x g ( x)
1 e
ដគបាន f '( x)  2e2 x g ( x)  e 2 x g '( x) ដ ោះសមីការ ( E ) ដៅជា
2
2e2 x g ( x)  e 2 x g '( x)  2e 2 x g ( x) 
1  e2 x
7
ដណំ ិ
2e 2 x
ដូចដនោះ g '( x)  ។
1  e2 x
2
បង្ហាញថា f ជាចដមលើយនន ( E ) : y ' 2 y 
1  e 2 x
2e 2 x
ដគមាន g '( x)  ដ ោះ g ( x)  ln(1  e2 x )  c ( c ដេរ ) (1)
1  e2 x
និង f ( x)  e2 x [ln(1  e 2 x )  c ] (2)
2e 2 x
ដគបាន f '( x)  2e 2 x ln(1  e 2 x )  e 2 x 2 x
 2c.e 2 x
1 e
2
 2e 2 x [ln(1  e 2 x )  c]  ដ ោះ
1  e2 x
2 2
y ' 2 y  2e 2 x [ln(1  e 2 x )  c]  2 x
 2e 2 x [ln(1  e 2 x )  c]  
1 e 1  e 2 x
2e 2 x
សរុបមក f ជាចដមលើយនន ( E ) លុោះរតាស្ត g '( x)  ។
1  e2 x
ឃ. តាម (1) g ( x)  ln(1  e2 x )  c ( c ដេរ)

តាម (2) f ( x)  e2 x g ( x)  e 2 x [ln(1  e 2 x )  c ] ( c ដេរ)។
៨.ដ ោះស្រាយសមីការឌីដេរ ង
៉ ់ស្សែល
ក. ខ.
dy dy 1
 y  e3x y
1 e
2x
dx dx
គ. y ' y  1 ឃ. y ' y  sin x ។
ក.
dy
 y  e3 x ( E )
dx
dy dy
សមីការ ូម៉ូស្សនគឺ  y  0 ដគបាន  dx , y  e x  k ( k ដេរ )
dx y
យក c  ek ដ ោះ y  c.e x ( c ដេរ )
( E ) មានចដមលើយទូដ ៅរាង f ( x)  e x g ( x) ដ ោះ f '( x)  e x g ( x)  e x g '( x) ដគបាន

1
( E ): e x g ( x)  e x g '( x)  e x g ( x)  e3 x , g '( x)  e2 x ដ ោះ g ( x)  e 2 x  k ' ( k ' ដេរ )
2
8
ដណំ ិ
ដូចដនោះ f ( x)  e x ( e 2 x  k ') ( k ' ដេរ) ។

1
2
ខ.
dy 1
y (E)
dx 1  e2 x
dy dy
សមីការ ូម៉ូស្សនគឺ  y  0 ដគបាន  dx , ln y   x  k ( k ដេរ )
dx y
y  e x  k  c '.e x ( យក c '  ek ដេរ )
ចដមលើយទូដៅនន ( E ) រាង f ( x)  e x g ( x) ដ ោះ f '( x)  e x g ( x)  e  x g '( x) ដគបាន
1 1
( E ):  e x g ( x)  e  x g '( x)  e  x g ( x)  ឬ e x g '( x) 
1 e 2x
1  e2 x
ex ex
g '( x)  ដ ោះ g ( x )   dx  Arc tan(e x )  c
1 e 2x
1 e 2x
ដូចដនោះ f ( x)  e [ Arc tan(e )  c] ( c ដេរ ) ។

x x
គ. y ' y  1 ( E )
សមីការ ូម៉ូស្សនរាង y ' y  0 ដគបាន y  c '.e x ( c ' ដេរ) ( តាម ខ.)
ចដមលើយទូដៅរាង f ( x)  e x g ( x) ដ ោះ f '( x)  e  x g '( x)  e  x g ( x) ដគបាន
( E ): e x g '( x)  e x g ( x)  e  x g ( x)  1 ឬ e x g '( x)  1 , g '( x)  e x

ដ ោះ g ( x)  e x  c ( c ដេរ )
ដូចដនោះ f ( x)  e  x (e x  c ) ( c ដេរ ) ។
ឃ. y ' y  sin x ( E )
តាម (ខ.) y  c '.e x ( c ' ដេរ )
ចដមលើយទូដៅនន ( E ) រាង f ( x)  e x g ( x) ដ ោះ f '( x)  e x g ( x)  e  x g '( x) ដគបាន
( E ):  e x g ( x)  e x g '( x)  e x g ( x)  sin x ឬ g '( x)  e x sin x

ex
ដគបាន g ( x)   e sin xdx  (sin x  cos x)  c ( c ដេរ )
x
2
ex
ដូចដនោះ f ( x)  e [ (sin x  cos x)  c] ( c ដេរ ) ។
x
9
ដណំ ិ
៩. ដ ោះស្រាយសមីការឌីដេរ ង
៉ ់ស្សែលតាមលកខខ័ ណឌដដើម
ក. y ' y  1 , y(0)  1 ខ. y ' 2 y  1 , y(0)  0 ។
ក. y ' y  1 , y(0)  1 ( E )
dy
សមីការ ូម៉ូស្សនរាង y ' y  0 ដគបាន  dx , ln y  x  k ( k ដេរ )
y
y  e x  k  c '.e x ( យក c '  ek )
ចដមលើយទូដៅនន ( E ) រាង f ( x)  e x g ( x) ដ ោះ f '( x)  e x g ( x)  e x g '( x) ដគបាន
( E ): e x g ( x)  e x g '( x)  e x g ( x)  1 ឬ g '( x)  e  x
ដ ោះ g ( x)  e  x  c ( c ដេរ )
ដគបាន f ( x)  e x (e  x  c)  c.e x  1
ស្ត f (0)  c  1  1 ដ ោះ c  2
ដូចដនោះ f ( x)  2e x  1 ។
ខ. y ' 2 y  1 , y(0)  0 ( E )
dy
សមីការ ូម៉ូស្សនគឺ y ' 2 y  0 ដគបាន  2dx , ln y  2 x  c ' ( c ' ដេរ )
y
y  e2 x c '  k .e2 x ( យក k  ec ' )
ចដមលើយទូដៅនន ( E ) រាង f ( x)  e2 x g ( x) ដ ោះ f '( x)  2e2 x g ( x)  e 2 x g '( x)
ដគបាន ( E ):  2e2 x g ( x)  e2 x g '( x)  2e 2 x g ( x)  1 ឬ g '( x)  e 2 x

1
ដ ោះ g ( x)  e 2 x  c ( c ដេរ )
2
1
ដូចដនោះ f ( x)  e 2 x ( e2 x  c) ( c ដេរ ) ។
2
១០. ដ ោះស្រាយសមីការឌីដេរ ៉ង់ស្សែល
ក. ខ. dx  e3 x dy  0 គ. e x
dy dy
 sin 5 x  2x
dx dx
ឃ. ( x  1)  x  6 ង. ។
dy dy
 y 2  9
dx dx
10
ដណំ ិ
ក.
dy
 sin 5 x ដ ោះដគបាន dy  sin 5 xdx ,  dy   sin 5 xdx
dx
1
y   cos 5 x  c ( c ដេរ )
5
1
ដូចដនោះ y   cos 5 x  c ( c ដេរ ) ។
5
ខ. dx  e3 x dy  0 ដ ោះដគបាន dy  e3 x dx ,  dy   e
3 x
dx
1
y   e 3 x  c ( c ដេរ )
3
1
ដូចដនោះ y   e 3 x  c ( c ដេរ ) ។
3
គ. e x
dy
 2 x ដគបាន dy  2 xe dx ,  dy   2 xe
x x
dx
dx
y  2e x ( x  1)  c ( c ដេរ )
ដូចដនោះ y  2e x ( x  1)  c ( c ដេរ ) ។
x6 x6
ឃ. ( x  1)
dy
 x  6 ដគបាន dy  dx ,  dy   dx
dx x 1 x 1
y  x  5ln x  1  c ( c ដេរ )
ដូចដនោះ y  x  5ln x  1  c ( c ដេរ ) ។
dy dy
ង.  y 2  9 ដគបាន dy  ( y 2  9)dx , y 9 
2
 dx
dx
1 y 3
ln  x  c ( c ដេរ )
6 y3
1 y 3
ដូចដនោះ ln  x  c ( c ដេរ ) ។
6 y3
១១. ដគ ក់ទឹក 100 លីរតកនុងធុងមួ យ និង ំបិ ល 10kg ស្ដលរតូេរលាយកនុងធុងដ ោះ ។ លាយ
ំបិលមួយស្ដលមាន ំបិល 0.3kg កនុងទឹកមួ យលីរតរតូេ បងាូរចូលកនុ ងធុងដនោះដ យ
11
ដណំ ិ
រតា 8 លីរតកនុងមួយ ទី ។ លាយចរមរ ោះដៅកនុងធុងរតូេដគកូរ រួចបងាូរដចញដ យ រតា 8 លីរត
កនុងមួយ ទី ។
ក. រកលកខខ័ណឌដដើម ននចំដោទ ដដើមបីគ ណ បរ ិមាណ ំបិល Q(t ) ដៅកនុងធុង ។
ខ. គណ បរ ិមាណ ំបិល Q(t ) កនុងធុង ដៅខណៈ t គឺដរកាយដពលបងាូរបាន 25 ទី ។

ក. រកលកខខ័ ណឌដដើមននចំ ដោទ
ំបិល 10kg រតូេរលាយកនុងទឹក 100 លីរត ដ ោះដៅខណៈ t  0 ំបិលមាន 10kg
ដូចដនោះ Q0  Q(0)  10 ។
ខ. គណ បរ ិមាណ ំបិ ល Q(t ) កនុងធុង ដៅខណៈ t គឺដរកាយដពលបងាូរបាន 25 ទី

dQ
រតាបស្រមបរមួ លបរ ិមាណ ំបិលដៅខណៈដពល t គឺ
dt
ដគបងាូរលាយ ំ បិលកំហាប់ 0.3kg កនុងមួយលីរត ដ យ រតា 8 លីរតកនុងមួយ ទី
dQ
ចូលធុង ដគបាន  0.3(8)
dt
ដរកាយមក ដគបងាូរទឹក ំបិ លដចញដ យ រតា 8 លីរតកនុងមួយ ទី
dQ Q Q
ដគបាន  0.3(8)  8( ) ស្ដល : កំហាប់ ំបិ លកនុងមួយ លីរត
dt 100 100
dQ 2
ដ ោះដគបាន  Q  2.4 ()
dt 25
2
dQ 2  t
សមីការ ូម៉ូស្សនគឺ  Q  0 ដគបាន Qc  c.e 25 , c ដេរ ។
dt 25
dQ
ចដមលើយពិដសស គឺ Qp  a ; a ដេរ ដ ោះ  0 ដគបានសមីការដៅជា
dt
2
a  2.4 ឬ a  30
25
ដូចដនោះ Qp  30 ។
2

ដគបានចដមលើយទូ ដៅននសមី ការ () គឺ Q  Qc  Q p  c.e
t
25
 30
តាមលកខខ័ណឌដដើម Q(0)  10 ដ ោះ c  30  10 , c  20

2

ដគបាន Q(t )  20.e  30 ។
t
25
2

ដពល t  25 ដ ោះ Q(25)  20.e
(25)
25
 30  27.293
ដូចដនោះ បរ ិមាណ ំបិលដរកាយដពលបងាូរ 25 ទីគឺ 27.293kg ។
12
ដណំ ិ
មេម ៀនទី២: សេីកា ឌីមេ ៉ង់សែសយលលីមនសែ ៊ែលដា

ំ ប់ទ២
ី
ដំណ ោះស្រាយលំហាត់
1. ដេទៀងផ្ទទត់ថា នុ គមន៍ f ជាចដមលើយននសមីការឌីដេរ ង
៉ ់ស្សែល ស្ដលដគឲ្ែ ខាង ាតំ ៖
ក. f ( x)  (2 x  1)e  x , y "  2 y '  y  0

ខ. f ( x )  e  x sin x , y " 2 y '  2 y  0
គ. f ( x)  Ae x  Bxe x , y "  2 y  y  0 ស្ដល A និង B ជាចំនួនដេរ ោ
មួយក៏បាន ។
ក. f ( x )  (2 x  1)e  x , y " 2 y '  y  0
ដគបាន f '( x )  2e  x  (2 x  1)e  x
f "( x )   2e  x  2e  x  (2 x  1)e  x  4e  x  (2 x  1)e  x

 f "( x)  2 f '( x)  f ( x)  4e  x  (2 x  1)e  x 
 2(2e  x  (2 x  1)e  x )  (2 x  1)e  x
  4e x  2(2 x  1)e  x  4e  x  2(2 x  1)e  x
0
ដូចដនោះ f ជាចដមលើយនន y " 2 y ' y  0
ខ. f ( x)  e  x sin x , y " 2 y '  2 y  0
ដគបាន f '( x )   e  x sin x  e  x cos x
f "( x )  e  x sin x  e  x cos x  e  x cos x  e  x sin x
 2e  x cos x
 f "( x )  2 f '( x )  2 f ( x )  2e  x cos x  2e  x sin x 
 2e  x cos x  2e  x sin x
0
ដូចដនោះ f ជាចដមលើយនន y " 2 y ' 2 y  0 ។
គ. f ( x )  Ae x  Bxe x , y "  2 y  y  0 ស្ដល A និង B ជាចំនួនដេរ ោ
មួយក៏បាន
ដគបាន f '( x )  Ae x  Be x  Bxe x  ( A  B )e x  Bxe x
f "( x )  ( A  B )e x  Be x  Bxe x  ( A  2 B )e x  Bxe x
13
ដណំ ិ
 f "( x )  2 f '( x)  f ( x )  ( A  2 B )e x  Bxe x  2( A  B )e x  2 Bxe x 

 Ae x  Bxe x
0
ដូចដនោះ f ជាចដមលើយនន y " 2 y ' y  0
2. ដ ោះស្រាយសមីការ ៖
ក. 2 y "  3 y '  y  0 ខ. 4 y " 7 y '  2 y  0

គ. y "  2 y '  0 ឃ. y "  3 y '  3 y  0
ង. 2 y " 3 y '  2 y  0 ច. y "  3 y ' y  0
ក. 2 y " 3 y '  y  0
សមីការសមាាល់ គឺ 2 ²  3  1  0    1 , 2 
1
1
2
1
ដូចដនោះចដមលើ យទូដៅគឺ y  Ae x  Be 2 ស្ដល A , B ជាចំនួនដេរ
x
ខ. 4 y " 7 y '  2 y  0
សមីការសមាាល់ គឺ 4 ²  7  2  0    49  32  81  9²
7  9 7  9 1
1   2 , 2  
8 8 4
1

ដូចដនោះចដមលើ យទូដៅគឺ y  Ae 4 ស្ដល
A , B ជាចំនួនដេរ
x
2x
 Be
គ. y "  2 y '  0
សមីការសមាាល់ គឺ  ²  2  0  1  0 , 2  2
ដូចដនោះចដមលើ យទូដៅគឺ y  A  Be 2 x ស្ដល A , B ជាចំនួនដេរ
ឃ. y "  3 y '  3 y  0
សមីការសមាាល់ គឺ  ²  3  3  0    9  12  3  (i 3) 2
3i 3 3 3 3i 3 3 3
1   i , 2   i
2 2 2 2 2 2
14
ដណំ ិ
ដូចដនោះចដមលើ យទូដៅគឺ x  3 
3
3
y  e 2  C cos x  D sin x
 2 2 
ស្ដល C , D ជាចំនួនដេរ
ង. 2 y " 3 y '  2 y  0
សមីការសមាាល់ គឺ 2 ²  3  2  0    9  16  25  52
3  5 3  5 1
1   2 , 2  
4 4 2
1
ដូចដនោះចដមលើ យទូដៅគឺ y  Ae 2 x  Be 2 ស្ដល A , B ជាចំនួនដេរ
x
ច. y "  3 y ' y  0
សមីការសមាាល់ គឺ  ²  3  1  0    9  4  5
3 5 3 5
1  , 2 
2 2
3 5 3 5
ដូចដនោះចដមលើ យទូដៅគឺ y  Ae ស្ដល A , B : ដេរ
x x
2
 Be 2
3. កនុងករណីនីមួយ ៗខាងដរកាម ដគឲ្ែ f ជា នុគមន៍ កំណត់ ដលើ R ។ រកសមីកា រឌីដេរ ៉ង់ស្សែ
លលីដនស្ ៊ែលំ ប់ទី 2 ូម៉ូស្សនស្ដលមាន នុគមន៍ f ជាចដមលើយ
ក. f ( x )  ( x  1)e 2 x
ខ. f ( x )  2e  x  3e3 x
គ. f ( x )  (2 cos 3 x  3sin 3 x)e x ។
ក. f ( x )  ( x  1)e 2 x
ដគបាន   2 ជាឫសឌុបននសមី ការសមាាល់ a ²  b  c  0

 (  2) 2  0   ²  4  4  0
សមីការឌីដេរ ៉ង់ស្ សែលគឺ ៖ y " 4 y ' 4 y  0 , y (0)  1, y '(0)  1
15
ដណំ ិ
ខ. f ( x)  2e  x  3e3 x
ដគបាន A  1 , B  3 ជាឫសននសមីការសមាាល់  ²  S   P  0
ស្ដល S  A  B , P  A  B
ដគបានសមីការសមាាល់គឺ  ²  2 3 0
សមីការឌីដេរ ៉ង់ស្ សែលគឺ ៖ y " 2 y ' 3 y  0 , y (0)  5 , y '(0)  7
គ. f ( x )  (2 cos 3 x  3sin 3 x)e x
ដគបាន    1  3i
 1 ,   3   1
 2  1  3i
   1  3i ជាឫសននសមី ការសមាាល់  ²  S   P  0
 1 ,   3   1
 2  1  3i
ស្ដល S  1  2 , P  1  2
 S  1  2  2 , P  1  2  1  9  10
 សមីការសមាាល់ គឺ  ²  2  10  0
សមីការឌីដេរ ៉ង់ស្ សែលគឺ ៖ y " 2 y ' 10 y  0 , y (0)  2 , y '(0)  7
4. ដ ោះស្រាយសមីការឌីដេរ ៉ង់ស្សែលមានលកខខ ណឌដដើម ៖
ក. y "  y  0 , y (0) 1 , y '(0)  2

ខ. y "  2 y '  3 y  0 , y (0)  2 , y '(0) 1
គ. y "  y  0 , y     3 , y '     2
   
2 2
ឃ. y "  3 y '  2 y  0 , y (1) 1 , y '(1)  3
ក. y "  y  0 , y (0) 1 , y '(0)  2
ដគបានសមីការសមាាល់គឺ  ²  1  0    1
 y  Ae  x  Be x ជាចដមលើយទូដៅននសមីការ y "  y  0
តាមលកខខណឌដដើម y (0)  1 , y '(0)  2 ដគបាន៖
16
ដណំ ិ
Ae0  Be 0  1  A  B  1
y '   Ae x  Be x   A  B  2
3 1
 A ,B  
2 2
ដូចដនោះ y  3 e  x  1 e x
2 2
ខ. y "  2 y '  3 y  0 , y (0)  2 , y '(0) 1
ដគបានសមីការសមាាល់គឺ  ²  2  3  0    1  3  2
1  1  i 2 , 2  1  i 2
 y  e x (C cos 2 x  D sin 2 x ) ជាចដមលើយទូដៅននសមីការ
y " 2 y '  3 y  0 ។
តាមលកខខណឌដដើម y (0)  2 , y '(0)  1 ដគបាន៖

e0 (C cos 0  D sin 0)  2  C  2
y '  e x (C cos 2 x  D sin 2 x)  e x ( C 2 sin 2 x  D 2 cos 2 x)
1 2 2
C 2D  1  D  
2 2
ដូចដនោះ y  e x 2 cos
 
2x  ។
2
 2x  sin
 2 
គ.    
y " y  0 , y    3 , y '  2
 2  2
ដគបានសមីការសមាាល់គឺ  ²  1  0    i
 y  C cos x  D sin x ជាចដមលើយទូដៅននសមីការ y "  y  0

តាមលកខខណឌដដើម      ដគបាន៖
y    3 , y '   2
2 2
 
C cos D sin 3  D3
2 2
y '  C sin x  D cos x
  C  2  C  2
ដូចដនោះ y  2 cos x  3sin x
17
ដណំ ិ
ឃ. y "  3 y '  2 y  0 , y (1) 1 , y '(1)  3
ដគបានសមីការសមាាល់គឺ  ²  3  2  0  1  1 , 2  2
 y  Ae x  Be 2 x ជាចដមលើយទូដៅននសមីការ y "  3 y ' 2 y  0
តាមលកខខណឌដដើម y (1)  1 , y '(0)  3 ដគបាន៖
Ae  Be 2  1
y '  Ae x  2 Be 2 x  Ae  2 Be 2  3
1 1
 A   ,B  2
e e
1
ដូចដនោះ y   e x 
1 2x
2
e  e x 1  e 2 x  2
e e
5. ដគមានសមីការឌីដេរ ៉ង់ស្សែល y "  4 y '  2 y  4 (E) ។

ក. រក នុគមន៍ដេរ k ស្ដលមានចដមលើ យពិដសសនន ( E )
ខ. ដ ោះស្រាយសមី ការ y " 4 y '  2 y  4
គ. រកចដមលើយពិដសសនន ( E ) ស្ដលដេទៀងផ្ទទត់លកខ ខណឌដដើម
y (0)  2 2 , y '(0)  0
ក. រក នុគមន៍ដេរ k ស្ដលមានចដមលើយពិដសសនន ( E )
ដគបាន y  0 , y  0  2k  4  k  2
ដូចដនោះ yp  k  2
ខ. ដ ោះស្រាយសមីការ y " 4 y '  2 y  4
-ដ ោះស្រាយសមីការ y "  4 y '  2 y  0
សមីការសមាាល់ គឺ  ²  4  2  0    4  2  2
1  2  2 , 2  2  2
ដគបាន yc  Ae(2 2)x
 Be(2  2)x
ស្ដល A , B : ដេរ
ដូចដនោះ y  yc  y p  Ae ( 2  2)x
 Be ( 2  2)x
2
ស្ដល A , B : ដេរ
18
ដណំ ិ
គ. រកចដមលើយពិដសសនន ( E ) ស្ដលដេទៀងផ្ទទត់ល កខខណឌដដើម
y (0)  2 2 , y '(0)  0 ៖
ដគមាន y  Ae( 2 2)x
 Be( 2  2)x
2
ដ យ y (0)  2 2  A B  2  2 2
និង y '(0)  0  (2  2 ) A  (2  2)B  0
ដគបាន 
 A  B  2 2 2 (1)

(2 
 2 ) A  (2  2)B  0 (2)
គុណ (1) នឹង  (2  2 )   (2  2 ) A  (2  2)B  8  8 2 (3)
យក (2)  (3) ដគបាន 2 2 B  8  8 2  B  2 2  4
ជំនួស B ចូល (1) ដគបាន A  2
ដូចដនោះ y  2e(2 2)x
 (2 2  4)e(2  2)x
2
6. ដគមានសមីការឌីដេរ ៉ង់ស្សែល y "  3 y '  5 (E)

ក. រកឫសននសមីកា រសមាាល់ននសមីការ ( E )
ខ. រក នុគមន៍ g ស្ដល g ( x )  Ax ជាចដមលើយពិដសសនន សមីការ ( E )

គ. ដ ោះស្រាយសមីការ y "  3 y '  5
ឃ. រកចដមលើយពិដសសននសមីកា រ កាលោ
2 ។
y (0)  e3 , y '(1) 
3
ក. រកឫសននសមីកា រសមាាល់ននសមីការ ( E )
សមីការសមាាល់ ននសមីការ ( E ) គឺ  ²  3  0   (  3)  0
 1  0 , 2  3
ខ. រក នុគមន៍ g
ដ យ g ( x)  Ax ជាចដមលើយពិដសសននសមីការ ( E )
ដគបាន g ( x )  3 g ( x )
5
 5  3A  5  A 
3
ដូចដនោះ g ( x )  5 x
3
19
ដណំ ិ
គ. ដ ោះស្រាយសមីការ y "  3 y '  5
តាម(ក) ដគបាន yc  Ae0  Be 3 x  A  Be 3 x
តាម(ខ) ដគបាន
5
yp  x
3
ដូចដនោះចដមលើ យទូដៅ ( E ) ននគឺ y  5 x  A  Be 3 x
3
ឃ. រកចដមលើយពិដសសននសមីកា រ កាលោ y (0)  e3 , y '(1)  2

3
 y (0)  e3  A  B  e3 (1)
2 5 2
 y(1)    3Be 3  (2)
3 3 3
1 2
 B  e3 , A  e3
3 3
5 2 1
ដូចដនោះ y  x  e3  e3e 3 x
3 3 3
7. ដគមានសមីការឌីដេរ ៉ង់ស្សែល  y "  2 y '  4 y   2 cos 2 x (E)

ក. ដ ោះស្រាយសមីការ  y "  2 y '  4 y  0 ( E ')
ខ. រកចំនួនពិត a និង b ស្ដល នុគ មន៍ g កំណត់ដលើ R ដ យ
g ( x)  a cos 2 x  b sin 2 x ជាចដមលើយពិដសសនន ( E )

គ. បង្ហាញថា h  f  g ជាចដមលើយទូដៅនន ( E ) ដបើ f ជាចដមលើយនន ( E ')
ឃ.រក h ស្ដល h(0)  0 និង h '(0)  0 ។
ក. ដ ោះស្រាយសមីការ  y "  2 y '  4 y  0 ( E ')
សមីការសមាាល់ នន ( E ') គឺ  ²  2  4  0
20
ដណំ ិ
   1  4  5
 1  5
 1   1 5
  1
 1  5
 2   1 5
 1
ដូចដនោះចដមលើ យនន ( E ') គឺ
1  1 
, A, B : ដេរ
5 x 5 x
yc  Ae  Be
ខ. រកចំនួនពិត a និង b ស្ដល នុគ មន៍ g
ដគមាន g ( x)  a cos 2 x  b sin 2 x ជាចដមលើយពិដសសនន ( E )

 g ( x)   2a sin 2 x  2b cos 2 x
 g ( x)   4a cos 2 x  4b sin 2 x
ដគបាន៖
4a cos 2 x  4b sin 2 x  4a sin 2 x  4b cos 2 x  4a cos 2 x 
 4b sin 2 x  2cos 2 x
(8a  4b) cos 2 x  (8b  4a )sin 2 x  2cos 2 x
 1
 a  
8a  4b  2  5
 
 4a  8b  0 b   1

 10
ដូចដនោះ a  
1 1
, b
5 10
គ. បង្ហាញថា h  f  g ជាចដមលើយទូដៅនន ( E )
ដគមាន f ជាចដមលើយនន ( E )   f   2 f   4 f  0 (1)
ដហើយ g ជាចដមលើយនន ( E )   g   2 g   4 g  2 cos 2 x (2)
បូក ងានិង ងារ វាង (1) និង (2) ដគបាន
 f   2 f   4 f  g   2 g   4 g  2 cos 2 x
( f  g )  2( f  g )  4( f  g )  2 cos 2 x
ដ យ h  f  g ដគបាន  h  2h  4h  2 cos 2 x
ដូចដនោះ h  f  g ជាចដមលើយទូដៅនន ( E )
21
ដណំ ិ
ឃ.រក h ស្ដល h(0)  0 និង h '(0)  0
ដ យ h  f  g ដគបាន
1 5  x 1 1 5  x
1
h( x ) Ae  Becos 2 x  
sin 2 x
5 10

h( x )  1  5 Ae
1 5  x

 1  5 Be 
1 5  x 2

1
 sin 2 x  cos 2 x
5 5
1
 h(0)  0  A  B 
5

 h(0)  0  1  5 A  1  5 B   1
5
 
 1 5 
   
1
 1 5 A  1 5 B   A
 5  10
 




1 5 A  1 5 B  1
5
 B  1



10
ដូចដនោះ h( x )  1 e1 5  x  1 e1 5  x  2 sin 2 x  1 cos 2 x
10 10 5 5
8. ដ ោះស្រាយសមីការឌីដេរ ៉ង់ស្សែល
ក. y "  3 y '  5 y  4 x ³  2 x
ខ. y " 2 y '  4 y  ex
គ. y "  4 y   2 , y     1 , y '     2
   
8 2 8
ឃ. 5 y "  y '   6 x , y (0)  0 , y '(0)   10
ក. y "  3 y '  5 y  4 x ³  2 x
សមីការសមាាល់ គឺ  ²  3  5  0    9  4  5  11
3  i 11 3 11 3 11
 1   i , 2   i
2 2 2 2 2
x 11 
3
11
 yc  e 2  A cos x  B sin x
 2 2 
-រកចដមលើយពិដសស : y p  ax ³  bx ²  cx  d
22
ដណំ ិ
yp  3ax ²  2bx  c

yp  6ax  2b
 6ax  2b  3(3ax ²  2bx  c)  5(ax ³  bx ²  cx  d )  4 x ³  2 x
5ax ³  (5b  9a ) x ²  (6a  6b  5c) x  2b  3c  5d  4 x ³  2 x
 4
a  5

 5a  4  b  9a  9  4  36
 5b  9a  0  5 5 5 25
 
   4 36 
2  6   6  
6a  6b  5c  2   2  6a  6c   
5 25  46
 2b  3c  5d  0 c  
 5 5 125
 1 1  46 36  222
d  5  3c  2b   5  3  125  2  25    625
  
4 36 46 222
 y p  x³  x²  x
5 25 125 625
3
 
ដូចដនោះ y  e 2 x A cos 11 x  B sin 11 x  4 x ³  36 x ²  46 x  222
 
 2 2  5 25 125 625
ខ. y "  2 y '  4 y  e x
សមីការសមាាល់ គឺ  ²  2  4  0    1  4  3
1  1  i 3 , 2  1  i 3

 yc  e x C cos 3 x  D sin 3 x 
-រកចដមលើយពិដសស : y p  Ae x  yp  Ae x , yp  Ae x
 Ae x  2 Ae x  4 Ae x  e x
1 x
 yp  e
3
1
 3 Ae x  e x A
3

ដូចដនោះ y  e x C cos 3 x  D sin 3x  13 e x
, C , D : ដេរ
23
ដណំ ិ
គ. y "  4 y   2 , y     1 , y '     2
   
8 2 8
-ដ ោះស្រាយសមីការ y "  4 y  0
សមីការសមាាល់ គឺ  ²  4  0    2i
 yc  C cos 2 x  D sin 2 x
-រកចដមលើយពិដសស :
1
yp    4  2    
2
1
 yp  
2
ដគបាន y  C cos 2 x  D sin 2 x 
1
2
តាមលកខខណឌ y     1 , y '     2 ដគបាន
   
8 2 8
2 2 1 1
C D   C  D  2 (1)
2 2 2 2
 y  2C sin 2 x  2 D cos 2 x
 2C  2D  2  D  C  2 (2)
(1)  (2)  2 D  2 2  D  2
C 0
ដូចដនោះ y  2 sin 2 x 
1
2
ឃ. 5 y  y   6 x , y (0)  0 , y(0)   10
-ដ ោះស្រាយសមីការ 5 y  y  0
សមីការសមាាល់ គឺ 5 ²    0   (5  1)  0
1
 1  0 , 2  
5
1
 x
 yc  A  Be 5
-រកចដមលើយពិដសស : y p  ax ²  bx  c
yp  2ax  b , y  2a
 10a  2ax  b  6 x
 2a  6  a  3
 
10a  b  0  b  30
24
ដណំ ិ
 y p  3 x ²  30 x  c , c : ដេរ
1
 x
ដគបាន y  A  Be 5
 3 x ²  30 x  c
តាមលកខខណឌ y (0)  0 , y(0)   10 ដគបាន
 y (0)  0  A  B  c  0
1
1  x 1
 y(0)  10  y   Be 5  6 x  30   B  30  10
5 5
 B  200  A  200  c
1
 x
y  200  c  200e 5
 3 x ²  30 x  c
1
 x
 200e 5
 3 x ²  30 x  200
1

ដូចដនោះ y  200e
x
5
 3 x ²  30 x  200
9. ចល័តមួយផ្ទលស់ ទីជាប ទ ត់ រតង់ដៅដលើ ័កស (ox ) ។ ដៅខណៈ ដពល t ចល័តមកដល់
ចំណុចស្ដលមាន អាប់សុីស x ដ យ ដលបឿន x ' និង សំទុោះ x " ។ ដគដឹងថា

x " x '  x  0 និងដៅខណៈដដើ ម t  0 ចល័តដនោះដៅ រតង់គល់ O ដ យមាន
ដលបឿន ដដើម 2m / s ។
ក. រកសមីការននចល ដនោះ x (t ) ។
ខ.គណ ដលបឿន និ ងសំទុោះរបស់ចល័ត កាលោវាឆ្លងកាត់ ចំ ណុច O មតងដទៀតដៅដលើ កទី
1 ។
ក. រកសមីការននចល ដនោះ x (t )
ដគមាន x  x  x  0
សមីការសមាាល់ គឺ  ²    1  0    1  4  3
1  i 3 1 3 1 3
 1    i , 2    i
2 2 2 2 2
ដគបាន x (t )  e  2 t  A cos 3 t  B sin 3 t 
1
 
 2 2 
25
ដណំ ិ
ដ យដៅខណៈដដើម t  0 ចល័តដនោះឋិតដៅរតង់គល់ O និងមាន ដលបឿនដដើម

x(0)  0
vo  2m / s ដ ោះដគបាន 

 x(0)  2
 x(0)  0  A  0
1  12 t  3 3 
 x(t )   e  A cos t  B sin t
2  2 2 
1
 t  3 3 3 3 
e 2
A sin tB cos t
 2 2 2 2 
1 3 4 3
 A B2B
2 2 3
ដូចដនោះ x (t )  e  2 t  4 3 sin 3 
1
 t
 3 2 
ខ.គណ ដលបឿន និ ងសំទុោះរបស់ចល័ត
- ដលបឿនរបស់ច ល័តគឺ
1  12 t  4 3 3   t 
1
3 
x(t )   e  sin t   e 2  2 cos t
2  3 2   2 
 2 3 3 3   12 t
 x(t )    sin t  2 cos t e
 3 2 2 
- សំទុោះរបស់ច ល័តគឹ
3  12 t 3 1
 t 3 1
 t 3 1
 t 3
x(t )  e sin t  e cos
2
t  e cos
2
t  3e 2 sin t
3 2 2 2 2
2 3  12 t 3 1
 t 3
 x(t )  e sin t  2 e 2 cos t
3 2 2
10. ដបើដគដរបើកមាលំង 400N ទាញរុ ឺសរមួយ ដ ោះរុ ឺសរលូត បាន របស្េង 2m ។ ដគពែួរមា៉ ស
50kg ដៅខាងចុងរុ ឺសរដនោះ ដគឲ្ែមា៉ សមានចល ដចញពី ទីតាំងលំនឹងដ យដលបឿន
10m / s រត់ដៅដលើ ។ រកសមីការននចល ដនោះ។
26
ដណំ ិ
រកសមីការននចល
ដគដឹងថាកមាលំង 400N ដធវើឲ្ែរុ ឺសរលូតបានរបស្េង 2m ដ ោះ តាមចាប់ ហ៊ែុកដគបាន

F 400
F  kS  k    200 N / m
S 2
ដ យចល ដនោះគ្មានកមាលំងកកិត ដ ោះដគទាញបាន សមីការឌីដេរ ៉ង់ ស្សែលដូច ខាងដរកាម
៖
d 2x k 200
2
 x  0  x  x  0  x  4 x  0
dt m 50
សមីការសមាាល់ គឺ  ²  4  0    2i
 x(t )  A cos 2t  B sin 2t
x(t )  2 A sin 2t  2 B cos 2t
ដ យ t  0 , x(0)  10 និង x (0)  0 (ដររោះដគឲ្ែមា៉ សដចញពីទី តាំងលំនឹង ) ដគបាន
 A0  A0
 
 2 B  10  B  5
ដូចដនោះសមី ការននចល គឺ x (t )  5sin 2t
27
ដណំ ិ
ដំម ំ ូក
ោះស្រាយលំហាត់ជព
1. ដ ោះស្រាយសមីការឌីដេរ ៉ង់ស្សែល
ក. y '  3 y  3 x  2 ខ. xy '  y  1 ln x
គ. y '  2 y  e 2 x ឃ. y '  y  2e x
ង. y '  y  cos x  sin x ច. y '  2 y  2 x²  3
ឆ្. y '  5 y  20 , y (0)  2 ជ. y '  y  1 , y (0)  0
ក. y ' 3 y  3 x  2
 ចម្លើយអូ្ូសែន
ម ោះស្រាយៈ y ' 3 y  0  y  Ae3 x (a )
 តា្បសរ្បរ្ួ លអមេរមយើ ងបាន៖
តាង y  A( x)e3 x  y '  A '( x)e3 x  3 A( x)e3 x ម ោះ
y ' 3 y  3 x  2
 A '( x)e3 x  3 A( x)e3 x  3 A( x)e3 x  3 x  2
 A '( x)e3 x  3 x  2
3x  2 3x  2
 A '( x)  3 x  A( x)   3 x dx
e e
តាង u  3 x  2  du  3dx
dx dx 1
dv  3 x  v   3 x   3 x
e e 3e
3x  2 1 3x  2 1
A( x)   3 x   3 x 3dx   3 x  3 x  c
3e 3e 3e 3e
3x  2 1 x 1
A( x)   3 x   3 x 3dx   3 x  c
3e 3e e
តា្ ( a )  y  
x 1  3x
  3 x  c  e  ( x  1)  ce
3x
 e 
ដូចមនោះចម្លើ យទូមៅគឺ y  ( x  1)  ce3 x ។
28
ដណំ ិ
ខ.គណ xy ' y  1  ln x
xy ' y  1  ln x
y 1  ln x
 y ' 
x x
1 1
តាង  u ( x)  e  p ( x ) dx  e  ln x 
p( x)  
x x
1 1  ln x
 y ' y 
x x
1 1 1  ln x
 y ' 2 y 
x x x2
'
 1  1  ln x
y  
 x x2
1 1  ln x 1 ln x
 y  2
dx   2
dx   2
dx
x x x x
1 1 ln x
 y     2 dx
x x x
តា្អាំងមេរាលម យសនែ កមគបាន៖
យក u  ln x  du  1 dx និង
x
1 1 1
dv  dx  v   dx  
x2 x2 x
1 1 ln x 1 ln x
 y     2 dx  c
x x x x x
 y  ln x  cx
ដូចមនោះចម្លើ យទូមៅគឺ y  ln x  cx ។
គ. គណ y ' 2 y  e 2 x
ម ោះស្រាយ y ' 2 y  0  y  Ae 2 x (b)
2 x
យក y  A( x )e  y '  A '( x)e 2 x  2 A( x)e 2 x
29
ដណំ ិ
 y ' 2 y  e 2 x
 A '( x)e 2 x  2 A( x)e 2 x  2 A( x)e 2 x  e 2 x
 A '( x)  1  A( x)  x  c
តា្ (b)  y   x  c  e 2 x
ដូចមនោះចម្លើ យទូមៅគឺ y   x  c  e2 x ។
ឃ. គណ y ' y  2e x
ម ោះស្រាយ y ' y  0  y  Ae x (c)

យក y  A( x)e x  y '  A '( x)e  x  A( x)e  x

 y ' y  2e x
 A '( x)e x  A( x)e  x  A( x)e  x  2e x
 A '( x)  2e2 x  A( x)  e 2 x  c
តា្ (c )  
 y  e 2 x  c e  x  e x  ce  x
ដូចមនោះចម្លើ យទូមៅគឺ y  e x  ce x ។
ង. គណ y ' y  cos x  sin x
ម ោះស្រាយ y ' y  0  yc  Ae  x (d )
 ចម្លើយពិមែែ
តាង y p  A sin x  B cos x  y ' p  A cos x  B sin x ម ោះ
A cos x  B sin x  B cos x  A sin x  cos x  sin x
A  B 1 A 1
   y p  sin x (e)
 A  B  1  B  0
តា្ ( d ) & (e) y  yc  y p  Ae  x  sin x
ដូចមនោះចម្លើ យទូមៅគឺ y  yc  y p  Ae x  sin x ។
30
ដណំ ិ
ច. គណ y ' 2 y  2 x 2  3
y ' 2 y  0  yc  Ae 2 x (f)
តាង y p  ax 2  bx  c  y ' p  2ax  b
 y ' 2 y  2 x 2  3
 2ax  b  2( ax 2  bx  c )  2 x 2  3
 2ax 2  (2a  2b) x  b  2c  2 x 2  3
 2a  2 a  1
 
  2a  2b  0  b  1
b  2c  3  c  1
 
 y p  x2  x  1 (g)
តា្ ( f ) & ( g ) y  y  y  Ae 2 x  x 2  x  1
c p
ដូចមនោះចម្លើ យទូមៅគឺ y  yc  y p  Ae 2 x  x 2  x  1 ។
ឆ. គណ y ' 5 y  20 , y (0)  2
y ' 5 y  0  y  Ae 5 x (h)
តាង y p  k  y 'p  0
 y ' 5 y  20
 0  5k  20  k  4
 y p  4 (i )
តា្ ( h) & (i ) y  yc  y p  Ae 5 x  4 ជាចម្លើយទូ មៅ
សេ y (0)  2  A  4  2  A  2
ដូចមនោះចម្លើ យគឺ y  2e5 x  4 ។
ជ. គណ y ' y  1 , y (0)  0
31
ដណំ ិ
y ' y  0  y  Ae  x ( j )
តាង y p  k  y ' p  0
 y ' y  20
 0  k 1 k 1
 y p  1 (k )
តា្ ( j ) & ( k ) y  yc  y p  Ae  x  1 ជាចម្លើយទូ មៅ
សេ y (0)  0  A  1  0  A  1
ដូចមនោះចម្លើ យគឺ y  e  x  1 ។
2. ដគមានសមីការឌីដេរ ៉ង់ស្សែល y "  3 y '  2 y  2 x²  5x  3 ( E )

ក. រកពហុធាដឺដរកទី 2 P ( x) ជាចដមលើយពិដសសនន ( E )
ខ. បង្ហាញថា f ជាចដមលើយទូដៅនន ( E ) ដបើ h  f  P ជាចដមលើយទូដៅ ននសមីការ
y "  3 y '  2 y  0 ( E ') ។

គ. ដ ោះស្រាយសមីការ ( E ') រួចទាញរក នុគ មន៍ f ជាចដមលើយទូដៅនន ( E ) ។
ឃ. រកចដមលើយ f មួយនន ( E ) ស្ដលស្ខសដកាង (C ) តាង នុគមន៍ f កាត់តាមចំ ណុចគល់
កូ រដ ដន ដហើ យប៉ោះនឹង ប ទ ត់ស្ដល ស្រសបនឹង ័ កស អាប់សុី សរតង់ចំ ណុចដ ោះ ។

ក. រកពហុធាដឺដរកទី ពីរ P ( x)  ax 2  bx  c ជាចដមលើយពិដសសនន E 
ដ យ P ( x )  ax 2  bx  c  P ' ( x )  2ax  b និង P ' ' ( x )  2a ំដអាយ  E 
 E  : 2a  3(2ax  b)  2(ax 2  bx  c )  2 x 2  5 x  3
 2ax 2  ( 2b  6a ) x  ( 2a  3b  2c )  2 x 2  5 x  3
កាលយជា 
a  1
2 a  2 
  1
 2b  6a  5  b 
2a  3b  2c  3  2
  5
c
 4
1 5
 P( x)  x 2  x 
2 4
32
ដណំ ិ
ដូចដនោះ P ( x )  x 2  1 x  5 ជាចដមលើយពិដសសនន  E  ។
2 4
ខ. បង្ហាញថា f ជាចដមលើយទូដៅនន  E  ដ យជាចដមលើយនន
y"3 y '2 y  0  E '
 h"3h'2h  0 (1)
ដហើយ P ជាចដមលើយនន  E  ដគបាន
P"3P'2 P  2 x 2  5 x  3 (2)
(1)  (2) ដគបាន (h  P)"3(h  P)'2(h  P)  2 x 2  5 x  3
ដ យh  f  P  f  h  P ដគបាន
f "3 f '2 f  2 x 2  5 x  3
ដូចដនោះ f ជាចដមលើយទូដៅនន  E  ។
គ.ដ ោះស្រាយសមីការ y"3 y '2 y  0  E '

ដគបានសមីការសមាាល់នន  E ' គឺ r
2
 3r  2  0 ដគបាន r1  1; r2  2 ដគបាន
yc  Ae x  Be 2 x  h  Ae x  Be2 x
1 5
ដូចដនោះ f  Ae x  Be 2 x  x 2  x  ជាចដមលើយទូដៅនន  E ' ។
2 4
ឃ. រកចដមលើយ f មួយនន  E  ដ យស្ខសដកាង C 
តាង នុគមន៍ f កាត់តាមចំនុ ចគល់កូ រដ ដនដហើ យប៉ោះ នឹងប ទ ត់ស្ដលស្រសបនឹង ័ កសអាប់សុី សរតង់
ចំនុចដ ោះ
ដគទាញបាន  f (0)  0

 f ' ( 0)  0
ដយើងមាន
1 5
f ( x)  Ae x  Be 2 x  x 2  x
2 4
1
 f ' ( x )  Ae x  2 Be 2 x  2 x 
2
 5
 A B  0  A  2
 4 
  3
1
 A  2B   0  B 
  4
 2
33
ដណំ ិ
e  x 2  x  ជាចដមលើយនន  E  ។
ដូចដនោះ
3 2x 1 5
f ( x)  2e x 
4 2 4
3. ដគមានសមីការឌីដេរ ៉ង់ស្សែល y "  9 y  2cos x ( E ) ។ ដគតាង y  Z  k cos x

ស្ដល Z ជា នុគមន៍នន x និង k ជាចំនួនពិតដេរ ។
ក. រក k ស្ដល Z ជាចដមលើយននសមីការ Z "  9 Z  0 កាលោ y  Z  k cos x
ជាចដមលើយននសមីការ (E)
ខ. ដ ោះស្រាយសមីការ Z "  9 Z  0 រួចទាញរកចដមលើ យទូដៅននសមីការ (E) ។
គ. រកចដមលើយមួយនន ( E ) ស្ដលដេទៀងផ្ទទត់ y (0)  0 , y '( )  3 ។
ក. រក k ស្ដល z ជាចដមលើយននសមីការ z"9 z  0 កាលោ y  z  k cos x ជាចដមលើយនន
 E ដ ោះដគបាន
 y '  z ' k sin x
 y ជាចដមលើយនន  E  ដគបាន
 y "  z " k cos x
z"k cos x  9 z  9k cos x  2 cos x
z"9 z  8k cos x  2 cos x
 z"9 z  0 1
 k 
8k  2 4
ដូចដនោះ k  1 ស្ដល z ជាចដមលើយននសមីការ z"9 z  0។
4
ខ. ដ ោះស្រាយសមីការ z"9 z  0
ដគបានសមីការសមាាល់នន  E ' គឺ r  9  0 ដគបាន

2
r1  3i; r2  3i  z  A cos 3 x  B sin 3 x ដគបាន

1
y  A cos 3 x  B sin 3 x  cos x
4
ដូចដនោះ y  A cos 3 x  B sin 3 x 
1
cos x ជាចដមលើយទូដៅននសមីការ  E  ។
4
34
ដណំ ិ
គ. រកចដមលើយមួយនន  E 
ដយើងមាន y  A cos 3 x  B sin 3 x  1 cos x

4
1
 y  3 A sin 3 x  3B cos 3 x  sin x
4
ដ យ y (0)  0 និង y ' ( )  3 ដគបាន
 1  1
A   0 A  
 4  4

 3 B  3 
 B  1
ដូចដនោះ y   cos 3 x  sin 3 x  cos x ជាចដមលើយមួយននសមីការ  E  ។
1 1
4 4
4. ដគឲ្ែសមីការឌីដ េរ ៉ង់ស្សែល y "  y  sin x (E)

ក. រកចំនួនពិត  ស្ដល នុគមន៍  កំណត់ដលើ R ដ យ  ( x)   x cos x ជាចដមលើយ
នន ( E ) ។
ខ. តាង f ជាចដមលើយទូដ ៅនន ( E ) ។ បង្ហាញថា ( f   )"  ( f   )  0 ។

គ. ដ ោះស្រាយសមីការ y "  y  0 ។ ទាញរកចដមលើ យទូដៅ f នន (E) ។
ក. រកចំនួនពិត 
ដ យ  ( x )  x cos x ជាចដមលើយនន  E  ំដអាយ
 ( x)  x cos x ដេទៀងផ្ទទត់ y" y  sin x

ស្ត  ( x )  x cos x   ' ( x )   cos x  x sin x
  " ( x)  2 sin x  x cos x ដគបាន y" y  sin x
 2 sin x  x cos x  x cos x  sin x

1
ដូចដនោះ   ។
2
ខ. បង្ហាញថា  f   " f     0
ដ យ f ជាចដមលើយទូដៅនន  E  ដគបាន f " f  sin x (1)

35
ដណំ ិ
និង  ជាចដមលើយមួ យនន  E  ដគបាន  "  sin x ( 2)

យក (1)  ( 2)  ( f   )"( f   )  0 ពិត។
គ. ដ ោះស្រាយសមីការ y" y  0
ដគបានសមីការសមាាល់គឺ r
2
 1  0 ដគបាន
r1  i; r2  i  y  A cos x  B sin x ដគបាន
ដ យ f   " f     0  y  f  
ស្ដល y ជាចដមលើយនន y" y  0
1
 f  y    A cos x  B sin x  x cos x
2
ដូចដនោះ f  A cos x  B sin x  1 x cos x ជាចដមលើយទូដៅនន  E 
2
5. ដ ោះស្រាយសមីការ
ក. y "  4 y '  5 y  35e 4 x , y (0)   3 , y '(0)  1

ខ. y "  2 y '  5 y  10 cos x
គ. y "  4 y  sin x , y (0)  1 , y '(0)  2 ។
ក. y"4 y '5 y  35e 4 x ; y (0)  3 ; y ' (0)  1
 ដ ោះស្រាយ y"4 y '5 y  0
ដគបានសមីការសមាាល់គឺ r  4r  5  0 ដគបានរ ឺសពី រគឺ r1  2  i; r2  2  i

2
 yc  e 2 x  A cos x  B sin x 
 រកចដមលើយពិដសស
តាង y p  Ce 4 x  y ' p  4Ce 4 x ; y" p  16Ce 4 x

 y"4 y '5 y  35e 4 x  16e 4 x  16e 4 x  5Ce 4 x  35e 4 x
 C  7  y p  7e  4 x
ដូចដនោះ y  e 2 x  A cos x  B sin x   7e 4 x ជាចដមលើយទូដៅ។
36
ដណំ ិ
 y '  e 2 x  B  2 A cos x  2 B  Asin x   28e 4 x
តាមលកខខ័ណឌ  y (0)  3   A  7  3 
 A  10
 
 y ' (0)  1  B  2 A  28  1 B  9
ដូចដនោះ y  e 2 x  10 cos x  9 sin x   7e 4 x ជាចដមលើយ។
ខ. y"2 y '5 y  10 cos x
 ដ ោះស្រាយ y"2 y '5 y  0
ដគបានសមីការសមាាល់គឺ r 2  2r  5  0 ដគបានរ ឺសពី រគឺ r1  1  2i; r2  1  2i

 yc  e x  A cos 2 x  B sin 2 x 
តាង y  C cos x  D sin x  y '  C sin x  D cos x

p p
និង y"  C cos x  D sin x

p
 y"2 y '5 y  10 cos x

 4C  2 D  cos x  2C  4 D sin x  10 cos x
4C  2 D  10 C  2
 
2C  4 D  0  D  1
ដូចដនោះ y  e x  A cos 2 x  B sin 2 x   2 cos x  sin x ជាចដមលើយទូដៅ។
គ. y"4 y  sin x ; y (0)  1 ; y ' (0)  2

 ដ ោះស្រាយ y"4 y  0
ដគបានសមីការសមាាល់គឺ r  4  0 ដគបានរ ឺសពី រគឺ r1  2i; r2  2i
2
 yc   A cos 2 x  B sin 2 x 
តាង y p  C cos x  D sin x  y ' p  C sin x  D cos x

និង
y" p  C cos x  D sin x ដគបាន
 y"4 y  sin x
 C cos x  D sin x  4C cos x  4 D sin x  sin x
 3C cos x  3D sin x  sin x
37
ដណំ ិ
C  0
3C  0 
   1
3D  1  D
 3
ដូចដនោះ y   A cos 2 x  B sin 2 x   1 sin x ជាចដមលើយទូដៅ។
3
1
 y '   2 A sin 2 x  2 B cos 2 x   cos x
3
A  1 A  1
តាមលកខខ័ណឌ  y (0)  1  
  1  5
 y ' ( 0)  2  2B   2  B
 3  6
ដូចដនោះ y    1
 cos 2 x  sin 2 x   sin x ជាចដមលើយ។
5
 6  3
6. ដគយកទឹកមួយ កំដសៀេស្ដលដទើបនឹង ំពុោះមានសីតុណាភាព 100 C មក ក់កុ ងបនទ

ន ប់
មួយស្ដលមានសីតុណាភាព 20 C ។ ដគដឹង ថា 20 ទី ដរកាយមកសីតុ ណាភាពទឹ ក េយ
ចុោះ ដៅរតឹម 60 C ។ដតើកុ ងរយៈដពលប៉

ន ុ ាន ទី ស្ដល សីតុណាភាពទឹកេយចុ ោះពី 60 C
មក 30 C ?
រតាេយចុោះននសីតុណាភាពគឺ  dT ដហើយ រតាេយចុោះសមាមារតនឹងេលដករវាងសីតុណាភាព

dt
ទឹកនិងសីតុណាភាពបនទប់ដ
dT
ោះដគបានសមីការឌី ដេរ ៉ង់ស្សែល 
 k (T  R )
dt
តាមលកខខ័ណឌដដើម T (0)  1000 C និងសីតុណាភាពបនទប់ R  20 C ដ ោះដគបាន
0
dT dT
  k (T  20)    kdt
dt T  20
dT
    kdt
T  20
 ln T  20   kt  c
T  20  Ae  kt  T (t )  20  Ae  kt ( A  ec )
ដ យ T (0)  1000 C ដ ោះដគបាន T (t )  20  Ae  kt
 100  20  A  A  80
ដូចដនោះ T (t )  20  80e  kt
38
ដណំ ិ
ដ យ 20 ទីដរកាយមកសីតុ ណាភាពទឹក េយចុោះដៅរតឹម 600 C ដគបាន T ( 20)  600 C

 20  80e 20 k  60
1 ln 2
 40  80e  20 k  e  20 k  k   0.03466
2 20
ដូចដនោះ T (t )  20  80e 0.03466 t
ដគបានរយោះដពលស្ដលសីតុណាភាពទឹកេយចុ ោះដល់ 300 C គឺ T (t )  30

1
 30  20  80e  0.03466 t  e  0.03466 t 
8
ln 8
t   60
0.03466
ដូចដនោះរយោះដពលស្ដលសីតុណាភាពទឹកេយចុោះពី 60 0C មក 30 0C គឺ t  60 ទី។
7. ដៅដពលស្ដលកាំរសាីចំងពនលឺដៅដលើន េទនន ងាធា តុរាេមួយ ដ ោះបរ ិមាណ ពនលឺរតូេ បាន ងា
ធាតុរាេស្រសូបយក ស់ មួយ ចំនួន។ ដគដឹងថា បរ ិមាណពនលឺ dy ស្ដល ងាធាតុ រាេ ស្រសូបយកស
មាមារត ដៅនឹង េលគុណននរបស្េងជដរៅ dx ស្ដលកាំពនលឺដៅដល់នឹង បរ ិមាណពនលឺ y

ស្ដលដៅសល់ រតង់នេទស្ដល កាំពនលឺប៉ ោះ ។ រកបរ មា
ិ ណពនលឺស្ដលដៅសល់ រតង់ជដរៅ x ដបើដគ
ដឹងថាបរ ិមាណពនលឺស្ដលមានពីដំបូងគឺ y0 ។
រតាបរ ិមាណពនលឺស្ដល ងា ធាតុស្រសូប យកគឺ  dy ដហើយ រតាដនោះសមមសរតដៅនឹងេល
គុណននរបស្េងជដរៅ dx ស្ដលកាំពនលឺដៅដល់និងបរ មា
ិ ណពនលឺ y ស្ដលដៅសល់រតង់នេទស្ដលកាំពនលឺ
ប៉ោះដ ោះដគបានសមីការឌីដេរ ៉ង់ស្សែល  dy  kydx  dy   kdx
y
dy
    kdx  ln y   kx  c
y
 y  Ae  kx ( A  ec )
ដ យដគដឹងថាបរ ិមាណពនលឺស្ដលមានពីដំបូងគឺ y0
 A  y0
ដូចដនោះបរ ិមាណពនលឺស្ដលដៅសល់រ តង់ជដរៅ x គឺ y  y0 e  kx
ស្ដល k ជាដមគុណសមមារត។
39
ដណំ ិ
8. ដៅដពលដ្លៀងធាលក់ តំណក់ ទឹកដ្លៀងស្ដលធាលក់ចុ ោះមករតូេ រងនូេ កមាលំង ទប់ ននខែល់ ដបើមិន
ដូចដនោះដទ មនុ សសនឹងអាច ាលប់ដ យារតំ ណក់ទឹកដ្លៀ ងដៅដរៀងរាល់រដូេេសោ ។ ដគដឹង
ថាកមាលំង ទប់ខែល់សមាមារតនឹងដលបឿនននទឹកដ្ល ៀង ស្ដលកំ ពុងធាលក់ ដហើ យគ្មានកមាលំងដេសង
ដទៀត មាន ំដពើដ លើ តំណក់ ទឹកដ្លៀង និ ងទឹកដ្លៀងធាលក់ចុោះរតង់ដៅស្េនដី ។ រកដលបឿនរបស់
តំណក់ ទឹកដ្លៀ ងដៅខណៈដពល t ដបើដគដឹងថា តំណក់ទឹកដ្លៀងមាន មា៉ ស m និង ដលបឿន

ដដើម v0  0 ។
ដគដឹងថា a ជាសំទុោះននបំ លាស់ទីរបស់ ដំណក់ទឹកដ្លៀងស្ដលមានមា៉ ស m ំដអាយតាម
ចាប់ទីពីរញូតុន ដគបានតំ ណក់ទឹកដ្លៀ ងធាលក់មកស្េនដីកុ ងកមា

ន ល ំង F
dv
 ma  m
dt
F = ma KV
mg
មយ៉ ងដទៀតតំណក់ទឹកដ្លៀងមានមា៉ ស់ m ដគបានតំ ណក់ទឹកដ្លៀងរតូេរងនូេកមាលំងទំ ញស្េនដី
Fp  mg ដហើយតំណក់ទឹកដ្លៀងធាលក់ ចុោះមករតូេរងនូេកមាលំងទប់ននខែល់ស្ដលកមាលំងដនោះសម
មារតដៅនឹងដលបឿនននទឹកដ្លៀងស្ដលកំពុងធាលក់ដ ោះដគបាន Fr  kv ។ដគបានសមីការឌីដ េរ ៉ង់ស្សែ
លននចល ដនោះគឺ
dv
m  mg  kv ( F  Fp  Fr )
dt
k
v ' v  g
m
- ដ ោះស្រាយ v ' k v  0
m
k
 t
 vc  Ce m
- រកចដមលើយពិដសស v p
 a  v' p  0
k k mg
 v ' v  g  a  g  a 
m m k
40
ដណំ ិ
k
 mg ដ យដៅខណៈ t  o, v(0)  v  0 ដគបាន
ដគបាន v
t
 v p  vc  Ce m
 0
k
mg mg
0C C 
k k
ដូចដនោះដលបឿនរបស់ដំ ណក់ទឹកដ្លៀ ងដៅខណៈមពល t គឺ
mg   t 
k
v 1  e m
 ។
k  
9. ដគភាាប់មា៉ស 1kg ដៅខាងចុងរុ ស

ឺ រ ស្ដលមានដមគុណដេរ ករមាញ 16 N / m ។ របព័នធន ន
ចល រុ ឺសរដធវើដ ៅកនុង ងា ធាតុ រាេស្ដលមានកមាលំង កកិតដសាើនឹ ង10 ដងននដលបឿនស្ដលមាន
កនុង ខណៈដ ោះ ។ រកសមី ការននចល ដបើ ៖
ក. ដគស្លងមា៉ សឲ្ែដចញពីចំណុចដៅខាងដរកាមទីតាំ ង លំនឹងរបស្េង1m ។
ខ. ដគស្លងមា៉ សឲ្ែដចញពីចំ ណុចដៅខាងដរកាមទីតាំ ង លំនឹងរបស្េង1m ដ យឲ្ែដលបឿន
រត់ដ ើងដលើ 12m / s ។
ក. ដគស្លងមា៉ ស់ដអាយដចញពីចំ នុចដៅខាងដរកាមទី តាំងលំនឹងរបស្េង1m
ដបើដគដរបើកំលាង
ំ F ដធវើដអាយេតថុមានចល តាមទិស ឈរដ ោះតាមចាប់ ទីពីរញូតុន
ដគបាន F  ma ស្ដល a ជាសំទុោះននចល របស់េតថុឋិតកនុងមជឈ ា នមានកំលាង

ំ កកិត Fr
ស្ដល Fr សមមារតនឹង10 ដងននដលបឿនស្ដលមានដៅខណៈដ ោះដគបាន Fr  10v ។
តាមចាប់ទីពីរ ញូតុននឹងចាប់ហុកដគបានទំ ក់ ទំនង ma   kx  10v ស្ដល k

ជាដមគុណដេរកំ រាញនិង x ជារបស្េងាច់លូតននរ ស
ឺ រ។
2
ដគបាន m d x   kx  10v
2
dt
2
d x dx
 16 x  10  0  x"10 x '16 x  0
dt 2 dt
ឬ x"10 x '16 x 0
សមីការសមាាល់ 2  10  16  0
 '  25  16  9
41
ដណំ ិ
 1  5  3  8
2  5  3  2
 x  Ae 2t  Be 8t
តា្លកខខណឌ x(0)  1 , x(0)  0 មគបាន A  B  1និង x  2 Ae
2 x
 8Be8 x
ម ោះ 2 A  8B  12
4 1
A , B
3 3
4 1
ដូចមនោះ x   e 2 x  e 8 x
3 3
ខ. ដគស្លងមា៉ ស់ឲ្ែដចញពីចំណុចដៅខាងដរកាមទីតាំ ង លំនឹងរបស្េង 1m ដ យឲ្ែដលបឿនរត់ដ លើង
ដលើ 12m / s
តាមសំនួរក. x (t )  Ae 2 t  Be 8t
ម យ x(0)  1 , x(0)  12

 x(0)  1  A  B  1 (1)
 x  2 Ae  8Be8 x ម យ x' (0)  12
2 x
 2 A  8B  12 (2)
តា្ (1) និង ( 2) មគបាន
 A  B  1  2 A  2 B  2
 ឬ 
2 A  8 B  12 2 A  8 B  12
7
6 B  14  B 
3
7 10
 A  1  B  1   
3 3
10 2 x 7 8 x
ដូចមនោះ x   e  e
3 3
42

ជ.៥. សមីការឌីផេរ៉ង់ស្យែលកម្រឹតទី១ (កម្រឹតខ្ពស់)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ជ.៥. សមីការឌីផេរ៉ង់ស្យែលកម្រឹតទី១ (កម្រឹតខ្ពស់)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ដណំ ិ

ោះស្រាយលំ ហាត់ គណិតវទ្យា ថ្នាក់ទ្យ១២

មេម ៀនទី១: សេីកា ឌីមេ ៉ង់សែសយលលំដាប់ទ១

ក. y '  2 x 2  x  1 ខ. y '  e2 x

ង. xy '  1 កំណត់ដលើ (0, )

ង. xy '  1 កំណត់ដលើ (0, ) ដគបាន y '  ,

២. ដ ោះស្រាយសមីការឌីដេរ ៉ង់ស្សែលតាមលកខខ័ ណឌស្ដលឲ្ែ

ដ យ y (0)  0 ដ ោះ  ln cos 0  c  0 , c0

៣. ដ ោះស្រាយសមីកា រឌីដេរ ៉ង់ស្ សែលលីដនស្ ៊ែលំ ប់ ១

ដូចដនោះ y  c.e 2 x ( c ដេរ ) ។

ដូចដនោះ y  c.e 3 x ( c ដេរ ) ។

ln y   2 x  k ( k ដេរ ) ដ ោះ y  e 2x k

ក.  y ' 2 y  0 , y(3)  2 ខ. 2 y ' y  0 , y (ln 4) 

ដ យ y (3)  2 ដ ោះ c.e2(3)  2 , c  2e 6

ដគបាន y  2e6 .e2 x  2e2 x 6

៥. ចូរបង្ហាញថា នុ គមន៍នីមួយ ៗខាងដរកាមដនោះ ជាចដមលើយននសមីការឌីដេរ ៉ង់ស្សែល ដៅខាងាដំ

គ. y  sin x  cos x , y ' y  2 cos x ឃ. y  x  ln x , xy ' y  1  ln x

ដគបាន y '  1  e x ដ ោះ(1) ដៅជា 1  e x  ( x  e x )  1  x

ដូចដនោះ y  x  e x ជាចដមលើយនន y ' y  1  x ។

3e3 x  1  3e3 x  3x  3  3x  2 ដេទៀងផ្ទទត់

ដូចដនោះ y  e3 x  x  1 ជាចដមលើយនន y ' 3 y  3x  2 ។

គ. y  sin x  cos x , y ' y  2 cos x (3)

ដូចដនោះ y  sin x  cos x ជាចដមលើយនន y ' y  2 cos x ។

ដូចដនោះ y  x  ln x ជាចដមលើយនន xy ' y  1  ln x ។

៦. ដគមានសមីការឌី ដេរ ៉ង់ស្សែល (E) ៖ y ' 2 y  x 2

ក. កំណត់ពហុធា g មានដឺដរកទី 2 ស្ដលជាចដមលើយពិដ សសនន (E) ។

ខ. តាង h ជា នុគមន៍ស្ ដល h( x)  f ( x)  g ( x) ។ ដបើ h ជាចដមលើយននសមីការឌី ដេរ ៉ង់ស្សែល

y ' 2 y  0 ដ ោះបង្ហាញថា f ជាចដមលើយទូដៅនន (E) ។

គ. ដ ោះស្រាយសមីការ y ' 2 y  0 រួចទាញរក នុគ មន៍ f ស្ដលជាចដមលើយទូដ ៅនន (E)។

g '( x)  2ax  b ដ ោះ (E) ដៅជា 2ax  b  2ax 2  2bx  2c  x 2

ដ យ h( x) ជាចដមលើយននសមីការ y ' 2 y  0 ដ ោះ h '( x)  2h( x)  0 (1)

មយ៉ ងដទៀត g ( x) ជាចដមលើយពិដសសននសមី ការ (E) ដ ោះ g '( x)  2 g ( x)  x 2 (2)

បូក(1)និង(2) ដគបាន h '( x)  g '( x)  2h( x)  2 g ( x)  x 2

[h( x)  g ( x)]' 2[h( x)  g ( x)]  x 2 ឬ f '( x)  2 f ( x)  x 2

គ. ដ ោះស្រាយសមីកា រ y ' 2 y  0 រួចទាញរក នុគមន៍ f ( x) ស្ដលជាចដមលើយទូដៅនន (E)

y  e2 x  k  c.e2 x ( យក c  ek )

ខ. តាង f ជា នុគមន៍ មានដដរ ីដេដលើ IR ស្ដល f ( x)  e2 x g ( x) ។ គណ f '( x) ជា នុគមន៍

ខ. គណ f '( x) ជា នុគមន៍ន ន g ( x) និង g '( x)

ដគមាន f ( x)  e2 x g ( x) ដ ោះ f '( x)  2e2 x g ( x)  e 2 x g '( x)

ដូចដនោះ f '( x)  2e2 x g ( x)  e 2 x g '( x)

ឃ. តាម (1) g ( x)  ln(1  e2 x )  c ( c ដេរ)

( E ) មានចដមលើយទូដ ៅរាង f ( x)  e x g ( x) ដ ោះ f '( x)  e x g ( x)  e x g '( x) ដគបាន

ដូចដនោះ f ( x)  e x ( e 2 x  k ') ( k ' ដេរ) ។

ដូចដនោះ f ( x)  e [ Arc tan(e )  c] ( c ដេរ ) ។

ចដមលើយទូដៅរាង f ( x)  e x g ( x) ដ ោះ f '( x)  e  x g '( x)  e  x g ( x) ដគបាន

( E ): e x g '( x)  e x g ( x)  e  x g ( x)  1 ឬ e x g '( x)  1 , g '( x)  e x

ចដមលើយទូដៅនន ( E ) រាង f ( x)  e x g ( x) ដ ោះ f '( x)  e x g ( x)  e  x g '( x) ដគបាន

( E ):  e x g ( x)  e x g '( x)  e x g ( x)  sin x ឬ g '( x)  e x sin x

ក. y ' y  1 , y(0)  1 ខ. y ' 2 y  1 , y(0)  0 ។

ដគបាន f ( x)  e x (e  x  c)  c.e x  1

ដគបាន ( E ):  2e2 x g ( x)  e2 x g '( x)  2e 2 x g ( x)  1 ឬ g '( x)  e 2 x

១០. ដ ោះស្រាយសមីការឌីដេរ ៉ង់ស្សែល

ដូចដនោះ y  x  5ln x  1  c ( c ដេរ ) ។

១១. ដគ ក់ទឹក 100 លីរតកនុងធុងមួ យ និង ំបិ ល 10kg ស្ដលរតូេរលាយកនុងធុងដ ោះ ។ លាយ

ំបិលមួយស្ដលមាន ំបិល 0.3kg កនុងទឹកមួ យលីរតរតូេ បងាូរចូលកនុ ងធុងដនោះដ យ

រតា 8 លីរតកនុងមួយ ទី ។ លាយចរមរ ោះដៅកនុងធុងរតូេដគកូរ រួចបងាូរដចញដ យ រតា 8 លីរត

ក. រកលកខខ័ណឌដដើម ននចំដោទ ដដើមបីគ ណ បរ ិមាណ ំបិល Q(t ) ដៅកនុងធុង ។

ខ. គណ បរ ិមាណ ំបិល Q(t ) កនុងធុង ដៅខណៈ t គឺដរកាយដពលបងាូរបាន 25 ទី ។

ខ. គណ បរ ិមាណ ំបិ ល Q(t ) កនុងធុង ដៅខណៈ t គឺដរកាយដពលបងាូរបាន 25 ទី

តាមលកខខ័ណឌដដើម Q(0)  10 ដ ោះ c  30  10 , c  20

ដូចដនោះ បរ ិមាណ ំបិលដរកាយដពលបងាូរ 25 ទីគឺ 27.293kg ។

មេម ៀនទី២: សេីកា ឌីមេ ៉ង់សែសយលលីមនសែ ៊ែលដា

ក. f ( x)  (2 x  1)e  x , y "  2 y '  y  0

f "( x )   2e  x  2e  x  (2 x  1)e  x  4e  x  (2 x  1)e  x