AVDA

IN

ÇI
KABİL
.
İR

ATASÖZLERI
.
GELIYOR
YOLU AÇIN
 A Sınavlarda Cıkabilecek
.
Atasözleri
1. Abanın kadri yağmurda bilinir: Bir şeyin
gerçek değeri, ancak ona çok ihtiyaç
duyulduğu zaman iyi anlaşılır.
2. Abdala malum olur: Bir şeyin olacağını
önceden sezen kimseler için söylenen bir söz.
3. Acemi katır kapı önünde yük
indirir: Beceriksiz ve anlayışsız kişi kendisine
yaptırılan işi en önemli yerinde bırakır.
4. Acı patlıcanı kırağı çalmaz: Herhangi bir
duruma alışkın olan kimseyi benzer kötü
durumlar etkilemez.
5. Acıkmış kudurmuştan beterdir: Uzun süre bir
nesnenin yokluğunu çeken kimse, onu
gördüğünde büyük bir istekle ona saldırır.
6. Aç tavuk kendini arpa (buğday) ambarında
sanır: İnsanlar, yokluğunu, yoksulluğunu
çektikleri şeyler için olmayacak hayaller,
düşler kurar.
7. Adamın iyisi işbaşında (alışverişte) belli
olur: Bir kişinin iyi ve becerikli olduğu yaptığı
işlerden anlaşılır.
8. Ağaca balta vurmuşlar ‘sapı bedenimden’
demiş: İnsana en yakını bile kötülük edebilir.
9. Ağaca çıkan keçinin dala bakan oğlağı
olur: Çocuklar ana ve babalarından
öğrendiklerini yapmaya özenirler.
10. Ağacın kurdu içinde olur: Bir topluluğu
çökertecek olan şey yine kendi içinden çıkar.
11. Ağacın meyvesi olunca, başını aşağı
salar: Yararlı eserler veren, bilgi ve erdemle
donanmış kimse alçak gönüllü olur.
12. Ağaç yaş (fidan) iken eğilir: İnsanlar küçük
yaşta kolay eğitilir.
13.Ağılda oğlak doğsa ovada otu biter: Tanrı
her yarattığı canlının rızkını verir.
14. Ağır git ki yol alasın: Bir işte başarılı olmak
isteyen kimse, ağır ağır ama güvenilir
adımlarla yürümelidir.
15. Ağır kazan geç kaynar: 1. Kalın kafalı
insan bir konuyu zor anlar. 2. Tembel olan işi
geç yapar.
16. Ağlayanın malı gülene hayretmez: Birinden
haksız olarak alınan mal, alana yarar
sağlamaz.
17. Ah yerde kalmaz: Kötülük cezasız kalmaz.
18. Ak akçe kara gün içindir: Çalışarak
kazandığımız para, dar zamanımızda bizi
sıkıntıdan kurtarır.
19. Ak koyunun kara kuzusu da olur: İyi bir
ailenin çocuğu kötü de olabilir.
20. Akacak kan damarda durmaz: Kişi, alın
yazısında olanla kesinlikle karşılaşır.21. Akan
su yosun tutmaz: Tembel tembel oturan kimse
hantallaşır, iş yapma yeteneğini yitirir, çalışan
kimse gittikçe açılır, daha yararlı işler yapar.
22. Akıl akıldan üstündür: Bir kimsenin aklına
gelmeyen bir çare, başka birinin aklına
gelebilir.
23. Akıl yaşta değil, baştadır: Akıllı olmanın
yaşla ilgisi yoktur, bazı küçükler büyüklerden
daha akıllı olabilir.
24.Akılları pazara çıkarmışlar, herkes yine
kendi aklını almış: İnsan kendi aklını,
düşüncesini başkasınınkinden üstün görür.
25.Akıllı düşman akılsız dosttan hayırlıdır:
Akılsız kimse iyi niyetli olsa dahi yaptığı işin
ne gibi kötü sonuçlar doğuracağını hesap
edemediğinden dostuna bilmeyerek fenalık
edebilir, akıllı düşmanın yapacağı kötülükse
akıl yoluyla sezilir ve gereken tedbir alınabilir.
26. Akla gelmeyen başa gelir: İnsan ummadığı,
düşünmediği şeylerle karşılaşabilir.
27.Aklın yolu birdir: İyi düşünüldüğünde ayrı
ayrı kimselerce varılacak sonuç hep aynıdır.
28.Aklına geleni işleme her ağacı taşlama:
İnsan sonucunu bilmediği tehlike
doğurabilecek işlere kalkışmamalı.
29. Akşamın hayrından sabahın şerri iyidir
(yeğdir): İşinizi akşamüzeri veya gece
yapmayın, sabaha bırakın çünkü gece iş
yapmanın kötü yönleri daha çoktur.
30.Alçak yerde tepecik kendisini dağ sanır:
Bilgili kimselerin bulunmadığı yerde cahil kişi
bilgiçlik taslar.
31. Âleme verir talkını (telkini), kendi yutar
salkımı: Kendisinin inanmadığı ve tutmadığı
öğütleri başkalarına kolayca verir.
32. Âlemin ağzı torba değil ki büzesin:
Başkalarının söyleyeceklerine engel
olamazsınız.
 A Sınavlarda Cıkabilecek
.
Atasözleri
33. Alet işler, el övünür: Bir kimse ne kadar
usta olursa olsun gerekli araçları olmadan
kusursuz iş yapamaz.
34. Âlim unutmuş, kalem unutmamış: İnsan ne
kadar bilgili olursa olsun her şeyi aklında
tutamayacağı için unutulmaması istenilen şey
mutlaka yazılmalıdır.
35. Âlimden zalim doğar: Topluma
yaptıklarıyla daima yararlı olmuş bir bilginin
çocuğu da öyle olacak diye bir kural yoktur.
36. Allah’ın bildiği kuldan saklanmaz: Kişi
işlediği suçtan dolayı önce Tanrı’ya karşı
sorumludur ve bu suçu da Tanrı bilir, bu
nedenle onu kuldan saklamak gerekmez.
37. Alma mazlumun ahını çıkar, aheste aheste:
Kimseye eziyet edip ahını alma, sonra yaptığın
kötülüklerin cezasını ömür boyu çekersin.
(aheste:Yavaş.)
38. Almadan vermek Allah’a mahsus: İnsan
yaptığı herhangi bir şey için mutlaka karşılık
bekler.
39. Altın ateşte, insan mihnette belli olur: Altına
benzeyen maddenin altın olup olmadığı ateşe
dayanıklılık derecesi ile anlaşıldığı gibi bir
kişinin değeri de sıkıntılara katlanma,
zorlukları yenme ve benliğini koruma gücü ile
ölçülür. (mihnet: Sıkıntı)
40. Altın yerde paslanmaz, taş yağmurdan
ıslanmaz: Değerli kişi veya nesneler, ne türlü
uygunsuz koşullar içinde bulunurlarsa
bulunsunlar değerlerini ve niteliklerini
yitirmezler.
41. Altın yere düşmekle pul olmaz: Üstün
nitelikli kişinin değeri, bulunduğu yerden
uzaklaştırılmasıyla azalmaz.
42. Altının kıymetini (kadrini) sarraf bilir: Bir
kimsenin, bir şeyin değerini ancak o konuda
uzmanlığı olanlar bilir. (sarraf: Kuyumcu.)
43. Aman diyene kılıç kalkmaz: Mertliğinize
güvenip size teslim olan düşmanın canına
kıyılmamalıdır.
44. Anasına bak, kızını al, kenarına (kıyısına,
tarağına) bak, bezini al: Bir kızın
karakterini öğrenmek isteyenler,
anasının durumunu göz önüne alırlarsa
aldanmamış olurlar.
45. Anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul
zurna az: Anlayışlı kimseleri en küçük bir söz
bile etkiler oysa anlayışsız kimselere ne
söylense yararsızdır.
46. Araba devrilince (kırıldıktan sonra) yol
gösteren çok olur: İş işten geçtikten sonra
verilen öğüdün değeri yoktur.
47. Arkadaşını söyle, kim olduğunu
söyleyeyim: Kişi kendisine
uygun kimselerle arkadaşlık kuracağı için
arkadaşını tanıdığımızda o kişinin de
kimliğini öğrenmiş oluruz.
48.Aslan yatağından (yattığı yerden) bellidir
(belli olur): Bir kimsenin oturduğu yerin
durumu, onun kişiliğini belli eder.
49. Aş taşınca kepçeye paha olmaz: Sıkışık
zamanlarda önemsiz şeylerin değeri çoktur.
50. Aşure yemeye giden kaşığını cebinde
taşır: Bir işten yararlanmak isteyen gerekli
araçları hazırlamalıdır.
51. At binenin, kılıç kuşananın: Her şey, onu
gereği gibi kullanmasını bilene yakışır.
52. At binicisine (sahibine) göre kişner
(eşinir): İnsanlar başlarında bulunan kişinin
etkisi altında kalarak onun tutumuna göre
davranırlar.
53. At bulunur meydan bulunmaz, meydan
bulunur at bulunmaz: Bir işi başarabilmek için
gerekli olan koşullar her zaman eksiksiz
olarak ele geçmez.
54.At ölür meydan (nalı) kalır, yiğit ölür şan
(namı) kalır:
Yaşarken iyi işler yapmalı, iyi bir ad
bırakılmaya çalışılmalıdır.
 B Sınavlarda Cıkabilecek
.
Atasözleri
1. Baba kırk oğul beslemiş, kırk oğul bir
babayı beslememiş: Baba kaç çocuğu olursa
olsun, hiçbir ayrım yapmadan hepsine bakar,
onları büyütür; çocukları ise yoksul ve yaşlı
durumdaki babalarının bakımını ‘sen bak, o
baksın’ gibi gerekçelerle bir türlü
sağlayamazlar.
2. Babanın sanatı oğla mirastır: Bir evlat
babasının sanatını onun ölümünden sonra
sürdürür.
3. Baca eğri de olsa dumanı doğru
çıkar: Yaradılıştan iyi ve doğru olan kimse,
ne denli elverişsiz ortam içinde bulunursa
bulunsun niteliğini yitirmez.
4. Bağa bak, üzüm olsun, yemeye yüzün
olsun: Kişi, karşılık beklediği işten istediğini
alabilmek için gereken harcamaları
yapmalıdır.
5. Baht (akıl) olmayınca başta, ne kuruda biter
ne yaşta: Kişi talihsiz olursa giriştiği hiçbir
işten olumlu sonuç alamaz.
6. Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ
(olur): Bakılıp onarılan şeylerden yararlanılır,
bakımsız bırakılanlardan bir yarar elde
edilemez.
7. Bal bal demekle ağız tatlanmaz: Sözde
kalan dilek ve tasarıların iş bitirmede hiçbir
etkisi olmaz.
8. Bal tutan parmağını yalar: İmkânları geniş
bir işin başında bulunan kimse bunlardan az
da olsa yararlanır.
9. Balık baştan kokar: Bir işte aksaklık başta
olanlardan kaynaklanır.
10. Bana dokunmayan (beni sokmayan) yılan
bin yaşasın: Birçok kimse, kendilerine
kötülüğü dokunmayan kişiye ilişmek istemez.
11. Başa başa vermeyince taş yerinden
kalkmaz : Başarı için en iyi yol fikir
alışverişidir.
12. Başa gelen çekilir: Çaresiz durumlara
düşüldüğünde insan kendini üzüntüye
kaptırmayıp bu durumlara sabır
göstermelidir.
13. Besle kargayı, oysun gözünü: Elinde
büyüttüğün kişi gün gelip sana nankörlük
edebilir.
14. Bin nasihatten bir musibet yeğdir:
Yaşanan olaylar, öğütlerden çok daha
etkilidir.
15. Bin tasa bir borç ödemez: Borçlu ne denli
üzülürse üzülsün borç sıkıntısından
kurtulamaz.
16. Bir acı (fincan) kahvenin kırk yıl hatırı
vardır: İyilik küçük de olsa unutulmaz.
17. Bir elin nesi var, iki elin sesi var: Başarıya
ulaşmak için birlik olmak gerek.
18. Bir koltuğa iki karpuz sığmaz: Aynı
zamanda birden çok işle ilgilenmek başarı
için sakıncalıdır.
19. Bir mıh bir nal kurtarır, bir nal bir at
kurtarır: Herhangi
bir olayı, bir işi, bir ödevi küçümsememek,
önemle ele almak gerekir. (mıh:Çivi.)
20. Bir tutam ot deveye hendek atlatır: Ufak
bir para veya iyilik insana güç işler yaptırır.
21. Birlikten kuvvet doğar: Toplu veya
beraber davranmak daha büyük güç sağlar.
22. Borç yiyen kesesinden yer: Borçla alışveriş
yapan, aldıklarının parasını hemen ödemese
de günün birinde mutlaka ödeyecektir.
23. Boş başak dik durur: Bilgisiz olan üstün
görünmek için kasılır.
24. Bu ne perhiz bu ne lahana turşusu!: Sözleri
ve davranışları birbirini tutmuyor, çelişiyor.
25. Buğday başak verince orak pahaya
çıkar: Gereksinim duyulan şey değer kazanır.
26. Büyük lokma ye büyük söz
söyleme: Başaramayacağın,
sonuçlandıramayacağın bir konuda kesin
sözler söyleme.
 Sınavlarda Cıkabilecek
.
C-C.
Atasözleri
1. Cahile söz(laf) anlatmak deveye hendek
atlatmaktan güçtür (zordur): Ne kadar
uğraşılırsa uğraşılsın deve hendekten
atlatılamaz,cahile söz anlatmak bundan da
zor bir şeydir.
2. Can boğazdan gelir (geçer): İnsan
yiyeceğine önem vererek güçlenebilir veya
yemeden yaşamak mümkün değildir.
3. Can çıkmayınca (çıkmadan) huy
çıkmaz: İnsanı alışkanlıklarından,
huylarından vazgeçirmek mümkün değildir.
4. Cana gelecek (kaza, zarar) mala
gelsin: Zarardan kurtulma olanağı yoksa,
bunun cana değil, mala gelmesi yeğlenir.
5. Cemaat ne kadar çok olsa imam gene
bildiğini okur: Bir yetkili kimse,
çevresindekilerin düşüncesi ne olursa olsun
kendi istediğini yapmaya çalışır.
6. Çalma elin kapısını, çalarlar
kapını: Kimseye kötülük yapma yoksa onlar
da sana aynı kötülüğü yaparlar.
7. Çam ağacından ağıl olmaz, el çocuğundan
oğul olmaz: Her şeyin bir değeri vardır;
yapacağı iş, kullanılacağı yer ayrıdır.
8. Çam sakızı çoban armağanı: Verilen bir
armağanın sunulduğu kimseye değerine
uygun olmadığını ve verenin gücünün ancak
buna yettiğini özür yollu anlatmak için
söylenen bir söz.
9. Canı yanan eşek atı geçer: Bir durumda
canı yanan kişi tekrar olmaması için çabalar.
10. Çatal kazık yere batmaz
(çakılmaz): Birden çok kimsenin söz sahibi
olduğu iş yürümez.
11. Çıkmadık candan umut kesilmez: Elden
gitti sandığımız bir şeyle ilgimiz büsbütün
kesilmemişse gereken çabayı harcayarak
onun elimizde kalmasını sağlayabileceğimizi
umabiliriz.
12. Çiftçinin ambarı sabanın ucundadır: Çiftçi
ne kadar çok çalışırsa o derecede kazanç elde
eder.
13. Çivi çıkar ama yeri kalır: Gönül yarası
kapansa da unutulmaz.
14. Çivi çiviyi söker: Güçlü bir şey, kendisi
güçlü olan başka bir şeyle veya durumla
etkisiz bırakılır.
15. Çocuğa iş, ardına sen düş: Çocuk
kendisine ısmarlanan işi yapamayacağından
işi buyuran kimsenin onun arkasından
gitmesi gerekir.
16. Çocuğun yediği helal, giydiği
haram: Çocuğun iyi beslenmesi için ne kadar
para harcansa yerindedir ancak hor
kullanacağı ve kısa zamanda da küçüleceği
için pahalı giysiler giydirilmesi
doğru değildir.
17. Çocuktan al haberi: Bir aile sorunu veya
ailece gizli tutulan bir şey, çocukların rastgele
söyledikleri bir sözle açığa çıktığında
söylenen bir söz.
18. Çoğu zarar, azı karar: Hiçbir zaman
aşırıya kaçılmamalıdır.
19. Çok bilen (söyleyen) çok yanılır: Çok
bildiği için kendine güvenen kişi, bilmediği
şeylere de karışır ve bunlarda yanılır.
20. Çok gezen çok bilir: Çok gezen, çok yer
gören çok şey öğrenir; çok yaşayan, çok
okuyan onun bildiklerini bilemez.
21. Çok söz (laf) yalansız, çok para (mal)
haramsız olmaz: Bol kazancın içinde yasa
dışı elde edilmiş para bulunduğu gibi çok
konuşanın sözleri arasında da mutlaka yalan
bulunur.
22. Çok yaşayan (okuyan) bilmez, çok gezen
bilir: Çok gezen, çok yer gören çok şey
öğrenir; çok yaşayan, çok okuyan onun
bildiklerini bilemez.
23. Çürük tahta çivi (mıh) tutmaz: Aslında
yaramaz olan veya sonradan o duruma
getirilen şeyi, ne kadar uğraşsanız da işe
yarar duruma getiremezsiniz.
 Sınavlarda Cıkabilecek
.
D
Atasözleri
1. Dağ başından duman eksik olmaz: Büyük
adamların, büyük iş yapanların her zaman
üzüntüleri, sıkıntıları vardır.
2. Dağ dağa kavuşmaz,insan insana kavuşur:
Ne kadar uzak düşmüş olurlarsa olsunlar,
insanlar günün birinde birbirleriyle
karşılaşabilirler.
3. Dağ ne kadar yüce olsa yol üstünden aşar:
Yenilmesi imkânsız gibi görünen zorlukların
da üstesinden gelinir.
4. Damdan düşen damdan düşenin hâlinden
(hâlini) bilir: İyi bir durumdayken kötü
duruma düşen kimse, başına aynı durum
gelen kimsenin derdini iyi anlar.
5. Danışan dağı aşmış, danışmayan düz yolda
şaşmış: Bilmediği şeyi bir bilene soran, en zor
işlerin bile üstesinden gelir; sormayan ise
güçlükler içinde yuvarlanır gider.
6. Damlaya damlaya göl olur: Azar azar
olagelen şeyler birikerek önemli bir niceliğe
ulaşacağı için küçümsenmemelidir.
7. Davul dengi dengine diye çalar: Evlenecek
kimselerin birbirlerine denk olması gerekir.
8. Davulun sesi uzaktan hoş gelir: İşin içinde
olmayanlar o işi kolay veya kârlı sanırlar.
9. Deli deliyi görünce çomağını (değneğini)
saklar (gizler): Saldırgan kimse, kendisi gibi
birine saldırmaktan çekinir.
10. Demir nemden, insan gamdan çürür: Nem
demiri nasıl paslandırıp çürütürse gam da
insanı öylece yıpratır.
11. Demir tavında dövülür: Her iş zamanında
ve uygun durumda yapılır.
12. Deniz dalgasız olmaz, gönül sevdasız
olmaz: Her denizde az çok dalga bulunduğu
gibi her gönülde de bir sevda vardır.
13. Deniz kenarında dalga eksik olmaz: İçinde
çeşitli olayların geçmesi doğal olan bir
ortamda zaman zaman sert çatışmaların,
fırtınaların çıkması da olasıdır.
14. Denize düşen yılana (yosuna) sarılır: Güç
bir duruma düşenlerin kurtulmak için her
türlü çareye başvurabilir.
15. Dervişin fikri ne ise zikri de odur: İnsan,
önem verip düşündüğü şeyi konuşmaktan
kendini alamaz.
16. Deve boynuz ararken kulaktan
olmuş: Elindekiyle yetinmeyip daha çoğunu
arayan, elindekinden de olur.
17. Deveyi yardan uçuran bir tutam
ottur: Gözü doymayan hırslı insanlar küçük
bir çıkar için bütün varlığını tehlikeye atar.
18. Dibi görünmeyen sudan geçme: Bir işe
girişirken her yönünü iyice araştır.
19. Dilin kemiği yok: İnsan doğru veya yanlış
her şeyi söyleyebilir.
20. Doğru söyleyeni dokuz köyden
kovarlar: Doğru olmakla birlikte
başkalarının işine gelmeyen sözleri
söyleyenlerin sevilmediğini anlatan bir söz.
21. Dost (akraba) ile ye, iç, alışveriş
etme: Alışverişte
iki taraf da kendi çıkarını düşündüğünden iki
dost arasındaki alışveriş dostluğu bozabilir.
22. Dost başa, düşman ayağa bakar: İyi bir
görüntü verebilmek için her zaman temiz
giyinip kuşanmak gereklidir.
23. Dost dostun ayıbını yüzüne söyler: Gerçek
dost uyarmak, kusurun düzeltilmesini
sağlamak amacıyla ayıbı yüze karşı söyler.
24. Dost dostun eyerlenmiş atıdır: Gerçek
dost, arkadaşının sıkışık zamanında
yardımına koşmaya hazır durumdadır.
25. Dost (iyi dost) kara günde belli
olur: Gerçek dost üzüntülü, sıkıntılı günlerde
insanı yalnız bırakmaz.
26. Dostluk başka, alışveriş başka: İki kişi
arasındaki dostluk, alışverişte birinin ötekine
özverili davranmasını gerektirmez.
27. Dostun attığı taş baş yarmaz: Dostun acı
sözü veya sert davranışı insana ağır gelmez.
28. Duvarı nem, insanı gam yıkar: Nem demiri
nasıl paslandırıp çürütürse gam da insanı
öylece yıpratır.
 Sınavlarda Cıkabilecek
.
E-F
Atasözleri
1. Edebi edepsizden öğren: Edepsizin yaptığı
işlerin yapılmaması gereken işler olduğunu
düşünmekle doğru yolu bulmuş, böylece
edebi edepsizden öğrenmiş olursun.
2. Eğilen baş kesilmez: Kusurunu anlayıp
özür dileyen kişi bağışlanmalıdır.
3. Eğreti ata binen tez iner: Ödünç alınmış
araçlarla girişilen işler çok kez yürütülemez.
4. Ek tohumun hasını, çekme yiyecek
yasını: Bir girişimden iyi sonuç almak
isteyen, o işin temelini sağlam kurmalıdır.
5. Eken biçer, konan göçer: Her davranış
doğal sonucuna varır; emek verip ekin eken
ürün alır, gezerken bir yerde konaklayan
oradan kalkarak başka bir yere gider.
6. El el ile, değirmen yel ile: İnsanlar bir araya
gelmeden yaşayamazlar, birbirlerine yardım
etmeden başarıya ulaşamazlar;
değirmenin çalışabilmesi için rüzgâr
gereklidir.
7. El elden üstündür (ta arşa kadar): Bir
kimse, kendisinden üstün bir başkasının da
olabileceğini bilmelidir.
8. El eli yıkar, iki el yüzü: Bir kişi başka bir
kişiye yardım ederse
o da bu iyiliğin altında kalmaz, güçlenmiş
olarak yardımlara koşar.
9. El elin nesine, gülerek gider yasına: Bir
kimsenin acısı, başkalarının umurunda
değildir.
10. El öpmekle ağız aşınmaz: Çok önemli bir
iş için bir kimseye ricada bulunmak hatta
yalvarmak gerekirse, yapılır
11. Emanet eşeğin yuları gevşek olur: Bir
kimseye emanet edilen şeyin o kimse
tarafından iyi korunmadığı her zaman
görülen olaylardandır.
12. Emek olmadan yemek olmaz:
Yaşayabilmek, harcayabilmek için çalışıp
kazanmak gerekir.
13. Er giden, işine; geç giden, boşuna: İşine
sabahleyin erken başlayan kimse başarı elde
eder.
14. Eski dost düşman olmaz, yenisinden vefa
gelmez: Aralarında ufak tefek dargınlıklar
olsa bile eski dostlar birbirlerine düşman
olmazlar, yeni kazanılan dostlarla arada
henüz sıkı bir bağ
oluşmadığı için bu durum söz konusu
değildir.
15. Eskiye rağbet (itibar) olsaydı bit pazarına
nur yağardı: Her şeyin yenisi sevilir.
16. Eşeğe altın semer vursalar yine
eşektir: İnsanlık değerinden yoksun kişi, kılık
kıyafetle, makam ve mevkiyle değer
kazanmaz.
17. Eşek hoşaftan ne anlar (suyunu içer,
tanesini bırakır): Bilgisiz, görgüsüz kimse
ince, güzel şeylerin zevkine varamaz, değerini
ölçemez.
18. Ev sahibi mülk sahibi, hani nerede bunun
ilk sahibi: Kişi malını mülkünü kaybederim
korkusuyla kendini üzüntüye
kaptırmamalı, malı mülkü ile övünmemelidir,
zira mal mülk dünyaya ait bir şeydir.
19. Fakirlik ayıp değil, tembellik
ayıp: Yoksulluk utanılacak bir şey değildir,
çalışmamak en büyük ayıptır.
20. Fare deliğe sığmamış, bir de kuyruğuna
kabak bağlamış: 1. Yapamayacağı kadar ağır
bir işi varken başka bir iş daha yüklenmiş.
2. Kendisi sığıntı durumundayken yanına bir
kişi daha almış.
21. Fukaranın düşkünü, beyaz giyer kış
günü: Daha önce iyi bir durumda olan kişi bu
konumunu kaybettiğinde uygun olmayan,
yersiz davranışlarda bulunur.
22.Fukaranın tavuğu tek tek yumurtlar: Talih,
fakire hiç gülmez; aynı sermaye zengine daha
çok, fakire daha az gelir getirir.
 Sınavlarda Cıkabilecek
.
G
Atasözleri
1.Gâvurun ekmeğini yiyen gâvurun kılıcını
çalar: Kişi, inançları ayrı da olsa, hoşlanmasa
da geçimini sağlayan kimseye hizmet eder.
2. Geçti Bor’un pazarı (sür eşeğini
Niğde’ye): Artık iş işten geçti.
3. Gelen ağam giden paşam: Yönetim kimde
olursa olsun benim için fark etmez.
4. Gem almayan atın ölümü yakındır: Söz
dinlemeyen hırçın kişi, davranışının büyük
zararını görür.
5. Gezen ayağa taş değer (dolar): Gereksiz
yere gezen kişi, kendisine zararı dokunacak
şeylerle karşılaşır.
6. Gönülsüz yenen aş, ya karın ağrıtır ya
baş: İstenmeyerek yapılan işlerden kötü
sonuçlar ortaya çıkar.
7. Görmemiş görmüş, güle güle
ölmüş: Görgüsüz kişi, günün birinde
ummadığı bir şeyi elde ederse sevincinden ne
yapacağını şaşırır.
8. Görünen köy kılavuz istemez: Ne kadar
gizlense de gerçekler her zaman ortadadır.
9. Göz görmeyince gönül katlanır:
Yakınımızda bulunmayanların özlemine,
acısına daha kolay dayanabiliriz.
10. Gözden ırak olan gönülden de ırak
olur: Ayrı düşenlerin arasındaki sevgi de
zamanla azalır.
11. Gözü tanede olan kuşun ayağı tuzaktan
kurtulmaz: Her zaman çıkar peşinde koşan
kişi, tehlikelerden uzak kalamaz.
12. Gül dikensiz olmaz: İyi veya güzel olan
her şeyin az çok sıkıntı veren bir yanı da
bulunur.
13. Gülme komşuna, gelir başına: Birinin
başına gelen kötü bir durum senin de başına
gelebilir.
14. Gülü seven dikenine katlanır: İnsan sevdiği
kimse veya sevdiği iş yüzünden gelecek
sıkıntılara katlanır.
15. Gün doğmadan neler doğar: Beklenmedik
bir sırada umut verici durumlarla da
karşılaşma imkânı vardır.
16. Gün güne uymaz: Bir günün işleri,
durumları, şartları başka bir gününkine
uymaz.
17. Gün olur yılı besler, yıl olur günü
beslemez: Öyle zaman olur ki bir aylık
kazanç insanı bir yıl geçindirir, öyle zaman
da olur ki bir yıllık kazanç bir ay
geçindirmeye yetmez.
18. Güneş balçıkla sıvanmaz: Herkesin bildiği
gerçek inkâr edilemez.
19. Güneş girmeyen eve doktor girer: Güneşsiz
evde hastalık eksik olmaz.
20. Güvenme varlığa, düşersin
darlığa: Varlıklarına güvenerek ölçüsüz
harcamalarda bulunanlar daha sonraları
sıkıntıya
düşebilirler.
21. Güzellerin talihi çirkin olur: Güzeller
kendilerine yaraşan bir yaşayışı her zaman
bulamadıkları için mutsuz olurlar.
 Sınavlarda Cıkabilecek
.
H-I-İ
Atasözleri
1. Hacı hacıyı Mekke’de, derviş dervişi
tekkede bulur: Hedefleri, amaçları aynı
olanların yolları aynı noktada kesişir.
2. Haklı söz, haksızı Bağdat’tan
çevirir: Doğru söz, yanlış yolda çok ilerlemiş
kişiyi bile yola getirir.
3. Hamala semeri yük olmaz: İnsana kendi işi
ağır gelmez.
4. Hamama giren terler: Bir işe girişen, o işin
güçlüklerini veya masraflarını göze almalıdır.
5. Harman yel ile, düğün el ile: Her işin
gerçekleşmesi birtakım koşulların
bulunmasına bağlıdır.
6. Hayır dile komşuna, hayır gele başına: Sen
başkaları için iyi şeyler dile ve yap ki
başkaları da senin için iyi şeyler dilesin,
yapsın.
7. Hayvanın alacası dışında, insanın alacası
içinde: Hayvanların işe yarayıp
yaramayacakları görünüşlerinden belli olur
ancak insanların kötü huylu olup olmadıkları
dışarıdan anlaşılamaz.
8. Her damardan kan alınmaz: Herkesten
yardım istenmez, istense de alınamaz.
9. Her deliğe elini sokma, ya yılan çıkar ya
çıyan: Sonunu düşünmeden sana zararı
dokunma olasılığı bulunan
davranışlarda bulunma.
10. Her güzelin bir kusuru vardır: Her iyi şeyin
hoşa gitmeyen bir yönü, her güzelin kusurlu
bir tarafı vardır.
11. Her koyun kendi bacağından asılır: Herkes
davranışlarından sorumludur, hatasının
cezasını kendisi çeker.
12. Her kuşun eti yenmez: Herkes zorbalığa
boyun eğmez, buna karşı gelecekler de çıkar.
13. Her yiğidin bir yoğurt yiyişi
vardır: Herkesin kendine özgü bir çalışma
yöntemi, bir iş yapma biçimi vardır.
14. Herkesin aklı bir olsa koyuna çoban
bulunmaz: Herkes
aynı şeyi bilse ve yapabilseydi, geri kalan
işleri yapacak kimse bulunamazdı.
15. Huy canın altındadır: İnsanı
alışkanlıklarından, huylarından vazgeçirmek
mümkün değildir.
16. Irmaktan geçerken at değiştirilmez: Bir
yöntemden başka bir yönteme geçiş tehlikeli
bir durum veya zamanda yapılmamalıdır.
17. Isıracak it (köpek) dişini (dişlerini)
göstermez: Kötülük edecek kimse önceden
haber vermez, belli etmez.
18. Isıramadığın (bükemediğin) eli öp başına
koy: Düşmanını yenemiyorsan ona hoş
görünmeye çalışarak kötülüğünden kendini
koru.
19. İçi beni yakar, dışı eli (seni) yakar: Dış
görünüşü ile başkalarının hoşuna giden bir
şeyin veya durumun gerçekte kötü yönleri
olabilir.
20. İki cambaz bir ipte oynamaz: Kurnazlıkta
eşit olan iki kimse birbirlerini aldatamaz.
21. İki dinle bir söyle: Çok konuşmak doğru
değildir.
22. İki el bir baş içindir: Ancak kendi geçimini
sağlayabilenler, başkalarına yardım edecek
bir durumda değildir.
23. İki kaptan bir gemiyi batırır: Bir işi iki kişi
yürütemez.
24. İnsan beşer, kuldur şaşar: Kişinin zaman
zaman şaşırmasını, yanılmasını hoş görmek
gerekir.
25.İş bilenin kılıç kuşanın: Her şey, onu gereği
gibi kullanmasını bilene yakışır.
26. İş insanın aynasıdır: Bir kimsenin nasıl bir
kişi olduğu yaptığı işlerden anlaşılır.
27. İşleyen demir pas tutmaz (ışıldar): Tembel
tembel oturan kimse hantallaşır, iş yapma
yeteneğini yitirir, çalışan kimse
gittikçe açılır, daha yararlı işler yapar.
28. İt ürür, kervan yürür: Gerçekleşmesi doğal
olan işler engellenemez. (ürümek: Havlamak)
 Sınavlarda Cıkabilecek
.
K-L
Atasözleri
1. Kaçanın anası ağlamamış: Tehlikeden
kaçan kazançlı çıkmış.
2. Kanaat gibi devlet olmaz: Elindekiyle
yetinmesini bilen kişi yokluk nedir bilmez.
3. Kanatsız kuş uçmaz: Gereken koşullarla
donanıp güçlenmeyen kişi amacına ulaşamaz.
4. Kara gün kararıp kalmaz: İnsanın sıkıntılı
zamanı sürüp gitmez, arkasından iyi günler
de gelir.
5. Kara haber tez duyulur: Ölüm gibi kötü
haber çabuk yayılır.
6. Karaman’ın koyunu sonra çıkar oyunu: Bir
şeye tam güvenmeyip ileride ne olacağı
konusunda bilgi sahibi olunamadığı
durumlarda kullanılan bir söz.
7. Karga kekliği taklit edeyim derken kendi
yürüyüşünü şaşırmış: Görgüsüz kişi, görgülü
kişinin yaptığını yapmaya
kalkışırsa beceremez, kendisinin doğal
davranışını da yitirir,
gülünç duruma düşer.
8. Karpuz kabuğunu görmeden denize
girme: Bir işi en uygun zamanı gelmeden
yapma.
9. Kaymağı seven mandayı yanında
taşır: Sevdiği şeyden yoksun kalmak
istemeyen kişi, onu sağlayacak araçları eli
altındabulundurmalı ve bunun için gereken
sıkıntılara katlanmalıdır.
10. Kel başa şimşir tarak: Birçok gereksinimi
varken gereksiz özenti ve gösterişle
uğraşanlar için kullanılan bir söz.
11. Kısmet gökten zembille
inmez: Çalışmayanın kısmeti olmaz.
12. Kızım sana söylüyorum (dedim) gelinim sen
anla (işit): 1. Doğrudan doğruya kendisine
söylenemeyen düşüncelerin o kimsenin çok
yakınına söylendiğinde kullanılan bir söz.
2. Herhangi birine dolaylı olarak söylenecek
uyarı söz konusu olduğunda kullanılan bir
söz.
13.Komşunun tavuğu, komşuya kaz
görünür: Başka bir kimsenin malı bize
olduğundan daha değerli görünür.
14. Köpekle dalaşmaktan çalıyı dolaşmak
yeğdir: Edepsiz kimse ile uğraşmamak için
onun bulunduğu yerden uzaklaşmak gerekir.
15.Kör satıcının kör alıcısı olur: Herkes
dengiyle iş yapar.
16. Körle yatan şaşı kalkar: Değersiz, kötü
kimselerle ilişki kuranlar kötü huylar
edinirler.
17. Kurunun yanında yaş da
yanar: Beğenilmeyen tutumlarından dolayı
cezalandırılan kişiler yanında suçsuzlar da
suçlular gibi
hırpalanırlar.
18. Kuzguna yavrusu şahin (Anka, güzel)
görünür: Herkesin kendi yarattığı şey çirkin
de olsa gözüne güzel görünür.
19. Laf torbaya girmez: Ağızdan çıkan bir
söz, artık gizli kalmaz, herkes onu duyar.
20. Lafla peynir gemisi yürümez: Şöyle
yaparım,
böyle yaparım demekle yapılması gereken iş
yapılmaz.
21. Leyleğin ömrü (günü) laklakla geçer: Boş,
anlamsız konuşanların durumunu anlatmak
için söylenen bir söz.
22. Lodosun gözü yaşlı olur: Lodos genellikle
yağmur getirir.
 Sınavlarda Cıkabilecek
.
M-N-O-Ö
Atasözleri
1. Mal canın yongasıdır: İnsan, malına
gelen zarardan, canına gelmişçesine acı
duyar.
2. Mal da yalan mülk de yalan, var biraz da
sen oyalan: Bu dünya gelip geçicidir, mala
mülke fazla değer vermemek gerekir.
3. Mazlumun ahı yerde kalmaz: Zulüm gören
ve bundan dolayı canı yanan kimsenin
bedduası tutar.
4. Merhametten maraz doğar (hasıl
olur): Kimi kişiler, kendilerine acıyıp iyilik
edenlerin başını derde sokarlar veya bu iyiliği
kötüye kullanırlar.
5. Meyve veren ağaç taşlanır: Bilgili, hünerli,
işinde başarılı olan kimseler kıskanılır,
eleştirilir ve işlerini yapmaları zorlaştırılır.
6. Mızrak çuvala sığmaz (girmez): Herkesin
gözü önündeki gerçekler örtbas edilemez.
7. Minareyi çalan kılıfını hazırlar: Kolay
kolay gizlenemeyecek denli büyük bir suç
işleyen kişi, bunun ortaya çıkmaması için
gereken önlemleri daha önce alır.
8. Misafir on kısmetle gelir; birini yer,
dokuzunu bırakır: Tanrı, konuğun yediğinden
kat kat fazlasını, konuk ağırlıyor diye, ev
sahibine verir.
9. Mum (çıra) dibine ışık vermez: Bir kimse,
başkalarına bol bol yaptığı yardımı kendi
yakınlarına yapmaz.
10. Namaza meyli olmayanın kulağı ezanda
olmaz: Kişi yapmak istemediği işin
ayrıntılarıyla ilgilenmez.
11. Ne karanlıkta yat, ne kara düş gör: Her
konuda tedbirli ve ihtiyatlı olmak büyük
yarar sağlar ancak tedbirli ve
ihtiyatlı olursak tehlikeleri kolaylıkla
başımızdan kovabiliriz.
12. Ne sakala minnet ne bıyığa: İnsan en
yakın akrabalarından bile yardım
istemeyerek kendi imkânlarıyla yetinmelidir.
13. Ne yârden geçilir ne serden: İnsan ne
kendinden ne de sevdiklerinden kolay kolay
vazgeçemez.
1. Oğlan yetir, kız yetir; ağır yükü sen
götür: Çocuk büyütmek, evi yönetmek hep
annenin görevi olduğundan anne olmak
kolay iş değildir.
2. Olacakla öleceğe çare bulunmaz: İnsanın
alnına yazılmış olan şeyler önlenemez.
3.Olan dört bağlar, olmayan dert
bağlar: Zengin, giyinir, kuşanır, istediği gibi
yaşar; fakirse yoksulluğun acısını çeker.
4. Olsa ile bulsayı ekmişler, yel ile yuh
bitmiş: Şu iş şöyle olsa, bu iş böyle olsa
diyerek istediğimiz sonuca varamayız, elde
etmek istediğimiz sonucu çalışmakla
gerçekleştirmeliyiz.
5. Otu çek, köküne bak: Kişinin kimliğini
öğrenmek için soyunu sopunu bilmek gerekir.
6. Otuz iki dişten çıkan, otuz iki mahalleye
yayılır: Bir ağızdan çıkan söz, başkalarının
ağzına geçer, her tarafa yayılır.
7. Öfke baldan tatlıdır: Öfkeye kapıldığında
bağırıp çağırmak insanı rahatlatır.
8. Öfkeyle kalkan zararla (ziyanla)
oturur: Kişi, öfkeli zamanında duygusunun
etkisi altındadır. İyi düşünemez; yaptığı
taşkınca işin nasıl bir sonuç doğuracağını
hesap edemez. Sonunda bu ölçüsüz, yanlış
davranışının zararını görür.
9. Öksüz hırsızlığa çıkarsa ay ilk akşamdan
doğar: Talihsiz kimse bir şeyden
yararlanmaya kalkışsa karşısına akla
gelmedik engeller çıkar.
10. Ölmüş koyun (eşek) kurttan korkmaz: Her
şeyini kaybetmiş olan kişinin düşmanına bir
şey kaptırmaktan korkusu olmaz.
11. Önce iğneyi kendine batır, sonra çuvaldızı
ele: Başkasına zararı dokunacak bir davranışı
yapmadan önce iyi düşün, kendi kendini
eleştir.
12. Öpmeye niyeti olmayan “Yanağın nerede?”
diye sorar: Bir işi yapmaya niyeti olmayan,
istek duymayan kişi, bunu
davranışlarıyla belli eder.
 Sınavlarda Cıkabilecek
.
P-R-S-Ş
Atasözleri
1. Paça ıslanmadan balık tutulmaz: Hiçbir
nimet zahmet çekilmeden, özveriye
katlanılmadan elde edilemez.
2. Papaz her gün pilav yemez: 1. Bir insanı
hep aynı hileyle kandıramazsın. 2. İnsan
zaman zaman değişiklik ister. 3. Her zaman
aynı fırsat ele geçmez.
3. Para peşin, kırmızı meşin: Her işin karşılığı
anında ödenmelidir.
4. Paran çoksa (borcun yoksa) kefil ol, işin
yoksa şahit ol: Tanıklık boş oturan
kimselerin, kefillik ise parası çok olan
kimselerin işidir.
5. Parayı veren düdüğü çalar: Parasını veren
kimse, istediği şeyi elde eder.
6. Pilavdan dönenin kaşığı kırılsın: Yararlı bir
şeyi elde etmek için sonuna kadar
uğraşılmalı, direnilmelidir.
7. Rüşvet kapıdan girince insaf (iman) bacadan
çıkar: İşini herkese eşit davranarak yapmak
zorunda olan bir görevli, kendisine çıkar
sağlayan kimselere ayrıcalık tanıyorsa o kişi
hak, adalet, insaf gibi duygulardan yoksun
demektir, onun gözü paradan, maldan başka
bir şey görmez.
8. Rüzgâr eken fırtına biçer: Herkesin zarar
görmesine yol açacak işler yapan kimse, çok
sert tepkilerle karşılaşır ve sonunda en büyük
zarara kendisi uğrar.
9. Rüzgâr esemeyince yaprak oynamaz (dal
kımıldamaz): Her durumu meydana getiren
bir etken vardır.
10. Rüzgâra (karşı) tüküren, kendi yüzüne
tükürür: Bilgi, beceri, fizikî güç gibi
yönlerden kendisinden üstün olanlarla
mücadeleye giren bir kimse bu mücadelede
yenik düşer, birtakım kayıplara uğrar.
11. Rüzgârın önüne düşmeyen, yorulur: Genel
gidişe ayak direten boşuna çaba harcamış
olur, bir yere varamaz.
1. Sabır acıdır, meyvesi tatlıdır: Sabır zor bir
iştir ancak güzel sonuçları vardır.
2. Sabreyle işine, hayır gelsin başına: Bir işi
yaparken acele etmez, sabrederseniz hayırlı
sonuçlara varırsınız.
3. Sakınılan göze çöp batar: Üzerine çok
düşülen şeyler genellikle kazaya veya zarara
uğrar
4. Sakla samanı, gelir zamanı: Gereksiz
görülen şey ileride gerekli olabilir.
5. Sarımsağı gelin etmişler de kırk gün kokusu
çıkmamış: İnsanlar kötü yanlarını kolay
kolay belli etmezler, haklarında yargıda
bulunmakta acele edilmemelidir.
6. Sayılı günler (gün) tez (çabuk) geçer: Bir
işin yapılması veya gerçekleşmesi için
konulmuş olan belli bir süre çabucak geçer.
7. Selam verdik, borçlu çıktık: Küçük bir ilgi
gösterdik, üzerimize büyük bir iş yüklendik.
8. Soran yanılmamış (yorulmamış): Bilmediği
şeyi bir bilene soran, en zor işlerin bile
üstesinden gelir; sormayan ise güçlükler
içinde yuvarlanır gider.
9. Söz gümüşse sükut altındır: Susmak bazen
konuşmaktan daha iyi sonuç verir.
10. Su testisi su yolunda kırılır: Bir kişi amaç
edindiği işte kazaya uğrar.
11. Su yatağını bulur: Bir şeyi yapma isteği ve
gücü bulunan kimse, uygun bir çalışma yönü
ve alanı bulur.
12. Sürüden ayrılanı (ayrılan koyunu,) kurt
kapar: Arkadaşların yardımıyla yapılan veya
bir amaç uğruna topluca girişilen bir işten
ayrılanlar zarara uğrarlar.
13. Sütten ağzı yanan yoğurdu (ayranı)
üfleyerek yer (içer): Bir olaydan gerekli dersi
alan, sonra uyanık davranır.
14. Şaşkın misafir, ev sahibini ağırlar:
Başkalarının görev ve yetkilerine karışmak
ahmaklıktır.
15. Şeytanla ortak buğday eken
samanını alır: Ortağı kurnaz, düzenbaz
olanın eline kârdan bir şey geçmez.
 Sınavlarda Cıkabilecek
.
T-U-Ü
Atasözleri
1. Tarlada izi olmayanın harmanda sözü (yüzü)
olmaz: Kendini işe vermeyenden, bir iş
üretmeyenden hayır gelmez.
2. Taşıma su ile değirmen dönmez: İşi yapacak
olanda yeteri kadar güç bulunmadıkça
başkalarının küçük katkılarıyla
sürekli ve büyük bir iş yürütülemez.
3. Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır: Gönül
alıcı, okşayıcı sözlerle karşımızdakinin inadı
yenilebilir.
4. Tavşan dağa küsmüş, dağın haberi
olmamış: Önemsiz kişi, önemli kişiye küsse
önemli kişinin umurunda bile olmaz.
5. Tebdilimekânda ferahlık vardır: Sağlık veya
görev değişikliği nedeniyle bir yerden başka
bir yere gitmek huzur
sağlar. (tebdilimekân: Yer değiştirme)
6. Tek kanatla kuş uçmaz: Gereken koşullarla
donanıp güçlenmeyen kişi amacına ulaşamaz.
7. Tekkeyi bekleyen çorbayı içer: Bir şeyi elde
etmek için bazı sıkıntılara katlanmak gerekir
8. Tembele iş buyur, sana akıl öğretsin:
Tembel, kendisine buyurulan işi yapmamak
için ya onun yapılmasına ihtiyaç
bulunmadığını söyler ya da buyurulan
biçimde değil, kendisinin
işine gelen biçimde yapmayı önerir.
9. Terzi kendi söküğünü dikemez: İnsanlar
başkalarına yaptıkları hizmetleri kendilerine
yapamazlar.
10.Teşbihte hata olmaz (olmasın): Yeri geldiği
zaman çirkin, kaba
bir benzetme ile anlatıma daha etkili bir hava
verilmesi saygısızca bir davranış değildir,
kimse bundan alınmamalıdır.
11. Tilkinin dönüp dolaşıp geleceği yer kürkçü
dükkânıdır: Bir kişi ne kadar farklı yerlerde
yaşarsa yaşasın, ne kadar farklı işlerle
uğraşırsa uğraşsın, bağlı bulunduğu çevreye
veya işe dönmek zorunda kalır.
12. Ucuz etin yahnisi yavan (tatsız)
olur: Ucuza mal olan şeyler niteliksizdir.
13. Uçan kuş aç kalmaz: Yaşam kavgası
vermeyi bilen ne yapar yapar rızkını çıkarır.
14. Ufak at da civcivler yesin: Çok yalan
söyleyen veya olayları abartan kişilere
inandırıcı olmadığını belirtmek için söylenen
söz.
15.Ulu sözü dinlemeyen, uluyakalır:
Büyüklerin verdiği her öğüt yaşadıkları veya
tanık oldukları bir olaya dayanır, bir
büyüğün kulak ardı ettiğimiz sözünün
önemini, başımız derde girip
sızlanmaya başladığımız zaman anlarız.
16. Ummadığın taş baş yarar: Küçük veya
önemsiz şeyler de çoğu kez büyük etkiler
yapabilir.
17. Umut, fakirin (garibin) ekmeğidir: Yoksul
kişi, hep yakında bolluğa, rahata kavuşma
umudu içinde yaşar.
18. Utanma pazar, dostluğu bozar: Taraflar
birbirine ne denli yakın da olsalar bir
alışverişte açıkça konuşup anlaşmaları
gerekir, ayıp olur kaygısıyla başta
değinilmeyen konular yüzünden sonradan
araya soğukluk, kırgınlık girer.
19. Uzak menzile yavaş gitmeli: Zaman
alacak işler aceleye getirilmemelidir.
20. Üzüm üzüme baka baka kararır: Her
zaman bir arada bulunan, arkadaşlık eden
kimselerin huyları birbirine benzemeye
başlar.
21. Üzümünü ye de bağını sorma:
Yararlandığın şeyin nereden geldiğini
araştırma.
 Sınavlarda Cıkabilecek
.
V-Y-Z
Atasözleri
1. Vakit nakittir: Zaman çok değerlidir, boşa
harcanmamalıdır.
2. Vakitsiz öten horozun başını keserler: Her
söz yerinde ve zamanında söylenmelidir,
zamansız ve yersiz söylenen sözler
büyük zararlara yol açabilir.
3. Veren el, alandan üstündür: Yardımını
esirgemeyen, eli açık olan kimseye herkes
saygı gösterir.
4. Vermeyince (vermemiş) Mabut, neylesin
Sultan Mahmut: Tanrı, rahat bir yaşam veya
yetenek kısmet etmemişse kulun elinden bir
şey gelmez.
5. Ya işten artar ya dişten: Para biriktirmek
için çok çalışmak ya da savurgan olamamak
gerekir.
6. Yalancının evi yanmış, kimse inanmamış:
Yalan söylemeyi huy edinen kimsenin
sözlerine, gerçeği söylediği zaman bile
inanılmaz.
7. Yalnız taş, duvar olmaz: Nasıl bir tek taş ile
duvar örülmezse insan da tek başına önemli
bir işi başaramaz, başkalarıyla
ilişki kurmak, işbirliği yapmak zorundadır.
8. Yarası olan gocunur (gocunsun): Bir işte
sorumlu aranırken kusuru olan kimse telaşa
düşer.
9. Yarım elma, gönül (hatır) alma: Armağan
küçük de olsa gönül almaya yeter.
10. Yarım hekim candan eder, yarım hoca
dinden eder: Bir iş, uzmanına değil de o işten
anlamayana yaptırılırsa istenilen
değil, ters bir sonuç elde edilir.
11. Yaş kesen baş keser: Çeşit çeşit yararları
olan ağacı sadece odun sağlamak için kesen
insan canına kıymış gibi büyük bir suç işlemiş
olur.
12. Yatan aslandan, gezen tilki yeğdir (iyidir):
Az güçlü olup çalışan, çok güçlü olup
çalışmayandan daha
başarılı olur.
13. Yazın başı pişenin, kışın aşı pişer: 1. Yazın
güneş altında çalışan, ailesinin kışlık
ihtiyacını kazanır. 2. gençliğinde çok çalışıp
varlık edinen hastalığında veya ihtiyarlığında
rahat eder.
14. Yel kayadan ne koparır (alır, anlar,
aparır): Sağlam karakterli kişiler, sağlam
temele dayanan işler önemsiz etkilerle
sarsılmaz.
15. Yılanın başı küçükken ezilir: Büyüyeceği
belli olan her tehlike daha en başta
önlenmeli, düşman güçlenip büyük zarar
verecek duruma gelmeden tedbir alınmalıdır.
16. Yuvarlanan taş yosun tutmaz: Sürekli
olarak iş değiştiren bir kimse başarı
kazanamaz.
17. Yuvayı dişi kuş yapar: Evin kadını
anlayışlı, idareci ve tutumlu olursa ancak o
zaman evde dirlik düzenlik sağlanır.
18. Yüzü güzel olanın huyu (da) güzel
olur: İnsanın yüzü, içinin aynasıdır, güler yüz
hoşgörülü, iyi niyetli, uyuşma eğilimli,
temiz yürekli kişilerde bulunur; içinde
kötülük bulunan kişinin duyguları da yüzüne
vurur, kendisini çirkinleştirir.
19. Zahmetsiz rahmet olmaz: Sıkıntı, güçlük
çekmeden iyi ve güzel işler başarılamaz.
20. Zararın neresinden dönülse kârdır: Sürüp
giden zararlı bir işten ne kadar erken
vazgeçersek daha sonra uğrayacağımız zararı
o kadar azaltmış oluruz.
21. Zenginin horozu bile yumurtlar: Paralı kişi
başarılı olunamayacak sanılan işlerden bile
kâr sağlama yolunu bulur.
22. Zora dağlar dayanmaz: Zor kullanan
kişilere çok güçlü sanılan kimseler bile boyun
eğer.
23. Zürefanın düşkünü, beyaz giyer kış
günü: Daha önce iyi bir durumda olan kişi bu
konumunu kaybettiğinde uygun olmayan,
yersiz davranışlarda bulunur.