Hö Thèng TH NG Tin Quang: Tæng C NG Ty B U Chýnh Viôn TH NG Viöt Nam

Tæng c«ng ty b−u chÝnh viÔn th«ng viÖt nam
Trung t©m th«ng tin b−u ®iÖn
HÖ thèng th«ng tin quang

TËp 2
Biªn so¹n: TS. Vò V¨n San
HiÖu ®Ýnh: GS. TSKH. §ç Trung T¸
Nhμ xuÊt b¶n b−u ®iÖn

Hμ néi 2002
Lêi giíi thiÖu
H¬n 10 n¨m ®æi míi, c¬ së h¹ tÇng viÔn th«ng vμ c«ng nghÖ th«ng tin
cña ViÖt Nam cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn ®ét ph¸ gãp phÇn rÊt quan träng vμo
viÖc thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc.
Tõ mét m¹ng l−íi viÔn th«ng víi c«ng nghÖ analog l¹c hËu, ViÔn th«ng
ViÖt Nam ®· tiÕn hμnh mét cuéc çch m¹ng khoa häc vμ c«ng nghÖ ch−a tõng
cã, ®i th¼ng vμo hiÖn ®¹i, b»ng chiÕn l−îc t¨ng tèc ®Ó chuyÓn toμn bé m¹ng
l−íi cò sang m¹ng míi linh ho¹t víi kü thuËt sè tiªn tiÕn, ®¸p øng mäi nhu
cÇu vÒ dÞch vô viÔn th«ng cho ®Êt n−íc. M¹ng viÔn th«ng ViÖt Nam ®· cã
m¹ng ®−êng trôc çp sîi quang hiÖn ®¹i kÕt nèi víi çc m¹ng çp quang quèc
tÕ trªn biÓn vμ lôc ®Þa vμ hÖ thèng çc ®μi vÖ tinh ®Ó liªn l¹c víi çc quèc gia
trªn thÕ giíi.
Trong sù ph¸t triÓn cña m¹ng viÔn th«ng ViÖt Nam, th«ng tin quang ®·
cã nh÷ng ®ãng gãp ®Çu tiªn vμ rÊt quan träng vÒ c¶ quy m« ph¸t triÓn còng
nh− n©ng cao chÊt l−îng toμn m¹ng. HÖ thèng th«ng tin b»ng çp sîi quang lμ
hÖ thèng truyÒn dÉn víi kü thuËt vμ c«ng nghÖ tiªn tiÕn nhÊt, cho phÐp t¹o ra
çc tuyÕn truyÒn dÉn dμi vμ dung l−îng rÊt lín, nã tiÒm tμng kh¶ n¨ng truyÒn
t¶i l−u l−îng b¨ng réng vμ cung cÊp cïng lóc nhiÒu dÞch vô linh ho¹t, chÊt
l−îng cao. V× vËy, th«ng tin quang sÏ ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn m¹ng truyÒn
dÉn trong thêi gian tíi ®©y, ®Æc biÖt lμ phôc vô cho ph¸t triÓn ®ét ph¸ Internet
tèc ®é cao vμ çc dÞch vô IP.
Çc hÖ thèng th«ng tin quang ®ang khai th¸c hiÖn nay míi chØ tËn dông
®−îc mét phÇn nhá kh¶ n¨ng cña nã. C«ng nghÖ th«ng tin sîi quang vÉn ®ang
tiÕp tôc ph¸t triÓn rÊt m¹nh ë tr×nh ®é cao vμ v× thÕ cÇn tiÕp tôc t×m hiÓu, khai
ph¸ vμ cã gi¶i ph¸p ¸p dông nã cã hiÖu qu¶ h¬n trªn m¹ng l−íi.
Lμ mét çn bé nghiªn cøu víi nhiÒu n¨m chuyªn s©u vÒ lÜnh vùc th«ng
tin quang, víi kiÕn thøc vμ kÕt qu¶ thu ®−îc trong qu¸ tr×nh lμm viÖc t¹i ViÖn
Khoa häc kü thuËt B−u ®iÖn thuéc Häc viÖn c«ng nghÖ B−u chÝnh ViÔn th«ng
cña m×nh, TiÕn sÜ Vò V¨n San ®· t©m huyÕt biªn so¹n cuèn “HÖ thèng th«ng
tin quang” nμy. Cuèn s¸ch gåm hai tËp cã néi dung phong phó mang tÝnh hiÖn
®¹i tiÕp cËn víi c«ng nghÖ çp sîi quang, hÖ thèng th«ng tin quang, vμ cÊu
tróc m¹ng quang. Çc phÇn néi dung ®−îc dÉn d¾t vμ ph©n tÝch kh¸ s©u s¾c
theo h−íng g¾n liÒn víi thùc tiÔn. Cuèn s¸ch sÏ rÊt bæ Ých cho ng−êi lμm c«ng
t¸c kü thuËt chuyªn ngμnh ®Ó cã thªm nh÷ng th«ng tin h÷u hiÖu trong viÖc
ho¹ch ®Þnh ph¸t triÓn m¹ng, tÝnh to¸n thiÕt kÕ cÊu h×nh tuyÕn vμ lùa chän ¸p
i
dông nh÷ng tiÕn bé kü thuËt, c«ng nghÖ míi vÒ th«ng tin quang. Cuèn s¸ch
còng gióp cho çc b¹n trÎ, çc häc viªn ®¹i häc vμ sau ®¹i häc muèn t×m hiÓu
mét çch hÖ thèng vÒ th«ng tin quang ®ang ®−îc sö dông cã hiÖu qu¶ trªn
m¹ng l−íi viÔn th«ng ViÖt Nam còng nh− nh÷ng xu h−íng ph¸t triÓn th«ng tin
quang trªn thÕ giíi.
Xin tr©n träng giíi thiÖu cïng b¹n ®äc.
Bé tr−ëng
Bé B−u chÝnh ViÔn th«ng
GS. TSKH §ç Trung T¸
ii
môc lôc
Môc lôc
Ch−¬ng - 7 hÖ thèng th«ng tin quang nhiÒu kªnh 239
7.1. Çc hÖ thèng th«ng tin quang WDM 240
7.1.1. Nguyªn lý c¬ b¶n cña ghÐp b−íc sãng quang 241
7.1.2. Çc tham sè c¬ b¶n cña thμnh phÇn thiÕt bÞ WDM 244
7.1.3. C«ng nghÖ thμnh phÇn thiÕt bÞ WDM 245
7.1.3.1. Çc c«ng nghÖ WDM vi quang 246
7.1.3.2. Çc c«ng nghÖ WDM ghÐp sîi 253
7.1.4. Çc thiÕt bÞ trong hÖ thèng WDM 255
7.1.4.1 Çc thiÕt bÞ ghÐp vμ gi¶i ghÐp 255
7.1.4.2 ThiÕt bÞ ghÐp vμ läc xen rÏ 257
7.1.4.3 Bé ghÐp h×nh sao qu¶ng b¸ 260
7.1.4.4 Çc bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng 262
7.1.4.5 Çc thiÕt bÞ nèi chÐo quang 265
7.1.4.6 Bé biÕn ®æi b−íc sãng 268
7.1.4.7 Çc thiÕt bÞ ph¸t vμ thu WDM 271
7.1.5. Çc hÖ thèng ®iÓm-®iÓm dung l−îng lín 273
7.1.6. M¹ng ph©n bè vμ quang b¸ 275
7.1.7. M¹ng WDM ®a truy nhËp 277
7.1.8. Çc ®Æc tÝnh hÖ thèng th«ng tin quang WDM 280
7.1.8.1 Xuyªn kªnh tuyÕn tÝnh 281
7.1.8.2 Xuyªn kªnh phi tuyÕn 284
7.1.8.3 §Æc ®iÓm thiÕt kÕ hÖ thèng WDM 288
7.2. HÖ thèng ghÐp kªnh quang theo tÇn sè OFDM 290
7.2.1. C«ng nghÖ ban ®Çu cña OFDM 292
7.2.2. øng dông OFDM trong m¹ng viÔn th«ng t−¬ng lai 293
7.3. GhÐp kªnh quang ph©n chia theo thêi gian OTDM 293
7.3.1. Nguyªn lý ghÐp kªnh trong hÖ thèng OTDM 294
7.3.2. Ph¸t tÝn hiÖu trong hÖ thèng OTDM 295
7.3.3. Nguyªn lý gi¶i ghÐp kªnh vμ xen rÏ trong hÖ thèng OTDM 297
7.3.4. N¨ng lùc hÖ thèng OTDM 302
7.4. GhÐp kªnh sãng m¹ng phô SCM 304
7.4.1. HÖ thèng th«ng tin quang SCM t−¬ng tù 305
7.4.2. HÖ thèng th«ng tin quang SCM sè 308
7.4.3. HÖ thèng th«ng tin quang SCM nhiÒu b−íc sãng 311
i
Ch−¬ng - 8 KhuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium 313
8.1. Giíi thiÖu çc lo¹i khuÕch ®¹i quang 313
8.2. KhuÕch ®¹i laser b¸n dÉn 316
8.2.1. Çc ®Æc tÝnh cña SLA 316
8.2.2. Líp chèng ph¶n x¹ 320
8.2.3. Çc øng dông cña khuÕch ®¹i laser 321
8.3. KhuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium 321
8.3.1. CÊu tróc vμ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña bé khuÕch ®¹i quang sîi EDFA 321
8.3.2. KhuÕch ®¹i cña bé khuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium 326
8.3.2.1. C«ng suÊt vμ b−íc sãng b¬m trong bé khuÕch ®¹i EDFA 327
8.3.2.2. KhuÕch ®¹i trong bé khuÕch ®¹i EDFA 330
8.3.2.3. Phæ khuÕch ®¹i cña EDFA 337
8.3.3. NhiÔu trong bé khuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium 339
8.3.3.1. NhiÔu quang trong EDFA 339
8.3.3.2. NhiÔu c−êng ®é trong EDFA 341
8.3.3.3. HÖ sè nhiÔu 345
8.3.4. Çc ®Æc tÝnh phô thuéc nhiÖt ®é cña EDFA 348
8.3.5. Tèi −u sîi pha t¹p Erbium 349
8.4. Çc øng dông cña EDFA trong çc hÖ thèng th«ng tin quang 351
8.4.1. CÊu tróc thiÕt bÞ EDFA trong øng dông th«ng tin quang 351
8.4.1.1. Çc cÊu h×nh EDFA tiªu chuÈn 351
8.4.1.2. Çc cÊu h×nh EDFA c¶i tiÕn 352
8.4.2. Çc øng dông cña EDFA trong çc hÖ thèng th«ng tin quang 358
8.4.2.1. Çc øng dông trªn çc hÖ thèng tuyÕn tÝnh sè 359
8.4.2.2. Çc øng dông trong hÖ thèng analog 363
8.4.2.3. Nh÷ng øng dông trong m¹ng néi h¹t 365
8.5. HÖ thèng th«ng tin quang sö dông khuÕch ®¹i quang 367
8.5.1. Giíi thiÖu chung 367
8.5.2. Tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu ®iÖn cña hÖ thèng cã khuÕch ®¹i quang 368
8.5.3. §é nh¹y thu cña bé thu cã khuÕch ®¹i quang 373
8.5.4. CÊu h×nh hÖ thèng sö dông khuÕch ®¹i quang 376
Ch−¬ng- 9 Bï t¸n s¾c cho çc hÖ thèng

th«ng tin quang 381
9.1. §Æc ®iÓm hÖ thèng phô thuéc t¸n s¾c 381
9.2. Kü thuËt bï t¸n s¾c sau 383
9.3. Kü thuËt bï t¸n s¾c tr−íc 384
9.3.1. Kü thuËt chirp tr−íc 384
9.3.2. §iÒu biÕn tÇn sè thuÇn nhÊt 387
ii
9.3.3 TruyÒn dÉn hç trî t¸n s¾c 387
9.3.4 Chirp do sîi sinh ra 389
9.4. Bï t¸n s¾c b»ng sîi t¸n s¾c cao 391
9.5. Bï t¸n s¾c b»ng bé läc c©n b»ng quang 394
9.6. Bï t¸n s¾c b»ng çch tö Bragg sîi 396
9.6.1 Çch tö ®ång d¹ng chu kú 397
9.6.2 Çch tö sîi chirp 398
9.6.3 Bé ghÐp mode chirp 401
9.7. Bï t¸n s¾c b»ng kÕt hîp pha 401
9.7.1. Nguyªn lý ho¹t ®éng 401
9.7.2. Bï theo nguyªn lý tù ®iÒu chÕ pha 402
9.7.3. Ph¸t tÝn hiÖu kÕt hîp pha 404
9.7.4. ¶nh h−ëng cña khuÕch ®¹i cã chu kú 405
9.8. Bï t¸n s¾c b¨ng réng 406
9.8.1. Bï t¸n s¾c cho hÖ thèng ghÐp kªnh theo thêi gian 406
9.8.2. Bï t¸n s¾c cho hÖn thèng ghÐp kªnh theo b−íc sãng WDM 408
9.9 Bï t¸n s¾c cho hÖ thèng cù ly xa 409
Ch−¬ng-10 M¹ng th«ng tin quang 411

10.1. M¹ng néi h¹t vμ thuª bao quang 411
10.1.1. Çc cÊu tróc m¹ng quang 411
10.1.1.1 Bus sîi quang 411
10.1.1.2 CÊu tróc h×nh sao 417
10.1.1.3 CÊu tróc ring 420
10.1.1.4 Çc nót m¹ng quang an toμn 423
10.1.2. Çc hÖ thèng truy nhËp quang 425
10.1.2.1 Çc h×nh thøc truy nhËp sîi quang 425
10.1.2.2 Çc hÖ thèng th«ng tin quang trong m¹ng truy nhËp 427
10.2. M¹ng truyÒn t¶i quang thÕ hÖ sau NGN 434
10.2.1. Giíi thiÖu 434
10.2.2. CÊu tróc m¹ng truyÒn t¶i quang 437
10.2.3. Thùc tiÔn x©y dùng m¹ng truyÒn t¶i quang NGN 443
10.2.4. KÕt nèi trong m¹ng truyÒn t¶i quang 448
10.2.4.1. KÕt nèi kªnh b−íc sãng quang trong OTN 449
10.2.4.2. §Þnh tuyÕn b−íc sãng quang trong OTN 453
10.2.5. §iÒu khiÓn quang trong m¹ng OTN hiÖn t¹i vμ t−¬ng lai 457
10.2.5.1. M¶ng ®iÒu khiÓn chång lÊn quang IP tÜnh 458
10.2.5.2. M¶ng ®iÒu khiÓn chång lÊn quang IP ®éng 480
iii
Ch−¬ng-11 hÖ thèng th«ng tin quang soliton 489
11.1 Soliton sîi 489
11.1.1 Ph−¬ng tr×nh Schrodinger phi tuyÕn 489
11.1.2. Çc Soliton c¬ b¶n vμ soliton bËc cao 491
11.1.3. Çc Soliton tèi 494
11.2. Çc hÖ thèng th«ng tin quang Soliton 495
11.2.1 TruyÒn dÉn víi soliton 496
11.2.2 T−¬ng t¸c soliton 497
11.2.3 Chirp tÇn sè 499
11.2.4 ThiÕt bÞ ph¸t soliton 500
11.2.5 D·n soliton do suy hao g©y ra 502
11.2.6 KhuÕch ®¹i soliton 503
11.3 ThiÕt kÕ hÖ thèng soliton 505
11.3.1 ChÕ ®é soliton trung b×nh 505
11.3.2 NhiÔu bé khuÕch ®¹i 507
11.3.3 Jitter thêi gian 509
11.3.4 Mét sè kÕt qu¶ thùc nghiÖm 512
11.4 HÖ thèng soliton dung l−îng cao 513
11.4.1 ChÕ ®é ®o¹n nhiÖt 513
11.4.2 GhÐp kªnh ph©n cùc 514
11.4.3 KhuÕch ®¹i ph©n bæ 516
11.5 HÖ thèng soliton WDM 517
11.5.1 Va ch¹m soliton 517
11.5.2 DÞch chuyÓn tÇn sè do va ch¹m 518
11.5.3 Çc giíi h¹n do va ch¹m 520
Tμi liÖu tham kh¶o 522
Phô lôc A 531
Phô lôc B 532
Phô lôc C 533
ViÕt t¾t 536
------------------------------------------
iv
hÖ thèng th«ng tin quang - ch−¬ng 7
CH¦¥NG - 7
hÖ thèng th«ng tin quang nhiÒu kªnh

Trong çc hÖ thèng th«ng tin quang truyÒn dÉn sè, çc luång tÝn hiÖu ë cÊp thÊp sÏ
®−îc ghÐp l¹i víi nhau dùa trªn kü thuËt ghÐp kªnh ph©n chia theo thêi gian TDM (Time
Division Multiplexing) ®Ó t¹o nªn çc luång tÝn hiÖu cÊp cao h¬n, sau ®ã luång tÝn hiÖu
nμy ®−îc truyÒn dÉn trªn sîi quang. Nh− vËy, ®èi víi hÖ thèng th«ng tin quang b×nh
th−êng sÏ cã mét luång tÝn hiÖu quang truyÒn trªn mét sîi cho mét h−íng th«ng tin, vμ ®Ó
cã chiÒu ng−îc l¹i th× cÇn cã mét luång tÝn hiÖu quang trªn sîi thø hai. HÖ thèng nh− vËy
®−îc gäi lμ hÖ thèng mét kªnh quang (hay cßn gäi lμ hÖ thèng ®¬n kªnh quang) mμ ta ®·
xem xÐt trong çc ch−¬ng trªn cña tμi liÖu nμy. Trong vμi n¨m trë l¹i ®©y, c«ng nghÖ
th«ng tin quang ®· ®¹t ®−îc nhiÒu tiÕn bé ®¸ng chó ý vμ t¹o ra çc hÖ thèng th«ng tin
quang hiÖn ®¹i víi dung l−îng cao vμ cù ly xa. Næi bËt nhÊt lμ çc hÖ thèng th«ng tin
quang sö dông kü thuËt ghÐp kªnh quang. Trong hÖ thèng sÏ cïng mét lóc truyÒn nhiÒu
luång tÝn hiÖu quang trªn mét sîi nh»m môc tiªu t¨ng dung l−îng kªnh truyÒn dÉn. Çc
hÖ thèng nμy ®−îc gäi lμ hÖ thèng th«ng tin quang nhiÒu kªnh quang (hay hÖ thèng ®a
kªnh quang), vμ ®Ó ®¬n gi¶n cßn gäi lμ hÖ thèng th«ng tin quang nhiÒu kªnh.
Trong thùc tÕ hÖ thèng ®¬n kªnh, khi tèc ®é ®−êng truyÒn ®¹t tíi mét møc nμo ®ã
ng−êi ta ®· thÊy çc h¹n chÕ cña çc m¹ch ®iÖn trong viÖc n©ng cao tèc ®é còng nh− kÐo
dμi cù ly truyÒn dÉn. Khi tèc ®é ®¹t tíi hμng chôc Gbit/s, kho¶ng çch truyÒn dÉn ng¾n
l¹i, b¶n th©n çc m¹ch ®iÖn tö sÏ kh«ng thÓ ®¶m b¶o ®¸p øng ®−îc xung tÝn hiÖu cùc kú
hÑp; thªm vμo ®ã, chi phÝ cho çc gi¶i ph¸p trªn tuyÕn truyÒn dÉn trë nªn tèn kÐm v× cÊu
tróc hÖ thèng qu¸ phøc t¹p ®ßi hái c«ng nghÖ rÊt cao. Do ®ã, kü thuËt ghÐp kªnh quang ®·
ra ®êi nh»m kh¾c phôc ®−îc nh÷ng h¹n chÕ trªn. Çc phÇn tö quang trong hÖ thèng thiÕt
bÞ sÏ ®ãng vai trß chñ ®¹o trong viÖc thay thÕ ho¹t ®éng cña çc phÇn tö ®iÖn ë çc vÞ trÝ
xung yÕu ®ßi hái kü thuËt sö lý tÝn hiÖu nhanh. Kü thuËt ghÐp kªnh quang cßn tËn dông
®−îc phæ hÑp cña laser, ph¸t huy kh¶ n¨ng sö dông b¨ng tÇn rÊt lín cña sîi quang ®¬n
mode, t¹o ra çc cÊu tróc hÖ thèng vμ m¹ng th«ng tin quang hÕt søc linh ho¹t nh»m cèng
hiÕn cho m¹ng l−íi viÔn th«ng nh÷ng ®ãng gãp to lín cho hiÖn t¹i vμ t−¬ng lai. Çc hÖ
thèng th«ng tin quang nhiÒu kªnh còng ®ãng vai trß chñ ®¹o trong m¹ng truyÒn t¶i cña
m¹ng thÕ hÖ sau NGN (Next Generation Networks).
Ta thÊy r»ng, vÒ c¬ b¶n th× b¨ng tÇn tÝn hiÖu trong çc hÖ thèng th«ng tin quang cã thÓ
lín h¬n 1 THz v× tÇn sè mang cña sãng mang quang lín. Tuy vËy, trong thùc tÕ tèc ®é bit
truyÒn dÉn th−êng bÞ giíi h¹n t¹i 10 Gbit/s hoÆc nhá h¬n lμ do çc ¶nh h−ëng cña t¸n s¾c
sîi, çc hiÖu øng phi tuyÕn sîi vμ tèc ®é cña çc linh kiÖn ®iÖn tö. Sù truyÒn dÉn cña
nhiÒu kªnh quang trªn cïng mét sîi cã thÓ coi lμ mét ph−¬ng thøc ®¬n gi¶n sö dông dung
l−îng kh«ng h¹n chÕ cña sîi quang. Trong thùc tÕ, nh− ®· nãi ë trªn, ghÐp TDM ®iÖn chØ
®−îc sö dông cho çc hÖ thèng th«ng tin quang ®¬n kªnh. Trong ch−¬ng nμy sÏ tËp trung
vμo çc hÖ thèng sö dông kü thuËt quang lμ OTDM (Optical Time Division Multiplexing)
Vò v¨n san 239

vμ ghÐp kªnh ph©n chia b−íc sãng WDM (Wavelength Division Multiplexing). Kü thuËt
WDM lμ mét çch gäi cho kü thuËt ghÐp kªnh ph©n chia theo tÇn sè quang OFDM
(Optical Frequency Division Multiplexing). Çc hÖ thèng th«ng tin quang sö dông çc kü
thuËt nμy ®−îc gäi lμ çc hÖ thèng th«ng tin nhiÒu kªnh. Sù ph¸t triÓn cña çc hÖ thèng
nμy ®· thu hót mét sù quan t©m lín suèt nh÷ng n¨m 1990. Çc hÖ thèng th«ng tin quang
WDM ®· ®−îc thùc sù th−¬ng m¹i hãa réng r·i vμ cã hiÖu qu¶ tõ n¨m 1996. Trong nh÷ng
n¨m tíi ngoμi hÖ thèng WDM, sÏ cßn cã çc hÖ thèng OTDM triÓn khai réng r·i trªn thùc
tiÔn.
7.1 Çc hÖ thèng th«ng tin quang WDM

Quan niÖm vÒ ghÐp kªnh ph©n chia b−íc sãng WDM, hay ®Ó cho tiÖn xin gäi lμ ghÐp
b−íc sãng quang, tíi b©y giê kh«ng cßn míi n÷a [56]. Cho tíi n¨m 1977, khi mμ c«ng
nghÖ quang sîi b¾t ®Çu cã nhiÒu tiÕn bé th× ng−êi ta míi cã ®−îc gi¶i ph¸p thùc tÕ ®Çu
tiªn. Sau ®ã Ýt thêi gian, vμo ®Çu thËp kû 80, çc thiÕt bÞ ghÐp b−íc sãng quang ®· ®−îc
th−¬ng m¹i ho¸ ®Çu tiªn, nh−ng çc b−íc sãng ®−îc ghÐp l¹i chñ yÕu n»m ë hai vïng cöa
sæ kh¸c nhau. Trong d¹ng ®¬n gi¶n nhÊt th× WDM ®−îc sö dông ®Ó ph¸t ®i 2 kªnh kh¸c
nhau n»m trong hai cöa sæ truyÒn dÉn kh¸c nhau cña sîi quang. VÝ dô, mét hÖ thèng
th«ng tin quang ho¹t ®éng t¹i b−íc sãng gÇn 1,3 μm hiÖn t¹i cã thÓ ®−îc n©ng cÊp vÒ
dung l−îng b»ng çch thªm mét kªnh kh¸c cã b−íc sãng ho¹t ®éng gÇn 1,55 μm, do vËy
kho¶ng çch kªnh lμ 250 nm. Suèt trong nh÷ng n¨m 1980, ng−êi ta ®· tËp trung vμo viÖc
gi¶m kho¶ng çch kªnh, vμ çc hÖ thèng ®a kªnh cã kho¶ng çch kªnh nhá h¬n 0,1 nm ®·
thμnh thùc tÕ vμo n¨m 1990. §Ó t¨ng hiÖu qu¶, kü thuËt WDM ®· ghÐp ®−îc nhiÒu b−íc
sãng trong mét vïng cña sæ, tiªu biÓu lμ vïng çc b−íc sãng gÇn 1,55 μm trong nh÷ng
n¨m 1990. N¨m 1996, çc hÖ thèng WDM ho¹t ®éng víi tæng dung l−îng 40 Gbit/s ®·
®−îc th−¬ng m¹i ho¸. §Õn n¨m 2001, ng−êi ta ®· triÓn khai nhiÒu hÖ thèng v−ît biÓn tèc
®é cao, cã hÖ thèng ®¹t 100 Gbit/s. Cßn trong thùc nghiÖm n¨m 1998, çc hÖ thèng 640
Gbit/s DWDM víi cù ly 500 km, vμ hÖ thèng 1,04 Tbit/s DWDM dùa trªn OTDM ®·
®−îc triÓn khai thμnh c«ng [57,58].
Trong çc tuyÕn th«ng tin quang ®iÓm nèi ®iÓm ®¬n kªnh th«ng th−êng, mçi mét sîi
quang sÏ cã mét nguån ph¸t quang ë phÝa ph¸t vμ mét bé t¸ch sãng quang ë phÝa thu.
Nguån ph¸t quang sÏ ph¸t ra luång ¸nh s¸ng mang tÝn hiÖu vμ ghÐp vμo sîi quang x¸c
®Þnh riªng biÖt, bé t¸ch sãng quang t−¬ng øng sÏ nhËn tÝn hiÖu tõ sîi nμy. Nh− vËy, muèn
t¨ng dung l−îng cña hÖ thèng th× ph¶i sö dông thªm sîi quang. Kü thuËt ghÐp kªnh theo
b−íc sãng quang WDM sÏ cho phÐp ta t¨ng dung l−îng kªnh mμ kh«ng cÇn t¨ng tèc ®é
bit ®−êng truyÒn vμ còng kh«ng dïng thªm sîi dÉn quang; nã thùc hiÖn truyÒn çc luång
¸nh s¸ng víi çc b−íc sãng kh¸c nhau trªn cïng mét sîi. Lý do lμ ë chç, çc nguån ph¸t
cã ®é réng phæ kh¸ hÑp, çc hÖ thèng th«ng tin quang th«ng th−êng chØ sö dông phÇn rÊt
nhá b¨ng tÇn truyÒn dÉn cña sîi s½n cã. Tõ h×nh 7.1 m« t¶ çc cöa sæ truyÒn dÉn suy hao
thÊp cña sîi quang n»m gÇn 0,85 μm, 1,3 μm vμ 1,55 μm. Ta còng cã thÓ thÊy r»ng nhiÒu
vïng phæ cã thÓ sö dông ®Ó truyÒn tÝn hiÖu. Lý t−ëng th× cã thÓ truyÒn mét dung l−îng
Vò v¨n san 240

khæng lå kªnh quang trªn mét sîi tõ nhiÒu nguån ph¸t quang kh¸c nhau ho¹t ®éng ë çc
b−íc sãng çch nhau mét kho¶ng hîp lý. T¹i ®Çu thu cã thÓ thùc hiÖn thu çc tÝn hiÖu
quang riªng biÖt nhê qu¸ tr×nh läc çc b−íc sãng kh¸c nhau nμy. H×nh phô nhá n»m trong
h×nh 7.1 m« t¶ c¬ chÕ ghÐp nhiÒu kªnh trong vïng b−íc sãng 1,55 μm.
2,5
........... .......
Sîi ®a mode
HÖ sè suy hao sîi (dB/km)
2,0
1,5 12THz 15THz
1,0 Sîi ®¬n mode
0,5
0
0,8 0,9 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6
B−íc sãng (μm)
H×nh 7.1. Çc vïng b−íc sãng cã suy hao sîi nhá
cho phÐp truyÒn nhiÒu b−íc sãng kh¸c nhau.
VÒ thùc chÊt, WDM lμ mét c¬ chÕ trong ®ã nhiÒu kªnh sãng quang t¹i çc b−íc sãng
kh¸c nhau ®−îc ®iÒu chÕ bëi çc chuçi bit ®iÖn ®éc lËp, çc chuçi bit nμy vèn ®· sö dông
kü thuËt TDM hoÆc FDM, vμ sau ®ã ®−îc ph¸t ®i trªn cïng mét sîi quang. TÝn hiÖu
quang t¹i ®Çu thu ®−îc gi¶i ghÐp kªnh thμnh çc kªnh riªng rÏ nhê mét kü thuËt quang.
Kü thuËt WDM tiÒm tμng kh¶ n¨ng khai th¸c b¨ng tÇn réng cña sîi quang. VÝ dô, hμng
tr¨m kªnh 10 Gbit/s cã thÓ ®−îc ph¸t trªn cïng mét sîi nÕu kho¶ng çch kªnh ®−îc gi¶m
tíi 40÷50GHz. Mçi cöa sæ bao trïm mét vïng b¨ng tÇn lín h¬n 10 THz, cho thÊy dung
l−îng cña çc hÖ thèng WDM cã thÓ v−ît qu¸ 10 Tbit/s.
7.1.1 Nguyªn lý c¬ b¶n cña ghÐp kªnh theo b−íc sãng quang
Nguyªn lý c¬ b¶n cña ghÐp b−íc sãng quang cã thÓ minh ho¹ nh− ë h×nh 7.2. Gi¶ sö hÖ
thèng thiÕt bÞ phÝa ph¸t cã çc nguån ph¸t quang lμm viÖc ë çc b−íc sãng kh¸c nhau λ1,
λ2, λ3, ....,λj....,λn. Çc tÝn hiÖu quang ®−îc ph¸t ra ë çc b−íc sãng kh¸c nhau nμy sÏ ®−îc
ghÐp vμo cïng mét sîi quang. Çc tÝn hiÖu cã b−íc sãng kh¸c nhau ®−îc ghÐp l¹i ë phÝa
ph¸t nhê bé ghÐp kªnh quang; bé ghÐp b−íc sãng ph¶i ®¶m b¶o cã suy hao nhá. TÝn hiÖu
quang sau khi ®−îc ghÐp sÏ ®−îc truyÒn ®ång thêi däc theo sîi ®Ó tíi phÝa thu. Çc bé
t¸ch sãng quang kh¸c nhau ë phÝa ®Çu thu sÏ nhËn l¹i çc luång tÝn hiÖu víi çc b−íc
sãng riªng rÏ nμy sau khi chóng qua bé gi¶i ghÐp kªnh b−íc sãng.
Vò v¨n san 241

Cã hai ph−¬ng ¸n thiÕt lËp hÖ thèng truyÒn dÉn sö dông ghÐp b−íc sãng quang WDM
nh− ë h×nh 7.3 [1, 25]. Ph−¬ng ¸n truyÒn dÉn ghÐp b−íc sãng quang theo mét h−íng nh−
ë h×nh 7.3 a) lμ kÕt hîp çc tÝn hiÖu cã b−íc sãng kh¸c nhau vμo sîi t¹i mét ®Çu vμ thùc
hiÖn t¸ch chóng ®Ó chuyÓn tíi çc bé t¸ch sãng quang ë ®Çu kia. Nh− vËy, ph−¬ng ¸n nμy
cÇn ph¶i sö dông hai sîi quang ®Ó thùc hiÖn truyÒn tÝn hiÖu th«ng tin cho chiÒu ®i vμ
chiÒu vÒ. Ph−¬ng ¸n truyÒn dÉn hai h−íng nh− ë h×nh 7.3 b) th× kh«ng qui ®Þnh ph¸t ë
mét ®Çu vμ thu ë mét ®Çu; ®iÒu nμy tøc lμ cã thÓ truyÒn th«ng tin theo mét h−íng t¹i çc
b−íc sãng λ1, λ2, ..., λn vμ ®ång thêi còng truyÒn th«ng tin kh¸c theo h−íng ng−îc l¹i t¹i
çc b−íc sãng λ’1, λ’2, ..., λ’n. V× vËy, ph−¬ng ¸n nμy chØ cÇn sö dông mét sîi còng cã thÓ
thiÕt lËp ®−îc mét hÖ thèng truyÒn dÉn cho c¶ chiÒu ®i vμ chiÒu vÒ.
Sîi quang
I1(λ1) O1(λ1)
0(λ1...λn) I(λ1...λn)
MUX DEMUX
In(λn) On(λn)
H×nh 7.2. M« qu¸ tr×nh ghÐp vμ gi¶i ghÐp WDM.
Kªnh 1 λ1 λ1 Kªnh 1
Tx1 Rx1
ThiÕt bÞ ThiÕt bÞ
Kªnh 2 λ2 WDM λ2 Kªnh 2
Mét sîi WDM
Tx2 Rx2
MUX DEMUX
λ1, λ2,.. λn
Kªnh n λn λn Kªnh n
Txn a) Rxn
Kªnh 1 λ1 λ1
Kªnh 1
Tx1 Rx1
Kªnh 1’ λ’1 λ’1 Kªnh 1’
ThiÕt bÞ ThiÕt bÞ T’x1
R’x1 WDM Mét sîi WDM
MUX/ MUX/
Kªnh n λn λ1, λ2,.. λn λn Kªnh n
DEMUX DEMUX Rxn
Txn λ’1, λ’2,.. λ’n
Kªnh n’ λ’n λ’n Kªnh n’
R’xn b) T’xn
H×nh 7.3. HÖ thèng ghÐp b−íc sãng theo mét h−íng a),
vμ theo hai h−íng b).
Vò v¨n san 242

§Ó thùc hiÖn mét hÖ thèng WDM theo mét h−íng, th× cÇn ph¶i cã bé ghÐp kªnh b−íc
sãng MUX ë ®Çu ph¸t ®Ó kÕt hîp çc tÝn hiÖu quang tõ çc nguån ph¸t quang kh¸c nhau
®−a vμo mét sîi quang chung. T¹i ®Çu thu, cÇn ph¶i cã bé gi¶i ghÐp kªnh b−íc sãng
DEMUX ®Ó thùc hiÖn t¸ch çc kªnh quang t−¬ng øng. Nh×n chung, çc laser ®¬n mode
th−êng kh«ng ph¸t mét l−îng c«ng suÊt ®¸ng kÓ nμo ë ngoμi ®é réng phæ kªnh ®· ®Þnh
tr−íc cña chóng, cho nªn vÊn ®Ò xuyªn kªnh lμ kh«ng ®¸ng l−u t©m ë ®Çu ph¸t. VÊn ®Ò
®¸ng chó ý h¬n ë ®©y lμ bé ghÐp kªnh cÇn cã suy hao thÊp ®Ó sao cho tÝn hiÖu tõ nguån
quang tíi ®Çu ra bé ghÐp Ýt bÞ suy hao. §èi víi bé gi¶i ghÐp kªnh, v× çc bé t¸ch sãng
quang th−êng nh¹y c¶m trªn c¶ mét vïng réng çc b−íc sãng cho nªn nã cã thÓ thu ®−îc
toμn bé çc b−íc sãng ®· ®−îc ph¸t ®i tõ phÝa thiÕt bÞ ph¸t. Nh− vËy, ®Ó ng¨n chÆn çc tÝn
hiÖu kh«ng mong muèn mét çch cã hiÖu qu¶, ph¶i cã biÖn ph¸p çch ly tèt çc kªnh
quang. §Ó thùc hiÖn ®iÒu nμy, cÇn thiÕt kÕ çc bé gi¶i ghÐp thËt chÝnh x¸c hoÆc sö dông
çc bé läc quang rÊt æn ®Þnh cã b−íc sãng c¾t chÝnh x¸c.
VÒ nguyªn lý, bÊt kú mét bé ghÐp b−íc sãng nμo còng cã thÓ ®−îc dïng lμm bé gi¶i
ghÐp b−íc sãng. Nh− vËy, hiÓu ®¬n gi¶n, tõ “bé ghÐp - Multiplexer” trong tr−êng hîp nμy
th−êng ®−îc sö dông ë d¹ng chung ®Ó t−¬ng thÝch cho c¶ bé ghÐp vμ bé gi¶i ghÐp; lo¹i trõ
tr−êng hîp cÇn thiÕt ph¶i ph©n biÖt hai thiÕt bÞ hoÆc hai chøc n¨ng. V× vËy râ rμng r»ng,
khi çc luång tÝn hiÖu quang ®−îc gi¶i ghÐp ë phÝa thu th× bé ghÐp kªnh trë thμnh bé gi¶i
ghÐp vμ ng−îc l¹i.
Ng−êi ta chia lo¹i thiÕt bÞ ghÐp b−íc sãng quang thμnh ba lo¹i: Bé ghÐp (MUX), bé
gi¶i ghÐp (DEMUX) vμ çc bé ghÐp vμ gi¶i ghÐp hçn hîp (MUX-DEMUX). Çc bé
MUX vμ DEMUX ®−îc dïng cho çc ph−¬ng ¸n truyÒn dÉn theo mét h−íng, cßn lo¹i thø
ba (MUX-DEMUX) ®−îc sö dông cho ph−¬ng ¸n truyÒn dÉn theo hai h−íng trªn mét sîi.
H×nh 7.4 m« t¶ cÊu tróc thiÕt bÞ ghÐp vμ gi¶i ghÐp hçn hîp. ViÖc ph©n tÝch chÝnh x¸c thiÕt
bÞ ghÐp ph¶i dùa trªn ma trËn chuyÓn ®æi ®èi víi çc phÇn tö cña ma trËn lμ Aij(x). Çc
phÇn tö nμy lμ çc hÖ sè phô thuéc vμo b−íc sãng, nã biÓu thÞ çc tÝn hiÖu quang ®i vμo
cöa vμo thø i vμ ra cöa ra thø j. Çch tiÕp cËn ph©n tÝch nμy kh¸ phøc t¹p khi ¸p dông ®Ó
thiÕt kÕ vμ x©y dùng çc hÖ thèng WDM.
Çc tÝn hiÖu ®−îc ghÐp

Ik(λk)
O(λk)
Ii(λi) I(λi) Sîi quang
Çc tÝn hiÖu ®−îc gi¶i ghÐp
H×nh 7.4. M« t¶ thiÕt bÞ ghÐp- gi¶i ghÐp hçn hîp (MUX-DEMUX).
Vò v¨n san 243

7.1.2 Çc tham sè c¬ b¶n cña thμnh phÇn thiÕt bÞ WDM

Çc tham sè c¬ b¶n ®Ó miªu t¶ ®Æc tÝnh cña çc bé ghÐp-gi¶i ghÐp hçn hîp lμ suy hao
xen, xuyªn kªnh vμ ®é réng kªnh. §Ó ®¬n gi¶n, ta h·y ph©n biÖt ra thμnh thiÕt bÞ mét
h−íng (gåm çc bé ghÐp kªnh vμ gi¶i ghÐp kªnh nh− ®· m« t¶ ë h×nh 7.2) vμ thiÕt bÞ hai
h−íng (bé ghÐp -gi¶i ghÐp hçn hîp nh− ë h×nh 7.4). Çc ký hiÖu I(λi) vμ O(λk) t−¬ng øng
lμ çc tÝn hiÖu ®· ®−îc ghÐp ®ang cã mÆt ë ®−êng chung. Ký hiÖu Ik(λk) lμ tÝn hiÖu ®Çu
vμo ®−îc ghÐp vμo cöa thø k, tÝn hiÖu nμy ®−îc ph¸t tõ nguån ph¸t quang thø k. Ký hiÖu
Oi(λi) lμ tÝn hiÖu cã b−íc sãng λi ®· ®−îc gi¶i ghÐp vμ ®i ra cöa thø i. B©y giê ta xem xÐt
ba tham sè c¬ b¶n lμ suy hao xen, xuyªn kªnh, vμ ®é réng kªnh nh− sau.
Suy hao xen ®−îc x¸c ®Þnh lμ l−îng c«ng suÊt tæn hao sinh ra trong tuyÕn truyÒn dÉn
quang do tuyÕn cã thªm çc thiÕt bÞ ghÐp b−íc sãng quang WDM. Suy hao nμy bao gåm
suy hao do çc ®iÓm ghÐp nèi çc thiÕt bÞ WDM víi sîi vμ suy hao b¶n th©n çc thiÕt bÞ
ghÐp g©y ra. V× vËy, trong thùc tÕ ng−êi thiÕt kÕ tuyÕn ph¶i tÝnh cho vμi dB ë mçi ®Çu.
Suy hao xen ®−îc diÔn gi¶i t−¬ng tù nh− suy hao ®èi víi çc bé ghÐp coupler chung,
nh−ng cÇn l−u ý ë WDM lμ xÐt cho mét b−íc sãng ®Æc tr−ng:
O (λ i )
Li = −10 log ®èi víi thiÕt bÞ MUX (7-1)
I i (λ i )
Oi ( λ i )
Li = −10 log ®èi víi thiÕt bÞ DEMUX (7-2)
I (λ i )
víi Li lμ suy hao t¹i b−íc sãng λi khi thiÕt bÞ ®−îc ghÐp xen vμo tuyÕn truyÒn dÉn. Çc
tham sè nμy lu«n ph¶i ®−îc çc nhμ chÕ t¹o cho biÕt ®èi víi tõng kªnh quang cña thiÕt bÞ.
Xuyªn kªnh ngô ý m« t¶ mét l−îng tÝn hiÖu tõ kªnh nμy bÞ dß sang kªnh kh¸c. Çc møc
xuyªn kªnh cho phÐp n»m ë d¶i rÊt réng tuú thuéc vμo tr−êng hîp ¸p dông. Nh−ng nh×n
chung, ph¶i ®¶m b¶o nhá h¬n (-30dB) trong mäi tr−êng hîp. Trong mét bé gi¶i ghÐp
kªnh lý t−ëng, sÏ kh«ng cã sù rß c«ng suÊt tÝn hiÖu tõ kªnh thø i cã b−íc sãng λi sang çc
kªnh kh¸c cã b−íc sãng kh¸c víi λi. Nh−ng trong thùc tÕ, lu«n lu«n tån t¹i mét møc
xuyªn kªnh nμo ®ã, vμ ®iÒu ®ã lμm gi¶m chÊt l−îng truyÒn dÉn cña hÖ thèng. Kh¶ n¨ng
®Ó t¸ch çc kªnh kh¸c nhau ®−îc diÔn gi¶i b»ng suy hao xuyªn kªnh vμ ®−îc tÝnh b»ng
dB nh− sau:
⎡U (λ ) ⎤
Di (λ k ) = −10 log ⎢ i k ⎥ (7-3)
⎣ I (λ k ) ⎦
Theo s¬ ®å ®¬n gi¶n m« t¶ bé gi¶i ghÐp kªnh ë h×nh 7.5a) th× Ui(λk) lμ l−îng tÝn hiÖu
kh«ng mong muèn ë b−íc sãng λk do cã sù rß tÝn hiÖu ë cöa ra thø i, mμ ®óng ra th× chØ
cã tÝn hiÖu ë b−íc sãng λi. Trong thiÕt bÞ ghÐp-gi¶i ghÐp hçn hîp nh− ë h×nh 7.5b), viÖc
x¸c ®Þnh suy hao xuyªn kªnh còng ®−îc ¸p dông nh− bé gi¶i ghÐp. Trong tr−êng hîp nμy,
ph¶i xem xÐt c¶ hai lo¹i xuyªn kªnh. “Xuyªn kªnh ®Çu xa” lμ do çc kªnh kh¸c ®−îc
Vò v¨n san 244

ghÐp ®i vμo ®−êng truyÒn g©y ra, vÝ dô nh− I(λk) sinh ra Ui(λk). “Xuyªn kªnh ®Çu gÇn” lμ
do çc kªnh kh¸c ë ®Çu vμo sinh ra, nã ®−îc ghÐp ë bªn trong thiÕt bÞ, nh− Ui(λj). Khi t¹o
ra çc s¶n phÈm, çc nhμ chÕ t¹o còng ph¶i cho biÕt suy hao kªnh ®èi víi tõng kªnh cña
thiÕt bÞ.
Ij(λj) I(λi).......I(λk)
Oi(λi)+ Ui(λk)
Sîi quang λj Sîi quang
DEMUX
I(λi).......I(λk)
λk O(λj)
a) Oi(λi)+ Ui(λk)+ Ui(λj)
b)
H×nh 7.5 Xuyªn kªnh a) ë bé gi¶i ghÐp kªnh vμ b) ë bé ghÐp-gi¶i ghÐp hçn hîp.
Xuyªn kªnh th−êng xuÊt hiÖn do çc nguyªn nh©n sau: do ®Æc tÝnh cña bé läc t¹o ra
thiÕt bÞ ghÐp kh«ng hoμn thiÖn, do phæ cña çc nguån ph¸t chång lÊn sang nhau, do çc
hiÖu øng phi tuyÕn nhÊt lμ ®èi víi tr−êng hîp c«ng suÊt çc kªnh b−íc sãng lín.
§é réng kªnh lμ d¶i b−íc sãng dμnh cho mçi kªnh mμ nã ®Þnh ra cho tõng nguån ph¸t
quang riªng. NÕu nguån ph¸t quang lμ çc diode laser th× çc ®é réng kªnh ®−îc yªu cÇu
vμo kho¶ng vμi chôc nanomet ®Ó ®¶m b¶o kh«ng bÞ nhiÔu gi÷a çc kªnh do sù bÊt æn ®Þnh
cña çc nguån ph¸t g©y ra, vÝ dô nh− khi nhiÖt ®é lμm viÖc thay ®æi sÏ lμm tr«i b−íc sãng
®Ønh ho¹t ®éng. §èi víi nguån ph¸t quang lμ diode ph¸t quang LED, yªu cÇu ®é réng
kªnh ph¶i lín h¬n 10 ®Õn 20 lÇn bëi v× ®é réng phæ cña lo¹i nguån ph¸t nμy réng h¬n.
Nh− vËy, ®é réng kªnh ph¶i ®¶m b¶o ®ñ lín ®Ó tr¸nh nhiÔu gi÷a çc kªnh, v× thÕ nã ®−îc
x¸c ®Þnh tuú theo tõng lo¹i nguån ph¸t.
7.1.3 C«ng nghÖ thμnh phÇn thiÕt bÞ WDM
Thμnh phÇn thiÕt bÞ (hay cßn gäi lμ phÇn tö) ghÐp b−íc sãng quang rÊt ®a d¹ng, nh−ng
cã thÓ ph©n chóng ra nh− h×nh 7.6[12]. Trong ph©n lo¹i nμy, ta chó ý tíi çc phÇn tö ho¹t
®éng theo ph−¬ng ph¸p thô ®éng, nã ®−îc sö dông phæ biÕn trong çc hÖ thèng.
ThiÕt bÞ WDM TÝch cùc Çc nguån ph¸t quang

vμ çc bé t¸ch sãng
quang nhiÒu b−íc sãng
Thô ®éng
GhÐp sîi Çch tö
ThiÕt bÞ vi quang
ThiÕt bÞ quang tæ hîp Çc thiÕt bÞ kh¸c GhÐp cã h−íng
Ph©n t¸n gãc ThiÕt bÞ bé läc

Phi tuyÕn Giao thoa Ph©n cùc
Ph©n t¸n vËt liÖu Çch tö
H×nh 7.6. Ph©n cÊp çc thμnh phÇn thiÕt bÞ WDM.
Vò v¨n san 245

§Ó xem xÐt çc thμnh phÇn thiÕt bÞ WDM, sau ®©y chñ yÕu chóng ta lÊy bé gi¶i ghÐp
kªnh b−íc sãng ®Ó ph©n tÝch, bëi v× nguyªn lý çc thiÕt bÞ WDM cã tÝnh thuËn nghÞch vÒ
cÊu tróc nh− ®· ®Ò cËp ë trªn. Nh− vËy ho¹t ®éng cña çc bé ghÐp kªnh còng ®−îc gi¶i
thÝch cïng kiÓu b»ng çch ®¬n thuÇn lμ thay ®æi h−íng tÝn hiÖu ®Çu vμo vμ ®Çu ra.
Çc bé gi¶i ghÐp (hay çc bé ghÐp) ®−îc chia ra lμm hai lo¹i chÝnh theo c«ng nghÖ chÕ
t¹o lμ:
- C«ng nghÖ WDM vi quang.
- C«ng nghÖ WDM ghÐp sîi.
ë lo¹i thø nhÊt, viÖc t¸ch ghÐp kªnh dùa trªn c¬ së l¾p r¸p çc thμnh phÇn vi quang.
Çc thiÕt bÞ nμy ®−îc thiÕt kÕ chñ yÕu sö dông cho çc tuyÕn th«ng tin quang dïng sîi ®a
mode. Chóng cã nh÷ng h¹n chÕ ®èi víi sîi quang ®¬n mode. Lo¹i thø hai dùa vμo viÖc
ghÐp gi÷a çc tr−êng lan truyÒn trong çc lâi sîi kÒ nhau. Kü thuËt nμy phï hîp víi çc
tuyÕn sö dông sîi ®¬n mode.
7.1.3.1 Çc c«ng nghÖ WDM vi quang
Çc thiÕt bÞ WDM vi quang ®−îc chÕ t¹o dùa trªn hai ph−¬ng ph¸p c«ng nghÖ kh¸c
nhau lμ: çc thiÕt bÞ cã bé läc vμ çc thiÕt bÞ ph©n t¸n gãc. Sau ®©y ta xem xÐt çc lo¹i
thiÕt bÞ nμy.
Bé läc quang cho thiÕt bÞ WDM : ThiÕt bÞ WDM sö dông bé läc quang ®−îc xem xÐt
®Çu tiªn v× nã ®−îc sö dông nhiÒu nhÊt, vμ cÊu tróc cña nã th−êng phøc t¹p h¬n. S¬ ®å
ho¹t ®éng cña lo¹i nμy ®−îc m« t¶ nh− ë h×nh 7.7. ThiÕt bÞ läc quang cho WDM th−êng
lμ bé läc ®iÖn m«i lμm viÖc theo nguyªn t¾c ph¶n x¹ tÝn hiÖu ë mét d¶i phæ nμo ®ã vμ cho
d¶i phæ cßn l¹i ®i qua. Nh− vËy cã nghÜa lμ nã cã c¬ chÕ ho¹t ®éng më cho mét b−íc sãng
(hoÆc mét nhãm çc b−íc sãng) t¹i mét thêi ®iÓm, nh»m ®Ó t¸ch ra ®−îc mét b−íc sãng
trong nhiÒu b−íc sãng. §Ó t¹o ra ®−îc thiÕt bÞ hoμn chØnh, ng−êi ta ph¶i t¹o ra cÊu tróc
läc theo tÇng.
λ1,...., λn
λ1
λ2,...., λn
λ2,...., λn
Bé läc
H×nh 7.7. Nguyªn lý ho¹t ®éng cña phÇn tö WDM víi

cÊu tróc sö dông läc giao thoa.
PhÇn tö c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn thμnh phÇn thiÕt bÞ WDM cã bé läc lμ bé läc ®iÖn m«i giao
thoa, nã cã cÊu tróc nhiÒu líp gåm çc mμng máng cã chØ sè chiÕt suÊt cao vμ thÊp ®Æt
xen kÏ nhau. HÇu hÕt çc bé läc giao thoa lμm viÖc dùa trªn nguyªn lý buång céng h−ëng
Vò v¨n san 246

Fabry-Perot, gåm hai g−¬ng ph¶n x¹ thμnh phÇn ®Æt song song çch nhau bëi mét líp
®iÖn m«i trong suèt. Khi chïm tia s¸ng ch¹m vμo thiÕt bÞ, çc hiÖn t−îng giao thoa sÏ t¹o
ra nh÷ng ph¶n x¹ nhiÒu lÇn trong hèc. NÕu ®é dμy cña kho¶ng çch lμ mét sè nguyªn lÇn
nöa b−íc sãng cña chïm s¸ng tíi, th× giao thoa x¶y ra vμ b−íc sãng ®ã sÏ ®−îc truyÒn
dÉn th«ng suèt nhÊt. §−êng cong phæ truyÒn dÉn cho thiÕt bÞ ho¹t ®éng nh− vËy ®−îc chØ
ra nh− ë h×nh 7.8. ë ®©y, çc chïm ¸nh s¸ng ë çc b−íc sãng kh¸c trong buång céng
h−ëng hÇu nh− bÞ ph¶n x¹ hoμn toμn. Trong çc bé läc cña thiÕt bÞ WDM, çc g−¬ng lμ
çc vá bäc nhiÒu líp ®−îc ®Æt ë trªn çc líp ®iÖn m«i ph©n çch trong suèt nh− h×nh 7.9.
POUT
λ
λ0
H×nh 7.8. §−êng cong phæ truyÒn dÉn cña buång céng h−ëng
Fabry-Perot.
ChiÕt suÊt thÊp ChiÕt suÊt cao
Líp ph©n çch trong suèt
H×nh 7.9. CÊu tróc cña buång Fabry-Perot ®iÖn m«i.
Çc bé läc mμng máng th−êng cã ®é dμy b»ng mét phÇn t− b−íc sãng truyÒn dÉn lín
nhÊt. Chóng ®−îc cÊu t¹o tõ çc mμng máng cã chØ sè chiÕt suÊt thÊp (nh− MgF2 cã n =
1,35 hoÆc SiO2 cã n = 1,46) vμ çc mμng cã chØ sè chiÕt suÊt cao (TiO2 cã n = 2,2) ®Æt xen
kÏ nhau. Theo ®Æc tÝnh phæ th× cã thÓ ph©n çc bé läc giao thoa thμnh hai hä:
- Çc bé läc c¾t chuÈn, ®−îc ®Æc tr−ng bëi tÇn sè c¾t λc vμ cã ®¸p øng phæ th«ng thÊp
hoÆc th«ng cao nh− chØ ra ë h×nh 7.10 a) vμ b).
- Çc bé läc b¨ng th«ng, ®−îc ®Æc tr−ng bëi b−íc sãng trung t©m b¨ng λc vμ ®é réng b¨ng
FWHM lμ Δλ, nh− thÓ hiÖn ë h×nh 7.10 c).
Çc bé läc c¾t chuÈn ®−îc sö dông réng r·i trong çc thiÕt bÞ hai kªnh ®Ó kÕt hîp (hoÆc
t¸ch) hai b−íc sãng hoμn toμn ph©n çch, ch¼ng h¹n nh− hai b−íc sãng ë hai vïng cöa sæ
Vò v¨n san 247

850 nm vμ 1300 nm, hoÆc 1300 nm vμ 1550 nm. Çc phÇn tö nμy ®−îc sö dông kh¸ hiÖu
qu¶ cho c¶ çc nguån cã phæ réng (nh− LED hoÆc laser ®a mode ch¼ng h¹n).
T Th«ng thÊp λ < λc T Th«ng cao λ > λc
a) b)
λc λ λc λ
B¨ng th«ng
T λc-Δλ/2 < λ < λc+Δλ/2
Δλ
c)
λ
λc
H×nh 7.10. Çc ®Æc tÝnh phæ truyÒn dÉn cña çc bé läc giao thoa
c¾t a) vμ b), vμ b¨ng th«ng c).
Çc bé läc b¨ng th«ng ®−îc sö dông tèt cho çc thμnh phÇn thiÕt bÞ WDM, nã rÊt phï
hîp víi çc nguån ph¸t cã phæ hÑp nh− laser. H¬n thÕ n÷a, nã cho phÐp sö dông c¶ khi cã
sù dÞch b−íc sãng cña nguån ph¸t do ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é, v× vËy mμ ®−êng cong phæ
truyÒn dÉn cña bé läc b¨ng th«ng, nh− h×nh 7.10c), ph¶i cã d¹ng vu«ng v¾n, cã vïng
xung quanh b−íc sãng trung t©m ph¼ng. C¹nh cña ®−êng cong phæ truyÒn dÉn ph¶i cμng
s¾c nÐt cμng tèt ®Ó ng¨n ngõa xuyªn kªnh tõ çc kªnh l©n cËn.
kÝnh läc thÊu kÝnh

λ1,λ2 λ1
sîi quang
L¨ng kÝnh GRIN (1/4 p)
λ1,λ2 λ1
a)
λ2
λ2
Bé läc b)
H×nh 7.11. CÊu tróc bé gi¶i ghÐp 2 kªnh sö dông bé läc giao thoa.
a) CÊu h×nh c¬ b¶n vμ b) bé gi¶i ghÐp sö dông hai l¨ng kÝnh 1/4 b−íc GRIN-rod.
Vò v¨n san 248

CÊu tróc c¬ b¶n cña bé gi¶i ghÐp hai kªnh nh− ë h×nh 7.11a), trong khi ®ã viÖc thùc
hiÖn trªn thùc tÕ cÊu tróc nμy chØ ®¬n gi¶n nh− ë h×nh 7.11b) [27]. Çc phÇn tö chuÈn trùc
vμ héi tô lμ çc l¨ng kÝnh GRIN-rod 1/4 b−íc. Bé läc ®−îc thiÕt kÕ ®Ó ph¸t ®i λ1 vμ ph¶n
x¹ λ2 sÏ ®−îc ®Æt gi÷a hai l¨ng kÝnh.
Çc phÇn tö thiÕt bÞ gi¶i ghÐp nμy cã s½n trªn thÞ tr−êng th−¬ng m¹i vμ ®−îc sö dông
réng r·i ë çc hÖ thèng th«ng tin quang sö dông çc nguån ph¸t LED ë çc b−íc sãng
trong vïng 850 nm vμ 1300 nm, hoÆc sö dông çc nguån ph¸t phæ hÑp cña çc tæ hîp
b−íc sãng kh¸c nhau (nh− 800 nm vμ 830 nm; 800 nm vμ 890 nm; 1200 nm vμ 1300 nm;
hoÆc 1300 nm vμ 1550 nm vv...), víi suy hao xen nhá h¬n 3 dB (cho mçi cÆp) vμ suy hao
xuyªn kªnh cao h¬n 25 dB.
λ1,...., λn Bé läc λ1
λ2
Bé läc λ3 λ1
λ4
λ3
H×nh 7.12. CÊu tróc c¬ b¶n cña mét bé gi¶i ghÐp giao thoa nhiÒu kªnh.
λ2 λ4
λ1,...., λ5 Sîi quang
L¨ng kÝnh GRIN
Khèi trong suèt
Bé läc
λ1 λ3 λ5
H×nh 7.13. Mét bé gi¶i ghÐp vi quang nhiÒu kªnh trªn thùc tÕ.
Vò v¨n san 249

Çc thiÕt bÞ WDM cã nhiÒu h¬n 2 kªnh sÏ ®−îc cÊu t¹o dùa trªn cÊu h×nh bé läc tÇng. ë
®©y mçi mét b−íc trong tÇng sÏ lùa chän t¹i mét b−íc läc nh− h×nh 7.12 minh ho¹ vÒ
thiÕt bÞ nμy. Trªn thùc tÕ, thiÕt bÞ ghÐp vμ gi¶i ghÐp nhiÒu kªnh sÏ nh− d¹ng ë h×nh 7.13.
§«i khi, cã thÓ thùc hiÖn t¹o ra bé gi¶i ghÐp mμ kh«ng cÇn sö dông ®Õn çc phÇn tö
chuÈn trùc. VÝ dô nh− ë h×nh 7.14, thiÕt bÞ kh«ng cã l¨ng kÝnh, mμ çc bé läc giao thoa ë
®©y ®−îc ®Æt trªn tõng ®o¹n mét çch thÝch hîp vμ ®Çu sîi ®−îc ®¸nh bãng.
λ1 λ2 λ3
Sîi quang
λ1......λ4 λ4
Bé läc
H×nh 7.14. CÊu tróc c¬ b¶n cña bé gi¶i ghÐp nhiÒu kªnh
sö dông bé läc giao thoa g¾n trùc tiÕp vμo sîi.
PhÇn tö ph©n t¸n gãc cña thiÕt bÞ WDM: Mét kü thuËt vi quang kh¸c ®Ó t¸ch çc b−íc
sãng kh¸c nhau kh¸ tin cËy lμ ph−¬ng ph¸p sö dông çc phÇn tö ph©n t¸n gãc nh− chØ ra
h×nh 7.15. Chïm tÝn hiÖu quang ®Çu vμo chuÈn trùc sÏ ®Ëp vμo thiÕt bÞ ph©n t¸n, thiÕt bÞ
ph©n t¸n sÏ t¸ch ra çc kªnh kh¸c nhau tuú theo tõng b−íc sãng cña chóng thμnh çc
chïm h−íng theo çc gãc kh¸c nhau. Çc chïm ®Çu ra ®· ®−îc t¸ch sÏ ®−îc héi tô nhê
mét hoÆc mét sè çc l¨ng kÝnh vμ ®−îc ®−a vμo çc sîi quang riªng rÏ.
λ1
λ1,...., λn
λn
PhÇn tö ph©n t¸n gãc
H×nh 7.15. PhÇn tö ph©n t¸n gãc cho WDM.
Trong thêi kú ®Çu cña c«ng nghÖ WDM, ng−êi ta th−êng dïng l¨ng kÝnh ®Ó lμm phÇn tö
ph©n t¸n gãc. Do hiÖn t−îng chØ sè chiÕt suÊt phô thuéc vμo b−íc sãng ¸nh s¸ng cho nªn
khi cho çc chïm tia s¸ng cã b−íc sãng kh¸c nhau ®i qua l¨ng kÝnh, chóng sÏ bÞ l¨ng
kÝnh ph©n thμnh çc tia s¸ng ®¬n s¾c theo çc h−íng kh¸c nhau t¹i ®Çu ra l¨ng kÝnh nh−
thÓ hiÖn trong h×nh 7.16.
Vò v¨n san 250

A
i i’
r
H×nh 7.16. Dïng l¨ng kÝnh ®Ó t¸ch çc tia s¸ng cã b−íc sãng kh¸c nhau.
Theo ®Þnh luËt Sneel th× chiÕt suÊt cña vËt liÖu lμm l¨ng kÝnh phô thuéc vμo b−íc sãng
cã thÓ ®−îc viÕt nh− sau:
di dn sin A
= (7-4)
dλ dλ (cos r / cos i ' )
trong ®ã n lμ chiÕt suÊt cña vËt liÖu lμm l¨ng kÝnh, A lμ gãc ®Ønh cña l¨ng kÝnh, i lμ gãc
tíi, cßn i’ lμ gãc lã.
Nh−îc ®iÓm cña viÖc dïng l¨ng kÝnh lμ møc ®é ph©n t¸n thÊp cho nªn khã t¸ch ®−îc
çc tia s¸ng cã b−íc sãng gÇn nhau. V× thÕ mμ ng−êi ta chØ cã thÓ dïng l¨ng kÝnh trong
çc tr−êng hîp t¸ch çc kªnh quang cã b−íc sãng t¹i çc vïng cöa sæ suy hao sîi kh¸c
nhau. Ph−¬ng ph¸p nμy ngμy nay hÇu nh− kh«ng ®−îc sö dông trong th«ng tin quang n÷a;
thay vμo ®ã ng−êi ta ®· sö dông çch tö nhiÔu x¹ lμm phÇn tö ph©n t¸n gãc trong WDM.
Çch tö nhiÔu x¹ ®−îc cÊu t¹o bao gåm nhiÒu r·nh h×nh r¨ng c−a, vμ trªn r·nh nμy cã phñ
mét líp ph¶n x¹. Khi cã ¸nh s¸ng ®i vμo bÒ mÆt çch tö, nã sÏ ®−îc çch tö ph¶n x¹
chÖch h−íng theo çc gãc kh¸c nhau tuú thuéc vμo b−íc sãng. Tuy nhiªn, ®i kÌm víi hiÖn
t−îng nμy cßn cã hiÖn t−îng giao thoa cña çc tia s¸ng bÞ ph¶n x¹. Kh¸c víi l¨ng kÝnh,
çch tö nhiÔu x¹ cho kh¶ n¨ng ph©n t¸n tia s¸ng lín h¬n, vμ v× thÕ cã thÓ t¸ch ®−îc çc tia
s¸ng dÔ dμng h¬n.
Çch tö ®−îc
phãng to
Çch tö
λn
λ1,...., λn
λ1
H×nh 7.17. S¬ ®å nguyªn lý ho¹t ®éng cña çch tö nhiÔu x¹ planar.
Vò v¨n san 251

Çch tö lßng ch¶o

Çc sîi ®Çu ra
Sîi vμo
H×nh 7.18. S¬ ®å cÊu tróc tù héi tô sö dông çch tö lßng ch¶o.
Çc phÇn tö ph©n t¸n gãc ®−îc sö dông trong thiÕt bÞ WDM hÇu hÕt lμ çch tö nhiÔu x¹.
Çc thiÕt bÞ WDM sö dông çc çch tö nμy cã thÓ ®−îc thiÕt kÕ theo hai kiÓu cÊu tróc c¬
b¶n lμ:
- Çch tö tuyÕn tÝnh kÕt hîp víi çc phÇn tö héi tô.
- Çch tö tù héi tô.
L¨ng kÝnh chuÈn trùc Çch tö
λ1
λ1, λ2
λ2
a)
L¨ng kÝnh GRIN

λ1 Çch tö
λ1, λ2
λ2
b)
H×nh 7.19. Bé gi¶i ghÐp Littrow: a) cÊu tróc c¬ b¶n,

b) CÊu tróc thùc tÕ sö dông l¨ng kÝnh GRIN-rod cña bé gi¶i ghÐp 2 kªnh.
Vò v¨n san 252

Çc nguyªn lý ho¹t ®éng cña çc cÊu tróc nμy nh− ë h×nh 7.17 vμ 7.18. Tr−íc ®©y, cÊu
h×nh theo kiÓu Littrow nh− thÓ hiÖn ë h×nh 7.19 a) ®−îc sö dông nhiÒu bëi v× cÊu tróc cña
nã chØ cã mét l¨ng kÝnh, vμ nã gi¶m tíi møc tèi thiÓu tÝnh Astimatic (tÝnh lo¹n thÞ) cña hÖ
thèng. Bé gi¶i ghÐp Littrow ®Æc cã cÊu tróc sö dông çc l¨ng kÝnh GRIN-rod 1/4 b−íc
nh− trong h×nh 7.19 b); ë ®©y çch tö ®−îc ®Æt víi mét gãc thÝch hîp t¹i ®Çu cña l¨ng
kÝnh.
Mét cÊu tróc n÷a cã sö dông çch tö nhiÔu x¹ ph¼ng vμ g−¬ng lßng ch¶o ®−îc chØ ra
nh− ë h×nh 7.20. Trong cÊu tróc nμy, çch tö còng ë trong d¹ng cÊu h×nh Littrow. Çc sîi
dÉn quang vμo vμ ra sÏ ®i qua mét lç trèng ë t©m cña çch tö. Çc chïm s¸ng ph¸t ra tõ
sîi ®Çu vμo sÏ ®−îc chuÈn trùc nhê g−¬ng lßng ch¶o vμ sÏ ®−îc çc çch tö ph©n t¸n theo
gãc, vμ cuèi cïng chóng l¹i ®−îc g−¬ng héi tô ®Ó ®−a vμo sîi ®Çu ra.
λ1...λn
G−¬ng lßng ch¶o

λ1
λn
Çch tö
H×nh 7.20. Bé gi¶i ghÐp sö dông çch tö nhiÔu x¹ planar vμ g−¬ng lßng ch¶o.
7.1.3.2 Çc c«ng nghÖ WDM ghÐp sîi

Nh− trªn ®· xÐt, ta biÕt r»ng çc thμnh phÇn thiÕt bÞ vi quang ®· ®−îc sö dông réng r·i
cho çc lo¹i sîi ®a mode, nh−ng l¹i rÊt khã ®Ó sö dông cho sîi ®¬n mode bëi v× qu¸ tr×nh
xö lý chïm ¸nh s¸ng ph¶i qua çc giai ®o¹n nh− ph¶n x¹, chuÈn trùc, héi tô vv..., tõ ®ã
dÉn tíi quang sai vμ çc vÊn ®Ò trÔ kh¸c t¹o ra suy hao tÝn hiÖu qu¸ lín ë trong thiÕt bÞ.
HiÖn nay, çc bé ghÐp h−íng sîi ®· cã s½n, chóng ë çc d¹ng bé chia quang, vμ kÕt
hîp quang. Chóng th−êng lμ thiÕt bÞ cã bèn cöa víi 2 cöa vμo vμ 2 cöa ra. CÊu tróc cña
chóng dùa trªn viÖc ghÐp hai tr−êng ¸nh s¸ng phÝa ngoμi lâi. Çc bé ghÐp (coupler) nμy
cã tÝnh lùa chän b−íc sãng ë trong nã, vμ v× vËy nÕu thiÕt kÕ cÈn thËn çc bé ghÐp nμy th×
hoμn toμn cã thÓ sö dông chóng ®Ó kÕt hîp hoÆc t¸ch çc tÝn hiÖu cã b−íc sãng kh¸c
nhau. HÖ sè ghÐp k cã liªn quan ®Õn l−îng ¸nh s¸ng qua l¹i tõ sîi nμy ®Õn sîi kia. Chïm
¸nh s¸ng xuÊt hiÖn ë c¶ hai ®Çu ra sÏ phô thuéc vμo nhiÒu yÕu tè; ®ã lμ kho¶ng çch gi÷a
çc lâi sîi, chØ sè chiÕt suÊt vËt liÖu ë gi÷a, ®−êng kÝnh çc lâi sîi, ®é dμi t−¬ng t¸c vμ
b−íc sãng ¸nh s¸ng.
Çc bé ghÐp h−íng sîi ®¬n mode dïng cho WDM cã thÓ cã ë hai d¹ng nh− ë h×nh
7.21. D¹ng thø nhÊt lμ d¹ng bé ghÐp xo¾n nãng ch¶y, cã cÊu tróc hai sîi xo¾n vμo nhau ë
Vò v¨n san 253

®iÒu kiÖn ®èt nãng ®Ó sao cho hai lâi ®ñ gÇn tíi møc cã thÓ ghÐp víi nhau. D¹ng thø hai
lμ bé ghÐp dùa trªn viÖc mμi bãng çc sîi; c¶ hai sîi ®−îc gi÷ trong r·nh ch÷ V cong vμ
®−îc mμi bãng cho tíi khi çc lâi cña chóng gÇn nh− lé ra. Sau ®ã tiÕn hμnh ghÐp tiÕp xóc
vμo nhau ®Ó t¹o ra bé ghÐp. D¹ng nμy gäi lμ bé ghÐp khèi.
λ1 Vïng xo¾n
nãng ch¶y
Vá sîi
λ2
λ1+λ2
Kü thuËt xo¾n nãng ch¶y
Sîi quang ®¬n mode Vá sîi
R·nh
ch÷ V
ChiÕt suÊt dung hoμ §Üa thuû tinh nãng ch¶y
Kü thuËt ghÐp ®¸nh bãng
H×nh 7.21. Hai ph−¬ng ph¸p t¹o ra çc bé ghÐp h−íng WDM cho sîi ®¬n mode.
Trong tr−êng hîp bé ghÐp nhê viÖc xo¾n nãng ch¶y sîi, chu kú nöa b−íc sãng gi¶m
chËm v× ®é dμi ®o¹n xo¾n vuèt thon ®−îc t¨ng lªn, v× thÕ mμ nªn ®−a ra cho thiÕt bÞ çc
b−íc sãng sÏ ®−îc t¸ch. VÝ dô nh− bé ghÐp xo¾n sîi nãng ch¶y 1300/1550 nm nh− ë h×nh
7.22 cã ®é dμi vuèt thon kho¶ng 20 mm, suy hao xen nhá h¬n 0,05 dB vμ ®é çch ly b−íc
sãng tèt h¬n -30 dB. B»ng çch t¨ng ®é dμi vuèt thon tíi vμi tr¨m milimet sÏ gi¶m ®−îc
chu kú nöa b−íc sãng tíi 2 nm hoÆc Ýt h¬n. Nh−ng nÕu nh− vËy thiÕt bÞ sÏ khã thùc hiÖn
ghÐp b¨ng hÑp ®−îc bëi v× bé ghÐp dμi sÏ suy hao nhiÒu h¬n, kh«ng æn ®Þnh, nh¹y c¶m
víi t¸c ®éng bªn ngoμi vμ dÔ nh¹y c¶m ph©n cùc. §èi víi bé ghÐp khèi, kh¶ n¨ng ghÐp cã
thÓ ®−îc ®iÒu chØnh theo tû lÖ yªu cÇu bÊt kú b»ng çch di chuyÓn çc lâi sîi thÝch øng
víi nhau, hoÆc t¹o ra çc vËt liÖu cã chØ sè chiÕt suÊt kh¸c nhau ë gi÷a çc khèi. VÒ mÆt
h×nh thøc, chóng th−êng cã d¸ng to h¬n bé ghÐp xo¾n sîi. B¨ng th«ng cña çc bé ghÐp
sîi nh− vËy (xem h×nh 7.22) cã d¹ng gÇn nh− h×nh sin lμm h¹n chÕ viÖc lùa chän nguån
ph¸t. Râ rμng r»ng çc LED kh«ng thÓ ®−îc sö dông trong bé ghÐp ®ång bé ®¬n mode v×
phæ cña nã réng. Nh− vËy chØ cã çc diode laser cã ®é réng phæ hÑp ®−îc sö dông nÕu
tr¸nh ®−îc suy hao xen vμ xuyªn kªnh lín.
Vò v¨n san 254

Cho tíi nay, chØ cã çc bé ghÐp ®ång bé lμ ®−îc th¶o luËn xem xÐt, ®©y lμ çc bé ghÐp
sîi sö dông çc sîi ®ång nhÊt. Çc bé ghÐp sö dông çc sîi kh«ng ®ång nhÊt gäi lμ bé
ghÐp kh«ng ®ång bé.
1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0
0,9 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6
H×nh 7.22. §¸p øng b−íc sãng cña bé t¸ch b−íc sãng 1300/1550nm,
víi ®é dμi vuèt thon ≈20mm.
Çc bé ghÐp sîi chØ cã thÓ mét lóc ho¹t ®éng ®−îc víi hai b−íc sãng, nÕu sè kªnh cÇn
ghÐp lín h¬n hai th× ph¶i sö lý b»ng cÊu h×nh rÏ nh¸nh. H×nh 7.23 lμ cÊu tróc bé ghÐp bèn
kªnh sö dông ba thiÕt bÞ WDM sîi ®¬n mode.
λ1
λ1, λ2
λ2
λ1... λ4
λ3
λ4
λ3, λ4
H×nh 7.23. Bé ghÐp bèn kªnh thùc hiÖn ghÐp hai tÇng.
7.1.4 Çc thiÕt bÞ trong hÖ thèng WDM

7.1.4.1 Çc thiÕt bÞ ghÐp vμ gi¶i ghÐp
Çc thiÕt bÞ ghÐp vμ gi¶i ghÐp kªnh trong hÖ thèng th«ng tin quang WDM cã cÊu tróc
dùa trªn çc thμnh phÇn thiÕt bÞ c¬ b¶n nh− ®· m« t¶ trong phÇn 7.1.3 ë trªn. Çc thiÕt bÞ
nμy cã thÓ ®−îc cÊu tróc tõ çc bé läc quang hay çch tö nhiÔu x¹. Bé gi¶i ghÐp sö dông
bé läc giao thoa còng ®−îc quan t©m.
Vò v¨n san 255

§èi víi bé gi¶i ghÐp th× cã thÓ sö dông hiÖn t−îng nhiÔu x¹ Bragg tõ çch tö quang. §Ó
thiÕt kÕ, çch tö lßng ch¶o cã thÓ ®−îc tæ hîp vμo trong phiÕn dÉn sãng silic. Ngoμi ra cßn
cã gi¶i ph¸p kh¸c lμ çc çch tö elip kh¾c trùc tiÕp cã thÓ ®−îc dïng ®Ó t¹o ra çc bé gi¶i
ghÐp dÉn sãng b¨ng c«ng nghÖ silic. VÊn ®Ò ®èi víi bé gi¶i ghÐp çch tö lμ çc ®Æc tÝnh
b¨ng th«ng cña chóng phô thuéc vμo kÝch th−íc cña çc sîi ®Çu vμo vμ ®Çu ra. §Æc biÖt,
kÝch th−íc lâi cña çc sîi ®Çu ra ph¶i lín ®Ó b¶o ®¶m b¨ng th«ng ph¼ng vμ suy hao xen
thÊp. V× thÕ, thêi gian ®Çu ng−êi ta th−êng thiÕt kÕ çc bé ghÐp sö dông sîi quang ®a
mode. Vμo n¨m 1991, c«ng nghÖ d·y çc vi l¨ng kÝnh ®−îc ¸p dông ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
nμy vμ cho phÐp ghÐp thμnh c«ng 32 kªnh sö dông sîi quang ®¬n mode. D·y sîi ®¬n
mode ®−îc cè ®Þnh trong çc r·nh ch÷ V ®−îc kh¾c trong m¶nh silic. Çc vi l¨ng kÝnh
chuyÓn ®æi ®−êng kÝnh mode t−¬ng ®èi nhá cña sîi thμnh ®−êng kÝnh lín h¬n nhiÒu (vμo
kho¶ng 80 μm). Ph−¬ng ph¸p nμy cho phÐp chÕ t¹o ra ®−îc bé ghÐp kªnh cã thÓ dïng
trong hÖ thèng cã kho¶ng çch kªnh chØ kho¶ng gÇn 1 nm t¹i b−íc sãng gÇn 1550 nm.
Çc bé gi¶i ghÐp sö dông bé läc trªn c¬ së giao thoa quang ®Ó lùa trän b−íc sãng. Çc
bé gi¶i ghÐp cã bé läc MZ (Mach-Zehnder) g©y ®−îc sù chó ý nhÊt. Ng−êi ta cã thÓ dïng
kÕt hîp vμi bé giao thoa MZ ®Ó t¹o ra bé gi¶i ghÐp WDM. H×nh 7.24 minh ho¹ nÐt c¬ b¶n
cña bé ghÐp 4 kªnh. Nã gåm cã ba bé giao thoa MZ. Cã mét nh¸nh trong mçi mét bé
giao thoa MZ ®−îc lμm dμi h¬n. Sù kh¸c nhau vÒ ®é dμi nμy ®−îc lùa chän sao cho c«ng
suÊt ®Çu vμo tæng tõ hai cöa vμo t¹i çc b−íc sãng kh¸c nhau chØ xuÊt hiÖn t¹i mét cöa ra.
Toμn bé cÊu tróc cã thÓ ®−îc chÕ t¹o trªn tÊm silic b»ng çch sö dông çc èng dÉn sãng
SiO2 theo d¹ng cña m¹ch sãng quang plana.
λ1 MZ1
λ2 λ1+λ2 MZ3
λ3 MZ2
λ3+λ4
λ1+λ2+λ3+λ4
λ4
H×nh 7.24. M« t¶ kh¸i qu¸t bé ghÐp tÝch hîp 4 kªnh dùa trªn çc bé giao thoa MZ.
Tõ quan ®iÓm thiÕt kÕ hÖ thèng, çc bé ghÐp tæ hîp mμ cã suy hao xen thÊp lμ phï
hîp. Çc bé ghÐp çch tö trªn c«ng nghÖ silic ph¶i chÞu suy hao ghÐp do çc sîi ®−îc nèi
tíi çc cöa vμo vμ ra cña thiÕt bÞ. VÊn ®Ò nμy cã thÓ gi¶i quyÕt nÕu nh− çch tö ®−îc lμm
tõ c«ng nghÖ InGaAsP/InP v× nã cã thÓ ®−îc tæ hîp víi bé thu quang.
Cã mét çch tiÕp cËn kh¸c cho bé gi¶i ghÐp kªnh lμ sö dông m¶ng (d·y) pha cña çc
èng dÉn sãng quang ®ãng vai trß nh− lμ mét çch tö. Çc çch tö nh− vËy th−êng ®−îc
Vò v¨n san 256

gäi lμ çch tö dÉn sãng vμ cã søc hÊp dÉn ®¸ng kÓ v× nã cã thÓ ®−îc chÕ t¹o b»ng çch ¸p
dông c«ng nghÖ InGaAsP/InP, vμ nh− vËy cho phÐp tæ hîp nã trong çc thiÕt bÞ ph¸t hoÆc
thu WDM. TÝn hiÖu WDM tíi ®−îc ghÐp thμnh mét m¶ng çc èng dÉn sãng plana sau khi
®i qua ®o¹n ghÐp. Trong qu¸ tr×nh lan truyÒn cña nã, tÝn hiÖu trong mçi mét èng dÉn sãng
sÏ tr¶i qua nh÷ng sù dÞch pha kh¸c nhau do çc èng dÉn sãng cã ®é dμi kh¸c nhau. H¬n
n÷a sù dÞch pha phô thuéc vμo b−íc sãng do tÝnh phô thuéc vμo tÇn sè cña h»ng sè lan
truyÒn mode. Nh− vËy, çc kªnh kh¸c nhau sÏ héi tô vμo çc cæng kh«ng gian kh¸c nhau
khi ®Çu ra cña çc èng dÉn sãng sÏ nhiÔu x¹ víi nhau th«ng qua ®o¹n ghÐp. VÒ thùc chÊt,
m¶ng pha nh− vËy ®ãng vai trß nh− mét çch tö nhiÔu x¹ th«ng th−êng. NÕu thiÕt kÕ tèt,
hiÖu suÊt cña çch tö dÉn sãng cã thÓ ®¹t gÇn tíi 100%. Bé gi¶i ghÐp çch tö dÉn sãng cã
kh¶ n¨ng thùc hiÖn cho 16 kªnh víi kho¶ng çch 1,8 nm trong vïng b−íc sãng 1535 ÷
1565 nm.
§Æc tÝnh cÇn quan t©m chñ yÕu cña bé ghÐp kªnh lμ l−îng suy hao xen cho mçi kªnh.
Nh−ng bé gi¶i ghÐp kªnh th× l¹i cã nh÷ng yªu cÇu nghiªm ngÆt h¬n. Thø nhÊt, bé gi¶i
ghÐp kªnh ph¶i b¶o ®¶m Ýt nh¹y c¶m ®èi víi sù ph©n cùc cña tÝn hiÖu WDM tíi. Thø hai,
bé gi¶i ghÐp cÇn ph¶i t¸ch ®−îc çc kªnh mμ kh«ng cã sù rß tõ çc kªnh l©n cËn sang.
Trong thùc tÕ lu«n cã mét l−îng c«ng suÊt rß nμo ®ã, ®Æc biÖt ®èi víi çc hÖ thèng WDM
mËt ®é cao DWDM víi kho¶ng çch kªnh nhá. Sù rß nh− vËy ®−îc gäi lμ xuyªn kªnh, vμ
nªn nhá h¬n -20 dB ®Ó tho¶ m·n chÊt l−îng hÖ thèng.
7.1.4.2 ThiÕt bÞ ghÐp vμ läc xen rÏ
Çc bé ghÐp xen/rÏ lμ rÊt cÇn thiÕt cho çc m¹ng WDM trong ®ã mét hay nhiÒu kªnh
cÇn ®−îc t¸ch ra hoÆc xen vμo trong khi vÉn ph¶i b¶o toμn tÝnh nguyªn vÑn cña çc kªnh
kh¸c. Ng−êi ta cã thÓ coi mét thiÕt bÞ WDM nh− vËy gièng nh− mét cÆp t¸ch kªnh-ghÐp
kªnh hçn hîp v× quy tr×nh ho¹t ®éng cña nã ®ßi hái viÖc gi¶i ghÐp tÝn hiÖu WDM ®Çu vμo,
chuyÓn ®æi néi dung d÷ liÖu cña mét hay nhiÒu kªnh b−íc sãng vμ råi sau ®ã l¹i ghÐp
chóng l¹i. H×nh 7.25 a) m« t¶ nÐt chung vÒ cÊu tróc cña bé ghÐp kªnh xen/rÏ b»ng s¬ ®å
khèi. V× mét bé gi¶i ghÐp (t¸ch) kªnh ho¹t ®éng nh− mét bé ghÐp kªnh nh−ng theo chiÒu
ng−îc l¹i, cho nªn bé ghÐp kªnh xen/rÏ sö dông hai bé gi¶i ghÐp kªnh ®−îc bè trÝ mét
çch hîp lý. BÊt kú bé t¸ch kªnh ®−îc nãi ®Õn ë phÇn trªn ®Òu cã thÓ dïng ®Ó t¹o thμnh
çc bé ghÐp kªnh xen/rÏ. ThËm trÝ nã cßn cã thÓ khuÕch ®¹i tÝn hiÖu WDM vμ c©n b»ng
çc c«ng suÊt kªnh t¹i bé ghÐp kªnh xen/rÏ v× mçi kªnh cã thÓ ®iÒu khiÓn ®−îc mét çch
riªng rÏ.
NÕu nh− mét kªnh nμo ®ã cã nhu cÇu t¸ch ra vμ kh«ng ®ßi hái sù ®iÒu khiÓn riªng rÏ,
th× ng−êi ta cã thÓ dïng mét thiÕt bÞ nhiÒu cæng ®Ó göi kªnh nμy tíi mét cæng trong khi
toμn bé çc kªnh kh¸c ®−îc chuyÓn tíi mét cæng kh¸c, do ®ã tr¸nh ®−îc sù cÇn thiÕt ph¶i
t¸ch tÊt c¶ çc kªnh. Nh÷ng thiÕt bÞ nh− vËy th−êng ®−îc gäi lμ çc bé läc xen/rÏ v×
chóng läc ra ®−îc mét kªnh x¸c ®Þnh mμ kh«ng ¶nh h−ëng tíi tÝn hiÖu WDM. NÕu chØ
mét phÇn nhá c«ng suÊt kªnh ®−îc läc ra th× thiÕt bÞ nh− vËy sÏ ho¹t ®éng nh− mét “kho¸
quang”, v× nã bá qua mét l−îng tÝn hiÖu WDM kh«ng ®ông tíi.
Vò v¨n san 257

Cã mét sè lo¹i bé läc xen/rÏ ®· ®−îc ph¸t triÓn gÇn ®©y. CÊu tróc ®¬n gi¶n nhÊt lμ sö
dông mét chuçi çc bé ghÐp h−íng kÕt nèi víi nhau, t¹o thμnh mét chuçi MZ t−¬ng tù
nh− mét bé läc MZ ®· ®Ò cËp tr−íc ®©y. Tuy nhiªn, ng−îc víi bé läc MZ, trong mçi bé
giao thoa MZ cã mét ®é trÔ t−¬ng ®èi τm. ThiÕt bÞ nh− vËy ®«i khi ®−îc gäi lμ bé ghÐp
céng h−ëng, nã ghÐp mét kªnh b−íc sãng x¸c ®Þnh tíi mét cæng ®Çu ra trong khi çc
kªnh cßn l¹i xuÊt hiÖn t¹i cæng ®Çu ra kh¸c. §Æc tÝnh cña nã cã thÓ tèi −u ho¸ b»ng çch
®iÒu khiÓn çc tû sè ghÐp cña çc bé ghÐp h−íng kh¸c nhau. MÆc dï çc bé ghÐp céng
h−ëng cã thÓ ®−îc thùc hiÖn theo mét cÊu h×nh hoμn toμn b»ng sîi nhê viÖc sö dông çc
bé ghÐp sîi, nh−ng c«ng nghÖ dÉn sãng silica-on-silicon ®· ®−a ra mét sù lùa chän ch¾c
ch¾n cho viÖc thiÕt kÕ çc bé läc xen/rÏ nμy.
λ1
OS
λ2
OS
Bé gi¶i ghÐp
WDM
Bé ghÐp
WDM
OS
input output
OS
OS
a) λN
Cæng 1 Cæng 3
Bé ghÐp Çch tö Bé ghÐp
Cæng 2 Cæng 4
b)
H×nh 7.25. Bé ghÐp vμ läc xen/ rÏ:

a) bé ghÐp xen/rÏ sö dông chuyÓn m¹ch quang OS,
b) bé läc xen rÏ b»ng bé giao thoa Mach-Zehnder MZ.
Nhê cã tÝnh chän läc b−íc sãng, çc çch tö Bragg còng cã thÓ ®−îc dïng ®Ó lμm bé
läc xen/rÏ. ThiÕt bÞ nμy ®−îc coi lμ mét bé ghÐp h−íng hç trî çch tö (gratting-assisted)
hay çch tö gÊp khóc (gratting-folded); çch tö Bragg ®−îc ®Æt ë gi÷a bé ghÐp h−íng.
Trong mét sè thiÕt bÞ kh¸c th× cã hai çch tö gièng nhau h×nh thμnh trªn hai nh¸nh cña bé
Vò v¨n san 258

giao thoa MZ. Ho¹t ®éng cña c¶ hai lo¹i thiÕt bÞ nμy cã thÓ m« t¶ nh− trªn h×nh 7.25 b), ë
®©y cÊu tróc MZ ®−îc chØ ra d−íi d¹ng s¬ ®å. Mét kªnh cã b−íc sãng λg r¬i trong d¶i giíi
h¹n cña çch tö Bragg, ®−îc ph¶n x¹ toμn phÇn vμ xuÊt hiÖn t¹i cæng 2. Çc kªnh cßn l¹i
kh«ng ®−îc çch tö ph¶n x¹ th× xuÊt hiÖn t¹i cæng 4. ThiÕt bÞ t−¬ng tù nh− vËy cã thÓ
thªm vμo mét kªnh t¹i b−íc sãng λg nÕu tÝn hiÖu t¹i b−íc sãng ®ã ®−îc b¬m vμo tõ cæng
3. NÕu nh− çc qu¸ tr×nh xen vμ rÏ ®−îc thùc hiÖn ®ång thêi th× ®iÒu quan träng lμ ph¶i
t¹o ra çch tö cã ®é ph¶n x¹ cao (gÇn 100%) ®Ó lμm gi¶m xuyªn kªnh.
Bé ghÐp h−íng çch tö gÊp khóc ®−îc chÕ t¹o b»ng çc èng dÉn sãng InGaAsP/InP.
Çch nμy cho phÐp tÝch hîp bé läc xen/rÏ víi bé t¸ch sãng quang hoÆc nguån laser. ViÖc
thiÕt kÕ çc bé läc xen/rÏ hoμn toμn sîi còng ®−îc quan t©m ®Õn v× nã tr¸nh ®−îc suy hao
ghÐp cã thÓ x¶y ra khi sö dông çc bé läc xen/rÏ b¸n dÉn. CÊu tróc MZ cña bé läc xen/rÏ
®−îc dïng ®Ó t¹o ra bé läc xen/rÏ hoμn toμn sîi víi hiÖu suÊt t¸ch ®¹t h¬n 99%, trong khi
møc xuyªn kªnh vÉn gi÷ ®−îc d−íi 1%. Ngoμi ra cßn cã mét sè ph−¬ng thøc kh¸c lμ dïng
çch tö ®Ó lμm çc bé läc xen/rÏ. Thø nhÊt lμ sö dông mét èng dÉn sãng cã çch tö dÞch
pha ®Ó xen hoÆc t¸ch mét kªnh tõ tÝn hiÖu WDM ®ang truyÒn trong èng dÉn sãng bªn
c¹nh. Thø hai lμ phèi hîp hai çch tö dÉn sãng gièng nhau víi çc bé khuÕch ®¹i ®Ó thùc
hiÖn bé läc t¸ch kªnh.
Çc thiÕt bÞ xen/rÏ kªnh còng ®· tr¶i qua çc b−íc ph¸t triÓn vμ ®−îc øng dông phï
hîp trong tõng giai ®o¹n cña th«ng tin quang sîi sö dông c«ng nghÖ WDM. Trong thùc
tÕ, çc hÖ thèng WDM thÕ hÖ ®Çu tiªn ®−îc ph¸t triÓn chñ yÕu cho çc øng dông ®iÓm-
®iÓm. §Ó xen/rÏ l−u l−îng t¹i mét b−íc sãng nμo ®ã trªn tuyÕn th× cÇn ph¶i t¸ch ghÐp
toμn bé çc b−íc sãng nh− m« t¶ trªn h×nh 7.26.
O/E/O
MUX/DEMUX
MUX/DEMUX
O/E/O
λ1, λ2...λN O/E E/O λ1, λ2...λN
ADM
λ xen rÏ
H×nh 7.26. CÊu h×nh thiÕt bÞ xen/rÏ WDM thÕ hÖ thø nhÊt.
Do çc nót xen/rÏ th−êng chØ cã nhu cÇu xen/rÏ l−u l−îng nhá h¬n nhiÒu so víi luång
l−u l−îng tæng nªn çc nhμ nghiªn cøu ®· cho ra mét lo¹i thiÕt bÞ xen/rÏ míi cho çc hÖ
thèng WDM, ®ã lμ thiÕt bÞ ghÐp kªnh xen rÏ WADM nh− minh ho¹ trong h×nh 7.27. Lo¹i
thiÕt bÞ nμy cho phÐp t¸ch ra/xen vμo kªnh b−íc sãng mong muèn mμ kh«ng cÇn ph¶i
thùc hiÖn qu¸ tr×nh gi¶i ghÐp tÊt c¶ çc kªnh b−íc sãng. §èi víi çc thiÕt bÞ WADM
ng−êi ta chia thμnh hai lo¹i ®ã lμ lo¹i fixed-WADM (WADM cè ®Þnh) vμ lo¹i
reconfigurable-WADM (WADM cã thÓ thay ®æi cÊu h×nh). Lo¹i fixed-WADM cho phÐp
Vò v¨n san 259

t¸ch/xen mét sè nhÊt ®Þnh çc kªnh b−íc sãng ®· ®Þnh tr−íc, vμ ®· ®−îc th−¬ng m¹i ho¸
tõ n¨m 1999. Cßn lo¹i reconfigurable-WADM lμ lo¹i thiÕt bÞ cã kh¶ n¨ng thay ®æi viÖc
kÕt nèi b−íc sãng, cho phÐp xen/rÏ bÊt kú mét b−íc sãng nμo trong luång tæng nhê ®iÒu
khiÓn b»ng phÇn mÒm hoÆc nh©n c«ng. Víi kh¶ n¨ng xen/rÏ çc kªnh b−íc sãng mét
çch linh ho¹t tuú theo nhu cÇu l−u l−îng t¹i tõng ®iÓm xen/rÏ, lo¹i reconfigurable-
WADM cho phÐp sö dông l−u l−îng trªn m¹ng mét çch hiÖu qu¶. Tuy nhiªn hiÖn nay
lo¹i thiÕt bÞ nμy ®ang cßn tiÕp tôc trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu thö nghiÖm.
WADM WADM
λi λj λi λj
H×nh 7.27. CÊu h×nh thiÕt bÞ xen/rÏ WADM.
7.1.4.3 Bé ghÐp h×nh sao qu¶ng b¸

Vai trß cña mét bé ghÐp h×nh sao lμ kÕt hîp çc tÝn hiÖu quang vμo tõ çc cæng ®Çu
vμo vμ chia ®Òu nã gi÷a çc cæng ®Çu ra, nh− chØ ra ë h×nh 7.28. Ng−îc víi çc bé gi¶i
ghÐp kªnh, çc bé ghÐp h×nh sao kh«ng chøa çc phÇn tö lùa chän b−íc sãng, v× chóng
kh«ng cã kh¶ n¨ng t¸ch çc kªnh riªng rÏ. Sè l−îng çc cæng ®Çu ra vμ çc cæng ®Çu vμo
kh«ng cÇn ph¶i gièng nhau. VÝ dô nh− trong tr−êng hîp ph©n bæ kªnh truyÒn h×nh, mét sè
l−îng kh¸ nhá kªnh truyÒn h×nh ®−îc qu¶ng b¸ tíi hμng ngh×n, thËm chÝ hμng triÖu thuª
bao. Sè l−îng çc cæng ®Çu vμo vμ ®Çu ra nãi chung lμ t−¬ng tù ®èi víi çc øng dông
m¹ng LAN. Bé ghÐp h×nh sao thô ®éng nh− vËy ®−îc gäi lμ sao qu¶ng b¸ N × N, víi N lμ
sè l−îng cæng ®Çu vμo (hoÆc cæng ®Çu ra). CÊu tróc h×nh sao ph¶n x¹ ®«i khi ®−îc dïng
cho çc øng dông m¹ng LAN b»ng çch ph¶n x¹ tÝn hiÖu ®· ®−îc kÕt hîp ng−îc trë l¹i
çc cæng ®Çu vμo cña nã. Ch¼ng h¹n nh− g−¬ng ®Æt t¹i trung t©m cña h×nh sao nh− trong
h×nh 7.28 sÏ chuyÓn ®æi sao truyÒn dÉn thμnh sao ph¶n x¹. CÊu tróc h×nh häc nh− vËy tiÕt
kiÖm ®−îc ®¸ng kÓ sîi quang khi ph©n phèi cho ng−êi sö dông trªn mét ph¹m vi ®Þa lý
réng lín.
Cã mét sè kiÓu bé ghÐp h×nh sao ®· ®−îc ph¸t triÓn. Lo¹i bé ghÐp ®Çu tiªn lμ sö dông
çc bé ghÐp sîi 3 dB. Mçi bé ghÐp sîi cã kh¶ n¨ng ghÐp hai tÝn hiÖu ®Çu vμo vμ ph©n chia
®Òu trªn hai cæng ®Çu ra, qu¸ tr×nh t−¬ng tù ®èi víi bé ghÐp h×nh sao 2 × 2. Çc h×nh sao
bËc cao h¬n N × N cã thÓ t¹o ra b»ng çch gép mét sè bé ghÐp 2 × 2 víi nhau víi N lμ
béi sè nh©n cña 2. H×nh 7.28 m« t¶ s¬ ®å kÕt hîp nh− vËy cho cÊu tróc h×nh sao 8 × 8, yªu
cÇu kÕt nèi gi÷a 12 bé ghÐp sîi. Râ rμng lμ tÝnh phøc t¹p cña çc bé ghÐp h×nh sao ngμy
cμng t¨ng lªn rÊt lín cïng víi sè l−îng cæng.
Vò v¨n san 260

1 5 9
2 6 10
3 7 11
4 8 12
H×nh 7.28. Bé ghÐp h×nh sao 8 × 8 t¹o ra b»ng çch

sö dông 12 bé ghÐp sîi ®¬n mode.
Cã mét gi¶i ph¸p ®−a ra lμ sö dông çc bé ghÐp biconical-taper (th¾t lμm hai chãp)
nãng ch¶y ®Ó t¹o ra çc bé ghÐp h×nh sao v÷ng vμng, ch¾c ch¾n. H×nh 7.29 m« t¶ s¬ ®å
sao truyÒn dÉn vμ sao ph¶n x¹ ®−îc t¹o ra b»ng c«ng nghÖ nμy. Bé ghÐp h×nh sao kÝch cì
100 × 100 ®−îc chÕ t¹o n¨m 1979 sö dông c«ng nghÖ biconical-taper. Kü thuËt nμy lμ ®Ó
lμm nãng ch¶y mét sè l−îng lín çc sîi l¹i víi nhau vμ kÐo dμi phÇn nãng ch¶y ra thμnh
d¹ng cÊu tróc th¾t lμm hai phÇn. ë phÇn cã d¹ng h×nh nªm, tÝn hiÖu tõ mçi sîi ®−îc ghÐp
l¹i víi nhau vμ chia ®Òu ra trªn çc cæng ®Çu ra. CÊu tróc nh− vËy ho¹t ®éng t−¬ng ®èi tèt
®èi víi sîi ®a mode. Cßn trong tr−êng hîp sîi ®¬n mode th× nã bÞ h¹n chÕ do chØ cã thÓ
lμm nãng ch¶y ®−îc cã mét vμi sîi. Çc bé ghÐp nãng ch¶y 2 × 2 sö dông sîi ®¬n mode
®−îc chÕ t¹o tõ kh¸ sím. Chóng cã thÓ ®−îc thiÕt kÕ ®Ó ho¹t ®éng trªn mét ph¹m vi b−íc
sãng réng. Ng−êi ta cã thÓ t¹o ra çc sao bËc cao h¬n b»ng çch sö dông s¬ ®å kÕt hîp
nh− ®· m« t¶ trªn h×nh 7.25 cho bé ghÐp h×nh sao 8 × 8. Çc bé ghÐp h×nh sao th−êng
®−îc sö dông nhiÒu h¬n trong thùc tÕ do b¶n chÊt t−¬ng ®èi v÷ng ch¾c cña chóng.
Ph−¬ng thøc th−êng dïng nhÊt ®Ó t¹o ra bé ghÐp h×nh sao qu¶ng b¸ lμ kü thuËt silica-
on-silicon trong ®ã hai m¶ng èng dÉn sãng SiO2 planar, ®−îc t¸ch ra tõ vïng trung t©m,
®−îc t¹o ra trªn nÒn silicon. Bé ghÐp h×nh sao nh− vËy ®−îc ®−a ra ®Çu tiªn vμo n¨m 1989
víi cÊu tróc 19 × 19. Çc èng dÉn sãng SiO2 çch xa kho¶ng 200 μm t¹i ®Çu vμo, nh−ng
kho¶ng çch cuèi cïng gÇn vïng trung t©m chØ b»ng 8 μm. Bé ghÐp h×nh sao dμi 3 cm cã
hiÖu suÊt kho¶ng 55 %. GÇn ®©y, ng−êi ta sö dông kü thuËt silicon-on-insulator ®Ó chÕ t¹o
çc bé ghÐp h×nh sao. Bé ghÐp h×nh sao 5 × 9 ®−îc lμm b»ng çc èng dÉn sãng silicon víi
suy hao thÊp (1,3 dB) víi qu¸ tr×nh ghÐp t−¬ng ®èi ®ång bé.
Vò v¨n san 261

a)
b)
H×nh 7.29. Çc bé ghÐp h×nh sao:

a) Bé ghÐp sao truyÒn dÉn, b) Bé ghÐp sao ph¶n x¹.
7.1.4.4 Çc bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng

D¹ng thiÕt bÞ WDM quan träng lμ bé ®Þnh tuyÕn N × N. ThiÕt bÞ nμy ®· kÕt hîp chøc
n¨ng cña bé ghÐp h×nh sao víi çc qu¸ tr×nh ghÐp kªnh vμ t¸ch kªnh. H×nh 7.30 m« t¶
ho¹t ®éng cña mét bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng nh− vËy d−íi d¹ng s¬ ®å víi N = 4. TÝn hiÖu
WDM vμo tõ mçi cæng ®Çu vμo ®−îc chia ra thμnh N phÇn h−íng vÒ phÝa cæng ®Çu ra cña
bé ®Þnh tuyÕn. §©y lμ vÝ dô cho mét bé ®Þnh tuyÕn thô ®éng v× viÖc sö dông nã kh«ng g¾n
liÒn víi phÇn tö tÝch cùc nμo vèn ®ßi hái ph¶i cã n¨ng l−îng ®iÖn. Nã còng cßn ®−îc gäi
lμ bé ®Þnh tuyÕn tÜnh v× kü thuËt ®Þnh tuyÕn nμy kh«ng cã kh¶ n¨ng t¸i thiÕt l¹i cÊu h×nh
®éng. MÆc dï cã b¶n chÊt tÜnh cña nã, nh−ng thiÕt bÞ WDM nμy vÉn cã nhiÒu øng dông
trong m¹ng WDM.
Bé ghÐp kªnh N × N cã thÓ ®−îc sö dông nh− mét bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng. Ng−êi ta
®· thiÕt kÕ cÊu tróc sö dông 2 bé ghÐp h×nh sao N × M ®Ó sao cho M cæng ®Çu ra cña bé
ghÐp h×nh sao nμy ®−îc nèi víi M cæng ®Çu vμo cña bé ghÐp h×nh sao kh¸c th«ng qua mét
m¶ng M èng dÉn sãng lμm viÖc nh− mét çch tö dÉn sãng. ThiÕt bÞ nh− vËy ®−îc gäi lμ
bé ®Þnh tuyÕn çch tö dÉn sãng WGR (Waveguide-grating router) nh− ®−îc chØ ra trong
h×nh 7.31. Bé ghÐp h×nh sao N × M thø nhÊt sÏ ph©n chia ®Òu c«ng suÊt cña N kªnh ®Çu
vμo cho M cæng ®Çu ra. Çch tö ®−îc t¹o ra tõ M èng dÉn sãng sÏ t¸ch çc kªnh kh¸c
nhau theo çc b−íc sãng cña chóng. Bé ghÐp h×nh sao N × M thø hai sÏ ph©n phèi çc tÝn
hiÖu ®· ®−îc t¸ch cho çc cæng ®Çu ra. KÕt qu¶ lμ çc tÝn hiÖu WDM ®Çu vμo ®Õn tõ N
Vò v¨n san 262

nót m¹ng kh¸c nhau sÏ ®−îc ®Þnh tuyÕn tíi mét tËp hîp kh¸c cña N nót m¹ng kh¸c, vμ
viÖc ph©n luång chØ dùa vμo çc b−íc sãng cña çc kªnh ®Çu vμo.
H×nh 7.30. S¬ ®å bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng.
èng dÉn sãng SiO2/Si hoÆc InP
Bé ghÐp h×nh sao

Bé ghÐp h×nh sao
ΔL = h»ng sè
1 Çch tö dÉn sãng

2 N
. .
. ..
. 2
N 1
Çc ®Çu vμo Çc ®Çu ra
H×nh 7.31. Thùc tÕ bé ®Þnh tuyÕn çch tö dÉn sãng

sö dông 2 bé ghÐp h×nh sao vμ m¶ng dÉn sãng plana.
Çch tö dÉn sãng lμ phÇn tö quan träng nhÊt cña bé ®Þnh tuyÕn çch tö dÉn sãng WGR
v× nã thùc hiÖn qu¸ tr×nh t¸ch kªnh. M¶ng dÉn sãng ®−îc thiÕt kÕ sao cho chªnh lÖch ®é
dμi lu«n kh«ng ®æi tõ èng dÉn sãng nμy ®Õn èng dÉn sãng tiÕp theo, nhê ®ã dÉn ®Õn ®é
lÖch pha kh«ng ®æi. Do ®Æc tÝnh nμy, mμ ®Æc tÝnh truyÒn dÉn biªn ®é Tpq tõ cæng ®Çu vμo
thø p ®Õn cæng ®Çu ra thø q ®−îc cho nh− sau:
∑ Pm exp [imb (2π λ )( p − q )]

M
T pq = η pη q m =1
(7-5)
∑
M
P
m =1 m
Vò v¨n san 263

víi ηp vμ ηq lμ çc hÖ sè ghÐp cña hai bé ghÐp h×nh sao, b lμ h»ng sè phô thuéc vμo sù
ph©n chia gãc gi÷a çc cæng cña m¶ng dÉn sãng, vμ Pm lμ c«ng suÊt trong èng dÉn sãng
thø m. Râ rμng lμ tõ biÓu thøc (7-5) thÊy r»ng phæ truyÒn dÉn cña WGR lμ cã chu kú. Víi
2
gi¸ trÞ p cho tr−íc, çc ®Ønh Tpq t¹i b−íc sãng kh¸c nhau do q sÏ bÞ thay ®æi, vμ thiÕt bÞ
sÏ ho¹t ®éng nh− mét bé t¸ch kªnh 1 × N. Do ®ã, WGR cã thÓ ®−îc coi nh− lμ N bé gi¶i
ghÐp kªnh lμm viÖc song song víi ®Æc tÝnh sau ®©y. NÕu tÝn hiÖu WDM tõ cæng ®Çu vμo
®Çu tiªn ®−îc ph©n phèi cho N cæng ®Çu ra theo thø tù λ1, λ2, λ3, ..., λN, th× tÝn hiÖu WDM
tõ cæng ®Çu vμo thø hai sÏ ®−îc ph©n phèi nh− sau λN, λ1, ...,λN-1, vμ chu kú tiÕp theo
còng t−¬ng tù nh− vËy ®èi víi çc cæng ®Çu vμo kh¸c. ViÖc tèi −u ho¸ WGR nh»m gi¶m
xuyªn kªnh vμ t¨ng lín nhÊt hÖ sè ghÐp ®ßi hái sù ®iÒu chØnh chÝnh x¸c nhiÒu th«ng sè
thiÕt kÕ, vμ thiÕt lËp mét sè nguyªn t¾c thiÕt kÕ. VÝ dô, sè l−îng èng dÉn sãng lμm çch tö
dÉn sãng nªn gÇn víi 2N, ®iÒu ®ã sÏ cho phÐp kho¶ng çch kªnh t−¬ng ®èi nhá víi l−îng
xuyªn ©m nhá nhÊt.
MÆc dï thiÕt kÕ phøc t¹p, WGR vÉn ®−îc chÕ t¹o b»ng c¶ hai c«ng nghÖ silica-on-
silicon vμ InGaAsP/InP; kÕt qu¶ lμ cã thÓ t¹o ra thiÕt bÞ tÝch hîp, ch¾c ch¾n (kho¶ng
1cm2). Thêi gian ®Çu, sè l−îng çc cæng ®Çu vμo vμ ®Çu ra bÞ h¹n chÕ d−íi 16 cæng,
nh−ng vμo n¨m 1996 th× çc çch tö WGR 128 × 128 cã 128 cæng ®Çu vμo vμ ®Çu ra d−íi
d¹ng m¹ch sãng ¸nh s¸ng hai chiÒu ®· s½n cã. Chóng cã thÓ ho¹t ®éng trªn çc tÝn hiÖu
WDM víi kho¶ng çch kªnh nhá tíi 0,2 nm trong khi ®ã møc xuyªn kªnh vÉn gi÷ ®−îc ë
møc thÊp h¬n 16 dB. Çc WGR ®Òu rÊt cÇn thiÕt cho viÖc ®Þnh tuyÕn trong çc m¹ng
WDM, nh−ng chóng còng cã thÓ ®−îc sö dông cho nhiÒu øng dông kh¸c ngoμi kh¶ n¨ng
®Þnh tuyÕn. Chóng còng ®−îc sö dông ®Ó lμm çc bé ph¸t vμ çc bé thu quang nhiÒu
kªnh, çc bé läc xen/rÏ cã ®iÒu chØnh, vμ çc bé ghÐp kªnh xen/rÏ. Çc øng dông cña
chóng dÉn ®Õn mét kü thuËt míi ®−îc gäi lμ kü thuËt c¾t l¸t phæ, cho phÐp sö dông LED
nh− mét nguån ®a b−íc sãng gi¸ thμnh thÊp cho çc øng dông m¹ng néi h¹t. ý t−ëng c¬
b¶n cña nã kh¸ ®¬n gi¶n. NÕu ®Çu ra cña LED ®−îc ®iÒu chÕ ®Ó t¹o ra mét tÝn hiÖu nèi
víi mét WGR, phæ gi·n réng cña LED bÞ c¾t thμnh nhiÒu phÇn t−¬ng øng víi sè l−îng
çc cæng ®Çu ra WGR. KÕt qu¶ lμ, tÝn hiÖu ®iÒu chÕ ®−îc ph©n phèi cho nhiÒu ng−êi sö
dông t¹i nh÷ng b−íc sãng kh¸c nhau ®−îc x¸c ®Þnh b»ng WGR th«ng qua viÖc c¾t l¸t
phæ.
Trong thùc tÕ, çc m¹ng th«ng tin quang hiÖn nay hÇu hÕt ®Òu sö dông çc tÝn hiÖu
quang cho viÖc chuyÓn t¶i th«ng tin gi÷a çc nót m¹ng, ®ång thêi sö dông tÝn hiÖu ®iÖn
cho viÖc ®Þnh tuyÕn trong çc nót. Çc kÕt nèi chÐo sè chØ sö dông tÝn hiÖu quang nh− çc
giao diÖn m¹ng vμ chuyÓn m¹ch vÉn ®−îc xö lý d−íi d¹ng ®iÖn. V× vËy sÏ kÐo theo c¶
thêi gian vμ chi phÝ cho viÖc thùc hiÖn mét sè l−îng lín çc biÕn ®æi ®iÖn/quang.
Trong t−¬ng lai, víi çc m¹ng giao thøc internet IP (Internet Protocol) th× viÖc b¶o vÖ vμ
®Þnh tuyÕn quang lμ ®iÒu v« cïng cÇn thiÕt. Çc thμnh phÇn c¬ b¶n cña çc m¹ng toμn
quang nμy lμ çc khèi xen/rÏ (mμ chóng cã thÓ t¸ch vμ xen mét hoÆc nhiÒu b−íc sãng) vμ
Vò v¨n san 264

çc bé ®Êu chÐo quang; çc bé ®Êu chÐo nμy sÏ sö dông chuyÓn m¹ch quang nh»m cung
cÊp ®é th«ng suèt vÒ giao thøc vμ tèc ®é bit. Trong t−¬ng lai còng sÏ cã rÊt nhiÒu çc çc
module ®Þnh tuyÕn quang cho phÐp çc hÖ thèng nμy chuyÓn tõ giai ®o¹n nghiªn cøu thö
nghiÖm thμnh çc hÖ thèng thùc tÕ.
ChuyÓn m¹ch vμ ®Þnh tuyÕn hiÖn t¹i bÞ h¹n chÕ bëi tèc ®é xö lý cña çc phÇn tö ®iÖn
tö. HiÖn nay, ng−êi ta ®ang ph¸t triÓn mét thÕ hÖ thiÕt bÞ ®Þnh tuyÕn sö dông çc kü thuËt
xö lý song song nh»m më réng dung l−îng xö lý cña çc bé ®Þnh tuyÕn ®iÖn tö. Tuy nhiªn
tÝnh kh¶ thi cña ph−¬ng ¸n nμy vÉn ch−a ®−îc chøng minh. Trong xu h−íng thiÕt kÕ çc
bé ®Þnh tuyÕn quang dùa trªn c«ng nghÖ WDM, çc nhμ nghiªn cøu ®ang quan t©m ph¸t
triÓn çc bé ®Þnh tuyÕn dung l−îng lín dùa trªn c«ng nghÖ néi t¹i, vÝ dô nh− bé ®Þnh
tuyÕn quang IP multi-Terabit cña Alcatel. §iÓm mÊu chèt cña c«ng nghÖ nμy lμ çc thiÕt
bÞ ®iÖn tö tèc ®é cao lμm tõ vËt liÖu b¸n dÉn nhãm III-V vμ Si-Ge. Sù tÝch hîp çc chøc
n¨ng tõ 2 c«ng nghÖ nμy cã thÓ x©y dùng nªn çc bé ®Þnh tuyÕn chuyÓn m¹ch gãi multi-
Terabit ho¹t ®éng t¹i mét tèc ®é mμ cã kh¶ n¨ng n©ng cÊp c¶ vÒ tèc ®é giao diÖn vμ tæng
dung l−îng hÖ thèng.
7.1.4.5 Çc thiÕt bÞ nèi chÐo quang
Trong çc m¹ng quang hiÖn nay, hÇu hÕt viÖc ®Êu nèi chÐo vÉn thùc hiÖn t¹i líp tÝn
hiÖu ®iÖn nhê çc bé ®Êu chÐo sè DXC (Digital Cross Connect). Sù ph¸t triÓn çc m¹ng
th«ng tin quang WDM diÖn réng ®ßi hái viÖc ®Þnh tuyÕn b−íc sãng ®éng ®Ó cã thÓ t¸i lËp
l¹i cÊu h×nh m¹ng trong khi vÉn duy tr× ®−îc b¶n chÊt kh«ng kho¸ (th«ng suèt) cña nã.
Chøc n¨ng nμy ®−îc t¹o ra nhê bé nèi chÐo quang OXC (Optical Cross Connect). Çc bé
nèi chÐo nμy cã chøc n¨ng tùa nh− cña çc chuyÓn m¹ch sè ®iÖn tö trong m¹ng ®iÖn
tho¹i. ViÖc sö dông ®Þnh tuyÕn ®éng còng cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò h¹n chÕ sè l−îng
b−íc sãng s½n cã th«ng qua kü thuËt sö dông l¹i b−íc sãng. ViÖc thiÕt kÕ vμ chÕ t¹o çc
bé nèi chÐo lμ vÊn ®Ò chÝnh ®−îc nghiªn cøu trong suèt thËp kû 1990.
H×nh 7.32a) m« t¶ s¬ ®å cÊu tróc cña thiÕt bÞ OXC. Nã bao gåm N cæng ®Çu vμo, mçi
mét cæng thu mét tÝn hiÖu WDM gåm cã M b−íc sãng. Çc bé gi¶i ghÐp kªnh sÏ t¸ch tÝn
hiÖu thμnh çc b−íc sãng riªng rÏ vμ ph©n phèi tõng b−íc sãng cho M chuyÓn m¹ch; mçi
chuyÓn m¹ch thu N tÝn hiÖu ®Çu vμo t¹i cïng mét b−íc sãng. Cæng ®Çu vμo vμ cæng ®Çu
ra phô ®−îc thªm vμo chuyÓn m¹ch cho phÐp t¸ch ra hoÆc xen vμo mét kªnh x¸c ®Þnh.
Çc chuyÓn m¹ch ®−a ®Çu ra cña chóng tíi N bé ghÐp kªnh, çc bé nμy sÏ phèi hîp M
®Çu vμo cña chóng ®Ó t¹o thμnh tÝn hiÖu WDM. Bé OXC nh− thÕ sÏ cÇn N bé ghÐp kªnh,
N bé gi¶i ghÐp kªnh vμ M(N+1)×(N+1) bé chuyÓn m¹ch quang. Çc chuyÓn m¹ch nμy lμ
çc chuyÓn m¹ch ph©n chia theo kh«ng gian v× chóng ho¹t ®éng trªn c¬ së néi bé vïng
kh«ng gian cña çc ®Çu vμo cña chóng.
Cã nhiÒu çch ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh chuyÓn m¹ch. Çch thø nhÊt lμ sö dông mét bé
chuyÓn m¹ch quang kiÓu ph©n ph¸t vμ ghÐp (deliver-and-coupling) ®Ó t¹o thμnh mét bé
OXC d¹ng 8 × 16 b»ng c«ng nghÖ m¹ch sãng quang planar. Do cã 128 luång quang, mçi
luång mang mét tÝn hiÖu 2,5 Gbit/s, ®−îc nèi chÐo theo ph−¬ng thøc kh«ng kho¸; thiÕt bÞ
OXC cã l−u l−îng lμ 320 Gbit/s. N¨m 1997, thiÕt bÞ OXC nh− vËy ®· ®−îc chÕ t¹o d−íi
Vò v¨n san 265

d¹ng çc b¶ng chuyÓn m¹ch cã diÖn tÝch chuÈn lμ (33 × 33 cm2). Çch thø hai lμ sö dông
bé khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn (SLA) nh− mét chuyÓn m¹ch cæng, h×nh 7.32b) m« t¶ chuyÓn
m¹ch 4 × 4. Mçi ®Çu vμo ®−îc chia thμnh mét sè nh¸nh b»ng çc bé chia 3 dB, vμ mçi
nh¸nh ®i qua mét SLA, SLA nμy chÆn nã l¹i b»ng çch hÊp thô hoÆc cho nã truyÒn qua
®ång thêi víi qu¸ tr×nh khuÕch ®¹i tÝn hiÖu. Çc bé chuyÓn m¹ch ph©n chia theo kh«ng
gian cã −u ®iÓm lμ tÊt c¶ çc thμnh phÇn linh kiÖn ®Òu cã thÓ ®−îc tÝch hîp b»ng c«ng
nghÖ InGaAsP/InP mμ vÉn b¶o ®¶m suy hao xen thÊp. Chóng cã thÓ ho¹t ®éng ë tèc ®é
bit cao tíi tèc ®é 2,5 Gbit/s.
ChuyÓn m¹ch
DEMUX kh«ng gian MUX
λ1, ..., λM • λ1, ..., λM

• • •
1 • • λ1 • • 1
• • • •
λ1, ..., λM • • • • λ1, ..., λM

2 •
•
•
• λ2 •
•
•
•
2
•
•
•
λ1, ..., λM • • • •
λ1, ..., λM
N • • λM • • N
• • • •
Xen RÏ
a) ThiÕt bÞ nèi chÐo quang sö dông chuyÓn m¹ch ph©n chia theo kh«ng gian
b) VÝ dô chuyÓn mach 4 × 4 trªn c¬ së SLA.
H×nh 7.32. ThiÕt bÞ nèi chÐo quang.
Vò v¨n san 266

§iÒu trë ng¹i chÝnh cña OXC lμ sè l−îng linh kiÖn lín vμ viÖc kÕt nèi ®ßi hái ph¶i t¨ng
theo hμm sè mò v× sè nót m¹ng N vμ sè b−íc sãng M t¨ng lªn. MÆt kh¸c chÝnh çc b−íc
sãng tÝn hiÖu sÏ tù chuyÓn m¹ch b»ng çch sö dông çc chuyÓn m¹ch ph©n chia theo b−íc
sãng. Çch nμy sö dông çc bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng tÜnh nh− WGR cïng víi mét thiÕt bÞ
míi lμ bé chuyÓn ®æi b−íc sãng.
Nh÷ng vÊn ®Ò võa th¶o luËn ë trªn trong phÇn nμy cã thÓ ®−îc xem nh− lμ thiÕt bÞ
chuyÓn m¹ch quang. VÒ khÝa c¹nh øng dông ®èi víi çc OXC trong th«ng tin quang,
OXC cã thÓ thùc hiÖn ®Êu nèi chÐo, thiÕt lËp l¹i cÊu h×nh m¹ng t¹i líp b−íc sãng. §iÒu
nμy rÊt quan träng khi çc hÖ thèng DWDM ph¸t triÓn, trªn m¹ng cã mét sè l−îng lín
çc b−íc sãng. Vμ OXC lμ mét trong çc phÇn tö c¬ b¶n ®Ó x©y dùng mét m¹ng truyÒn t¶i
quang OTN. ViÖc sö dông çc OXC trªn m¹ng cho phÐp thùc hiÖn çc øng dông sau [64]:
Cho phÐp qu¶n lý b¨ng tÇn vμ kÕt nèi, cung cÊp çc kÕt nèi cña çc kªnh trèng (dμnh cho
çc dÞch vô b−íc sãng kªnh riªng) vμ cña “çc kªnh quang” (víi kh¶ n¨ng hç trî çc t¶i
non-SONET/SDH), còng nh− cung cÊp çc chøc n¨ng xen/rÏ (b−íc sãng) vv.... Grooming
b−íc sãng, ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ sö dông c¬ së h¹ tÇng s½n cã. OXC cho phÐp b¶o vÖ vμ kh«i
phôc t¹i líp b−íc sãng nh»m t¨ng tèi ®a hiÖu suÊt vμ ®é tin cËy cña c¬ së h¹ tÇng m¹ng
th«ng tin quang dung l−îng lín (nh− m¹ng ®−êng trôc) víi gi¸ thμnh m¹ng nhá h¬n. Cho
kh¶ n¨ng kÕt nèi vμ ®Þnh tuyÕn t¹i líp b−íc sãng, do vËy thay thÕ dÇn mét sè lo¹i sîi ®·
cò; qu¶n lý çc b−íc sãng gi÷a çc ring ®−îc kÕt nèi. Cuèi cïng, OXC cho phÐp ®Þnh vÞ
b−íc sãng linh ho¹t b»ng çch ghÐp OXC víi çc bé ®Þnh tuyÕn lâi ®Ó thùc tÕ ho¸ gi¶i
ph¸p tèi −u gi¸ thμnh cho çc yªu cÇu b¨ng tÇn th−êng xuyªn thay ®æi trong m¹ng d÷
liÖu. Çc øng dông nμy cã thÓ ®−îc cung cÊp b»ng mét hÖ thèng qu¶n lý m¹ng thèng
nhÊt, cho phÐp cung cÊp çc dÞch vô end-to-end mét çch nhanh chãng.
Lo¹i OXC
chuyÓn m¹ch λ1
sîi FXC λ1 λ2
λ2
Lo¹i OXC
lùa chän b−íc λ1
sãng WSXC λ1
λ2 λ2
Lo¹i OXC
trao ®æi b−íc λ’ 1
sãng WIXC λ1
λ2 λ2
Vò v¨n san 267

H×nh 7.33. Çc lo¹i thiÕt bÞ nèi chÐo OXC.
Cã thÓ më réng vÒ ph−¬ng diÖn øng dông th× hiÖn nay cã 3 lo¹i OXC lμ: OXC chuyÓn
m¹ch sîi FXC (Fiber Cross-connect), OXC lùa chän b−íc sãng WSXC (Wavelength
Selected Cross-connect), vμ OXC trao ®æi b−íc sãng WIXC (Wavelength Interchange
Cross-connect) nh− trªn h×nh 7.33.
Lo¹i FXC thùc hiÖn chuyÓn m¹ch tÊt c¶ çc çc kªnh b−íc sãng tõ mét sîi lèi vμo ®Õn
mét sîi lèi ra, nã ho¹t ®éng nh− mét b¶ng ®Êu sîi tù ®éng. FXC lμ OXC Ýt phøc t¹p h¬n
çc lo¹i OXC trao ®æi vμ lùa chän b−íc sãng, do ®ã nã còng rÎ h¬n. Trong mét sè phÇn
m¹ng, viÖc b¶o vÖ chèng ®øt sîi lμ vÊn ®Ò chÝnh th× FXC cã thÓ lμ mét gi¶i ph¸p hîp lý.
Chóng tËn dông tèi ®a çc c«ng nghÖ quang hiÖn t¹i. Chóng cã thÓ cung cÊp çc kh¶ n¨ng
kh«i phôc vμ dù phßng ®¬n gi¶n nh−ng l¹i kh«ng cã tÝnh linh ho¹t trong viÖc hç trî çc
dÞch vô b−íc sãng ®iÓm-®iÓm míi.
Lo¹i WSXC chuyÓn m¹ch mét nhãm çc kªnh b−íc sãng tõ mét sîi lèi vμo ®Õn mét sîi
lèi ra. VÒ mÆt chøc n¨ng th× chóng yªu cÇu gi¶i ghÐp (theo tÇn sè) çc tÝn hiÖu ®Õn thμnh
b−íc sãng ban ®Çu cña chóng. Lo¹i OXC nμy cã tÝnh linh ho¹t cao h¬n FXC, cho phÐp dù
phßng çc dÞch vô b−íc sãng, do vËy cã thÓ hç trî çc dÞch vô video ph©n bè, hoÆc tõ xa.
WSXC cßn cã tÝnh linh ho¹t trong viÖc kh«i phôc dÞch vô. Çc kªnh b−íc sãng cã thÓ
®−îc b¶o vÖ riªng biÖt nhê c¬ chÕ b¶o vÖ mesh, ring hoÆc kÕt hîp.
Lo¹i WIXC cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi hoÆc thay ®æi tÇn sè (hoÆc b−íc sãng) cña kªnh tõ
tÇn sè nμy ®Õn tÇn sè kh¸c. §Æc tÝnh nμy lμm gi¶m x¸c suÊt kh«ng ®−îc ®Þnh tuyÕn tõ sîi
lèi vμo ®Õn sîi lèi ra do sù c¹nh tranh b−íc sãng. WIXC cã tÝnh linh ho¹t cao nhÊt trong
viÖc kh«i phôc vμ dù phßng dÞch vô. Ta sÏ xÐt cô thÓ trong phÇn sau.
7.1.4.6 Bé biÕn ®æi b−íc sãng
Bé chuyÓn ®æi (hay cßn gäi lμ trao ®æi) b−íc sãng thùc hiÖn chuyÓn b−íc sãng ®Çu vμo
sang mét b−íc sãng míi mμ kh«ng thay ®æi néi dung cña tÝn hiÖu. Cã nhiÒu ph−¬ng ph¸p
t¹o ra çc bé chuyÓn ®æi b−íc sãng; trong ®ã cã 4 lo¹i nh− ®−îc m« t¶ trong h×nh 7.34.
Ph−¬ng ph¸p ®−îc coi lμ ®¬n gi¶n nhÊt lμ sö dông bé t¸i ph¸t (regenerator) quang ®iÖn
nh− h×nh 7.34a), trong ®ã, tr−íc hÕt bé thu thùc hiÖn biÕn ®æi tÝn hiÖu quang t¹i b−íc sãng
®Çu vμo λ1 thμnh dßng ®iÖn I(t), tiÕp ®ã bé ph¸t dïng dßng I(t) ®Ó ®iÒu chÕ ph¸t ra tÝn hiÖu
quang t¹i b−íc sãng mong muèn λ2. Çch nμy cã thÓ thùc hiÖn kh¸ dÔ dμng v× nã sö dông
çc thμnh phÇn linh kiÖn thiÕt bÞ chuÈn. Nã cã nh÷ng −u ®iÓm kh¸c lμ: kh«ng nh¹y c¶m
®èi víi ph©n cùc ®Çu vμo, vμ cã kh¶ n¨ng khuÕch ®¹i trªn m¹ng l−íi. Çc nh−îc ®iÓm cña
nã lμ: bÞ h¹n chÕ vÒ tÝnh trong suèt (th«ng suèt) cho luång quang cho tèc ®é bit vμ d¹ng
d÷ liÖu do h¹n chÕ tõ çc thiÕt bÞ ®iÖn tö, vμ gi¸ thμnh t−¬ng ®èi cao.
Cã mét sè ph−¬ng ph¸p kü thuËt toμn quang ®Ó chuyÓn ®æi b−íc sãng lμ viÖc sö dông
çc bé khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn SLA. Ph−¬ng ph¸p ®¬n gi¶n nhÊt lμ dùa trªn sù b·o hoμ
®é khuÕch ®¹i trong bé SLA nh− ®−îc chØ ra trong h×nh 7.34b). TÝn hiÖu tíi t¹i b−íc sãng
λ1 ®−îc ®−a vμo bé khuÕch ®¹i SLA cïng víi chïm ¸nh s¸ng sãng liªn tôc CW
Vò v¨n san 268

(Continuous Wave) t¹i b−íc sãng λ2 mμ t¹i ®ã tÝn hiÖu ®· chuyÓn ®æi ®−îc tho¶ m·n. C¶
hai dßng tÝn hiÖu quang ®Òu lμm b·o hoμ bé khuÕch ®¹i. Tuy nhiªn, dßng CW ®−îc
khuÕch ®¹i bëi mét l−îng lín çc bit “0” mμ l¹i rÊt Ýt çc bit “1”. KÕt qu¶ lμ d¹ng bit cña
tÝn hiÖu tíi ®−îc chuyÓn thμnh b−íc sãng míi. Kü thuËt nμy ®· ®−îc sö dông trong nhiÒu
thÝ nghiÖm vμ cã thÓ lμm viÖc ë tèc ®é cao tíi 20 Gbit/s. Nã cßn cã kh¶ n¨ng khuÕch ®¹i
m¹ng l−íi nhê ®é khuÕch ®¹i vμ tÝnh kh«ng nh¹y c¶m ph©n cùc. Nh−îc ®iÓm chÝnh cña
nã lμ: Ph¶i cã mét nguån laser CW cã kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh nhanh; sù suy gi¶m tÝn hiÖu
do bøc x¹ tù ph¸t; vμ mÐo pha do chirp tÇn sè lu«n thay ®æi.
λ1 I(t) λ2
Bé Bé
thu ph¸t
a) Tr¹m lÆp quang ®iÖn
λ1 Bé läc
Líp tÝch cùc
λ2
λ2 SLA
b) B·o hoμ khuÕch ®¹i trong SLA
Xung
SLA Bé läc
λ1
λ2 λ2
SLA
(CW) Xung
c) §iÒu chÕ pha trong SLA ®−îc ®Æt trong

mét nh¸nh cña bé giao thoa MZ
λ1 Líp tÝch cùc Bé läc

λ2
λP
(CW) SLA
d) Trén bèn sãng bªn trong SLA
H×nh 7.34. S¬ ®å 4 lo¹i thiÕt bÞ biÕn ®æi b−íc sãng.
Chirp tÇn sè cã thÓ ®−îc ¸p dông ®Ó lμm t¨ng −u ®iÓm b»ng çch sö dông SLA trªn mét
hoÆc c¶ hai nh¸nh cña bé giao thoa MZ. H×nh 7.34c) m« t¶ tr−êng hîp sö dông hai bé
SLA. TÝn hiÖu d¹ng xung t¹i b−íc sãng λ1 vμ sãng CW t¹i b−íc sãng λ2 cïng truyÒn ®ång
Vò v¨n san 269

thêi trªn c¶ hai nh¸nh. Tuy nhiªn, khi xuÊt hiÖn çc bit “1” th× l¹i cã sù dÞch pha tÝn hiÖu.
Bé giao thoa MZ ®−îc thiÕt kÕ sao cho hai sãng sÏ giao thoa kÕt gép l¹i hoÆc triÖt tiªu
nhau tuú thuéc vμo ®é dÞch pha nμy. KÕt qu¶ lμ sãng CW ®−îc ®−a tíi çc cæng ®Çu ra
kh¸c nhau cña bé giao thoa MZ tuú theo d¹ng bit. §Çu ra tõ mét cæng lμ b¶n sao chÝnh
x¸c cña tÝn hiÖu tíi t¹i b−íc sãng míi. Çc lo¹i bé giao thoa kh¸c (nh− bé giao thoa
Michelson vμ Sagnac) còng cã thÓ ®−îc dïng víi kÕt qu¶ t−¬ng tù. Trong thùc tÕ ng−êi ta
th−êng sö dông bé giao thoa MZ v× nã cã thÓ tÝch hîp dÔ dμng b»ng çc èng dÉn sãng
SiO2/Si hoÆc InGaAsP/InP. ThiÕt bÞ nμy cã thÓ ho¹t ®éng ë tèc ®é bit cao tíi 10 Gbit/s
hoÆc h¬n, t¹o ra sù t−¬ng ph¶n lín vμ lμm gi¶m tÝn hiÖu ®«i chót, mÆc dï ph¸t x¹ tù ph¸t
cã ¶nh h−ëng tíi tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu SNR. Nh−îc ®iÓm chñ yÕu cña nã lμ d¶i ®éng
cña c«ng suÊt ®Çu vμo lμ rÊt hÑp v× pha do bé khuÕch ®¹i t¹o ra phô thuéc vμo nã.
Trong mét çch tiÕp cËn kh¸c, ng−êi ta dïng SLA nh− mét m«i tr−êng phi tuyÕn ®Ó
trén bèn sãng FWM (Four-wave Mixing), hiÖn t−îng phi tuyÕn ®ã lμ nguyªn nh©n chÝnh
g©y ra xuyªn kªnh trong çc hÖ thèng WDM. Kü thuËt nμy cßn ®−îc gäi lμ kÕt hîp pha
quang. Nh− m« t¶ trong h×nh 7.34d), viÖc sö dông nã cÇn ph¶i cã dßng b¬m CW b¬m vμo
cïng víi tÝn hiÖu mμ b−íc sãng cña nã cã nhu cÇu chuyÓn ®æi. NÕu ν1 vμ ν2 lμ çc tÇn sè
cña tÝn hiÖu ®Çu vμo vμ tÝn hiÖu chuyÓn ®æi, tÇn sè b¬m νp ®−îc lùa chän sao cho νp = (ν1
+ ν2)/2. T¹i ®Çu ra bé khuÕch ®¹i, b¶n sao cña tÝn hiÖu ®Çu vμo xuÊt hiÖn t¹i tÇn sè mang
ν2 v× FWM cÇn sù cã mÆt cña c¶ hai tÝn hiÖu vμ dßng b¬m. Ta cã thÓ hiÓu qu¸ tr×nh vËt lý
nμy nh− lμ sù t¸n x¹ cña hai photon b¬m cã n¨ng l−îng lμ 2hνp thμnh hai photon cã n¨ng
l−îng lμ hν1 vμ hν2. TÝnh phi tuyÕn ®èi víi qu¸ tr×nh FWM b¾t nguån tõ qu¸ tr×nh phôc
håi nhanh trong b¨ng x¶y ra t¹i kho¶ng thêi gian lμ 0,1 ps. KÕt qu¶ lμ, sù dÞch tÇn sè lín
tíi 10 THz, t−¬ng øng víi sù chuyÓn ®æi b−íc sãng trªn ph¹m vi 80 nm, lμ cã thÓ x¶y ra.
V× lý do ®ã, kü thuËt nμy cã thÓ lμm viÖc ë tèc ®é cao tíi 100 Gbit/s vμ th«ng suèt ®èi víi
c¶ tèc ®é bit vμ d¹ng d÷ liÖu. V× ®é khuÕch ®¹i sinh ra lμ do bé khuÕch ®¹i nªn hiÖu suÊt
chuyÓn ®æi còng kh¸ cao, thËm trÝ t¹o ra ®é khuÕch ®¹i thùc. ¦u ®iÓm cña kü thuËt nμy lμ
cã sù ®¶o ng−îc cña chirp tÇn sè v× viÖc sö dông nã sÏ lμm ®¶o ng−îc phæ tÝn hiÖu. Trong
thùc tÕ, ®Æc tÝnh hÖ thèng cã thÓ ®−îc c¶i thiÖn khi sö dông hai bé khuÕch ®¹i SLA trong
cÊu tróc hai tÇng.
Nh−îc ®iÓm chñ yÕu cña kü thuËt chuyÓn ®æi b−íc sãng sö dông bé khuÕch ®¹i laser
b¸n dÉn lμ nã ®ßi hái ph¶i cã mét nguån laser cã kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh ®−îc trong ®ã ¸nh
s¸ng cÇn ®−îc ghÐp ®−îc vμo bé khuÕch ®¹i; ®iÒu nμy th−êng dÉn ®Õn suy hao ghÐp kh¸
lín. Çch duy nhÊt lμ tÝch hîp chøc n¨ng cña bé chuyÓn ®æi b−íc sãng vμo trong mét
nguån laser b¸n dÉn cã kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh. Ph−¬ng thøc ®¬n gi¶n nhÊt lμ tÝn hiÖu cã
b−íc sãng cÇn chuyÓn ®æi ®−îc b¬m trùc tiÕp vμo laser. Sù thay ®æi vÒ ng−ìng laser sÏ
lμm cho qu¸ tr×nh b¬m chuyÓn sang qu¸ tr×nh ®iÒu chÕ tÝn hiÖu ®Çu ra cña laser, sao chÐp
l¹i mÉu bit cña tÝn hiÖu ®−îc b¬m. ThiÕt bÞ nμy ®ßi hái l−îng c«ng suÊt ®Çu vμo kh¸ lín.
ThiÕt bÞ cã møc c«ng suÊt thÊp sö dông tÝn hiÖu ®Çu vμo t¹o ra chirp tÇn sè (th−êng lμ 10
GHz/mW) ë ®Çu ra cña laser ®çi víi tõng bit “1”. TÝn hiÖu CW ®· ®iÒu chÕ tÇn sè cã thÓ
Vò v¨n san 270

®−îc chuyÓn sang ®iÒu chÕ biªn ®é b»ng bé giao thoa MZ. ThiÕt bÞ nμy cã thÓ lμm viÖc ë
tèc ®é bit cao nh− tÇn sè dao ®éng phôc håi cña laser ®iÒu chØnh ®−îc (tíi 25 GHz). Mét
thiÕt bÞ kh¸c sö dông FWM bªn trong hèc cña laser b¸n dÉn, nã còng ®ãng vai trß nh−
laser b¬m. Laser DFB dÞch pha sÏ thùc hiÖn chuyÓn ®æi b−íc sãng trªn ph¹m vi 30 nm
b»ng kü thuËt nμy.
7.1.4.7 Çc thiÕt bÞ ph¸t vμ thu WDM
MÆc dï çc bé ph¸t vμ thu WDM ®· g©y ®−îc sù chó ý tõ nh÷ng n¨m 1980, nh−ng ph¶i
®Õn thËp kû 1990 chóng míi ®−îc ph¸t triÓn nhê sö dông c«ng nghÖ m¹ch tÝch hîp
quang-®iÖn OEIC trªn nÒn InP, ®©y lμ çc thiÕt bÞ ph¸t vμ thu WDM ®−îc tÝch hîp
nguyªn khèi ho¹t ®éng ë vïng b−íc sãng 1550 nm víi kho¶ng çch kªnh nhá h¬n hoÆc
b»ng 1nm. MÆt kh¸c, ng−êi ta t¹o ra ®−îc çc m¹ch sãng ¸nh s¸ng planar chÕ t¹o b»ng
c«ng nghÖ silica-on-silicon ®Ó ph¸t triÓn çc bé ph¸t vμ bé thu lai ghÐp tÝch hîp. Çc phÇn
tö cña m¹ch tÝch hîp quang ®iÖn OEIC lμ rÊt quan träng cho viÖc thùc hiÖn c«ng nghÖ hÖ
thèng WDM.
Cã nhiÒu ph−¬ng thøc ®Ó t¹o ra çc bé ph¸t WDM nguyªn khèi. Ph−¬ng thøc thø nhÊt
lμ kÕt hîp ®Çu ra cña mét sè nguån laser b¸n dÉn DFB hoÆc DBR, cã kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh
®éc lËp qua çc çch tö Bragg, b»ng çc èng dÉn sãng thô ®éng. Bé khuÕch ®¹i sÏ khuÕch
®¹i c«ng suÊt cña tÝn hiÖu ®−îc ghÐp ®Ó lμm t¨ng c«ng suÊt ph¸t. Trong mét thÝ nghiÖm
n¨m 1993 [65], bé ph¸t WDM kh«ng chØ tÝch hîp 16 nguån laser DBR víi kho¶ng çch
b−íc sãng lμ 0,8 nm, mμ bé ®iÒu chÕ hÊp thô ®iÖn còng ®−îc tÝch hîp vμo tõng nguån
laser. Trong mét thÝ nghiÖm kh¸c, 16 laser DFB khuÕch ®¹i ®−îc tÝch hîp víi nhau, vμ
çc b−íc sãng cña chóng ®iÒu khiÓn ®−îc b»ng çch thay ®æi ®é réng cña çc èng dÉn
sãng víi møc ®iÒu chØnh trªn kho¶ng 1 nm th«ng qua mét ®iÖn trë mμng máng. Çc
nguån laser ph¸t mÆt cã hèc theo chiÒu ®øng VCSEL (Vertical Cavity Surface-emitting
Laser) ®−a ra mét ph−¬ng thøc ®Æc thï kh¸c ®èi víi çc bé ph¸t WDM cã kh¶ n¨ng cho
gi¸ thμnh thÊp trong khi viÖc ghÐp m¶ng laser hai chiÒu lμm tr¶i réng d¶i b−íc sãng.
H×nh 7.35. CÊu tróc nguån laser nhiÒu b−íc sãng sö dông çch tö dÉn sãng.
Vò v¨n san 271

Mét ph−¬ng thøc kh¸c lμ tæ hîp çch tö vμo trong hèc laser ®Ó thùc hiÖn ph¸t tÝn hiÖu
®ång thêi t¹i mét sè b−íc sãng. Laser cã hèc ghÐp çch tö m¶ng èng xÕp däc thÝch hîp
víi viÖc sö dông çch tö kh¾c. Ng−êi ta ghÐp çch tö dÉn sãng vμo trong hèc laser. N¨m
1996, ®· thùc hiÖn ®−îc viÖc ph¸t tÝn hiÖu ®ång thêi t¹i 18 b−íc sãng, ®Æt çch nhau 0,8
nm, b»ng çch sö dông m¶ng çch tö dÉn sãng WGR bªn trong hèc. H×nh 7.35 m« t¶
d¹ng cña mét hèc laser. Bøc x¹ tù ph¸t cña bé khuÕch ®¹i ë bªn tr¸i ®−îc t¸ch ra thμnh 18
d¶i phæ nhê WGR th«ng qua kü thuËt c¾t l¸t phæ. M¶ng bé khuÕch ®¹i ë bªn ph¶i sÏ
khuÕch ®¹i cã lùa chän tËp gåm 18 b−íc sãng ®ã, ®iÒu nμy lμm cho laser ph¸t ra ®ång
thêi t¹i tÊt c¶ çc b−íc sãng. Ph−¬ng ph¸p cßn cã thÓ thùc hiÖn ph¸t ®ång thêi 32 b−íc
sãng.
Çc bé thu WDM nguyªn khèi thùc hiÖn ghÐp m¶ng photodiode víi bé gi¶i ghÐp kªnh.
Trong ph−¬ng thøc thø nhÊt, bé gi¶i ghÐp kªnh dïng çch tö lâm (h×nh lßng ch¶o) planar
®−îc ghÐp víi m¶ng bé t¸ch sãng quang. Trong ph−¬ng thøc thø hai, WGR ®−îc tæ hîp
víi m¶ng photodiode. Ngay c¶ çc bé khuÕch ®¹i ®iÖn còng ®−îc ghÐp vμo trong cïng
mét chip. CÊu tróc cña bé thu nμy t−¬ng tù nh− cÊu tróc bé ph¸t nh− ®· m« t¶ trong h×nh
7.35 chØ trõ mét ®iÒu lμ nã kh«ng t¹o thμnh hèc, vμ m¶ng khuÕch ®¹i ®−îc thay thÕ b»ng
m¶ng photodiode. Bé thu WDM nh− thÕ ®· ®−îc thùc hiÖn vμo n¨m 1995. Nã ®· tÝch hîp
®−îc WGR 8 kªnh (víi kho¶ng çch kªnh lμ 0,8nm), 8 photodiode p-i-n, vμ 8 bé tiÒn
khuÕch ®¹i b»ng çch sö dông çc transistor l−ìng cùc dÞ thÓ kÐp. Bé thu WDM cã kh¶
n¨ng t¸ch 8 kªnh, mçi kªnh cã tèc ®é 2,5Gb/s.
Ta xÐt mét ph−¬ng ph¸p ®Æc thï mμ çc nguån WDM biÕn ®æi d¶i th«ng phæ kh¸ lín
cña çc xung quang cùc ng¾n thμnh nhiÒu kªnh WDM. §Ó thùc hiÖn ý ®å nμy, tr−íc hÕt
çc xung cùc ng¾n cì ps tõ mét nguån laser sîi khãa mode bÞ gi·n réng phæ ra (tíi 200
nm) th«ng qua qu¸ tr×nh ph¸t liªn tiÕp vμo sîi quang. Sau ®ã thùc hiÖn c¾t l¸t phæ cña tÝn
hiÖu ®Çu ra b»ng mét bé t¸ch kªnh (WGR) ®Ó t¹o ra nhiÒu kªnh WDM (tíi 200 kªnh) víi
kho¶ng çch kªnh lμ kh«ng lín h¬n 1nm. Trong mét thÝ nghiÖm kh¸c, çc xung cùc ng¾n
cì fs (femtosecond) víi ®é réng phæ 50 nm bÞ chirp vμ ®−îc tr¶i ®i mét kho¶ng 15 ns
b»ng çch truyÒn chóng ®i trªn mét tuyÕn sîi chuÈn 15 km. ViÖc c¾t l¸t phæ tÝn hiÖu ®Çu
ra b»ng bé gi¶i ghÐp kªnh cã thÓ l¹i t¹o ra nhiÒu kªnh n÷a, mçi mét kªnh ®−îc ®iÒu chÕ
mét çch ®éc lËp. Kü thuËt nμy còng cho phÐp ®iÒu chÕ ®ång thêi tÊt c¶ çc kªnh b»ng
çch sö dông mét bé ®iÒu chÕ tr−íc bé gi¶i ghÐp kªnh nÕu bé ®iÒu chÕ ®−îc ®iÒu khiÓn
b»ng mét dßng bit ®iÖn thÝch hîp ®−îc t¹o nªn th«ng qua ghÐp kªnh theo thêi gian TDM.
Nguån tÝn hiÖu WDM 32 kªnh cã thÓ thùc hiÖn ®−îc b»ng çch sö dông kü thuËt nμy. Çc
nguån tÝn hiÖu WDM nμy phï hîp khi truyÒn dÉn tÝn hiÖu d¹ng RZ (return-to-zero) hoÆc
cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi RZ-to-NRZ.
Vò v¨n san 272

7.1. 5 Çc hÖ thèng ®iÓm-®iÓm dung l−îng lín

§èi víi çc tuyÕn th«ng tin quang ®iÓm-®iÓm cù ly dμi, tèc ®é bit ®¬n kªnh th−êng bÞ
giíi h¹n tíi 10 Gbit/s hoÆc thÊp h¬n n÷a do cã t¸n s¾c sîi khi dïng sîi ®¬n mode th«ng
th−êng. Nh− vËy, vai trß cña c«ng nghÖ WDM trong hÖ thèng nμy ®¬n gi¶n lμ ®Ó t¨ng tèc
®é bit tæng. §iÒu nμy kh¸c xa víi vai trß cña WDM trong çc m¹ng quang, n¬i th«ng tin
®−îc ph©n bè nhê çc kü thuËt ghÐp kªnh. H×nh 7.36 m« t¶ cÊu tróc cña mét hÖ thèng
th«ng tin quang sîi sö dông c«ng nghÖ WDM. T¹i lèi ra cña çc thiÕt bÞ ph¸t, mçi mét
thiÕt bÞ ho¹t ®éng t¹i mét tÇn sè mang riªng (hoÆc t¹i mét b−íc sãng riªng), råi ®−îc ghÐp
l¹i víi nhau. TÝn hiÖu ®· ®−îc ghÐp kªnh ®−îc ph¸t vμo sîi quang ®Ó truyÒn ®Õn ®Çu kia,
n¬i cã bé gi¶i ghÐp sÏ t¸ch çc kªnh vμ göi mçi kªnh ®Õn bé thu cña nã. NÕu cã N kªnh
t¹i çc tèc ®é bit B1, B2, ..., BN ®−îc ph¸t ®ång thêi vμo mét sîi quang cã chiÒu dμi L th×
tÝch tèc ®é bit tæng vμ kho¶ng çch lμ BL cã thÓ viÕt nh− sau:
BL = (B1 + B 2 + ⋅ ⋅ ⋅ ⋅ + B N )L (7-6)
§èi víi çc tèc ®é bit b»ng nhau th× dung l−îng hÖ thèng sÏ ®−îc n©ng lªn N lÇn. Mét
thÝ nghiÖm vμo n¨m 1985 ®· cho tÝch BL lμ 1,37 (Tbit/s).km t¹i b−íc sãng gÇn 1,55 μm
nhê ph¸t 10 kªnh 2 Gbit/s qua 68,3 km sîi ®¬n mode th«ng th−êng víi kho¶ng çch kªnh
lμ 1,35 nm. Víi çc hÖ thèng ®¬n kªnh th× kh«ng thÓ cã ®−îc ®Æc tÝnh hÖ thèng nh− vËy
v× t¸n s¾c sîi giíi h¹n BL xuèng thÊp h¬n 1 (Tbit/s).km nh− ®· xem xÐt trong ch−¬ng-5.
λ1 λ1
TX RX
λ2 λ2
TX RX
• •
• Sîi quang •
• •
• •
λN λN
TN RN
H×nh 7.36. S¬ ®å hÖ thèng th«ng tin quang WDM ®iÓm-®iÓm.
Dung l−îng lín nhÊt cña çc tuyÕn WDM phô thuéc vμo kho¶ng çch gi÷a çc kªnh
n»m Ên ®Þnh trong vïng b−íc sãng. Kho¶ng çch kªnh nhá nhÊt bÞ giíi h¹n bëi ph¹m vi
cña xuyªn ©m gi÷a çc kªnh, nh− ®· nãi ®Õn trong phÇn 7.1.2. Kho¶ng çch kªnh tiªu
biÓu nªn lÊy lín h¬n gÊp 4 lÇn tèc ®é bit. Vïng suy hao thÊp cña çc sîi quang chiÕm 120
nm trong vïng b−íc sãng gÇn 1,55 μm nh− ®· m« t¶ trong h×nh 7.1. Kho¶ng çch kªnh
nhá nhÊt cã thÓ nhá tíi 80 GHz hoÆc 0,6 nm ®èi víi çc kªnh 20 Gbit/s. Do ®ã cã thÓ
chøa ®−îc tíi 200 kªnh trªn mét vïng b¨ng tÇn réng 120 nm, vμ v× vËy cho nªn tèc ®é bit
cã thÓ ®¹t ®−îc tíi 4 Tbit/s. NÕu gi¶ thiÕt r»ng tÝn hiÖu WDM cã thÓ ®−îc ph¸t qua 150
vò v¨n san 273

km sîi quang mμ kh«ng cÇn cã sù t¸i t¹o ®iÖn hoÆc khuÕch ®¹i quang nμo c¶ th× tÝch BL
hiÖu dông sÏ lín h¬n 600 (Tbit/s).km nÕu sö dông kü thuËt WDM. §iÒu nμy cã thÓ tr¸i
ng−îc víi çc hÖ thèng th«ng tin quang thÕ hÖ 3, çc hÖ thèng nμy cã thÓ truyÒn mét kªnh
qua 80km hoÆc tèc ®é bit lín tíi 2,5Gb/s, do vËy tÝch BL tèi ®a sÏ lμ 0,2 (Tb/s).km. Râ
rμng lμ viÖc sö dông WDM sÏ rÊt cã lîi trong viÖc c¶i thiÖn ®Æc tÝnh cña çc hÖ thèng
th«ng tin quang thÕ hÖ thø t− lªn h¬n 100 lÇn.
Trong thùc tÕ cã rÊt nhiÒu yÕu tè giíi h¹n viÖc sö dông toμn bé cöa sæ suy hao thÊp. VÝ
dô nh− çc bé khuÕch ®¹i quang th−êng ®−îc sö dông ®Ó tr¸nh viÖc t¸i t¹o ®iÖn cña tÝn
hiÖu WDM. Sè çc kªnh quang khi ®ã bÞ giíi h¹n bëi b¨ng tÇn khuÕch ®¹i ph¼ng mμ qua
®ã çc bé khuÕch ®¹i cã thÓ cã ®é khuÕch ®¹i gÇn nh− ®ång ®Òu. B¨ng tÇn cña çc bé
khuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium bÞ giíi h¹n ®Õn 30 ÷ 35 nm thËm chÝ ngay c¶ khi cã
sö dông çc kü thuËt lμm ph¼ng ®é khuÕch ®¹i (ch−¬ng-8 sÏ giíi thiÖu vÊn ®Ò nμy).
Nh÷ng yÕu tè kh¸c giíi h¹n sè kªnh quang cã thÓ ghÐp ®ã lμ: ®é æn ®Þnh vμ kh¶ n¨ng
®iÒu chØnh cña çc laser b¸n dÉn DFB, sù suy gi¶m tÝn hiÖu trong qu¸ tr×nh truyÒn dÉn do
cã nh÷ng ¶nh h−ëng phi tuyÕn kh¸c nhau, vμ xuyªn ©m gi÷a çc kªnh trong qóa tr×nh gi¶i
ghÐp. Sù th−¬ng m¹i ho¸ cña çc tuyÕn WDM dung l−îng lín ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu çc
thiÕt bÞ cã chÊt l−îng cao nh− çc bé ph¸t tÝch hîp nhiÒu laser DFB, çc bé ghÐp kªnh vμ
gi¶i ghÐp cã kh¶ n¨ng xen-rÏ kªnh, vμ çc bé khuÕch ®¹i b¨ng tÇn lín cã ®é khuÕch ®¹i
kh«ng ®æi.
Çc kÕt qu¶ thùc nghiÖm vÒ tuyÕn WDM cã thÓ ®−îc chia thμnh 2 nhãm dùa trªn
kho¶ng çch truyÒn dÉn ∼100 km hay lín h¬n 1000 km. Tõ mét thÝ nghiÖm n¨m 1985
trong ®ã 10 kªnh 2 Gbit/s ®· ®−îc ph¸t qua 68,3 km sîi th× c¶ sè kªnh vμ tèc ®é bit cña
çc kªnh riªng lÎ ®· ®−îc t¨ng lªn ®¸ng kÓ. N¨m 1995, ®· ®¹t ®−îc dung l−îng 340
Gbit/s qua 17 kªnh, mçi kªnh 20 Gbit/s qua kho¶ng çch 150km. ChØ mét n¨m sau ®ã 3
thÝ nghiÖm kh¸c ®· ®¹t ®−îc tèc ®é bit tæng lμ 1 Tbit/s vμ cao h¬n n÷a. §Õn cuèi n¨m
1996, ng−êi ta ®· ®¹t ®−îc tèc ®é bit 2,64 Tbit/s trong mét thùc nghiÖm ghÐp 132 kªnh
çch nhau 0,27 nm. N¨m 1998 mét thùc nghiÖm ®· ®¹t ®−îc tèc ®é 640 Gbit/s (32 × 20
Gbit/s) DWDM víi kho¶ng çch kªnh 0,4 nm, trªn ®é dμi sîi 1200 km [60].
Nhãm thÝ nghiÖm WDM thø hai víi kho¶ng çch truyÒn dÉn lín h¬n 1000 km cã thÓ
®−îc chia thμnh 2 lo¹i tuú thuéc vμo ®ã lμ tuyÕn sîi quang tuyÕn tÝnh hay m¹ch vßng sîi.
Mét thÝ nghiÖm n¨m 1994 thùc hiÖn truyÒn dÉn tèc ®é 40 Gbit/s qua tuyÕn sîi tuyÕn tÝnh
dμi 1420 km nhê ghÐp 16 kªnh 2,5Gb/s trong khi vÉn duy tr× kho¶ng çch khuÕch ®¹i lμ
kho¶ng 100 km. TiÕp theo ®ã lμ rÊt nhiÒu çc thÝ nghiÖm hoÆc t¨ng kho¶ng çch truyÒn
dÉn hoÆc t¨ng tèc ®é bit. Trong ®ã mét thÝ nghiÖm ®· ®¹t kho¶ng çch truyÒn dÉn 6000
km t¹i 20Gb/s (8 kªnh 2,5Gb/s) víi kho¶ng çch khuÕch ®¹i lμ 75 km [59]. Mét thÝ
nghiÖm kh¸c ®· cã thÓ më réng tèc ®é bit ®Õn 40 Gbit/s (8 kªnh 5 Gbit/s) nh−ng kho¶ng
çch truyÒn dÉn chØ lμ 4500 km thËm chÝ ngay c¶ khi cã sö dông d¹ng m· RZ ®Ó c¶i thiÖn
SNR. Theo mét h−íng kh¸c th× ng−êi ta ®· sö dông mét ®o¹n çp v−ît biÓn ®ang khai
th¸c (TPC-5) ®Ó thùc hiÖn truyÒn dÉn qua 6600 km b»ng çch ghÐp mét vμi kªnh 5 hoÆc
10 Gbit/s, do ®ã tèc ®é bit sÏ lín tíi 25 Gbit/s. N¨m 1997, mét thÝ nghiÖm ®· thùc hiÖn
vò v¨n san 274

truyÒn dÉn 320 Gbit/s qua 640 km sîi b»ng çch ghÐp 32 kªnh (kho¶ng çch kªnh lμ 0,8
nm vμ mçi kªnh cã tèc ®é 10 Gbit/s) sö dông çc bé khuÕch ®¹i quang sîi b¨ng réng cã
®é khuÕch ®¹i ph¼ng. Tr¸i l¹i th× mét thÝ nghiÖm m¹ch vßng sîi ®· truyÒn dÉn 100 Gbit/s
(20 kªnh 5 Gbit/s) qua kho¶ng çch v−ît biÓn 9100 km nhê sö dông çc kü thuËt söa lçi
tr−íc vμ trén ph©n cùc. Sè çc kªnh vÒ sau ®· ®−îc t¨ng lªn tíi 32 do ®ã mμ tèc ®é ®·
t¨ng tíi 160 Gbit/s qua kho¶ng çch 9300km.
Sù ph¸t triÓn cña çc tuyÕn WDM ®· dÉn ®Õn thÕ hÖ thø 4 cña çc hÖ thèng th«ng tin
quang sö dông kü thuËt WDM ®Ó t¨ng tèc ®é bit vμ çc bé khuÕch ®¹i quang ®Ó t¨ng
kho¶ng çch truyÒn dÉn. Çc tuyÕn WDM 4 kªnh mçi kªnh 2,5 Gbit/s ®· ®−îc th−¬ng
m¹i ho¸ vμo n¨m 1995. N¨m 1996, çc hÖ thèng WDM cã dung l−îng 40 Gbit/s (16 kªnh
2,5 Gbit/s hoÆc 4 kªnh 10Gb/s) còng ®· trë thμnh hiÖn thùc. Çc hÖ thèng 16 kªnh 10
Gbit/s trong vïng 1,55 μm víi kho¶ng çch kªnh lμ 0,8 nm còng ®· ®−îc ®−a vμo sö dông
th−¬ng m¹i n¨m 2000. S¾p tíi çc hÖ thèng 32 vμ 64 kªnh 10 Gbit/s còng sÏ ®−îc phæ
biÕn. Râ rμng lμ viÖc sö dông WDM ®· çch m¹ng ho¸ viÖc thiÕt kÕ çc hÖ thèng th«ng
tin quang.
7.1.6 Çc m¹ng ph©n bè vμ qu¶ng b¸

Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn çc hÖ thèng th«ng tin quang, cã mét sè m¹ng qu¶ng b¸ hoÆc
ph©n phèi tÝn hiÖu WDM ®a kªnh tíi mét nhãm çc thuª bao vμ ®Ó cho bé thu quang lùa
chän lÊy mçi kªnh th«ng qua viÖc gi¶i ghÐp. Çc m¹ng truyÒn h×nh çp (CATV) lμ mét vÝ
dô; m¹ng nμy ph©n ph¸t çc kªnh video qua mét bus quang. MÆc dï çc m¹ng CATV
analog th−êng sö dông c¬ chÕ ghÐp kªnh theo sãng mang, mμ ta sÏ xem xÐt ë phÇn sau,
nh−ng çc m¹ng video sè (vÝ dô truyÒn h×nh ph©n gi¶i cao hoÆc HDTV) vÉn cã thÓ sö
dông kü thuËt WDM. H×nh 7.37 lμ mét vÝ dô vÒ m¹ng WDM ph©n bè sö dông mét thiÕt bÞ
sao qu¶ng b¸. Mçi mét kªnh ®−îc ph¸t víi mét tÇn sè mang quang riªng. Lèi ra cña tÊt c¶
çc bé ph¸t sÏ ®−îc kÕt hîp trong mét thiÕt bÞ sao thô ®éng vμ råi ®−îc ph©n ph¸t ®ång
®Òu ®Õn tÊt c¶ çc bé thu. Mçi thuª bao sÏ thu tÊt c¶ çc kªnh vμ cã thÓ lùa chän mét
trong çc kªnh ®ã nhê sö dông c¬ chÕ ®iÒu chØnh. Mét m¹ng nh− vËy sÏ ®−îc gäi lμ m¹ng
qu¶ng b¸ vμ lùa chän.
Cã rÊt nhiÒu çc thÝ nghiÖm ®· chøng minh tiÒm n¨ng cña çc m¹ng qu¶ng b¸ vμ lùa
chän. Mét thÝ nghiÖm thêi kú ®Çu ®· sö dông mét thiÕt bÞ sao qu¶ng b¸ 8 × 8 ®Ó ph©n ph¸t
7 kªnh víi kho¶ng çch kªnh lμ 15 nm. Mçi bé thu sö dông mét bé läc cã thÓ ®iÒu chØnh
b»ng c¬ khÝ cã b¨ng tÇn 10 nm vμ vïng ®iÒu chØnh 400 nm ®Ó t¸ch lÊy tÝn hiÖu 280 Mbit/s
[61]. Trong mét thÝ nghiÖm kh¸c, ng−êi ta ®· thμnh c«ng khi truyÒn 10 kªnh sö dông kü
thuËt t¸ch sãng Coherent, mçi kªnh ho¹t ®éng t¹i 70 Mbit/s víi kho¶ng çch kªnh chØ 6
GHz. ThÝ nghiÖm ®ã ®· sö dông mét thiÕt bÞ sao qu¶ng b¸ 128 × 128 ®Ó phôc vô cho mét
l−îng thuª bao lín. TiÕp theo çc thÝ nghiÖm thêi kú ®Çu nμy lμ rÊt nhiÒu çc thÝ nghiÖm
kh¸c cã c¶i thiÖn chÊt l−îng. Cã mét thÝ nghiÖm ®· thμnh c«ng víi 16 kªnh, tèc ®é bit cña
kªnh lín cì 2 Gbit/s. Nh−ng ë mét thÝ nghiÖm kh¸c, tèc ®é bit cña kªnh l¹i t−¬ng ®èi nhá
vò v¨n san 275

lμ B = 622 Mbit/s, nh−ng l¹i truyÒn ®−îc tíi 100 kªnh nhê sö dông mét thiÕt bÞ sao qu¶ng
b¸ 128 × 128 [62].
λ1... λN
λ1
1
λ2
2
•
λN
N
Ph¸t çc b−íc sãng Thu cã ®iÒu chØnh

riªng biÖt
H×nh 7.37. Sù ph©n phèi çc kªnh th«ng qua thiÕt bÞ sao qu¶ng b¸.
Dung l−îng cña mét m¹ng qu¶ng b¸ bÞ giíi h¹n bëi suy hao xen vμ ph©n bè. Suy hao
ph©n bè cña mét bus quang t¨ng rÊt nhanh khi sè b−íc sãng N t¨ng theo c«ng thøc sau:
PN = PT C [(1 − δ )(1 − C )]
N −1
(7-7)
ë ®©y PT lμ c«ng suÊt ph¸t, C lμ phÇn c«ng suÊt ghÐp ra t¹i mçi ®Çu sîi, δ lμ l−îng suy hao
xen ®−îc gi¶ thiÕt cã cïng gi¸ trÞ t¹i mçi ®Çu sîi. NÕu nh− sö dông δ = 0,05 vμ PT = 1
mW víi PN = 0,1 μW th× N kh«ng nªn v−ît qu¸ 60. Tõ biÓu thøc (7-7) ta thÊy r»ng mét
kiÕn tróc nh− vËy sÏ bÞ giíi h¹n tíi çc gi¸ trÞ N rÊt nhá (nhá h¬n 100) trõ khi cã sö dông
çc bé khuÕch ®¹i quang ®Ó bï suy hao ph©n t¸n. Trong tr−êng hîp dïng bé sao qu¶ng b¸
th× suy hao ph©n bè l¹i nhá h¬n nhiÒu. Víi mét thiÕt bÞ sao N × N, c«ng suÊt trung b×nh
<PR> thu ®−îc tõ mçi thuª bao cã thÓ ®−îc viÕt nh− sau:
⎛ 〈P 〉 ⎞
〈 PR 〉 = ⎜ T ⎟(1 − δ ) 2 (1 − C L )
log N
(7-8)
⎝ N ⎠
víi <PT> lμ c«ng suÊt ph¸t trung b×nh vμ δ lμ suy hao xen cña mçi bé ghÐp h−íng trong
mét thiÕt bÞ sao qu¶ng b¸. Tham sè CL chøa nhiÒu lo¹i suy hao kh¸c, nh− suy hao sîi vμ
suy hao bé nèi quang connector. C«ng suÊt thu ®−îc cã thÓ v−ît qu¸ ®é nh¹y thu <Prec>
nÕu m¹ng ®−îc khai th¸c tho¶ ®¸ng. NÕu ta m« t¶ <Prec> d−íi d¹ng sè photon trung b×nh
trªn bit <Np>, th× <Prec> = <Np>hνB. Sö dông <PR> = <Prec> trong c«ng thøc (7-8) th×
b¨ng tÇn hiÖu dông, ký hiÖu lμ tÝch BN, cã thÓ ®−îc viÕt nh− sau:
⎛ 〈 PT 〉 ⎞
BN = ⎜⎜ ⎟⎟(1 − δ )log 2 N (1 − C L ) (7-9)
⎝ 〈 N P 〉 hν ⎠
vò v¨n san 276

Cã thÓ sö dông biÓu thøc (7-9) ®Ó ®¸nh gi¸ dung l−îng cña m¹ng qu¶ng b¸. Gi¸ trÞ tiªu
biÓu cña <Np> ®èi víi çc bé thu coherent lμ 100 nh− ®· giíi thiÖu trong ch−¬ng-6. C«ng
suÊt ph¸t th−êng bÞ giíi h¹n tíi 1 mW. N¨ng l−îng photon hν = 0,8 eV ®èi víi çc hÖ
thèng th«ng tin quang 1,55 μm. §èi víi tr−êng hîp mét bé ghÐp sao kh«ng g©y suy hao
(δ = 0) vμ truyÒn dÉn kh«ng cã suy hao (CL = 0), th× c«ng thøc (7-9) sÏ cho BN = 78
Tbit/s. Gi¸ trÞ nμy gi¶m tíi 7,8 Tbit/s ®èi víi tr−êng hîp thu trùc tiÕp nÕu sö dông <Np> =
1000 lμ gi¸ trÞ ®iÓn h×nh. Trong thùc tÕ, BN th−êng nhá h¬n rÊt nhiÒu do cã suy hao xen
vμ nh÷ng lo¹i suy hao kh¸c (CL ≠ 0), do vËy sÏ lμm gi¶m c«ng suÊt ph¸t.
VÊn ®Ò suy hao trong m¹ng ph©n bè cã thÓ ®−îc gi¶i quyÕt nhê sö dông çc bé khuÕch
®¹i quang. Trong mét thÝ nghiÖm n¨m 1990 cã sö dông 2 bé khuÕch ®¹i pha t¹p Erbium
trong mét m¹ng qu¶ng b¸ cã kh¶ n¨ng phôc vô 39500 ngh×n thuª bao [63]. ThÝ nghiÖm
nμy ®· sö dông 12 laser DFB víi kho¶ng çch b−íc sãng lμ 2 nm. Mçi laser cã thÓ ®−îc
®iÒu chÕ t¹i 2,2 Gbit/s. Vai trß cña çc bé khuÕch ®¹i ®−îc dïng ë ®©y lμ ®Ó bï suy hao
ph©n phèi nh»m ®¶m b¶o r»ng mçi thuª bao cã kh¶ n¨ng nhËn ®ñ c«ng suÊt ®Ó ®iÒu chÕ
l¹i tÝn hiÖu t¹i chç. VÊn ®Ò nμy ®· ®−îc më réng nh»m thùc hiÖn mét m¹ng WDM qu¶ng
b¸ cã kh¶ n¨ng phôc vô 43800 ngh×n thuª bao trong khi nã ho¹t ®éng t¹i tèc ®é
39,81Gbit/s qua 507 km.
7.1.7 M¹ng WDM ®a truy nhËp

Çc m¹ng ®a truy nhËp kh¸c víi çc m¹ng qu¶ng b¸ ë mét ®iÓm quan träng lμ: Chóng
cung cÊp ®−êng truy nhËp hai h−íng ngÉu nhiªn tíi mçi thuª bao. Mçi thuª bao kh«ng
chØ cã kh¶ n¨ng thu mμ cßn ph¸t ®−îc th«ng tin tíi bÊt kú mét thuª bao nμo cña m¹ng.
DÞch vô ®iÖn tho¹i lμ mét vÝ dô vÒ çc m¹ng nμy, vμ nh×n chung ®−îc gäi lμ çc m¹ng
m¹ch vßng néi h¹t hoÆc m¹ch vßng thuª bao. Mét vÝ dô kh¸c lμ çc m¹ng kÕt nèi nhiÒu
m¸y tÝnh, vÝ dô nh− internet. Trong n¨m 1996 c¶ çc m¹ng m¸y tÝnh vμ m¹ch vßng néi
h¹t ®Òu ®· sö dông çc kü thuËt ®iÖn tö ®Ó cung cÊp ®a truy nhËp hai h−íng th«ng qua
chuyÓn m¹ch kªnh hoÆc gãi. Nh− vËy, cÇn ph¶i thiÕt lËp çc luËt giao thøc ®Ó ®¹t ®−îc sù
vËn hμnh tho¶ ®¸ng cña m¹ng. TCP Ethernet/IP (giao thøc ®iÒu khiÓn truyÒn dÉn/giao
thøc internet - Transmission control protocol/Internet protocol) vμ mode chuyÓn giao
kh«ng ®ång bé ATM (Asynchronous transfer mode) lμ çc vÝ dô vÒ giao thøc th«ng
th−êng. Giíi h¹n chñ yÕu cña çc kü thuËt nμy lμ mçi nót trong m¹ng ph¶i cã kh¶ n¨ng xö
lý toμn bé l−u l−îng m¹ng. Do rÊt khã cã thÓ ®¹t ®−îc çc tèc ®é xö lý ®iÖn tö lín h¬n 10
Gbit/s nªn çc m¹ng nh− vËy ®Òu bÞ h¹n chÕ bëi çc phÇn tö ®iÖn tö.
ViÖc sö dông c«ng nghÖ WDM cho phÐp ta x©y dùng mét ph−¬ng thøc m¹ng trong ®ã
b−íc sãng cña kªnh tù nã cã thÓ ®−îc sö dông cho chuyÓn m¹ch, ®Þnh tuyÕn hoÆc ph©n
ph¸t tõng kªnh ®Õn ®Þa chØ cña nã, ®ã lμ mét m¹ng toμn quang AON (All-optical
network). V× b−íc sãng ®−îc sö dông cho ®a truy nhËp nªn mét m¹ng WDM nh− vËy
®−îc xem lμ ph−¬ng thøc ®a truy nhËp theo b−íc sãng WDMA (Wavelength division
multiple access). Cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vμ triÓn khai ®· ®−îc thùc hiÖn suèt
thËp kû 90 ®Ó ph¸t triÓn çc m¹ng WDMA. Nãi réng ra th× çc m¹ng WDMA cã thÓ ®−îc
vò v¨n san 277

chia thμnh 2 lo¹i, gäi lμ m¹ng toμn quang AON ®¬n hop vμ ®a hop. Nh− tªn cña chóng ®·
thÓ hiÖn, mäi nót ®Òu ®−îc kÕt nèi trùc tiÕp ®Õn tÊt c¶ çc nót kh¸c trong mét AON ®¬n
hop, do vËy ®ã lμ m¹ng kÕt nèi hoμn toμn. Ng−îc l¹i, çc AON ®a hop chØ ®−îc kÕt nèi
mét phÇn, do vËy mμ tÝn hiÖu quang ®−îc göi tõ mét nót cã thÓ ®i ®Õn mét vμi hop th«ng
qua nót trung gian tr−íc khi ®i ®Õn ®Ých cña nã. Trong mçi ph−¬ng thøc trªn th× tÇn sè
ho¹t ®éng cña çc bé ph¸t vμ thu cã thÓ võa cè ®Þnh võa thay ®æi ®−îc, do vËy cã thÓ cã
bèn tæ hîp thiÕt bÞ.
Ng−êi ta ®· ®−a ra mét sè kiÕn tróc dμnh cho çc AON ®a hop. KiÕn tróc bé xö lý song
song lμ mét vÝ dô: nã ®−îc sö dông ®Ó kÕt nèi nhiÒu bé xö lý trong mét siªu m¸y tÝnh.
CÊu h×nh bé xö lý song song cã thÓ nh×n thÊy ë d¹ng 3 kÝch th−íc do ®ã 8 nót sÏ n»m ë vÞ
trÝ t¹i 8 gãc cña mét h×nh lËp ph−¬ng ®¬n gi¶n. Nãi chung, sè çc nót N ph¶i cã d¹ng 2m,
víi m lμ kÝch th−íc cña bé xö lý song song. Mçi nót ®−îc kÕt nèi ®Õn m nót kh¸c nhau. Sè
hop lín nhÊt ®−îc giíi h¹n ®Õn m, trong khi ®ã sè hop trung b×nh lμ kho¶ng m/2 ®èi víi N
lín. Mçi mét nót cÇn cã m bé thu. Sè çc bé thu cã thÓ ®−îc gi¶m nÕu sö dông mét m¹ng
biÕn thÓ, ®−îc hiÓu lμ m¹ng deBruijn; tuy nhiªn chóng l¹i cÇn sè hop trung b×nh lín h¬n
m/2.
Nót
Nót 1
Ph¸t LD λ1 N
Giao diÖn •
•
®iÖn
Çc bé thu WDM •
DEMUX
Nót
ThiÕt bÞ 5
Sao
N×N
Ph¸t LD λ2
Giao diÖn Nót
®iÖn 4
Çc bé thu WDM
Nót 2 DEMUX Nót
3
H×nh 7.38. S¬ ®å lambdanet cã N nót, mçi nót cã 1 bé ph¸t vμ N bé thu.
KiÕn tróc lambdanet thÓ hiÖn trªn h×nh 7.38 lμ mét vÝ dô vÒ AON ®¬n hop. ThiÕt bÞ sao
qu¶ng b¸ ®−îc sö dông ®Ó ph©n ph¸t tÝn hiÖu ®Õn mäi nót. Lambdanet cã mét ®Æc tÝnh
míi lμ mçi nót ®−îc trang bÞ mét bé ph¸t ®Ó ph¸t tÝn hiÖu t¹i mét b−íc sãng duy nhÊt, vμ
N bé thu ho¹t ®éng t¹i N b−íc sãng, ë ®©y N lμ sè nót (hoÆc sè ng−êi sö dông). Mçi nót
sÏ thu toμn bé l−u l−îng m¹ng. §Æc tÝnh nμy t¹o ra mét m¹ng kÕt nèi hoμn toμn mμ dung
l−îng vμ kh¶ n¨ng kÕt nèi cña nã cã thÓ ®−îc cÊu h×nh l¹i b»ng kü thuËt ®iÖn tö tuú theo
tõng øng dông. M¹ng nμy cßn th«ng suèt vÒ tèc ®é bit hoÆc d¹ng ®iÒu chÕ. Nh÷ng thuª
bao kh¸c nhau cã thÓ ph¸t d÷ liÖu t¹i çc tèc ®é bit kh¸c nhau hay çc d¹ng ®iÒu chÕ kh¸c
nhau. M¹ng t¹i mét b−íc sãng nμo ®ã cã thÓ sö dông truyÒn dÉn analog hoÆc digital miÔn
lμ çc bé thu t−¬ng øng víi b−íc sãng ®ã ®−îc lùa chän thÝch hîp. TÝnh linh ho¹t cña
vò v¨n san 278

Lambdanet khiÕn cho nã rÊt phï hîp cho nhiÒu øng dông. Nã cã thÓ ®−îc sö dông cho
truyÒn t¶i l−u l−îng tho¹i trong mét m¹ng liªn ®μi. Do çc bé ph¸t vμ thu ho¹t ®éng t¹i
mét b−íc sãng cè ®Þnh vμ kh«ng ®ßi hái thay ®æi b−íc sãng (trong thùc tÕ lμ mét ho¹t
®éng t−¬ng ®èi chËm), cho nªn Lambdanet cßn cã thÓ ®−îc sö dông cho çc m¹ng sö
dông chuyÓn m¹ch gãi. Mét thÝ nghiÖm n¨m 1987 ®· sö dông 18 kªnh ho¹t ®éng t¹i 1,5
Gbit/s cho dung l−îng m¹ng lμ 27 Gbit/s. Çc kªnh cã thÓ ®−îc ph¸t qua 57,8 km mμ
kh«ng cã sù mÊt m¸t c«ng suÊt qu¸ lín. BÊt lîi chÝnh cña Lambdanet lμ sè ng−êi sö dông
bÞ giíi h¹n bëi sè çc b−íc sãng hiÖn cã. H¬n n÷a, mçi nót ®ßi hái nhiÒu bé thu t−¬ng
®−¬ng víi sè çc nót, do ®ã cÇn mét l−îng ®Çu t− ®¸ng kÓ vμo phÇn cøng thiÕt bÞ.
NÕu dïng bé thu cã thÓ ®iÒu chØnh th× cã thÓ lμm gi¶m chi phÝ vμ ®é phøc t¹p cña
Lambdanet. §iÒu nμy ®−îc gi¶i quyÕt b»ng m¹ng Rainbow, m¹ng nμy cã thÓ hç trî tíi 32
nót, mçi nót cã thÓ ph¸t çc tÝn hiÖu lªn ®Õn 1 Gbit/s qua 10 ÷ 20 km. M¹ng nμy sö dông
mét thiÕt bÞ sao thô ®éng trung t©m (xem h×nh 7.38) víi cïng mét giao diÖn song song
®Æc tÝnh cao HIPPI (High-performance parallel interface) ®Ó kÕt nèi nhiÒu m¸y tÝnh. Bé
läc quang ®iÒu chØnh ®−îc ®−îc sö dông ®Ó lùa chän mét b−íc sãng t−¬ng øng víi mçi
nót. Nh−îc ®iÓm lín nhÊt cña m¹ng Rainbow lμ sù ®iÒu chØnh cña bé thu diÔn ra t−¬ng
®èi chËm, khiÕn cho rÊt khã kh¨n trong viÖc sö dông chuyÓn m¹ch gãi. Starnet lμ mét thÝ
dô vÒ m¹ng m¸y tÝnh WDM sö dông chuyÓn m¹ch gãi. M¹ng nμy sö dông thu Coherent
®Ó truyÒn d÷ liÖu víi tèc ®é bit lªn tíi 1,25 Gbit/s t¹i mçi nót.
Ph©n bè
N bé ph¸t λN+1
λ1
λ1 λN
Tæng ®μi
MUX Feeder 10km MUX

DEMUX λ DEMUX λ
λN+1 λ2N
λN
N bé thu
Nót ®Çu xa λ2N
Tæng ®μi trung t©m N thuª bao
H×nh 7.39. M¹ch photonic thô ®éng dïng cho m¹ng néi h¹t.
Çc m¹ng WDM sö dông bé ghÐp sao thô ®éng th−êng ®−îc gäi lμ çc m¹ng quang thô
®éng PON (Passive optical networks) do mçi node ®Òu thu lÊy toμn bé l−u l−îng, khi
kh«ng tÝnh ®Õn chuyÓn m¹ch tÝch cùc. PON cã kh¶ n¨ng kÐo sîi quang ®Õn tËn nhμ thuª
bao, hoÆc Ýt nhÊt lμ ®Õn côm d©n c−. Trong s¬ ®å m¹ch vßng photonic thô ®éng, nhiÒu
b−íc sãng ®−îc sö dông ®Ó ®Þnh tuyÕn çc tÝn hiÖu trong m¹ch vßng néi h¹t. H×nh 7.39
m« t¶ s¬ ®å khèi cña mét m¹ng nh− vËy. Tæng ®μi trung t©m gåm N bé ph¸t ho¹t ®éng t¹i
çc b−íc sãng λ1, λ2, ..., λN vμ N bé thu ho¹t ®éng t¹i çc b−íc sãng λN+1, ..., λ2N ®èi víi
vò v¨n san 279

mét m¹ng N thuª bao. Çc tÝn hiÖu ®Õn mçi thuª bao ®−îc mang trªn mét b−íc sãng
riªng ë mçi h−íng. Nót ®Çu xa sÏ ghÐp çc tÝn hiÖu tõ çc thuª bao råi göi tÝn hiÖu tËp
hîp nμy ®Õn tæng ®μi trung t©m. Nót ®ã cßn gi¶i ghÐp tÝn hiÖu cho çc thuª bao kh¸c
nhau. Nót ®Çu xa lμ nót thô ®éng vμ ®ßi hái b¶o d−ìng kh«ng nhiÒu nÕu m¹ng cã sö dông
çc thiÕt bÞ WDM thô ®éng. Bé chuyÓn m¹ch t¹i tæng ®μi trung t©m sÏ ®Þnh tuyÕn çc tÝn
hiÖu tuú theo çc b−íc sãng cña nã.
VÊn ®Ò thiÕt kÕ PON cho çc øng dông m¹ch vßng néi h¹t vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn tõ n¨m
1996. Môc ®Ých cña thiÕt kÕ nμy lμ ®−a ra mét ph−¬ng thøc truy nhËp b¨ng réng ®Õn tõng
thuª bao vμ ®Ó ph©n phèi çc kªnh tho¹i, h×nh ¶nh vμ sè liÖu theo yªu cÇu trong khi vÉn
gi÷ ®−îc gi¸ thμnh gi¶m. Cã mét kü thuËt ®−îc biÕt ®Õn lμ kü thuËt ph©n chia phæ sö dông
phæ ph¸t x¹ réng cña LED ®Ó cung cÊp nhiÒu kªnh WDM víi gi¸ rÎ. Bªn c¹nh ®ã th× lo¹i
thiÕt bÞ WDM ®−îc gäi lμ bé ®Þnh tuyÕn çch tö dÉn sãng WGR (Waveguide grating
router) ®· ®−îc sö dông cho môc ®Ých ®Þnh tuyÕn b−íc sãng.
Mét ph−¬ng thøc m¹ng WDM kh¸c dùa trªn viÖc sö dông c«ng nghÖ lai çp ®ång vμ
çp quang HFC (Hybrid Fiber-Coaxial). Ph−¬ng thøc nμy sö dông çc m¹ng çp ®ång
CATV s½n cã trong khi vÉn cung cÊp ®ång thêi çc dÞch vô tho¹i vμ h×nh ¶nh trªn m¹ch
vßng néi h¹t. Çc sîi quang ®−îc sö dông ®Ó ph©n phèi çc tÝn hiÖu b¨ng réng ®Õn vïng
phôc vô néi h¹t, n¬i mμ tÝn hiÖu ®−îc biÕn ®æi thμnh d¹ng ®iÖn vμ ph©n ph¸t ®Õn mçi thuª
bao th«ng qua çc m«i tr−êng truyÒn dÉn th«ng th−êng. M¹ng HFC kh«ng ph¶i hoμn toμn
lμ mét m¹ng WDM v× viÖc ghÐp kªnh ®−îc thùc hiÖn d−íi d¹ng ®iÖn. Tuy vËy, lo¹i m¹ng
nμy ®· ®−îc th−¬ng m¹i ho¸ ®Çu tiªn v× cã gi¸ thμnh thÊp. B¨ng tÇn lín cña mçi thuª bao
sÏ ®−îc cung cÊp nhê mét kiÕn tróc m¹ng çp thô ®éng. ViÖc sö dông chóng cho phÐp
ph©n phèi b¨ng tÇn 10 MHz ë luång ®i (®Õn thuª bao) vμ mét kªnh d÷ liÖu 1,5 Mbit/s ë
luång vÒ ng−îc l¹i.
PON cã thÓ chØ ®−îc sö dông cho çc m¹ng néi h¹t vμ vïng trung t©m ®« thÞ (MAN) do
sè çc nót th−êng bÞ giíi h¹n ®Õn 100 hoÆc do cÇn thiÕt ph¶i Ên ®Þnh mét b−íc sãng duy
nhÊt cho tõng nót. Mét vμi m¹ng MAN cã thÓ ®−îc kÕt nèi víi nhau ®Ó t¹o thμnh mét
m¹ng diÖn réng (WAN), m¹ng nμy cã thÓ t¹o thμnh mét backbone cña m¹ng WDMA
b¨ng réng cì quèc gia. M¹ng nμy gåm 3 líp. T¹i líp LAN, mét thiÕt bÞ sao ®−îc sö dông
theo ph−¬ng thøc t−¬ng tù nh− trong h×nh 7.38 ®Ó tËp hîp nhiÒu kªnh th«ng tin. T¹i líp
tiÕp theo, mét vμi LAN ®−îc kÕt nèi ®Õn mét MAN nhê viÖc ®Þnh tuyÕn b−íc sãng thô
®éng. T¹i líp cao nhÊt, mét vμi MAN sÏ kÕt nèi ®Õn WAN mμ çc nót cña WAN ®ã ®−îc
kÕt nèi víi nhau theo d¹ng m¾t l−íi mesh. T¹i líp WAN, m¹ng sÏ sö dông çc bé chuyÓn
m¹ch vμ çc thiÕt bÞ dÞch chuyÓn b−íc sãng, do vËy ®©y lμ m¹ng linh ho¹t vÒ cÊu h×nh.
Çc b−íc sãng cã mÆt ®−îc chia thμnh 3 lo¹i. Mét lo¹i dμnh cho çc LAN, lo¹i thø hai
dμnh cho MAN vμ lo¹i thø ba dμnh cho WAN.
7.1.8 Çc ®Æc tÝnh hÖ thèng th«ng tin quang WDM

Trong phÇn 7.1.2 chóng ta ®· cã dÞp kh¶o s¸t s¬ bé vÒ mét sè tham sè c¬ b¶n cña
thμnh phÇn thiÕt bÞ WDM. Cã thÓ nãi r»ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong thiÕt kÕ hÖ thèng
vò v¨n san 280

WDM lμ xuyªn kªnh. §Æc tÝnh hÖ thèng sÏ bÞ gi¶m xuèng khi cã xuyªn kªnh dÉn ®Õn
c«ng suÊt bÞ chuyÓn ®æi tõ kªnh nμy sang kªnh kh¸c. Sù chuyÓn ®æi ®ã x¶y ra lμ do ¶nh
h−ëng cña çc hiÖu øng phi tuyÕn bªn trong sîi quang, hiÖn t−îng nμy ®−îc gäi lμ xuyªn
kªnh phi tuyÕn v× nã phô thuéc vμo b¶n chÊt truyÒn dÉn phi tuyÕn cña kªnh th«ng tin. Tuy
nhiªn, xuyªn kªnh x¶y ra ngay c¶ khi kªnh lμ tuyÕn tÝnh hoμn toμn lμ do tÝnh kh«ng hoμn
h¶o cña çc phÇn tö WDM kh¸c nhau nh− bé läc quang, bé gi¶i ghÐp kªnh, vμ çc bé
chuyÓn m¹ch. Trong phÇn nμy, chóng ta sÏ ®Ò cËp cô thÓ ®Õn sù t¸c ®éng cña xuyªn kªnh
tuyÕn tÝnh vμ phi tuyÕn trong hÖ thèng truyÒn dÉn, sau ®ã sÏ xÐt ®Õn çc vÊn ®Ò kh¸c cã
liªn quan ®Õn çc hÖ thèng WDM.
7.1.8.1 Xuyªn kªnh tuyÕn tÝnh
Xuyªn kªnh tuyÕn tÝnh cã thÓ chia thμnh hai lo¹i tuú theo nguån gèc cña nã. Çc bé läc
quang vμ çc bé t¸ch kªnh th−êng ®Ó dß mét phÇn c«ng suÊt tÝn hiÖu sang çc kªnh l©n
cËn, xen vμo qu¸ tr×nh t¸ch sãng. Xuyªn kªnh nμy ®−îc gäi lμ xuyªn kªnh kh«ng ®ång
nhÊt b−íc sãng (hay xuyªn kªnh ngoμi b¨ng), vμ do tÝnh kh«ng kÕt hîp cña nã, nªn nã Ýt
¶nh h−ëng h¬n so víi xuyªn kªnh ®ång kªnh (hay xuyªn kªnh trong b¨ng) x¶y ra khi
®Þnh tuyÕn tÝn hiÖu WDM tõ nhiÒu nót m¹ng. Sù kh¸c nhau gi÷a hai lo¹i xuyªn kªnh sÏ
®−îc gi¶i thÝch cho tõng tr−êng hîp cô thÓ sau.
• Xuyªn kªnh g©y ra do bé läc: Ta h·y xÐt tr−êng hîp hÖ thèng trong ®ã sö dông mét
bé läc quang cã ®iÒu chØnh ®−îc ®Ó chän ra mét kªnh trong N kªnh tíi. NÕu bé läc quang
cho qua kªnh thø m, th× c«ng suÊt quang tíi ®−îc bé t¸ch sãng cã thÓ ®−îc viÕt nh− sau:
N
P = Pm + ∑T
n≠m
mn Pn (7-10)
víi Pm lμ c«ng suÊt cña kªnh thø m vμ Tmn lμ hÖ sè truyÒn dÉn cña bé läc cho kªnh n khi
kªnh m ®−îc chän. Xuyªn kªnh x¶y ra nÕu Tmn≠ 0 víi n ≠ m. Xuyªn kªnh nμy lμ xuyªn
kªnh ngoμi b¨ng v× nã thuéc vÒ çc tÝn hiÖu n»m ë ngoμi d¶i phæ mμ kªnh ®−îc t¸ch ra ®·
chiÕm gi÷. TÝnh kh«ng kÕt hîp cña nã còng ®−îc thÓ hiÖn trong biÓu thøc (7-10) trªn v×
nã chØ phô thuéc vμo c«ng suÊt cña tÝn hiÖu trong çc kªnh l©n cËn.
§Ó ®¸nh gi¸ sù t¸c ®éng cña xuyªn kªnh lªn chøc n¨ng hÖ thèng, ta nªn xÐt sù ®Òn bï
c«ng suÊt ®−îc x¸c ®Þnh khi t¨ng thªm c«ng suÊt t¹i bé thu ®Ó h¹n chÕ sù ¶nh h−ëng cña
xuyªn kªnh. Dßng photo ®−îc ph¸t ra t−¬ng øng víi c«ng suÊt quang tíi ®−îc x¸c ®Þnh
b»ng:
N
I = Rm Pm + ∑ RnTmn Pn = I ch + I X (7-11)
n≠m
ë ®©y Rm = ηme/hνm lμ ®¸p øng bé t¸ch sãng quang cho kªnh thø m t¹i tÇn sè quang νm vμ
ηm lμ hiÖu suÊt l−îng tö mμ nã cã thÓ kh¸c nhau ®èi víi çc kªnh kh¸c nhau. Thμnh phÇn
IX trong biÓu thøc (7-11) biÓu thÞ xuyªn kªnh thªm vμo dßng I cña bé thu. Gi¸ trÞ cña nã
vò v¨n san 281

phô thuéc vμo d¹ng bit vμ ®¹t cùc ®¹i khi tÊt c¶ çc kªnh ®Òu mang çc bit “1”. §©y lμ
tr−êng hîp xÊu nhÊt.
Ph−¬ng ph¸p ®¬n gi¶n ®Ó tÝnh møc thiÖt thßi c«ng suÊt xuyªn kªnh lμ dùa vμo ®é khÐp
h×nh m¾t. §é khÐp lín nhÊt cña h×nh m¾t x¶y ra trong tr−êng hîp xÊu nhÊt víi IX lμ cùc
®¹i. Thùc tÕ, Ich t¨ng lªn ®Ó duy tr× chÊt l−îng hÖ thèng. NÕu Ich t¨ng lªn theo hÖ sè δX, th×
dßng ®Ønh t−¬ng øng víi ®Ønh cña h×nh m¾t lμ I1 = δXIch + IX. Dßng ng−ìng quyÕt ®Þnh
®−îc thiÕt lËp t¹i ID = I1/2. §é më h×nh m¾t tõ ID tíi møc ®Ønh nªn ®−îc gi÷ nguyªn t¹i gi¸
trÞ ban ®Çu cña nã Ich/2 nÕu nh−:
1
(δ X I ch + I X ) − I X − (δ X I ch + I X ) = 1 I ch (7-12)
2 2
hoÆc khi
IX
δ X =1+ (7-13)
I ch
δX lμ thiÖt thßi (hay sù mÊt m¸t) c«ng suÊt ®èi víi kªnh thø m. Sö dông IX vμ Ich tõ biÓu
thøc (7-11) th× δX cã thÓ ®−îc tÝnh theo dB nh− sau:
⎛ ∑ R n T mn Pn ⎞⎟
N
δX = 10 log 10 ⎜ 1 + n≠m
(7-14)
⎜ R m Pm ⎟
⎝ ⎠
ë ®©y çc c«ng suÊt t−¬ng øng víi çc gi¸ trÞ tr¹ng th¸i më cña chóng. NÕu gi¶ sö c«ng
suÊt ®Ønh cña tÊt c¶ çc kªnh lμ nh− nhau, thiÖt thßi c«ng suÊt do xuyªn kªnh trë thμnh
kh«ng phô thuéc c«ng suÊt. H¬n n÷a, nÕu ®¸p øng bé t¸ch sãng cña tÊt c¶ çc kªnh ®Òu
nh− nhau (Rm ≈ Rn), th× δX xÊp xØ b»ng:
δ X = 10 log 10 (1 + X ) (7-15)
∑
N
víi X = n≠m
T mn lμ l−îng xuyªn kªnh ngoμi b¨ng v× nã biÓu thÞ mét phÇn c«ng suÊt bÞ
dß vμo mét kªnh nμo ®ã tõ nh÷ng kªnh kh¸c. Gi¸ trÞ cña X phô thuéc vμo çc ®Æc tÝnh
truyÒn dÉn cña bé läc quang x¸c ®Þnh. §èi víi bé läc FP, cã thÓ ®¹t ®−îc X trong d¹ng
khÐp kÝn.
Çc ph©n tÝch trªn vÒ sù mÊt m¸t do xuyªn kªnh dùa vμo ®é khÐp cña h×nh m¾t h¬n lμ
tû sè BER. Ng−êi ta cã thÓ viÕt biÓu thøc cho BER nÕu IX lμ mét biÕn ngÉu nhiªn trong
ph−¬ng tr×nh (7-11). §Òn bï c«ng suÊt xuyªn ©m δX tÝnh ®−îc b»ng çch x¸c ®Þnh gi¸ trÞ
t¨ng lªn cña Ich cÇn thiÕt ®Ó gi÷ nguyªn gi¸ trÞ BER x¸c ®Þnh.
• Xuyªn kªnh g©y ra do WGR: §Ó hiÓu râ nguån gèc g©y ra xuyªn kªnh trong b¨ng, ta
xÐt bé ®Þnh tuyÕn çch tö dÉn sãng WGR tÜnh. §èi víi bé ®Þnh tuyÕn N × N, tån t¹i N2
kÕt nèi qua ®ã çc tÝn hiÖu WDM cã N b−íc sãng cã thÓ ®−îc chia ra. XÐt tÝn hiÖu ®Çu ra
t¹i mét b−íc sãng λm. Trong N2- 1 tÝn hiÖu giao thoa cã thÓ ®i cïng tÝn hiÖu mong muèn,
vò v¨n san 282

N- 1 tÝn hiÖu cã cïng b−íc sãng mang λm, trong khi N(N-1) tÝn hiÖu cßn l¹i thuéc vÒ çc
b−íc sãng kh¸c vμ sÏ bÞ lo¹i trõ khi chóng ®i qua çc phÇn tö WDM kh¸c. N-1 tÝn hiÖu
xuyªn kªnh t¹i çc b−íc sãng gièng nhau (xuyªn kªnh trong b¨ng) b¾t nguån tõ qu¸ tr×nh
läc kh«ng hoμn toμn cña WGR do sù chång lÊn gi÷a N ®Ønh truyÒn dÉn cña nã. Tr−êng
quang tæng chØ bao hμm xuyªn kªnh trong b¨ng ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau:
⎛ N
⎞
E m (t ) = ⎜ E m + ∑ E n ⎟ exp(−iω m t ) (7-16)
⎝ n≠ m ⎠
trong ®ã Em lμ tÝn hiÖu mong muèn vμ ωm= 2πc/λm. B¶n chÊt kÕt hîp cña xuyªn kªnh
trong b¨ng ®−îc biÓu thÞ râ trong ph−¬ng tr×nh (7-16).
§Ó xÐt sù t¸c ®éng cña xuyªn kªnh trong b¨ng vμo ®Æc tÝnh hÖ thèng, ng−êi ta th−êng
®¸nh gi¸ sù ®Òn bï c«ng suÊt. Tuy nhiªn, dßng t¹i bé thu I = R E m (t ) trong tr−êng hîp
2
nμy bao gåm çc thμnh phÇn giao thoa hoÆc ph¸ch g©y ra do tÝnh chÊt kÕt hîp cña xuyªn
kªnh. Ta cã thÓ ph©n biÖt hai lo¹i ph¸ch: ph¸ch tÝn hiÖu-xuyªn kªnh cã çc thμnh phÇn
EmEn, vμ ph¸ch xuyªn kªnh-xuyªn kªnh cã çc thμnh phÇn EkEn, trong ®ã c¶ k vμ n ®Òu
kh¸c víi m. Çc thμnh phÇn phÝa sau trong thùc tÕ lμ kh«ng ®¸ng kÓ nªn cã thÓ bá qua.
Dßng bé thu cã thÓ tÝnh xÊp xØ nh− sau:
N
I (t ) ≈ RPm (t ) + 2 R ∑ Pm (t ) Pn (t ) cos [φ m (t ) − φ n (t )] (7-17)
n≠m
víi Pn = E n lμ c«ng suÊt vμ φn(t) lμ pha. Thùc tÕ Pn<< Pm víi n ≠ m bëi v× WGR ®−îc
2
t¹o ra ®Ó lμm gi¶m xuyªn kªnh. V× çc pha gÇn nh− biÕn ®éng mét çch ngÉu nhiªn nªn
cã thÓ viÕt l¹i biÓu thøc (7-17) nh− lμ I(t) = R(Pm + ΔP) vμ coi xuyªn kªnh lμ nhiÔu c−êng
®é, vμ cã thÓ sö dông çch tiÕp cËn ®Ó tÝnh to¸n sù mÊt m¸t c«ng suÊt. KÕt qu¶ ®¹t ®−îc
gièng nh− sau.
PX = −10 log 10 (1 − rX2 Q 2 ) (7-18)
〈(ΔP) 2 〉
trong ®ã rX2 = = X ( N − 1) (7-19)
Pm2
víi X = Pn/Pm lμ møc xuyªn kªnh ®−îc x¸c ®Þnh nh− lμ phÇn c«ng suÊt dß qua WGR vμ
®−îc coi lμ nh− nhau ®èi víi tÊt c¶ N-1 nguån xuyªn kªnh trong b¨ng kÕt hîp víi gi¶ thiÕt
çc c«ng suÊt ®Òu b»ng nhau. Gi¸ trÞ trung b×nh pha ®−îc tÝnh b»ng cos2θ = 1/2. H¬n n÷a,
r2X ®−îc nh©n lªn theo hÖ sè 1/2 cho thÊy thùc tÕ Pn cã gi¸ trÞ trung b×nh lμ 0 víi phÇn
nöa sè bit cña mçi kªnh xuyªn kªnh.
ViÖc tÝnh to¸n mÊt m¸t do xuyªn kªnh cho tr−êng hîp ®Þnh tuyÕn b−íc sãng ®éng
th«ng qua kÕt nèi chÐo quang sÏ trë nªn rÊt phøc t¹p do sè l−îng rÊt lín çc phÇn tö
xuyªn kªnh mμ qua ®ã tÝn hiÖu cã thÓ truyÒn qua, ch¼ng h¹n nh− çc m¹ng WDM. ViÖc
ph©n tÝch cho tr−êng hîp xÊu nhÊt cã thÓ dù ®o¸n ®−îc møc ®é mÊt m¸t c«ng suÊt kh¸ lín
vò v¨n san 283

(>3dB) khi sè l−îng phÇn tö xuyªn kªnh nhiÒu h¬n 25 dï cho møc xuyªn kªnh cña mçi
phÇn tö chØ b»ng -40dB. Râ rμng lμ xuyªn kªnh tuyÕn tÝnh lμ vÊn ®Ò c¬ b¶n trong thiÕt kÕ
m¹ng WDM vμ cÇn ph¶i xem xÐt ®iÒu chØnh nã. Tõng phÇn tö WDM ph¶i ®−îc thiÕt kÕ
sao cho gi¶m ®−îc møc xuyªn kªnh cμng nhiÒu cμng tèt. Xuyªn kªnh nμy cã thÓ gi¶m
xuèng th«ng qua gi¶i ph¸p bï thùc hiÖn ë bé thu.
7.1.8.2 Xuyªn kªnh phi tuyÕn
Çc hiÖu øng phi tuyÕn trong sîi quang sÏ ®−îc xem xÐt trong vμi tμi liÖu [30,31,32].
Tuy nhiªn, ®Ó ph©n tÝch çc ®Æc tÝnh hÖ thèng th«ng tin quang WDM, ta h·y kh¶o s¸t s¬
bé mét sè hiÖu øng phi tuyÕn cã thÓ dÉn ®Õn xuyªn kªnh trong kªnh, tøc lμ c−êng ®é vμ
pha bÞ ¶nh h−ëng bëi çc kªnh kh¸c. Sau ®©y ta sÏ xem xÐt vÊn ®Ò nμy.
• T¸n x¹ Raman kÝch thÝch:
T¸n x¹ Raman kÝch thÝch SRS (Stimulated Raman Scattering) nãi chung kh«ng cã liªn
quan ®Õn çc hÖ thèng ®¬n kªnh quang bëi v× møc ng−ìng cña nã t−¬ng ®èi cao (kho¶ng
500 mW ë vïng b−íc sãng 1550 nm). §èi víi çc hÖ thèng WDM th× hoμn toμn kh¸c; sîi
quang ë ®©y ho¹t ®éng nh− mét bé khuÕch ®¹i Raman sao cho çc kªnh b−íc sãng dμi
®−îc khuÕch ®¹i bëi çc kªnh b−íc sãng ng¾n víi sù sai kh¸c b−íc sãng n»m trong d¶i
th«ng cña ®é khuÕch ®¹i Raman. Phæ khuÕch ®¹i Raman cña sîi silic bÞ gi·n réng khiÕn
cho sù khuÕch ®¹i cã thÓ x¶y ra ®èi víi çc kªnh cã kho¶ng çch kh¸ xa tíi 200 nm.
Kªnh b−íc sãng ng¾n nhÊt sÏ bÞ suy gi¶m nhiÒu nhÊt, v× nã cã thÓ b¬m nhiÒu kªnh cïng
mét lóc. Sù chuyÓn ®æi n¨ng l−îng gi÷a çc kªnh nμy cã thÓ g©y h¹i cho chÊt l−îng hÖ
thèng v× nã cßn phô thuéc vμo d¹ng bit: khuÕch ®¹i x¶y ra chØ khi çc bit “1” xuÊt hiÖn
®ång thêi trong c¶ hai kªnh. Sù khuÕch ®¹i phô thuéc tÝn hiÖu sÏ lμm t¨ng møc ®é th¨ng
gi¸ng c«ng suÊt do ®ã sÏ lμm t¨ng nhiÔu ë bé thu vμ lμm xuèng cÊp bé thu.
Cã thÓ tr¸nh ®−îc xuyªn kªnh Raman nÕu çc c«ng suÊt kªnh nhá sao cho khuÕch ®¹i
Raman lμ kh«ng ®¸ng kÓ trªn chiÒu dμi sîi quang. §©y lμ ®iÒu rÊt quan träng cho viÖc
®¸nh gi¸ gi¸ trÞ giíi h¹n cña c«ng suÊt kªnh. Ta h·y kh¶o s¸t mét m« h×nh ®¸nh gi¸ sù
suy gi¶m cña kªnh tÇn sè cao nhÊt trong tr−êng hîp xÊu nhÊt mμ t¹i ®ã tÊt c¶ çc kªnh
®Òu truyÒn ®i bit “1” cïng mét lóc. HÖ sè khuÕch ®¹i cña mçi kªnh lμ Gi = exp(giLeff), víi
Leff = [1 - exp(-αL)]/α lμ ®é dμi t−¬ng t¸c hiÖu dông, gi = gR(Ωi)Pch/Aeff lμ ®é khuÕch ®¹i
Raman t¹i Ωi = ω0 - ωi, vμ Pch lμ c«ng suÊt kªnh. Khi giLeff << 1, kªnh tÇn sè cao nhÊt t¹i
ω0 bÞ gi¶m xuèng mét l−îng giLeff lμ do khuÕch ®¹i Raman cña kªnh thø i. Tæng suy gi¶m
x¸c ®Þnh bëi c«ng thøc sau:
N
D = ∑i= 2
g R ( Ω i ) Pch L eff / A eff (7-20)
KÕt qu¶ tæng cña biÓu thøc (7-20) cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc nÕu phæ khuÕch ®¹i Raman
®−îc tÝnh xÊp xØ b»ng d¹ng tam gi¸c sao cho gR(Ω) t¨ng lªn mét çch tuyÕn tÝnh víi Ω
t¨ng lªn tíi 15 THz vμ sau ®ã gi¶m xuèng 0. KÕt qu¶ lμ:
vò v¨n san 284

Δν ch g Rmax Pch Leff N (N − 1)

D= (7-21)
6 × 1013 Aeff
ë ®©y ®· gi¶ thiÕt r»ng tÊt c¶ çc kªnh cã kho¶ng çch kªnh kh«ng ®æi Δνch, vμ gRmax lμ
gi¸ trÞ ®Ønh cña ®é khuÕch ®¹i Raman. §é khuÕch ®¹i gi¶m xuèng theo hÖ sè 2 lμ ®Ó tÝnh
®Õn sù ph©n cùc kh«ng ®ång ®Òu x¶y ra bªn trong çc sîi quang. Sù mÊt m¸t c«ng suÊt
(tÝnh theo dB) cã mèi quan hÖ víi D ®−îc tÝnh nh− sau:
PR = −10 log 10 (1 − D) (7-22)
lμ v× c«ng suÊt kªnh ®Çu vμo ph¶i t¨ng lªn theo mét hÖ sè lμ (1 - D)-1 ®Ó duy tr× ®Æc tÝnh
hÖ thèng nh− nhau. D cÇn ph¶i nhá h¬n 5% ®Ó gi÷ ®Òn bï c«ng suÊt thÊp h¬n 0,5dB. BiÓu
thøc (7-22) ®−a ra c«ng suÊt kªnh giíi h¹n b»ng çch sö dông D = 0,05. Giíi h¹n nμy
®−îc m« t¶ trong ®å thÞ h×nh 7.40 cho sîi cã ®−êng kÝnh lâi lμ 8 μm vμ suy hao 0,2 dB t¹i
b−íc sãng vïng 1,55 μm. SRS giíi h¹n cho c«ng suÊt kªnh thÊp h¬n 1 mW khi sè l−îng
kªnh WDM v−ît qu¸ 80 kªnh.
1000
C«ng suÊt lín nhÊt cho mçi kªnh (mW)
100 Raman
10 XPM
Brillouin
1 FWM
0,1
0,01
1 10 100 1000
Sè kªnh
H×nh 7.40. Giíi h¹n vÒ c«ng suÊt kªnh do t¸c ®éng cña bèn hiÖu øng phi tuyÕn.
ViÖc xem xÐt ë trªn ®· bá qua mét thùc tÕ lμ çc tÝn hiÖu trong tõng kªnh bao gåm mét
chuçi ngÉu nhiªn çc bit “0” vμ bit “1”. Qua tr×nh ph©n tÝch thèng kª cho thÊy r»ng xuyªn
kªnh Raman thÊp h¬n vμo kho¶ng hÖ sè 2 khi cã tÝnh to¸n ®Õn ®iÒu chÕ tÝn hiÖu. Cã mét
m« h×nh kh¸c hoμn chØnh h¬n xem xÐt ®Õn sù suy gi¶m cña tõng kªnh th«ng qua b¬m
Raman çc kªnh b−íc sãng dμi h¬n vμ sù khuÕch ®¹i cña chÝnh nã do b¬m tõ çc kªnh
b−íc sãng ng¾n. Sù khuÕch ®¹i theo chu kú cña tÝn hiÖu WDM trong mét tuyÕn sîi cù ly
dμi còng cã thÓ lμm t¨ng ¶nh h−ëng cña sù suy gi¶m do SRS g©y ra. Nguyªn nh©n lμ ë
vò v¨n san 285

chç çc bé khuÕch ®¹i ®−êng truyÒn thªm nhiÔu cã møc suy hao Raman thÊp h¬n cña
chÝnh tÝn hiÖu, dÉn ®Õn suy gi¶m tû sè SNR. Trong thùc tÕ, tæng dung l−îng cña çc hÖ
thèng WDM bÞ giíi h¹n thÊp h¬n 100 Gbit/s víi cù ly truyÒn dÉn tõ 5000 km trë lªn.
• T¸n x¹ Brillouin kÝch thÝch:
T¸n x¹ Brillouin kÝch thÝch SBS (Stimulated Brillouin Scattering) còng cã thÓ chuyÓn
n¨ng l−îng tõ mét kªnh tÇn sè cao xuèng mét kªnh tÇn sè thÊp khi kho¶ng çch kªnh
b»ng víi ®é dÞch Brillouin. Tuy nhiªn, ng−îc víi tr−êng hîp SRS, sù thuyªn chuyÓn n¨ng
l−îng nh− vËy sÏ tr¸nh ®−îc dÔ dμng b»ng çch thiÕt kÕ thÝch hîp çc hÖ thèng th«ng tin
®a kªnh. Lý do lμ ë chç d¶i th«ng khuÕch ®¹i Brillouin qu¸ hÑp (kho¶ng 50 MHz) so víi
d¶i th«ng khuÕch ®¹i Raman (kho¶ng 5 THz). Do ®ã kho¶ng çch kªnh ph¶i ®−îc ®iÒu
chØnh chÝnh x¸c víi ®é dÞch Brillouin (kho¶ng 10 GHz trong vïng b−íc sãng 1,5 μm) ®Ó
SBS cã thÓ x¶y ra. H¬n n÷a, hai kªnh ph¶i ®−îc truyÒn ng−îc chiÒu nhau ®Ó khuÕch ®¹i
Brillouin x¶y ra.
MÆc dï SBS kh«ng g©y ¶nh h−ëng ®Õn xuyªn kªnh trong kªnh khi tÊt c¶ çc kªnh
truyÒn xu«i theo mét h−íng, tuy nhiªn nã vÉn h¹n chÕ çc c«ng suÊt kªnh. Nguyªn nh©n
lμ do mét phÇn c«ng suÊt kªnh cã thÓ bÞ chuyÓn thμnh sãng Stokes truyÒn theo h−íng
ng−îc l¹i, sãng nμy ®−îc ph¸t ra tõ nhiÔu khi ®iÒu kiÖn ng−ìng ®−îc tho¶ m·n. §iÒu kiÖn
nμy ®éc lËp vÒ sè l−îng vμ lμ sù hiÖn diÖn cña çc kªnh kh¸c. Tuy nhiªn, ng−ìng
Brillouin ®èi víi mçi kªnh cã thÓ ®¹t tíi c«ng suÊt kªnh nhá tíi 2 ®Õn 3 mW. §èi víi sîi
cã diÖn tÝch hiÖu dông Aeff = 50μm2 vμ hÖ sè suy hao α = 0,2 dB/km, th× cã thÓ thu ®−îc
c«ng suÊt ng−ìng chØ lμ 2,4 mW khi chiÒu dμi sîi ®ñ dμi (lín h¬n 20km) ®Ó Leff cã thÓ
b»ng 1/α. Gi¸ trÞ nμy ®· ®−îc chØ ra trong h×nh 7.40 b»ng ®−êng chÊm. §−êng cong nμy
bá qua çc hiÖu øng ®iÒu chÕ tÝn hiÖu. Nãi chung, ng−ìng Brillouin phô thuéc vμo d¹ng
®iÒu chÕ còng nh− tû sè cña tèc ®é bit ®èi víi d¶i th«ng khuÕch ®¹i Brillouin. H¬n n÷a nã
cã thÓ t¨ng lªn tíi gÇn 100 mW b»ng çch ®iÒu chÕ pha cña sãng mang quang t¹i tÇn sè
0,2 ®Õn 0,5 GHz. Sù ®iÒu chÕ pha nh− vËy sÏ lμm gi·n ®é réng phæ nguån ph¸t, h¹n chÕ
®¸ng kÓ SBS.
• §iÒu chÕ pha chÐo XPM:
Mét c¬ chÕ xuyªn kªnh quan träng trong çc hÖ thèng th«ng tin quang ®a kªnh lμ hiÖn
t−îng phi tuyÕn cña ®iÒu chÕ pha chÐo XPM (Cross-Phase Modulation). XPM b¾t nguån
tõ sù phô thuéc vμo c−êng ®é cña chØ sè chiÕt suÊt, mμ chØ sè nμy lμ nguyªn nh©n g©y ra
sù dÞch pha phô thuéc c−êng ®é khi tÝn hiÖu truyÒn däc qua sîi quang. Sù dÞch pha ®èi víi
mét kªnh riªng biÖt phô thuéc kh«ng nh÷ng vμo c«ng suÊt cña kªnh ®ã mμ cßn c¶ vμo
c«ng suÊt cña çc kªnh kh¸c. §é dÞch pha tæng céng ®èi víi kªnh thø j cã thÓ ®−îc cho
bëi biÓu thøc sau:
γ ⎛ N ⎞
φ jNL = ⎜ Pj + 2 ∑ Pm ⎟ (7-23)
α ⎜⎝ m≠ j
⎟
⎠
vò v¨n san 286

víi Leff ®−îc thay thÕ b»ng 1/α b»ng çch gi¶ thiÕt r»ng αL >> 1. Tham sè γ ®−îc x¸c
®Þnh víi gi¸ trÞ tiªu biÓu kho¶ng 1 W-1km-1. §èi víi çc hÖ thèng IM-DD, ®é dÞch pha phi
tuyÕn phô thuéc vμo d¹ng bit cña çc kªnh kh¸c nhau, vμ cã thÓ thay ®æi tõ 0 ®Õn gi¸ trÞ
cùc ®¹i ( γ /α)(2N - 1)Pj nÕu ta gi¶ thiÕt çc c«ng suÊt kªnh b»ng nhau. Tuy nhiªn, nã
kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng hÖ thèng nÕu çc hiÖu øng GVD lμ kh«ng ®¸ng kÓ vμ bé
thu quang chØ ®¸p øng ®èi víi c«ng suÊt tíi.
T×nh thÕ lμ hoμn toμn kh¸c ®èi víi çc hÖ thèng ®a kªnh coherent do tÝnh nh¹y pha cña
bé thu. HiÖu øng XPM phô thuéc vμo d¹ng ®iÒu chÕ. Tr−êng hîp xÊu nhÊt sÏ x¶y ra ®èi
víi ®iÒu chÕ ASK v× ®é dÞch pha phô thuéc vμo mÉu bit cña çc kªnh kh¸c nhau. ¶nh
h−ëng cña XPM cã thÓ ®−îc bá qua b»ng çch chän c«ng suÊt kªnh Pch ®Ó ®é dÞch pha
cùc ®¹i lμ:
γ
(2 N − 1) Pch << 1 (7-24)
α
C«ng suÊt kªnh bÞ giíi h¹n trong kho¶ng 1 mW ngay c¶ ®èi víi 10 kªnh.
T¸c ®éng cña XPM lªn çc hÖ thèng coherent Ýt nghiªm träng h¬n ®èi víi çc d¹ng
®iÒu chÕ FSK vμ PSK v× c«ng suÊt kªnh kh«ng phô thuéc vμo mÉu bit. Thùc ra, XPM lμ
v« h¹i nÕu çc c«ng suÊt kªnh lμ kh«ng ®æi, v× ®é dÞch pha kh«ng ®æi trong ph−¬ng tr×nh
(7-23) kh«ng ¶nh h−ëng tíi chÊt l−îng hÖ thèng. Trªn thùc tÕ, çc c«ng suÊt kªnh bÞ biÕn
®éng lμ do nhiÔu c−êng ®é liªn quan ®Õn çc laser ph¸t. XPM sÏ biÕn ®æi sù biÕn ®éng vÒ
c−êng ®é thμnh sù th¨ng gi¸ng vÒ pha qua ph−¬ng tr×nh (7-23). NÕu σ2p lμ biÕn ®æi cña sù
biÕn ®éng c«ng suÊt, ®−îc gi¶ thiÕt lμ gièng nhau cho tÊt c¶ çc kªnh, th× biÕn ®æi pha σ2φ
cã thÓ thu ®−îc b»ng çch thªm vμo çc biÕn ®æi riªng rÏ v× c«ng suÊt trong mçi kªnh
biÕn ®éng ®éc lËp víi nhau. Do ®ã, σφ ®èi víi N lín ®−îc tÝnh xÊp xØ nh− sau:
2γ
σφ ≈ σp N (7-25)
α
Th«ng th−êng th× σp = 5 × 10-3Pch, víi Pch lμ c«ng suÊt kªnh trung b×nh. Ngay c¶ ®èi víi
Pch = 100 mW vμ N = 100, σφ nhá h¬n 0,1 rad, mét gi¸ trÞ dÉn ®Õn bá qua mÊt m¸t xuyªn
kªnh.
Sù mÊt m¸t xuyªn kªnh lín h¬n cã thÓ x¶y ra khi ®iÒu chÕ pha hay tÇn sè ®−îc thùc
hiÖn b»ng ®iÒu chÕ biªn ®é d−. §iÒu nμy cã thÓ x¶y ra khi nguån laser b¸n dÉn ®−îc ®iÒu
chÕ trùc tiÕp hoÆc khi t¸n s¾c sîi ®ñ lín ®Ó biÕn ®æi ®iÒu biÕn pha thμnh ®iÒu biÕn biªn
®é. Gi¸ trÞ σp trong tr−êng hîp nμy cã thÓ ®¹t 0,2 Pch. H¬n n÷a, σφ t¨ng lªn tuyÕn tÝnh víi
N h¬n lμ víi N . §Ó h¹n chÕ sù thiÖt thßi c«ng suÊt d−íi 1 dB, c«ng suÊt kªnh trung
b×nh (tÝnh b»ng mW) nªn nhá h¬n 21/N víi çc gi¸ trÞ tiªu biÓu cña α vμ γ . §iÒu kiÖn
nμy ®−îc chØ ra trong ®å thÞ h×nh 7.40 vμ ®−îc so s¸nh víi giíi h¹n c«ng suÊt ph¸t ra do
SBS vμ SRS. HiÖu øng XPM trë thμnh c¬ chÕ xuyªn kªnh chñ yÕu ®èi víi çc hÖ thèng
WDM tõ 10 kªnh trë lªn. Nã h¹n chÕ c«ng suÊt kªnh thÊp h¬n 0,1 mW víi N >100.
vò v¨n san 287

• Trén bèn sãng FWM:

HiÖu øng trén bèn sãng FWM (Four-Wave Mixing) trë thμnh nguån xuyªn kªnh phi
tuyÕn chñ yÕu khi kho¶ng çch kªnh vμ t¸n s¾c sîi ®ñ nhá ®Ó tho¶ m·n ®iÒu kiÖn t−¬ng
®ång vÒ pha. T¸c ®éng cña nã lμ nghiªm träng nhÊt trong çc hÖ thèng ®a kªnh coherent,
mμ cã kho¶ng çch kªnh kho¶ng 10 GHz. §èi víi çc hÖ thèng WDM kh«ng kÕt hîp,
FWM trë nªn cã liªn quan chñ yÕu khi çc b−íc sãng kªnh gÇn víi b−íc sãng t¸n s¾c
b»ng 0 (zero) cña sîi. §©y lμ tr−êng hîp cho çc hÖ thèng ho¹t ®éng ë b−íc sãng vïng
1,5 μm khi sö dông çc sîi t¸n s¾c dÞch chuyÓn. Trong thùc tÕ, çc sîi quang th−êng ®−îc
chÕ t¹o sao cho t¸n s¾c cña chóng ®ñ nhá ®Ó tèi thiÓu ho¸ çc hiÖu øng t¸n s¾c, nh−ng
®ång thêi còng ®ñ lín ®Ó xuyªn kªnh g©y ra bëi FWM còng nhá nhÊt.
Nguån gèc vËt lý cña xuyªn kªnh do FWM g©y ra vμ dÉn ®Õn suy gi¶m hÖ thèng cã thÓ
®−îc hiÓu lμ FWM ph¸t ra mét sãng míi ë tÇn sè ωijk = ωi + ωj - ωk, khi ba sãng ë çc tÇn
sè ωi, ωj vμ ωk cïng truyÒn ®i bªn trong sîi. §èi víi mét hÖ thèng N kªnh, i, j, vμ k cã thÓ
thay ®æi tõ 1 ®Õn N, dÉn ®Õn mét tæ hîp lín çc tÇn sè míi ph¸t ra bëi FWM. Trong
tr−êng hîp kho¶ng çch çc kªnh b»ng nhau, çc tÇn sè míi trïng khíp víi çc tÇn sè
®ang tån t¹i, dÉn ®Õn xuyªn kªnh trong b¨ng kÕt hîp. Trong c¶ hai tr−êng hîp n¨ng lùc hÖ
thèng bÞ suy gi¶m do suy hao vÒ c«ng suÊt kªnh, nh−ng xuyªn kªnh kÕt hîp lμm gi¶m
chÊt l−îng hÖ thèng nhiÒu h¬n. V× lý do nμy, çc hÖ thèng WDM ®«i khi ®−îc thiÕt kÕ cã
kho¶ng çch kªnh kh«ng ®Òu nhau vμ çc kªnh b−íc sãng ®−îc chän sao cho tÊt c¶ çc
tÇn sè do FWM ph¸t ra r¬i ë bªn ngoμi phæ tÝn hiÖu.
HiÖu suÊt FWM thay ®æi theo P3ch nÕu ta gi¶ thiÕt c«ng suÊt mçi kªnh ®Òu b»ng nhau.
Nã còng phô thuéc vμo kho¶ng çch kªnh do yªu cÇu hiÖu chØnh pha. Víi kho¶ng çch
kªnh cho tr−íc, Pch nªn ®−îc gi¶m xuèng thÊp h¬n mét gi¸ trÞ x¸c ®Þnh nμo ®ã nh»m
gi¶m t¸c ®éng cña FWM lªn chÊt l−îng hÖ thèng. H×nh 7.40 m« t¶ h¹n chÕ nμy cho
tr−êng hîp kho¶ng çch kªnh lμ 10 GHz. H¹n chÕ t−¬ng tù x¶y ra trong çc hÖ thèng
WDM cã kho¶ng çch kªnh 100 GHz khi sö dông sîi t¸n s¾c dÞch chuyÓn. Th«ng th−êng,
FWM giíi h¹n çc c«ng suÊt kªnh tíi d−íi 1 mW lo¹i trõ tr−êng hîp sö dông çc kho¶ng
çch kªnh kh«ng ®Òu; mét sè ®o ®¹c thùc nghiÖm ®· x¸c ®Þnh ®−îc −u ®iÓm cña kho¶ng
çch kªnh kh«ng ®Òu nμy. Tuy nhiªn, ®©y kh«ng ph¶i lμ gi¶i ph¸p thùc tÕ v× cã nhiÒu thiÕt
bÞ WDM (nh− bé läc FP hay WGR) th−êng ®−îc chÕ t¹o cã kho¶ng çch kªnh b»ng nhau.
Nh− vËy, mét sè çc hiÖu øng phi tuyÕn trong sîi quang cã ¶nh h−ëng lín tíi chÊt
l−îng hÖ thèng vμ ®ßi hái ph¶i cã sù tèi thiÓu ho¸ xuyªn kªnh phi tuyÕn qua viÖc thiÕt kÕ
hÖ thèng thÝch hîp. H×nh 7.40 cã thÓ ®−îc sö dông nh− mét nguyªn t¾c ®Ó thiÕt kÕ çc hÖ
thèng WDM.
7.1.8.3 §Æc ®iÓm thiÕt kÕ hÖ thèng WDM
ThiÕt kÕ çc hÖ thèng th«ng tin quang WDM ®ßi hái cÇn ph¶i xem xÐt kü l−ìng çc
®Æc tÝnh cña bé ph¸t vμ bé thu quang. Mét vÊn ®Ò quan träng cã liªn quan ®Õn tÝnh æn
®Þnh cña tÇn sè mang (hay b−íc sãng) g¾n liÒn víi tõng kªnh. TÇn sè cña ¸nh s¸ng ph¸t ra
tõ çc nguån laser b¸n dÉn DFB vμ DBR cã thÓ thay ®æi ®¸ng kÓ do sù thay ®æi vÒ nhiÖt
®é ho¹t ®éng (kho¶ng 10GHz/0C). Nh÷ng sù thay ®æi t−¬ng tù còng cã thÓ x¶y ra ®èi víi
vò v¨n san 288

çc nguån ph¸t cã sù giμ ho¸. Nh÷ng sù thay ®æi tÇn sè nh− vËy nãi chung kh«ng cã liªn
quan ®èi víi çc hÖ thèng truyÒn dÉn ®¬n kªnh quang. Nh−ng trong tr−êng hîp cña çc
hÖ thèng WDM, ®iÒu quan träng lμ tÇn sè mang cña mçi kªnh cÇn duy tr× kh«ng ®æi, Ýt
nhÊt lμ t−¬ng ®èi, sao cho kho¶ng çch kªnh kh«ng biÕn ®éng theo thêi gian.
HiÖn t¹i cã mét sè c«ng nghÖ ®−îc sö dông cho viÖc æn ®Þnh tÇn sè. Kü thuËt th«ng
th−êng lμ sö dông sù håi tiÕp ®iÖn tö ®−îc thùc hiÖn b»ng mét bé ph©n biÖt (chän läc) tÇn
sè cã sö dông céng h−ëng nguyªn tö hoÆc ph©n tö ®Ó ng¨n tÇn sè laser tíi tÇn sè céng
h−ëng. VÝ dô cã thÓ sö dông amonia, krypton hoÆc axetylene cho çc nguån laser b¸n dÉn
ho¹t ®éng ë vïng b−íc sãng 1,55 μm v× c¶ ba cã céng h−ëng gÇn b−íc sãng ®ã. ViÖc æn
®Þnh tÇn sè trong vßng 1 MHz cã thÓ thùc ®−îc b»ng kü thuËt nμy. Mét kü thuËt kh¸c lμ
sö dông hiÖu øng quang ®iÖn ®Ó ng¨n tÇn sè laser víi sù céng h−ëng nguyªn tö hoÆc ph©n
tö. Vßng kho¸ pha còng cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó æn ®Þnh tÇn sè. Trong mét kü thuËt n÷a,
giao thoa kÕ Michelson, ®−îc chia ®é b»ng çch sö dông nguån laser DFB æn ®Þnh tÇn sè,
®−îc dïng ®Ó t¹o ra mét tËp çc tÇn sè chuÈn çch ®Òu nhau.
VÊn ®Ò quan träng trong thiÕt kÕ çc hÖ thèng WDM lμ sù liªn quan ®Õn suy hao cña
c«ng suÊt tÝn hiÖu do suy hao xen, suy hao ph©n bè vμ suy hao truyÒn dÉn x¶y ra liªn tôc.
Çc bé khuÕch ®¹i quang sîi ®−a ra mét gi¶i ph¸p ®¬n gi¶n lμ khuÕch ®¹i c«ng suÊt tÝn
hiÖu theo chu kú, mÆc dï chØ do suy gi¶m tû sè SNR th«ng qua sù ph¸t x¹ tù ph¸t. NhiÒu
kªnh cã thÓ ®−îc khuÕch ®¹i mét çch ®ång thêi do çc bé khuÕch ®¹i quang sîi cã b¨ng
th«ng t−¬ng ®èi lín. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i tÊt c¶ çc kªnh ®Òu ®−îc khuÕch ®¹i theo
cïng mét hÖ sè bëi v× phæ khuÕch ®¹i kh«ng ®ång ®Òu. KÕt qu¶ lμ çc c«ng suÊt kªnh cã
thÓ chªnh lÖch mét l−îng lín (tíi kho¶ng 10 dB hoÆc h¬n) khi tÝn hiÖu truyÒn qua nhiÒu
bé khuÕch ®¹i ®−êng truyÒn tr−íc khi ®−îc t¸ch ra. Cã mét sè kü thuËt c©n b»ng khuÕch
®¹i cã thÓ sö dông ®Ó lμm b»ng ph¼ng phæ khuÕch ®¹i cña çc bé khuÕch ®¹i quang sîi vμ
lμm gi¶m tÝnh kh«ng ®ång ®Òu kh«ng mong muèn cña c«ng suÊt kªnh; ta cã thÓ tham
kh¶o ch−¬ng-8 trong tμi liÖu nμy. Trong çc kü thuËt ®ã, cã mét gi¶i ph¸p cã thÓ ®iÒu
khiÓn suy hao cña çc kªnh riªng rÏ (qua suy hao chän läc) t¹i mçi nót trong mét m¹ng
WDM ®Ó t¹o ra c«ng suÊt kªnh gÇn nh− nhau. VÊn ®Ò qu¶n lý c«ng suÊt trong çc m¹ng
WDM lμ mét chñ ®Ò rÊt phøc t¹p vμ ®ßi hái cã sù l−u ý tíi nhiÒu khÝa c¹nh. Sù tÝch luü
cña nhiÔu bé khuÕch ®¹i quang cã thÓ còng trë thμnh mét yÕu tè giíi h¹n ®Æc tÝnh hÖ
thèng khi tÝn hiÖu WDM ®i qua mét sè l−îng lín çc bé khuÕch ®¹i quang.
Mét vÊn ®Ò quan träng n÷a trong thiÕt kÕ çc hÖ thèng WDM lμ vai trß cña t¸n s¾c sîi.
Nh− ®· ®Ò cËp ë t¹i ch−¬ng-2, n¨ng lùc cña çc hÖ thèng ®¬n kªnh quang th−êng bÞ h¹n
chÕ bëi t¸n s¾c vËn tèc nhãm (GVD). Nh÷ng sù h¹n chÕ nμy còng cã trong çc hÖ thèng
WDM vμ nã x¸c lËp tèc ®é bit cùc ®¹i cho mçi kªnh. Ta cã thÓ sö dông kü thuËt bï t¸n
s¾c ®Ó gi¶m sù ¶nh h−ëng cña GVD; kü thuËt nμy sÏ ®−îc nãi ®Õn trong ch−¬ng-9. Tuy
nhiªn, rÊt khã thùc hiÖn bï GVD cho tÊt c¶ çc kªnh mét çch ®ång thêi. H¬n n÷a, çc
hiÖu øng phi tuyÕn trong sîi quang còng bÞ ¶nh h−ëng tõ GVD, vμ c¶ hai ®Òu kh«ng thÓ
®iÒu khiÓn ®−îc mμ kh«ng xÐt ®Õn sù t¸c ®éng t−¬ng t¸c gi÷a chóng. Cã thÓ lÊy vÝ dô ®èi
víi hiÖu øng FWM, t¸c ®éng cña nã t¨ng lªn rÊt nhanh nÕu hÖ thèng ®−îc thiÕt kÕ ®Ó ho¹t
vò v¨n san 289

®éng gÇn b−íc sãng cã t¸n s¾c b»ng 0 cña sîi quang. Th«ng th−êng nªn sö dông kü thuËt
qu¶n lý t¸n s¾c nÕu nhμ thiÕt kÕ hÖ thèng cã quyÒn lùa chän çc sîi cã ®Æc tÝnh t¸n s¾c
kh¸c nhau. ý t−ëng ë ®©y lμ trén hçn hîp çc sîi cã GVD ©m vμ d−¬ng sao cho kh«ng
chØ lμm cho t¸n s¾c tæng gi¶m xuèng ®èi víi tÊt c¶ çc kªnh, mμ cßn c¶ çc hiÖu øng phi
tuyÕn còng ®−îc tèi thiÓu ho¸ ®ång thêi. N¨m 1998, A. Sano vμ çc céng sù ®· nghiªn
cøu vμ tiÕn hμnh thùc nghiÖm hÖ thèng truyÒn dÉn dμi kh«ng cã tr¹m lÆp sö dông kü thuËt
qu¶n lý t¸n s¾c th«ng qua ®é réng xung [66]. A. K. Srivastava vμ çc t¸c gi¶ còng ®· x©y
dùng hÖ thèng 64×10Gbit/s DWDM víi cù ly truyÒn dÉn 500 km trªn sîi DSF [57]. HÖ
thèng cã t¸n s¾c thÊp song vÉn duy tr× mét l−îng ®ñ nhá ®Ó gi¶m çc hiÖu øng phi tuyÕn.
Ngoμi ra ng−êi ta cßn thùc hiÖn ®−îc hÖ thèng WDM trªn cù ly dμi 9288 km t¹i tèc ®é bit
25×10 Gbit/s, tuyÕn nμy ®−îc qu¶n lý t¸n s¾c sîi bËc cao h¬n [69].
7.2 HÖ thèng ghÐp kªnh quang theo tÇn sè OFDM
Nh− ta ®· biÕt, ghÐp kªnh lμ mét biÖn ph¸p nh»m bã gép mét sè çc kªnh th«ng tin l¹i
thμnh mét kªnh chung mang dung l−îng kªnh (hay l−îng th«ng tin) lín h¬n. Trong çc
hÖ thèng th«ng tin quang mμ ta quen thuéc tr−íc ®©y, ghÐp kªnh theo tÇn sè FDM ®·
®−îc sö dông trong çc hÖ thèng truyÒn dÉn analog. Khi çc hÖ thèng th«ng tin quang
ph¸t triÓn, nhÊt lμ trong thËp kû 1990 vμ vμi n¨m trë l¹i ®©y, cïng víi sù ph¸t triÓn nh¶y
vät cña c«ng nghÖ th«ng tin, çc kü thuËt ghÐp kªnh quang l¹i xuÊt hiÖn nh− ghÐp b−íc
sãng quang ®· th¶o luËn ë phÇn 7.1 vμ ghÐp kªnh quang theo thêi gian OTDM sÏ xem xÐt
ë phÇn 7.3 sau. Mét kü thuËt ghÐp kªnh quang kh¸c dïng ®Ó th«ng tin b»ng ¸nh s¸ng lμ
ghÐp kªnh quang ph©n chia theo tÇn sè OFDM (Optical Frequency Division
Multiplexing). Trong ghÐp kªnh OFDM, b¨ng tÇn cña sãng ¸nh s¸ng ®−îc ph©n chia
thμnh mét sè çc kªnh th«ng tin riªng biÖt; ë ®©y, çc kªnh ¸nh s¸ng cã çc tÇn sè quang
kh¸c nhau sÏ ®−îc biÕn ®æi thμnh çc luång song song ®Ó cïng truyÒn ®ång thêi trªn mét
sîi quang.
5
Suy hao sîi (dB/km)
208 000 GHz
2
12 500 GHz
1
0,5
0,2
0,1
0,6 0,8 1,0 1,2 1,4 1,5 1,6 1,8
B−íc sãng (μm)
H×nh 7.41. §é réng b¨ng tíi h¬n 200 000 GHz trªn sîi dÉn quang.
Çc sãng ¸nh s¸ng cã mét tiÒm n¨ng th«ng tin rÊt lín bëi v× nã cã tÇn sè cao, tíi h¬n
200000 GHz (1GHz = 109 Hz)[67]. H¬n thÕ n÷a, sîi quang vèn cã suy hao nhá ë d¶i b−íc
vò v¨n san 290

sãng tõ 0,8 μm ÷1,8 μm, còng t−¬ng ®−¬ng ë b¨ng tÇn 200000 GHz[68]. V× thÕ, mét sè
l−îng lín çc kªnh quang FDM sÏ ®−îc truyÒn trªn sîi, vμ mçi mét kªnh quang riªng biÖt
cã thÓ cã b¨ng tÇn réng. Ch¼ng h¹n, trªn sîi quang tån t¹i vïng cã suy hao nhá n»m trong
kho¶ng 1,5 μm ®Õn 1,6 μm nh− h×nh 7.41. Vïng nμy sÏ cã b¨ng tÇn lμ 12500 GHz vμ nh−
vËy cã thÓ ghÐp tíi h¬n 1000 kªnh quang nÕu nh− kho¶ng çch kªnh lμ 10 GHz. Mçi mét
kªnh cã thÓ cã tèc ®é lín h¬n 1 Gbit/s ®Ó mang th«ng tin cÇn truyÒn. VËy th× cã thÓ thiÕt
lËp ®−îc tèc ®é truyÒn dÉn trªn sîi lμ h¬n 1 Tbit/s nhê ghÐp kªnh quang theo tÇn sè.
MÆc dï c«ng nghÖ OFDM hiÖn nay ®ang ë møc triÓn khai thùc nghiÖm, nh−ng ng−êi ta
®· tiÕn hμnh ®−îc hÖ thèng ghÐp tíi 100 kªnh quang kho¶ng 10 n¨m tr−íc ®©y. MÆt kh¸c,
víi c«ng nghÖ çp quang ph¸t triÓn, çc çp cã tíi h¬n 100 sîi ®· ®−îc ra ®êi lμm cho çc
hÖ thèng th«ng tin quang ghÐp kªnh theo tÇn sè kh«ng cÇn ph¶i ®¹t hiÖu suÊt sö dông cao
tíi møc khã thùc hiÖn nh− ë ghÐp kªnh FDM ®èi víi çc hÖ thèng v« tuyÕn.
Nh− vËy, ghÐp kªnh quang theo tÇn sè OFDM ®−îc xem xÐt nh− lμ cao cÊp h¬n WDM
v× sè kªnh cã thÓ ghÐp ®−îc ë trong b¨ng tÇn quang s½n cã rÊt lín. OFDM cã thÓ coi nh−
lμ gi¶i ph¸p ghÐp kªnh quang cã mËt ®é ghÐp dμy ®Æc h¬n. H×nh 7.42 minh ho¹ mét hÖ
thèng ghÐp kªnh quang theo tÇn sè; ë ®©y tÝn hiÖu quang ®−îc ghÐp ®−îc x©y dùng theo
mét ph−¬ng ph¸p tùa nh− çc kü thuËt th«ng th−êng, nh−ng qu¸ tr×nh ghÐp ë ®©y hoμn
toμn lμ thùc hiÖn trªn tÝn hiÖu quang mμ kh«ng cã mét qu¸ tr×nh biÕn ®æi ®iÖn nμo. Tæng
sè çc chïm bit ®−îc ghÐp sÏ phô thuéc vμo tèc ®é cña mçi luång (kªnh). T¹i ®Çu thu, tÝn
hiÖu quang sÏ ®−îc t¸ch ra, c«ng suÊt quang ®−îc chia vμ çc kªnh riªng rÏ sÏ ®−îc kh«i
phôc l¹i [14].
S1 S1
Mix Mix
f1 f1
S2 S2
Mix Sîi quang Mix
Δf
1550nm
Bé Δf Bé
f2 T¸ch f2
kÕt Laser chia
quang
hîp c«ng
§iÒu biÕn suÊt
ngoμi PLL quang
Sn Sn
Mix (PSK) Mix
fn fn
H×nh 7.42. S¬ ®å khèi hÖ thèng ghÐp kªnh quang OFDM.
VÒ thùc chÊt, OFDM ®· khai th¸c kh¶ n¨ng b¨ng tÇn rÊt lín cña sîi quang b»ng çch
ghÐp çc kªnh ë çc b−íc sãng kh¸c nhau vμo thμnh mét luång th«ng tin lín. Nh− vËy
OFDM lμ chung cho ghÐp kªnh theo b−íc sãng WDM. OFDM hoÆc WDM cho phÐp ta
vò v¨n san 291

t¨ng dung l−îng kªnh mμ l¹i v−ît qua ®−îc giíi h¹n cña t¸n s¾c sîi dÉn quang. OFDM sÏ
®ãng gãp vai trß quan träng trong çc hÖ thèng th«ng tin quang hiÖn t¹i vμ t−¬ng lai, nã lμ
vÊn ®Ò träng yÕu ®Ó sö dông vμo môc tiªu thùc hiÖn m¹ng çp quang ho¸ hoμn toμn.
7.2.1 Çc c«ng nghÖ ban ®Çu cña OFDM
Çc hÖ thèng ghÐp kªnh quang theo tÇn sè OFDM ph¶i dùa trªn çc nguån ph¸t quang
cã tÇn sè æn ®Þnh, çc thiÕt bÞ quang thô ®éng nh− çc bé läc quang, çc bé khuÕch ®¹i
quang b¨ng réng cã phæ ph¼ng ®Ó cã thÓ khuÕch ®¹i nhiÒu kªnh OFDM cïng mét lóc.
Çc nguån ph¸t quang æn ®Þnh vÒ tÇn sè lμ rÊt cÇn thiÕt ®Ó ng¨n chÆn xuyªn kªnh. Çc
laser b¸n dÉn cã ®é réng phæ hÑp cã thÓ ®−îc sö dông lμm nguån ph¸t cho hÖ thèng
OFDM. Tuy nhiªn khi laser cã ®é réng phæ hÑp th× l¹i rÊt khã æn ®Þnh vÒ tÇn sè, do ®ã
ph¶i dung hoμ vÒ mÆt nμy. §Ó cã nguån ph¸t laser cã ®é réng phæ hÑp mμ l¹i æn ®Þnh th×
ph¶i sö dông lo¹i m¹ch gâ tÇn sè quang (gâ mode). HiÖn nay çc hÖ thèng OFDM thö
nghiÖm ®· sö dông çc m¹ch gâ tÇn sè quang cã bé läc hiÖu chØnh ®¸p øng tÇn sè quang.
Çc thiÕt bÞ quang thô ®éng còng rÊt quan träng ®Ó kÕt hîp çc tÝn hiÖu quang OFDM
riªng rÏ. §èi víi çc sãng quang cã ®é réng phæ hÑp ®−îc æn ®Þnh tÇn sè, céng h−ëng
giao thoa vμ çc hiÖn t−îng kh¸c lu«n ®ßi hái ph¶i cã çc bé läc quang chÝnh x¸c. Çc bé
läc nμy cã tÝnh chuÈn x¸c tùa nh− çc bé läc trong çc hÖ thèng viba. C«ng nghÖ gÇn ®©y
®· cho ra ®−îc bé läc quang trªn 100 kªnh cã kh¶ n¨ng t¹o kho¶ng çch kªnh 5 ÷10GHz.
ViÖc biÕn ®æi tÇn sè quang mét çch trùc tiÕp (kh«ng cã sù biÕn ®æi vÒ ®iÖn nμo) sÏ
thùc hiÖn ®−îc qu¸ tr×nh sö lý tÝn hiÖu quang trong vïng tÇn sè quang. Qu¸ tr×nh biÕn ®æi
nμy ®−îc thùc hiÖn dùa vμo hiÖu øng quang phi tuyÕn cña çc vËt liÖu b¸n dÉn hoÆc çc
vËt liÖu ®iÖn m«i. D¶i dÞch tÇn sè quang hiÖn t¹i ®¹t vμo kho¶ng 1000GHz.
LD-1
CH-1 10 dB
Bé ghÐp h×nh sao (128×128)
LD-2 ChuyÓn m¹ch chän tÇn sè Kªnh sè: 1 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

AMP-1 AMP-2 AMP-3 Bé thu
(a)
LD-1
10 dB
ATT-1 ATT-2 ATT-3 ATT-4
.....
CH-1
Kªnh 7 (b)
§iÒu khiÓn Bé ph©n biÖt tÇn sè
10 dB
LD-100 CH 52
CH-100 (c)
10 dB
Bé ph¸t quang
+10 (d) CH 93
C«ng suÊt tÝn hiÖu (dBm)
AMP-1 AMP-2 AMP-3

0
192,6 192,8 193,0 193,2 193,4 193,6 193,8
-10
TÇn sè (THz)
-20 ATT-1 ATT-2 ATT-3 ATT-4
-30 FS-SW
OFD
-40
Bé thu quang
0 50 100
Bé ph¸t quang
H×nh 7.43. Thùc nghiÖm ghÐp 100 kªnh quang trong OFDM cã khuÕch ®¹i quang.
vò v¨n san 292

Çc bé khuÕch ®¹i quang sÏ thùc hiÖn khuÕch ®¹i çc kªnh quang FDM ®ång thêi mét
lóc, nã t¹o ra cù ly b¨ng tÇn truyÒn dÉn cña hÖ thèng ®−îc dμi h¬n. HiÖn nay, çc bé
khuÕch ®¹i quang dïng cho OFDM ®· cã kh¶ n¨ng khuÕch ®¹i ®−îc trªn 100 kªnh quang.
§iÒu nμy më ra mét h−íng øng dông OFDM vμo çc m«i tr−êng khai th¸c ®a d¹ng. H×nh
7.43 m« t¶ mét ph−¬ng ph¸p sö dông khuÕch ®¹i quang vμo mét hÖ thèng th«ng tin quang
cã ghÐp kªnh quang theo tÇn sè trong hÖ thèng OFDM.
7.2.2 øng dông cña OFDM trong m¹ng viÔn th«ng t−¬ng lai
Nh÷ng thμnh c«ng gÇn ®©y cña c«ng nghÖ çc phÇn tö quang cho OFDM ®· t¹o ra sù
ph¸t triÓn çc m¹ch sö lý tÝn hiÖu quang rÊt ®a d¹ng. Chóng cã thÓ ®¸p øng çc chøc n¨ng
nh−:
- S¾p xÕp çc kªnh th«ng tin mét çch hîp lý.
- Cho phÐp truyÒn dÔ dμng tÝn hiÖu qua çc phÇn tö thô ®éng.
§iÒu ®ã t¹o ra mét tiÒm tμng lín cña OFDM trong m¹ng viÔn th«ng, cho ra çc hÖ thèng
th«ng tin hiÖn ®¹i cã dung l−îng lín, tÝnh mÒm dÎo, dÔ dμng më réng, dÔ dμng khai th¸c.
Tuy nhiªn, ®Ó cã ®−îc çc c«ng nghÖ OFDM thùc tiÔn th× ph¶i ®¹t ®−îc nh− sau:
1- Çc cÊu tróc hÖ thèng ph¶i t¹o ra ®ù¬c viÖc ¸p dông tèt nhÊt çc ®Æc tÝnh OFDM, kÓ c¶
tÝnh linh ho¹t vμ kh¶ n¨ng më réng.
2- Çc c«ng nghÖ c¬ b¶n OFDM ph¶i ®¶m b¶o ®¹t ®−îc 100 kªnh trªn mét sîi dÉn quang.
3- C«ng nghÖ gi¸m s¸t kiÓm tra çc kªnh OFDM, çc thiÕt bÞ quang thô ®éng cÇn cã kh¶
n¨ng ®Þnh tuyÕn tÇn sè quang.
7.3 GhÐp kªnh quang ph©n chia theo thêi gian OTDM
Trong sù ph¸t triÓn cña m¹ng viÔn th«ng, xu h−íng t¨ng tèc ®é truyÒn dÉn ®· ®−îc ®Èy
m¹nh trong mÊy n¨m gÇn ®©y, çc hÖ thèng th«ng tin truyÒn dÉn sè tèc ®é cao ®· lμ nhu
cÇu cÇn thiÕt trªn m¹ng l−íi. §Ó x©y dùng çc tuyÕn sè tèc ®é cao nh− vËy, ng−êi ta lÊy
th«ng tin quang lμm c¬ së ®Ó thùc hiÖn v× nã cã m«i tr−êng truyÒn dÉn víi b¨ng tÇn
khæng lå. Tuy nhiªn ®Ó cã ®−îc thiÕt bÞ ho¹t ®éng ë tèc ®é cao, c«ng nghÖ ®iÖn tö - th«ng
tin ph¶i ph¸t triÓn çc chip ®iÖn tö cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®−îc tèc ®é chuyÓn m¹ch cao
hoÆc lμm viÖc ë m«i tr−êng cã b¨ng tÇn réng. GÇn ®©y, çc thiÕt bÞ nμy ®· ®−îc s¶n suÊt
vμ s½n cã trªn thÞ tr−êng tho¶ m·n ®−îc tèc ®é tíi 10 Gbit/ s. Çc s¶n phÈm nh− vËy tr−íc
hÕt ®¸p øng ®−îc cho çc thiÕt bÞ ph¸t vμ thu quang lμm viÖc ë b¨ng tÇn cao, mÆt kh¸c nã
th¶o m·n ®−îc víi çc thiÕt bÞ ghÐp vμ gi¶i ghÐp kªnh .
Trong nh÷ng n¨m tíi, viÖc x©y dùng çc hÖ thèng th«ng tin quang tèc ®é cao trªn 10
Gbit/s TDM cho mçi luång ®¬n kªnh quang lμ ch¾c ch¾n th× viÖc ph¸t triÓn çc thμnh
phÇn thiÕt bÞ ®iÖn tö ë tèc ®é 20 Gbit/s vμ 40 Gbit/s lμ rÊt khã v× vÉn ph¶i dùa vμo nÒn
t¶ng cÊu tróc c«ng nghÖ hçn hîp InP [70]. V× vËy kü thuËt ghÐp kªnh quang theo thêi
gian OTDM ®· kh¾c phôc ®−îc h¹n chÕ trªn bëi v× qu¸ tr×nh ghÐp çc luång tÝn hiÖu
quang thμnh çc luång tÝn hiÖu cã tèc ®é cao h¬n kh«ng th«ng qua mét qu¸ tr×nh biÕn ®æi
vÒ ®iÖn nμo. GhÐp kªnh quang OTDM cã nhiÒu kh¶ n¨ng thμnh c«ng vμ tiÕn nhanh h¬n
bÊt kú mét s¶n phÈm ghÐp kªnh ®iÖn nμo v× nã sö dông çc kü thuËt xö lý quang tiªn tiÕn.
vò v¨n san 293

MÆc dï vÉn ch−a ®−îc th−¬ng m¹i ho¸, çc hÖ thèng OTDM ®· ®−îc nghiªn cøu réng r·i
trong suèt thËp kØ 1990. Sù ph¸t triÓn cña chóng ®ßi hái nhiÒu lo¹i bé ph¸t quang vμ thu
quang míi sö dông çc kü thuËt ghÐp vμ t¸ch kªnh toμn quang. Nhê c«ng nghÖ OTDM
mμ cã thÓ x©y dùng ®−îc çc hÖ thèng tèc ®é cao tíi hμng tr¨m Gbit/s ®Õn trªn 1 Tbit/s
[58,71].
Nh− vËy cã thÓ tãm t¾t r»ng ghÐp kªnh ph©n chia theo thêi gian TDM th−êng ®−îc sö
dông trong miÒn ®iÖn nh»m thùc hiÖn çc ph©n cÊp sè cho çc hÖ thèng truyÒn dÉn. Theo
ph−¬ng thøc nμy, ngay c¶ çc hÖ thèng th«ng tin quang (truyÒn sãng ¸nh s¸ng) ®¬n kªnh
còng t¶i ®−îc nhiÒu kªnh TDM. Ph−¬ng thøc nμy ngμy cμng khã thùc hiÖn ®−îc víi tèc
®é bit lín h¬n 10 Gbit/s do nh÷ng h¹n chÕ g©y ra bëi çc ®iÖn tö tèc ®é cao vμ kh¶ n¨ng
®iÒu chÕ trùc tiÕp cña nguån laser. Gi¶i ph¸p ghÐp kªnh quang theo thêi gian OTDM cho
ta mét ph−¬ng thøc cã kh¶ n¨ng t¨ng tèc ®é bit cho mét tÝn hiÖu quang ®¬n lªn tíi gi¸ trÞ
rÊt cao hμng Tbit/s. Trong phÇn nμy tr−íc tiªn ta ®Ò cËp tíi çc kü thuËt míi nμy vμ sau ®ã
tËp trung vμo çc vÊn ®Ò vÒ thiÕt kÕ vμ ®Æc liªn quan ®Õn çc hÖ thèng OTDM.
7.3.1 Nguyªn lý ghÐp kªnh trong hÖ thèng OTDM

Qu¸ tr×nh ghÐp kªnh trong hÖ thèng truyÒn dÉn quang sö dông kü thuËt ghÐp kªnh
quang theo thêi gian OTDM cã thÓ m« t¶ nh− h×nh 7.44. Trong ghÐp kªnh quang OTDM,
chuçi xung quang hÑp ®−îc ph¸t ra tõ nguån ph¸t laser thÝch hîp. Çc tÝn hiÖu nμy cã thÓ
®−îc ®−a vμo khuÕch ®¹i ®Ó n©ng møc tÝn hiÖu ®ñ lín ®Ó ®¸p øng ®−îc yªu cÇu, nÕu cÇn
thiÕt. Sau ®ã ®−îc chia ®Òu thμnh N luång, mçi luång sÏ ®−îc ®−a vμo ®iÒu chÕ nhê çc
bé ®iÒu chÕ ngoμi víi tÝn hiÖu nh¸nh tèc ®é B Gbit/s. §Ó thùc hiÖn ghÐp çc tÝn hiÖu
quang nμy víi nhau, çc tÝn hiÖu nh¸nh ph¶i ®−îc ®−a qua çc bé trÔ quang. Tuú theo vÞ
trÝ cña tõng kªnh theo thêi gian trong khung mμ çc bé trÔ nμy sÏ thùc hiÖn trÔ ®Ó dÞch
çc khe thêi gian quang mét çch t−¬ng øng. Thêi gian trÔ lμ mét nöa chu kú cña tÝn hiÖu
clock. Nh− vËy, tÝn hiÖu sau khi ®−îc ghÐp sÏ cã tèc ®é lμ (N×B) Gbit/s. Sau khi ®−îc
truyÒn trªn ®−êng truyÒn, thiÕt bÞ t¸ch kªnh ë phÝa thu sÏ thùc hiÖn t¸ch kªnh vμ kh«i
phôc xung clock vμ ®−a ra ®−îc tõng kªnh quang riªng rÏ t−¬ng øng víi çc kªnh quang ë
®Çu vμo bé ghÐp phÝa ph¸t; ta sÏ xem xÐt qu¸ tr×nh t¸ch sãng cô thÓ sau.
Nh− vËy trong çc hÖ thèng OTDM, çc tÝn hiÖu quang ®iÒu chÕ t¹i tèc ®é bit B sö
dông cïng mét tÇn sè mang sÏ ®−îc ghÐp theo c«ng nghÖ quang ®Ó t¹o thμnh mét tÝn hiÖu
quang hçn hîp tèc ®é N×B, víi N lμ sè l−îng çc kªnh quang ®−îc ghÐp. PhÇn bªn tr¸i
cña h×nh 7.44 cã thÓ ®−îc coi lμ cÊu tróc c¬ b¶n cña mét thiÕt bÞ ph¸t OTDM. Nã ®ßi hái
nguån ph¸t laser ph¶i cã kh¶ n¨ng ph¸t ra chuçi xung tuÇn hoμn t¹i tèc ®é lÆp b»ng víi
tèc ®é bit ®¬n kªnh B. H¬n n÷a, nã cÇn t¹o ra ®−îc çc xung cã ®é réng Tp sao cho Tp <
(NB)-1 ®Ó ®¶m b¶o r»ng xung sÏ phï hîp víi khe thêi gian ®· chØ ®Þnh.
ViÖc thùc hiÖn b»ng kü thuËt trÔ thêi gian trong qu¸ tr×nh ghÐp nμy cã thÓ thùc hiÖn
®−îc trong miÒn quang b»ng mét ph−¬ng thøc ®¬n gi¶n. Luång bÝt ®· ®−îc ®iÒu chÕ trong
nh¸nh thø n ®−îc trÔ mét l−îng b»ng (n - 1)/(NB), víi n = 1, 2,..., N, vμ ®Çu ra cña tÊt c¶
çc nh¸nh ®−îc ghÐp vμo t¹o thμnh mét tÝn hiÖu hçn hîp. Râ rμng r»ng luång bit ®−îc
vò v¨n san 294

ghÐp cã kho¶ng bit lμ TB = (NB)-1. Bé ghÐp tæng (trõ çc bé ®iÒu chÕ ®ßi hái LiNbO3 hay
çc èng dÉn sãng b¸n dÉn) cã thÓ thùc hiÖn ®−îc b»ng çch sö dông çc sîi ®¬n mode.
ViÖc t¸ch vμ ghÐp çc tÝn hiÖu trong N nh¸nh cã thÓ thùc hiÖn b»ng çc bé ghÐp sîi
chuyÓn m¹ch 1×N ®· ®−îc th−¬ng m¹i ho¸. Sù trÔ quang cã thÓ thùc hiÖn b»ng çch sö
dông çc ®o¹n sîi cã chiÒu dμi ®iÒu khiÓn ®−îc. VÝ dô mét sîi dμi 1 mm sÏ cã trÔ lμ 5 ps.
§iÓm chÝnh cÇn ph¶i chó ý lμ trÔ t−¬ng ®èi trong mçi nh¸nh ph¶i ®−îc ®iÒu khiÓn mét
çch chÝnh x¸c ®Ó ®¶m b¶o s¾p xÕp phï hîp çc bit thuéc vÒ çc nh¸nh kh¸c nhau. Víi ®é
chÝnh x¸c 0,1 ps cho tÝn hiÖu OTDM 40 Gbit/s, th× ®é dμi trÔ cã thÓ ®iÒu khiÓn ®−îc lμ
trong kho¶ng 20 μm.
Cã mét ph−¬ng thøc kh¸c sö dông cho çc m¹ch sãng quang planar ®−îc chÕ t¹o b»ng
c«ng nghÖ silica-on-silicon. Çc thiÕt bÞ nh− vËy cã thÓ kh«ng nh¹y c¶m ph©n cùc mμ vÉn
cho sù ®iÒu khiÓn chÝnh x¸c çc chiÒu dμi trÔ. Tuy nhiªn, rÊt khã thùc hiÖn bé ghÐp tæng
thÓ trªn m¹ch sãng quang planar v× çc bé ®iÒu chÕ kh«ng thÓ tÝch hîp ®−îc b»ng c«ng
nghÖ nμy. Dï sao viÖc sö dông chóng cho phÐp lμm gi¶m kÝch th−íc vËt lý vμ t¨ng ®é æn
®Þnh cho bé ghÐp.
tÝn hiÖu Khèi

ph¸t
Bé ®iÒu chÕ clock
kªnh 1
Bé ®iÒu chÕ
Bé chia Bé KhuÕch Bé t¸ch
Nguån KhuÕch
®¹i quang quang ghÐp ®¹i kªnh
ph¸t quang
EDFA quang Sîi dÉn
Bé ®iÒu chÕ
quang
kªnh 4
Bé ®iÒu chÕ
TrÔ quang
Thêi gian Kªnh : 1 2 3 4 12 3 4 Thêi gian
H×nh 7.44. S¬ ®å hÖ thèng th«ng tin quang sö dông kü thuËt

OTDM ghÐp 4 kªnh quang .
7.3.2 Ph¸t tÝn hiÖu trong hÖ thèng OTDM

HÖ thèng th«ng tin quang sö dông kü thuËt OTDM th−êng ¸p dông hai kü thuËt ph¸t
chñ. D¹ng thø nhÊt cã thÓ lÊy luång tÝn hiÖu quang sè RZ th«ng qua viÖc sö lý quang tõ
luång NRZ. D¹ng thø hai dùa vμo viÖc ®iÒu chÕ ngoμi çc xung quang ng¾n. §èi víi d¹ng
®Çu, tõ luång tÝn hiÖu NRZ, ng−êi ta thùc hiÖn biÕn ®æi chóng ®Ó ®−a vÒ d¹ng tÝn hiÖu RZ
b»ng çch cho luång tÝn hiÖu NRZ qua phÇn tö xö lý quang cã çc ®Æc tÝnh chuyÓn ®æi
vò v¨n san 295

phï hîp. PhÇn tö nμy cã thÓ lμ mét bé ®iÒu chÕ cã ®iÒu khiÓn b»ng ®iÖn (phÇn tö ®iÖn -
quang hoÆc lμ ®iÖn - hÊp thô) hay çc thiÕt bÞ cã ®iÒu khiÓn quang nh− çc g−¬ng vßng
phi tuyÕn (sîi hoÆc b¸n dÉn). Qu¸ tr×nh biÕn ®æi ¸nh s¸ng liªn tôc (CW - Continuous
Wave) thμnh çc xung dùa vμo çc bé ®iÒu chÕ ®iÖn-quang. §Çu vμo CW lμ luång tÝn hiÖu
quang NRZ vμ th−êng th× mçi luång NRZ yªu cÇu mét phÇn tö xö lý quang riªng. Tuy
nhiªn, víi çc hÖ thèng tiªn tiÕn h¬n, sÏ cho phÐp ®ång thêi thùc hiÖn c¶ biÕn ®æi vμ xen
quang NRZ thμnh RZ nhê mét thiÕt bÞ chuyÓn m¹ch tÝch cùc ®iÖn - quang 2 × 2. ThiÕt bÞ
nμy cã chøc n¨ng chuyÓn ®æi ®iÖn-quang gièng nh− bé ®iÒu chÕ Mach- Zehnder, nh−ng
tiÕn bé h¬n lμ cã hai cöa ra. Nh− vËy chïm tÝn hiÖu ban ®Çu NRZ tèc ®é B Gbit/s sÏ ®−îc
lÊy mÉu nhê bé ®iÒu chÕ Mach - Zehnder, bé ®iÒu chÕ nμy ®−îc ®iÒu khiÓn víi mét sãng
h×nh sin tÇn sè B GHz vμ ®−îc lμm b»ng biªn ®é tíi gi¸ trÞ ®iÖn ¸p chuyÓn m¹ch. TÝn hiÖu
sè quang sÏ ®−îc biÕn ®æi thμnh d¹ng RZ ë tèc B Gbit/s víi ®é réng xung b»ng mét nöa
chu kú bit. §iÒu nμy cã nghÜa lμ t¹o ®−îc mét kho¶ng ®Ó xen mét luång tÝn hiÖu d¹ng RZ
thø hai vμo. ViÖc xen kªnh thø hai ®−îc thùc hiÖn nhê bé ghÐp (Coupler). H×nh 7.45 m«
t¶ hai nguyªn lý ho¹t ®éng ®Æc tr−ng cña phÝa ph¸t 4 kªnh OTDM dùa trªn viÖc xö lý çc
luång tÝn hiÖu sè NRZ, ë ®©y sö dông kÕt hîp çc chuyÓn m¹ch cã çc ®iÒu kiÖn ®iÒu
khiÓn t−¬ng thÝch. L−u ý r»ng, sù kh¸c nhau gi÷a hai s¬ ®å lμ sù xen tÝn hiÖu ë tr¹ng th¸i
thø hai: TÝn hiÖu ®iÒu khiÓn 2B GHz lμ ®−îc yªu cÇu, tÝn hiÖu nμy cã thÓ thu ®−îc b»ng
çch hoÆc lμ sö dông tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn t¹i tÇn sè ®ã cã biªn ®é b»ng víi ®iÖn ¸p chuyÓn
m¹ch, hoÆc lμ sö dông ®iÒu khiÓn B GHz víi hai lÇn ®iÖn ¸p chuyÓn m¹ch .
B GHz, Vπ
4B Gbit/s,
2B GHz, Vπ d¹ng RZ
B Gbit/s,
d¹ng NRZ 2×2
cho mçi
®Çu vμo
2×2
2×2
B GHz, Vπ
B GHz, Vπ B GHz, 2Vπ

4B Gbit/s,
d¹ng RZ
B Gbit/s,
d¹ng NRZ 2×2 2×2
cho mçi
®Çu vμo
coupler
3dB
2×2 2×2
B GHz, Vπ B GHz, 2Vπ
H×nh 7.45. S¬ ®å sö dông hai ph−¬ng ph¸p ë phÝa ph¸t

xö lý NRZ cho OTDM.
vò v¨n san 296

Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vÒ ghÐp kªnh quang theo thêi gian, ng−êi ta ®· l−u ý nhiÒu
tíi c«ng nghÖ nguån ph¸t. §Êy lμ çc laser cã thÓ ph¸t ra çc xung rÊt hÑp ë tèc ®é cao.
§Çu ra çc nguån nμy lμ çc bé chia quang thô ®éng (coupler), çc bé ®iÒu chÕ ngoμi vμ
tiÕp ®ã lμ çc bé trÔ thêi gian, çc bé trÔ t¸i hîp vÉn sö dông coupler nh− ®· m« t¶ ë h×nh
7.44. Çc s¶n phÈm cña phÝa ph¸t OTDM ®−îc ph¸t triÓn hÇu nh− dùa vμo çc c«ng nghÖ
tæ hîp m¹ch lai ghÐp, ®iÒu nμy t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tiÕn hμnh nghiªn cøu
trong phßng thÝ nghiÖm bëi v× víi nh÷ng thμnh phÇn s¶n phÈm quang sîi nμy, cã thÓ tiÕn
hμnh çc thÝ nghiÖm cã çc ®iÒu kiÖn t−¬ng tù nh− vËy.
Khi lùa chän çc nguån quang cho hÖ thèng OTDM, tû lÖ “®¸nh ®iÓm-kho¶ng trèng” lμ
rÊt quan träng vμ nã tuú thuéc vμo møc ®é ghÐp kªnh ®Æt ra. VÝ dô nh− trong hÖ thèng
OTDM bèn kªnh, tû lÖ “®¸nh ®iÓm - kho¶ng trèng” tèi thiÓu ph¶i ®¹t 1/3 ®èi víi tèc ®é
truyÒn dÉn trung b×nh, ®iÒu nμy ngô ý r»ng tû sè “®¸nh ®iÓm - kho¶ng trèng” lín h¬n
1/12 ®èi víi nguån ph¸t xung quang. §èi víi kho¶ng truyÒn dÉn rÊt xa th× tû sè nμy ph¶i
®¹t cao h¬n. Çc nguån ph¸t xung phï hîp cho çc hÖ thèng OTDM hiÖn ®ang ®−îc sö
dông réng r·i trong çc thùc nghiÖm lμ:
- Çc laser hèc céng h−ëng ngoμi gâ mode cho 4 × 5 Gbit/s.
- Çc laser DFB chuyÓn m¹ch khuÕch ®¹i cho 8 × 6,25 Gbit/s
- Çc laser vßng sîi kho¸ mode cho 4 × 10 Gbit/s vμ 16 × 6,25 Gbit/s
- Çc nguån ph¸t cao cÊp cho 16 × 6,25 Gbit/s.
7.3.3 Nguyªn lý gi¶i ghÐp kªnh vμ xen rÏ trong hÖ thèng OTDM

Khi xem xÐt çc hÖ thèng OTDM vμ çc hÖ thèng th«ng tin quang cã ghÐp kªnh TDM,
ng−êi ta thÊy cã sù kh¸c nhau chñ yÕu ë ®©y lμ viÖc ghÐp vμ gi¶i ghÐp trong vïng thêi
gian quang, mμ nã ®−îc thÓ hiÖn nh− lμ mét chøc n¨ng tÝch cùc. Thùc hiÖn viÖc gi¶i ghÐp
trong hÖ thèng OTDM ®iÓm nèi ®iÓm ë phÝa thu chÝnh lμ viÖc t¸ch hoμn toμn çc kªnh
quang. Tuy nhiªn, khi xem xÐt trªn côc diÖn m¹ng OTDM th× l¹i ph¶i xem xÐt c¶ kh¶
n¨ng xen vμ rÏ kªnh tõ luång truyÒn dÉn. §èi víi bé gi¶i ghÐp kªnh, cÇn ph¶i xem xÐt çc
tham sè c¬ b¶n vÒ t¸ch kªnh, kÓ c¶ tû sè ph©n biÖt quang, suy hao xen vμ mÆt c¾t cöa sæ
chuyÓn m¹ch cã thÓ ®¹t ®−îc. §èi víi çc nót xen vμ rÏ kªnh th× ph¶i ®¸nh gi¸ c¶ hiÖu
suÊt chuyÓn m¹ch, ®o ®¹c phÇn c«ng suÊt ®−îc lÊy ra tõ kªnh t−¬ng øng. ë ®©y tû sè ph©n
biÖt râ rμng lμ cã ¶nh h−ëng tíi møc ®é xuyªn kªnh. Ngoμi ra, xuyªn kªnh còng sÏ bÞ
t¨ng do cã sù phñ chêm gi÷a çc kªnh l©n cËn víi nhau t¹o thμnh cöa sæ chuyÓn m¹ch.
KÕt qu¶ lμ ®é réng cña cöa sæ chuyÓn m¹ch sÏ cã ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn tèc ®é ®−êng
truyÒn. Nh− vËy ph¶i ®Æt ra çc yªu cÇu vÒ ®é réng xung tÝn hiÖu sau khi truyÒn dÉn ®Ó
gi¶m nhá xuyªn kªnh.
Cã nhiÒu s¬ ®å gi¶i ghÐp, nh−ng chung quy l¹i th× cã hai lo¹i chÝnh lμ lo¹i ®iÒu khiÓn
®iÖn vμ ®iÒu khiÓn quang. Thêi gian ®Çu, çc thùc nghiÖm c¬ b¶n tËp trung vμo h−íng sö
dông çc bé ®iÒu chÕ Mach-Zehnder Lithium niobate, nã cho phÐp khai th¸c chøc n¨ng
®¸p øng h×nh sin ®Ó gi¶i ghÐp bèn lÇn tèc ®é tÝn hiÖu c¬ b¶n. Trong çc thùc nghiÖm gÇn
vò v¨n san 297

®©y, ng−êi ta l¹i chó träng ®Õn viÖc øng dông çc c«ng nghÖ sö lý quang hoμn toμn cho
gi¶i ghÐp. Nh− vËy, viÖc t¸ch çc kªnh riªng rÏ tõ mét tÝn hiÖu OTDM cÇn ph¶i sö dông
çc kü thuËt quang ®iÖn tö hay kü thuËt hoμn toμn quang. Mçi ph−¬ng thøc ®Òu cã nh÷ng
mÆt thuËn lîi vμ nh÷ng mÆt khã kh¨n. H×nh 7.46 m« t¶ ba s¬ ®å ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong
phÇn nμy. TÊt c¶ çc kü thuËt gi¶i ghÐp kªnh ®Òu cÇn mét tÝn hiÖu ®ång hå clock, chuçi
xung tuÇn hoμn t¹i tèc ®é bit cña mét kªnh ®¬n. TÝn hiÖu xung ®ång hå ë d¹ng tÝn hiÖu
®èi víi gi¶i ghÐp kªnh quang - ®iÖn, nh−ng l¹i ë d¹ng chuçi xung quang ®èi víi gi¶i ghÐp
kªnh toμn quang. Sau ®©y, ta sÏ xem xÐt çc qu¸ tr×nh gi¶i ghÐp kªnh nμy.
Kü thuËt quang ®iÖn sö dông mét sè bé ®iÒu chÕ MZ lo¹i LiNbO3. Mçi bé ®iÒu chÕ
chia ®«i tèc ®é bit b»ng çch lo¹i trõ çc bit lu©n phiªn nhau trong tÝn hiÖu ®Çu vμo. Do
®ã mét hÖ thèng OTDM cã 8 kªnh cÇn 3 bé ®iÒu chÕ nèi tiÕp nhau nh− ®−îc chØ ra trong
h×nh 7.46a), ®−îc ®iÒu khiÓn bëi cïng tÝn hiÖu clock nh−ng víi ®iÖn ¸p kh¸c nhau b»ng
4V0, 2V0 vμ V0; ë ®©y V0 lμ ®iÖn ¸p cÇn cho ®é dÞch pha π trong mét nh¸nh cña bé giao
thoa MZ. Çc kªnh kh¸c nhau cã thÓ ®−îc chän b»ng çch thay ®æi pha cña tÝn hiÖu
clock. −u ®iÓm chÝnh cña kü thuËt nμy lμ nã sö dông cã hiÖu qu¶ çc thμnh phÇn thiÕt bÞ
®· ®−îc th−¬ng m¹i ho¸. Tuy nhiªn nã còng cã mét vμi nh−îc ®iÓm. Nã ®ßi hái mét sè
l−îng lín çc linh kiÖn thiÕt bÞ ®¾t tiÒn, trong ®ã mét sè cÇn ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn cao. Nã
còng bÞ h¹n chÕ bëi tèc ®é cña çc bé ®iÒu chÕ do tÝnh chÊt quang - ®iÖn cña nã. Dï sao
çc bé ®iÒu chÕ LiNbO3 ho¹t ®éng ë tèc ®é 20Gb/s hiÖn nay ®Òu s½n cã trªn thÞ tr−êng,
t¹o cho kü thuËt nμy mét sù lùa chän v÷ng ch¾c.
Mét sè kü thuËt toμn quang sö dông g−¬ng vßng quang phi tuyÕn NOLM (nonlinear
optical loop mirror) cã cÊu tróc sö dông vßng lÆp sîi mμ çc ®Çu cña nã ®−îc nèi víi hai
cæng ®Çu vμo cña bé ghÐp sîi 3dB nh− chØ ra ë h×nh 7.46b). ThiÕt bÞ nh− vËy lμ mét thiÕt
bÞ toμn quang cña bé giao thoa Sagnac. NOLM ®−îc gäi lμ g−¬ng v× nã ph¶n x¹ hoμn toμn
tÝn hiÖu ®Çu vμo khi çc sãng truyÒn ng−îc chÞu cïng mét ®é dÞch pha trªn mét hμnh tr×nh
vßng quanh. Tuy nhiªn, nÕu sù ®èi xøng bÞ ph¸ vì mμ t¹o ra ®é dÞch pha t−¬ng ®èi π gi÷a
chóng, th× tÝn hiÖu ®−îc truyÒn ®i hoμn toμn b»ng NOLM. Ho¹t ®éng cña NOLM dùa trªn
c¬ së XPM, cïng mét hiÖn t−îng phi tuyÕn t−¬ng tù, th«ng th−êng t¹o ra xuyªn kªnh
trong çc hÖ thèng WDM. TÝn hiÖu xung clock, bao gåm mét chuçi çc xung quang ë tèc
®é bit ®¬n kªnh ®−îc b¬m vμo vßng lÆp sao cho nã chØ truyÒn theo h−íng thuËn chiÒu
kim ®ång hå. TÝn hiÖu OTDM vμo NOLM sau khi ®−îc chia ®Òu theo çc h−íng truyÒn
ng−îc l¹i b»ng mét bé ghÐp 3dB. TÝn hiÖu xung clock t¹o ra sù dÞch pha th«ng qua XPM
®èi víi çc xung thuéc vÒ mét kªnh riªng biÖt trong tÝn hiÖu OTDM. Trong tr−êng hîp
®¬n gi¶n nhÊt, chÝnh sîi quang l¹i t¹o ra XPM. C«ng suÊt cña tÝn hiÖu quang vμ chiÒu dμi
vßng sîi ®−îc chÕ t¹o ®ñ lín ®Ó t¹o ra ®é dÞch pha t−¬ng ®èi π. KÕt qu¶ lμ, mét kªnh ®¬n
®−îc t¸ch ra b»ng NOLM. Trong ph−¬ng thøc nμy, NOLM lμ b¶n sao TDM cña çc bé
ghÐp kªnh xen/rÏ WDM ®· ®−îc ®Ò cËp ®Õn tr−íc ®©y. TÊt c¶ çc kªnh cã thÓ ®−îc gi¶i
ghÐp mét çch ®ång thêi b»ng çch sö dông mét vμi NOLM m¾c song song víi nhau. §Æc
tÝnh phi tuyÕn sîi ®ñ nhanh sao cho mét thiÕt bÞ cã thÓ ®¸p øng víi mËt ®é thêi gian ë
møc femto gi©y.
vò v¨n san 298

8B 4B 2B B
Bé ®iÒu chÕ MZ Bé ®iÒu chÕ MZ Bé ®iÒu chÕ MZ
Kªnh
TÝn hiÖu ®−îc chän
OTDM
4V0 2V0 V0 TÝn hiÖu clock
a) Kü thuËt quang-®iÖn sö dông bé ®iÒu chÕ LiNbO3
XPM
TrÔ τ
TÝn hiÖu
clock
Kªnh ®−îc chän
TÝn hiÖu
OTDM TruyÒn dÉn theo phÝa tr−íc
b) XPM trong g−¬ng vßng quang phi tuyÕn
TÝn hiÖu OTDM ω0

Trén 2ωp - ω0
Bé
bèn sãng läc
(FWM) Kªnh
®−îc chän
TÝn hiÖu clock ωp
c) FWM trong m«i tr−êng phi tuyÕn
H×nh 7.46. Ba s¬ ®å gi¶i ghÐp cho tÝn hiÖu OTDM.
H¹n chÕ chñ yÕu cña NOLM lμ sö dông XPM trong vßng sîi, xuÊt ph¸t tõ tÝnh phi
tuyÕn sîi yÕu. ChiÒu dμi vßng nªn vμo kho¶ng tõ 10 km trë lªn ®Ó t¹o ra sù dÞch pha π víi
çc møc c«ng suÊt thùc tÕ cña tÝn hiÖu clock. Theo mét çch kh¸c dùa trªn kh¸i niÖm c¬
b¶n, bé SLA ®−îc xen vμo vßng sîi vμ sö dông tÝnh phi tuyÕn cña nã ®Ó thùc hiÖn viÖc
t¸ch kªnh. SLA g©y ra sù dÞch pha do b·o hoμ ®é khuÕch ®¹i theo çch t−¬ng tù nh− s¬ ®å
chuyÓn ®æi b−íc sãng m« ®· t¶ tr−íc ®©y. Sù dÞch pha nμy cã thÓ ®−îc thay ®æi ®èi víi
çc bit d÷ liÖu thuéc vÒ mét kªnh x¸c ®Þnh b»ng çch b¬m tÝn hiÖu xung clock vμo, do ®ã
sÏ t¸ch ®−îc kªnh ®ã. TÝnh phi tuyÕn cña SLA ph¶i ®ñ lín ®Ó t¹o ra ®é dÞch pha t−¬ng ®èi
π nhê bé SLA dμi 1 mm. Tuy nhiªn, tÝnh phi tuyÕn nμy t−¬ng ®èi chËm do nã ®ßi hái sù
t¸i hîp cña çc cÆp ®iÖn tö - lç trèng trong vïng tÝch cùc cña SLA vμ bÞ chi phèi bëi thêi
gian sèng cña tÝn hiÖu mang (kho¶ng 1 ns). B»ng çch b¬m mét tÝn hiÖu CW b»ng tÝn
vò v¨n san 299

hiÖu clock (t¹i mét b−íc sãng kh¸c), thêi gian sèng cña tÝn hiÖu mang cã thÓ bÞ gi¶m
xuèng d−íi 100 ps. Ngay c¶ mét ®¸p øng nhanh h¬n còng cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc b»ng çch
®Æt SLA kh«ng ®èi xøng trong vßng sîi. ThiÕt bÞ nh− vËy ®−îc gäi lμ bé gi¶i ghÐp kªnh
quang kh«ng ®èi xøng quang THz (TOAD) bëi v× nã cã thÓ ®¸p øng t¹i tû lÖ thêi gian
1ps. Ho¹t ®éng cña nã ë tèc ®é cao tíi 250 Gbit/s ®· ®−îc ®−a vμo thö nghiÖm.
Ph−¬ng thøc ghÐp kªnh thø ba ®−îc m« t¶ trong s¬ ®å h×nh 7.46c), sö dông FWM
trong m«i tr−êng phi tuyÕn vμ lμm viÖc theo mét çch t−¬ng tù nh− ph−¬ng thøc chuyÓn
®æi b−íc sãng ®· ph©n tÝch trong phÇn tr−íc ®©y. TÝn hiÖu OTDM cïng ®−îc ph¸t víi tÝn
hiÖu clock (t¹i mét b−íc sãng kh¸c) vμo m«i tr−êng phi tuyÕn. TÝn hiÖu clock ho¹t ®éng
nh− mét b¬m ®èi víi qu¸ tr×nh FWM. Chuçi xung míi sÏ ®−îc ph¸t ra ë b−íc sãng thø
ba, lμ mét b¶n sao gièng hÖt víi kªnh cÇn gi¶i ghÐp. Mét bé läc quang ®−îc dïng ®Ó t¸ch
çc kªnh ra tõ tÝn hiÖu OTDM vμ tÝn hiÖu clock. Sîi duy tr× ph©n cùc th−êng ®−îc dïng
nh− mét m«i tr−êng phi tuyÕn mμ trong ®ã FWM x¶y ra do tÝnh chÊt cùc nhanh cña tÝnh
phi tuyÕn vμ kh¶ n¨ng cña nã duy tr× tr¹ng th¸i ph©n cùc bÊt chÊp sù thay ®æi bÊt th−êng
vÒ m«i tr−êng. Thùc vËy, viÖc gi¶i ghÐp kªnh kh«ng lçi cña mét kªnh 10 Gbit/s tõ tÝn hiÖu
OTDM tèc ®é 500 Gbit/s ®· ®−îc thùc hiÖn b»ng çch sö dông çc xung clock cã kho¶ng
çch 1ps. TÝnh phi tuyÕn cña mét bé SLA cã thÓ dïng cho FWM. §é nh¹y ph©n cùc lμ
vÊn ®Ò chÝnh khi sö dông SLA ®Ó t¸ch kªnh. VÊn ®Ò nμy cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc b»ng çch
sö dông hai ®o¹n x¸c ®Þnh cña çc sîi duy tr× ph©n cùc tr−íc vμ sau bé SLA sao cho çc
trôc chÝnh cña chóng trùc giao víi nhau.
ViÖc gi¶i tÝn hiÖu OTDM ®ßi hái ph¶i cã sù kh«i phôc tÝn hiÖu clock t¹i tèc ®é bit cña
mét kªnh ®¬n. Do çc tèc ®é bit cao g¾n liÒn víi tÝn hiÖu OTDM nªn cÇn sö dông ph−¬ng
thøc toμn quang. Th«ng th−êng, vßng kho¸ pha quang OPLL dùa vμo qu¸ tr×nh FWM
®−îc dïng cho môc ®Ých nμy. Mét ph−¬ng thøc kh¸c dùa vμo NOLM hoÆc laser sîi còng
cã thÓ ®−îc sö dông. Ph−¬ng thøc FWM cã thÓ sö dông bÊt kú m«i tr−êng phi tuyÕn nμo.
Çc sîi quang th−êng ®−îc dïng do ®¸p øng cña chóng nhanh. ViÖc sö dông çc bé
khuÕch ®¹i SLA lμ kh¸ hÊp dÉn do gi¶i ph¸p nμy kh¸ ch¾c ch¾n vμ cho phÐp kh«i phôc tÝn
hiÖu clock t¹i çc tèc ®é bit ∼100 Gbit/s. Thμnh phÇn FWM ®−îc dïng ®Ó ph¸t ra mét tÝn
hiÖu kh¸c pha håi tiÕp trë l¹i bé dao ®éng ®iÒu khiÓn ®iÖn ¸p ®Ó x¸c ®Þnh pha ®ang kho¸.
H×nh 7.47 lμ s¬ ®å nguyªn lý cña DEMUX Kerr quang [72].Tr−íc hÕt ta hiÓu hiÖu øng
c¬ quang lμ hiÖu øng mμ trong ®ã ®Æc tÝnh ph©n cùc cña sîi quang phô thuéc vμo sù ®ång
nhÊt theo h×nh trô cña chØ sè chiÕt suÊt. ¶nh h−ëng cña hiÖn t−îng phi tuyÕn lªn sù ®ång
nhÊt nμy vμ çc hiÖu øng truyÒn dÉn x¶y ra sau ®ã th−êng ®−îc gäi chung lμ hiÖu øng
Kerr. Trong s¬ ®å h×nh 7.47 nμy, thμnh phÇn ph©n cùc cña çc tÝn hiÖu ¸nh s¸ng ®−îc
chuyÓn m¹ch 90 ®é nhê çc tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn quang. H−íng ph©n cùc ®−îc quay ®i mét
gãc 900 khi cã lÖch pha gi÷a çc thμnh phÇn x vμ y cña tÝn hiÖu bÞ thay ®æi tõ 00 ®Õn 1800.
Sù lÖch pha çc tÝn hiÖu sau khi truyÒn qua m«i tr−êng thiÕt bÞ Kerr cã ®é dμi trung b×nh
sÏ ®−îc ghÐp nhê sù kh¸c nhau vÒ chØ sè chiÕt suÊt cña nã gi÷a çc trôc x vμ y. Do sö
dông hiÖu øng Kerr mμ c−êng ®é quang liªn tôc ®· t¹o ra sù thay ®æi chØ sè chiÕt suÊt, chØ
cã thμnh phÇn ph©n cùc tÝn hiÖu ®−îc çc tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn cã c−êng ®é lín chång lªn
vò v¨n san 300

lμ cã thÓ bÞ chuyÓn m¹ch ®i 900. Çc ¸nh s¸ng ph©n cùc trùc giao sÏ ®−îc t¸ch b»ng bé
chia ph©n cùc, lóc nμy chïm xung tÝn hiÖu ®· ®−îc ghÐp sÏ ®−îc gi¶i ghÐp thμnh çc tÝn
hiÖu cã tèc ®é thÊp h¬n øng víi chïm xung ®iÒu khiÓn.
ΦX - Φy = 0
Tr¹ng th¸i ph©n cùc Bé chia

ph©n cùc
ThiÕt bÞ Kerr quang
Xung tÝn hiÖu 1
Xung tÝn hiÖu quang λ1 λ1
Ix(t)
Xung ®iÒu khiÓn quang λ2

Δny(Φy)
Xung ®iÒu khiÓn λ2

Xung tÝn hiÖu 2
ΔnX(ΦX) ΦX - Φy = π
Thay ®æi chØ
Tr¹ng th¸i ph©n cùc sè chiÕt suÊt
(thay ®æi phase)
HiÖu øng Kerr quang
H×nh 7.47. Nguyªn lý cña bé gi¶i ghÐp thêi gian (DEMUX) sö dông
chuyÓn m¹ch ph©n cùc quang.
§Ó t¹o ra bé gi¶i ghÐp quang sö dông thiÕt bÞ Kerr quang, çc thiÕt kÕ ph¶i cã c¶i tiÕn
phï hîp, tr¹ng th¸i ph©n cùc ph¶i æn ®Þnh. Ngoμi ra çc kü thuËt míi vÒ c«ng nghÖ laser
nh− ph¸t çc xung cùc nhanh, ph¸t çc xung ®iÒu khiÓn ®ång bé vμ khuÕch ®¹i ph¶i ®−îc
quan t©m rÊt nhiÒu.
H×nh 7.48 minh ho¹ mét ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn mét nót m¹ng cã xen vμ rÏ kªnh sö
dông g−¬ng vßng phi tuyÕn [70]. TÝn hiÖu ®Õn ®−îc bé chia 3 dB chia ra gi÷a çc nh¸nh
cña g−¬ng vßng. Sau khi lan truyÒn vßng quanh vμi kilomet sîi trong vßng, hai chuçi
xung rÏ giao thoa, t¸i hîp vμ ®−îc ph¶n x¹ tõ g−¬ng vßng d−íi çc ®iÒu kiÖn t−¬ng thÝch.
Chu tr×nh ho¹t ®éng nμy c¬ b¶n lμ thô ®éng vμ tuyÕn tÝnh. Tuy nhiªn nÕu cã chuçi çc
xung clock c«ng suÊt cao h¬n ®−îc ®−a vμo vßng mμ trïng hîp víi tÝn hiÖu sè nh−ng chØ
lan truyÒn theo mét h−íng, th× çc xung clock sÏ biÕn ®æi chØ sè chiÕt suÊt cña lâi sîi
th«ng qua hiÖu øng Kerr. ViÖc ®iÒu chÕ ngang pha võa ®ñ ®· cho cã thÓ cã ë trªn çc
xung tÝn hiÖu ®Ó t¹o ra çc xung trïng hîp ®−îc chuyÓn m¹ch sang phÝa ®èi diÖn cña
g−¬ng vßng. KÕt qu¶ lμ, tÝn hiÖu cÇn thiÕt lÊy ra ë nót ®−îc thiÕt bÞ ph¶n x¹, trong khi ®ã
vò v¨n san 301

çc kªnh cßn l¹i sÏ ®i qua vμ t¸i hîp t¹i chç víi tÝn hiÖu ®−îc ph¸t cho h−íng truyÒn dÉn
phÝa tr−íc. Cöa sæ chuyÓn m¹ch cña thiÕt bÞ ®ù¬c x¸c ®Þnh kh«ng chØ b»ng d¹ng cña çc
xung ®iÒu khiÓn, mμ cßn b»ng çc vËn tèc t−¬ng ®èi cña çc tÝn hiÖu. Do cã sù s¾p xÕp
çc b−íc sãng xung tÝn hiÖu vμ xung ®iÒu khiÓn mét çch ®èi xøng ë c¶ hai phÝa cña ®iÓm
cã t¸n s¾c sîi b»ng kh«ng, mμ cöa sæ chuyÓn m¹ch tèi thiÓu sÏ thu ®−îc tõ çc xung tÝn
hiÖu vμ ®iÒu khiÓn lμ t−¬ng hîp vÒ vËn tèc. Khi thay ®æi vËn tèc t−¬ng ®èi sÏ ®¹t ®−îc çc
cöa sæ chuyÓn m¹ch ph¼ng ®Ønh. ThiÕt bÞ sÏ chuyÓn m¹ch çc xung tÝn hiÖu miÔn lμ
chóng cïng lan truyÒn víi çc xung ®iÒu khiÓn qua phÇn g−¬ng vßng.
Bé ®iÒu biÕn g−¬ng

10 GHz clock vßng phi tuyÕn clock
coupler WDM coupler WDM
coupler 3dB
40Gbit/s data 3×100Gb/s + xen 10Gbit/s
coupler 3dB coupler 3dB
RÏ 10Gb/s Xen 10Gbit/s
H×nh 7.48. S¬ ®å ®ång bé lùa chän kªnh b»ng g−¬ng vßng phi tuyÕn
®Ó rÏ vμ xen kªnh víi çc bé coupler 3dB.
Çc g−¬ng vßng phi tuyÕn NOLM còng cã thÓ ®−îc cÊu tróc tõ thiÕt bÞ laser b¸n dÉn
thay cho sîi trong mét sè tr−êng hîp. Nh−îc ®iÓm chñ yÕu cña NOLM lμ do ®é dμi cña
sîi (th−êng tíi 10km), mμ cÇn lùa chän cÈn thËn t¸n s¾c b»ng kh«ng vμ b−íc sãng tÝn
hiÖu ®iÒu khiÓn ®Ó ®¹t ®−îc cöa sæ chuyÓn m¹ch hîp lý.
NhiÒu bé gi¶i ghÐp kªnh quang cã thÓ ®−îc biÕn ®æi thμnh çc thiÕt bÞ cã chøc n¨ng xen
vμ rÏ kªnh b»ng çch thªm coupler 3dB t¹i ®Çu ra cña chuyÓn m¹ch quang ®−îc dïng ®Ó
rÏ mét hoÆc vμi kªnh. Tuy nhiªn, ph¶i l−u ý tíi viÖc ®ång bé phï hîp gi÷a kªnh ®−îc xen
vμ çc kªnh ®i th¼ng qua nót rÏ ®Ó h¹n chÕ xuyªn kªnh.
7.3.4 N¨ng lùc hÖ thèng OTDM

Trong thùc tÕ, cù ly truyÒn dÉn L cña çc tÝn hiÖu trong hÖ thèng th«ng tin quang sö
dông kü thuËt ghÐp kªnh quang theo thêi gian OTDM bÞ h¹n chÕ bëi t¸n s¾c sîi. Trong
khi ®ã hÖ thèng OTDM cã tèc ®é bit rÊt cao vμ sö dông çc xung quang ng¾n (kho¶ng
1ps). Trong truyÒn dÉn tuyÕn tÝnh tÝn hiÖu RZ trªn sîi cã t¸n s¾c, ®Òn bï cho hÖ thèng
theo nghÜa bï trõ t¸n s¾c chØ thiÕt lËp khi çc xung tÝn hiÖu bÞ mÊt n¨ng l−îng vμo çc khe
vò v¨n san 302

thêi gian l©n cËn. Tuy nhiªn, mét khi ®iÒu nμy x¶y ra th× hÖ thèng bÞ suy gi¶m nhanh.
VËy, ®Ó t¨ng cùc ®¹i kho¶ng çch truyÒn dÉn th× ph¶i ®−a çc hÖ thèng OTDM vμo çc
tuyÕn cã t¸n s¾c tiÕn tíi kh«ng. Gi¶i ph¸p tiÕp cËn ®Çu tiªn lμ nguån ph¸t ph¶i lμm viÖc t¹i
b−íc sãng rÊt gÇn víi b−íc sãng cña t¸n s¾c sîi b»ng kh«ng. §iÒu nμy kh«ng ph¶i dÔ
dμng thùc hiÖn nh− ®· nãi bëi v× víi çc ®iÒu kiÖn nμy, møc c«ng suÊt mμ t¹i ®ã nh÷ng sù
sót kÐm hÖ thèng do phi tuyÕn x¶y ra cã thÓ lμ hoμn toμn thÊp, tøc lμ gi¶m c«ng suÊt tÝn
hiÖu ®Ó tr¸nh d·n xung cÇn thiÕt, nh−ng ®iÒu nμy cã thÓ lμm cho n¨ng lùc hÖ thèng bÞ giíi
h¹n do tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu. Thø hai lμ çc kü thuËt ®iÒu tiÕt t¸n s¾c cã thÓ ®−îc sö
dông ®Ó duy tr× h×nh thøc truyÒn dÉn tuyÕn tÝnh ®Ó tr¸nh çc giíi h¹n nh− ë trªn hoÆc ®Ó
bï ®Çy ®ñ t¸n s¾c tuyÕn tÝnh cña tuyÕn. ViÖc thùc hiÖn çc kü thuËt bï t¸n s¾c trong çc
hÖ thèng OTDM ®ßi hái cÇn cã mét b−íc kiÓm tra ngÆt nghÌo chÊt l−îng cña sù bï v×
r»ng ë ®©y sö dông çc xung rÊt ng¾n.
VÊn ®Ò cô thÓ ë ®©y râ rμng lμ kh«ng hÒ ®¬n gi¶n. Thùc tÕ khi sö dông tÝn hiÖu OTDM
®Ó t¶i N kªnh víi tèc ®é bit B th× ®iÒu ®ã t−¬ng ®−¬ng víi viÖc truyÒn ®i mét kªnh ®¬n ë
tèc ®é bit tæng NB; tÝch cù ly - tèc ®é bit NBL bÞ h¹n chÕ bëi çc giíi h¹n t¸n s¾c. VÝ dô,
râ rμng lμ trong h×nh 2.33 ë ch−¬ng-2 tr−íc ®©y, hÖ thèng 200 Gbit/s bÞ h¹n chÕ ë cù ly L
< 50 km ngay c¶ khi hÖ thèng ®−îc thiÕt kÕ ®Ó ho¹t ®éng chÝnh x¸c t¹i b−íc sãng cã t¸n
s¾c 0 cña sîi. Do ®ã viÖc thùc hiÖn çc hÖ thèng nh− vËy ®Æt ra yªu cÇu lμ kh«ng nh÷ng
cÇn ph¶i sö dông çc sîi t¸n s¾c dÞch chuyÓn mμ cßn ph¶i sö dông c¶ kü thuËt bï t¸n s¾c
®Ó gi¶m t¸c ®éng cña çc hiÖu øng t¸n s¾c bËc cao.
Qu¸ tr×nh c©n nh¾c ®Ó thùc hiÖn ®· ®−îc tiÕn hμnh trong suèt nh÷ng n¨m 1990 trong
çc tuyÕn sîi ®iÓm nèi ®iÓm sö dông c«ng nghÖ OTDM. Trong mét thÝ nghiÖm vÒ tÝn hiÖu
OTDM tèc ®é 100 Gbit/s, bao gåm 16 kªnh 6,3 Gbit/s, ®−îc truyÒn ®i trªn cù ly 560 km
víi kho¶ng çch çc bé khuÕch ®¹i lμ 80 km cã sù qu¶n lý t¸n s¾c [73]. Nguån laser trong
thÝ nghiÖm nμy lμ laser sîi kho¸ mode ®· t¹o ra ®−îc çc xung réng 3 ps víi tèc ®é lÆp lμ
6,3 GHz, tèc ®é bit cña ®¬n kªnh. Mét s¬ ®å ghÐp kªnh t−¬ng tù nh− h×nh 7.44 ®· ®−îc
sö dông ®Ó ph¸t thμnh c«ng tÝn hiÖu OTDM cã tèc ®é 100 Gbit/s. Tèc ®é bit tæng sau nμy
ph¸t triÓn ®¹t tíi 400 Gbit/s b»ng çch sö dông nguån xung siªu liªn tôc t¹o ra çc xung
réng 1 ps [74]. Çc xung ng¾n nh− vËy rÊt cÇn thiÕt v× khe bit chØ réng 2,5 ps t¹i tèc ®é
400 Gbit/s. Do çc xung 1 ps bÞ mÐo nghiªm träng víi phÇn ®u«i xung bÞ gi·n réng ra tíi
5 ps (®Æc tÝnh tiªu biÓu t¸n s¾c bËc 3) nªn cÇn thiÕt ph¶i bï cho ®−êng bao t¸n s¾c (t¸n s¾c
bËc 3, β3). MÆc dï thÕ, cù ly truyÒn dÉn vÉn bÞ giíi h¹n ë 40 km.
Cã mét kü thuËt ®Ó thùc hiÖn x©y d−ng çc hÖ thèng th«ng tin quang ho¹t ®éng ë tèc
®é bit lín h¬n 1 Tbit/s lμ phèi hîp c¶ hai kü thuËt TDM vμ WDM. VÝ dô, tÝn hiÖu WDM
bao gåm M sãng mang quang riªng rÏ ®Ó mçi mét tÝn hiÖu t¶i N kªnh OTDM víi tèc ®é
bit B, cã tæng dung l−îng lμ Btot = MNB. Nh÷ng giíi h¹n t¸n s¾c cña mét hÖ thèng nh−
vËy ®−îc thiÕt lËp bëi tÝn hiÖu OTDM tèc ®é bit NB. ThÝ nghiÖm truyÒn dÉn 1,04 Tbit/s
thμnh c«ng n¨m 1998 ®· kh¼ng ®Þnh kü thuËt nμy [58]. Hay tr−íc ®ã trong mét thÝ
nghiÖm t¹i NhËt b¶n n¨m 1996, ph−¬ng thøc nμy ®−îc sö dông ®Ó thùc hiÖn dung l−îng
tæng cña 1 Tbit/s víi M = 10, N = 10 vμ B = 10 Gbit/s. Çc kªnh ®−îc t¸ch riªng ra b»ng
vò v¨n san 303

400 GHz (kho¶ng 3,2 nm) ®Ó tr¸nh sù chång lÊn lªn nhau gi÷a çc kªnh WDM c¹nh nhau
t¹i tèc ®é 100 Gbit/s. Dung l−îng tæng cña çc hÖ thèng nh− vËy cã thÓ t¨ng trªn 5 Tbit/s
vÒ nguyªn lý, mÆc dï trong thùc tÕ cßn nhiÒu yÕu tè, nh− d¶i th«ng bé khuÕch ®¹i, çc
hiÖu øng phi tuyÕn trong sîi, vμ tÝnh thiÕt thùc cña viÖc bï t¸n s¾c trªn mét b¨ng tÇn réng,
cã thÓ h¹n chÕ thùc hiÖn ®−îc trong thùc tÕ.
Kü thuËt OTDM cßn ®−îc sö dông ®Ó thiÕt kÕ çc m¹ng quang th«ng suèt (trong
suèt) cã kh¶ n¨ng kÕt nèi nhiÒu nót cho truy nhËp hai h−íng mét çch ngÉu nhiªn. T−¬ng
tù nh− trong m¹ng WDM, c¶ hai cÊu tróc single-hop vμ multihop ®Òu ®−îc xÐt ®Õn. Çc
m¹ng OTDM single-hop dïng çc bé ghÐp thô ®éng ®Ó ph©n luång tÝn hiÖu tõ mét nót
®Õn tÊt c¶ çc nót kh¸c. Ng−îc l¹i, çc m¹ng OTDM multihop yªu cÇu xö lý tÝn hiÖu ngay
t¹i mçi nót ®Ó ®Þnh tuyÕn l−u l−îng.
7.4 ghÐp kªnh sãng mang phô

Kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ ghÐp kªnh sãng mang phô SCM (Subcarrier multiplexing) dùa
trªn kü thuËt th«ng tin viba, kü thuËt sö dông çc sãng mang viba ®Ó truyÒn dÉn nhiÒu
kªnh tÝn hiÖu (FDM trong tr−êng ®iÖn) trªn çc çp ®ång trôc hoÆc trong kh«ng gian tù
do. D¶i th«ng tæng bÞ h¹n chÕ thÊp h¬n 1 GHz khi sö dông çp ®ång ®Ó truyÒn tÝn hiÖu
viba nhiÒu kªnh. Tuy nhiªn, nÕu tÝn hiÖu viba nhiÒu kªnh ®−îc truyÒn trong m«i tr−êng
quang sö dông çc sîi quang, th× d¶i th«ng tÝn hiÖu cã thÓ dÔ dμng t¨ng v−ît 10 GHz cho
mçi tÝn hiÖu quang riªng rÏ. Ph−¬ng thøc nh− vËy ®−îc gäi lμ SCM, v× viÖc ghÐp kªnh
®−îc thùc hiÖn b»ng çch sö dông çc sãng mang phô chø kh«ng ph¶i sãng mang quang.
Kü thuËt nμy thu hót ®−îc sù quan t©m nhiÒu lμ do nã cã kh¶ n¨ng th−¬ng m¹i ho¸ trong
c«ng nghÖ truyÒn h×nh çp (CATV). Nã còng cã thÓ phèi hîp ®−îc víi c¶ TDM vμ WDM.
Sù kÕt hîp cña SCM vμ WDM sÏ t¹o ra thÕ m¹nh ®Ó thùc hiÖn ®−îc b¨ng tÇn lín h¬n
1THz.
Kªnh 1
SC1
Kªnh 2 Sîi quang
Bé kÕt hîp Viba
SC2
Chän
D kªnh vμ
Tx t¸ch sãng
Bé ph¸t quang Photodiode
Kªnh N Bé thu Viba
SCN
H×nh 7.49. HÖ thèng SCM nhiÒu kªnh.
S¬ ®å khèi cña hÖ thèng SCM ®−îc thiÕt kÕ víi sãng mang quang ®¬n ®−îc m« t¶ nh−
ë h×nh 7.49. −u ®iÓm chÝnh cña SCM lμ tÝnh linh ho¹t vμ kh¶ n¨ng cËp nhËt trong cÊu tróc
vò v¨n san 304

m¹ng b¨ng réng. Ng−êi ta cã thÓ sö dông ®iÒu chÕ t−¬ng tù hoÆc ®iÒu chÕ sè, hoÆc kÕt
hîp c¶ hai ®Ó truyÒn nhiÒu tÝn hiÖu tho¹i, sè liÖu vμ truyÒn h×nh tíi mét sè l−îng lín
ng−êi sö dông. Mét sãng mang phô ®¬n cã thÓ phôc vô cho tõng thuª bao, hoÆc tÝn hiÖu
®a kªnh cã thÓ ®−îc ph©n phèi cho tÊt c¶ çc thuª bao nh− çch th−êng lμm b»ng c«ng
nghÖ truyÒn h×nh çp CATV. Kü thuËt SCM ®−îc më réng nghiªn cøu bëi v× çc øng
dông thùc tÕ cña nã cã ph¹m vi réng lín. øng dông cña nã trong viÖc ph©n phèi kªnh
truyÒn h×nh ®· ®¹t tíi møc th−¬ng m¹i ho¸ vμo n¨m 1992. Trong phÇn nμy, ta nghiªn cøu
c¶ hai hÖ thèng th«ng tin quang SCM t−¬ng tù vμ sè, trong ®ã tËp trung chñ yÕu vμo cÊu
tróc vμ chøc n¨ng cña chóng.
7.4.1 HÖ thèng th«ng tin quang SCM t−¬ng tù

Trong çc ch−¬ng trªn cña tμi liÖu nμy, chóng ta chñ yÕu xem xÐt çc hÖ thèng th«ng
tin çp quang truyÒn dÉn tÝn hiÖu sè bëi v× çc kü thuËt ®iÒu chÕ sè ®· ®−îc sö dông tÊt ®a
n¨ng trong viÖc thiÕt kÕ çc hÖ thèng th«ng tin çp sîi quang. Tuy nhiªn, trong tr−êng
hîp çc hÖ thèng SCM th× ta cÇn ph¶i th¶o luËn ®èi víi viÖc truyÒn tÝn hiÖu t−¬ng tù (tÝn
hiÖu analog) v× chóng cã thÓ ®−îc thiÕt kÕ ®Ó ph©n phèi h×nh ¶nh. HÇu hÕt çc m¹ng
CATV thùc hiÖn ph©n ph¸t çc kªnh truyÒn h×nh b»ng çch sö dông kü thuËt t−¬ng tù dùa
trªn ®iÒu chÕ tÇn sè (FM) hoÆc ®iÒu chÕ biªn ®é víi b¨ng bªn AM-VSB (Amplitude
modulation with vestigial sideband) v× çc kü thuËt nμy cho phÐp sö dông çc linh kiÖn
viba hiÖn cã. Tuy nhiªn do d¹ng sãng cña tÝn hiÖu t−¬ng tù ph¶i ®−îc b¶o toμn suèt qu¸
tr×nh truyÒn dÉn nªn çc hÖ thèng SCM t−¬ng tù cã yªu cÇu rÊt cao vÒ tû sè tÝn hiÖu trªn
nhiÔu SNR t¹i thiÕt bÞ thu vμ ®Æt ra yªu cÇu nghiªm ngÆt vÒ tÝnh tuyÕn tÝnh trªn nguån
quang vμ kªnh th«ng tin.
§Æc tÝnh L/I TÝn hiÖu quang

C«ng suÊt ph¸t quang
®Çu ra
Pb
Ith Ib Dßng
TÝn hiÖu ®iÖn

®Çu vμo
H×nh 7.50. §iÒu chÕ tÝn hiÖu t−¬ng tù ®èi víi Laser b¸n dÉn.
vò v¨n san 305

H×nh 7.49 chØ ra nguyªn t¾c thiÕt kÕ hÖ thèng th«ng tin quang SCM. Tõng sãng mang
phô sÏ ®−îc ®iÒu chÕ, sau ®ã ®Çu ra cña tÊt c¶ çc sãng mang phô ®· ®−îc ®iÒu chÕ nμy sÏ
®−îc céng l¹i víi nhau bëi mét bé kÕt hîp c«ng suÊt viba. TÝn hiÖu tæng hîp sÏ ®−îc dïng
®Ó ®iÒu chÕ c−êng ®é víi mét laser b¸n dÉn mét çch trùc tiÕp b»ng çch céng tÝn hiÖu
nμy víi mét dßng ph©n cùc. H×nh 7.50 m« t¶ çch mμ ®Çu ra cña laser sao l¹i tÝn hiÖu ®iÖn
tö khi ®Æc tuyÕn L/I cña laser b¸n dÉn lμ tuyÕn tÝnh. BÊt kú sù chÖch nμo khái phÇn tuyÕn
tÝnh sÏ lμm mÐo tÝn hiÖu quang t−¬ng tù vμ ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng hÖ thèng. C«ng suÊt
ph¸t ®i ®−îc viÕt d−íi d¹ng sau:
⎡ N
⎤
P (t ) = Pb ⎢1 + ∑ mi a i cos(2πf i t + φ i )⎥ (7-26)
⎣ i =1 ⎦
trong ®ã Pb lμ c«ng suÊt ph¸t ra t¹i møc cã thiªn ¸p ph©n cùc; mi, ai, fi, vμ φi t−¬ng øng lμ
chØ sè ®iÒu chÕ, biªn ®é, tÇn sè vμ pha cña sãng mang phô thø i; çc sè h¹ng ai, fi hoÆc φi
sÏ ®−îc ®iÒu chÕ ®Ó cho ra tÝn hiÖu tuú theo kü thuËt sö dông lμ AM, FM hay PM.
C«ng suÊt thu còng ®−îc cho bëi biÓu thøc (7-26) nh−ng c«ng suÊt tæng céng ®· bÞ suy
gi¶m do suy hao truyÒn dÉn nÕu kªnh th«ng tin lμ hoμn toμn tuyÕn tÝnh. Trong thùc tÕ, tÝn
hiÖu bÞ mÐo do chÖch ra khái phÇn tuyÕn tÝnh. MÐo nμy ®−îc gäi lμ mÐo ®iÒu chÕ t−¬ng
hç, t−¬ng tù nh− mÐo IMD (Intermodulation distortion) ®· ®Ò cËp ®Õn trong phÇn 7.1.8.
BÊt kú sù phi tuyÕn nμo trong ®¸p øng cña laser b¸n dÉn hoÆc trong ®Æc tÝnh truyÒn dÉn
cña sîi quang còng sÏ t¹o ra çc tÇn sè míi cã d¹ng fi + fj vμ fi + fj ± fk. Mét sè tÇn sè nμy
sÏ r¬i vμo b¨ng truyÒn dÉn vμ lμm mÐo tÝn hiÖu t−¬ng tù. Çc tÇn sè míi ®−îc gäi lμ çc
s¶n phÈm t−¬ng hç IMP (Intermodulation Products). NÕu tÊt c¶ çc sãng mang phô n»m
trong nhãm t¸m cña b¨ng th«ng th× chØ nh÷ng IMP bËc 3 míi r¬i vμo b¨ng th«ng truyÒn
dÉn. Çc IMP l¹i ®−îc ph©n chia nhá h¬n thμnh çc IMP hai tone vμ çc IMP ba ph¸ch
tuú thuéc vμo hai tÇn sè cã trïng hîp hoÆc ba tÇn sè cã ph©n biÖt hay kh«ng. Çc IMP bËc
3 cã khuynh h−íng trë thμnh mét nguån chÝnh cña IMD bËc 3 v× chóng cã sè l−îng lín.
HÖ thèng SCM cã N kªnh sÏ t¹o ra çc sè h¹ng ba ph¸ch N(N-1)(N-2)/2 so víi hai tone
N(N-1), çc sè h¹ng bËc 3. Çc IMD bËc hai còng ph¶i ®−îc xÐt ®Õn bÊt kú khi nμo çc
sãng mang phô chiÕm nhiÒu h¬n mét nhãm t¸m cña b¨ng th«ng. Nã th−êng lÊn ¸t ®Æc
tÝnh hÖ thèng tuú thuéc vμo sè l−îng çc IMP ®ã gãp vμo çc IMD bËc hai.
MÐo ®iÒu chÕ t−¬ng hç IMD cã nguån gèc trong mét sè c¬ chÕ phi tuyÕn ph©n biÖt.
D¶i ®éng cña çc laser b¸n dÉn ®−îc chi phèi tõ ph−¬ng tr×nh tèc ®é, chóng thùc chÊt lμ
phi tuyÕn. Lêi gi¶i cña çc ph−¬ng tr×nh nμy sÏ cho ra çc biÓu thøc cho IMP bËc 2 vμ bËc
3 b¾t nguån tõ tÝnh phi tuyÕn nμy. §ãng gãp cña chóng lμ lín nhÊt khi nμo tÇn sè IMP r¬i
vμo gÇn tÇn sè dao ®éng phôc håi. Nguån gèc thø hai cña IMD ®ã lμ do cã ®o¹n phi tuyÕn
cña ®−êng cong c«ng suÊt quang - dßng ®iÖn (L/I). C−êng ®é cña IMP cã thÓ ®−îc tÝnh
to¸n b»ng çch tr¶i c«ng suÊt ra theo chuçi Taylor xung quanh c«ng suÊt thiªn ¸p ph©n
cùc. Trong c¶ hai tr−êng hîp IMPs bËc 2 vμ bËc 3 sÏ t¨ng víi chØ sè ®iÒu chÕ m lμ m2 vμ
m3 t−¬ng øng. Cã mét vμi c¬ chÕ kh¸c vÝ dô nh− t¸n s¾c sîi quang, chirp tÇn sè, vμ nhiÔu
vò v¨n san 306

c¹nh tranh mode còng cã thÓ g©y ra IMD, vμ t¸c ®éng cña chóng lªn çc hÖ thèng SCM
®· vμ ®ang ®−îc nghiªn c−ó.
ChÊt l−îng hÖ thèng phô thuéc vμo tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu SNR cã liªn quan víi tÝn
hiÖu gi¶i ®iÒu chÕ. Trong çc hÖ thèng SCM, tû sè sãng mang trªn nhiÔu CNR (Carrier-to-
noise ratio) th−êng ®−îc dïng thay cho SNR v× hai tû sè nμy cã liªn quan ®Õn nhau. CNR
®−îc ®Þnh nghÜa lμ tû sè c«ng suÊt sãng mang RMS trªn c«ng suÊt nhiÔu RMS t¹i ®Çu ra
cña bé t¸ch sãng quang. Nh− vËy, CNR cã thÓ viÕt d−íi d¹ng sau:
(mR〈 P〉 ) 2 / 2
CNR = (7-27)
σ s2 + σ T2 + σ I2 + σ IMD
2
trong ®ã m lμ chØ sè ®iÒu chÕ kªnh, R lμ ®¸p øng bé t¸ch sãng, lμ c«ng suÊt quang
trung b×nh thu ®−îc, vμ lμ σs, σT, σI vμ σIMD t−¬ng øng lμ çc gi¸ trÞ RMS cña dßng nhiÔu
cã liªn quan víi nhiÔu l−îng tö, nhiÔu nhiÖt, nhiÔu c−êng ®é, vμ IMD. BiÓu thøc cña σ2s
vμ σ2T cã thÓ nhËn ®−îc tõ phÇn 4.3.1 cña ch−¬ng-4 vμ ®−îc viÕt nh− sau:
σ s2 = 2e(R〈 P〉 + I d )Be (7-28)
4k B TBe
σ T2 = Fn (7-29)
RL
ë ®©y chó gi¶i çc tham sè gièng víi ch−¬ng-4. NÕu ta gi¶ sö r»ng nhiÔu c−êng ®é t−¬ng
®èi RIN cña laser gÇn nh− ®ång ®Òu trong b¨ng th«ng cña bé thu quang th× ta cã thÓ viÕt:
σ I2 = (RIN )(R〈 P〉 )2 Be (7-30)
Gi¸ trÞ RMS cña σIMD phô thuéc vμo çc gi¸ trÞ mÐo CSO vμ CTB.
Çc yªu cÇu víi CNR cña hÖ thèng SCM phô thuéc vμo d¹ng ®iÒu chÕ. Trong tr−êng
hîp ®iÒu chÕ AM-VCB, th× CNR nªn lín h¬n 50 dB ®Ó tho¶ m·n ®Æc tÝnh hÖ thèng. Çc
gi¸ trÞ lín nh− vËy cã thÓ nhËn ®ù¬c chØ b»ng çch t¨ng c«ng suÊt quang thu ®−îc 
tíi mét gi¸ trÞ t−¬ng ®èi lín (>0,1 mW). Tuy nhiªn, yªu cÇu nμy cã hai hiÖu øng. Thø
nhÊt, quü c«ng suÊt cña çc hÖ thèng SCM t−¬ng tù ®iÒu chÕ biªn ®é AM bÞ h¹n chÕ rÊt
nhiÒu trõ khi c«ng suÊt ph¸t ®−îc t¨ng lín ®Õn h¬n 10 mW. Thø hai, nhiÔu c−êng ®é sÏ
®ãng gãp vμo nhiÔu cña m¸y thu vμ nã chiÕm −u thÕ trong hÖ thèng v× σI2 tØ lÖ thuËn víi
b×nh ph−¬ng trong khi ®ã nhiÔu l−îng tö σ2s tØ lÖ thuËn víi th«ng qua biÓu thøc
7-28. Trong thùc tÕ, CNR kh«ng phô thuéc vμo c«ng suÊt quang thu ®−îc khi σI lμ tréi.
Tõ çc biÓu thøc (7-27) vμ (7-30) ta cã thÓ viÕt:
m2
CNR ≈ (7-31)
2( RIN ) Be
NhiÔu c−êng ®é t−¬ng ®èi RIN cña bé ph¸t laser nªn nhá h¬n -150 dB/Hz ®Ó ®¹t ®−îc
CNR lμ 50 dB nÕu m = 0,1 vμ Be = 50 Hz ®−îc sö dông nh− çc gi¸ trÞ tiªu chuÈn. Çc gi¸
trÞ lín h¬n cña RIN chØ cã thÓ ®−îc phÐp khi mμ t¨ng chØ sè ®iÒu chÕ m hoÆc gi¶m b¨ng
vò v¨n san 307

tÇn ®iÖn Be cña bé thu. Trong thùc tÕ, çc laser DFB cã gi¸ trÞ RIN thÊp ®· ®−îc sö dông
cho çc øng dông CATV. Nh×n chung, laser DFB ®−îc ph©n cùc cao h¬n møc ng−ìng ®Ó
cung cÊp mét c«ng suÊt ph©n cùc Pb lín h¬n 5 mW, vμ RIN gi¶m tíi Pb-3. Çc gi¸ trÞ lín
h¬n cña c«ng suÊt ph©n cùc cho phÐp t¨ng chØ sè ®iÒu chÕ m.
Yªu cÇu vÒ CNR cao cña çc hÖ thèng SCM t−¬ng tù ®iÒu biªn AM ®· lμm cho quü
c«ng suÊt nhá vμ nã h¹n chÕ kho¶ng çch truyÒn dÉn còng nh− sè l−îng çc vÞ trÝ ph©n
bè. Gi¶i ph¸p phï hîp cho vÊn ®Ò nμy lμ sö dông çc bé khuÕch ®¹i quang, nã cã thÓ
khuÕch ®¹i c«ng suÊt cña tÝn hiÖu gièng nh− çc bé khuÕch ®¹i trªn ®−êng truyÒn. Cã mét
gi¶i ph¸p kh¸c lμ chuyÓn sang d¹ng ®iÒu chÕ FM v× b¨ng th«ng cña mét sãng mang phô
FM lín h¬n ®¸ng kÓ b¨ng th«ng cña sãng mang phô AM (30 MHz thay v× 4 MHz). Tuy
nhiªn, CNR ®−îc yªu cÇu t¹i m¸y thu l¹i nhá h¬n rÊt nhiÒu (kho¶ng 16 dB thay v× 50 dB)
lμ do −u ®iÓm cña çi gäi lμ ®iÒu chÕ FM, nã cã thÓ cung cÊp mét tÝn hiÖu h×nh ¶nh chÊt
l−îng cao (SNR >50 dB) chØ víi CNR lμ 16dB. Trong çc hÖ thèng nh− vËy, c«ng suÊt
quang thu ®−îc cã thÓ nhá tíi 10 μW. NhiÔu c−êng ®é t−¬ng ®èi RIN kh«ng ph¶i lμ vÊn
®Ò chñ yÕu miÔn lμ RIN <-135 dB/Hz. Trong m¸y thu thùc tÕ cña çc hÖ thèng FM th×
th−êng nhiÔu nhiÖt lμ nhiÔu tréi.
H¹n chÕ chÝnh cña çc hÖ thèng SCM t−¬ng tù AM xuÊt ph¸t tõ quÜ c«ng suÊt cña
chóng nhá v× çc hÖ thèng nμy yªu cÇu CNR cao. Tuy nhiªn, ®©y kh«ng ph¶i lμ vÊn ®Ò
lín do ®· cã bé khuÕch ®¹i quang. Trong mét thùc nghiÖm tiÕn hμnh n¨m 1991, ng−êi ta
®· sö dông bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt ®Ó khuÕch ®¹i tÝn hiÖu ®Çu ra lªn tíi 11 dBm (tøc lμ
12,6 mW), t¹o ra mét quü c«ng suÊt 16 dB cho hÖ thèng SCM 35 kªnh sö dông d¹ng AM-
VCB. HiÖn nay çc hÖ thèng SCM t−¬ng tù cã khuÕch ®¹i quang ®· vμ ®ang thu hót ®−îc
sù chó ý.
7.4.2 HÖ thèng th«ng tin quang SCM sè

Trong nh÷ng n¨m 1990, ®iÓm nhÊn m¹nh cña çc hÖ thèng SCM lμ chuyÓn ®æi tõ
®iÒu chÕ t−¬ng tù sang ®iÒu chÕ sè. §©y lμ mét øng dông cña çc hÖ thèng SCM sè cã
liªn quan ®Õn sù ph©n phèi çc kªnh truyÒn h×nh chÊt l−îng cao (HDTV). Ng−êi ta ®·
sím nhËn thøc r»ng çc hÖ thèng SCM sè cã thÓ lîi dông kü thuËt t¸ch sãng coherent ®·
®−îc ®Ò cËp ®Õn ë ch−¬ng-6 theo hai çch: Tr−íc hÕt t¨ng ®é nh¹y cña m¸y thu tõ 10÷15
dB sÏ t¨ng qòi c«ng suÊt cña chóng víi mét l−îng nh− vËy. Thø hai, ®iÒu chÕ sè çc sãng
mang phô cïng víi t¸ch sãng coherent sÏ c¶i thiÖn chÊt l−îng cña tÝn hiÖu mμ chØ yªu cÇu
CNR thÊp. Trong phÇn nμy ta xÐt CNR cña çc hÖ thèng th«ng tin quang SCM sè.
D¹ng FSK th−êng ®−îc dïng ®Ó ®iÒu chÕ sãng mang phô viba sè, ®©y lμ d¹ng ®¬n
gi¶n nhÊt ®Ó thùc hiÖn sö dông bé dao ®éng néi ®iÒu khiÓn ®iÖn ¸p. Kho¶ng çch kªnh
®iÓn h×nh lμ 200 Mhz cho tèc ®é 100 Mbit/s. Çc sãng mang phô ®iÒu chÕ FSK ®−îc kÕt
hîp t¹i mét bé tËp hîp c«ng suÊt nh− ®· m« t¶ trong h×nh 7.49, råi ®−îc khuÕch ®¹i, sau
®ã ®−îc ®−a vμo mét bé ®iÒu chÕ pha, bé ®iÒu chÕ nμy sÏ ®iÒu chÕ pha cña tÝn hiÖu quang
CW nhËn ®−îc tõ mét laser cã ®é réng phæ hÑp. T¹i thiÕt bÞ thu quang, tÝn hiÖu quang
®−îc trén víi ®Çu ra cña mét bé dao ®éng néi. §Ó tr¸nh yªu cÇu vÒ kho¸ pha, kü thuËt
vò v¨n san 308

t¸ch sãng ®iÒu tÇn ®−îc sö dông víi mét tÇn sè trung gian ωIF . Dßng photo ®−îc t¹o ra ë
m¸y thu cã thÓ viÕt nh− sau:
{
I (t ) = R Ps + PLO + 2 Ps PLO cos[2πω IF t + φ m (t )] } (7-32)
trong ®ã Plo lμ c«ng suÊt bé dao ®éng néi vμ Ps lμ c«ng suÊt tÝn hiÖu. Pha φm(t) chøa tÝn
hiÖu viba ®a kªnh hçn hîp vμ ®−îc cho nh− sau:
N
φ m (t ) = ∑ β i cos[2πf i t + α i (t )] (7-33)
i =1
trong ®ã βi lμ chØ sè PM cña kªnh thø i víi tÇn sè sãng mang phô viba fi, vμ αi(t) lμ pha
sãng mang phô cã sù phô thuéc vμo thêi gian lμ do ®iÒu chÕ FSK vμ chøa th«ng tin sè
®ang d−îc truyÒn ®i. Bé läc b¨ng th«ng BPF cïng víi mét bé dao ®éng néi cã ®iÒu chØnh
®−îc cã thÓ cho phÐp lùa chän kªnh mong muèn.
§Ó nhËn ®−îc dßng tÝn hiÖu cña mét kªnh riªng biÖt, cã thÓ sö dông viÖc triÓn khai
hμm Bessel cho hμm cosin trong ph−¬ng tr×nh (7-32) vμ nhËn ®−îc nh− sau:
I (t ) = 2 Ps PLO ∑⋅⋅⋅ ∑ J k1 (β1 ) ⋅ ⋅ ⋅ J kN (β N ) ×
k1 kN (7-34)
cos [2πω IF t + k 1 (2π f 1t + α 1 ) + ⋅ ⋅ ⋅ + k N (2π f N t + α N )]
ë ®©y ta bá qua thμnh phÇn dßng mét chiÒu trong ph−¬ng tr×nh (7-32). Çc chØ sè PM lμ βi
(i = 1...N) th−êng lμ ®ñ nhá ®Ó cho chØ cã çc sè h¹ng cã gi¸ trÞ nhá cña k1,..., kn ®ãng gãp
vμo tæng trong ph−¬ng tr×nh (7-34). Sè h¹ng tréi trong biÓu thøc dßng ®−îc t¹o ra cho
kªnh thø i nhËn ®−îc b»ng çch thiÕt lËp ki = -1 vμ çc chØ sè cßn l¹i b»ng 0 ®Ó sao cho
cã ®−îc:
I i (t ) = 2 Ps PLO i1 ( β )[i0 ( β )] cos[2π (ω IF − f i )t − α i ]

N −1
(7-35)
trong ®ã çc chØ sè PM lμ b»ng nhau cho tÊt c¶ çc kªnh. Kªnh thø i ®−îc chän b»ng çch
®iÒu chØnh bé dao ®éng néi sao cho BPF ®Æt tÝn hiÖu cã t©m t¹i ωIF - fi . CNR nhËn ®−îc
b»ng çch lÊy trung b×nh cña I2i(t) vμ chia nã thμnh biÕn ®æi dßng nhiÔu. KÕt qu¶ ®−îc
viÕt nh− sau:
2 R 2 Ps PLO i12 ( β )i 02 N −1 ( β )
CNR = (7-36)
σ s2 + σ T2 + σ I2 + σ IMD 2
+ σ X2
ë ®©y σ2s, σT2, vμ σ2I nhËn ®−îc tõ çc biÓu thøc (7-28), (7-29, vμ (7-30) víi ®−îc
thay thÕ b»ng PLO. Sè h¹ng σ2IMD tham gia vμo phÇn cña IMD t¹o nªn nhiÔu cña bé thu
quang. Sè h¹ng σ2X ®−îc thªm vμo ®Ó tÝnh nhiÔu xuyªn kªnh sinh ra do sù dß c«ng suÊt tõ
çc kªnh l©n cËn qua bé läc th«ng d¶i. C¶ σIMD vμ σX cã thÓ ®−îc bá qua. NhiÔu c−êng ®é
cã thÓ tr¸nh ®−îc b»ng çch sö dông mét m¸y thu ®iÒu tÇn c©n b»ng nh− ®· xem xÐt trong
ch−¬ng-6. NhiÔu nhiÖt còng ®−îc bá qua do c«ng suÊt cña bé dao ®éng néi lín. V× thÕ
vò v¨n san 309

CNR trong giíi h¹n nhiÔu l−îng tö nhËn ®−îc b»ng çch sö dông σ2s tõ ph−¬ng tr×nh (7-
28) vμo trong ph−¬ng tr×nh (7-36) vμ ®−îc viÕt nh− sau:
RPs i12 ( β )i 02 N −1 ( β )
CNR = (7-37)
eBe
ë ®©y ®· bá qua sù cã mÆt cña dßng tèi. ChØ sè ®iÒu chÕ PM lμ β cho mçi kªnh nh×n
chung ®ñ nhá (β < 0,2) ®Ó cho i0(β) vμ i1(β) cã thÓ t−¬ng øng xÊp xØ 1 vμ β/2. Do sö dông
R =ηe/hν, nh− vËy CNR ®−îc viÕt b»ng:
ηPs β 2
CNR = (7-38)
4hνBe
So s¸nh biÓu thøc nμy víi biÓu thøc (7-31) cã ®−îc cho çc hÖ thèng SCM cho hÖ thèng
analog trong giíi h¹n cña nhiÔu c−êng ®é. Vai trß cña chØ sè ®iÒu chÕ m trong çc hÖ
thèng analog ®−îc thay b»ng chØ sè PM lμ β trong çc hÖ thèng sè. Sö dông β = 0,1 th× hν
= 0,8 eV vμ Be =120 MHz; tõ ph−¬ng tr×nh (7-38) ta thÊy r»ng cã thÓ thu ®−îc CNR b»ng
20 dB khi c«ng suÊt tÝn hiÖu trung b×nh chØ lμ 10 nW. Trong thùc tÕ, gi¸ trÞ yªu cÇu cña
CNR cßn tuú thuéc vμo s¬ ®å gi¶i ®iÒu chÕ (xem ch−¬ng-6) nh−ng th−êng biÕn thiªn
trong ph¹m vi tõ 16 ÷ 20 dB. §· cã mét sè thùc nghiÖm ®· chøng tá ®−îc tiÒm n¨ng cña
çc hÖ thèng th«ng tin quang SCM kÕt hîp sè. Mét trong nh÷ng thùc nghiÖm sím ®Çu
tiªn ®· sö dông ®iÒu chÕ sè cho 20 kªnh h×nh ¶nh FSK, ho¹t ®éng t¹i tèc ®é 100 Mbit/s
víi kho¶ng çch kªnh lμ 200 MHz, nh−ng sö dông t¸ch sãng trùc tiÕp tÝn hiÖu quang t¹i
thiÕt bÞ thu quang.
Mét vÊn ®Ò thùc tÕ ®èi víi viÖc dïng t¸ch sãng coherent cho çc m¹ng qu¶ng b¸ ®ã
lμ mçi m¸y thu ph¶i trang bÞ mét laser ho¹t ®éng nh− mét bé dao ®éng néi, v× thÕ nã ®¾t
h¬n so víi øng dông LAN. VÊn ®Ò nμy cã thÓ ®−îc gi¶i quyÕt b»ng çch xÕp chång ®Çu ra
cña bé dao ®éng néi lªn tÝn hiÖu ®−îc ghÐp kªnh t¹i chÝnh bé ph¸t. §iÒu thuËn lîi lμ mét
bé dao ®éng ®¬n lÎ ®−îc chia sÎ bëi tÊt c¶ çc thuª bao, lμm cho çch tiÕp cËn nμy cã
hiÖu qu¶. Mét thuËn lîi kh¸c ®ã lμ sù ph©n cùc t−¬ng ®èi cña tÝn hiÖu vμ dao ®éng néi
®−îc duy tr× trong suèt qóa tr×nh truyÒn dÉn, vμ nh− vËy kh«ng cÇn sö dông ®Õn m¸y thu
ph©n tËp ph©n cùc. CÊu h×nh chia sÎ lμm cho çc hÖ thèng SCM coherent kh¸ hÊp dÉn cho
çc kªnh truyÒn h×nh sè qu¶ng b¸ víi mét sè l−îng lín çc thuª bao.
Sö dông t¸ch sãng coherent kh«ng ph¶i lóc nμo còng cÇn thiÕt cho çc hÖ thèng
SCM digital. Tuy nhiªn, yªu cÇu vÒ b¨ng th«ng lín cña chóng lμ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò
ph¶i ®−îc quan t©m tr−íc tiªn. Mét kªnh tÝn hiÖu h×nh ®¬n lÎ yªu cÇu tèc ®é bit lín h¬n
100 Mbit/s, ®Æc biÖt khi sö dông d¹ng HDTV; ®iÒu nμy ®èi lËp víi kªnh analog chØ chiÕm
d¶i th«ng tõ 5 ®Õn 8 MHz. Trong thùc tÕ, mét vμi kªnh tÝn hiÖu h×nh digital ®· nÐn ®−îc
gãi trong b¨ng th«ng cña mét kªnh tÝn hiÖu analog b»ng çch dïng çc kÜ thuËt ®iÒu chÕ
nh− QAM, AM/PM kh«ng cã sãng mang, QPSK vμ FSK trùc giao. §Ó t¨ng dung l−îng
cña hÖ thèng SCM, ng−êi ta th−êng sö dông çc kü thuËt sai ®éng b»ng çch trén d¹ng
®iÒu chÕ analog (AM) víi d¹ng ®iÒu chÕ digital (QAM).
vò v¨n san 310

7.4.3 Çc hÖ thèng th«ng tin quang SCM nhiÒu b−íc sãng
Qua nghiªn cøu vμ xem xÐt çc kü thuËt WDM vμ ghÐp kªnh sãng mang phô SCM,
ng−êi ta thÊy r»ng sù kÕt hîp cña WDM vμ SCM sÏ t¹o ra tiÒm n¨ng cho viÖc thiÕt kÕ çc
m¹ng quang thô ®éng b¨ng réng cã kh¶ n¨ng cung cÊp çc dÞch vô tÝch hîp (nh− ©m
thanh, h×nh ¶nh, sè liÖu, vv...) cho mét sè l−îng lín thuª bao. Trong gi¶i ph¸p nμy, nhiÒu
sãng mang quang ®−îc ®−a vμo cïng mét sîi quang b»ng kü thuËt WDM, nh− m« t¶
trong h×nh 7.51. Mçi mét sãng mang quang sÏ mang rÊt nhiÒu kªnh SCM b»ng çch dïng
mét sè sãng mang phô vi ba. Ng−êi ta cã thÓ trén çc tÝn hiÖu t−¬ng tù vμ tÝn hiÖu sè b»ng
çch dïng çc sãng mang phô kh¸c nhau hoÆc sãng mang quang kh¸c nhau. Çc m¹ng
nh− vËy rÊt linh ho¹t vμ dÔ dμng n©ng cÊp theo nhu cÇu më réng m¹ng. Trong mét thùc
nghiÖm tiÕn hμnh n¨m 1990, cã tíi 16 laser DFB víi kho¶ng çch b−íc sãng lμ 2 nm
trong vïng 1,55 μm ®· ®−îc ®iÒu chÕ víi 100 kªnh tÝn hiÖu h×nh FM analog vμ 6 kªnh tÝn
hiÖu sè tèc ®é 622 Mbit/s. Çc kªnh tÝn hiÖu h×nh ®−îc ghÐp kªnh b»ng çch dïng kü
thuËt SCM trong ®ã mét laser DFB mang 10 kªnh tÝn hiÖu h×nh FM trªn b¨ng tÇn 300 ÷
700 Mhz. V× vËy, 10 laser DFB ®−îc dïng cho 100 kªnh tÝn hiÖu h×nh, cßn 6 laser cho 6
kªnh tÝn hiÖu sè, mçi kªnh ho¹t ®éng ë tèc ®é 622 Mbit/s. TÝn hiÖu kÕt hîp ®−îc ph©n
chia thμnh 4096 phÇn b»ng çch dïng çc bé coupler h×nh sao vμ bé khuÕch ®¹i quang sîi
cã ®é khuÕch ®¹i 17 ®Õn 24 dB trªn d¶i phæ 34 nm.
20 GHz
Çc sãng 200 GHz
m¹ng phô
vi ba 1 ÷ 2 nm Sãng mang
quang
••••••
ω1 ω2 ω3 ω4 TÇn sè
H×nh 7.51. Ph©n chia tÇn sè trong m¹ng SCM nhiÒu b−íc sãng.
Kh¶ n¨ng cña çc m¹ng sö dông çc hÖ thèng SCM nhiÒu b−íc sãng ®· thu hót ®−îc
nhiÒu chó ý do mét sè −u ®iÓm thùc tÕ cña nã trªn c«ng nghÖ WDM. Çc hÖ thèng nh−
vËy cã thÓ cung cÊp nhiÒu dÞch vô (®iÖn tho¹i, çc kªnh truyÒn h×nh t−¬ng tù vμ sè, d÷
liÖu m¸y tÝnh, ...) mμ chØ ph¶i dïng mét bé ph¸t quang vμ mét bé thu quang cho mçi
ng−êi dïng nÕu çc dÞch vô kh¸c nhau sö dông çc sãng mang phô viba kh¸c nhau, v× thÕ
gi¶m ®−îc gi¸ thμnh çc thiÕt bÞ ®Çu cuèi. Çc sãng mang phô vi ba cã thÓ ®−îc ®Æt <1
GHz, vμ dÔ æn ®Þnh tÇn sè h¬n nhiÒu. Çc dÞch vô kh¸c nhau cã thÓ kh«ng cÇn ®ång bé.
Trong mét gi¶i ph¸p kh¸c, mçi ng−êi dïng ®−îc chØ ®Þnh mét b−íc sãng duy nhÊt ®Ó
vò v¨n san 311

truyÒn çc th«ng tin SCM ®a kªnh, nh−ng ng−êi dïng cã thÓ nhËn nhiÒu b−íc sãng. Vμ
nh− vËy, çc bé läc quang ®−îc dïng ®Ó lùa chän çc b−íc sãng quang t¹i vÞ trÝ ®iÒu
khiÓn m¹ng. Trong mét l−îc ®å kh¸c, mçi ng−êi dïng ®−îc chØ ®Þnh mét b−íc sãng duy
nhÊt vμ mét tÇn sè sãng mang phô nhÊt ®Þnh ®Ó nhËn vμ ph¸t tÝn hiÖu. −u ®iÓm chÝnh cña
SCM nhiÒu (®a) b−íc sãng lμ m¹ng cã thÓ phôc vô NM ng−êi dïng, trong ®ã N lμ sè
l−îng çc b−íc sãng quang vμ M lμ sè l−îng sãng mang viba, b»ng çch chØ dïng N b−íc
sãng m¸y ph¸t riªng biÖt. V× thÕ t¨ng ®−îc dung l−îng hÖ thèng. Çc b−íc sãng quang
kh¸ çch xa nhau nªn rÊt thuËn tiÖn ®Ó t¸ch sãng trùc tiÕp, v× vËy gi¶m ®−îc gi¸ thμnh cña
çc thiÕt bÞ ®Çu cuèi.
YÕu tè h¹n chÕ ®èi víi çc m¹ng SCM nhiÒu b−íc sãng ®ã lμ hiÖn t−îng giao thoa
ph¸ch quang. Nã lμ kÕt qu¶ cña viÖc truyÒn ®ång thêi hai hay nhiÒu ng−êi dïng trªn cïng
mét kªnh quang b»ng çch dïng çc tÇn sè sãng mang phô kh¸c nhau. Do tÇn sè sãng
mang quang th−êng kh¸c nhau rÊt Ýt, sù ph¸ch cña chóng cã thÓ t¹o ra mét ph¸ch trong
dßng photo v× ng−êi dïng nhËn tÊt c¶ çc kªnh ®−îc truyÒn dÉn trªn cïng mét b−íc sãng.
NÕu tÇn sè ph¸ch chång lªn mét kªnh sãng mang phô tÝch cùc, giao thoa tÝn hiÖu sÏ h¹n
chÕ viÖc xö lÝ t¸ch sãng nh− trong tr−êng hîp IMD.
vò v¨n san 312

CH¦¥NG-8
KhuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium
Trªn çc tuyÕn th«ng tin quang truyÒn thèng, ta ®· biÕt r»ng khi cù ly truyÒn dÉn dμi
tíi møc ph©n bæ suy hao kh«ng th¶o m·n, suy hao tuyÕn v−ît qu¸ gi¸ trÞ cho phÐp th× cÇn
ph¶i cã çc tr¹m lÆp ®Ó khuÕch ®¹i tÝn hiÖu trªn ®−êng truyÒn. Çc tr¹m lÆp ë ®©y thùc
hiÖn khuÕch ®¹i tÝn hiÖu th«ng qua çc qu¸ tr×nh biÕn ®æi quang - ®iÖn vμ ®iÖn - quang.
§iÒu nμy cã nghÜa lμ tÝn hiÖu quang rÊt yÕu kh«ng thÓ truyÒn xa tiÕp ®−îc n÷a sÏ ®−îc çc
tr¹m lÆp thu l¹i vμ biÕn ®æi thμnh tÝn hiÖu ®iÖn; sau ®ã tiÕn hμnh khuÕch ®¹i, chuÈn l¹i
thêi gian, t¸i t¹o l¹i d¹ng tÝn hiÖu ®iÖn vμ råi l¹i biÕn ®æi vÒ tÝn hiÖu quang ®ñ lín ®Ó ph¸t
vμo ®−êng truyÒn. Çc tr¹m lÆp nμy ®· ®−îc øng dông kh¸ réng r·i vμ ®−îc l¾p ®Æt ë hÇu
hÕt çc tuyÕn th«ng tin quang trong thêi gian võa qua.
Thêi gian gÇn ®©y, víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc vμ c«ng nghÖ th«ng tin quang, ng−êi
ta ®· thùc hiÖn ®−îc qu¸ tr×nh khuÕch ®¹i trùc tiÕp tÝn hiÖu ¸nh s¸ng mμ kh«ng cÇn ph¶i
qua qu¸ tr×nh biÕn ®æi vÒ ®iÖn nμo, ®ã lμ kü thuËt khuÕch ®¹i quang. Kü thuËt khuÕch ®¹i
quang ra ®êi ®· kh¾c phôc ®−îc nhiÒu h¹n chÕ cña çc tr¹m lÆp nh− vÒ b¨ng tÇn, cÊu tróc
phøc t¹p, tÝnh phô thuéc vμo d¹ng tÝn hiÖu, cÊp nguån, ¶nh h−ëng cña nhiÔu ®iÖn vv...
ViÖc ¸p dông çc bé khuÕch ®¹i quang vμo çc hÖ thèng th«ng tin quang cßn ®−a ra mét ý
t−ëng lín cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn çc tuyÕn th«ng tin hoμn toμn dïng khuÕch ®¹i quang
vμ tõ ®ã tiÕn tíi ph¸t triÓn çc m¹ng quang ho¸ hoμn toμn.
8.1 giíi thiÖu Çc lo¹i khuÕch ®¹i quang

Çc bé khuÕch ®¹i quang lμ çc thiÕt bÞ bï suy hao cã hiÖu qu¶ nhÊt cho sîi quang.
Chóng th−êng ®−îc chia thμnh vμi lo¹i. Çc thiÕt bÞ nμy cã thÓ khuÕch ®¹i trùc tiÕp tÝn
hiÖu quang mμ kh«ng th«ng qua sù biÕn ®æi quang- ®iÖn vμ ®iÖn- quang nμo. §Ó x¸c ®Þnh
mét çch chÝnh x¸c th× bé khuÕch ®¹i quang lμ mét phÇn tö biÕn ®æi biªn ®é cña tÝn hiÖu
®Õn nh−ng kh«ng thÓ hiÖn viÖc håi phôc thêi gian hoÆc ng−ìng quyÕt ®Þnh. NhiÒu tÝn hiÖu
quang cã thÓ ®−îc ®iÒu tiÕt mét çch ®ång thêi. Nã cã thÓ trao ®æi th«ng tin víi çc thiÕt
bÞ ®iÒu hμnh hÖ thèng b»ng viÖc sö dông mét kªnh tÝn hiÖu sè, d¹ng tÝn hiÖu nμy cã thÓ lμ
quang hoÆc ®iÖn. Cho tíi nay, cã vμi lo¹i bé khuÕch ®¹i quang nh− lμ khuÕch ®¹i laser
b¸n dÉn SLA (Semiconductor Laser Amplifier), khuÕch ®¹i sîi pha t¹p, khuÕch ®¹i
Raman sîi vμ khuÕch ®¹i Brillouin sîi.
Bé khuÕch ®¹i quang SLA thùc hiÖn khuÕch ®¹i ¸nh s¸ng ®Õn th«ng qua c¬ chÕ bøc x¹
kÝch thÝch, cïng c¬ chÕ ®· ®−îc ¸p dông ë laser. Thùc sù th× cÊu tróc cña bé khuÕch ®¹i
quang chñ yÕu lμ mét laser kh«ng cã ph¶n håi. YÕu tè chÝnh trong ho¹t ®éng cña nã lμ ta
cã thÓ nhËn ®−îc ®é khuÕch ®¹i khi bé khuÕch ®¹i ®−îc b¬m (quang hoÆc ®iÖn) ®Ó ®¹t tíi
vò v¨n san 313

nghÞch ®¶o tÝch luü (nghÞch ®¶o mËt ®é). Th«ng th−êng, çc bé khuÕch ®¹i laser SLA thÓ
hiÖn lμ bé khuÕch ®¹i quang kh«ng cã ph¶n håi, vμ çc bé khuÕch ®¹i nh− vËy ®−îc gäi lμ
bé khuÕch ®¹i sãng ch¹y TW (travelling-wave) ®Ó nhÊn m¹nh r»ng tÝn hiÖu ®−îc khuÕch
®¹i sÏ truyÒn chØ theo h−íng xu«i.
Bé khuÕch ®¹i Raman sîi lîi dông t¸n x¹ cã kÝch thÝch SRS (Stimulated Raman
Scattering) x¶y ra trong sîi thuû tinh silic khi cã mét chïm sãng b¬m khoÎ truyÒn qua nã.
VÒ c¬ b¶n th× SRS kh¸c víi bøc x¹ kÝch thÝch. Khi cã bøc x¹ kÝch thÝch, mét photon tíi sÏ
kÝch thÝch bøc x¹ cña mét photon gièng hÖt mμ kh«ng mÊt n¨ng l−îng cña nã. Trong
tr−êng hîp SRS, photon b¬m ®i tíi sÏ cho n¨ng l−îng cña nã ®Ó t¹o ra mét photon kh¸c
cã n¨ng l−îng bÞ gi¶m t¹i tÇn sè thÊp h¬n (t¸n x¹ kh«ng ®μn håi); n¨ng l−îng cßn l¹i ®−îc
m«i tr−êng hÊp thô d−íi d¹ng dao ®éng ph©n tö (çc phonon quang). Çc bé khuÕch ®¹i
Raman sîi nμy ph¶i ®−îc b¬m b»ng quang ®Ó t¹o ra ®−îc khuÕch ®¹i, ®iÒu nμy ng−îc víi
SLA lμ sö dông b¬m ®iÖn.
Nguyªn lý ho¹t ®éng cña çc bé khuÕch ®¹i Brillouin sîi lμ c¬ b¶n gièng nh− çc bé
khuÕch ®¹i Raman sîi, nh−ng cã kh¸c lμ ®é khuÕch ®¹i quang cã tõ qu¸ tr×nh t¸n x¹
Brillouin cã kÝch thÝch SBS (Stimulated Brillouin Scattering) chø kh«ng ph¶i SRS. Çc bé
khuÕch ®¹i sîi Brillouin còng ®−îc b¬m quang, vμ mét phÇn cña c«ng suÊt b¬m ®−îc
truyÒn cho tÝn hiÖu th«ng qua SBS.
Çc bé SLA, khuÕch ®¹i Raman sîi vμ Brillouin sîi ®−îc m« t¶ kh¸i qu¸t trong mét sè
tμi liÖu [1,3,15]. Cã hai lo¹i khuÕch ®¹i quang th«ng dông lμ khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn vμ
khuÕch ®¹i quang sîi OFA (hoÆc khuÕch ®¹i sîi pha t¹p). §iÒu quan träng cña OFA lμ
viÖc sö dông çc phÇn tö ®Êt hiÕm nh− lμ mét m«i tr−êng khuÕch ®¹i nhê viÖc pha lâi sîi
trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o. Cã nhiÒu çc ion ®Êt hiÕm kh¸c nhau nh− erbium, holmium,
neodymium, samarium, thulium vμ ytterbium cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó chÕ t¹o bé khuÕch
®¹i quang sîi ho¹t ®éng ë çc b−íc sãng kh¸c nhau bao phñ mét vïng réng tõ 0,5 ÷
3,5μm. Çc bé khuÕch ®¹i sîi pha t¹p erbium EDFA (Erbium-doped fiber amplifier) cã
søc hÊp dÉn nhÊt, ®¬n gi¶n chØ lμ chóng ho¹t ®éng ë gÇn b−íc sãng 1,55 μm, vïng b−íc
sãng mμ ë ®ã suy hao sîi d−êng nh− lμ nhá nhÊt. Sù ph¸t triÓn cña chóng ®· çch m¹ng
ho¸ qu¸ tr×nh thiÕt kÕ çc hÖ thèng th«ng tin sîi quang.
KhuÕch ®¹i quang sîi OFA lμ mét thiÕt bÞ khuÕch ®¹i cã hiÖu qu¶ nhÊt. Nh×n chung,
çc bé khuÕch ®¹i quang sîi cã thÓ ®−îc sö dông tèt ë tÊt c¶ çc vÞ trÝ kh¸c nhau. TriÓn
khai OFA gÇn nh− cho phÐp th¶i håi hÇu hÕt çc tr¹m lÆp th«ng th−êng ®ang tån t¹i trªn
çc hÖ thèng, vμ ®èi víi thiÕt kÕ çc tuyÕn th«ng tin míi th× chóng gióp cho viÖc cã thÓ
lo¹i bá nhiÒu çc tr¹m lÆp trong cÊu tróc tuyÕn. OFA còng t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc x©y
dùng çc cÊu tróc hÖ thèng th«ng tin quang míi cho çc tuyÕn trªn lôc ®Þa, d−íi biÓn, vμ
m¹ng truy nhËp, vμ ®Æc biÖt lμ cho øng dông ®iÓm nèi ®iÓm vμ ghÐp kªnh quang theo
b−íc sãng WDM. Trong çc øng dông nμy, OFA cã thÓ ®−îc ®Æt ë ngay sau thiÕt bÞ ph¸t
®Ó lμm bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt (BA), ë gi÷a tuyÕn ®Ó t¨ng cù ly kho¶ng lÆp nh− lμ bé
khuÕch ®¹i ®−êng truyÒn (LA), vμ ®−îc sö dông tr−íc bé thu quang ®Ó c¶i thiÖn ®é nh¹y
thu cña nã nh− lμ bé tiÒn khuÕch ®¹i (PA). Sö dông tiÒn khuÕch ®¹i quang PA (Pre-
vò v¨n san 314

amplifier) ®Ó t¨ng ®é nh¹y thu quang lμ øng dông hÊp dÉn nhÊt trong ba vÞ trÝ nμy. Nh− ®·
l−u ý ë trªn, sö dông PA lμ biÖn ph¸p trùc tiÕp nhËn ®−îc sù t¨ng ®¸ng kÓ quü c«ng suÊt
s½n cã cña hÖ thèng.
KhuÕch ®¹i quang sîi erbium EDFA lμ kÕt qu¶ cña sù ph¸t minh næi tiÕng trong lÜnh
vùc khuÕch ®¹i quang sîi. Sù kiÖn tr×nh diÔn EDFA vμo n¨m 1987 ®· chØ ra mét tiÒm
n¨ng lín cña çc bé khuÕch ®¹i quang sîi. Sö dông çc bé EDFA ®Ó c¶i thiÖn ®é nh¹y thu
quang nh− PA ®· trë thμnh rÊt hÊp dÉn v× chóng cho ®é khuÕch ®¹i cao, nhiÔu kh¸ thÊp,
phæ khuÕch ®¹i ph¼ng trªn mét d¶i réng trong khi vÉn duy tr× ®−îc tÝnh kh«ng phô thuéc
ph©n cùc, ®éc lËp víi d¹ng tÝn hiÖu, vμ cã suy hao ghÐp nèi víi sîi th«ng th−êng rÊt thÊp.
§iÒu nμy cã thÓ ®−îc chøng minh b»ng viÖc so s¸nh víi çc bé khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn
SLA lμ lo¹i cã nhiÔu lín h¬n. EDFA sÏ ®−îc nghiªn cøu kü ë phÇn sau.
B¶ng 8-1. Çc ®Æc ®iÓm cña çc chñng lo¹i khuÕch ®¹i quang.
Lo¹i KhuÕch ®¹i KhuÕch ®¹i KhuÕch ®¹i KhuÕch ®¹i KhuÕch ®¹i
thiÕt bÞ laser FP- laser TW- quang sîi Raman Brillouin
LD LD
Bøc x¹ tõ Bøc x¹ tõ Bøc x¹ tõ T¸n x¹ T¸n x¹
nghÞch ®¶o nghÞch ®¶o nghÞch ®¶o ®é Raman Brillouin
Nguyªn lý ®é tÝch luü ®é tÝch luü tÝch luü m«i ®−îc kÝch ®−îc kÝch
m«i tr−êng m«i tr−êng tr−êng thÝch thÝch
C«ng suÊt
b·o hoμ lèi 8 9 11 20 _
ra (dBm)
B¨ng tÇn
khuÕch ®¹i 1-3G >5T 0,5-4T ∼1T 50M
(Hz)
Møc t¹p ©m 6-9 5,2 3-5 _ _
(dB)
Suy hao
ghÐp vμo sîi lín lín nhá nhá nhá
Ph©n cùc TE-mode TE-mode ®éc lËp tÝn hiÖu tÝn hiÖu
tÝn hiÖu /b¬m /b¬m
§é khuÕch
®¹i tuyÕn 25-30 20-30 40-50 ∼50 ∼30
tÝnh (dB)
Dßng/ c«ng 10mA ∼100mA 20mW- ∼vμi W ∼vμi W
suÊt b¬m 100mW
Nh− vËy, qua viÖc giíi thiÖu s¬ l−îc ë trªn, ta thÊy hiÖn t¹i cã mét sè çc lo¹i khuÕch
®¹i quang ®· ®−îc nghiªn cøu vμ øng dông, ®ã lμ çc bé khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn SLA,
çc bé khuÕch ®¹i pha t¹p ®Êt hiÕm, çc bé khuÕch ®¹i Raman sîi vμ çc bé khuÕch ®¹i
vò v¨n san 315

Brillouin sîi. §Ó øng dông cho çc hÖ thèng th«ng tin quang, cÇn ph¶i dùa vμo çc tham
sè cña nã. B¶ng 8-1 lμ mét sè tham sè cña çc lo¹i khuÕch ®¹i quang. Qua mét thêi gian
nghiªn cøu, ®· cã nhiÒu tiÕn bé trong kü thuËt khuÕch ®¹i quang. Tuy nhiªn cho tíi nay,
thμnh c«ng chñ yÕu tËp trung vμo khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn vμ ®Æc biÖt lμ khuÕch ®¹i
quang sîi EDFA. V× thÕ, trong tμi liÖu nμy chñ yÕu xÐt vÒ EDFA. Tuy nhiªn, tr−íc khi b¾t
tay vμo nghiªn cøu EDFA, tr−íc hÕt ta xem xÐt mét çch kh¸i qu¸t vÒ thiÕt bi khuÕch ®¹i
SLA.
Cã hai lo¹i khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn SLA chÝnh lμ khuÕch ®¹i sãng ch¹y TWA
(Traveling-Wave Amplifier) vμ khuÕch ®¹i Fabry-Perot FPA (Fabry-Perot Amplifier),
ngoμi ra cßn lo¹i khuÕch ®¹i ph©n bè håi tiÕp (DFB-Distribute Feedback). ViÖc giíi thiÖu
SLA cã thÓ v¾n t¾t nh− sau.
8.2 KhuÕch ®¹i laser b¸n dÉn

Çc bé khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn SLA cã cÊu tróc c¬ b¶n dùa trªn cÊu tróc laser b¸n
dÉn th«ng th−êng, cã ®é réng vïng tÝch cùc W, ®é dμy d, dμi L vμ chØ sè chiÕt suÊt lμ n.
H×nh 8.1 m« t¶ mét bé khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn, ®é ph¶n x¹ bÒ mÆt ®Çu vμo vμ ®Çu ra
®−îc ký hiÖu t−¬ng øng lμ R1 vμ R2. ThiÕt bÞ ®−îc ®Þnh thiªn d−íi møc ng−ìng ph¸t ®Ó
tr¸nh dao ®éng laser xuÊt hiÖn. Çc líp chèng ph¶n x¹ ®−îc ¸p vμo çc mÆt laser ®Ó lμm
gi¶m tÝnh ph¶n x¹ cña nã (trong laser diode th«ng th−êng R1 = R2 ≈ 0,3); ®iÒu nμy lμm
t¨ng b¨ng tÇn khuÕch ®¹i vμ t¹o ra çc ®Æc tÝnh truyÒn dÉn Ýt phô thuéc vμo sù thay ®æi
cña dßng ®iÖn thiªn ¸p, nhiÖt ®é vμ tÝnh ph©n cùc ¸nh s¸ng ®Çu vμo.
IBIAS
R2 POUT
R1
d
L
PIN W
H×nh 8.1. S¬ ®å ph¸c th¶o bé khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn
8.2.1 Çc ®Æc tÝnh cña SLA

Çc hiÖn t−îng c¬ b¶n vμ çc chi tiÕt vËt lý ®Ó m« t¶ çc bé khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn
(SLA) gièng nh− ®èi víi çc laser b¸n dÉn ho¹t ®éng ë vïng cöa sæ suy hao 1300 nm vμ
1550 nm cña sîi quang. Ph−¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ vÒ mËt ®é h¹t mang còng cã thÓ ®ñ ®Ó thÓ
vò v¨n san 316

hiÖn sù khuÕch ®¹i trong vïng tÝch cùc. ë tr¹ng th¸i bÒn v÷ng, hÖ sè khuÕch ®¹i vËt liÖu
cho mét ®¬n vÞ ®é dμi gv phô thuéc vμo c−êng ®é tÝn hiÖu I theo quan hÖ:
g0
gv = (8-1)
I
1+
Is
ë ®©y Is lμ c−êng ®é ¸nh s¸ng ®· x¸c ®Þnh, ®−îc gäi lμ c−êng ®é b·o hoμ khi ch−a cã tÝn
hiÖu vμo, g0 lμ ®¹i l−îng ®Æc tr−ng cho ®é khuÕch ®¹i ch−a b·o hoμ. Râ rμng ë ®©y lμ cã
thÓ thÊy ®−îc ¶nh h−ëng cña b·o hoμ khuÕch ®¹i ë çc c−êng ®é ®Çu vμo cao.
Nh×n chung, c−êng ®é vμ sù khuÕch ®¹i phô thuéc vμo vÞ trÝ däc theo ®é dμi bé khuÕch
®¹i. Tuy nhiªn, cã thÓ thÊy r»ng, viÖc thõa nhËn tÝnh kh«ng phô thuéc vμo vÞ trÝ sÏ cho ra
çc kÕt qu¶ chÝnh x¸c khi cã sù ph©n bè tr−êng theo trôc ®−îc tÝnh trung b×nh däc theo ®é
dμi hèc céng h−ëng. §é khuÕch ®¹i thùc cã trªn mét ®¬n vÞ ®é dμi g ®−îc x¸c ®Þnh d−íi
d¹ng gv, hÖ sè giam Γ (∼0,3), vμ hÖ sè suy hao hiÖu dông trªn mçi ®¬n vÞ ®é dμi α (∼ 50
cm-1) cã thÓ viÕt nh− sau:
g = Γgv- α (8-2)
Γ lμ phÇn cña tËp mode dÉn bÞ giam trong vïng ho¹t tÝnh. Khi ®ã ®é khuÕch ®¹i ®¬n
th«ng ®−îc viÕt nh− sau:
Gs = egL (8-3)
vμ cã thÓ ®−îc diÔn gi¶i nh− mét hμm cña c−êng ®é tÝn hiÖu I bªn trong bé khuÕch ®¹i:
⎧⎛ ⎞ ⎫
⎪⎜ Γg ⎟ ⎪
⎪⎜ ⎪
G s = exp⎨ 0
− α ⎟ L⎬ (8-4)
⎜ ⎟
⎪⎜ 1 + I ⎟ ⎪
⎪⎩⎝ IS ⎠ ⎪⎭
víi L lμ ®é dμi bé khuÕch ®¹i hay kho¶ng çch gi÷a hai mÆt ph¶n x¹.
ChØ sè chiÕt suÊt vËt liÖu lμ mét hμm cña mËt ®é h¹t mang vμ c−êng ®é ¸nh s¸ng. Ngoμi
sù dÞch pha cã liªn quan tíi tÝnh ®¬n th«ng cña bé khuÕch ®¹i, sÏ cã thμnh phÇn phô thªm
theo sù thay ®æi trong mËt ®é h¹t mang khi kh«ng cã tÝn hiÖu. Lóc nμy dÞch pha ®¬n
th«ng tæng ®−îc cho lμ:
2πn(ν − ν 0 ) L g Lb I
Φ= = Φ0 + 0 . (8-5)
c 2 I + Is
víi ν lμ tÇn sè tÝn hiÖu ®Õn, ν0 lμ tÇn sè mode céng h−ëng cña bé khuÕch ®¹i, n lμ chØ sè
chiÕt suÊt cña vËt liÖu líp tÝch cùc, c lμ tèc ®é ¸nh s¸ng, Φo lμ dÞch pha khi kh«ng cã tÝn
hiÖu quang ë ®Çu vμo vμ b ®−îc gäi lμ hÖ sè lμm t¨ng ®é réng phæ (hÖ sè gi·n phæ) (b =
3÷6)[75].
vò v¨n san 317

Çc biÓu thøc (8-4) vμ (8-5) chØ ra r»ng ®é khuÕch ®¹i ®¬n th«ng vμ pha lμ çc hμm sè
cña c−êng ®é ¸nh s¸ng; vÒ nguyªn lý, ¸nh s¸ng ®· ®iÒu biÕn c−êng ®é cã thÓ bÞ mÐo do
SLA g©y ra. Qu¸ tr×nh ph©n tÝch ë ®©y chØ ra r»ng Gs vμ Φ phô thuéc vμo fτ, víi f lμ tÇn sè
cña tÝn hiÖu ®Çu vμo vμ τ lμ thêi gian t¸i hîp h¹t mang (∼2ns). Khi f << 1/2πτ, th× ®é
khuÕch ®¹i vμ pha sÏ ®−îc diÔn gi¶i nh− ë çc ph−¬ng tr×nh tr¹ng th¸i bÒn v÷ng (8-4) vμ
(8-5), víi c−êng ®é I thay ®æi theo tÝn hiÖu ®Çu vμo. Khi f >> 1/2πτ, th× biÕn thêi gian triÖt
tiªu vμ I tû lÖ víi c−êng ®é tÝn hiÖu trung b×nh. §iÒu nμy cã nghÜa lμ biÓu hiÖn d¶i ®éng
cña SLA bÞ tuæi thä h¹t mang chi phèi.
HÖ sè khuÕch ®¹i ®¬n th«ng Gs ë biÓu thøc (8-4) thÓ hiÖn râ ë trong bé khuÕch ®¹i
sãng ch¹y (TWA). B¨ng tÇn quang 3 dB (hay FWHM) ®èi víi bé khuÕch ®¹i kh«ng b·o
hoμ cã thÓ viÕt nh− sau:
ln 2
2 Δλ = 2 (8-6)
a 2 ΓL
víi a2 ≈ 0,15 cm-1nm-2 cã liªn quan tíi tÝnh mÊt ®iÒu h−ëng (lÖch céng h−ëng) gi÷a b−íc
sãng ho¹t ®éng vμ b−íc sãng ®Ønh khuÕch ®¹i vËt liÖu. B¨ng tÇn sÏ kh«ng phô thuéc vμo
®é khuÕch ®¹i tuyÖt ®èi vμ lμ mét hμm sè cña ®é dμi thiÕt bÞ, nã gi¶m ®i khi ®é dμi bé
khuÕch ®¹i t¨ng lªn.
Tõ ph−¬ng tr×nh (8-4) ta thÊy ®−¬ng nhiªn tÝnh b·o hoμ khuÕch ®¹i sÏ x¶y ra khi cã
hiÖn t−îng gi¶m nghÞch ®¶o tÝch luü do t¨ng ph¸t x¹ kÝch thÝch. Çc ®Æc tÝnh b·o hoμ cña
TWA ®−îc ®¸nh gi¸ tõ c«ng suÊt ®Çu ra b·o hoμ, ®−îc x¸c ®Þnh nh− lμ c«ng suÊt tÝn hiÖu
®· ®−îc khuÕch ®¹i t¹i ®é khuÕch ®¹i ®¬n th«ng nhá h¬n gi¸ trÞ khuÕch ®¹i kh«ng b·o
hoμ 3 dB vμ ®−îc viÕt nh− sau:
Wdhν
p0 s = ln 2 (8-7)
Γτa
Trong biÓu thøc nμy, hν lμ n¨ng l−îng photon, τ lμ tuæi thä h¹t mang vμ a ≈ 2,7.10-16
cm2 tuú theo sù phô thuéc cña ®é khuÕch ®¹i vËt liÖu vμo mËt ®é h¹t mang. Víi W = 1,5
μm, d = 0,15 μm, λ = 1,3 μm th× c«ng suÊt ®Çu ra b·o hoμ lμ 1 dBm.
Trong thùc tÕ, çc mÆt líp vá chèng ph¶n x¹ sÏ cã tÝnh ph¶n x¹ d− nμo ®ã vμ t¹o thμnh
mét hèc céng h−ëng quang. §Æc tÝnh truyÒn dÉn khuÕch ®¹i sÏ cã çc ®Ønh Fabry-Perot
tån t¹i b−íc sãng vμ kho¶ng trèng tuú thuéc vμo kÝch th−íc hèc céng h−ëng, ®é réng cña
nã theo ®é khuÕch ®¹i ®¬n th«ng vμ tÝnh ph¶n x¹ bÒ mÆt nh− sau:
(1 − R1 )(1 − R2 )Gs
G(λ ) = (8-8)
(1 − R1 R2 Gs ) 2 + 4 R1 R2 Gs sin 2 Φ
Tû sè ®Ønh-lâm cña gîn sãng b¨ng th«ng ®−îc viÕt lμ:

2
⎛ 1 + R1 R2 . Gs ⎞
V = ⎜⎜ ⎟⎟ (8-9)
⎝ 1 − R1 R2 . Gs ⎠
vò v¨n san 318

Tham sè nμy t¹o ra kh¸c biÖt gi÷a bé khuÕch ®¹i Fabry-perot FPA (Fabry-perot
Amplifier) vμ TWA; th«ng th−êng khi V < 2 th× bé khuÕch ®¹i ®−îc xem nh− lμ TWA. Tõ
biÓu thøc (8-9), khi V lμ 3dB th×:
G s R1 R2 = 0,17 (8-10)
vμ trong giíi h¹n R1, R2 << 1, ®é khuÕch ®¹i hèc céng h−ëng lín nhÊt cã thÓ biÓu diÔn
®¬n gi¶n nh− sau:
0,25
G= (8-11)
R1 R2
Çc biÓu thøc (8-9) vμ (8-10) chØ ra r»ng tÝnh ph¶n x¹ d− trung b×nh 10-3 sÏ cho phÐp t¹o
ra bé khuÕch ®¹i TWA cã ®é khuÕch ®¹i hèc lín nhÊt lμ 24 dB, vμ ®é khuÕch ®¹i ®¬n
th«ng lμ 22 dB. H×nh 8.2 lμ sù phô thuéc cña ®é khuÕch ®¹i vμo b−íc sãng, h×nh nhá ghÐp
ë bªn trong m« t¶ gîn sãng ®é khuÕch ®¹i theo céng h−ëng Fabry-Perot d−.
40
I = 96% Ith
30
KhuÕch ®¹i thùc (dB)
I = 70% Ith
20
30
KhuÕch ®¹i
10
20
1,506 1,511
0
1,47 1,48 1,49 1,50 1,51 1,52
B−íc sãng (μm)
H×nh 8.2. §é khuÕch ®¹i phô thuéc vμo b−íc sãng
H×nh 8.3 m« t¶ tham sè gîn sãng b¨ng th«ng V phô thuéc vμo hÖ sè khuÕch ®¹i hèc
céng h−ëng vμ sù ph¶n x¹ bÒ mÆt. HÖ sè ph¶n x¹ d− 10-3 lμ giíi h¹n trªn ®Ó thu ®−îc mét
TWA cã hÖ sè khuÕch ®¹i kh¸ lín.
Nh− vËy, qua kh¶o s¸t ë trªn ta thÊy r»ng, TWA lμ tr¹m lÆp tuyÕn tÝnh, nã lμ bé khuÕch
®¹i −u viÖt h¬n FPA vÒ c¶ tÝnh b·o hoμ hÖ sè khuÕch ®¹i tÝn hiÖu vμ çc ®Æc tÝnh nhiÔu.
H¬n thÕ n÷a, TWA cã b¨ng tÇn khuÕch ®¹i réng h¬n, bëi v× céng h−ëng Fabry-perot cña
nã bÞ chÆn nhê viÖc gi¶m bít ph¶n x¹ bÒ mÆt. Nh÷ng yÕu ®iÓm vèn cã cña TWA lμ thμnh
vò v¨n san 319

phÇn nhiÔu tù ph¸t t¨ng, vμ trong thùc tÕ lμm t¨ng tÝnh nh¹y c¶m víi nh÷ng ph¶n x¹ tõ
bªn ngoμi bé khuÕch ®¹i (nh− ph¶n x¹ tõ çc mèi hμn sîi, bé nèi quang).
40
G = 30dB
Tû sè ®Ønh lâm (dB) 30 25dB
15dB
20
10
0
10-4 10-3 10-2 10-1 1
HÖ sè ph¶n x¹
H×nh 3.3. Tû lÖ ®Ønh-lâm phô thuéc vμo hÖ sè khuÕch ®¹i hèc

vμ ph¶n x¹ bÒ mÆt.
8.2.2 Líp chèng ph¶n x¹

Çc líp chèng ph¶n x¹ trªn çc mÆt ®ièt laser lμ kh«ng thÓ thiÕu ®−îc khi chÕ t¹o çc
bé khuÕch ®¹i sãng ch¹y TWA. TÝnh ph¶n x¹ bÒ mÆt yªu cÇu lμ nhá h¬n 10-3. Do mode
dÉn sãng ®−îc t¹o tõ çc sãng ph¼ng c¬ b¶n cã çc vect¬ sãng kh¸c nhau, cho nªn çc
®iÒu kiÖn vÒ líp chèng ph¶n x¹ AR (Antireflection Coating) ®Æt ra ®èi víi sãng dÉn lμ
kh¸c ®èi víi çc ®iÒu kiÖn ë sãng ph¼ng. H¬n thÕ n÷a, sù rß n¨ng l−îng trong çc mode
kh«ng dÉn ph¶i ®−îc tÝnh to¸n.
§Ó ®¹t ®−îc ®é ph¶n x¹ thÊp tíi 10-4 trong thùc nghiÖm, ng−êi ta ph¶i sö dông çc
mμng khö khÝ SiN cã ®iÒu khiÓn chØ sè chiÕt suÊt b»ng çch ®iÒu chØnh ¸p lùc thμnh phÇn
Nit¬ trong plasma, hoÆc b»ng sù l¾ng ®äng cña çc mμng SiOx cã ®iÒu khiÓn chØ sè chiÕt
suÊt cho çc mÆt laser GaInAsP. Çc gi¸ trÞ ph¶n x¹ nμy thu ®−îc tõ viÖc ®o phæ ph¸t x¹
tù ph¸t ®−îc khuÕch ®¹i. Çc líp SiOx cho ®é ph¶n x¹ nhá h¬n 10-5 khi ®o b»ng kü thuËt
ph¶n håi bªn ngoμi. Sau líp chèng ph¶n x¹, dßng ng−ìng t¨ng vμi chôc mA, vμ dßng ®Þnh
thiªn ho¹t ®éng cho bé khuÕch ®¹i th−êng cao h¬n dßng ng−ìng laser ban ®Çu. §iÒu nμy
dÉn t¬Ý mËt ®é h¹t mang còng cao h¬n, vμ do hiÖu øng chÌn mμ b−íc sãng øng víi hÖ sè
khuÕch ®¹i lín nhÊt sÏ dÞch tíi gi¸ trÞ thÊp h¬n. V× vËy, trong thiÕt kÕ líp AR cho diode
laser ®Ó trë thμnh TWA, b−íc sãng ph¶n x¹ tèi thiÓu ph¶i ®−îc ®Æt t¹i gi¸ trÞ thÊp h¬n
b−íc sãng laser.
vò v¨n san 320

8.2.3 Çc øng dông cña khuÕch ®¹i laser

Çc bé khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn ®−a ra hÖ sè khuÕch ®¹i cao vμ cÊu tróc dÉn sãng ®¬n
mode cña chóng t¹o cho chóng ®Æc biÖt phï hîp ®èi víi çc sîi dÉn quang ®¬n mode.
Trong çc hÖ thèng truyÒn dÉn quang víi tèc ®é bit kh«ng qu¸ cao cã sö dông çc laser
®¬n mode däc, ¶nh h−ëng cña t¸n s¾c sîi cã thÓ lμ nhá vμ giíi h¹n chÝnh trªn kho¶ng lÆp
l¹i lμ tæn hao tÝn hiÖu theo suy hao sîi. Çc hÖ thèng nh− vËy kh«ng nhÊt thiÕt ®Æt ra sù t¸i
ph¸t tÝn hiÖu trän vÑn t¹i tõng tr¹m lÆp vμ chØ cÇn cã sù khuÕch ®¹i tÝn hiÖu lμ ®ñ. Çc
tr¹m khuÕch ®¹i tuyÕn tÝnh cã thªm −u ®iÓm lμ lμm viÖc hai h−íng, vμ phï hîp víi çc hÖ
thèng ghÐp kªnh theo b−íc sãng WDM (Wavelength Division Multiplexing).
NÕu nh− tuyÕn cã nhiÒu bé khuÕch ®¹i ®−îc m¾c chuçi nèi tiÕp, çc vÊn ®Ò vÒ ph¸t x¹
tù ph¸t cã thÓ t¨ng lªn. §é khuÕch ®¹i lín nhÊt ë mçi bé khuÕch ®¹i cã thÓ bÞ gi¶m ®¸ng
kÓ do sù ph¸t x¹ tù ph¸t trung b×nh cña çc bé khuÕch ®¹i phÝa tr−íc g©y ra b·o hoμ
khuÕch ®¹i. C«ng suÊt ph¸t x¹ tù ph¸t trung b×nh tÝch luü tû lÖ víi sè çc bé khuÕch ®¹i.
Cã thÓ −íc ®o¸n r»ng, c«ng suÊt nhiÔu tÝch luü sÏ ngang b»ng víi c«ng suÊt tÝn hiÖu sau
10 bé khuÕch ®¹i m¾c chuçi nÕu kh«ng dïng bé läc quang ®Ó lμm gi¶m c«ng suÊt ph¸t x¹
kÝch thÝch ®−îc ph¸t ®i.
TWA cã thÓ c¶i thiÖn ®é nh¹y thu khi dïng bé thu th«ng th−êng cã ®Æt bé khuÕch ®¹i
quang ë phÝa tr−íc photodiode lμm tiÕn khuÕch ®¹i. Khi sö dông lμm tiÒn khuÕch ®¹i cho
bé thu quang, tÝn hiÖu vμ nhiÔu t−¬ng øng ®−îc t¨ng lªn trªn møc nhiÔu bé thu. V× vËy, tû
sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu chñ yÕu do bé khuÕch ®¹i quang quyÕt ®Þnh. Còng do vËy, çc bé
khuÕch ®¹i quang cã −u ®iÓm lμm gi¶m ¶nh h−ëng cña nhiÔu bé thu, gièng nh− t¸ch sãng
Coherent.
Çc bé khuÕch ®¹i laser SLA cã thÓ ®−îc sö dông réng r·i vμo çc hÖ thèng khuÕch ®¹i
quang tuyÕn tÝnh ®Ó bï cho suy hao trong çc m¹ng rÏ nh¸nh. NÕu dßng ®Þnh thiªn bé
khuÕch ®¹i bÞ ng¾t, çc cöa ®Çu vμo vμ ®Çu ra sÏ t¸ch ra, ë tr¹ng th¸i më sÏ cã khuÕch ®¹i
tÝn hiÖu, çc bé khuÕch ®¹i nμy cho phÐp t¹o ra çc m¹ng ®Þnh tuyÕn sîi quang suy hao
nhá. Khi tæ hîp nhiÒu chuyÓn m¹ch cã thÓ ®−a ra ®−îc mét ma trËn chuyÓn m¹ch ®Ó ®Þnh
luång tÝn hiÖu.
8.3 KhuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p erbium

8.3.1 CÊu tróc vμ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña bé khuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium
Çc sîi quang ®¬n mode th«ng th−êng (sîi tiªu chuÈn) cã ®Æc tÝnh tu©n theo Rec.G-
652, lμ mét m«i tr−êng truyÒn dÉn cã tiÒm n¨ng trong çc hÖ thèng th«ng tin sîi quang.
Çc sîi nμy cã suy hao truyÒn dÉn thèng nhÊt (~ 0,2 dB/km) t¹i b−íc sãng 1,55 μm, vμ
®Æc tÝnh nμy lμ yÕu tè rÊt quan träng ®Ó cã ®−îc çc hÖ thèng th«ng tin cù ly xa. Çc sîi
®¬n mode nh− vËy cã thÓ ®−îc gäi lμ çc sîi thô ®éng vμ vai trß chÝnh cña nã lμ truyÒn
dÉn tÝn hiÖu trªn tuyÕn.
N¨m 1986 ®· xuÊt hiÖn sù tr×nh diÔn laser sîi thuû tinh pha t¹p Erbium. Vμo n¨m 1987
sù ph¸t minh ra bé khuÕch ®¹i sîi pha t¹p Erbium EDFA (Erbium Doped Fiber
vò v¨n san 321

Amplifier) ®· chØ ra mét tiÒm n¨ng lín cña çc bé khuÕch ®¹i quang sîi. Ngay sau ®ã,
c«ng nghÖ EDFA cã mét sù ph¸t triÓn rÊt nhanh mμ nhiÒu çc c«ng nghÖ th«ng tin quang
kh¸c khã cã thÓ ®uæi kÞp. NhiÒu phßng thÝ nghiÖm viÔn th«ng trªn thÕ giíi b¾t ®Çu nghiªn
cøu vμ ph¸t triÓn víi nhiÒu nç lùc nh»m ¸p dông EDFA cho çc hÖ th«ng th«ng tin quang.
N¨m 1990, bé khuÕch ®¹i EDFA ®Çu tiªn ®−îc ra ®êi.
TÝn hiÖu vμo KhuÕch ®¹i TÝn hiÖu ra

quang sîi
1 (OFA) 2
H×nh 8.4. KhuÕch ®¹i quang sîi nh− mét thiÕt bÞ hai cöa.
• CÊu tróc cña EDFA

EDFA lμ mét lo¹i khuÕch ®¹i quang sîi OFA (Oplical Fiber Amplifier). V× thÕ nã ®−îc
xem nh− lμ mét hép ®en nh− chØ ra ë h×nh 8.4, cã Ýt nhÊt hai cöa quang vμ phÇn nèi ®iÖn
®Ó cÊp nguån [76]. Çc cöa quang th−êng ®−îc ph©n biÖt thμnh cöa ®Çu vμo vμ cöa ®Çu ra
vμ cã thÓ bao gåm çc sîi kh«ng ®−îc kÕt cuèi hoÆc kÕt cuèi b»ng çc bé nèi quang.
VÒ chøc n¨ng chÝnh, tÝn hiÖu quang ®i tíi ph¶i ®−îc khuÕch ®¹i sau khi truyÒn qua
EDFA. §Ó hoμn thiÖn chøc n¨ng nμy, cÊu tróc vμ çc thμnh phÇn c¬ b¶n cña EDFA ®−îc
m« t¶ nh− ë h×nh 8.5. Çc thμnh phÇn chÝnh cÊu t¹o lªn EDFA gåm cã sîi ®−îc pha t¹p
Erbium EDF (Erbium Doped Fiber) th−êng cã ®é dμi dμi b»ng hoÆc h¬n 10 mÐt, laser
b¬m LD, bé ghÐp b−íc sãng quang WDM, vμ bé çch ly quang. Tõ çc thμnh phÇn cÊu
tróc thiÕt bÞ nh− vËy, ng−êi ta ®· t¹o ra nhiÒu lo¹i EDFA víi çc c«ng nghÖ vμ thÓ thøc
kh¸c nhau. §Ó thu ®−îc ®é khuÕch ®¹i, th× ph¶i cung cÊp n¨ng l−îng quang cho sîi pha
t¹p Erbium. Nguån n¨ng l−îng ®Ó cung cÊp n¨ng l−îng quang cho bé khuÕch ®¹i quang
®−îc gäi lμ n¨ng l−îng b¬m. C«ng suÊt quang tõ nguån b¬m nμy th−êng cã b−íc sãng
980 nm hoÆc 1480 nm, c«ng suÊt b¬m tiªu biÓu lμ tõ 10 mW ®Õn 100 mW. Çc diode
laser LD dïng lμm nguån b¬m th−êng ®−îc cÊu t¹o phï hîp víi cÊu h×nh vμ b−íc sãng
b¬m. Khi mμ hÖ thèng ®−îc b¬m ë b−íc sãng 980 nm th× lo¹i LD b¬m th−êng lμ lo¹i cã
vïng tÝch cùc víi cÊu tróc giÕng l−îng tö luyÖn InGaAs. Vïng InGaAs lμ líp rÊt máng
®−îc ®Æt xen vμo gi÷a çc líp vá cã çc tham sè tinh thÓ kh¸c nhau. NÕu hÖ thèng ®−îc
b¬m ë b−íc sãng 1480 nm th× LD b¬m thuéc lo¹i laser Fabry-perot dÞ thÓ ch«n cã cÊu
tróc tinh thÓ ghÐp InGaAs/InP. Bé ghÐp b−íc sãng WDM sÏ thùc hiÖn ghÐp ¸nh s¸ng tÝn
hiÖu vμ ¸nh s¸ng b¬m vμo sîi pha t¹p Erbium, hoÆc trong mét sè çc tr−êng hîp nã l¹i
t¸ch çc tÝn hiÖu nμy. Çc bé çch ly cã t¸c dông lμm gi¶m ¸nh s¸ng ph¶n x¹ tõ hÖ thèng
ch¼ng h¹n nh− ph¶n x¹ Rayleich tõ çc bé nèi quang hay çc ph¶n x¹ ng−îc l¹i tõ bé
khuÕch ®¹i. ViÖc gi¶m ph¶n x¹ nμy ph¶i ®¹t tíi møc chÊp nhËn ®−îc. V× thÕ, çc bé çch
ly cã thÓ lμm t¨ng ®Æc tÝnh khuÕch ®¹i vμ gi¶m nhiÔu.
vò v¨n san 322

EDF
Input Bé çch ly WDM Bé çch ly
Mèi hμn
Output
Laser b¬m LD
H×nh 8.5. CÊu tróc cña EDFA.
Sîi pha t¹p Erbium EDF (Erbium Doped Fiber) lμ thμnh phÇn quan träng nhÊt cña
EDFA, vμ lo¹i sîi nμy ®−îc gäi lμ sîi tÝch cùc. Çc ion Erbium ®−îc n»m ë vïng trung
t©m lâi cña EDF, vïng nμy ®−îc pha t¹p víi nång ®é tõ 100 ÷ 2000 ppm Erbium. Çc sîi
EDF th−êng cã lâi nhá h¬n vμ cã khÈu ®é sè NA (hay ®é më sè) cao h¬n so víi çc sîi
®¬n mode tiªu chuÈn. §−êng kÝnh cña vïng t©m lâi EDF vμo kho¶ng ~ 5 μm, vμ lμ n¬i
c−êng ®é cña ¸nh s¸ng b¬m vμ tÝn hiÖu lμ cao nhÊt. Líp vá thuû tinh víi chØ sè chiÕt suÊt
thÊp h¬n ®−îc bao quanh vïng lâi ®Ó hoμn thiÖn cÊu tróc dÉn sãng vμ cho ra lùc c¬ khoÎ
h¬n ®Ó b¶o vÖ sîi EDF khái bÞ t¸c ®éng tõ bªn ngoμi. §−êng kÝnh ngoμi cña líp vá nμy
kho¶ng ~ 125 μm. Ngoμi cïng lμ vá bäc ngoμi thªm ®Ó b¶o vÖ sîi, nã cã chøc n¨ng ng¨n
c¶n t¸c ®éng tõ bªn ngoμi sîi, vμ ®−êng kÝnh tæng céng cña nã vμo kho¶ng 250 μm. ChØ
sè chiÕt suÊt cña vá bäc ngoμi cao h¬n líp vá ph¶n x¹ còng nh»m ®Ó lo¹i bá ¸nh s¸ng
kh«ng mong muèn (çc mode bËc cao h¬n) lan truyÒn bªn trong vá ph¶n x¹. Ngoμi sù
kh¸c biÖt lμ cã sù pha t¹p Erbium trong vïng lâi, cÊu tróc cña EDF gièng víi cÊu tróc cña
sîi ®¬n mode tiªu chuÈn hoÆc t¸n s¾c dÞch chuyÓn t−¬ng øng víi çc khuyÕn nghÞ Rec.
G.652 hoÆc G.653 cña ITU-T, ®ang sö dông trªn çc hÖ thèng truyÒn dÉn quang [21,22].
H×nh 8.6 m« t¶ cÊu tróc h×nh häc cña sîi pha t¹p Erbium
Lâi pha t¹p ∼1000 ÷ 2000 ppm Erbium

cã ®−êng kÝnh 3÷6 μm.
Vïng cã mËt ®é cao Er.
• Vá Silica cã ®−êng kÝnh ∼125 μm.
Vá cã ®−êng kÝnh ∼250 μm.
H×nh 8.6. CÊu tróc h×nh häc cña lâi pha t¹p Erbium.
vò v¨n san 323

Do lâi sîi nhá h¬n vμ ®é më sè NA cao h¬n sîi tiªu chuÈn, viÖc hμn nèi trong qu¸ tr×nh
l¾p gi¸p çc module khuÕch ®¹i quang sîi thùc tÕ lμ mét vÊn ®Ò quan träng [77]. CÊu tróc
sîi pha t¹p Erbium cã NA cao cho ta cã thÓ t¹o ra ®−îc EDFA ®Æc tÝnh khuÕch ®¹i hiÖu
qu¶ cao. Tuy nhiªn, cÊu tróc EDF nh− vËy sÏ gi¶m ®−êng kÝnh tr−êng mode vμ dÉn tíi
t¨ng suy hao hμn nèi gi÷a sîi tÝch cùc vμ sîi truyÒn dÉn thô ®éng. §Ó kh¾c phôc ®iÒu nμy,
çc ®Çu sîi ®−îc ¸p dông kü thuËt vuèt thon ®Ó cã ®−êng kÝnh tr−êng mode t¨ng côc bé.
ë biÖn ph¸p nμy, ph©n bè chØ sè chiÕt suÊt cña ®o¹n vuèt thon sîi sÏ thay ®æi dÇn däc
theo trôc sîi, vμ kÝch cì mode truyÒn dÉn còng thay ®æi. §©y lμ biÖn ph¸p ®Çy søc thuyÕt
phôc ®Ó lμm gi¶m suy hao ghÐp nèi do sù kh«ng trïng khíp vÒ tr−êng mode g©y ra.
Trong thùc tÕ, çc ph−¬ng ph¸p ®Ó thùc hiÖn kü thuËt nμy lμ khuÕch t¸n çc vËt liÖu pha
t¹p trong sîi th«ng qua qu¸ tr×nh xö lý nhiÖt TEC (Thermally Expanded Core) hoÆc vuèt
thon ®−êng kÝnh sîi theo mét tû lÖ gi÷a lâi vμ vá ph¶n x¹ lμ h»ng sè.
H×nh 8.7 m« t¶ cÊu h×nh cña sîi TEC, ®−êng kÝnh lâi t¨ng dÇn vμ ®−êng kÝnh tr−êng
mode cña ¸nh s¸ng ®−îc truyÒn còng ®−îc më réng. BiÖn ph¸p nμy cho ra tÇn sè chuÈn
ho¸ lμ kh«ng thay ®æi däc theo sîi vμ ®−êng kÝnh ngoμi cña sîi TEC kh«ng ®æi so víi
ph−¬ng ph¸p vuèt thon. Trong sîi TEC, sù thay ®æi suy hao lμ kh«ng ®¸ng kÓ khi tû lÖ më
réng lâi lμ 2 víi ®é dμi vuèt thon lμ h¬n 2 mm. Khi tû lÖ më lμ 3, ®é dμi vuèt thon lín h¬n
5 mm th× cã thÓ ®¹t ®−îc suy hao b»ng 0 dB.
2L
Input Output
2ao 2amax
H×nh 8.7. S¬ ®å cña sîi TEC ®−îc vuèt Gaussian.
Çc cÊu tróc kh¸c nhau cña çc thμnh phÇn kh¸c nhau nh− lμ nguån laser b¬m, thiÕt bÞ
WDM, bé ghÐp coupler quang, vμ bé çch ly ®−îc dïng trong EDFA ®−îc m« t¶ chi tiÕt
trong nhiÒu tμi liÖu vμ s¸ch [1,27,78,79] v× thÕ nã kh«ng cÇn thiÕt ®−îc th¶o luËn ë tμi liÖu
nμy.
• Nguyªn lý ho¹t ®éng
Trong sîi EDF, çc nguyªn tö Erbium ho¸ trÞ ba Er3+, lμ çc phÇn tö tÝch cùc trong bé
khuÕch ®¹i quang, cã chøc n¨ng khuÕch ®¹i ¸nh s¸ng. N¨ng l−îng vμ sù chuyÓn tiÕp
quang cã liªn quan tíi çc ion Erbium ho¸ trÞ ba ®−îc m« t¶ trong h×nh 8.8. Nh÷ng ký
hiÖu trªn phÝa bªn ph¶i cña h×nh lμ çc sè l−îng tö dïng chung g¸n cho tõng chuyÓn tiÕp.
Çc sè nμy cã d¹ng 2S+1Lj , ë ®©y s lμ sè l−îng tö quay, L lμ ®éng l−îng gãc quü ®¹o, vμ j
lμ ®éng l−îng gãc tæng (L+S) L b»ng mét trong nh÷ng 1, 2, 3, 4, 5, 6,..., ®−îc ký hiÖu
vò v¨n san 324

b»ng çc ch÷ çi S, P, D, F, G, H, I. BiÓu ®å LSI nμy ®−îc dïng d−íi d¹ng ch÷ nghÜa ®Ó
¸m chØ çc møc n¨ng l−îng ion, sè çc ®−êng “Stark-Split” lμ (2j+1)/2 cho mçi møc [80].
Gi¶n ®å n¨ng l−îng

2
520 H11/2
4
543 S3/2
Kh«ng bøc x¹
Vïng b¬m (nm)
4
660 F9/2
4
810 I9/2
4
980 I11/2
Siªu bÒn
1480 4
I13/2 N2
1550
KhuÕch ®¹i
1500-1600
Tù ph¸t
4
I15/2 N1
Tr¹ng th¸i ®Êt
H×nh 8.8. BiÓu ®å n¨ng l−îng ®èi víi ion Erbium cã ho¸ trÞ ba.
Trong h×nh 8.8, sù hÊp thô çc photon laser b¬m sÏ kÝch thÝch ion tíi çc tr¹ng th¸i
n¨ng l−îng cao h¬n nh− ®−îc chØ ra ë çc mòi tªn h−íng lªn phÝa trªn. Çc ion cã thÓ tiªu
tèn n¨ng l−îng ®Ó võa ph¸t ra photon võa biÕn ®æi n¨ng l−îng thμnh çc photon rμo ch¾n.
Xu h−íng ph¸t x¹ photon khi chuyÓn tíi møc n¨ng l−îng thÊp h¬n t¨ng lªn theo d¶i cÊm
n¨ng l−îng. RÊt may lμ sù chuyÓn dÞch 4I13/2 - 4I15/2 lμ mét qu¸ tr×nh ph¸t x¹ tréi trong thuû
tinh silica, ®iÒu nμy t¹o ra çc ®Æc tÝnh khuÕch ®¹i rÊt tèt trong vïng b−íc sãng tõ 1,5 μm
®Õn 1,6 μm. Tõ h×nh 8.9 vμ tõ çc kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®· thu ®−îc trong çc phßng thÝ
nghiÖm, ng−êi ta ®· t×m ra ®Æc tÝnh hÊp thô ®Ó tõ ®ã nghiªn cøu xem xÐt çc b−íc sãng cã
kh¶ n¨ng ®Ó b¬m çc ion Erbium. Çc b−íc sãng 1480 nm, 980 nm, 800 nm, 670 nm vμ
521 nm ®Òu cã thÓ cho phÐp kÝch thÝch çc ion Erbium. TÊt c¶ çc b−íc sãng nμy ®· ®−îc
sö dông thμnh c«ng ®Ó b¬m trong çc bé khuÕch ®¹i EDFA.
Çc bé khuÕch ®¹i quang ®−îc chia thμnh çc hÖ thèng hai, ba hoÆc bèn møc. Mét
EDFA ®−îc b¬m tíi møc b¨ng 4I13/2 nh− ë h×nh 8.8 (λp = 1480 nm) th−êng ®−îc coi nh−
hÖ thèng hai møc, v× sù chuyÓn dÞch b¬m vμ tÝn hiÖu lμ ë gi÷a cïng çc d¶i n¨ng l−îng.
ViÖc b¬m t¹i 980 nm sÏ t¹o ra hÖ thèng ba møc, vμ trong hÖ thèng nμy n¨ng l−îng ion
ph©n r· nhanh (~2 μs) mét çch kh«ng ph¸t x¹ tõ møc 4I11/2 tíi tr¹ng th¸i siªu bÒn l©u h¬n
4
I13/2. Çc bé khuÕch ®¹i hai hoÆc ba møc ph¶i ®−îc thiÕt kÕ hîp lý ®Ó h¹n chÕ sù t¸i hÊp
thô tÝn hiÖu do cã sù tån t¹i cña qu¸ tr×nh hÊp thô tr¹ng th¸i nÒn t¹i b−íc sãng tÝn hiÖu. HÖ
thèng bèn møc ®−îc më réng tõ hÖ thèng ba møc, çc hÖ thèng nμy kh«ng cã sù t¸i hÊp
thô tr¹ng th¸i nÒn mμ qu¸ tr×nh nμy cã thÓ lμm xuèng cÊp ®Æc tÝnh cña çc bé khuÕch ®¹i
ba møc.
vò v¨n san 325

4
I13/2
HÊp thô (§¬n vÞ hÊp thô)

0,3
0,2
4
F9/2
0,1 4
4
I9/2 I11/2
0
0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6
B−íc sãng (μm)
H×nh 8.9. §Æc tÝnh hÊp thô cña sîi thuû tinh pha t¹p Erbium.
§èi víi çc møc n¨ng l−îng nh− ®· m« t¶ ë trªn, ho¹t ®éng c¬ b¶n cña bé khuÕch ®¹i
quang EDFA ®−îc m« t¶ nh− sau. Qu¸ tr×nh bøc x¹ x¶y ra trong EDFA nh×n chung cã thÓ
®−îc ph©n cÊp thμnh bøc x¹ kÝch thÝch vμ bøc x¹ tù ph¸t. Khi çc ion Erbium Er3+ ®−îc
kÝch thÝch tõ tr¹ng th¸i nÒn th«ng qua sù hÊp thô ¸nh s¸ng b¬m, nã sÏ ph©n r· kh«ng ph¸t
x¹ ë çc møc n¨ng l−îng cao h¬n cho tíi khi nã tiÕn tíi tr¹ng th¸i siªu bÒn (tr¹ng th¸i
4
I13/2). TÝn hiÖu quang tíi ®Çu vμo sîi EDF sÏ ®Õn gÆp víi çc ion Erbium ®· ®−îc kÝch
thÝch vμ ®−îc ph©n bè däc theo lâi sîi. Qu¸ tr×nh bøc x¹ kÝch thÝch sÏ t¹o ra çc photon
phô cã cïng pha vμ h−íng quang nh− lμ tÝn hiÖu tíi, vμ chÝnh v× thÕ mμ ta thu ®−îc c−êng
®é ¸nh s¸ng tÝn hiÖu t¹i ®Çu ra EDF lín h¬n ®Çu vμ. Nh− vËy, ®· ®¹t ®−îc qu¸ tr×nh
khuÕch ®¹i trong EDFA. Çc ion ®· ®−îc kÝch thÝch mμ kh«ng t−¬ng t¸c víi ¸nh s¸ng tíi
sÏ ph©n r· tù ph¸t tíi tr¹ng th¸i nÒn víi h»ng sè thêi gian xÊp sØ 10 ms. Ph¸t x¹ tù ph¸t SE
(Spontaneous Emision) cã pha vμ h−íng ngÉu nhiªn. Th«ng th−êng th× cã Ýt h¬n 1% SE
®−îc gi÷ l¹i trong mode sîi quang, vμ nã trë thμnh mét nguån nhiÔu quang. NhiÔu nμy sÏ
®−îc khuÕch ®¹i vμ t¹o ra bøc x¹ tù ph¸t ®−îc khuÕch ®¹i ASE (Amplified Spontaneous
Emision). ë tr¹ng th¸i ®Êt (nÒn), khi cã sù hÊp thô photon b¬m ho¹t ®éng trë l¹i, qu¸
tr×nh nμy sÏ tù lÆp l¹i. ASE sÏ lμm suy gi¶m tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu cña tÝn hiÖu qua bé
khuÕch ®¹i quang. §Ó gi¶m tèi thiÓu sù suy gi¶m tû lÖ tÝn hiÖu trªn nhiÔu, cÇn ph¶i thiÕt
kÕ cÈn thËn çc bé khuÕch ®¹i quang.
8.3.2 KhuÕch ®¹i cña bé khuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium
Çc ®Æc tÝnh chung cña çc thiÕt bÞ khuÕch ®¹i quang sîi vμ hÖ thèng phô ®· ®−îc giíi
thiÖu trong khuyÕn nghÞ G.662 ITU-T [81]. Trong khuyÕn nghÞ nμy, nhiÒu tham sè ®−îc
liÖt kª mμ ch−a ®−a ra nh÷ng ph©n tÝch vÒ b¶n chÊt cña tõng ®Æc tÝnh. Tuy nhiªn, cã thÓ
tham kh¶o mét vμi ®Æc tÝnh ®−îc x¸c ®Þnh dùa trªn mét sè s¶n phÈm EDFA th−¬ng m¹i.
Trong phÇn nμy, chóng t«i giíi thiÖu mét çch kh¸i qu¸t vÒ mét sè tham sè chñ yÕu ®Æc
vò v¨n san 326

tr−ng cña thiÕt bÞ khuÕch ®¹i quang EDFA. Mçi mét ®Æc tÝnh sÏ cã çc mèi liªn hÖ víi
viÖc øng dông EDFA trong hÖ thèng th«ng tin quang sîi.
8.3.2.1 C«ng suÊt vμ b−íc sãng b¬m trong bé khuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium
Nh− ®· ®−îc gi¶i thÝch trong phÇn 8.3.1, trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ EDFA,
cã mét vμi vïng b−íc sãng b¬m cho phÐp kÝch thÝch çc ion Erbium. §Æc tÝnh khuÕch ®¹i
cña sîi Erbium EDF (Erbium-doped fiber) ®−îc b¬m ë mçi vïng b¬m ®−îc so s¸nh d−íi
d¹ng hÖ sè khuÕch ®¹i, tû lÖ phÇn tiÕt diÖn bøc x¹ kÝch thÝch b¬m vμ tiÕt diÖn hÊp thô
b¬m, hiÖu suÊt biÕn ®æi c«ng suÊt vμ çc ®Æc tÝnh nhiÔu.
C. R. Giles, E. Desurvire [82,83], vμ chóng t«i [37,84] ®· nghiªn cøu tÝnh phô thuéc cña
khuÕch ®¹i tÝn hiÖu vμo c«ng suÊt b¬m. H×nh 8.10 m« t¶ quan hÖ tiªu biÓu gi÷a khuÕch
®¹i tÝn hiÖu vμ c«ng suÊt b¬m. Nh×n chung, ®é khuÕch ®¹i lóc ®Çu t¨ng m¹nh theo hμm
mò víi sù t¨ng cña c«ng suÊt b¬m, vμ råi ng¶ dÇn xuèng khi gi¸ trÞ c«ng suÊt b¬m v−ît
qu¸ mét gi¸ trÞ nμo ®ã. ChÕ ®é sau cïng cña khuÕch ®¹i tÝn hiÖu t−¬ng øng víi tr−êng hîp
ë n¬i mμ hÇu hÕt çc ion Er3+ ®−îc kÝch thÝch tíi møc 4I13/2 däc theo toμn bé ®é dμi sîi. HÖ
sè khuÕch ®¹i lín nhÊt cña bé khuÕch ®¹i cã ®¬n vÞ lμ dB/mW lμ mét ®−êng nghiªng tiÕp
tuyÕn víi ®−êng cong khuÕch ®¹i ®i qua gèc täa ®é nh− ®−îc chØ ra ë ®−êng nÐt ®øt trong
h×nh. H×nh nμy còng chØ ra sù phô thuéc cña ®é khuÕch ®¹i tÝn hiÖu vμo ®é dμi sîi. §é dμi
sîi mμ t¨ng sÏ dÉn tíi ®é khuÕch ®¹i t¨ng. HÖ sè khuÕch ®¹i kh«ng chØ phô thuéc vμo ®é
dμi sîi EDF mμ cßn phô thuéc vμo c«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu vμo EDFA. Gi¸ trÞ cña nã
th−êng ®−îc x¸c ®Þnh trong ®iÒu kiÖn tÝn hiÖu lμ nhá (sÏ th¶o luËn sau) víi ®é dμi sîi tèi
−u ®Ó thu ®−îc gi¸ trÞ lín nhÊt. HiÖn nay, hÖ sè khuÕch ®¹i cã thÓ thu ®−îc lμ 11,0
dB/mW khi b¬m t¹i b−íc sãng 980 nm. H×nh 8.11 lμ kÕt qu¶ mμ chóng t«i ®· tÝnh to¸n vμ
m« pháng ®é khuÕch ®¹i phô thuéc vμo c«ng suÊt b¬m t¹i b−íc sãng 1480 nm víi çc gi¸
trÞ c«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu vμo kh¸c nhau [38,84].
40
HÖ sè khuÕch ®¹i
30m
= 10,2 dB/mW
23m
KhuÕch ®¹i tÝn hiÖu (dB)
30 18m
§é dμi sîi = 10m

20
Sîi: Thuû tinh pha- Ge/Al/Er

10 B−íc sãng tÝn hiÖu: 0,98μm
B−íc sãng b¬m: 1,534μm
C«ng suÊt tÝn hiÖu vμo: -43 dBm
0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
C«ng suÊt b¬m (mW)
H×nh 8.10. Sù phô thuéc ®é khuÕch ®¹i tÝn hiÖu vμo c«ng suÊt b¬m EDFA.
vò v¨n san 327

35 Ps=-40dBm
Ps=-35dBm
Ps=-30dBm
30
Ps=-25dBm
§é khuÕch ®¹i thùc G (dB)

Ps=-20dBm
25 Ps=-15dBm
Ps=-10dBm
20
15
10
0
0 10 20 30 40 50 60 70
C«ng suÊt b¬m (mW)
H×nh 8.11. §é khuÕch ®¹i phô thuéc vμo c«ng suÊt b¬m.
HiÖu suÊt biÕn ®æi c«ng suÊt PCE (Power Conversion eficiency) lμ mét tham sè th«ng
dông th−êng ®Ó ¸p dông chñ yÕu cho EDFA khuÕch ®¹i c«ng suÊt BA (Booster Amplifier)
v× nã cã liªn quan ®Õn çc ®Æc tÝnh b·o hoμ cña EDFA. Tham sè nμy th−êng ®−îc sö dông
trong thiÕt kÕ modul ®Ó x¸c ®Þnh c«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu ra thu ®−îc tõ modul EDFA víi
c«ng suÊt b¬m s½n cã trong modul, vμ ®−îc viÕt nh− sau:
PSout − PSin
E pc (% ) = × 100 (8-12)
Ppin
ë ®©y PSout, PSin vμ Ppin t−¬ng øng lμ c«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu ra, c«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu vμo
vμ c«ng suÊt b¬m vμo sîi pha t¹p Erbium EDF. Gi¸ trÞ lín nhÊt cña PCE ®−îc cho ®èi víi
b−íc sãng tÝn hiÖu λs vμ b−íc sãng b¬m λp nh− sau:
λp
E PC max (% ) = × 100 (8-13)
λs
V× vËy, hiÖu suÊt biÕn ®æi c«ng suÊt lín nhÊt PCE sÏ t¨ng khi b−íc sãng b¬m tiÕn tíi
b−íc sãng tÝn hiÖu. Gi¸ trÞ cao nhÊt cña EPCmax lμ 95,5% t¹i b−íc sãng b¬m vïng 1480nm
[82,85].
§Ó thÊy ®−îc ¶nh h−ëng cña b−íc sãng b¬m ®−îc dïng trong EDFA, ta h·y quay l¹i so
s¸nh çc b¨ng b¬m. Tr−íc hÕt, b−íc sãng b¬m 1480 nm ®−îc dïng trong çc thiÕt bÞ
EDFA v× mét sè lý do nh− sau:
- Cho ra c«ng suÊt b¬m cao v× c«ng suÊt nμy dÔ dμng cã ®−îc tõ çc diode laser b¸n dÉn
ho¹t ®éng t¹i çc b−íc sãng nμy.
vò v¨n san 328

- HiÖu suÊt c«ng suÊt tèt v× cã sù kh¸c nhau nhá gi÷a çc b−íc sãng vïng 1480 nm vμ
vïng 1550 nm n¬i mμ çc hÖ thèng th«ng tin quang th−êng sö dông do cã suy hao sîi rÊt
nhá.
- Khi b¬m cho EDFA tõ xa, suy hao sîi sÏ thÊp h¬n.
- Phæ hÊp thô b¨ng réng cho nªn yªu cÇu tÝnh chÝnh x¸c vÒ b−íc sãng b¬m cña laser Ýt
nghiªm ngÆt h¬n.
B−íc sãng b¬m 980 nm cã çc ®Æc ®iÓm sau:
- Cho ra ®Æc tÝnh nhiÔu cña EDFA tèt h¬n.
- KhuÕch ®¹i tÝn hiÖu trong çc hÖ thèng nhiÒu kªnh quang Ýt bÞ mÐo h¬n.
- ThiÕt bÞ nμy Ýt nh¹y c¶m víi nhiÖt ®é h¬n so víi b−íc sãng b¬m 1480 nm [86,87].
- Nh−ng nã còng yªu cÇu tÝnh chÝnh x¸c vÒ b−íc sãng b¬m chÆt chÏ h¬n ®Ó ®ång bé b¨ng
hÊp thô hÑp 976 nm.
30
25
§é khuÕch ®¹i thùc (dB)
20
15
10
5
1480nm, Pp=6mW
1480nm, Pp=7mW
0 980nm, Pp=6mW
980nm, Pp=7mW
-5
0 10 20 30 40 50
§é dμi sîi EDF (m)
H×nh 8.12. §é khuÕch ®¹i phô thuéc vμo ®é dμi EDF

Víi çc cÊu h×nh b¬m kh¸c nhau.
H×nh 8.12 lμ kÕt qu¶ mμ chóng t«i tÝnh to¸n m« pháng ®Ó so s¸nh b¬m ë hai b−íc sãng
1480 nm vμ 980 nm dùa trªn quan hÖ gi÷a ®é dμi sîi EDF vμ ®é khuÕch ®¹i tÝn hiÖu cho
c¶ hai b−íc sãng ë cïng mét c«ng suÊt b¬m [84]. C«ng suÊt ¸nh s¸ng tÝn hiÖu ®Çu vμo lμ -
35 dBm cho c¶ hai tr−êng hîp. Râ rμng lμ ®Ó thu ®−îc cïng gi¸ trÞ ®é khuÕch ®¹i th× ®é
dμi bé khuÕch ®¹i tèi −u khi b¬m ë 1480 nm lμ dμi h¬n khi b¬m ë vïng 980 nm. M.
Yamada vμ çc t¸c gi¶ còng ®· sím nghiªn cøu so s¸nh çc cÊu h×nh b¬m t¹i 1480 nm vμ
980 nm dùa trªn quan hÖ gi÷a ®é dμi sîi EDF vμ ®é khuÕch ®¹i nh− ë h×nh 8.13 [88].
C«ng suÊt ¸nh s¸ng tÝn hiÖu ®Çu vμo lμ -37 dBm cho c¶ hai tr−êng hîp. KÕt qu¶ chØ ra
r»ng ®é dμi sîi tèi −u cho b¬m t¹i 980 nm lμ vμo kho¶ng 30 m, b»ng mét nöa ®é dμi ®èi
víi b¬m 1480 nm, nh−ng khuÕch ®¹i lín nhÊt l¹i gÊp hai lÇn. Tõ çc kÕt qu¶ nμy vμ b»ng
tham kh¶o çc kÕt qu¶ thÝ nghiÖm [89,90], ta thÊy r»ng b¬m ë 980 nm cã hiÖu qu¶ h¬n
vò v¨n san 329

b¬m ë 1480 nm, vμ ta cã thÓ x©y dùng ®−îc bé EDFA cã khuÕch ®¹i cao víi ®é dμi EDF
ng¾n h¬n b»ng viÖc sö dông b−íc sãng b¬m 980 nm. Sù kh¸c nhau gi÷a hai b−íc sãng
b¬m lμ do trong thùc tÕ phÇn tiÕt diÖn phæ hÊp thô b¬m ë vïng 980 nm lμ hÑp, nh−ng ë
vïng 1480 nm l¹i réng. Çc kÕt qu¶ nμy chØ ra r»ng viÖc ®iÒu khiÓn b−íc sãng ph¸t laser
ë vïng 980 nm lμ kh«ng thÓ thiÕu ®−îc khi x©y dùng bé EDFA æn ®Þnh.
40
B¬m 980 nm
30
B¬m 1480 nm
20
10
0
-10 Sîi: Silica pha Ge/Er
B−íc sãng tÝn hiÖu: 1536 nm
-20
-30
0 20 40 60 80 100 120
§é dμi EDF (m)
H×nh 8.13. Quan hÖ gi÷a ®é dμi EDF vμ khuÕch ®¹i tÝn hiÖu
t¹i c«ng suÊt b¬m 20 mW.
8.3.2.2 KhuÕch ®¹i trong bé khuÕch ®¹i pha t¹p Erbium

Chóng ta ®· th¶o luËn vÒ c«ng suÊt vμ b−íc sãng b¬m cã liªn quan tíi khuÕch ®¹i cña
bé khuÕch ®¹i quang sîi OFA (Optical Fiber Amplifer). Trong bé khuÕch ®¹i quang, ®é
khuÕch ®¹i lμ mét trong nh÷ng tham sè c¬ b¶n nhÊt vμ nã thÓ hiÖn kh¶ n¨ng lμm t¨ng
c«ng suÊt tÝn hiÖu truyÒn trong OFA. Nh×n chung, ®é khuÕch ®¹i G cña bé khuÕch ®¹i
quang ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau:
Pout − Psp
G= (8-14)
Ps
trong ®ã Ps vμ Pout t−¬ng øng lμ çc c«ng suÊt quang t¹i ®Çu vμo vμ ®Çu ra cña bé khuÕch
®¹i quang. Ngoμi ®é khuÕch ®¹i, bé khuÕch ®¹i quang còng ph¸t ra ph¸t x¹ tù ph¸t ®−îc
khuÕch ®¹i ASE, vμ ë ®©y Psp lμ c«ng suÊt nhiÔu ®−îc ph¸t tõ bé khuÕch ®¹i quang n»m
trong b¨ng tÇn quang (hoÆc cßn gäi lμ b¨ng tÇn ph¸t x¹ tù ph¸t ®−îc khuÕch ®¹i).
ViÖc x¸c ®Þnh ®é khuÕch ®¹i cña bé khuÕch ®¹i quang sîi lμ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p do
b¶n chÊt ph©n bè hai h−íng cña nã. §Ó hiÓu ®−îc ®é khuÕch ®¹i thùc cña bé khuÕch ®¹i
EDFA, ta cã thÓ coi ®é khuÕch ®¹i G cña toμn bé khuÕch ®¹i mμ ë ®©y bé khuÕch ®¹i
quang lμ tæng hîp cña chuçi mét lo¹t çc bé khuÕch ®¹i nhá víi ®é dμi sîi t¨ng dÇn theo
l¸t c¾t Δz cña EDF nh− minh ho¹ ë h×nh 8.15. Nh− vËy G sÏ bao gåm toμn bé çc khuÕch
®¹i thμnh phÇn g(z) däc sîi, vμ ®−îc viÕt nh− sau:
vò v¨n san 330

{
G = lim Δz →0 e g ( z1 ) Δz × e g ( z2 ) Δz × ...e g ( zn = L ) Δz = exp⎛⎜ ∫ g ( z )dz ⎞⎟
⎝ 0
L
⎠
} (8-15)
trong ®ã L lμ ®é dμi sîi EDF; g(z) lμ ®é khuÕch ®¹i t¨ng dÇn.
9 5 9 5
8 8
4
Suy hao [KhuÕch ®¹i] (dB/m)

4
TiÕt diÖn (×10-25 m2)
7 Bøc x¹ 7 Bøc x¹

6 6
3 3
5 5
4 HÊp thô 2 4 HÊp thô 2
3 3
2 1 2 1
1 1
0 0 0 0
1400 1450 1500 1550 1600 1650 1400 1450 1500 1550 1600 1650
B−íc sãng (nm) B−íc sãng (nm)
Sîi Silica pha Ge/Er Sîi Silica pha Al/Er
9 5 9 5
8 8

7 4
Bøc x¹ 7 Bøc x¹
6 6
3 3
5 5
4 HÊp thô 2 4 HÊp thô 2
3 3
2 1 2 1
1 1
0 0 0 0
1400 1450 1500 1550 1600 1650 1400 1450 1500 1550 1600 1650
Sîi Silica pha Ge/Al/Er Sîi Silica pha Al/P/Er
9 5
8
4
7
Bøc x¹
6
3
5
4 HÊp thô 2
3
2 1
1
0 0
1400 1450 1500 1550 1600 1650
B−íc sãng (nm)
Sîi fluoride gèc ZrF4
H×nh 8.14. Çc phæ tiÕt diÖn bøc x¹ vμ hÊp thô gi÷a çc møc 4I13/2 vμ 4I15/2.
vò v¨n san 331

Sîi pha t¹p Erbium EDF

Ps
1 2 3 4 ... n-1 n
Δz Z
PS(z)
N2(z) PS(z)+ΔPS(z)
PP(z)
N1(z) PP(z)+ΔPP(z)
P(z)
PP(0)
PP(z)
PS(z)
PS(0)
0 L
0
Cù ly Z däc theo chiÒu dμi sîi pha t¹p Erbium EDF
H×nh 8.15. Sîi EDF ®−îc m« t¶ nh− lμ chuçi çc “l¸t” khuÕch ®¹i riªng rÏ.
§Ó thu ®−îc ®é khuÕch ®¹i thùc cña bé khuÕch ®¹i, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc tiÕt diÖn bøc
x¹ kÝch thÝch σe vμ tiÕt diÖn hÊp thô σa [91]. Çc phÇn tiÕt diÖn nμy cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh
b»ng thùc nghiÖm tõ viÖc ®o huúnh quang vμ hÊp thô cña mét ®o¹n ng¾n sîi. Çc tiÕt diÖn
bøc x¹ vμ hÊp thô lμ çc tham sè c¬ b¶n quan träng cña sîi EDF. §· cã mét sè b¸o ço
kÕt qu¶ vÒ çc tham sè nμy cho çc sîi lo¹i thuû tinh kh¸c nhau vμ kÕt qu¶ ®· chØ ra r»ng
chóng lμ çc ®Æc tÝnh phô thuéc. §ã lμ do chóng cã thÓ ®−îc thay ®æi b»ng çch sö dông
thuû tinh chñ kh¸c nhau cã çc c−êng ®é ®iÖn tr−êng h¬i kh¸c nhau t¹i çc ion Er3+ vμ
b»ng viÖc thay ®æi tæng sè çc ®Þnh vÞ trong thuû tinh. Çc sè liÖu cña çc phæ tiÕt diÖn
bøc x¹ vμ hÊp thô ®−îc lÊy tõ mét sè thùc nghiÖm gi÷a çc møc 4I13/2 vμ 4I15/2 ®−îc thÓ
hiÖn ë h×nh 8.14 [78,85,91]. Çc phæ tiÕt diÖn ë ®©y ®−îc m« t¶ cho çc lo¹i thuû tinh
silica pha t¹p Ge/Er, Al/Er, Ge/Al/Er, Al/P/Er, vμ lo¹i thuû tinh Fluoride gèc ZrF4.
Trong h×nh 8.14 ta chó ý ®Ønh trong çc phÇn tiÕt diÖn hÊp thô vμ bøc x¹ lμ gÇn víi b−íc
sãng 1530 nm vμ phæ hÊp thô cã phÇn dÞch vÒ phÝa çc b−íc sãng ng¾n h¬n. Xu h−íng
dÞch vÒ phÝa çc b−íc sãng ng¾n h¬n lμ ®Æc tr−ng tiªu biÓu cña çc nguyªn tè ®Êt hiÕm.
§ã lμ do sù ph©n bè nhiÖt cña n¨ng l−îng trong tõng nhãm çc møc n¨ng l−îng “Stark-
Split” thiªn vÒ çc møc cã n¨ng l−îng thÊp h¬n. Còng nªn chó ý r»ng ®ång pha t¹p Al cã
h−íng gi·n réng ®Ønh khuÕch ®¹i gÇn víi 1533 nm vμ lμm gi¶m bít sù kh¸c biÖt vÒ ®é
khuÕch ®¹i gi÷a çc b¨ng 1533 nm vμ 1550 nm. Thuû tinh chñ còng cã thÓ ®−îc thay ®æi
®Ó c¶i thiÖn ®Æc tÝnh khuÕch ®¹i cña çc EDFA. B»ng çch nμy ng−êi ta còng cã thÓ thu
®−îc sù khuÕch ®¹i b¨ng réng tõ 1530 nm ®Õn 1610 nm b»ng viÖc sö dông thuû tinh chñ
Tellurite. B¶ng 8-2 liÖt kª çc tiÕt diÖn hÊp thô tõ sù chuyÓn dÞch 4I15/2 ®Õn 4I11/2 vμ tuæi
thä cña møc 4I13/2 cho çc thuû tinh nμy.
vò v¨n san 332

B¶ng 8-2: Çc tiÕt diÖn hÊp thô tõ chuyÓn tiÕp 4I15/2 ®Õn 4I11/2 vμ tuæi thä ë møc 4I13/2
Çc tiÕt diÖn hÊp thô tõ 4I15/2 Tuæi thä ë møc 4I13/2 (ms)
Lo¹i sîi pha t¹p ®Õn 4I11/2 (×10-25 m2)
Sîi Silica pha Ge/Er 2,52 ± 0,03 12,1 ± 0,3

Sîi Silica pha Al/Er 1,9 ± 0,3 10,2 ± 0,3
Sîi Silica pha Ge/Al/Er 1,7 ± 0,3 10,2 ± 0,3
Sîi Silica pha Al/P/Er 3,12 10,8
Sîi fluoride gèc ZrF4 2,15 9,4
Tõ ph©n tÝch ë trªn, khuÕch ®¹i thùc cña bé khuÕch ®¹i quang sîi cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh
tuú thuéc vμo møc biÕn ®æi trung b×nh cña tÝch luü ion Erbium nh− sau:
G = exp{Γs [σ e ( N 2 ) − σ a ( N 1 )]L} (8-16)
ë ®©y Γs lμ hÖ sè giam (hÖ sè h¹n chÕ ) gi÷a tr−êng tÝn hiÖu vμ sù tÝch luü ion Erbium. Γs
cã gi¸ trÞ thay ®æi tõ 0 ®Õn 1, vμ gi¸ trÞ tiªu biÓu cña nã lμ 0,3 ÷ 0,6. L lμ ®é dμi cña sîi
pha t¹p Erbium. N2 lμ mËt ®é tÝch luü trung b×nh ë tr¹ng th¸i siªu bÒn (hoÆc cßn gäi lμ
tÝch luü møc trªn). N1 lμ mËt ®é tÝch luü trung b×nh ë tr¹ng th¸i nÒn (hoÆc cßn gäi lμ tÝch
luü møc d−íi). Çc mËt ®é tÝch luü N1 vμ N2 còng ®−îc lÊy tõ viÖc gi¶i ph−¬ng tr×nh tèc
®é (Rate Equation). Ph−¬ng tr×nh tèc ®é nμy ®èi víi tr¹ng th¸i siªu bÒn gåm cã çc thμnh
phÇn hÊp thô ¸nh s¸ng b¬m, bøc x¹ kÝch thÝch vμ bøc x¹ tù ph¸t SE (Spontaneous
Emission), vμ cã thÓ viÕt nh− sau:
dN 2 Ppσ a , p N 1 Psσ e , s N 2 N 2
= − − (8-17)
dt Ahν p Ahν s τ sp
trong ®ã Pp/A vμ Ps/A t−¬ng øng lμ çc c−êng ®é b¬m vμ c−êng ®é tÝn hiÖu, hνp vμ hνs lμ
çc n¨ng l−îng photon b¬m vμ tÝn hiÖu, vμ τsp lμ thêi gian trÔ tù ph¸t. Tõ biÓu thøc (8-17)
ta thÊy r»ng bÊt kú mét sù thay ®æi nμo ë møc trªn N2 còng lμ do cã sù thay ®æi çc gi¸ trÞ
t−¬ng ®èi cña hÊp thô b¬m, bøc x¹ kÝch thÝch hoÆc bøc x¹ tù ph¸t SE.
Møc nghÞch ®¶o trung b×nh ®−îc thiÕt lËp b»ng çc møc b¬m vμ tÝn hiÖu. §é khuÕch ®¹i
sÏ phô thuéc vμo c«ng suÊt b¬m, ®©y lμ mét h×nh ¶nh cã ý nghÜa ®èi víi çc EDF kh¸c
nhau. Còng tõ ph−¬ng tr×nh (8-16), khÈu ®é sè cña sîi mμ t¨ng sÏ lμm t¨ng hÖ sè giam Γs,
®iÒu nμy sÏ cho phÐp c¶i thiÖn ®é khuÕch ®¹i tÝn hiÖu nhá. §ã còng lμ lý do t¹i sao khÈu
®é sè cña EDF cÇn ph¶i cao h¬n. Çc gi¸ trÞ khÈu ®é sè cña EDF th−êng lμ tõ 0,2 ®Õn 0,4.
• KhuÕch ®¹i tÝn hiÖu nhá
KhuyÕn nghÞ G.661 cña ITU-T ®· x¸c ®Þnh ®é khuÕch ®¹i tÝn hiÖu nhá lμ ®é khuÕch ®¹i
cña bé khuÕch ®¹i khi nã ho¹t ®éng trong chÕ ®é tuyÕn tÝnh, n¬i mμ nã hoμn toμn kh«ng
phô thuéc vμo c«ng suÊt quang tÝn hiÖu ®Çu vμo t¹i møc c«ng suÊt quang tÝn hiÖu vμ b¬m
®· cho [76]. §iÒu nμy ®−îc hiÓu lμ vïng tÝn hiÖu nhá t−¬ng øng víi çc møc c«ng suÊt
vò v¨n san 333

®Çu vμo, n¬i mμ sù khuÕch ®¹i tÝn hiÖu kh«ng lμm gi¶m ®é khuÕch ®¹i cña bé khuÕch ®¹i
quang. §Ó x¸c ®Þnh vïng khuÕch ®¹i tÝn hiÖu nhá, ng−êi ta th−êng x¸c ®Þnh b»ng nhiÔu
®Çu vμo hiÖu dông Pn,eff cña bé khuÕch ®¹i nh− sau [80]:
Pn,eff = 2hνBo ~ 30 nW/nm ®èi víi λ = 1550nm (8-18)
ë ®©y hν lμ n¨ng l−îng photon vμ Bo lμ b¨ng tÇn quang cña bé khuÕch ®¹i quang. NhiÔu
®Çu vμo hiÖu dông ®−îc khuÕch ®¹i lªn nhê ®é khuÕch ®¹i vμ ta sÏ thu ®−îc c«ng suÊt
nhiÔu ®Çu ra cña bé khuÕch ®¹i.
V× c«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu vμo lμ lín ®¸ng kÓ so víi c«ng suÊt nhiÔu ®Çu vμo, cho nªn nã
cã vai trß lín trong viÖc x¸c ®Þnh møc nghÞch ®¶o N2. Khi cã bÊt kú mét sù biÕn ®æi cña
N2 x¶y ra còng dÉn tíi thay ®æi ®é khuÕch ®¹i. Chõng nμo c«ng suÊt ®Çu vμo mμ nhá so
víi Pn,eff, th× ¶nh h−ëng cña nã trªn bé khuÕch ®¹i sÏ kh«ng ®¸ng kÓ, vμ bé khuÕch ®¹i sÏ
ho¹t ®éng trong vïng tÝn hiÖu nhá. §é khuÕch ®¹i cña bé khuÕch ®¹i ®−îc thÓ hiÖn ë h×nh
8.16 lμ kÕt qu¶ tÝnh to¸n cña chóng t«i nh»m t×m ra tÝnh phô thuéc cña ®é khuÕch ®¹i vμo
c«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu vμo [37].
35
Pp=20mW
30 Pp=25mW
Pp=30mW
25 Pp=35mW
§é khuÕch ®¹i thùc (dB)
20
15
10
0
-45 -40 -35 -30 -25 -20 -15 -10 -5 0
C«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu vμo (dBm)
H×nh 8.16. §é khuÕch ®¹i cña EDFA phô thuéc vμo c«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu vμo
®èi víi bèn c«ng suÊt b¬m kh¸c nhau.
Trong tÝnh to¸n nμy, EDFA ®−îc b¬m t¹i 1480 nm víi bèn møc c«ng suÊt b¬m kh¸c
nhau, ®é dμi sîi lμ 30 m, vμ ®é khuÕch ®¹i ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau:
Go
G= (8-19)
1 + Psig / Psat
trong ®ã Psig lμ c«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu vμo bé khuÕch ®¹i, Psat lμ c«ng suÊt b·o hoμ, vμ Go
lμ ®é khuÕch ®¹i tÝn hiÖu nhá. Çc ®−êng cong nμy cã thÓ gióp ta x¸c ®Þnh ph©n biÖt ®−îc
vïng c«ng suÊt ®Çu vμo tÝn hiÖu nhá.
• KhuÕch ®¹i b·o hoμ
§Æc tÝnh khuÕch ®¹i b·o hoμ cña EDFA lμ mét tham sè quan träng. C«ng suÊt tÝn hiÖu
®Çu ra thu ®−îc ë ®Çu ra bé khuÕch ®¹i quang lμ mét gi¸ trÞ ®Æc biÖt hÊp dÉn v× nã cã liªn
vò v¨n san 334

quan tíi çc cù ly truyÒn dÉn vμ cù ly kho¶ng lÆp cña çc hÖ thèng truyÒn dÉn dμi, vμ nã
lμm t¨ng sè çc cöa ®Çu ra trong cÊu h×nh ph©n bè sîi quang. EDFA th−êng ho¹t ®éng ë
çc møc tÝn hiÖu ®Çu vμo ®ñ lín ®Ó t¹o ra sù b·o hoμ khuÕch ®¹i. Sù b·o hoμ ®é khuÕch
®¹i ®−îc xem nh− lμ sù gi¶m khuÕch ®¹i trong lóc c«ng suÊt tÝn hiÖu t¨ng nh− ®· thÓ hiÖn
ë h×nh 8.16. §é khuÕch ®¹i cña bé khuÕch ®¹i quang cã thÓ ®−îc viÕt d−íi d¹ng Èn nh−
mét hμm sè cña tû sè c«ng suÊt quang ®Çu ra Pout víi c«ng suÊt b·o hoμ Psat [92] nh− sau:
⎡ P ⎤ ⎡ G − 1 Pout ⎤
G = Go exp ⎢(1 − G ) in ⎥ = Go exp ⎢− ⎥ (8-20)
⎣ PSat ⎦ ⎣ G PSat ⎦
ë ®©y G0 lμ ®é khuÕch ®¹i tÝn hiÖu nhá nh− ®· ®Ò cËp ë trªn. C«ng suÊt b·o hoμ PSat t¹i
b−íc sãng x¸c ®Þnh lμ c«ng suÊt ®−îc yªu cÇu ®Ó nghÞch ®¶o mét líp (l¸t c¾t) cña sîi pha
t¹p Erbium ®ñ ®Ó thu ®−îc sù truyÒn th«ng tÝn hiÖu quang, hoÆc nãi mét çch kh¸c lμ ®ñ
®Ó cho ®é khuÕch ®¹i b»ng kh«ng. C«ng suÊt b·o hoμ ®−îc viÕt lμ:
Ahν
PSat = (8-21)
σ aτ sp
ë ®©y A lμ diÖn tÝch tr−êng mode, vμ τSP ~ 10 ms lμ thêi gian sèng (tuæi thä) cña ion tù
ph¸t ë tr¹ng th¸i siªu bÒn. C«ng suÊt b·o hoμ cã thÓ ®−îc thay ®æi b»ng viÖc t¨ng diÖn
tÝch tr−êng mode A cña sîi. H×nh 8.17 thÓ hiÖn ®é khuÕch ®¹i tÝn hiÖu ®−îc vÏ nh− mét
hμm sè cña c«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu ra víi çc c«ng suÊt ë n¬i mμ ®é khuÕch ®¹i gi¶m ®i 3
dB so víi gi¸ trÞ ch−a b·o hoμ. §iÓm nÐn khuÕch ®¹i 3 dB lμ mét h×nh ¶nh cã ý nghÜa m«
t¶ ®−îc kh¶ n¨ng c«ng suÊt ®Çu ra cña bé khuÕch ®¹i quang. §©y lμ c«ng suÊt ®Çu ra mμ
t¹i ®ã ®é khuÕch ®¹i cña bé khuÕch ®¹i gi¶m ®i 50% gi¸ trÞ tÝn hiÖu nhá cña nã. Còng
trong h×nh 8.17, c«ng suÊt ®Çu ra b·o hoμ sÏ t¨ng cïng víi sù t¨ng cña c«ng suÊt b¬m ®−a
vμo [82,93]:
35 A
B
30
C
25
Sîi: Silica pha Ge/Al/Er
B−íc sãng tÝn hiÖu: 1531 nm
D
20
15 C«ng suÊt b¬m §é dμi EDF KhuÕch ®¹i Max. Psat

(mW) (m) (dB) (dBm)
10 A 53,6 47,5 37,1 11,3
B 39,0 43,0 33,6 10,3
5 C 24,5 40,0 30,4 7,8
D 11,3 39,5 25,2 2,5
0
-15 -10 -5 0 +5 +10 +15
C«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu ra (dBm)
H×nh 8.17. KhuÕch ®¹i tÝn hiÖu nh− lμ mét hμm sè cña c«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu ra
víi çc c«ng suÊt b¬m kh¸c nhau.
vò v¨n san 335

Çc ®Æc tÝnh b·o hoμ sÏ phô thuéc vμo cÊu h×nh b¬m vμ ®é dμi cña sîi EDF nh− ®−îc
m« t¶ ë h×nh 8.18 [94]. Trong tr−êng hîp nμy, hiÖu suÊt biÕn ®æi c«ng suÊt PCE ®−îc diÔn
gi¶i nh− mét hμm cña sè cña ®é dμi EDF ®èi víi çc cÊu h×nh b¬m ng−îc vμ b¬m su«i.
Trong h×nh nμy, chóng ta cã thÓ thu ®−îc kÕt qu¶ quan träng lμ: b¬m ng−îc sÏ thu ®−îc
PCE cao nhÊt víi mäi ®é dμi EDF. Nh− vËy, b¬m ng−îc cã thÓ ®−îc ¸p dông cho ®é dμi
EDF tèi −u khi x©y dùng thiÕt bÞ khuÕch ®¹i c«ng suÊt BA (Booster Amplifier) ®Ó ®¹t
®−îc c«ng suÊt ®Çu ra cao. H¬n thÕ n÷a, nh− ®· ®Ò cËp ë trªn r»ng b¬m 1480nm lμ cã
hiÖu qu¶ nhÊt trong çc b¨ng b¬m v× EPCmax cã thÓ ®¹t 95,5%. Trong khi çc kÕt qu¶ thùc
nghiÖm ®−îc ®iÒu tra chØ ra r»ng PCE vμo kho¶ng 80% ®èi víi b¬m 1480nm vμ PCE ®o
®−îc cao nhÊt lμ 56% cho b¬m 980nm.
60 C«ng suÊt b¬m (mW)

HiÖu suÊt biÐn ®æi c«ng suÊt (%)
50
100
40 50
100
30
50
20 C«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu vμo: -3 dBm
B−íc sãng b¬m: 0,98 μm
10 B¬m ng−îc
B¬m xu«i
0
0 10 20 30 40 50
§é dμi sîi EDF (m)
H×nh 8.18. HiÖu suÊt biÕn ®æi c«ng suÊt nh− mét hμm cña ®é dμi EDF
víi hai lo¹i cÊu h×nh b¬m.
• §é nghiªng vμ ®é dèc khuÕch ®¹i

Mét trong nh÷ng øng dông quan träng nhÊt cña EDFA trong th«ng tin quang sîi lμ viÖc
sö dông nã trong hÖ thèng ghÐp kªnh quang. Trong çc hÖ thèng ghÐp kªnh theo b−íc
sãng WDM víi cù ly xa, phæ khuÕch ®¹i cña bé khuÕch ®¹i quang ph¶i ®¶m b¶o ph¼ng ®Ó
tr¸nh sù tréi lªn vÒ c«ng suÊt cña mét kªnh nμo ®ã. Sù thay ®æi hoÆc nghiªng trong phæ
khuÕch ®¹i x¶y ra khi çc kªnh b−íc sãng ®−îc ghÐp xen vμo hay rÏ bít ®i vμ diÒu nμy sÏ
lμm gi¶m ®Æc tÝnh cña hÖ thèng th«ng tin cã cù ly dμi. ë ®©y, sù nghiªng ®é khuÕch ®¹i
®−îc x¸c ®Þnh nh− lμ tû sè cña sù biÕn ®æi khuÕch ®¹i t¹i b−íc sãng ®o ®−îc víi sù thay
®æi khuÕch ®¹i t¹i b−íc sãng chuÈn, n¬i mμ çc thay ®æi khuÕch ®¹i ®−îc t¹o ra do cã sù
biÕn ®æi ë ®iÒu kiÖn ®Çu vμo. §èi víi bé khuÕch ®¹i cã phæ ®−îc gi·n ®ång nhÊt, ®é
nghiªng khuÕch ®¹i kh«ng thay ®æi víi c«ng suÊt ®Çu vμo. Khi ®é nghiªng khuÕch ®¹i
vò v¨n san 336

®−îc ®Æc tr−ng cho mét tËp hîp çc ®iÒu kiÖn ®Çu vμo, nã cã thÓ ®−îc ¸p dông ®Ó dù b¸o
®é nghiªng khuÕch ®¹i ®èi víi çc ®iÒu kiÖn ®Çu vμo kh¸c.
Ngoμi ®é nghiªng khuÕch ®¹i, mét kh¸i niÖm kh¸c n÷a còng ®−îc quan t©m ë ®©y lμ ®é
dèc khuÕch ®¹i. §é dèc khuÕch ®¹i lμ tham sè quan träng vμ cÇn ph¶i ph©n biÖt gi÷a ®é
dèc khuÕch ®¹i tÜnh vμ ®é dèc khuÕch ®¹i ®éng, nh− m« t¶ ë h×nh 8.19. Cã nh÷ng ®iÓm
kh¸c nhau gi÷a ®é dèc tÜnh vμ ®éng bëi v× cã sù thay ®æi vÒ møc nghÞch ®¶o tÝch luü
trong bé khuÕch ®¹i ph¸t sinh tõ sù thay ®æi b−íc sãng cña tÝn hiÖu ®Çu vμo b·o hoμ
m¹nh. §é dèc khuÕch ®¹i tÜnh ms ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau:
G s (λ 0 + Δλ ) − G s (λ 0 − Δλ )
m s (λ 0 ) = (8-22)
2Δλ
ë ®©y Gs (λ0 ± Δλ) lμ ®é khuÕch ®¹i t¹i b−íc sãng tÝn hiÖu b·o hoμ do b−íc sãng tÝn hiÖu
b·o hoμ bÞ ®iÒu chØnh ®i (λ0 ± Δλ).
§é dèc khuÕch ®¹i ®éng

§é khuÕch ®¹i
§é dèc khuÕch ®¹i tÜnh
λ
λ0 B−íc sãng
H×nh 8.19. Minh ho¹ cho ®é dèc khuÕch ®¹i tÜnh vμ ®éng.
§é dèc khuÕch ®¹i ®éng md ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau:

G p (λ 0 + Δλ ) − G p (λ 0 − Δλ )
md (λ 0 ) = (8-23)
2Δλ
ë ®©y Gp (λ0 ± Δλ) lμ ®é khuÕch ®¹i cña cùc dß tÝn hiÖu nhá t¹i b−íc sãng (λ0 ±Δλ). Cùc
dß lμ ®Ó ®Æc tr−ng cho ®é dèc khuÕch ®¹i ®éng, nã cã thÓ lμ mét laser cã kh¶ n¨ng ®iÒu
chØnh b−íc sãng liªn tôc ®Ó cho ra c«ng suÊt ®Çu ra thÊp, hoÆc nguån ph¸t quang b¨ng
réng ch¼ng h¹n nh− EELED.
8.3.2.3 Phæ khuÕch ®¹i cña EDFA
Phæ khuÕch ®¹i cña EDFA lμ tham sè quan träng v× b¨ng tÇn khuÕch ®¹i lμ mét tham sè
träng yÕu ®Ó x¸c ®Þnh b¨ng truyÒn dÉn. §Æc tÝnh nμy ®· ®−îc nghiªn cøu víi çc sîi EDF
kh¸c nhau theo gãc ®é më réng b¨ng tÇn cña çc EDFA. Trong çc kÕt qu¶ thÝ nghiÖm
thu ®−îc, b»ng çch pha t¹p Al vμ (hoÆc) P trong lâi cña sîi thuû tinh pha Er3+ sÏ cã t¸c
vò v¨n san 337

dông më réng phæ khuÕch ®¹i. GÇn ®©y, ng−êi ta còng t×m thÊy r»ng pha t¹p Al cã thÓ thu
®−îc møc khuÕch ®¹i rÊt cao trong mét mÆt ph¼ng tr¶i trong vïng b−íc sãng 1540nm ®Õn
1560nm. B»ng çch thay ®æi vËt liÖu chñ trong sîi tõ thuû tinh silica sang thuû tinh
Fluoride gèc ZrF4 vμ thuû tinh Fluorophospate còng høa hÑn më réng vμ lμm ph¼ng ®−îc
b¨ng tÇn khuÕch ®¹i. §Æc biÖt sîi EDF gèc Fluoride cho ra ®−îc vïng khuÕch ®¹i ph¼ng
trong d¶i b−íc sãng tõ 1530 nm ®Õn 1560nm.
H×nh 8.14 ®· thÓ hiÖn çc phæ khuÕch ®¹i tiªu biÓu cña sîi thuû tinh pha t¹p Ge/Er vμ
pha t¹p Al/P/Er. Phæ cña sîi pha t¹p Ge/Er cã mÆt c¾t gåm hai ®Ønh t¹i 1536 nm vμ 1552
nm. Trong khi ®ã phæ khuÕch ®¹i cña sîi pha Al/P/Er cã mét vïng khuÕch ®¹i réng n»m
trong kho¶ng 1545 nm ®Õn 1560 nm mÆc dï nã cã mét ®Ønh khuÕch ®¹i nh« lªn t¹i vïng
xung quanh 1530nm. Ngoμi ra, phæ khuÕch ®¹i cña EDFA cã thÓ ®−îc dÞch tíi vïng b−íc
sãng dμi h¬n khi sö dông ®é dμi EDF lμ t−¬ng ®èi dμi [95]. Khi t¨ng ®é dμi EDF, phæ
khuÕch ®¹i cã thÓ thu ®−îc trong kho¶ng b−íc sãng tõ 1570 nm ®Õn 1620 nm. T¹i vïng
b−íc sãng cao h¬n 1620 nm, khuÕch ®¹i tÝn hiÖu sÏ gi¶m do qu¸ tr×nh ESA (dÞch chuyÓn
tõ 4I13/2 tíi 4I9/2) vμ giíi h¹n trªn cña phæ khuÕch ®¹i ®−îc quyÕt ®Þnh bëi ESA nμy.
20 20
§Çu ra ®−îc
10 10 khuÕch ®¹i
C«ng suÊt quang ®Çu ra (dBm)
3 dB G
C«ng suÊt quang ®Çu ra (dBm)
0 0
-10 -10 TÝn hiÖu

®Çu vμo
-20 -20
-30 -30
B¨ng tÇn
-40 ASE
-40
-50 -50
-60 -60
1475 1550 1625 1475 1550 1625
a) Phæ ®Çu ra mμ kh«ng cã tÝn hiÖu ®Çu vμo b) Phæ ®Çu ra cã tÝn hiÖu ®Çu vμo
H×nh 8.20. Phæ ®Çu ra quang tiªu biÓu cña EDFA mμ kh«ng cã vμ cã tÝn hiÖu ®Çu vμo.
Th«ng th−êng th× phæ khuÕch ®¹i ®−îc ®o b»ng viÖc quÐt b−íc sãng tÝn hiÖu víi mét
nguån tÝn hiÖu ®¬n. Tuy nhiªn, phæ ®−îc thay ®æi khi c«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu vμo ®−îc
thay ®æi. Phæ trë nªn ph¼ng khi c«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu vμo lμ cao. Møc c«ng suÊt tÝn hiÖu
®Çu vμo lμ mét tham sè quan träng vμ phæ th−êng ®−îc ®o d−íi çc ®iÒu kiÖn tÝn hiÖu
nhá. §Çu ra quang cña EDFA phô thuéc vμo b−íc sãng v× ®é khuÕch ®¹i thay ®æi theo çc
®Æc tÝnh b−íc sãng cña sîi pha t¹p Erbium EDF. H×nh 8.20a) vμ 8.20b) m« t¶ phæ ®Çu ra
tiªu biÓu cña mét EDFA t−¬ng øng cho çc tr−êng hîp kh«ng cã vμ cã tÝn hiÖu ®Çu vμo.
Khi kh«ng cã tÝn hiÖu ®Çu vμo, chØ cã bøc x¹ tù ph¸t ®−îc khuÕch ®¹i ASE. B¨ng tÇn bøc
vò v¨n san 338

x¹ tù ph¸t ®−îc x¸c ®Þnh t¹i gi¸ trÞ c«ng suÊt ë vai cña phæ gi¶m ®i 3 dB. Tuy nhiªn, viÖc
x¸c ®Þnh nμy kh«ng ®−îc chØ ra trªn çc thiÕt bÞ ®o tiªu biÓu nh− lμ m¸y ph©n tÝch phæ
quang OSA (Optical Spectrum Aralyzer). Nh− vËy gi¸ trÞ nμy chØ ®−îc chØ ra nh− lμ mét
gi¸ trÞ tiªu biÓu mμ kh«ng cã çc gi¸ trÞ nhá nhÊt hay lín nhÊt.
8.3.3 NhiÔu trong bé khuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium
NhiÔu cã liªn quan ®Õn tÝn hiÖu ®−îc khuÕch ®¹i quang lμ mét chñ ®Ò quan träng trong
hÖ thèng th«ng tin quang. Çc ®Æc tÝnh nhiÔu thÓ hiÖn lμ mét tham sè mÊu chèt mμ nã x¸c
®Þnh ®Æc tÝnh trªn toμn bé hÖ thèng nh− cù ly truyÒn dÉn vμ tèc ®é bit lín nhÊt. Çc ®Æc
tÝnh nhiÔu ®· ®−îc giíi thiÖu trong mét sè tμi liÖu, nh−ng ch−a thËt minh b¹ch. Trong
phÇn nμy, ®Ó dÔ hiÓu chóng ta sÏ ph©n tÝch nhiÔu theo ph©n cÊp çc thuéc tÝnh ®Æc tr−ng.
Nh×n chung, hai phÇn sÏ ®−îc th¶o luËn lμ nhiÔu quang (hay cßn gäi lμ nhiÔu tr−êng
quang), vμ nhiÔu c−êng ®é (hay cßn gäi lμ nhiÔu dßng photo).
NhiÔu quang ¸m chØ ®Õn phæ nhiÔu quang ®−îc ®o b»ng m¸y ph©n tÝch phæ quang OSA
(Optical Spectrum Analyzer) cã bé läc hiÖu chØnh (nh− çch tö), lo¹i nhiÔu nμy th−êng
®−îc ®Æc tr−ng trªn cöa sæ phæ EDFA.
NhiÔu c−êng ®é muèn nãi vÒ sù th¨ng gi¸ng vÒ c«ng suÊt hoÆc dßng cã liªn quan ®Õn
tÝn hiÖu quang. Lo¹i nhiÔu nμy cã b¨ng tÇn tiªu biÓu tíi hμng chôc GHz. Phæ nhiÔu c−êng
®é ¸m chØ phæ c«ng suÊt cña c−êng ®é quang tr−íc khi t¸ch sãng.
8.3.3.1 NhiÔu quang trong bé khuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium
NhiÔu quang lμ tham sè quan träng nhÊt liªn quan tíi çc ®Æc tÝnh nhiÔu trong çc hÖ
thèng cã khuÕch ®¹i quang. §é khuÕch ®¹i G ®· ®−îc th¶o luËn, nh−ng bªn c¹nh ®ã lu«n
lu«n tån t¹i nhiÔu. V× thÕ, sÏ kh«ng bao giê cã bé khuÕch ®¹i quang lý t−ëng, ®iÒu ®ã cã
nghÜa lμ sÏ kh«ng tån t¹i bé khuÕch ®¹i mμ kh«ng cã nhiÔu, vμ mét yÕu tè kiªn ®Þnh v¾ng
mÆt ph¶i ®−îc ®Òn bï b»ng mét nguån nhiÔu nμo ®ã.
Ngay tõ ®Çu cña ch−¬ng nμy, ta ®· th¶o luËn vÒ çc ion Erbium trong sîi EDF cña
EDFA. Çc photon ®−îc bøc x¹ tù ph¸t cã h−íng vμ pha ngÉu nhiªn. Mét sè çc photon
bøc x¹ tù ph¸t ®−îc gi÷ l¹i ë çc mode cña sîi quang. V× çc photon ®−îc gi÷ l¹i nμy lan
truyÒn däc theo bªn trong cña sîi, chóng l¹i ®−îc khuÕch ®¹i, qu¸ tr×nh nμy sÏ t¹o ra bøc
x¹ tù ph¸t ®−îc khuÕch ®¹i ASE (Amplified Spontaneous Emission). §Ó x¸c ®Þnh ®−îc
thμnh phÇn nhiÔu nhá nhÊt cña bé khuÕch ®¹i vμ tÝnh kh«ng ch¾c ch¾n vÒ tÝn hiÖu ®Çu ra
tho¶ m·n nguyªn lý Heisenberg, c«ng suÊt nhiÔu tèi thiÓu t¹i ®Çu ra bé khuÕch ®¹i Psp,min
®−îc t×m ra nh− sau:
Psp , min = hν (G − 1) B (8-24)
ë ®©y b¨ng tÇn B lμ mét nöa toμn bé b¨ng tÇn Bo cña bé khuÕch ®¹i quang. Ta gi¶ thiÕt
r»ng tÝnh kh«ng ch¾c ch¾n cña bé khuÕch ®¹i tån t¹i lμ do qu¸ tr×nh nhiÔu tr¾ng, ®é
khuÕch ®¹i G, vμ tÝn hiÖu lμ lín, c«ng suÊt nhiÔu ®Çu ra bé khuÕch ®¹i cã thÓ ®¹t ®−îc nhá
nhÊt sÏ t−¬ng øng víi sù khuÕch ®¹i cña mét photon trong b¨ng tÇn B, mét nöa cña b¨ng
tÇn bé khuÕch ®¹i Bo.
vò v¨n san 339

Tõ biÓu thøc (8-24), cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc c«ng suÊt ASE tæng PASE ®−îc lÊy trªn toμn
bé çc mode mμ sîi quang ®−a ra trong b¨ng tÇn Bo ®−îc viÕt nh− lμ:
PASE = mt N sp hν (G − 1) Bo (8-25)
ë ®©y mt lμ sè çc mode lan truyÒn (mode ngang) cña qu¸ tr×nh ph©n cùc, PSP = NSPhν(G-
1)Bo ®−îc gäi lμ c«ng suÊt bøc x¹ tù ph¸t cña bé khuÕch ®¹i quang. Trong çc bé khuÕch
®¹i quang sîi thùc tÕ (tiªu biÓu lμ EDFA), tiªu biÓu th−êng cã 2 mode lan truyÒn ph©n cùc
trong bøc x¹ tù ph¸t [78,80,96], vμ c«ng suÊt ASE tæng lμ:
PASE = 2 N sp hν (G − 1) Bo (8-26)
ë ®©y hν lμ n¨ng l−îng photon, G lμ ®é khuÕch ®¹i cña bé khuÕch ®¹i quang sîi.
HÖ sè bøc x¹ tù ph¸t Nsp ®−îc viÕt nh− sau:
σ e N2
N SP = (8-27)
σ e N 2 − σ a N1
trong biÓu thøc nμy th× σe, σa, N1 vμ N2 ®· ®−îc giíi thiÖu ë phÇn 8.3.2. §Ó cho ®¬n gi¶n,
ta gäi a = σeN2 vμ b = σaN1 lμ çc hμm sè cña z (v× N2 vμ N1 lμ hμm cña trôc z h−íng däc
theo sîi). Ta còng gi¶ thiÕt r»ng çc hÖ sè a vμ b lμ çc h»ng sè víi ®é dμi bé khuÕch ®¹i,
tøc lμ ë trong m«i tr−êng b¬m ®ång d¹ng, biÓu thøc (8-27) cã thÓ ®−îc viÕt cho hÖ sè bøc
x¹ tù ph¸t cña bé khuÕch ®¹i quang nh− nh− sau:
a ηN 2
N sp = = (8-28)
a − b ηN 2 − N 1
ë ®©y η = σe/σa . Tõ hÖ sè bøc x¹ tù ph¸t Nsp, nhiÔu cña bé khuÕch ®¹i quang N(z), mμ nã
xuÊt hiÖn trong khi kh«ng cã tÝn hiÖu ®Çu vμo, ®−îc cho nh− sau:
a ηN 2
N (z ) = (G − 1) = (G − 1) (8-29)
a−b ηN 2 − N 1
víi G = G(z) = exp[(a-b)z]. KÕt qu¶ quan träng tõ biÓu thøc (8-29) chØ ra r»ng, t¹i ®é
khuÕch ®¹i cao (G >>1) th× sè photon ®Çu ra ASE trung b×nh sÏ t−¬ng øng víi sù khuÕch
®¹i cña çc photon Nsp, mμ nã thÓ hiÖn mét nhiÔu ®Çu vμo t−¬ng ®−¬ng.
Trong tr−êng hîp nghÞch ®¶o tÝch luü (m«i t−êng) lμ ©m, tøc lμ ηN2 - N1 < 0, khuÕch
®¹i G sÏ nhá h¬n 1 vμ Nsp lμ ©m nh−ng c«ng suÊt nhiÔu ë biÓu thøc (8-25) lu«n d−¬ng vμ
b»ng Psp = ⏐Nsp⏐(G-1).
Trong tr−êng hîp ë møc ng−ìng cña nghÞch ®¶o m«i tr−êng, tøc lμ ηN2 - N1 = 0, th×
Nsp kh«ng x¸c ®Þnh, nh−ng c«ng suÊt nhiÔu l¹i ®−îc x¸c ®Þnh vμ b»ng Psp = ηN2L. Trong
tr−êng hîp nghÞch ®¶o m«i tr−êng lμ d−¬ng, tøc lμ ηN2 - N1 > 0, ta cã Nsp > 1.
Tr−êng hîp nghÞch ®¶o m«i tr−êng hoμn toμn, khi mμ toμn bé çc nguyªn tö ë tr¹ng
th¸i kÝch thÝch, tøc lμ N1 = 0, th× hÖ sè bøc x¹ tù ph¸t Nsp tiÕn tíi gi¸ trÞ nhá nhÊt cña nã lμ
vò v¨n san 340

b»ng 1. Trong tr−êng hîp nμy, c«ng suÊt nhiÔu ®Çu ra gi¶m tíi gi¸ trÞ nhiÔu l−îng tö ®−îc
khuÕch ®¹i PN,min = hν(G-1)B mμ ®· t×m thÊy ë trªn. Nh− vËy, ta cã thÓ nãi r»ng nhiÔu ®Çu
ra bé khuÕch ®¹i quang nhá nhÊt thu ®−îc khi ®¹t ®−îc nghÞch ®¶o tÝch luü hoμn toμn
trong m«i tr−êng khuÕch ®¹i. §©y lμ kÕt luËn quan träng ®Ó ®iÒu tra çc ®Æc tÝnh nhiÔu
trong tÝnh thèng kª photon.
Trong thùc tÕ, hÖ sè bøc x¹ tù ph¸t Nsp lμ mét sù x¸c ®Þnh chÊt l−îng ®èi víi nghÞch
®¶o tÝch luü cña bé khuÕch ®¹i. Gi¸ trÞ Nsp gÇn b»ng 1 lμ gi¸ trÞ thÊp nhÊt cã thÓ thu ®−îc.
Gi¸ trÞ nμy cã thÓ ®¹t ®−îc khi b¬m m¹nh ë vïng b−íc sãng 980 nm, (th−êng th× Nsp =1 ÷
4). Nã t−¬ng øng víi nghÞch ®¶o gÇn nh− hoμn toμn (N1~ 0) trong bé khuÕch ®¹i. NghÞch
®¶o hoμn toμn, n¬i mμ N2 = N1 sÏ t¹o ra hÖ sè nhiÔu quang thÊp nhÊt.
Sù tr«i c«ng suÊt b¬m däc theo sîi pha t¹p Erbium sÏ t¹o ra nghÞch ®¶o N2 còng thay
®æi. Tõ ph−¬ng tr×nh (8-26), hÖ sè bøc x¹ tù ph¸t phô thuéc vμo N2 vμ nã sÏ thay ®æi theo
chiÒu dμi cña sîi pha t¹p. Khi sö dông b−íc sãng b¬m lμ 1480 nm, nghÞch ®¶o hoμn toμn
lμ kh«ng thÓ x¶y ra v× b¬m vμ tÝn hiÖu lμ cïng chung tr¹ng th¸i nÒn vμ kÝch thÝch. Çc
photon kh«ng chØ ®−îc hÊp thô mμ cßn tham gia vμo qu¸ tr×nh bøc x¹ kÝch thÝch, v× phÇn
tiÕt diÖn bøc x¹ lμ kh«ng b»ng kh«ng t¹i b−íc sãng nμy. V× thÕ sÏ kh«ng cã bÊt kú mét bé
khuÕch ®¹i nμo cã nghÞch ®¶o hoμn toμn trong tr−êng hîp nμy, vμ bé khuÕch ®¹i quang
sîi ®−îc b¬m víi b−íc sãng 1480 nm lμ bé khuÕch ®¹i cã hÖ sè bøc x¹ tù ph¸t Nsp cao
h¬n. §iÒu nμy lμm t¨ng trùc tiÕp hÖ sè nhiÔu trong bé khuÕch ®¹i [87,97], vμ Nsp cã thÓ
®−îc gäi lμ hÖ sè nhiÔu tù ph¸t. Th−êng th× Nsp ®−îc x¸c ®Þnh nh− lμ mét gi¸ trÞ hiÖu
dông hoÆc tÝch ph©n cho bé khuÕch ®¹i quang sîi. Çc gi¸ trÞ hiÖu dông cña Nsp tiªu biÓu
lμ tõ 1 ®Õn 4, vμ gi¸ trÞ b»ng 1 cã thÓ thu ®−îc khi sö dông b−íc sãng b¬m ë vïng 980
nm. Trong qu¸ tr×nh tÝnh to¸n hÖ sè nhiÔu, nhiÒu khi cã thÓ sö dông mËt ®é phæ ASE (cã
®¬n vÞ lμ W/Hz) trong ®iÒu kiÖn ®¬n ph©n cùc lμ:
S sp ≈ N sp hν (G − 1) (8-30)
Khi ®é khuÕch ®¹i cña bé khuÕch ®¹i lμ ®ñ lín th× ASE trë lªn lín ®¸ng kÓ. §iÒu nμy
t¹o ra sù b·o hoμ khuÕch ®¹i do ASE g©y ra. V× vËy, çc EDFA cã thÓ ®−îc sö dông nh−
çc nguån nhiÔu trong mét sè çc øng dông kh¸c.
8.3.3.2 NhiÔu c−êng ®é trong bé khuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium
Nh− chóng ta ®· th¶o luËn vÒ bé thu quang ë ch−¬ng-4, c−êng ®é ¸nh s¸ng ®Õn bé t¸ch
sãng quang ®−îc biÕn ®æi thμnh dßng ®iÖn. Dßng photo ban ®Çu Iph(t) sÏ ®−îc ph¸t ra
trong bé t¸ch sãng quang khi cã mét c«ng suÊt quang P(t) tõ nguån ph¸t ®i tíi nh− sau:
ηe
I ph (t ) = RP(t ) = P(t ) (8-31)
hν
ë ®©y hiÖu suÊt l−îng tö η cña bé t¸ch sãng quang trong bé thu quang cã gi¸ trÞ b»ng tõ
0,4 ®Õn 0,95. Chóng ta gäi e = q = 1,602 × 10-19 coul lμ ®iÖn tÝch ®iÖn tö. N¨ng l−îng
photon hν b»ng kho¶ng 1,283 × 10-19 J t¹i b−íc sãng 1,55 μm.
vò v¨n san 341

Ngoμi c«ng suÊt quang trung b×nh, nhiÔu c−êng ®é còng suÊt hiÖn. V× bé khuÕch ®¹i
quang lu«n cã hÖ sè bøc x¹ tù ph¸t Nsp, hÖ sè nμy g©y ¶nh h−ëng tíi çc ®Æc tÝnh nhiÔu
cña bé thu quang. NhiÔu c−êng ®é lμ mét yÕu tè tréi lμm giíi h¹n ®¸ng kÓ n¨ng lùc cña
çc hÖ thèng th«ng tin quang. Bé t¸ch sãng quang biÕn ®æi nhiÔu c−êng ®é trùc tiÕp thμnh
nhiÔu ®iÖn. Bé t¸ch sãng quang kh«ng trùc tiÕp ®¸p øng víi nhiÔu pha, trong khi ®ã nhiÔu
quang (nhiÔu tr−êng quang) cã thÓ cã c¶ nhiÔu biªn ®é vμ nhiÔu pha, vμ nhiÔu pha cã thÓ
®−îc biÕn ®æi thμnh nhiÔu c−êng ®é tõ çc hiÖu øng giao thoa. V× nhiÔu c−êng ®é lμ quan
träng trong viÖc xem xÐt çc hÖ thèng cã khuÕch ®¹i quang, çc lo¹i nhiÔu c−êng ®é
th−êng ®−îc xem xÐt trong hÖ thèng lμ: nhiÔu l−îng tö (nhiÔu b¾n), nhiÔu ph¸ch gi÷a tÝn
hiÖu vμ bøc x¹ tù ph¸t (sau ®©y gäi ®¬n gi¶n lμ nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu- tù ph¸t), nhiÔu
ph¸ch gi÷a bøc x¹ tù ph¸t víi bøc x¹ tù ph¸t (sau ®©y gäi ®¬n gi¶n lμ nhiÔu ph¸ch tù
ph¸t-tù ph¸t).
a) NhiÔu l−îng tö
NhiÔu l−îng tö cã nguån gèc ph¸t sinh lμ do tÝnh kh«ng ch¾c ch¾n vÒ thêi gian ®Õn cña
çc ®iÖn tö hoÆc çc photon t¹i bé t¸ch sãng. Khi nhiÔu tréi lμ nhiÔu l−îng tö, nã ®−îc coi
nh− lμ giíi h¹n nhiÔu b¾n hoÆc giíi h¹n l−îng tö. C¶ tÝn hiÖu vμ ASE laser ®Òu tham gia
vμo nhiÔu l−îng tö.
V× sãng quang ®i tíi bé t¸ch sãng bao gåm c¶ tÝn hiÖu vμ nhiÔu, cho nªn c¶ c«ng suÊt
tÝn hiÖu quang vμ c«ng suÊt bøc x¹ tù ph¸t ®−îc khuÕch ®¹i ASE ®Òu ®−îc thu. V× vËy,
nhiÔu l−îng tö trong tr−êng hîp nμy gåm c¶ nhiÔu l−îng tö tõ tÝn hiÖu ®Çu vμo ®−îc
khuÕch ®¹i vμ nhiÔu l−îng tö tõ bøc x¹ tù ph¸t ®−îc khuÕch ®¹i.
b) NhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu-tù ph¸t
NhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu-tù ph¸t lμ do cã sù giao thoa gi÷a tÝn hiÖu quang vμ bøc x¹ tù ph¸t
®−îc khuÕch ®¹i ASE g©y ra dao ®éng c−êng ®é. Ta kh«ng thÓ tr¸nh khái nhiÔu nμy trong
çc hÖ thèng sö dông EDFA vμ nhiÔu nμy lμ nhiÔu tham gia ®Çu tiªn vμo tæng nhiÔu trong
çc hÖ thèng th«ng tin cã khuÕch ®¹i quang. NhiÔu ph¸ch nμy t−¬ng tù nh− ë trong tr−êng
hîp ph¸ch hai tÇn sè trong bé trén heterodyne ®Ó ®−îc ph¸t ra mét tÇn sè kh¸c. Ta h·y
nhí l¹i r»ng, tÝch trén nμy phô thuéc ph©n cùc, nh− vËy tÝn hiÖu sÏ chØ ph¸ch víi çc
thμnh phÇn ASE cïng ph©n cùc víi tÝn hiÖu. V× ASE th−êng lμ kh«ng ph©n cùc cho nªn
chØ cã mét nöa tham gia vμo mËt ®é nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu-tù ph¸t. H×nh 8.21 thÓ hiÖn qu¸
tr×nh ph¸ch nμy. NhiÔu ph¸ch
TÝn hiÖu-tù ph¸t
TÝn hiÖu ®−îc
Phæ quang
khuÕch ®¹i.
ASE
Bo
B−íc sãng
λS λ
H×nh 8.21. NhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu-tù ph¸t gi÷a tÝn hiÖu ®−îc khuÕch ®¹i
vμ çc thμnh phÇn phæ cña ASE.
vò v¨n san 342

c) NhiÔu ph¸ch tù ph¸t-tù ph¸t

NhiÔu ph¸ch tù ph¸t - tù ph¸t lμ ph¸ch gi÷a çc thμnh phÇn phæ kh¸c nhau cña bøc x¹
tù ph¸t SE vμ dÉn ®Õn nhiÔu c−êng ®é. Trong h×nh 8.22, mçi mét cÆp çc thμnh phÇn phæ
ASE ph¸t ra mét "tone" (©m s¾c) ph¸ch c−êng ®é t¹i tÇn sè kh¸c cña nã. V× thÕ mμ toμn
bé phæ ASE sÏ ®ãng gãp vμo nhiÔu ph¸ch c−êng ®é tù ph¸t-tù ph¸t. NÕu nh− ASE lμ
kh«ng ph©n cùc, ASE ë mét trong hai ph©n cùc trùc giao sÏ tham gia vμo tæng nhiÔu
ph¸ch tù ph¸t-tù ph¸t. ë ®©y tæng sè çc cÆp ph¸ch cã thÓ cã sÏ gi¶m ®i khi mμ b¨ng tÇn
quang gi¶m.
NhiÔu ph¸ch tù ph¸t-tù ph¸t

Phæ quang
ASE
B0
B−íc sãng
λ
H×nh 8.22. NhiÔu ph¸ch tù ph¸t-tù ph¸t gi÷a çc thμnh phÇn phæ ASE.
d) NhiÔu ph¶n x¹ (nhiÔu giao thoa nhiÒu luång)

H×nh 8.23 m« t¶ sù thÓ hiÖn cña çc ph¶n x¹ quang trong bé khuÕch ®¹i quang. Qu¸
tr×nh nμy t¹o ra sù biÕn ®æi giao thoa cña nhiÔu pha laser thμnh nhiÔu c−êng ®é. NhiÔu
c−êng ®é nh− vËy sÏ lμm gi¶m tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu SNR t¹i bé thu quang [98]. NhiÔu
®· ®−îc biÕn ®æi ®−îc biÕt nh− lμ nhiÔu giao thoa nhiÒu luång hoÆc MPI (Multipath
Interference) hoÆc cã thÓ ®−îc gäi lμ nhiÔu qu¸ møc.
τ0/2
Gint
Input Output
WDM
Çch ly EDF Çch ly
R1 R2
Laser
b¬m
H×nh 8.23. Sù ph¶n x¹ quang t¹o ra nhiÔu giao thoa nhiÒu luång
trong bé khuÕch ®¹i quang.
vò v¨n san 343

Çc tham sè quan träng x¸c ®Þnh biªn ®é cña MPI lμ çc møc ph¶n x¹, ®é khuÕch ®¹i
quang, ®é réng phæ tÝn hiÖu vμ trÔ thêi gian gi÷a hai ph¶n x¹. Khi sù ph©n cùc cña çc
chïm luång quang bÞ trÔ vμ kh«ng trÔ lμ ®ång bé víi nhau, nã sÏ t¹o ra nhiÔu c−êng ®é
t−¬ng ®èi RIN (Relative Intensity Noise) tåi nhÊt, vμ pha giao thoa trung b×nh gÇn nh− lμ
ë d¹ng bËc hai. §é khuÕch ®¹i quang cã thÓ lμm t¨ng m¹nh çc t¸c ®éng cña çc ph¶n x¹
nhá. Nh−ng nhiÔu ph¶n x¹ cã thÓ ®−îc bá qua nÕu nh− ¸nh s¸ng tÝn hiÖu ®i tíi bé khuÕch
®¹i lμ hoμn toμn kÕt hîp ®Ó cho tham sè nhiÔu ph¶n x¹ nref b»ng kh«ng.
vò v¨n san 344

8.3.3.3 HÖ sè nhiÔu
HÖ sè nhiÔu NF (Noise Figure), hay cßn gäi lμ h×nh ¶nh nhiÔu, cña bé khuÕch ®¹i
quang lμ mét gi¸ trÞ minh ho¹ ®Æc tr−ng cã ý nghÜa x¸c ®Þnh l−îng suy gi¶m tû sè tÝn hiÖu
trªn nhiÔu SNR sau khi qua bé khuÕch ®¹i. HÖ sè nhiÔu mμ lín sÏ bÊt lîi cho ®Æc tÝnh cña
hÖ thèng, nã t¹o ra tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu thu ®−îc kÐm, t¨ng jitter trong çc hÖ thèng
truyÒn dÉn soliton vμ t¨ng tÝch luü ASE däc theo tuyÕn truyÒn dÉn cã nhiÒu bé khuÕch ®¹i
quang sîi m¾c chuçi nèi tiÕp. Çc hiÖu øng cña bøc x¹ tù ph¸t ®−îc khuÕch ®¹i ASE lμ
çc thμnh phÇn chÝnh ®ãng gãp vμo hÖ sè nhiÔu. Trong çc hÖ thèng th«ng tin quang
analog, nhiÔu pha do biÕn ®æi nhiÔu c−êng ®é do çc ph¶n x¹ quang bªn trong còng lμ
yÕu tè chÝnh tham gia vμo hÖ sè nhiÔu.
KhuyÕn nghÞ G.661 ITU-T ®· x¸c ®Þnh r»ng hÖ sè nhiÔu lμ sù suy gi¶m tû sè tÝn hiÖu
trªn nhiÔu do truyÒn tÝn hiÖu giíi h¹n l−îng tö th«ng qua bé khuÕch ®¹i quang sîi OFA,
®−îc tÝnh b»ng decibel (dB). §iÒu nμy cã ý nghÜa r»ng, sù suy gi¶m cña SNR sau khi qua
bé OFA ®−îc x¸c ®Þnh d−íi d¹ng hÖ sè nhiÔu NF. Nh− vËy, hÖ sè nhiÔu ®−îc viÕt nh−
sau:
SNRin
NF = (8-32)
SNRout
Trong tr−êng hîp nμy, hÖ sè nhiÔu ®−îc x¸c ®Þnh t−¬ng øng lμ NF = 10log10 (NF) vμ
®−îc tÝnh lμ dB. Çc SNR ®−îc xem xÐt t¹i ®Çu ra cña bé t¸ch sãng quang lý t−ëng mμ nã
cã kh¶ n¨ng biÕn ®æi tõng photon cña ¸nh s¸ng tíi thμnh dßng ®iÖn (hiÖu suÊt l−îng tö η
= 1). Tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu ®Çu vμo SNRin ®−îc x¸c ®Þnh lμ SNR tõ mét nguån nhiÔu
l−îng tö. NÕu mμ nguån ph¸t quang cã nhiÔu c−êng ®é lín ®−îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh hÖ
sè nhiÔu, th× nhiÔu nguån ®−îc khuÕch ®¹i ph¶i lμ tréi trong thμnh phÇn nhiÔu cña chÝnh
bé khuÕch ®¹i vμ dÉn tíi mét hÖ sè nhiÔu lçi 0 dB, cã nghÜa lμ kh«ng cã sù suy gi¶m vÒ
SNR do bé khuÕch ®¹i quang g©y ra. H×nh 8.24 minh ho¹ quan niÖm vÒ hÖ sè nhiÔu. Tû
sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu SNR ®Çu vμo ®−îc x¸c ®Þnh th«ng qua viÖc sö dông mét nguån ph¸t
lý t−ëng vμ bé thu lý t−ëng. Råi sau ®ã bé khuÕch ®¹i quang ®−îc m¾c xen vμo, vμ råi
SNR ®Çu ra ®−îc x¸c ®Þnh. BiÓu thøc (8-32) sÏ ®−îc dïng ®Ó tÝnh to¸n hÖ sè nhiÔu bé
khuÕch ®¹i quang. Nguån ph¸t lý t−ëng lμ nguån cã giíi h¹n nhiÔu l−îng tö vμ thiÕt lËp
®−îc c«ng suÊt, b−íc sãng, ®é réng phæ thÝch hîp. Bé thu lý t−ëng cã ®¸p øng tÇn sè cã
hiÖu chØnh vμ b¶n th©n nã kh«ng cã nhiÔu qu¸ møc.
§Ó x¸c ®Þnh hÖ sè nhiÔu trong çc hÖ thèng thùc tÕ sö dông khuÕch ®¹i EDFA, ng−êi ta
th−êng ®o b»ng ph−¬ng ph¸p quang nhê mét thiÕt bÞ ®o ®−îc gäi lμ m¸y ph©n tÝch phæ
quang OSA (optical spectrum analyzer) ®Ó thu ®−îc c«ng suÊt bøc x¹ tù ph¸t PASE, vμ råi
x¸c ®Þnh NF th«ng qua biÓu thøc sau ®©y:
PASE 1
NF = + (8-33)
GhνBo G
ë ®©y NF phô thuéc vμo nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu-tù ph¸t vμ nhiÔu l−îng tö. Khi khuÕch ®¹i
G cña bé khuÕch ®¹i cã gi¸ trÞ cao, nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu-tù ph¸t sÏ trë thμnh nhiÔu tréi.
vò v¨n san 345

Lóc ®ã chØ cã nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu-tù ph¸t ®−îc xem xÐt, hÖ sè nhiÔu NF ®−îc x¸c ®Þnh ë
nhiÒu kÕt qu¶ b¸o ço nh− lμ:
NF = 2 N sp (8-34)
Víi biÓu thøc cña NF nh− vËy, giíi h¹n lý thuyÕt cña hÖ sè nhiÔu trong bé khuÕch ®¹i
quang lμ NF = 3 dB, v× gi¸ trÞ nhá nhÊt cña Nsp =1. Trong çc bé khuÕch ®¹i quang thùc
tÕ, gi¸ trÞ cña Nsp lμ lín h¬n 1 tíi 4, vμ Nsp = 1 lμ cho bé khuÕch ®¹i quang lý t−ëng. Nh−
vËy gi¸ trÞ thÊp nhÊt NF = 3 dB lμ giíi h¹n l−îng tö cã thÓ ®¹t ®−îc ë ®iÒu kiÖn b¬m t¹i
vïng b−íc sãng 980 nm [99,100].
T¸ch sãng
lý t−ëng Ph©n tÝch
phæ ®iÖn
Ps, λ, Δν Kh«ng cã suy hao lý t−ëng
SNRin
Nguån ph¸t
lý t−ëng Çc mèi nèi ®Çu vμo
vμ ®Çu ra d©y nh¶y
T¸ch sãng
lý t−ëng Ph©n tÝch
Ps, λ, Δν phæ ®iÖn
lý t−ëng
G, ASE
SNRout
Nguån ph¸t
lý t−ëng Çc mèi nèi ®Çu vμo vμ ®Çu ra bé
khuÕch ®¹i quang
H×nh 8.24. Quan niÖm vÒ hÖ sè nhiÔu d−íi d¹ng nguån ph¸t vμ bé thu lý t−ëng.
§Ó chÆn bít nhiÔu, çch cã hiÖu qu¶ lμ sö dông bé läc b¨ng th«ng quang. MÆc dï
nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu-tù ph¸t vμ nhiÔu l−îng tö tÝn hiÖu vÉn kh«ng thay ®æi khi sö dông
thªm bé läc, nh−ng c¶ hai nhiÔu nμy còng bÞ gi¶m ®i. V× lý do nh− vËy, bé läc b¨ng th«ng
th−êng ®−îc ghÐp víi ®Çu ra cña EDFA ®Ó chÆn bít nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu-tù ph¸t trong
tr−êng hîp khi cã bÊt kú bé khuÕch ®¹i quang nμo ®ã ®−îc dïng lμm tiÒn khuÕch ®¹i cho
bé thu quang, vμ sù kÕt hîp gi÷a bé tiÒn khuÕch ®¹i víi bé läc quang vμ bé thu ®−îc gäi
lμ bé thu ®−îc khuÕch ®¹i quang OAR (Optically Amplified Recciver).
HÖ sè nhiÔu NF, mμ nã ®−îc x¸c ®Þnh tõ nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu-tù ph¸t, sÏ kh«ng chØ phô
thuéc vμo b¨ng b¬m mμ cßn phô thuéc vμo c«ng suÊt b¬m, b−íc sãng b¬m, vμ cÊu h×nh
b¬m. Quan hÖ gi÷a hÖ sè nhiÔu vμ ®é dμi sîi pha t¹p Erbium ®èi víi b¬m xu«i vμ b¬m
ng−îc ®−îc chØ ra ë h×nh 8.25 [101]. HÖ sè nhiÔu trë lªn lín nÕu nh− bé khuÕch ®¹i lμ qu¸
vò v¨n san 346

dμi, bëi v× hÇu hÕt bøc x¹ tù ph¸t xuÊt ph¸t tõ ®Çu n¬i mμ nghÞch ®¶o tÝch luü lμ kh«ng
phï hîp. §Æc tÝnh nhiÔu ®èi víi b¬m ng−îc cã thÓ tåi ®¸ng kÓ so víi ®Æc tÝnh nhiÔu trong
b¬m xu«i, v× nghÞch ®¶o tÝch luü t¹i ®Çu vμo EDF lμ t−¬ng ®èi thÊp.
H¬n thÕ n÷a, çc ®Æc tÝnh nhiÔu b·o hoμ cña EDFA còng quan träng. R.G. Smart vμ
®ång t¸c gi¶ víi «ng ®· chØ ra çc ®Æc tÝnh b·o hoμ vμ NF ®èi víi c¶ b¬m xu«i vμ b¬m
ng−îc víi hai h−íng [100]. T×nh thÕ lμ hÇu hÕt çc tr−êng hîp nghiªn cøu vÒ ®Æc tÝnh
nhiÔu cña EDFA ®· quan t©m tíi ®Æc tÝnh cña chÕ ®é tÝn hiÖu nhá mμ cã thÓ ¸p dông cho
çc bé tiÒn khuÕch ®¹i, tr−êng hîp mμ nhiÔu thÊp ®−îc coi lμ tham sè quan träng. ë çc
øng dông kh¸c cña EDFA nh− çc bé khuÕch ®¹i ®−êng truyÒn cho çc tuyÕn truyÒn dÉn
dμi, th× c¶ nhiÔu thÊp vμ c«ng suÊt ®Çu ra lín ®Òu ®−îc chó ý: hä ®· t×m ra r»ng, ASE
truyÒn ng−îc sÏ lμm xuèng cÊp hÖ sè nhiÔu do sù tr«i nghÞch ®¶o t¹i ®iÓm ®Çu cña sîi dÉn
tíi t¨ng nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu-tù ph¸t. V× vËy, sù xuèng cÊp nμy lμ mét th«ng b¸o cho bé
khuÕch ®¹i cã ®é khuÕch ®¹i cao vμ sÏ mÊt ®i khi ®é khuÕch ®¹i tÝn hiÖu lμ rÊt nhá, bëi v×
c«ng suÊt ASE sÏ kh«ng bao giê trë lªn ®ñ lín ®Ó b·o hoμ víi ®é khuÕch ®¹i thÊp, vμ hiÖu
øng nμy ®−îc thÊy chØ ë trong çc ®iÒu kiÖn khuÕch ®¹i cao.
5
HÖ sè nhiÔu (dB)
B¬m ng−îc
4
3 B¬m xu«i
0 5 10 15
§é dμi sîi pha t¹p Erbium (m)
H×nh 8.25. Quan hÖ gi÷a hÖ sè nhiÔu vμ ®é dμi EDF víi cÊu h×nh b¬m kh¸c nhau.
HÖ sè nhiÔu bªn trong cña bé khuÕch ®¹i quang sÏ kh«ng bao gåm yÕu tè ghÐp ®Çu vμo
vμ ®Çu ra bé khuÕch ®¹i [102]. HÖ sè nhiÔu bªn trong ®−îc tÝnh cho b¶n th©n chÝnh bé
khuÕch ®¹i quang, vμ nh− vËy ®Çu vμo vμ ®Çu ra nªn ®−îc tÝnh ngay t¹i çc ®iÓm s¸t sau
®Çu vμo vμ s¸t tr−íc ®Çu ra cña EDF t−¬ng øng (ë bªn trong hai ®iÓm nèi gi÷a EDF,
WDM vμ bé çch ly). V× thÕ, NF bªn trong ®−îc x¸c ®Þnh lμ NFin (dB) ≡ 10 log10 (2NSP).
§èi víi bé khuÕch ®¹i quang sîi, PASE = 2NSPhν(Gin-1)Bo, ë ®©y Gin lμ ®é khuÕch ®¹i bªn
trong cña bé khuÕch ®¹i quang sîi, ta cã NF bªn trong ®−îc viÕt lμ:
vò v¨n san 347

PASE
NFin (dB ) = 10 log 10 (8-35)
hν (Gin − 1)B0
8.3.4 Çc ®Æc tÝnh phô thuéc nhiÖt ®é cña EDFA

§Æc tÝnh phô thuéc vμo nhiÖt ®é còng quan träng trong çc øng dông thùc tiÔn cña
EDFA trong çc hÖ thèng th«ng tin quang. Sù khuÕch ®¹i tÝn hiÖu phô thuéc vμo nhiÖt ®é
®· ®−îc nghiªn cøu trong c¶ hai b−íc sãng b¬m 980 nm vμ 1480 nm. §Æc tr−ng nμy thõa
nhËn r»ng ®ã lμ do sù thay ®æi cña phÇn tiÕt diÖn bøc x¹ σe vμ hÊp thô σa cña ¸nh s¸ng
mang tÝn hiÖu vμ ¸nh s¸ng b¬m. Sù ph©n bè phô thuéc vμo nhiÖt ®é cña tÝch luü ion Er3+ ë
møc siªu bÒn 4I13/2 vμ møc nÒn 4I15/2 ®· g©y ra nh÷ng biÕn ®æi trong tõng phÇn tiÕt diÖn
ngang. Ng−êi ta nhËn thÊy r»ng phÇn tiÕt diÖn thay ®æi tuyÕn tÝnh víi nhiÖt ®é.
Sù phô thuéc khuÕch ®¹i tÝn hiÖu vμo nhiÖt ®é ®−îc thÓ hiÖn ë h×nh 8.26. §é khuÕch ®¹i
tÝn hiÖu bÞ gi¶m khi nhiÖt ®é t¨ng lªn. Ta còng thÊy r»ng çc thay ®æi vÒ khuÕch ®¹i tÝn
hiÖu phô thuéc m¹nh vμo ®é dμi sîi, b−íc sãng b¬m, vμ b−íc sãng tÝn hiÖu. Çc bé
khuÕch ®¹i EDFA ®−îc b¬m ë b−íc sãng 1480 nm sÏ nh¹y c¶m víi nhiÖt ®é h¬n lμ b¬m ë
980 nm do thùc tÕ lμ ®Æc tÝnh phô thuéc nhiÖt ®é khi b¬m ë 1480 nm lín h¬n lμ b¬m t¹i
980 nm cho c¶ hai b−íc sãng tÝn hiÖu, v× cã mét gi¸ trÞ x¸c ®Þnh cña tiÕt diÖn ngang bøc
x¹ σe,p t¹i b−íc sãng b¬m 1480 nm, vμ gi¸ trÞ nμy rÊt nh¹y c¶m víi nhiÖt ®é sîi.
40 40
-400C
400C
800C 35
35
30
-400C
30 25 00C
400C
800C
20
25
Sîi: silic pha Ge/Er Sîi: Silic pha Ge/Er
15
TÝn hiÖu: 1536nm, -43 dBm TÝn hiÖu: 1536nm, -43 dBm
B¬m: 980nm, 10mW B¬m: 1480nm, 16mW
20 10
0 20 40 60 80 0 50 100 150 200
§é dμi sîi EDF (m) §é dμi sîi EDF (m)
H×nh 8.26. KhuÕch ®¹i tÝn hiÖu phô thuéc vμo nhiÖt ®é.
Çc ®Æc tÝnh phô thuéc vμo nhiÖt ®é cña EDFA cho çc hÖ thèng ghÐp kªnh quang
còng ®· ®−îc nghiªn cøu. J.H.Lee vμ çc t¸c gi¶ ®· ®−a ra çc kÕt qu¶ thùc nghiÖm cña
hä sau khi ®iÒu tra cho c¶ hai b−íc sãng b¬m 980 nm vμ 1480 nm [103]. KÕt qu¶ thùc
vò v¨n san 348

nghiÖm nμy ®· chØ ra r»ng b¬m ë b−íc sãng 1480 nm nh¹y c¶m víi nhiÖt ®é h¬n lμ b¬m ë
b−íc sãng 980 nm. Nh×n chung, sù phô thuéc nhiÖt ®é cã nhiÒu khÝa c¹nh ®Ó nghiªn cøu.
Tuy nhiªn, ¶nh h−ëng cña nã kh«ng qu¸ nghiªm träng vμ vÊn ®Ò nμy cã thÓ dÔ dμng ®−îc
kh¾c phôc b»ng çch sö dông kü thuËt tù ®éng ®iÒu chØnh khuÕch ®¹i AGC (Automatic
Gain Control) trong çc EDFA thùc tÕ [104].
8.3.5 Tèi −u sîi pha t¹p Erbium
§Ó thu ®−îc bé khuÕch ®¹i quang EDFA cã hiÖu qu¶, viÖc tèi −u sîi EDF lμ rÊt quan
träng. VÒ ®iÒu nμy, cã hai yÕu tè chÝnh ®−îc tÝnh khi muèn t¹o ra sîi pha t¹p Er+ hiÖu
suÊt cao. §ã lμ tèi −u vËt liÖu sîi vμ thiÕt kÕ cÊu tróc cña sîi.
Trong tr−êng hîp thø nhÊt, ng−êi ta mong muèn cã ®−îc sù tËp trung pha t¹p Er+ cao
bëi v× nã cho phÐp ®é dμi sîi ng¾n l¹i. Tuy nhiªn, ®é tËp trung pha t¹p lín nhÊt bÞ giíi
h¹n do "qu¸ tr×nh liªn kÕt biÕn ®æi trªn" CUP (Cooperative Up-conversion Process) víi sù
tô nhá (vi tô) trong khu«n thuû tinh chñ. Nh− chØ ra ë h×nh 8.27, khi cã ion Er3+ ®−îc kÝch
thÝch trong møc gi¶ bÒn 4I13/2 gÇn víi nhau, cã thÓ x¶y ra sù truyÒn n¨ng l−îng cho nhau.
§iÒu nμy cã nghÜa r»ng mét ion ®−îc kÝch thÝch tíi møc trªn 4I9/2 vμ çc ion kh¸c th× bÞ
ph©n r· xuèng møc nÒn 4I15/2. Ion ®−îc kÝch thÝch ë møc cao sÏ ph©n r· th«ng qua qu¸
tr×nh kh«ng ph¸t x¹ vμ n¨ng l−îng kÝch thÝch sÏ bÞ tiªu phÝ. Nh− vËy, sù tËp trung ion Er3+
qu¸ cao sÏ dÉn tíi hiÖu suÊt b¬m bÞ xuèng cÊp. §Ó tr¸nh sù suy gi¶m cña hiÖu suÊt b¬m,
®é tËp trung lín nhÊt Er3+ nªn Ýt h¬n 100 wt ppm ®èi víi sîi pha t¹p Ge/Er, trong khi Êy
møc ®é pha t¹p Al sÏ cã hiÖu qu¶ khi lμm t¨ng ®é tËp trung Er3+ tíi møc cho phÐp, vμ ®é
tËp trung cã thÓ lªn tíi 1000 wt ppm ®èi víi sîi pha t¹p Ge/Al/Er cã ®é tËp trung Al
kho¶ng 0,5 wt% [78]. §Ó ®Ò phßng hiÖn t−îng CUP vμ sù vi tô, viÖc biÕn ®æi m¹ng thuû
tinh nh− ë lo¹i Al2O3 ®· ®−îc nghiªn cøu víi thuû tinh chñ Silica cã Nd3+ vμ Er3+. Qu¸
tr×nh nμy ®· ®−a ra kiÕn nghÞ r»ng, pha t¹p P víi P2O5 còng cã hiÖu qu¶ ®Ó biÕn ®æi m¹ng
thuû tinh. Sù ph©n huû vi tô ®−îc coi lμ sù h×nh thμnh líp vá bao quanh çc ion ®Êt hiÕm.
4
I9/2
4
I11/2
CUP
4
I13/2
kh«ng bøc x¹
Huúnh quang
Ph©n r·
980nm
B¬m
4
I15/2
H×nh 8.27. Qu¸ tr×nh liªn kÕt biÕn ®æi trªn vμ c¬ chÕ bøc x¹ huúnh quang 980nm.
§Æc tÝnh ®é khuÕch ®¹i phô thuéc vμ ®é tËp trung Er3+ ®· ®−îc nghiªn cøu chi tiÕt trong
thùc nghiÖm ®èi víi sîi pha t¹p Ge/Er. §é khuÕch ®¹i tÝn hiÖu lín nhÊt thu ®−îc khi ®é
vò v¨n san 349

dμi sîi ®¹t tèi −u vμ ®é tËp trung khi b¬m 980 nm ®−îc m« t¶ nh− h×nh 8.28. §iÒu nμy
kh¼ng ®Þnh r»ng khuÕch ®¹i tÝn hiÖu lín nhÊt sÏ tuú thuéc chñ yÕu vμo ®é tËp trung Er3+.
YÕu tè quan träng thø hai, ®Ó ®¹t ®−îc sîi pha t¹p Er3+ hiÖu suÊt cao lμ viÖc thiÕt kÕ cÊu
tróc sîi. Cã hai kü thuËt chÝnh ®−îc triÓn khai ®Ó t¹o ra cÊu tróc giam Er3+ vμ cÊu tróc NA
cao. Çc cÊu tróc nμy ®−îc chØ ra nh− trong h×nh vÏ 8.29. CÊu tróc giam cho phÐp çc ion
Er3+ ë vïng t©m lâi vμ cho kh¶ n¨ng b¬m cã hiÖu qu¶ h¬n. Nh−îc ®iÓm cña cÊu tróc giam
lμ nã ®ßi hái sîi pha t¹p Er3+ dμi tuú theo tû sè giam.
CÊu tróc NA rÊt cao cã thÓ cho ra mËt ®é c«ng suÊt b¬m cao trong sîi pha t¹p Er3+.
§iÒu nμy cho ra hiÖu suÊt khuÕch ®¹i cao. HiÖu suÊt khuÕch ®¹i víi b−íc sãng c¾t tèi −u
sÏ t¨ng theo sù t¨ng cña NA. H¬n thÕ n÷a, cÊu tróc NA cao nh− vËy còng cã −u ®iÓm c¶i
thiÖn ®Æc tÝnh ®Çu ra cña EDF.
40
KhuÕch ®¹i tÝn hiÖu lín nhÊt (dB)
30 Sîi silic pha Ge/Er
20
10
B−íc sãng tÝn hiÖu: 1536nm
C«ng suÊt tÝn hiÖu vμo: -40dBm
C«ng suÊt b¬m: 20mW
0
101 102 103 104
Sù tËp trung Er (ppm)
H×nh 8.28. KhuÕch ®¹i tÝn hiÖu lín nhÊt phô thuéc vμo
sù tËp trung Er3+ ®èi víi b¬m 980 nm.
C−êng ®é quang
C−êng ®é quang
ChØ sè chiÕt suÊt
Lâi Lâi
Vïng pha t¹p

Erbium
CÊu tróc giam Erbium CÊu tróc cã NA cao
H×nh 8.29. CÊu tróc sîi pha t¹p Er3+.
vò v¨n san 350

8.4 Çc øng dông cña EDFA trong th«ng tin quang
8.4.1 CÊu tróc thiÕt bÞ EDFA trong øng dông th«ng tin quang
§Ó cã thÓ sö dông cã hiÖu qu¶ khuÕch ®¹i quang sîi trong çc hÖ thèng th«ng tin
quang, thiÕt bÞ EDFA cÇn cã nh÷ng cÊu tróc phï hîp víi m«i tr−êng øng dông trªn thùc
tÕ khai th¸c m¹ng l−íi. Nh×n chung, do c«ng nghÖ khuÕch ®¹i quang EDFA tiªn tiÕn, dÔ
dμng ®¹t ®−îc ®é khuÕch ®¹i cao vμ nhiÔu thÊp cho nªn nã cã cÊu tróc kh«ng phøc t¹p,
mμ l¹i rÊt thuËn tiÖn cho viÖc thiÕt kÕ, l¾p ®Æt vμ khai th¸c trªn m¹ng th«ng tin quang.
Trong phÇn nμy, chóng ta h·y xem xÐt çc cÊu tróc tiªu biÓu cña çc lo¹i thiÕt bÞ EDFA
®Ó qua ®ã thÊy ®−îc çc ®Æc tÝnh phï hîp cña nã trong tõng øng dông cô thÓ. Tr−íc hÕt
chóng ta b¾t ®Çu tõ viÖc kh¶o s¸t çc cÊu h×nh chuÈn, lÊy ®©y lμm c¬ së ®Ó cã ®iÒu kiÖn so
s¸nh víi çc cÊu h×nh tiªn tiÕn sau nμy.
8.4.1.1 Çc cÊu h×nh EDFA tiªu chuÈn
Trong øng dông çc hÖ thèng th«ng tin quang, çc bé khuÕch ®¹i quang sîi Erbium
EDFA th−êng ë d−íi d¹ng cÊu tróc modul. Ngoμi ra, EDFA ®−îc kÕt hîp víi çc thiÕt bÞ
kh¸c nh− bé ph¸t quang hoÆc thu quang tuú thuéc vμo çc øng dông kh¸c nhau. Nh×n
chung, çc cÊu h×nh EDFA ®−îc ph©n lo¹i thμnh ba lo¹i chÝnh (lo¹i c¬ b¶n) theo çc cÊu
h×nh b¬m gäi lμ çc modul tiªu chuÈn. §ã lμ cÊu h×nh b¬m xu«i, b¬m ng−îc vμ b¬m hai
h−íng (hai chiÒu) nh− ®−îc chØ ra ë h×nh 8.30.
EDF EDF
Çch ly WDM Çch ly Çch ly WDM Çch ly
TÝn hiÖu vμo TÝn hiÖu ra TÝn hiÖu vμo TÝn hiÖu ra
LD LD
B¬m B¬m
EDFA b¬m xu«i EDFA b¬m ng−îc
WDM EDF
Çch ly WDM Çch ly
TÝn hiÖu vμo TÝn hiÖu ra
LD LD
B¬m B¬m
EDFA b¬m hai h−íng
H×nh 8.30. Ba cÊu h×nh chñ yÕu cña çc modul EDFA.
Nh− ®· diÔn gi¶i chi tiÕt vÒ ®Æc tÝnh khuÕch ®¹i vμ nhiÔu cña EDFA trong çc phÇn
tr−íc, ta biÕt r»ng cÊu h×nh b¬m xu«i ®¬n h−íng cã thÓ cho ra çc ®Æc tÝnh nhiÔu thÊp, vμ
phï hîp víi øng dông lμm tiÒn khuÕch ®¹i PA (Preamplifier); trong khi ®ã cÊu h×nh b¬m
ng−îc ®¬n h−íng cho ra c«ng suÊt ®Çu ra cao phï hîp víi çc bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt
(khuÕch ®¹i t¨ng c−êng) BA (Booster Aplifer). V× thÕ, trong tr−êng hîp yªu cÇu c¶ hai
®Æc tÝnh nhiÔu thÊp vμ ®Çu ra cao, cÊu h×nh b¬m hai h−íng lμ phï hîp nhÊt. Tuy nhiªn,
vò v¨n san 351

lo¹i b−íc sãng b¬m ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh cho tõng øng dông. Çc thμnh phÇn chÝnh cña
EDFA nh− ®−îc chØ ra lμ sîi pha t¹p Erbium (EDF), nguån ¸nh s¸ng LD b¬m, coupler
WDM vμ çc bé çch ly. Chøc n¨ng cña coupler WDM trong EDFA lμ ghÐp hoÆc t¸ch
¸nh s¸ng tÝn hiÖu vμ ¸nh s¸ng b¬m. §Ó ng¨n ngõa dao ®éng laser kh«ng mong muèn tõ
mode céng h−ëng Fabry-perot vμ sù ph¶n x¹ ¸nh s¸ng tõ çc yÕu tè kh¸c, c¶ hai bé çch
ly phô thuéc ph©n cùc ®−îc ®Æt ë çc ®Çu vμo vμ ra cña EDFA. Mét bé läc quang b¨ng
th«ng th−êng ®−îc ®Æt t¹i ®Çu ra cña EDFA ®Ó chÆn nhiÔu l−îng tö tù ph¸t vμ nhiÔu
ph¸ch tù ph¸t-tù ph¸t.
V× cã nhiÒu çc thμnh phÇn ®−îc xen vμo däc theo phÇn truyÒn dÉn tÝn hiÖu cña EDFA
nªn cã nh÷ng suy hao xen lÉn cÇn ®−îc tÝnh ®Õn. Nh− vËy, khuÕch ®¹i G cña EDFA ph¶i
chÞu thiÖt thßi c«ng suÊt bao gåm: suy hao sîi EDF, suy hao cña WDM, suy hao çc bé
çch ly, suy hao bé läc quang vμ çc suy hao ghÐp nèi gi÷a sîi EDF vμ sîi thô ®éng tiªu
chuÈn. H¬n thÕ n÷a, çc thμnh phÇn nμy còng lμm t¨ng hÖ sè nhiÔu NF cña EDFA. Suy
hao xen cña coupler WDM vμ suy hao ghÐp nèi gi÷a sîi tiªu chuÈn vμ EDF ®Ó b¬m ¸nh
s¸ng sÏ lμm gi¶m c«ng suÊt b¬m vμo sîi EDF. §iÒu nμy lμm gi¶m khuÕch ®¹i tÝn hiÖu G
vμ c«ng suÊt ®Çu ra, vμ lμm t¨ng NF trong EDF. Trong thùc tÕ, v× EDF tèi −u cã ®−êng
kÝnh tr−êng mode nhá vμ chØ sè chiÕt suÊt cao h¬n so víi sîi tiªu chuÈn, viÖc hμn nèi
th«ng th−êng sÏ cã mét suy hao ®¸ng kÓ. RÊt may lμ kü thuËt nèi TEC ®−îc sö dông ®·
cho ra ®−îc suy hao ghÐp nèi thÊp víi gi¸ trÞ Ýt h¬n ∼0,1 dB cho c¶ ¸nh s¸ng b¬m vμ ¸nh
s¸ng tÝn hiÖu.
Çc mode modul EDFA trong thùc tÕ víi vïng b¬m hiÖu qu¶ 980 nm vμ 1480 nm ®·
®−îc thùc hiÖn tèt nhê viÖc chÕ t¹o thμnh c«ng çc modul ph¸t quang LD cã ®u«i sîi ra.
Tõ kÕt qu¶ nμy, çc ®Æc tÝnh khuÕch ®¹i cña modul EDFA ®−îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ ë nhiÒu
phßng thÝ nghiÖm trªn thÕ giíi. Mét sè çc chøc n¨ng tiªn tiÕn kh¸c ®−îc thªm vμo nh− tù
®éng ®iÒu khiÓn khuÕch ®¹i AGC (Automatic Gain Control) vμ tù ®éng ®iÒu chØnh c«ng
suÊt APC (Automatic Power Control) ®Ó cã ®−îc çc øng dông æn ®Þnh trong çc hÖ
thèng th«ng tin quang sîi thùc tÕ. Çc modul EDFA ®· ®−îc ph¸t triÓn trong çc hÖ thèng
th«ng tin quang analog vμ digital. Ngoμi ra, cßn cã çc cÊu h×nh kh¸c phï hîp víi çc yªu
cÇu øng dông kh¸c nhau ®· ®−îc triÓn khai tõ çc d¹ng nμy. Mçi mét lo¹i cã çc ®Æc
tr−ng riªng cña nã.
8.4.1.2 Çc cÊu h×nh EDFA c¶i tiÕn
a) Çc bé khuÕch ®¹i quang sîi ph¶n x¹ vμ hai h−íng:
Tõ çc modul tiªu chuÈn ®¬n h−íng vμ hai h−íng, çc d¹ng c¶i tiÕn cña nã ®· ®−îc ®−a
ra víi çc cÊu h×nh kh¸c nhau. Trong çc EDFA ph¶n x¹, cã lo¹i dông cô (®−îc gäi lμ
g−¬ng, çch tö) ®−îc ®Æt t¹i ®Çu ra cña EDFA ®Ó ph¶n x¹ c¶ ¸nh s¸ng b¬m vμ tÝn hiÖu;
¸nh s¸ng b¬m vμ tÝn hiÖu ®i qua EDFA hai lÇn sÏ cho ra ®é khuÕch ®¹i thùc t¨ng lªn
[37,105]. Çc EDFA hai h−íng cho phÐp tÝn hiÖu truyÒn c¶ hai h−íng (cÊu h×nh b¬m hai
h−íng ®· ®−îc ph©n tÝch ë phÇn 8.4.1.1). So víi çc EDFA b¬m xu«i tiªu chuÈn h×nh
8.31a), th× h×nh 8.31b) ®−îc minh ho¹ cho ¸nh s¸ng b¬m ®−îc ph¶n x¹ trong EDFA nhê
mét g−¬ng l−ìng s¾c; trong h×nh 8.31c) th× c¶ ¸nh s¸ng tÝn hiÖu vμ ¸nh s¸ng b¬m ®−îc
vò v¨n san 352

ph¶n x¹ nhê mét g−¬ng b¨ng réng; h×nh 8.31d) ®−îc ph¸t triÓn tõ h×nh 8.31c) víi sù thªm
bé läc ASE. Çc bé vßng quang OC (Optical Circulator) trong çc cÊu h×nh ë h×nh
8.31c),d) cã thÓ ®−îc thay thÕ b»ng çc bé coupler 3 dB.
G−¬ng
TÝn hiÖu TÝn hiÖu
vμo EDF EDF
vμo
WDM WDM
TÝn hiÖu ra λp TÝn hiÖu
ra
LD a) EDFA b¬m xu«i LD b)

B¬m B¬m
tiªu chuÈn
G−¬ng
TÝn hiÖu
vμo EDF
OC WDM
λp, λs
TÝn hiÖu
ra LD c)
B¬m
TÝn hiÖu EDF WDM F

vμo
OC WDM G−¬ng
TÝn hiÖu
LD λp λs
ra
B¬m d)
H×nh 8.31. Çc cÊu h×nh EDFA ph¶n x¹ (kh«ng bao gåm çc bé çch ly vμ läc quang).
Çc cÊu h×nh nμy cã thÓ cho ra khuÕch ®¹i tÝn hiÖu t¨ng rÊt cao gÇn nh− gÊp ®«i so víi
cÊu h×nh chuÈn do cã sù khuÕch ®¹i ®óp ë EDFA ph¶n x¹ tÝn hiÖu. Trong khi ®ã, EDFA
ph¶n x¹ c¶ b¬m vμ tÝn hiÖu cho ra sù c¶i thiÖn hÖ sè khuÕch ®¹i lín nhÊt, cã thÓ kho¶ng tõ
7,5 dB/mw ®Õn 22,5 dB/mw. Tuy nhiªn, çc kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®· chØ ra r»ng hÖ sè
nhiÔu trong çc cÊu h×nh nμy lu«n cao h¬n hÖ sè nhiÔu trong çc cÊu h×nh chuÈn. Çc gi¸
trÞ cña hÖ sè nhiÔu trong çc cÊu h×nh 8.31c) vμ d) th−êng lμ cao h¬n cÊu h×nh chuÈn vμo
kho¶ng 1,5 dB cho c¶ hai b−íc sãng b¬m 980 nm vμ 1480 nm.
Çc cÊu h×nh EDFA hai h−íng th−êng cho ra çc −u ®iÓm h¬n so víi cÊu h×nh ph¶n x¹.
Çc hÖ thèng truyÒn dÉn ®¬n h−íng cã çc bé çch ly quang cã thÓ ®−îc chuyÓn thμnh
çc hÖ thèng hai h−íng vμ t−¬ng t¸c (lÉn nhau) b»ng çch sö dông çc ®«i sîi quang.
H×nh 8.32 m« t¶ cÊu tróc ba cÊu h×nh c¬ b¶n cho çc øng dông hai h−íng. CÊu tróc ®¬n
gi¶n nhÊt ®−îc minh ho¹ trong h×nh 8.32a). §©y lμ mét EDFA ®−îc b¬m hai h−íng ®Ó ®¹t
®−îc çc ®Æc tÝnh nhiÔu vμ b·o hoμ ®ång d¹ng trong c¶ hai h−íng mμ kh«ng cã çc bé
çch ly. Çc tÝn hiÖu quang ë ®Çu vμo t¹i c¶ hai ®Çu EDFA vμ v× vËy cÊu h×nh nμy còng
vò v¨n san 353

®−îc gäi lμ cÊu h×nh hai h−íng tÝn hiÖu. V× nã kh«ng sö dông çc bé çch ly nªn ®Òn bï
c«ng suÊt ph¶i ®−îc tÝnh vμ ®é khuÕch ®¹i cña EDFA bÞ giíi h¹n ë møc thÊp h¬n 18 dB.
H¬n thÕ n÷a ®Òn bï c«ng suÊt nh− vËy sÏ dÉn ®Õn gi¸ thμnh ®¾t khi ph¶i sö dông nguån
c«ng suÊt b·o hoμ rÊt cao.
TÝn hiÖu EDF TÝn hiÖu
WDM WDM
B¬m
LD a)
TÝn hiÖu vμo EDF
WDM
B¬m
LD TÝn hiÖu ra
TÝn hiÖu ra
WDM
TÝn hiÖu vμo

b)
EDF
TÝn hiÖu vμo
WDM TÝn hiÖu ra
B¬m
OC LD OC
WDM TÝn hiÖu vμo

TÝn hiÖu ra
c)
H×nh 8.32. Ba cÊu h×nh hai h−íng c¬ b¶n cña EDFA.
Çc cÊu h×nh 8.32 b), vμ c) ®−îc dùa trªn nguyªn t¾c truyÒn dÉn tÝn hiÖu hai h−íng.
H×nh 8.32b) sö dông çc bé coupler chia-kÕt hîp 3 dB sÏ cã suy hao tÝn hiÖu 4 dB. H×nh
8.32c) sö dông çc bé vßng quang ®éc lËp ph©n cùc ®Ó chia vμ kÕt hîp hai tÝn hiÖu ng−îc
nhau. NÕu nh− çc bé vßng quang OC (Optical Circulator) lμ lý t−ëng, cÊu h×nh nμy sÏ cã
−u ®iÓm lμ kh«ng cã sù mÊt m¸t do hÖ sè nhiÔu vμ suy hao phô x¶y ra, vμ kh«ng ®ßi hái
ph¶i dïng çc bé çch ly. Çc bé khuÕch ®¹i quang sîi hai h−íng vμ çc øng dông cña nã
cã thÓ tham kh¶o trong [106,107].
b) Tù ®éng ®iÒu chØnh khuÕch ®¹i vμ c«ng suÊt
Trong çc hÖ thèng ®−îc khuÕch ®¹i quang. Çc ®¸p øng phi tuyÕn cña EDFA ®èi víi
tÝn hiÖu ®Çu vμo lín sÏ dÉn ®Õn sù biÕn ®æi c«ng suÊt ngoμi ý muèn, vμ ®iÒu nμy sÏ lμm
suy gi¶m tû sè lçi bit cña hÖ thèng. Trong çc hÖ thèng sö dông nhiÒu çc bé khuÕch ®¹i
quang m¾c chuçi nèi tiÕp, ¶nh h−ëng cña b·o hoμ khuÕch ®¹i t¹i bÊt kú tr¹ng th¸i EDFA
nμo còng ®Æc biÖt cã h¹i v× çc chuçi bé khuÕch ®¹i ®−îc thiÕt kÕ ®Ó ho¹t ®éng t¹i møc
th«ng suèt tÝn hiÖu mét çch chÝnh x¸c [108].
vò v¨n san 354

Trong çc hÖ thèng th«ng tin quang sö dông kü thuËt ghÐp kªnh theo b−íc sãng WDM,
c«ng suÊt tæng tõ sù xÕp chång cña vμi kªnh quang cã thÓ thay ®æi mét çch ngÉu nhiªn
theo thêi gian. §iÒu nμy còng g©y ra tr«i (transient) c«ng suÊt tÝn hiÖu vμ sù ®iÒu chÕ
trong kªnh tÇn sè thÊp ngoμi ý muèn [109,110,111]. Trong çc hÖ thèng cã EDFA, sù
nh¹y c¶m ph©n cùc nhá cña çc thμnh phÇn quang sÏ tÝch luü däc theo chuçi vμ tr«i ph©n
cùc tÝn hiÖu cã thÓ dÉn tíi sù thay ®æi suy hao hÖ thèng trong chèc l¸t. Ngoμi ra, sù giμ
ho¸ theo thêi gian cña çc diode laser b¬m trong çc EDFA còng cã thÓ dÉn tíi t¨ng dÇn
suy hao tÝn hiÖu. Nh− vËy, thùc hiÖn viÖc ®iÒu chØnh khuÕch ®¹i lμ cÇn thiÕt, vμ gi¶i ph¸p
cho çc vÊn ®Ò ë trªn lμ tù ®éng ®iÒu chØnh khuÕch ®¹i AGC (automatic gain control).
AGC duy tr× ®é khuÕch ®¹i cña EDFA ë møc cè ®Þnh trong thêi gian cã sù x¸o trén tr«i
tÝn hiÖu hoÆc thay ®æi suy hao hÖ thèng. AGC còng cã thÓ thÓ hiÖn chøc n¨ng quan träng
cña qu¸ tr×nh tuyÕn tÝnh ho¸ ®é khuÕch ®¹i. MÆt kh¸c, mét vμi thiÕt bÞ vμ çc øng dông hÖ
thèng (tøc lμ chuyÓn m¹ch quang phi tuyÕn, çc m¹ng sîi quang) yªu cÇu c«ng suÊt tÝn
hiÖu ®Çu ra kh«ng ®æi, vËy th× nh÷ng sù th¨ng gi¸ng c«ng suÊt ®Çu ra ph¶i ®−îc chÆn
gi¶m. §iÒu nμy cã thÓ ®¹t ®−îc nhê qu¸ tr×nh tù ®éng ®iÒu chØnh c«ng suÊt APC
(automatic power control). AGC cã chøc n¨ng cè ®Þnh ®é khuÕch ®¹i vμ sù thay ®æi c«ng
suÊt tÝn hiÖu ®Çu ra, cßn APC sÏ cè ®Þnh c«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu ra vμ sù thay ®æi ®é
khuÕch ®¹i. AGC ®ßi hái ba chøc n¨ng chÝnh sau ®©y:
- T¸ch nh÷ng biÕn ®æi c«ng suÊt tÝn hiÖu t−¬ng øng víi møc chuÈn nμo ®ã.
- Ph¸t tÝn hiÖu lçi.
- L−u gi÷ çc ®iÒu kiÖn ®Çu øng víi kh«ng cã lçi
EDF EDF
VCA
WS T I WP I F T WP I WS
CPUMP CVCA CPUMP
CSUP
H×nh 8.33. CÊu h×nh EDFA hai tr¹ng th¸i khuÕch ®¹i ph¼ng cã AGC
vμ bé suy hao ®Æt gi÷a hai tr¹ng th¸i.
Ba chøc n¨ng nμy cã thÓ ®−îc thùc hiÖn b»ng quang ®iÖn cho m¹ch ®i hoÆc vÒ. Chóng
ta cã thÓ tham kh¶o hai gi¶i ph¸p lμ AGC cã ®iÒu khiÓn b¬m vμ ®iÒu khiÓn tÝn hiÖu. Çc
AGC cã ®iÒu khiÓn b¬m sÏ thùc hiÖn nÐn b·o hoμ khuÕch ®¹i b»ng viÖc t¨ng b¬m; cßn
AGC cã ®iÒu khiÓn tÝn hiÖu th× duy tr× møc b·o hoμ nh− mét h»ng sè. C¶ hai ®Òu ®−a ra
sù tuyÕn tÝnh ho¸ ®é khuÕch ®¹i EDFA, tøc lμ quan hÖ Psout/Psin = G = h»ng sè gi÷ cho bÊt
kú mét c«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu vμo Psin nμo còng ®æ vμo d¶i ®éng ®· cho. H×nh 8.33 chØ ra
AGC ®−îc ¸p dông cho s¬ ®å EDFA hai tr¹ng th¸i tiªu biÓu. Bé khuÕch ®¹i EDFA hai
vò v¨n san 355

tr¹ng th¸i bao gåm hai sîi EDF víi hai nguån b¬m nh»m ®Ó cho ra EDFA cã ®é khuÕch
®¹i cao. CÊu h×nh nμy thuéc lo¹i EDFA hai tr¹ng th¸i khuÕch ®¹i ph¼ng, hay dïng cho
çc hÖ thèng th«ng tin quang WDM [109].
Çc ký hiÖu trong h×nh 8.33 minh ho¹ nh− sau: CPUM lμ ®iÒu khiÓn laser diode LD b¬m,
CSUP lμ ®iÒu khiÓn kªnh gi¸m s¸t, VCA lμ bé suy hao cã ®iÒu khiÓn ®iÖn ¸p, CVCA lμ ®iÒu
khiÓn VCA, F lμ bé läc, I lμ bé çch ly, WP lμ coupler WDM cho b¬m LD, WS lμ coupler
WDM cho b¬m kªnh gi¸m s¸t.
c) C©n b»ng vμ lμm ph¼ng phæ khuÕch ®¹i
C©n b»ng phæ khuÕch ®¹i lμ rÊt quan träng ®èi víi çc øng dông EDFA trong hÖ thèng
®a kªnh quang WDM. Nh− ta ®· biÕt r»ng b¨ng tÇn khuÕch ®¹i lμ kh«ng ®ång ®Òu vÒ phæ
vμ thÓ hiÖn mét vμi gîn sãng, nh÷ng sù kh¸c nhau vÒ ®é khuÕch ®¹i th−êng x¶y ra ë çc
kªnh quang cã kho¶ng çch b−íc sãng lín. Trong çc hÖ thèng th«ng tin quang sö dông
chuçi dμi çc bé khuÕch ®¹i quang trªn ®−êng truyÒn, ngay c¶ nh÷ng sù kh¸c nhau nhá vÒ
phæ khuÕch ®¹i còng cã thÓ dÉn tíi nh÷ng kh¸c biÖt lín vÒ c«ng suÊt tÝn hiÖu thu ®−îc.
§iÒu nμy g©y ra sù kh¸c nhau lín vÒ BER gi÷a çc tÝn hiÖu thu ®−îc tíi møc thËm trÝ
kh«ng thÓ chÊp nhËn ®−îc. §èi víi mét vμi kªnh quang ®−îc ghÐp, sù kh¸c biÖt c«ng suÊt
cã thÓ x¶y ra ë ®Çu ra hÖ thèng do sù bï khuÕch ®¹i kh«ng ®ñ däc theo chuçi çc bé
khuÕch ®¹i. Ngoμi ra bøc x¹ tù ph¸t ®−îc khuÕch ®¹i ASE ®−îc ph¸t trong vïng khuÕch
®¹i cao nhÊt (gÇn víi ®Ønh t¹i b−íc sãng 1,53 μm), çc bé EDFA kh«ng ®−îc c©n b»ng sÏ
sinh ra b·o hoμ khuÕch ®¹i ®ång ®Òu, ®iÒu nμy g©y ¶nh h−ëng tíi çc kªnh WDM t¹i çc
b−íc sãng dμi h¬n. Nh− vËy th× viÖc c©n b»ng khuÕch ®¹i còng lμ mét ®iÒu mong muèn
®èi víi çc hÖ thèng analog cho mÐo cÊp hai sinh ra do sù nghiªng khuÕch ®¹i.
C©n b»ng khuÕch ®¹i cã nghÜa lμ lμm cho khuÕch ®¹i ®ång ®Òu ë çc kªnh quang riªng
rÏ. Lμm ph¼ng khuÕch ®¹i nghÜa lμ t¹o ra ®−îc b¨ng tÇn phæ khuÕch ®¹i ®Òu nhau. Nh−
vËy, khi ë tr−êng hîp øng dông hai kªnh, c©n b»ng khuÕch ®¹i cã thÓ ®−îc thùc hiÖn nhê
çc biÖn ph¸p ®¬n gi¶n nh− sau. Víi mét EDFA cã ®é dμi L ®· cho, c«ng suÊt b¬m cã thÓ
®−îc chän ®Ó çc ®é khuÕch ®¹i trong çc vïng ®Ønh vμ vai gÇn çc b−íc sãng 1,53 μm vμ
1,54 μm lμ chÝnh x¸c b»ng nhau, v× sù kh¸c biÖt lμ do ¶nh h−ëng cña sù t¸i hÊp thô tÝn
hiÖu ë b−íc sãng ng¾n. Mét çch c©n b»ng khuÕch ®¹i kh¸c lμ ®Æt çc kªnh quang t¹i çc
b−íc sãng mμ nã cho ra çc ®é khuÕch ®¹i b»ng nhau ë ®iÒu kiÖn b¬m lín nhÊt.
Mét ph−¬ng ph¸p thø hai ®Ó c©n b»ng vμ lμm ph¼ng khuÕch ®¹i lμ sö dông çc bé läc
quang thô ®éng. Ph−¬ng ph¸p nμy dùa trªn viÖc sö dông ®Ønh b¨ng tÇn hoÆc bé läc
"notch" cã ®iÒu chØnh gÇn víi ®Ønh khuÕch ®¹i. ViÖc kÕt hîp cña truyÒn dÉn cã bé läc phô
thuéc b−íc sãng vμ khuÕch ®¹i EDFA sÏ t¹o ra ®−îc ®é ph¼ng phæ khuÕch ®¹i thùc. ViÖc
c©n b»ng khuÕch ®¹i cho EDFA còng cã thÓ ®¹t ®−îc b»ng çch sö dông bé läc quang
tÝch cùc. Trong çc bé läc tÝch hîp ©m thoa quang cã ®iÒu chØnh AOTF (Acoustic-Optic
Tunable Filtes), truyÒn dÉn t¹i b−íc sãng ®· cho cã thÓ ®−îc ®iÒu khiÓn b»ng viÖc ®iÒu
chØnh tÇn sè trung t©m vμ c«ng suÊt cña tÝn hiÖu RF ®iÒu khiÓn. B»ng çch ®iÒu khiÓn
AOTF víi mét sè b−íc sãng mang phô RF, viÖc ®iÒu khiÓn truyÒn dÉn cã thÓ ®¹t ®−îc
®ång thêi cho çc b−íc sãng quang kh¸c nhau.
vò v¨n san 356

d) Çc cÊu tróc EDFA c¶i tiÕn ®Æc tÝnh kh¸c

§Ó c¶i thiÖn ®Æc tÝnh cña bé khuÕch ®¹i EDFA, cã mét sè çc cÊu tróc biÕn ®æi cã sù
thay ®æi chót Ýt vÒ cÊu h×nh cña EDFA. Trong çc cÊu h×nh nμy, ®Çu tiªn cÇn ph¶i kÓ tíi lμ
cÊu h×nh thay ®æi ®é dμi sîi pha t¹p erbium EDF ®Ó thu ®−îc ®é khuÕch ®¹i cao h¬n. Tuy
nhiªn cÇn ph¶i chó ý tíi nhiÔu cña EDFA, v× c«ng suÊt b¬m cao th−êng ®−îc sö dông ë
cÊu tróc nμy.
Ph−¬ng ph¸p thø hai lμ EDFA ®−îc t¸ch ®é dμi EDF thμnh hai phÇn b»ng bé çch ly.
S.Yamashita vμ T.Okoshi [112], O. Lumholt vμ çc t¸c gi¶ [113] ®· ph©n tÝch lý thuyÕt vμ
tiÕn hμnh thùc nghiÖm vÒ vÊn ®Ò nμy. Trong ph−¬ng ph¸p nμy, mét bé çch ly ®−îc ®Æt ë
gi÷a sîi pha t¹p Erbium ®Ó chÆn nhiÔu ASE. Ph−¬ng ph¸p nμy t¹o ra ®−îc khuÕch ®¹i
t¨ng vμ lμm gi¶m hÖ sè nhiÔu NF cña EDFA. H×nh 8.34 chØ ra nguyªn lý lμm gi¶m NF vμ
lo¹i trõ ASE b»ng bé çch ly.
B·o hoμ s¶y ra do

ASE ng−îc
EDFA
TÝn hiÖu nhá
ASE ng−îc
NhiÔu phÝa tr−íc thÊp

do ®Æt bé çch ly
ë gi÷a
EDFA
TÝn hiÖu nhá ASE ng−îc
Bé çch ly ë gi÷a
H×nh 8.34. Sù gi¶m NF do ASE ng−îc vμ lo¹i trõ ASE ng−îc b»ng bé çch ly.
Ph−¬ng ph¸p thø ba ®Ó t¨ng ®é khuÕch ®¹i cña EDFA lμ ®Æt thªm vμo ®é dμi EDF mét
bé läc quang b¨ng th«ng hÑp. Nh− vËy, ph−¬ng ph¸p nμy ®· sö dông bé läc quang thay
cho bé çch ly quang trong ph−¬ng ph¸p thø hai ®· m« t¶ ë trªn [114, 115]. H×nh 8.35 chØ
ra cÊu tróc bé khuÕch ®¹i EDFA ¸p dông ph−¬ng ph¸p nμy.
B»ng viÖc sö dông bé çch ly quang hoÆc bé läc th× ta cã thÓ c¶i thiÖn ®−îc ®é nh¹y thu
[37,38]. Tuy nhiªn, vÞ trÝ cña c¶ bé çch ly vμ bé läc trong hai ph−¬ng ph¸p nμy cÇn ®−îc
kh¼ng ®Þnh. Tõ çc thÝ nghiÖm ë trªn, kÕt qu¶ ®· chØ ra r»ng vÞ trÝ tèi −u cña bé çch ly
quang lμ vμo kho¶ng 25% ®Õn 40% ®é dμi sîi tÝnh tõ ®Çu vμo cho c¶ çc bé khuÕch ®¹i
vò v¨n san 357

®−îc b¬m cïng vμ hai h−íng. VÞ trÝ tèi −u cña bé läc quang ®−îc t×m ra lμ ë kho¶ng 42%
tÝnh tõ ®Çu vμo ®é dμi tæng cña bé khuÕch ®¹i.
EDF EDF
Bé läc
WDM C1
§Çu vμo §Çu ra
WDM WDM
C2 C3
LD
b¬m
H×nh 8.35. CÊu h×nh EDFA cã bé läc quang ®−îc xen vμo ®é dμi sîi EDF.
8.4.2 Çc øng dông cña EDFA trong çc hÖ thèng th«ng tin quang
Çc bé khuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium EDFA cã mét t¸c ®éng lín trong th«ng
tin quang. ViÖc ph¸t triÓn çc hÖ thèng th«ng tin quang sîi qua h¬n 20 n¨m ®· ®Þnh
h−íng tËp trung vμo träng t©m cña viÖc ph¸t triÓn çc hÖ thèng th«ng tin tèc ®é bit cao vμ
cù ly xa. Çc hÖ thèng nh− vËy ®ßi hái mét quü c«ng suÊt quang lín trªn mét hÖ thèng
tèc ®é cao. Nh− vËy, viÖc sö dông çc bé EDFA lμ çch tèt nhÊt ®Ó tho¶ m·n ®−îc çc
yªu cÇu nμy. EDFA ®· ®−îc ph¸t minh vμo n¨m 1987, råi çc nhμ nghiªn cøu thiÕt bÞ
nhanh chãng c«ng nhËn mét thùc tÕ cña nã, vμ hä ®· nhËn thÊy EDFA nh− lμ liÒu thuèc
b¸ch bÖnh cho çc hÖ thèng th«ng tin tèc ®é cao trong t−¬ng lai. ChØ sau vμi n¨m tiÕp
theo sù ph¸t minh c¬ b¶n vμ c¶i tiÕn çc thiÕt kÕ, EDFA ®−îc b¬m b»ng laser b¸n dÉn LD
®· nhanh chãng v−ît qua ®−îc tÊt c¶ çc yªu cÇu chÊt l−îng hÖ thèng. Çc −u ®iÓm c¬
b¶n vμ tiÒm tμng bªn trong cña EDFA cã thÓ kÓ ®Õn lμ ®é khuÕch ®¹i cao, nhiÔu thÊp
(nhiÔu giíi h¹n l−îng tö), suy hao xen thÊp, kh«ng nh¹y c¶m víi ph©n cùc vμ kh«ng
xuyªn kªnh cïng víi kh¶ n¨ng b¬m LD thùc tiÔn, lμ c©u tr¶ lêi cho sù tiÕn cö nhanh cña
nã trong viÖc thùc hiÖn trªn hÖ thèng thùc tÕ. Cã mét ®Æc ®iÓm ®¸ng l−u ý lμ qu¸ tr×nh
khuÕch ®¹i cña EDFA lμ ®éc lËp víi tèc ®é bit. §©y lμ mét lîi thÕ ®Çy søc m¹nh bëi v×
viÖc n©ng cÊp hÖ thèng th«ng tin quang cã nghÜa lμ chØ thay ®æi çc thiÕt bÞ ph¸t vμ thu.
Çc EDFA ®· ®Æt s½n ë mét vÞ trÝ nμo ®ã ®Òu cã thÓ ho¹t ®éng tèt cho çc tèc ®é bit n©ng
cÊp trong t−¬ng lai. T¸c ®éng cña EDFA vμo th«ng tin quang cã thÓ tiÕn tíi ®Ønh cao cña
nã trong çc hÖ thèng truyÒn dÉn qua ®¹i d−¬ng, cßn ®èi víi çc øng dông kh¸c míi chØ
lμ b¾t ®Çu. §ã lμ tÊt c¶ çc hÖ thèng trªn ®Êt liÒn nh− m¹ng sîi quang ho¸, kÕ ho¹ch n©ng
cÊp çc hÖ thèng trªn sîi ®¬n mode, çc m¹ng ph©n bè analog hoÆc truyÒn h×nh digital.
ViÖc ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ EDFA trong m«i tr−êng nμy cßn cã kh¶ n¨ng hoμn thiÖn
h¬n, chøa ®ùng çc ®Æc tÝnh cÊu tróc, çc giao thøc vμ çc tiªu chuÈn ®a d¹ng. Trong lÜnh
vùc m¹ng quang néi h¹t, EDFA cßn cã nhiÒu nh÷ng tiÒm Èn xa h¬n.
vò v¨n san 358

HiÖn t¹i, çc hÖ thèng ®−îc khuÕch ®¹i quang ®· ®−îc triÓn khai cã hiÖu qu¶ trong thùc
nghiÖm vμ hiÖn tr−êng cho c¶ çc hÖ thèng ®¬n kªnh vμ ®a kªnh. Çc hÖ thèng 100 Gbit/s
víi cù ly 560 km, 10 Gbit/s víi cù ly kh«ng tr¹m lÆp lμ 285 km, 10 Gbit/s × 10 kªnh
WDM truyÒn dÉn trªn 1200 km, 320 Gbit/s (32 × 10Gbit/s WDM) truyÒn dÉn trªn 500
km, 640 Gbit/s trªn cù ly 1200 km, 1,04 Tbit/s [58,60] víi çc sîi ®¬n mode th«ng
th−êng ®· ®−îc triÓn khai thμnh c«ng vμi n¨m tr−íc ®©y. Çc kÕt qu¶ thu ®−îc ®· kh¼ng
®Þnh çc øng dông réng r·i cña EDFA, vμ viÖc ®Çu t− nghiªn cøu EDFA lu«n rÊt cÇn thiÕt
cho th«ng tin quang t−¬ng lai.
8.4.2.1 Çc øng dông trªn çc hÖ thèng tuyÕn tÝnh sè
Nh×n vμo vÞ trÝ çc bé khuÕch ®¹i quang sîi OFA (Optical Fiber Aplifier) mμ tiªu biÓu
lμ EDFA trªn çc hÖ thèng th«ng tin quang, ITU-T ®· ph©n cÊp çc thiÕt bÞ OFA theo
tõng øng dông cña chóng. Çc thiÕt bÞ OFA cã thÓ ®−îc sö dông lμm bé khuÕch ®¹i c«ng
suÊt (khuÕch ®¹i t¨ng c−êng) BA, khuÕch ®¹i ®−êng truyÒn LA, hoÆc tiÒn khuÕch ®¹i PA.
Theo çc tiªu chuÈn nμy, thiÕt bÞ OFA (PA, LA hoÆc PA) ®−îc ®Æt däc theo tuyÕn quang,
sÏ ®−îc xem nh− lμ phÇn tö riªng rÏ ®Æt gi÷a çc ®iÓm tham chiÕu S vμ R ®−îc x¸c ®Þnh
trong çc khuyÕn nghÞ G.955 vμ G.957 cho çc thiÕt bÞ ®Çu cuèi vμ tr¹m lÆp nh− chØ ra ë
h×nh 8.36 [29,33].
C S R’ C C S’ R C
TX OA RX
Ph¸t quang KhuÕch ®¹i Thu quang

OFA
S: §iÓm tham chiÕu cña sîi quang chØ ngay sau bé nèi quang C cña bé ph¸t quang.
R: §iÓm tham chiÕu cña sîi quang chØ ngay tr−íc bé nèi quang C cña bé thu quang.
S’: §iÓm tham chiÕu cña sîi quang chØ ngay sau bé nèi quang C cña thiÕt bÞ OFA.
R’: §iÓm tham chiÕu cña sîi quang chØ ngay tr−íc bé nèi quang C cña thiÕt bÞ OFA.
H×nh 8.36. KÕ ho¹ch xen çc bé khuÕch ®¹i quang sîi

vμo çc hÖ thèng th«ng tin quang.
C¨n cø vμo viÖc x¸c ®Þnh BA, LA vμ PA vμ theo cÊu h×nh tham kh¶o ®· chØ ra ë h×nh
8.36, ta cã çc cÊu h×nh øng dông thiÕt bÞ OFA víi çc cÊu tróc kh¸c nhau nh− ®−îc chØ
ra ë h×nh 8.37. Trong çc cÊu tróc nμy, LA cã thÓ thÓ hiÖn b»ng chØ mét hoÆc hai hoÆc lín
h¬n çc bé khuÕch ®¹i ®−êng truyÒn ®−îc m¾c chuçi nèi tiÕp nhau. Sau ®©y, ta kh¸i qu¸t
chøc n¨ng cña ba vÞ trÝ øng dông nh− sau
• Bé tiÒn khuÕch ®¹i quang
øng dông c¬ b¶n nhÊt cña çc bé khuÕch ®¹i quang sîi lμ tiÒn khuÕch ®¹i PA
(preamplifier). Çc bé tiÒn khuÕch ®¹i quang lμ thiÕt bÞ OFA cã khuÕch ®¹i cao vμ nhiÔu
rÊt thÊp ®−îc dïng trùc tiÕp ë ngay tr−íc bé thu quang ®Ó c¶i thiÖn ®é nh¹y thu. Nh×n
chung, v× PA lμ rÊt gÇn víi bé thu quang, nªn chøc n¨ng ho¹t ®éng, qu¶n lý vμ b¶o d−ìng
(OAM) cho PA cã thÓ chung hoÆc kh«ng chung víi bé thu quang. Khi suy hao quang
vò v¨n san 359

gi÷a PA vμ bé thu quang b»ng 0 dB, ta cã mét thiÕt bÞ lμ sù tæ hîp cña PA vμ bé thu
quang ®−îc gäi lμ bé thu ®−îc (cã) khuÕch ®¹i quang. Nh− vËy bé thu ®−îc khuÕch ®¹i
quang OAR (Optically Amplified Receiver) lμ mét hÖ thèng phô OFA mμ trong ®ã bé
tiÒn khuÕch ®¹i quang ®−îc tÝch hîp víi bé thu quang, sÏ t¹o ra bé thu cã ®é nh¹y thu cao
h¬n bé thu khi kh«ng cã PA.
• §é khuÕch ®¹i c«ng suÊt quang
Bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt (t¨ng c−êng) BA (Booster Amplifier) lμ thiÕt bÞ OFA cã c«ng
suÊt b·o hoμ cao ®−îc dïng trùc tiÕp ngay sau bé ph¸t quang ®Ó t¨ng møc c«ng suÊt
quang ®Çu ra. Cã mét sù kh¸c nhau ®¸ng kÓ gi÷a BA vμ PA lμ BA kh«ng yªu cÇu nghiªm
ngÆt vÒ nhiÔu vμ kh«ng cã bé läc quang. §iÒu gièng víi PA lμ çc chøc n¨ng OAM ®èi
víi PA cã thÓ chung hoÆc kh«ng chung víi bé ph¸t quang. øng dông cña BA chØ cã thÓ
hÊp dÉn trong çc tr−êng hîp çc vÞ trÝ trung gian víi thiÕt bÞ tÝch cùc ë ngoμi ý muèn
hoÆc kh«ng thÓ tiÕp cËn ®−îc, vÝ dô nh− lμ çc hÖ thèng d−íi biÓn. Gièng nh− OAR, bé
ph¸t ®−îc (cã) khuÕch ®¹i quang OAT (Optically Amplified Transmitter) lμ hÖ thèng phô
OFA mμ trong ®ã bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt quang ®−îc tÝch hîp víi bé ph¸t quang laser,
vμ cho ra ®−îc bé ph¸t cã c«ng suÊt cao h¬n khi ch−a cã khuÕch ®¹i quang. §iÒu nμy cã
nghÜa r»ng suy hao gi÷a BA vμ bé ph¸t quang lμ b»ng 0 dB trong OAT.
Ph¸t quang EDFA Thu quang
a) TX RX
PA
BA
b) TX RX
LA
c) TX RX
d) TX RX
e) TX RX
f) TX RX
g) TX RX
H×nh 8.37 Çc cÊu tróc kh¸c nhau cho çc hÖ thèng
sö dông çc bé khuÕch ®¹i quang sîi.
vò v¨n san 360

• Bé khuÕch ®¹i ®−êng truyÒn

Bé khuÕch ®¹i ®−êng truyÒn LA (Line Amplifier) lμ thiÕt bÞ OFA cã nhiÔu thÊp ®−îc
dïng ë gi÷a çc phÇn sîi thô ®éng truyÒn dÉn tÝn hiÖu ®Ó t¨ng ®é dμi kho¶ng lÆp, hoÆc ®èi
víi cÊu h×nh nèi ®a ®iÓm th× nã cã thÓ bï çc suy hao rÏ nh¸nh trong m¹ng truy nhËp
quang. Çc bé khuÕch ®¹i ®−êng truyÒn cã thÓ thay thÕ mét vμi hoÆc toμn bé çc tr¹m lÆp
th«ng th−êng trong tuyÕn truyÒn dÉn dμi. Ta cã thÓ dÔ dμng nhËn thÊy r»ng mét bé
khuÕch ®¹i LA cã thÓ thay thÕ nhiÒu thiÕt bÞ lÆp th«ng th−êng, vμ ®ã lμ −u ®iÓm râ rμng
trong viÖc gi¶m ®¸ng kÓ l−îng thiÕt bÞ trªn tuyÕn. Tuy nhiªn trong tr−êng hîp cã nhiÒu
thiÕt bÞ OFA ®−îc m¾c chuçi nèi tiÕp nhau, chóng cã thÓ lμm suy yÕu ®Æc tÝnh hÖ thèng
do cã sù tÝch luü nhiÔu, tÝnh phô thuéc vμo phæ cña khuÕch ®¹i tæng, çc ¶nh h−ëng cña
ph©n cùc vμ t¸n s¾c còng nh− çc hiÖu øng phi tuyÕn. Çc kÕt qu¶ thùc nghiÖm ®· chØ ra
r»ng ®Æc ®iÓm chung trªn toμn bé hÖ thèng trong tr−êng hîp çc bé khuÕch ®¹i ®−êng
truyÒn ®−îc m¾c chuçi sÏ phøc t¹p h¬n nhiÒu so víi ®Æc ®iÓm cña hÖ thèng chØ cã vμi bé
khuÕch ®¹i ®−êng truyÒn. §Æc biÖt, khuÕch ®¹i tæng cña chuçi çc bé khuÕch ®¹i ®−êng
truyÒn sÏ cã phÇn ®Ønh nh« lªn ë vïng gÇn b−íc sãng x¸c ®Þnh tuú thuéc vμo cÊu h×nh bé
khuÕch ®¹i ®· x¸c ®Þnh, vμ ®iÒu nμy dÉn ®Õn sù gi¶m kh¶ n¨ng sö dông OFA trong vïng
b−íc sãng ho¹t ®éng [116]. V× thÕ, thiÕt kÕ cho çc hÖ thèng nμy sÏ khã h¬n rÊt nhiÒu so
víi t×nh thÕ chØ sö dông Ýt bé khuÕch ®¹i quang m¾c chuçi.
ViÖc sö dông çc thiÕt bÞ LA cho çc hÖ thèng truyÒn dÉn quang ph¶i b¶o ®¶m t¸ch
®−îc çc kªnh th«ng tin ®ang cã trong hÖ thèng ®Ó cho phÐp çc chøc n¨ng c¶nh b¸o,
gi¸m s¸t vμ kiÓm tra tõ xa ho¹t ®éng trong çc tuyÕn cã çc LA ®−îc ®Æt.
1) Çc øng dông ®¬n kªnh
Çc bé khuÕch ®¹i quang sîi OFA ®−îc dïng cho çc hÖ thèng th«ng tin quang nh−
tiÒn khuÕch ®¹i, khuÕch ®¹i c«ng suÊt vμ khuÕch ®¹i ®−êng truyÒn ®· thÓ hiÖn ®−îc çc
®Æc ®iÓm tiªn tiÕn cho çc hÖ thèng ®¬n kªnh quang. Nh− ®· ®Ò cËp tõ tr−íc, nh÷ng øng
dông cña OFA cho phÐp triÓn khai çc tuyÕn th«ng tin cã cù ly xa vμ tèc ®é bit rÊt cao.
§èi víi øng dông nμy, çc khuyÕn nghÞ ITU-T G.691 (hoÆc G. SCS), G.663 (G. OA3),
G.681 ®· ®−a ra çc gi¸ trÞ cho çc tham sè giao diÖn, çc khÝa c¹nh øng dông cã liªn
quan cña çc thiÕt bÞ khuÕch ®¹i quang vμ hÖ thèng phô, vμ çc ®Æc tÝnh chøc n¨ng cho
çc hÖ thèng truyÒn dÉn quang tõ néi ®μi tíi ®−êng dμi vμ rÊt dμi [31,116,117]. Çc diÔn
gi¶i tr−íc ®©y vÒ øng dông OFA ®−îc dïng chung cho çc hÖ thèng truyÒn dÉn quang.
Tuy nhiªn, còng dÔ ®Ó nãi r»ng ®©y lμ çc vÊn ®Ò liªn quan tíi çc hÖ thèng ®¬n kªnh.
Nh− vËy çc bé khuÕch ®¹i quang sîi ®· cã ®−îc çc øng dông ®a d¹ng trong m¹ng
quang.
2) Çc øng dông nhiÒu kªnh
øng dông cña khuÕch ®¹i quang OFA trong çc hÖ thèng nhiÒu (®a) kªnh quang lμ mét
trong çc øng dông quan träng nhÊt. NhiÒu çc kªnh quang cã thÓ ®−îc khuÕch ®¹i th«ng
qua mét bé khuÕch ®¹i quang sîi cïng mét lóc [118,119,120]. §iÒu nμy chøng tá kh¶
n¨ng cña bé khuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium khuÕch ®¹i ph¼ng [104,109]. Çc
khuyÕn nghÞ ITU-T G.mcs, G.692, G.681 ®· ®−a ra çc khÝa c¹nh vμ çc gi¸ trÞ cña giao
vò v¨n san 361

diÖn quang cho çc hÖ thèng nhiÒu kªnh cã OFA [30,32,117]. H×nh 8.38 chØ ra sù thÓ
hiÖn cña çc hÖ thèng th«ng tin quang nhiÒu kªnh sö dông çc bé khuÕch ®¹i quang.
Nh×n chung, çc øng dông cña OFA trong çc hÖ thèng nhiÒu kªnh quang høa hÑn mét
dung l−îng lín ®−îc truyÒn trªn sîi ®¬n mode th«ng th−êng víi mét cù ly dμi. Sè çc
kªnh ®−îc truyÒn cã thÓ lμ rÊt lín khi sö dông kü thuËt ghÐp kªnh quang theo tÇn sè
OFDM (Optical Frequency Division Multiplexing) vμ kü thuËt ghÐp kªnh quang theo thêi
gian OTDM (Optical Time Division Multiplexing) mμ ë ®ã tõng kªnh quang cã tèc ®é
nhiÒu Gbit/s. Nh− vËy, chØ cã bé khuÕch ®¹i quang sîi míi cã thÓ khuÕch ®¹i vμ lμm tho¶
m·n yªu cÇu kh¾t khe cho çc hÖ thèng nμy. L¹i mét lÇn n÷a OFA chøng tá kh¶ n¨ng cã
thÓ lo¹i bít hμng lo¹t çc tr¹m lÆp th«ng th−êng ®ang tån t¹i trªn tuyÕn, vμ trong tr−êng
hîp çc tuyÕn míi th× kh«ng cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng nhiÒu tr¹m lÆp. øng dông nμy cho
phÐp thùc hiÖn x©y dùng hÖ thèng nhiÒu kªnh rÊt dμi mμ kh«ng cã tr¹m lÆp. H¬n thÕ n÷a,
OFA cèng hiÕn cho ta çc hÖ thèng nhiÒu kªnh quang rÊt linh ho¹t khi ®ång thêi truyÒn
nhiÒu kªnh quang trªn cïng mét sîi quang víi çc tèc ®é bit kh¸c nhau.
Rx1
Tx1
Rx2
Tx2 OM/OA OA OD/OA
MPI-S R’ S’ MPI-R
OM: Bé ghÐp kªnh quang RxN

TxN OD: Bé gi¶i ghÐp kªnh quang
OA: Bé khuÕch ®¹i quang
S1, ....,Sn TXN: Bé ph¸t quang thø N R1, ...., Rn
RXN: Bé thu quang thø N
H×nh 8.38. HÖ thèng th«ng tin quang nhiÒu kªnh víi çc bé khuÕch ®¹i quang.
Çc øng dông cña bé khuÕch ®¹i quang sîi cho çc hÖ thèng th«ng tin quang nhiÒu
kªnh lμ rÊt cã ý nghÜa. Tuy nhiªn, còng cÇn ph¶i l−u ý mét sè çc yÕu tè n¶y sinh lμm suy
yÕu hÖ thèng trong tr−êng hîp nμy. Ngoμi viÖc hÖ thèng còng ph¶i chÞu ¶nh h−ëng gièng
nh− çc hÖ thèng ®¬n kªnh quang, çc hÖ thèng nhiÒu kªnh quang ph¶i chÞu thªm çc ¶nh
h−ëng lμm suy gi¶m ®Æc tÝnh hÖ thèng ch¼ng h¹n nh− çc hiÖu øng phi tuyÕn trén bèn
sãng FWM, ®iÒu chÕ pha chÐo XPM, t¸n x¹ Raman kÝch thÝch SRS. Nh− vËy, cÇn ph¶i cã
biÖn ph¸p tÝnh to¸n phßng ngõa khi thiÕt kÕ hÖ thèng nhiÒu kªnh ®Ó h¹n chÕ bít ¶nh
h−ëng cã h¹i nμy. Trong çc hÖ thèng nhiÒu kªnh quang còng cÇn ph¶i ®Æc biÖt l−u ý ®Õn
phæ khuÕch ®¹i trong tr−êng hîp tuyÕn cã nhiÒu bé khuÕch ®¹i LA m¾c chuçi.
3) øng dông cho çc hÖ thèng Soliton
Çc hÖ thèng truyÒn dÉn Soliton t¸ch sãng trùc tiÕp cã çc xung Soliton quang sè RZ.
So víi çc hÖ thèng tuyÕn tÝnh, çc hÖ thèng Soliton cã kh¶ n¨ng tiÒm tμng lín h¬n, vμ cã
vò v¨n san 362

c¶ tèc ®é bit vμ cù ly truyÒn dÉn lín h¬n. Thùc sù, çc kü thuËt t¸i ph¸t hoμn toμn quang
chØ cã thÓ ®−îc thùc hiÖn víi çc Soliton mμ nã cho phÐp h¹n chÕ ®−îc çc ¶nh h−ëng suy
gi¶m tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu SNR. V× thÕ mμ trong çc hÖ thèng Soliton, cù ly truyÒn
dÉn cã thÓ t¨ng v« tËn. Ng−êi ta gäi çc hÖ thèng Soliton sö dông çc kü thuËt nμy nh− lμ
hÖ thèng Soliton tÝch cùc. Ng−îc l¹i çc hÖ thèng Soliton thô ®éng sö dông cïng çc
thμnh phÇn nh− trong çc hÖ thèng tuyÕn tÝnh t¸ch sãng trùc tiÕp, trõ bé ph¸t quang. Tõ
n¨m 1993, cù ly truyÒn dÉn vμ tèc ®é bit lín nhÊt ®· ®¹t ®−îc trong çc lo¹i hÖ thèng
Soliton, gåm c¶ hÖ thèng tÝch cùc hoÆc thô ®éng, sîi ®¬n mode t¸n s¾c dÞch chuyÓn DSF
(Dispersion-shifted Single mode Fiber) hoÆc sîi ®¬n mode th«ng th−êng SMF, ®¬n kªnh
hoÆc WDM, vμ víi BER ≤ 10-9. Çc kÕt qu¶ tõ hai nhãm nh− sau: çc hÖ thèng truyÒn
th¼ng víi çc tèc ®é bit tõ 4 Gbit/s tíi 80 Gbit/s vμ cù ly truyÒn dÉn tíi 1200 km; vμ çc
thÝ nghiÖm m¹ch vßng víi çc tèc ®é bit tõ 2 Gbit/s tíi 20 Gbit/s víi cù ly tõ 4200 km tíi
106km [105]. Cho tíi nay, dung l−îng cao nhÊt ®¹t ®−îc trong çc hÖ thèng Soliton truyÒn
th¼ng lμ 20,4 Tbit/s.km, t−¬ng øng víi cù ly truyÒn dÉn 1020 km t¹i tèc ®é bit WDM
tæng 20 Gbit/s. ë çc thÝ nghiÖm m¹ch vßng vμ trong tr−êng hîp çc hÖ thèng Soliton thô
®éng, dung l−îng cao nhÊt ®· ®¹t ®−îc lμ 110 Tbit/s.km øng víi cù ly 11000 km t¹i tèc
®é bit WDM tæng 10 Gbit/s.
Víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn çc hÖ thèng tuyÕn tÝnh, ta cã thÓ hy väng sù t¨ng v÷ng vμng vÒ
chÊt l−îng trong çc hÖ thèng Soliton truyÒn th¼ng trong vμi n¨m tíi. Víi tr−êng hîp nμy,
çc bé khuÕch ®¹i quang sîi lμ kh«ng thÓ thiÕu ®−îc trong çc hÖ thèng Soliton. Çc hÖ
thèng nμy lμ çc hÖ thèng cã m«i tr−êng truyÒn dÉn gÇn nh− hoμn toμn quang, vËy th×
viÖc bï suy hao chØ cã thÓ thùc hiÖn bëi EDFA. Çc chøc n¨ng kh¸c bao gåm: t¸i t¹o thêi
gian, còng cã thÓ ®−îc thùc hiÖn th«ng qua tÝnh ®a d¹ng cña çc thiÕt bÞ b¸n dÉn víi sîi
quang.
8.4.2.2 Çc øng dông trong hÖ thèng analog

øng dông cña çc thiÕt bÞ khuÕch ®¹i quang sîi EDFA kh«ng chØ giíi h¹n trong çc hÖ
thèng digital. TruyÒn dÉn quang analog th«ng qua çc hÖ thèng cã EDFA cã xu h−íng
®ãng mét vai trß ngμy cμng quan träng trong t−¬ng lai gÇn. Nh÷ng øng dông cã ý nghÜa
cña EDFA ®· ®−îc chøng minh b»ng viÖc xem xÐt cÊu h×nh øng dông trong m¹ng ph©n
bè tÝn hiÖu video (tøc lμ CATV vμ HDTV), çc m¹ng quang sö dông kü thuËt ghÐp kªnh
sãng mang phô, vμ truyÒn t¶i d÷ liÖu analog trong m«i tr−êng kÕt hîp ®iÖn tõ. ¶nh h−ëng
cña EDFA trong çc hÖ thèng analog cã thÓ ®−îc diÔn t¶ gièng nh− ®· th¶o luËn trong çc
hÖ thèng digital. §iÒu nμy cã nghÜa r»ng EDFA cã thÓ ®−îc sö dông trªn çc hÖ thèng
th«ng tin quang analog nh− bé tiÒn khuÕch ®¹i PA ®Ó c¶i thiÖn ®é nh¹y thu cña bé thu
analog, nh− bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt BA ®Ó t¨ng c−êng quü c«ng suÊt quang cña tuyÕn
truyÒn dÉn analog, vμ nh− çc bé khuÕch ®¹i ®−êng truyÒn LA ®Ó t¨ng cù ly truyÒn dÉn
cña hÖ thèng. Ngoμi ra, çc −u ®iÓm lín kh¸c cña EDFA còng cã thÓ ®−îc ®Ò cËp tíi
chóng, cã thÓ sö dông nã gièng nh− çc bé lÆp thô ®éng ®Æt trong m«i tr−êng nhiÔu thÊp
vμ phi tuyÕn thuÇn nhÊt.
vò v¨n san 363

Trong çc hÖ thèng CATV, khuÕch ®¹i quang EDFA ®ãng c¶ vai trß nh− bé khuÕch ®¹i
c«ng suÊt vμ bï suy hao chia quang. Trong thùc tÕ, dung l−îng tiÒm tμng cña çc hÖ thèng
qu¶ng b¸ WDM CATV cã sö dông EDFA ®−îc diÔn gi¶i b»ng sè çc kªnh video vμ sè
ng−êi sö dông lμ lín thùc sù. PhÇn lín çc kªnh video sö dông EDFA lμ do nã cã b¨ng
tÇn réng, vμ h¬n n÷a lμ ®Ó tËn dông b¨ng tÇn rÊt lín cña sîi quang ®¬n mode.
VÖ tinh Qu¶ng b¸ mÆt ®Êt
Néi h¹t
Digital
Video
Vi ba mÆt ®Êt
Tr¹m trung t©m

§Çu cuèi §Çu cuèi
TÝn hiÖu TV
Bé ghÐp kªnh Çc tÝn hiÖu

digital
Thuª bao
DFB-LD λ1 λn λp
Coupler H×nh sao
Sîi quang 1 m
M¹ng phô
Bé khuÕch ®¹i EDFA
c«ng suÊt
1×N
SMF M¹ng néi h¹t
Çp ®ång trôc
EDFA
1×N
KÕt cuèi sîi
Thuª bao FTTH
FTTC
Thuª bao
H×nh 8.39. M¹ng tæng thÓ ph¸t qu¶ng b¸ CATV dùa trªn
çc hÖ thèng cã khuÕch ®¹i EDFA.
vò v¨n san 364

H×nh 8.39 m« t¶ bèi c¶nh cÊu tróc chung cña m¹ng qu¶ng b¸ truyÒn h×nh video ®−îc
x©y dùng dùa trªn çc hÖ thèng cã khuÕch ®¹i quang. Trªn thùc tÕ th× çc tÝn hiÖu video
cã thÓ ®−îc ph¸t tõ çc nguån ph¸t kh¸c nhau nh− vÖ tinh, qu¶ng b¸, vi ba mÆt ®Êt, ph©n
bè néi h¹t. Çc tÝn hiÖu video sè hoÆc tÝn hiÖu d÷ liÖu còng cã thÓ ®−îc cÊp ®Õn cho hÖ
thèng. T¹i çc tr¹m trung t©m hoÆc tr¹m thu, çc tÝn hiÖu video analog t−¬ng øng víi çc
kªnh TV riªng rÏ ®−îc ghÐp kªnh sãng mang phô SCM vμ ®−îc cÊp cho çc laser diode
LD mét tÇn sè ho¹t ®éng t¹i çc b−íc sãng mang λ1, ..., λn. Sau ®ã tÊt c¶ çc tÝn hiÖu
quang ®−îc ghÐp kªnh th«ng qua bé ghÐp coupler m × m vμ ®−îc khuÕch ®¹i nhê çc thiÕt
bÞ khuÕch ®¹i c«ng suÊt EDFA. TÝn hiÖu ®· ghÐp ®−îc ®−a vμo m¹ng tr−íc hÕt ®−îc chia
th«ng qua coupler h×nh c©y 1 × N, råi sau ®ã ®−îc truyÒn ®i däc theo bã sîi quang ®¬n
mode SMF. Qu¸ tr×nh khuÕch ®¹i c«ng suÊt vμ chia quang cã thÓ diÔn ra lÆp l¹i t¹i mét sè
lÇn nμo ®ã. ViÖc ®Þnh tuyÕn b−íc sãng cã thÓ ®−îc ¸p dông ®Ó chia çc sãng mang thμnh
çc nh¸nh kh¸c nhau cho çc m¹ng phô. T¹i phÝa thu, sîi quang cã thÓ triÓn khai tíi tõng
nhμ riªng theo ph−¬ng ¸n çp quang tíi tËn nhμ FTTH (Fiber to the Home). Ngoμi ra, çp
sîi quang còng cã thÓ l¾p ®Æt tíi çc thiÕt bÞ thu ®−îc ®Æt t¹i ®Þa ®iÓm gÇn víi khu cùc
d©n c− theo gi¶i ph¸p sîi quang tíi vïng d©n c− FTTC (Fiber to the Curb). Trong çc hÖ
thèng CATV, çc bé khuÕch ®¹i quang EDFA ®ãng c¶ vai trß bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt vμ
bé bï suy hao cho chia quang.
8.4.2.3 Nh÷ng øng dông trong m¹ng néi h¹t

Trong phÇn nμy, chóng ta h·y tæng qu¸t l¹i nh÷ng øng dông cña EDFA trong m¹ng néi
h¹t LAN (Local Area Network). Quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ m¹ng néi h¹t ®· ®−îc S.D.
Personick x¸c ®Þnh r»ng “m¹ng néi h¹t ®−îc x¸c ®Þnh nh− mét hÖ thèng truyÒn t¶i th«ng
tin mμ nã thùc hiÖn sù kÕt nèi çc thùc thÓ ph©n bè ë trong mét cÊu tróc hoÆc mét vïng
®Þa lý”. Mét ®Þnh nghÜa chi tiÕt h¬n ph©n biÖt ®−îc m¹ng néi h¹t LAN mμ nã më réng
trªn ph¹m vi vμi kilomet, tõ vïng ®« thÞ vμ m¹ng diÖn (më) réng (MAN, WAN), më réng
tõ 100 km ®Õn 1000 km t−¬ng øng. Trong tr−êng hîp m¹ng quang, cã mét sù nhËn biÕt
quan träng tån t¹i gi÷a m¹ng quang thô ®éng PON (Passive Optical Network) vμ m¹ng
quang ho¸ hoμn toμn AON (All Optical Network). Trong m¹ng PON, sîi quang ®ãng vai
trß kÕt nèi thô ®éng b¨ng réng. M¹ng h×nh sao thô ®éng, m¹ng ®a truy nhËp còng lμ sù
hiÖn diÖn cña m¹ng PON. Nh− vËy m¹ng PON cã thÓ chøa ®ùng çc bé khuÕch ®¹i EDFA
®ãng vai trß nh− çc bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt, ®−êng truyÒn hoÆc tr¹m lÆp. Trong m¹ng
quang ho¸ hoμn toμn AON, vai trß cña çc phÇn tö thiÕt bÞ ®iÖn bÞ gi¶m chØ cßn tån t¹i ë
çc chøc n¨ng c¬ b¶n t¹i çc thiÕt bÞ ®Çu cuèi, trong khi ®ã vai trß quang ®−îc nhÊn m¹nh
h¬n ®Ó ¸p dông b¨ng tÇn sîi quang. Nh− vËy, AON lý t−ëng lμ mét m¹ng m¾t l−íi kh«ng
gi¸n ®o¹n ®−îc cÊu tróc tõ çc luång quang, nã bao gåm çc thiÕt bÞ quang ho¸ vμ EDFA.
Çc bé khuÕch ®¹i EDFA ph©n bè hoÆc tËp trung (khèi) hiÓn nhiªn lμ phï hîp trong
nhiÒu lo¹i topo m¹ng LAN cã çc cÊu tróc bus. Dung l−îng cña çc m¹ng LAN nh− vËy
bÞ giíi h¹n nhiÒu do suy hao tréi, suy hao rÏ nh¸nh, vμ suy hao truyÒn dÉn g©y ra. Çc bé
EDFA cã thÓ ®−îc dïng ®Ó bï suy hao däc theo bus. Chóng cã thÓ ®−îc dïng nh− mét
vò v¨n san 365

m«i tr−êng truyÒn dÉn trong øng dông ph©n bè. Ngoμi ra, mét −u ®iÓm kh¸c n÷a cña bé
khuÕch ®¹i trong m¹ng nμy lμ lμm t¨ng sè çc tr¹m vμ ®é dμi bus, mμ nã th−êng bÞ giíi
h¹n bëi quü c«ng suÊt.
M¹ng LAN kiÓu ring dïng cho çc øng dông tËp trung còng ®−îc çc nhμ nghiªn cøu
lý thuyÕt quan t©m. Sù kh¸c nhau chÝnh gi÷a LAN bus vμ LAN ring lμ m¹ng LAN ring
cho phÐp ASE tÝch luü vμ ®i vßng kh«ng giíi h¹n. Çc EDFAs cã tù ®éng ®iÒu chØnh c«ng
suÊt APC cã thÓ ®−îc ¸p dông trong m¹ng LAN ring tù phôc håi. Cuèi cïng, ®Æc tÝnh cña
çc m¹ng LAN víi çc cÊu tróc h×nh sao cã thÓ ®−îc t¨ng c−êng nhê çc EDFA. Nã ®ãng
gãp phÇn quan träng lμ bï ®−îc suy hao cho çc coupler h×nh sao thô ®éng.
vò v¨n san 366

8.5 HÖ thèng th«ng tin quang sö dông khuÕch ®¹i quang

8.5.1 Giíi thiÖu chung
Nh− ®· biÕt r»ng, khuÕch ®¹i quang thùc hiÖn khuÕch ®¹i trùc tiÕp tÝn hiÖu quang vμ v×
thÕ cho phÐp t¨ng quü c«ng suÊt quang trªn hÖ thèng th«ng tin quang. Nh− vËy sù cã mÆt
cña çc thiÕt bÞ khuÕch ®¹i quang trªn tuyÕn truyÒn dÉn ®· lμm thay ®æi ®Æc tÝnh hÖ thèng
th«ng qua tÝn hiÖu truyÒn trªn sîi quang ®· ®−îc khuÕch ®¹i vμ nhiÔu cña hÖ thèng. Râ
rμng r»ng khi mμ hÖ thèng th«ng tin quang ®−îc l¾p ®Æt thªm çc thiÕt bÞ khuÕch ®¹i
quang, nã sÏ trë thμnh hÖ thèng míi cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c víi hÖ thèng kh«ng sö dông
khuÕch ®¹i quang. Khi ®ã sÏ cã nhiÒu c©u hái ®Æt ra cho viÖc x¸c ®Þnh cÊu h×nh hÖ thèng
vμ cÇn ph¶i xem xÐt çc yÕu tè t¸c ®éng trªn toμn bé hÖ thèng.
Trong hÖ thèng th«ng tin quang, ®Ó ®¸nh gi¸ hÖ thèng th× th−êng ng−êi ta dùa vμo tÝn
hiÖu phÝa thu quang v× thiÕt bÞ thu sÏ ph¶n ¸nh toμn bé ®Æc tÝnh hÖ thèng. Nh− vËy, ®Ó tiÖn
cho viÖc xem xÐt hÖ thèng cã khuÕch ®¹i quang, çch tèt nhÊt lμ ta h·y quy vÒ viÖc kh¶o
s¸t bé thu cã khuÕch ®¹i quang OAR (optically amplified receiver) [37,38,121]. §iÒu nμy
cã nghÜa r»ng trong hÖ thèng sö dông khuÕch ®¹i quang sîi, ta coi bé khuÕch ®¹i quang lμ
thuéc vÒ thiÕt bÞ thu quang dï cho nã cã thÓ çch xa thiÕt bÞ thu quang photodiode, trªn
c¬ së ®ã kh¶o s¸t sù t−¬ng t¸c çc tham sè trong hÖ thèng. Çc tham sè quan träng nhÊt ë
®©y lμ tÝn hiÖu vμ çc thμnh phÇn nhiÔu. Chóng cho phÐp x¸c ®Þnh tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu
®iÖn eSNR (electrical SNR), vμ tõ ®ã x¸c ®Þnh ®é nh¹y thu còng nh− ®Æc tÝnh BER cña hÖ
thèng.
Çc ®Æc tÝnh nhiÔu thÊp cña chóng lμ rÊt quan träng ®Ó x©y dùng cÊu h×nh tèi −u cña hÖ
thèng th«ng tin quang ®−îc khuÕch ®¹i quang. NÕu ta coi bé khuÕch ®¹i quang n»m ë
trong thiÕt bÞ thu quang th× viÖc kh¶o s¸t hÖ thèng sÏ th«ng qua bé thu OAR vμ ®−îc diÔn
gi¶i nh− sau. Trong mét bé thu OAR, v× bé khuÕch ®¹i quang (OA) ®· ®−îc dïng trong
hÖ thèng, cho nªn kh«ng chØ dßng photo tÝn hiÖu ®−îc khuÕch ®¹i, mμ nhiÔu ph¸t x¹ tù
ph¸t cña bé khuÕch ®¹i quang còng ®−îc thªm vμo nhiÔu tæng. B¶n chÊt ngÉu nhiªn cña
tÝn hiÖu ®Õn vμ çc qu¸ tr×nh Gaussian cña nhiÔu céng víi tÝn hiÖu cã biªn ®é nhá ®· lμm
cho qu¸ tr×nh ph©n tÝch hÖ thèng phøc t¹p lªn rÊt nhiÒu. Trong çc yÕu tè quan träng nhÊt
cña ¸nh s¸ng vËt lý ®i tíi bé t¸ch sãng photo (®· th¶o luËn ë ch−¬ng-4) tån t¹i mét thùc tÕ
lμ sè çc photon hoÆc çc l−îng tö n¨ng l−îng lμ kh«ng x¸c ®Þnh. Sù khuÕch ®¹i ¸nh s¸ng
cña bé khuÕch ®¹i quang cÇn ®−îc hiÓu ®óng h¬n lμ mét qu¸ tr×nh nhËn thªm photon vμ
nã lμm t¨ng tÝnh kh«ng ch¾c ch¾n vÒ sè l−îng çc l−îng tö. §©y còng lμ lý do ®Ó biÕt
r»ng cã mét tÝnh ngÉu nhiªn kÕt hîp víi bøc x¹ kÝch thÝch vμ v× qu¸ tr×nh bøc x¹ tù ph¸t
®· ph¸t ra nhiÔu phô. Nh− vËy, çc thμnh phÇn nhiÔu lu«n lu«n lμ çc yÕu tè quan träng
nhÊt nh−ng l¹i rÊt phøc t¹p trong khi xÐt ®Õn ¶nh h−ëng cña nã trong hÖ thèng cã khuÕch
®¹i quang. Trong khi ®ã, ®iÓm b¾t ®Çu cña qu¸ tr×nh nghiªn cøu vÒ tû lÖ tÝn hiÖu trªn
nhiÔu còng nh− ®é nh¹y thu l¹i lμ çc thμnh phÇn nhiÔu, vμ chóng cÇn ph¶i ®−îc lμm s¸ng
tá ngay tõ ®Çu. Trong phÇn nμy, chóng t«i sÏ tr×nh bμy vμ ph©n tÝch vÒ eSNR cña bé thu
khuÕch ®¹i quang OAR. Nh− vËy, tr−íc tiªn lμ ph¶i t×m ®−îc çc thμnh phÇn nhiÔu vμ tÝn
vò v¨n san 367

hiÖu cña hÖ thèng. Tõ ®ã tiÕn hμnh x¸c ®Þnh tû sè eSNR, vèn lμ mét trong çc tham sè
quyÕt ®Þnh chÊt l−îng hÖ thèng truyÒn dÉn.
8.5.2 Tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu ®iÖn cña hÖ thèng cã khuÕch ®¹i quang
§Ó xÐt cÊu h×nh cña hÖ thèng ®−îc thuËn tiÖn, ta h·y kh¶o s¸t sù kÕt hîp bé khuÕch ®¹i
quang sîi OFA (Optical Fiber Amplifier) vμ bé thu quang photodiode p-i-n. ITU-T ®· x¸c
®Þnh thiÕt bÞ bao gåm bé tiÒn khuÕch ®¹i OFA ®−îc tÝch hîp víi bé thu quang nh− lμ mét
hÖ thèng phô. Khi suy hao gi÷a OFA vμ bé thu quang kh«ng ®¸ng kÓ, sù tÝch hîp nμy
®−îc gäi lμ bé thu khuÕch ®¹i quang OAR. ViÖc ph©n cÊp çc hÖ thèng phô OFA ®· ®−îc
x¸c ®Þnh trong çc khuyÕn nghÞ G.662 vμ G.663, vμ s¬ ®å m¾c xen OFA trong OAR ®−îc
m« t¶ nh− ë trong h×nh 8.40 [81]. Víi x¸c ®Þnh nμy, ®iÓm tham chiÕu R chØ ®−îc x¸c ®Þnh
cho ®Æc tÝnh cña çc tham sè ®Çu vμo OAR ë tr−íc OFA. Bé tiÒn khuÕch ®¹i quang PA
(Pre-Amplifier) ®−îc sö dông trong OAR th−êng lμ bé EDFA cã nhiÔu rÊt thÊp vμ khuÕch
®¹i cao. §©y lμ sù kh¸c nhau ®¸ng chó ý khi so víi bé khuÕch ®¹i c«ng suÊt quang BA v×
nã ph¶i thu tÝn hiÖu rÊt yÕu vμ bÞ mÐo sau khi truyÒn däc theo sîi quang.
R C
OFA OR
H×nh 8.40. S¬ ®å xen OFA trong bé thu khuÕch ®¹i quang.
§Ó ph©n tÝch bé thu khuÕch ®¹i quang, ta coi OAR nh− mét thiÕt bÞ hai phÇn mμ trong
®ã çc thμnh phÇn tÝn hiÖu vμ nhiÔu cña khuÕch ®¹i quang vμ bé thu quang cã t−¬ng t¸c
víi nhau. V× bé OFA ®−îc ®Æt tr−íc bé thu quang OR (optical receiver), nã thu c«ng suÊt
tÝn hiÖu quang Ps t¹i ®Çu vμo cña bé thu khuÕch ®¹i quang, vμ bé thu quang p-i-n sÏ thu
c«ng suÊt tÝn hiÖu quang Pin ®Õn tõ ®Çu ra OFA t¹i ®Çu vμo bé thu p-i-n. Nh− ®· th¶o luËn
ë çc ch−¬ng-4 vÒ çc tham sè ®Æc tÝnh cña bé thu quang p-i-n, sù thÓ hiÖn cña OAR cã
thÓ ®−îc diÔn t¶ th«ng qua ®Æc tÝnh cña OFA vμ bé thu quang. Nh− vËy, s¬ ®å mÉu modul
c¬ b¶n cña OAR cã thÓ ®−îc minh ho¹ nh− trong h×nh 8.41 [37,38]. Ta gi¶ thiÕt bé thu
quang ®−îc ®Æc tr−ng bëi c«ng suÊt ®Çu vμo Pin, b¨ng tÇn ®iÖn Be, nhiÔu nhiÖt Nth, nhiÔu
ph¸ch tÝn hiÖu - tù ph¸t Ns-sp, nhiÔu ph¸ch tù ph¸t - tù ph¸t Nsp-sp, vμ nhiÔu l−îng tö Nsh.
Bé khuÕch ®¹i quang ®−îc m« t¶ cã b¨ng tÇn quang Bo, khuÕch ®¹i G, vμ hÖ sè ph¸t x¹ tù
ph¸t Nsp. Th«ng th−êng th× cã mét bé läc quang F ®−îc ®Æt ë sau bé khuÕch ®¹i quang ®Ó
chÆn bít nhiÔu ph¸t x¹ tù ph¸t ®−îc khuÕch ®¹i ASE. Suy hao L gi÷a bé khuÕch ®¹i quang
vμ bé thu quang trong OAR th−êng lμ rÊt nhá. VÊn ®Ò quan träng b©y giê lμ x¸c ®Þnh çc
thμnh phÇn nhiÔu l−îng tö vμ nhiÔu ph¸ch.
§Ó ph©n tÝch nhiÔu l−îng tö cho bé thu khuÕch ®¹i quang OAR, ta cã thÓ sö dông tÝnh
chÊt thèng kª trong t¸ch sãng quang l−îng tö theo nh− [37,38], vμ h·y xem xÐt qu¸ tr×nh
ph¸t ra çc ®iÖn tö photo trong tr−êng hîp tÝn hiÖu ®−îc khuÕch ®¹i víi ®é khuÕch ®¹i G
vò v¨n san 368

cña EDFA. Nh− ®· th¶o luËn vÒ nhiÔu c−êng ®é (nhiÔu dßng photo), nhiÔu l−îng tö bao
gåm nhiÔu l−îng tö cña tÝn hiÖu ®−îc khuÕch ®¹i vμ nhiÔu ph¸t x¹ tù ph¸t ®−îc khuÕch
®¹i ASE. Nh− vËy nÕu gäi mt lμ sè çc mode ngang (mode ®−îc ph©n cùc) cña bé khuÕch
®¹i quang th× cã thÓ viÕt ra dßng photo trung b×nh cña nhiÔu l−îng tö cho bé thu khuÕch
®¹i quang lμ:
I sh = GI s + mt I sp (8-36)
ë ®©y Is lμ dßng photo tÝn hiÖu ®iÖn trung b×nh, Isp lμ dßng nhiÔu ph¸t x¹ tù ph¸t. Nh− vËy,
c«ng suÊt nhiÔu l−îng tö (hoÆc biÕn ®æi nhiÔu l−îng tö) σsh2 cña bé thu khuÕch ®¹i quang
dùa trªn nhiÔu l−îng tö tÝn hiÖu vμ nhiÔu l−îng tö ph¸t x¹ tù ph¸t lμ [122]:
N sh = 2eBe (GI s + mt I sp ) (8-37)
víi Be lμ b¨ng tÇn ®iÖn cña bé thu, e lμ ®iÖn tÝch ®iÖn tö. ë ®©y ®· sö dông ®iÒu thùc tÕ lμ
nh÷ng biÕn ®æi c«ng suÊt ®iÖn nh− lμ b×nh ph−¬ng cña dßng [1,8,15].
KhuÕch ®¹i quang Bé thu quang
Ps Pout L Pin Be, Nth, Ns-sp,

F Nsh, Nsp-sp
G, Bo, Nsp
H×nh 8.41. Modul c¬ b¶n cña bé thu quang sö dông khuÕch ®¹i quang.
Trong bé thu khuÕch ®¹i quang, nh×n chung nhiÔu nhiÖt (còng cßn gäi lμ nhiÔu
Johnson hoÆc nhiÔu Nyquist) lμ nhiÔu tréi trong bé thu photodiode p-i-n. V× vËy, dßng
nhiÔu nhiÖt ®−îc coi nh− lμ sù thÓ hiÖn cña nhiÔu bé thu trong OAR vμ ®−îc viÕt lμ:
4k B TBe
N th = (8-38)
RL
ë ®©y kB lμ h»ng sè Boltzmam, T lμ nhiÖt ®é tuyÖt ®èi, RL lμ ®iÖn trë t¶i vμ Be lμ b¨ng tÇn
®iÖn (b¨ng tÇn nhiÔu hiÖu dông Δf) cña bé thu. Tõ nhiÔu tæng ®−îc khuyÕn nghÞ trong
G.663 ITU-T [116], ta cã thÓ viÕt tæng c«ng suÊt nhiÔu ®iÖn cña bé t¸ch sãng lμ:
N total = 2eBe (GI s + mt I sp ) + N s − sp + N sp − sp +

4k B TBe
(8-39)
RL
ë ®©y Ns-sp vμ Nsp-sp t−¬ng øng lμ çc c«ng suÊt nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu - tù ph¸t vμ c«ng
suÊt nhiÔu ph¸ch tù ph¸t - tù ph¸t; nhiÔu ph¶n x¹ ®−îc coi lμ rÊt nhá vμ bá qua. Trong
biÓu thøc (8-39), çc thμnh phÇn nhiÔu l−îng tö vμ nhiÔu nhiÖt lμ hoμn toμn râ rμng.
Nh−ng nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu - tù ph¸t vμ nhiÔu ph¸ch tù ph¸t - tù ph¸t lμ çc thμnh phÇn
rÊt phøc t¹p. Chóng kh«ng thÓ x¸c ®Þnh th«ng qua ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch l−îng tö nμy
vò v¨n san 369

®−îc. TÝnh to¸n chÆt chÏ cho mËt ®é phæ c«ng suÊt th«ng qua lý thuyÕt t¸ch sãng quang
l−îng tö lμ kh«ng dÔ dμng. ViÖc x¸c ®Þnh çc yÕu tè nμy ®ßi hái cã mét kiÕn thøc vÒ mËt
®é phæ c«ng suÊt trong kho¶ng b¨ng tÇn t¸ch sãng (0,Be) cña nhiÔu ph¸ch t−¬ng øng. V×
thÕ, ta cã thÓ sö dông mét lý thuyÕt gäi lμ b¸n cæ ®iÓn [37,38].
§Ó x¸c ®Þnh çc thμnh phÇn c«ng suÊt nhiÔu ph¸ch, lý thuyÕt b¸n cæ ®iÓn m« t¶ r»ng
¸nh s¸ng ë ®Çu ra bé khuÕch ®¹i quang ®−îc thùc hiÖn nh− lμ sù xÕp chång cña tr−êng tÝn
hiÖu cæ ®iÓn vμ tr−êng nhiÔu ®iÖn víi çc biªn ®é x¸c ®Þnh, vμ nhiÔu cã pha ngÉu nhiªn.
§Ó ®¬n gi¶n cho viÖc ph©n tÝch, ta gi¶ thiÕt r»ng çc hÖ sè ghÐp lμ b»ng 1, ®é khuÕch ®¹i
G cña bé khuÕch ®¹i quang lμ ®ång ®Òu trªn b¨ng tÇn quang Bo, vμ c«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu
vμo Ps t¹i tÇn sè ω = 2πν ®−îc ®Æt ë t©m b¨ng tÇn Bo. Khi ®ã, kÕt qu¶ thu ®−îc cho hai
mËt ®é phæ c«ng suÊt nhiÔu ph¸ch ®−îc cho nh− lμ:
§èi víi nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu - tù ph¸t:
2
2 ⎛ ηe ⎞ 1
σ s − sp ( f ) = 4⎜ ⎟ Ps N sp hν (G − 1)G = 4 GI s I sp (8-40)
⎝ hν ⎠ Bo
vμ ®ång d¹ng trong kho¶ng tÇn sè (0, Bo/2).

§èi víi nhiÔu ph¸ch tù ph¸t - tù ph¸t:
2 I sp2 ⎛ f ⎞
σ sp − sp ( f ) = 2 ⎜⎜1 − ⎟⎟ (8-41)
Bo ⎝ Bo ⎠
vμ gi¶m tuyÕn tÝnh víi tÇn sè tíi khi triÖt tiªu t¹i f = Bo. H×nh 8.42 m« t¶ sù thay ®æi mËt
®é c«ng suÊt nhiÔu ®iÖn cña nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu - tù ph¸t vμ nhiÔu ph¸ch tù ph¸t - tù
ph¸t.

σ total
2
MËt ®é phæ c«ng suÊt nhiÔu ®iÖn
2I2sp/Bo

σ sp−
2
sp
4GIsIsp/Bo

σ s−
2
sp
0 Bo/2 Be Bo f
H×nh 8.42. Çc mËt ®é phæ c«ng suÊt ®iÖn cña çc nhiÔu ph¸ch.
C¶ hai mËt ®é phæ ®Òu tån t¹i víi f ≤ Bo vμ b»ng kh«ng khi f > Bo. Nh− vËy, çc c«ng
suÊt nhiÔu ph¸ch tæng r¬i vμo b¨ng tÇn ®iÖn Be ®−îc viÕt nh− sau:
vò v¨n san 370

Be
N s − sp = σ s2− sp = 4 GI s I sp (8-42)
Bo
Be 2 ⎛ B ⎞
vμ N sp − sp = σ sp2 − sp = 2 2
I sp ⎜ Bo − e ⎟ (8-43)
Bo ⎝ 2 ⎠
Víi çc thμnh phÇn nhiÔu nh− ë trªn, tæng çc thμnh phÇn c«ng suÊt nhiÔu ®iÖn bé t¸ch
sãng cã thÓ ®−îc viÕt tõ biÓu thøc (8-39) nh− lμ:
Be B ⎛ B ⎞ 4k TB
N total = 2eBe (GI s + mt I sp ) + 4 GI s I sp + 2mt e2 I sp2 ⎜ Bo − e ⎟ + B e (8-44)
Bo Bo ⎝ 2 ⎠ RL
§©y lμ tæng cña çc thμnh phÇn nhiÔu ®iÖn trong qu¸ tr×nh t¸ch sãng kh«ng bao hμm
nhiÔu ph¶n x¹. Ta cã thÓ thÊy r»ng çc thμnh phÇn nhiÔu l−îng tö t¨ng tû lÖ víi ®é khuÕch
®¹i G cña bé khuÕch ®¹i, trong ®ã nhiÔu l−îng tö tÝn hiÖu tû lÖ víi tÝn hiÖu ®−îc khuÕch
®¹i vμ nhiÔu l−îng tö tù ph¸t lμ mét h»ng sè. NhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu - tù ph¸t vμ nhiÔu
ph¸ch tù ph¸t - tù ph¸t t¨ng tû lÖ víi b×nh ph−¬ng khuÕch ®¹i G. Nh− vËy chóng cã thÓ trë
thμnh lín khi ®é khuÕch ®¹i cña bé khuÕch ®¹i quang t¨ng. Trong khi ®ã nhiÔu bé thu p-i-
n lμ mét h»ng sè. Nã kh«ng phô thuéc vμo c¶ ®é khuÕch ®¹i G vμ tÝn hiÖu quang t¹i ®Çu
vμo OAR.
107
106
105 Ntotal Nth
104 Ns-sp
C«ng suÊt nhiÔu ®iÖn (pA2)
103
102
10
1
10-1
10-2
10-3 Nsh
10-4
10-5
10-6
10-7 Nsp-sp
10-8
10-9
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
KhuÕch ®¹i G cña EDFA (dB)
H×nh 8.43. Çc thμnh phÇn c«ng suÊt nhiÔu ®iÖn cña 10Gbit/s OAR
víi Be = 7,5 Gbit/s, Bo = 0,5 nm, NF = 4 dB.
§Ó xem xÐt çc thμnh phÇn nhiÔu mét çch chi tiÕt, chóng t«i thùc hiÖn tÝnh to¸n m«
pháng çc thμnh phÇn nhiÔu t¹i thiÕt bÞ thu quang sö dông khuÕch ®¹i EDFA cho hÖ thèng
10 Gbit/s ®−îc thÓ hiÖn nh− ë çc h×nh 8.43. Sè liÖu dïng ®Ó tÝnh to¸n nh− sau: c«ng suÊt
vò v¨n san 371

tÝn hiÖu ®Çu vμo lμ -28 dBm, b−íc sãng tÝn hiÖu la 1548 nm, hÖ sè nhiÔu NF b»ng 4 dB,
b¨ng tÇn quang 0,5 nm, b¨ng tÇn ®iÖn 7,5 GHz, ®iÖn trë t¶i 50 Ω, dßng bé thu lμ 1,56 μA.
Còng trong çc kÕt qu¶ m« pháng nμy, gi¶ thiÕt r»ng hiÖu suÊt l−îng tö η = 1, çc hÖ sè
ghÐp ®Çu vμo vμ ®Çu ra cña EDFA ηin = ηout = 1, vμ suy hao quang gi÷a EDFA vμ bé thu L
= 0dB. Víi çc kÕt qu¶ tÝnh to¸n nμy, cã thÓ thÊy r»ng çc ®iÒu kiÖn khuÕch ®¹i thÊp víi
G < 10dB, nhiÔu tæng chñ yÕu phô thuéc vμo çc nhiÔu nhiÖt bé thu (nhiÔu bé thu) vμ
nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu - tù ph¸t. Trong kho¶ng 10 ≤ G ≤ 20dB, nhiÔu tæng vÉn cßn phô
thuéc vμo çc nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu - tù ph¸t vμ nhiÔu bé thu. Trong kho¶ng 20 < G ≤
30dB, nhiÔu tæng chñ yÕu chØ phô thuéc vμo nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu - tù ph¸t. Khi ®é khuÕch
®¹i G > 30dB, nhiÔu tæng phô thuéc vμo çc thμnh phÇn nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu - tù ph¸t vμ
ph¸ch tù ph¸t - tù ph¸t.
§Ó x¸c ®Þnh tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu ®iÖn eSNR, tr−íc hÕt ta biÕt r»ng tÝn hiÖu t¹i ®Çu
vμo bé thu photodiode p-i-n ®· ®−îc bé thu khuÕch ®¹i quang nh©n lªn G. MÆt kh¸c, çc
hÖ sè ghÐp gi÷a OFA vμ sîi truyÒn dÉn, gi÷a OFA vμ bé thu, vμ suy hao quang gi÷a OFA
vμ bé thu nªn ®−îc xem xÐt. Nh− vËy, sau t¸ch sãng quang luËt b×nh ph−¬ng, c«ng suÊt
tÝn hiÖu thu ®−îc cña bé thu khuÕch ®¹i quang ®−îc viÕt lμ:
S = (GI s Lη inη out )

2
(8-45)
ë ®©y ηin vμ ηout t−¬ng øng lμ çc hÖ sè ghÐp ®Çu vμo vμ ®Çu ra cña bé khuÕch ®¹i quang,
L lμ suy hao gi÷a bé khuÕch ®¹i quang vμ bé thu. Is lμ dßng photo tÝn hiÖu t−¬ng ®−¬ng t¹i
®Çu vμo bé khuÕch ®¹i quang cã thÓ ®−îc diÔn gi¶i t−¬ng øng víi çc bit “1” vμ “0” thu
®−îc nh− lμ Is(1) = 2RPsr/(r+1) vμ Is(0) = 2RPs/(r+1), víi Ps lμ c«ng suÊt tÝn hiÖu trung
b×nh t¹i ®Çu vμo bé khuÕch ®¹i quang, R lμ hÖ sè biÕn ®æi dßng, vμ r lμ tû sè ph©n biÖt.
Çc thμnh phÇn nhiÔu ®· ®−îc ph©n tÝch ë trªn còng bÞ ¶nh h−ëng tõ çc hÖ sè ghÐp vμ
suy hao L. V× thÕ, khi tÝnh to¸n thùc tÕ cÇn ph¶i tÝnh c¶ çc tham sè nμy [123][124]. Nh−
vËy cã thÓ viÕt l¹i cho thμnh phÇn nhiÔu l−îng tö vμ çc nhiÔu ph¸ch nh− sau [42]:
N sh = 2eBeη out L(GI sη in + mt I sp ) (8-46)
Be
N s − sp = 4 η inη out
2
L2 GI s I sp (8-47)
Bo
Be 2 2 2 ⎛ B ⎞
N sp − sp = 2mt 2
η out L I sp ⎜ Bo − e ⎟ (8-48)
Bo ⎝ 2 ⎠
Trong tr−êng hîp nμy, nhiÔu nhiÖt kh«ng chÞu t¸c ®éng cña suy hao L vμ çc hÖ sè ghÐp
ë trªn. NÕu nh− nhiÔu l−îng tö cã thÓ bá qua v× nã th−êng rÊt nhá nh− ®· thÓ hiÖn ë h×nh
8.43, vμ gi¶ thiÕt r»ng suy hao gi÷a bé khuÕch ®¹i quang vμ bé thu lμ 0 dB ®èi víi OAR,
çc hÖ sè ghÐp ®Çu vμo vμ ®Çu ra bé khuÕch ®¹i lμ lín nhÊt. Nh− vËy, cã thÓ viÕt tû sè tÝn
hiÖu trªn nhiÔu ®iÖn eSNR cho bé thu khuÕch ®¹i quang lμ:
vò v¨n san 372

2
Ps
eSNR = 2 2
(8-49)
B P 4k TB ⎛ hν ⎞ B Psp ⎛ B ⎞
4 e Psp s + B e ⎜⎜ ⎟⎟ + 2mt e2 2 ⎜ Bo − e ⎟
Bo G RL ⎝ ηeG ⎠ Bo G ⎝ 2 ⎠
H×nh 8.44 lμ kÕt qu¶ tÝnh tÝnh to¸n m« pháng cho çc eSNR cña çc bé thu quang
OAR t¹i tèc ®é 10 Gbit/s. Çc gi¸ trÞ cña çc tham sè ®Æc tÝnh cho c¶ bé khuÕch ®¹i
quang vμ bé thu quang p-i-n bao gåm c¶ çc gi¸ trÞ lý t−ëng (bé thu A) vμ çc gi¸ trÞ tiªu
biÓu (bé thu B, C). V× thÕ çc gi¸ trÞ nμy cã thÓ ®−îc dïng ®Ó kh¶o tèt cho çc bé thu
OAR thùc tÕ. Tõ çc kÕt qu¶ tÝnh to¸n trong h×nh nμy, cã thÓ thÊy r»ng: tû sè tÝn hiÖu trªn
nhiÔu ®iÖn eSNR t¨ng tû lÖ víi ®é khuÕch ®¹i cña bé khuÕch ®¹i quang d−íi chÕ ®é
khuÕch ®¹i thÊp; b¾t ®Çu t¨ng chËm khi ®é khuÕch ®¹i t¨ng trong kho¶ng 15 ≤ G ≤ 30 dB.
Trong vïng G lín h¬n 30 dB, eSNR tiÕn tíi giíi h¹n trªn eSNR lín nhÊt vμ trë nªn b·o
hoμ.
30
25
Tû lÖ tÝn hiÖu trªn nhiÔu ®iÖn (dB)
B
20
15
A (NhiÔu tèi −u) C
10
5 Ps NF Bo Be
A: -31dBm 3dB 0,1nm 5GHz
B: -28dBm 4dB 0,5nm 7,5GHz
0
Kh«ng cã tiÒn khuÕch C: -31dBm 5dB 1nm 7,5GHz
®¹i quang
-5
0 5 10 15 20 25 30 35 40
KhuÕch ®¹i G cña bé khuÕch ®¹i quang (dB)
H×nh 8.44. Tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu ®iÖn cña 3 bé thu khuÕch ®¹i quang 10Gbit/s [37,38].
8.5.3 §é nh¹y thu cña bé thu cã khuÕch ®¹i quang

§é nh¹y thu cña çc hÖ thèng th«ng tin quang mμ kh«ng cã çc bé khuÕch ®¹i quang
®· ®−îc thÓ hiÖn tèt ë tèc ®é bit BER = 10-9. Trong khi ®ã viÖc x¸c ®Þnh ®é nh¹y thu cña
çc hÖ thèng sö dông çc bé khuÕch ®¹i quang lμ rÊt khã, v× ®é nh¹y thu ë ®©y ®−îc x¸c
®Þnh t¹i tû lÖ lçi bit nhá tíi 10-12 ®Õn 10-13. Nh− ®· biÕt râ r»ng, sö dông çc bé khuÕch ®¹i
quang lμm çc bé tiÒn khuÕch ®¹i lμ ®Ó c¶i thiÖn ®é nh¹y thu cña çc hÖ thèng t¸ch sãng
trùc tiÕp tÝn hiÖu. §iÒu kh«ng may lμ, nhiÔu tréi trong OAR lμ nhiÔu bøc x¹ tù ph¸t ®−îc
khuÕch ®¹i ASE l¹i thªm vμo víi nhiÔu tæng, lμm cho viÖc tÝnh to¸n ®é nh¹y thu cμng
thªm phøc t¹p. §· cã mét sè ph−¬ng ph¸p b¸o ço vÒ ph©n tÝch ®é nh¹y thu cña hÖ thèng
nμy, nh−ng nh×n chung ®Òu lμ çc ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n rÊt phøc t¹p [125,126,127], vμ
vò v¨n san 373

rÊt khã cã thÓ øng dông ®−îc trong thùc tÕ. Ngoμi ra trong viÖc tÝnh to¸n cña hä th−êng
ph¶i cã çc ®iÒu kiÖn ®−îc s¾p ®Æt tr−íc.
§Ó x¸c ®Þnh ®−îc chÝnh x¸c ®é nh¹y thu cña OAR, hÖ thèng cÇn ®−îc nghiªn cøu tho¶
®¸ng bëi v× cã mét lo¹t çc vÊn ®Ò liªn quan nh− sau. Çc bé thu khuÕch ®¹i quang
th−êng thu c«ng suÊt tÝn hiÖu quang rÊt nhá t¹i b−íc sãng ë vïng 1550 nm n¬i mμ tån t¹i
t¸n s¾c sîi lín. Çc bé thu nμy ho¹t ®éng ë tèc ®é bit cao cho cù ly xa. H¬n thÕ n÷a,
nhiÔu tréi nh− lμ nhiÔu ph¸ch tÝn hiÖu-tù ph¸t lu«n xuÊt hiÖn trong thiÕt bÞ. TÊt c¶ çc yÕu
tè nμy lμm gi¶m çc tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu SNR vμ lμm suy yÕu ®Æc tÝnh hÖ thèng. V×
vËy, ngoμi tÝn hiÖu vμ çc thμnh phÇn nhiÔu, mÐo d¹ng sãng vμ giao thoa gi÷a çc ký tù
ISI do t¸n s¾c vËn tèc nhãm GVD vμ tù ®iÒu chÕ pha SPM (self-phase modulation) cÇn
®−îc tÝnh ®Õn. Ngoμi ra, tÝch luü nhiÔu trong çc hÖ thèng cã çc bé khuÕch ®¹i quang
m¾c nèi chuçi còng lμm gi¶m chÊt l−îng cña hÖ thèng. Sù suy gi¶m hÖ thèng do hiÖu øng
trén bèn b−íc sãng FWM vμ ®iÒu chÕ pha chÐo XPM (cross-phase modulation) còng cÇn
®−îc l−u ý khi bé thu ®−îc ®Æt trong çc hÖ thèng truyÒn dÉn WDM. Çc ¶nh h−ëng nμy
®−îc chøa ®ùng trong tÝn hiÖu quang ®i tíi bé thu.
Trong tμi liÖu nμy, chóng t«i sö dông ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn theo tÝnh xÊp xØ Gaussian
®¬n gi¶n th«ng qua viÖc ph©n tÝch cã tÝnh tíi nhiÔu tuyÕn tÝnh tõ bøc x¹ tù ph¸t ®−îc
khuÕch ®¹i, mÐo d¹ng sãng vμ ISI nh− ®Ò cËp ë trªn [37,38]. V× thÕ, ®é nh¹y thu ®−îc x¸c
®Þnh mét çch chÝnh x¸c cho tû sè lçi bit BER rÊt thÊp nh− ®· giíi thiÖu trong [124]. §Ó
x¸c ®Þnh ®é nh¹y thu cho bé thu khuÕch ®¹i quang, ta dùa trªn quan hÖ gi÷a BER vμ hÖ sè
Q. Ph−¬ng ph¸p chÝnh x¸c ë ®©y ®Ó x¸c ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a ®é nh¹y thu vμ hÖ sè Q lμ
sö dông m¹ch quyÕt ®Þnh ®Ó dß mÉu rμo h×nh m¾t ë mäi bit trong chïm sè. §iÒu nμy cã
nghÜa r»ng çc dßng photo t−¬ng øng víi çc bit "1" vμ "0" ®−îc lÊy trung b×nh trªn tæng
çc bit. B»ng çch ®èi sö nh− vËy, ®é nh¹y thu cña OAR cã thÓ ®−îc ph©n tÝch mét çch
râ rμng ë bÊt kú tèc ®é bit nμo vμ tû sè lçi bit nμo trong çc hÖ thèng th«ng tin ®−îc
khuÕch ®¹i quang. Nã còng phï hîp cho çc øng dông hÖ thèng khuÕch ®¹i quang, ®Æc
biÖt lμ cho çc hÖ thèng sö dông EDFA.
Gi¶ thiÕt r»ng thiÕt bÞ ph¸t quang sö dông laser b¸n dÉn ®¬n mode ®−îc ®iÒu biÕn
c−êng ®é vμ ho¹t ®éng t¹i vïng b−íc sãng 1550 nm. D¹ng sãng tÝn hiÖu quang ®Õn bé thu
®−îc m« t¶ nh− lμ mét chïm xung liªn tôc gåm N bit, vμ ë d¹ng m· non-return-to-zero
(NRZ). Nh− vËy P(t) lμ c«ng suÊt quang thu ®−îc t¹i ®Çu vμo bé thu OAR, nh− lμ mét
chuçi xung sè nhÞ ph©n ®Õn cã thÓ ®−îc m« t¶ nh− [8] lμ:
∞
P (t ) = ∑b h
k = −∞
k p (t − kTb ) (8-50)
ë ®©y bk lμ mét tham sè biªn ®é thÓ hiÖn ký tù tÝn hiÖu thø k, nã lÊy çc gi¸ trÞ nhÞ ph©n
"1" vμ "0". Tb=1/B mμ trong ®ã B lμ tèc ®é bit, ®−îc gäi lμ khe thêi gian. Sau t¸ch sãng vμ
läc t¹i bé thu, tÝn hiÖu ®iÖn sÏ ®−îc lÊy mÉu t¹i tõng kho¶ng Tb mét çch ®Òu ®Æn, vμ çc
thêi gian lÊy mÉu ®−îc çch nhau b»ng Tb (t = tD, tD - Tb, tD - 2Tb, ..., tD - (N-1)Tb). hp(t) lμ
d¹ng xung thu ®−îc vμ d−¬ng víi mäi t, vμ ®−îc chuÈn ho¸ nh− lμ:
vò v¨n san 374

NTb
∫0
h p (t )dt = NTb (8-51)
Trong tr−êng hîp nμy, sau t¸ch sãng vμ läc, tÝn hiÖu ®iÖn ®−îc lÊy mÉu t¹i çc kho¶ng
Tb ®Òu ®Æn, vμ dßng thu ®−îc tõ chuçi cña çc mÉu dßng lμ:
ik = I p (t D − kTb ) (8-52)
ë ®©y Ip lμ dßng photo ®−îc ph¸t ra tõ bé t¸ch sãng ®−îc m« t¶ trong ch−¬ng-4.
Çc biÕn ®æi nhiÔu ®−îc viÕt nh− lμ:
σ k = σ (t D − kTb ) (8-53)
Trong tr−êng hîp nμy, çc nhiÔu ph¸ch cã thÓ ®−îc lÊy xÊp xØ b»ng tÝnh thèng kª
Gaussian. Tû lÖ lçi bit BER thu ®−îc b»ng çch lÊy trung b×nh BER cña tÊt c¶ tû lÖ lçi bit
cña tõng khe thêi gian lÊy mÉu t = tD. V× thÕ, ta cã thÓ thu ®−îc BER nh− sau [42,124]:
1⎛ N 1 ∞ ⎡ (I − ik ) 2 ⎤ N
1 ⎡ (I − ik ) 2 ⎤ ⎞
BER = ⎜ ∑ ∫I D ⎣ 2σ k2 ⎦ k =1, I∑
ID
⎜
N ⎝ k =1, I D , k ="1" σ k 2π
exp⎢ − ⎥ dI +
D , k ="0" σ k 2π
∫−∞ exp⎢⎣− 2σ k2 ⎥⎦dI ⎟⎟
⎠
1 ⎛Q ⎞
= erfc⎜⎜ k ⎟⎟ (8-54)
2 ⎝ 2⎠
ë ®©y, sè h¹ng ®Çu tiªn thÓ hiÖn lμ mét x¸c suÊt cã ®iÒu kiÖn ®Ó m¹ch quyÕt ®Þnh ®iÖn
t¸ch nhÇm bit "1" ®−îc lÊy trung b×nh trªn N bit khi bit "0" thu ®−îc ë ®Çu vμo, vμ ®−îc
gäi lμ P(1/0). Sè h¹ng thø hai lμ x¸c suÊt cã ®iÒu kiÖn ®Ó m¹ch quyÕt ®Þnh ®iÖn t¸ch nhÇm
bit "0" ®−îc lÊy trung b×nh trªn N bit khi bit "1" thu ®−îc ë ®Çu vμo, vμ ®−îc gäi lμ
P(0/1). ID lμ møc ng−ìng t¹i m¹ch quyÕt ®Þnh. T−¬ng tù nh− trong ch−¬ng-4, ta cã thÓ viÕt
BER nh− sau:
1 1 ⎛ Qk2
N ⎞
BER = ∑
N 2π k =1 Qk
exp⎜−
⎜ 2
⎟
⎟ (8-55)
⎝ ⎠
I D − ik
Trong tr−êng hîp nμy, Qk = ®−îc cho trong ID,k = "1" lμ t−¬ng ®−¬ng víi
σk
ik − I D
Qk = víi ID,k = "0" tuú thuéc vμo møc ng−ìng ®−îc chän ID ®Ó cho BER nhá nhÊt.
σk
V× vËy hÖ sè Qk cã thÓ ®−îc viÕt lμ:
i1, k − i0, k
Qk = (8-56)
σ 1, k + σ 0, k
Dßng photo thu ®−îc trong çc ph−¬ng tr×nh nμy ®−îc thay thÕ tõ çc dßng photo øng
víi çc bit "1" vμ "0", vμ çc thμnh phÇn nhiÔu còng ®−îc tÝnh t−¬ng tù theo [42,124]. Khi
®ã tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu ®iÖn eSNR(dB) = 10log(Q2) hoÆc 20log(Q) lμ ®−îc dïng cho
thùc tÕ r»ng 3 dB t¨ng trong hÖ sè Q ®Ó duy tr× kiªn ®Þnh víi nhiÔu tuyÕn tÝnh tõ ASE.
vò v¨n san 375

H×nh 8.45 lμ kÕt qu¶ tÝnh to¸n lý thuyÕt vμ thùc nghiÖm ®é nh¹y thu quang cña OAR
cho hÖ thèng 10 Gbit/s mμ chóng t«i thu ®−îc t¹i tû sè lçi bit BER = 10-12 [38,124].
-16
-18
§é nh¹y thu t¹i BER = 10-12 (dBm) -20
-22
-24
20ps/div
-26
-28
-30
-32 Gi¸ trÞ cao nhÊt = - 31,5 dBm
-34 Gi¸ tri cao nhÊt = -32,1dBm
-36
-38
-40 T heoretical
Experiment
-42
5 10 15 20 25 30 35
§é khuÕch ®¹i G cña EDFA (dB)
H×nh 8.45. KÕt qu¶ thùc nghiÖm ®é nh¹y thu cña 10 Gbit/s OAR [38,124].
Tõ kÕt qu¶ h×nh 8.45 ta nhËn thÊy r»ng ®é nh¹y thu ®· ®o ®−îc c¶i thiÖn tû lÖ víi çc
gi¸ trÞ khuÕch ®¹i thÊp, råi gi¶m dÇn dÇn trong vïng khuÕch ®¹i kho¶ng 25 dB. T¹i G
b»ng 30 vμ 32 dB, hai gi¸ trÞ ®é nh¹y thu ®Òu b»ng -31,5 dBm. §iÒu nμy kh¼ng ®Þnh cã
mét møc nÒn ®é nh¹y thu khi G > 30 dB. Sù kh¸c nhau gi÷a lý thuyÕt vμ kÕt qu¶ thùc
nghiÖm ë ®©y lμ 0,6 dB ®· kh¼ng ®inh ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n x¸c ®Þnh ®é nh¹y thu lμ rÊt
chÝnh x¸c.
8.5.4 CÊu h×nh hÖ thèng sö dông khuÕch ®¹i quang
Trong phÇn nμy, chóng t«i giíi thiÖu viÖc x¸c ®Þnh cÊu h×nh hÖ thèng th«ng tin quang
sö dông khuÕch ®¹i quang. Nh− ®· biÕt r»ng khi l¾p xen çc bé khuÕch ®¹i quang vμo hÖ
thèng th«ng tin quang, ®Æc tÝnh cña toμn hÖ thèng sÏ thay ®æi rÊt lín, vμ viÖc tÝnh to¸n x¸c
®Þnh cÊu h×nh hÖ thèng trong thùc tiÔn trë nªn hÕt søc phøc t¹p. Nh− vËy lμm thÕ nμo ®Ó
®−a ra ®−îc cÊu h×nh phï hîp trong çc øng dông kh¸c nhau.
ThÕ hÖ thø t− cña çc hÖ thèng truyÒn dÉn quang ®· b¾t ®Çu vμo n¨m 1995 khi mμ çc
hÖ thèng sö dông khuÕch ®¹i quang ®−îc th−¬ng m¹i ho¸. Nh÷ng øng dông cña kü thuËt
khuÕch ®¹i quang trë nªn cÇn thiÕt trong hai n¨m cuèi thÕ kû 20, vμ sÏ kh«ng thÓ thiÕu
®−îc trong hÇu hÕt çc hÖ thèng th«ng tin t−¬ng lai. Thùc sù, EDFA xuÊt hiÖn ®· lμm
thay ®æi c¬ b¶n trong thiÕt kÕ vμ l¾p ®Æt çc hÖ thèng th«ng tin quang. ThiÕt kÕ tèi −u
trong hÖ thèng vμ tuyÕn th«ng tin cã thÓ cho phÐp gi¶m ®¸ng kÓ ®Çu t− vμ thu ®−îc tuyÕn
truyÒn dÉn cã hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, thiÕt kÕ tèi −u tuyÕn cã khuÕch ®¹i quang lμ rÊt khã v×
cã nhiÒu nh÷ng khÝa c¹nh cã liªn quan cÇn ph¶i gi¶i quyÕt. §Ó nghiªn cøu vÊn ®Ò nμy, ta
vò v¨n san 376

cã thÓ ¸p dông ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn trong [38,124,128] nh− sau. Tõ cÊu h×nh cña bé thu
khuÕch ®¹i quang OAR, tøc lμ ta ®· xÐt cho tr−êng hîp hÖ thèng sö dông tiÒn khuÕch ®¹i
PA, suy hao quang L gi÷a bé khuÕch ®¹i quang vμ bé thu p-i-n gåm c¶ suy hao hiÖu suÊt
ghÐp ®Çu ra ®−îc gi¶ thiÕt lμ kh¸c 0 dB. Nh− vËy, ta cã çc lo¹i cÊu h×nh hÖ thèng víi çc
bé khuÕch ®¹i quang ®−îc ®Æt bÊt kú trªn tuyÕn truyÒn dÉn.
0
-1
-2 -40
-3
-4 -38
-5
-6
G = 20dB
Log (BER)
-7
-8
-9 -35
-10
-11
-12
-13
-14 -30 Ps = -25dBm
-15
-16
0 20 40 60 80 100 120
Cù ly truyÒn dÉn (km)
H×nh 8.46. BER cña hÖ thèng cã khuÕch ®¹i quang 10 Gbit/s phô thuéc vμo cù ly [129].
Víi ph−¬ng ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nh− ë trªn, tr−íc hÕt ta xem xÐt tr−êng hîp hÖ
thèng cã mét bé khuÕch ®¹i ®−êng truyÒn, bé thu quang cã thÓ ®−îc ®Æt ë bÊt kú n¬i nμo
®ã tuú thuéc vμo thiÕt kÕ tuyÕn. Nãi mét çch kh¸c, çc c«ng suÊt quang thu ®−îc cã thÓ
bÞ thay ®æi t¹i ®Çu vμo bé thu p-i-n hoÆc khuÕch ®¹i G cña EDFA cã thÓ ®−îc chän kh¸c
nhau. KÕt côc lμ ®Æc tÝnh BER bÞ thay ®æi. §Ó thu ®−îc ®Æc tÝnh mong muèn cña tuyÕn,
cÇn ph¶i thiÕt kÕ hÖ thèng cã G phï hîp víi c«ng suÊt ®Çu vμo bé thu. H×nh 8.46 m«
pháng çc ®Æc tÝnh BER cho tuyÕn cã mét bé khuÕch ®¹i ®−êng truyÒn. KÕt qu¶ nμy cho
phÐp x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña EDFA ®−êng truyÒn vμ bé thu quang trªn tuyÕn truyÒn dÉn khi
biÕt ®−îc suy hao quang cña sîi truyÒn dÉn. C«ng suÊt tÝn hiÖu ®Çu vμo EDFA ®ãng vai
trß quan träng nhÊt ®Ó kÐo dμi cù ly cña tuyÕn. LiÖu ®Æc tÝnh BER cã tho¶ m·n çc yªu
cÇu cña hÖ thèng hay kh«ng lμ phô thuéc nhiÒu vμo c«ng suÊt tÝn hiÖu quang t¹i ®Çu vμo
EDFA. Tuy nhiªn, ®Æc tÝnh BER gi¶m khi cù ly t¨ng. H×nh 8.46 chØ ra ®Æc tÝnh BER phô
thuéc vμo cù ly gi÷a EDFA vμ bé thu quang. Nã ®−îc tÝnh to¸n cho khuÕch ®¹i G cña
EDFA lμ 20 dB. Çc gi¸ trÞ cña tham sè hÖ thèng ®−îc cho lμ: b¨ng tÇn quang Bo b»ng 0,5
nm, hÖ sè nhiÔu NF = 4 dB, b¨ng tÇn ®iÖn Be b»ng 7,5 GHz, t¶i bé thu 50 Ω. Suy hao
quang cña sîi ®¬n mode tiªu chuÈn lμ 0,25 dB/km kÓ c¶ suy hao hμn nèi. T¸n s¾c sîi
trong çc tr−êng hîp nμy ®−îc gi¶ thiÕt lμ b»ng 0, vμ tû sè ph©n biÖt ®ñ lín ®· bá qua ®Òn
bï c«ng suÊt.
vò v¨n san 377

B©y giê, ta h·y xem xÐt hÖ thèng sö dông çc bé khuÕch ®¹i quang m¾c chuçi. VÒ
mÆt lý thuyÕt, cù ly truyÒn dÉn rÊt dμi cã thÓ thùc hiÖn ®−îc b»ng çch xen çc bé khuÕch
®¹i quang ®−êng truyÒn çch nhau ®Òu ®Æn trong tuyÕn truyÒn dÉn quang. Tuy nhiªn, khi
cã nhiÒu bé khuÕch ®¹i ®−îc m¾c chuçi trªn tuyÕn, chÊt l−îng hÖ thèng sÏ bÞ gi¶m do cã
sù tÝch luü nhiÔu, sù phô thuéc cña phæ vμo khuÕch ®¹i tæng, çc ¶nh h−ëng ph©n cùc vμ
t¸n s¾c sîi, vμ çc hiÖu øng phi tuyÕn. Nh×n chung, viÖc thiÕt kÕ çc tuyÕn cã nhiÒu
EDFA m¾c chuçi sÏ kh¸c rÊt nhiÒu so víi tr−êng hîp chØ cã mét hoÆc mét vμi bé khuÕch
®¹i m¾c chçi, vμ rÊt phøc t¹p. BÊt kú sù thay ®æi yÕu tè nμo còng cã thÓ lμm thay ®æi ®¸ng
kÓ toμn bé hÖ thèng. §Æc biÖt, khuÕch ®¹i tæng cña chuçi çc bé khuÕch ®¹i ®−êng truyÒn
th−êng lμ nh« lªn t¹i mét vïng b−íc sãng nμo ®ã tuú thuéc vμo cÊu h×nh bé khuÕch ®¹i ®·
x¸c ®Þnh.
EDFA-1 EDFA-2 EDFA-3 EDFA-n
P0 Pin
L0 Ps1 L1 Ps2 L2 Ps3 L3 Psn
Tx Rx
G1 F G2 F G3 F Gn F
H×nh 8.47. CÊu h×nh çc bé khuÕch ®¹i EDFA m¾c chuçi.
§Ó gi¶i quyÕt trong tr−êng hîp nμy, ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn cho hÖ thèng ®−îc diÔn t¶
nh− sau [129]. Tõ cÊu h×nh cña bé thu khuÕch ®¹i quang OAR, cù ly gi÷a bé khuÕch ®¹i
vμ bé thu ®−îc thay thÕ b»ng chuçi çc bé khuÕch ®¹i quang. Nh− vËy, suy hao quang
gi÷a bé tiÒn khuÕch ®¹i quang vμ bé thu p-i-n lμ sù tæng hîp khuÕch ®¹i cña çc bé
khuÕch ®¹i vμ çc suy hao gi÷a chóng. H×nh 8.47 m« t¶ cÊu h×nh cña tuyÕn víi çc bé
khuÕch ®¹i m¾c chuçi. CÊu h×nh nμy bao gåm bé ph¸t quang TX cã c«ng suÊt ®Çu ra P0,
bé thu p-i-n RX cã ®é nh¹y thu Pin, vμ N çc bé khuÕch ®¹i quang tõ 1 ®Õn n. Bé khuÕch
®¹i quang thø n ®−îc dïng nh− lμ bé tiÒn khuÕch ®¹i quang. Çc c«ng suÊt quang t¹i ®Çu
vμo çc bé khuÕch ®¹i quang lμ Psi (i=1, 2, 3, ..., n). §Ó ®¬n gi¶n cho viÖc tÝnh to¸n, ta gi¶
thiÕt r»ng b¨ng tÇn quang Bo cña bé läc F t¹i çc bé khuÕch ®¹i lμ cïng gi¸ trÞ. KhuÕch
®¹i tæng G vμ suy hao tæng L cña hÖ thèng ®−îc viÕt lμ [129]:
n n −1
G = ∏ Gi vμ L = ∏ Lk (8-57)
i =1 k =1
ë ®©y Gi lμ ®é khuÕch ®¹i cña bé khuÕch ®¹i thø i vμ Lk lμ suy hao quang cña ®é dμi ®o¹n
truyÒn dÉn thø k.
C«ng suÊt bøc x¹ tù ph¸t tæng PASE ®−îc cho nh− sau:
n ⎛ n ⎞⎛ n −1 ⎞
PASE = ∑ PASE − i ⎜⎜ ∏ G j ⎟⎟⎜⎜ ∏ Lk ⎟⎟ (8-58)
i =1 ⎝ j =i +1 ⎠⎝ k =i ⎠
ë ®©y PASE-i lμ c«ng suÊt bøc x¹ tù ph¸t cña bé khuÕch ®¹i quang thø i vμ ®−îc cho lμ:
vò v¨n san 378

PASE −i = 2hνN sp −i (Gi − 1) Boi (8-59)
ë ®©y hν lμ n¨ng l−îng photon, Nsp-i vμ Boi t−¬ng øng lμ hÖ sè bøc x¹ tù ph¸t vμ b¨ng tÇn
quang cña bé khuÕch ®¹i thø i. Khi çc bé khuÕch ®¹i lμ cïng lo¹i vμ khuÕch ®¹i cña tõng
bé khuÕch ®¹i ®−îc bï chÝnh x¸c víi suy hao cña ®o¹n sau nã, tæng cña khuÕch ®¹i vμ suy
hao sÏ b»ng ®é khuÕch ®¹i cña mét bé khuÕch ®¹i (hay bé tiÒn khuÕch ®¹i quang), vμ PASE
= N.2NSPhν(G-1)Bo. ë ®©y Nsp, G, vμ Bo t−¬ng øng lμ hÖ sè bøc x¹ tù ph¸t, ®é khuÕch ®¹i,
vμ b¨ng tÇn quang cña mét bé khuÕch ®¹i.
H×nh 8.48 chØ ra ®é nh¹y thu cña 10 Gbit/s OAR phô thuéc vμo sè çc bé khuÕch ®¹i
®−êng truyÒn ®−îc dïng víi c«ng suÊt ®Çu vμo bé khuÕch ®¹i Pt nh− lμ mét tham sè. §Ó
®¬n gi¶n cho viÖc m« pháng, ta gi¶ thiÕt r»ng toμn bé çc bé EDFA ®−îc dïng trong
tuyÕn lμ nh− nhau, vμ ®é khuÕch ®¹i cña EDFA bï chÝnh x¸c vμo suy hao gi÷a hai bé
EDFA. Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn ë ®©y dùa theo tÝnh to¸n ®Òn bï c«ng suÊt. KÕt qu¶ cho thÊy
®é nh¹y thu phô thuéc nhiÒu vμo møc c«ng suÊt ®Çu vμo t¹i EDFA. Sè çc EDFA ®−îc
dïng (hoÆc cù ly) ®−îc t¨ng lªn khi c«ng suÊt ®Çu vμo EDFA t¨ng. Çc ®−êng cong trong
h×nh 8.48 ®−îc m« pháng t−¬ng øng víi 3 møc cña c«ng suÊt ®Çu vμo -20, -22, vμ -25
dBm t¹i b−íc sãng 1548 nm. Khi c«ng suÊt ®Çu vμo EDFA b»ng víi c«ng suÊt ®Çu ra bé
ph¸t ®−îc gi¶ thiÕt lμ -2 dBm, sè çc bé EDFA ®−îc dïng lín nhÊt cã thÓ lμ 2305 bé. Tuy
nhiªn, ë ®©y ta còng bá qua çc ¶nh h−ëng cña t¸n s¾c, çc hiÖu øng phi tuyÕn.
-18
-20 -20dBm
-22dBm
-22
§é nh¹y thu quang (dBm)
-24 Pt = -25dBm
-26
-28
BER = 10-12
-30
Bo=0,5nm
G = 20dB
-32
NF = 4,5dB
Be=7,5GHz
-34
RL = 50Ω
-36
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Sè çc bé EDFA
H×nh 8.48. §é nh¹y thu cña 10 Gbit/s OAR trong hÖ thèng EDFA m¾c chuçi.
vò v¨n san 379

-6
-7 G=20dB, NF=5,5dB
-8
-9 G=20dB, NF=4dB
-10
-11
Log (BER)
-12
-13
-14
λ = 1544,53nm
-15 Bo = 0,5nm
-16 Be = 7,5GHz
-17 G=30dB, NF=4dB RL = 50Ω
-18 Rext = ∞
G=30dB, NF=5,5dB Loss = 0,25dB/km
-19
-20
400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000
25
20
Sè çc bé EDFA
G = 20dB G = 30dB
15
10
0
H×nh 8.49. BER vμ sè çc bé EDFA m¾c chuçi phô thuéc vμo cù ly
cña tuyÕn truyÒn dÉn 10 Gbit/s [124,129].
TÝch luü nhiÔu trong hÖ thèng EDFA ®−îc m¾c chuçi sÏ lμm gi¶m ®Æc tÝnh BER. Khi sè
çc bé EDFA ®−îc dïng (hoÆc cù ly) t¨ng lªn, ®Æc tÝnh BER sÏ gi¶m. H×nh 8.49 m«
pháng ®Æc tÝnh BER phô thuéc vμo cù ly. Çc ®−êng cong ®−îc tÝnh to¸n cho c«ng suÊt
tÝn hiÖu ®Çu vμo Pt lμ -25 dBm mμ kh«ng cã t¸n s¾c. Nã chØ ra r»ng ®Æc tÝnh BER ®−îc c¶i
thiÖn khi khuÕch ®¹i t¨ng vμ hÖ sè nhiÔu gi¶m. Suy hao sîi gåm c¶ hμn nèi lμ 0,25 dB/km
sÏ dÉn tíi ®é dμi gi÷a hai EDFA lμ 80 km vμ 120 km øng víi ®é khuÕch ®¹i 20 dB vμ 30
dB t−¬ng øng. Víi BER cho tr−íc, cù ly tuyÕn dμi h¬n cã thÓ ®¹t ®−îc khi sö dông çc bé
khuÕch ®¹i EDFA cã nhiÔu thÊp vμ khuÕch ®¹i cao. §iÒu nμy t−¬ng øng víi çc EDFA cã
NF = 4dB vμ G = 30 dB cho trong h×nh vÏ lμ ®−êng cong tèt nhÊt. Trong khi ®ã ®−êng
cong tåi nhÊt t−¬ng øng víi NF = 5,5 dB vμ G = 20 dB.
Trong thùc tÕ, çc tuyÕn truyÒn dÉn cã EDFA ®−îc m¾c chuçi th−êng cã cÊu h×nh rÊt
phøc t¹p. §é dμi gi÷a çc bé EDFA th−êng lμ kh«ng nh− nhau. Çc ®é dμi kh¸c nhau
trong tuyÕn truyÒn dÉn cã thÓ dÉn tíi sù thay ®æi ®¸ng kÓ vÒ cù ly vμ sè çc bé EDFA.
Nh− vËy, trong çc tuyÕn truyÒn dÉn quang thùc tÕ, do kh¸ch quan mμ çc vÞ trÝ l¾p ®Æt
çc thiÕt bÞ EDFA kh«ng ®Òu nhau sÏ lμm cho viÖc tÝnh to¸n thiÕt kÕ cÊu h×nh tuyÕn cßn
phøc t¹p h¬n rÊt nhiÒu, vμ cÇn ph¶i cã gi¶i ph¸p phï hîp.
vò v¨n san 380

CH¦¥NG - 9
kü thuËt Bï t¸n s¾c
Nh− ®· ®Ò xËp trong ch−¬ng-2, sîi quang ®¬n mode cã gi¸ trÞ suy hao nhá nhÊt t¹i
b−íc sãng gÇn 1550 nm trong ba cöa sæ suy hao sîi quang hiÖn ®ang sö dông. Tuy nhiªn
t¹i vïng b−íc sãng 1550 nm l¹i tån t¹i gi¸ trÞ t¸n s¾c rÊt lín kho¶ng tõ 16 ÷ 20 ps/nm.km.
H¬n n÷a, trong çc hÖ thèng th«ng tin quang hiÖn t¹i vμ nhÊt lμ trong thêi gian tíi, çc bé
khuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium EDFA sÏ ®−îc sö dông ngμy mét nhiÒu th× t¸n s¾c
sîi quang l¹i cμng trë thμnh vÊn ®Ò v« cïng quan träng trong viÖc x©y dùng çc hÖ thèng
th«ng tin quang. Râ rμng lμ khi suy hao sîi ®· ®−îc gi¶i quyÕt b»ng çc bé khuÕch ®¹i
quang th× t¸n s¾c trë thμnh mèi quan t©m hμng ®Çu v× nã trë thμnh yÕu tè chñ yÕu nhÊt
giíi h¹n tèc ®é vμ cù ly truyÒn dÉn. Cã thÓ thÊy r»ng çc hÖ thèng th«ng tin quang sîi ®·
b¾t ®Çu chuyÓn sang giai ®o¹n míi, giai ®o¹n bÞ chi phèi do t¸n s¾c nhiÒu h¬n lμ suy hao
sîi. Trong mét vμi tr−êng hîp, çc bé khuÕch ®¹i quang gi¶i quyÕt vÊn ®Ò suy hao; nh−ng
còng chÝnh lóc nμy do vÊn ®Ò t¸n s¾c trë nªn tåi tÖ h¬n mμ lμm cho hÖ thèng kh«ng thÓ
duy tr× ®−îc tr¹ng th¸i tÝn hiÖu gèc dï cho ®· ®−îc khuÕch ®¹i. Tõ ®ã, sù suy gi¶m tÝn
hiÖu do t¸n s¾c ®−îc tÝch luü qua nhiÒu bé khuÕch ®¹i quang. Nh− vËy, vÊn ®Ò cÇn thiÕt
nhÊt hiÖn nay lμ lμm thÕ nμo ®Ó bï ®−îc t¸n s¾c, lμm gi¶m gi¸ trÞ t¸n s¾c ®Ó tr¶ l¹i d¹ng
tÝn hiÖu gèc tõ phÝa ph¸t. Trªn thùc tÕ, çc kü thuËt bï t¸n s½c ®· ®−îc nghiªn cøu trong
nh÷ng n¨m 1990, vμ ph¸t triÓn m¹nh trong vμi n¨m gÇn ®©y ®· mang l¹i nhiÒu kÕt qu¶
høa hÑn. Trong ch−¬ng nμy, chóng t«i muèn giíi thiÖu mét sè nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu
vÒ t¸n s¾c vμ nh÷ng thμnh tùu thu ®−îc trong thùc tÕ.
9.1 ¶nh h−ëng cña t¸n s¾c ®Õn hÖ thèng truyÒn dÉn sîi quang
Trong ch−¬ng-2, chóng ta ®· cã dÞp xem xÐt tíi ¶nh h−ëng cña t¸n s¾c lμm h¹n chÕ
n¨ng lùc truyÒn dÉn cña hÖ thèng. Qua ®ã cã thÓ thÊy r»ng ¶nh h−ëng cña t¸n s¾c vËn tèc
nhãm GVD cã thÓ ®−îc gi¶m nhá tèi thiÓu b»ng viÖc sö dông çc nguån ph¸t laser b¸n
dÉn cã ®é réng phæ hÑp vμ cã b−íc sãng gÇn víi b−íc sãng cã t¸n s¾c b»ng kh«ng λZD cña
sîi quang. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò nμy kh«ng ph¶i lóc nμo còng thùc hiÖn ®−îc trong thùc tÕ,
vμ viÖc t¹o ra ®−îc çc laser cã b−íc sãng λZD lμ kh«ng dÔ dμng. Trong çc hÖ thèng
th«ng tin quang thÕ hÖ thø ba cã b−íc sãng t¹i vïng 1550 nm sö dông lo¹i nguån ph¸t
laser DFB, ®©y lμ çc hÖ thèng ®ang ®−îc khai th¸c phæ biÕn trªn thÕ giíi. Tham sè t¸n
s¾c sîi D cña hÖ thèng nμy vμo kho¶ng 17 ps/km.nm vμ ®· h¹n chÕ ®¸ng kÓ ®Æc tÝnh hÖ
thèng khi mμ tèc ®é bÝt v−ît qu¸ 2,5 Gbit/s. §èi víi çc hÖ thèng ®iÒu chÕ trùc tiÕp laser
DFB th× cù ly truyÒn dÉn L bÞ giíi h¹n b»ng biÓu thøc sau:
vò v¨n san 381

1
L≤ (9-1)
4B D σ λ
ë ®©y B lμ tèc ®é bÝt truyÒn dÉn cña hÖ thèng, σλ lμ ®é réng phæ RMS cã gi¸ trÞ tiªu biÓu
vμo kho¶ng 0,15 nm do cã sù gi·n phæ sinh ra tõ chirp tÇn sè. NÕu nh− gi¸ trÞ tham sè t¸n
s¾c D = 17 ps/km.nm th× tõ biÓu thøc (9-1), cù ly truyÒn dÉn tèi ®a chØ cã thÓ ®¹t ®−îc L ≈
39 km cho tèc ®é bÝt 2,5 Gbit/s, vμ trong thùc tÕ th× kho¶ng lÆp còng th−êng lμ nh− vËy.
Khi ®é réng σλ vμo kho¶ng 0,1 nm th× cù ly ®−îc c¶i thiÖn kho¶ng 62 km, vμ nÕu nh− cù
ly lμ cè ®Þnh cho çc kho¶ng çch trªn thùc tÕ gi÷a hai ®iÓm nh− vËy th× ta kh«ng thÓ
n©ng cÊp tèc ®é cao h¬n 2,5 Gbit/s.
N¨ng lùc hÖ thèng cã thÓ ®−îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ khi sö dông ®iÒu chÕ ngoμi, vμ trong
tr−êng hîp nμy cã thÓ tr¸nh ®−îc sù gi·n phæ do chirp tÇn sè g©y ra. Kü thuËt ®iÒu chÕ
ngoμi hiÖn nay ®· ®−îc th−¬ng m¹i trªn thùc tÕ, çc thiÕt bÞ ph¸t quang ®· cã cÊu tróc tæ
hîp c¶ laser DFB vμ bé ®iÒu chÕ ngoμi thμnh mét thiÕt bÞ ®¬n khèi. Cù ly truyÒn dÉn khi
®ã phô thuéc vμo tham sè vËn tèc nhãm β2 vμ ®−îc giíi h¹n nh− sau:
1
L≤ (9-2)
16 β 2 B 2
NÕu nh− tham sè β2 cã gi¸ trÞ tiªu biÓu b»ng -20 ps2/km t¹i b−íc sãng gÇn 1550 nm th×
cù ly lín nhÊt vμo kho¶ng 500 km t¹i tèc ®é bit 2,5Gbit/s. MÆc dï cù ly truyÒn dÉn ®·
®−îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ so víi tr−êng hîp ®iÒu chÕ trùc tiÕp laser DFB, nh−ng sù h¹n chÕ
hÖ thèng do t¸n s¾c g©y ra vÉn lμ mèi quan t©m khi hÖ thèng cã sö dông khuÕch ®¹i quang
®−êng truyÒn LA. H¬n thÕ n÷a, khi mμ tèc ®é bit t¨ng cao h¬n, ch¼ng h¹n tíi 10 Gbit/s
®¬n kªnh th× cù ly truyÒn dÉn do GVD g©y ra chØ cßn kho¶ng 30 km. Víi kho¶ng lÆp
ng¾n nh− vËy th× cã sö dông çc bé khuÕch ®¹i quang còng kh«ng gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò
g×. B»ng chøng ë ®©y cho thÊy r»ng gi¸ trÞ GVD cña sîi ®¬n mode kh¸ lín ®· giíi h¹n
nghiªm träng chÊt l−îng cña hÖ thèng 1,55 μm ®−îc thiÕt kÕ cho çc m¹ng th«ng tin
quang tèc ®é 10 Gbit/s trë lªn.
GÇn ®©y ng−êi ta ®· nghiªn cøu çc kü thuËt bï t¸n s¾c nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thùc
tiÔn nμy. ý t−ëng cña çc kü thuËt nμy kh¸ ®¬n gi¶n vμ cã thÓ ®−îc hiÓu th«ng qua viÖc
ph©n tÝch ph−¬ng tr×nh truyÒn dÉn xung ®· m« t¶ trong ch−¬ng-1 nh− sau:
∂A i ∂2 A 1 ∂3 A
+ β2 2 − β3 3 = 0 (9-3)
∂Z 2 ∂t 6 ∂t
ë ®©y A lμ biªn ®é ®−êng bao xung. ¶nh h−ëng cña t¸n s¾c bËc ba ®−îc thÓ hiÖn b»ng sè
h¹ng β3. Trong thùc tÕ, sè h¹ng nμy nhiÒu khi ®−îc bá qua khi mμ |β2| v−ît qu¸ 1 ps2/km.
BiÓu thøc (9-3) cã thÓ ®−îc gi¶i tùa nh− ®· thùc hiÖn trong ch−¬ng-2, vμ lêi gi¶i cã ®−îc
nh− biÓu thøc (2-132). Trong tr−êng hîp riªng biÖt mμ β3 = 0 th× lêi gi¶i nh− sau:
vò v¨n san 382

1 ~∞ ⎛i ⎞
A( z, t ) = ∫ A(0, ω ) exp⎜ β 2 zω 2 − iωt ⎟dω (9-4)
2π −∞
⎝2 ⎠
~
ë ®©y A(0, ω ) lμ d¹ng khai triÓn Fourier cña A(0,t).
Sù xuèng cÊp tÝn hiÖu quang do t¸n s¾c g©y ra lμ do thμnh phÇn pha exp(iβ2zω2/2), thu
®−îc bëi çc thμnh phÇn phæ cña xung khi lan truyÒn trong sîi quang. TÊt c¶ çc kü thuËt
bï t¸n s¾c ®Òu cè g¾ng lo¹i bá yÕu tè pha nμy ®Ó cho tÝn hiÖu ®Çu vμo cã thÓ ®−îc hoμn
trë l¹i. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn cã thÓ ®−îc tiÕn hμnh t¹i thiÕt bÞ thu, thiÕt bÞ ph¸t hay däc theo
tuyÕn çp sîi quang.
9.2 Kü thuËt bï sau

Kü thuËt bï sau lμ mét kü thuËt ®iÖn cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó bï t¸n s¾c vËn tèc nhãm
GVD ë trong bé thu quang. Kü thuËt nμy dùa trªn nguyªn t¾c tiÕp cËn nh− sau: MÆc dï
tÝn hiÖu quang ®· bÞ suy gi¶m do GVD g©y ra, nh−ng ng−êi ta cã thÓ c©n b»ng çc ¶nh
h−ëng cña t¸n s¾c b»ng ph−¬ng ph¸p ®iÖn nÕu nh− sîi quang ®ãng vai trß nh− mét hÖ
thèng tuyÕn tÝnh. NÕu nh− bé thu quang heterodyne coherent mμ ®−îc dïng ®Ó t¸ch tÝn
hiÖu th× viÖc bï t¸n s¾c lμ t−¬ng ®èi dÔ dμng. §iÒu nμy cã thÓ hiÓu ®−îc th«ng qua viÖc
ph©n tÝch thÓ hiÖn ë ch−¬ng-6. Bé thu hetrodyne tr−íc hÕt biÕn ®èi tÝn hiÖu quang thμnh
tÝn hiÖu vi ba t¹i trung tÇn ωIF trong khi vÉn b¶o toμn c¶ th«ng tin vÒ biªn ®é vμ pha. Bé
läc b¨ng th«ng cña ®¸p øng xung ®−îc chi phèi bëi hμm chuyÓn ®æi sau ®©y:
⎡ L⎤
H (ω ) = exp ⎢− i (ω − ω IF ) β 2 ⎥
2
(9-5)
⎣ 2⎦
ë ®©y L lμ ®é dμi tuyÕn sîi quang, bé läc cÇn hoμn tr¶ l¹i ®−îc d¹ng tÝn hiÖu gèc tõ tÝn
hiÖu thu ®−îc. §©y lμ kü thuËt thùc tÕ nhÊt ®èi víi bï t¸n s¾c trong hÖ thèng th«ng tin
quang coherent. Nh− ®· ®Ò cËp trong ch−¬ng-6, viÖc sö dông bé thu coherent lμ kh«ng
thùc tÕ. Bé läc c©n b»ng t¸n s¾c b»ng ®iÖn ®èi víi bé thu t¸ch sãng trùc tiÕp th× l¹i thùc tÕ
h¬n nhiÒu. M¹ch ®iÖn tuyÕn tÝnh sÏ kh«ng thÓ bï t¸n s¾c vËn tèc nhãm GVD trong tr−êng
hîp nμy ®−îc. VÊn ®Ò ®Æt ra trong thùc tÕ lμ toμn bé çc th«ng tin vÒ pha sÏ bÞ mÊt trong
qu¸ tr×nh thu trùc tiÕp v× bé t¸ch sãng quang chØ ®¸p øng víi c−êng ®é quang mμ th«i.
Nh− vËy, sÏ kh«ng cã kü thuËt c©n b»ng tuyÕn tÝnh nμo cã thÓ kh«i phôc ®−îc tÝn hiÖu
vèn tr¶i réng ra ngoμi khe bit ®· ®Þnh. Tuy nhiªn, cã mét vμi kü thuËt c©n b»ng phi tuyÕn
®· ®−îc nghiªn cøu, çc kü thuËt nμy cho phÐp kh«i phôc tÝn hiÖu bÞ xuèng cÊp. Tr−íc hÕt
ph¶i kÓ ®Õn mét ph−¬ng ph¸p ¸p dông ng−ìng quyÕt ®Þnh, ng−ìng nμy ®· ®−îc gi÷ cè
®Þnh t¹i t©m cña s¬ ®å h×nh m¾t, nã ®−îc thay ®æi tuú thuéc vμo çc bit ®øng tr−íc. Trong
mét ph−¬ng ph¸p kh¸c, ng−êi ta quyÕt ®Þnh bit ®· cho sau khi kiÓm tra d¹ng sãng analog
trªn mét kho¶ng nhiÒu bit xung quanh bit cÇn gi¶i quyÕt. Çi khã chñ yÕu ®èi víi tÊt c¶
çc kü thuËt nμy lμ chóng yªu cÇu çc m¹ch logic ®iÖn ph¶i ho¹t ®éng t¹i tèc ®é bit vμ cã
tÝnh phøc t¹p t¨ng theo hμm mò víi sè bit mμ trªn ®ã xung quang bÞ d·n do sù d·n xung
vò v¨n san 383

tõ GVD. Nh− vËy, nh×n chung gi¶i ph¸p c©n b»ng ®iÖn chØ dïng cho çc hÖ thèng cã tèc
®é bit thÊp vμ cù ly truyÒn dÉn chØ kho¶ng vμi ®é dμi t¸n s¾c.
Ngoμi ra cßn cã mét kü thuËt c©n b»ng quang ®iÖn kh¸c n÷a, kü thuËt nμy dùa vμo bé
läc ngang. Trong kü thuËt nμy, bé chia c«ng suÊt t¹i thiÕt bÞ thu quang thùc hiÖn chia tÝn
hiÖu thu ®−îc thμnh vμi nh¸nh. Çc ®−êng d©y trÔ b»ng sîi quang ®−îc dïng trong kü
thuËt nμy sÏ t¹o ra çc gi¸ trÞ trÔ thay ®æi trong çc nh¸nh kh¸c nhau. TÝn hiÖu quang
trong mçi mét nh¸nh ®−îc biÕn ®æi thμnh dßng photo nhê çc bé t¸ch sãng quang cã ®é
nh¹y thu biÕn ®æi, vμ dßng photo tæng sÏ ®−îc m¹ch quyÕt ®Þnh sö lý. Kü thuËt nμy cã thÓ
më réng cù ly truyÒn dÉn t¨ng 3 lÇn t¹i tèc ®é bit 5 Gbit/s.
9.3 Kü thuËt bï tr−íc
Kü thuËt bï t¸n s¾c tr−íc lμ mét kü thuËt ¸p dông ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn trªn c¬ së söa
®æi çc ®Æc tÝnh cña çc xung tÝn hiÖu ®Çu vμo t¹i thiÕt bÞ ph¸t quang tr−íc khi tÝn hiÖu
nμy ®−îc ph¸t vμo tuyÕn truyÒn dÉn. ý t−ëng cèt lâi cña ph−¬ng ph¸p nμy xuÊt ph¸t tõ
~
biÓu thøc (9-4). Nã g¾n víi viÖc thay ®æi biªn ®é phæ A(0, ω ) cña xung tÝn hiÖu ®Çu vμo.
Nh− vËy, sù xuèng cÊp tÝn hiÖu do t¸n s¾c vËn tèc nhãm GVD g©y ra sÏ ®−îc h¹n chÕ,
hoÆc Ýt ra còng bÞ gi¶m tíi møc tèi thiÓu. Tuy nhiªn, gi¶i ph¸p cô thÓ ®Ó thùc hiÖn theo ý
t−ëng nμy cho tíi nay lμ kh«ng dÔ dμng v× viÖc tÝnh to¸n ®Ó bï chÝnh x¸c cho GVD lμ rÊt
phøc t¹p. ChÝnh v× thÕ, qua viÖc nghiªn cøu vÒ kü thuËt nμy, hiÖn t¹i cã mét çch tiÕp cËn
kh¸c ®¬n gi¶n h¬n, ®ã lμ ng−êi ta chñ ®éng cho xung tÝn hiÖu ®Çu vμo bÞ chirp hîp lý sao
cho cã thÓ gi¶m tèi thiÓu sù gi·n xung do GVD g©y ra. Ta h·y kh¶o s¸t gi¶i ph¸p nμy.
9.3.1 Kü thuËt bï chirp
Kü thuËt bï chirp lμ mét kü thuËt kh¸ hÊp dÉn vμ ®· ®−îc ¸p dông réng r·i. V× chirp
tÇn sè ®−îc ¸p dông t¹i thiÕt bÞ ph¸t tr−íc khi ph¸t tÝn hiÖu xung vμo tuyÕn truyÒn dÉn cho
nªn kü thuËt nμy cßn ®−îc gäi lμ kü thuËt chirp tr−íc (Pre-chirp). Çch ®¬n gi¶n ®Ó hiÓu
vai trß cña chirp tr−íc lμ dùa trªn lý thuyÕt vÒ sù lan truyÒn tÝn hiÖu xung bÞ chirp ®· ®−îc
ph©n tÝch trong ch−¬ng-2 cña tμi liÖu nμy. Trong tr−êng hîp nμy, biªn ®é tÝn hiÖu ®Çu vμo
cã thÓ ®−îc viÕt nh− sau:
⎡ 1 + iC ⎛ t ⎞
2
⎤
A(0, t ) = A0 exp ⎢− ⎜ ⎟⎟ ⎥ (9-6)
⎢⎣ 2 ⎜⎝ T0 ⎠ ⎥⎦
trong ®ã C lμ tham sè chirp. Khi mμ C cã gi¸ trÞ sao cho β2C < 0 th× xung ®Çu vμo ®−îc
nÐn trong sîi cã t¸n s¾c. Nh− vËy, nÕu nh− xung ®−îc chirp mét çch phï hîp th× nã cã
thÓ lan truyÒn trªn mét cù ly rÊt dμi tr−íc khi bÞ d·n ra ngoμi vÞ trÝ khe bit cña nã. Ta cã
thÓ xem xÐt mét çch ®Þnh tÝnh sù c¶i thiÖn tÝn hiÖu trong tr−êng hîp nμy khi cã thÓ chÊp
nhËn sù gi·n xung víi hÖ sè b»ng 2 . Sö dông biÓu thøc (2-134) víi T1 / T0 = 2 , khi ®ã
cù ly truyÒn dÉn cã thÓ tÝnh nh− sau:
C + 1 + 2C 2
L= LD (9-7)
1+ C2
vò v¨n san 384

ë ®©y L D = T02 / β 2 lμ ®é dμi t¸n s¾c. §èi víi çc xung kh«ng bÞ chirp, C = 0 vμ L = LD.
Tuy nhiªn, L t¨ng ®Õn 36,6 % khi C = -1. Trong thùc tÕ sù c¶i thiÖn lín nhÊt khi ®¹t ®−îc
tíi 6 khi C = -1/ 2 . Çc ®Æc tÝnh nμy minh ho¹ râ rμng r»ng kü thuËt chirp tr−íc ®ßi
hái tÝnh tèi −u cÈn thËn. Ngay c¶ d¹ng xung Ýt khi ë d¹ng Gaussian trong thùc tÕ, th× kü
thuËt chirp tr−íc còng cã thÓ lμm t¨ng cù ly truyÒn dÉn víi hÖ sè b»ng 2 khi ¸p dông tèt
kü thuËt nμy.
Kü thuËt chirp tr−íc ®· ®−îc xem xÐt tõ nh÷ng n¨m 1980 khi sö dông çc laser ®iÒu
chÕ trùc tiÕp. Tuy nhiªn, ®iÒu kh«ng may lμ tham sè chirp C l¹i cã gi¸ trÞ d−¬ng ®èi víi
laser ®−îc ®iÒu chÕ trùc tiÕp. V× β2 t¹i vïng b−íc sãng 1550 nm l¹i cã gi¸ trÞ d−¬ng ®èi
víi sîi tiªu chuÈn cho nªn ®iÒu kiÖn β2C < 0 sÏ kh«ng ®−îc tho¶ m·n. Trong tr−êng hîp
®iÒu chÕ ngoμi, çc xung quang hÇu nh− kh«ng cã chirp. Kü thuËt chirp tr−íc trong
tr−êng hîp nμy ®Æt ra cho chirp tÇn sè cÇn cã gi¸ trÞ tham sè chirp C lμ ©m ®Ó tho¶ m·n
®iÒu kiÖn β2C < 0. H×nh 9.1 lμ kÕt qu¶ ®o mÉu tÝn hiÖu h×nh m¾t t¹i cù ly 40 km mμ chóng
t«i ®o ®−îc ë tÝn hiÖu 10 Gbit/s trong hai tr−êng hîp tham sè chirp C lÊy çc gi¸ trÞ d−¬ng
vμ ©m nhê m¸y ®o ph©n tÝch tÝn hiÖu sè [37,38]. Khi chirp C cã gi¸ trÞ ©m, xung ®−îc nÐn
vμ mÉu h×nh m¾t ®−îc c¶i thiÖn rÊt nhiÒu vμ v× thÕ cho phÐp c¶i thiÖn ®é nh¹y thu quang,
trong khi gi¸ trÞ C d−¬ng ®· lμm xung bÞ gi·n nhiÒu vμ lμm mÊt m¸t n¨ng l−îng phæ tÝn
hiÖu sang khe bit l©n cËn dÉn ®Õn lμm gi¶m ®é nh¹y thu quang.
20 ps/div 20 ps/div
Sau 40 km víi chirp C = -1 Sau 40 km víi chirp C = 1
H×nh 9.1. Çc mÉu tÝn hiÖu h×nh m¾t 10 Gbit/s sau 40 km sîi G.652.
§Ó xem xÐt b¶n chÊt cña kü thuËt bï chirp, cã thÓ kh¶o s¸t h×nh 9.2. Trong h×nh vÏ nμy
tÇn sè cña laser DFB tr−íc hÕt ®−îc ®iÒu chÕ tÇn sè FM tr−íc khi ®Çu ra laser ®−îc cho
qua bé ®iÒu chÕ ngoμi ®Ó ®iÒu chÕ biªn ®é AM. KÕt qu¶ lμ tÝn hiÖu quang thÓ hiÖn d−íi
d¹ng ®ång thêi c¶ AM vμ FM. Tõ quan ®iÓm thùc tÕ, FM cña sãng m¹ng quang cã thÓ
®−îc thùc hiÖn b»ng çch ®iÒu chÕ dßng phun cña laser DFB bëi mét l−îng nhá (∼1 mA).
MÆc dï viÖc ®iÒu chÕ trùc tiÕp laser DFB nh− vËy còng ®iÒu chÕ theo d¹ng h×nh ®èi víi
c«ng suÊt quang, nh−ng biªn ®é sÏ ®ñ nhá ®Ó nã kh«ng g©y nhiÔu ®èi víi qu¸ tr×nh t¸ch
sãng quang. Nh− vËy FM cña sãng mang quang, theo AM ®iÒu chÕ ngoμi, sÏ ph¸t ra tÝn
hiÖu cã chøa çc xung bÞ chirp. L−îng chirp cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau. Gi¶ sö r»ng
d¹ng xung chirp lμ Gaussian, khi ®ã tÝn hiÖu quang cã thÓ ®−îc viÕt lμ:
vò v¨n san 385

⎛ t2 ⎞
E (0, t ) = A0 exp⎜⎜ − 2 ⎟ exp[− iω 0 (1 + δ sin ω m t )t ] (9-8)
⎟
⎝ T0 ⎠
ë ®©y tÇn sè mang ω0 cña xung ®−îc ®iÒu chÕ d¹ng sin t¹i tÇn sè ωm víi ®é s©u ®iÒu chÕ lμ
δ. GÇn t©m xung, sin(ωmt) ≈ ωmt, vμ biÓu thøc (9-8) cã thÓ viÕt nh− sau:
⎡ 1 + iC ⎛ t ⎞
2
⎤
E (0, t ) = A0 exp ⎢− ⎜ ⎟⎟ ⎥ exp(− iω 0 t ) (9-9)
⎢⎣ 2 ⎜⎝ T0 ⎠ ⎥⎦
Trong ®ã chirp C ®−îc cho lμ:

C = 2δω mω 0 T02 (9-10)
DÊu vμ biªn ®é cña tham sè chirp C cã thÓ ®−îc ®iÒu khiÓn b»ng çch thay ®æi çc tham
sè FM lμ δ vμ ωm.
Ph¸t Clock Ph¸t tÝn hiÖu
D S.G.
§iÒu khiÓn
®iÒu chÕ
Sîi quang
ATT
Çch ly
Bé thu
§iÒu chÕ quang
DC Bé ®iÒu
chÕ ngoμi
Laser DFB
DÞch λ/4
Tr−êng quang ®iÖn
Tr−êng quang ®iÖn
§iÒu chÕ c−êng ®é
Thêi gian Thêi gian Thêi gian
a) §Çu ra FM cña laser DFB. b) D¹ng xung tõ ®iÒu chÕ ngoμi. c) Xung ®−îc chirp tr−íc ®Ó
truyÒn tÝn hiÖu.
H×nh 9.2. S¬ ®å ®iÒu chÕ ngoμi cña kü thuËt chirp ®Ó bï t¸n s¾c.
§iÒu chÕ pha sãng mang quang còng t¹o ra chirp ©m v× cã thÓ biÕn ®æi b»ng çch thay
thÕ biÓu thøc (9-8) b»ng:
⎛ t2 ⎞
E (0, t ) = A0 exp⎜⎜ − 2 ⎟ exp[− iω 0 t + iδ cos(ω m t )] (9-11)
⎟
⎝ T0 ⎠
vò v¨n san 386

vμ sö dông cosx ≈ 1 - x2/2. ¦u ®iÓm cña kü thuËt ®iÒu chÕ pha lμ tù b¶n th©n bé ®iÒu chÕ
ngoμi cã thÓ ®iÒu chÕ pha sãng mang. Gi¶i ph¸p ®¬n gi¶n nhÊt lμ dïng bé ®iÒu chÕ ngoμi
cã chØ sè chiÕt suÊt cã thÓ thay ®æi ®−îc theo ph−¬ng ph¸p ®iÖn. Víi çch nh− vËy th× cã
thÓ t¹o ®−îc C <0. N¨m 1991, ng−êi ta ®· thμnh c«ng trong viÖc truyÒn 5 Gbit/s trªn
kho¶ng çch 256 km cã sö dông bé ®iÒu chÕ ngoμi LiNbO3 ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ C n»m trong
kho¶ng -0,6÷-0,8 [130]. Víi sù ph¸t triÓn cña çc laser DFB ®−îc tæ hîp ®¬n khèi bé ®iÒu
chÕ ngoμi hÊp thô ®iÖn, viÖc thùc hiÖn kü thuËt chirp tr−íc ®· ®−îc øng dông réng r·i.
N¨m 1996 ng−êi ta ®· thö nghiÖm thμnh c«ng hÖ thèng 10 Gbit/s tÝn hiÖu NRZ trªn 100
km. Vμo n¨m 1999, chóng t«i ®· thùc hiÖn kü thuËt nμy ®Ó truyÒn thμnh c«ng tÝn hiÖu 10
Gbit/s trªn cù ly truyÒn dÉn dμi tíi 120 km sîi ®¬n mode tiªu chuÈn G.652 mμ vÉn b¶o
®¶m tû sè lçi bit nhá tíi BER = 10-12 [38,124].
9.3.2 Chirp do bé khuÕch ®¹i
Vμo n¨m 1989 xuÊt hiÖn mét kü thuËt chirp tr−íc ®¬n gi¶n, kü thuËt khuÕch ®¹i tÝn hiÖu
®Çu ra bé ®iÒu chÕ trong mét bé khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn ho¹t ®éng ë chÕ ®é khuÕch ®¹i
b·o hoμ. B·o hoμ khuÕch ®¹i sÏ dÉn ®Õn nh÷ng biÕn ®æi hμm thêi gian (phô thuéc thêi
gian) trong mËt ®é sãng mang, chóng g©y ra chirp xung ®−îc khuÕch ®¹i th«ng qua
nh÷ng biÕn ®æi vÒ chØ sè chiÕt suÊt do sãng mang sinh ra. Nh×n chung chirp th−êng tuyÕn
tÝnh trªn toμn bé xung. Bé khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn kh«ng chØ khuÕch ®¹i xung mμ cßn
t¹o ra chirp tÇn sè mμ cã tham sè chirp C < 0. Do cã chirp nμy mμ xung ®Çu vμo cã thÓ bÞ
nÐn trong sîi.
TiÒm n¨ng cña kü thuËt nμy ®èi víi viÖc bï t¸n s¾c ®· ®−îc thÓ hiÖn vμo n¨m 1989 khi
ng−êi ta tiÕn hμnh thùc nghiÖm truyÒn tÝn hiÖu 16 Gbit/s thu ®−îc tõ mét laser b¸n dÉn
céng h−ëng ngoμi gâ mode, cù ly sîi truyÒn dÉn trong thÝ nghiÖm nμy lμ 70km [131]. Tõ
biÓu thøc (9-2), khi kh«ng cã mÆt cña chirp do bé khuÕch ®¹i sinh ra, cù ly truyÒn dÉn t¹i
tèc ®é bit 16 Gbit/s bÞ t¸n s¾c vËn tèc nhãm GVD h¹n chÕ l¹i cßn kho¶ng 14 km cho sîi
cã tham sè t¸n s¾c kh¸ nhá lμ D = 15 ps/nm.km. ViÖc sö dông bé khuÕch ®¹i trong chÕ ®é
b·o hoμ khuÕch ®¹i ®· t¨ng kho¶ng çch truyÒn dÉn lªn ®−îc 5 lÇn; ®iÒu nμy t¹o nªn ®−îc
mét c¬ së cho viÖc bï t¸n s¾c rÊt hÊp dÉn. Tõ ®©y ta cã thÓ thÊy thªm r»ng viÖc bï t¸n s¾c
nhê bé khuÕch ®¹i còng cho thªm mét lîi Ých lμ nã cã thÓ bï cho c¶ çc suy hao ghÐp nèi
vμ suy hao xen nhê viÖc khuÕch ®¹i tÝn hiÖu tr−íc khi truyÒn trªn sîi quang. H¬n n÷a, kü
thuËt nμy cã thÓ ®−îc ¸p dông ®Ó ®ång thêi bï c¶ suy hao vμ t¸n s¾c sîi nÕu nh− bé
khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn ®−îc l¾p ®Æt çch nhau ®Òu ®Æn theo chu kú däc theo tuyÕn
truyÒn dÉn t¹i n¬i cã çc bé khuÕch ®¹i EDFA.
9.3.3 TruyÒn dÉn hç trî t¸n s¾c
Ta ®· biÕt viÖc ®iÒu chÕ ®ång thêi biªn ®é AM vμ tÇn sè FM tÝn hiÖu quang lμ kh«ng
mang tÝnh cèt yÕu cho viÖc bï t¸n s¾c. HiÖn nay cã mét çch tiÕp cËn kh¸c dïng ®Ó bï t¸n
s¾c dùa trªn viÖc sö dông ®iÒu chÕ tÇn sè thuÇn khiÕt, vμ gi¶i ph¸p nμy th«ng th−êng cßn
®−îc gäi lμ truyÒn dÉn hç trî t¸n s¾c. Nh− ®· th¶o luËn trong ch−¬ng-6, d¹ng ®iÒu chÕ
FSK ®−îc dïng ®Ó ph¸t xung quang nh»m ®Ó cho b−íc sãng cña laser ®−îc chuyÓn m¹ch
víi mét l−îng h»ng sè Δλ gi÷a çc bit “1” vμ bit “0”. Trong qu¸ tr×nh truyÒn tÝn hiÖu bªn
vò v¨n san 387

trong sîi cã t¸n s¾c, hai b−íc sãng sÏ lan truyÒn t¹i çc tèc ®é h¬i kh¸c nhau mét chót.
TrÔ thêi gian gi÷a çc bit “1” vμ bit “0” ®−îc x¸c ®Þnh b»ng sù dÞch b−íc sãng Δλ vμ
®−îc cho b»ng ΔT = DLΔλ nh− ®· xem trong ch−¬ng-2. Sù dÞch b−íc sãng Δλ ®−îc chän
sao cho ΔT = 1/B trong ®ã B lμ tèc ®é bit. H×nh 9.3 m« t¶ c¬ chÕ trÔ bit nh− vËy sÏ cho ra
tÝn hiÖu quang ba møc nh− thÕ nμo ë thiÕt bÞ thu quang. VÒ b¶n chÊt th× cã thÓ nãi r»ng do
cã t¸n s¾c, tÝn hiÖu FSK thuÇn khiÕt ®−îc biÕn ®æi thμnh tÝn hiÖu cã biªn ®é ®−îc ®iÒu
chÕ. TÝn hiÖu cã thÓ ®−îc gi¶i m· t¹i bé thu nhê viÖc sö dông m¹ch tæ hîp ®iÖn kÕt nèi
víi m¹ch quyÕt ®Þnh t¹i bé thu.
Nh− vËy, cã thÓ hiÓu nguyªn lý cña ph−¬ng ph¸p nμy lμ nh− sau: TÝn hiÖu ®−îc ®iÒu
chÕ víi tèc ®é ®iÒu chÕ nh− lμ ®iÒu tÇn FSK ®−îc ®−a vμo sîi quang t¹i phÝa ph¸t. V× c«ng
suÊt ®−a vμo sîi th«ng th−êng lμ nhá cho nªn ta cã thÓ coi sîi quang lμ m«i tr−êng truyÒn
dÉn tuyÕn tÝnh, vμ çc thμnh phÇn tÇn sè kh¸c nhau sÏ lan truyÒn víi çc tèc ®é kh¸c
nhau. Do ®ã, t¹i mét sè thêi ®iÓm sÏ cã hiÖn t−îng gèi chång çc tÇn sè kh¸c nhau nμy vμ
xuÊt hiÖn giao thoa t¨ng Ých (t¨ng c−êng ®é quang), vμ sè kh¸c kh«ng cã tÇn sè ®iÒu chÕ
nªn c−êng ®é quang sÏ gi¶m. V× vËy, tÝn hiÖu ®iÒu tÇn FSK ë ®Çu ph¸t sÏ biÕn ®æi thμnh
tÝn hiÖu ®iÒu biªn ASK t¹i ®Çu thu.
D÷ liÖu
TÇn sè
C«ng suÊt
a) Ba v¹ch chØ ra tÝn hiÖu ®iÖn NRZ vμ tÇn sè,

vμ sù thay ®æi c«ng suÊt cña tÝn hiÖu quang t¹i thiÕt bÞ ph¸t.
Δt
TÇn sè
C«ng suÊt quang
TÝn hiÖu ®iÖn
D÷ liÖu gi¶i m·
Thêi gian 1/B
b) Hai v¹ch chØ tÇn sè vμ sù thay ®æi c«ng suÊt cña tÝn hiÖu quang,
vμ hai v¹ch chØ tÝn hiÖu ®iÖn vμ chïm d÷ liÖu ®−îc t¸i t¹o t¹i thiÕt bÞ ph¸t.
H×nh 9.3. BiÓu ®å minh ho¹ bï t¸n s¾c b»ng kü thuËt truyÒn dÉn hç trî t¸n s¾c.
Tõ çch tiÕp cËn nμy, ®· cã mét sè thùc nghiÖm trªn thÕ giíi thÓ hiÖn thμnh c«ng kü
thuËt FSK nμy. HÇu hÕt çc thùc nghiÖm ®Òu cã môc tiªu t¨ng cù ly truyÒn dÉn cho hÖ
thèng 10 Gbit/s t¹i b−íc sãng 1,55 μm trªn sîi tiªu chuÈn G.652. §¸ng chó ý lμ tõ n¨m
1995 ng−êi ta ®· truyÒn tÝn hiÖu tèc ®é 20 Gbit/s víi kho¶ng çch 53 km. N¨m 1998,
vò v¨n san 388

ng−êi ta ®· truyÒn thμnh c«ng tÝn hiÖu 40 Gbit/s trªn cù ly 86 km nhê sö dông kü thuËt hç
trî t¸n s¾c [132]. Nh− vËy, cù ly truyÒn dÉn cã thÓ ®−îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ.
9.3.4 Chirp do sîi sinh ra
Nh− ®· giíi thiÖu trong ch−¬ng-2, ta biÕt r»ng chØ sè chiÕt suÊt phô thuéc c−êng ®é cña
xung phi tuyÕn cã thÓ g©y chirp xung nhê hiÖn t−îng tù ®iÒu chÕ pha SPM (Self Phase
Modulation). Nh− vËy, kü thuËt chirp tr−íc ®¬n thuÇn bao gåm viÖc cho qua tÝn hiÖu ®Çu
ra cña bé ®iÒu chÕ th«ng qua m«i tr−êng phi tuyÕn tr−íc khi ph¸t nã vμo sîi truyÒn dÉn.
Nh− vËy tÝn hiÖu quang t¹i ®Çu vμo sîi cã thÓ ®−îc viÕt nh− sau [15]:
A(0, t ) = P (t ) exp[iγLm P (t )] (9-12)
ë ®©y P(t) lμ c«ng suÊt cña xung, Lm lμ ®é dμi m«i tr−êng phi tuyÕn, vμ γ lμ tham sè phi
tuyÕn. Trong tr−êng hîp xung lμ Gaussian ®Ó cã ®−îc:
⎛ t2 ⎞
P (t ) = P0 exp⎜⎜ − 2 ⎟
⎟ (9-13)
⎝ T0 ⎠
th× chirp gÇn nh− tuyªn tÝnh, khi Êy biÓu thøc (9-12) cã thÓ ®−îc viÕt xÊp xØ nh− sau:
⎡ 1 + iC ⎛ t ⎞
2
⎤
A(0, t ) = P0 exp ⎢− ⎜ ⎟⎟ ⎥ exp(− iγLm P0 ) (9-14)
⎢⎣ 2 ⎜⎝ T0 ⎠ ⎥⎦
ë ®©y tham sè chirp ®−îc cho nh− sau C = 2γLm P0 . Khi γ < 0 , tham sè chirp C lμ ©m vμ
trong tr−êng hîp nμy nã phï hîp víi viÖc bï t¸n s¾c.
1000
500
m=1
4 Gbit/s
m=3
100
0 2 4 6 8 10
200
100
m=1
50
8 Gbit/s m=3
20
0 2 4 6 8 10
C«ng suÊt ph¸t trung b×nh (mW)
H×nh 9.4. Cù ly truyÒn dÉn bÞ giíi h¹n do t¸n s¾c lμ mét hμm
cña c«ng suÊt ph¸t trung b×nh víi xung Gaussian.
vò v¨n san 389

V× γ < 0 trong sîi silica, cho nªn b¶n th©n sîi truyÒn dÉn cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó lμm
chirp çc xung. Çch tiÕp cËn nμy ®· ®−îc gîi më nghiªn cøu tõ n¨m 1986. H×nh 9.4
miªu t¶ cù ly truyÒn dÉn bÞ giíi h¹n do GVD nh− lμ mét hμm sè phô thuéc vμo c«ng suÊt
ph¸t trung b×nh cho hai hÖ thèng 4 Gbit/s vμ 8 Gbit/s. Nã thÓ hiÖn kh¶ n¨ng cã thÓ t¨ng cù
ly truyÒn dÉn gÊp ®«i b»ng çch tèi −u c«ng suÊt tõng bÝt cña tÝn hiÖu ®Çu vμo kho¶ng 3
mW.
vò v¨n san 390

9.4 Bï t¸n s¾c b»ng sîi t¸n s¾c cao

Cã mét vμi kü thuËt cã nh÷ng −u ®iÓm vÒ b¶n chÊt tuyÕn tÝnh cña biÓu thøc (9-3) vμ
cho kh¶ n¨ng bï hoμn toμn t¸n s¾c vËn tèc nhãm GVD cña sîi nÕu nh− c«ng suÊt quang
trung b×nh ®ñ thÊp ®Ó cã thÓ bá qua ¶nh h−ëng phi tuyÕn trong sîi quang. Víi çch tiÕp
cËn ®¬n gi¶n nhÊt, ta cã thÓ coi r»ng tÝn hiÖu quang ®−îc truyÒn trªn nhiÒu m¶nh sîi ghÐp
l¹i mμ çc m¶nh nμy cã çc ®Æc tÝnh t¸n s¾c kh¸c nhau. Quan niÖm c¬ b¶n nμy cã thÓ
®−îc hiÓu b»ng çch xem xÐt chØ hai m¶nh vμ cã thÓ viÕt biÓu thøc (9-4) nh− sau:
1 ∞ ~ ⎡i ⎤
A( L, t ) = ∫ A (0, ω ) exp ⎢ ω 2 (β 21 L1 + β 22 L 2 ) − iωt ⎥ dω (9-15)
2π −∞
⎣2 ⎦
ë ®©y L = L1 + L2, vμ β2j lμ tham sè t¸n s¾c vËn tèc nhãm GVD cña ®o¹n (m¶nh) sîi cã ®é
dμi Lj (j = 1, 2). Sö dông Dj = -(2πc/λ2)β2j , th× ®iÒu kiÖn ®Ó bï t¸n s¾c sîi cã thÓ ®−îc viÕt
nh− sau:
D1 L1 + D 2 L2 = 0 (9-16)
V× A(L, t) = A(0, t) khi biÓu thøc (9-16) ®−îc tho¶ m·n, d¹ng xung sÏ ®−îc l−u cho d¹ng
®Çu vμo cña nã. BiÓu thøc (9-16) chØ ra r»ng sîi bï t¸n s¾c DCF (Dispersion
Compensating Fiber) ph¶i cã GVD chuÈn t¹i 1,55 μm (D2 < 0) v× D1 > 0 ®èi víi sîi tiªu
chuÈn ®Ó sao cho tho¶ m·n ®iÒu kiÖn sau:
D1
L2 = − L1 (9-17)
D2
Trong thùc tÕ L2 cμng nhá cμng tèt. §iÒu nμy cã thÓ ®¹t ®−îc chØ khi DCF cã D2 mang
gi¸ trÞ ©m lín.
ý t−ëng sö dông sîi DCF ®Ó bï t¸n s¾c ®· ®−îc xuÊt hiÖn vμo kho¶ng n¨m 1980. Tuy
nhiªn, chØ sau khi cã sù ph¸t triÓn çc bé khuÕch ®¹i quang n¨m 1990 th× sù ph¸t triÓn
DCF míi ®−îc thóc ®Èy. V× r»ng suy hao sîi DCF lμ lín vμ bé khuÕch ®¹i quang cho
phÐp bï vμo çc suy hao do nã g©y ra trªn tuyÕn truyÒn dÉn. Cã hai çch tiÕp cËn c¬ b¶n
®Ó thiÕt kÕ DCF. Trong çch thø nhÊt, DCF dùa trªn sîi ®¬n mode nh−ng nã l¹i ®−îc thiÕt
kÕ víi gi¸ trÞ tham sè sîi V lμ t−¬ng ®èi nhá. Nh− ta ®· biÕt trong ch−¬ng-2, mode c¬ b¶n
®−îc giam yÕu víi V ≈ 1. V× phÇn ®«ng çc mode truyÒn bªn trong líp vá cã chiÕt suÊt
nhá, cho nªn thμnh phÇn dÉn sãng ®èi víi GVD lμ hoμn toμn kh¸c cho nh÷ng sîi nh− vËy,
®iÒu ®ã lμm cho D ≈ -100 ps/km.nm. Trong thùc tÕ ng−êi ta th−êng thiÕt kÕ lo¹i vá cã
chiÕt suÊt gi¶m. Nh−ng cã ®iÒu bÊt cËp lμ DCF còng cã suy hao t−¬ng ®èi cao do cã sù
t¨ng cña suy hao uèn cong (α ≈ 0,4 ÷ 1,0 dB/km). Tû sè ⏐D⏐/α th−êng ®−îc dïng nh− lμ
mét hÖ sè cã nghÜa M ®Ó ®Æc tr−ng cho çc sîi DCF kh¸c nhau. N¨m 1994, ng−êi ta ®·
chÕ t¹o ra ®−îc çc sîi cã M ≈ 150 ps/nm.dB vμ ®· th−¬ng m¹i ho¸ trªn thÞ tr−êng. C«ng
nghÖ tiªn tiÕn hiÖn nay ®· cã thÓ cho ra ®−îc çc sîi DCF cã t¸n s¾c v−ît qu¸ -200
vò v¨n san 391

ps/km.nm víi M > 400 ps/nm.dB. H×nh 9.5 m« t¶ mÆt c¾t chiÕt suÊt vμ çc ®Æc tÝnh t¸n
s¾c ®o ®−îc cña hai lo¹i DCF.
a) MÆt c¾t chiÕt

suÊt cña DCF
§é dμi xuyªn t©m
-260
T¸n s¾c (ps/nm.km)
-270
-280
-290
-300
-310
-320
1500 1525 1550 1575 1600
B−íc sãng (nm)
b) §Æc tÝnh t¸n s¾c cña hai sîi DCF.
H×nh 9.5. MÆt c¾t chØ sè chiÕt suÊt vμ ®Æc tÝnh t¸n s¾c cña hai lo¹i sîi DCF.
Çc sîi bï t¸n s¾c DCF ®¬n mode th−êng gÆp ph¶i mét vμi vÊn ®Ò. Thø nhÊt, 1 km sîi
DCF sÏ bï t¸n s¾c cho kho¶ng 10 ÷ 12 km sîi ®¬n mode tiªu chuÈn. Thø hai, suy hao cña
nã lμ t−¬ng ®èi cao t¹i vïng b−íc sãng ho¹t ®éng 1,55 μm (λ ≈ 0,5dB/km) do cã suy hao
uèn cong lín. Thø ba, do ®−êng kÝnh mode t−¬ng ®èi nhá cho nªn c−êng ®é quang lμ lín
h¬n t¹i c«ng suÊt ®Çu vμo ®· cho, ®iÒu ®ã lμm t¨ng çc ¶nh h−ëng tõ çc hiÖu øng phi
tuyÕn. HiÖn nay çc nhμ nghiªn cøu ®ang nç lùc t×m kiÕm gi¶i ph¸p ®Ó c¶i thiÖn ®Æc tÝnh
cña sîi DCF ®¬n mode.
Cho tíi nay hÇu hÕt çc vÊn ®Ò cã liªn quan tíi sîi DCF ®¬n mode cã thÓ ®−îc gi¶i
quyÕt theo h−íng sö dông sîi hai mode ®−îc thiÕt kÕ cã çc gi¸ trÞ V sao cho mode bËc
cao h¬n gÇn víi b−íc sãng c¾t (V ≈ 2,5). Çc sîi nh− vËy hÇu nh− cã cïng suy hao nh−
sîi ®¬n mode, nh−ng chóng cã thÓ ®−îc thiÕt kÕ nh»m ®Ó tham sè t¸n s¾c D ®èi víi mode
bËc cao h¬n cã çc gi¸ trÞ ©m lín. Thùc vËy, gi¸ trÞ cña D cã thÓ lín tíi -770 ps/km.nm;
gi¸ trÞ nμy ®o ®−îc ®èi víi sîi cã lâi elip. Nh− vËy 1 km sîi DCF cã thÓ bï t¸n s¾c GVD
cho tuyÕn dμi 40 km, vμ nã cã thªm chót Ýt suy hao sîi trong tæng suy hao tuyÕn. ¦u
®iÓm cña sîi DCF hai mode lμ ë chç nã cho phÐp bï t¸n s½c b¨ng réng. KhÝa c¹nh nμy sÏ
th¶o luËn ë phÇn sau cña ch−¬ng.
ViÖc sö dông sîi DCF hai mode ®ßi hái ph¶i cã thiÕt bÞ biÕn ®æi mode cã kh¶ n¨ng
biÕn ®æi n¨ng l−îng tõ mode c¬ b¶n sang mode bËc cao h¬n víi sù hç trî cña DCF. Cã
mét sè çc thiÕt bÞ hoμn toμn b»ng sîi kiÓu nh− vËy ®· ®−îc nghiªn cøu ph¸t triÓn. B¶n
vò v¨n san 392

chÊt hoμn toμn sîi cña thiÕt bÞ biÕn ®æi mode lμ rÊt quan träng xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm
t−¬ng thÝch víi çc hÖ thèng vμ m¹ng th«ng tin quang sîi. V¶ l¹i, gi¶i ph¸p nμy cho ra
suy hao xem nhá. Ngoμi ra, çc yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi bé biÕn ®æi mode lμ nã cÇn ph¶i
kh«ng nh¹y c¶m ph©n cùc vμ cÇn ho¹t ®éng trªn b¨ng tÇn réng. Trong thùc tÕ, hÇu hÕt çc
thiÕt bÞ biÕn ®æi mode ®Òu sö dông sîi hai mode cã çch tö bªn trong sao cho ®Ó cã thÓ
ghÐp gi÷a hai mode. Chu kú çch tö Λ ®−îc chän ®Ó dung hoμ sù kh¸c nhau vÒ chiÕt suÊt
Δ cña hai mode (Λ= λ/Δ) vμ tiªu biÓu th−êng vμo kho¶ng xÊp xØ 100 μm. Çc çch tö nh−
vËy ®−îc lμm nhê sö dông mét sè c«ng nghÖ kh¸c nhau nh−: c«ng nghÖ øng suÊt c¨ng cã
chu kú, vi uèn cong vμ nh¹y c¶m quang. Suy hao xen tiªu biÓu th−êng thÊp h¬n 1 dB, víi
çc hÖ sè ghÐp ®¹t tíi 99%.
Nhê sö dông sîi bï t¸n s¾c mμ çc ng−êi ta ®· x©y dùng ®−îc çc tuyÕn th«ng tin
quang tèc ®é cao vμ cù ly xa. §Ó thùc hiÖn bï t¸n s¾c cho tuyÕn truyÒn dÉn dμi, sîi bï t¸n
s¾c cã thÓ ®−îc ®Æt xen vμo çc kho¶ng lÆp trªn tuyÕn. Çc thiÕt bÞ khuÕch ®¹i quang
EDFA sÏ thùc hiÖn bï suy hao cho c¶ sîi truyÒn dÉn vμ sîi DCF. GÇn ®©y, viÖc sö dông
sîi bï t¸n s¾c DCF trong bé thu cã khuÕch ®¹i quang OAR (Optically Amplified
Receiver) ®Ó kÐo dμi cù ly vμ t¨ng tèc ®é bit truyÒn dÉn b»ng viÖc xen sîi DCF vμo trong
OAR ®· g©y ®−îc nhiÒu sù quan t©m. N¨m 2001, chóng t«i ®· thμnh c«ng trong viÖc sö
dông 20 km sîi DCF ®Ó l¾p xen vμo bé thu quang cã tiÒn khuÕch ®¹i EDFA [42]. Nhê ®ã
mμ ®· truyÒn ®−îc tÝn hiÖu 10 Gbit/s trªn hÖ thèng sö dông sîi tiªu chuÈn G.652 dμi 120
km. H×nh 9.6 m« t¶ s¬ ®å thiÕt lËp thùc nghiÖm hÖ thèng truyÒn dÉn nμy trong ®ã bé thu
OAR cã sîi DCF ®−îc m¾c vμo gi÷a hai tÇng cña bé khuÕch ®¹i EDFA. Tæng t¸n s¾c cña
DCF ë ®©y lμ -1340 ps/nm. Víi viÖc xen DCF nh− vËy, ®é nh¹y thu quang ®−îc c¶i thiÖn
rÊt nhiÒu. H×nh 9.7 lμ kÕt qu¶ ®o ®é nh¹y thu mμ chóng t«i ®· thu ®−îc b»ng -30,5 dBm
t¹i tû sè lçi bÝt BER = 10-12 khi cã DCF. Trong khi ®ã nÕu kh«ng dïng sîi DCF th× chóng
t«i kh«ng sao ®o ®−îc ®é nh¹y thu t¹i gi¸ trÞ BER cao nh− vËy, vμ chØ ®o ®−îc BER = 10-8
t¹i c«ng suÊt thu ®−îc lμ -26,5 dBm. Nguyªn nh©n lμ do t¸n s¾c cao ®· lμm kÐp h×nh m¾t
vμ gi¶m tû sè ph©n biÖt. So s¸nh hai kÕt qu¶ ®o ®−îc nμy th× thÊy râ rμng r»ng cã sù chªnh
lÖch lín vÒ ®é nh¹y thu trong hai tr−êng hîp cã vμ kh«ng cã DCF. Nh− vËy, bï t¸n s¾c
b»ng sîi DCF khi kÕt hîp víi çc bé khuÕch ®¹i quang EDFA ®−îc coi lμ gi¶i ph¸p rÊt cã
hiÖu qu¶. HiÖn nay, gi¶i ph¸p nμy kÕt hîp víi bï chirp phÝa ph¸t ®ang ®−îc coi lμ rÊt hÊp
dÉn, vμ ®ang ®−îc th−¬ng m¹i réng r·i.
λ=1555,78nm
120km 20km
LD
Läc Läc
F1 F2
BA Bé thu §o
LiNbO3
p-i-n BER
SMF DCF
G.652
Ph¸t 10Gbit/s OAR

xung
10Gb/s
vò v¨n san 393

H×nh 9.6. HÖ thèng thùc nghiÖm 10 Gbit/s sö dông DCF t¹i OAR.
10-5
cã DCF Kh«ng cã DCF
Kh«ng DCF
200μW/div
10-6
Tû lÖ lçi bÝt BER
10-7
Cã DCF
10-8
150μW/div
10-9
10-10
10-11
10-12
10-13
10-14
-36 -35 -34 -33 -32 -31 -30 -29 -28 -27 -26 -25 -24 -23 -22 -21 -20 -19 -18
C«ng suÊt quang thu ®−îc (dBm)
H×nh 9.7. §Æc tÝnh BER ®o ®−îc trong hÖ thèng 10 Gbit/s OAR
sö dông sîi bï t¸n s¾c DCF ®Ó ®¹t cù ly 120 km.
9.5 Bï t¸n s¾c b»ng bé läc c©n b»ng quang

Çc sîi bï t¸n s¾c DCF mμ ta võa xem xÐt ë trªn cã mét nh−îc ®iÓm lμ ®é dμi cña nã
cÇn thiÕt ®Ó bï trªn tuyÕn truyÒn dÉn lμ kh¸ dμi. VÝ dô nh− sîi DCF dμi xÊp ~1 km th×
th−êng chØ bï t¸n s¾c vËn tèc nhãm GVD cña sîi ®¬n mode tiªu chuÈn cã cù ly chØ
kho¶ng 10 km. Nh− vËy cã nghÜa lμ dïng DCF sÏ thªm suy hao ®¸ng kÓ cho tuyÕn truyÒn
dÉn, nhÊt lμ trong tr−êng hîp tuyÕn cã cù ly dμi. V× lý do ®ã mμ ng−êi ta ®· t×m ra mét
gi¶i ph¸p kh¸c ®Ó bï GVD; ®ã lμ gi¶i ph¸p ®−îc gäi lμ läc c©n b»ng quang. Trong phÇn
nμy, chóng ta sÏ xem xÐt çc bé läc giao thoa.
Chøc n¨ng cña çc bé läc c©n b»ng quang cã thÓ biÕt ®−îc tõ biÓu thøc (9-4). V× t¸n s¾c
vËn tèc nhãm GVD ¶nh h−ëng tíi tÝn hiÖu quang th«ng qua phæ exp(iβ2zω2/2), cho nªn râ
rμng r»ng bé läc quang cã hμm chuyÓn ®æi lo¹i bá ®−îc thμnh phÇn pha nμy sÏ l−u l¹i tÝn
hiÖu. Nh−ng cã ®iÒu bÊt cËp lμ l¹i kh«ng cã bé läc quang nμo cã hμm chuyÓn ®æi cã kh¶
n¨ng bï chÝnh x¸c GVD, lo¹i trõ tù b¶n th©n bé läc quang. Tuy nhiªn, cã mét vμi bé läc
quang ®−a ra ®−îc viÖc bï GVD thμnh phÇn b»ng çch pháng t¹o (b¾t tr−íc) hμm chuyÓn
®æi lý t−ëng. Ta h·y kh¶o s¸t bé läc quang cã hμm chuyÓn ®æi H(ω). NÕu bé läc ®−îc ®Æt
sau sîi cã ®é dμi L, tÝn hiÖu quang ®−îc läc tõ biÓu thøc (9-4) cã thÓ ®−îc viÕt nh− sau:
1 ~
∞ ⎛i ⎞
A(L, t ) = ∫ A(0, ω ) H (ω ) exp⎜ β 2 Lω 2 − iωt ⎟dω (9-18)
2π −∞
⎝2 ⎠
vò v¨n san 394

B»ng çch khai triÓn pha cña H(ω) trong chuçi Taylor vμ gi÷ ë sè h¹ng bËc hai sÏ cã:
⎡⎛ 1 ⎞⎤
H (ω ) = H (ω ) exp [iφ (ω )] ≈ H (ω ) exp ⎢i ⎜ φ 0 + φ 1ω + φ 2 ω 2 ⎟ ⎥ (9-19)
⎣⎝ 2 ⎠⎦
ë ®©y φm = dmφ/dωm (m = 0, 1, ...) ®−îc −íc l−îng t¹i tÇn sè sãng mang quang ω0. Pha
h»ng sè φ0 vμ trÔ thêi gian φ1 sÏ kh«ng ¶nh h−ëng tíi d¹ng xung vμ cã thÓ bá qua. Pha
phæ do sîi sinh ra cã thÓ ®−îc bï b»ng çch chän bé läc quang sao cho cã φ2 = -β2L.
Xung cã thÓ ®−îc phôc håi hoμn toμn chØ khi |H(ω)| = 1 vμ çc sè h¹ng bËc ba vμ cÊp cao
h¬n trong khai triÓn Taylor biÓu thøc (9-19) lμ kh«ng ®¸ng kÓ. H×nh 9.8 m« t¶ s¬ ®å viÖc
®Æt çc bé läc quang nh− thÕ nμo sau tõng bé khuÕch ®¹i ®Ó cho c¶ suy hao sîi vμ GVD
cã thÓ ®−îc bï däc theo tuyÕn truyÒn dÉn dμi. NÕu nh− hμm chuyÓn ®æi H(ω) = 0 n»m ë
ngoμi b¨ng tÇn tÝn hiÖu, th× bé läc quang còng cã thÓ gi¶m nhiÔu bé khuÕch ®¹i nhê viÖc
lo¹i bá bøc x¹ tù ph¸t.
SMF SMF SMF

Ph¸t quang Thu quang
OA OA
F F
SMF: Sîi quang ®¬n mode, F: Bé läc quang,
OA: KhuÕch ®¹i quang.
H×nh 9.8. S¬ ®å minh ho¹ bï t¸n s¾c cho tuyÕn th«ng tin quang
b»ng çc sö dông bé läc quang ®Æt sau mçi bé khuÕch ®¹i.
1) Giao thoa kÕ Fabry-Perot

B¶n chÊt cña bé giao thoa kÕ lμ nh¹y c¶m víi tÇn sè cña ¸nh s¸ng ®Çu vμo vμ ®ãng vai
trß nh− lμ mét bé läc quang, bëi v× nã cã çc ®Æc tÝnh truyÒn dÉn phô thuéc tÇn sè, ch¼ng
h¹n nh− bé giao thoa kÕ Fabry-Perot (FP). Bé giao thoa kÕ FP ph¶n x¹, th−êng ®−îc gäi lμ
bé giao thoa kÕ Gires-Tournois, ®−îc thiÕt kÕ cã mét g−¬ng ph¶n x¹ mét phÇn ®Æt ë phÝa
tr−íc vμ mét g−¬ng ph¶n x¹ toμn phÇn ®Æt ë phÝa sau. Hμm chuyÓn ®æi cña nã ®−îc cho
nh− sau:
1 + r exp (iωT )
H FP (ω ) = H 0 (9-20)
1 + r exp (− iωT )
ë ®©y H0 lμ mét h»ng sè cã tÝnh tíi tÊt c¶ çc suy hao, |r|2 lμ ®é ph¶n x¹ g−¬ng tr−íc, T
lμ thêi gian ®i vßng ë trong hèc céng h−ëng FP. V× |HFP(ω)| lμ kh«ng phô thuéc tÇn sè,
cho nªn chØ cã pha phæ ®−îc biÕn ®æi th«ng qua bé läc FP. Tuy nhiªn, pha φ(ω) cña
HFP(ω) sÏ kh¸ xa víi lý t−ëng. Nã lμ mét hμm cã chu kú lÊy ®Ønh t¹i tÇn sè céng h−ëng
FP. Trong vïng l©n cËn cña mçi mét ®Ønh, vïng phæ sÏ tån t¹i mμ ë ®ã sù thay ®æi pha
vò v¨n san 395

gÇn nh− ë d¹ng bËc hai. Trong thùc tÕ, khi khai triÓn φ(ω) theo chuçi Taylor, φ2 sÏ ®−îc
viÕt nh− sau:
φ 2 = 2T 2 r
(1 − r ) (9-21)
(1 + r )3
Cã thÓ lÊy vÝ dô r»ng, víi hèc céng h−ëng FP dμi 1 cm cã r = 0,8 th× φ2 ≈ 550 ps2. Khi
thiÕt kÕ hîp lý, thiÕt bÞ nμy cã thÓ bï GVD cho vμi tr¨m km sîi tiªu chuÈn b»ng çch ®iÒu
chØnh ®é dμi hèc céng h−ëng phï hîp
2) Giao thoa kÕ Mach-Zehnder
Nh− ®· ®Ò cËp trong ch−¬ng-7 ta biÕt r»ng giao thoa kÕ MZ (Mach-Zehnder) ®ãng vai
trß nh− mét bé läc quang. N¨m 1992, ng−êi ta ®· t¹o ®−îc mét tæ hîp vμi bé giao thoa kÕ
vμ gäi nã lμ bé c©n b»ng quang, nã ®−îc chÕ t¹o ë d¹ng “m¹ch sãng quang Plana” b»ng
çch sö dông çc èng dÉn sãng thuû tinh. −u ®iÓm chÝnh cña thiÕt bÞ nμy lμ çc ®Æc tÝnh
c©n b»ng t¸n s¾c cã thÓ ®−îc ®iÒu khiÓn b»ng viÖc thay ®æi çc ®é dμi nh¸nh vμ sè çc bé
giao thoa kÕ MZ.
Ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ MZ cã thÓ ®−îc hiÓu tõ çch nh×n më réng nh− m« t¶ trong h×nh
9.9. ThiÕt bÞ ®−îc thiÕt kÕ ®Ó çc thμnh phÇn tÇn sè cao h¬n truyÒn däc theo nh¸nh dμi
h¬n cña bé giao thoa kÕ MZ. KÕt qu¶ lμ chóng ph¶i trÔ nhiÒu h¬n so víi çc thμnh phÇn
tÇn sè thÊp h¬n ®i theo nh¸nh ng¾n h¬n. TrÔ t−¬ng ®èi ®−îc sinh ra tõ thiÕt bÞ nh− vËy lμ
võa ®ñ ®èi diÖn víi trÔ ®−îc ®−a ra tõ bé läc quang trong chÕ ®é t¸n s¾c dÞ th−êng. Hμm
chuyÓn ®æi H(ω) cã thÓ thu ®−îc qua phÐp ph©n tÝch vμ ®−îc dïng ®Ó tèi −u thiÕt kÕ vμ
®Æc tÝnh thiÕt bÞ. N¨m 1994, ng−êi ta ®· t¹o ®−îc m¹ch sãng quang plana chØ cã 5 bé giao
thoa kÕ MZ cho ra ®−îc trÔ t−¬ng ®èi 836 ps/nm. ThiÕt bÞ nμy chØ dμi vμi cm, nh−ng nã cã
kh¶ n¨ng bï t¸n s¾c cho 50 km sîi ®¬n mode tiªu chuÈn. H¹n chÕ chÝnh cña nã lμ ®é réng
b¨ng kh¸ hÑp (~10GHz) vμ nh¹y c¶m víi ph©n cùc ®Çu vμo. Tuy nhiªn, nã ®ãng vai trß
nh− bé läc quang víi kh¶ n¨ng lËp tr×nh cã thÓ ®iÒu chØnh GVD còng nh− b−íc sãng ho¹t
®éng.
Çc tÇn sè cao

ΔL1 ΔL1+ΔL2 ΔL1+ΔL2 ΔL1
Input
Output
Çc tÇn sè thÊp
H×nh 9.9. Tr¶i réng thiÕt bÞ cña m¹ch sãng quang plana ®Ó bï t¸n s¾c.
9.6 bï t¸n s¾c b»ng Çch tö Bragg sîi

Çch tö Bragg sîi ®ãng vai trß nh− mét bé läc quang do ®ã cã sù tån t¹i cña “b¨ng
dõng”, lμ vïng tÇn sè mμ trong ®ã hÇu hÕt ¸nh s¸ng tíi ®Òu ®−îc ph¶n x¹ trë l¹i. B¨ng
vò v¨n san 396

dõng cã t©m t¹i b−íc sãng Bragg λB = 2nΛ, trong ®ã Λ lμ chu kú çch tö vμ n lμ chØ sè
mode. B¶n chÊt cã chu kú cña nh÷ng biÕn ®æi chØ sè sÏ ghÐp çc sãng lan truyÒn xu«i vμ
ng−îc t¹i çc b−íc sãng gÇn víi b−íc sãng Bragg vμ kÕt côc sÏ ®−a ra tÝnh ph¶n x¹ phô
thuéc tÇn sè ®èi víi tÝn hiÖu tíi trªn b¨ng ®−îc c−êng ®é çch tö x¸c ®Þnh. VÒ b¶n chÊt,
çch tö sîi nh− lμ mét bé läc ph¶n x¹. MÆc dï viÖc sö dông çch tö nμy ®Ó bï t¸n s¾c ®·
®−îc xuÊt hiÖn tõ nh÷ng n¨m 1980, nh−ng chØ tíi nh÷ng n¨m 1990 th× c«ng nghÖ chÕ t¹o
dùa trªn c¬ së tÝnh “nh¹y c¶m quang “ cña çc bé läc quang míi ®ñ ®Ó ®−a ra øng dông
thùc tÕ.
9.6.1 Çch tö ®ång d¹ng chu kú
Th«ng th−êng, çc çch tö Bragg ®−îc ph©n tÝch b»ng viÖc sö dông çc ph−¬ng tr×nh
ghÐp mode ®Ó m« t¶ viÖc ghÐp gi÷a çc sãng truyÒn xu«i vμ ng−îc t¹i tÇn sè ω ®· cho vμ
®−îc viÕt nh− sau:
dA f
= iδA f + ikAb (9-22)
dz
dAb
= iδAb − ikA f (9-23)
dz
ë ®©y Af vμ Ab lμ çc biªn ®é phæ cña hai sãng,
2π 2π πn g Γ
δ = β − βB = − vμ k = (9-24)
λ λB λB
Trong ®ã δ lμ sù mÊt ®iÒu h−ëng tõ b−íc sãng Bragg vμ hÖ sè ghÐp k t−¬ng øng víi çch
tö sîi cã chØ sè khóc x¹ biÕn ®æi lμ n(z) = n + ng cos(2πz/λ). Mode sîi ®−îc ®Æc tr−ng bëi
chØ sè mode n vμ hÖ sè gi¶m Γ.
Çc ph−¬ng tr×nh ghÐp mode cã thÓ gi¶i quyÕt th«ng qua ph©n tÝch do b¶n chÊt tuyÕn
tÝnh cña nã. Hμm chuyÓn ®æi cña çc tö ®ãng vai trß nh− bé läc ph¶n x¹, vμ ®−îc viÕt nh−
sau:
Ab (0) ik sin (qL g )
H (ω ) = r (ω ) = =
A f (0) q cos(qL g ) − iδn(qL g )
(9-25)
ë ®©y q = δ 2 − k 2 vμ Lg lμ ®é dμi çch tö. H×nh 9.10 chØ ra tÝnh ph¶n x¹ |H(ω)|2 vμ pha
cña H(ω) víi kLg = 2 vμ 3. TÝnh ph¶n x¹ çch tö sÏ gÇn ®¹t 100% ë trong b¨ng dõng ®èi
víi kLg = 3. Tuy nhiªn, v× pha lμ gÇn tuyÕn tÝnh trong vïng ®ã, cho nªn t¸n s¾c çch tö
®−îc tæ chøc bëi ®¹o hμm thø hai cña pha, φ2 trong biÓu thøc (9-19), lμ t−¬ng ®èi nhá.
Çc gi¸ trÞ hoμn toμn lín cña GVD cã thÓ gÇn s¸t b¨ng dõng, nh−ng çc biÕn ®æi nhanh
cña c¶ biªn ®é |H(ω)| vμ φ2 ®· lμm cho viÖc sö dông çc çch tö ®ång d¹ng nμy ®Ó bï t¸n
s¾c ch−a trë thμnh hiÖn thùc.
VÊn ®Ò cã thÓ gi¶i quyÕt nhê kü thuËt “apodization” trong ®ã sù thay ®æi chØ sè ng lμ
mÆt c¾t ngang çch tö ®−îc lμm kh«ng ®ång nhÊt, vμ dÉn ®Õn k phô thuéc z. Víi nh÷ng
vò v¨n san 397

çch tö nh− vËy, çc ®Ønh k ë t©m vμ vuèt thon dÇn xuèng 0 ë c¶ hai ®Çu. Vμo n¨m 1996,
ng−êi ta ®· tiÕn hμnh thùc nghiÖm sö dông mét çch tö dμi 11 cm ®Ó bï t¸n s¾c vËn tèc
nhãm GVD cho tuyÕn th«ng tin quang 100 km sîi tiªu chuÈn víi tèc ®é 10 Gbit/s [133].
HÖ sè ghÐp k(z) thay ®æi ®Òu tõ 0 ®Õn 6 cm-1 trªn ®é dμi çch tö.
1,0
kLg = 3
0,8
kLg = 2
§é ph¶n x¹
0,6
0,4
0,2
0,0
-10 -5 0 5 10
MÊt ®iÒu h−ëng
a) Biªn ®é cña tÝnh ph¶n x¹ lμ hμm cña δLg.
5,0
0,0 kLg = 2
Pha
-5,0 kLg = 3
-10,0
-15,0
-10 -5 0 5 10
MÊt ®iÒu h−ëng
b) Pha cña tÝnh ph¶n x¹ lμ hμm cña δLg.
H×nh 9.10. Biªn ®é vμ pha ph¶n x¹ lμ mét hμm sè cña δLg.
ViÖc lμm thon hÖ sè ghÐp däc theo ®é dμi çch tö còng cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó bï t¸n
s¾c khi b−íc sãng tÝn hiÖu n»m ë bªn trong b¨ng dõng vμ çch tö ®ãng vai trß nh− mét bé
läc ph¶n x¹. Çc gi¶i ph¸p sè cña çc ph−¬ng tr×nh ghÐp mode cho çch tö ®ång d¹ng chu
kú mμ k(z) thay ®æi tuyÕn tÝnh tõ 0 ®Õn 12 cm-1 trªn ®é dμi 12 cm ®· chØ ra r»ng mÆt c¾t
trÔ nhãm d¹ng ch÷ V, cã t©m t¹i b−íc sãng Bragg, cã thÓ ®−îc dïng ®Ó bï t¸n s¾c nÕu
nh− b−íc sãng cña tÝn hiÖu ®i tíi xuÊt hiÖn tõ t©m cña b¨ng dõng ®Ó cho phæ tÝn hiÖu quan
s¸t thÊy sù thay ®æi tuyÕn tÝnh cña trÔ nhãm.
9.6.2 Çch tö sîi chirp
vò v¨n san 398

Ta ®· biÕt r»ng çc çch tö cã chu kú ®ång d¹ng sÏ cã b¨ng dõng t−¬ng ®èi hÑp (tiªu
biÓu < 0,1 nm), nh−ng tr¸i l¹i trong thùc tÕ th−êng cã nhu cÇu çch tö b¨ng réng. Ng−êi
ta ®· ®−a ra mét gi¶i ph¸p gäi lμ çch tö sîi chirp, trong ®ã chu kú quang nΛ cña çch tö
thay ®æi tuyÕn tÝnh trªn ®é dμi cña nã. V× b−íc sãng Bragg λB = 2nΛ thay ®æi däc theo ®é
dμi çch tö cho nªn çc thμnh phÇn tÇn sè kh¸c nhau cña xung quang tíi sÏ ®−îc ph¶n x¹
t¹i çc ®iÓm kh¸c nhau tuú thuéc vμo n¬i nμo ®iÒu kiÖn Bragg ®−îc tho¶ m·n.
ChØ sè n(z)
a) MÆt c¾t chØ sè chiÕt suÊt n(z) däc theo ®é dμi çch tö Z
ν cao Lâi sîi víi

çch tö chirp
ν thÊp
b) §é ph¶n x¹ cña çc tÇn sè thÊp vμ cao t¹i çc vÞ trÝ kh¸c nhau trong çch tö
H×nh 9.11. S¬ ®å minh ho¹ bï t¸n s¾c b»ng çch tö sîi chirp tuyÕn tÝnh.
Cã thÓ hiÓu ho¹t ®éng cña çch tö sîi chirp th«ng qua h×nh 9.11. §Ó bï t¸n s¾c vËn tèc
nhãm GVD, chu kú quang cña çch tö nΛ nªn t¨ng däc theo ®é dμi cña nã ®Ó cho ra GVD
chuÈn (β2 > 0). Trong sîi quang ®¬n mode tiªu chuÈn (sîi th«ng dông) cã t¸n s¾c dÞ
th−êng t¹i b−íc sãng 1,55 μm, çc thμnh phÇn tÇn sè cao cña xung sÏ lan truyÒn nhanh
h¬n çc thμnh phÇn tÇn sè thÊp. V× b−íc sãng Bragg t¨ng däc theo ®é dμi çch tö cho nªn
çc thμnh phÇn tÇn sè thÊp sÏ di chuyÓn thªm vμo çch tö tr−íc khi ®−îc ph¶n x¹ vμ ph¶i
chÞu trÔ nhiÒu h¬n çc thμnh phÇn tÇn sè cao. Nh− vËy trÔ t−¬ng ®èi ®−îc xuÊt hiÖn do
çch tö sÏ võa ®ñ ®èi diÖn víi sîi vμ sÏ cã thÓ bï ®−îc t¸n s¾c sîi. Tõ h×nh ¶nh m« t¶ ®¬n
gi¶n nh− vËy, tham sè t¸n s¾c Dg cña çch tö chirp cã ®é dμi sîi Lg cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh
b»ng mèi liªn hÖ sau:
TR = D g L g Δλ (9-26)
trong ®ã TR lμ thêi gian ®i vßng ë trong çch tö, vμ Δλ lμ sù kh¸c nhau vÒ çc b−íc sãng
Bragg t¹i hai ®Çu cña çch tö. V× TR = 2nLg/c, cho nªn t¸n s¾c çch tö ®−îc cho bëi d¹ng
biÓu thøc diÔn gi¶i ®¬n gi¶n sau ®©y:
2n
Dg = (9-27)
cΔλ
vò v¨n san 399

H·y lÊy vÝ dô, Dg ≈ 5 × 107 ps/km.nm ®èi víi ®é réng b¨ng çch tö Δλ = 0,2 nm. Bëi v×
çc gi¸ trÞ cña Dg lín nh− vËy, cho nªn çch tö chirp dμi 10 cm sÏ cã thÓ bï ®−îc GVD
trªn 300 km sîi tiªu chuÈn.
§· cã mét vμi ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó chÕ t¹o çc çch tö sîi chirp. §iÒu quan
träng cÇn l−u ý lμ chÝnh chu kú quang nΛ cÇn ®−îc thay ®æi däc theo çch tö (trôc z), vμ
nh− vËy chirp cã thÓ ®−îc sinh ra do viÖc thay ®æi chu kú çch tö vËt lý Λ hoÆc do thay
®æi chØ sè mode hiÖu dông n däc theo z. Th«ng th−êng trong kü thuËt “holograph chïm
kÐp” ®· ®−îc sö dông, kho¶ng çch v©n cña mÉu giao thoa ®−îc t¹o kh«ng ®ång d¹ng nhê
sö dông nh÷ng mÆt sãng giao thoa uèn cong kh«ng nh− nhau, vμ t¹o nªn nh÷ng thay ®æi
Λ. Trong thùc tÕ, çc l¨ng kÝnh h×nh trô ®−îc dïng trong mét hoÆc c¶ hai nh¸nh cña giao
thoa kÕ. Trong kü thuËt gäi lμ kü thuËt h−íng x¹ kÐp, ng−êi ta sö dông mét mÆt n¹ chuyÓn
®éng ®Ó thay ®æi n däc theo z trong lóc h−íng x¹ thø nhÊt. Sau ®ã, çch tö ®ång d¹ng chu
kú ®−îc kh¾c trªn cïng ®o¹n sîi nhê sö dông kü thuËt mÆt n¹ pha. Ngoμi ra, cã thÓ thùc
hiÖn nhiÒu sù thay ®æi kh¸c. Ch¼ng h¹n nh−, çc çch tö sîi chirp ®−îc chÕ t¹o b»ng çch
rÌn hoÆc ròa sîi, hoÆc nhê luyÖn nhiÖt gradien, vμ b»ng çch kh©u nhiÒu ®o¹n ®ång d¹ng
víi nhau.
Cã mét sè thùc nghiÖm bï t¸n s¾c b»ng çch tö sîi chirp vμ thÓ hiÖn ®−îc tiÒm n¨ng
cña kü thuËt nμy. N¨m 1994, ng−êi ta ®· bï ®−îc cho 160 km sîi tiªu chuÈn cho hÖ thèng
cã tèc ®é 10 vμ 20 Gbit/s. Sau ®ã, ng−êi ta ®· tiÕn hμnh bï ®−îc t¸n s¾c cho çc hÖ thèng
dμi 270 km t¹i 10 Gbit/s vμo çc n¨m gÇn ®©y, vμ sÏ cã thÓ tiÕn tíi bï t¸n s¾c cho tuyÕn
dμi 400 km ë tèc ®é 10 Gbit/s. Râ rμng r»ng tõ biÓu thøc (9-27) tham sè t¸n s¾c Dg cña
çch tö chirp ®−îc giíi h¹n bëi ®é réng b¨ng Δλ mμ qua ®ã ®Æt ra viÖc bï GVD, nh− vËy
chÝnh lμ x¸c ®Þnh tèc ®é bit B.
ViÖc t¨ng thªm n÷a cù ly truyÒn dÉn t¹i tèc ®é bit ®· cho chØ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc nÕu
b¨ng tÇn tÝn hiÖu ®−îc gi¶m hoÆc sö dông kü thuËt chirp tr−íc t¹i thiÕt bÞ ph¸t. Tõ n¨m
1996, ng−êi ta ®· thö nghiÖm hÖ thèng 10 Gbit/s cã chirp tr−íc vμ ®−îc kÕt hîp víi hai
çch tö sîi chirp m¾c nèi tiÕp nhau, vμ nhê thÕ t¨ng ®−îc cù ly truyÒn dÉn tíi 537 km.
Ngoμi ra, kü thuËt gi¶m b¨ng tÇn còng cã thÓ ®−îc kÕt hîp víi çch tö. Còng n¨m 1996,
ng−êi ta ®· truyÒn thμnh c«ng tÝn hiÖu 10 Gbit/s ë cù ly 700 km b»ng viÖc sö dông çch tö
chirp dμi 10 cm kÕt hîp víi kü thuËt hai chïm nhÞ ph©n cã pha xen nhau.
Çch tö sîi chirp lμ hoμn toμn phï hîp cho viÖc bï t¸n s¾c vμ thÝch hîp ®Ó t×m ®−îc çc
øng dông th−¬ng m¹i. Giíi h¹n chÝnh cña çc çch tö nμy lμ chóng lμm viÖc nh− bé läc
ph¶n x¹. Bé ghÐp sîi 3 dB th−êng ®−îc dïng ®Ó t¸ch çc tÝn hiÖu ®−îc ph¶n x¹ tõ tÝn hiÖu
tíi. Tuy nhiªn, viÖc sö dông nã l¹i ph¶i chÞu suy hao 6 dB thªm vμo suy hao xen. Cã mét
lo¹i thiÕt bÞ ba cöa gäi lμ bé quay vßng quang cã thÓ l¸i tÝn hiÖu ®−îc ph¶n x¹ theo h−íng
cöa thø ba, vμ cho phÐp cã thÓ gi¶m suy hao xen d−íi 1 dB. Bªn c¹nh ®ã còng cã mét
ph−¬ng ph¸p kh¸c lμ ph−¬ng ph¸p sö dông bé läc truyÒn dÉn dùa trªn çch tö ®Ó bï t¸n
s¾c. ë ®©y cã hai hoÆc nhiÒu h¬n çc çch tö sîi ®−îc kÕt hîp l¹i t¹o thμnh bé läc truyÒn
dÉn, vμ çc bé läc nh− vËy cã thÓ ®−îc dïng ®Ó bï t¸n s¾c víi suy hao xen kh¸ thÊp. ChØ
vò v¨n san 400

®¬n thuÇn mét çch tö còng cã thÓ ®−îc biÕn ®æi thμnh bé läc truyÒn dÉn khi thùc hiÖn kü
thuËt dÞch pha ë gi÷a cña çch tö. Cßn lo¹i çch tö MoirÐ lμ lo¹i ®−îc t¹o ra b»ng çch ®Æt
hai çch tö chirp ®−îc t¹o d¹ng trªn cïng mét mÉu sîi, nã còng cã ®Ønh truyÒn dÉn trªn
b¨ng dõng cña nã. B¨ng th«ng cña çc bé läc truyÒn dÉn nμy lμ kh¸ nhá, mÆc dï nã cã
thÓ ®−îc lμm ®ñ lín ®Ó cho qua tÝn hiÖu 10 Gbit/s.
9.6.3 Bé ghÐp mode chirp
Bé ghÐp mode chirp lμ lo¹i thiÕt bÞ hoμn toμn sîi ®−îc thiÕt kÕ dùa theo ý t−ëng ghÐp
céng h−ëng ph©n bè chirp. H×nh 9.12 m« t¶ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña hai lo¹i thiÕt bÞ nh−
vËy. ý t−ëng c¬ b¶n vÒ bé ghÐp mode chirp lμ rÊt ®¬n gi¶n; thay v× ghÐp çc sãng lan
truyÒn xu«i vμ ng−îc cña cïng mét mode (nh− ®−îc lμm ®èi víi çch tö sîi), çch tö
chirp l¹i ghÐp hai mode kh«ng gian cña sîi hai mode. ThiÕt bÞ nμy t−¬ng tù nh− bé biÕn
®æi mode ®· m« t¶ trong phÇn 9.4 trong néi dung cña DCF, lo¹i trõ ®iÒu lμ chu kú çch tö
®−îc thay ®æi tuyÕn tÝnh trªn ®é dμi sîi. TÝn hiÖu ®−îc chuyÓn tõ mode c¬ b¶n tíi mode
bËc cao h¬n nhê çch tö, nh−ng çc thμnh phÇn tÇn sè kh¸c nhau sÏ di chuyÓn víi ®é dμi
kh¸c nhau tr−íc khi ®−îc chuyÓn bëi v× b¶n chÊt chirp cña çch tö lμ ghÐp hai mode. NÕu
chu kú çch tö t¨ng däc theo ®é dμi bé ghÐp, th× bé ghÐp cã thÓ bï ®−îc GVD cho sîi.
TÝn hiÖu sÏ duy tr× truyÒn theo h−íng xu«i, nh−ng l¹i kÕt thóc ë mode bËc cao cña bé
ghÐp. Bé biÕn ®æi mode ®ång d¹ng çch tö cã thÓ ®−îc dïng ®Ó biÕn ®æi tÝn hiÖu trë l¹i
thμnh mode c¬ b¶n nÕu cÇn thiÕt.
ν cao ν cao
Lâi 2
Mode 2
Lâi 1
ν thÊp ν thÊp
Mode 1
Sîi mét lâi

Lâi 2
Lâi ®−îc vuèt thon
Çch tö chiÕt suÊt Lâi 1
a) Bé ghÐp hai mode chirp b) Sîi hai lâi vuèt thon
H×nh 9.12. S¬ ®å minh ho¹ bï t¸n s¾c b»ng çc bé läc truyÒn dÉn dùa trªn 2 sîi.
Cã mét ph−¬ng ¸n cïng chung ý t−ëng lμ ghÐp gi÷a çc mode c¬ b¶n cña sîi lâi kÐp cã
hai lâi kh«ng gièng nhau. NÕu nh− hai lâi ®ñ s¸t vμo nhau, th× viÖc ghÐp sãng phï du gi÷a
çc mode sÏ dÉn ®Õn sù truyÒn n¨ng l−îng tõ lâi nμy sang lâi kia, t−¬ng tù nh− tr−êng hîp
bé ghÐp h−íng, Khi kho¶ng çch gi÷a çc lâi ®−îc tãp l¹i tuyÕn tÝnh, sù truyÒn nh− vËy
sÏ t¹o çc ®iÓm kh¸c nhau däc sîi tuú thuéc vμo tÇn sè cña tÝn hiÖu lan truyÒn. Nh− vËy,
sîi cã lâi kÐp cã kho¶ng çch lâi ®−îc vuèt thon (®−îc tãp l¹i) tuyÕn tÝnh cã thÓ bï GVD
vò v¨n san 401

cho sîi. Kü thuËt nμy còng cã thÓ ®−îc thùc hiÖn d−íi d¹ng thiÕt bÞ dïng çc èng dÉn
sãng b¸n dÉn.
9.7 KÕt hîp pha quang
9.7.1 Nguyªn lý ho¹t ®éng
Tõ n¨m 1979, ý t−ëng vÒ bï t¸n s¾c b»ng kü thuËt kÕt hîp pha quang OPC (Optical
Phase Conjugation), hay cßn gäi lμ kü thuËt liªn hîp pha quang, ®· xuÊt hiÖn. Tuy nhiªn,
do cã nhiÒu h¹n chÕ vÒ c«ng nghÖ mμ m·i tíi n¨m 1993 kü thuËt OPC míi ®−îc tiÕn hμnh
thùc nghiÖm; nã ®· thu hót ®−îc chó ý ®¸ng kÓ. Ng−îc víi çc kü thuËt kh¸c võa th¶o
luËn ë trªn trong ch−¬ng nμy, ®©y lμ mét kü thuËt phi tuyÕn. B©y giê ta h·y xem xÐt
nguyªn lý ho¹t ®éng nh− sau
Çch ®¬n gi¶n nhÊt ®Ó hiÓu kü thuËt kÕt hîp pha quang OPC cã thÓ bï t¸n s¾c cho
GVD nh− thÕ nμo lμ dùa vμo liªn hîp phøc biÓu thøc (9-3) vμ thu ®−îc nh− sau:
∂A ∗ i ∂ 2 A∗ 1 ∂ 3 A∗
− β2 − β 3 =0 (9-28)
∂z 2 ∂t 2 6 ∂t 2
So s¸nh çc biÓu thøc (9-3) vμ (9-28) sÏ thÊy r»ng sù lan truyÒn cña tr−êng kÕt hîp pha
A* lμ t−¬ng ®−¬ng ®Ó ®æi dÊu cña tham sè t¸n s¾c vËn tèc nhãm β2. §iÒu nμy cho ra ngay
mét gîi ý r»ng nÕu nh− tr−êng quang ®−îc kÕt hîp vÒ pha ë gi÷a tuyÕn truyÒn dÉn sîi
quang th× t¸n s¾c cã ®−îc trªn ®o¹n nöa ®Çu tiªn sÏ ®−îc bï chÝnh x¸c trong nöa thø hai
cña tuyÕn. V× sè h¹ng β3 kh«ng ®æi dÊu trong sù kÕt hîp pha, do ®ã OPC kh«ng thÓ bï
®−îc cho t¸n s¾c bËc ba. Trong thùc tÕ cã thÓ dÔ dμng nhËn thÊy r»ng b»ng viÖc gi÷ çc sè
h¹ng cÊp cao h¬n trong triÓn khai Taylor ë biÓu thøc (2-121) trong ch−¬ng-2, th× OPC sÏ
bï cho tÊt c¶ çc sè h¹ng t¸n s¾c bËc ch½n trong khi ®ã kh«ng t¸c ®éng çc sè h¹nh bËc
lÎ.
TÝnh t¸c ®éng cña OPC bï t¸n s¾c ë gi÷a ®o¹n còng cã thÓ ®−îc x¸c minh b»ng viÖc sö
dông biÓu thøc (9-4). Tr−êng quang ë ngay tr−íc OPC ®−îc thu nhËn b»ng çch sö dông z
= L/2 trong biÓu thøc nμy. Sau ®ã, sù lan truyÒn cña tr−êng kÕt hîp pha A* trong nöa ®o¹n
thø hai thu ®−îc nh− sau:
1 ~∞ ⎛i ⎞
A ∗ ( L, t ) =
2π ∫
−∞
A ∗ ( L / 2, ω ) exp⎜ β 2 Lω 2 − iωt ⎟dω
⎝4 ⎠
(9-29)
~
ë ®©y A ∗ ( L / 2, ω ) lμ d¹ng chuyÓn ®æi Fourier cña A*(L/2,t) vμ ®−îc cho nh− sau:
~ ~
A ∗ ( L / 2, ω ) = A ∗ (0,−ω ) exp(−iω 2 β 2 L / 4) (9-30)
Thay thÕ biÓu thøc (9-30) vμo (9-29), ng−êi ta t×m thÊy r»ng A(L,t) = A*(0,t). Nh− vËy, trõ
khi OPC ®¶o ng−îc pha, tr−êng ®Çu vμo ®−îc kh«i phôc hoμn toμn vμ d¹ng xung ®−îc l−u
cho d¹ng ®Çu vμo cña nã. V× thÕ, phæ tÝn hiÖu sau OPC trë thμnh h×nh ¶nh ph¶n ¸nh trung
thùc phæ ®Çu vμo, cho nªn kü thuËt kÕt hîp pha quang OPC còng ®−îc gäi lμ kü thuËt ®¶o
phæ gi÷a ®o¹n.
9.7.2 Bï tù ®iÒu chÕ pha
vò v¨n san 402

Chóng ta ®· biÕt vÒ hiÖn t−îng phi tuyÕn tù ®iÒu chÕ pha SPM (Self-Phase Modulation)
sÏ t¹o ra chirp sîi cña tÝn hiÖu ®−îc truyÒn. Nh− trong phÇn 9.3 ®· chØ ra r»ng chirp cã thÓ
®−îc sö dông víi khÝa c¹nh −u ®iÓm ®Ó t¹o ra thuËn lîi cho thiÕt kÕ. Çc soliton quang
còng dïng SPM víi çc −u ®iÓm cña nã (ta sÏ xÐt ë ch−¬ng-11). Tuy nhiªn, trong hÇu hÕt
çc hÖ thèng kh«ng soliton, çc hiÖu øng phi tuyÕn do SPM sinh ra l¹i lμm gi¶m chÊt
l−îng tÝn hiÖu, nhÊt lμ tÝn hiÖu ®−îc truyÒn trªn xù ly dμi cã sö dông nhiÒu bé khuÕch ®¹i
quang.
Kü thuËt kÕt hîp pha quang OPC kh¸c so víi çc kü thuËt bï t¸n s¾c kh¸c ë mét ®iÓm
quan träng lμ ë chç: d−íi çc ®iÒu kiÖn nμo ®ã, nã cã thÓ bï ®ång thêi cho c¶ t¸n s¾c vËn
tèc nhãm GVD vμ tù ®iÒu chÕ pha SPM. §Æc ®iÓm nμy cña OPC ®· ®−îc l−u t©m vμo ®Çu
nh÷ng n¨m 1980, vμ ®· ®−îc më réng nghiªn cøu sau n¨m 1993. Cã thÓ dÔ dμng nhËn
thÊy r»ng c¶ GVD vμ SPM ®Òu ®−îc bï thÝch hîp khi kh«ng cã suy hao sîi quang. Sù
truyÒn xung trong sîi cã suy hao ®−îc chi phèi tõ biÓu thøc (5-4) trong ch−¬ng-5, hoÆc tõ
biÓu thøc sau:
∂A i ∂2 A 2 1
+ β 2 2 = iγ A A − αA (9-31)
∂z 2 ∂t 2
ë ®©y γ sÏ chi phèi SPM vμ α lμ suy hao sîi. Khi mμ α = 0 th× A* sÏ tho¶ m·n cïng biÓu
thøc khi lÊy liªn hîp phøc ph−¬ng tr×nh (9-31) vμ ®æi z thμnh (-z). Nh− vËy OPC gi÷a
®o¹n cã thÓ bï ®ång thêi cho c¶ GVD vμ SPM. Sù cã mÆt cña suy hao sîi sÏ ph¸ huû ®Æc
tÝnh quan träng nμy cña OPC gi÷a ®o¹n. Lý do ®−îc c¶m nhËn râ rμng nÕu nh− ta chó ý
r»ng sù dÞch pha do SPM sinh ra lμ phô thuéc vμo c«ng suÊt. Nh− vËy sÏ dÉn ®Õn nh÷ng
sù dÞch pha ë nöa ®Çu cña tuyÕn truyÒn dÉn sÏ lín h¬n nhiÒu ë nöa sau, vμ OPC kh«ng thÓ
bï cho çc hiÖu øng phi tuyÕn. Ph−¬ng tr×nh (9-31) cã thÓ ®−îc dïng ®Ó nghiªn cøu t−¬ng
t¸c cña suy hao sîi. B»ng çch thay thÕ biÓu thøc:
⎛ αz ⎞
A( z , t ) = B( z , t ) exp⎜ − ⎟ (9-32)
⎝ 2⎠
th× biÓu thøc (9-31) cã thÓ ®−îc viÕt nh− sau:
∂B i ∂2B 2
+ β 2 2 = iγ ( z ) B B (9-33)
∂z 2 ∂t
ë ®©y γ ( z ) = γ exp( −α z ) . ¶nh h−ëng cña suy hao sîi lμ t−¬ng ®−¬ng vÒ mÆt to¸n häc ®èi
víi tr−êng hîp kh«ng cã suy hao ngo¹i trõ tham sè phi tuyÕn phô thuéc z. LÊy liªn hîp
phøc biÓu thøc (9-33) vμ ®æi z thμnh (-z) th× dÔ dμng nh×n thÊy r»ng bï SPM hoμn chØnh
cã thÓ x¶y ra chØ khi γ(z) = γ (L-z). §iÒu kiÖn nμy kh«ng thÓ tho¶ m·n nÕu nh− α ≠ 0.
Cã thÓ nghÜ r»ng vÊn ®Ò cã thÓ ®−îc gi¶i quyÕt b»ng çch khuÕch ®¹i tÝn hiÖu sau OPC
gi÷a ®o¹n ®Ó cho c«ng suÊt tÝn hiÖu trë thμnh b»ng víi c«ng suÊt ®Çu vμo tr−íc khi tÝn
hiÖu ®−îc ph¸t vμo nöa ®o¹n thø hai cña tuyÕn sîi. MÆc dï çch tiÕp cËn nμy cã thÓ lμm
gi¶m t¸c ®éng cña SPM, nh−ng nã kh«ng cho phÐp bï hoμn chØnh SPM. Nh− vËy, bï hoμn
vò v¨n san 403

chØnh SPM cã thÓ thùc hiÖn ®−îc chØ khi nh÷ng sù thay ®æi c«ng suÊt lμ ®èi xøng quanh
®iÓm gi÷a ®o¹n, n¬i cã OPC nh»m ®¹t ®−îc γ(z) = γ(L-z) trong biÓu thøc (9-33). Trong
thùc tÕ, viÖc truyÒn dÉn tÝn hiÖu th−êng kh«ng tho¶ m·n ®−îc ®Æc ®iÓm nμy.
Bï hoμn chØnh cho c¶ t¸n s¾c vËn tèc nhãm GVD vμ tù ®iÒu chÕ pha SPM cã thÓ thùc
hiÖn ®−îc b»ng çch sö dông çc sîi cã t¸n s¾c gi¶m. §Ó thÊy ®−îc gi¶i ph¸p nμy ®−îc
thùc thi nh− thÕ nμo, ta gi¶ thiÕt r»ng β2 trong biÓu thøc (9-33) lμ mét hμm sè cña z. Sö
dông d¹ng sau ®©y:
z
ξ = ∫ γ ( z )dz (9-34)
0
th× biÓu thøc (9-33) cã thÓ ®−îc viÕt nh− sau:

∂B i ∂2B 2
+ B(ξ ) 2 = B B (9-35)
∂ξ 2 ∂t
ë ®©y B(ξ ) = β 2 (ξ ) / γ (ξ ) . C¶ GVD vμ SPM ®Òu ®−îc bï nÕu nh− B(ξ ) = B(ξ L − ξ ) , trong
®ã ξL lμ gi¸ trÞ cña ξ t¹i z = L. Gi¶i ph¸p ®¬n gi¶n ®−îc ®−a ra trong tr−êng hîp t¸n s¾c
®−îc may dÖt cïng çch nh− γ(z). V× suy hao sîi lμm γ(z) thay ®æi theo hμm mò, cho nªn
c¶ GVD vμ SPM cã thÓ ®−îc bï chÝnh x¸c trong sîi t¸n s¾c gi¶m cã GVD gi¶m theo hμm
mò. Çch tiÕp cËn nμy hoμn toμn tæng qu¸t vμ ¸p dông ngay c¶ khi tuyÕn cã sö dông
khuÕch ®¹i ®−êng truyÒn.
9.7.3 Ph¸t tÝn hiÖu kÕt hîp pha
Thùc hiÖn kü thuËt OPC gi÷a ®o¹n ®ßi hái ph¶i cã phÇn tö thiÕt bÞ quang phi tuyÕn mμ
nã ph¸t tÝn hiÖu kÕt hîp pha. Gi¶i ph¸p th«ng dông nhÊt lμ sö dông trén bèn sãng FWM
trong m«i tr−êng phi tuyÕn. V× b¶n th©n sîi quang lμ m«i tr−êng phi tuyÕn cho nªn çch
tiÕp cËn ®¬n gi¶n lμ sö dông mét vμi kilomet sîi ®−îc thiÕt kÕ ®Æc biÖt ®Ó t¨ng lín nhÊt
hiÖu qu¶ FWM.
SMF EDFA BPF DSF: 21km EDFA BPF SMF
Tx Rx
PC
λ = 1542,9nm APD
λ = 1550,5nm
EDFA
DSF: Sîi t¸n s¾c dÞch chuyÓn Laser céng h−ëng ngoμi
LD
SMF: Sîi ®¬n mode λ = 1546,7 nm
BPF: Läc b¨ng th«ng
H×nh 9.13. S¬ ®å thùc nghiÖm bï t¸n s¾c b»ng biÕn ®æi phæ gi÷a ®o¹n.
HiÖn t−îng FWM trong sîi quang ®· ®−îc nghiªn cøu mét çch tÝch cùc [134,135].
ViÖc sö dông nã ®ßi hái viÖc phun tÝn hiÖu b¬m t¹i tÇn sè ωp ®−îc dÞch tõ tÇn sè tÝn hiÖu
vò v¨n san 404

ωs víi mét l−îng nhá (kho¶ng ∼0,5 THz). TÝnh phi tuyÕn sîi sÏ ph¸t tÝn hiÖu kÕt hîp pha
t¹i tÇn sè ωc = 2ωp - ωs sao cho gÇn nh− tho¶ m·n ®iÒu kiÖn t−¬ng hîp pha kc = 2kp - ks, ë
®©y kj = n(ωj)ωc/c lμ sè l−îng sãng ®èi víi tr−êng quang tÇn sè ωj. Trong çc sîi ®¬n
mode, ®iÒu kiÖn t−¬ng hîp pha cã thÓ gÇn nh− ®−îc tho¶ m·n nÕu nh− b−íc sãng cã t¸n
s¾c b»ng kh«ng cña sîi ®−îc chän trïng khíp víi b−íc sãng b¬m. §©y lμ çch tiÕp cËn ®·
®−îc pháng theo trong çc thùc nghiÖm tõ n¨m 1993 khi mμ çc nhμ kü thuËt ®· tr×nh
®iÔn kh¶ n¨ng cña gi¶i ph¸p bï t¸n s¾c b»ng OPC. H×nh 9.13 m« t¶ s¬ ®å thiÕt lËp thùc
nghiÖm thêi kú nμy [136]. Trong s¬ ®å nμy, bé läc b¨ng th«ng BPF ®−îc dïng ®Ó t¸ch tÝn
hiÖu kÕt hîp pha tõ qu¸ tr×nh b¬m.
Cã mét vμi yÕu tè cÇn ®−îc xem xÐt trong khi thùc hiÖn kü thuËt OPC gi÷a ®o¹n trong
thùc tÕ. Thø nhÊt lμ v× b−íc sãng tÝn hiÖu thay ®æi tõ ωs sang ωc = 2ωP - ωs t¹i bé kÕt hîp
pha, cho nªn tham sè t¸n s¾c vËn tèc nhãm β2 sÏ trë nªn kh¸c ®i trong nöa ®o¹n thø hai.
Nh− vËy, bï hoμn chØnh x¶y ra chØ khi bé kÕt hîp pha chÖch ®«i chót khái ®iÓm gi÷a cña
tuyÕn. VÞ trÝ chÝnh x¸c LP cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh b»ng ®iÒu khiÖn sau:
β 2 (ω s )L P = β 2 (ω c )(L − L P ) (9-36)
ë ®©y L lμ tæng ®é dμi tuyÕn. B»ng çch khai triÓn β2(ωc) trong chuçi Taylor quanh tÇn sè
tÝn hiÖu ωs, ta cã thÓ t×m ®−îc LP nh− sau:
LP β + δβ 3
= 2 (9-37)
L 2 β 2 + δβ 3
trong ®ã δ = ωc - ωs lμ sù dÞch tÇn cña tÝn hiÖu do OPC sinh ra. Th−êng th× sù dÞch b−íc
sãng lμ 6 nm, khi Êy vÞ trÝ bé kÕt hîp pha thay ®æi vμo kho¶ng 1%.
YÕu tè thø hai cÇn ph¶i quan t©m lμ qu¸ tr×nh FWM trong sîi quang l¹i nh¹y c¶m ph©n
cùc. V× sù ph©n cùc tÝn hiÖu kh«ng ®−îc ®iÒu khiÓn trong sîi quang cho nªn nã thay ®æi
ngÉu nhiªn. Nh÷ng thay ®æi ngÉu nhiªn nh− vËy sÏ t¸c ®éng tíi hiÖu qu¶ FWM, lμm cho
kü thuËt OPC tiªu chuÈn kh«ng phï hîp víi çc môc tiªu thùc tÕ. Nh−ng rÊt may lμ kü
thuËt FWM cã thÓ ®−îc thay ®æi ®Ó t¹o cho nã kh«ng nh¹y c¶m ph©n cùc n÷a. Cã mét
çch lμ sö dông hai chïm ¸nh s¸ng b¬m ph©n cùc trùc giao t¹i çc b−íc sãng kh¸c nhau,
®−îc ®Æt ®èi xøng trªn çc vÞ trÝ ®èi diÖn qua b−íc sãng cã t¸n s¾c b»ng kh«ng λZD cña
sîi. Ph−¬ng ph¸p nμy cã −u ®iÓm lμ: sãng kÕt hîp pha cã thÓ ®−îc ph¸t t¹i cïng tÇn sè víi
tÝn hiÖu b»ng çch chän λZD sao cho nã trïng víi tÇn sè tÝn hiÖu. §Æc ®iÓm nμy cã thÓ
®−îc x¸c minh dÔ dμng khi l−u ý r»ng ωc = ωP1 + ωP2 - ωS, víi çc tÇn sè b¬m ωP1 ≠ ωP2.
Qu¸ tr×nh FWM trong khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn còng ®−îc dïng ®Ó ph¸t tÝn hiÖu kÕt
hîp pha ®Ó bï t¸n s¾c. Gi¶i ph¸p nμy ®−îc thùc hiÖn ®Çu tiªn vμo n¨m 1993 víi viÖc biÓu
diÔn truyÒn dÉn tÝn hiÖu 2,5 Gbit/s trªn 100 km sîi tiªu chuÈn G.652; kÕt qu¶ thu ®−îc
th«ng qua viÖc ®iÒu chÕ trùc tiÕp laser b¸n dÉn. Sau ®ã vμo n¨m 1995, ng−êi ta ®· tiÕn
hμnh thùc nghiÖm ®¹t viÖc truyÒn dÉn tíi 40 Gbit/s trªn 200 km sîi G.652.
9.7.4 ¶nh h−ëng cña khuÕch ®¹i cã chu kú
vò v¨n san 405

HÇu hÕt çc c«ng viÖc thùc nghiÖm vÒ bï t¸n s¾c ®Òu xem xÐt cù ly truyÒn dÉn ë
kho¶ng vμi tr¨m kilomet. §èi víi çc tuyÕn truyÒn dÉn dμi, ng−êi ta cã thÓ ®Æt c©u hái
r»ng liÖu kü thuËt kÕt hîp pha quang OPC cã thÓ bï GVD hay kh«ng cho tuyÕn dμi vμi
ngh×n kilomet sîi quang mμ trªn ®ã cã çc bé khuÕch ®¹i m¾c chuçi ®Òu ®Æn. C©u hái nμy
®−îc nghiªn cøu tr¶ lêi chñ yÕu th«ng qua viÖc m« pháng sè.
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn m« pháng, tÝn hiÖu d¹ng NRZ ®−îc m« h×nh ho¸ b»ng viÖc
xem xÐt chuçi gi¶ ngÉu nhiªn 128 bit víi d¹ng xung quang Gaussian [136]. Suy hao sîi
®−îc bï lý t−ëng b»ng çc bé khuÕch ®¹i quang kh«ng cã nhiÔu, vμ GVD ®−îc bï b»ng
kü thuËt OPC. §Æc tÝnh hÖ thèng ®−îc ph¸n quyÕt th«ng qua ®é khÐp h×nh m¾t. KÕt qu¶
chØ ra r»ng tÝn hiÖu 10 Gbit/s cã thÓ truyÒn trªn cù ly dμi 6000 km nÕu c«ng suÊt ph¸t
trung b×nh ®−îc gi÷ d−íi 3 mW ®Ó gi¶m çc ¶nh h−ëng cña hiÖu øng phi tuyÕn. Nh− ®·
xem xÐt trong phÇn 9.7.2, kü thuËt OPC bï cho c¶ GVD vμ SPM chØ mang tÝnh côc bé khi
çc hiÖu øng phi tuyÕn trë nªn quan träng. Trong mét kÕt qu¶ m« pháng m¸y tÝnh kh¸c
[137], ng−êi ta cho r»ng kho¶ng çch khuÕch ®¹i ®ãng vai trß quan träng. TÝn hiÖu cã thÓ
truyÒn trªn cù ly 9000 km khi gi÷ cho çc bé khuÕch ®¹i quang çch nhau 40 km. ViÖc
lùa chän b−íc sãng ho¹t ®éng cïng víi viÖc l−u ý tíi b−íc sãng cã t¸n s¾c b»ng kh«ng
còng quan träng. Trong vïng t¸n s¾c dÞ th−êng (β2 < 0), sù thay ®æi chu kú c«ng suÊt tÝn
hiÖu däc theo tuyÕn sîi quang cã thÓ dÉn ®Õn sù ph¸t çc b¨ng bªn phô th«ng qua hiÖn
t−îng cña ®Æc tÝnh kh«ng æn ®Þnh ®iÒu chÕ. Cã thÓ tr¸nh ®−îc tÝnh kh«ng æn ®Þnh nμy nÕu
nh− tham sè t¸n s¾c t−¬ng ®èi lín (D > 10 ps/km.nm). Tr−êng hîp nμy x¶y ra khi sö dông
sîi ®¬n mode tiªu chuÈn víi b−íc sãng gÇn 1,55 μm. Nh− vËy, ta cÇn chó ý r»ng cù ly
truyÒn dÉn lín nhÊt sÏ phô thuéc vμo nhiÒu yÕu tè, ch¼ng h¹n nh− hiÖu qu¶ cña FWM,
c«ng suÊt ®Çu vμo vμ kho¶ng çch çc bé khuÕch ®¹i quang, vμ çc tham sè ho¹t ®éng
[124,129].
ViÖc sö dông OPC cho çc hÖ thèng th«ng tin quang cã cù ly xa ®ßi hái ph¶i cã çc bé
khuÕch ®¹i quang m¾c chuçi nèi tiÕp theo chu kú vμ çc bé kÕt hîp pha. Hai thμnh phÇn
thiÕt bÞ quang nμy cã thÓ kÕt hîp thμnh mét b»ng çch sö dông çc bé “khuÕch ®¹i tham
sè”, nã kh«ng chØ ph¸t ra tÝn hiÖu kÕt hîp pha th«ng qua qu¸ tr×nh FWM mμ cßn khuÕch
®¹i tÝn hiÖu. ViÖc ph©n tÝch hÖ thèng truyÒn dÉn quang cù ly xa nh− vËy chØ ra r»ng çc
xung ®Çu vμo 20 ®Õn 30 ps cã thÓ truyÒn ®−îc trªn hμng ngh×n kilomet mÆc dï cã t¸n s¾c
sîi cao, vμ cù ly truyÒn dÉn tæng cã thÓ v−ît 15000 km ®èi víi çc sîi t¸n s¾c dÞch
chuyÓn.
9.8 Bï t¸n s¾c b¨ng réng

Trªn c¬ së çc kÕt qu¶ ®¹t ®−îc cho viÖc bï t¸n s¾c cho çc hÖ thèng ®¬n kªnh quang
10 Gbit/s, ng−êi ta ®· nç lùc ®Ó më réng viÖc bï t¸n s¾c cho çc hÖ thèng cã dung l−îng
tíi trªn 100 Gbit/s ®a kªnh quang. Víi çc tèc ®é bit cao nh− vËy, ph−¬ng ph¸p bï t¸n s¾c
cÇn cã tÝnh t−¬ng thÝch b¨ng réng. Sau ®©y ta sÏ xem xÐt vÊn ®Ò nμy th«ng qua thùc tiÔn
çc hÖ thèng TDM vμ WDM.
9.8.1 Bï t¸n s¾c cho hÖ thèng ghÐp kªnh ph©n chia thêi gian
vò v¨n san 406

TÝn hiÖu quang ghÐp kªnh theo thêi gian TDM cã sö dông xung cùc ng¾n kho¶ng ~1 ps
v× khe bit t¹i tèc ®é 100 Gbit/s chØ réng 10 ps. §èi víi çc xung ng¾n nh− vËy, phæ xung
trë thμnh ®ñ réng lμm khã cho viÖc bï t¸n s¾c vËn tèc nhãm GVD trªn toμn bé d¶i tÇn cña
xung do β2 phô thuéc vμo tÇn sè. BiÓu thøc (2-153) trong ch−¬ng-2 cã thÓ ®−îc dïng ®Ó
x¸c ®Þnh cù ly truyÒn dÉn lín nhÊt L, ®−îc giíi h¹n bëi t¸n s¾c bËc ba β3, chØ khi t¸n s¾c
bËc hai ®−îc bï. Nh− thÕ ta cã:
0,034
L≤ (9-38)
β3 B3
Giíi h¹n nμy ®· ®−îc chØ ra ë h×nh 2.33 trong ch−¬ng-2 bëi ®−êng ®øt nÐt. T¹i tèc ®é
200 Gbit/s, L chØ vμo kho¶ng 50 km; nã sÏ bÞ ng¾n l¹i chØ cßn 3,4 km t¹i tèc ®é 500
Gbit/s nÕu ta sö dông gi¸ trÞ tiªu biÓu β3 = 0,08 ps3/km. Râ rμng r»ng sö dông kü thuËt ®Ó
bï ®ång thêi cho c¶ t¸n s¾c bËc hai vμ bËc ba lμ cÇn thiÕt khi tèc ®é bit v−ît qu¸ 100
Gbit/s cho çc hÖ thèng TDM.
Gi¶i ph¸p ®¬n gi¶n nhÊt ®Ó bï t¸n s¾c b¨ng réng lμ sö dông sîi t¸n s¾c cao ®−îc thiÕt
kÕ cã ®é dèc t¸n s¾c ©m ®Ó cho c¶ β2 vμ β3 ®Òu ng−îc dÊu khi so víi sîi quang tiªu chuÈn.
§iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó thiÕt kÕ çc sîi nh− vËy cã thÓ thu ®−îc b»ng çch gi¶i ph−¬ng
tr×nh (9-3) sö dông ph−¬ng ph¸p Fourier. §èi víi tuyÕn sîi quang chøa hai sîi cã ®é dμi
L1 vμ L2 kh¸c nhau, çc ®iÒu kiÖn ®Ó bï t¸n s¾c b¨ng réng ®−îc cho nh− sau:
β 21 L1 + β 22 L2 = 0 vμ β 31 L1 + β 32 L2 = 0 (9-39)
ë ®©y β2j vμ β3j lμ çc tham sè t¸n s¾c bËc hai vμ bËc ba cho çc sîi cã ®é dμi lμ Lj. §iÒu
kiÖn ®Çu tiªn gièng biÓu thøc (9-16). Sö dông biÓu thøc (9-17), ®iÒu kiÖn thø hai cã thÓ
®−îc sö dông ®Ó t×m tham sè t¸n s¾c bËc ba cho sîi bï t¸n s¾c DCF nh− sau:
D2 L
β 32 = β 31 = − 1 β 31 (9-40)
D1 L2
Nh×n chung rÊt khã ®Ó tho¶ m·n ®−îc biÓu thøc (9-39) trªn mét kho¶ng réng b−íc
sãng, mÆc dï cã sù thμnh c«ng ®¸ng kÓ trong nh÷ng n¨m qua. §èi víi çc hÖ thèng TDM,
b¨ng th«ng tÝn hiÖu tiªu biÓu ~100 GHz, vμ nã ®ñ ®Ó tho¶ m·n biÓu thøc (9-39) trªn b¨ng
2 ®Õn 3 nm. Yªu cÇu nμy dÔ dμng tho¶ m·n ®èi víi çc sîi DCF hai mode nh− ®· xem xÐt
ë phÇn 9.4, mÆc dï nã yªu cÇu sù ®iÒu khiÓn chÝnh x¸c tû sè L2/L1. Thùc sù th× viÖc m«
pháng sè chØ ra r»ng ®èi víi xung 1 ps, L1 cã thÓ v−ît qua 100 km khi sö dông ®é dμi tèi
−u sîi DCF hai mode nμy.
Cã mét sè thùc nghiÖm vμ hÖ thèng TDM tr×nh diÔn vÒ tiÒm n¨ng cña kü thuËt bï t¸n
s¾c. Ng−êi ta ®· truyÒn thμnh c«ng tÝn hiÖu 400 Gbit/s b»ng çch sö dông xung quang
0,98 ps trong khe thêi gian 2,5 ps.
Çc sîi quang còng cã thÓ ®−îc thiÕt kÕ ®Ó bï t¸n s¾c bËc ba. Çc m¹ch sãng quang
Planar trªn nÒn t¶ng nhiÒu bé läc giao thoa MZ ®· chøng tá kh¶ n¨ng thμnh c«ng hoμn
toμn çc bé läc nμy do cã b¶n n¨ng cã thÓ lËp tr×nh. Trong mét thùc nghiÖm, ng−êi ta ®·
vò v¨n san 407

thiÕt kÕ bé läc cã ®é dèc t¸n s¾c lμ -15,8 ps/nm2 trªn b¨ng tÇn 170 GHz. Nã ®−îc dïng ®Ó
bï cho t¸n s¾c bËc ba trªn 300 km sîi t¸n s¾c dÞch chuyÓn víi β3 = 0,05 ps/(km.nm2) t¹i
b−íc sãng ho¹t ®éng.
T¸n s¾c bËc ba còng cã thÓ ®−îc bï b»ng çch sö dông çc çch tö sîi chirp. ViÖc m«
t¶ trong phÇn 9.6.2 tr−íc ®©y lμ chØ giíi h¹n trong ph¹m vi çc çch tö chirp tuyÕn tÝnh
®−îc thiÕt kÕ ®Ó bï cho çc ¶nh h−ëng cña t¸n s¾c bËc hai. Çc çch tö nμy ho¹t ®éng
hoμn toμn tèt ®Ó bï t¸n s¾c cho hÖ thèng 10 Gbit/s nh−ng sÏ kh«ng phï hîp cho çc tèc
®é bit cao ∼ 100 Gbit/s. V× vËy, ng−êi ta ®· thiÕt kÕ ra lo¹i çch tö Bragg sîi chirp bËc hai
®Ó cã thÓ bï ®ång thêi cho c¶ t¸n s¾c bËc hai vμ bËc ba.
9.8.2 Bï t¸n s¾c cho hÖ thèng ghÐp kªnh ph©n chia theo b−íc sãng WDM
Nh− ®· biÕt r»ng çc hÖ thèng th«ng tin quang WDM thùc hiÖn truyÒn cïng lóc nhiÒu
kªnh quang nhê ®iÒu chÕ mét sè sãng mang quang víi kho¶ng çch b−íc sãng ~1 nm.
Nh− vËy toμn bé tÝn hiÖu cã thÓ chiÕm ®é réng b¨ng 20 ®Õn 30 nm; mÆc dï nã ®−îc bã
thμnh çc gãi phæ cã ®é réng ~ 0,1nm, nh−ng nã phô thuéc vμo tèc ®é bÝt cña tõng kªnh
riªng rÏ. Sù kh¸c nhau chÝnh so víi tr−êng hîp hÖ thèng TDM lμ v× çc xung quang t−¬ng
®èi réng (>50 ps) ®−îc sö dông ®èi víi çc kªnh riªng, cho nªn t¸n s¾c bËc ba cã vai trß
chót Ýt trong khi truyÒn dÉn xung. Tuy nhiªn, do β2 phô thuéc b−íc sãng mμ t¸n s¾c bËc
hai ph¶i ®−îc bï trªn d¶i phæ réng mμ tÝn hiÖu WDM bao trïm lªn. Cã hai ph−¬ng ph¸p
kh¸c biÖt ®−îc sö dông ®Ó bï t¸n s¾c b¨ng réng trong çc hÖ thèng WDM. Thø nhÊt lμ
dïng sîi DCF, nã cho phÐp bï GVD trªn toμn bé d¶i th«ng tÝn hiÖu; ph−¬ng ph¸p thø hai
sö dông tÝnh −u viÖt tõ b¶n chÊt tuÇn hoμn cña phæ tÝn hiÖu, vμ sö dông bé läc quang cã
çc ®Æc tÝnh t¸n s¾c chu kú (tuÇn hoμn).
Trong tr−êng hîp çc bé läc quang cã ®Æc tÝnh t¸n s¾c chu kú, bé läc FP cã nhiÔu ®Ønh
truyÒn dÉn çch xa theo chu kú b»ng d¶i phæ tù do ®−îc cho trong biÓu thøc (7-10) ë
ch−¬ng-7. Sö dông çc bé läc nμy cã thÓ cho phÐp bï GVD b»ng çch lμm mÊt ®iÒu
h−ëng ®Ønh truyÒn dÉn FP khái b−íc sãng trung t©m cña tõng kªnh. Tuy nhiªn, thiÕt kÕ
çc bé läc FP víi l−îng t¸n s¾c lín lμ rÊt khã. Çc çch tö sîi cã thÓ cho ra GVD lín
nh−ng th−êng chØ phï hîp víi çc hÖ thèng ®¬n kªnh. Tuy nhiªn cã mét lo¹i çch tö sîi
míi, ®−îc gäi lμ “çch tö sîi ®−îc lÊy mÉu”, ®−îc lμm cã nhiÒu b¨ng dõng. ViÖc chÕ t¹o
rÊt ®¬n gi¶n. Thay cho viÖc t¹o ra mét çch tö dμi, ng−êi ta ®· kh¾c nhiÒu çch tö ng¾n
çch ®Òu nhau. Mçi mét ®o¹n ng¾n lμ mét mÉu, vμ v× vËy gäi lμ çch tö mÉu. Çch tö nμy
cã nhiÒu ®Ønh ph¶n x¹ cã kho¶ng çch b−íc sãng ®−îc x¸c ®Þnh b»ng chu kú mÉu vμ nh−
vËy cã thÓ ®iÒu khiÓn ®−îc trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o. H¬n n÷a, nÕu tõng mÉu ®−îc chirp,
çc ®Æc tÝnh t¸n s¾c cña mçi mét ®Ønh céng h−ëng sÏ ®−îc chi phèi bëi l−îng chirp ®−îc
sinh ra. Çch tö nμy ®· ®−îc dïng ®Ó biÓu diÔn sù bï ®ång thêi cho t¸n s¾c sîi cho 240
km cña hÖ thèng 2 kªnh quang 10 Gbit/s. VÒ nguyªn lý, çc çch tö nh− vËy cã thÓ phôc
vô ®−îc cho çc hÖ thèng cã tõ 10 ®Õn 15 kªnh, mÆc dï cã sù khã kh¨n khi ®èi chäi víi
çch tö vμ t¸n s¾c sîi trong tr−êng hîp sè kªnh t¨ng lªn.
Çc sîi DCF hai lâi h×nh elip còng phï hîp cho viÖc bï t¸n s¾c b¨ng réng trong çc hÖ
thèng WDM v× tham sè t¸n s¾c D kh«ng chØ cã çc gi¸ trÞ ©m lín, mμ |D| cßn t¨ng víi
vò v¨n san 408

b−íc sãng t¨ng, theo ®ã nã bï l¹i sù t¨ng t−¬ng øng trong sîi tiªu chuÈn. Cã nhiÒu nh÷ng
thÝ nghiÖm vÒ khai th¸c thÕ m¹nh cña çc sîi DCF. N¨m 1996, mét thùc nghiÖm ®· ®−îc
tiÕn hμnh víi hÖ thèng 16 kªnh tèc ®é 2,5 Gbit/s ®Ó t¹o thμnh dung l−îng tæng t−¬ng
®−¬ng 40Gbit/s WDM, ®−îc truyÒn trªn 427 km sîi nhê viÖc ¸p dông bï t¸n s¾c kÕt hîp
víi söa lçi tr−íc.
9.9 Bï t¸n s¾c cho hÖ thèng cù ly xa

Nh÷ng vÊn ®Ò mμ ta ®Ò cËp tíi ë trªn lμ cho çc hÖ thèng cã cù ly vμi tr¨m kilomet; nh−
vËy th× viÖc bï t¸n s¾c cho çc hÖ thèng cã cù ly rÊt dμi sÏ ®−îc tiÕn hμnh ra sao. VÊn ®Ò
nμy th−êng ®−îc ®Æt ra cho kü thuËt bï t¸n s¾c khi ®øng trªn quan ®iÓm thiÕt kÕ hÖ thèng
truyÒn dÉn quang cã ®é dμi tíi vμi ngh×n kilomet. NÕu nh− cø sau 100 km ®Õn 200 km, tÝn
hiÖu quang l¹i ®−îc t¸i ph¸t b»ng thiÕt bÞ lÆp ®iÖn th× tÊt c¶ çc kü thuËt bï t¸n s¾c ®· th¶o
luËn trªn ®©y ®Òu cã thÓ ¸p dông tèt cho çc hÖ thèng bëi v× mäi sù suy gi¶m hÖ thèng
®Òu kh«ng tÝch luü trªn toμn bé chiÒu dμi tuyÕn. Ng−îc l¹i, nÕu nh− tÝn hiÖu ®−îc duy tr×
trªn miÒn quang trªn toμn bé tuyÕn dμi b»ng çch sö dông çc thiÕt bÞ khuÕch ®¹i quang
th× çc hiÖu øng phi tuyÕn nh− SPM vμ FWM cã thÓ g©y ra çc ¶nh h−ëng kh¸c nhau tuú
theo çc kü thuËt bï t¸n s¾c kh¸c nhau. Trong phÇn nμy, chóng ta sÏ xem xÐt s¬ bé çc hÖ
thèng th«ng tin quang sîi cã sö dông kü thuËt bï t¸n s¾c b»ng DCF hoÆc çch tö sîi.
Do vÊn ®Ò chi phÝ mμ hÇu hÕt çc thÝ nghiÖm ®Òu ®−îc tiÕn hμnh trong ®iÒu kiÖn sö
dông m¹ch loop vßng sîi trong ®ã tÝn hiÖu quang buéc ph¶i ®i vßng nhiÒu lÇn nh»m ®Ó
t¹o nªn hÖ thèng cã cù ly dμi tíi vμi ngh×n kilomet. Nh− vËy, cø sau kho¶ng 100 km l¹i
ph¶i dïng tíi gÇn 20 km sîi DCF ®Ó bï t¸n s¾c nÕu nh− hÖ thèng cã tèc ®é 10 Gbit/s [42].
Çc bé läc quang còng ph¶i ®−îc sö dông ®Ó gi¶m ¶nh h−ëng cña nhiÔu bé khuÕch ®¹i
®−îc l¾p ®Æt trªn tuyÕn. HiÖn t−îng phi tuyÕn chñ yÕu cã ¶nh h−ëng tíi chÊt l−îng hÖ
thèng ®¬n kªnh chÝnh lμ SPM. Thùc vËy, ng−êi ta ®· t×m thÊy r»ng cù ly truyÒn dÉn phô
thuéc vμo c«ng suÊt tÝn hiÖu t¹i dÇu vμo DCF, vμ lμ lín nhÊt ®èi víi gi¸ trÞ tèi −u kho¶ng
0,57 mW. Râ rμng r»ng SPM x¶y ra bªn trong DCF ®ãng mét vai trß quan träng v× çc
¶nh h−ëng phi tuyÕn sÏ t¨ng bªn trong DCF do vïng lâi hiÖu dông cña nã bÞ gi¶m. Trong
çc thÝ nghiÖm sau nμy, ng−êi ta t¨ng tèc ®é bit b»ng kü thuËt ghÐp b−íc sãng WDM.
MÆc dï ®· sö dông çc bé läc c©n b»ng, nh−ng cù ly truyÒn dÉn tæng vÉn bÞ gi¶m so víi
hÖ thèng ®¬n kªnh cã tèc ®é bit b»ng tèc ®é mét kªnh trong hÖ thèng WDM. §ã lμ do
¶nh h−ëng cña hiÖu øng FWM.
T¸n s¾c vËn tèc nhãm GVD vμ nh÷ng biÕn ®æi c«ng suÊt däc theo tuyÕn sîi ®−îc bï t¸n
s¾c sÏ phô thuéc vμo vÞ trÝ t−¬ng ®èi cña çc sîi DCF vμ çc bé khuÕch ®¹i quang. SÏ cã
c©u hái ®Æt ra lμ liÖu ng−êi ta cã thÓ c¶i thiÖn chÊt l−îng hÖ thèng b»ng çch tèi −u mÆt
c¾t GVD däc theo tuyÕn hay kh«ng. C©u tr¶ lêi lμ hoμn toμn ®−îc. Trong thùc tÕ, kü thuËt
nμy ®· ®−îc dïng vμ ®−îc gäi lμ kü thuËt qu¶n lý t¸n s¾c. Nã ®−îc ¸p dông rÊt cã hiÖu
qu¶ nÕu nh− ng−êi thiÕt kÕ hÖ thèng cã quyÒn tù do lùa chän çc sîi cã çc ®Æc tÝnh t¸n
s¾c kh¸c nhau. ý t−ëng lμ hoμn toμn ®¬n gi¶n; nã bao gåm viÖc trén çc sîi cã GVD
d−¬ng vμ ©m víi nhau ®Ó sao cho kh«ng chØ t¸n s¾c tæng gi¶m ®èi víi tÊt c¶ çc kªnh, mμ
vò v¨n san 409

®ång thêi çc ¶nh h−ëng phi tuyÕn cóng ®−îc gi¶m. Nhê gi¶i ph¸p nμy, ng−êi ta ®· thiÕt
lËp ®−îc tuyÕn dμi 1000 km víi 31 bé khuÕch ®¹i tõ n¨m 1994.
Th«ng qua çc kÕt qu¶ nghiªn cøu gÇn ®©y, ng−êi ta cã thÓ ®−a ra kÕt luËn chung r»ng
viÖc tèi −u hÖ thèng WDM sö dông kü thuËt bï t¸n s¾c cßn phô thuéc vμo nhiÒu tham sè
thiÕt kÕ, ch¼ng h¹n nh− c«ng suÊt ph¸t, kho¶ng khuÕch ®¹i, vμ vÞ trÝ çc DCF. NÕu nh−
çc tham sè nμy ®−îc thiÕt kÕ hîp lý sÏ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc çc hÖ thèng th«ng tin
quang cù ly xa víi dông l−îng rÊt lín.
vò v¨n san 410

CH¦¥NG - 10
M¹ng th«ng tin quang
HiÖn t¹i cã rÊt nhiÒu çc chñng lo¹i hÖ thèng truyÒn dÉn kh¸c nhau ®−îc ®−a vμo khai
th¸c trªn m¹ng l−íi. Do cã nhiÒu −u ®iÓm v−ît tréi mμ m¹ng th«ng tin quang ngμy mét
ph¸t triÓn më réng c¶ vÒ quy m« ph¹m vi øng dông vμ chÊt l−îng m¹ng. Do cã sù ph¸t
triÓn nhanh vÒ c«ng nghÖ, çc cÊu tróc m¹ng vμ çc cÊu h×nh hÖ thèng truyÒn dÉn quang
trong øng dông thùc tÕ ®ang tiÕn tíi kh«ng cßn tån t¹i sù ph©n biÖt gi÷a çc khu vùc øng
dông. Tuy nhiªn ®Ó thuËn lîi cho viÖc ph©n tÝch vμ ®¸nh gi¸ cÊu tróc còng nh− c«ng nghÖ
m¹ng th«ng tin quang hiÖn t¹i vμ trong nh÷ng n¨m tíi, chóng t«i giíi thiÖu néi dung
ch−¬ng nμy lμm hai phÇn lμ m¹ng néi h¹t vμ m¹ng truyÒn t¶i quang. M¹ng néi h¹t ë
nhiÒu n¬i ®· ®−îc khai th¸c cã hiÖu qu¶ vμ nã ®· ®¸p øng ®−îc nhiÒu lo¹i h×nh phôc vô.
Tuy nhiªn, nhu cÇu th«ng tin ngμy mét ph¸t triÓn m¹nh, çc yªu cÇu vÒ çc hÖ thèng cho
m¹ng néi h¹t cã b¨ng tÇn réng ®· ®−îc ®Æt ra nh»m tho¶ m·n sù ph¸t triÓn cña m¹ng vμ
çc lo¹i h×nh dÞch vô cã b¨ng tÇn còng nh− chÊt l−îng cao. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ nh− vËy,
gÇn ®©y viÖc ¸p dông çc hÖ thèng th«ng tin quang vμo m¹ng néi h¹t cã thÓ ®Æt míi hoÆc
thay thÕ cho çc tuyÕn çp kim lo¹i ®· ®−îc triÓn khai ë çc n−íc, vμ mét sè n¬i ®· cã
®−îc nh÷ng kinh nghiÖm b−íc ®Çu. M¹ng truyÒn t¶i trong ch−¬ng nμy sÏ ®−îc giíi thiÖu
víi môc tiªu truyÒn çc l−u l−îng lín víi b¨ng tÇn réng nh»m tho¶ m·n nhu cÇu truyÒn
t¶i trong cÊu tróc m¹ng hiÖn ®¹i. Trªn c¬ së ®ã, vÊn ®Ò th«ng suèt l−u l−îng ®−îc ®Æt ra
nh− lμ mét nÒn t¶ng cho viÖc tho¶ m·n nhu cÇu b¨ng tÇn réng cña kh¸ch hμng mμ kh«ng
cÇn quan t©m tíi néi dung cña luång tÝn hiÖu ®ã. §©y còng lμ môc tiªu tiÕn tíi m¹ng
quang thÕ hÖ sau NGN (Next Generation Network). Nh− vËy, viÖc kÕt nèi m¹ng còng cã
nh÷ng yªu cÇu míi nh»m tho¶ m·n mäi nhu cÇu vÒ çc lo¹i h×nh dÞch vô viÔn th«ng.
10.1 M¹ng th«ng tin quang néi h¹t vμ thuª bao quang
10.1.1 Çc cÊu tróc m¹ng quang
10.1.1.1 Bus sîi quang
CÊu h×nh m¹ng bus ®· ®−îc x©y dùng trªn çp ®ång. CÊu tróc nμy cã −u ®iÓm lμ t¹o ra
m«i tr−êng truyÒn dÉn hoμn toμn thô ®éng vμ dÔ dμng t¹o ®−îc çc nh¸nh trªn ®−êng çp
mμ kh«ng g©y ra x¸o trén cÊu h×nh còng nh− gi¸n ®o¹n viÖc khai th¸c m¹ng. Nh−ng khi
ph¸t triÓn cÊu tróc bus trªn çp quang th× l¹i khã thùc hiÖn; lý do lμ ë chç viÖc truyÒn hai
h−íng trªn çc nh¸nh khã thùc hiÖn, çc tÝn hiÖu vμo vμ ra ë ®−êng truyÒn dÉn chÝnh
kh«ng thuËn lîi nh− ë çp ®ång. CÊu tróc bus ®−îc m« t¶ nh− ë h×nh 10.1.
Trong cÊu tróc bus chØ cã mét ®−êng truyÒn dÉn tõ tæng ®μi néi h¹t tíi çc thiÕt bÞ ®Çu
xa RT hoÆc RU (Remote Terminal hoÆc Remote Unit). Nh− vËy cÊu tróc h×nh bus sÏ sö
dông chung thiÕt bÞ m¹ng, tuy nhiªn nã kh«ng cã tÝnh b¶o mËt th«ng tin. CÊu h×nh nμy
phï hîp víi viÖc ph©n bè çc dÞch vô v× çc thuª bao cã thÓ nhËn chung cïng mét tÝn
hiÖu.
vò v¨n san 411

®Çu xa ®Çu xa
Çp sîi quang

Tæng ®μi
®Çu xa ®Çu xa
H×nh 10.1. CÊu tróc bus sîi quang.
Do cã çc phÇn tö t¸ch ghÐp (coupler) mμ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc viÖc truy nhËp tÝn hiÖu
quang. Çc phÇn tö ghÐp nμy ë d−íi hai d¹ng tÝch cùc vμ thô ®éng. Çc bé coupler tÝch
cùc cã chøc n¨ng biÕn ®æi tÝn hiÖu quang thu ®−îc tõ bus thμnh tÝn hiÖu ®iÖn tr−íc khi
tiÕn hμnh sö lý tÝn hiÖu (nh− ghÐp thªm luång sè vμo chïm tÝn hiÖu, vv...). Çc bé coupler
thô ®éng kh«ng thùc hiÖn qu¸ tr×nh biÕn ®æi quang-®iÖn nμo, nã chØ sö dông ®Æc tÝnh
quang ®Ó lÊy l−îng c«ng suÊt tõ bus chÝnh.
• Coupler bus sîi quang tÝch cùc.
Coupler tÝch cùc ch÷ T ®−îc m« t¶ nh− ë h×nh 10.2. ë ®©y bé thu quang photodiode sÏ
nhËn tÝn hiÖu quang tõ bus sîi vμ thùc hiÖn biÕn ®æi tÝn hiÖu quang thμnh tÝn hiÖu ®iÖn.
TÝn hiÖu ®iÖn ë ®Çu ra bé thu sÏ ®−a tíi bé phËn sö lý tÝn hiÖu. Thμnh phÇn sö lý tÝn hiÖu
sÏ thùc hiÖn çc chøc n¨ng biÕn ®æi vÒ ®iÖn nh− trÝch lÊy hoÆc sao chÐp tÝn hiÖu ®Ó ®−a tíi
thiÕt bÞ ®Çu cuèi vμ duy tr× tÝn hiÖu cho thiÕt bÞ ph¸t quang. ThiÕt bÞ ph¸t quang thùc hiÖn
biÕn ®æi tõ tÝn hiÖu ®iÖn trë l¹i tÝn hiÖu quang ®Ó ph¸t tiÕp vμo ®−êng truyÒn bus sîi tíi
thiÕt bÞ tiÕp sau. Bé sö lý còng cã thÓ ghÐp xen thªm th«ng tin lÊy tõ thiÕt bÞ ®Çu cuèi vμo
®−êng truyÒn tÝn hiÖu. Çc coupler lo¹i nμy ®Òu s½n cã trªn thÞ tr−êng hoÆc cã thÓ t¹o ra
tõ çc m¹ch víi çc nguån ph¸t laser vμ bé t¸ch sãng photodiode th«ng th−êng. ¦u ®iÓm
cña cÊu tróc bus sîi lo¹i nμy lμ mäi thiÕt bÞ ®Òu cã thÓ ®ãng vai trß nh− mét tr¹m lÆp.
§iÒu nμy cã nghÜa lμ vÒ nguyªn lý ho¹t ®éng, bus tÝch cùc cã thÓ ®iÒu tiÕt çc thiÕt bÞ ®Çu
cuèi víi sè l−îng kh«ng giíi h¹n, v× tÝn hiÖu ®· ®−îc kh«i phôc vÒ gi¸ trÞ ban ®Çu t¹i mçi
mét nót m¹ng. Tuy nhiªn, viÖc sö dông lμm tr¹m lÆp cßn tuú thuéc vμo tõng tr−êng hîp
cô thÓ, vμ ®é tin cËy cña tõng tr¹m lÆp sÏ lμ yÕu tè rÊt quan träng liªn quan tíi ho¹t ®éng
cña toμn m¹ng. Gi¶ dô nh− nÕu cã mét tr¹m nμo ®ã trªn mét bus ®¬n sîi bÞ háng th× toμn
bé l−u l−îng sÏ bÞ ngõng l¹i, chÝnh v× vËy ng−êi ta ®· ®−a ra cÊu h×nh bus ®a sîi hoÆc cÊu
h×nh ®−êng vßng ®Ó gi¶m bít sù cè ë vÊn ®Ò nμy. VÒ cÊu h×nh ®−êng vßng còng cã thÓ
®−îc thÓ hiÖn qua çc thiÕt bÞ tÝch cùc nh− çc chuyÓn m¹ch ®iÖn-quang. ë kü thuËt nμy,
khi cã nót nμo háng trªn m¹ng, nã sÏ rÏ vßng theo mét h−íng kh¸c. Lóc ®ã, sîi quang tíi
sÏ tù ®éng ng¾t khái thiÕt bÞ t¹i nót ®ã vμ nèi tíi sîi tiÕp theo nhê çc chuyÓn m¹ch ®iÖn-
quang.
vò v¨n san 412

Sîi quang Sîi quang

Bé thu Xö lý tÝn Bé ph¸t
IN quang hiÖu quang
ThiÕt bÞ
®Çu cuèi
H×nh 10.2. VÝ dô mét lo¹i coupler ch÷ T.
CÊu h×nh ®−êng vßng cßn cã thÓ thùc hiÖn nhê çc bé ghÐp sîi thô ®éng (mμ ta sÏ xÐt
ë phÇn sau). H×nh 10.3 lμ vÝ dô vÒ cÊu tróc ®−êng vßng sîi thô ®éng. ë ®©y mçi mét tr¹m
lÆp ®Òu cã mét ®−êng vßng cè ®Þnh lμ sîi quang nèi hai phÝa cña thiÕt bÞ nhê çc bé ghÐp
quang (Optical Coupler). NÕu nh− cã tr¹m nμo bÞ háng, sîi vßng nμy sÏ duy tr× tÝn hiÖu
quang tõ thiÕt bÞ ph¸t tíi tr¹m tiÕp theo sau. §Ó tr¸nh giao thoa víi tÝn hiÖu ®ang ®−îc
ph¸t t¹i nót khi ®ang ho¹t ®éng b×nh th−êng, th× tÝn hiÖu ®i theo ®−êng vßng ph¶i ®−îc
gi¶m ®ñ møc (Ýt nhÊt lμ 7dB so víi tÝn hiÖu quang t¹i nót ®ã ®Ó ®¹t ®−îc tû sè lçi bit BER
= 10-9) ®Ó chØ xuÊt hiÖn nhiÔu trªn tÝn hiÖu ®−îc ph¸t ®i mét çch b×nh th−êng. Ph−¬ng
ph¸p nμy ®¬n gi¶n, kh¸ tin cËy, vμ kinh tÕ, nh−ng ®«i khi l¹i lμm gi¶m dù phßng cña
tuyÕn.
Coupler sîi-sîi Sîi ®i vßng Coupler sîi-sîi
Bé thu Xö lý Bé ph¸t
quang tÝn hiÖu quang
Sîi quang Sîi quang
vμo ra
ThiÕt bÞ
®Çu cuèi
H×nh 10.3. CÊu h×nh sîi vßng thô ®éng.
• Coupler bus sîi quang thô ®éng

Trong cÊu h×nh coupler bus sîi quang thô ®éng, çc bé ghÐp (coupler) thô ®éng ®−îc
sö dông ë tõng thiÕt bÞ ®Çu cuèi ®Ó lÊy ra phÇn tÝn hiÖu quang tõ ®−êng bus trung kÕ hoÆc
®−a çc tÝn hiÖu quang thªm vμo trung kÕ. Çc bé ghÐp thô ®éng nμy th−êng cã d¹ng “In-
line” hoÆc ch÷ T. CÊu tróc ch÷ T cã liªn quan tíi ph©n bæ quü c«ng suÊt cña m¹ng, ®©y lμ
vÊn ®Ò chÝnh cÇn quan t©m. Trong thùc tÕ cßn n¶y sinh vÊn ®Ò lμ tÝn hiÖu quang kh«ng
®−îc t¸i ph¸t t¹i tõng nót tr¹m thiÕt bÞ. Çc suy hao khi xen tÝn hiÖu vμo vμ lÊy tÝn hiÖu ra
t¹i mçi nh¸nh céng thªm víi çc suy hao sîi gi÷a çc nh¸nh sÏ lμm h¹n chÕ kÝch cì
m¹ng. NÕu nh− sö dông çc bé ghÐp ®èi xøng th× sè l−îng thiÕt bÞ ®Çu cuèi sÏ nhá, chØ
vò v¨n san 413

kho¶ng 10 thiÕt bÞ ®Çu cuèi. Tuy nhiªn, ®Ó t¨ng ®−îc sè l−îng thiÕt bÞ nμy lªn th× cã thÓ
sö dông çc bé ghÐp kh«ng ®èi xøng.
H×nh 10.4a) lμ mét d¹ng bé ghÐp thô ®éng h×nh ch÷ T phæ biÕn. Bé ghÐp cã bèn cöa:
hai cöa ®Ó nèi thiÕt bÞ vμo bus, mét cöa ®Ó thu tÝn hiÖu tõ nh¸nh ®i ra, vμ mét cöa ®Ó xen
tÝn hiÖu vμo ®−êng bus. NÕu tÝn hiÖu ®i tõ tr¸i sang ph¶i nh− ë h×nh vÏ th× çc tÝn hiÖu
®−îc ghÐp vμo bus theo cöa A vμ tÝn hiÖu lÊy ra tõ bus sÏ lÊy t¹i cöa B. Tr−êng hîp nμy lμ
sö dông bé ghÐp ch÷ T ®¬n. Theo nh− tr×nh tù h×nh 10.4a) th× sÏ cã mét l−îng c«ng suÊt
quang ®−îc lÊy ra tõ bus sîi chÝnh ®i vμo cöa B. Trong nhiÒu tr−êng hîp bé ph¸t quang ë
®©y cã thÓ lμm qu¸ t¶i bé thu quang. §Ó tr¸nh ®iÒu nμy, ng−êi ta sö dông hai bé ghÐp ®Æt
bé tr−íc bé sau nh− ë h×nh 10.4b). Lóc nμy cöa bé thu sÏ ng−îc dßng víi cöa bé ph¸t vμ
sÏ tr¸nh ®−îc qu¸ t¶i bé thu. Nh− vËy ë tr−êng hîp nμy sÏ cã hai cöa kh«ng ®−îc sö
dông.
GhÐp xen Vïng çc sîi

tÝn hiÖu TrÝch lÊy
A nãng ch¶y ghÐp B tÝn hiÖu
vμo nhau -Dc a)
TÝn hiÖu ®Çu TÝn hiÖu ®Çu
vμo ban ®Çu ra ban ®Çu
Bus sîi chÝnh

C«ng suÊt ghÐp
Tõ bé ph¸t Cöa
Cöa kh«ng dïng Tíi bé thu kh«ng dïng
b)
TÝn hiÖu Bus Bé ghÐp thu quang Bé ghÐp ph¸t quang
H×nh 10.4. Bé ghÐp ch÷ T thô ®éng vμ ph−¬ng ph¸p ghÐp

tr¸nh qu¸ t¶i bé thu.
Çc bé ghÐp nh− ë h×nh 10.4 cã thÓ thùc hiÖn ®¬n gi¶n b»ng çch lμm nãng ch¶y hai
sîi dÉn quang ghÐp víi nhau trªn mét ®o¹n ng¾n. Kho¶ng çch nμy ký hiÖu lμ Dc vμ gäi
lμ ®é dμi ghÐp. §é dμi cña nã vμ kho¶ng çch gi÷a hai lâi sîi sÏ x¸c ®Þnh møc ®é ghÐp
c«ng suÊt quang tõ sîi nμy sang sîi kia. Khi hai sîi cã tÝnh h×nh häc t−¬ng tù nhau th× ta
®−îc bé ghÐp ®èi xøng. §èi víi bé ghÐp kh«ng ®èi xøng cã nghÜa lμ hai sîi sÏ kh¸c nhau,
ch¼ng h¹n nh− sîi bus chÝnh lμ ®a mode cßn sîi ghÐp vμo l¹i lμ sîi ®¬n mode.
Çc suy hao tÝnh to¸n trong bé ghÐp ch÷ T ®−îc chØ ra nh− ë h×nh 10.5. §Ó ®¬n gi¶n, ta
bá qua cöa kh«ng ®−îc sö dông. Nh− vËy bé ghÐp cã bèn cöa chøc n¨ng: hai cöa nèi thiÕt
bÞ vμo bus sîi, mét cöa ®Ó thu tÝn hiÖu nh¸nh ra, vμ mét cöa ®Ó ghÐp xen tÝn hiÖu vμo
®−êng truyÒn. Gi¶ thiÕt r»ng phÇn suy hao c«ng suÊt Fc lμ suy hao t¹i tõng cöa cña bé
ghÐp. Ta cho phÇn suy hao nμy lμ 20 phÇn tr¨m ®Ó sao cho cã suy hao ghÐp nèi Lc lμ:
vò v¨n san 414

Lc = −10 log(1 − Fc ) ≈ 1dB (10-1)
§ã lμ l−îng c«ng suÊt quang bÞ gi¶m ®i 1dB ®èi víi bÊt kú mét tiÕp gi¸p ghÐp nèi nμo.
Tíi bé thu
Bé nèi
Fc suy hao connector connector
Fc
Fc Fi
Bé ghÐp thô ®éng ch÷ T

Tõ bé ph¸t
H×nh 10.5. Suy hao c«ng suÊt quang tÝnh cho hai bé ghÐp ch÷ T.
Gäi CT lμ phÇn c«ng suÊt lÊy ra tõ bus vμ ph©n ph¸t tíi cöa bé t¸ch sãng quang. L−u ý
r»ng, ®¹i ®a sè phÇn c«ng suÊt lÊy ra tõ ®−êng truyÒn th«ng qua bé ghÐp ch÷ T thùc tÕ lμ
2CT, bëi v× c«ng suÊt quang ®−îc trÝch lÊy t¹i c¶ çc nh¸nh thu vμ ph¸t cña thiÕt bÞ. C«ng
suÊt ®· lÊy ra t¹i nh¸nh ph¸t sÏ bÞ suy hao tõ hÖ thèng. Lóc nμy suy hao ghÐp LT tÝnh theo
decibel ®−îc viÕt t¾t lμ:
LT = −10 log(1 − 2C T ) (10-2)
Ngoμi çc suy hao ghÐp nèi vμ suy hao rÏ nh¸nh, cßn cã suy hao b¶n th©n Li cã trong
mçi bé ghÐp ch÷ T. NÕu phÇn suy hao ë trong bé ghÐp lμ Fi th× suy hao do b¶n th©n
truyÒn dÉn Li ®−îc tÝnh theo decibel nh− sau:
Li = −10 log(1 − Fi ) (10-3)
§Ó ®¸nh gi¸ ®Æc tÝnh cña bus trªn ®−êng truyÒn "In-line", ta h·y kh¶o s¸t çc nguån suy
hao c«ng suÊt kh¸c nhau däc theo ph©n truyÒn dÉn tÝn hiÖu. Chóng ta xem xÐt vÊn ®Ò nμy
d−íi d¹ng çc thμnh phÇn suy hao c«ng suÊt t¹i giao tiÕp hoÆc thμnh phÇn riªng biÖt. Trªn
mét ®é dμi sîi dÉn quang x (tÝnh b»ng km), tû sè çc møc c«ng suÊt thu víi ph¸t ®−îc cho
lμ:
−α f x / 10 −2 , 3α f x / 10
A = 10 =e (10-4)
ë ®©y αf lμ hÖ sè suy hao sîi quang ®−îc tÝnh b»ng decibel trªn kilomet.
Nh×n chung bus "In-line" sÏ bao gåm mét sè çc tr¹m çch nhau theo çc ®é dμi kh¸c
nhau cña ®−êng bus. Tuy nhiªn, ®Ó ®¬n gi¶n ë ®©y ta xem xÐt mét bus "In-line" cã N
tr¹m ®ång d¹ng çch nhau mét kho¶ng L. Tõ biÓu thøc (10-4), suy hao sîi quang ®Æt gi÷a
çc tr¹m kÒ nhau ®−îc viÕt nh− sau:
−2 , 3α f L / 10
A0 = e (10-5)
vò v¨n san 415

Ta sö dông ký hiÖu Pjk ®Ó biÓu thÞ c«ng suÊt quang thu ®−îc t¹i bé t¸ch sãng ë tr¹m thø
k tõ bé ph¸t cña tr¹m thø j. §Ó ®¬n gi¶n, gi¶ thiÕt r»ng mäi thiÕt bÞ ®Çu cuèi cña bus kÓ c¶
hai tr¹m ®Çu cuèi ®Òu cã bé ghÐp thô ®éng ch÷ T.
Do b¶n chÊt nèi tiÕp cña bus in-line, c«ng suÊt quang lu«n cã t¹i tõng nót riªng rÏ sÏ
gi¶m ®i theo sù t¨ng kho¶ng çch tÝnh tõ nguån ph¸t. Nh− vËy çc ®Æc tÝnh ®¸ng l−u ý lμ
d¶i ®éng cña hÖ thèng. §©y chÝnh lμ d¶i c«ng suÊt quang lín nhÊt mμ bé t¸ch sãng cã thÓ
®¸p øng ®−îc. Sù sai kh¸c Ýt nhÊt vÒ c«ng suÊt quang ph¸t vμ thu sÏ x¶y ra ®èi víi çc
tr¹m kÒ nhau, nh− ë tr¹m 1 vμ tr¹m 2 ë h×nh 10.6. NÕu P0 lμ c«ng suÊt quang ®−îc ph¸t tõ
mét nguån flylead vμ E lμ hiÖu suÊt ghÐp cña c«ng suÊt quang vμo bus sîi th× cã thÓ viÕt:
P1, 2 = A0 C T (1 − Fc ) EP0
4
(10-6)
Sù kh¸c nhau lín nhÊt vÒ c«ng suÊt quang ph¸t vμ thu sÏ x¶y ra gi÷a tr¹m 1 vμ tr¹m N.
Nh− vËy, t¹i ®Çu ph¸t, møc c«ng suÊt ®−îc ghÐp vμo ®o¹n ®Çu tiªn lμ:
F1 = (1 − Fc ) E
2
(10-7)
T¹i ®Çu thu, phÇn c«ng suÊt lÊy ra tõ bé ghÐp ch÷ T ®Ó ®−a vμo bé t¸ch sãng lμ:
FN = (1 − Fc ) C T
2
(10-8)
§èi víi mçi tr¹m trung gian N-2, phÇn c«ng suÊt ®i qua mçi mét bé ghÐp sÏ lμ :
Fgh = (1 − Fc ) (1 − 2CT )(1 − Fi )
2
(10-9)
Tæng hîp çc hÖ sè nμy vμ çc suy hao truyÒn dÉn cña N-1 sîi xen vμo, chóng ta thÊy
r»ng c«ng suÊt thu ®−îc t¹i tr¹m N tÝnh tõ tr¹m 1 sÏ lμ:
PIN = A0N −1 F1 FghN − 2 FN P0
(10-10)
= A0N −1 (1 − Fc ) (1 − 2CT ) N − 2 CT (1 − Fi ) N − 2 EP0
2N
D¶i ®éng DR (Dyramic Range) trong tr−êng hîp xÊu nhÊt ®−îc lÊy ra tõ tû sè cña biÓu
thøc (10-6) víi (10-10) vμ ®−îc viÕt nh− saul:
1
DR = (10-11)
[A (1 − F )
0 c
2
(1 − 2CT )(1 − Fi ) ]
N −2
P0 vμo
Fc
Fc Fc
A0 CT Tr¹m 2
Tr¹m 1 Fc
hiÖu suÊt ghÐp E P12 ra
H×nh 10.6. Çc luång tÝn hiÖu quang gi÷a çc tr¹m l©n cËn
®èi víi bus "in-line".
vò v¨n san 416

10.1.1.2 CÊu tróc h×nh sao

Trong cÊu tróc m¹ng h×nh sao, tÊt c¶ çc nót m¹ng ®Òu ®−îc nèi vÒ mét ®iÓm chÝnh gäi
lμ nót trung t©m. Nót trung t©m cã thÓ lμ tr¹m cã çc thiÕt bÞ tÝch cùc hoÆc thô ®éng. M«i
tr−êng truyÒn dÉn ®èi víi cÊu h×nh nμy cã thÓ lμ çc ®«i d©y kim lo¹i, çp ®ång trôc hoÆc
çp sîi quang. CÊu tróc m¹ng h×nh sao cã thÓ lμ cÊu h×nh sao ®¬n hoÆc cÊu h×nh sao kÐp
nh− h×nh 10.7.
Thuª bao
Thuª bao
RDU
ThiÕt bÞ
TæNG §μI Tæng ®μi ®Çu xa
RDU
a) CÊu tróc sao ®¬n b) CÊu tróc sao kÐp
H×nh 10.7. Çc cÊu tróc h×nh sao.
Trong cÊu tróc h×nh sao ®¬n, tõ nót trung t©m truyÒn tÝn hiÖu th¼ng tíi çc thuª bao.
Nh− vËy cÊu h×nh nμy ®¬n gi¶n, cho phÐp thùc hiÖn truyÒn dung l−îng lín kªnh, thiÕt bÞ
m¹ng kh«ng phøc t¹p vμ chóng t¸ch rêi nhau, thuËn lîi cho viÖc b¶o d−ìng vμ khai th¸c.
Tuy nhiªn, cÊu h×nh sao ®¬n l¹i sö dông nhiÒu çp, ®èi víi çp sîi quang th× l¹i kh«ng tËn
dông cã hiÖu qu¶ b¨ng tÇn (v× b¨ng tÇn cña sîi quang vèn lμ rÊt lín), ®iÒu nμy dÉn tíi tèn
kÐm vÒ kinh phÝ ®Çu t− x©y dùng m¹ng. CÊu h×nh nμy chØ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao
khi gi¸ thμnh çp thÊp. §èi víi cÊu h×nh sao kÐp, ngoμi nót trung t©m lμ çc tæng ®μi cßn
cã çc thiÕt bÞ ph©n bè ®Çu xa RDU (remote distributed unit) hay cßn gäi lμ thiÕt bÞ ®Çu
xa. Tõ nót trung t©m tíi çc thiÕt bÞ ®Çu xa cã cÊu tróc h×nh sao, vμ tõ nót ®Çu xa tíi çc
thuª bao còng cã cÊu tróc sao, nh− vËy t¹o thμnh cÊu tróc sao kÐp. Tuú theo sè cÊp sö
dông çc thiÕt bÞ ®Çu xa RDU mμ cã thÓ cã cÊu tróc sao nh©n ®«i hoÆc nh©n ba. Çc cÊu
tróc sao kÐp sau nμy cßn ®−îc ph¸t triÓn thμnh cÊu tróc c©y vμ nh¸nh nh− m« t¶ trong
h×nh 10.8.
Thuª bao
RDU
Tæng ®μi
RDU
H×nh 10.8. CÊu tróc c©y vμ nh¸nh.
vò v¨n san 417

CÊu tróc sao kÐp cho phÐp sö dông cã hiÖu qu¶ çp v× mçi mét nh¸nh cã thÓ sö dông
cho nhiÒu thuª bao. §©y còng lμ mét cÊu tróc hÊp dÉn ®Ó ®¶m b¶o kÕt hîp çc dÞch vô
chuyÓn m¹ch vμ çc dÞch vô ph©n bè. Bªn c¹nh çc −u ®iÓm lμ sö dông Ýt sîi quang trªn
m¹ng, nã còng cã nh−îc ®iÓm lμ do sö dông çc thiÕt bÞ ®Çu xa mμ ®ßi hái thªm vÒ chi
phÝ l¾p ®Æt b¶o d−ìng thiÕt bÞ, cÊu h×nh phøc t¹p sÏ lμm gi¶m ®é tin cËy, khã ph¸t triÓn
çc dÞch vô b¨ng réng.
T¹i nót trung t©m, çc thiÕt bÞ tÝch cùc sÏ ®−îc sö dông khi nót thùc hiÖn chøc n¨ng
®iÒu khiÓn m¹ng. Çc nót trung t©m cã thiÕt bÞ tÝch cùc sÏ thùc hiÖn ®Þnh luång tÝn hiÖu
trong m¹ng xem tÝn hiÖu tõ nót trung t©m tíi nót n»m ngoμi, gi÷a çc nót ngoμi víi nhau
hay tõ çc nót ë xa tíi. Çc tuyÕn ®iÓm - ®iÓm sÏ nèi nót trung t©m tíi çc nót ngoμi ®Ó
thùc hiÖn çc chøc n¨ng ®iÒu khiÓn m¹ng l−íi. CÊu tróc h×nh sao sö dông nót trung t©m
tÝch cùc lμ thÝch hîp nhÊt trong tr−êng hîp cã mét l−îng lín th«ng tin truyÒn gi÷a nót
trung t©m vμ nót ë ngoμi. NÕu gi÷a çc nót ngoμi víi nhau cã mét l−u l−îng th«ng tin lín
th× nót trung t©m ph¶i thùc hiÖn nhiÖm vô chuyÓn m¹ch rÊt nÆng.
Trong cÊu tróc h×nh sao cã sö dông thiÕt bÞ thô ®éng t¹i nót trung t©m th× ng−êi ta ph¶i
sö dông bé chia quang ®Æt ë gèc h×nh sao ®Ó thùc hiÖn ph©n chia çc tÝn hiÖu chung thμnh
çc tÝn hiÖu nh¸nh cho tÊt c¶ çc tr¹m. Nh− vËy nÕu nót cã N nh¸nh th× suy hao c«ng suÊt
nh¸nh sÏ thªm lμ 1/N, ngoμi ra cßn ph¶i tÝnh ®Õn mét l−u l−îng suy hao ghÐp vμ qua mçi
mét bé chia quang. Nh− vËy, nÕu nh− sè thiÕt bÞ ®Çu cuèi lμ lín th× cÇn ph¶i cã bé khuÕch
®¹i quang ®Ó khuÕch ®¹i møc c«ng suÊt nh»m bï vμo quü c«ng suÊt ph©n bæ cho tuyÕn.
CÊu tróc h×nh sao sö dông bé ghÐp thô ®éng cã tÝnh logic tùa nh− cÊu tróc d¹ng bus, v×
vËy nã cã tÝnh thùc thi hÊp dÉn nh− cÊu h×nh bus.
Çc bé ghÐp sö dông trong cÊu tróc h×nh sao cña m¹ng quang cã thÓ hoÆc lμ bé ghÐp
h×nh sao truyÒn dÉn (ph¸t tÝn hiÖu ®i), hoÆc lμ h×nh sao ph¶n x¹ nh− m« t¶ ë h×nh 10.9.
Çc bé ghÐp nμy lμ çc phÇn tö trén thô ®éng, cã nghÜa lμ çc c«ng suÊt quang tõ çc cöa
vμo ®−îc trén víi nhau vμ råi ®−îc chia ngang b»ng nhau cho çc cöa ra. Chóng cã thÓ
®−îc dïng ®Ó kÕt hîp rÊt nhiÒu tÝn hiÖu víi nhau, chia chóng thμnh nhiÒu phÇn, hoÆc ®−a
tíi çc nh¸nh còng nh− xen c«ng suÊt quang vμo sîi trªn tuyÕn.
T1
Çc cöa vμo
Tr¹m 1 T2
G−¬ng ph¶n x¹
Bé ghÐp
h×nh sao Tn
truyÒn Çc cöa ra Bé ghÐp h×nh
Çc cöa vμo Rn sao ph¶n x¹
Çc cöa ra
dÉn
R2
Tr¹m N R1
a) Bé ghÐp sao truyÒn dÉn b) Bé ghÐp sao ph¶n x¹
H×nh 10.9. Çc bé ghÐp h×nh sao sîi quang.
vò v¨n san 418

Çc bé ghÐp h×nh sao ph¶n x¹ th−êng linh ho¹t h¬n v× cã thÓ lùa chän ®−îc sè çc cöa
vμo vμ cöa ra sau khi ®· thiÕt kÕ thiÕt bÞ. Cßn ®èi víi bé ghÐp h×nh sao truyÒn dÉn, sè çc
cöa vμo vμ cöa ra ®· ®−îc cè ®Þnh ngay tõ lóc thiÕt kÕ vμ chÕ t¹o ban ®Çu. Tuy nhiªn, sao
ph¶n x¹ l¹i kÐm hiÖu qu¶ v× phÇn ¸nh s¸ng ®−îc ®−a vμo bé ghÐp l¹i ®−îc quay trë l¹i çc
sîi ®Çu vμo. NÕu cïng sè çc cöa ®Çu vμo vμ ®Çu ra th× bé ghÐp sao truyÒn dÉn cã hiÖu
qu¶ gÊp ®«i bé ghÐp sao ph¶n x¹. V× c¶ sao ph¸t vμ sao ph¶n x¹ ®Òu cã nh÷ng −u ®iÓm vμ
nh−îc ®iÓm riªng, cho nªn cÇn ph¶i lùa chän çc lo¹i thiÕt bÞ nμy cho çc øng dông cô thÓ
cña cÊu h×nh m¹ng h×nh sao.
B©y giê ta h·y xem xÐt çc bé ghÐp h×nh sao ¸p dông cho m¹ng nh− thÕ nμo; ë ®©y
cÇn ph¶i xÐt ®Õn çc suy hao c«ng suÊt quang cã liªn quan tíi bé ghÐp. Suy hao xen LS
cña bé ghÐp h×nh sao lμ phÇn c«ng suÊt quang bÞ mÊt m¸t trong qu¸ tr×nh ghÐp ¸nh s¸ng
tõ cöa ®Çu vμo tíi tÊt c¶ çc cöa ra, vμ ®−îc tÝnh b»ng decibel nh− sau:
N
∑P
k =1
k
LS = 10 log (10-12)
Pi
ë ®©y Pk lμ çc c«ng suÊt ®Çu ra tõ çc cöa, Pi lμ c«ng suÊt ®Çu vμo t¹i mét cöa, vμ tÝnh
cho bé ghÐp sao truyÒn dÉn cã N cöa ra, hoÆc tÝnh cho bé ghÐp sao ph¶n x¹ cã N lμ sè çc
®Çu vμo céng víi ®Çu ra.
C«ng suÊt quang ®i vμo bé ghÐp h×nh sao sÏ t¹o ra N thμnh phÇn ngang b»ng nhau ë
çc cöa ra, nh− vËy c«ng suÊt quang ë bÊt kú mét cöa ra nμo sÏ b»ng 1/N lÇn tæng toμn bé
c«ng suÊt quang ë tÊt c¶ çc cöa ra. Tû sè nμy ®−îc gäi lμ hÖ sè chia c«ng suÊt LSP, vμ
®−îc tÝnh b»ng decibel nh− sau:
L SP = 10 log N (10-13)
NÕu PS lμ c«ng suÊt ®Çu ra cña nguån ph¸t ®Ó ®−a vμo bé ghÐp sîi (coupler) tÝnh b»ng
dBm, PR lμ ®é nh¹y thu (c«ng suÊt quang tèi thiÓu cÇn thiÕt t¹i bé thu quang víi tèc ®é bit
x¸c ®Þnh) tÝnh b»ng dBm, αf lμ suy hao sîi quang vμ Lc lμ suy hao bé nèi quang
(connector) tÝnh b»ng dB, th× ph−¬ng tr×nh c©n b»ng cho tuyÕn truyÒn dÉn cã çc tr¹m
®−îc ®Æt t¹i cïng mét cù ly L tÝnh tõ bé ghÐp h×nh sao lμ:
PS − PR = LS + 2α f L + 4 Lc + M S (10-14)
trong ®ã MS lμ c«ng suÊt dù phßng hÖ thèng ®−îc tÝnh b»ng dB. ë ®©y chóng ta ®· gi¶
thiÕt cã çc suy hao bé nèi quang t¹i thiÕt bÞ ph¸t, thiÕt bÞ thu vμ çc cöa vμo vμ ra cña bé
ghÐp h×nh sao. C«ng thøc nμy còng tÝnh cho bé ghÐp h×nh sao ph¸t cã N cöa ra vμ ®èi víi
sao ph¶n x¹ th× N lμ tæng sè çc cöa vμo vμ cöa ra.
vò v¨n san 419

Tæng ®μi
LD Sîi quang
MUX
PIN
Tñ çp
LD
MUX
Çp ®ång
PIN
Bé
chia quang Card thuª
bao
(BORSHT)
Tñ çp
H×nh 10.10. CÊu tróc sao kÕt hîp çp quang vμ çp ®ång.
Çc cÊu tróc h×nh sao ®−îc ¸p dông rÊt linh ho¹t khi kÕt hîp c¶ sö dông çp ®ång vμ
çp sîi quang. Cã thÓ thùc hiÖn cÊu tróc h×nh sao nμy nhê çc giao diÖn m¹ng quang ONI
(Optical Network Interfaces) ®Æt ë çc bÓ çp trong m¹ng thùc tÕ. CÊu h×nh kÕt hîp nμy
võa linh ho¹t, võa sö dông mét çch cã hiÖu qu¶ b¨ng tÇn cña çc lo¹i çp ®ù¬c ®Æt. H×nh
10.10 lμ vÝ dô minh ho¹ mét cÊu h×nh sao kÐp sö dông çc phÇn tö ghÐp thô ®éng ë trªn
vμ cßn gäi lμ m¹ng quang thô ®éng PON (Passive Optical Network). Theo cÊu tróc nμy,
çc luång tÝn hiÖu 2 Mbit/s tõ tæng ®μi ®−îc ®−a ®Õn thiÕt bÞ ghÐp kªnh t¹o ra luång cã
tèc ®é cao h¬n ch¼ng h¹n nh− 34 Mbit/s. Laser diode LD ë thiÕt bÞ ph¸t quang sÏ thùc
hiÖn biÕn ®æi ®iÖn-quang ®Ó chuyÓn luång tÝn hiÖu ®iÖn thμnh tÝn hiÖu quang trªn ®−êng
truyÒn. Tèc ®é tÝn hiÖu trªn sîi quang lóc nμy cã thÓ lμ 34 Mbit/s tuú theo m· ®−êng
truyÒn. Bé chia quang thô ®éng (ë s¬ ®å lμ 8 cöa ra) sÏ chia tÝn hiÖu nμy thμnh çc tÝn
hiÖu nh¸nh. Nh− vËy ë çc cöa ra cña bé chia quang, tÝn hiÖu quang sÏ ®−îc ®−a vμo çc
sîi ®Ó ®i tíi çc tñ çp. TÝn hiÖu tõ çc thuª bao truyÒn vÒ phÝa tæng ®μi còng ®−îc truyÒn
trªn cïng sîi quang nhê çc bé ghÐp b−íc sãng quang, vμ lóc nμy çc bé chia quang l¹i
lμm viÖc víi chøc n¨ng ghÐp ®Ó kÕt hîp çc tÝn hiÖu tõ çc tñ çp ®−a tíi.
10.1.1.3 CÊu h×nh ring
CÊu h×nh ring lμ mét cÊu h×nh ®−îc sö dông cã hiÖu qu¶ vμ phï hîp víi tÝnh chÊt b¶o
®¶m th«ng tin trong m¹ng viÔn th«ng. Trong cÊu h×nh ring, çc nót m¹ng liÒn nhau ®−îc
nèi víi nhau b»ng tuyÕn ®iÓm-®iÓm vμ cø nh− vËy tÊt c¶ çc nót ®−îc nèi víi nhau t¹o
thμnh vßng ring khÐp kÝn. Th«ng tin d−íi d¹ng çc gãi d÷ liÖu (tÝn hiÖu mang th«ng tin vμ
çc bit ®Þa chØ) ®−îc göi ®i tõ nót nä sang nót kia theo vßng ring, víi m«i tr−êng truyÒn
dÉn hoÆc lμ ®«i d©y, hoÆc çp ®ång trôc hoÆc çp sîi quang. Çc giao diÖn t¹i tõng nót
m¹ng lμ çc thiÕt bÞ tÝch cùc cã kh¶ n¨ng nhËn ra çc ®Þa chØ cña riªng nã trong gãi d÷
vò v¨n san 420

liÖu ®Ó tiÕp nhËn çc b¶n tin. Giao diÖn kh«ng nh÷ng chØ nh− ®iÓm rμng buéc víi ng−êi
sö dông mμ cßn lμ mét tr¹m lÆp tÝch cùc ®Ó t¸i ph¸t tÝn hiÖu ®· ®−îc g¸n ®Þa chØ tíi nh÷ng
nót kh¸c. H×nh 10.11 m« t¶ cÊu h×nh ring vμ chØ ra çc giao diÖn cã thÓ ho¹t ®éng trong
mode thu (nghe) hoÆc mode ph¸t, hoÆc nót cã thÓ ®i vßng nÕu nã kh«ng ho¹t ®éng. ë
mode thu, chïm bit ®i vßng ®−îc gi¸m s¸t ®èi víi çc chuçi bit thÝch hîp nh− mÉu ®Þa chØ
hoÆc mÉu ký hiÖu. Nh− vËy chïm bÝt ®Õn chØ cÇn sao chÐp tíi ®Çu ra víi thêi gian trÔ vμo
kho¶ng 1 bit.
Khi giao diÖn trong mode nghe nhËn ra tr−êng ®Þa chØ ®Æc tr−ng nh− lμ n¬i göi th«ng
tin tíi, th× mçi mét bit ®Õn trong gãi ®−îc sao chÐp vμ göi tíi tr¹m cã liªn quan, ®ång thêi
lóc ®ã çc bit còng ®−îc ph¸t l¹i vμo tr¹m tiÕp theo. Tuy nhiªn, ®iÒu nμy ®Æt ra c©u hái lμ
khi nμo vμ n¬i nμo th× çc gãi d÷ liÖu ®−îc lÊy ra tõ ring. §èi víi cÊu tróc bus, çc tÝn
hiÖu lan truyÒn däc theo tuyÕn ®−îc çc thiÕt bÞ ®Çu cuèi ®−êng d©y thu lÊy mét khi
chóng ®i tíi ®Çu cuèi cña bus. Tuy nhiªn trong ring, çc gãi sÏ tiÕp tôc lan truyÒn m·i nÕu
nh− chóng kh«ng ®−îc çc tr¹m nμo ®ã trÝch lÊy ra. ViÖc trÝch lÊy tÝn hiÖu trong ring cã
thÓ thùc hiÖn ë tr¹m kÕt cuèi hoÆc t¹i n¬i göi tÝn hiÖu ®i. LÊy tÝn hiÖu ra t¹i n¬i göi tÝn
hiÖu ®i th−êng nguy hiÓm h¬n bëi v× nã cho phÐp thõa nhËn r»ng gãi d÷ liÖu ®· ®−îc thu,
vμ còng v× nã cho phÐp ph¸t qu¶ng b¸ ®Þa chØ ë n¬i mμ gãi ®−îc ph¸t ®ång thêi tíi nhiÒu
tr¹m.
Trong mode ph¸t, giao diÖn sÏ ph¸ vì sù kÕt nèi m¹ch gi÷a ®Çu vμo vμ ®Çu ra, vμ nã
®−a vμo ring d÷ liÖu riªng cña nã. Ng−êi ta cã thÓ thùc hiÖn çc ph−¬ng ph¸p ®Ó chuyÓn
m¹ch tõ mode nghe sang mode ph¸t.
Khi thùc hiÖn x©y dùng m¹ng theo cÊu h×nh ring cÇn ph¶i xem xÐt kü mäi chi tiÕt cã
liªn quan. Tr−íc hÕt ph¶i ®−a ®−îc toμn bé çc nót vμo ring. Khi thªm nót míi, th× ®−êng
truyÒn dÉn ph¶i ®−îc ®Æt gi÷a nót nμy vμ hai nót kÒ bªn. Nh− vËy rÊt khã cã thÓ l¾p ®Æt
tr−íc çc ®−êng çp cho tr¹m dù ®o¸n sÏ sö dông trong t−¬ng lai. H¬n n÷a, bÊt kú mét
®o¹n çp nμo ®øt, tr¹m nμo háng hoÆc khi l¾p ®Æt tr¹m míi còng sÏ lμm gi¸n ®o¹n th«ng
tin trªn m¹ng. Tr−íc t×nh h×nh nμy, ng−êi ta ®· sö dông çc kü thuËt ®Ó kh¾c phôc nh÷ng
sù cè gi¸n ®o¹n th«ng tin trªn tuyÕn. Çc biÖn ph¸p Êy lμ kü thuËt ®i vßng vμ nèi m¹ch
"loopbach" ®−îc sö dông ®Ó kÕt nèi víi çc çp kh¸c. Çc kü thuËt nμy rÊt phï hîp ®èi
víi cÊu h×nh ring sö dông truyÒn dÉn ph©n cÊp sè ®ång bé SDH (Synchronous Digital
Hierachy).
vò v¨n san 421

TrÔ thêi gian
Tr¹m
• •
a) Mode thu
Tíi tr¹m Tõ tr¹m
Ring
mét h−íng
Giao diÖn ring

• •
b) Mode ph¸t
Tíi tr¹m Tõ tr¹m
• •
c) Tr¹ng th¸i
®i vßng
Tíi tr¹m Tíi tr¹m
H×nh 10.11. CÊu h×nh ring vμ çc tr¹ng th¸i khai th¸c cã thÓ thùc hiÖn.
A B A B
D C D C
a) b)
A B A B
D C D C
H×nh 10.12. CÊu tróc ring cho SDH.
Mét m¹ng ring cã thÓ ®−îc t¹o nªn nhê mét sîi quang ®−îc gäi lμ ring ®¬n nh− m« t¶
trong h×nh 10.12. Çc tr¹m A, B, C vμ D ®−îc liªn kÕt víi nhau vÒ mÆt tÝn hiÖu (h×nh
10.12a). L−u l−îng tõ tr¹m A ®Õn tr¹m B sÏ sö dông trùc tiÕp ®o¹n sîi AB, trong khi ®ã
l−u l−îng chuyÓn tõ B ®Õn A sÏ sö dông theo chiÒu BCDA tøc lμ phÇn truyÒn dÉn cßn l¹i.
vò v¨n san 422
T¹i mçi tr¹m, thiÕt bÞ xen rÏ kªnh ADM (Add-Drop Multiplexer) sÏ cung cÊp tÊt c¶ çc
chøc n¨ng cã trong luång tÝn hiÖu STM-N. Vμ nÕu chØ cã nh− vËy th× toμn ring sÏ bÞ gi¸n
®o¹n th«ng tin nÕu cã sù cè vÒ çp hoÆc bÊt kú ë nót nμo nh− trªn ®· nªu. §Ó kh¾c phôc,
ng−êi ta sö dông cÊu tróc ring 2 hoÆc 4 sîi quang. Çc m¹ng ring nμy ®−îc ph©n thμnh
ring mét h−íng vμ ring hai h−íng.
Trong m¹ng ring mét h−íng, tÝn hiÖu truyÒn trªn sîi theo mét h−íng duy nhÊt. Trong
m¹ng ®iÖn tho¹i, viÖc truyÒn tÝn hiÖu c¬ b¶n lμ hai h−íng, nh− vËy víi cÊu h×nh nμy th×
truyÒn tÝn hiÖu gi÷a hai ®iÓm A vμ B lμ trùc tiÕp víi nhau, cßn phÇn truyÒn dÉn cßn l¹i sÏ
cho B ®Õn A. §Ó ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc cña th«ng tin khi çp hoÆc tr¹m nót cã sù cè, ph¶i
®ång thêi truyÒn tÝn hiÖu trªn ®−êng dù phßng.
Trong m¹ng ring hai h−íng, c¶ hai sîi ®Òu ®−îc sö dông ®Ó truyÒn tÝn hiÖu trong ®iÒu
kiÖn lμm viÖc b×nh th−êng. Nh− vËy, gi÷a A vμ B sÏ lμ çc ®−êng truyÒn trùc tiÕp ®o¹n
AB. Khi ®øt çp hoμn toμn th× tÝn hiÖu sÏ ®i vßng trong phÇn ring cßn l¹i.
10.1.1.4 Çc nót m¹ng quang an toμn
Ta ®· biÕt vÒ kü thuËt cho tÝn hiÖu ®i vßng ®Ó an toμn cho m¹ng, b©y giê ta h·y kh¶o
s¸t vÒ çc nót m¹ng an toμn ®−îc sö dông trong cÊu h×nh m¹ng quang. Çc nót nμy cã ®Æc
®iÓm lμ nã chøa çc tr¹m lÆp tÝch cùc, m¹ng sÏ duy tr× ®−îc chøc n¨ng ho¹t ®éng khi bÞ
mÊt c«ng suÊt ë mét hoÆc vμi nót. H×nh 10.13 m« t¶ m¹ng ring gåm cã thiÕt bÞ ph¸t vμ
thu, bé t¸i ph¸t sÏ nèi cÆp thiÕt bÞ ph¸t thu nμy, vμ m¹ng cßn cã bé ghÐp quang thô ®éng.
Trong ®iÒu kiÖn lμm viÖc b×nh th−êng, mçi mét nót sÏ gi¸m s¸t ®−êng truyÒn vμ t¸i ph¸t
(khuÕch ®¹i vμ ph¸t l¹i) th«ng tin trªn m¹ng. Khi mét nót muèn ph¸t, nã ng¾t bé t¸i ph¸t
vμ xen th«ng tin cña nã vμo m¹ng t¹i thiÕt bÞ ph¸t. Nh− vËy, trong tr−êng hîp nót bÞ háng
phÇn ®iÖn hoÆc nÕu çc thμnh phÇn cña nót ®−îc lÊy ra ®Ó b¶o d−ìng, bé ghÐp quang sÏ
cung cÊp liªn tôc tÝn hiÖu quang ®Ó kh«ng gi¸n ®o¹n ho¹t ®éng cña m¹ng.
Mçi mét nót an toμn cßn cã thÓ cã mét hoÆc hai bé ghÐp (coupler), ®iÒu nμy tuú thuéc
vμo ®iÒu kiÖn khai th¸c cô thÓ. H×nh 10.14 chØ ra nót cã mét coupler. ë ®©y, Pin lμ c«ng
suÊt quang tõ ring ®i vμo coupler vμ Pt lμ c«ng suÊt quang tõ bé ph¸t ®i vμo coupler.
Trong cÊu h×nh nμy, bé thu ph¶i ng¾t khi bé ph¸t ho¹t ®éng ®Ó tr¸nh sù b·o hoμ ë bé thu.
§iÒu nμy lμm hoμn h¶o thªm tÝn hiÖu cã d¹ng chu kú nhá h¬n 50 phÇn tr¨m, vμ cã ®Çu ra
thiÕt bÞ ph¸t trïng pha víi bé thu.
Nh− ®· chØ ra ë h×nh 10.5, coupler ®−îc ®Æc tr−ng bëi mét thiÕt bÞ bèn cöa. Çc tham sè
c¬ b¶n cña nã lμ CT biÓu thÞ phÇn c«ng suÊt lÊy ra tõ ring; Fi lμ phÇn c«ng suÊt bÞ mÊt ®i
trong coupler, vμ E lμ hiÖu suÊt ghÐp c«ng suÊt quang vμo ring. §Ó ®¬n gi¶n cho viÖc
ph©n tÝch, ta bá qua tham sè Fc lμ phÇn c«ng suÊt bÞ suy hao t¹i tõng cöa coupler (chñ yÕu
lμ suy hao bé nèi quang).
vò v¨n san 423

Nót k
Ph¸t
T¸i ph¸t Nót

Coupler 3
thô ®éng
Thu
Nót 2
Nót 1
H×nh 10.13. S¬ ®å tæng qu¸t m¹ng ring sîi quang.
Bé ghÐp quang thô ®éng

PIN POUT
TÝn hiÖu quang ghÐp vμo vμ lÊy ra
§Çu vμo quang §Çu ra quang
Ph¸t Bé t¸i Thu

Pt quang ph¸t quang Pr =CTPin
§Çu vμo §Çu ra

bé ph¸t bé thu
H×nh 10.14. Coupler nèi vμo ring hoÆc bus.
Gi¶ thiÕt r»ng bé ph¸t quang t¾t th× c«ng suÊt quang Pr ®i vμo bé thu quang lμ:
Pr = C T Pin (10-15)
Khi bé ph¸t ho¹t ®éng, th× c«ng suÊt quang rêi tõ coupler ®i vμo ring cho nh− sau:
Pout = (1 − Fi )(1 − CT ) Pin + EPt (10-16)
ë ®©y Pin vμ Pt ®æ vμo víi çc khe thêi gian kh¸c nhau.
B©y giê gi¶ thiÕt çc nót l©n cËn phÝa ng−îc l¹i bÞ háng vμ t¾t, vμ cho r»ng çc sîi gi÷a
çc nót cã ®é dμi lμ L vμ suy hao lμ αf , c«ng suÊt thu ®−îc sau çc nót lμ PS + PI. Lóc nμy
cã thÓ viÕt nh− sau:
PS = C T α Qf +1 (1 − Fi ) Q (1 − C T ) Q EPt (10-17)
lμ c«ng suÊt thu ®−îc tõ bé ph¸t tÝch cùc gÇn nhÊt, vμ ta cã:
∞
PI = ∑ CT α fj + 2 (1 − Fi ) j +1 (1 + CT ) j +1 EPt
j =Q
vò v¨n san 424

α Qf + 2 [(1 − Fi )(1 + CT )]Q +1 CT EPt

= (10-18)
1 − (1 − Fi )(1 − CT )α f
lμ tæng çc c«ng suÊt tõ tÊt c¶ çc bé ph¸t phÝa ng−îc l¹i kh¸c mμ nã cã thÓ g©y ra nhiÔu.
BiÓu thøc (10-18) tÝnh cho tr−êng hîp cã nhiÔu lμ tåi nhÊt. H×nh 10.15 lμ cÊu tróc sö dông
hai coupler. Trong tr−êng hîp nμy, bé thu lu«n ho¹t ®éng bëi v× nã kh«ng thu c«ng suÊt
quang tõ bé ph¸t cïng chç.
GhÐp quang Sîi ®i vßng GhÐp quang
Bé t¸i ph¸t
cã thÓ cã
Thu quang Bé t¸i ph¸t Ph¸t quang
§Çu ra bé thu §Çu vμo bé ph¸t
H×nh 10.15. S¬ ®å nót sö dông hai coupler.
10.1.2 Çc hÖ thèng truy nhËp quang

Çc hÖ thèng th«ng tin çp sîi quang ®· ph¸t triÓn nhanh trong vμi n¨m gÇn ®©y. Trªn
m¹ng l−íi viÔn th«ng, çp sîi quang ®· ®−îc ®Æt ngμy mét nhiÒu vμ nã ®· lÊn ¸t dÇn
m¹ng çp ®ång. Xu thÕ x©y dùng çc m¹ng thuª bao quang ®· ®−îc nhiÒu nhμ khai th¸c
ñng hé v× víi mét m¹ng nh− vËy, sÏ cho phÐp ph¸t triÓn nhanh c¶ vÒ sè l−îng vμ lo¹i h×nh
dÞch vô, nhÊt lμ ph¸t triÓn çc dÞch vô b¨ng réng. Çp kim lo¹i kh«ng thÓ cung cÊp çc
dÞch vô b¨ng réng, kh«ng thÓ vËn chuyÓn mét l−îng lín kªnh tíi çc n¬i d©n c− cho nªn
®· ®Õn lóc ph¶i nh−êng chç cho çp sîi quang truy nhËp vμo m¹ng.
Víi çc cÊu h×nh m¹ng ®· th¶o luËn ë trªn, çp sîi quang cã thÓ cung cÊp çc dÞch vô
rÊt linh ho¹t vμ tho¶ m·n ®−îc nhu cÇu th«ng tin cña x· héi. VÊn ®Ò ®Æt ra lμ, tõ tæng ®μi
tíi kh¸ch hμng, çc hÖ thèng th«ng tin quang sÏ ®−îc khai th¸c ra sao, çp sîi quang truy
nhËp tíi møc ®é nμo. Víi nh÷ng −u ®iÓm vèn cã, çp sîi quang kh«ng nh÷ng ®· tõng lμm
çc tuyÕn ®−êng trôc tèc ®é cao, t¹o ra çc tuyÕn liªn tØnh cã hiÖu qu¶, lμm trung kÕ gi÷a
çc tæng ®μi mμ cßn cã thÓ truy nhËp tíi tËn thuª bao ng−êi sö dông.
10.1.2.1 Çc h×nh thøc truy nhËp sîi quang
NÕu xem xÐt sù ph¸t triÓn cña çc hÖ thèng th«ng tin quang theo quan ®iÓm ph¸t triÓn
m¹ng l−íi th× cã thÓ thÊy cã ba giai ®o¹n:
- Giai ®o¹n ®Çu tiªn lμ çp quang ®−îc sö dông trªn m¹ng ®−êng trôc.
- Giai ®o¹n thø hai lμ çp quang ®−îc sö dông cho m¹ng trung kÕ.
- Giai ®o¹n thø ba lμ ph¸t triÓn çp sîi quang cho m¹ng thuª bao, giai ®o¹n nμy cã thÓ coi
lμ giai ®o¹n chÝnh ®Ó truy nhËp sîi quang vμo m¹ng.
vò v¨n san 425

D¹ng ONU Ng−êi sö dông
D¹ng VÞ trÝ Trong Trong CÊu h×nh hÖ thèng

sö l¾p ®Æt th−¬ng d©n
dông m¹i dông
Tæng ®μi ThiÕt bÞ ®Çu xa

Dïng FTTR
chun Ngoμi
g sîi trêi §é dμi çp ®ång: nhá h¬n 10km
çp ®ång
FTTC Sîi quang
§é dμi çp ®ång: xÊp xØ 100 m
FTTF/FTTB
Trong
nhμ §é dμi çp ®ång: xÊp xØ 10 m
Dïng
riªng FTTO FTTH
sîi
§é dμi çp ®ång: xÊp xØ 0 m
H×nh 10.16. Çc hÖ thèng truy nhËp sîi quang.
M¹ng truy nhËp sîi quang rÊt phong phó, ®Ó ®−a dÞch vô tíi kh¸ch hμng b»ng sîi
quang cã thÓ thùc hiÖn çc h×nh thøc truy nhËp nh−: sîi quang tíi vïng n«ng th«n FTTR
(Fiber to the Rural), sîi quang tíi vïng d©n c− FTTC (Fiber to the Curb), sîi quang tíi c¬
quan FTTO (Fiber to the Office), sîi quang tíi toμ nhμ FTTB (Fiber to the Building), sîi
quang tíi tÇng nhμ FTTF (Fiber to the Floor) vμ sÏ tiÕn tíi sîi quang tíi tËn nhμ FTTH
(Fiber to the Home). H×nh 10.16 m« t¶ çc h×nh thøc truy nhËp sîi quang trong m¹ng
thuª bao. Trong cÊu h×nh FTTR, FTTC, FTTF vμ FTTB cã ®iÓm gièng nhau lμ çc sîi
quang lμ sîi dïng chung. Nh− vËy sîi quang sÏ ®−îc ®Æt tõ tæng ®μi tíi thiÕt bÞ m¹ng
quang ë ®Çu xa ONU (Optical Network Unit) vμ thùc hiÖn truyÒn luång tÝn hiÖu chung.
ThiÕt bÞ m¹ng quang nμy th−êng ®−îc ®Æt vμo çc tñ thiÕt bÞ trong çc cabin t¹i n¬i phï
hîp ®Ó sao cho dÔ dμng lÊy ra tõ thiÕt bÞ nμy çc kªnh thuª bao vμ ph©n bè thuËn lîi tíi
mäi kh¸ch hμng, ngoμi ra cßn ph¶i b¶o ®¶m viÖc khai th¸c vμ b¶o d−ìng tèt. Nh− vËy çc
thiÕt bÞ m¹ng quang ONU cã thÓ treo ë phè, trong mét toμ nhμ, vv... . Tõ ONU tíi çc
thuª bao sÏ lμ çc d©y kim lo¹i th«ng th−êng. CÊu h×nh nμy tËn dông ®−îc b¨ng tÇn sîi
vò v¨n san 426

quang, gi¶m ®−îc chi phÝ ban ®Çu. §èi víi FTTR, kho¶ng çch tõ ONU tíi thuª bao d−íi
10 km. §èi víi FTTC, kho¶ng çch tõ ONU tíi thuª bao kho¶ng 100 m, cßn ®èi víi
FTTF vμ FTTB th× tuú thuéc vμo kho¶ng çch tõ nhμ ë, thuª bao, c«ng së tíi ONU
kho¶ng çch nμy nãi chung lμ rÊt gÇn. Ph−¬ng ¸n sö dông sîi quang riªng rÏ lμ FTTO vμ
FTTH, ë ®©y sîi quang sÏ ®−îc ®Æt trùc tiÕp tõ tæng ®μi tíi tËn ng−êi dïng vμ ONU ë
ngay vÞ trÝ thuª bao. Tuy nhiªn FTTO vμ FTTH ®ßi hái gi¸ thμnh chi phÝ cao, cÇn ph¶i
xem xÐt cô thÓ khi thiÕt kÕ. Nh×n chung, ®Ó tiÕn tíi ph−¬ng ¸n FTTO vμ FTTH cÇn cã
chiÕn l−îc ph¸t triÓn m¹ng vμ kÕ ho¹ch triÓn khai cô thÓ ®Ó cã ®−îc çc b−íc thùc hiÖn vμ
®Çu t− hîp lý.
Çp sîi quang ®−îc ®Æt trong çc cÊu h×nh truy nhËp cã thÓ lμ ch«n trùc tiÕp, kÐo trong
cèng hoÆc treo ngoμi trêi. Tuú thuéc vμo tèc ®é truyÒn dÉn vμ nhu cÇu ph¸t triÓn vÒ dung
l−îng mμ cã thÓ sö dông sè sîi dÉn quang cho hîp lý. Tuy nhiªn mét ®iÒu l−u ý lμ trong
çc hÖ thèng truy nhËp sîi quang, tèc ®é truyÒn dÉn kh«ng cao, sè l−îng thuª bao nhiÒu
nh−ng l¹i kh«ng tËp trung cho nªn çp ®−îc sö dông th−êng cã nhiÒu sîi. H×nh 10.17 lμ
ph¸c th¶o m« h×nh ph¸t triÓn truy nhËp sîi quang vμo m¹ng.
Khu c«ng nghiÖp
N«ng th«n
ThiÕt bÞ trung t©m
Hép thiÕt bÞ
®Çu xa
Khu vùc phè nhá
Çc toμ nhμ
Thμnh phè
H×nh 10.17. Ph¸t triÓn sîi quang truy nhËp.
vò v¨n san 427

10.1.2.2. Çc hÖ thèng th«ng tin quang trong m¹ng truy nhËp
• HÖ thèng truy nhËp CT/RT
HÖ thèng truy nhËp CT/RT cã thiÕt bÞ ®Çu cuèi quang trung t©m CT n»m ë phÝa tæng
®μi (CT- Central Terminal) vμ thiÕt bÞ ®Çu xa RT ( RT- Remote Terminal) n»m vÒ phÝa
thuª bao. Çc tÝn hiÖu tõ tæng ®μi ®−îc ®−a ngay vμo thiÕt bÞ ®Çu cuèi trung t©m CT råi
®−îc truyÒn trªn sîi quang. ThiÕt bÞ RT thùc hiÖn tiÕp nhËn tÝn hiÖu tõ phÝa ®−êng truyÒn,
biÕn ®æi thμnh tÝn hiÖu ®iÖn råi ph©n ph¸t çc dÞch vô trªn çp ®ång tíi çc thuª bao. Çc
tÝn hiÖu ®i tíi thuª bao cã thÓ lμ tÝn hiÖu tho¹i analog hoÆc çc tÝn hiÖu sè. HÖ thèng
CT/RT ®−îc minh ho¹ nh− h×nh 10.18.
Lo¹i CT/RT
Kh¸ch hμng
PhÝa tæng ®μi
Analog
Sîi quang
SW CT RT §«i d©y ®ång
N-ISDN
DSU
CT: ThiÕt bÞ trung t©m; RT: ThiÕt bÞ ®Çu xa;

DSU: ThiÕt bÞ dÞch vô sè
H×nh 10.18. HÖ thèng truy nhËp CT/RT.
• HÖ thèng truy nhËp PDS
Lo¹i PDS
Kh¸ch hμng
PhÝa tæng ®μi
Analog
ONU
Sîi quang
SW SLT Sîi quang
N-ISDN
Ph©n bè sîi
ONU
SLT: thiÕt bÞ ®−êng d©y thuª bao.
ONU: thiÕt bÞ m¹ng quang
H×nh 10.19. HÖ thèng truy nhËp PDS.
vò v¨n san 428

§©y lμ hÖ thèng truy nhËp ph©n bè dÞch vô b»ng thiÕt bÞ thô ®éng. ë ®©y thiÕt bÞ ®Çu
cuèi ®−êng d©y thuª bao SLT (Subscriber Line Terminal) ®−îc ®Æt phÝa tæng ®μi vμ thiÕt
bÞ ph©n bè ®−îc ®Æt phÝa thuª bao lμ thiÕt bÞ quang thô ®éng. CÊu h×nh nμy cho phÐp dÔ
dμng më réng dÞch vô b¨ng tÇn réng nh−ng l¹i bÞ giíi h¹n vÒ cù ly gi÷a tæng ®μi vμ kh¸ch
hμng. S¬ ®å m« t¶ hÖ thèng PDS nh− h×nh 10.19.
• HÖ thèng DLC
HÖ thèng DLC (Digital Loop Carrier) lμ hÖ thèng cã cÊu h×nh thuéc CT/RT nã ®−îc sö
dông phæ biÕn nhÊt hiÖn nay v× cã chi phÝ Ýt, tËn dông ®−îc b¨ng tÇn cña sîi quang vμ dÔ
thùc hiÖn nhê cã cÊu h×nh dïng chung sîi. DLC ®−îc dïng ®Ó t¶i çc tÝn hiÖu sè tõ phÝa
tæng ®μi ®Õn phÝa thuª bao. Çc hÖ thèng DLC cã cÊu h×nh linh ho¹t vμ th−êng cã dung
l−îng lμ 30, 120 hoÆc 480 kªnh tho¹i hoÆc t−¬ng ®−¬ng; nã ph©n ph¸t tÊt c¶ çc dÞch vô
tíi çc thuª bao theo yªu cÇu.
H×nh 10.20 lμ cÊu h×nh c¬ b¶n nhÊt cña DLC-480. Víi cÊu h×nh nμy, thiÕt bÞ ®Çu xa
RT sÏ ghÐp tíi 480 kªnh tho¹i VF tõ phÝa kh¸ch hμng thμnh luång PDH 34 Mbit/s vμ biÕn
®æi tÝn hiÖu nμy thμnh tÝn hiÖu quang ®Ó truyÒn t¬Ý thiÕt bÞ phÝa tæng ®μi COT (Central
Office Terminal) n¬i mμ chóng ®−îc biÕn ®æi trë l¹i thμnh luång tÝn hiÖu ®iÖn, gi¶i ghÐp
kªnh trë l¹Þ thμnh çc kªnh VF ®Ó nèi tíi tæng ®μi ®iÖn tho¹i. Trong h×nh nμy cÇn l−u ý
r»ng thiÕt bÞ ®−êng truyÒn quang OLIU (Optical Line Unit) ®−îc dïng ®Ó ®−a ra tuyÕn
th«ng tin quang PDH nèi gi÷a COT vμ RT cã thÓ truyÒn tõ 1 ®Õn 16 luång E1 (tøc luång
2Mbit/s).
Çc Çc
®−êng ®−êng
VF OLIU-34 OLIU-34 VF
DCL-480 DCL-480
Tæng ®μi
COT OLIU-34 OLIU-34 RT
H×nh 10.20. CÊu h×nh DLC-480.
VÒ nguyªn lý, thiÕt bÞ RT vμ COT cã çc chøc n¨ng t−¬ng tù nh− nhau. T¹i COT, luång
tÝn hiÖu tõ tæng ®μi tíi ®−îc biÕn ®æi thμnh tÝn hiÖu sè, çc tÝn hiÖu nμy ®−îc ghÐp thμnh
luång cã tèc ®é cao h¬n theo qui luËt ghÐp kªnh th«ng th−êng, råi ®−îc biÕn ®æi ®iÖn-
quang ®Ó ph¸t trªn ®−êng truyÒn vÒ phÝa RT.
HÖ thèng DLC th−êng cã hai chÕ ®é ho¹t ®éng lμ chÕ ®é kh«ng tËp trung vμ cã tËp
trung. Trong chÕ ®é kh«ng tËp trung, tõng thuª bao sÏ ®−îc dμnh riªng mét kªnh cè ®Þnh
trªn ®−êng truyÒn dÉn gi÷a RT vμ COT. Cßn ë chÕ ®é cã tËp trung th× sè kªnh trªn ®−êng
truyÒn dÉn gi÷a RT vμ COT lμ nhá h¬n sè thuª bao. Nh− vËy, ë chÕ ®é kh«ng tËp trung
th−êng phôc vô cho çc thuª bao cã yªu cÇu sö dông c¶ kªnh ®· ®Þnh hoÆc thuª bao cã
vò v¨n san 429

nhu cÇu cung cÊp çc dÞch vô riªng biÖt. ChÕ ®é cã tËp trung th−êng ®−îc sö dông ë n¬i
cã l−u l−îng thÊp vμ dïng cho çc thuª bao chØ khi cã yªu cÇu trong thêi gian gäi. Çc
®Æc tÝnh kü thuËt cña thiÕt bÞ ®Çu cuèi DLC th−êng tu©n thñ theo çc khuyÕn nghÞ nh− vÝ
dô trong b¶ng 10-1 sau:
B¶ng 10-1. Mét sè ®Æc tÝnh kü thuËt tiªu biÓu cña thiÕt bÞ DLC.
STT Danh môc §Æc tÝnh
1 M· ho¸ PCM Theo CCITT Reg.G.711 luËt A
2 Çc ®Æc tÝnh VF Theo CCITT Reg. G.712, G.713, G.714
3 GhÐp kªnh PCM Theo CCITT Reg. G.732, G.735
4 Giao diÖn b¸o hiÖu PBX, COIN, 2 d©y E&M, 4 d©y E&M
tèc ®é truyÒn dÉn sè 64kbit/s
5 Giao diÖn 2Mbit/s Theo CCITT Reg. G.703, 120Ω
6 Dù phßng ThiÕt bÞ (1+1)
Sîi quang (1+1)
7 TÝnh n¨ng kiÓm tra -KiÓm tra ®−êng d©y thuª bao
(MPT hoÆc PC) -KiÓm tra kªnh
8 Gi¸m s¸t - Gi¸m s¸t c¶nh b¸o
- Gi¸m s¸t tr¹ng th¸i
- Gi¸m s¸t tõ xa
- Gi¸m s¸t thèng kª
- §iÒu khiÓn tõ xa.
§é tin cËy vμ ®iÒu kiÖn ®Ó b¶o d−ìng tèt lμ nh÷ng chØ tiªu rÊt quan träng ®Æt ra cho
DLC. V× vËy ngoμi çc chøc n¨ng chÝnh nh»m t¹o ra mét hÖ thèng truyÒn dÉn th«ng
th−êng, hÖ thèng DLC cßn ph¶i cã çc chøc n¨ng nh−: gi¸m s¸t, c¶nh b¸o ®Æc tr−ng phï
hîp ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn duy tr× tèt ho¹t ®éng cña nã trªn m¹ng; ®iÒu ®ã b¶o ®¶m cho çc nhμ
khai th¸c hoμn toμn chñ ®éng trong viÖc qu¶n lý cña hä.
- Truy nhËp tÝch hîp kh«ng tËp trung.
NÕu nh− tæng ®μi trî gióp chøc n¨ng b¸o hiÖu kªnh chung ETSI V5.1 (CCS) th× DLC
(ch¼ng h¹n nh− DLC- 480) cã thÓ ®−îc khai th¸c theo cÊu h×nh tÝch hîp IDLC (Integrated
DLC) nhê thªm card ®iÒu khiÓn tÝn hiÖu MC (Message Controller) cho RT. Víi cÊu h×nh
nμy çc dÞch vô chuyÓn m¹ch nh− çc kªnh POT vμ ISDN tõ RT cã thÓ giao tiÕp ®−îc víi
tæng ®μi sè th«ng qua çc luång E1. ViÖc ®Êu nèi çc dÞch vô chuyÓn m¹ch sè trùc tiÕp tíi
tæng ®μi ®Ó tr¸nh çc yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi çc giao diÖn VF vμ ISDN BRA t¹i COT vμ
tæng ®μi, do ®ã lμm gi¶m ®¸ng kÓ chi phÝ cho viÖc cung cÊp çc dÞch vô qua chuyÓn
m¹ch. ViÖc kÕt nèi sè trùc tiÕp còng cã thÓ lμm t¨ng tèc ®é sö lý cuéc gäi. H×nh 10.21 m«
t¶ cÊu h×nh IDLC.
vò v¨n san 430

§−êng VF
(W) DLC-480 ISDN BRA

DLC-480 §−êng nèi VF
Tæng ®μi RT
E1
COT DÞch vô sè
V5.1
ISDN PRA
(P) MC
Nx64k G703/G704
§−êng nèi VF
Luång sè 64kb/s & PDH 1 ®Õn 34Mb/s Nx64k V.24,X.21,V.35,V.36
NTU G703/G704 loop
2Mb/s extended
Çc dÞch vô Nx64k DDS V.24,X.21,V.36,V.35
DÞch vô DDS NTU G703 64k Co-dir
H×nh 10.21. VÝ dô kh¶ n¨ng truy nhËp tÝch hîp (IDLC) cña DLC- 480
víi ETSI V5.1.
Còng cã thÓ n©ng cÊp m¹ng DLC- 480 COT/RT th«ng dông (UDLC-Universal Digital
Loop Carrier) thμnh IDLC khi tæng ®μi ®Çu cuèi cã trî gióp ETSI V5.1. COT cã thÓ cung
cÊp çc ®Çu ra 2Mbit/s l−ìng cùc cho môc tiªu nμy. Çc ®Çu ra 2Mbit/s ®¬n cùc còng cã
thÓ ®−îc cung cÊp nhê mét khèi biÕn ®æi tÝn hiÖu. ë ®©y cÇn ph¶i cã thªm Ýt nhÊt mét bé
®iÒu khiÓn tÝn hiÖu MC cho RT ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng sö lý tÝn hiÖu ETSI V5.1. Çc khèi
kªnh ®−îc t¸ch ra khái COT vμ thay thÕ b»ng giao tiÕp 2Mbit/s. Qui tr×nh thay ®æi nμy
®−îc minh ho¹ nh− ë h×nh 10.22.
ChuyÓn çc ®−êng VF

ChuyÓn çc khèi kªnh
Çc
Tæng kªnh OLIU OLIU TSA
®μi
TSA
75Ω
®Õn
120Ω E1B21 OLIU OLIU MC
Thªm giao Thªm MC

diÖn 2Mb/s
H×nh 10.22. N©ng cÊp COT vμ RT cña UDLC thμnh

cÊu h×nh ETSI V5.1 IDLC.
vò v¨n san 431

- Truy nhËp tÝch hîp cã tËp trung

hÖ thèng DLC (nh− DLC- 480 ch¼ng h¹n) còng truy nhËp theo tiªu chuÈn ITU-ETSI
V5.2. Sù tËp trung cho çc kªnh POT nhê 16 luång E1 ë ®©y ®¹t tíi 4 cho 1 (tËp trung
4:1) ®Ó cã ®−îc 1920 kªnh POT. Nh− vËy DLC-480 ®· ®−îc më tíi 1920 ®−êng nÕu cÇn
thiÕt. DLC- 480 sÏ cho phÐp çc dÞch vô tæng ®μi ®−îc ph©n ra ®Ó gi¶ sö nh− sè çc kªnh
POT cã thÓ ®−îc tËp trung (sö dông b¸o hiÖu ETSI V5.2) trong khi ®ã nhãm thø hai cã
thÓ vÉn kh«ng tËp trung (sö dông ETSI V5.1 hoÆc CAS) nh− chØ ra ë h×nh 10.23. §©y lμ
mét lîi thÕ khi cã mét nhãm çc kªnh POT cã çc tèc ®é gi÷ cuéc gäi thÊp trong khi ®ã
nhãm kh¸c l¹i cã tèc ®é gi÷ cuéc gäi cao (nh− çc kªnh sè VF). §«i khi ®−êng d©y tæng
®μi còng cã thÓ ®−îc ®Þnh tuyÕn víi tæng ®μi cã b¸o hiÖu VF hoÆc CAS.
ViÖc n©ng cÊp tõ ETSI V5.1 thμnh ETSI V5.2 chØ yªu cÇu thay ®æi phÇn trung gian
gi÷a phÇn cøng vμ phÇn mÒm (phÇn sôn) trong card MC ®−îc ®Æt ë RT. Thay ®æi phÇn
nμy cã thÓ thùc hiÖn trªn t¶i phÇn mÒm ë hÖ thèng ®iÒu hμnh NMS (Network
Management System).
TËp trung 4:1
Kh«ng tËp trung

DLC-480 §−êng VF
DLC-480 (W)
RT §−êng nèi VF
Tæng
COT DÞch vô sè
®μi §−êng E1 V5.2
ISDN PRA/BRA
(P) MC
Nx64k G703/G704
PDH 1 ®Õn 34Mb/s N×64k V.24,X.21,V.35,V.36
§−êng nèi VF NTU G703/G704 loop
extended
§−êng sè 64k/2Mb/s
Nx64k & DDS DDS V.24,X.21,V.36,V.35
DÞch vô d÷ liÖu NTU G703 64k Co-dir
H×nh 10.23. Kh¶ n¨ng tËp trung cña DLC-480.
Çc thiÕt bÞ COT vμ RT cã thÓ ®−îc trang bÞ çc m¹ch trung kÕ E1 (2Mbit/s) ®Ó nèi tíi
m¹ng chuyÓn ®æi PDH hoÆc SDH nh− ë h×nh 10.24.
vò v¨n san 432

DÞch vô M¹ng PDH

chuyÓn m¹ch cÊp cao
ChuyÓn DCL-480 VF
E1 E1 DCL-480
COT LTE LTE RT ISDN
m¹ch
D÷ liÖu
§−êng dÞch vô
cho thuª RT vÖ tinh
DLC- 480 COT/RT nèi víi m¹ng ®−êng trôc PDH
M¹ng SDH
DÞch vô
chuyÓn m¹ch
ChuyÓn VF
DCL-480 E1 ADM ADM
E1 DCL-480
m¹ch RT ISDN
COT
D÷ liÖu
§−êng dÞch vô
cho thuª RT vÖ tinh
DLC- 480 COT/RT nèi víi m¹ng SDH
H×nh 10.24. HÖ thèng DLC-480 COT/RT nèi chÐo m¹ng ®−êng trôc
PDH vμ m¹ng SDH.
vò v¨n san 433

10.2 M¹ng truyÒn t¶i quang thÕ hÖ sau

10.2.1 Giíi thiÖu
Trong phÇn 10.1 chóng ta ®· xem xÐt ®Õn m¹ng néi h¹t vμ thuª bao quang. M¹ng nμy
th−êng ®¶m nhËn chøc n¨ng cung cÊp vμ kÕt nèi çc dÞch vô tõ çc tæng ®μi néi h¹t cho
®Õn çc thuª bao. Nh− vËy, ®Ó thùc hiÖn truyÒn t¶i çc l−u l−îng gi÷a çc vïng néi h¹t
cho toμn quèc gia th× cÇn ph¶i cã mét m¹ng truyÒn t¶i chung. Khi mμ nhu cÇu dung l−îng
t¨ng vμ l−u l−îng ®i ra ngoμi khu vùc néi h¹t çc tØnh vμ thμnh phè, hay l−u l−îng liªn
tØnh vμ quèc tÕ t¨ng lªn, th× cμng ph¶i ph¸t triÓn m¹ng truyÒn t¶i. Do cã sù bïng næ dung
l−îng nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®Æc biÖt lμ sù gia t¨ng nhanh cña çc lo¹i h×nh dÞch vô b¨ng
réng hiÖn t¹i vμ trong nh÷ng n¨m s¾p tíi ®ßi hái ph¶i cã mét m¹ng truyÒn t¶i ®ñ m¹nh, an
toμn vμ chÊt l−îng. §Ó tho¶ m·n nhu cÇu nμy, ng−êi ta ®· vμ ®ang x©y dùng çc m¹ng
truyÒn t¶i quang víi nh÷ng nç lùc phi th−êng trªn c¬ së çc c«ng nghÖ thμnh phÇn thiÕt bÞ
quang tiªn tiÕn kÕt hîp víi çc ý t−ëng cÊu tróc m¹ng hiÖn ®¹i. Víi môc tiªu tho¶ m·n
mäi yªu cÇu dÞch vô viÔn th«ng trong nh÷ng n¨m tíi, nh÷ng t− t−ëng ph¸t triÓn m¹ng
truyÒn t¶i quang gÇn nh− tËp trung vμo h−íng t¹o ra ®−îc mét m¹ng truyÒn t¶i quang
OTN (Optical Transport Network) ®¸p øng m¹ng thÕ hÖ sau NGN (Next Generation
Network) víi nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu sau: cÊu tróc m¹ng hiÖn ®¹i, dung l−îng lín vμ
chÊt l−îng cao, b¶o ®¶m tÝnh trong suèt (th«ng suèt) cho c¶ çc b¨ng tÇn lín, cÊu tróc ®¬n
gi¶n nh−ng an toμn vμ linh ho¹t, b¶o ®¶m ®é tin cËy, cã kh¶ n¨ng qu¶n lý kªnh vμ chøc
n¨ng gi¸m s¸t, cã tÝnh kÕ thõa vμ hiÖu qu¶.
Nh×n chung, víi søc m¹nh tiÒm tμng vÒ c«ng nghÖ th«ng tin quang, m¹ng truyÒn t¶i
quang OTN ®−îc coi nh− lμ mét m¹ng truyÒn dÉn duy nhÊt høa hÑn kh¶ n¨ng tho¶ m·n
mäi yªu cÇu kh¾t khe trong viÖc tuyÒn t¶i vμ cung cÊp dÞch vô viÔn th«ng hiÖn nay vμ
trong t−¬ng lai. §Ó thùc hiÖn ®−îc sø mÖnh cña nã, çc xu h−íng ph¸t triÓn m¹ng truyÒn
t¶i quang hÇu nh− ®Òu tËp trung theo h−íng cÊu tróc m¹ng toμn quang (hay cßn gäi lμ
m¹ng hoμn toμn quang hoÆc m¹ng photonic). Trªn c¬ së cÊu tróc vμ c«ng nghÖ m¹ng
quang hiÖn nay, khi mμ l−u l−îng truyÒn dÉn t¨ng th× m¹ng sÏ ph¶i më réng bao gåm c¶
viÖc ®Æt thªm nhiÒu tuyÕn çp sîi quang míi vμ n©ng cÊp hÖ thèng thiÕt bÞ. Qu¸ tr×nh nμy
sÏ lμm cho m¹ng ngμy cμng thªm phøc t¹p chång chÐo, chÊt l−îng vμ ®é tin cËy gi¶m,
qu¶n lý vμ khai th¸c cμng gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n, vv.... Tuy nhiªn, nÕu mμ n©ng cÊp
dung l−îng m¹ng theo h−íng t¨ng tèc ®é bit truyÒn dÉn ®Ó tr¸nh sù gia t¨ng cña çc
tuyÕn çp th× tíi mét møc ®é nμo ®ã, kh¶ n¨ng cña çc c«ng nghÖ ®iÖn tö sÏ kh«ng tho¶
m·n ®−îc; giíi h¹n vÒ sù chuyÓn m¹ch cña çc linh kiÖn ®iÖn lμm cho çc thiÕt bÞ ®iÖn
kh«ng theo ®−îc tèc ®é truyÒn dÉn. §ã lμ lý do v× sao cÊu tróc m¹ng truyÒn t¶i quang cã
xu h−íng toμn quang. Tuy vËy, m¹ng toμn quang còng ph¶i qu¸n triÖt vÒ cung cÊp dÞch vô
b¨ng réng trong suèt víi møc ®é linh ho¹t vμ an toμn cao, vÊn ®Ò nμy hÇu nh− ®−îc göi
g¾m vμo c«ng nghÖ ghÐp kªnh quang theo b−íc sãng WDM vμ çc c«ng nghÖ thμnh phÇn
thiÕt bÞ photonic bao gåm çc thiÕt bÞ xen-rÏ kªnh quang OADM vμ WADM, thiÕt bÞ nèi
chÐo quang OXC (hay ODXC khi lμ bé nèi chÐo sè), khuÕch ®¹i quang OA, vv....
vò v¨n san 434

Trong qu¸ tr×nh x©y dùng m¹ng truyÒn t¶i quang OTN cã sù ¸p dông c«ng nghÖ WDM
cho tuyÕn ®iÓm - ®iÓm ®Ó n©ng dung l−îng. TuyÕn ®iÓm - ®iÓm dung l−îng cao chØ lμ
b−íc ®Çu tiªn trong qu¸ tr×nh khai th¸c c«ng nghÖ WDM. Çc m¹ng ring vμ mesh (m¾t
l−íi) WDM sö dông çc bé nèi chÐo quang OXC vμ xen rÏ quang OADM sÏ t¹o nªn b−íc
tiÕp theo trong xu h−íng ph¸t triÓn tíi m¹ng photonic dung l−îng siªu cao. Çc thiÕt bÞ
nμy cÇn cã çc thμnh phÇn quang míi trong çc cÊu tróc phong phó cña chóng ®Ó cung
cÊp çc nèi kÕt gi÷a çc cæng ®Çu vμo vμ ®Çu ra trong qu¸ tr×nh truyÒn t¶i l−u l−îng cña
m¹ng. Tuú thuéc vμo çch tiÕp cËn vμ kiÕn tróc ®−îc sö dông mμ cÇn cã çc bé läc cã thÓ
®iÒu chØnh, çc bé chuyÓn ®æi b−íc sãng, çc bé xen rÏ, çc bé tæ hîp, çc bé chuyÓn tiÕp
b−íc sãng, vv.... TiÕp ®Õn lμ cÇn cã çc bé nguån, bé t¸ch quang, khuÕch ®¹i quang vμ bé
ghÐp/t¸ch kªnh quang (MUX/DEMUX) ®Ó t¹o nªn tuyÕn th«ng tin quang hoμn chØnh. Sù
ph¸t triÓn cña çc thμnh phÇn thiÕt bÞ nμy vμ çc kü thuËt s¶n xuÊt sÏ thóc ®Èy h¬n n÷a
qu¸ tr×nh triÓn khai m¹ng WDM.
Ng−îc víi c«ng nghÖ truyÒn dÉn ph©n cÊp sè ®ång bé SDH (Synchronous Digital
Hierachy), khi x©y dùng çc m¹ng quang cÇn cã sù quan t©m vÒ kÝch th−íc cña m¹ng do
b¶n chÊt t−¬ng tù cña tÝn hiÖu quang. RÊt nhiÒu çc thμnh phÇn cña m¹ng quang coi tÝn
hiÖu ®i qua theo kiÓu tÝn hiÖu t−¬ng tù (analog). Tuy nhiªn çc hμm truyÒn ®¹t cña çc
thμnh phÇn nμy kh«ng lý t−ëng vμ v× vËy chóng lμm suy gi¶m chÊt l−îng cña tÝn hiÖu khi
®i qua. Trong çc hÖ thèng WDM cßn x¶y ra t−¬ng t¸c ®a kªnh. Çc hiÖu øng phi tuyÕn
(XPM, FWM, t¸n x¹ Raman) lμm suy gi¶m tÝn hiÖu khi truyÒn qua sîi. V× vËy cã thÓ ®Þnh
nghÜa ®é dμi trong suèt (th«ng suèt) lμ ®é dμi mμ qua ®ã tÝn hiÖu quang cã thÓ ®−îc
truyÒn trung thùc mμ kh«ng cã bÊt cø sù chuyÓn ®æi ®iÖn nμo. Khi truyÒn dÉn trªn kho¶ng
çch dμi th× cÇn cã mét sè lo¹i tr¹m lÆp. §©y còng lμ ®iÓm cÇn l−u ý trong viÖc x¸c ®Þnh
thÕ nμo lμ m¹ng truyÒn t¶i quang OTN.
§Ó x©y dùng nªn mét m¹ng truyÒn t¶i “hoμn toμn quang” (hay m¹ng photonic) kh¶ thi
vμ cã lîi vÒ kinh tÕ th× ngoμi th¸ch thøc ban ®Çu vÒ çc c«ng nghÖ ®−êng truyÒn quang
chÊt l−îng cao, çc bé nèi chÐo, vμ çc nót chuyÓn m¹ch quang, th× cßn cÇn ph¶i v−ît qua
th¸ch thøc vÒ cÊu tróc m¹ng. Yªu cÇu quan träng nhÊt cña mét m¹ng truyÒn t¶i quang
OTN ®ã lμ nã cÇn cã cÊu tróc tèt. Yªu cÇu nμy còng ®−îc thùc hiÖn t−¬ng tù nh− cña çc
m¹ng SDH hiÖn nay. Çc thμnh phÇn kiÕn tróc c¬ b¶n ®ã lμ çc topo ring (m¹ng vßng) vμ
mesh (m¾t l−íi) vμ cã thÓ tæ hîp theo vμi çch nh− kÕt hîp ring víi mesh, ph©n cÊp ®a
ring, vv.... H×nh 10.25 chØ ra xu h−íng ph¸t triÓn cã thÓ cña m¹ng truyÒn t¶i quang t−¬ng
øng víi xu h−íng ph¸t triÓn c«ng nghÖ cña çc khèi c¬ b¶n.
Khi x©y dùng m¹ng th× còng cÇn cã sù gi¸m s¸t xem vÊn ®Ò nμo sÏ x¶y ra ë trong
m¹ng. Trong khi khai th¸c, ch¾c ch¾n sÏ gÆp ph¶i çc sù kiÖn ®−îc dù liÖu tr−íc vμ çc sù
kiÖn kh«ng x¸c ®Þnh tr−íc, ®«i khi kh«ng mong muèn. Do ®ã cÇn cã hÖ thèng b¸o hiÖu vμ
gi¸m s¸t cho m¹ng. So víi m¹ng SDH, th× cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ph¶i ®−îc ®Ò cËp trong
m¹ng WDM. VÝ dô gi¸m s¸t tØ sè lçi bit quang râ rμng lμm dÔ dμng h¬n cho ho¹t ®éng
cña m¹ng WDM. Ngoμi ra cÇn cã çc tiªu chuÈn vÒ mμo ®Çu vμ b¸o hiÖu ®Ó ph¸t triÓn çc
thiÕt bÞ m¹ng WDM.
vò v¨n san 435

OXC
OXC
OXC OXC
Topo mesh vμ kÕt nèi çc ring OXC
OADM
Xu h−íng ph¸t triÓn c«ng nghÖ
OADM
Ring WDM kÕt nèi ®Çy ®ñ OADM
OADM
OADM
OADM
OADM
Ring WDM kÕt nèi tËp trung
OADM
OADM
OADM OADM WDM chuçi cã OADM
WDM ®iÓm - ®iÓm
1996 1998 2000 2002
H×nh 10.25. Xu h−íng ph¸t triÓn cÊu tróc m¹ng quang.
Rμo c¶n quan träng tiÕp theo cÇn v−ît qua ®ã lμ ph¸t triÓn mét m« h×nh th«ng tin hiÖu
qu¶ ®Ó trÝch vμ xö lý tÊt c¶ çc tr−êng th«ng tin nhËn tõ m¹ng. Çc thö nghiÖm gÇn ®©y ®·
chØ ra r»ng ¸p dông th¼ng çch tiÕp cËn m« h×nh ph©n líp ®−îc ph¸t triÓn cho m¹ng SDH
®· n¶y ra mét sè vÊn ®Ò ®èi víi m¹ng WDM. Khi ph¸t triÓn çc hÖ thèng qu¶n lý çc
m¹ng WDM cã b¶n chÊt t−¬ng tù víi nhiÒu hiÖu øng vÉn ch−a ®−îc x¸c ®Þnh râ ®· n¶y ra
çc th¸ch thøc míi cho nghiªn cøu.
Tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn, chóng t«i mong muèn giíi thiÖu m¹ng truyÒn t¶i quang OTN
trong phÇn nμy bao gåm hai vÊn ®Ò chÝnh lμ cÊu tróc m¹ng vμ kÕt nèi m¹ng. Nh− ®· ®Ò
cËp, c«ng nghÖ ¸p dông cho m¹ng truyÒn t¶i quang chÝnh lμ c«ng nghÖ ghÐp b−íc sãng
quang WDM nh− ®· th¶o luËn trong ch−¬ng-7. Cã thÓ thÊy r»ng c«ng nghÖ WDM cã çc
®Æc ®iÓm næi bËt sau: Dung l−îng truyÒn dÉn lín nhê ghÐp ®−îc nhiÒu kªnh quang kh¸c
nhau, mçi kªnh ®−îc xem nh− lμ mét hÖ thèng ®¬n kªnh; dung l−îng hÖ thèng b»ng tæng
dung l−îng cña çc hÖ thèng ®¬n kªnh ®−îc ghÐp. Gi¶m ®−îc ¶nh h−ëng cña t¸n s¾c do
tèc ®é bit cña kªnh ghÐp thÊp. Nhanh chãng vμ thuËn lîi trong viÖc n©ng cÊp hÖ thèng
còng nh− m¹ng truyÒn dÉn, thËm trÝ ngay c¶ khi hÖ thèng ®ang ho¹t ®éng; thao t¸c ®¬n
gi¶n chØ lμ trang bÞ thªm çc modul vμo hÖ thèng theo kiÓu “plug and play”; gi¶m chi phÝ
®Çu t−. Nh− vËy, ®©y lμ c«ng nghÖ tiÒm tμng mét kh¶ n¨ng v« cïng lín, vμ lμ øng cö viªn
duy nhÊt cho OTN t¹i thêi ®iÓm hiÖn nay. Sau ®©y ta sÏ xem xÐt m¹ng OTN theo ®Þnh
h−íng nμy.
vò v¨n san 436

10.2.2 CÊu tróc m¹ng truyÒn t¶i quang

Trong phÇn nμy, cÊu tróc m¹ng truyÒn t¶i quang OTN sÏ ®−îc giíi thiÖu vμ ph©n tÝch
cã dùa trªn nh÷ng yªu cÇu thùc tiÔn cña m¹ng l−íi. Trong bèi c¶nh nh− vËy th× OTN ®−îc
luËn gi¶i tõ c«ng nghÖ ghÐp b−íc sãng WDM. Çc nhμ khai th¸c m¹ng hiÖn ®ang tin
nhiÒu vμo WDM cã thÓ cho phÐp më réng dung l−îng truyÒn dÉn cho çc hÖ thèng vμ
m¹ng ®−êng trôc mμ sîi bÞ h¹n chÕ; vμ gÇn ®©y ®· ®¹t ®−îc tèc ®é trªn 400 Gbit/s trªn
mét sîi. Tõ çc hÖ thèng ®iÓm-®iÓm, çc cÊu tróc m¹ng sau nμy sÏ ®−îc ph¸t triÓn, vμ
m¹ng truyÒn t¶i sÏ lμ m¹ng quang. Tuy nhiªn, tr−íc khi vμo vÊn ®Ò th× c©u hái ®Æt ra lμ
cÇn ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®Þnh nghÜa vÒ m¹ng quang lμ thÕ nμo. Theo quan ®iÓm cña P.
Bonenfant vμ çc t¸c gi¶ trong Bell Labs th×: còng nh− nhiÒu çc kü thuËt m¹ng kh¸c,
m¹ng quang thùc hiÖn chøc n¨ng truyÒn dÉn, ghÐp kªnh, ®Þnh tuyÕn, gi¸m s¸t, vμ duy tr×
çc tÝn hiÖu kh¸ch hμng trong mét vïng b¨ng réng [140]. M¹ng quang ho¹t ®éng chñ yÕu
trong miÒn quang, n¬i mμ tÝnh chÊt b¨ng tÇn - kªnh quang - thÓ hiÖn lín h¬n nhiÒu trong
m¹ng ghÐp kªnh ph©n chia theo thêi gian TDM. Trong m¹ng quang, kªnh quang (hay cßn
gäi lμ khe tÇn sè) cã thÓ ®−îc xem xÐt nh− lμ khe thêi gian trong hÖ thèng TDM.
§Ó x¸c ®Þnh mét çch râ rμng thÕ nμo lμ m¹ng truyÒn t¶i quang OTN, cã thÓ rót ra mét
thùc tÕ lμ kh¶ n¨ng ®Ó hç trî truyÒn dÉn quang kh«ng ph¶i lμ míi mÎ. ThiÕt bÞ SDH vμ
SONET ®· ®−îc sö dông thμnh c«ng trong cÊu tróc çc hÖ thèng truyÒn dÉn quang ®¬n
kªnh. Tuy nhiªn m¹ng SDH vμ m¹ng quang cã mét vμi khÝa c¹nh kh¸c nhau chñ yÕu liªn
quan tíi viÖc ph¸t triÓn më réng m¹ng. Trong m¹ng SDH, mét khi tèc ®é truyÒn dÉn cña
mét kªnh quang trong m¹ng lμ lín nhÊt th× viÖc më réng dung l−îng ®ång nghÜa víi viÖc
x©y dùng thªm hÖ thèng míi riªng rÏ. Cßn trong m¹ng quang, më réng dung l−îng cã thÓ
thùc hiÖn b»ng çch ®¬n gi¶n lμ chØ thªm çc b−íc sãng trong cïng mét sîi vμ hÖ thèng
truyÒn dÉn. Chøc n¨ng ®Þnh tuyÕn trong m¹ng SDH ®−îc thùc hiÖn th«ng qua khe thêi
gian; ng−îc l¹i chøc n¨ng ®Þnh tuyÕn trong m¹ng truyÒn t¶i quang ®−îc thùc hiÖn th«ng
qua çc kªnh quang (khe tÇn sè) gi÷a çc b−íc sãng cã çc tÇn sè kh¸c nhau. ViÖc sö
dông c«ng nghÖ WDM, nhÊt lμ viÖc triÓn khai çc çc tuyÕn WDM ®iÓm - ®iÓm réng r·i
trong m¹ng viÔn th«ng ®−îc nh×n nhËn nh− lμ b−íc ®i ®Çu tiªn tiÕn tíi m¹ng OTN. Tuy
nhiªn nÕu m¹ng truyÒn t¶i quang chØ ®¬n gi¶n lμ çc hÖ thèng WDM ®iÓm - ®iÓm nèi çc
phÇn tö dÞch vô mμ mμ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®Çy ®ñ çc chøc n¨ng “networking” th× líp
dÞch vô cña m¹ng sÏ ph¶i thùc hiÖn çc chøc n¨ng nμy vμ çc chøc n¨ng håi phôc
m¹ng[64]. Çc hÖ thèng truyÒn dÉn WDM cã kh¶ n¨ng xen/rÏ b−íc sãng cè ®Þnh ®ang
®−îc triÓn khai, çc phÇn tö m¹ng quang cã chøc n¨ng nót m¹ng nh− bé ghÐp kªnh xen/rÏ
quang OADM vμ bé nèi chÐo quang OXC ¸p dông c«ng nghÖ ®iÖn hoÆc ma trËn chuyÓn
m¹ch quang ®ang ®−îc tiÕn hμnh thùc nghiÖm vμ thö nghiÖm trªn hiÖn tr−êng. Kh¶ n¨ng
cña çc phÇn tö nót m¹ng WDM ®Ó xen, rÏ, vμ t¸c ®éng tíi çc m¹ng cã ®Þnh tuyÕn kªnh
quang sÏ cho phÐp lu©n chuyÓn çc kªnh quang. H×nh 10.26 m« t¶ kh¸i qu¸t m¹ng truyÒn
t¶i quang OTN cã ®Þnh tuyÕn kªnh quang.
vò v¨n san 437

KÕt nèi cho kh¸ch hμng OTN

CL
CL
Kh¸ch hμng
Kh¸ch hμng
OTN (SDH,
OTN (SDH,
IP, ATM)
IP, ATM)
M¹ng lâi
M¹ng truyÒn t¶i quang OTN
: Bé ghÐp kªnh xen rÏ quang OADM
: Bé nèi chÐo quang OXC
H×nh 10.26. M¹ng truyÒn t¶i quang cã ®Þnh tuyÕn kªnh quang.
Nh− vËy, m¹ng truyÒn t¶i quang OTN ®−îc x¸c ®Þnh nh− lμ m¹ng mμ lßng cèt lμ kiÕn
tróc m¹ng WDM vèn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm tiªn tiÕn ch¼ng h¹n nh−: chuyÓn m¹ch vμ ®Þnh
tuyÕn kªnh quang [139,140]. Nh÷ng ®Æc ®iÓm nμy sÏ hç trî viÖc truyÒn t¶i linh ho¹t, tin
cËy, vμ kh¶ n¨ng më réng cho m¹ng ®Ó cã kh¶ n¨ng ®¸p øng tÝnh v« cïng ®a d¹ng cña tÝn
hiÖu kh¸ch hμng t¹i b¨ng tÇn ch−a biÕt tr−íc. Sau ®©y chóng ta sÏ ®i vμo xem xÐt sù ph¸t
triÓn cña m¹ng quang b¾t ®Çu tõ m¹ng ®¬n kªnh TDM cho ®Õn çc hÖ thèng tuyÕn truyÒn
dÉn WDM trªn c¬ së cÊu tróc ®iÓm - ®iÓm, vμ sau cïng lμ ý t−ëng nh×n nhËn vÒ cÊu tróc
m¹ng truyÒn t¶i quang OTN ë møc kªnh quang [140,141,142].
1) M¹ng ®¬n kªnh quang TDM
C«ng nghÖ WDM lμ c«ng nghÖ ph¸t triÓn theo nhiÒu ph−¬ng diÖn. Tuy nhiªn, t¸c ®éng
cña nã lªn m¹ng truyÒn t¶i lμ sù tiÕn triÓn mang tÝnh kÕ thõa, t¹o ra viÖc më réng dung
l−îng vμ tÝnh chÊt ®éc lËp vÒ dÞch vô cho çc giai ®o¹n sau. Tõ nh÷ng phèi c¶nh kiÕn tróc
møc cao, çc m¹ng truyÒn t¶i quang sÏ tu©n theo cïng nguyªn lý kiÕn tróc nh− çc thÕ hÖ
SDH/SONET ®i tr−íc. V× vËy, cã thÓ hiÓu m¹ng truyÒn t¶i SDH/SONET nh− ®−îc m« t¶
trong h×nh 10.27 lμ nÒn t¶ng ®Ó cã quan niÖm vÒ b¶n chÊt m¹ng truyÒn t¶i quang OTN
trong thùc tÕ.
ThËp kû triÓn khai c«ng nghÖ SDH ®· thiÕt lËp ®−îc vμi chñng lo¹i phÇn tö m¹ng vμ
çc topo m¹ng cã tÝnh chÊt nÒn t¶ng cho m¹ng truyÒn t¶i. Cã ba cÊp phÇn tö m¹ng quan
träng lμ: çc thiÕt bÞ ghÐp kªnh, bao gåm thiÕt bÞ ghÐp kªnh ®Çu cuèi TM (Terminal
Multiplexer) vμ thiÕt bÞ ghÐp kªnh xen / rÏ ADM (Add/Drop Multiplexer); çc thiÕt bÞ
lÆp; vμ çc hÖ thèng nèi chÐo sè DCS (Digital Cross-connect) hay DXC. Trong nhiÒu çc
topo m¹ng th× çc m¹ng ring b¶o an ®−îc chøng tá lμ m¹ng cã cÊu tróc ®Æc biÖt phï hîp
víi chøc n¨ng truyÒn t¶i l−u l−îng vμ cung cÊp dÞch vô.
M¹ng ring bao gåm tËp hîp çc thiÕt bÞ ghÐp kªnh xen / rÏ ADM cho phÐp l−u l−îng cã
thÓ ®i vμo vμ ®i ra khái ring, çc thiÕt bÞ nμy ®−îc nèi víi nhau thμnh mét cÊu h×nh m¹ng
vò v¨n san 438

vßng nh− ®· xem xÐt trong môc 10.1.1 cña ch−¬ng nμy. Çc −u ®iÓm chÝnh cña cÊu tróc
ring lμ tÝnh b¶o vÖ m¹ng. Ring cung cÊp l−u l−îng b»ng hai çch th«ng qua lèi vμo vμ lèi
ra kh¸c nhau. §Ó tho¶ m·n çc yªu cÇu nμy, cã vμi gi¶i ph¸p b¶o vÖ theo ring, bao gåm
çc ring SDH hai sîi vμ bèn sîi cã chuyÓn m¹ch hai h−íng. §èi víi çc tuyÕn truyÒn dÉn
dμi, ng−êi ta th−êng ®Æt çc tr¹m lÆp çch nhau tõ 40 km ®Õn 80 km gi÷a çc nót ADM
tuú theo tèc ®é truyÒn dÉn. Çc ring còng cã thÓ tån t¹i trong çc cÊu h×nh më, hay cßn
gäi lμ çc ring më cã xen / rÏ tuyÕn tÝnh. §èi víi çc cÊu h×nh ring ®¬n gi¶n nhÊt cña
ring, çc thiÕt bÞ ADM cã thÓ cã cÊu tróc theo cÊu h×nh ®iÓm - ®iÓm, ch¼ng h¹n nh− cÊu
h×nh b¶o vÖ ®o¹n ghÐp kªnh SDH 1+1.
Kh¸ch hμng
Kh¸ch hμng
ADM OLT DXC

ADM
MS-SP Ring
TM
EDFA
M¹ng lâi
DXC
ADM
TM M¹ng néi h¹t,
ADM
néi thÞ
DXC
TM ONU Truy nhËp
TM
H×nh 10.27. CÊu tróc m¹ng truyÒn t¶i SDH.
Trong cÊu tróc m¹ng ë ®©y, çc hÖ thèng nèi chÐo sè thùc hiÖn grooming l−u l−îng t¹i
çc tèc ®é kh¸c nhau ®Ó b¶o ®¶m r»ng çc ph−¬ng tiÖn thiÕt bÞ m¹ng ®−îc sö dông tèt, vμ
chóng lμ çc phÇn tö cèt lâi trong cÊu tróc håi phôc m¹ng m¾t l−íi c¬ b¶n. Trong çc øng
dông tiªu biÓu, çc tÝn hiÖu tèc ®é thÊp ®−îc lÊy ra tõ thiÕt bÞ ADM sÏ ®−îc ®Þnh tuyÕn
th«ng qua hÖ thèng nèi chÐo sè, ë ®©y chóng cã thÓ ®−îc grooming (cã nghÜa lμ chóng
®−îc t¸ch vμ t¸i kÕt hîp theo lo¹i h×nh dÞch vô hoÆc theo n¬i nhËn), vμ ®−îc chuyÓn giao
tíi mét ADM kh¸c. Th«ng th−êng th× çc hÖ thèng thiÕt bÞ nèi chÐo kh«ng thÓ hiÖn çc
chøc n¨ng kÕt cuèi ring cã liªn kÕt víi çc ADM (ch¼ng h¹n nh− chuyÓn m¹ch b¶o vÖ
®o¹n ghÐp kªnh). Çc ADM vμ çc thiÕt bÞ lÆp hÇu hÕt th−êng kh«ng ®−îc triÓn khai
trong çc cÊu h×nh mét nhμ cung cÊp thiÕt bÞ ®Ó ®¬n gi¶n viÖc qu¶n lý vμ kÕt nèi m¹ng.
MÆt kh¸c, çc hÖ thèng DXC cÇn ph¶i hç trî réng h¬n trong viÖc kÕt nèi m¹ng cã nhiÒu
nhμ cung cÊp thiÕt bÞ b»ng çch kÕt cuèi çc tÝn hiÖu ®iÖn vμ quang tõ m¹ng nμy, bëi v×
chóng ®ãng vai trß nh− mét “hub” trong tæng ®μi.
vò v¨n san 439

Trong cÊu h×nh nμy, cÇn chó ý r»ng sù kh¸c nhau vÒ kiÕn tróc sèng ®−îc triÓn khai ë
trong çc m¹ng néi ®μi vμ m¹ng ®−êng dμi, còng nh− bªn trong çc m¹ng truyÒn t¶i truy
nhËp, sÏ ph¶n ¸nh tÝnh cÊp b¸ch ®èi víi ®Æc tÝnh vμ ®é tin cËy m¹ng cao. H¬n m−êi n¨m
trë l¹i ®©y, dung l−¬ng cña m¹ng cã sù t¨ng ®¸ng kinh ng¹c. Çc kh¸ch hμng b¾t ®Çu cã
nh÷ng ®ßi hái cã liªn quan tíi nh÷ng vÊn ®Ò nh−: cøu sèng l¹i çc tæn thÊt ®èi víi çc
thiÕt bÞ vμ çp truyÒn dÉn; thêi gian phôc håi çc sù cè; çc møc tuæi thä cho çc øng
dông kh¸c ch¼ng h¹n nh− sù kÕt nèi m¹ng, çc trang thiÕt bÞ tù ®éng.
Tõ nh÷ng ®ßi hái vÒ tÝnh hoμn h¶o cña m¹ng quang mμ nhiÒu chøc n¨ng truyÒn t¶i
SDH/SONET vμ çc nguyªn t¾c cÊu tróc m¹ng sÏ dÇn chuyÓn sang çc m¹ng truyÒn t¶i
quang OTN ®ãng vai trß nh− khèi c¬ b¶n cña b¨ng tÇn truyÒn t¶i dÞch chuyÓn tõ khe thêi
gian sang kªnh quang (tøc lμ sang khe tÇn sè). Nh− vËy, tiÕp sau cÊu tróc m¹ng ®¬n kªnh
quang TDM sÏ lμ giai ®o¹n cÊu tróc m¹ng theo c«ng nghÖ WDM ®iÓm - ®iÓm, vμ ®−îc
xem xÐt nh− sau.
2) M¹ng quang WDM ®iÓm - ®iÓm
M¹ng quang WDM ®iÓm - ®iÓm lμ pha ph¸t triÓn tiÕp theo cña m¹ng truyÒn t¶i TDM.
ViÖc ®Çu tiªn cña m¹ng quang giai ®o¹n nμy lμ thùc hiÖn ¸p dông c«ng nghÖ ghÐp b−íc
sãng. TriÓn khai c«ng nghÖ WDM th−êng ph¸t triÓn nhanh lμ do ®©y lμ gi¶i ph¸p më réng
dung l−îng ®−îc coi lμ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ h¬n çc ph−¬ng ph¸p kh¸c. VÝ dô nh− ta h·y
so s¸nh víi tr−êng hîp sö dông thªm sîi hoÆc b»ng çch thay thÕ dung l−îng çc hÖ
thèng TDM hiÖn t¹i b»ng çc hÖ thèng TDM míi cã tèc ®é cao h¬n. Sö dông thªm sîi
çp míi th−êng lμ rÊt ®¾t ®èi víi çc tuyÕn dμi, vμ viÖc l¾p ®Æt thªm çp míi th−êng lμ
qu¸ l©u kh«ng kÞp tho¶ m·n yªu cÇu mét sè kh¸ch hμng. Cßn viÖc n©ng cÊp hÖ thèng theo
c«ng nghÖ TDM th× gÇn nh− thùc hiÖn thay thÕ hμng lo¹t hÖ thèng thiÕt bÞ hiÖn cã trªn
tuyÕn, kho¶ng lÆp sÏ ng¾n l¹i lμm ph¸ vì ph©n bæ quü c«ng suÊt tõng ®o¹n truyÒn dÉn, vμ
nh− vËy c«ng nghÖ TDM sÏ kh«ng cßn gi÷ ®−îc nhÞp ®é khi cã nh÷ng yªu cÇu truyÒn
b¨ng cùc réng ®−îc ®Æt ra. Nh− vËy, so víi çc gi¶i ph¸p sö dông sîi míi vμ n©ng cÊp
theo c«ng nghÖ TDM, çc hÖ thèng WDM ®iÓm - ®iÓm, nh− ®−îc m« t¶ chung ë h×nh
10.28, cã nh÷ng −u viÖt mang tÝnh ®¼ng cÊp h¬n, nhÊt lμ ®èi víi çc tuyÕn truyÒn dÉn cù
ly dμi. Sù x¸c nhËn nμy dùa trªn çc ®Æc ®iÓm sau ®©y:
- §Þnh tuyÕn luång dung l−îng cao: dung l−îng TDM cao ®èi víi kªnh quang (khe tÇn
sè) cho phÐp nu«i trùc tiÕp tõ çc bé ®Þnh tuyÕn IP vμ çc chuyÓn m¹ch ATM cã çc
giao diÖn rÊt réng.
- TiÕt kiÖm chi phÝ tr¹m lÆp ®iÖn: ®èi víi hÖ thèng N kªnh, mét bé khuÕch ®¹i quang
OA (optical amplifier) cã thÓ thay thÕ N tr¹m lÆp ®iÖn t¹i mçi mét tr¹m t¸i ph¸t.
- Dung l−îng truyÒn t¶i ë mçi sîi lín h¬n: sù t¨ng thªm çc bé ghÐp kªnh ®Çu cuèi
WDM (WDM-TM) sÏ khai th¸c dung l−îng vèn cã cña sîi quang, mét dung l−îng
réng lín ®−îc çc hÖ thèng truyÒn dÉn quang ®¬n kªnh sö dông.
- Duy tr× çc thiÕt bÞ ®· ®Çu t− hiÖn ®ang sö dông: çc thiÕt bÞ TDM ®ang sö dông trªn
m¹ng kh«ng cÇn ph¶i thay thÕ, mμ tiÕp tôc ho¹t ®éng song song víi çc hÖ thèng
kh¸c, víi çc hÖ thèng TDM míi trªn cïng mét sîi.
vò v¨n san 440

- Hîp nhÊt truyÒn t¶i cho tÊt c¶ çc dÞch vô: çc lo¹i dÞch vô kh¸c nhau, c¶ dÞch vô ®·
cã vμ dÞch vô míi, cã thÓ ®−îc truyÒn trªn mét sîi, ®éc lËp trªn thùc tÕ vÒ tèc ®é bit
hoÆc vÒ giao thøc.
ATM Pt-Pt WDM IP ATM

OLT
OLT
IP OLT OLT
DCS
EDFA
TM TM
M¹ng lâi
DCS
TM Néi h¹t,
ADM
Truy nhËp
H×nh 10.28. M¹ng WDM ®iÓm - ®iÓm (Pt-Pt) ®Ó t¨ng dung l−îng cho tuyÕn cù ly xa.
Nh− vËy c«ng nghÖ WDM cho phÐp çc nhμ cung cÊp dÞch vô héi tô ®−îc ®Çy ®ñ kh¶
n¨ng cña m¹ng sîi quang ®· cã. Ngoμi ra, çc nhμ cung cÊp dÞch vô còng linh ho¹t trong
viÖc triÓn khai thªm çc dÞch vô míi vμo sîi hiÖn cã ®Ó ®iÒu tiÕt çc yªu cÇu dung l−îng
míi. Nh− ®· minh ho¹ trong h×nh 10.28, çc hÖ thèng WDM ®iÓm - ®iÓm cã thÓ ®−îc
triÓn khai trªn çc kho¶ng riªng rÏ cña mét topo ring TDM còng nh− trong m¹ng tuyÕn
tÝnh. Trong mçi tr−êng hîp, m¹ng TDM ®· cã sÏ tiÕp tôc ho¹t ®éng vÉn nh− tr−íc ®©y
trªn sîi, ch¼ng h¹n nh− viÖc b¶o vÖ TDM vÉn ho¹t ®éng, vμ çc øng dông míi cã thÓ
®−îc bæ xung cho çc b−íc sãng míi mμ kh«ng t¸c ®éng g× tíi l−u l−îng TDM ®ang tån
t¹i.
HiÖn nay, cã mét sè çc c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®¸ng chó ý lμ çc sîi cã ®iÒu khiÓn t¸n s¾c
kÕt hîp víi çc bé khuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium EDFA, ®ang hç trî vμ lμm cho
c«ng nghÖ WDM ngμy cμng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ vμ dÔ dμng triÓn khai h¬n. Cã nhiÒu çc
hÖ thèng ghÐp tíi 16, 32, 64 b−íc sãng ho¹t ®éng ®· th−¬ng m¹i trªn thÞ tr−êng, mçi mét
b−íc sãng cã dung l−îng t−¬ng ®−¬ng víi tèc ®é bit lμ 2,5 hoÆc 10 Gbit/s. H¬n n÷a, b−íc
ph¸t triÓn nhanh cña çc c«ng nghÖ tiªu biÓu liªn quan ®Õn WDM còng ®· lμm cho çc hÖ
thèng cã sè l−îng kªnh quang ngμy mét t¨ng. C«ng nghÖ WDM ®· thÓ hiÖn çc b−íc ®i
®Çu tiªn ®Ó tiÕn tíi m¹ng toμn quang bëi v× nã ¸p dông c«ng nghÖ truyÒn t¶i dùa trªn çc
b−íc sãng. Tuy nhiªn, trong çc øng dông ®iÓm - ®iÓm ban ®Çu nμy, hÇu hÕt chøc n¨ng
truyÒn t¶i ®Òu ®−îc ®−a ra nhê çc hÖ thèng dùa trªn c¬ së c«ng nghÖ TDM sö dông
kho¶ng çch WDM. V× l−u l−îng m¹ng ngμy mét t¨ng vμ c«ng nghÖ WDM tiÕp tôc ®−îc
triÓn khai, cho nªn çc kªnh quang sÏ dÇn dÇn trë thμnh m«i tr−êng chñ yÕu cho viÖc trao
®æi th«ng tin trªn m¹ng l−íi. Çc chøc n¨ng m¹ng truyÒn t¶i sÏ chuyÓn sang cho líp
quang, vμ sãng mang sÏ b¾t ®Çu ®iÒu khiÓn dung l−îng t¹i møc kªnh quang. Nh− vËy, øng
vò v¨n san 441

dông c«ng nghÖ WDM trong m¹ng truyÒn t¶i sÏ nhanh chãng t¹o ra ®−îc viÖc më réng
dung l−îng ®iÓm - ®iÓm ®Ó cã thÓ ®Þnh cì vμ thóc ®Èy çc øng dông m¹ng truyÒn t¶i
quang, nhê ®ã mμ cã thÓ cung cÊp nhiÒu lo¹i h×nh tÝn hiÖu cho kh¸ch hμng víi çc yªu
cÇu dÞch vô kh¸c nhau.
3) M¹ng truyÒn t¶i quang OTN
Nh− ®· ®Ò cËp ë trªn, m¹ng truyÒn t¶i quang OTN thÓ hiÖn lμ mét b−íc ®i tiÕp theo
hiÓn nhiªn trong sù tiÕn triÓn cña m¹ng truyÒn t¶i. Çc m¹ng truyÒn t¶i quang sÏ tu©n thñ
theo cïng çc nguyªn lý kiÕn tróc cÊp cao nh− çc nguyªn lý mμ m¹ng truyÒn t¶i
SDH/SONET ®· tu©n theo. VÝ dô nh− c¶ SDH vμ OTN ®Òu lμ çc m¹ng ghÐp kªnh cã
®Þnh h−íng kÕt nèi. Nh− vËy, çc c«ng nghÖ m¹ng quang vμ çc kÕ ho¹ch x©y dùng duy
tr× m¹ng sÏ rÊt gièng nhau.
NÕu nh− muèn ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a m¹ng quang vμ m¹ng SDH, ta cã thÓ thÊy
r»ng nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau chñ yÕu lμ xuÊt ph¸t tõ d¹ng ®Æc tr−ng c«ng nghÖ ghÐp kªnh
®· sö dông. §èi víi m¹ng SDH th× sö dông ghÐp kªnh ph©n chia theo thêi gian TDM
digital, ng−îc l¹i ®èi víi m¹ng OTN th× sö dông ghÐp kªnh theo b−íc sãng WDM analog.
Sù ph©n biÖt gi÷a digital vμ analog ë ®©y l¹i thμnh ra cã ¶nh h−ëng s©u s¾c tíi nh÷ng khÝa
c¹nh dung hoμ vÒ gi¸ c¶ vμ ®Æc tÝnh trong m¹ng OTN vμ thiÕt kÕ hÖ thèng.
§Ó tho¶ m·n t¹m thêi nhu cÇu t¨ng dung l−îng th× cã thÓ tiÕp tôc triÓn khai çc hÖ
thèng truyÒn dÉn quang ®iÓm - ®iÓm trªn ph¹m vi réng. Khi mμ sè b−íc sãng t¨ng dÇn lªn
vμ cù ly gi÷a çc tr¹m ®Çu cuèi t¨ng, sÏ cã nhu cÇu t¨ng ®èi víi viÖc xen vμ (hoÆc) rÏ çc
b−íc sãng t¹i çc tr¹m trung gian. VËy th× çc thiÕt bÞ ghÐp kªnh xen / rÏ quang (OADM)
cã kh¶ n¨ng t¸i lËp cÊu h×nh sÏ trë thμnh çc thμnh phÇn tÝch hîp cña m¹ng WDM. V× sè
b−íc sãng triÓn khai trªn m¹ng ngμy mét t¨ng cho nªn m¹ng cÇn cã sù ®iÒu khiÓn dung
l−îng còng nh− viÖc ®iÒu khiÓn çc tÝn hiÖu gi÷a çc m¹ng t¹i møc kªnh quang. Lóc nμy,
çc thiÕt bÞ nèi chÐo sè DXC (hay DCS) cã vai trß ®iÒu khiÓn dung l−îng t¹i líp ®iÖn, cßn
çc thiÕt bÞ nèi chÐo quang ODXC (hay OXC) sÏ cã nhiÖm vô ®iÒu khiÓn dung l−îng t¹i
líp quang. T−¬ng tù nh− ë c«ng nghÖ ®iÖn, çc thiÕt bÞ OXC sÏ ph¶i ®¸p øng ®−îc yªu
cÇu lμ trî gióp m¹ng nhiÒu nhμ cung cÊp thiÕt bÞ, trong khi ®ã çc m¹ng tuyÕn tÝnh riªng
vμ çc m¹ng ring phô ®−îc x©y dùng dùa trªn çc thiÕt bÞ ®Çu cuèi ®−êng truyÒn quang
OLS (Optical Line System), vμ çc thiÕt bÞ OADM th× th−êng lμ m¹ng mét nhμ cung cÊp
thiÕt bÞ.
H×nh 10.29 m« t¶ m¹ng truyÒn t¶i quang bao gåm m¹ng lâi, m¹ng néi h¹t, vμ m¹ng
truy nhËp dung l−îng cao. Ban ®Çu, nhu cÇu ®iÒu khiÓn b¨ng tÇn ë líp quang lμ cÇn nh¹y
bÐn nhÊt ë m¹ng lâi, m¹ng cù ly xa. Trong m¹ng lâi cã cÊu h×nh kÕt nèi d¹ng mesh (m¾t
l−íi) logic, vμ qu¸ tr×nh kÕt nèi nμy cÇn cã sù trî gióp cña topo m¹ng vËt lý bao gåm çc
ring víi çc OADM ®−îc b¶o vÖ chung, çc cÊu tróc m¹ng cã OXC cã c¬ chÕ phôc håi
m¹ng d¹ng mesh, thêi gian sèng cña m¹ng. T−¬ng tù, çc yªu cÇu ®iÒu khiÓn b¨ng tÇn
còng ®Æt ra ®èi víi m¹ng néi h¹t vμ truy nh©p. V× vËy, çc gi¶i ph¸p m¹ng cÊu h×nh ring
cã OADM còng sÏ ®−îc tèi −u trong çc øng dông nμy. Tøc lμ m¹ng sÏ cã çc ring cã c¬
vò v¨n san 442

chÕ b¶o vÖ chung ®èi víi çc yªu cÇu mesh, vμ çc ring cã c¬ chÕ b¶o vÖ riªng cho çc
yªu cÇu hub.
Kh¸ch hμng
ODXC
OADM
M¹ng lâi OLT EDFA

ODXC OLT
m¹ng néi h¹t,

néi thÞ
OLT
OLT m¹ng Truy nhËp
H×nh 10.29. CÊu tróc m¹ng truyÒn t¶i quang OTN.
Tõ çc vÊn ®Ò trªn, ta cã thÓ nhËn thÊy chØ cã khuÕch ®¹i quang OA míi lμ c«ng nghÖ
®ñ kh¶ n¨ng h¬n cho çc hÖ thèng truyÒn dÉn WDM ®iÓm-®iÓm; ng−îc l¹i, çc thiÕt bÞ
OADM vμ ODXC lμ çc thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®ñ kh¶ n¨ng h¬n ®èi víi chøc n¨ng m¹ng
truyÒn dÉn quang OTN. Líp quang sÏ tiÕn tíi nh− lμ mét c¬ së h¹ tÇng truyÒn t¶i hîp nhÊt
cho c¶ m¹ng gãi kÕ thõa vμ héi tô.
10.2.3 Thùc tiÔn x©y dùng m¹ng truyÒn t¶i quang NGN
ViÖc thùc hiÖn cÊu tróc m¹ng truyÒn t¶i quang OTN cã liªn quan tíi nhiÒu çc yÕu tè,
nã ®ßi hái tÝnh c©n ®èi gi÷a çc yÕu tè t¸c ®éng nh»m tho¶ hiÖp ®Ó v−ît qua ®−îc nh÷ng
th¸ch thøc vÒ c«ng nghÖ vμ liªn kÕt m¹ng. Qua nghiªn cøu vμ xem xÐt qu¸ tr×nh x©y dùng
m¹ng ng−êi ta thÊy cã 6 yÕu tè næi tréi chÝnh sau:
1. VÒ kü thuËt m¹ng analog: Trong x©y dùng m¹ng OTN, ®Ó b¶o ®¶m m¹ng cã ®Æc tÝnh
tèt th× cÇn ph¶i h¹n chÕ sù tÝch tô nh÷ng ®iÓm yÕu cña m¹ng analog trong khi ta vÉn ph¶i
c©n ®èi ®−îc tÝnh ®Çu t− cho m¹ng. MÆc dï cã sù hiÖn diÖn gièng nhau gi÷a cÊu tróc
SDH/SONET vμ m¹ng quang, nh−ng vÉn cã sù kh¸c nhau c¬ b¶n trong thiÕt bÞ vμ qu¸
tr×nh thùc hiÖn çc m¹ng truyÒn t¶i.
Trong khi tr−íc ®©y nã lμ bμi to¸n vÒ kü thuËt m¹ng digital th× sau nμy l¹i lμ bμi to¸n
®èi víi kü thuËt m¹ng analog, gÇn gièng nh− thiÕt bÞ m¹ng ghÐp kªnh theo tÇn sè FDM
tr−íc ®©y. −u ®iÓm chÝnh cña truyÒn dÉn sè lμ tÝnh gå ghÒ cña tÝn hiÖu digital. Giíi h¹n
chÝnh trong hÖ thèng digital lμ nã kh«ng thÓ hiÖn ®−îc sù suy yÕu trong ph−¬ng tiÖn
truyÒn dÉn, mμ nã chØ biÓu hiÖn tÝnh chÝnh x¸c trong qu¸ tr×nh biÕn ®æi sãng tÝn hiÖu
analog thμnh digital.
vò v¨n san 443

Vïng m¹ng phô ThiÕt bÞ truyÒn dÉn quang
ThiÕt bÞ ODXC
ThiÕt bÞ OADM ThiÕt bÞ sö lý quang-®iÖn
H×nh 10.30. CÊu tróc m¹ng truyÒn t¶i quang thùc tÕ.
§èi víi m¹ng quang, thuËt ng÷ m¹ng “toμn quang” muèn ¸m chØ tÝn hiÖu truyÒn qua
m¹ng hoμn toμn lμ trong vïng quang Optic mμ kh«ng cã qu¸ tr×nh sö lý quang - ®iÖn
trong çc phÇn tö m¹ng quang. §iÒu nμy ngô ý r»ng tÊt c¶ qu¸ tr×nh sö lý tÝn hiÖu bao
gåm: t¸i ph¸t tÝn hiÖu, ®Þnh tuyÕn, trao ®æi khe tÇn sè, hoÆc trao ®æi b−íc sãng, ®Òu ®−îc
thùc hiÖn trong miÒn quang Optic. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®· cã nh÷ng sù tranh luËn xung
quanh vÊn ®Ò b¶n chÊt cña tõ “quang - Optical” trong m¹ng quang; vμ khi nghiÒn ngÉm
l¹i, çc nhμ khoa häc ®· nhËn thÊy r»ng ®· cã sù lÉn lén gi÷a chøc n¨ng vμ thùc hiÖn
m¹ng. Nh÷ng søc Ðp vÒ kü thuËt analog vμ viÖc xem xÐt tr¹ng th¸i “State-of-the-art” hiÖn
t¹i trong c«ng nghÖ sö lý toμn quang trªn toμn cÇu, hoÆc ®èi víi tõng quèc gia, th× m¹ng
“toμn quang” lμ kh«ng thÓ ®¹t ®−îc. NhÊt lμ viÖc biÕn ®æi quang - ®iÖn cã thÓ ®−îc ®Æt ra
®èi víi çc phÇn tö m¹ng quang ®Ó tr¸nh sù tÝch tô nh÷ng yÕu ®iÓm truyÒn dÉn trong
m¹ng; nh÷ng yÕu ®iÓm nμy xuÊt ph¸t tõ nh÷ng yÕu tè nh−: t¸n s¾c sîi, hiÖu øng phi
tuyÕn, tÝch luü do çc bé khuÕch ®¹i quang m¾c chuçi, xuyªn kªnh tÝn hiÖu quang, vμ
truyÒn dÉn phæ hÑp khi m¾c chuçi çc bé läc kh«ng ph¼ng. Sù cã mÆt cña thμnh phÇn
biÕn ®æi quang-®iÖn còng cã thÓ hç trî cho qu¸ tr×nh trao ®æi b−íc sãng mμ hiÖn t¹i ®©y
lμ ®Æc thï ®¸ng chó ý khi thùc hiÖn qu¸ tr×nh sö lý tÝn hiÖu trong miÒn quang. Nh− vËy
nãi mét çch v¾n t¾t, sù hiÖn diÖn cña çc thiÕt bÞ ®· th−¬ng m¹i ho¸ cã sù t¸i ph¸t tÝn
hiÖu ®Ó lμm gi¶m sù tÝch tô nh÷ng ®iÓm yÕu cña m¹ng vμ hç trî qu¸ tr×nh biÕn ®æi b−íc
sãng trong miÒn toμn quang cÇn ®−îc ¸p dông trong cÊu h×nh m¹ng toμn quang. Do çc
thiÕt bÞ quang - ®iÖn nμy th−êng cã gi¸ thμnh cao h¬n, cho nªn vÊn ®Ò ®Æt ra lμ ph¶i t¹o ra
cÊu tróc m¹ng sao cho sè l−îng çc thμnh phÇn thiÕt bÞ quang - ®iÖn nμy cμng nhá cμng
tèt; vμ chÝnh ®iÒu nμy còng thÓ hiÖn ®−îc ®Æc thï m¹ng truyÒn t¶i quang vèn ®−îc g¸n
theo ®óng nghÜa víi sù hiÖn diÖn cña m¹ng. H×nh 10.30 m« t¶ ý t−ëng cÊu tróc m¹ng toμn
vò v¨n san 444

quang ®−îc kÕt nèi ®Ó trong suèt (th«ng suèt) tÝn hiÖu quang nh−ng cã sù tham gia cña
çc phÇn tö thiÕt bÞ quang - ®iÖn bao quanh m¹ng.
2. TÝnh trong suèt dÞch vô: Trong çc phÇn th¶o luËn tr−íc ®©y, ta biÕt r»ng viÖc xem xÐt
kü l−ìng thùc tiÔn sÏ t¹o ra ®−îc b−íc thùc thi cuèi cïng ®èi víi m¹ng truyÒn t¶i quang
OTN. §iÒu quyÕt ®Þnh nhÊt trong nh÷ng c©n nh¾c nμy chÝnh lμ mong muèn cña nhμ khai
th¸c m¹ng sao cho cã ®−îc møc ®é trong suèt dÞch vô cao trong c¬ së h¹ tÇng truyÒn t¶i
t−¬ng lai. V× thuËt ng÷ “trong suèt - transparency” (hay cßn gäi lμ th«ng suèt) h−íng tíi
viÖc cÇn ph¶i tho¶ thuËn nhiÒu h¬n, cho nªn ë ®©y chóng ta sÏ cè g¾ng lμm râ ý nghÜa cña
“trong suèt dÞch vô” lμ nh− thÕ nμo.
§èi víi c«ng nghÖ SDH/SONET, ng−êi ta ®· cã nh÷ng dÉn chøng kh¸ râ nÐt vμ th«ng
suèt dÞch vô. Mét khi tÝn hiÖu kh¸ch hμng ®−îc s¾p xÕp vμo trong tÝn hiÖu SDH/SONET
cña nã t¹i lèi vμo cña m¹ng SDH/SONET, ng−êi ®ang khai th¸c m¹ng sÏ kh«ng chiÕm
h÷u vμ kh«ng biÕt ®−îc néi dung chi tiÕt vÒ tÝn hiÖu kh¸ch hμng lμ nh− thÕ nμo suèt tíi
tËn n¬i gi¶i ghÐp tÝn hiÖu t¹i lèi ra cña m¹ng. Sù x¸c ®Þnh vÒ tÝnh trong suèt dÞch vô ®èi
víi m¹ng truyÒn t¶i quang OTN còng cã thÓ ¸p dông gièng nh− vËy. Thùc vËy, mét khi
tÝn hiÖu kh¸ch hμng ®−îc s¾p xÕp vμo trong kªnh quang th× ng−êi khai th¸c m¹ng OTN
còng kh«ng nªn ®ßi hái ph¶i ®−îc biÕt chi tiÕt vÒ néi dung (hoÆc ®−îc truy cËp vμo néi
dung) tÝn hiÖu kh¸ch hμng suèt cho tíi tËn n¬i gi¶i ghÐp ë lèi ra m¹ng OTN. Nh− vËy, çc
®iÓm lèi vμo vμ ra m¹ng quang cÇn qui ®Þnh ph¹m vi vïng trong suèt dÞch vô cho OTN.
TÝnh trong suèt dÞch vô lμ yÕu tè c¬ b¶n bëi v× nã gióp cho viÖc kiÓm so¸t ®−îc tÝnh
phøc t¹p cña vai trß m¹ng quang do cã c¬ së h¹ tÇng hîp nhÊt tÊt c¶ çc lo¹i tÝn hiÖu cña
çc kh¸ch hμng. Trong bèi c¶nh m¹ng truyÒn t¶i quang, quan ®iÓm vÒ trong suèt dÞch vô
hiÖn t¹i ®−îc giíi h¹n cho çc tÝn hiÖu kh¸ch hμng digital, nh−ng nã sÏ më réng bao hμm
c¶ çc tÝn hiÖu kh¸ch hμng analog. YÕu tè quan träng nhÊt ®Ó thùc hiÖn trong suèt dÞch vô
lμ lo¹i bá tÊt c¶ trang thiÕt bÞ riªng cña kh¸ch hμng vμ sö lý gi÷a çc ®iÓm lèi vμo vμ ra
OTN. RÊt may lμ t¹i ®iÓm vμo / ra, sÏ dÔ dμng tiÕp nhËn thiÕt bÞ kh¸ch hμng. VÝ dô nh− ta
cã thÓ cho çc thiÕt bÞ cã cöa quang - ®iÖn ®Ó hç trî viÖc trén 622 Mbit/s, 2,5 Gbit/s vμ 10
Gbit/s SDH, Gigabit Erthernet, s¾p xÕp IP/WDM, vμ çc kªnh quang cho thuª. Nh− vËy,
trong suèt dÞch vô ë trong OTN ®ßi hái tÝnh mÒm dÎo tèi thiÓu t¹i líp kªnh quang ®Ó
mang mét lo¹t çc tÝn hiÖu kh¸ch hμng digital rÊt phong phó.
Trong øng dông m¹ng OTN, tÝnh trong suèt dÞch vô khi triÓn khai cÊu tróc m¹ng ®−îc
®Æc tr−ng bëi çc ph©n ®o¹n trong suèt luång tÝn hiÖu quang. Çc ®o¹n nμy ®−îc giíi h¹n
b»ng qu¸ tr×nh sö lý quang - ®iÖn. NÕu nh− kh«ng sö dông çc bé lÆp 3R (bé lÆp cã biÕn
®æi O/E vμ E/O víi çc chøc n¨ng: t¸i ph¸t, ®Þnh l¹i d¹ng, vμ ®Þnh l¹i thêi gian cña tÝn
hiÖu kh¸ch hμng), th× ngay lËp tøc sÏ xuÊt hiÖn jitter vμ tÝch luü nhiÔu trong çc tÝn hiÖu
kh¸ch hμng trªn çc kªnh quang khi cã mét chuçi çc cÊu tróc m¹ng kÕt nèi kÕ tiÕp çc
thiÕt bÞ sö lý quang - ®iÖn. Çc bé lÆp quang - ®iÖn nh− vËy sÏ cho phÐp t¹o ra çc cÊu
tróc OTN m¾c chuçi bao gåm tæ hîp c©n ®èi vÒ tÝnh trong suèt quang vμ çc thiÕt bÞ
quang - ®iÖn, vμ ®iÒu nμy sÏ hç trî cho tèc ®é bit vμ tÝnh ®éc lËp vÒ giao thøc ë líp kªnh
vò v¨n san 445

quang. Çc thiÕt bÞ lÆp quang - ®iÖn kh«ng phô thuéc tèc ®é bit cã tÝnh n¨ng ®Þnh l¹i thêi
gian sÏ lμ ch×a kho¸ cho phÐp thùc hiÖn tÝnh trong suèt dÞch vô OTN.
3. B¶o d−ìng m¹ng: Sù ph¸t triÓn m¹ng theo m¹ng truyÒn t¶i quang cho NGN còng
mang ®Õn nh÷ng th¸ch thøc trong viÖc qu¶n lý m¹ng viÔn th«ng ®−îc tÝch hîp. Cã mét
lo¹t çc yªu cÇu cÇn ph¶i ®−îc ®Æt ra liªn quan tíi cÊu h×nh, sù cè, vμ qu¶n lý m¹ng. Thùc
vËy, khi xem xÐt tÝnh cÇn thiÕt cña qu¶n lý OTN, chóng ta cã thÓ c«ng nhËn cã nhiÒu çi
cã thÓ ¸p dông cho c¶ m¹ng SDH/SONET vμ OTN. Tuy nhiªn, còng cÇn ph¶i tr¸nh sai
lÇm khi ®−a ra gi¶ thiÕt r»ng mäi çi lμm ®−îc cho SDH/SONET th× ®Òu cã thÓ ¸p dông
trùc tiÕp cho m¹ng truyÒn t¶i quang OTN. Cã mét vμi søc Ðp dÉn tíi çc tiªu chuÈn
SDH/SONET cã ®Æc thï riªng cho viÖc ph¸t triÓn m¹ng ë thêi gian ®ã. Ch¼ng h¹n nh−
mét trong nh÷ng −u ®iÓm chÝnh vÒ b¶o d−ìng cho viÖc chuyÓn tõ c«ng nghÖ PDH sang
c«ng nghÖ SDH chÝnh lμ c¬ héi ®Ó më réng m¹ng rÊt cã ý nghÜa, vμ nã cμng quan träng
h¬n ®èi víi viÖc tiªu chuÈn ho¸; kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn, tÝnh toμn vÑn vμ chÊt l−îng truyÒn
t¶i cña m¹ng. C«ng nghÖ SDH ®· cho mét c¬ héi ®Ó hiÖu chØnh mét vμi vÊn ®Ò khai th¸c
m¹ng PDH, v× vËy OTN còng hy väng sÏ ®−a ra ®−îc mét c¬ héi ®Ó hiÖu chØnh mét sè
vÊn ®Ò khai th¸c liªn quan tíi m¹ng SDH.
Trë l¹i víi b¶n chÊt analog cña WDM, viÖc thiÕt lËp ®Æc tÝnh tÝn hiÖu kh¸ch hμng trong
OTN lμ mét c«ng viÖc rÊt kh¸c so víi viÖc thiÕt lËp ®Æc tÝnh cho hÖ thèng SDH/SONET.
Çi khã cã liªn quan tíi ®Æc tÝnh ®iÒu khiÓn ë trong m¹ng truyÒn t¶i quang lμ cè h÷u
trong çc tham sè cÇn ®−îc x¸c ®Þnh. §Æc biÖt, çc tham sè quang khi ®o cÇn ph¶i thËt
t−¬ng quan víi sù suy gi¶m trong çc líp tÝn hiÖu kh¸ch hμng ®Ó chØ ®−îc ra r»ng çc líp
quang kh«ng ®−a ra møc yªu cÇu cña dÞch vô. Râ rμng r»ng, viÖc thiÕt lËp mèi liªn hÖ nh−
vËy trong çc kü thuËt ®o sÏ tån t¹i mét th¸ch thøc ®¸ng kÓ. XÐt chi tiÕt riªng vÒ ®iÒu
khiÓn ®Æc tÝnh vμ çc phÐp ®o, th× cã thÓ thÊy nh÷ng tån t¹i th¸ch thøc c¬ b¶n vμ chung
nhÊt bao gåm: nh÷ng th«ng tin vÒ khai th¸c, qu¶n lý vμ b¶o d−ìng (OAM) nμo lμ cÇn
thiÕt t¹i mçi ®iÓm cña m¹ng, vμ nªn nh− thÕ nμo? Th«ng tin nμy tån t¹i ë hai d¹ng lμ:
th«ng tin çi cÇn liªn quan, cÇn ph¶i theo, ë gãc ®é kÕt nèi kªnh quang; vμ d¹ng thø hai lμ
th«ng tin çi kh«ng cÇn thiÕt theo kÕt nèi nμy.
4. §é duy tr× m¹ng: §é duy tr× m¹ng lμ trung t©m ®èi víi vai trß cña m¹ng quang v× ®©y
lμ c¬ së h¹ tÇng truyÒn t¶i hîp nhÊt. Còng nh− nhiÒu khÝa c¹nh kiÕn tróc kh¸c, ®é duy tr×
m¹ng quang sÏ mang d¸ng dÊp víi ®é duy tr× cña m¹ng SDH/ SONET ë møc cao, bëi v×
topo m¹ng vμ çc lo¹i phÇn tö m¹ng lμ t−¬ng tù nhau. B¶n th©n bªn trong líp quang, c¬
chÕ duy tr× sèng sÏ tiÕp tôc t¹o ra kh¶ n¨ng håi phôc m¹ng nhanh chãng nhÊt, tõ viÖc ®øt
sîi quang cho tíi nh÷ng sù cè h− háng trôc trÆc ë m«i tr−êng vËt lý kh¸c, còng nh− t¹o ra
sù qu¶n lý hiÖu qu¶ vμ mÒm dÎo h¬n ®Ó b¶o vÖ m¹ng. Thêi gian phôc håi m¹ng n»m trong
kho¶ng 50 mili gi©y tíi vμi tr¨m mili gi©y tuú thuéc vμo tõng cÊu tróc m¹ng vμ lo¹i sù cè
m¹ng. Cã nhiÒu c¬ chÕ duy tr× m¹ng ta cã thÓ kÓ ®Õn sau ®©y.
§èi víi çc hÖ thèng WDM ®iÓm-®iÓm (Pt-Pt WDM) sö dông c«ng nghÖ WDM - TM
vμ WDM - OA, çc c¬ chÕ chuyÓn m¹ch b¶o vÖ quang 1+1 sÏ gièng nh− c¬ chÕ b¶o vÖ
SDH/SONET mμ ta th−êng ®Ò cËp[139,143]. ViÖc sö dông thªm çc bé ghÐp kªnh xen/rÏ
vò v¨n san 446

quang OADM cho hÖ thèng truyÒn dÉn WDM sÏ cho phÐp t¨ng çc −u ®iÓm cña hÖ
thèng. Çc cÊu tróc ®¬n gi¶n trong viÖc xen/rÏ quang, vÝ dô nh− b¶o vÖ kÕt nèi m¹ng phô
quang 1+1 (O-SNCP), lμ mét môc ®Ých vμ nh− vËy sÏ kh«ng ®ßi hái thuËt to¸n chuyÓn
m¹ch b¶o vÖ tù ®éng (APS), çc giao thøc vμ çc kªnh tÝn hiÖu phèi hîp. Chóng cã thÓ
®−îc ¸p dông cho c¶ topo xen/rÏ tuyÕn tÝnh vμ ring.
ë møc ®é phøc t¹p h¬n, çc cÊu tróc chuyÓn m¹ch b¶o vÖ líp quang sÏ ph¶i cã kh¶
n¨ng linh ho¹t vμ sö dông hiÖu qu¶ b¨ng tÇn lín h¬n, nhÊt lμ ®èi víi mÉu l−u l−îng h×nh
m¾t l−íi Mesh. Çc thiÕt bÞ nèi chÐo OXC sÏ cho phÐp ta t¹o ®−îc çc cÊu tróc d¹ng m¾t
l−íi ë líp quang. Trong mét sè øng dông th× cÊu tróc m¾t l−íi l¹i cã ®Çu t− thÊp nhÊt; çc
c¬ chÕ håi phôc d¹ng m¾t l−íi tù ®éng cã thÓ ®−îc tèi −u ®Ó ®Þnh râ dung l−îng b¶o vÖ cã
hiÖu qu¶. Çc thuËt to¸n håi phôc trªn c¬ së d¹ng m¾t l−íi ®· ®−îc dïng cho m¹ng SDH;
tuy nhiªn sù xuÊt hiÖn c«ng nghÖ quang míi vμ çc phÇn tö m¹ng cã liªn quan sÏ t¹o cho
ta çc c¬ héi ®Ó t¨ng tèc ®é håi phôc m¹ng nh»m hç trî çc cÊu tróc m¹ng truyÒn t¶i
quang OTN tån t¹i l©u dμi.
Nh×n chung, sù ph©n cÊp cÊu tróc m¹ng quang duy tr× lμ t−¬ng tù nh− viÖc ph©n cÊp
trong SDH; nh−ng cã mét vμi sù kh¸c nhau c¬ b¶n vÒ chøc n¨ng vμ øng dông. Çc m¹ng
quang cã ®é duy tr× cÇn ph¶i hç trî linh ho¹t cho çc yªu cÇu cña çc tÝn hiÖu kh¸ch hμng
trong ph¹m vi réng. Ngoμi ra, çc m¹ng quang nμy ph¶i sö dông b¨ng tÇn cã hiÖu qu¶ h¬n
®Ó hç trî b¨ng tÇn rÊt lín ®−îc t¶i trªn çc tuyÕn th«ng tin quang WDM. Nh÷ng lîi Ých vÒ
sù mÒm dÎo m¹ng vμ hiÖu qu¶ b¨ng tÇn kh¸ch hμng còng dùa vμo chiÕn l−îc duy tr× nhiÒu
líp m¹ng kÕt hîp trong ®ã çc c¬ chÕ duy tr× líp quang sÏ cïng tån t¹i mét çc hîp lý víi
nh÷ng lîi Ých cña çc tÝn hiÖu kh¸ch hμng. Nh− vËy, cã thÓ nãi r»ng ®é duy tr× m¹ng
quang sÏ tiÕp tôc thÓ hiÖn sù phôc håi çc sù cè nhanh nhÊt, phôc vô nhiÒu lo¹i tÝn hiÖu
kh¸ch hμng cã çc yªu cÇu ®é duy tr× ®a d¹ng.
5. Kh¶ n¨ng ho¹t ®éng t−¬ng t¸c: ViÖc øng dông bÊt kú mét c«ng nghÖ míi vμo, ch¼ng
h¹n nh− c«ng nghÖ WDM, vμo m«i tr−êng viÔn th«ng còng ®ßi hái çc tiªu chuÈn ph¶i
®−îc ph¸t triÓn cho viÖc kÕt nèi bªn trong m¹ng vμ kÕt nèi gi÷a çc m¹ng cã nhiÒu nhμ
cung cÊp. KhÝa c¹nh mÊu chèt ë ®©y lμ ®Ó x¸c ®Þnh toμn bé th«ng tin cã liªn quan tíi giao
diÖn nót m¹ng NNI (Network Node Interface) quang; vÝ dô nh− d¹ng tÝn hiÖu cña kªnh
gi¸m s¸t quang ®ang t¶i th«ng tin OAM gi÷a çc phÇn tö m¹ng ch¼ng h¹n. YÕu tè quan
träng kh¸c liªn quan tíi líp vËt lý vμ nã yªu cÇu sù m« t¶ rÊt chÝnh x¸c vÒ çc ®Æc tÝnh vËt
lý cña tÝn hiÖu quang ®a b−íc sãng. §©y kh«ng chØ lμ mét nhiÖm vô cùc kú khã ®Ó ®¹t
®−îc nh÷ng g× c¬ b¶n lμ mét vÊn ®Ò thiÕt kÕ m¹ng analog, nã bÞ v−íng bëi sù ph©n tËp ®a
d¹ng vÒ quyÒn lùa chän ®èi víi truyÒn dÉn quang. Ta h·y vÝ dô, viÖc lùa chän tèi −u çc
b−íc sãng ho¹t ®éng cho hÖ thèng truyÒn dÉn WDM sÏ phô thuéc vμo mét sè çc yÕu tè
sau: lo¹i sîi quang, c«ng nghÖ khuÕch ®¹i quang OA, c«ng nghÖ läc quang, kho¶ng cù ly
truyÒn dÉn vμ môc tiªu tæng thÓ cho hÖ thèng. Nh×n chung, viÖc lùa chän çc b−íc sãng
ho¹t ®éng ®−îc rót ra tõ hçn hîp çc lùa chän c«ng nghÖ kÕt hîp víi çc øng dông.
Trong t−¬ng lai, ®Ó kÕt nèi ®−îc m¹ng ®¬n kªnh hay ®a kªnh quang ë møc OTN th×
ph¶i cã ®−îc toμn bé çc ®Æc tÝnh OTN-NNI, ®ã lμ çc ®Æc tÝnh mμo ®Çu líp quang vμ
vò v¨n san 447

kªnh gi¸m s¸t quang. Khi cã çc tiªu chuÈn OTN ra ®êi, viÖc kÕt nèi m¹ng sÏ cho phÐp
kÕt nèi liªn tôc ë møc kªnh quang, vμ m¹ng quang sÏ cÊu tróc dùa trªn çc ®o¹n truyÒn
dÉn trong suèt (th«ng suèt).
6. Thùc hiÖn m¹ng quang NGN: ViÖc chuyÓn chøc n¨ng líp truyÒn t¶i cho m¹ng truyÒn
t¶i quang OTN sÏ t¹o lªn sù tiÕn ho¸ tõ hÖ thèng truyÒn dÉn quang ®¬n kªnh sang OTN
cã çc ®Æc ®iÓm tiªn tiÕn nh− ®Þnh tuyÕn kªnh quang vμ trao ®æi (biÕn ®æi) b−íc sãng. Nã
còng t¹o thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng mÒm dÎo trong khai th¸c m¹ng, ®Þnh cì
vμ t¨ng n¨ng lùc cho m¹ng; t¹o ra sù phong phó më réng cho çc tÝn hiÖu kh¸ch hμng cã
yªu cÇu dÞch vô thay ®æi (nh− linh ho¹t, ®Þnh cì, duy tr× tèt vμ cã tÝnh ®éc lËp vÒ giao
thøc). Con ®−êng tiÕn triÓn tíi kÕt qu¶ cuèi cïng cña líp truyÒn t¶i hîp nhÊt sÏ cã liªn
quan tíi nh÷ng vÊn ®Ò chñ chèt kÓ c¶ viÖc tèi −u chøc n¨ng truyÒn t¶i líp quang trong
®iÒu kiÖn duy tr× ®−îc tÝnh ®éc lËp kh¸ch hμng. Ta cÇn nhÊn m¹nh r»ng c«ng nghÖ
SDH/SONET sÏ tiÕp tôc lμ mét phÇn tÝch hîp cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn m¹ng cã sù “héi tô”
sè liÖu/optic. Trong khi bæn phËn m¹ng truyÒn t¶i sÏ dÞch theo thêi gian tõ líp
SDH/SONET ®Õn líp quang, th× líp SDH/SONET sÏ tiÕp tôc phôc vô vai trß m¹ng l−íi
víi çc yªu cÇu vÒ b¨ng tÇn ®iÓm - ®iÓm víi møc ®é tËp trung võa ph¶i, ch¼ng h¹n nh−
trung kÕ tho¹i vμ nhiÒu lo¹i l−u l−îng t¹i vïng biªn (c¹nh) cña m¹ng. ViÖc x©y dùng
m¹ng truyÒn t¶i quang dung l−îng cao cho t−¬ng lai sÏ phô thuéc vμo gi¶i ph¸p ®æi míi
kÕt hîp víi çc c«ng nghÖ g¾n liÒn víi çc nguyªn lý m¹ng.
Tãm l¹i, m¹ng truyÒn t¶i quang sÏ thóc ®Èy ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng truyÒn t¶i trong
thêi ®¹i cña sù héi tô sè liÖu - truyÒn t¶i b»ng çch ®−a tÝnh mÒm dÎo vÒ cÊu tróc, vμ sù
kh¸c biÖt dÞch vô nhê sù ph©n t¸ch ra çc kªnh quang cho çc lo¹i dÞch vô kh¸c nhau nh−
TDM, ATM, IP, çc luång quang cho thuª, vμ v.v... Víi viÖc nh×n nhËn thùc tÕ vμo m¹ng
truyÒn t¶i quang, tÝnh trong suèt dÞch vô, ®é duy tr×, b¶o d−ìng vμ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng
t−¬ng t¸c sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ; vμ tõ ®ã kÐo dμi sù sèng cña m¹ng vμ t¹o ra mét
c¬ së h¹ tÇng truyÒn t¶i quang b¨ng réng linh ho¹t. Nh×n chung, ®· cã nhiÒu quèc gia b¾t
®Çu coi viÖc triÓn khai m¹ng truyÒn t¶i quang lμ cÊp b¸ch, hä cho r»ng kh«ng cßn thêi
gian ®Ó chê ®îi mét m¹ng truyÒn t¶i quang n÷a v× ®iÒu ®ã cã thÓ chØ t¨ng thªm th¸ch thøc
trong viÖc t¹o ra líp quang tèi −u vÒ dung l−îng cao, qu¶n lý b¨ng tÇn víi ®é tin cËy cao
gåm c¶ sù hç trî ®a dÞch vô.
10.2.4 KÕt nèi trong m¹ng truyÒn t¶i quang

KÕt nèi trong m¹ng truyÒn t¶i quang lμ rÊt quan träng nh»m t¹o ra ®−îc cÊu tróc m¹ng
linh ho¹t vμ b¶o ®¶m th«ng suèt çc dÞch vô kÓ c¶ çc lo¹i h×nh dÞch vô b¨ng réng. Sö
dông c«ng nghÖ kÕt nèi phï hîp cã thÓ t¹o ra cÊu h×nh m¹ng ®¬n gi¶n nh−ng vÉn cã ®−îc
çc chøc n¨ng rÊt linh ho¹t vμ ®ñ m¹nh ®Ó truyÒn th«ng suèt çc luång tÝn hiÖu. §Ó cã
®iÒu kiÖn kh¶o s¸t phÇn nμy, tr−íc hÕt chóng ta h·y xem xÐt s¬ l−îc vÒ kÕt nèi çc kªnh
b−íc sãng quang, råi sau ®ã ®i vμo çc tr−êng hîp ®Þnh tuyÕn vμ ph©n bæ luång quang.
Do c«ng nghÖ WDM ®−îc ¸p dông chñ yÕu trong m¹ng truyÒn t¶i quang mμ trong tμi liÖu
nμy ta chØ xem xÐt ®Õn çc vÊn ®Ò kÕt nèi cã liªn quan tíi c«ng nghÖ nμy.
vò v¨n san 448

10.2.4.1 KÕt nèi kªnh b−íc sãng quang trong OTN

Trong çc hÖ thèng truyÒn dÉn quang ®−îc thiÕt kÕ cho m¹ng truyÒn t¶i quang OTN
®Þnh h−íng theo NGN, cã nhiÒu çc thiÕt bÞ c«ng nghÖ thμnh phÇn quang tiªn tiÕn nh»m
t¹o cho çc hÖ thèng ®ñ m¹nh ®Ó ®¸p øng tho¶ m·n vai trß trong m¹ng truyÒn t¶i. Ngoμi
çp sîi quang, çc hÖ thèng thiÕt bÞ th−êng trùc trªn hÖ thèng bao gåm çc chñng lo¹i
thiÕt bÞ nh− khuÕch ®¹i quang, çc thiÕt bÞ ghÐp vμ gi¶i ghÐp b−íc sãng WDM, çc thiÕt
bÞ chuyÓn m¹ch luång vμ ®Þnh tuyÕn quang.
ThiÕt bÞ khuÕch ®¹i quang OA mμ tiªu biÓu lμ khuÕch ®¹i quang sîi pha t¹p Erbium
EDFA ®· ®−îc th¶o luËn kh¸ chi tiÕt t¹i ch−¬ng-8, v× thÕ nã kh«ng ®−îc nªu l¹i trong
phÇn nμy. HÖ thèng th«ng tin WDM thùc chÊt ®· ®−îc ph©n tÝch trong ch−¬ng-7. Tuy
nhiªn, viÖc kÕt nèi hÖ thèng nμy th«ng qua çc thiÕt bÞ chuyÓn m¹ch vμ ®Þnh tuyÕn cßn
ch−a xem xÐt chi tiÕt. V× thÕ, néi dung sau ®©y sÏ trë l¹i vÊn ®Ò nμy nh»m mang ®Õn
th«ng tin râ h¬n vÒ sù kÕt hîp çc thiÕt bÞ kÕt nèi trong hÖ thèng. Ta h·y b¾t ®Çu tõ b¶n
chÊt cña hÖ thèng sö dông c«ng nghÖ WDM.
Nh− ta ®· biÕt r»ng çc hÖ thèng WDM ®−îc dïng ®Ó ph¸t çc b−íc sãng ®−îc ghÐp
trªn mét sîi quang. Çc hÖ thèng WDM tiªu biÓu th−êng cã 4 hoÆc 16 kªnh quang. GÇn
®©y cã nhiÒu çc hÖ thèng cã sè kªnh lín tõ 32 b−íc sãng trë lªn vμ th−êng ®−îc gäi lμ
hÖ thèng ghÐp kªnh theo b−íc sãng mËt ®é (cao) DWDM (Dense WDM). Tuy nhiªn, thùc
chÊt cña DWDM cßn ®−îc thÓ hiÖn ë kho¶ng çch b−íc sãng, vμ do ®ã trong mét sè
tr−êng hîp sè kªnh quang Ýt h¬n 32 còng ®−îc xem lμ DWDM. KhuyÕn nghÞ ITU-T ®·
tiªu chuÈn ho¸ çc kho¶ng çch kªnh lμ 100 GHz vμ 50 GHz lμ ®Ó b¶o ®¶m kh¶ n¨ng ho¹t
®éng t−¬ng t¸c gi÷a çc thiÕt bÞ cña çc nhμ cung cÊp s¶n phÈm [32]. Çc kªnh ®−îc ghÐp
trong hÖ thèng WDM ®ãng vai trß nh− lμ çc “sîi ¶o” cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó ph¸t bÊt kú
mét lo¹i tÝn hiÖu nμo, ch¼ng h¹n nh− tÝn hiÖu SDH, tÝn hiÖu mode truyÒn t¶i kh«ng ®ång
bé ATM (Asynchronous Transfer Mode), hoÆc l−u l−îng IP. Çc nguån l−u l−îng nμy
®−îc kÕt nèi theo çc giao diÖn quang chuÈn.
IP IP
Giao diÖn ®¬n kªnh
Sîi quang
ATM λ1, λ2, ..., λn ATM

WDM
WDM
Trung kÕ nhiÒu sîi

SDH/SONET
SDH/SONET
H×nh 10.31. HÖ thèng Pt-Pt WDM ®−îc sö dông ®Ó t¨ng dung l−îng.
vò v¨n san 449

Nh− ë phÇn trªn ®· ®Ò cËp, cã mét sù kh¸c nhau nμo ®ã gi÷a çc hÖ thèng WDM ®iÓm
- ®iÓm vμ ring. C¶ hai lμ çc hÖ thèng ®¬n (mét) h−íng hoÆc hai h−íng. Çc hÖ thèng
WDM ®¬n h−íng sö dông tÊt çc çc kªnh b−íc sãng s½n cã cña kÕt nèi sîi cho tÝn hiÖu
ph¸t hoÆc thu. Çc hÖ thèng hai h−íng sÏ cã mét sè çc b−íc sãng thu vμ mét sè çc b−íc
sãng ph¸t trªn cïng mét sîi.
Môc tiªu sö dông çc hÖ thèng WDM ®iÓm - ®iÓm (Pt-Pt WDM) hÇu hÕt lμ ®Ó t¨ng
dung l−îng sîi cho çc tuyÕn truyÒn dÉn dμi. H×nh 10.31 lμ mét vÝ dô m« t¶ hÖ thèng
®iÓm - ®iÓm cã hai giao diÖn trung kÕ ®a b−íc sãng cho viÖc triÓn khai çc kÕt nèi hai sîi
®iÓm - ®iÓm ®Ó t¹o ra ®é d− vμ kh¶ n¨ng b¶o vÖ tuyÕn. Sè çc giao diÖn ®¬n kªnh (mét
b−íc sãng) ®−îc sö dông ®Ó kÕt nèi çc bé ®Þnh tuyÕn IP, çc chuyÓn m¹ch ATM, hoÆc
thiÕt bÞ m¹ng quang ®ång bé SDH/SONET. Çc cöa ®Çu vμo ®¬n kªnh cã mét bé ®iÒu chÕ
®Ó chuyÓn ®æi b−íc sãng thμnh b−íc sãng kªnh WDM t−¬ng thÝch. Bé kÕt hîp quang sÏ
ghÐp çc b−íc sãng nμy víi nhau vμ sau ®ã ph¸t chóng vμo ®−êng trung kÕ ®a b−íc sãng.
T¹i phÝa thu, mçi mét kªnh sÏ ®−îc gi¶i ghÐp th«ng qua bé läc quang. Çc hÖ thèng Pt-Pt
WDM th−êng sö dông chÕ ®é b¶o vÖ 1+1 ®Ó ®iÒu khiÓn sîi hoÆc çc sù cè háng hãc kªnh
b−íc sãng. Hai thiÕt bÞ WDM ®−îc kÕt nèi vÒ phÝa hai sîi. Mçi b−íc sãng ®−îc truyÒn
trªn c¶ hai sîi; thiÕt bÞ thu sÏ so s¸nh hai tÝn hiÖu quang vμ chän lÊy mét tÝn hiÖu tèt h¬n
®Ó sö dông.
§iÒu chÕ B¶o vÖ 1+1
Kªnh 1 (Tx) Kªnh 1 (Rx)
Laser 1
• λ1 λ1
Kªnh 2 (Rx)
•
Kªnh 2 (Tx)
λ2 KhuÕch ®¹i λ2
Laser 2
λ3 λ3
λ4 λ4
KÕt nèi hai sîi
λ1 λ1
λ2 λ2
Laser 3
Kªnh 3 (Rx) Bé lÆp Kªnh 3 (Tx)
λ3 KhuÕch ®¹i
λ3 •
Kªnh 4 (Rx) Laser 4
B¶o vÖ 1+1
λ4 Bé kÕt hîp λ4 • Kªnh 4 (Tx)
§iÒu chÕ
H×nh 10.32. S¬ ®å hai thiÕt bÞ hÖ thèng Pt-Pt DWDM kÕt nèi 4 kªnh.
H×nh 10.32 m« t¶ mét hÖ thèng Pt-Pt DWDM bèn kªnh hai h−íng. Çc kªnh 1 vμ 2
®−îc sö dông ®Ó ph¸t tÝn hiÖu tõ tr¸i sang ph¶i, cßn çc kªnh 3 vμ 4 ®−îc sö dông ®Ó ph¸t
vò v¨n san 450

tÝn hiÖu tõ ph¶i sang tr¸i. ë ®©y cã sù cïng sù chØ ®Þnh b−íc sãng trªn c¶ hai sîi ®Ó cã
®−îc chÕ ®é b¶o vÖ 1+1 nh− ®· ®Ò cËp ë trªn.
Riªng ®èi víi tr−êng hîp øng dông m¹ng khu vùc ®« thÞ MAN (Metropolitan Area
Network), m¹ng th−êng sö dông çc hÖ thèng ring cã chøc n¨ng xen / rÏ. Çc hÖ thèng
nμy cã bèn giao diÖn trung kÕ ®a b−íc sãng ®Ó triÓn khai çc ring hai sîi cã chøc n¨ng
b¶o vÖ ®−îc t¨ng c−êng. Nh− ®−îc m« t¶ trong h×nh 10.33, çc ring DWDM cã thÓ ®−a ra
bÊt kú mét topo ¶o nμo ®ã. Çc m¹ng ®iÓm - ®iÓm, hub-spoke, hoÆc mesh cã thÓ ®−îc
triÓn khai b»ng cÊu h×nh víi çc b−íc sãng sÏ ®−îc kÕt cuèi nh− thÕ nμo.
IP ATM SDH/SONET
Ring IP sö dông
truyÒn t¶i gãi ®éng
IP
IP
Çc giao diÖn
mét b−íc sãng Çc trung kÕ
®a b−íc sãng
ATM
SDH/SONET
SDH/SONET
ATM
IP ATM IP
C«ng nghÖ TuyÕn ®iÓm-®iÓm IP
ATM Hub+Spoke (sö dông POS)
H×nh 10.33. HÖ thèng ring quang DWDM cã thÓ t¹o ra çc topo ¶o.
H×nh 10.34 m« t¶ kÕt nèi t¹i mét nót ring DWDM bèn kªnh. Trong tr−êng hîp nμy, çc
bé läc WDM sÏ trÝch lÊy çc kªnh b−íc sãng ra khái trung kÕ ®a b−íc sãng ë phÝa thu, vμ
cÊp chóng cho ma trËn chuyÓn m¹ch luång quang. Ma trËn chuyÓn m¹ch nμy sö dông
chøc n¨ng cÊu h×nh xen / rÏ b»ng çch chuyÓn b−íc sãng ®ang ®Õn tíi mét cæng rÏ néi bé
hoÆc tíi bé ghÐp (kÕt hîp) quang cña trung kÕ ®a b−íc sãng phÝa ph¸t. Kªnh t¹i ®Çu vμo
bé ghÐp cã thÓ lμ kªnh ®i xuyªn qua tõ sîi quang hoÆc lμ tÝn hiÖu tõ mét trong nh÷ng
cæng xen néi bé. ë ®©y, chóng ta l¹i thÊy xuÊt hiÖn cÊu h×nh cã chÕ ®é b¶o vÖ 1+1 ®−îc
thùc hiÖn b»ng çch ph©n phèi b−íc sãng trªn c¶ hai sîi vμ sù so s¸nh çc tÝn hiÖu t¹i nót
thu. Nh− vËy, víi viÖc triÓn khai çc hÖ thèng DWDM, dung l−îng sîi cã thÓ ®−îc t¨ng
lªn mét çch dÔ dμng. M¹ng cã thÓ ®Þnh cì ®−îc d−íi d¹ng “b¨ng tÇn th«”. Trong tr−êng
hîp cã yªu cÇu b¨ng tÇn lín h¬n th× chØ mét hoÆc h¬n mét sè kªnh ®−îc thªm vμo hÖ
thèng.
vò v¨n san 451

Çc cæng ghÐp

o o o o
Kªnh 1
Kªnh 2
Kªnh 3
Kªnh 4
Chän xen/rÏ
Bé
T¸i ph¸t • ®iÒu chÕ Bé ghÐp
λ1
• Kªnh 1
•
•
B« gi¶i ghÐp
λ2 Kªnh 2
•
λ3
• Kªnh 3
•
Çc trung kÕ
•
phÝa §«ng
Çc trung kÕ
λ4 Kªnh 4
phÝa T©y
Bé ghÐp
•
Kªnh 1 λ1
• •
B« gi¶i ghÐp
Kªnh 2 λ2
• •
Kªnh 3 λ3
•
•
Kªnh 4 λ4
Kªnh 1
Kªnh 2
T¸i ph¸t
•
Kªnh 3
Kªnh 4
Bé ®iÒu chÕ LASER

oo o o
Çc cæng t¸ch
H×nh 10.34. M« t¶ kÕt nèi trong nót ring WDM bèn kªnh.
vò v¨n san 452

10.2.4.2 §Þnh tuyÕn b−íc sãng quang trong OTN

Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn mét m¹ng quang th«ng minh, m¹ng cÇn thiÕt ph¶i sö dông
çc bé ®Þnh tuyÕn luång quang nh»m kh¾c phôc dù phßng tÜnh cña m¹ng WDM kÕ thõa
tr−íc ®©y. Çc bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng còng cã thÓ ®−îc coi lμ çc bé nèi chÐo quang
OXC, hay trong tr−êng hîp nμy cã thÓ gäi lμ çc bé nèi chÐo b−íc sãng WXC
(Wavelength Cross Connect) [139].
Bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng cã thÓ coi lμ bé nèi chÐo chuyÓn m¹ch b−íc sãng cho ra çc
giao diÖn quang. Nã lμm t¨ng tÝnh th«ng minh ®Þnh tuyÕn ®−îc thùc hiÖn trong thiÕt bÞ
qu¶n lý phÇn tö m¹ng. ThiÕt bÞ qu¶n lý phÇn tö m¹ng sÏ ®iÒu khiÓn vμ qu¶n lý mét sè
kªnh b−íc sãng ®−îc chuyÓn m¹ch trong ma trËn chuyÓn m¹ch cña nã. Bé ®Þnh tuyÕn
b−íc sãng cã çc cæng trung kÕ ®Ó nèi víi çc bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng kh¸c hoÆc víi bé
ghÐp kªnh xen / rÏ quang OADM, vμ cã çc cæng néi bé ®Ó nèi víi çc nguån l−u l−îng
hoÆc çc bé ®Þnh tuyÕn IP hay chuyÓn m¹ch ATM. Çc luång quang ®iÓm-®iÓm ®· ®−îc
chuyÓn m¹ch th«ng qua m¹ng quang sÏ ®−îc kÕt cuèi t¹i çc cæng néi bé (néi h¹t).
Çc bé ®Þnh tuyÕn cã mét sè ®Æc ®iÓm. Chóng ph©n phèi çc kÕt nèi ®iÓm-®iÓm, vμ råi
chóng ®−îc sö dông ®Ó x©y dùng lªn çc topo theo ý muèn nh− topo mesh, ring, hay
®iÓm-®iÓm cho m¹ng IP. Chóng cã thÓ t¹o lªn çc luång b−íc sãng quang ®éng tõ ®Çu
nμy tíi ®Çu kia xuyªn qua OTN. Chøc n¨ng ®Þnh tuyÕn b−íc sãng riªng rÏ vμ th«ng minh
sÏ lμm t¨ng ®é duy tr× m¹ng. ViÖc thiÕt lËp kÕt nèi còng ®−îc tèi −u l¹i do tÝnh tiÖn lîi cña
m¹ng vμ sù thay ®æi çc mÉu l−u l−îng; nh− vËy cã nghÜa lμ ®· ®¹t ®−îc tÝnh sö dông
dung l−îng m¹ng tèi −u.
Çc khèi chÝnh trong bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng lμ ma trËn chuyÓn m¹ch, hÖ thèng I/O,
vμ c¬ cÊu (m¸y) ®Þnh tuyÕn b−íc sãng. NÕu theo ma trËn chuyÓn m¹ch (hay cßn gäi lμ
mÆt ph¼ng chuyÓn m¹ch) th× cã ba lo¹i ®Þnh tuyÕn b−íc sãng kh¸c nhau. Çc bé ®Þnh
tuyÕn lo¹i thø nhÊt lμ bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng ®iÖn; cã nghÜa lμ chóng sö dông ma trËn
chuyÓn m¹ch ®iÖn. Lo¹i thø hai ®−îc gäi lμ bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng lai ghÐp (hybrid); ë
®©y ma trËn chuyÓn m¹ch ®−îc chia thμnh ma trËn ®iÖn vμ quang. Lo¹i thø ba lμ çc bé
®Þnh tuyÕn b−íc sãng quang; tøc lμ chóng sö dông ma trËn chuyÓn m¹ch hoμn toμn
quang. HiÖn nay, c«ng nghÖ thùc hiÖn chñ yÕu nhÊt cho bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng lμ nghÖ
dùa trªn ma trËn chuyÓn m¹ch ®iÖn. C«ng nghÖ lai ghÐp ®−îc xem nh− mét phÇn cña sù
tiÕn ho¸ ®Ó tiÕn tíi ma trËn chuyÓn m¹ch hoμn toμn quang. Çc s¶n phÈm ra ®êi trong vμi
n¨m tíi hÇu hÕt ®−îc dùa trªn cÊu tróc bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng lai ghÐp. Çc bé ®Þnh
tuyÕn hoμn toμn quang xuÊt hiÖn míi ®©y chØ lμ ë d¹ng rÊt ®¬n gi¶n. §Ó cã thÓ ¸p dông
®−îc th× çc bé ®Þnh tuyÕn d¹ng nμy cßn ph¶i tiÕp tôc tr¶i qua çc nghiªn cøu tiÕp theo
n÷a míi hy väng cã nh÷ng ®Æc tÝnh tréi so víi çc c«ng nghÖ kh¸c.
HÖ thèng I/O thùc hiÖn truy nhËp tíi ma trËn theo giao diÖn quang chuÈn. Nã thùc hiÖn
sù biÕn ®æi ®iÖn-quang trong çc tr−êng hîp sö dông çc bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng ®iÖn
hoÆc lai ghÐp. Trong tr−êng hîp sö dông bé ®Þnh tuyÕn quang th× hÖ thèng I/O thùc hiÖn
chuyÓn ®æi b−íc sãng. Cã hai lo¹i giao diÖn quang chuÈn. Çc giao diÖn ®¬n b−íc sãng
th× ®−îc sö dông víi danh nghÜa lμ çc cæng néi bé ®Ó kÕt nèi tíi çc bé ®Þnh tuyÕn, çc
vò v¨n san 453

chuyÓn m¹ch ATM, hoÆc thiÕt bÞ SDH. Khi triÓn khai çc kÕt nèi trung kÕ, çc giao diÖn
b−íc sãng sÏ ®−îc cung cÊp th«ng qua çc bé ghÐp kªnh vμ gi¶i ghÐp kªnh WDM.
C¬ cÊu (m¸y) ®Þnh tuyÕn b−íc sãng ®−îc thùc hiÖn trong khèi qu¶n lý phÇn tö m¹ng
cña ma trËn chuyÓn m¹ch. ViÖc ®Þnh tuyÕn ®−îc dùa trªn çc giao thøc ®Þnh tuyÕn tr¹ng
th¸i tuyÕn, ch¼ng h¹n nh− giao thøc luång ®Çu tiªn tr¹ng th¸i më OSPF (Open Shortest
Path First protocol) vμ giao thøc hÖ thèng trung gian tíi hÖ thèng trung gian IS-IS. Lóc
nμy, kh«ng cã giao thøc ®Þnh tuyÕn b−íc sãng chuÈn ®−îc m¸y chuÈn nμo ®−a ra. Tiªu
chuÈn ®Ó thùc hiÖn thuËt to¸n giao thøc ®Þnh tuyÕn b−íc sãng lμ, mäi bé ®Þnh tuyÕn b−íc
sãng ph¶i biÕt ®−îc topo m¹ng tæng thÓ. §©y lμ lý do t¹i sao cÇn ph¶i sö dông giao thøc
tr¹ng th¸i tuyÕn. Ngoμi çc b¶n tin tr¹ng th¸i tuyÕn, th«ng tin tμi nguyªn ph¶i ®−îc trao
®æi ®Ó cã thÓ t¸i ®Þnh tuyÕn.
C¬ cÊu ®Þnh tuyÕn b−íc sãng thÓ hiÖn hai lo¹i b¸o hiÖu. Lo¹i ®Çu tiªn ®−îc dïng ®Ó trao
®æi th«ng tin gi÷a çc bé ®Þnh tuyÕn vμ ®Ó vËn hμnh giao thøc ®Þnh tuyÕn. Lo¹i thø hai
cña b¸o hiÖu ®−îc dïng gi÷a ma trËn chuyÓn m¹ch vμ c¬ cÊu ®Þnh tuyÕn còng ®Ó cung
cÊp giao diÖn cho c«ng cô qu¶n lý vμ tÝnh to¸n çc luång lu©n phiªn so le cho viÖc b¶o vÖ
cÊu h×nh m¹ng m¾t l−íi (mesh).
§Ó hiÓu râ h¬n vÒ çc bé ®Þnh tuyÕn dïng trong OTN, ta h·y kh¶o s¸t ba lo¹i ®Þnh
tuyÕn ®· ®Ò cËp ë trªn.
1) Bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng ®iÖn: Çc bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng ®iÖn sÏ thùc hiÖn kÕt
thóc vai trß çc b−íc sãng t¹i çc bé biÕn ®æi ®iÖn-quang E/O, biÕn ®æi chóng thμnh çc
tÝn hiÖu ®iÖn, vμ råi chuyÓn chóng sang miÒn (vïng) ®iÖn. Ma trËn cña bé ®Þnh tuyÕn
b−íc sãng ®iÖn gåm cã ma trËn chuyÓn m¹ch ngang däc kh«ng chÆn ®iÖn. HiÖn nay c«ng
nghÖ ®· thùc hiÖn ®−îc ë møc STM-16 (vμ OC-48), vμ nh− vËy sÏ cung cÊp ®−îc çc dÞch
vô b−íc sãng 2,5 Gbit/s. H×nh 10.35 m« t¶ s¬ ®å khèi cña mét bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng
®iÖn. L−u l−îng ®−a vμo t¹i bÊt kú cæng nμo còng cã thÓ ®−îc chuyÓn m¹ch th«ng qua ma
trËn ®Ó tíi cæng ra bÊt kú.
Khèi qu¶n lý phÇn tö m¹ng
(C¬ cÊu ®Þnh tuyÕn b−íc sãng)
λ1 Luång ®iÒu khiÓn

λ1, λ2,..., λn λ1
λ2
λ1, λ2,..., λn
λ2
1 λn λn
1
λ1, λ2,..., λn λ1 λ1
Çc giao diÖn trung kÕ
λ2
λ1, λ2,..., λn
λ2
2 λn λn
2
λ1, λ2,..., λn λ1 Ma trËn chuyÓn λ1 λ1, λ2,..., λn

λ2 m¹ch ®iÖn λ2
m λn λn m
DEMUX MUX
b−íc sãng b−íc sãng
Çc bé biÕn ®æi E/O Çc bé biÕn
HÖ thèng I/O Çc cæng xen Çc cæng rÏ ®æi E/O
Çc giao diÖn néi bé
H×nh 10.35. S¬ ®å khèi cña bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng ®iÖn.
vò v¨n san 454

Ma trËn ngang däc sÏ thiÕt lËp kÕt nèi gi÷a hai cæng mong muèn. Module khung t¹i mçi
mét cæng vμo vμ ra cã bæn phËn rêi ®i / thªm vμo cÊu tróc khung cña giao diÖn quang
chuÈn vμ ®Ó cung cÊp çc gãi cã chiÒu dμi cè ®Þnh cho çc hμng ma trËn.
2) Bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng lai ghÐp
§Ó tèi −u viÖc truyÒn t¶i çc luång b−íc sãng ®i qua, ma trËn chuyÓn m¹ch cña çc bé
®Þnh tuyÕn b−íc sãng lai ghÐp ®−îc chia thμnh hai phÇn nh− ®−îc m« t¶ trong h×nh 10.36.
Mét sè trung kÕ ®−îc nèi vμo ma trËn chuyÓn m¹ch quang, nã ®−îc dïng ®Ó chuyÓn m¹ch
trong suèt b−íc sãng tõ mét trung kÕ nμy ®Õn trung kÕ kh¸c. ChØ ë trong çc tr−êng hîp
yªu cÇu cã sù chuyÓn ®æi b−íc sãng th× ma trËn chuyÓn m¹ch ®iÖn ®−îc sö dông; ®ã lμ do
trong hÖ thèng DWDM cã trung kÕ ®Çu ra ®· chØ ®Þnh b−íc sãng ®· ®−îc dïng t¹i trung
kÕ ®Õn.

Luång ®iÒu khiÓn

λ1 λ1
λ1, λ2,..., λn λ1, λ2,..., λn
λ2 λ2
1 λn λn
1
λ1, λ2,..., λn λ1 λ1 λ1, λ2,..., λn

λ2 Ma trËn 1 λ2
2 λn Ma trËn quang λn 2
λ1, λ2,..., λn λ1
λ2 λ1, λ2,..., λn
Ma trËn 2
m λn Ma trËn ®iÖn
DEMUX m
b−íc sãng λ1 λ2 λn λ1 λ2 λn MUX b−íc sãng
Çc bé Çc bé biÕn
biÕn ®æi E/O ®æi E/O
HÖ thèng I/O Çc cæng xen Çc cæng rÏ
H×nh 10. 36. S¬ ®å khèi bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng lai ghÐp.
Ngoμi ra, nÕu nh− trung kÕ ®Çu ra mong muèn kh«ng ®−îc nèi trùc tiÕp tíi ma trËn
chuyÓn m¹ch quang, hoÆc cÇn ph¶i cã sù t¸i ph¸t tÝn hiÖu th× còng cÇn ph¶i sö dông ma
trËn chuyÓn m¹ch ®iÖn.
2) Bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng quang
Trong cÊu h×nh cña m¹ng hoμn toμn quang th−êng sö dông çc bé ®Þnh tuyÕn b−íc
sãng quang. Trong tr−êng hîp nμy, sÏ kh«ng cã sù biÕn ®æi quang-®iÖn E/O ®ãng vai trß
nμo trong çc bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng. S¬ ®å khèi cña bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng quang
®−îc m« t¶ trong h×nh 10.37. Bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng quang thùc hiÖn chuyÓn m¹ch çc
b−íc sãng trong suèt vμ kh«ng quan t©m ®Õn sù t¸i t¹o tÝn hiÖu vμ khung. Nh− vËy, viÖc
thiÕt kÕ m¹ng quang trong tr−êng hîp nμy sÏ khã kh¨n h¬n nhiÒu.
vò v¨n san 455

ViÖc biÕn ®æi b−íc sãng ®ãng vai trß cã ý nghÜa trong çc thiÕt bÞ OXC lμ v× khi mμ
kh«ng cã sù biÕn ®æi b−íc sãng, luång quang sÏ buéc ph¶i ®−îc g¸n cïng b−íc sãng trªn
toμn bé tuyÕn däc theo luång cña nã th«ng qua m¹ng. Víi viÖc biÕn ®æi b−íc sãng, luång
quang cã thÓ ®−îc g¸n cho çc b−íc sãng kh¸c nhau trªn çc ®o¹n tuyÕn kh¸c nhau däc
theo luång cña nã. §©y lμ viÖc lμm cÇn thiÕt ®Ó c¶i thiÖn tuyÕn truyÒn dÉn vμ sö dông
b−íc sãng trong çc m¹ng quang. H×nh 10.38 chØ ra mét vÝ dô vÒ viÖc ph©n ®Þnh b−íc
sãng. NÕu çc bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng cung cÊp sù biÕn ®æi b−íc sãng, th× çc luång tÝn
hiÖu quang tõ A ®Õn C vμ tõ G ®Õn C cã thÓ sö dông tuyÕn chung gi÷a B vμ C. NÕu kh«ng
cã sù biÕn ®æi b−íc sãng, th× luång tÝn hiÖu quang gi÷a G vμ C sÏ ph¶i ®i theo ®−êng dμi
h¬n th«ng qua çc nót F vμ E vμ D nÕu nót G cã thÓ chØ g¸n b−íc sãng λ1 t¹i tuyÕn cho tíi
nót F.

λ1 Luång ®iÒu khiÓn λ1

λ1, λ2,..., λn λ1, λ2,..., λn
λ2 λ2
1 λn λn
1
λ1 λ1
λ1, λ2,..., λn λ1, λ2,..., λn

λ2 λ2
2 λn λn
2
Ma trËn
λ1, λ2,..., λn λ1 chuyÓn m¹ch λ1 λ1, λ2,..., λn
λ2 quang λ2
m λn λn
m
DEMUX λ1 λ2 λn λ1 λ2 λn MUX
Çc bé biÕn
®æi b−íc sãng Çc bé biÕn
®æi b−íc sãng
H×nh 10.37. S¬ ®å khèi bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng quang.
C C
λ1 D λ1 D
λ1 λ1 λ1
λ2 λ1
A B A B
λ1 E
λ1 λ1 E
G F G F
a) Cã chuyÓn ®æi b−íc sãng b) Kh«ng cã chuyÓn ®æi b−íc sãng
H×nh 10.38. ChØ ®Þnh ph©n bæ b−íc sãng khi cã vμ kh«ng cã sù biÕn ®æi b−íc sãng.
Bé ®Þnh tuyÕn quang cã ®óng hai cöa trung kÕ ®Çu vμo vμ hai cöa trung kÕ ®Çu ra, lo¹i
trõ çc giao diÖn b¶o vÖ, sÏ ®ãng vai trß nh− lμ mét bé ghÐp kªnh quang xen / rÏ OADM
vò v¨n san 456

hoÆc bé xen / rÏ b−íc sãng WADM. Khi quan s¸t bé ghÐp kªnh xen / rÏ quang nh− chØ ra
ë h×nh 10.39, chóng ta cã thÓ nhËn thÊy r»ng chØ cã hai cæng trung kÕ ghÐp vμ gi¶i ghÐp
çc b−íc sãng. Cã çc cæng xen / rÏ néi bé cã çc bé biÕn ®æi b−íc sãng chØ ®Ó chuyÓn
®æi çc tÝn hiÖu giao diÖn quang chuÈn thμnh çc b−íc sãng kªnh WDM t−¬ng øng thay
cho çc cæng trung kÕ kh¸c.

Luång ®iÒu khiÓn
λ1 λ1 λ1, λ2,..., λn
λ1, λ2,..., λn λ2
λ2
λn
Trung kÕ phÝa ®«ng

λn Vμo
Trung kÕ phÝa t©y
Ra
λ1 Ma trËn λ1 λ1, λ2,..., λn
λ1, λ2,..., λn chuyÓn m¹ch
λ2 λ2
λn quang λn
Vμo Ra
DEMUX λ1 λ2 λn λ1 λ2 λn MUX
Çc bé biÕn
Çc bé biÕn
®æi b−íc sãng
®æi b−íc sãng
H×nh 10.39. Bé ghÐp kªnh xen / rÏ quang.
Ng−îc víi çc bé ghÐp kªnh xen / rÏ ®iÖn ph¶i kÕt thóc (kÕt cuèi) toμn bé tÝn hiÖu
quang, çc bé OADM l¹i lμm cho l−u l−îng truyÒn víi hiÖu suÊt cao nhÊt b»ng çch chØ
kÕt cuèi mét tËp hîp nhá çc kªnh quang trªn sîi. Çc bé OADM thùc hiÖn rÏ hoÆc thªm
vμo çc b−íc sãng riªng mét çch cã lùa chän trªn sîi truyÒn luång WDM, vμ ®−a chóng
theo çc cæng néi bé. §¸ng lÏ ph¶i gi¶i ghÐp toμn bé çc b−íc sãng th«ng qua bé ghÐp
coupler quang chung trong hÖ thèng truyÒn dÉn dμi, th× chØ cã çc b−íc sãng ®· chän
®−îc thªm vμo hoÆc ®−îc t¸ch ra t¹i nót. Cßn çc b−íc sãng kh¸c sÏ ®−îc ®i qua nót
quang. H¬n n÷a, çc bé OADM sÏ thªm vμo vμ t¸ch ra çc b−íc sãng bÊt kÓ néi dung cña
chóng lμ nh− thÕ nμo. Lo¹i trõ ®©y lμ çc bé ADM ®iÖn vèn ®iÒu khiÓn çc byte mμo ®Çu
®Ó lùa chän phÇn khung sÏ ®−îc xen vμo vμ t¸ch ra.
10.2.5 §iÒu khiÓn quang trong m¹ng OTN hiÖn t¹i vμ t−¬ng lai
§èi víi m¹ng quang OTN theo NGN, mét trong çc vÊn ®Ò ®ang ®−îc quan t©m nhÊt lμ
cÊu tróc m¹ng quang sÏ ®−îc thay ®æi nh− thÕ nμo ®Ó ®¸p øng ®−îc çc mÉu l−u l−îng
míi vμ giíi thiÖu ®−îc çc lo¹i dÞch vô trªn nÒn giao thøc Internet IP míi. Çc m¹ng ®a
líp truyÒn thèng ®· ®−îc triÓn khai sö dông çc c«ng nghÖ líp-1 vμ líp-2 kh¸c nhau,
ch¼ng h¹n nh− trong tr−êng hîp m¹ng quang ®ång bé SDH/SONET vμ mode chuyÓn giao
kh«ng ®ång bé ATM, nh− lμ mét c¬ së h¹ tÇng truyÒn t¶i IP. Sù gia t¨ng çc bé ®Þnh
tuyÕn IP ®Ó ®−a ra çc ®Æc tÝnh ®Þnh tuyÕn lªn tíi çc møc gigabit (hoÆc trong t−¬ng lai cã
vò v¨n san 457

thÓ lªn tíi terabit), còng nh− tÝnh th−¬ng m¹i phæ biÕn cña çc giao diÖn ®Þnh tuyÕn b¨ng
tÇn cao tíi 2,5 Gbit/s hoÆc 10 Gbit/s, ®· ®¸nh dÊu b−íc ®i ®Çu tiªn trong viÖc ph¸t triÓn
çc m¹ng mang dÞch vô IP. Trong b−íc ®i ®Çu tiªn nμy, m¹ng IP sÏ c− tró trùc tiÕp trªn
®Ønh cña m¹ng truyÒn t¶i quang OTN tÜnh, vμ viÖc ®iÒu khiÓn gi÷a IP vμ quang sÏ ®−îc
duy tr× b»ng ph−¬ng ph¸p tÜnh. V× vËy, nã còng cã thÓ ®−îc gäi lμ m¹ng cã m¶ng ®iÒu
khiÓn chång lÊn quang IP tÜnh.
TiÕp theo n÷a, OTN ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn tõ cÊu tróc m¹ng ring hoÆc ®iÓm-
®iÓm thμnh m¹ng sö dông topo mesh cã çc ®iÓm kÕt nèi DWDM; m¶ng ®iÒu khiÓn cò ë
chÕ ®é tÜnh kh«ng cßn phï hîp n÷a. Sù ph¸t triÓn nμy më ra giai ®o¹n thø hai, chÝnh lμ
giai ®o¹n ®−a ra b−íc sãng ®éng cho phÐp ®iÒu khiÓn m¹ng OTN dÔ dμng h¬n, nhanh
h¬n, vμ cã kh¶ n¨ng më réng ®−îc. Nã còng t¨ng c−êng kh¶ n¨ng håi phôc m¹ng. Do sù
kÕt nèi th«ng qua OTN b©y giê lμ d−íi h×nh thøc ®éng, cho nªn chóng ta nãi viÖc thiÕt kÕ
m¹ng tiªn tiÕn nμy ¸p dông kiÓu m¶ng ®iÒu khiÓn chång lÊn quang IP ®éng.
Ngoμi hai lo¹i m¶ng ®iÒu khiÓn trªn, ta còng cÇn thÊy r»ng b¶n chÊt ®éng cña çc dÞch
vô ngμy nay vμ IP trong t−¬ng lai t¨ng lªn ®ang t¹o ra çc ®ßi hái th−êng xuyªn cho viÖc
thay ®æi çc kÕt nèi, tr−íc hÕt d−íi d¹ng b¨ng tÇn trªn OTN. Nh− vËy, ng−êi ta ®ang cè
g¾ng thùc hiÖn tÝch hîp çc qu¸ tr×nh cung cÊp b−íc sãng ®éng cña OTN thμnh çc c¬
chÕ ®Þnh tuyÕn m¹ng IP, lμm cho OTN dÔ dμng tiÕp nhËn m¹ng IP, vμ ®iÒu nμy t¹o ra
m¶ng ®iÒu khiÓn ngang b»ng quang IP tÝch hîp. Sau ®©y ta xÏ xem xÐt tËp chung vμo hai
m¶ng ®iÒu khiÓn chång lÊn quang IP.
10.2.5.1 M¶ng ®iÒu khiÓn chång lÊn quang IP tÜnh

Lo¹i bá çc líp trung gian th× sÏ dÉn tíi gi¶i ph¸p míi c¬ b¶n cho viÖc x©y dùng çc
m¹ng IP. §ã lμ m« h×nh kiÕn tróc míi cã tÝnh hiÖu qu¶ cao vμ kh¶ n¨ng më réng vμ ®Ó
®−¬ng ®Çu víi nh÷ng yªu cÇu míi cña m¹ng. Topo cña c¬ së h¹ tÇng dÞch vô lμ ®iÓm then
chèt trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ m¹ng quang. H¬n n÷a, nh÷ng ¶nh h−ëng cña truyÒn dÉn
nhiÒu b−íc sãng sö dông c«ng nghÖ WDM ph¶i ®−îc tÝnh ®Õn khi thùc thi c¬ së h¹ tÇng
dÞch vô IP.
1) M« h×nh chång lÊn quang IP tÜnh
• H¹ tÇng dÞch vô IP
Çc dÞch vô m¹ng ®ang chuyÓn h−íng tíi IP ngμy mét t¨ng. PhÇn lín çc øng dông
ngμy nay dùa trªn giao thøc TCP/IP. Trong t−¬ng lai, tÊt c¶ çc øng dông sÏ lμ IP. Gi¶i
ph¸p hiÖn nay ®Ó truyÒn t¶i l−u l−îng IP qua m¹ng ghÐp kªnh theo thêi gian (TDM) mμ
tr−íc ®©y ®−îc tèi −u cho truyÒn t¶i l−u l−îng nh− tho¹i trë nªn kh«ng hiÖu qu¶ vμ l¹c
hËu. Çc m¹ng truyÒn thèng ®· sö dông c«ng nghÖ SDH ®Ó thùc hiÖn kÕt nèi m¹ng diÖn
réng (WAN) t¹i líp 1. M¹ng SDH nμy th−êng bao gåm çc ring quang kÕt nèi nh÷ng
thiÕt bÞ ghÐp kªnh xen/rÏ ADM vμ ®Êu nèi chÐo sè DXC ®Ó liªn kÕt çc ring SDH nμy. V×
tÝnh phøc t¹p cña cÊu tróc ghÐp kªnh SDH cho nªn ph¶i cÇn ®Õn mét l−îng lín thiÕt bÞ.
ATM chñ yÕu ®−îc dïng ®Ó ph©n phèi çc dÞch vô sè liÖu trªn m¹ng SDH. Nhê ®Æc tÝnh
kÕt nèi ®Þnh h−íng trong ATM mμ nhμ khai th¸c m¹ng cã thÓ cung cÊp kÕt nèi tíi kh¸ch
vò v¨n san 458

hμng víi chÊt l−îng dÞch vô (QoS) theo yªu cÇu vμ c¶ dÞch vô m¹ng riªng ¶o VPN
(Virtual Private Network).
Çc m¹ng dùa trªn c«ng nghÖ TDM vμ ATM (còng th−êng ®−îc xem nh− m¹ng thÕ hÖ
cò) th× l¹i ®ßi hái qu¸ nhiÒu chi phÝ ho¹t ®éng vμ møc ®é hiÖu qu¶ truyÒn t¶i rÊt thÊp. Khi
truyÒn t¶i çc giao thøc gãi cã ®Þnh h−íng nh− IP over ATM sÏ xuÊt hiÖn l−îng mμo ®Çu
lín lμ do chøc n¨ng ph©n t¸ch vμ t¸i nhËp (SAR). Mμo ®Çu khung ®iÓn h×nh cña ATM lμ
kho¶ng 20%. Sù xuÊt hiÖn mμo ®Çu ATM trªn çc tuyÕn STM-16/OC-48 sÏ lμm cho b¨ng
tÇn kh¶ dông cho truyÒn dÉn l−u l−îng sè liÖu chØ cßn kho¶ng 2 Gbit/s. §iÒu nμy ®ång
nghÜa víi viÖc dung l−îng cña gÇn nh− toμn bé tuyÕn STM-4/OC-12 bÞ bá phÝ. NÕu tiÕp
tôc xem xÐt ®èi víi tuyÕn STM-64/OC-192 th× dung l−îng kh«ng sö dông ®−îc lªn tíi
STM-16/OC-48. Do c«ng nghÖ liªn tôc tiÕn ho¸ vμ ngμnh c«ng nghiÖp kiªn ®Þnh víi çc
yªu cÇu giao tiÕp víi tèc ®é bit ngμy cμng cao, th× tÝnh kh«ng hiÖu qu¶ cña ATM lμ kh«ng
thÓ chÊp nhËn ®−îc n÷a, vμ çc m¹ng ®Þnh tuyÕn sö dông çc c«ng nghÖ thay thÕ nh−
Packet over SONET/SDH vμ Gigabit Ethernet sÏ ®−îc −a chuéng h¬n.
ViÖc thùc thi m¹ng quang (nhê lo¹i bá thiÕt bÞ ATM vμ SDH/SONET) sÏ më ra kiÕn
tróc m¹ng hai líp rÊt ®¬n gi¶n, th−êng ®−îc biÕt d−íi tªn gäi m¹ng thÕ hÖ míi - giai ®o¹n
sau cña NGN. KiÕn tróc m¹ng nμy gåm h¹ tÇng dÞch vô IP vμ h¹ tÇng truyÒn t¶i quang
nh− ®−îc m« t¶ trong h×nh 10.40.
Yªu cÇu
m¹ng riªng ¶o
& QoS
IP
IP
IP QoS Phôc håi IP
ATM
SDH/SONET
Phôc håi
Quang
WDM WDM
Yªu cÇu
b¶o vÖ Ring
H×nh 10.40. Chøc n¨ng tiªn tiÕn cña líp IP vμ quang.
H¹ tÇng truyÒn t¶i quang ®−îc x©y dùng dùa trªn viÖc kÕt nèi sîi quang vμ thiÕt bÞ
WDM. H¹ tÇng truyÒn t¶i quang sö dông c«ng nghÖ WDM th−êng ®−îc biÕt d−íi tªn gäi
lμ líp quang vμ thùc hiÖn cung cÊp çc luång quang (hay b−íc sãng)- th−êng ®−îc gäi lμ
kªnh quang, vμ chñ yÕu dïng ®Ó truyÒn t¶i l−u l−îng IP cïng mét sè l−u l−îng kh¸c nh−
tho¹i hay sè liÖu.
• ThÝch øng IP/quang
vò v¨n san 459

Mét −u ®iÓm chÝnh cña IP ®ã lμ nã cã thÓ ®−îc truyÒn qua hÇu hÕt çc giao thøc tuyÕn
sè liÖu vμ c«ng nghÖ m¹ng c¬ b¶n. §ã lμ kÕt qu¶ cña viÖc t¸ch IP ra khái çc c¬ chÕ
truyÒn t¶i. §Ó truyÒn t¶i IP trªn b−íc sãng, l−u l−îng IP ph¶i ®−îc gãi l¹i vμ l−u l−îng
nμy ph¶i ®−îc chÌn vμo trong mét khung giao tiÕp quang ®· x¸c ®Þnh. Cã mét sè quan
niÖm ®· kh¸i qu¸t çc ph−¬ng ph¸p ®−îc ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y[139,144]
nh− ®−îc m« t¶ trong h×nh 10.41. Mçi ng¨n giao thøc nμy trong h×nh 10.41 cã thÓ thùc
hiÖn kh¸c nhau theo mét sè kiÓu. Tr−íc tiªn, bao nhiªu l−îng mμo ®Çu sÏ ®−îc tr×nh ra?
Thø hai, tèc ®é giao tiÕp tuyÕn nμo lμ kh¶ dông? TiÕp ®Õn, kh¶ n¨ng më réng cña gi¶i
ph¸p m¹ng ra sao vμ dùa trªn c«ng nghÖ nμo lμ chÝnh? Çc chøc n¨ng qu¶n lý l−u l−îng
nμo cÇn thiÕt? TÊt nhiªn n¨ng lùc cña QoS lμ g×? Nh÷ng th«ng tin nμy lμ rÊt quan träng
khi x©y dùng m¹ng cã kh¶ n¨ng hç trî çc øng dông multimedia vμ l−u l−îng thêi gian
thùc.
IP
PPP/HDLC SRP 1/10 GE-MAC ATM SDL Bao gãi
SDH/SONET SDH/SONET 1/10 GE-PHY ATM-PHY SDH/SONET Giao diÖn

SDL-PHY quang
WDM/DWDM
a) b) c) d) e) f)
H×nh 10.41. Çc ng¨n ®Ó s¾p xÕp IP vμo WDM.
Sau ®©y sÏ liÖt kª çc c«ng nghÖ hiÖn t¹i ®ang s½n cã, nh−ng còng sÏ lμ mét sè giao thøc
míi cho m¹ng b¨ng tÇn cao.
¾ POS (a): Ng¨n giao thøc ®Çu tiªn (POS) sö dông giao thøc ®iÓm-®iÓm PPP (Point-to-
point Protocol) cho viÖc bao gãi vμ giao diÖn vËt lý SONET/SDH ®Ó thÝch øng víi
kªnh quang.
¾ TruyÒn t¶i gãi ®éng (b): TruyÒn t¶i gãi ®éng DPT (Dynamic Packet Transport) sö
dông giao thøc líp MAC ®−îc gäi lμ giao thøc t¸i sö dông kh«ng gian (SRP) cho viÖc
bao gãi IP. C¬ chÕ nμy còng sö dông SDH/SONET nh− giao diÖn vËt lý cho WDM.
¾ Gigabit Ethernet (c): Sù ph¸t triÓn réng kh¾p cña c«ng nghÖ Gigabit Ethernet ®· ®em
l¹i nh÷ng giao diÖn cù ly dμi vμ çc giao diÖn quang t−¬ng thÝch thiÕt bÞ DWDM. Do
®ã, gi¶i ph¸p thø ba nμy lμ ®Ó sö dông líp MAC Ethernet cïng víi giao diÖn 1 Gbit/s
vμ 10 Gbit/s ®Ó truyÒn t¶i l−u l−îng IP trªn çc luång quang. §Æc biÖt ®èi víi çc
m¹ng øng dông trong khu vùc néi thÞ, Gigabit Ethernet cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó liªn
kÕt çc m¹ng Campus qua sîi quang hoÆc m¹ng truyÒn t¶i DWDM.
vò v¨n san 460

¾ ATM (d): Gi¶i ph¸p kh¶ thi thø t− lμ lo¹i bá líp trung gian SDH/SONET vμ s¾p xÕp
trùc tiÕp çc tÕ bμo ATM vμo çc kªnh quang WDM sö dông çc giao diÖn quang
ATM tèc ®é cao.
¾ TuyÕn sè liÖu ®¬n gi¶n (e,f): TuyÕn sè liÖu ®¬n gi¶n SDL (Simple Data Link) còng
®−îc xem nh− mét giao thøc tuyÕn sè liÖu míi mμ cã thÓ ®−îc sö dông cïng giao diÖn
SDH hoÆc giao diÖn vËt lý SDL.
• Thùc thi kiÕn tróc hai líp
KiÕn tróc m¹ng míi ®−îc m« t¶ trong h×nh 10.42, kiÕn tróc nμy chØ ®¬n gi¶n gåm hai
líp, nã thÓ hiÖn tÝnh tæng qu¸t cña m¹ng ®· xÐt trong phÇn 10.2.2. Çc bé ®Þnh tuyÕn IP
t¹i biªn cña m¹ng thùc hiÖn tËp hîp l−u l−îng lèi vμo qua mét vμi c«ng nghÖ truy nhËp
nh− ADSL, çp, quay sè, hoÆc dÞch vô thuª kªnh vμ ghÐp kªnh thèng kª l−u l−îng ®ã vμo
trong “èng dÉn lín” BFP (Big fat pip).
ChuyÓn m¹ch Líp dÞch vô

ATM
Bé ®Þnh tuyÕn IP
T¹o vμ qu¶n lý dÞch vô,

&
TËp hîp,
Qu¶n lý m¹ng
DÞch vô
§Þnh tuyÕn,
ChuyÓn m¹ch,
Giao diÖn
quang chuÈn
B¨ng tÇn
§é duy tr×
KÕt nèi chÐo
Sîi ¶o
“èng dÉn lín” Líp chuyÓn t¶i quang
H×nh 10.42. CÊu tróc tæng qu¸t m¹ng thÕ hÖ míi vμ çc chøc n¨ng ®−îc tæ hîp
tõ líp dÞch vô vμ h¹ tÇng truyÒn t¶i quang.
Nh÷ng èng dÉn lín BFP ph©n ph¸t “b¨ng tÇn th«” nμy ®−îc cung cÊp bëi líp quang
th«ng qua çc kÕt nèi sîi quang hoÆc çc kªnh b−íc sãng WDM gi÷a çc bé ®Þnh tuyÕn.
Líp quang cã thÓ ®−îc quan s¸t nh− ®¸m m©y ®Ó kÕt nèi çc thiÕt bÞ kÌm theo nh− nót
SDH, chuyÓn m¹ch ATM, hoÆc çc bé ®Þnh tuyÕn cña líp dÞch vô. Çc kÕt nèi cã thÓ lμ
®iÓm-®iÓm (p-t-p), ring, mesh tõng phÇn, hoÆc hoμn toμn mesh tuú thuéc vμo m¹ng trôc
WDM ®−îc cÊu h×nh nh− thÕ nμo. §iÒu nμy t−¬ng tù nh− çc m¹ng IP ®ang ho¹t ®éng
trªn nÒn h¹ tÇng ATM; ®iÒu nμy cã nghÜa lμ bÊt cø kÕt nèi logic nμo còng cã thÓ ®−îc
thiÕt kÕ gi÷a çc nót IP theo cÊu h×nh kÕt nèi VCC/VPC t−¬ng øng. HiÖn nay, khi kÕt nèi
sîi quang qua giao diÖn SDH/SONET hoÆc Gigabit Ethernet cã thÓ ®¹t tíi tèc ®é 10
Gbit/s. Tèc ®é nμy sÏ cã thÓ lμm thay ®æi khi c«ng nghÖ ph¸t triÓn; truyÒn dÉn tèc ®é 40
Gbit/s ®· ®−îc thùc hiÖn trong m«i tr−êng thö nghiÖm. Khi sö dông çc hÖ thèng DWDM
vò v¨n san 461

®iÓm-®iÓm, chóng ta cã thÓ nhËn ®−îc dung l−îng truyÒn t¶i cao h¬n rÊt nhiÒu. NhiÒu
b−íc sãng ®−îc truyÒn ®ång thêi, trong ®ã mçi mét b−íc sãng mang tÝn hiÖu tèc ®é bit
cao, vμ sÏ t¹o nªn b¨ng tÇn cì Terabit. NhiÒu giao diÖn bé ®Þnh tuyÕn ®−îc sö dông song
song cho mét kÕt nèi vμ nèi tíi tËn ®Çu kÕt cuèi DWDM.
HiÖn nay, çc hÖ thèng ring DWDM ®ang b¾t ®Çu ®−îc sö dông rÊt phæ biÕn, ®Æc biÖt
trong m«i tr−êng øng dông cho m¹ng néi thÞ. Kh«ng chØ nguyªn lý ghÐp kªnh b¨ng tÇn ®·
®−îc m« t¶ tr−íc khi ¸p dông cho çc ring DWDM, mμ çc chøc n¨ng phôc håi quang
còng cã thÓ ®−îc ®−a ra ngμy mét t¨ng lªn. Çc c¬ chÕ b¶o vÖ nh− ring SDH/SONET
còng ®−îc thùc thi trong çc ring quang ®Ó t¹o nªn líp m¹ng quang cã tÝnh phôc håi cao.
Thùc thi m¹ng quang sÏ t¹o thuËn lîi cho çc kÕt nèi b¨ng tÇn cao theo h−íng cung cÊp
luång quang víi kh¶ n¨ng më réng lâi (core) kh«ng phô thuéc vμo viÖc tËp hîp l−u l−îng
IP, ATM hoÆc SDH/SONET. Çc bé ®Þnh tuyÕn lâi sÏ giao tiÕp trùc tiÕp víi líp quang; do
®ã sÏ kh«ng hiÖu qu¶ nÕu cã mÆt c¬ chÕ ghÐp kªnh trung gian, nh− x¶y ra ë m¹ng
SDH/SONET ch¼ng h¹n.
Çc ring tËp hîp IP dùa trªn viÖc truyÒn t¶i gãi ®éng (DPT) sö dông kh«ng chØ ghÐp
kªnh thèng kª mμ cßn cã chøc n¨ng qu¶ng b¸, kh«i phôc nhanh, vμ ®Æc biÖt lμ khai th¸c
hiÖu qu¶ b¨ng tÇn truyÒn dÉn nhê chøc n¨ng t¸i sö dông kh«ng gian. §iÒu nμy rÊt quan
träng ®èi víi nh÷ng vÞ trÝ chñ yÕu lμm viÖc trong m«i tr−êng IP, vμ ®Æc biÖt ®èi víi dÞch
vô multimedia.
Mét phÇn quan träng kh¸c cña kiÕn tróc m¹ng míi ®ã lμ hÖ thèng qu¶n lý chung. NÕu
tÊt c¶ çc thiÕt bÞ ®−îc ®iÒu khiÓn trong mét vïng qu¶n lý th× çc chi phÝ khai th¸c cã thÓ
gi¶m rÊt nhiÒu vμ qu¸ tr×nh qu¶n lý còng ®−îc ®¬n gi¶n ho¸. M¶ng qu¶n lý hîp nhÊt nμy
cã chøc n¨ng xö lý cÊu h×nh thiÕt bÞ, cung cÊp dÞch vô, gi¸m s¸t chÊt l−îng vμ tÊt c¶ çc
ho¹t ®éng qu¶n lý kh¸c. Cã thÓ cã mét vμi hÖ thèng qu¶n lý ®éc quyÒn thùc hiÖn chøc
n¨ng qu¶n lý phÇn tö cho mét nhμ cung cÊp x¸c ®Þnh nμo ®ã, nh−ng giao diÖn chuÈn cÇn
®−îc ®¶m b¶o ®Ó cã kh¶ n¨ng trao ®æi th«ng tin víi hÖ thèng qu¶n lý trung t©m.
• TruyÒn dÉn nhiÒu b−íc sãng
Çc kÕt nèi sîi vμ hÖ thèng WDM ®−îc sö dông ®Ó t¹o nªn h¹ tÇng truyÒn t¶i quang.
H¹ tÇng nμy cung cÊp çc luång quang ®−îc cÊu h×nh theo kiÓu tÜnh. Nh÷ng luång quang
nμy dïng ®Ó liªn kÕt çc bé ®Þnh tuyÕn, chuyÓn m¹ch ATM vμ thiÕt bÞ SDH.
C«ng nghÖ WDM cho phÐp nhiÒu kÕt nèi quang ho¹t ®éng ®ång thêi trªn sîi quang vμ
do ®ã t¨ng ®−îc kh¶ n¨ng më réng b¨ng tÇn. B¨ng tÇn thªm vμo cã thÓ dÔ dμng thùc thi
qua viÖc g¸n çc kªnh b−íc sãng. CÊu h×nh trén lÉn cña nhiÒu kÕt nèi ring vμ ®iÓm-®iÓm
®−îc m« t¶ trong h×nh 10.43. KiÕn tróc nμy cßn çch xa kiÕn tróc m¹ng quang “lý t−ëng”
cã kh¶ n¨ng cung cÊp dÞch vô b−íc sãng tõ ®Çu ®Õn cuèi hoμn toμn tù ®éng. Trong kiÕn
tróc nμy, tÊt c¶ çc ®Æc tÝnh liªn kÕt m¹ng ®−îc thùc hiÖn trong líp IP. Líp quang chØ ®¬n
gi¶n cung cÊp “èng dÉn lín” kÕt nèi thiÕt bÞ líp dÞch vô víi nót kÕ tiÕp.
Nh−îc ®iÓm n÷a trong giai ®o¹n nμy cña m¹ng quang lμ WDM t¹o nªn nhiÒu m¹ng
chång lÊn. NhiÒu topo kiÓu ®iÓm-®iÓm, ring, hub + h×nh nan hoÆc mesh ¶o ®−îc thiÕt lËp
vò v¨n san 462

qua viÖc g¸n kªnh b−íc sãng tÜnh. Çc m¹ng nμy cung cÊp kÕt nèi gi÷a çc bé ®Þnh tuyÕn
g¾n víi m¹ng quang.
ChuyÓn m¹ch
IP
DWDM
OADM
Bé ®Þnh tuyÕn
IP
DPT ring
KÕt nèi p-t-p POS
ATM hub + h×nh nan
H×nh 10.43. C¬ së h¹ tÇng quang cho ra çc kÕt nèi logic

th«ng qua viÖc cÊp b−íc sãng tÜnh.
Çc ring WDM cung cÊp bÊt kú kiÓu topo ¶o nμo, nh−ng tÝnh mÒm dÎo cña nã sÏ bÞ
giíi h¹n cho mçi ring. Çc ring quang WDM gåm cã çc OADM kÕt nèi qua çc cæng
trung kÕ WDM. Çc OADM cung cÊp nhiÒu giao diÖn néi bé ®Ó kÕt nèi çc bé ®Þnh tuyÕn
cã giao diÖn sè liÖu tèc ®é cao. Nh− thÓ hiÖn trong h×nh 10.44, ring quang cã thÓ cung cÊp
çc luång quang theo yªu cÇu ®Ó thiÕt lËp nªn topo logic mong muèn. Ch¼ng h¹n, nã cã
thÓ lμ mesh logic cña çc kÕt nèi ®iÓm-®iÓm sö dông POS, hoÆc nhãm çc kÕt nèi ®iÓm-
®iÓm t¹o nªn ring logic khi sö dông DPT.
Mesh logic Mesh logic
Yªu cÇu
3 Lamda
Lamda ®i qua OADM

OADM
H×nh 10.44. Çc luång quang ®Ó thiÕt lËp çc topo logic theo yªu cÇu.
vò v¨n san 463

KÕt nèi ring vμ kªnh quang chØ cã thÓ thùc hiÖn trong miÒn quang qua çc kÕt nèi chÐo
quang tÜnh (b¶ng ®Êu d©y quang). Gi¶i ph¸p tÜnh nμy sÏ dÉn tíi chi phÝ khai th¸c tèn kÐm
vμ ph¶i thùc hiÖn t¸i cÊu h×nh b»ng tay khi m¹ng cã sù cè. Cã mét gi¶i ph¸p thay thÕ lμ
kÕt cuèi çc kªnh quang t¹i çc thiÕt bÞ ghÐp kªnh xen rÏ (ADM) hoÆc kÕt cuèi ®iÓm-
®iÓm, vμ sö dông çc bé ®Þnh tuyÕn hoÆc chuyÓn m¹ch ATM ®Ó liªn kÕt mét sè kªnh
quang ë líp dÞch vô. Theo çch nμy, sè l−îng çc trung kÕ ®a b−íc sãng ®−îc kÕt nèi sÏ
bÞ giíi h¹n vÒ mËt ®é giao diÖn vμ dung l−îng ph¸t chuyÓn cña nh÷ng bé ®Þnh tuyÕn vμ
chuyÓn m¹ch ATM.
ViÖc cung cÊp dÞch vô tõ ®Çu ®Õn cuèi vμ håi phôc m¹ng lμ vÊn ®Ò chÝnh. Phôc håi
quang bÞ giíi h¹n cho mét “vïng m¹ng quang” ®¹i diÖn bëi ring WDM hoÆc hÖ thèng
®iÓm-®iÓm. V× thÕ, chøc n¨ng qu¶n lý b¨ng tÇn vμ kh¶ n¨ng duy tr× m¹ng ®−îc thùc thi
trong líp dÞch vô IP.
• Qu¶n lý b¨ng tÇn
Nh÷ng chøc n¨ng nh− QoS, phôc håi, vμ VPN tr−íc ®©y ®−îc cung cÊp bëi ATM hay
SDH/SONET, nay ph¶i ®−îc cung cÊp qua nh÷ng líp cßn l¹i. Yªu cÇu cho çc m¹ng ¶o
cã QoS x¸c ®Þnh, ®−îc ATM ®¶m nhiÖm nhê çc kªnh ¶o (VC) vμ luång ¶o (VP) ®Æt lªn
toμn bé m¹ng trong kiÓu m¹ng mesh, nay ®−îc thùc hiÖn qua QoS cña IP (IP QoS),
chuyÓn m¹ch nh·n ®a giao thøc MPLS, vμ MPLS VPN. §Ó ®¶m b¶o truyÒn dÉn chÝnh x¸c
l−u l−îng theo yªu cÇu b¾t buéc nμo ®ã ®−îc x¸c ®Þnh bëi çc tham sè nh− ®é trÔ, jitter;
trong tr−êng hîp nμy th× ph¶i sö dông ®Õn IP QoS.
Çch ®¬n gi¶n nhÊt ®Ó x©m nhËp vμo b¨ng tÇn ®å sé cung cÊp tõ DWDM lμ sö dông c©n
b»ng t¶i. NÕu nh− cã hai hay nhiÒu luång quang gi÷a hai bé ®Þnh tuyÕn, th× sÏ cã nhiÒu
tuyÕn trong b¶ng ®Þnh tuyÕn. NÕu nh− çc luång quang cã cïng tèc ®é ®−êng truyÒn, th×
giao thøc ®Þnh tuyÕn sÏ tù ®éng tr¶i l−u l−îng lªn vμi luång quang song song. Trong
tr−êng hîp tèc ®é luång quang kh«ng b»ng nhau, giao thøc ®Þnh tuyÕn ph¶i ®−îc ®iÒu
chØnh ®Ó ®¶m b¶o ®¹t ®−îc sù c©n b»ng t¶i.
Cã mét ph−¬ng ph¸p tiªn tiÕn h¬n ®Ó truy nhËp vμo b¨ng tÇn lμ sö dông MPLS-TE, mét
c«ng cô rÊt m¹nh cho nhμ khai th¸c ®Ó ®iÒu khiÓn luång l−u l−îng trong m¹ng cña m×nh.
Çc ®−êng dÉn cã thÓ ®−îc thiÕt lËp tÜnh b»ng çch sö dông c«ng cô qu¶n lý ngo¹i vi
(ngo¹i tuyÕn), hoÆc thiÕt lËp ®éng nhê sö dông b¸o hiÖu Giao thøc dμnh tr−íc (dμnh
riªng) tμi nguyªn/Giao thøc ph©n bæ nh·n (RSVP/LDP- Resource Reservation
Protocol/Label Distribution Protocol) ®Ó ®¶m b¶o khai th¸c tèi −u m¹ng øng víi tõng l−u
l−îng thùc tÕ. MPLS-TE dùa trªn MPLS lμ mét kü thuËt ph¸t chuyÓn míi tÝch hîp líp 2
vμ líp 3. MPLS cã thÓ ®−îc triÓn khai chØ ë trong bé ®Þnh tuyÕn hoÆc trong çc m¹ng
IP+ATM. MPLS sö dông nh·n cè ®Þnh g¾n vμo mμo ®Çu gãi IP hoÆc chÌn vμo mμo ®Çu
cña tÕ bμo ATM. Nh÷ng nh·n nμy ®−îc chÌn / t¸ch ra t¹i biªn cña m¹ng MPLS nhê çc
bé ®Þnh tuyÕn chuyÓn m¹ch nh·n biªn (Edge-LSR, Edge Label Switch Router), vμ çc bé
chuyÓn m¹ch nh·n (LSR) sö dông chóng ®Ó ®−a ra quyÕt ®Þnh ph¸t chuyÓn gãi trong
m¹ng.
vò v¨n san 464

C¶ c©n b»ng t¶i vμ thiÕt kÕ l−u l−îng còng lμ néi dung ®−îc tr×nh bμy chi tiÕt trong
phÇn “Phôc håi trong m¹ng quang tÜnh” cña ch−¬ng nμy khi ph©n tÝch çc ph−¬ng ph¸p
håi phôc sö dông trong m¹ng quang ®a b−íc sãng.
2) M¶ng ®iÒu khiÓn quang tÜnh
Chóng ta h·y xem xÐt m¶ng ®iÒu khiÓn quang IP tÜnh trong m« h×nh chång lÊn, ë ®©y
c¬ së h¹ tÇng dÞch vô IP dùa trªn çc bé ®Þnh tuyÕn gigabit cã trang bÞ çc giao diÖn tèc
®é bit cao sÏ ®−îc kÕt nèi víi nhau qua h¹ tÇng quang dùa trªn c«ng nghÖ DWDM hoÆc
sîi quang.
• Thùc thi c¬ së h¹ tÇng dÞch vô IP
Çc bé ®Þnh tuyÕn gigabit cña líp dÞch vô IP ®−îc kÕt nèi víi nhau nh− thÕ nμo theo
quan ®iÓm topo, vμ chóng ®−îc sö dông cïng víi thiÕt bÞ DWDM ra sao, ®ã lμ néi dung
cña phÇn nμy mμ ta cÇn th¶o luËn. Chó ý r»ng, mèi quan t©m vÒ topo ®èi víi h¹ tÇng dÞch
vô IP sÏ kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng giíi h¹n ®Þa lý ®Æc tr−ng cho tõng sù viÖc thùc thi m¹ng
kh¸c nhau. §iÒu nμy kh«ng cã nghÜa lμ çc giíi h¹n ®Þa lý lμ kh«ng quan träng. Chóng cã
¶nh h−ëng lín ®Õn cÊu tróc çc m¹ng trôc nh−ng kh«ng thÓ biÓu ®¹t b»ng lý thuyÕt. Çc
kÕt nèi sîi hiÖn cã vμ kho¶ng çch gi÷a çc vÞ trÝ th−êng lμ kh¸c nhau ®èi víi tõng øng
dông thùc tiÔn.
- §èi víi çc m¹ng trôc ®iÓm-®iÓm quy m« nhá hoÆc çc liªn kÕt m¹ng trôc
Çc m¹ng trôc quy m« nhá hoÆc çc liªn kÕt trôc ®−êng dμi ®−îc x©y dùng trªn nh÷ng
kÕt nèi sîi quang ®iÓm-®iÓm. §Ó thùc hiÖn chøc n¨ng b¶o vÖ trong tr−êng hîp ®øt çp,
suy gi¶m tÝn hiÖu, hoÆc sai háng giao diÖn, th× mçi bé ®Þnh tuyÕn trôc sÏ ®−îc trang bÞ hai
giao diÖn tèc ®é cao POS vμ ®−îc kÕt nèi tíi bé ®Þnh tuyÕn l©n cËn trªn hai sîi quang, nh−
m« t¶ trong h×nh 10.45 a). Nhê sö dông hai giao diÖn nªn cã thÓ thùc hiÖn c©n b»ng t¶i dÔ
dμng. NÕu mét tuyÕn cã sù cè, l−u l−îng sÏ ®−îc t¶i trªn tuyÕn cßn l¹i vμ gi¸n ®o¹n dÞch
vô cã thÓ ®−îc gi¶m nhá nhÊt. Chi tiÕt vÒ kh«i phôc m¹ng sÏ tr×nh bμy trong phÇn “Håi
phôc trong m¹ng quang”.
Hai giao diÖn POS n × giao diÖn POS
Sîi ho¹t ®éng ThiÕt bÞ DWDM

Sîi b¶o vÖ Trung kÕ DWDM
b)
a)
H×nh 10.45. KÕt nèi ®−êng trôc ®iÓm-®iÓm b»ng çc sîi quang
hoÆc thiÕt bÞ ®Çu cuèi DWDM.
Nh÷ng kÕt nèi b¨ng tÇn cao h¬n sÏ do çc hÖ thèng DWDM ®¶m nhiÖm, nh− thÓ hiÖn
trong h×nh 10.45 b). Trong tr−êng hîp nμy, nhiÒu giao diÖn POS ®−îc kÕt nèi trùc tiÕp víi
vò v¨n san 465

nót m¹ng DWDM mμ t¹i ®ã mçi giao diÖn POS sÏ ®−îc dμnh riªng mét b−íc sãng vμ
chóng (nh÷ng b−íc sãng) ®−îc ghÐp vμo trong sîi. Dù phßng ®−îc thùc hiÖn nhê sö dông
hai sîi quang ë gi÷a çc nót DWDM. ¦u ®iÓm cña viÖc sö dông c«ng nghÖ DWDM lμ
khai th¸c ®−îc l−îng b¨ng tÇn cao h¬n trªn sîi vμ kh¶ n¨ng b¶o vÖ sîi ®−îc hç trî tõ hÖ
thèng DWDM lμ trong suèt ®Õn çc bé ®Þnh tuyÕn g¾n vμo.
- §èi víi çc m¹ng trôc cÊp më réng lín
§ã lμ çc m¹ng trôc cã nhiÒu h¬n hai nót nh− d¹ng topo mesh biÓu diÔn trong h×nh
10.46. §Ó t¹o nªn topo mesh hoμn chØnh th× ph¶i thiÕt lËp [n*(n-1)]/2 tuyÕn vμ trang bÞ (n-
1) giao diÖn cho mçi bé ®Þnh tuyÕn. ¦u ®iÓm cña cÊu h×nh nμy ®ã lμ mäi nót ®Òu cã thÓ
kÕt nèi trùc tiÕp víi nót cßn l¹i; do ®ã tr¸nh ®−îc luång ph¶i ®i qua nhiÒu nót. Nh−ng nã
còng cã nh−îc ®iÓm, ®ã lμ cÇn ®Õn mét sè l−îng lín çc kÕt nèi còng nh− giao diÖn.
Nèi ®iÓm-®iÓm
logic
Yªu cÇu 3
giao diÖn POS
H×nh 10.46. M¹ng trôc POS mesh cã thÓ ®−îc thùc hiÖn th«ng qua
kÕt nèi sîi quang hoÆc çc hÖ thèng DWDM.
Víi viÖc sö dông c«ng nghÖ DWDM ë ®©y, cã thÓ t¨ng b¨ng tÇn gi÷a çc bé ®Þnh
tuyÕn m¹ng trôc mμ kh«ng cÇn thªm sîi, mμ b»ng çch thªm çc giao diÖn phô. Còng nh−
vËy, c¬ chÕ b¶o vÖ ®−îc chuyÓn giao cho çc nót DWDM. Çc nót DWDM th−êng ®−îc
nèi tíi ring sîi nªn lo¹i bá ®−îc yªu cÇu [n*(n-1)]/2 kÕt nèi sîi. Nh÷ng nót nμy cã thÓ
cung cÊp bÊt cø topo nμo cho çc bé ®Þnh tuyÕn: ring, mesh hoÆc hub nh− ®· tr×nh bμy
trong phÇn “thùc thi kiÕn tróc hai líp”.
§èi víi m¹ng trôc cña nhμ cung cÊp dÞch vô lín cã kho¶ng 10÷20 nót vμ 50÷100 ®iÓm
truy nhËp (POP), kh¶ n¨ng më réng cña gi¶i ph¸p tiÕp cËn mesh lμ kh«ng tèt, bëi v× vÝ dô
nh− liªn kÕt 15 bé ®Þnh tuyÕn lâi d¹ng mesh hoμn chØnh ph¶i cÇn ®Õn 105 kÕt nèi sîi
quang. Do ®ã m¹ng cã kÝch th−íc lín ph¶i cã kiÕn tróc ph©n cÊp. ChØ mét sè l−îng nót
h¹n chÕ hiÖn diÖn trªn m¹ng lâi (m¹ng trôc). M¹ng ph©n bè ®−îc x©y dùng quanh lâi ®Ó
tæng hîp sè l−îng lín POP.
vò v¨n san 466

Topo cña m¹ng lâi cã thÓ lμ d¹ng mesh hoÆc ring. §Ó chØ ra çc ®iÓm kh¸c biÖt cña hai
kiÓu topo trªn, chóng ta xem xÐt víi m¹ng lâi cã 8 nót. KÕt nèi mesh hoμn chØnh sÏ cÇn
®Õn 28 kÕt nèi sîi. §©y lμ yªu cÇu mμ rÊt khã cã thÓ ®¸p øng trong thùc tÕ. Tuy nhiªn, khi
gom 3 nót thμnh tam gi¸c vμ t¹o cÊu h×nh theo kiÓu nót chñ kÐp (dual-homing) ®èi víi çc
nót cßn l¹i quanh tam gi¸c ®ã, th× kÕt nèi sîi yªu cÇu gi¶m xuèng cßn 13 kÕt nèi. H×nh
10.47 m« t¶ gi¶i ph¸p nμy. NÕu bÊt kú kÕt nèi sîi quang nμo hoÆc nót cã sai háng th× sÏ
lu«n cã tuyÕn luång kh¸c ®Ó kh«i phôc tuyÕn mong muèn.
6
5
1
7
3
4
8
H×nh 10.47. KÕt nèi çc nót lâi trong m¹ng mesh ®ßi hái nhiÒu kÕt nèi sîi quang.
H×nh 10.48 chØ ra mét gi¶i ph¸p kh¶ thi kh¸c, ®ã lμ kÕt nèi çc nót theo kiÓu ring víi
çc kÕt nèi POS ®iÓm-®iÓm. Víi 8 nót lâi, cã thÓ thμnh lËp hai ring b»ng çch kÕt nèi qua
hai nót. §iÒu nμy ®Æc biÖt quan träng ®Ó ®¶m b¶o tÝnh dù phßng vμ ng¨n chÆn sù ph©n
chia m¹ng thμnh hai phÇn ®éc lËp khi nót liªn kÕt gÆp sù cè. Gi¶i ph¸p nμy cÇn 9 kÕt nèi
sîi.
5 6
2
3
7
4
8
H×nh 10.48. KÕt nèi çc nót lâi trong mét hoÆc nhiÒu ring
®Ó lμm gi¶m sè l−îng çc kÕt nèi sîi theo yªu cÇu.
vò v¨n san 467

¦u ®iÓm cña topo d¹ng mesh lμ lu«n cã luång s½n sμng ®i qua lâi víi chØ mét bé ®Þnh
tuyÕn trung gian mμ kh«ng quan t©m ®Õn n¬i cã ®iÓm ra/vμo lâi ë ®ã. Víi gi¶i ph¸p ring
nh− biÓu diÔn trong h×nh 10.48, ta cÇn tíi 3 bé ®Þnh tuyÕn trung gian ®Ó ®i qua lâi. ¦u
®iÓm cña topo ring lμ sè l−îng kÕt nèi cÇn thiÕt nhá. Víi gi¶ thiÕt vÒ chi phÝ vμ sîi s½n cã,
topo d¹ng ring sÏ cã −u ®iÓm h¬n.
C«ng nghÖ DPT sÏ hç trî viÖc thùc thi ring chÊt l−îng cao dùa trªn kiÕn tróc nh− m« t¶
trong h×nh 10.49. Ring hai sîi nh− trong SDH/SONET cã thÓ ®−îc sö dông l¹i trong
tr−êng hîp nμy. Ngoμi viÖc DPT cho phÐp th«ng tin ®Þnh h−íng gãi trªn ring, nã cßn cho
phÐp më réng sè l−îng nót trªn ring ®Õn 156 nót theo lý thuyÕt (kh¸c víi giíi h¹n 16 nót
cña SDH/SONET).
Bé t¸i ph¸t
Ring hai sîi
H×nh 10.49. Ring quang tuyÕn trôc sö dông SRP.
ChØ cÇn duy nhÊt mét giao diÖn cho mçi bé ®Þnh tuyÕn trôc, th× sÏ cã tÝnh ®éc lËp víi sè
l−îng bé ®Þnh tuyÕn. Giao diÖn cung cÊp hai cæng: mét cho phÝa ®«ng vμ mét cho phÝa t©y
®èi víi çc bé ®Þnh tuyÕn l©n cËn. §©y lμ −u ®iÓm chÝnh so víi ring quang sö dông c«ng
nghÖ POS mμ ë ®ã mçi nót cÇn ®Õn 2 giao diÖn cho mçi h−íng. H¬n n÷a, l−u l−îng
chuyÓn tiÕp cã thÓ qua nh÷ng bé ®Öm chuyÓn tiÕp cña çc giao diÖn DPT vμ kh«ng cã qu¸
tr×nh xö lý ®Þnh tuyÕn líp 3 cña bé ®Þnh tuyÕn. §Ó kho¶ng çch ®Õn çc nót l©n cËn kh«ng
qu¸ 40 km, çc bé lÆp t¸i ph¸t IP ®−îc sö dông ®Ó ®¶m b¶o truyÒn dÉn chÝnh x¸c sè liÖu.
Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ truyÒn t¶i gãi ®éng ng−êi ta thÊy r»ng, ring
DPT gi¶i quyÕt toμn bé th¸ch thøc cña truyÒn t¶i IP. DPT cã thÓ xö lý kÝch cì l−u l−îng
IP gia t¨ng vμ sù ph¸t triÓn b¨ng tÇn sîi nhê c«ng nghÖ DWDM. DPT cã thÓ ®−îc sö dông
trong topo ring lín c¶ vÒ sè l−îng nót còng nh− kho¶ng çch gi÷a çc nót. C«ng nghÖ nμy
lμ gi¶i ph¸p cho m¹ng néi thÞ vμ ring diÖn réng còng nh− çc ring trong Building lín. C¬
chÕ −u tiªn vμ hμng chê hç trî nhiÒu líp l−u l−îng víi yªu cÇu trÔ vμ b¨ng tÇn biÕn thiªn.
ChuyÓn m¹ch b¶o vÖ th«ng minh (IPS- Intelligent Protection Switching) cho phÐp kh«i
phôc nhanh lçi, bao gåm sai háng nót vμ m«i tr−êng truyÒn t¶i. Chøc n¨ng kh«i phôc topo
vò v¨n san 468

®éng cho phÐp ho¹t ®éng plug-and-play khi xen, t¸ch vμ håi phôc çc nót trong ring víi
yªu cÇu cÊu h×nh vμ cung cÊp tèi thiÓu.
Ring sîi quang sö dông c«ng nghÖ DPT cã thÓ ®−îc thiÕt lËp trªn çc sîi dμnh riªng
hoÆc çc hÖ thèng DWDM còng nh− çc c¬ së h¹ tÇng lai ghÐp kh¸c. Cã thÓ ®¹t ®−îc
kho¶ng çch truyÒn dÉn dμi gi÷a çc nót, ®Æc biÖt nhê hÖ thèng DWDM. §iÒu nμy dÉn
®Õn trÔ truyÒn dÉn lín, do ®ã ph¶i quan t©m ®Õn vÊn ®Ò ®Þnh thêi trong c¬ chÕ b¸o hiÖu
SRP-fa cña DPT.
- TËp hîp POP
Çc POP cung cÊp chøc n¨ng truy nhËp cho çc kh¸ch hμng tíi nhμ cung cÊp dÞch vô
m¹ng. Tuú theo dÞch vô yªu cÇu, POP gåm çc bé ®Þnh tuyÕn, chuyÓn m¹ch ATM, bé tËp
trung xDSL hoÆc ®Çu cuèi çp vμ kÕt nèi ®Õn çc bé ®Þnh tuyÕn lâi b»ng mét sè gi¶i ph¸p.
Trong tr¹ng th¸i thø hai, nh÷ng ®iÓm truy nhËp POS ®−îc hîp nhÊt trong POP cña líp
ph©n bè cña m¹ng. Ph©n bè POP cÇn ®−îc thiÕt kÕ ®é dù phßng POP 3 líp. Thø nhÊt, cÇn
cã hai bé ®Þnh tuyÕn biªn trôc ®Ó c©n b»ng l−u l−îng trong m¹ng trôc. Trong tr−êng hîp
mét trong sè chóng cã sù cè, th× ®iÒu quan träng lμ bé ®Þnh tuyÕn cßn l¹i ph¶i cã kh¶
n¨ng tù xö lý toμn bé t¶i. Thø hai, c¶ hai bé ®Þnh tuyÕn cÇn cã hai kÕt nèi tíi m¹ng trôc.
Thø ba, cÇn hai thiÕt bÞ liªn kÕt POP vμ/hoÆc cã m«i tr−êng vËt lý kh«ng háng.
- TËp hîp POP chuyÓn m¹ch
Cã mét gi¶i ph¸p cã thÓ sö dông chuyÓn m¹ch líp 2 gi÷a çc ®iÓm truy nhËp POP vμ çc
bé ®Þnh tuyÕn biªn cña m¹ng trôc nh− m« t¶ trong h×nh 10.50. ë ®©y ATM hoÆc Ethernet
cã thÓ ®ãng vai trß chÝnh. §iÓm yÕu cña ATM lμ chi phÝ thiÕt bÞ qu¸ cao. §iÒu nμy kh«ng
thÓ bï ®¾p cho ®Æc tÝnh m¹nh vÒ QoS cña nã bëi v× dï sao còng cã ®ñ b¨ng tÇn kh¶ dông.
m¹ng trôc
Çc bé ®Þnh
tuyÕn biªn trôc
Çc chuyÓn m¹ch

kÕt nèi POP
Truy nhËp POP
H×nh 10.50. TÊt c¶ çc truy nhËp POP vμ çc bé ®Þnh tuyÕn biªn lâi
®Òu cã kÕt nèi tíi c¶ hai chuyÓn m¹ch líp 2.
vò v¨n san 469

Khi sö dông c«ng nghÖ Ethernet, çc giao diÖn Fast-Ethernet vμ Gigabit Ethernet lμ
hoμn toμn phï hîp víi hiÖn nay, vμ s¾p tíi lμ tèc ®é 10 Gbit/s Ethernet. Gi÷a çc ®iÓm
truy nhËp POP vμ çc bé ®Þnh tuyÕn biªn cña m¹ng trôc sÏ l¾p ®Æt hai thiÕt bÞ chuyÓn
m¹ch ®Ó ®¶m b¶o tÝnh dù phßng. HiÖn nay, mçi ®iÓm truy nhËp POP sÏ ®−îc kÕt nèi tíi
hai chuyÓn m¹ch sö dông tuyÕn Fast-Ethernet. Çc bé ®Þnh tuyÕn biªn m¹ng trôc ®−îc
nèi tíi chuyÓn m¹ch b»ng çc tuyÕn tèc ®é gigabit. Do ®ã, sù ph©n cÊp b¨ng tÇn ®−îc
thùc hiÖn cho tõng cÊp m¹ng, ch¼ng h¹n 100 Mbit/s cho ®iÓm truy nhËp POP, 1 Gbit/s
cho bé ®Þnh tuyÕn biªn, vμ 2,5 Gbit/s cho bé ®Þnh tuyÕn trong m¹ng lâi. §Ó ng¨n chÆn sù
b¾c cÇu nèi vßng gi÷a çc bé ®Þnh tuyÕn dual-homing ph¶i sö dông thuËt to¸n Spanning
Tree (STA).
Gi¶i ph¸p nμy cã nhiÒu −u ®iÓm, thø nhÊt lμ Ethernet lμ mét c«ng nghÖ dÔ triÓn khai vμ
h¬n n÷a ®· ®−îc chøng minh. Gi¶i ph¸p Ethenet cã kh¶ n¨ng më réng thÝch øng víi yªu
cÇu b¨ng tÇn trong t−¬ng lai, v× sù ph¸t triÓn tõ 10 Mbit/s tíi 100 Mbit/s vμ 1000 Mbit/s
nh− ®· thÊy lμ rÊt kh¶ quan. H¬n n÷a, kh¶ n¨ng më réng nhê chuyÓn m¹ch modul cã thÓ
dÔ dμng trang bÞ dung l−îng tuyÕn trong chuyÓn m¹ch líp 2 ®Ó kÕt nèi çc bé ®Þnh tuyÕn
míi. Nh−îc ®iÓm cña nã ®ã lμ çc chuyÓn m¹ch thªm vμo th× l¹i lμ cho ra thªm çc sù cè
h− háng.
- TËp hîp POP ®iÓm-®iÓm
POS, ATM hoÆc Gigabit Ethernet ®Òu cã thÓ ®−îc sö dông cho çc kÕt nèi ®iÓm-®iÓm.
Mçi ®iÓm truy nhËp POP sÏ ®−îc kÕt nèi trùc tiÕp tíi c¶ hai bé ®Þnh tuyÕn biªn cña m¹ng
trôc. Çc kÕt nèi POS hoÆc ATM ngμy nay cã thÓ thùc hiÖn qua çc tuyÕn STM-1/OC-3c
tèc ®é 155 Mbit/s hoÆc çc tuyÕn STM-4c/OC-12c tèc ®é 622 Mbit/s. Víi giao diÖn
STM-64c/OC-192c trong m¹ng trôc trong t−¬ng lai gÇn, giao diÖn STM-16c/OC-48c tèc
®é 2,5 Gbit/s còng sÏ ®−îc dïng cho tËp hîp POP.
m¹ng trôc
Çc bé ®Þnh
tuyÕn biªn trôc
Truy nhËp POP
H×nh 10.51. KÕt nèi truy nhËp POP trùc tiÕp víi çc bé ®Þnh tuyÕn biªn trôc
lo¹i bá ®−îc thiÕt bÞ liªn kÕt.
¦u ®iÓm chÝnh cña gi¶i ph¸p nμy lμ kh«ng cÇn ®Õn thiÕt bÞ liªn kÕt. Khi sö dông POS
th× c¶ líp m¹ng ph©n bè vμ m¹ng trôc ®Òu sö dông cïng c«ng nghÖ nh− nhau, nh− thÓ
hiÖn trong h×nh 10.51.
vò v¨n san 470

Nh−îc ®iÓm chÝnh cña gi¶i ph¸p nμy n»m ë chç, ®èi víi mçi ®iÓm truy nhËp POP th× bé
®Þnh tuyÕn biªn cña m¹ng trôc l¹i cÇn mét giao diÖn, vμ nh− vËy hÖ qu¶ lμ cÇn mét sè
l−îng lín çc giao diÖn trªn thiÕt bÞ (mËt ®é giao diÖn rÊt cao).
- TËp hîp POP sö dông ring sîi DPT
Khi sö dông c«ng nghÖ DPT gåm c¶ çc bé ®Þnh tuyÕn biªn vμ çc ®iÓm truy nhËp POP
th× cã thÓ xem nh− mét ring truy nhËp ®· ®−îc thiÕt lËp, nh− thÓ hiÖn trªn h×nh 10.52.
§iÒu nμy sÏ thay thÕ cho topo dual-home. B¨ng tÇn cña ring truy nhËp tuú thuéc vμo giao
diÖn DPT ®−îc sö dông. HiÖn t¹i míi chØ cã çc giao diÖn STM-4c/OC-2c hoÆc STM-
16c/OC-48c. Trong t−¬ng lai gÇn, çc giao diÖn STM-64c/OC-192c còng sÏ ®−îc hiÖn
thùc.
m¹ng trôc
Çc bé ®Þnh
tuyÕn biªn trôc
Truy nhËp POP
H×nh 10.52. C¶ truy nhËp POP vμ çc bé ®Þnh tuyÕn ®−îc kÕt hîp trong ring
khi sö dông DPT.
Sö dông c«ng nghÖ DPT trong líp ph©n bè cã mét vμi lîi ®iÓm. Tr−íc hÕt, sè çc giao
diÖn vμ kÕt nèi sîi sÏ Ýt h¬n cho c¶ çc ®iÓm truy nhËp POP vμ çc bé ®Þnh tuyÕn biªn cña
m¹ng trôc khi triÓn khai topo ring. Thø hai, DPT cung cÊp kh¶ n¨ng tËn dông b¨ng tÇn
hiÖu qu¶ rÊt tèt nhê n¨ng lùc t¸i sö dông kh«ng gian vμ SRP-fa. H¬n n÷a, tÝnh kh«i phôc
cao nhê IPS.
Nh−îc ®iÓm chÝnh ®ã lμ n©ng cÊp dung l−îng chØ thùc hiÖn ®−îc cho toμn bé ring chø
kh«ng thÓ thùc hiÖn tõng phÇn.
3) Phôc håi m¹ng
§Ó cã ®−îc ®é tin cËy cña m¹ng trong m¹ng chång lÊn quang tÜnh, ng−êi ta ®· sö dông
mét sè chøc n¨ng b¶o vÖ vμ håi phôc t¹i líp dÞch vô vμ/hoÆc líp truyÒn t¶i quang. M¹ng
quang ®a b−íc sãng cã tÝnh phôc håi th−êng sö dông çc chøc n¨ng b¶o vÖ nhanh cña líp
quang. ThiÕt bÞ DWDM ë líp quang kh«ng cã bÊt kú tÝnh th«ng minh nμo vÒ m¹ng. V×
vò v¨n san 471

thÕ cho nªn nã ®¬n thuÇn chØ cung cÊp chøc n¨ng truyÒn t¶i. T¹i líp dÞch vô, çc chøc
n¨ng håi phôc tiªn tiÕn ®−îc sö dông ®Ó cung cÊp dÞch vô tin cËy tõ ®Çu ®Õn cuèi.
• B¶o vÖ quang
Çc c¬ chÕ b¶o vÖ ë líp truyÒn t¶i quang bÞ giíi h¹n trong m¹ng quang ®a b−íc sãng
khi so s¸nh víi çc c¬ chÕ b¶o vÖ ®−îc ®−a ra ë m¹ng quang th«ng minh. Çc chøc n¨ng
håi phôc quang ®−îc giíi h¹n cho çc m¹ng quang ®iÓm-®iÓm hoÆc çc m¹ng ring phô.
Vai chÝnh cña viÖc b¶o vÖ quang trong m¹ng ®a b−íc sãng lμ cung cÊp çc kÕt nèi ®iÓm-
®iÓm tin cËy ®−îc dïng ®Ó liªn kÕt çc nót líp dÞch vô. ViÖc håi phôc kÕt nèi tõ ®Çu ®Õn
cuèi ®−îc thùc hiÖn nhê chøc n¨ng kh«i phôc líp dÞch vô.
Nh− ITU ®· x¸c ®Þnh cã 3 líp m¹ng quang trong khuyÕn nghÞ G.872 “KiÕn tróc m¹ng
truyÒn t¶i quang”, viÖc b¶o vÖ quang còng cã thÓ ®−îc ¸p dông cho ba líp kh¸c nhau nμy.
T¹i líp ®o¹n truyÒn dÉn, cã thÓ sö dông viÖc b¶o vÖ ®−êng truyÒn. T¹i líp ®o¹n ghÐp kªnh
th× th−êng sö dông c¬ chÕ b¶o vÖ cña SDH/SONET. T¹i líp kªnh quang th× sö dông b¶o
vÖ kªnh quang, nh− giíi thiÖu trong h×nh 10.53.
B¶o vÖ kªnh quang

Líp kªnh quang
B¶o vÖ 1+1
B¶o vÖ ®o¹n ghÐp kªnh quang Líp ®o¹n

B¶o vÖ 1+1 (W-UPSR)
ghÐp kªnh quang
B¶o vÖ 1:1,1:n (W-BLSR)
B¶o vÖ ®−êng truyÒn quang Líp ®o¹n

truyÒn dÉn quang
B¶o vÖ 1+1, 1:1
H×nh 10.53. B¶o vÖ trong kiÕn tróc OTN.
- B¶o vÖ ®−êng truyÒn quang

PhÇn lín khi thùc hiÖn cÊu h×nh ®iÓm-®iÓm hoÆc ring WDM tèi thiÓu ph¶i cung cÊp ®é
duy tr× líp quang t¹i líp ®o¹n truyÒn dÉn theo nguyªn t¾c b¶o vÖ 1+1 hoÆc 1:1, kh«i phôc
toμn bé kªnh ë mét thêi ®iÓm.
Khi sö dông b¶o vÖ 1+1, toμn bé tÝn hiÖu DWDM ®−îc b¶o vÖ b»ng çch chia thμnh hai
tÝn hiÖu trong nót DWDM vμ truyÒn dÉn trªn hai sîi quang riªng rÏ, nh− m« t¶ trong h×nh
10.54. T¹i nót phÝa thu, c¶ hai tÝn hiÖu ®−îc so s¸nh, vμ tÝn hiÖu cã tû sè tÝn hiÖu trªn
nhiÔu quang (OSNR-Optical Signal-to-Noise ratio) tèt h¬n hoÆc tû sè lçi bit BER thÊp
h¬n sÏ ®−îc chän [145,146].
Khi sö dông c¬ chÕ b¶o vÖ 1:1, tÝn hiÖu DWDM ®−îc göi chØ trªn mét sîi quang cïng
thêi ®iÓm. NÕu sîi lμm viÖc bÞ háng, tÝn hiÖu DWDM sÏ ®−îc chuyÓn m¹ch tíi sîi b¶o vÖ,
nh− ®−îc m« t¶ trong h×nh 10.55.
vò v¨n san 472

Bé chia 3dB TuyÕn háng Bé so s¸nh quang
DEMUX
MUX
ChuyÓn m¹ch
TÝn hiÖu
DEMUX dù phßng nãng Bé so s¸nh quang
MUX
ChuyÓn m¹ch
Bé chuyÓn ®æi
H×nh 10.54. C¬ chÕ b¶o vÖ quang 1+1.
ChuyÓn m¹ch quang TuyÕn háng ChuyÓn m¹ch quang
DEMUX
MUX
ChuyÓn m¹ch
Sîi b¶o vÖ
DEMUX
MUX
ChuyÓn m¹ch
Bé chuyÓn ®æi
H×nh 10.55. C¬ chÕ b¶o vÖ 1:1.
Víi nh÷ng gi¶i ph¸p nμy, tÊt c¶ çc kªnh quang sÏ ®−îc b¶o vÖ khi cã sù cè ®øt çp.
Thêi gian thùc hiÖn b¶o vÖ thÊp h¬n 10 ms.
- B¶o vÖ kªnh quang
B−íc tiÕp theo lμ sö dông khèi b¶o vÖ kªnh quang cã liªn quan víi kªnh lμm viÖc vμ
kªnh b¶o vÖ t¹i kÕt cuèi DWDM ®Ó cung cÊp c¬ chÕ b¶o vÖ 1:1 cho çc kªnh quang theo
c¬ së thay kªnh nμy-b»ng-kªnh kia ë t¹i líp quang. Khèi b¶o vÖ nμy gåm phÇn ph¸t vμ
phÇn thu. PhÝa ®Çu ph¸t, tÝn hiÖu quang tõ phÝa kh¸ch hμng tíi sÏ ®−îc chia bëi bé ghÐp
coupler 50/50 vμ sau ®ã göi tíi bé chuyÓn ®æi phÝa ph¸t cña thiÕt bÞ kÕt cuèi lμm viÖc vμ
b¶o vÖ, nh− m« t¶ trong h×nh 10.56. PhÝa ®Çu thu, çc tÝn hiÖu quang tíi tõ bé chuyÓn ®æi
vò v¨n san 473

phÝa thu cña tuyÕn lμm viÖc vμ ®−êng b¶o vÖ sÏ ®i vμo khèi chuyÓn m¹ch quang 1×2 ®Ó
thùc hiÖn lùa chän trong tr−êng hîp cã sù cè trong líp quang. Kªnh ®−îc lùa chän sau ®ã
®−îc göi tíi bé thu kh¸ch hμng phÝa thu.
Khèi chuyÓn m¹ch quang Khèi chuyÓn m¹ch quang
MUX DMUX
Luång lμm viÖc
DMUX MUX
Luång háng
Coupler
MUX DMUX 50/50
ChuyÓn
m¹ch Luång b¶o vÖ
quang
DMUX MUX
H×nh 10.56. B¶o vÖ kªnh quang 1:1.
Tiªu chuÈn chuyÓn m¹ch cã thÓ dùa trªn tÝn hiÖu ®−îc ph¸t tõ bé chuyÓn ®æi phÝa thu,
do mÊt sè liÖu vμo. Tiªu chuÈn còng cã thÓ lμ OSNR. Thêi gian kh«i phôc tèi ®a tõ khi
xuÊt hiÖn sù cè tíi khi håi phôc hoμn toμn tuyÕn quang lμ nhá h¬n 50 ms.
¦u ®iÓm chÝnh cña b¶o vÖ kªnh quang lμ çc kªnh quang kh«ng chØ ®−îc b¶o vÖ khi cã
sù cè ®øt çp mμ cßn ®−îc b¶o vÖ khi cã c¶ sai háng bé t¸ch/ghÐp kªnh vμ bé chuyÓn ®æi.
- B¶o vÖ ®o¹n ghÐp kªnh quang
PhÇn lín c¬ chÕ b¶o vÖ kªnh quang phøc t¹p lμ thuéc vÒ b¶o vÖ ®o¹n ghÐp kªnh quang,
ë ®ã sö dông çc chøc n¨ng kh«i phôc SDH/SONET. Çc thiÕt bÞ ghÐp kªnh xen/rÏ
DWDM cã thÓ t¸i cÊu h×nh l¹i sÏ ®−a ra sù ph©n ph¸t kªnh b−íc sãng ®éng vμ chuyÓn
m¹ch ®Ó b¶o vÖ kªnh quang khi m¹ng cã sù cè. Chóng ta cÇn ph©n biÖt gi÷a Ring chuyÓn
m¹ch luång quang ®¬n h−íng (OUPSR-Optical Unidirectional Path Switched Ring) vμ
Ring chuyÓn m¹ch luång quang hai h−íng (OBLSR-Optical Bidirectional Line Switched
Ring).
KiÕn tróc OUPSR sö dông cÊu h×nh ring quay ng−îc hai sîi. Mét sîi dμnh cho nh÷ng
b−íc sãng ho¹t ®éng, sîi cßn l¹i ®−îc dïng cho nh÷ng b−íc sãng b¶o vÖ. OUPSR sö
dông c¬ chÕ b¶o vÖ 1+1. B−íc sãng trªn sîi ho¹t ®éng vμ sîi b¶o vÖ ®−îc ph©n bæ vμ
truyÒn cho tõng kªnh. PhÝa thu sÏ so s¸nh c¶ hai tÝn hiÖu quang vμ chän tÝn hiÖu cã OSNR
tèt h¬n. S¬ ®å logic cña mét OADM cã kh¶ n¨ng t¸i cÊu h×nh l¹i sö dông c¬ chÕ b¶o vÖ
1+1 trong OUPSR ®−îc biÓu diÔn trong h×nh 10.57. Çc bé chuyÓn ®æi phÝa ph¸t ®−îc nèi
tíi bé ghÐp 50/50 vμ mçi kªnh sÏ chia thμnh b−íc sãng lμm viÖc vμ b−íc sãng b¶o vÖ, sau
vò v¨n san 474

®ã nã ®−îc thªm cho tÝn hiÖu DWDM trong ring nhê modul OADM. Çc bé chuyÓn ®æi
phÝa thu ®−îc nèi tíi çc khèi chuyÓn m¹ch quang, nã thùc hiÖn chøc n¨ng lùa chän b−íc
sãng lμm viÖc hoÆc b¶o vÖ mμ modul OADM rÏ xuèng.
Çc b−íc sãng Tx B−íc sãng lμm viÖc B−íc sãng b¶o vÖ Çc b−íc sãng Rx
Trung kÕ Trung kÕ
phÝa T©y phÝa §«ng
Çc b−íc
Çc b−íc Modul sãng Tx
sãng Rx OADM
Coupler 50/50
Khèi
chuyÓn m¹ch
ChuyÓn ®æi phÝa thu ChuyÓn ®æi phÝa ph¸t
H×nh 10.57. ThiÕt bÞ OADM t¸i cÊu h×nh l¹i cã chÕ ®é b¶o vÖ 1+1
®−îc dïng trong OUPSR.
KiÕn tróc OBLSR sö dông cÊu h×nh ring 2 hoÆc 4 sîi. Trong cÊu h×nh ring 2 sîi, mét sè
b−íc sãng ®−îc dïng cho kªnh lμm viÖc, phÇn cßn l¹i dïng nh− dung l−îng b¶o vÖ chung.
NÕu cã sai háng xuÊt hiÖn, ADM t¸i cÊu h×nh sÏ chuyÓn m¹ch b−íc sãng sai háng tíi
b−íc sãng b¶o vÖ trªn tuyÕn kh¸c. NÕu nh− sè l−îng b−íc sãng lμm viÖc b»ng sè l−îng
b−íc sãng b¶o vÖ, OBLSR sö dông c¬ chÕ b¶o vÖ 1:1. Gi¶i ph¸p hiÖu qu¶ h¬n dïng cho
nhiÒu dung l−îng lμ sö dông b¶o vÖ 1:n, ë ®©y cã kh«ng ®Õn mét nöa sè b−íc sãng ®−îc
chia sÎ cho l−îng b−íc sãng cßn l¹i ®Ó b¶o vÖ (vÝ dô, b¶o vÖ 1:3 ®−îc thùc hiÖn trong hÖ
thèng DWDM 64 kªnh th× 16 b−íc sãng sÏ ®−îc sö dông ®Ó b¶o vÖ cho 48 b−íc sãng).
Gi¶ sö b¶o vÖ 1:1, chØ cã hai c¬ chÕ ph©n bæ b−íc sãng lμ kh¶ thi. Mét lμ sö dông cïng
b−íc sãng ®Ó b¶o vÖ trªn c¶ hai sîi. Hai lμ sö dông Ýt h¬n nöa sè b−íc sãng ®Ó b¶o vÖ trªn
sîi theo chiÒu kim ®ång hå vμ phÇn b−íc sãng cßn l¹i trªn sîi theo h−íng ng−îc chiÒu
kim ®ång hå.
¦u ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p sau lμ chuyÓn m¹ch b¶o vÖ cã thÓ x¶y ra mμ kh«ng cÇn biÕn
®æi b−íc sãng trong OADM. BiÕn ®æi b−íc sãng cã thÓ thùc hiÖn hoμn toμn quang trong
t−¬ng lai nh−ng th«ng th−êng sÏ lμ theo h−íng biÕn ®æi ®iÖn-quang. −u ®iÓm nμy cã thÓ
kh«ng ®¸ng kÓ trong øng dông tuyÕn ®−êng trôc cù ly xa, v× trªn çc tuyÕn nay lu«n lu«n
®ßi hái thùc hiÖn sù biÕn ®æi quang ®iÖn trong bÊt cø tr−êng hîp nμo cÇn tÝn hiÖu quang.
vò v¨n san 475

• Håi phôc líp dÞch vô

ThiÕt bÞ líp dÞch vô ®iÓn h×nh lμ çc bé ®Þnh tuyÕn cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn nhiÒu chøc
n¨ng b¶o vÖ vμ kh«i phôc. §Æc biÖt trong çc m¹ng ®a b−íc sãng, kh«i phôc IP ®−îc sö
dông ®Ó thùc hiÖn håi phôc kÕt nèi m¹ng tõ ®Çu ®Õn cuèi.
- ChuyÓn m¹ch b¶o vÖ tù ®éng
ChuyÓn m¹ch b¶o vÖ tù ®éng APS (Automatic Protection Switching) ®· sö dông trong
m¹ng SONET hoÆc b¶o vÖ ®o¹n ghÐp kªnh MSP (Multiplex Section Protection) ®· sö
dông trong m¹ng SDH còng cã thÓ ®−îc sö dông trong m¹ng quang. Çc kÕt cuèi DWDM
cã thÓ cung cÊp çc giao tiÕp lμm viÖc hoÆc b¶o vÖ tu©n thñ b¶o vÖ SONET/SDH, nh− thÓ
hiÖn trong h×nh 10.58. Trong tr−êng hîp cã h− háng, chuyÓn m¹ch giao diÖn cã thÓ ®−îc
thùc hiÖn qua MPS/APS. §iÒu nμy yªu cÇu çc bé chuyÓn ®æi cña thiÕt bÞ DWDM xö lý
byte mμo ®Çu SDH/SONET nhê MPS/APS t−¬ng øng.
Khung SDH
Mμo ®Çu
®o¹n lÆp
OADM
Mμo ®Çu luång

Con trá AU Payload
K1 K2
Bé chuyÓn ®æi Bé chuyÓn ®æi
ho¹t ®éng B¶o vÖ Mμo ®Çu
®o¹n
ghÐp kªnh
H×nh 10.58. B¶o vÖ giao diÖn víi chuyÓn m¹ch b¶o vÖ tù ®éng.
Nh÷ng øng dông nh− vËy rÊt phæ biÕn trong viÖc thùc thi m¹ng, ë ®©y sö dông thiÕt bÞ
SDH/SONET thÕ hÖ míi ®−îc tÝch hîp tÝnh n¨ng DWDM. B¶o vÖ MSP/APS cã hai nh−îc
®iÓm chñ yÕu. Thø nhÊt, ®ã lμ 50% dung l−îng (toμn bé mét giao diÖn) bÞ bá phÝ cho môc
®Ých b¶o vÖ; vμ thø hai lμ chuyÓn m¹ch giao diÖn vÉn cÇn sù t¸i héi tô giao thøc ®Þnh
tuyÕn.
- ChuyÓn m¹ch b¶o vÖ th«ng minh
Ring DPT hai sîi tù hμn g¾n cã kh¶ n¨ng håi phôc t¨ng lμ do chøc n¨ng IPS cña SRP,
giao thøc MAC líp 2 ®−îc DPT sö dông. Trong tr−êng hîp cã h− háng tuyÕn hoÆc nót, th×
IPS sÏ khëi t¹o vßng ring ngoμi vμ ph¸t l−u l−îng lªn sîi b¶o vÖ, nh− ®−îc thÓ hiÖn trong
h×nh 10.59. IPS cã thÓ ®−îc xem nh− b¶n sao cña MSP/APS sö dông trong m¹ng
SDH/SONET; tuy nhiªn, nã cã mét sè ®iÓm næi tréi h¬n APS. IPS kh«ng kÝch/khö ho¹t
®éng çc kªnh hoÆc sîi nμo ®ã, gièng nh− DPT, ho¹t ®éng dùa trªn c«ng nghÖ gãi. IPS sÏ
göi lÇn n÷a l−u l−îng ghÐp kªnh thèng kª mét çch hiÖu qu¶. Nã tÝch hîp líp 2 vμ líp 3
vμo trong c¬ chÕ b¶o vÖ nμy, ng−îc víi APS nã ho¹t ®éng hoμn toμn ®éc lËp víi ®Þnh
tuyÕn líp 3. Nhê tÝch hîp líp 3, IPS cã kh¶ n¨ng truy nhËp vμo th«ng tin líp 3. Do ®ã, IPS
vò v¨n san 476

cã thÓ ph©n ph¸t b¨ng tÇn ®¶m b¶o cho çc øng dông tho¹i, video,... vμ dμnh b¨ng tÇn cßn
l¹i cho l−u l−îng “best effort-cè g¾ng tèi ®a”.
TuyÕn
Ring háng
ngoμi
Bao bäc
Ring
Ring
trong
H×nh 10.59. Bao bäc ring b»ng IP.
Do thêi gian b¶o vÖ cña IPS thÊp h¬n 100 ms nªn kh«ng cÇn ®Õn t¸i héi tô l¹i giao thøc
®Þnh tuyÕn. Sù cè ®øt sîi çp cã thÓ xö lý hoμn toμn ë líp 2.
- Kh«i phôc IP
+) Kh«i phôc theo øng dông: Thùc hiÖn kh«i phôc líp 3 sÏ ®em l¹i mét sè lîi ®iÓm nhÊt
®Þnh. TÝnh mÒm dÎo sÏ cao h¬n khi cung cÊp çc luång kh«i phôc vμ biÓu thÞ møc ®é kh«i
phôc. VÝ dô, l−u l−îng tho¹i rÊt nh¹y trÔ vμ jitter cã thÓ ®−îc ph©n biÖt vμ kh«i phôc ë
møc phôc håi cao nhÊt. MÆt kh¸c, l−u l−îng Internet “best effort” cã thÓ ®−îc duy tr× ë
møc møc thÊp nhÊt, bëi v× nã cã thÓ dÔ dμng thùc hiÖn ®Öm vμ ®Þnh tuyÕn trong m¹ng.V×
lý do nμy, çc nhμ cung cÊp dÞch vô cã thÓ x¸c ®Þnh çc tËp l−u l−îng vμ ®−a ra mét sè sù
lùa chän cho kh¸ch hμng.
+) Héi tô ®Þnh tuyÕn líp 3: Ngoμi −u ®iÓm vÒ tÝnh mÒm dÎo, kh«i phôc IP ë møc nμy cßn
cã mét nh−îc ®iÓm lín ®ã lμ thêi gian kh«i phôc cña çc giao thøc ®Þnh tuyÕn nh− OSPF,
IS-IS hoÆc BGP ph¶i mÊt tíi vμi gi©y. Bé ®Þnh thêi gian vμ çc c¬ chÕ ®Þnh tuyÕn t¹o nªn
tÝnh æn ®Þnh cho m¹ng nh−ng l¹i dÉn ®Õn thêi gian héi tô qu¸ dμi. VÝ dô, khi xem xÐt giao
thøc OSPF, giao thøc Hello ®−îc sö dông ®Ó kh¸m ph¸ vμ duy tr× mèi quan hÖ gi÷a çc
nót l©n cËn. Mçi mét bé ®Þnh tuyÕn sÏ göi b¶n tin Hello cho nót l©n cËn nã theo chu kú
thêi gian 5 hoÆc 10 gi©y. NÕu kh«ng nhËn ®−îc b¶n tin Hello trong kho¶ng thêi gian b»ng
hai lÇn chu kú trªn th× bé ®Þnh tuyÕn sÏ nhËn thÊy r»ng cã lçi xuÊt hiÖn trªn tuyÕn nèi
gi÷a nã vμ nót l©n cËn.
Cã mét gi¶i ph¸p lμ k×m thêi gian kh«i phôc líp 3 xuèng ®Ó gi¶m gi¸ trÞ thêi gian giao
thøc ®Þnh tuyÕn. B»ng çch nμy, thêi gian héi tô cã thÓ ®−îc ®iÒu chØnh xuèng 1 hoÆc 2
gi©y. TÊt nhiªn, ®iÒu nμy sÏ dÉn ®Õn l−îng l−u l−îng cao h¬n ®−îc sinh ra bëi b¶n th©n
giao thøc ®Þnh tuyÕn. Do ®ã sÏ kh«ng gÆp ph¶i vÊn ®Ò g× khi b¨ng tÇn tuyÕn t¨ng ®ét ngét
nh− vËy. Sù ¶nh h−ëng cña kh¶ n¨ng ph¸ vì tuyÕn t¨ng vμ ®é mÊt æn ®Þnh cña giao thøc
vò v¨n san 477

®Þnh tuyÕn kh«ng ®−îc quan t©m nhiÒu bëi v× tuyÕn vμ thiÕt bÞ m¹ng ®· cã tÝnh håi phôc
cao.
Mét gi¶i ph¸p kh¶ thi kh¸c, ®ã lμ çc giao diÖn bé ®Þnh tuyÕn sö dông c¬ chÕ líp 1
hoÆc líp 2 ®Ó x¸c ®Þnh çc lçi h− háng tuyÕn vμ ngay lËp tøc th«ng b¸o lçi cho ph−¬ng
tiÖn ®Þnh tuyÕn.
+) C©n b»ng t¶i: C©n b»ng t¶i lμ kü thuËt phæ biÕn ®Ó t¨ng tÝnh dù phßng cho m¹ng. Khi
sö dông c©n b»ng t¶i, çc tuyÕn song song ®−îc sö dông ®Ó ph©n l−u l−îng vμ truyÒn
chóng trªn c¶ hai tuyÕn ®ång thêi. §Ó thùc hiÖn c©n b»ng t¶i cÇn sö dông giao thøc ®Þnh
tuyÕn mμ g¸n theo gi¸ trÞ tÝnh theo mÐt cho tuyÕn th«ng qua m¹ng. Víi kÕt qu¶ ®ã, çc
tuyÕn song song cã cïng ®¬n vÞ gi÷a ®iÓm nguån vμ ®iÓm ®Ých; do ®ã giao thøc ®Þnh
tuyÕn cã hai cæng vμo b¶ng ®Þnh tuyÕn cho cïng ®Ých.
H×nh 10.60 m« t¶ çch thùc hiÖn c©n b»ng t¶i ®Ó b¶o vÖ luång l−u l−îng gi÷a çc bé ®Þnh
tuyÕn A vμ D, vμ gi÷a çc bé ®Þnh tuyÕn B vμ E. Trong tr−êng hîp ®øt sîi çp, giao thøc
®Þnh tuyÕn sÏ huû cæng nèi tíi tuyÕn cã sai háng vμ kÝch thÝch b¶ng ®Þnh tuyÕn cña nã.
E
D
B
A
H×nh 10.60. C©n b»ng t¶i OSPF th«ng qua lâi h×nh mesh.
+) T¸i ®Þnh tuyÕn nhanh MPLS-TE

Mét gi¶i ph¸p rÊt tèt ®Ó thùc thi chøc n¨ng kh«i phôc ë líp dÞch vô lμ sö dông c¬ chÕ
kh«i phôc MPLS-TE. C¬ chÕ nμy rÊt linh ho¹t trong viÖc cho phÐp biÓu thÞ luång, tuyÕn
hoÆc nót nμo cÇn ®−îc b¶o vÖ. H¬n n÷a, cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc kiÓu l−u l−îng nμo cÇn
®−îc b¶o vÖ còng nh− bao nhiªu tμi nguyªn cÇn ®−îc gi÷ l¹i cho tuyÕn dù phßng. MPLS-
TE cho phÐp b¶o vÖ luång vμ b¶o vÖ tuyÕn/nót. B¶o vÖ luång ®−îc biÓu hiÖn nh− trong
h×nh 10.61, nã sö dông luång dù phßng tõ ®Çu cuèi ®Õn ®Çu cuèi ®Ó kh«i phôc l−u l−îng
trong tr−êng hîp cã sù cè. Thêi gian kh«i phôc ®¹t ®−îc cã thÓ b»ng hoÆc h¬n 1 gi©y. §èi
víi l−u l−îng thêi gian thùc hoÆc l−u l−îng quan träng, b¶o vÖ côc bé cña tuyÕn hoÆc nót
nμo ®ã cã thÓ ®−îc ®Þnh tuyÕn l−u l−îng qua m¹ng cã sù cè nhá h¬n 50 ms.
vò v¨n san 478

§−êng
LSP chÝnh
§−êng LSP
dù phßng
H×nh 10.61. Luång ho¹t ®éng vμ dù phßng ®−îc thiÕt lËp b»ng viÖc sö dông çc luång chuyÓn
m¹ch nh·n MPLS .
MPLS-TE x¸c ®Þnh thuËt ng÷ trung kÕ, ®Æc tr−ng cho nhãm luång l−u l−îng cã cïng
nót ®i vμo vμ ®i ra cña m¹ng MPLS. Mçi trung kÕ l−u l−îng ®−îc g¸n mét sè thuéc tÝnh
trung kÕ. Mét trong sè chóng lμ tÝnh håi phôc, nã x¸c ®Þnh çch l−u l−îng ®−îc b¶o vÖ.
B»ng viÖc sö dông thuéc tÝnh håi phôc th× cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc mét vμi chÝnh s¸ch kh«i
phôc nh»m ®Ó xö lý sù cè trong m¹ng.
vò v¨n san 479

10.2.5.2 M¶ng ®iÒu khiÕn chång lÇn IP quang ®éng

Ta biÕt r»ng IP lμ “l−u l−îng cña sù lùa chän”; do ®ã çc ®Êu nèi chÐo quang (OXC)
®−îc kÕt hîp víi tÝnh th«ng minh ®Þnh tuyÕn IP ®Ó ®iÒu khiÓn sù ph©n bæ, thiÕt lËp vμ gì
bá b−íc sãng mét çch linh ho¹t. Nh− vËy, kh¶ n¨ng më réng cña m¹ng ®−îc t¨ng lªn
nhiÒu nhê qu¸ tr×nh cung cÊp ®−îc thùc hiÖn vμ n¨ng lùc kh«i phôc ®−îc t¨ng c−êng. BÊt
kú topo ¶o nμo còng cã thÓ ®−îc cung cÊp. Cung cÊp b−íc sãng theo chiÒu d÷ liÖu vμ linh
ho¹t sÏ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng khai th¸c m¹ng cã hiÖu qu¶. §Ó thÝch øng víi çc mÉu l−u
l−îng thay ®æi, sè l−îng b−íc sãng h÷u h¹n xö lý ®ång thêi sÏ ®−îc x¾p xÕp l¹i mét çch
tù ®éng hoÆc b»ng tay.
§Ó tr¸nh hiÓu sai cÇn chó ý thuËt ng÷ “OXC” kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i hiÓu lμ chuyÓn
m¹ch quang hoμn toμn, nh− ®· ®Ò cËp trong phÇn 10.2.2. PhÇn lín OXC kÕt cuèi tÝn hiÖu
quang t¹i cæng ®Çu vμo, chuyÓn m¹ch tÝn hiÖu ®iÖn qua khung chuyÓn m¹ch ®iÖn vμ biÕn
®æi tÝn hiÖu ng−îc trë vÒ b−íc sãng t−¬ng øng.
1) M« h×nh chång lÊn ®Þnh tuyÕn b−íc sãng
Mét sè nhμ cung cÊp thiÕt bÞ ®· s½n sμng ®−a ra gi¶i ph¸p ®Þnh tuyÕn b−íc sãng ®éc
quyÒn cña m×nh. §iÒu ®ã cho phÐp çc nhμ cung cÊp dÞch vô dùng m¹ng OTN th«ng
minh (®−îc xem nh− m¹ng quang tÜnh) gåm çc phÇn m¹ng ring vμ tuyÕn ®iÓm-®iÓm
WDM. M¹ng ®Þnh tuyÕn b−íc sãng gåm m¹ng mesh cã çc tuyÕn WDM ®iÓm-®iÓm vμ
çc bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng (WR) t¹i ®iÓm liªn kÕt.
HiÖn t¹i tÊt c¶ çc gi¶i ph¸p ®Þnh tuyÕn b−íc sãng ®Òu tËp trung vμo líp m¹ng truyÒn
t¶i quang. Çc giao thøc ®Þnh tuyÕn IP ®· biÕt nh− OSPF vμ IS-IS hoÆc giao thøc ®Þnh
tuyÕn ATM nh− giao thøc giao diÖn m¹ng-m¹ng riªng PNNI (Private Network-to-
Network Interface Protocol), ®−îc ®iÒu chØnh ®Ó t¹o nªn giao thøc ®Þnh tuyÕn sö dông
trong viÖc ®Þnh tuyÕn b−íc sãng (WR). B»ng viÖc sö dông giao thøc ®Þnh tuyÕn nμy, çc
kÕt nèi cã thÓ ®−îc cung cÊp rÊt linh ho¹t ®Ó liªn kÕt çc bé ®Þnh tuyÕn IP hoÆc thiÕt bÞ
líp dÞch vô kh¸c thuéc líp trªn cña OTN. Do giao thøc ®Þnh tuyÕn b−íc sãng chØ ho¹t
®éng trong WR, m¹ng IP kh«ng tham gia vμo qu¸ tr×nh xö lý b−íc sãng vμ t−¬ng t¸c víi
OTN theo mèi quan hÖ client/server (kh¸ch hμng/ ng−êi cÊp dÞch vô). M« h×nh m¹ng nμy,
n¬i sö dông hai líp m¹ng ®éc lËp, ®−îc gäi lμ m« h×nh chång lÊn nh− thÓ hiÖn trong h×nh
10.62.
Bé ®Þnh tuyÕn IP, Bé ®Þnh tuyÕn IP,

A B
M¹ng IP
M¹ng ®Þnh tuyÕn

b−íc sãng
Bé ®Þnh tuyÕn Bé ®Þnh tuyÕn
Luång quang (kÕt nèi IP)
H×nh 10.62. Qu¸ tr×nh ®Þnh tuyÕn b−íc sãng cña OTN
lμ hoμn toμn ®éc lËp víi líp dÞch vô.
vò v¨n San 480

HiÖn nay, tÊt c¶ çc WR ph¶i tõ cïng tõ mét nhμ cung cÊp míi cã thÓ tham gia vμo qu¸
tr×nh ®Þnh tuyÕn. §Ó ®¶m b¶o tÝnh t−¬ng hîp gi÷a çc nhμ cung cÊp s¶n phÈm (nghÜa lμ
s¶n phÈm WR tõ çc nhμ cung cÊp kh¸c nhau cã thÓ ho¹t ®éng cïng nhau trong m¹ng
OTN), th× m« h×nh kiÕn tróc m¹ng ph¶i ®−îc chuÈn ho¸. Mét sè tæ chøc tiªu chuÈn ®· b¾t
®Çu triÓn khai c«ng viÖc chuÈn ho¸ trong lÜnh vùc nμy.
2) KiÕn tróc vμ çc phÇn tö
PhÇn tö chÝnh cña m¹ng ®Þnh tuyÕn b−íc sãng lμ bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng (WR-
Wavelength Router). Nã lμ mét bé ®Þnh tuyÕn IP ®−îc kÕt hîp víi OXC sö dông nh− lμ
nót kÕt nèi trong m¹ng quang d¹ng mesh. ThiÕt bÞ líp dÞch vô ch¼ng h¹n nh− bé ®Þnh
tuyÕn IP vμ çc chuyÓn m¹ch ATM giao tiÕp víi m¹ng quang ®−îc coi nh− çc thiÕt bÞ kÕt
cuèi b−íc sãng (WT-Wavelength Terminal).
Bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng ®−îc nèi qua nhiÒu cæng m¹ng tíi kÕt cuèi WDM, nã còng
cung cÊp kÕt nèi WDM tíi çc WR kh¸c. Çc cæng nh¸nh cña WR dïng ®Ó kÕt nèi nã tíi
thiÕt bÞ líp dÞch vô. Çc cæng m¹ng vμ cæng rÏ nh¸nh lμ çc giao diÖn b−íc sãng th−êng
ho¹t ®éng t¹i b−íc sãng vïng 1310 nm hoÆc 1550 nm. Trong tr−êng hîp thiÕt bÞ líp dÞch
vô lμ WDM th× çc hÖ thèng nμy ®−îc kÕt nèi tíi nh÷ng cæng nh¸nh ®Ó cung cÊp tÝn hiÖu
WDM tíi bé ®Þnh tuyÕn, chuyÓn m¹ch ATM hoÆc SDH/SONET g¾n vμo.
Ngoμi kiÓu thiÕt bÞ m« t¶ trªn, còng cßn cã nh÷ng bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng ®−îc tÝch
hîp víi thiÕt bÞ kÕt cuèi WDM. Trong tr−êng hîp nμy, çc cæng rÏ nh¸nh vμ m¹ng ®· ®Ò
cËp ë trªn chØ lμ sù tån t¹i ¶o vμ thÓ hiÖn cho b−íc sãng cña tÝn hiÖu WDM. CÊu tróc ®iÓn
h×nh cña m¹ng quang th«ng ming ®−îc chØ ra trong h×nh 10.63.
ThiÕt bÞ kÕt
cuèi b−íc sãng
WT
LmSC
Cæng m¹ng Luång quang

OXC
Sîi quang
§Þnh tuyÕn §Þnh tuyÕn

®Çu tiªn
Kªnh sau cïng
WR
WR
TuyÕn
Cæng m¹ng
Tr¹m cuèi
Tr¹m ®Çu
H×nh 10.63. Çc phÇn tö cña líp m¹ng quang th«ng minh.
vò v¨n San 481

Bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng thùc hiÖn chuyÓn m¹ch çc kªnh mét çch linh ho¹t (chuyÓn
m¹ch ®éng) gi÷a çc cæng ®Çu vμo vμ cæng ®Çu ra ®Ó cung cÊp kÕt nèi quang tõ ®Çu ®Õn
cuèi qua m¹ng OTN ®−îc kÕt cuèi t¹i biªn cña nã. ViÖc kÕt nèi tõ ®Çu ®Õn cuèi ®· ®−îc
x¸c ®Þnh trong khuyÕn nghÞ Rec.G.872 øng víi kªnh quang (OCH). Cã hai kiÓu kªnh
OCH kh¸c nhau. Trong m¹ng quang kh«ng cã biÕn ®æi b−íc sãng, b−íc sãng nh− nhau
ph¶i ®−îc ph©n bæ cho kªnh OCH trªn toμn bé m¹ng. Trong tr−êng hîp nμy, OCH ®−îc
gäi lμ luång b−íc sãng (WPL-Wavelength Path). NÕu cã biÕn ®æi b−íc sãng, th× çc b−íc
sãng kh¸c nhau cã thÓ sö dông cho kªnh OCH vμ chóng ta gäi ®ã lμ luång quang.
Luång quang lμ sù kÕt nèi b¨ng tÇn cè ®Þnh ®¬n h−íng ®−îc thiÕt lËp theo sù ph©n bæ
kªnh trªn mçi chÆng däc theo luång mong muèn th«ng qua m¹ng quang. Luång quang
song h−íng ®−îc t¹o bëi hai luång quang theo hai h−íng ®èi ng−îc nhau. MÆc dï ®Þnh
tuyÕn IP ®−îc sö dông ®Ó phèi hîp víi viÖc cung cÊp luång quang, nh−ng çc luång
quang còng cã thÓ kh«ng mang l−u l−îng IP, nh− ATM hoÆc SDH.
T−¬ng tù kiÕn tróc ATM, cã hai giao diÖn kh¸c nhau ®−îc x¸c ®Þnh. Çc WR ®−îc nèi
vμo m¹ng qua çc cæng/trung kÕ m¹ng, cung cÊp Giao diÖn m¹ng- m¹ng quang (O-NNI,
Optical Network-to-Network Interface). Çc thiÕt bÞ kÕt cuèi b−íc sãng ®−îc g¾n vμo çc
bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng qua cæng/trung kÕ, cung cÊp Giao diÖn m¹ng tíi ng−êi sö dông
quang (O-UNI, Optical User-to-Network Interface).
3) M¶ng ®iÒu khiÓn ®Þnh tuyÕn b−íc sãng
M¶ng ®iÒu khiÓn ®Þnh tuyÕn cã tr¸ch nhiÖm thiÕt lËp kÕt nèi ®Çu cuèi ®Õn ®Çu cuèi
(còng ®−îc gäi lμ luång quang). Sau ®ã luång quang ®−îc sö dông ®Ó thiÕt lËp IP hoÆc
giao thøc dÞch vô kh¸c. Cã hai çch ®Ó t¹o nªn m¶ng ®iÒu khiÓn IP dïng trong m¹ng ®Þnh
tuyÕn b−íc sãng.
Gi¶i ph¸p ®Çu tiªn lμ nèi çc bé ®Þnh tuyÕn IP bªn ngoμi qua giao diÖn ®iÒu khiÓn chuÈn
®Õn tõng OXC. Nh÷ng bé ®Þnh tuyÕn nμy ®−îc xem nh− bé ®iÒu khiÓn ®Þnh tuyÕn b−íc
sãng (WRC- Wavelength Routing Controller) vμ cung cÊp çc chøc n¨ng nh− qu¶n lý tμi
nguyªn, qu¶n lý cÊu h×nh vμ dung l−îng, ®¸nh ®Þa chØ, ®Þnh tuyÕn, thiÕt kÕ l−u l−îng,
kh¸m ph¸ topo vμ tÊt nhiªn lμ c¶ chøc n¨ng phôc håi.
Giao diÖn ®iÒu khiÓn biÓu thÞ tËp hîp nh÷ng yÕu tè (tham sè) gèc ®−îc WRC sö dông
®Ó t¹o cÊu h×nh OXC. Çc yÕu tè gèc giao diÖn bao gåm:
- KÕt nèi: ®Ó nèi chÐo kªnh tõ tuyÕn ®Çu vμo víi kªnh t¹i tuyÕn ®Çu ra mong muèn.
- Gi¶i phãng kÕt nèi: ®Ó gì bá sù nèi chÐo ®· ®−îc h×nh thμnh.
- ChuyÓn m¹ch: ®Ó thay ®æi sù kÕt hîp kªnh/tuyÕn ®Õn cña kÕt nèi ®−îc h×nh thμnh.
Ng−îc l¹i, OXC th«ng tin víi WRC. VÝ dô ®iÓn h×nh lμ C¶nh b¸o: th«ng tin WRC tr−êng
hîp sai háng. ThiÕt bÞ OXC cña nhμ cung cÊp x¸c ®Þnh sÏ biªn dÞch gi÷a çc gèc giao
diÖn ®iÒu khiÓn chuÈn vμ ®iÒu khiÓn ®éc quyÒn cña OXC.
Gi¶i ph¸p thø hai lμ tÝch hîp chøc n¨ng ®Þnh tuyÕn IP vμo trong OXC, nh− sù ph¸t triÓn
cña bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng ®¬n khèi. C¶ hai gi¶i ph¸p ®−îc thÓ hiÖn trong h×nh 10.64.
vò v¨n San 482

OXC cã WRC
Bé ®Þnh tuyÕn
WRC b−íc sãng ®¬n khèi
Giao diÖn
®iÒu khiÓn
ChuyÓn dÞch
yÕu sè gèc
Çc kªnh sè
OXC
H×nh 10.64. WRC cã giao diÖn ®iÒu khiÓn vμ OXC,

vμ bé dÞnh tuyÕn b−íc sãng ®¬n khèi.
Çc bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng duy tr× b¶ng kÕt nèi chÐo ®Ó ph©n biÖt dßng sè liÖu ®−îc
chuyÓn m¹ch tõ cæng ®Çu vμo tíi cæng ®Çu ra nh− thÕ nμo ®Ó cho ra kÕt nèi quang tõ ®Çu
®Õn cuèi th«ng qua m¹ng OTN. Çc WR tÝch hîp víi thiÕt bÞ kÕt cuèi DWDM sÏ duy tr×
b¶ng kÕt nèi chÐo víi çc lèi vμo cã cæng ®Çu vμo vμ kªnh ®Çu vμo ®−îc liªn kÕt víi cæng
®Çu ra vμ kªnh ®Çu ra. Sù kh¸c biÖt ®−îc m« t¶ trong h×nh 10.65.
2
5 6 7 8
1 2 3 4
4 4
3 3 4 8
2 2 3 7
1 1 1 2 2 6
1 5
1 2 3 4
1 1 2 3 4
Cæng Kªnh Cæng Kªnh Cæng Cæng

®Çu vμo ®Çu vμo ®Çu ra ®Çu ra ®Çu vμo ®Çu ra
1 1 2 3 1 7
H×nh 10.65. B¶ng nèi chÐo cña çc bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng cã vμ kh«ng ®−îc tÝch hîp.
M¶ng ®iÒu khiÓn thùc hiÖn trao ®æi l−u l−îng ®iÒu khiÓn qua m¹ng th«ng tin sè (DCN-
Digital Communication Network). DCN nμy cã thÓ lμ m¹ng ®iÒu khiÓn trong b¨ng hoÆc
ngoμi b¨ng. §èi víi çc kÕt nèi DCN trong b¨ng gi÷a nh÷ng bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng,
luång quang ®Þnh tuyÕn gi¶ ®Þnh sÏ ®−îc thiÕt lËp cho mçi tuyÕn nèi tíi çc WR kh¸c.
Nh− thÊy trong h×nh 10.66, kªnh ®Çu tiªn trªn mçi mét tuyÕn ®−îc chØ ®Þnh ®Ó qu¶n lý
vò v¨n San 483

trong b¨ng. Çc b¶n tin ®iÒu khiÓn bao trong gãi IP sÏ ®−îc göi qua luång quang ®Þnh
tuyÕn gi¶ ®Þnh nμy.
Luång ®−îc ®Þnh

tuyÕn gi¶ ®Þnh
Kªnh 1
Kªnh 2
Kªnh n
Luång sè
H×nh 10.66. Luång ®Þnh tuyÕn gi¶ ®Þnh gi÷a b−íc sãng ®−îc sö dông.
§èi víi nh÷ng kÕt nèi DCN trong b¨ng tíi çc thiÕt bÞ kÕt cuèi b−íc sãng cã çc giao
diÖn DWDM, luång quang ®Þnh tuyÕn gi¶ ®Þnh còng ®−îc sö dông ë ®©y. NÕu çc WR
®−îc kÕt nèi víi çc giao diÖn b−íc sãng cho líp dÞch vô, th× kÕt nèi DCN trong b¨ng
®−îc thùc hiÖn qua çc gãi IP truyÒn bªn trong mμo ®Çu khung cña giao diÖn thiÕt bÞ líp
dÞch vô.
Gi¶i ph¸p thø hai lμ sö dông DCN ngoμi b¨ng. Çc bé ®Þnh tuyÕn vμ ®−êng thuª kªnh
®−îc dïng ®Ó t¹o nªn m¹ng IP biÖt lËp kÕt nèi toμn bé nh÷ng bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng vμ
thiÕt bÞ kÕt cuèi b−íc sãng.
Trong DCN, cã tr−êng hîp giao thøc ®Þnh tuyÕn IP cña mçi bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng sÏ
thùc hiÖn trao ®æi th«ng tin vÒ topo vμ tr¹ng th¸i cña m¹ng OTN. Çc giao thøc ®Þnh
tuyÕn IP n©ng cao th−êng ®−îc dïng ®Ó ®Þnh tuyÕn b−íc sãng; mäi phÇn tö m¹ng ph¶i cã
®Þa chØ IP duy nhÊt cã thÓ ®−îc g¸n. §iÒu nμy còng ¸p dông cho çc bé ®Þnh tuyÕn b−íc
sãng vμ giao diÖn cña chóng vμ bÊt kú phÇn tö m¹ng nμo kh¸c trong OTN (nh− bé khuÕch
®¹i quang ®−êng truyÒn cña çc tuyÕn cù ly dμi).
10.1.0.1/32
M¹ng ®Þnh tuyÕn
M¹ng IP b−íc sãng M¹ng IP
10.1.0.2/32
194.23.1.3/32 10.2.0.1/32 194.68.5.2/32
10.1.0.3/32
194.23.100.1/30 10.255.0.1/30 10.255.0.0/30 10.255.0.2/30 194.23.100.2/30
H×nh 10.67. Mäi phÇn tö m¹ng yªu cÇu ®Þa chØ IP ®Ó cã thÓ ®iÒu khiÓn trªn nÒn IP.
vò v¨n San 484

H×nh 10.67 lμ vÝ dô ®Ó lμm râ vÊn ®Ò ®· ph©n tÝch, çc thiÕt bÞ kÕt cuèi DWDM gi÷a
çc bé ®Þnh tuyÕn kh«ng ®−îc chØ ra ë ®©y. TÊt c¶ çc WR trong m¹ng cã ®Þa chØ chñ IP
10.1.0.x. Çc thiÕt bÞ cßn l¹i, nh− bé khuÕch ®¹i quang ®−êng truyÒn ®−îc g¸n ®Þa chØ chñ
IP 10.2.0.x.
M« h×nh chång lÊn tiªu biÓu ®−îc sö dông trong tr−êng hîp mμ ë ®ã m¹ng OTN ®−îc
së h÷u bëi çc nhμ cung cÊp dÞch vô truyÒn t¶i quang. Çc nhμ cung cÊp dÞch vô kh¸c sÏ
mua luång quang ®Ó thiÕt lËp m¹ng IP cña m×nh ë líp dÞch vô vμ sö dông kh«ng gian ®Þa
chØ IP riªng cña hä cho thiÕt bÞ ë líp dÞch vô. Do ®ã, bé ®Þnh tuyÕn IP bªn tr¸i cã ®Þa chØ
chñ IP 194.23.1.3 vμ bé ®Þnh tuyÕn IP bªn ph¶i cã ®Þa chØ chñ IP 194.68.5.2 ®−îc g¸n.
§Ó t¹o nªn luång quang gi÷a hai khèi ë líp dÞch vô cã kh¶ n¨ng ®¸nh ®Þa chØ trong
miÒn ®Þnh tuyÕn b−íc sãng, çc WR cã thÓ cã ®Þa chØ IP n»m ngoμi m¹ng phô IP
10.255.0.0/30 ®−îc g¸n cho giao diÖn t−¬ng øng cña chóng. Luång quang sÏ cung cÊp kÕt
nèi líp dÞch vô IP gi÷a hai bé ®Þnh tuyÕn. §iÒu nμy cã nghÜa lμ çc giao diÖn ®Þnh tuyÕn
IP t−¬ng øng còng cã thÓ ®−îc g¸n ®Þa chØ IP.
4) Phôc håi m¹ng
M¹ng sè liÖu sö dông çc giao thøc ®Þnh tuyÕn IP chuÈn kh«ng thÓ ®−a ra møc håi phôc
cÇn thiÕt cho çc øng dông hiÖn t¹i vμ s¾p tíi. Sù tÝch hîp tho¹i vμ çc øng dông
multimedia t¹o nªn nhu cÇu møc “håi phôc” nh− nhau nh− ®· thÊy trong m¹ng viÔn
th«ng. Cã mét sè gi¶i ph¸p kh«i phôc cho m¹ng sè liÖu. Mét trong sè ®ã lμ server ®iÒu
khiÓn tËp trung cã tr¸ch nhiÖu cung cÊp dÞch vô vμ b¶o vÖ l−u l−îng. Thêi gian håi phôc
cã thÓ v−ît qu¸ vμi phót. Mét gi¶i ph¸p gièng nh− trªn lμ sö dông kiÕn tróc ph©n bè, ë
®©y kho¶ng thêi gian håi phôc lμ kho¶ng 2÷10 gi©y tuú theo sù héi tô giao thøc ®Þnh
tuyÕn.
Çc ring SDH/SONET ®−îc sö dông dông trong m¹ng viÔn th«ng cã chøc n¨ng chuyÓn
m¹ch b¶o vÖ kh«i phôc m¹ng trong kho¶ng thêi gian thÊp h¬n 50 ms, tr¸nh ®−îc bÊt cø sù
gi¸n ®o¹n dÞch vô nμo ®èi víi çc øng dông líp trªn. Nh−îc ®iÓm cña çc ring
SDH/SONET lμ tÝnh kh«ng hiÖu qu¶ cña b¨ng tÇn sö dông do cã tíi 50% dung l−îng
®−îc dïng cho môc ®Ých b¶o vÖ.
M¹ng mesh ®em l¹i çch hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó b¶o vÖ l−u l−îng ho¹t ®éng theo møc ®é tËn
dông b¨ng tÇn bëi v× mçi tuyÕn cã thÓ ®−a ra kh¶ n¨ng b¶o vÖ cho vμi sai háng m¹ng kh¸c
nhau. Thêi gian kh«i phôc cã thÓ ®¹t ®−îc tuú thuéc vμo viÖc thùc hiÖn cña giao thøc ®iÒu
khiÓn ph©n bè.
KiÕn tróc ®Þnh tuyÕn b−íc sãng, nh− m« t¶ ë trªn, cã thÓ ®em l¹i kh¶ n¨ng håi phôc,
qu¶n lý m¹ng quang sö dông çc c¬ chÕ kh«i phôc mesh. Mét trong nh÷ng −u ®iÓm chÝnh
cña viÖc sö dông ®Þnh tuyÕn b−íc sãng trong OTN lμ cung cÊp linh ho¹t çc luång tõ ®Çu
®Õn cuèi qua m¹ng mμ cã kh¶ n¨ng håi phôc tù ®éng nhê ®Þnh tuyÕn l¹i l−u l−îng lμm
viÖc trªn tuyÕn dù phßng.
• ChiÕn l−îc b¶o vÖ
§Þnh tuyÕn b−íc sãng ®em l¹i sù mÒm dÎo trong viÖc cÊu h×nh çc luång quang víi
kh¶ n¨ng phôc håi vμ thuéc tÝnh QoS ®¸p øng tho¶ m·n ®−îc çc yªu cÇu cña øng dông.
vò v¨n San 485

Thuéc tÝnh håi phôc ®· chän sÏ g¸n chÕ ®é b¶o vÖ t−¬ng thÝch cho luång quang. Møc
QoS cã thÓ thay ®æi t¹o nªn sù ph©n biÖt gi÷a mét sè luång quang vμ lμm cho nã trë nªn
hÊp dÉn h¬n.
- B¶o vÖ giμn xÕp tr−íc
Khi sö dông kiÓu b¶o vÖ nμy, c¶ luång chÝnh vμ dù phßng ®−îc cung cÊp ë cïng mét
thêi ®iÓm. §iÒu quan träng lμ luång dù phßng hoμn toμn lμ tuyÕn vμ nót kh«ng n»m trong
liªn kÕt ®Ó ng¨n chÆn luång dù phßng khái ¶nh h−ëng do sai háng m¹ng g©y nªn. Cã hai
kiÓu b¶o vÖ ®−îc giμn xÕp tr−íc nh− sau.
KiÓu thø nhÊt ®ã lμ b¶o vÖ giμn xÕp tr−íc 1+1, nã ®−îc m« t¶ nh− trong h×nh 10.68. C¶
luång dù phßng vμ luång chÝnh ®−îc thiÕt lËp t¹i cïng thêi ®iÓm, vμ b¨ng tÇn yªu cÇu
®−îc ph©n ph¸t cho c¶ hai. L−u l−îng lμm viÖc ®−îc göi trªn c¶ hai luång. B»ng çch nμy,
nót ®Ých cã thÓ lùa chän mét çch ®éc lËp luång nμo ®Ó nhËn l−u l−îng tõ nót nguån, viÖc
lùa chän nμy th«ng qua gi¸m s¸t chÊt l−îng tÝn hiÖu hoÆc lçi bit. Vμ tÊt nhiªn ®iÒu nμy sÏ
kh«ng cÇn ®Õn sù trao ®«i th«ng tin hoÆc b¸o hiÖu.
BER ? ChÊt l−îng B

tÝn hiÖu ?
Luång quang yªu cÇu cho

l−u l−îng tõ A ®Õn B
A
Nguån §Ých
H×nh 10.68. B¶o vÖ 1+1, L−u l−îng ho¹t ®éng ®−îc göi qua hai luång song song
vμ kh«ng liªn kÕt, vμ nót ®Ých sÏ lùa chän mét trong chóng.
KiÓu thø hai khai th¸c hiÖu qu¶ tμi nguyªn h¬n, ®ã lμ sö dông b¶o vÖ 1:1 nh− thÓ hiÖn
trong h×nh 10.69. Khi cung cÊp luång chÝnh, luång b¶o vÖ ®−îc giμn xÕp nh−ng b¨ng tÇn
®−îc chØ ®Þnh l¹i cã thÓ ®−îc sö dông cho l−u l−îng cã møc −u tiªn thÊp. NÕu cã sù cè
háng ®−îc ph¸t hiÖn tõ nót l©n cËn, chóng cã thÓ truyÒn th«ng b¸o lçi h− háng theo h−íng
lªn hoÆc xuèng cña luång. Sau vμi ms, nót nguån sÏ ph¸t hiÖn sù cè háng nμy. Sau ®ã nã
göi b¸o hiÖu ®−êng xuèng th«ng b¸o cho nót ®Ých sö dông luång dù phßng vμ bá l−u
l−îng −u tiªn thÊp ®Ó tiÕp øng b¨ng tÇn ®−îc chØ ®Þnh cho l−u l−îng dù phßng. Th«ng tin
trao ®æi gi÷a çc nót ph¶i cÇn ®Õn b¸o hiÖu vμ truyÒn lçi sù cè cã thÓ sö dông kªnh b¸o
hiÖu trong mμo ®Çu líp 1 hoÆc 2 hoÆc c¬ chÕ qu¶ng b¸ ®Ó ®¶m b¶o truyÒn th«ng tin ®ñ
nhanh qua m¹ng.
vò v¨n San 486

KiÓu thø ba lμ b¶o vÖ 1:n, ®©y lμ tr−êng hîp ®Æc biÖt cña b¶o vÖ 1:1. Çc c¬ chÕ sau nã
hoμn toμn t−¬ng tù nh− trªn nh−ng tíi n luång quang sÏ chia sÎ chung mét luång b¶o vÖ.
B¶o vÖ giμn xÕp tr−íc ®−îc sö dông cho l−u l−îng cã tÝnh −u tiªn cao vμ quan träng, vμ
thùc hiÖn thêi gian kh«i phôc tèt nhÊt d−íi 50 ms theo ®−îc x¸c ®Þnh bëi SDH/SONET.
B
Th«ng b¸o sù cè Luång
chÝnh Háng
Luång quang yªu cÇu cho
l−u l−îng tõ A ®Õn B
Nguån §Ých
Luång
dù phßng B¸o hiÖu chuyÓn m¹ch luång
vμ chØ ®Þnh l¹i b¨ng tÇn
H×nh 10.69. Víi viÖc b¶o vÖ 1:1, luång dù phßng chØ ®−îc dïng khi cã sù cè.
- B¶o vÖ theo yªu cÇu

NÕu kiÓu b¶o vÖ nμy ®−îc sö dông th× sÏ kh«ng cã luång dù phßng ®−îc thiÕt lËp khi
cung cÊp luång quang chÝnh. NÕu cã sai háng xuÊt hiÖn, çc nót l©n cËn sÏ ph¸t hiÖn vμ
truyÒn sai háng tíi nót b»t ®Çu vμ kÕt thóc. Sau ®ã nót b¾t ®Çu sÏ thiÕt lËp luång thay thÕ
vμ t¸i ®Þnh tuyÕn l−u l−îng sau khi ®· thiÕt lËp xong. TÊt nhiªn, thêi gian håi phôc lμ lín
h¬n so víi b¶o vÖ giμn xÕp tr−íc. Chóng thay ®æi tuú theo çch thùc hiÖn nh−ng cã thÓ hy
väng n»m trong d¶i tõ 200 mili gi©y ®Õn 1 gi©y. ¦u ®iÓm chÝnh cña kiÓu b¶o vÖ nμy ®ã lμ
dung l−îng b¶o vÖ ®−îc chia sÎ chung cho çc luång quang lμm viÖc.
- Møc QoS
TrËt tù cña luång quang ®−îc kh«i phôc nhê g¸n çc møc QoS kh¸c nhau cho chóng.
H¬n n÷a, nã còng cã thÓ x¸c ®Þnh liÖu mét qu¸ tr×nh phôc håi cã thÓ dμnh tr−íc luång
quang kh¸c hay kh«ng.
KÕt hîp víi viÖc lùa chän mét sè kiÓu b¶o vÖ, nhμ khai th¸c m¹ng cã c«ng cô ®Ó ph¸t
triÓn chiÕn l−îc b¶o vÖ cho viÖc thùc thi mét lo¹t çc líp dÞch vô ®èi víi çc kh¸ch hμng
cña m×nh.
• Kh¸i niÖm b¶o vÖ tiªn tiÕn
- B¶o vÖ côc bé
C¶ b¶o vÖ luång tõ ®Çu ®Õn cuèi vμ côc bé ®Òu ®−îc sö dông ®Ó tèi −u kh¶ n¨ng håi
phôc cña m¹ng. Khi sö dông b¶o vÖ côc bé, nót l©n cËn sÏ t¸i ®Þnh tuyÕn luång quang
quanh sù cè h− háng. §iÒu nμy cã thÓ x¶y ra nhanh h¬n rÊt nhiÒu bëi v× kh«ng cÇn th«ng
b¸o sai háng truyÒn trªn m¹ng.
vò v¨n San 487

- B¶o vÖ ph©n cÊp

Mét sè giao thøc ®Þnh tuyÕn b−íc sãng cã b¶n chÊt ph©n cÊp. §iÒu ®ã nghÜa lμ m¹ng
®Þnh tuyÕn b−íc sãng cã thÓ ®−îc ph©n thμnh mét sè khu vùc, nh− m« t¶ trong h×nh
10.70, nh»m ®Ó tèi −u kh¶ n¨ng håi phôc vμ tÝnh më réng cña m¹ng.
Th«ng b¸c sù cè
§Ých B¶o vÖ çc
nh¸nh BWR
Luång chÝnh
Nguån
BWR
Vïng 1
Vïng 3 BWR
BWR
Luång dù phßng
BWR
Vïng 2
BWR
H×nh 10.70. B¶o vÖ cã thÓ ®−îc më réng

nhê sù ph©n chia m¹ng ®Þnh tuyÕn b−íc sãng thμnh nhiÒu vïng.
Khi thùc hiÖn c¬ chÕ b¶o vÖ nμy, cÇn ph©n biÖt gi÷a b¶o vÖ liªn vïng vμ trong vïng do
m¹ng ®−îc ph©n thμnh mét sè khu vùc. Çc bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng liªn kÕt hai hoÆc
nhiÒu vïng ®−îc gäi lμ bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng biªn BWR (Border Wavelength Router).
B¶o vÖ trong vïng liªn quan ®Õn viÖc kh«i phôc sù cè háng hãc trong vïng bÞ ¶nh
h−ëng. §iÒu nμy cã thÓ thùc hiÖn b»ng b¶o vÖ côc bé (nghÜa lμ b»ng nót l©n cËn sù cè)
hoÆc bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng biªn trªn luång ®Õn nguån.
B¶o vÖ luång tõ ®Çu ®Õn cuèi qua toμn bé m¹ng ®Þnh tuyÕn b−íc sãng cã thÓ xem lμ b¶o
vÖ liªn vïng.
• Nh− vËy ta ®· cã ®iÒu kiÖn kh¶o s¸t vÒ hai m¶ng ®iÒu khiÓn lμ m¶ng ®iÒu khiÓn chång
lÊn quang IP tÜnh vμ m¶ng ®iÒu khiÓn chång lÊn quang IP ®éng. Ngoμi ra, cßn cã m¶ng
®iÒu khiÓn ngang b»ng quang IP tÝch hîp. §©y lμ c¬ chÕ ®iÒu khiÓn MPLS-TE ®Ó thùc
thi m¶ng ®iÒu khiÓn dùa trªn IP cho çc m¹ng ®Þnh tuyÕn b−íc sãng ®ang ®−îc nghiªn
cøu vμ ph¸t triÓn ë mét vμi n¬i. Kh¶ n¨ng cña gi¶i ph¸p nμy ®ang ®−îc c©n nh¾c. Ng−êi ta
hy väng r»ng, b»ng viÖc sö dông MPLS-TE ®Ó thùc hiÖn m¶ng ®iÒu khiÓn sÏ cho ra ®−îc
kh¶ n¨ng cung cÊp luång quang trong kho¶ng thêi gian thùc qua OTN vμ m¹ng líp dÞch
vô. Do MPLS-TE ®· ®−îc ph¸t triÓn vμ kiÓm tra trong m¹ng ATM, cho nªn kh«ng cã sù
®ßi hái vÒ viÖc ph¸t triÓn giao thøc ®iÒu khiÓn míi cho sù phèi hîp gi÷a çc phÇn tö m¹ng
líp dÞch vô vμ çc phÇn tö m¹ng líp truyÒn t¶i quang.
vò v¨n San 488

CH¦¥NG - 11
Çc hÖ thèng
th«ng tin quang Soliton
TruyÒn dÉn soliton ®· ®−îc giíi thiÖu vμ ph©n tÝch trong [1], tuy nhiªn ch−a ph©n tÝch
mét çch s©u s¾c vÒ hÖ thèng. Trong ch−¬ng nμy, tμi liÖu sÏ m« t¶ çc hÖ thèng th«ng tin
quang soliton vμ nhÊn m¹nh ®Õn çc vÊn ®Ò vÒ vËt lý vμ thiÕt kÕ cña çc hÖ thèng nμy. Sù
cã mÆt çc “soliton” trong çc sîi quang vμ viÖc sö dông chóng trong th«ng tin quang ®·
®−îc nãi ®Õn tõ n¨m 1973, vμ n¨m 1980 soliton ®· ®−îc quan s¸t b»ng thùc nghiÖm. TiÒm
n¨ng cña soliton trong th«ng tin quang ®−êng dμi ®· ®−îc kiÓm chøng b»ng thùc nghiÖm
vμo n¨m 1988 trong ®ã suy hao sîi ®−îc bï b»ng kü thuËt khuÕch ®¹i Raman. Sù tiÕn bé
®¸ng kÓ trong lÜnh vùc nμy ®· ®¹t ®−îc vμo nh÷ng n¨m cña thËp kû 90, khi ®ã ng−êi ta ®·
biÕn ®æi çc soliton quang thμnh çc soliton thùc tÕ dμnh cho çc hÖ thèng th«ng tin
quang thÕ hÖ sau. MÆc dï cho tíi n¨m 2002, çc hÖ thèng th«ng tin quang soliton vÉn
ch−a cã mÆt trªn thÞ tr−êng nh−ng çc thö nghiÖm vÒ vÊn ®Ò sö dông soliton ®· n»m trong
ho¹ch ®Þnh. Sau ®©y ta sÏ xem xÐt çc hÖ thèng th«ng tin quang soliton.
11.1 Çc soliton sîi

Sù cã mÆt cña çc soliton sîi lμ mét hÖ qu¶ cña sù c©n b»ng gi÷a t¸n s¾c vËn tèc nhãm
GVD vμ tù ®iÒu chÕ pha SPM, c¶ 2 yÕu tè nμy ®Òu giíi h¹n chÊt l−îng hÖ thèng th«ng tin
quang khi t¸c ®éng mét çch ®éc lËp lªn çc xung quang truyÒn trong sîi. Sù ph©n tÝch
trong phÇn 2.4 cña ch−¬ng-2 ®· ®Ò cËp ®Õn hiÓu biÕt trùc quan xem sù c©n b»ng Êy cã thÓ
®−îc thiÕt lËp nh− thÕ nμo. Nh− ®Ò cËp trong phÇn ®ã, GVD ®· lμm më réng çc xung
quang trong qu¸ tr×nh lan truyÒn cña chóng trong sîi trõ khi ban ®Çu xung ®· bÞ chirp.
§Æc biÖt h¬n n÷a, mét xung ®· bÞ chirp cã thÓ ®−îc nÐn trong giai ®o¹n lan truyÒn ®Çu
tiªn nÕu tham sè vËn tèc nhãm β2 vμ tham sè chirp C ng−îc dÊu nhau, do ®ã β2C sÏ cã
gi¸ trÞ ©m. Cßn SPM, xuÊt ph¸t tõ sù phô thuéc cña chØ sè chiÕt suÊt vμo c−êng ®é, sÏ sinh
ra chirp ®èi víi xung quang ®Ó cho C > 0. Do β2 < 0 trong vïng b−íc sãng 1,55 μm nªn
®iÒu kiÖn β2C < 0 sÏ dÔ tho¶ m·n. H¬n n÷a, v× chirp do SPM phô thuéc c«ng suÊt, nªn dÔ
dμng thÊy r»ng d−íi çc ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, SPM vμ GVD cã thÓ kÕt hîp víi nhau theo
mét ph−¬ng thøc sao cho chirp do SPM sÏ lo¹i bá ®−îc sù d·n réng xung do GVD. Xung
quang sau ®ã cã thÓ lan truyÒn mμ kh«ng bÞ mÐo d¹ng d−íi d¹ng mét soliton.
11.1.1 Ph−¬ng tr×nh Schrodinger phi tuyÕn

ViÖc m« t¶ to¸n häc cña çc soliton sîi ®ßi hái ®−a ra lêi gi¶i cña ph−¬ng tr×nh truyÒn
sãng trong mét m«i tr−êng t¸n x¹ phi tuyÕn. Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn ®¬n gi¶n nhÊt lμ b¾t
®Çu b»ng ph−¬ng tr×nh lan truyÒn, ®ã lμ ph−¬ng tr×nh (2-124) trong ch−¬ng-2, ph−¬ng
vò v¨n san 489

tr×nh nμy ®−îc tho¶ m·n bëi ®−êng bao xung biÕn ®æi chËm A(z,t) khi cã mÆt GVD, vμ
biÕn ®æi nã ®Ó cã ®−îc c¶ çc ¶nh h−ëng cña tÝnh phi tuyÕn sîi sinh ra SPM. Do çc sîi
silica chØ cã tÝnh phi tuyÕn yÕu (sù thay ®æi c−êng ®é phô thuéc chØ sè chiÕt suÊt th−êng
vμo kho¶ng <10-9), cho nªn ¶nh h−ëng cña SPM ®−îc xÐt ®Õn b»ng çch thªm mét hÖ sè
phi tuyÕn vμo vÕ ph¶i cña ph−¬ng tr×nh (2-124) ®Ó ph−¬ng tr×nh nμy trë thμnh:
∂A ∂A i ∂2 A 1 ∂3 A 2 α
+ β1 + β 2 2 − β 3 3 = iγ A A − A (11-1)
∂z ∂t 2 ∂t 6 ∂t 2
víi α lμ suy hao sîi, β1= ν-1g víi νg lμ vËn tèc nhãm, β2 vμ β3 lμ l−îng t¸n s¾c sîi, vμ γ lμ
tham sè phi tuyÕn ®−îc ®Þnh nghÜa nh− sau:
2πn 2
γ= (11-2)
λAeff
ë ®©y n2 lμ hÖ sè chØ sè chiÕt suÊt phi tuyÕn, λ lμ b−íc sãng quang, vμ Aeff lμ diÖn tÝch lâi
hiÖu dông. Çc tham sè β2 vμ γ sÏ chi phèi çc ¶nh h−ëng cña GVD vμ SPM t−¬ng øng.
Ph−¬ng tr×nh (11-1) m« t¶ hoμn toμn chÝnh x¸c sù tiÕn ho¸ cña çc xung quang ng¾n tíi 5
ps. §èi víi çc xung ng¾n h¬n th× çc ¶nh h−ëng phi tuyÕn bËc cao h¬n còng cÇn ®−îc
xem xÐt. Ph−¬ng tr×nh (11-1) cã thÓ ®−îc sö dông trong phÇn lín çc tr−êng hîp thùc tÕ.
§Ó xÐt ®Õn çc nghiÖm soliton cña ph−¬ng tr×nh (11-1), ®Çu tiªn ®Æt α = 0 vμ β3 = 0. §Ó
viÕt ph−¬ng tr×nh (11-1) theo d¹ng chuÈn ho¸, cã thÓ ®Æt:
t − β1z z A
τ = , ξ = , U = (11-3)
T0 LD P0
víi T0 lμ gi¸ trÞ ®é réng xung, P0 lμ c«ng suÊt ®Ønh cña xung, vμ chiÒu dμi t¸n s¾c LD ®−îc
x¸c ®Þnh nh− sau:
T02
LD = (11-4)
β2
Do ®ã ph−¬ng tr×nh (11-1) sÏ cã d¹ng sau:

∂U 1 ∂ 2U 2
i − sgn( β 2 ) + N2U U =0 (11-5)
∂ξ 2 ∂τ 2
víi sgn(β2) = +1 hoÆc -1 tuú thuéc vμo gi¸ trÞ β2 lμ d−¬ng (GVD chuÈn) hoÆc ©m (GVD dÞ
th−êng). Tham sè N ®−îc ®Þnh nghÜa nh− sau:
γP0 T02
N = γP0 L D =
2
(11-6)
β2
vò v¨n san 490

Nh− vËy, N thÓ hiÖn sù kÕt hîp kh«ng thø nguyªn cña çc tham sè sîi vμ xung. PhÇn
sau sÏ ®Ò cËp ®Õn ý nghÜa vËt lý cña N. BiÓu thøc (11-5) ®−îc gäi lμ ph−¬ng tr×nh
Schrodinger phi tuyÕn NSE (Nonlinear Schrodinger Equation).
11.1.2 Çc soliton c¬ b¶n vμ soliton bËc cao

Ph−¬ng tr×nh Schrodinger phi tuyÕn NSE lμ mét d¹ng ®Æc biÖt cña çc ph−¬ng tr×nh vi
ph©n tõng phÇn phi tuyÕn cã thÓ ®−îc gi¶i mét çch chÝnh x¸c nhê mét kü thuËt to¸n häc
®−îc gäi lμ ph−¬ng ph¸p t¸n x¹ ng−îc. MÆc dï NSE hç trî çc soliton cho c¶ d¹ng GVD
th−êng vμ dÞ th−êng, nh−ng çc soliton d¹ng xung chØ ®−îc t×m thÊy ®èi víi tr−êng hîp
t¸n s¾c dÞ th−êng. Trong tr−êng hîp t¸n s¾c th−êng (β2 > 0), çc nghiÖm cã d¹ng dèc
kh«ng ®æi. Çc nghiÖm nh− vËy t−¬ng øng víi çc soliton tèi ®ã sÏ ®−îc ®Ò cËp trong
phÇn 11.1.3. Ch−¬ng nμy tËp trung vμo çc soliton d¹ng xung (s¸ng) lμ v× chóng ®−îc sö
dông gÇn nh− duy nhÊt trong th«ng tin quang.
H×nh 11.1. Sù tiÕn ho¸ cña çc soliton bËc ®Çu tiªn (N=1, phÝa bªn tr¸i)
vμ bËc ba (N=3, phÝa bªn ph¶i) trªn mét chu kú soliton.
Th«ng th−êng ®Æt u = NU lμ biªn ®é chuÈn ho¸ l¹i vμ viÕt ph−¬ng tr×nh (11-5) theo
d¹ng chuÈn t¾c nh− sau [1]:
∂u 1 ∂ 2 u 2
i + + u u=0 (11-7)
∂ξ 2 ∂τ 2
vò v¨n san 491

víi gi¶ thiÕt β2 < 0. Ph−¬ng tr×nh nμy ®−îc gi¶i b»ng ph−¬ng ph¸p t¸n x¹ ng−îc. Çch gi¶i
chi tiÕt cña ph−¬ng ph¸p nμy ®· cã trong mét sè s¸ch vÒ soliton. Çc kÕt qu¶ chÝnh cña nã
®−îc tãm l−îc nh− sau. Khi mét xung vμo cã biªn ®é ban ®Çu lμ:
u (0, τ ) = N sec h(τ ) (11-8)
®−îc ph¸t vμo sîi quang, d¹ng cña nã duy tr× kh«ng thay ®æi trong suèt qu¸ tr×nh lan
truyÒn khi N = 1, nh−ng l¹i theo mét d¹ng chu kú víi nh÷ng gi¸ trÞ nguyªn N > 1 ®Ó d¹ng
®Çu vμo sÏ ®−îc kh«i phôc t¹i ξ = mπ/2, víi m lμ mét sè nguyªn. Xung quang t−¬ng øng
víi N = 1 ®−îc gäi lμ soliton c¬ b¶n. Çc xung t−¬ng øng víi çc gi¸ trÞ nguyªn kh¸c cña
N th× ®−îc gäi lμ çc soliton bËc cao h¬n. Tham sè N thÓ hiÖn bËc cña soliton. Chó ý
r»ng ξ = z/LD th× chu kú soliton z0, ®−îc ®Þnh nghÜa lμ kho¶ng çch mμ qua ®ã çc soliton
bËc cao kh«i phôc ®−îc d¹ng gèc cña nã, ®−îc viÕt nh− sau:
π π T02
z0 = LD = (11-9)
2 2 β2
Chu kú soliton z0 vμ bËc soliton N ®ãng vai trß quan träng trong lý thuyÕt soliton
quang. H×nh 11.1 thÓ hiÖn sù tiÕn ho¸ xung ®èi víi çc soliton bËc 1 (N = 1) vμ bËc 3 (N
= 3) qua mét chu kú soliton b»ng çch vÏ d¹ng xung ⏐u(ξ,τ)⏐2 (hμng trªn) vμ chirp tÇn sè
(hμng d−íi), ®−îc x¸c ®Þnh lμ ®¹o hμm theo thêi gian cña pha soliton. ChØ cã soliton c¬
b¶n míi kh«ng bÞ chirp suèt qu¸ tr×nh lan truyÒn trong khi vÉn duy tr× d¹ng cña nã.
NghiÖm t−¬ng øng víi soliton c¬ b¶n cã thÓ thu ®−îc b»ng çch gi¶i ph−¬ng tr×nh (11-
7) trùc tiÕp mμ kh«ng cÇn nhê ®Õn ph−¬ng ph¸p t¸n x¹ ng−îc. Gi¶ sö r»ng soliton tån t¹i
cã d¹ng sau:
u (ξ , τ ) = V (τ ) exp[iφ (ξ , τ )] (11-10)
víi V ph¶i ®éc lËp víi ξ ®èi víi biÓu thøc (11-10) nh»m thÓ hiÖn mét soliton c¬ b¶n duy
tr× d¹ng cña nã trong qu¸ tr×nh lan truyÒn. Pha φ cã thÓ phô thuéc vμo c¶ ξ vμ τ. NÕu biÓu
thøc (11-10) ®−îc thay vμo ph−¬ng tr×nh (11-7) vμ çc phÇn thùc vμ ¶o ®−îc t¸ch biÖt, th×
sÏ thu ®−îc 2 ph−¬ng tr×nh thùc ®èi víi V vμ φ. Ph−¬ng tr×nh pha cho thÊy r»ng φ cã thÓ
cã d¹ng φ(ξ,τ) = Kξ, víi K lμ h»ng sè. Hμm V(τ) do ®ã sÏ tho¶ m·n ph−¬ng tr×nh phi
tuyÕn vi sai bËc 2 sau:
d 2V
= 2V K − V 2 ( ) (11-11)
dτ 2
Ph−¬ng tr×nh nμy cã thÓ ®−îc gi¶i b»ng çch nh©n nã víi 2(dV/τ) vμ tÝch ph©n theo τ.
KÕt qu¶ sÏ lμ:
2
⎛ dV ⎞
⎟ = 2 KV − V + C
2 4
⎜ (11-12)
⎝ dτ ⎠
vò v¨n san 492

víi C lμ h»ng sè tÝch ph©n. B»ng çch sö dông ®iÒu kiÖn biªn mμ c¶ V vμ dV/dτ cã thÓ
triÖt tiªu t¹i ⏐τ⏐= ∞, sÏ t×m ®−îc C = 0. H»ng sè K ®−îc x¸c ®Þnh nhê mét ®iÒu kiÖn biªn
kh¸c lμ V = 1 vμ dV/τ = 0 t¹i ®Ønh soliton ®−îc gi¶ sö x¶y ra t¹i τ = 0. Sö dông chóng cho
K = 1/2, vμ do ®ã φ = ξ/2. Ph−¬ng tr×nh (11-12) dÔ dμng ®−îc tÝch ph©n ®Ó thu ®−îc V(τ)
= sech(τ). Do ®ã thu ®−îc mét nghiÖm “sech” ®èi víi soliton c¬ b¶n b»ng tÝch ph©n trùc
tiÕp NSE [148,149]:
⎛ iξ ⎞
u (ξ , τ ) = sec h(τ ) exp⎜ ⎟ (11-13)
⎝2⎠
Ph−¬ng tr×nh trªn cho thÊy r»ng xung lèi vμo sÏ ®¹t ®−îc mét dÞch chuyÓn pha ξ/2 khi
nã lan truyÒn trong sîi, nh−ng biªn ®é cña nã vÉn kh«ng thay ®æi. ChÝnh ®©y lμ ®Æc tÝnh
cña soliton c¬ b¶n khiÕn cho nã lμ mét øng cö viªn lý t−ëng ®èi víi th«ng tin quang. VÒ
b¶n chÊt th× çc ¶nh h−ëng cña t¸n s¾c sîi ®−îc bï b»ng tÝnh phi tuyÕn sîi khi: thø nhÊt lμ
xung lèi vμo cã d¹ng “sech”, vμ thø hai lμ ®é réng vμ c«ng suÊt ®Ønh cña nã cã quan hÖ
víi nhau theo ph−¬ng tr×nh (11-6) víi N = 1.
Mét ®Æc tÝnh quan träng cña çc soliton quang ®ã lμ chóng rÊt æn ®Þnh ®èi víi çc
nhiÔu lo¹n. Do ®ã, mÆc dï soliton c¬ b¶n ®ßi hái cã mét d¹ng cô thÓ vμ mét c«ng suÊt
®Ønh nhÊt ®Þnh t−¬ng øng víi N = 1 trong ph−¬ng tr×nh (11-6), th× nã cã thÓ ®−îc t¹o ra
ngay c¶ khi d¹ng xung vμ c«ng suÊt ®Ønh chÖch khái çc ®iÒu kiÖn lý t−ëng. H×nh 11.2
cho thÊy sù tiÕn ho¸ ®· ®−îc m« pháng cña mét xung ®Çu vμo Gaussian trong ®ã N = 1
nh−ng u(0,τ) = exp(-τ2/2). Nh− ®· thÊy, xung ®· ®iÒu chØnh d¹ng vμ ®é réng cña nã ®Ó trë
thμnh mét soliton c¬ b¶n vμ ®¹t ®−îc mÆt c¾t d¹ng “sech” ®èi víi ξ >> 1. T−¬ng tù nh−
vËy khi N kh¸c 1. NghÜa lμ soliton bËc N cã thÓ ®−îc h×nh thμnh khi gi¸ trÞ ®Çu vμo cña N
n»m trong kho¶ng tõ N - 1/2 ®Õn N + 1/2. §Æc biÖt, soliton c¬ b¶n cã thÓ ®−îc kÝch thÝch
®èi víi çc gi¸ trÞ cña N trong kho¶ng 0,5 ®Õn 1,5.
1,0
C«ng suÊt
0,5
10
-10 8
6
0 4
Thêi gian 2 Cù ly
10 0
H×nh 11.2. Sù tiÕn ho¸ cña xung Gaussian víi N=1 trªn vïng ξ=0-10.
vò v¨n san 493

Nh×n chung, nh÷ng sù kh¸c biÖt nhá tõ çc ®iÒu kiÖn lý t−ëng kh«ng g©y h¹i ®èi víi sù
lan truyÒn cña soliton v× xung ®Çu vμo cã thÓ ®iÒu chØnh çc tham sè cña nã ®Ó t¹o nªn
mét soliton c¬ b¶n. Mét phÇn n¨ng l−îng xung nμo ®ã sÏ bÞ mÊt ®i trong giai ®o¹n thÝch
øng ®éng theo d¹ng çc sãng t¸n x¹. PhÇn sau sÏ cho thÊy r»ng çc sãng t¸n x¹ cã ¶nh
h−ëng ®Õn ®Æc tÝnh hÖ thèng vμ cÇn ®−îc gi¶m tèi thiÓu b»ng çch dung hoμ çc ®iÒu kiÖn
®Çu vμo cμng gÇn víi çc ®iÒu kiÖn lý t−ëng cμng tèt.
11.1.3 Çc soliton tèi

Ph−¬ng tr×nh Schrodinger phi tuyÕn NSE cã thÓ ®−îc gi¶i b»ng ph−¬ng ph¸p t¸n x¹
ng−îc ngay c¶ trong tr−êng hîp t¸n s¾c th−êng. MÆt c¾t c−êng ®é cña çc nghiÖm lμ mét
dip (chç lón) ®ång d¹ng, ®©y lμ dip kh«ng thay ®æi trong qu¸ tr×nh lan truyÒn trong sîi.
V× lý do nμy mμ çc nghiÖm ®ã cña NSE ®−îc gäi lμ çc soliton tèi. MÆc dï çc soliton
tèi ®−îc ph¸t hiÖn vμo nh÷ng n¨m 1970 nh−ng chØ ®Õn gÇn ®©y chóng míi ®−îc nghiªn
cøu. PhÇn nμy sÏ m« t¶ çc ®Æc tÝnh cña çc soliton tèi, nhÊn m¹nh tíi nh÷ng ®iÓm kh¸c
biÖt so víi çc soliton s¸ng.
NSE m« t¶ çc soliton tèi thu ®−îc tõ ph−¬ng tr×nh (11-7) b»ng çch ®æi dÊu cña sè
h¹ng thø hai. Ph−¬ng tr×nh nμy cã thÓ ®−îc gi¶i b»ng çch ®−a ra thμnh ®Þnh ®Ò mét
nghiÖm theo d¹ng cña ph−¬ng tr×nh (11-10) vμ ®i theo tiÕn tr×nh ®−îc ®Ò cËp trong phÇn
11.1.2. NghiÖm tæng thÓ cã thÓ ®−îc viÕt nh− sau:
(
u d (ξ , τ ) = (η tanh ς − iκ ) exp iu 02ξ ) (11-14)
víi ς = η (τ − κξ ), η = u 0 cos φ , κ = u 0 sin φ (11-15)
u0 lμ biªn ®é cña nÒn CW, φ lμ gãc pha trong n»m trong kho¶ng 0 < φ < π/2, vμ η vμ κ
t−¬ng øng lμ biªn ®é vμ vËn tèc cña soliton tèi.
Mét ®iÓm kh¸c nhau quan träng gi÷a çc soliton tèi vμ s¸ng lμ vËn tèc κ cña soliton tèi
phô thuéc vμo biªn ®é η cña nã th«ng qua gãc pha trong φ. Víi φ = 0, ph−¬ng tr×nh (11-
14) gi¶m tíi ud(ξ,τ) = u0tanh(u0τ)exp(iu20ξ), cho thÊy r»ng c«ng suÊt soliton gi¶m ®Õn 0
t¹i trung t©m cña dip. Mét soliton nh− vËy ®−îc coi lμ mét soliton tèi. Khi φ ≠ 0, c−êng
®é kh«ng gi¶m ®Õn 0 t¹i trung t©m dip; çc soliton ®ã ®−îc gäi lμ çc soliton x¸m. Th«ng
th−êng ng−êi ta ®−a ra tham sè ®é tèi B, nã cã liªn quan ®Õn gãc trong φ nh− sau B =
cosφ. Mét ®Æc tÝnh ®¸ng quan t©m kh¸c cña çc soliton tèi lμ mÆt c¾t pha cña chóng. Tr¸i
víi çc soliton s¸ng cã pha kh«ng thay ®æi, pha cña çc soliton tèi thay ®æi theo ®é réng
cña chóng. H×nh 11.3 cho thÊy c−êng ®é vμ ®é dèc pha ®èi víi mét sè gi¸ trÞ cña φ. §èi
víi soliton tèi (φ = 0), sù dÞch chuyÓn pha π x¶y ra t¹i chÝnh trung t©m cña dip. §èi víi
çc gi¸ trÞ kh¸c cña φ, pha thay ®æi ®Òu mét l−îng π-2φ.
Çc soliton tèi ®−îc quan s¸t b»ng thùc nghiÖm b»ng çch sö dông çc xung quang
t−¬ng ®èi réng cã mét dip hÑp t¹i trung t©m cña xung. Qua çc phÐp m« pháng b»ng sè
vò v¨n san 494

liÖu [150], ng−êi ta ®· cho thÊy r»ng dip trung t©m cã thÓ lan truyÒn nh− mét soliton tèi
trõ phÇn nÒn kh«ng ®ång bé víi ®iÒu kiÖn lμ c−êng ®é nÒn ph¶i kh«ng thay ®æi trong
vïng l©n cËn cña dip. Çc soliton bËc cao kh«ng theo d¹ng tiÕn ho¸ cã chu kú nh− ®· cho
trong h×nh 11.1 ®èi víi soliton s¸ng bËc 3. Tõ çc kÕt qu¶ b»ng sè thu ®−îc b»ng çch
gi¶i NSE víi ®iÒu kiÖn ban ®Çu u(0,τ) = tanh(τ) cho thÊy r»ng ®èi víi N > 1, xung lèi vμo
t¹o thμnh mét soliton tèi c¬ b¶n b»ng çch lμm hÑp ®é réng cña nã ®ång thêi phãng ra
mét vμi cÆp soliton tèi.
1,0
φ=3π/8 φ=0
0,8 φ = π/8
1
C«ng suÊt ⏐ud⏐2
φ=π/4
φ = π/4
0,6
Pha (rad)
0 φ = 3π/8
φ=π/8
0,4
-1
0,2
φ=0
0,0
-4 -2 0 2 4 -4 -2 0 2 4
Thêi gian Thêi gian
a) C−êng ®é b) MÆt c¾t pha
H×nh 11.3. Çc soliton tèi ®èi víi nh÷ng gi¸ trÞ pha trong φ.
Cã thÓ t¹o ra soliton tèi b»ng mét sè gi¶i ph¸p kü thuËt nh− ¸p dông ®iÒu chÕ ®iÖn tö ë
mét nh¸nh cña bé giao thoa Mach-Zehnder; biÕn ®æi phi tuyÕn mét tÝn hiÖu ph¸ch trong
sîi t¸n s¾c gi¶m, vμ biÕn ®æi tÝn hiÖu NRZ thμnh tÝn hiÖu RZ vμ sau ®ã thμnh çc soliton
tèi b»ng çch sö dông bé giao thoa Mach-Zehnder c©n b»ng. Trong mét thùc nghiÖm n¨m
1995, ng−êi ta ®· thùc hiÖn ph¸t mét tÝn hiÖu 10 Gb/s qua 1200 km nhê çc soliton tèi.
Kho¶ng çch truyÒn dÉn ®ã bÞ giíi h¹n bëi tÝnh kh«ng ®èi xøng cña soliton tèi b¾t nguån
tõ ®¸p øng thêi gian cña m¹ch ®iÖn tö ®−îc sö dông ®Ó t¹o ra chóng. Ngoμi ra, cã mét sè
nghiªn cøu ®· ®−a ra çc nguån ph¸t cã kh¶ n¨ng t¹o ra mét chuçi bit soliton tèi cã ®é
thay ®æi ®é réng vμ biªn ®é nhá.
11.2 hÖ thèng th«ng tin quang soliton

Qua kh¶o s¸t ë trªn ta thÊy r»ng soliton rÊt hÊp dÉn ®èi víi th«ng tin quang v× chóng cã
kh¶ n¨ng duy tr× ®é réng cña chóng ngay c¶ khi cã mÆt t¸n s¾c sîi. Tuy vËy, viÖc sö dông
chóng ®ßi hái nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ trong thiÕt kÕ hÖ thèng so víi çc hÖ thèng th«ng
tin th«ng th−êng kh«ng sö dông soliton. §Ó lμm râ vÊn ®Ò nμy, sau ®©y sÏ lμ phÇn néi
dung th¶o luËn mét sè khÝa c¹nh cã liªn quan tíi viÖc t¹o ra çc hÖ thèng th«ng tin quang
soliton bao gåm sù truyÒn dÉn soliton, t−¬ng t¸c soliton, ph¸t soliton, khuÕch ®¹i soliton.
vò v¨n san 495

11.2.1 TruyÒn dÉn th«ng tin b»ng soliton

Nh− biÕt r»ng cã hai d¹ng ®iÒu chÕ kh¸c nhau cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó t¹o ra mét chuçi
bit sè, nh− ®· ph©n tÝch trong ch−¬ng-5, d¹ng NRZ lμ d¹ng th−êng ®−îc sö dông do b¨ng
tÇn tÝn hiÖu cña nã chØ nhá b»ng 50% so víi d¹ng RZ. Tuy vËy, kh«ng thÓ sö dông d¹ng
NRZ nÕu soliton ®−îc dïng nh− çc bit th«ng tin. Cã mét lý do rÊt dÔ hiÓu lμ ®é réng
soliton ph¶i b»ng mét phÇn nhá cña khe bit ®Ó ®¶m b¶o r»ng çc soliton gÇn nhau lμ hoμn
toμn t¸ch biÖt víi nhau. VÒ mÆt to¸n häc th× ph−¬ng tr×nh (11-13) cña NSE chØ ®óng khi
nã chiÕm toμn bé cöa sæ thêi gian tõ ⎢τ⎢→ ∞. Ph−¬ng tr×nh nμy vÉn gÇn ®óng cho chuçi
soliton chØ khi çc soliton riªng lÎ ®−îc hoμn toμn çch ly víi nhau. Yªu cÇu nμy cã thÓ
®−îc sö dông ®Ó biÓu thÞ mèi quan hÖ gi÷a ®é réng soliton T0 vμ tèc ®é bit B nh− sau:
1 1
B= = (11-16)
Tb 2q 0 T0
víi Tb lμ kho¶ng thêi gian cña khe bit vμ 2q0 = Tb/T0 lμ kho¶ng çch gi÷a çc soliton gÇn
nhau. H×nh 11.4 m« t¶ mét chuçi bit soliton cã d¹ng RZ.
Soliton
Tb = 1/B
1 1 0 1 0 1
H×nh 11.4. Chïm bit soliton d¹ng RZ.
Çc ®Æc tÝnh cña xung lèi vμo cÇn thiÕt ®Ó kÝch thÝch soliton c¬ b¶n cã thÓ ®¹t ®−îc
b»ng çch ®Æt ξ = 0 trong ph−¬ng tr×nh (11-13). VÒ mÆt vËt lý th× biªn ®é cña xung ®−îc
cho nh− sau:
⎛ t ⎞
A(0, t ) = P0 sec h⎜⎜ ⎟⎟ (11-17)
⎝ T0 ⎠
C«ng suÊt ®Ønh P0 thu ®−îc tõ ph−¬ng tr×nh (11-6) b»ng çch ®Æt N = 1 vμ nã liªn quan
®Õn ®é réng xung T0 vμ çc tham sè sîi nh− sau:
β2
P0 = (11-18)
γT02
Tham sè ®é réng T0 ®−îc sö dông ®Ó chuÈn ho¸ cã liªn quan tíi toμn bé ®é réng t¹i
mét nöa cùc ®¹i (FWHM) cña soliton nh− sau:
vò v¨n san 496

(
TS = 2T0 ln 1 + 2 ≈ 1,763T0 ) (11-19)
N¨ng l−îng xung ®èi víi soliton c¬ b¶n sÏ nhËn ®−îc khi sö dông biÓu thøc sau:
∞
∫ A(0, t ) dt = 2 P0T0
2
ES = (11-20)
−∞
Gi¶ sö r»ng çc bit “1” vμ “0” xuÊt hiÖn t−¬ng ®èi ®Òu nhau th× c«ng suÊt trung b×nh
cña tÝn hiÖu RZ trë thμnh nh− sau:
B P0
PS = E S = (11-21)
2 2q 0
LÊy mét vÝ dô ®¬n gi¶n, T0 = 10 ps ®èi víi mét hÖ thèng soliton 10 Gbit/s nÕu ta chän
q0 = 5. FWHM cña soliton lμ vμo kho¶ng 17,6 ps khi T0 = 10 ps. C«ng suÊt ®Ønh cña xung
lèi vμo lμ 5 mW víi β2 = -1ps2/km vμ γ = 2W-1/km lμ gi¸ trÞ ®iÓn h×nh ®èi víi çc sîi dÞch
chuyÓn t¸n s¾c. Gi¸ trÞ nμy cña c«ng suÊt ®Ønh t−¬ng øng víi mét n¨ng l−îng xung lμ
0,1pJ vμ møc c«ng suÊt trung b×nh chØ cì 0,5 mW.
11.2.2 T−¬ng t¸c soliton

§é réng xung Ts lμ mét tham sè thiÕt kÕ quan träng cña hÖ thèng th«ng tin quang
soliton. Nh− ®· nãi ë trªn, mçi xung soliton chØ chiÕm mét phÇn cña khe bit. Trong thùc
tÕ, ng−êi ta mong muèn xÕp çc soliton cμng chÆt cμng tèt. Tuy nhiªn, sù cã mÆt cña çc
xung trong çc bit gÇn nhau g©y nhiÔu lo¹n ®Õn soliton ®¬n thuÇn lμ do tr−êng quang kÕt
hîp kh«ng ph¶i lμ mét nghiÖm cña NSE. HiÖn t−îng nμy ®−îc gäi lμ sù t−¬ng t¸c soliton
vμ ®· ®−îc nghiªn cøu réng r·i trong thêi gian gÇn ®©y. Cã thÓ hiÓu sù liªn can cña t−¬ng
t¸c soliton b»ng çch gi¶i ph−¬ng ph¸p sè NSE víi biªn ®é lèi vμo gåm mét cÆp soliton
sao cho:
u (0, τ ) = sec h(τ − q 0 ) + r sec h[r (τ + q 0 )] exp(iθ ) (11-22)
víi r lμ biªn ®é t−¬ng ®èi cña 2 soliton, θ lμ pha t−¬ng ®èi, vμ 2q0 lμ ®é ph©n çch ban
®Çu (danh ®Þnh). H×nh 11.5 cho thÊy sù tiÕn ho¸ cña mét cÆp soliton cã ®é ph©n çch lμ q0
= 3,5 ®èi víi mét vμi gi¸ trÞ cña tham sè r vμ θ. Râ rμng r»ng sù t−¬ng t¸c soliton phô
thuéc rÊt nhiÒu vμo c¶ pha t−¬ng ®èi θ vμ tû lÖ biªn ®é r.
H·y xem xÐt tr−êng hîp çc soliton cã biªn ®é b»ng nhau (r = 1). Hai soliton sÏ hót
(hay cßn gäi lμ hÊp dÉn) lÉn nhau trong tr−êng hîp trong pha (θ = 0), do vËy chóng va
ch¹m theo chï kú däc theo chiÒu dμi sîi. Tuy nhiªn, ®èi víi θ = π/4, çc soliton sÏ t¸ch
biÖt víi nhau sau mét giai ®o¹n hót ban ®Çu. §èi víi θ = π/2, çc soliton sÏ ®Èy m¹nh
h¬n, vμ kho¶ng çch gi÷a chóng sÏ t¨ng theo chiÒu dμi sîi. Theo quan ®iÓm thiÕt kÕ hÖ
thèng, th× ®iÒu nμy lμ kh«ng thÓ chÊp nhËn ®−îc. Nã cã thÓ dÉn ®Õn sinh ra jitter trong
thêi gian di chuyÓn cña çc soliton, v× pha t−¬ng ®èi cña çc soliton gÇn nhau sÏ kh«ng
tiÕp tôc ®−îc kiÓm so¸t. Cã mét çch ®Ó tr¸nh sù t−¬ng t¸c soliton lμ t¨ng q0 v× sù më
vò v¨n san 497

réng t−¬ng t¸c phô thuéc vμo kho¶ng çch soliton. Khi q0 ®ñ lín th× ®é chÖch vÞ trÝ soliton
hy väng sÏ ®ñ nhá ®Ó soliton ®ã duy tr× ®−îc vÞ trÝ ban ®Çu cña nã trong khe bit trong suèt
cù ly truyÒn dÉn.
Sù phô thuéc vμo ®é ph©n çch soliton q0 cã thÓ ®−îc nghiªn cøu b»ng ph−¬ng ph¸p t¸n
x¹ ng−îc. Víi q0 >> 1 th× cã thÓ sö dông çch tiÕp cËn x¸o trén. Trong tr−êng hîp ®Æc
biÖt víi r = 1 vμ θ = 0, ®é ph©n çch soliton 2qs t¹i bÊt kú kho¶ng çch ξ nμo còng sÏ
®−îc cho nh− sau:
2 exp[2(q s − q 0 )] = 1 + cos[4ξ exp(− q 0 )] (11-23)
Mèi quan hÖ nμy cho thÊy r»ng qs(ξ) thay ®æi theo chï kú däc chiÒu dμi sîi víi chu kú
dao ®éng lμ:
⎛π ⎞
ξ p = ⎜ ⎟ exp(q 0 ) (11-24)
⎝2⎠
KÕt qu¶ nμy ®óng víi q0 >> 1. Hay chÝnh x¸c h¬n, víi q0 tuú ý, th× nã ®−îc cho bëi:
π sinh (2q 0 ) cosh (q 0 )
ξp = (11-25)
2q 0 + sinh (2q 0 )
BiÓu thøc (11-24) rÊt chÝnh x¸c ®èi víi q0 > 3.
H×nh 11.5. Sù tiÕn ho¸ cña cÆp soliton trªn 90 ®é dμi t¸n s¾c m« t¶ sù ¶nh h−ëng
cña t−¬ng t¸c soliton cho bèn çch chän tû lÖ biªn ®é r vμ pha t−¬ng ®èi θ.
vò v¨n san 498

H×nh 11.5 lμ ®ång thuËn víi biÓu thøc (11-24) cho tr−êng hîp q0 = 3,5. Nã cã thÓ ®−îc
sö dông cho thiÕt kÕ hÖ thèng nh− sau. NÕu ξpLD lín h¬n nhiÒu so víi tæng kho¶ng çch
truyÒn dÉn LT, th× t−¬ng t¸c soliton cã thÓ ®−îc bá qua do kho¶ng çch soliton cã thÓ
chÖch chót Ýt so víi gi¸ trÞ ban ®Çu cña nã. §èi víi q0 = 6 th× ξp ≈ 634. ChiÒu dμi t¸n s¾c
®iÓn h×nh lín h¬n 100 km. Do ®ã LT << ξpLD cã thÓ vÉn ®óng ®èi víi LT = 10000 km. Sö
dông LD = T20 / ⎢β2 ⎢ vμ T0 = (2Bq0)-1 tõ ph−¬ng tr×nh (11-16), ®iÒu kiÖn LT << ξpLD cã thÓ
®−îc viÕt theo d¹ng chuÈn thiÕt kÕ nh− sau:
π exp(q 0 )
B 2 LT << (11-26)
8q 02 β 2
§Ó minh ho¹, chän β2 = -1 ps2/km v× phÇn lín çc hÖ thèng th«ng tin soliton ®Òu sö
dông çc sîi t¸n s¾c dÞch chuyÓn. Ph−¬ng tr×nh (11-26) do ®ã cho thÊy r»ng B2LT << 4,4
(Tb/s)2.km nÕu sö dông q0 = 6 ®Ó tr¸nh t−¬ng t¸c soliton.
Kho¶ng çch soliton t−¬ng ®èi lín ®Ó tr¸nh t−¬ng t¸c soliton sÏ giíi h¹n tèc ®é bit cña
çc hÖ thèng th«ng tin soliton. Kho¶ng çch ®ã cã thÓ gi¶m tíi hÖ sè b»ng 2 nÕu sö dông
çc biªn ®é kh«ng ®ång ®Òu ®èi víi çc soliton gÇn nhau. Nh− trªn h×nh 11.5, ®é ph©n
çch ®èi víi 2 soliton trong pha (in-phase) kh«ng thay ®æi h¬n 10% ®èi víi kho¶ng çch
soliton ban ®Çu nhá cì q0 = 3,5 nÕu biªn ®é ban ®Çu cña chóng chªnh nhau 10% (r = 1,1).
Chó ý r»ng c«ng suÊt ®Ønh sÏ chØ chªnh lÖch 1% so víi gi¸ trÞ lý t−ëng cña nã t−¬ng øng
víi N = 1. Do nh÷ng thay ®æi c«ng suÊt ®Ønh nhá nh− vËy kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn b¶n chÊt
soliton cña viÖc lan truyÒn xung, cho nªn cã thÓ triÓn khai ®−îc trong thùc tÕ vμ nã cã thÓ
rÊt h÷u Ých cho viÖc t¨ng dung l−îng hÖ thèng. ViÖc thiÕt kÕ çc hÖ thèng nh− vËy tuy
nhiªn l¹i ®ßi hái ph¶i quan t©m ®Õn rÊt nhiÒu yÕu tè chi tiÕt.
11.2.3 Chirp tÇn sè

§Ó lan truyÒn nh− mét soliton c¬ b¶n trong sîi quang, xung ®Çu vμo kh«ng chØ cã d¹ng
“sech” mμ cßn ph¶i lμ d¹ng kh«ng chirp. Trong rÊt nhiÒu nguån xung quang ng¾n ®Òu cã
chirp tÇn sè. Chirp ban ®Çu cã thÓ g©y h¹i ®Õn sù lan truyÒn soliton, ®¬n gi¶n chØ v× nã cã
¶nh h−ëng ®Õn sù c©n b»ng chÝnh x¸c gi÷a GVD vμ SPM.
¶nh h−ëng cña mét chirp tÇn sè ban ®Çu cã thÓ ®−îc nghiªn cøu b»ng çch gi¶i
ph−¬ng tr×nh (11-7) víi biªn ®é lèi vμo:
⎛ − iCτ 2 ⎞
u (0, τ ) = sec h(τ ) exp⎜⎜ ⎟⎟ (11-27)
⎝ 2 ⎠
víi C lμ tham sè chirp ®· ®Ò cËp trong ch−¬ng-2. D¹ng bËc hai cña biÕn pha sÏ t−¬ng øng
víi chirp tÇn sè tuyÕn tÝnh sao cho tÇn sè quang sÏ t¨ng theo thêi gian (up-chirp) ®èi víi
çc gi¸ trÞ C d−¬ng. Xung lóc ®Çu bÞ nÐn chñ yÕu do chirp d−¬ng; sù nÐn ban ®Çu x¶y ra
ngay c¶ khi cã çc ¶nh h−ëng phi tuyÕn. Sau ®ã xung bÞ gi·n nh−ng cuèi cïng l¹i bÞ nÐn
vò v¨n san 499

lÇn thø 2 víi çc ®u«i xung dÇn dÇn t¸ch ra tõ ®Ønh chÝnh. HiÖn t−îng t−¬ng tù nh− vËy
x¶y ra víi çc gi¸ trÞ C ©m, nh−ng kh«ng x¶y ra sù nÐn ban ®Çu trong tr−êng hîp nμy.
Ng−êi ta mong muèn t¹o ra çc soliton ®èi víi çc gi¸ trÞ ⎢C⎢nhá v× çc soliton nh×n
chung rÊt æn ®Þnh ®èi víi çc x¸o trén yÕu. Nh−ng xung lèi vμo kh«ng ph¸t triÓn thμnh
mét soliton khi ⎢C⎢ lín h¬n mét gi¸ trÞ tíi h¹n Ccrit. Gi¸ trÞ tíi h¹n Ccrit cña tham sè chirp
cã thÓ ®¹t ®−îc nhê ¸p dông ph−¬ng ph¸p t¸n x¹ ng−îc. Gi¸ trÞ nμy phô thuéc vμo N, víi
N = 1 th× Ccrit = 1,64. Gi¸ trÞ nμy cßn phô thuéc vμo d¹ng cña hÖ sè pha trong ph−¬ng tr×nh
(11-27). Theo quan ®iÓm thiÕt kÕ th× chirp ban ®Çu cã thÓ ®−îc tèi gi¶m ®Õn møc cã thÓ.
§iÒu nμy lμ rÊt cÇn thiÕt v× cho dï nÕu chirp kh«ng g©y h¹i g× ®èi víi biÓu thøc ⎢C⎢< Ccrit
th× mét phÇn cña n¨ng l−îng xung còng bÞ to¶ ra nh− çc sãng t¸n x¹ trong suèt qu¸ tr×nh
nÐn h×nh thμnh soliton.
11.2.4 Çc bé ph¸t soliton

Çc hÖ thèng th«ng tin quang soliton ®ßi hái mét nguån quang cã kh¶ n¨ng sinh ra çc
xung kh«ng chirp cì ps víi tèc ®é lÆp cao vμ d¹ng xung cμng gÇn víi d¹ng “sech” cμng
tèt. Nguån nμy cÇn ho¹t ®éng trong vïng b−íc sãng gÇn 1,55 μm, n¬i suy hao sîi thÊp
nhÊt vμ lμ n¬i çc EDFA cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó bï suy hao sîi. Laser b¸n dÉn th−êng
®−îc dïng cho çc hÖ thèng th«ng tin quang th«ng th−êng còng lμ mét lùa chän nguån
ph¸t ®èi víi çc hÖ thèng soliton.
Nh÷ng thÝ nghiÖm ban ®Çu vÒ truyÒn dÉn soliton ®· sö dông kü thuËt chuyÓn m¹ch
khuÕch ®¹i ®Ó t¹o ra çc xung quang ps trong kho¶ng 20 ÷ 40 ps b»ng çch ®Æt laser d−íi
ng−ìng vμ b¬m nã lªn trªn ng−ìng nμy theo chï kú nhê çc xung dßng. Tèc ®é lÆp ®−îc
x¸c ®Þnh bëi tÇn sè cña ®iÒu chÕ dßng vμ th−êng tõ 1÷10 GHz. Cã mét vÊn ®Ò trong kü
thuËt chuyÓn m¹ch khuÕch ®¹i lμ çc xung ®−îc ph¸t bÞ chirp do nh÷ng thay ®æi chØ sè
chiÕt suÊt do sãng mang bÞ chi phèi bëi yÕu tè lμm t¨ng b¨ng tÇn βc. Tuy nhiªn, xung
®−îc t¹o ra cã thÓ gÇn nh− kh«ng chirp nÕu ®−a nã qua mét sîi quang cã GVD th−êng (β2
> 0) ®Ó nÐn xung l¹i t¹i cïng thêi ®iÓm. C¬ chÕ nÐn cã thÓ ®−îc hiÓu trong phÇn 2.4 cña
ch−¬ng-2, vμ chó ý r»ng chuyÓn m¹ch khuÕch ®¹i sinh ra çc xung cã chirp tÇn sè sao cho
tham sè chirp C cã gi¸ trÞ ©m.
Çc laser b¸n dÉn kho¸ mode còng thÝch hîp ®èi víi çc hÖ thèng th«ng tin quang
soliton vμ th−êng ®−îc lùa chän lμ do chuçi xung kho¸ mode ®−îc ph¸t tõ çc laser nμy
gÇn nh− kh«ng cã chirp. ViÖc kho¸ mode tÝch cùc nh×n chung ®−îc sö dông b»ng çch
®iÒu chÕ dßng laser t¹i mét tÇn sè b»ng víi ®é chªnh lÖch tÇn sè gi÷a hai mode däc c¹nh
nhau. Tuy nhiªn, riªng mét laser b¸n dÉn cã chiÒu dμi hèc céng h−ëng t−¬ng ®èi ng¾n
(th−êng lμ 0,5 mm hoÆc nhá h¬n), do ®ã cã tÇn sè ®iÒu chÕ lín h¬n 50 GHz. CÊu h×nh hèc
céng h−ëng ngoμi th−êng ®−îc sö dông ®Ó lμm t¨ng chiÒu dμi hèc vμ lμm gi¶m tÇn sè
®iÒu chÕ. Trong thùc tÕ, ®o¹n ®u«i sîi quang ®−îc g¾n cè ®Þnh vμo bé ph¸t quang ®−îc sö
dông ®Ó t¹o ra hèc céng h−ëng ngoμi b»ng çch kh¾c vμo çch tö sîi chirp. ViÖc sö dông
çch tö sîi chirp (xem phÇn 9.6.2 trong ch−¬ng-9) sÏ cho ®é æn ®Þnh b−íc sãng kho¶ng
vò v¨n san 500

0,1 nm trong khi vÉn duy tr× c¬ chÕ tù ®iÒu h−ëng nh»m cho phÐp kho¸ mode laser trªn
d¶i réng cña tÇn sè ®iÒu chÕ. Cã thÓ sö dông bé to¶ nhiÖt ®iÖn ®Ó ®iÒu h−ëng b−íc sãng
ho¹t ®éng trªn mét kho¶ng 7 nm b»ng çch thay ®æi b−íc çch tö. Mét nguån nh− vËy sÏ
sinh ra çc xung gièng soliton cã ®é réng cì 20 ps t¹i mét tèc ®é lÆp lín cì 10 GHz vμ
®ang ®−îc sö dông trong nhiÒu hÖ thèng truyÒn dÉn thö nghiÖm.
MÆt h¹n chÕ chÝnh cña çc laser b¸n dÉn céng h−ëng ngoμi n¶y sinh tõ chÝnh b¶n chÊt
lai ghÐp cña chóng. Trong thùc tÕ sö dông çc nguån ®¬n khèi sinh ra çc xung ps ®−îc
−a chuéng h¬n. Cã mét vμi gi¶i ph¸p ®−îc dïng ®Ó t¹o ra çc nguån nh− vËy. Çc laser
b¸n dÉn ®¬n khèi cã chiÒu dμi hèc céng h−ëng kho¶ng 4 mm cã thÓ ®−îc kho¸ mode tÝch
cùc nh»m t¹o ra mét chuçi xung 10 GHz. ViÖc kho¸ mode thô ®éng cña laser DBR ®¬n
khèi ®· t¹o ra ®−îc çc xung 3,5 ps t¹i tèc ®é lÆp lμ 40 GHz. Bé ®iÒu chÕ hÊp thô ®iÖn,
®−îc tÝch hîp víi mét laser b¸n dÉn, còng sÏ lμ mét gi¶i ph¸p lùa chän nguån thÝch hîp.
Çc bé ph¸t nμy th−êng ®−îc sö dông cho çc hÖ thèng th«ng tin quang th«ng th−êng
(kh«ng ph¶i lμ çc hÖ thèng soliton). Chóng còng cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó t¹o ra chuçi
xung nhê b¶n chÊt phi tuyÕn cña ®¸p øng hÊp thô cña bé ®iÒu chÕ. Çc xung kh«ng cã
chirp víi ®é dμi 10 ®Õn 20 ps t¹i tèc ®é lÆp cì 20 GHz còng ®· ®−îc t¹o ra b»ng kü thuËt
nμy. N¨m 1996, tèc ®é lÆp cña çc laser tÝch hîp cïng bé ®iÒu chÕ nh− vËy ®· ®−îc c¶i
thiÖn lªn 50 GHz. HiÖu øng h·m l−îng tö Stark trong bé ®iÒu chÕ ®a giÕng l−îng tö còng
cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó t¹o ra mét chuçi xung phï hîp víi truyÒn dÉn soliton.
Çc laser sîi kho¸ mode còng cã thÓ lμ sù lùa chän cho çc nguån b¸n dÉn mÆc dï çc
çc laser nμy vÉn cÇn mét laser b¸n dÉn lμm nguån b¬m. Ng−êi ta ®Æt EDFA trong mét
Fabry-Perot (FP) hoÆc hèc céng h−ëng vßng ®Ó t¹o thμnh mét laser sîi. C¶ hai kü thuËt
kho¸ mode tÝch cùc vμ thô ®éng ®Òu ®· ®−îc sö dông ®Ó t¹o çc xung quang ng¾n. Kü
thuËt kho¸ mode tÝch cùc ®ßi hái ®iÒu chÕ t¹i mét hμi bËc cao cña kho¶ng çch mode däc
do chiÒu dμi hèc céng h−ëng t−¬ng ®èi lín (h¬n 1 m) th−êng ®−îc sö dông cho çc laser
sîi. Çc laser sîi kho¸ mode theo hμi nh− vËy sö dông bé ®iÒu chÕ trong hèc LiNbO3 vμ
®· ®−îc dïng trong mét sè thÝ nghiÖm truyÒn dÉn soliton. Bé khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn
còng cã thÓ ®−îc sö dông cho kho¸ mode tÝch cùc ®Ó t¹o ra çc xung ng¾n h¬n 10 ps t¹i
tèc ®é lÆp cao cì 20GHz. Çc laser sîi kho¸ mode thô ®éng hoÆc sö dông thiÕt bÞ ®a
giÕng l−îng tö ho¹t ®éng nh− mét bé hÊp thô b·o hoμ nhanh hoÆc sö dông tÝnh phi tuyÕn
sîi ®Ó t¹o ra çc dÞch chuyÓn pha ®−a vμo bé hÊp thô b·o hoμ. Tèc ®é lÆp cña çc laser sîi
nh− vËy t−¬ng ®èi thÊp vμ rÊt khã ®iÒu khiÓn khiÕn cho chóng th−êng kh«ng thÝch hîp víi
çc hÖ thèng soliton.
Trong mét ph−¬ng ph¸p n÷a, ng−êi ta sö dông ®Þnh d¹ng xung phi tuyÕn trong sîi t¸n
s¾c thay ®æi ®Ó t¹o ra mét chuçi çc xung cùc ng¾n. ý t−ëng c¬ b¶n lμ phun mét chïm
CW ®· ®−îc ®iÒu chÕ yÕu d¹ng sin vμo lo¹i sîi ®ã. ¶nh h−ëng kÕt hîp cña GVD, SPM, vμ
t¸n s¾c gi¶m nh»m biÕn ®æi tÝn hiÖu ®· ®−îc ®iÒu chÕ h×nh sin thμnh mét chuçi soliton
cùc ng¾n. Tèc ®é lÆp cña çc xung nμy ®−îc chi phèi bëi tÇn sè cña ®iÒu chÕ h×nh sin ban
®Çu cùc ng¾n, th−êng ®−îc t¹o ra nhê sù va ch¹m hai tÝn hiÖu quang. Hai laser b¸n dÉn
DFB hoÆc mét laser sîi hai mode cã thÓ ®−îc sö dông cho môc ®Ých nμy. N¨m 1993, kü
vò v¨n san 501

thuËt nμy ®· dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn cña laser sîi tÝch hîp cã kh¶ n¨ng t¹o ra mét chuçi
xung soliton t¹i tèc ®é lÆp cao nhê sö dông mét ®é dèc t¸n s¾c h×nh r¨ng l−îc b»ng çch
hμn çc ®o¹n sîi cã t¸n s¾c cao vμ thÊp víi nhau. Laser sîi tÇn sè kÐp ®−îc sö dông ®Ó t¹o
ra tÝn hiÖu ph¸ch vμ t¹o ra mét chuçi soliton 2,2 ps t¹i tèc ®é lÆp 59GHz.
Mét ph−¬ng ph¸p ®¬n gi¶n ®Ó ph¸t chuçi xung ®iÒu chÕ pha ë lèi ra thu ®−îc tõ mét
laser b¸n dÉn DFB ®Æt tr−íc mét bé läc b¨ng th«ng quang. ViÖc ®iÒu chÕ pha t¹o ra çc
b¨ng bªn FM ë c¶ hai bªn cña tÇn sè mang, vμ bé läc quang sÏ lùa chän çc b¨ng bªn trªn
mét phÝa cña sãng mang. ThiÕt bÞ nh− vËy sÏ t¹o ra mét chuçi xung æn ®Þnh cã ®é réng cì
20 ps t¹i mét tèc ®é lÆp ®−îc ®iÒu khiÓn b»ng bé ®iÒu chÕ pha. ThiÕt bÞ nμy cßn cã thÓ
®−îc sö dông nh− mét nguån b−íc sãng kÐp nhê läc çc b¨ng bªn ë c¶ hai bªn cña tÇn sè
mang, víi kho¶ng çch kªnh ®iÓn h×nh lμ kho¶ng 0,8 nm t¹i b−íc sãng gÇn 1,55μm. Mét
kü thuËt ®¬n gi¶n kh¸c th× l¹i sö dông mét bé ®iÒu chÕ Mach-Zehnder ®−îc ®iÒu khiÓn
bëi mét chuçi d÷ liÖu ®iÖn tö cã d¹ng NRZ nh»m biÕn ®æi ®Çu ra CW cña mét laser DFB
thμnh mét bit quang cã d¹ng RZ.
11.2.5. Gi·n xung soliton do suy hao

Nh− ®· biÕt r»ng çc soliton sö dông tÝnh phi tuyÕn sîi ®Ó duy tr× ®é réng cña nã ngay
c¶ khi cã mÆt t¸n s¾c sîi. Tuy vËy, ®Æc tÝnh nμy chØ gi÷ ®−îc nÕu suy hao sîi kh«ng ®¸ng
kÓ. Cã thÓ nhËn thÊy r»ng sù suy gi¶m n¨ng l−îng soliton lμ do suy hao sîi cã thÓ dÉn ®Õn
sù gi·n soliton do c«ng suÊt ®Ønh gi¶m lμm yÕu ®i hiÖu øng phi tuyÕn cÇn thiÕt ®Ó chèng
l¹i GVD.
70
N=1
60
NhiÔu lo¹n
50
T1 / T0
40 TuyÕn tÝnh
30
20 ChÝnh x¸c
10
0
0 20 40 60 80 100
Cù ly z / LD
H×nh 11.6. Sù gi·n soliton trong sîi cã suy hao ®èi víi soliton c¬ b¶n.
Suy hao sîi ®−îc bao gåm trong sè h¹ng cuèi cïng trong ph−¬ng tr×nh (11-1). ViÕt
d−íi d¹ng chuÈn ho¸ th× NSE cã d¹ng nh− sau:
∂u 1 ∂ 2 u 2 i
i + + u u = − Γu (11-28)
∂ξ 2 ∂τ 2
2
vò v¨n san 502

αT02
víi Γ = αL D = (11-29)
β2
thÓ hiÖn suy hao sîi qua mét ®é dμi t¸n s¾c. §èi víi Γ << 1, sè h¹ng cuèi cïng cã thÓ
®−îc xem nh− mét nhiÔu lo¹n nhá, do ®ã cã ®¸p sè xÊp xØ nh− sau:
⎧⎛ i ⎞ ⎫
u (ξ , τ ) ≈ sec h[exp(− Γξ )τ ] exp⎨⎜ ⎟[1 − exp(− 2Γξ )]⎬ (11-30)
⎩⎝ 4Γ ⎠ ⎭
Theo d¹ng ®é réng tÝn hiÖu lèi ra T0, ®é réng soliton t¨ng theo hμm mò nh− sau:
T1 (ξ ) = T0 exp(Γξ ) = T0 exp(αz ) (11-31)
Sù t¨ng theo hμm mò cña ®é réng soliton kh«ng thÓ hy väng ®i ®−îc çc kho¶ng çch
dμi tuú ý. H×nh 11.6 cho thÊy hÖ sè gi·n T1/T0 lμ mét hμm cña ξ khi soliton c¬ b¶n ®−îc
ph¸t vμo sîi cã Γ = 0,07. §−êng nÐt ®øt trong h×nh 11.6 lμ sù gi·n xung khi cã mÆt çc
hiÖu øng phi tuyÕn. CÇn chó ý r»ng sù gi·n soliton nhá h¬n nhiÒu so víi tr−êng hîp tuyÕn
tÝnh. Do ®ã, çc hiÖu øng phi tuyÕn cã thÓ cã lîi ®èi víi çc hÖ thèng th«ng tin quang
ngay c¶ khi çc soliton kh«ng thÓ ®−îc duy tr× hoμn h¶o do cã suy hao sîi. Trong mét sè
nghiªn cøu cho thÊy sö dông çc soliton bËc cao cã thÓ t¨ng kho¶ng çch tr¹m lÆp lªn gÊp
h¬n 2 lÇn.
11.2.6 KhuÕch ®¹i soliton

C¬ chÕ khuÕch ®¹i soliton ®¬n gi¶n nhÊt thÓ hiÖn trªn h×nh 11.7a) còng gièng nh− c¬
chÕ khuÕch ®¹i ®−îc sö dông cho çc hÖ thèng th«ng tin th«ng th−êng. Bé khuÕch ®¹i
quang ®−îc ®Æt theo chu kú däc tuyÕn sîi, vμ ®é khuÕch ®¹i cña nã ®−îc ®iÒu chØnh sao
cho suy hao sîi gi÷a hai bé khuÕch ®¹i ®−îc bï b»ng ®é khuÕch ®¹i cña bé khuÕch ®¹i.
Tham sè thiÕt kÕ quan träng lμ kho¶ng çch LA gi÷a çc bé khuÕch ®¹i, kho¶ng çch nμy
cμng lín cμng tèt ®Ó cã thÓ gi¶m ®−îc tæng chi phÝ. §èi víi çc hÖ thèng th«ng tin quang
th«ng th−êng, LA th−êng kho¶ng 80 ÷ 100 km. §èi víi çc hÖ thèng soliton, LA ®−îc giíi
h¹n tíi çc gi¸ trÞ nhá h¬n nhiÒu. Lý do lμ çc bé khuÕch ®¹i quang lμm t¨ng n¨ng l−îng
soliton tíi b»ng møc ®Çu vμo khi qua mét kho¶ng çch t−¬ng ®èi ng¾n mμ kh«ng cÇn kh«i
phôc dÇn dÇn soliton c¬ b¶n. Soliton ®−îc khuÕch ®¹i sÏ ®iÒu chØnh ®é réng cña nã theo
tõng ®o¹n sîi ngay sau bé khuÕch ®¹i quang. Tuy vËy, nã sÏ lμm mÊt mét phÇn n¨ng
l−îng cña nã do çc sãng t¸n x¹ trong qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh nμy. PhÇn n¨ng l−îng t¸n x¹
nμy cã thÓ tÝch luü thμnh çc møc rÊt lín khi ®i qua nhiÒu tÇng khuÕch ®¹i, vμ cÇn ph¶i
®−îc lo¹i bá. Mét ph−¬ng ph¸p gi¶m phÇn n¨ng l−îng t¸n x¹ lμ gi¶m kho¶ng çch bé
khuÕch ®¹i LA sao cho soliton kh«ng g©y nhiÔu lo¹n nhiÒu qua kho¶ng çch nμy. Mét sè
thÝ nghiÖm m« pháng ®· cho thÊy r»ng ®©y chÝnh lμ tr−êng hîp LA b»ng mét phÇn nhá cña
chiÒu dμi t¸n s¾c (LA << LD). ChiÒu dμi t¸n s¾c LD phô thuéc vμo c¶ ®é réng xung T0 vμ
tham sè t¸n s¾c vËn tèc nhãm β2, vμ nã cã thÓ thay ®æi tõ 10 ®Õn 1000 km tuú theo çc
vò v¨n san 503

gi¸ trÞ nμy. Th«ng th−êng th× LD nhá h¬n 50 km ®èi víi çc hÖ thèng 10 Gbit/s ho¹t ®éng
t¹i 1,55 μm sö dông sîi th«ng th−êng.
Mét c¬ chÕ khuÕch ®¹i kh¸c lμ sö dông kü thuËt khuÕch ®¹i ph©n bè trong ®ã çc
soliton ®−îc khuÕch ®¹i ngay trªn cïng mét tuyÕn truyÒn dÉn. T¸n x¹ kÝch thÝch Raman
(SRS) ®· ®−îc sö dông tõ n¨m 1985 cho môc ®Ých nμy. KhuÕch ®¹i ph©n bè cßn cã thÓ
®¹t ®−îc b»ng çch pha thμnh phÇn ®Êt hiÕm nh− Erbium. Trªn h×nh 11.7b) lμ mét s¬ ®å
khuÕch ®¹i ph©n bè trong ®ã çc laser b¬m theo ®Þnh kú thùc hiÖn ph¸t ¸nh s¸ng CW theo
c¶ hai h−íng nhê çc bé ghÐp sîi WDM. B−íc sãng b¬m ®−îc chän sao cho nã cã thÓ t¹o
ra ®é khuÕch ®¹i t¹i b−íc sãng tÝn hiÖu. Do ®é khuÕch ®¹i ®−îc ph©n bæ trªn toμn bé
chiÒu dμi sîi cho nªn çc soliton cã thÓ ®−îc khuÕch ®¹i tõng ®o¹n nhiÖt theo çch nh−
vËy ®Ó N ®−îc duy tr× gÇn b»ng víi gi¸ trÞ ®Çu vμo N = 1 khi vÉn cã suy hao sîi. ThËt vËy,
nÕu ®é khuÕch ®¹i b»ng víi suy hao sîi t¹i mçi ®iÓm bªn trong sîi th× N vÉn b»ng 1 vμ
soliton cã thÓ tù duy tr× víi kho¶ng çch dμi tuú ý. §iÒu kiÖn nμy kh«ng ®−îc tho¶ m·n
trong thùc tÕ bëi v× c«ng suÊt b¬m kh«ng ph¶i lμ h»ng sè trªn däc tuyÕn sîi (c«ng suÊt
b¬m còng bÞ mÊt m¸t däc tuyÕn). Kho¶ng çch tr¹m b¬m LA phô thuéc vμo suy hao sîi t¹i
b−íc sãng b¬m vμ vμo kho¶ng n¨ng l−îng soliton ®−îc phÐp chªnh lÖch so víi gi¸ trÞ ®Çu
vμo cña nã. Tiªu biÓu lμ gi¸ trÞ LA = 40 ÷ 50 km nÕu n¨ng l−îng soliton ®−îc phÐp chªnh
lÖch 20% so víi gi¸ trÞ ®Çu vμo. Tuy vËy, LA cã thÓ lín h¬n LD, ®iÒu nμy tr¸i ng−îc víi c¬
chÕ khuÕch ®¹i liªn tôc víi LA << LD.
KhuÕch ®¹i quang KhuÕch ®¹i quang
TX RX
a)
B¬m Bé ghÐp
Coupler
TX RX
b)
H×nh 11.7. Sö dông khuÕch ®¹i ®Ó bï suy hao sîi trong hÖ thèng soliton.
Nh÷ng thÝ nghiÖm ®Çu tiªn vÒ khuÕch ®¹i soliton ®· tËp trung vμo c¬ chÕ khuÕch ®¹i
Raman. N¨m 1985 ng−êi ta ®· tiÕn hμnh mét thÝ nghiÖm vμ thÊy r»ng suy hao sîi qua 10
km cã thÓ ®−îc bï b»ng ®é khuÕch ®¹i Raman trong khi vÉn duy tr× ®−îc ®é réng soliton
[151]. ThÝ nghiÖm nμy ®· sö dông hai laser mμu trung t©m. Mét laser t¹o ra çc xung 10
ps t¹i 1,56 μm, çc xung nμy lan truyÒn nh− çc soliton c¬ b¶n trªn sîi dμi 10 km. Laser
cßn l¹i ho¹t ®éng liªn tôc t¹i 1,46 μm vμ ®ãng vμi trß nh− mét b¬m ®Ó khuÕch ®¹i çc
soliton 1,56 μm. Khi kh«ng cã ®é khuÕch ®¹i Raman th× soliton bÞ gi·n kho¶ng 50% do
vò v¨n san 504

cã suy hao. L−îng gi·n në nμy t−¬ng thÝch víi ph−¬ng tr×nh (11-30), ph−¬ng tr×nh nμy dù
®o¸n r»ng T1/T0 = 1,51 víi z = 10 km vμ α = 0,18 dB/km, çc gi¸ trÞ nμy còng ®· ®−îc sö
dông trong thÝ nghiÖm. Khi c«ng suÊt b¬m kho¶ng 125 mW th× ®é khuÕch ®¹i Raman 1,8
dB sÏ bï suy hao sîi vμ xung ®Çu ra gÇn nh− gièng víi xung ®Çu vμo.
Sau nμy ng−êi ta còng ®· tiÕn hμnh truyÒn dÉn soliton qua 4000 km b»ng c¬ chÕ
khuÕch ®¹i Raman. ThÝ nghiÖm nμy sö dông vßng sîi 42 km cã suy hao ®−îc bï b»ng
çch ph¸t ¸nh s¸ng b¬m CW tõ mét laser mμu trung t©m 1,46 μm. Çc soliton ®−îc phÐp
lan truyÒn nhiÒu lÇn trong vßng sîi vμ ®é réng cña chóng ®−îc gi¸m s¸t sau mçi vßng.
Çc soliton 55 ps cã thÓ lan truyÒn lÆp l¹i 96 lÇn mμ kh«ng lμm t¨ng ®¸ng kÓ ®é réng
xung cña chóng lªn, kho¶ng çch trong thÝ nghiÖm nμy mμ çc soliton lan truyÒn ®−îc lμ
4000km. Kho¶ng çch nμy cã thÓ t¨ng tíi 6000km nÕu cã sù tèi −u h¬n n÷a. ThÝ nghiÖm
nμy ®−îc thùc hiÖn n¨m 1988 qua kho¶ng çch v−ît biÓn lμ hoμn toμn cã thÓ thùc hiÖn
®−îc trong thùc tÕ. BÊt lîi lín nhÊt lμ khuÕch ®¹i Raman ®ßi hái çc laser b¬m ph¸t x¹
víi c«ng suÊt CW lín h¬n 500 mW gÇn b−íc sãng 1,46μm.
N¨m 1989 víi sù ra ®êi cña çc EDFA ®· lμm thay ®æi t×nh h×nh. Tõ ®ã, rÊt nhiÒu thÝ
nghiÖm ®· sö dông çc EDFA ®Ó khuÕch ®¹i soliton. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm ®· cho thÊy r»ng
d−íi çc ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, çc soliton cã thÓ ®−îc duy tr× qua çc kho¶ng çch lín bÊt
chÊp b¶n chÊt b¬m cña c¬ chÕ khuÕch ®¹i.
11.3 ThiÕt kÕ hÖ thèng soliton

Ph−¬ng thøc mμ soliton ¶nh h−ëng ®Õn suy hao n¨ng l−îng phô thuéc nhiÒu vμo suy
hao trªn chiÒu dμi t¸n s¾c αLD, vμ kho¶ng çch gi÷a çc bé khuÕch ®¹i LA. MÆt kh¸c, nÕu
kho¶ng çch khuÕch ®¹i nhá h¬n nhiÒu so víi chiÒu dμi t¸n s¾c LD th× d¹ng soliton kh«ng
bÞ mÐo nhiÒu mÆc dï vÉn x¶y ra mÊt n¨ng l−îng. Trong mét hÖ thèng nh− vËy, çc soliton
cã thÓ ®−îc khuÕch ®¹i hμng tr¨m lÇn trong khi vÉn gi÷ nguyªn ®−îc d¹ng cña chóng. Do
sù ph¸t triÓn soliton sau ®ã ®· ®−îc chi phèi b»ng n¨ng l−îng soliton trung b×nh qua mét
kho¶ng çch khuÕch ®¹i cho nªn chÕ ®é ho¹t ®éng nμy ®−îc gäi lμ chÕ ®é soliton trung
b×nh.
11.3.1 ChÕ ®é soliton trung b×nh
KhuÕch ®¹i soliton ®Þnh kú cã thÓ ®−îc gi¶i thÝch nÕu thªm mét sè h¹ng ®é khuÕch ®¹i
vμo ph−¬ng tr×nh (11-28) vμ viÕt nã nh− sau:
∂u 1 ∂u 2
( )
NA
i
∑ δ (ξ − mξ A )u
2
i + + u u = − Γ u + i G − 1 (11-32)
∂ξ 2 ∂τ 2 2 m =1
víi NA lμ tæng sè bé khuÕch ®¹i, ξA = LA/LD, Γ = αLD, vμ G = exp(ΓξA) lμ ®é khuÕch ®¹i

cÇn thiÕt ®Ó bï suy hao sîi. Hμm delta thÓ hiÖn b¶n chÊt khuÕch ®¹i b¬m t¹i çc vÞ trÝ ξ =
mξA. HÖ sè G − 1 thÓ hiÖn sù thay ®æi biªn ®é soliton trong lóc khuÕch ®¹i.
Do c¬ chÕ khuÕch ®¹i liªn tôc cã nh÷ng thay ®æi n¨ng l−îng soliton rÊt nhanh mμ cÇn
thùc hiÖn chuyÓn ®æi:
vò v¨n san 505

u (ξ ,τ ) = a (ξ )v (ξ ,τ ) (11-33)
víi a(ξ) thÓ hiÖn nh÷ng thay ®æi nhanh vμ ν(ξ,τ) lμ hμm biÕn ®æi chËm cña ξ. Thay
ph−¬ng tr×nh (11-33) vμo ph−¬ng tr×nh (11-32) sÏ thu ®−îc ν (ξ,τ) tho¶ m·n:
∂v 1 ∂ 2v
+ a 2 (ξ ) u u = 0
2
i + (11-34)
∂ξ 2 ∂τ 2
trong ®ã a(ξ) thu ®−îc b»ng çch gi¶i ph−¬ngtr×nh sau:

∂a
( )
NA
1
= − Γa + G − 1 ∑ δ (ξ − mξ A )a (11-35)
∂ξ 2 m =1
Chó ý r»ng sè h¹ng cuèi cïng trong ph−¬ng tr×nh (11-35) cã tÝnh tuÇn hoμn vμ chØ cã
nghÜa t¹i ξ = mξA, a(ξ) lμ hμm tuÇn hoμn cña ξ. Trong mçi chu kú, a(ξ) gi¶m theo hμm
mò vμ nh¶y ®Õn gi¸ trÞ ban ®Çu cña nã t¹i ®iÓm cuèi chu kú.
Kh¸i niÖm vÒ soliton trung b×nh xuÊt ph¸t tõ mét thùc tÕ lμ a2(ξ) trong biÓu thøc (11-
34) thay ®æi nhanh víi chu kú ξA << 1. Do çc soliton tiÕn ho¸ mét chót qua mét kho¶ng
çch ng¾n ξA, cho nªn cã thÓ thay a2(ξ) b»ng gi¸ trÞ trung b×nh cña nã qua mét chu kú.
PhÐp lÊy gÇn ®óng nμy ®−îc gi¶i thÝch nhê gi¶ thiÕt r»ng nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh (11-
34) cã d¹ng ν = ν + δν , víi ν lμ soliton trung b×nh tho¶ m·n NSE chuÈn:
∂v 1 ∂ 2v
+ a 2 (ξ ) v v = 0
2
i + (11-36)
∂ξ 2 ∂τ 2
vμ δν lμ mét nhiÔu lo¹n. TÇm quan träng thùc tiÔn cña kh¸i niÖm soliton trung b×nh xuÊt
ph¸t tõ mét thùc tÕ r»ng nhiÔu lo¹n δν t−¬ng ®èi nhá khi ξA << 1 do sù hiÖu chØnh theo
bËc thay ®æi v× ξ2A h¬n lμ ξA. Do ®ã, kh¸i niÖm soliton trung b×nh kh¸ chÝnh x¸c c¶ khi ξA
= 0,2. C«ng suÊt ®Çu vμo ®Ønh Pin cña soliton trung b×nh ®−îc lùa chän sao cho 〈a2(ξ)〉 = 1
trong ph−¬ng tr×nh (11-36). Sö dông G = exp(ΓξA), th× nã cã thÓ viÕt nh− sau:
G ln G
Pin = P0 (11-37)
G −1
víi P0 lμ c«ng suÊt ®Ønh trong sîi kh«ng cã suy hao. VÝ dô, G = 10 vμ Pin ≈ 2,56 P0 ®èi víi
kho¶ng çch khuÕch ®¹i lμ 50 km vμ suy hao sîi lμ 0,2 dB/km t¹i b−íc sãng gÇn 1550 nm.
H×nh 11.8 cho thÊy sù tiÕn ho¸ cña soliton trong chÕ ®é soliton trung b×nh víi cù ly
10000 km trong tr−êng hîp cø sau 50 km th× çc soliton l¹i ®−îc khuÕch ®¹i. Khi ®é réng
soliton t−¬ng øng víi chiÒu dμi t¸n s¾c 200 km th× soliton sÏ ®−îc duy tr× hoμn toμn tèt
sau 200 tÇng khuÕch ®¹i do ®iÒu kiÖn ξA << 1 ®−îc tho¶ m·n. Tuy vËy, nÕu chiÒu dμi t¸n
s¾c gi¶m tíi 25 km th× soliton bÞ ph¸ vì bëi v× nã kh«ng cßn lan truyÒn theo c¬ chÕ
soliton trung b×nh n÷a.
vò v¨n san 506

H×nh 11.8. Sù tiÕn ho¸ soliton trong chÕ ®é soliton trung b×nh trªn cù ly 10000 km.
§iÒu kiÖn ξA << 1 hoÆc LA << LD , lμ ®iÒu kiÖn yªu cÇu ®Ó soliton ho¹t ®éng theo c¬ chÕ
soliton trung b×nh, cã thÓ cã quan hÖ víi ®é réng T0 theo biÓu thøc LD = T20/⎪β2⎮. Do ®ã
ta cã:
T0 >> β 2 LA (11-38)
Do tèc ®é bit B liªn quan ®Õn T0 qua ph−¬ng tr×nh (11-16), nªn ®iÒu kiÖn (11-38) cã thÓ
®−îc viÕt theo d¹ng chuÈn thiÕt kÕ nh− sau:
1
B 2 L A << (11-39)
4q β 2
2
0
Lùa chän çc gi¸ trÞ ®iÓn h×nh β2 = -0,5ps2/km, LA = 50 km vμ q0 = 5, ta ®−îc T0 >> 5ps
vμ B << 20 GHz. Râ rμng sö dông chÕ ®é soliton trung b×nh ®· lîi dông ®−îc giíi h¹n
kh¾t khe c¶ vÒ tèc ®é bit vμ kho¶ng çch khuÕch ®¹i cña çc hÖ thèng th«ng tin soliton.
11.3.2 NhiÔu bé khuÕch ®¹i

ViÖc sö dông çc bé khuÕch ®¹i quang ®−êng truyÒn cã ¶nh h−ëng ®¸ng kÓ ®Õn sù tiÕn
ho¸ soliton. Nguyªn nh©n lμ çc bé khuÕch ®¹i, cÇn thiÕt ®Ó kh«i phôc n¨ng l−îng soliton,
còng sinh thªm nhiÔu bøc x¹ tù ph¸t ®−îc khuÕch ®¹i (ASE) nh− ®· ®−îc xem xÐt trong
ch−¬ng-8. §Ó hiÓu xem ASE cã ¶nh h−ëng ®Õn sù tiÕn triÓn soliton nh− thÕ nμo, ta cÇn
xem xÐt ®Õn mét d¹ng soliton c¬ b¶n chung nhÊt:
[
u s (ξ , τ ) = η sec h[η (τ + Ωξ − q )] exp − iΩτ + i (η 2 − Ω 2 )ξ / 2 + iφ ] (11-40)
víi çc tham sè η, q, Ω vμ φ t−¬ng øng lμ biªn ®é, vÞ trÝ, tÇn sè vμ pha cña xung ®Çu vμo
t¹i ξ = 0. D¹ng soliton nμy cho thÊy râ quan hÖ nghÞch ®¶o cña biªn ®é vμ ®é réng soliton.
Vμ còng cho thÊy r»ng dÞch chuyÓn tÇn sè Ω trùc tiÕp lμm thay ®æi tèc ®é soliton tû lÖ víi
tæng dÞch chuyÓn ®¬n gi¶n lμ v× vËn tèc nhãm phô thuéc vμo tÇn sè mang cña soliton.
BiÓu thøc (11-40) trë thμnh (11-13) khi η= 1, q = 0, Ω = 0 vμ φ = 0. Tuy vËy, çc gi¸ trÞ
vò v¨n san 507

nμy t−¬ng øng víi mét soliton lý t−ëng cã thÓ thay ®æi khi cã nhiÔu bé khuÕch ®¹i vμ çc
nhiÔu lo¹n kh¸c.
¶nh h−ëng cña ASE lμm thay ®æi çc gi¸ trÞ η, q, Ω vμ φ trong biÓu thøc (11-40) mét
çch ngÉu nhiªn t¹i ®Çu ra cña mçi bé khuÕch ®¹i. Nh÷ng biÕn ®æi cña sù th¨ng gi¸ng nμy
®èi víi bèn tham sè soliton cã thÓ ®−îc tÝnh to¸n nÕu coi ASE nh− mét nhiÔu lo¹n. Theo
lý thuyÕt nhiÔu lo¹n gi¸n ®o¹n ®èi víi soliton th× sù tiÕn ho¸ cña bèn tham sè soliton do
nhiÔu lo¹n ε(uS) ®−îc biÔu diÔn nh− sau:
dη ∞
= Im ∫ ε (u S )u S∗ dτ (11-41)
dξ −∞
dΩ
= Re ∫ ε (u S ) tanh[η (τ − q )]u S∗ dτ
∞
(11-42)
dξ −∞
dq 1 ∞
= −Ω + Im ∫ ε (u S )(τ − q )u S∗ dτ (11-43)
dξ η −∞
dφ dΩ η 2 − Ω 2 1
− Re ∫ ε (u S ){1 − η (τ − q ) tanh[η (τ − q )]}u S∗ dτ
∞
=q + (11-44)
dξ dξ 2 η −∞
víi Re vμ Im lμ çc phÇn thùc vμ ¶o. Çc ph−¬ng tr×nh biÓu diÔn sù tiÕn ho¸ nμy ®ãng vai
trß quan träng trong thiÕt kÕ çc hÖ thèng soliton v× chóng cã thÓ ®−îc sö dông ®èi víi
mét d¹ng nhiÔu lo¹n tuú ý.
Trong tr−êng hîp ASE, sè h¹ng nhiÔu lo¹n ®−îc cho bëi:
ε (u s ) = in(ξ , τ ) exp(− iΩτ + iφ ) (11-45)
víi n(ξ,τ) lμ nhiÔu ngÉu nhiªn ®−îc thõa nhËn lμ rÊt phøc t¹p c¶ vÒ sù th¨ng gi¸ng pha vμ
biªn ®é. Nã triÖt tiªu t¹i gi¸ trÞ trung b×nh vμ ®é biÕn thiªn cña nã liªn quan ®Õn mËt ®é
nhiÔu phæ SASE cña c«ng suÊt bøc x¹ tù ph¸t do bé khuÕch ®¹i quang sinh ra. Sö dông çc
ph−¬ng tr×nh tõ (11-41) ®Õn (11-44), nh÷ng biÕn thiªn cña sù th¨ng gi¸ng sÏ lμ:
2n sp FG
σ η2 = (11-46)
NS
2n sp FG
σ Ω2 = (11-47)
3N S
π 2 n sp FG
σ =
2
q (11-48)
6N S
(π 2 / 6 + 2)n sp FG
σφ =
2
(11-49)
3N S
vò v¨n san 508

trong ®ã nsp lμ hÖ sè bøc x¹ tù ph¸t ®· ®−îc ®Þnh nghÜa trong phÇn (8.3.3.1) cña ch−¬ng-8,
Ns lμ sè photon chøa trong mét soliton c¬ b¶n cã n¨ng l−îng Es ®−îc cho bëi ph−¬ng
tr×nh (11-20), vμ FG ®−îc cho nh− sau:
(G − 1) 2
FG = (11-50)
G ln G
D¹ng hμm sè cña FG xuÊt ph¸t tõ c«ng suÊt ®Ønh ®· ®−îc c¶i thiÖn cÇn thiÕt trong c¬
chÕ soliton trung b×nh.
Nh÷ng sù th¨ng gi¸ng kh«ng æn ®Þnh vÒ biªn ®é sÏ dÉn ®Õn sù suy gi¶m tû sè tÝn hiÖu
trªn nhiÔu (SNR) cña chïm bit soliton. MÆc dï kh«ng thËt râ rμng, nh−ng sù th¨ng gi¸ng
vÒ tÇn sè còng g©y ra jitter thêi gian lμm ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng cña çc hÖ thèng
th«ng tin soliton vμ lμm giíi h¹n kho¶ng çch truyÒn dÉn tæng. Sau ®©y, ta sÏ xem xÐt s¬
l−îc vÒ jitter thêi gian (jitter ®ång bé).
11.3.3 Jitter thêi gian

MÆc dï çc bé khuÕch ®¹i quang bï ®−îc suy hao sîi vμ v× thÕ mμ cã thÓ nãi kho¶ng
çch truyÒn dÉn sÏ kh«ng cßn bÞ giíi h¹n n÷a. Nh−ng thùc tÕ th× tæng kho¶ng çch truyÒn
dÉn cña mét tuyÕn soliton vÉn bÞ giíi h¹n, ®ã lμ do jitter thêi gian g©y ra. Mét hÖ thèng
th«ng tin soliton cã thÓ ho¹t ®éng mét çch tin cËy chØ khi nÕu tÊt c¶ çc soliton ®Õn bé
thu ®óng vμo khe bit ®· ®−îc Ên ®Þnh cña chóng. Cã mét sè c¬ chÕ vËt lý ®· lμm chÖch vÞ
trÝ cña soliton so víi vÞ trÝ ban ®Çu cña nã t¹i gi÷a bit. Trong phÇn nμy sÏ xem xÐt ®Õn çc
c¬ chÕ nμy.
• Jitter Gordon-Haus
Nh− ®· thÊy trong phÇn tr−íc, çc bé khuÕch ®¹i quang ®· lμm sinh thªm nhiÔu ¶nh
h−ëng ®Õn c¶ biªn ®é vμ tÇn sè cña soliton ®−îc khuÕch ®¹i. Nh÷ng th¨ng gi¸ng vÒ biªn
®é ®· lμm suy gi¶m tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu SNR cña chuçi bit soliton. Sù suy gi¶m SNR,
mÆc dï kh«ng mong muèn, còng kh«ng ph¶i lμ mét yÕu tè giíi h¹n chÝnh. Trong thùc tÕ,
sù th¨ng gi¸ng biÕn ®éng vÒ tÇn sè míi lμ yÕu tè ¶nh h−ëng m¹nh ®Õn chÊt l−îng hÖ
thèng h¬n do nã sinh ra jitter thêi gian. B¶n chÊt cña jitter thêi gian cã thÓ ®−îc hiÓu khi
l−u ý tõ ph−¬ng tr×nh (11-40) r»ng sù thay ®æi vÒ tÇn sè soliton Ω còng ¶nh h−ëng ®Õn
vËn tèc nhãm hoÆc tèc ®é mμ t¹i ®ã soliton lan truyÒn qua sîi. V× Ω dao ®éng do cã nhiÔu
khuÕch ®¹i, cho nªn thêi gian lan truyÒn cña soliton qua tuyÕn sîi còng lμ gi¸ trÞ ngÉu
nhiªn. Nh÷ng sù biÕn ®éng trong thêi gian di chuyÓn ®Õn cña mét soliton ®i tíi bé thu
®−îc gäi lμ jitter thêi gian Gordon-Haus.
Cã thÓ dÔ dμng tÝnh to¸n ®é biÕn thiªn cña jitter thêi gian nhê lý thuyÕt nhiÔu lo¹n
soliton. Khi kh«ng cã çc nhiÔu lo¹n kh¸c trong sîi th× cã thÓ ®Æt ε(uS) = 0 trong çc
ph−¬ng tr×nh tõ (11-41) ®Õn (11-44). Ph−¬ng tr×nh (11-43) chi phèi vÞ trÝ soliton sÏ dÔ
dμng ®−îc tÝch ph©n ®Ó thu ®−îc q(ξ) = -Ωξ. T¹i ®iÓm cuèi cña mét kho¶ng çch khuÕch
®¹i, jitter trë thμnh q = -ΩξA. Do çc dÞch chuyÓn tÇn sè ngÉu nhiªn tÝch tô qua tõng bé
vò v¨n san 509

khuÕch ®¹i, cho nªn tæng jitter thêi gian ®èi víi chuçi gåm NA bé khuÕch ®¹i sÏ lμ tæng
tÊt c¶ çc thμnh phÇn jitter vμ trë thμnh:
NA p
q = −ξ A ∑ ∑ Ω i (11-51)
p =1 i =1
víi Ωi lμ dÞch chuyÓn tÇn sè do bé khuÕch ®¹i thø i sinh ra. Víi giíi h¹n NA lín, tæng trªn
toμn NA bé khuÕch ®¹i cã thÓ ®−îc thay thÕ b»ng mét sè nguyªn, vμ ®é biÕn thiªn cña
jitter thêi gian sÏ lμ:
2 N A3ξ A2σ Ω2
σ GH
2
= q2 − q = (11-52)
3
ë ®©y σ2Ω ®−îc cho bëi ph−¬ng tr×nh (11-47).

Do soliton cÇn ®i ®Õn khe bit ®· ®Þnh cña nã ®Ó ®−îc nhËn d¹ng ®óng t¹i bé thu cho nªn
jitter thêi gian ®Õn cÇn ë mét phÇn nhá cña khe bit. Yªu cÇu nμy cã thÓ ®−îc viÕt lμ σGHT0
< fj / B, víi fj lμ mét phÇn cña khe bit mμ soliton cã thÓ chuyÓn ®Õn mμ kh«ng lμm ¶nh
h−ëng ®Õn chÊt l−îng hÖ thèng. Sö dông LT = NAξALD, B = (2q0T0)-1, Ns = 2P0T0 / (ħω0), vμ
P0 = (γLD)-1 trong ph−¬ng tr×nh (11-52), tÝch kho¶ng çch-tèc ®é bit BLT bÞ giíi h¹n bëi :
1
⎛ 9πf j2 L A ⎞3
BLT ≤ ⎜ ⎟ (11-53)
⎜ n SP FG q 0 λhγD ⎟
⎝ ⎠
víi D = -2πcβ2/λ2 lμ tham sè t¸n s¾c ®· ®−îc ®Ò cËp trong ch−¬ng-2. Gi¸ trÞ cho phÐp cña
fj tuú thuéc vμo BER cã thÓ chÊp nhËn vμ vμo chi tiÕt thiÕt kÕ bé thu, th«ng th−êng th× fj ≈
0,1.
• Jitter ©m häc
C¬ chÕ jitter thêi gian giíi h¹n kho¶ng çch truyÒn dÉn tæng cã b¶n chÊt cña nã n»m
trong hiÖn t−îng t¹o sãng ©m häc ®¬n gi¶n. Sù giam tr−êng quang trong lâi sîi ®· t¹o nªn
gradient tr−êng theo h−íng t©m cña sîi. Gradient nμy cña tr−êng ®iÖn dÉn ®Õn sù h×nh
thμnh çc sãng ©m häc th«ng qua sù h·m ®iÖn, mét hiÖn t−îng t¹o ra nh÷ng thay ®æi mËt
®é do nh÷ng thay ®æi tr−êng ®iÖn. Do chØ sè chiÕt suÊt cña thuû tinh nãng ch¶y cã liªn
quan ®Õn tû träng cña vËt liÖu cho nªn cã thÓ liªn t−ëng sù thay ®æi vÒ chØ sè chiÕt suÊt
víi sù t¹o ra sãng ©m häc. Nh÷ng thay ®æi vÒ chØ sè chiÕt suÊt nh− vËy kÐo dμi kho¶ng 2
ns, xÊp xØ kho¶ng thêi gian ®−îc yªu cÇu ®Ó sãng ©m häc truyÒn ngang qua lâi sîi. V× çc
soliton nèi tiÕp nhau víi kho¶ng thêi gian ng¾n h¬n nhiÒu (0,1 ns ®èi víi B = 10 Gb/s)
nªn sãng ©m häc ®−îc mét soliton ph¸t ra sÏ cã ¶nh h−ëng ®Õn hμng chôc hoÆc thËm chÝ
hμng tr¨m çc soliton tiÕp theo.
NÕu mét chuçi bit chØ chøa çc bit “1” sao cho soliton chiÕm riªng mét khe bit, th× tÊt
c¶ çc soliton cã thÓ ®−îc dÞch chuyÓn cïng mét lóc mét l−îng nh− nhau nhê sù bøc x¹
cña çc sãng ©m häc. Tuy nhiªn, do chuçi bit ®· ®−îc m· ho¸ th«ng tin chøa mét chuçi
vò v¨n san 510

ngÉu nhiªn çc bit “0” vμ “1” cho nªn sù thay ®æi vÒ vËn tèc nhãm cña soliton ®· ®Þnh sÏ
phô thuéc vμo sù cã mÆt hay kh«ng cã mÆt cña çc soliton trong hμng chôc çc khe bit
tr−íc ®ã. V× thÕ, çc soliton kh¸c nhau cã çc vËn tèc chªnh lÖch nhau mét chót lμm sinh
ra jitter ®ång bé. V× vËy, jitter ©m häc cã nguån gèc quyÕt ®Þnh, tr¸i víi jitter Gordon-
Haus cã b¶n chÊt ngÉu nhiªn. Nhê b¶n chÊt quyÕt ®Þnh cña jitter ©m häc mμ cã thÓ gi¶m
¶nh h−ëng cña nã trong thùc tÕ b»ng çch dÞch chuyÓn cöa sæ thu t¹i bé thu th«ng qua
mét m¹ch ®iÒu chØnh tù ®éng hoÆc sö dông mét lo¹i m· ho¸ thÝch hîp.
MÆc dï nãi chung jitter ©m häc cã gi¸ trÞ nhá h¬n Gordon-Haus, nh−ng jitter ©m häc
cã thÓ ®ãng gãp ®¸ng kÓ vμo tæng jitter thêi gian cña hÖ thèng th«ng tin soliton, ®Æc biÖt
nÕu t¸n s¾c sîi lín.
• T¸n s¾c ph©n cùc mode

Trong mét hÖ thèng th«ng tin soliton, tÊt c¶ çc soliton ®Òu ®−îc ph¸t ra víi cïng tr¹ng
th¸i ph©n cùc t¹i ®Çu vμo cña tuyÕn sîi quang. Tuy vËy, khi çc soliton ®−îc khuÕch ®¹i
theo ®Þnh kú th× tr¹ng th¸i ph©n cùc cña chóng trë thμnh ngÉu nhiªn v× bøc x¹ tù ph¸t
®−îc khuÕch ®¹i ASE ®−îc thªm vμo t¹i mäi bé khuÕch ®¹i ®Òu ph©n cùc ngÉu nhiªn.
Nh÷ng sù bÊt æn ®Þnh ph©n cùc nh− vËy ®Òu dÉn ®Õn jitter thêi gian trong khi çc soliton
®i ®Õn th«ng qua sù l−ìng chiÕt cña sîi do hai thμnh phÇn ph©n cùc trùc giao lan truyÒn
víi çc vËn tèc nhãm h¬i kh¸c nhau mét chót. HiÖn t−îng t¸n s¾c ph©n cùc mode (PMD)
®· ®−îc nãi ®Õn trong ch−¬ng-2, vμ ¶nh h−ëng cña nã ®−îc ®¸nh gi¸ b»ng tham sè PMD
lμ Dp. Jitter thêi gian sinh ra do sù kÕt hîp cña ASE vμ PMD ®−îc viÕt nh− sau:
πn SP FG D P2 L2
σ Pol
2
= (11-54)
16 N S LA
Chó ý r»ng σpol t¨ng tuyÕn tÝnh theo kho¶ng çch truyÒn dÉn L. Gi¸ trÞ σpol th−êng lμ
nhá, nh− vËy gÇn nh− kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn çc hÖ thèng th«ng tin soliton 10 Gbit/s cã
khe bit réng 100 ps. Tuy nhiªn, ®èi víi çc sîi cã çc gi¸ trÞ tham sè PMD lín h¬n (Dp >
1 ps/√km), th× jitter thêi gian sinh ra do PMD sÏ trë nªn t−¬ng ®èi quan träng.
• T−¬ng t¸c soliton

Khi kh«ng cã nhiÔu khuÕch ®¹i th× çc soliton sÏ dÞch chuyÓn vÞ trÝ cña chóng theo
ph−¬ng thøc x¸c ®Þnh do çc lùc hót hoÆc ®Èy gi÷a chóng. V× lùc t−¬ng t¸c gi÷a hai
soliton phô thuéc nhiÒu vμo kho¶ng çch vμ pha t−¬ng ®èi cña chóng, c¶ hai yÕu tè nμy
®Òu kh«ng æn ®Þnh do cã nhiÔu khuÕch ®¹i, cho nªn t−¬ng t¸c soliton còng lμm thay ®æi
®¸ng kÓ jitter thêi gian Gordon-Haus. XÐt nh÷ng thay ®æi do nhiÔu cña pha t−¬ng ®èi cña
çc soliton c¹nh nhau ta thÊy jitter thêi gian cña çc soliton t−¬ng t¸c nh×n chung bÞ t¨ng
lªn do nhiÔu khuÕch ®¹i. Tuy nhiªn, ®èi víi møc ®é chªnh lÖch pha ®Çu vμo lín gÇn b»ng
π gi÷a çc soliton gÇn nhau th× tÝnh ngÉu nhiªn pha lμm gi¶m jitter thêi gian.
HÖ qu¶ quan träng cña t−¬ng t¸c soliton lμ tÝnh thèng kª cña jitter thêi gian chªnh lÖch
nhiÒu so víi tÝnh thèng kª Gaussian hy väng tõ jitter Gordon-Haus khi kh«ng cã t−¬ng
vò v¨n san 511

t¸c soliton. Nh÷ng hiÖu chØnh kh«ng theo ph−¬ng ph¸p Gaussian nh− vËy cã thÓ x¶y ra
ngay c¶ khi t−¬ng t¸c soliton t−¬ng ®èi yÕu (q0 > 5). Chóng thÓ hiÖn th«ng qua sù t¨ng tû
sè lçi bit, vμ ph¶i ®−îc tÝnh ®Õn khi ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c chÊt l−îng hÖ thèng.
11.3.4 Mét sè kÕt qu¶ thùc nghiÖm

ThÝ nghiÖm ®Çu tiªn ®· chøng tá kh¶ n¨ng truyÒn soliton qua çc kho¶ng çch v−ît
biÓn ®−îc thùc hiÖn n¨m 1988, thÝ nghiÖm nμy sö dông mét vßng sîi ®Êu vßng cã suy hao
®−îc bï b»ng khuÕch ®¹i Raman. BÊt lîi lín nhÊt xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm dïng trong thùc
tÕ lμ thÝ nghiÖm nμy ®· sö dông 2 laser mμu trung t©m ®Ó ph¸t vμ khuÕch ®¹i soliton. Sù
xuÊt hiÖn cña çc EDFA vμo n¨m 1989 ®· ®em ®Õn c¬ héi sö dông chóng nh− çc bé
khuÕch ®¹i ®−êng truyÒn ®Ó bï suy hao sîi. Ngoμi ra, cã rÊt nhiÒu thÝ nghiÖm truyÒn dÉn
soliton ®· ®−îc thùc hiÖn trªn toμn thÕ giíi b¾t ®Çu tõ n¨m 1990.
Cã thÓ chia çc thùc nghiÖm soliton thμnh hai lo¹i tïy theo tuyÕn sîi tuyÕn tÝnh hay
vßng sîi ®Êu vßng ®−îc sö dông trong thÝ nghiÖm. Çc thÝ nghiÖm sö dông tuyÕn sîi cã
tÝnh thùc tÕ h¬n v× chóng b¾t ch−íc çc ®iÒu kiÖn m«i tr−êng thùc tÕ. Mét vμi thÝ nghiÖm
n¨m 1990 ®· thùc hiÖn truyÒn dÉn soliton qua chiÒu dμi sîi xÊp xØ 100 km t¹i çc tèc ®é
bit tíi 5 Gbit/s. Çc xung ®Çu vμo ®−îc t¹o tõ çc laser b¸n dÉn kho¸ mode hoÆc laser
chuyÓn m¹ch khuÕch ®¹i vμ ®−îc khuÕch ®¹i b»ng EDFA ®Ó t¨ng c«ng suÊt ®Ønh cña
chóng ®Õn çc møc cÇn thiÕt ®Ó ph¸t soliton c¬ b¶n vμo sîi t¸n s¾c dÞch chuyÓn.
25 km 25 km 25 km
EDFA EDFA EDFA
Coupler 1 dB
Bé çch ly
Ph©n tÝch phæ
Laser kho¸ mode
EDFA
H×nh 11.9. CÊu h×nh m¹ch vßng sö dông ®Ó truyÒn dÉn soliton.
KÓ tõ n¨m 1991 phÇn lín çc thÝ nghiÖm truyÒn dÉn soliton ®· sö dông mét cÊu h×nh
vßng sîi ®Êu vßng v× lý do chi phÝ. Trong mét thÝ nghiÖm n¨m 1991 çc soliton 2,5 Gbit/s
®· ®−îc truyÒn qua 12000 km b»ng viÖc sö dông vßng sîi 75 km cã ba bé khuÕch ®¹i
EDFA víi kho¶ng çch khuÕch ®¹i lμ 25 km (xem h×nh 11.9). Trong thÝ nghiÖm nμy, tÝch
tèc ®é bit-kho¶ng çch BL = 30 (Tbit/s).km ®· bÞ giíi h¹n chñ yÕu bëi jitter thêi gian do
bé khuÕch ®¹i sinh ra nh− ®· nãi trong phÇn trªn. VÊn ®Ò jitter ®ång bé vÒ sau nμy ®·
®−îc gi¶i quyÕt b»ng çc bé läc quang. Trong mét thÝ nghiÖm n¨m 1991 ng−êi ta ®· ph¸t
vò v¨n san 512

tÝn hiÖu 2,5 Gbit/s ®i qua 14000 km vμ cã sö dông çc bé läc tÇn sè cè ®Þnh trªn vßng sîi
®Êu vßng. Ngay sau thÝ nghiÖm nμy th× viÖc sö dông çc bé läc dÞch tÇn ®· gióp cho viÖc
ph¸t tÝn hiÖu 5 Gbit/s qua kho¶ng çch 15000 km trë thμnh hiÖn thùc. Tuy vËy, khi tèc ®é
bit ®−îc t¨ng lªn gÊp ®«i nhê sö dông kü thuËt WDM, th× tÝn hiÖu 10 Gbit/s ®· cã thÓ
®−îc ph¸t qua 11000 km. Trong mét thÝ nghiÖm n¨m 1993, viÖc sö dông çc bé läc quang
dÞch tÇn ®· cho phÐp truyÒn dÉn soliton qua 20000 km t¹i tèc ®é ®¬n kªnh 10 Gbit/s, vμ
qua 130000 km t¹i tèc ®é 20 Gbit/s víi hai kªnh truyÒn. Nh÷ng thÝ nghiÖm tiÕp theo ®·
cho kÕt qu¶ truyÒn soliton qua h¬n 35000 km t¹i 10 Gbit/s vμ h¬n 24000km t¹i 15 Gbit/s.
ViÖc sö dông trªn ®Êt liÒn cña çc hÖ thèng soliton trong vïng b−íc sãng 1,3μm cßn rÊt
hÊp dÉn víi çc kho¶ng çch truyÒn dÉn xÊp xØ 1000 km. §éng c¬ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn
cña çc hÖ thèng nμy xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu n©ng cÊp çc tuyÕn sîi trªn ®Êt liÒn hiÖn t¹i lªn
10 Gbit/s vμ cao h¬n n÷a. Do çc bé khuÕch ®¹i quang sîi thùc tÕ ho¹t ®éng t¹i 1,3μm
ch−a cã s½n trªn thÞ tr−êng nªn ng−êi ta ®· dïng çc bé khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn ®Ó thay
thÕ, ®Æc biÖt lμ khi ®· cã sù c¶i tiÕn trong viÖc gi¶m ®é nh¹y ph©n cùc cña chóng. BÊt lîi
lín nhÊt cña çc bé khuÕch ®¹i laser b¸n dÉn (xem ch−¬ng-8) xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ lμ xung
®−îc khuÕch ®¹i bÞ chirp rÊt nÆng do nh÷ng thay ®æi ®éng vÒ chØ sè chiÕt suÊt xuÊt hiÖn
cïng víi sù b·o hoμ ®é khuÕch ®¹i. Mét bÊt lîi kh¸c lμ mËt ®é mang kh«ng kh«i phôc
nhanh chãng sau khi khuÕch ®¹i mét soliton riªng lÎ, do ®ã ®é khuÕch ®¹i cña soliton tiÕp
theo sÏ nhá h¬n vμ lμm sinh ra nh÷ng th¨ng gi¸ng c«ng suÊt phô thuéc d¹ng soliton. ViÖc
thiÕt kÕ çc hÖ thèng th«ng tin soliton 1,3μm vÉn ®ang tiÕp tôc ®−îc më réng nghiªn cøu
vμ n¨m 1998 ®· cã mét sè thö nghiÖm ë ch©u ¢u ®−îc tiÕn hμnh.
11.4 Çc hÖ thèng soliton dung l−îng cao

ChÕ ®é soliton trung b×nh ®−îc ®Ò cËp trong phÇn 11.3 gÇn nh− chØ ®−îc sö dông cho
thiÕt kÕ çc hÖ thèng th«ng tin soliton. Tuy vËy, viÖc sö dông nμy ®· lμm giíi h¹n tèc ®é
bit xuèng d−íi 20 Gbit/s ®èi víi çc kho¶ng çch khuÕch ®¹i thùc tÕ. Ng−êi ta ®· thùc
hiÖn mét sè c¶i tiÕn nh»m lμm t¨ng tèc ®é bit cña çc hÖ thèng th«ng tin soliton lªn trªn
ng−ìng nμy.
11.4.1 ChÕ ®é ®o¹n nhiÖt
Trong phÇn 11.3 chóng ta ®· nãi ®Õn mét chÕ ®é mμ ë ®ã kho¶ng çch khuÕch ®¹i rÊt
ng¾n so víi ®é dμi t¸n s¾c (LA << LD). Trong chÕ ®é soliton trung b×nh nμy, nh÷ng thay
®æi n¨ng l−îng do suy hao lín cã thÓ x¶y ra qua mét kho¶ng çch khuÕch ®¹i cïng víi
mét chót mÐo d¹ng cña soliton. Do ®é réng soliton sÏ ®−îc gi¶m ®Ó lμm t¨ng tèc ®é bit
nªn ®iÒu kiÖn LA << LD kh«ng cßn ®óng n÷a, g©y ra sù mÐo d¹ng vμ bøc x¹ ®¸ng chó ý
cña çc sãng t¸n x¹ khi LA ∼ LD. Khi tiÕp tôc gi¶m h¬n n÷a ®é réng soliton sÏ dÉn ®Õn mét
chÕ ®é míi mμ trong ®ã LD << LA vμ sù tiÕn ho¸ ®éng ®¸ng kÓ cña soliton trªn mét
kho¶ng çch khuÕch ®¹i. “Sè phËn” cña mét soliton trong chÕ ®é nh− vËy phô thuéc chñ
yÕu vμo suy hao trªn ®é dμi t¸n s¾c vμ bÞ chi phèi bëi tham sè kh«ng thø nguyªn Γ =
αLD. NÕu nh− Γ >> 1 th× çc soliton bÞ nhiÔu lo¹n rÊt m¹nh vμ kh«ng thÓ duy tr× ®−îc
vò v¨n san 513

qua çc kho¶ng çch lín. Ng−îc l¹i, nÕu Γ << 1 th× mçi soliton cã thÓ thÝch øng víi
nh÷ng suy hao ®o¹n nhiÖt b»ng çch t¨ng ®é réng cña nã vμ gi¶m c«ng suÊt ®Ønh cña nã
trong khi vÉn gi÷ nguyªn b¶n chÊt soliton. V× lý do nμy mμ chÕ ®é nμy ®−îc gäi lμ chÕ ®é
®o¹n nhiÖt.
§iÒu kiÖn Γ << 1 cã thÓ liªn quan ®Õn tèc ®é bit nÕu sö dông Γ = αLD = αT02/⎢β2⏐ vμ
ph−¬ng tr×nh (11-16) trë thμnh nh− sau:
1 α
B << (11-55)
2q 0 β2
§èi víi α = 0,2 dB/km, q0 = 5, vμ β2 = -1ps2/km, th× B >> 21Gb/s, hoÆc tèc ®é bit cã thÓ
lín h¬n 40 Gbit/s. Râ rμng lμ, chÕ ®é ®o¹n nhiÖt phï hîp nhÊt ®èi víi çc hÖ thèng th«ng
tin soliton tèc ®é cao.
§èi víi nh÷ng soliton khuÕch ®¹i theo chu kú víi kho¶ng çch khuÕch ®¹i LA th× ®é
réng cña nã sÏ t¨ng theo hÖ sè exp(αLA) tr−íc khi soliton tíi bé khuÕch ®¹i. Do mçi
soliton cßn lμm mÊt ®i mét phÇn n¨ng l−îng cña nã d−íi d¹ng çc sãng t¸n x¹, sù bøc x¹
cña çc sãng nμy nªn ®−îc gi¶m tèi thiÓu cμng nhá cμng tèt, ®é réng soliton kh«ng nªn
t¨ng theo mét hÖ sè lín. Ng−êi ta mong muèn lùa chän ®−îc LA sao cho αLA ≤ 1, do ®ã ®é
réng cña soliton kh«ng t¨ng theo hÖ sè lín h¬n 2,7. §èi víi α = 0,2dB/km, kho¶ng çch
khuÕch ®¹i khi ®ã bÞ giíi h¹n kho¶ng 22 km. CÇn chó ý r»ng tÝnh chÊt soliton cña xung
quang vÉn ®−îc duy tr× mÆc dï vÉn cã sù t¨ng ®é réng soliton chÝnh nhê b¶n chÊt ®o¹n
nhiÖt cña sù ph¸t triÓn soliton.
Ho¹t ®éng cña mét hÖ thèng th«ng tin soliton trong chÕ ®é ®o¹n nhiÖt ®ßi hái ph¶i lo¹i
bá çc sãng t¸n x¹. Nh÷ng phÐp m« pháng sè ®· cho thÊy r»ng çc sãng t¸n x¹, ®−îc tÝch
luü qua nhiÒu tÇng khuÕch ®¹i, ®· lμm ph¸ vì sù nguyªn vÑn cña chuçi bit soliton
do sù t−¬ng t¸c cña nã víi çc sãng t¸n x¹.
11.4.2 GhÐp kªnh ph©n cùc

Do sîi quang ®¬n mode cã hai tr¹ng th¸i ph©n cùc trùc giao ®èi víi mode c¬ b¶n nªn
cã mét çch ghÐp kªnh míi ®−îc gäi lμ ghÐp kªnh ph©n cùc PDM (Polarization-division
multiplexing), cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó lμm t¨ng gÊp ®«i dung l−îng cña çc hÖ thèng
th«ng tin quang. Trong PDM, hai kªnh t¹i cïng mét b−íc sãng ®−îc ph¸t qua sîi sao cho
çc chuçi xung cña nã ®−îc ph©n cùc trùc giao víi nhau t¹i ®Çu vμo cña sîi. Tho¹t nghÜ
th× mét c¬ chÕ nh− vËy cã thÓ kh«ng lμm viÖc trõ khi çc sîi duy tr× ph©n cùc ®−îc sö
dông v× tr¹ng th¸i ph©n cùc thay ®æi ngÉu nhiªn trong sîi th«ng th−êng do nh÷ng thay ®æi
l−ìng chiÕt. Tuy nhiªn, cho dï çc tr¹ng th¸i ph©n cùc cña mçi kªnh thay ®æi t¹i ®iÓm
cuèi cña tuyÕn theo mét ph−¬ng thøc kh«ng dù ®o¸n ®−îc, th× tÝnh trùc giao cña chóng
vÉn ®−îc duy tr×, do ®ã cã thÓ c« lËp tõng kªnh b»ng çc kü thuËt quang.
Trong khi triÓn khai PDM cho çc chuçi bit soliton th× cã mét hiÖn t−îng phi tuyÕn
®−îc gäi lμ tù bÉy soliton vμ ®−îc gi¶i quyÕt b»ng ®iÒu chÕ pha chÐo, cã xu h−íng ph¸
vò v¨n san 514

huû tÝnh trùc giao cña hai chuçi bit. V× lý do nμy mμ PDM ®−îc triÓn khai b»ng çch chÌn
hai chuçi bit soliton theo thêi gian (TDM) sao cho hai soliton gÇn nhau cã çc tr¹ng th¸i
ph©n cùc trùc giao. Do t−¬ng t¸c soliton cña çc soliton ph©n cùc trùc giao yÕu h¬n rÊt
nhiÒu nªn lîi Ých chÝnh cña PDM n»m trong viÖc gi¶m ®−îc t−¬ng t¸c soliton víi soliton;
vÊn ®Ò nμy cã thÓ ®−îc gi¶m h¬n n÷a nhê çc bé läc dÞch tÇn. Tèc ®é bit hiÖu dông t¨ng
®¬n gi¶n chØ v× çc soliton cã thÓ ®−îc ®Æt s¸t nhau h¬n n÷a khi sö dông kü thuËt PDM.
YÕu tè quan träng giíi h¹n chÊt l−îng cña çc hÖ thèng soliton PDM lμ ®é l−ìng chiÕt
cña sîi. Dï lμ sîi quang lμ tèt nhÊt th× vÉn tån t¹i sù l−ìng chiÕt d− mμ nã thay ®æi däc
theo sîi do cã øng lùc vμ nh÷ng thay ®æi ®−êng kÝnh lâi. Liªn quan tíi ®é l−ìng chiÕt sîi
lμ t¸n s¾c ph©n cùc mode (PMD), t¸n s¾c nμy thÓ hiÖn ®é trÔ t−¬ng ®èi gi÷a hai thμnh
phÇn ph©n cùc cña mét tÝn hiÖu PDM. Trong thùc tÕ, PMD lμm h¹n chÕ nghiªm träng viÖc
sö dông PDM ®èi víi çc hÖ thèng tuyÕn tÝnh sö dông d¹ng tÝn hiÖu NRZ. ViÖc giíi h¹n
®èi víi çc hÖ thèng tuyÕn tÝnh nμy xuÊt hiÖn do cã sù phô thuéc cña PMD vμo tÇn sè,
dÉn ®Õn sù khö cùc xung. Tuy vËy, t×nh thÕ nμy l¹i kh¸c víi çc soliton. Xu h−íng tù
nhiªn cña mét soliton lμ duy tr× tÝnh toμn vÑn cña nã d−íi nh÷ng nhiÔu lo¹n kh¸c nhau.
Kh¸c víi çc xung tuyÕn tÝnh, tr¹ng th¸i ph©n cùc ®−îc gi÷ nguyªn nh− soliton nguyªn
vÑn (kh«ng cã sù khö cùc xung), vμ ¶nh h−ëng cña nhiÔu lo¹n ph©n cùc lμ g©y ra mét
thay ®æi nhá vÒ tr¹ng th¸i ph©n cùc cña soliton nguyªn vÑn (thÓ hiÖn b¶n chÊt h¹t cña
nã). §é chÞu ®ùng nh− vËy cña çc soliton ®èi víi PMD tuy vËy l¹i lμm gi¶m mét l−îng
lín PMD. Giíi h¹n gi¶m ®−îc tÝnh nh− sau:
1
D P ≤ 0,3D 2 (11-56)
víi Dp lμ tham sè PMD ®−îc ®o b»ng ps/√km vμ D lμ tham sè t¸n s¾c ®o b»ng ps/nm.km.
Do th«ng th−êng Dp < 0,1ps/√km ®èi víi çc sîi quang chÊt l−îng cao, cho nªn D ph¶i
lín h¬n 0,06 ps/nm.km. Trong thùc tÕ, D lín h¬n 0,1 ps/nm.km, vμ PMD lμ mét vÊn ®Ò
nhá ®èi víi çc hÖ thèng th«ng tin soliton.
TiÒm n¨ng cña PDM ®èi víi çc hÖ thèng th«ng tin dung l−îng cao ®· ®−îc kiÓm chøng.
Trong mét thÝ nghiÖm thùc hiÖn theo chÕ ®é ®o¹n nhiÖt, sù t−¬ng t¸c soliton víi soliton ®·
®−îc gi¶m cho phÐp truyÒn dÉn t¹i 160 Gbit/s qua 200 km. §é réng cña soliton (FWHM)
trong thÝ nghiÖm nμy lμ 1,6 ps, v× khe bit chØ réng b»ng 6,4ps t¹i tèc ®é bit lμ 160 Gbit/s.
§iÒu quan träng trong viÖc thiÕt kÕ çc hÖ thèng PDM lμ sù liªn quan ®Õn suy hao phô
thuéc ph©n cùc hoÆc ®é khuÕch ®¹i phô thuéc ph©n cùc. NÕu mét hÖ thèng th«ng tin gåm
nhiÒu phÇn tö, çc phÇn tö nμy khuÕch ®¹i hoÆc lμm suy gi¶m hai thμnh phÇn ph©n cùc
cña soliton mét çch kh¸c nhau th× tr¹ng th¸i ph©n cùc sÏ dÔ dμng bÞ thay ®æi. Trong thùc
tÕ, ®èi víi tr¹ng th¸i xÊu trong ®ã sù ph©n cùc cña soliton bÞ quay 450 tõ h−íng suy hao
thÊp (hoÆc ®é khuÕch ®¹i lín), th× tr¹ng th¸i ph©n cùc sÏ quay 450 vμ th¼ng hμng víi
h−íng suy hao thÊp chØ sau 30 ÷ 40 bé khuÕch ®¹i, ®èi víi ®é khuÕch ®¹i hoÆc ®é kh«ng
®¼ng h−íng suy hao < 0,2 dB. MÆc dï çc trôc cña ®é khuÕch ®¹i phô thuéc ph©n cùc
vò v¨n san 515

hoÆc suy hao ®−îc ph©n bè ®ång ®Òu däc tuyÕn soliton, nh−ng nh÷ng ¶nh h−ëng nh− vËy
vÉn trë thμnh mét nguån jitter ®ång bé quan träng.
Cã mét kü thuËt ®Ó më réng kü thuËt PDM, ®−îc gäi lμ m· ho¸ ph©n cùc nhiÒu (®a)
møc, ®· ®−îc ®Ò xuÊt [1,53,54]. Trong kü thuËt nμy th«ng tin ®−îc m· ho¸ trong mçi bit
®−îc chøa trong gãc mμ tr¹ng th¸i ph©n cùc soliton trïng víi mét trong çc trôc l−ìng
chiÕt c¬ b¶n. Kü thuËt nμy cßn bÞ giíi h¹n bëi nh÷ng thay ®æi ngÉu nhiªn cña ®é l−ìng
chiÕt sîi vμ bëi tÝnh ngÉu nhiªn cña gãc ph©n cùc do nhiÔu khuÕch ®¹i vμ ®Õn nay vÉn
ch−a ®−îc sö dông thùc tÕ v× tÝnh phøc t¹p cña nã.
11.4.3 KhuÕch ®¹i ph©n bæ

Nh− ®· nãi ®Õn, c¬ chÕ khuÕch ®¹i ph©n bæ vèn ®· lμ chÕ ®é khuÕch ®¹i −u viÖt lμ v×
viÖc sö dông nã ®· bï ®−îc suy hao t¹i mäi ®iÓm däc tuyÕn sîi. Trong thùc tÕ, chÕ ®é nμy
®−îc sö dông rÊt sím tõ n¨m 1985 ®Ó thùc hiÖn truyÒn soliton qua 10 km sîi, vμ sau ®ã
®· ®−îc c¶i tiÕn vμo n¨m 1988 qua chiÒu dμi sîi 4000 km nhê sö dông mét vßng sîi.
Trong çc thÝ nghiÖm nμy, ®é khuÕch ®¹i ®· ®−îc cung cÊp th«ng qua khuÕch ®¹i Raman
nhê b¬m sîi truyÒn dÉn t¹i b−íc sãng kho¶ng 1,46 μm tõ mét laser mμu trung t©m. Víi
sù ra ®êi cña EDFA, viÖc khuÕch ®¹i liªn tôc trë thμnh phæ biÕn h¬n do c«ng suÊt b¬m
yªu cÇu nhá. Tuy nhiªn, víi sù ch¹y theo khuÕch ®¹i liªn tôc ®· t¹o ra nh÷ng h¹n chÕ bëi
chÕ ®é soliton trung b×nh. KhuÕch ®¹i ph©n bæ tr¸nh ®−îc çc h¹n chÕ nμy vμ do ®ã vÉn
tiÕp tôc ®−îc theo ®uæi. Trong c¬ chÕ nμy, b¶n th©n sîi truyÒn dÉn ®· ®−îc pha t¹p chót Ýt
vμ ®−îc b¬m mét çch ®Þnh kú ®Ó cung cÊp ®ñ ®é khuÕch ®¹i nh»m bï vμo suy hao sîi t¹i
chç. Mét vμi thÝ nghiÖm ®· cho thÊy r»ng çc soliton cã thÓ lan truyÒn trªn çc sîi tÝch
cùc nh− vËy.
NÕu nãi vÒ lý t−ëng th× khuÕch ®¹i ph©n bæ ®ßi hái ®é khuÕch ®¹i kh«ng ®æi Gs trªn
mét ®¬n vÞ chiÒu dμi ®Ó phï hîp víi tû lÖ suy hao kh«ng ®æi α cña sîi. Tuy nhiªn, do
c«ng suÊt b¬m bÞ gi¶m do cã suy hao sîi vμ bÞ hÊp thô bëi çc t¹p chÊt cho nªn ®é khuÕch
®¹i kh«ng ®ång ®Òu däc chiÒu dμi sîi vμ kh«ng thÓ bï hoμn toμn suy hao sîi ë mäi ®iÓm.
Trong thùc tÕ ng−êi ta sö dông chÕ ®é b¬m hai chiÒu ®Ó lμm gi¶m tÝnh kh«ng ®ång nhÊt
vÒ ®é khuÕch ®¹i. Nh÷ng thay ®æi d− cña n¨ng l−îng soliton Es cã thÓ t×m ®−îc b»ng çch
gi¶i ph−¬ng tr×nh:
dE S
= [− α + G s (z )]E S (11-57)
dz
Nh÷ng thay ®æi n¨ng l−îng soliton däc chiÒu dμi sîi thu ®−îc tõ viÖc lÊy tÝch ph©n
ph−¬ng tr×nh (11-57) vμ ®−îc tÝnh nh− sau:
⎛ ⎡ L ⎤ α L ⎞
⎜ sinh ⎢α P ⎛⎜ z − A ⎞⎟⎥ + sinh ⎛⎜ P A ⎞⎟ ⎟
⎛ E S (z ) ⎞ ⎜ ⎣ ⎝ 2 ⎠ ⎦ ⎝ 2 ⎠ z ⎟
ln⎜⎜ ⎟⎟ = αL A ⎜ − ⎟ (11-58)
⎝ E in ⎠ ⎜ ⎛α L ⎞ LA ⎟
2 sinh ⎜ P A ⎟
⎜ ⎝ 2 ⎠ ⎟
⎝ ⎠
vò v¨n san 516

víi Ein lμ n¨ng l−îng soliton t¹i ®Çu vμo sîi. Ph¹m vi thay ®æi n¨ng l−îng sÏ t¨ng theo LA
bëi v× ®èi víi çc sîi cμng dμi th× cμng cã sù suy yÕu nghiªm träng cña b¬m. Tuy nhiªn,
ph¹m vi nμy cã thÓ ®−îc lμm nhá h¬n so víi ph¹m vi ®èi víi tr−êng hîp khuÕch ®¹i liªn
tôc.
¶nh h−ëng cña sù mÊt n¨ng l−îng soliton phô thuéc vμo tû lÖ ξA = LA/LD, víi LA lμ
kho¶ng çch gi÷a çc tr¹m b¬m. Khi ξA << 1, sÏ x¶y ra sù ®Þnh d¹ng l¹i soliton thËm chÝ
®èi víi sù mÊt n¨ng l−îng lín, vμ cã thÓ ®¹t ®−îc truyÒn dÉn æn ®Þnh qua nh÷ng kho¶ng
çch lín. ChÕ ®é nμy t−¬ng tù nh− chÕ ®é soliton trung b×nh ®èi víi çc sîi thô ®éng. Víi
ξA >> 1, çc soliton sÏ ph¸t triÓn ®o¹n nhiÖt cïng víi sù bøc x¹ chót Ýt cña çc sãng t¸n x¹
(chÕ ®é ®o¹n nhiÖt). §èi víi çc gi¸ trÞ ξA trung b×nh th× vÊn ®Ò cμng phøc t¹p h¬n. §Æc
biÖt, çc sãng t¸n x¹ vμ çc soliton ®−îc khuÕch ®¹i céng h−ëng khi ξA ≅ 4π. ViÖc khuÕch
®¹i ®Þnh kú cña soliton vμ çc sãng ph©n t¸n vμ sù t−¬ng t¸c qua l¹i gi÷a chóng dÉn ®Õn
sù bÊt æn ®Þnh vμ hçn ®én cña chÕ ®é nμy.
MÆc dï c¬ chÕ khuÕch ®¹i liªn tôc vμ ph©n bæ ®· ®−îc m« t¶ ®Þnh l−îng t−¬ng tù nhau,
nh−ng vÉn cã hai ®iÓm kh¸c nhau quan träng cÇn chó ý. §iÓm ®Çu tiªn lμ, viÖc suy gi¶m
n¨ng l−îng soliton trong sîi tÝch cùc nhá h¬n nhiÒu so víi trong çc sîi thô ®éng. §Æc
tÝnh nμy khiÕn cho cã thÓ ®Èy giíi h¹n soliton trung b×nh nh− tíi ξA ≈ 0,7. §iÓm thø hai lμ,
®èi víi mét sîi tÝch cùc ®−îc b¬m ®Õn ®é th«ng suèt th× n¨ng l−îng cña soliton ®Çu ra
trªn mçi ®o¹n cña mét chuçi çc sîi tÝch cùc sÏ ®óng b»ng gi¸ trÞ n¨ng l−îng t¹i ®Çu vμo.
Do vËy, trong chÕ ®é khuÕch ®¹i ph©n bæ ®o¹n nhiÖt, ®é réng cña soliton ®Çu ra b»ng víi
gi¸ trÞ cña nã t¹i ®Çu vμo, ®iÒu nμy tr¸i víi tr−êng hîp khuÕch ®¹i liªn tôc cã x¶y ra sù më
réng soliton ®¸ng kÓ.
11.5 Çc hÖ thèng soliton WDM

Nh− ®· ®Ò cËp trong ch−¬ng-7, dung l−îng cña mét hÖ thèng th«ng tin quang cã thÓ
t¨ng lªn ®¸ng kÓ nÕu sö dông kü thuËt WDM. HÖ thèng soliton WDM truyÒn nhiÒu chuçi
bit soliton trªn cïng mét sîi, çc chuçi bit nμy ph©n biÖt víi nhau b»ng tÇn sè mang kh¸c
nhau cña chóng. Trong phÇn nμy sÏ tËp trung vμo çc vÊn ®Ò chÝnh trong viÖc thiÕt kÕ çc
hÖ thèng nμy.
11.5.1 Sù va ch¹m soliton

Mét ®Æc tÝnh míi rÊt quan träng ®èi víi çc hÖ thèng WDM lμ kh¶ n¨ng va ch¹m gi÷a
çc soliton thuéc çc kªnh kh¸c nhau do cã sù chªnh lÖch vËn tèc nhãm cña chóng. §Ó
hiÓu ®−îc tÇm quan träng cña sù va ch¹m nμy, h·y quan t©m ®Õn ph−¬ng tr×nh
Schrodinger phi tuyÕn NSE mét lÇn n÷a. Do qu¶n lý t¸n s¾c ®ãng mét vai trß quan träng
trong viÖc thiÕt kÕ çc hÖ thèng WDM nªn tèt nhÊt lμ sö dông cã d¹ng [15]:
∂u 1 ∂ 2u i
+ p(ξ ) 2 + u u = − Γu
2
i (11-59)
∂ξ 2 ∂τ 2
vò v¨n san 517

víi p(ξ) lμ mÆt c¾t GVD chuÈn. Cã thÓ chuyÓn ph−¬ng tr×nh (11-59) thμnh ph−¬ng tr×nh
Schrodinger phi tuyÕn NSE nhiÔu lo¹n. Ph−¬ng tr×nh (11-59) trë thμnh:
∂u ' 1 ∂ 2u ' 2
i + + b u' u' = 0 (11-60)
∂ξ ' 2 ∂τ 2
víi b(ξ) = exp(-Γξ)/p(ξ).

¶nh h−ëng cña sù va ch¹m gi÷a çc kªnh lªn chÊt l−îng cña çc hÖ thèng WDM cã thÓ
®−îc gi¶i thÝch nÕu quan t©m ®Õn tr−êng hîp ®¬n gi¶n nhÊt lμ cã hai kªnh WDM. XÐt mét
va ch¹m gi÷a hai soliton cã ®é chªnh lÖch tÇn sè lμ Ωch, ®é chªnh lÖch nμy cã quan hÖ víi
kho¶ng çch kªnh fch nh− sau Ωch = 2πT0fch. Çc tÇn sè mang thùc tÕ cña 2 kªnh nμy lμ
ω0±Ωch/2T0. Thay u b»ng u1 + u2, chó ý r»ng çc tÇn sè mang ®èi víi u1 vμ u2 lμ kh¸c
nhau, vμ bá qua çc sè h¹ng FWM, ta thu ®−îc hai ph−¬ng tr×nh kÐp sau:
i
∂u1 1 ∂ 2 u1
+
∂ξ 2 ∂τ 2
+ b u1 ( 2
+ 2 u2
2
)u 1 =0 (11-61)
i
∂u 2 1 ∂ 2 u 2
∂ξ
+
2 ∂τ 2
+ b u2 ( 2
+ 2 u1
2
)u 2 =0 (11-62)
Çc ph−¬ng tr×nh nμy ®ång nhÊt víi çc NSE kÐp thu ®−îc ®èi víi 2 xung cïng lan
truyÒn kÕt hîp t−¬ng t¸c th«ng qua hiÖu øng ®iÒu chÕ pha chÐo (XPM). Sè h¹ng phi tuyÕn
cuèi cïng t−¬ng øng víi XPM vμ lμ nguån gèc cña çc nhiÔu lo¹n cña çc soliton trong
hÖ thèng WDM. Sè h¹ng nμy chØ quan träng khi hai soliton t¹m thêi chång lÊn lªn nhau
trong lóc va ch¹m.
Ng−êi ta th−êng x¸c ®Þnh chiÒu dμi va ch¹m Lcoll lμ kho¶ng çch mμ qua ®ã hai soliton
chång lÊn tr−íc khi soliton ®i nhanh h¬n v−ît qua soliton ®i chËm h¬n. Khã cã thÓ biÕt
chÝnh x¸c thêi ®iÓm mμ t¹i ®ã mét va ch¹m b¾t ®Çu hoÆc kÕt thóc. Quy −íc th«ng th−êng
sö dông 2Ts cho kho¶ng thêi gian mét va ch¹m x¶y ra ®−îc gi¶ thiÕt r»ng va ch¹m b¾t ®Çu
vμ kÕt thóc khi çc soliton chång lÊn t¹i nh÷ng thêi ®iÓm cã c«ng suÊt b»ng mét nöa c«ng
suÊt cña chóng. Do tèc ®é t−¬ng ®èi cña hai soliton lμ ΔV = (⏐β2⏐Ωch/T0)-1, chiÒu dμi va
ch¹m ®−îc cho bëi Lcoll=(ΔV)(2Ts) hoÆc b»ng:
2TST0 0.28
Lcoll = = (11-63)
β 2 Ω ch q0 β 2 Bf ch
víi Ts = 1,763T0 vμ B = (2q0T0)-1. VÝ dô, víi b = 10 Gbit/s, q0 = 5 vμ β2 = -0,5ps2/km th×

chiÒu dμi va ch¹m Lcoll ≈ 100 km ®èi víi mét kho¶ng çch kªnh lμ 100 GHz, nh−ng l¹i
gi¶m xuèng chØ cßn 10 km ®èi víi çc kªnh cã kho¶ng çch lín h¬n 1THz.
11.5.2 DÞch chuyÓn tÇn sè do va ch¹m
vò v¨n san 518

V× hiÖu øng ®iÒu chÕ pha chÐo XPM sinh ra sù chuyÓn pha theo thêi gian lªn tõng
soliton, cho nªn nã dÉn ®Õn mét sù dÞch chuyÓn vÒ tÇn sè soliton trong thêi gian va ch¹m.
Cã thÓ sö dông lý thuyÕt nhiÔu lo¹n soliton ®Ó tÝnh to¸n ®é dÞch tÇn b»ng çch sö dông sè
h¹ng XPM nh− mét nhiÔu lo¹n. KÕt qu¶ cho thÊy r»ng çc tÇn sè mang cña hai soliton
thay ®æi mét l−îng gièng nhau trong khi va ch¹m nh−ng l¹i theo hai h−íng ng−îc nhau.
§é dÞch tÇn do va ch¹m Ωc ®èi víi soliton chËm thu ®−îc tõ biÓu thøc sau [152]:
dΩ c b(ξ ) d ⎛ ∞ ⎛ Ω ξ⎞ ⎛ Ω ξ⎞ ⎞
= ⎜⎜ ∫ sec h 2 ⎜τ − ch ⎟ sec h 2 ⎜τ + ch ⎟dτ ⎟⎟ (11-64)
dξ Ωch dξ ⎝ − ∞ ⎝ 2 ⎠ ⎝ 2 ⎠ ⎠
§Çu tiªn h·y xem xÐt tr−êng hîp sîi cã t¸n s¾c kh«ng thay ®æi vμ bá qua suy hao, do
vËy b = 1 trong ph−¬ng tr×nh (11-64). Sau ®ã lÊy tÝch ph©n, ®é dÞch tÇn sÏ nh− sau:
4[Ω chξ cosh (Ω chξ ) − sinh (Ω chξ )]
Ω c (ξ ) = (11-65)
Ω ch [sinh (Ω chξ )]
3
Ta h·y xem xÐt ¶nh h−ëng cña dÞch tÇn trong mét va ch¹m soliton. Do tèc ®é cña mét
soliton thay ®æi theo tÇn sè cña nã, cho nªn nh÷ng va ch¹m sÏ lμm soliton nhanh h¬n
hoÆc chËm l¹i tuú thuéc vμo tÇn sè soliton t¨ng hay gi¶m. H×nh 11.10 cho thÊy tÇn sè
soliton thay ®æi nh− thÕ nμo ®èi víi soliton ®i chËm h¬n trong thêi gian va ch¹m cña hai
soliton 50 ps cã kho¶ng çch kªnh lμ 75 GHz. DÞch tÇn δf sÏ x¶y ra trªn mét chiÒu dμi va
ch¹m khi hai soliton tiÕn l¹i gÇn nhau, vμ ®¹t gi¸ trÞ ®Ønh vμo kho¶ng 0,6 GHz t¹i ®iÓm
chång lÊn lín nhÊt, vμ sau ®ã gi¶m trë vÒ 0 khi hai soliton ®ã t¸ch rêi nhau. DÞch tÇn lín
nhÊt cã thÓ ®¹t ®−îc nÕu ®Æt ξ = 0 trong ph−¬ng tr×nh (11-65) vμ ®−îc cho bëi Ωcmax =
4/(3Ωch). XÐt vÒ ph−¬ng diÖn vËt lý th× nã cã d¹ng:
1
δf max = (11-66)
3π T02 f ch
2
600
400
⏐δf⏐(MHz)
200
0
-2 -1 0 1 2
Z/Lcoll
H×nh 11.10. Sù dÞch chuyÓn tÇn sè trong khi va ch¹m hai soliton 50 ps
vò v¨n san 519

víi kho¶ng çch kªnh 75 GHz trong sîi kh«ng cã suy hao.
HÖ qu¶ c¬ b¶n cña dÞch tÇn vμ nh÷ng thay ®æi kÕt hîp cña tèc ®é soliton lμ nh÷ng
chuyÓn dÞch vÞ trÝ soliton tõ vÞ trÝ cña nã t¹i trung t©m bit sau khi mét va ch¹m ®· x¶y ra.
T¹i ®iÓm kÕt thóc va ch¹m Êy, mçi soliton sÏ kh«i phôc l¹i tÇn sè vμ vËn tèc cña nã tr−íc
va ch¹m, nh−ng vÞ trÝ vμ pha cña nã ®· bÞ thay ®æi. DÞch chuyÓn thêi gian Δτc tÝnh ®−îc
b»ng phÐp tÝch ph©n ph−¬ng tr×nh (11-65) theo ξ. Sù dÞch chuyÓn cuèi cïng t¹i ®iÓm cuèi
cña va ch¹m sÏ thu ®−îc lμ:
4
Δτ c = (11-67)
Ω ch
2
NÕu tÊt c¶ çc khe bit ®Òu bÞ chiÕm th× sù dÞch chuyÓn thêi gian do va ch¹m sÏ kh«ng
g©y hËu qu¶ g× v× tÊt c¶ çc soliton cña kªnh ®Òu sÏ bÞ dÞch chuyÓn víi cïng mét l−îng
nh− nhau. Tuy nhiªn, çc bit “1” vμ “0” x¶y ra ngÉu nhiªn trong chuçi bit thùc. Do çc
soliton kh¸c nhau cña kªnh dÞch chuyÓn nh÷ng l−îng kh¸c nhau, cho nªn çc va ch¹m
soliton sÏ sinh ra jitter ngay c¶ trong çc sîi kh«ng cã suy hao.
11.5.3 Çc giíi h¹n do va ch¹m

Trong çc hÖ thèng soliton thùc tÕ ho¹t ®éng theo chÕ ®é soliton trung b×nh, trong ®ã
suy hao sîi ®−îc bï ®Þnh kú b»ng çc bé khuÕch ®¹i liªn tôc, th× t×nh huèng sÏ rÊt tåi tÖ.
Lý do lμ nh÷ng va ch¹m soliton bÞ ¶nh h−ëng bÊt lîi bëi chu kú khuÕch ®¹i suy hao. VÒ
mÆt vËt lý, nh÷ng thay ®æi n¨ng l−îng lín x¶y ra trªn mét chiÒu dμi va ch¹m sÏ ph¸ vì
b¶n chÊt ®èi xøng cña va ch¹m. VÒ mÆt to¸n häc, sù phô thuéc cña b(ξ) vμo ξ trong
ph−¬ng tr×nh (11-64) lμm thay ®æi sù dÞch tÇn. Do ®ã, çc soliton cã thÓ kh«ng kh«i phôc
®−îc tÇn sè vμ vËn tèc ban ®Çu cña nã sau khi ®· qua mét va ch¹m. Ph−¬ng tr×nh (11-64)
hoÆc nh÷ng phÐp m« pháng sè cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó tÝnh to¸n nh÷ng sù dÞch tÇn sè d−
®ã ®èi víi d¹ng b(ξ) nhÊt ®Þnh.
Tõ çc kÕt qu¶ m« pháng, ng−êi ta ®· thÊy r»ng, khi Lcoll ®ñ lín ®Ó mét va ch¹m kÐo dμi
qua mét vμi kho¶ng çch khuÕch ®¹i th× nh÷ng ¶nh h−ëng cña çc chu kú khuÕch ®¹i suy
hao b¾t ®Çu cã xu h−íng gi¶m, vμ dÞch tÇn d− sÏ gi¶m. Trong thùc tÕ nã sÏ triÖt tiªu khi
Lcoll > 3LA. Do chiÒu dμi va ch¹m Lcoll tû lÖ nghÞch víi kho¶ng çch kªnh Ωch cho nªn ®iÒu
kiÖn Lcoll > 3LA sÏ cã mét giíi h¹n riªng rÏ lín nhÊt gi÷a hai kªnh ngoμi cïng nhÊt cña hÖ
thèng WDM. §èi víi mét hÖ thèng WDM cã kho¶ng çch kªnh b»ng nhau th× chiÒu dμi
va ch¹m nhá nhÊt ®¹t ®−îc nÕu thay Ωch trong ph−¬ng tr×nh (11-63) b»ng NchΩch, vμ sè
kªnh WDM sÏ bÞ giíi h¹n nh− sau:
1,763 ⎛ 2 L D ⎞
N ch ≤ ⎜ ⎟⎟ (11-68)
Ω ch ⎜⎝ 3L A ⎠
vò v¨n san 520

Tøc lμ cã thÓ t¨ng sè kªnh b»ng çch gi¶m kho¶ng çch kªnh Ωch. Tuy nhiªn, khi çc
kªnh rÊt gÇn nhau th× sù chång lÊn cña phæ soliton sÏ g©y nªn xuyªn kªnh khi Ωch < 4Δωs,
víi Δωs lμ ®é réng phæ (FWHM) cña çc soliton. Mét h¹n chÕ kh¸c vÒ kho¶ng çch kªnh
thuéc vÒ çc bé läc quang, tøc lμ cÇn tho¶ m·n ®iÒu kiÖn Ωch ≥ 5Δωs ®Ó gi¶m tèi ®a xuyªn
kªnh gi÷a çc kªnh. Sö dông Ωch = 5Δωs, ph−¬ng tr×nh (11-68) cã thÓ ®−îc viÕt nh− sau:
LD
N ch ≤ (11-69)
5L A
Sö dông LD = T20/|β2| vμ B = (2q0T0)-1, ®iÒu kiÖn nμy cã thÓ cßn ®−îc viÕt nh− mét quy
t¾c thiÕt kÕ ®¬n gi¶n sau:
N ch B 2 LA < (20q02 β 2 )
−1
(11-70)
§èi víi çc gi¸ trÞ ®iÓn h×nh, q0 = 5, |β2| = -0,5 ps2/km, vμ LA = 40 km, ®iÒu kiÖn nμy sÏ
lμ B√Nch < 10 Gb/s. Sè çc kªnh cã thÓ lín tíi 16 kªnh t¹i tèc ®é bit t−¬ng ®èi thÊp 2,5G
b/s nh−ng sÏ gi¶m tíi 4 kªnh t¹i B = 5 Gbit/s, vμ chØ cho phÐp b»ng 1 kªnh t¹i 10 Gbit/s.
Râ rμng lμ nh÷ng va ch¹m soliton sÏ giíi h¹n nghiªm träng ®é kh¶ dông cña WDM.
vò v¨n san 521

TμI liÖu tham kh¶o
---------------------
[1] Vò V¨n San, “Kü thuËt th«ng tin quang”, nhμ xuÊt b¶n khoa häc kü thuËt, 12 n¨m 1997.
[2] Allen H. Cherin, “An introduction to optical fibers”, Bell laboratories, Atlanta - USA, 1983.
[3] Gerard Lachs, “Fiber optic communications” McGraw-Hill, 1998.
[4] Vò V¨n San, “Tæng quan vÒ kü thuËt truyÒn dÉn trªn çp sîi quang”, T¹p chÝ B−u chÝnh
ViÔn th«ng, 1989.
[5] Hoμng øng HuyÒn, “Kü thuËt th«ng tin quang”, Ban th«ng tin kü thuËt, Tæng côc B−u ®iÖn,
1993.
[6] Ennio Uboldi, “Introduction to optical fibers - Propagation theory”, Sirti, Milan, Italy,
1992.
[7] Henry Zanger, Cynthia Zanger, “Fiber optic communications and other application”, 1991.
[8] Gerd Keiser, “Optical fiber communications”, Second edition. McGraw-Hill, Inc.,
International Edition, 1991.
[9] M. J. N. Sibley, “Optical communication - Components and systems”, Great Britain, 1995.
[10] G. De Marchis, S. Betti, F. Curti, E. Iannone, “Multilevel Coherent optical system based on
stokes parameters modulation”, Sistemi di communicazioni ottiche-fondazione Ugo
bordoni, Rome, Italy, 1990.
[11] G. Cicito, A. Zuccala, CSELT-Torino-F.O.S-Battipaglia. “Fluoride Glass Optical Fibers in
telecommunication”, Boston, MA 02134, USA, 1989.
[12] CCITT, “Optical fibres systems planning guide”, ITU-T, Geneva, 1989.
[13] Mike Gilmore, “Fiber optic cabling-theory, design and installation practice”, Redwood
books/Great Britain, 1994.
[14] Robert G. Winch, “Telecommunication transmission systems - Microwave, Fiber optic,
Mobile cellular radio, Data and digital multiplexing”, United States of America, 1993.
[15] G. P. Agrawal, “Fiber-optic communication systems”, Second Ed., John Wiley & Sons,
New York, USA 1997.
[16] D. Derickson, “Fiber optic test and measurement”, Chapter-12 by Paul Hernday, Hewlett-
Packard company, USA 1998.
[17] Vu Van San, “Investigation of receiver sensitivity dependence on dispersion for 10Gbit/s
optically amplified systems”, Special issue for R&D on Telecommunications and
Information Tech., Journal of Posts and Telecommunications, Vol. 6, pp. 5-12, Viet nam
Sep. 2001.
[18] G. P. Agrawal and M. J. Potasek, Opt. Letter, vol. 11, pp. 318, 1986.
[19] Vò V¨n San, “Sîi dÉn quang ®¬n mode t¸n s¾c dÞch chuyÓn”, T¹p chÝ B−u chÝnh ViÔn
th«ng, ViÖt nam, sè 10 n¨m 1997.
[20] Vò V¨n San, TrÇn ThÞ Thuû B×nh, “Yªu cÇu kü thuËt ®èi víi çp sîi quang trªn m¹ng viÔn
th«ng ViÖt nam”, T¹p chÝ B−u chÝnh ViÔn th«ng, ViÖt nam, sè 3 n¨m 1995.
[21] ITU-T, G.652, “Characteristics of a single-mode optical fibre cable”, 1993.
[22] ITU-T, G. 653, “Characteristics of a dispersion-shifted single-mode optical fibre cable”,
1993.
[23] ITU-T, G.655, “Characteristics of a non-zero dispersion-shifted single-mode optical fiber
cable”, 1996.
522
[24] TrÇn ThÞ Thuû B×nh, Ph¹m ThÞ Hång Nhung, “Nghiªn cøu çc lo¹i sîi dÉn quang míi vμ
kh¶ n¨ng sö dông vμo çc hÖ thèng truyÒn dÉn quang trªn m¹ng viÔn th«ng ViÖt nam”, b¸o
ço ®Ò tμi nghiªn cøu cÊp ngμnh”, M· sè: 001-99-TCT-R-VT, 1999.
[25] Vò V¨n San, “HÖ thèng th«ng tin quang sö dông kü thuËt WDM”, T¹p chÝ B−u chÝnh ViÔn
th«ng, ViÖt nam, sè 9 n¨m 1999.
[26] C. Henstchel, “Fiber optics handbook”, Hewlett - Packard company, March 1989.
[27] Technical staff of SELT: B. Costa, M. Artiglia, F. Delpiano, V. Ghergia, F. Caviglia. et. al,
“Fiber optic communications handbook”, Torino Italy, 1990.
[28] Vò V¨n San, “Kü thuËt t¸ch sãng quang”, T¹p chÝ B−u chÝnh ViÔn th«ng, ViÖt nam, th¸ng
11 vμ 12 n¨m 1993.
[29] ITU-T, Rec. G. 957, “Optical interfaces for equipment and systems relating to the
synchronous digital hierarchy”, July 1994.
[30] ITU-T, Rec. G. mcs, “Optical interfaces for multichannel systems with optical amplifiers”,
January 1996, and editor of draft G.msc 1997.
[31] ITU-T, draft new Rec. G. 691, “Optical interfaces for single channel SDH systems with
optical amplifiers and STM-64 systems”, Aug. 1996, and revised draft, Dec. 1997.
[32] ITU-T, draft Rec. G. 692, “Optical interfaces for multichannel systems with optical
amplifiers”, Aug. 1997.
[33] ITU-T, Rec. G. 955, “Digital line systems based on the 1544 Kbit/s and the 2048 Kbit/s
hierarchy on optical fiber cables”, 1993.
[34] B. S. Kward, M. S. Park, “A 10 Gb/s pin HBT MMIC optical receiver front-end”, Paper in
Optical electronic engineering, ETRI, Korea, 1998.
[35] Vò V¨n San, “Kü thuËt th«ng tin quang Coherent”, B¸o ço ®Ò tμi cÊp ngμnh, M· sè 05-94-
KHKT-RD, Hμ néi th¸ng 10 n¨m 1994.
[36] S. Yamamoto, M. Kuwazuru, H. Wakabayashi, and Y. Iwamoto, Paper in the page of 1518,
J. Lightwave Technology, Vol. 5, 1987.
[37] Vu Van San, “Use of optical fiber amplifier to improve sensitivity of 10 Gbit/s optical
receiver”, the manuscript of thesis for doctor’s degree, Oct. 1999, Taejon, South Korea.
[38] Vò V¨n San, “N©ng cao ®é nh¹y thu quang ®Ó gi¶i phãng b¨ng tÇn trong çc hÖ thèng
th«ng tin quang”, LuËn ¸n tiÕn sÜ kü thuËt, Hμ néi, 2000.
[39] H. J. A. da Silva, R. S. Fyath, J. J. O’Reilly, “Sensitivity degradation with laser wavelength
chirp for direct-detection optical receivers”, IEE Proc. , Vol. 136, Pt. J, No. 4, pp. 209-218,
August 1989.
[40] R. S. Fyath, J. J. O’Reilly, “Performance of optically preamplified direct detection
receivers in presence of laser chirp”, Part 2: Near travelling-wave and Fabry-Perot amplifier
cases, IEE Proc. Vol. 136, Pt. J, No. 5, pp. 256-263, October 1989.
[41] R. S. Fyath, A. J. McDonal, J. J. O’Reilly, “Sensitivity and power penalty considerations
for laser preamplified direct detection optical receivers”, IEE Proc. Vol. 136, Pt. J, No. 4,
pp. 238-248, August 1989.
[42] Vu Van San, “Sensitivity of 10Gb/s Optically Amplified Receiver with Signal Waveform
Variation”, Journal of Optical communications, Vol. 22, No. 6, pp. 210-214, Berlin,
Germany, December 2001.
523
[43] P. J. Corvini and T. L. Koch, “Computer simulation of high-bit-rate optical fiber
transmission using single-frequency lasers”, J. Lightwave Technology, Vol. LT-5, No. 11,
Nov. 1987.
[44] K. P. Ho, J. D. Walker, and J. M. Kahn, Paper pp. 892, IEEE Photonic Technology Letter,
Vol. 5, 1993.
[45] G. P. Agrawal, T. M. Shen, Paper pp. 58, J. Lightwave Technology, Vol. 4, 1986.
[46] K. Ogawa, Paper pp. 849, IEEE J. Quantum Electron, Vol. 18, 1982.
[47] K. Ogawa, “in Semiconductors and Semimetals” Vol. 22C, W. T. Tsang, Ed., Academic
Press, Sandiego, pp. 299-330, 1985.
[48] G. J. Foschini, L. J. Greenstein, and G. Vannuchi, Paper pp. 306, IEEE trans.
Communications, Vol. 36, 1988.
[49] I. Garrett, D. J. Bond, J. B. Waite, D. S. L. Lettis, and G. Jacobsen, Paper pp. 329, J.
Lightwave Technology, Vol. 8, 1990.
[50] L. G. Kazovsky and Tonguz, Paper pp. 338, J. Lightwave Technology, Vol. 8, 1990.
[51] L. G. Kazovsky, Paper pp. 279, J. Lightwave Technology, Vol. 7, 1989.
[52] G. De Marchis, et al. , “Optical coherent systems in optical fiber LAN’s and MAN’s”,
Sistem di Communicazioni Ottiche, Oct. 1990.
[53] S. Betti, G. De Marchis, F. Curti, E. Lannone, “Multilevel Coherent optical systems based
on Stokes parameters modulation”, Sistem di Communicazioni Ottiche, Oct. 1990.
[54] S. Betti, F. Curti, “Phase noise and polarization state insensitive optical Coherrent systems”,
J. Lightwave Technology, Vol. 8, No. 5, May 1990.
[55] Vizen A. A. , T¹p chÝ v« tuyÕn ®iÖn tö, tiÕng Nga, th¸ng 10 n¨m 1991.
[56] J. P. Laude, “”Wavelength Division Multiplexing”, Paris 1993.
[57] A. K. Srivastava, J. W. Sulhoff, L. Zhang, C. Wolf, Y. Sun, A. A. Abramov, T. A. Atrasser,
J. R. Pedrazzani, R. P. Espindola, and A. M. Vengsarkar, “L-band 64×10 Gb/s DWDM
transmission over 500 km DSF with 50GHz channel spacing”, 24th European conference on
optical communication, pp. 73-75, Proc. ECOC’98, Madrid, Spain, Sep. 1998.
[58] Y. Miyamoto, K. Yonenaga, A. Hirano, N. Shimizu, M. Yoneyama, H. Takara, K.
Noguchi, and K. Tsuzuki, “1,04 Tbit/s DWDM transmission experiment based on alternate-
polarization 80-Gbit/s OTDM signals”, 24th European conference on optical
communication, pp. 55-57, Proc. ECOC’98, Madrid, Spain, Sep. 1998.
[59] O. Gautheron, G. Bassier, V. Letellier, G. Grandpierre, and P. Bollaert, Paper pp. 1019,
Electron. Letters, Vol. 32, 1996.
[60] D. Le Guen, A. O’Hare, S. Del Burgo, D. Grot, F. Favre, and T. Geoges, “Narrow band 640
Gbit/s Soliton WDM transmission over 1200 km of standard fibre with 100 km - 21 dB
amplifier spand”, 24th European conference on optical communication, pp. 61-63, Proc.
ECOC’98, Madrid, Spain, Sep. 1998.
[61] D. B. Payne, J. R. Stern, Paper pp. 864, J. Lightwave Technology, Vol. 4, 1986.
[62] H. Toba, K. Oda, K. Nakanishi, N. Shibata, K. Nosu, N. Takato, and M. Fukuda, Paper pp.
864, J. Lightwave Technology, Vol. 8, 1990.
[63] A. M. Hill, R. Wyatt, J. F. Massicott, K. J. Blyth, D. S. Forrester, R. A. Lobbett, P. J.
Smith, and D. B. Payne, Paper pp. 1882, Electron. Letters, Vol. 26, 1990.
524
[64] Vò V¨n San, “Ph−¬ng ¸n n©ng cÊp m¹ng truyÒn dÉn ®−êng trôc quèc gia tiÕn tíi cÊu tróc
m¹ng thÕ hÖ sau cña Tæng c«ng ty”, B¸o ço ®Ò tμi nghiªn cøu cÊp ngμnh VNPT, M·
sè:002-2001-TCT-RDP-VT-01, Hμ Néi, th¸ng 12 n¨m 2001.
[65] M. G. Young, U. Koren, B. I. Miller, M. A. Newkerk, M. Chien, et. al. , Paper pp. 908,
IEEE Photonics Tech. Letters, Vol. 5, 1993.
[66] A. Sano, Y. Miyamoto, T. Kataoka, and K. Hagimoto, “Long-span repeaterless
transmission systems with optical amplifiers using pulse width management”, J. Lightwave
Technology, Vol. 16, No. 6, pp. 977-985, June 1998.
[67] Hideki Ishiho, “Next generation lightwave communication technology towards
communication networks evolution”, New generation optical communications system,
NTT, 1992.
[68] Kiysoshi Nosu, “Optical frequency division multiplexing technology and its application to
future transmission network”, New generation optical communications system, NTT, 1992.
[69] M. Murakami, T. Matsuda, T. Imai, “Quarter Terabit (25×10 Gb/s) over 9288 km WDM
transmission experiment using nonlinear supported RZ pulse in higher order fiber
dispersion managed line”, 24th European conference on optical communication, pp. 79-81,
Proc. ECOC’98, Madrid, Spain, Sep. 1998.
[70] D. M. Spirit, M. J. O’Mahony, “High capacity optical transmission explained”, John Wiley
& Sons, 1995.
[71] S. Kawanishi, Y. Miyamoto, H. Takara, M. Yoneyama, K. Uchiyama, I. Shake, and Y.
Yamabayshi, “120 Gbit/s OTDM system prototype”, 24th European conference on optical
communication, pp. 43-45, Proc. ECOC’98, Madrid, Spain, Sep. 1998.
[72] Masatoshi Saruwatari, Takao Matsumoto, “Optical signal processing for future
communications networks”, New generation optical communications system, NTT, 1992.
[73] S. Kawanishi, H. Takara, O. Kamatani, T. Morioka, and M. Saruwatari, paper pp. 470, Vol.
32, Electron. Letters, 1996.
[74] S. Kawanishi, H. Takara, T. Morioka, O. Kamatani, K. Takaguchi, T. Kitoh, and M.
Saruwatari, paper pp. 916, Vol. 32, Electron. Letters, 1996.
[75] W.F. Sharfin and M. Dagenais, “Optical switching of semiconductor laser amplifiers”,
Appl. Phys. B, Vol. 46, pp. 35-41, 1988.
[76] ITU-T, Rec. G. 661, “Definition and test methods for the relevant generic parameters of
optical fibre amplifiers”, Nov. 1996, and revised, Dec. 1997.
[77] D. J. DiGiovanni, P. F. Wysocki, and J. R. Simpson, “Tailor fiber design to optimise
amplifier performance”, Laser focus world, AT&TBell laboratories, pp. 95-106, Sep. 1993.
[78] S. Sudo, “Optical fiber amplifiers: materials, devices, and applications”, M. Yamada and
M. Shimizu, Chapter-5, pp. 405-583, Artech house inc. London 1997.
[79] EXFO, “Guide to WDM technology testing”, Electro-Optical engineering Inc., Quebec,
Canada 2000.
[80] Dennis Derickson, “Fiber optic test and measurement”, D. M. Baney, Chapter-13, Hewlett-
Packard company, pp. 519-593, USA 1998.
[81] ITU-T, Rec. G.662, “Generic characteristics of optical fibre amplifier devices and sub-
systems”, July 1995, and revised draft, Dec. 1997.
525
[82] E. Desurvire, C. G. Giles, J. R. Simpson, and J. L. Zynskind, “Efficient erbium-doped fiber
amplifier at a 1.53 μm wavelength with a high output saturation power”, Optic letters, Vol.
14, No. 22, pp. 1266-1268, Nov. 1989.
[83] C. R. Giles and E. Desurvire, “modeling Erbium-doped fiber amplifiers”, Journal of
Lightwave Technology, Vol. 9, No. 2, pp. 271-283, Feb. 1991.
[84] Vu Van San, “Modeling of two-stage erbium-doped fiber preamplifier for 10Gbit/s
systems”, Special issue for R&D on Telecommunications and Information Tech., Journal of
Posts and Telecommunications, Vol. 4, pp. 54-61, Vietnam, Oct. 2000.
[85] E. Desurvire, “Analysis of erbium-doped fiber amplifiers pumped in the 4I15/2 - 4I13/2 band”,
IEEE photonics technology letters, Vol. 1, No. 10, pp. 293-296, Oct. 1989.
[86] J. H. Lee, W. J. Lee, N. K. Park, “Comparative study on temperature-dependent
multichannel gain and noise figure distortion for 1.48 and 0.98 μm pumped EDFA’s”,
IEEE photonics technology letters, Vol. 10, No. 12, pp. 1721-1723, Dec. 1998.
[87] M. Yamada, M. Shimizu, M. Okayasu, T. Takeshita, M. Horiguchi, Y. Tachikawa, and E.
Sugita, “Noise characteristics of Er3+ -doped fiber amplifier pumped by 0.98 and 1.48 μm
laser diode”, IEEE photonics technology letters, Vol. 2, No. 3, pp. 205-207, March 1990.
[88] M. Yamada, M. Shimizu, T. Takeshita, M. Okayasu, M. Horiguchi, S. Uehara, and E.
Sugita, “Er3+ -doped fiber amplifier pumped by 0.98 μm laser diodes”, IEEE photonics
technology letters, Vol. 1, No. 12, pp. 422-424, Dec. 1989.
[89] E. Desurvire, “Analysis of noise figure spectral distribution in erbium-doped fiber
amplifiers pumped near 980 and 1480 nm”, Applied optics, Vol. 29, No. 21/20, pp. 3118-
3125, July 1990.
[90] M. A. Ali, A. F. Elrefaie, R. E. Wagner, F. Mendez, J. Pan, and S. A. Ahmed, “Optimized
performance of erbium-doped fiber amplifiers in multiwavelength lightwave systems”,
IEEE photonics technology letters, Vol. 6, No. 8, pp. 1039-1042, Aug. 1994.
[91] E. Desurvire, “Study of the complex atomic susceptibility of erbium-doped fiber
amplifiers”, Journal of lightwave technology, Vol. 8, No. 10, pp. 1517-1527, Oct. 1990.
[92] C. R. Giles and E. Desurvire, “Propagation of signal and noise in concatenated erbium-
doped fiber optical amplifiers”, Journal of lightwave technology, Vol. 9, No. 2, pp. 147-
154, 1991.
[93] E. Desurvire, “Erbium-doped fiber amplifiers for new generations of optical
communication systems”, Optics & Photonic new, pp. 6-11, January 1991.
[94] R. I. Laming, J. E. Townsend, D. N. Payne, F. Meli, G. Grasso, and E. J. Tarbox, “High-
power erbium-doped fiber amplifiers operating in the saturated regime”, IEEE Photonics
Tech. Letters, Vol. 3, No. 3, pp. 253-255, March 1991.
[95] J. H. Lee, U. C. Ryu, S. J. Ahn, and N. K. Park, “Enhancement of power conversion
efficiencyfor an L-band EDFA with a secondary pumping effect in the unpumped EDF
section”, IEEE Photonics Tech. Letters, Vol. 11, No. 1, pp. 42-44, Jan. 1999.
[96] Y. K. Park, and S. W. Granlund, “Optical preamplifier receivers: Applications to long-haul
digital transmission”, Invited paper, optical fiber technology 1, pp. 59-71, AT&T Bell
laboratories USA, June 1994.
526
[97] K. Bertilsson, P. A. Anderkson, and B. E. Olsson, “Noise figure of erbium-doped fiber
amplifiers in the saturated regime”, IEEE Photonics technology letters, Vol. 6, No. 2, pp.
199-201, Feb. 1994.
[98] M. Kobaysahi, T. Ishihara, and M. Gotoh, “Power penalty due to optical reflections in
erbium-doped fiber preamplifier”, IEEE Photonics Technology Letters, Vol. 5, No. 8, pp.
925-928, Aug. 1993.
[99] R. I. Laming, and D. N. Payne, “Noise characteristics of erbium-doped fiber amplifier
pumped at 980 nm”, IEEE Photonics Tech. Letters, Vol. 2, No. 6, pp. 418-421, June 1990.
[100] R. G. Smart, J. L. Zyskind, J. W. Sulhoff, and D. J. DiGiovanni, “An investigation of the
noise figure and conversion efficiency of 0,98 μm pumped erbium-doped fiber amplifiers
under saturated conditions”, IEEE Photonics Technology Letters, Vol. 4, No. 11, pp. 1261-
1264, Nov. 1992.
[101] R. Olshansky, “Noise figure for erbium-doped fiber amplifiers”, Electronics letters, Vol.
24, No. 22, pp. 1363-1365, Oct. 1988.
[102] AT&T, “1711 erbium-doped fiber amplifier powering your systems into the 21st century”,
Technical not, pp. 1-24, USA, May 1994.
[103] J. H. Lee, W. J. Lee, N. K. Park, “Comparative study on temperature-dependent
multichannel gain and noise figure distortion for 1.48 and 0.98 μm pumped EDFA’s”,
IEEE photonics tech. letters, Vol. 10, No. 12, pp. 1721-1723, Dec. 1998.
[104] S. Y. Park, H. K. Kim, G. Y. Lyu, S. M. Kang, and S. Y. Shin, “Dynamic gain and output
power control in a gain-flattened erbium-doped fiber amplifier”, IEEE photonics tech.
letters, Vol. 10, No. 6, pp. 787-789, June 1998.
[105] E. Desurvire, “Erbium-doped fiber amplifiers: principles and applications”, Columbia
university, John Wiley & Son, Inc., pp. 65-581, New York, United States of America 1994.
[106] C. W. Barnard, J. Chrostowski, and M. Kavehrad, "Bidirectional fiber amplifiers", IEEE
photonics technology letters, Vol. 4, No. 8, pp. 911-913, Aug. 1992.
[107] J. Haugen, J. Freeman, and J. Conradi, "Bidirectional transmission at 622 Mb/s utilizing
Erbium-doped fiber amplifiers", IEEE photonics technology letters, Vol. 4, No. 8, pp.913-
916, Aug. 1992.
[108] S. Wannenmacher and G. Bauer, "Optimum configuration for cascaded fiber amplifiers in
attenuation limited transmission systems", Journal of lightwave technology, Vol. 16, No. 4,
pp. 509-513, Apr. 1998.
[109] S. Y. Park, H. K. Kim, S. M. Kang, G. Y. Lyu, H. J. Lee, J. H. Lee, S. Y. Shin, "A gain-
flattened two-stage EDFA for WDM optical networks with a fast link control channel",
Optical communication, published by elsevier science, pp. 23-26, July 1998.
[110] Y. Takushima, and K. Kikuchi, "Gain spectrum equalization of all-optical gain-clamped
erbium-doped fiber amplifier", ", IEEE photonics technology letters, Vol. 11, No. 2, pp.
176-178, Feb. 1999.
[111] H. K. Kim, S. Y. Park, Y. G. Lee, D. H. Lee, and C. S. Park, "Influence of the span loss
variation in cascaded EDFA's on the receiver dynamic range in WDM systems", IEEE
photonics technology letters, Vol. 10, No. 2, pp. 288-290, February 1998.
527
[112] S. Yamashita, and T. Okoshi, "Performance improvement and optimization of fiber
amplifier with a midway isolator", ", IEEE photo. tech. letters, Vol. 4, No. 11, pp. 1276-
1278, Nov. 1992.
[113] O. Lumholt, K. Schusler, A. Bjarklev, S. Dahl-Petersen, J. H. Povlsen, T. Rasmussen, and
K. Rottwitt, "Optimum position of isolators within erbium-doped fibers", IEEE photo. tech.
letters, Vol. 4, No. 6, pp. 568-570, June 1992.
[114] A. Yu, M. J. O'Mahony, and A. S. Siddiqui, "Analysis of optical gain enhanced erbium-
doped fiber amplifiers using optical filters", ", IEEE photonics technology letters, Vol. 5,
No. 7, pp. 773-775, July 1993.
[115]R. C. Steele, G. R. Walker, and N. G. Walker, "Sensitivity of optically preamplifier
receivers with optical filtering", IEEE photonics technology letters, Vol. 3, No. 6, pp. 545-
547, June 1991.
[116] ITU-T, Rec. G. 663, “Application related aspects of optical fibre amplifier devices and sub-
systems”, November 1996.
[117] ITU-T, Rec. G. 681, “Funtional characteristics of interoffice and long-haul line systems
using optical amplifiers, including optical multiplexing”, October 1996.
[118] B. Desthieux, Y. Robert, J. Hevo, D. Bayart, “25-nm usable bandwidth for transoceanic
WDM transmission systems using 1.58 μm erbium-doped fiber amplifiers”, ECOC’98, pp.
133-135, Madrid Spain, september 1998.
[119] S. Y. Set, R. Girardi, E. Riccardi, B. E. Olsson, M. Puleo, M. Ibsen, R. I. Laming, P. A.
Andrekson, F. Cisternino, H. Geiger, “Field transmission over standard fiber at 40 Gbit/s
using midspan spectral inversion”, ECOC’98, pp. 91-93, Madrid Spain, september 1998.
[120] H. J. Kim, C. S. Park, and J. G. Kim, “160 Gb/s WDM based on optical transmission
system”, Information technology seminar between PTIT & ETRI, pp. 2.4.1-2.4.15, South
Korea, Sep. 1998.
[121] Vu Van San, “Improvement of sensitivity for optical receiver by using optical pre-
amplifier”, Information technology seminar between PTIT & ETRI, pp. 2.3.1-2.3.9, South
Korea, Sep. 1998.
[122] Vu Van San, Nguyen Minh Dan, Moo-Jung Chu, and Hoang Van Vo, "The electrical
signal-to-noise ratio of optically amplified receiver", Chuyªn san çc c«ng tr×nh nghiªn
cøu, triÓn khai viÔn th«ng vμ CNTT, t¹p chÝ B−u chÝnh ViÔn th«ng, Sè 1, trang 14-18, th¸ng
7 n¨m 1999.
[123] Vu Van San, M. J. Chu, and S. S. Lee, "The sensitivity of 10Gb/s optically amplified
receiver", Proc. 16th Optics and Quantum Electronic Conference, Optical Society of Korea-
OSK, TD-V1, pp. 92-93, July 1999.
[124] Vu Van San, Hoang Van Vo "Accurate estimation of receiver sensitivity for 10Gb/s
optically amplified systems", published in Optics Communications journal, Vol. 181, pp.
71-78, Elsevier Science B. V., Amsterdam, Netherlands, July 2000.
[125] S. L. Danielsen, B. Mikkelsen, T. Durhuus, C. Joergensen, and K. E. Stubkjaer, "Detailed
noise statistics for an optically amplified direct detection receiver", Journal of lightwave
technology, Vol. 13, No. 5, pp. 977-981, May 1995.
528
[126] B. F. Jorgensen, T. Feuchter, C. G. Joergensen, and C. F. Pedersen, " Accurate analysis of
optically amplified direct detection receivers", Proc. ECOC'93, Tech. Dig. Vol. 2, We 4,
1993.
[127] Luis F. B. Ribeiro, Jose R. F. Da Rocha, and Joao L. Pinto, "Performance evaluation of
EDFA preamplified receivers taking into account intersymbol interference", Journal of
lightwave technology, Vol. 13, No. 2, pp. 225-232, February 1995.
[128] Vò V¨n San, “Ph−¬ng ph¸p thiÕt kÕ tuyÕn truyÒn dÉn quang cã khuÕch ®¹i quang EDFA”,
b¸o ço ®Ò tμi ®· gi¸m ®Þnh cÊp ngμnh, M· sè: 219-2000-TCT-RD-VT-42, Hμ néi 8-2001.
[129] Vu Van San "Optimum configuration of 10Gbit/s transmission system using cascaded
optical amplifiers", Proc. Asian Info-communication coulcil 23rd conference in Indonesia,
WG-1, pp. 307-314, Japan, April. 2000.
[130] A. H. Gnauck, S. K. Korotky, J. J. Veselka, J. Nagel, C. T. Kemmerer, W. J. Minford, and
D. T. Moser, Paper pp. 916, IEEE Photonics Tech. Letters, Vol. 3, 1991.
[131] N. A. Olsson, G. P. Agrawal, and K. W. Wecht, Paper pp. 603, Electronics Letters, Vol. 25,
1989.
[132] W. Idler, B. Franz, D. Schlump, B. Wedding, A. J. Ramos, “40 Gbit/s quaternary dispersion
supported transmission field trial over 86 km standard single-mode fibre”, 24th European
conference on optical communication, pp. 145-147, Proc. ECOC’98, Madrid, Spain, Sep.
1998.
[133] B. J. Eggleton, T. Stephens, P. A. Krug, G. Dhosi, Z. Brodzeli, and F. Ouellette, Paper pp.
1610, Electronics Letters, Vol. 32, 1996.
[134] G. P. Agrawal, “Nonlinear Fiber Optics”, 2nd edition, Academic press, San Diego, CA
1995.
[135] Le Duy Tien, “Fiber nonlinearities and WDM system design using PTDS”, Minor thesis for
the degree of Master of Engineering, School of Electrical and Computer systems
Engineering RMIT university, Australia 2000.
[136] X. Zhang, F. Ebskamp, and B. F. Jorgensen, Paper pp. 819, IEEE Photonics Tech. Letters,
Vol. 7, 1995.
[137] C. Lorattanasane and K. Kikuchi, Paper pp. 1375, IEEE Photonics Tech. Letters, Vol. 7,
1995
[138] R. M. Jopson, A. H. Gnauck, and R. M. Derosier, Paper pp. 663, IEEE Photonics Tech.
Letters, Vol. 5, 1993.
[139] P. Tomsu, C. Schmutzer, “Next Generation optical Networks”, Prentice-Hall PTR, Inc.
Upper Saddle River, USA 2002.
[140] P. Bonenfant, C. Newton, K. Sparks, E. Varma, and R. Alferness, “A practical vision for
optical transport networking”, Lucent Technologies, Bell Labs Innovations, USA 1999.
[141] Siemens corp., “Next Generation Network”, Siemens solution, Information &
Communication, 2001.
[142] O. Gerstel, G. N. Rouskas, K. M. Sivalingam, and Z. Zhang, “Guest Editorial protocols and
architectures for Next Generation optical WDM Networks”, IEEE Journal on selected areas
in communications, Vol. 18, No. 10, pp. 1805-1809, Oct. 2000.
[143] Vu Van San, “Market and Technology trends of optical communication systems in
Vietnam”, Lecture invited, 2th optical network symposium on Asia’s market and
529
technology trends of optical network system and components, OITDA, Tokyo JAPAN, July
2002.
[144] TrÇn thÞ Thuû B×nh, Vò V¨n San, “Çc ph−¬ng thøc truyÒn t¶i l−u l−îng IP”, T¹p chÝ B−u
chÝnh ViÔn th«ng, ViÖt nam, kú 1, sè 7 n¨m 2002.
[145] Vu Van San, S. S. Lee, M. J. Chu, D. H. Lee, and C. S. Park, "The receiver sensitivity and
optical signal-to-noise ratio of optically amplified 10Gb/s signal", Proc. The first
International Conference on Advance Communication technology (ICACT'99), South
Korea, pp. 371-373, Feb. 1999.
[146] Vò V¨n San, Lª Duy TiÕn, “nghiªn cøu ph−¬ng ¸n t¨ng dung l−îng tuyÕn th«ng tin
quang ®−êng trôc B¾c-Nam”, B¸o ço ®Ò tμi ®· gi¸m ®Þnh cÊp ngμnh, M· sè: 047-
98-TCT-RD, 1998.
[147] Vò V¨n San, NguyÔn Minh D©n, “X¸c ®Þnh quü c«ng suÊt quang trong kÕt nèi m¹ng
WDM”, Héi th¶o khoa häc lÇn thø 4, Häc viÖn CNBN-VT, trang 64-69, 2002.
[148] L. Cazzola, F. Cisterino, D. Roccato, “Advanced topics in optical communications”, Part
VI, Fiber optics communications handbook, Technical staff CSELF, Italy 1990.
[149] G. P. Agrawal, “Nonlinear Fiber Optics”, second edition, Academic Press, Sa Diego, CA,
1995.
[150] W. J. Tomlinson, R. J. Hawkins. A. M. Weiner, et.al, Paper pp. 329, Journal of Opt. Soc.
Am. B 6, 1998.
[151] L. F. Mollenauer, R. H. Stolen, and M. N. Islam, Paper pp. 229, Journal of Opt. Lett. Vol.
10, 1985.
[152] L. F. Mollenauer, S. G. Evangelides, and J. P. Gordon, Paper pp. 362, Journal of Lightwave
Technology, Vol. 9, 1991.
530
Phô lôc - a
Decibel
A.1. Khi thùc hiÖn thiÕt kÕ vμ x©y dùng çc hÖ thèng th«ng tin çp sîi quang th× viÖc thiÕt
lËp, ®o vμ x¸c ®Þnh çc gi¸ trÞ møc tÝn hiÖu t¹i ®Çu ph¸t, thu hoÆc t¹i çc ®iÓm kÕt nèi sîi
nh− t¹i chç hμn, bé nèi connector quang lμ rÊt cÇn thiÕt. Ph−¬ng ph¸p thÝch hîp ®èi víi
tr−êng hîp nμy lμ so s¸nh møc tÝn hiÖu víi mét gi¸ trÞ tuyÖt ®èi nμo ®ã hoÆc mét møc
nhiÔu. §iÒu nμy ®−îc m« t¶ d−íi d¹ng mét tû sè c«ng suÊt ®−îc ®o b»ng ''decibel'' vμ x¸c
®Þnh nh− sau:
P2
C«ng suÊt = 10 log dB (A-1)
P1
ë ®©y P1 vμ P2 lμ çc c«ng suÊt quang hoÆc ®iÖn.
B¶n chÊt loga cña decibel cho phÐp mét tû sè lín ®−îc biÓu diÔn d−íi d¹ng kh¸ ®¬n
gi¶n. Çc møc c«ng suÊt kh¸c nhau tõ nhiÒu cÊp bËc biªn ®é cã thÓ ®−îc so s¸nh mét
çch ®¬n gi¶n khi chóng ®−îc m« t¶ ë d¹ng decibel.
A.2. dBm:
Decibel ®−îc dïng ®Ó nãi tíi çc tû sè hoÆc çc ®¬n vÞ t−¬ng ®èi. VÝ dô nh− chóng ta
cã thÓ nãi r»ng, mét sîi dÉn quang nμo ®ã cã suy hao 6 dB (møc c«ng suÊt bÞ gi¶m 75%
khi ®i qua sîi ®ã) hoÆc r»ng bé nèi quang cã suy hao 1 dB (møc c«ng suÊt gi¶m 20% t¹i
bé nèi quang). Tuy nhiªn, decibel kh«ng chØ ra ®−îc møc c«ng suÊt tuyÖt ®èi. Mét trong
nh÷ng ®¬n vÞ chung nhÊt ®Ó lμm ®iÒu nμy trong th«ng tin sîi quang lμ dBm. §©y lμ møc
c«ng suÊt decibel ®−îc chuÈn theo 1 mW. Trong tr−êng hîp nμy, c«ng suÊt tÝnh b»ng
dBm lμ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi x¸c ®Þnh bëi:
P
Møc c«ng suÊt = 10 log (A-2)
1mW
Mèi quan hÖ cÇn ghi nhí lμ: 0 dBm = 1 mW
531
phô lôc-b
CÊu tróc ghÐp kªnh SDH
×n ×1
STM-1 AUG AU-4 VC-4 C-4
×3 ×1 139,264kbit/s
×3 TUG-3 TU-3 VC-3
44,736kbit/s
AU-3 VC-3 C-3
34,368kbit/s
×7 ×7 6,312kbit/s
TU-2 VC-2 C-2
×1
×3 2,048kbit/s
TUG-2 TU-12 VC-12 C-12
×4 1,544kbit/s
TU-11 VC-11 C-11
Luång bit SDH lμ chuçi çc byte, mçi byte chøa 8 bit. CÊu tróc khung cña tÝn hiÖu STM-
N gåm 9 hμng víi 270 × N byte ë mçi hμng, ®−îc truyÒn theo nguyªn t¾c tõ tr¸i qua ph¶i,
tõ trªn xuèng d−íi.
Khung SDH chiÕm 125 μs gåm cã 3 phÇn chÝnh:
- PhÇn th«ng tin qu¶n lý cho kho¶ng truyÒn dÉn (SOH): 9×N byte ®Çu tiªn trong mçi
hμng tõ 1-3 vμ tõ 5-9 dμnh cho th«ng tin qu¶n lý vμ ®−îc dïng cho b¶n th©n hÖ thèng
SDH. Çc byte nμy ®−îc chia lμm 3 phÇn:
+ Th«ng tin qu¶n lý tr¹m lÆp (RSOH) (3 hμng ×9×N byte)
+ Th«ng tin qu¶n lý ghÐp kªnh (MSOH) (5 hμng ×9×N byte)
- Çc byte ë hμng thø 4 ®−îc dμnh cho con trá (1 hμng ×9×N byte)
- PhÇn th«ng tin t¶i SDH gåm cã: 261×N byte cßn l¹i ë mçi hμng dïng ®Ó truyÒn t¶i tin
SDH gåm cã N AUG. Trong ®ã AUG cã thÓ chøa: 1 AU-4 hoÆc 3 AU-3.
AU-4 th«ng qua VC-4 cã thÓ t¶i mét sè TU-n (n = 1,2,3)
AU-3 th«ng qua VC-3 cã thÓ t¶i mét sè TU-n (n = 1,2)
Mçi VC-n liªn kÕt ®éng víi AU-n/TU-n, ®−îc x¸c ®Þnh b»ng con trá AU-n/TU-n.
532
phô lôc- c
Hμm Bessel
C.1. Hμm Bessel lo¹i I

C.1.1. Çc kh¸i niÖm
Mét hμm Bessel lo¹i I bËc n vμ argument z, th−êng ®−îc ký hiÖu lμ Jn(z), ®−îc ®Þnh nghÜa
nh− sau:
π
1
∫π e
jz sin θ − jnθ
J n ( z) = dθ
2π −
hay t−¬ng ®−¬ng víi

π
1
J n ( z) =
π ∫ cos( z sin θ − nθ )dθ
0
VÝ çc hμm l−îng gi¸c cã thÓ ®· ®−îc më réng thμnh çc chuçi, do ®ã cã thÓ viÕt hμm
Bessel Jν(z) nh− sau:
1
∞ ( −1) k ( z) ν + 2 k
Jν ( z) = ∑ 2
k =0 k !(ν + k )!
Tr−êng hîp ®Æc biÖt ®èi víi ν=0 ta cã:
2 3
1 2 ⎛ 1 z2 ⎞ ⎛ 1 2⎞
z ⎜ ⎟ ⎜ z ⎟
4 ⎝4 ⎠ ⎝4 ⎠
J 0 ( z) = 1 − 2
+ 2
− +.....
(1!) (2 !) (3!) 2
§èi víi ν=1
3 5
⎛1 ⎞ ⎛1 ⎞
⎜ z⎟ ⎜ z⎟
1 ⎝2 ⎠ ⎝2 ⎠
J1 (ν ) = z − + −...
2 2! 2! 3!
vμ t−¬ng tù ®èi víi çc gi¸ trÞ ν lín h¬n.
C.1.2. Çc phÐp truy to¸n

2ν
Jν −1 ( z) + Jν +1 ( z) = Jν ( z)
z
Jν −1 ( z) − Jν +1 ( z) = 2 Jν' ( z)
ν
Jν' ( z) = Jν −1 ( z) − Jν ( z)
z
ν
J ν' ( z ) = − J ν +1 ( z ) + Jν ( z)
z
J0'(z)=-J1(z)
533
C.2. Çc hμm Bessel biÕn ®æi
C.2.1. BiÓu diÔn d−íi d¹ng tÝch ph©n
π
−1
K0 ( z ) =
π ∫e
± z cosθ
[γ + ln(2z sin θ )]dθ 2
víi h»ng sè Euler γ=0,57722.

ν
⎛1 ⎞
π ⎜ z⎟ 1/ 2
∞
⎝2 ⎠
∫e
− z cosh t sinh 2 ν tdt
Kν ( z) =
⎛ 1⎞
Γ⎜ν + ⎟ 0
⎝ 2⎠
∞ ∞
cos( xt )
K0(x)= ∫ cos( x sinh t )dt = ∫ (x>0)
0 0 t2 +1
∞
⎛1 ⎞
Kν ( x ) = sec⎜ νπ ⎟ ∫ cos( x sinh t ) cosh(νt )dt (x>0)
⎝2 ⎠0
C.2.2. Çc phÐp truy to¸n
NÕu Lν=ejπν th×
2ν
Lν −1 ( z ) − Lν +1 ( z ) = Lν ( z )
z
ν
Lν' ( z ) = Lν −1 ( z) − Lν ( z)
z
Lν −1 ( z ) + Lν +1 ( z ) = 2 Lν' ( z )
ν
L'ν ( z ) = Lν +1 ( z ) + Lν ( z )
2
C.3. Çc khai triÓn tiÖm cËn
§èi víi ν cè ®Þnh (≠ -1, -2, -3...) vμ z→0 cã
ν
⎛1 ⎞
⎜ z⎟
⎝2 ⎠
Jν ( z) ≈
Γ (ν + 1)
§èi víi ν cè ®Þnh vμ ⏐z⏐→∞ cã
1/ 2
⎛ 2⎞ ⎛ νπ π ⎞
Jν ( z) ≈ ⎜ ⎟ cos⎜ z − − ⎟
⎝ πz ⎠ ⎝ 2 4⎠
§èi víi ν cè ®Þnh vμ ⏐z⏐ lín
1/ 2
⎛π⎞ ⎡ μ − 1 ( μ − 1)( μ − 9) ⎤
Kν ( z ) ≈ ⎜ ⎟ e − z ⎢1 − + +...⎥
⎝ 2z ⎠ ⎣ 8z 2 !(8z ) 2
⎦
víi μ=4ν2.
534
C.4. Hμm Gamma
∞
Γ( z ) = ∫ t z −1e dt
−t
§èi víi n nguyªn

Γ(n+1)=n!
§èi víi çc gi¸ trÞ n thËp ph©n

⎛ 1⎞ ⎛ 1⎞
Γ ⎜ ⎟ = π 1/ 2 = ⎜ − ⎟ ! ≈ 1,77245
⎝ 2⎠ ⎝ 2⎠
⎛ 3⎞ 1 ⎛ 1⎞
Γ ⎜ ⎟ = π 1/ 2 = ⎜ ⎟ ! ≈ 0,88623 ν
⎝ 2⎠ 2 ⎝ 2⎠
535
çc ch÷ viÕt t¾t
ADM Add/Drop Multiplexer Bé ghÐp kªnh xen rÏ.

AMI Alternate-Mark-Inversion §¶o dÊu lu©n phiªn.
AON All-Optical Network M¹ng toμn quang.
APD Avalanche Photodiode §i«t t¸ch sãng th¸c.
APS Automatic Protection Switching ChuyÓn m¹ch b¶o vÖ tù ®éng
AR Antireflection Coating Vá chèng ph¶n x¹.
ASE Amplified Spontaneous Emission Bøc x¹ tù ph¸t ®−îc khuÕch ®¹i.
ASK Amplitude Shift Keying Kho¸ dÞch biªn ®é.
ATM Asynchronous Transfer Mode M«t chuyÓn giao kh«ng ®ång bé.
B-ISDN Broadband Integrated Service M¹ng sè liªn kÕt dÞch
Digital Network vô b¨ng réng.
BER Bit Error Rate Tû lÖ lçi bÝt.
BGP Border Gateway Protocol Giao thøc cæng biªn
BH Buried Heterostructure CÊu tróc dÞ thÓ ch«n.
BPF Bandpass Filter Bé läc b¨ng th«ng.
CCITT International Telegraph and Héi ®ång t− vÊn ®iÖn tho¹i
Telephone Consultative Committee ®iÖn b¸o quèc tÕ.
CCS Common Channel Signalling B¸o hiÖu kªnh chung.
CNR Carrier-to-Noise Ratio Tû sè sãng mang trªn nhiÔu.
COT Central Office Terminal ThiÕt bÞ ®Çu cuèi phÝa tæng ®μi.
CSO Composite Second-order Hçn hîp bËc hai.
CT Central Terminal ThiÕt bÞ ®Çu cuèi trung t©m.
CTB Composite Triple Beat Ph¸ch bé ba hçn hîp.
CW Continous - Wave Sãng liªn tôc.
DBR Distributed Bragg Reflecter Ph¶n x¹ ph©n bè Bragg.
DCF Dispersion Compensating Fiber Sîi bï t¸n s¾c.
DCN Digital CommunicationNetwork M¹ng th«ng tin sè.
DCS Digital Cross-Connect System HÖ thèng (bé) nèi chÐo sè.
DEMUX Demultiplexer Bé gi¶i ghÐp (t¸ch) kªnh
DFB Distributed Feedback Ph¶n håi ph©n bè.
DLC Digital Loop Carrier TruyÒn t¶i m¹ch vßng sè.
DPSK Differential Phase Shift Keying Kho¸ dÞch pha vi ph©n.
DPT Dynamic Packet Transport TruyÒn t¶i gãi ®éng.
DR Dynamic Range D¶i ®éng.
DR Distributed Reflector Bé ph¶n x¹ ph©n bè.
DSU Digital Service Unit ThiÕt bÞ dÞch vô sè.
DWDM Dense WDM WDM mËt ®é (cao, dμy ®Æc).
EDF Erbium Doped Fiber Sîi pha t¹p Erbium
536
EDFA Erbium Doped Fiber Amplifier KhuÕch ®¹i quang sîi cã
pha t¹p erbium.
ELED Edge emitting LED LED ph¸t c¹nh.
ETSI European Telecommunications ViÖn tiªu chuÈn viÔn
Standard Institute th«ng ch©u ¢u.
FET Field Effect Transistor Transistor hiÖu øng tr−êng.
FP-LD Fabry-Perot Laser Diode §i«t la-de Fabry-Perot.
FPA Fabry-Perot Amplifier Bé khuÕch ®¹i Fabry-Perot.
FRASL Fiber Raman Soliton Laser La-de Soliton Raman sîi.
FSK Frequency Shift Keying Kho¸ dÞch tÇn sè.
FTTB Fiber To The Building Sîi quang tíi toμ nhμ.
FTTC Fiber To The Curb Sîi quang tíi khu vùc d©n c−.
FTTF Fiber To The Floor Sîi quang tíi tÇng nhμ.
FTTH Fiber To The Home Sîi quang tíi tËn nhμ.
FTTO Fiber To The Office Sîi quang tíi c«ng së.
FTTR Fiber To The Rural Sîi quang tíi n«ng th«n.
FWM Four-Wave Mixing Trén bèn sãng.
GGL Gain Guided Laser La-de ®iÒu khiÓn khuÕch ®¹i.
GI Graded Index ChØ sè Gra®ien.
GRIN Graded Refractive Index ChØ sè chiÕt suÊt Gradien.
GVD Group Velocity Dispersion T¸n s¾c vËn tèc nhãm.
IDLC Integrated Digital Loop Carrier DLC tÝch hîp.
IF Intermediate Frequency Trung tÇn.
IGL Index Guided Laser La-de ®iÒu khiÓn chØ sè
chiÕt suÊt.
IM Intensity Modulation §iÒu biÕn c−êng ®é.
IMD Intermodulation Distortion MÐo ®iÒu chÕ t−¬ng hç.
IM-DD Intensity Modulation-Direct Detection §iÒu biÕn c−êng ®é-T¸ch
sãng trùc tiÕp.
IP Internet Protocol Giao thøc Internet.
IPS Intelligent Protection Switching ChuyÓn m¹ch b¶o vÖ th«ng minh.
ISI Intersymbol Interference NhiÔu gi÷a çc ký tù.
IS-IS Intermediate System to HÖ thèng trung gian ®Õn
Intermediate System hÖ thèng trung gian
JFET Junction Fiel-Effect Transistor Transistor tr−êng liªn kÕt.
LAN Local Area Network M¹ng néi bé (LAN).
LD Laser Diode §i«t la-de.
LED Light Emitting Diode §i«t ph¸t quang (LED).
LO Local Oscillator Dao ®éng néi.
LOC Large Optical Cavity Hèc céng h−ëng quang réng.
537
MAN Metropolitan Area Network M¹ng khu vùc néi thÞ.
MC Message Controller Bé ®iÒu khiÓn tÝn hiÖu.
MCVD Modified Chemical Ng−ng ®äng h¬i ho¸ chÊt
Vapor Deposition biÕn ®æi.
MESFET Metal Semiconductor Transistor tr−êng b¸n dÉn
Field Effect Transistor kim lo¹i.
MFD Mode Field Diameter §−êng kÝnh tr−êng mode.
MLFRL Mode Locked Fiber Ring Laser La-de sîi vßng chÆn mode.
MOSFET Metal Oxide Silicon Field Transistor tr−êng oxyt
Effect Transistor silic kim lo¹i.
MPN Mode Partition Noise NhiÔu c¹nh tranh mode.
MPLS Multiprotocol Label Switching ChuyÓn m¹ch nh·n ®a giao thøc.
MPLS-TE MPLS-Traffic Engineering MPLS-kü thuËt l−u l−îng.
MQW Multiple Quantum Well GiÕng (hè) l−îng tö.
MSP Multiplex Section Protection B¶o vÖ ®o¹n ghÐp kªnh.
MSR Mode Suppression Ratio Tû sè nÐn mode.
MUX Multiplexer Bé ghÐp kªnh.
MZ Mach-Zehnder Bé diÒu chÕ Mach-Zehnder.
NA Numerical Aperture KhÈu ®é sè.
NF Noise Figure HÖ sè (h×nh ¶nh) nhiÔu.
NLS Nonlinear Schroedinger Schroedinger phi tuyÕn.
NMS Network Management System HÖ thèng qu¶n lý m¹ng.
NNI Network Node Interface Giao diÖn nót m¹ng.
NOLM Nonlinear Optical Loop Mirror G−¬ng vßng quang phi tuyÕn.
NRZ Non Return to Zero Kh«ng trë vÒ kh«ng.
NRZ-L Non Return to Zero-Level Kh«ng trë vÒ møc kh«ng.
OA Optical amplifier Bé khuÕch ®¹i quang.
OADM Optical Add/Drop Multiplexer Bé ghÐp kªnh xen/rÏ quang.
OCH Optical Channel Kªnh quang.
OC-N Optical Carrier-Level N TruyÒn t¶i quang møc N.
OFA Optical Fiber Amplifier Bé khuÕch ®¹i quang sîi.
OFDM Optical Frequency GhÐp kªnh quang theo tÇn
Division Multiplexing sè.
OLIU Optical Line Unit ThiÕt bÞ ®−êng truyÒn quang.
OLS Optical Line System ThiÕt bÞ truyÒn dÉn quang.
OMS Optical Multiplex Section §o¹n ghÐp kªnh quang.
ONI Optical Network Interface Giao diÖn m¹ng quang.
ONNI Optical Network-to-Network Interface Giao diÖn m¹ng-m¹ng quang.
ONU Optical Network Unit ThiÕt bÞ m¹ng quang.
OOK On/Off Keying Kho¸ ®ãng-më.
538
OPC Optical Phase Conjugation KÕt hîp pha quang.
OPLL Optical Phase-locked Loop M¹ch kho¸ pha quang.
OPS Optical Splitter Bé chia quang.
OSNR Optical Signal-to-Noise Ratio Tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu quang.
OSPF Open Shortest Path First Luång ®Çu tiªn ng¾n nhÊt më
OSU Optical Switch Unit Khèi chuyÓn m¹ch quang.
OTDM Optical Time Division Multiplexing GhÐp kªnh quang theo
thêi gian.
OTN Optical Transport Network M¹ng truyÒn t¶i quang.
OXC Optical Cross Connect Nèi chÐo quang
PANDA Polarization-maintaining AND Duy tr× ph©n cùc vμ gi¶m
Absorption-reducing hÊp thô.
PCS Plastic Clad Silica Sîi thuû tinh vá chÊt dÎo.
PDH Plesiochronous Digital Hierarchy Ph©n cÊp cËn ®ång bé.
PDS Passive Distribute Service DÞch vô ph©n bè thô ®éng.
PE Polyethylene P«-ly-ª-ty-len.
PE Phase Encoded M· ho¸ pha.
PIN Positive Intrinsic Negative CÊu tróc PIN.
PLL Phase Locked Loop M¹ch kho¸ pha.
PM Phase Modulation §iÒu chÕ pha.
PNNI Private Network-to-Network Interface Giao diÖn m¹ng-m¹ng riªng.
PoLSK Polarization Shift Keying Kho¸ dÞch ph©n cùc.
PON Passive Optical Network M¹ng quang thô ®éng.
POP Points of Presence Çc ®iÓm thÓ hiÖn
ppb part per billion PhÇn tû.
ppm part per million PhÇn triÖu.
PSK Phase Shift Keying Kho¸ dÞch pha.
PVC Polyvinylchloride P«-ly-vy-nyl-clo-rit.
RAPD Reach-through Avalanche Photodiode §i«t t¸ch sãng th¸c cËn xuyªn.
RF Radio Frequency TÇn sè v« tuyÕn.
RIN Relative Intensity Noise NhiÔu c−êng ®é t−¬ng ®èi.
RT Remote Terminal ThiÕt bÞ ®Çu cuèi ®Çu xa.
RU Remote Unit ThiÕt bÞ ®Çu xa.
RZ Return to Zero Trë vÒ kh«ng.
SBS Stimulated Brillouin Scattering T¸n x¹ Brillouin kÝch thÝch.
SCM Subcarrier Multiplexing GhÐp kªnh sãng m¹ng phô.
SDH Synchronous Digital Hierarchy Ph©n cÊp sè ®ång bé.
SEL Surface Emitting Laser La-de ph¸t mÆt.
SI Step Index ChØ sè chiÕt suÊt ph©n bËc.
SLA Semiconductor Laser Amplifier Bé khuÕch ®¹i la-de b¸n dÉn.
539
SLT Subscribe Line Terminal ThiÕt bÞ ®Çu cuèi ®−êng
d©y thuª bao.
SMF Single Mode Fiber Sîi dÉn quang ®¬n mode.
SMLL Semiconductor Mode Locked Laser La-de chÆn mode b¸n dÉn.
SNR Signal-Noise Ratio Tû sè tÝn hiÖu trªn nhiÔu.
SONET Synchronous Optical Network M¹ng quang ®ång bé.
SPM Self Phase Modulation Tù ®iÒu chÕ pha.
SRS Stimulated Raman Scattering T¸n x¹ Raman kÝch thÝch.
STM Synchronous Transport Module M« ®un chuyÓn t¶i ®ång bé.
STS Synchronous Transport Signal TÝn hiÖu chuyÓn t¶i ®ång bé.
TDM Time Division Multiplexing GhÐp kªnh theo thêi gian
TAL Thin Active Layer Líp tÝch cùc máng.
TCP Transmission Control Protocol Giao thøc ®iÒu khiÓn truyÒn dÉn.
TM Terminal Multiplexer Bé ghÐp kªnh ®Çu cuèi.
TMI Two-Mode Interface Giao diÖn hai mode.
TWA Traveling Wave Amplifier Bé khuÕch ®¹i sãng ch¹y.
UDLC Universal Digital Loop Carrier DLC phæ th«ng.
VAD Vapor Phase Axial Deposition Ng−ng ®äng trôc pha h¬i.
VCI Virtual Channel Identifier Bé nhËn d¹ng kªnh ¶o.
VPI Virtual Path Identifier Bé nhËn d¹ng luång ¶o.
VPN Virtual Private Network M¹ng riªng ¶o
WDM Wavelength Division Multiplexing GhÐp kªnh theo b−íc sãng.
WDMA Wavelength Division Multiple Access §a truy nhËp theo b−íc sãng.
WGR Wavelength Grating Router Bé ®Þnh tuyÕn çch tö dÉn sãng.
WR Wavelength Router Bé ®Þnh tuyÕn b−íc sãng.
WRC Wavelength Routing Controller Bé ®iÒu khiÓn ®Þnh tuyÕn
b−íc sãng.
WT Wavelength Terminal (ThiÕt bÞ) KÕt cuèi b−íc sãng.
XPM Cross Phase Modulation §iÒu chÕ ngang (chÐo) pha.
ZBLAN Zr-Ba-La-Al-Na
540
HỆ THỐNG THÔNG TIN QUANG
(Tập 2)
Chịu trách nhiệm xuất bản

LƯU ĐỨC VĂN
Biên tập: TRẦN VŨ THƯỞNG

NGUYỄN VĂN VĨNH
Chế bản: NGUYỄN MẠNH HOÀNG
Sửa bản in: NGUYỄN VĂN VĨNH
Trình bày bìa:
NHÀ XUẤT BẢN BƯU ĐIỆN
Trụ sở: 18 - Nguyễn Du, TP. Hà Nội

Điện thoại: 04-5772143 – 5772138 Fax: 04-5771037
E-mail: nxbbuudien@mic.gov.vn
Website: www.nxbbuudien.com.vn
Chi nhánh TP. HCM: 27 - Nguyễn Bỉnh Khiêm, Quận 1, TP. Hồ Chí Minh
Điện thoại: 08-9100925 Fax: 08-9100924
E-mail: chinhanh-nxbbd@hcm.vnn.vn
Chi nhánh TP. ĐN: 42 - Trần Quốc Toản, TP. Đà Nẵng
Điện thoại: 0511-3897467 Fax: 0511-3897467
E-mail: pnbich@mic.gov.vn
Mã số: HV....... HM 07
In ........ cuốn, khổ 19 x 27 cm tại......................................

Số đăng kí kế hoạch xuất bản……………………BuĐ
Số Quyết định xuất bản:........................... ngày ...................
In xong và nộp lưu chiểu tháng ………. năm 2007.

Hö Thèng TH NG Tin Quang: Tæng C NG Ty B U Chýnh Viôn TH NG Viöt Nam

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Hö Thèng TH NG Tin Quang: Tæng C NG Ty B U Chýnh Viôn TH NG Viöt Nam

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hö Thèng TH NG Tin Quang: Tæng C NG Ty B U Chýnh Viôn TH NG Viöt Nam

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tæng c«ng ty b−u chÝnh viÔn th«ng viÖt nam

Trung t©m th«ng tin b−u ®iÖn

HÖ thèng th«ng tin quang

Biªn so¹n: TS. Vò V¨n San

HiÖu ®Ýnh: GS. TSKH. §ç Trung T¸

Nhμ xuÊt b¶n b−u ®iÖn

GS. TSKH §ç Trung T¸

Ch−¬ng- 9 Bï t¸n s¾c cho c¸c hÖ thèng

Ch−¬ng-10 M¹ng th«ng tin quang 411

hÖ thèng th«ng tin quang nhiÒu kªnh

Vò v¨n san 239

7.1 C¸c hÖ thèng th«ng tin quang WDM

Vò v¨n san 240

1,5 12THz 15THz

1,0 Sîi ®¬n mode

Vò v¨n san 241

H×nh 7.2. M« qu¸ tr×nh ghÐp vμ gi¶i ghÐp WDM.

Vò v¨n san 242

C¸c tÝn hiÖu ®−îc ghÐp

Ii(λi) I(λi) Sîi quang

C¸c tÝn hiÖu ®−îc gi¶i ghÐp

H×nh 7.4. M« t¶ thiÕt bÞ ghÐp- gi¶i ghÐp hçn hîp (MUX-DEMUX).

Vò v¨n san 243

7.1.2 C¸c tham sè c¬ b¶n cña thμnh phÇn thiÕt bÞ WDM

Vò v¨n san 244

ThiÕt bÞ WDM TÝch cùc C¸c nguån ph¸t quang

Ph©n t¸n gãc ThiÕt bÞ bé läc

Ph©n t¸n vËt liÖu C¸ch tö

H×nh 7.6. Ph©n cÊp c¸c thμnh phÇn thiÕt bÞ WDM.

Vò v¨n san 245

H×nh 7.7. Nguyªn lý ho¹t ®éng cña phÇn tö WDM víi

Vò v¨n san 246

ChiÕt suÊt thÊp ChiÕt suÊt cao

Líp ph©n c¸ch trong suèt

H×nh 7.9. CÊu tróc cña buång Fabry-Perot ®iÖn m«i.

Vò v¨n san 247

T Th«ng thÊp λ < λc T Th«ng cao λ > λc

kÝnh läc thÊu kÝnh

L¨ng kÝnh GRIN (1/4 p)

Vò v¨n san 248

L¨ng kÝnh GRIN

Khèi trong suèt

Vò v¨n san 249

H×nh 7.15. PhÇn tö ph©n t¸n gãc cho WDM.

Vò v¨n san 250

H×nh 7.17. S¬ ®å nguyªn lý ho¹t ®éng cña c¸ch tö nhiÔu x¹ planar.

Vò v¨n san 251

C¸ch tö lßng ch¶o

H×nh 7.18. S¬ ®å cÊu tróc tù héi tô sö dông c¸ch tö lßng ch¶o.

L¨ng kÝnh chuÈn trùc C¸ch tö

L¨ng kÝnh GRIN

H×nh 7.19. Bé gi¶i ghÐp Littrow: a) cÊu tróc c¬ b¶n,

Vò v¨n san 252

G−¬ng lßng ch¶o

7.1.3.2 C¸c c«ng nghÖ WDM ghÐp sîi

Vò v¨n san 253

Sîi quang ®¬n mode Vá sîi

ChiÕt suÊt dung hoμ §Üa thuû tinh nãng ch¶y