ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΙΑΤΡΙΚΉ ΣΧΟΛΗ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

«ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ KAI ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ»

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΊΑ

«ΣΑΚΧΑΡΏΔΗΣ ΔΙΑΒΉΤΗΣ ΩΣ ΠΑΡΆΓΟΝΤΑΣ ΚΙΝΔΎΝΟΥ ΣΤΗΝ

ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΚΟΗΘΕΙΏΝ»

ΔΗΜΗΤΡΑ ΓΕΩΡΓΟΥΤΣΟΥ

ΕΠΙΒΛΈΠΩΝ : ΧΧΧΧΧΧΧ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧ, ΙΔΙΟΤΗΤΑ

ΑΘΗΝΑ 2022
 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΙΑΤΡΙΚΉ ΣΧΟΛΗ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

«ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ KAI ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ»

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΊΑ

«Σακχαρώδης διαβήτης ως παράγοντας κινδύνου στην ανάπτυξη

αιματολογικων κακοηθειών»

ΔΗΜΗΤΡΑ ΓΕΩΡΓΟΥΤΣΟΥ

Επιβλέπων : ΧΧΧΧΧΧΧ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧ

Τριμελής συμβουλευτική επιτροπή:

ΧΧΧΧΧΧΧ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧ, Αναπληρωτής καθηγητής , ΕΚΠΑ (Επιβλεπων)

ΧΧΧΧΧΧΧ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧ, Επικουρος καθηγητής , ΕΚΠΑ

ΧΧΧΧΧΧΧ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧ, Καθηγητής, ΕΚΠΑ

ΑΘΗΝΑ 2022

2
 ΕΥΧΑΡΙΣΤΊΕΣ

Η παρούσα διπλωματική διατριβή πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του

Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών “Σακχαρώδης Διαβήτης και

Παχυσαρκία” του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Θα ήθελα να

ευχαριστήσω τον Αναπληρωτή Καθηγητή Χxxx Χxxx, για την ανάθεση του

θέματος καθώς και για την καθοδήγησή του καθ’ όλη τη διάρκεια της

εκπόνησής της. Θα ήθελα ακόμη να ευχαριστήσω τον Επίκουρο Καθηγητή

Χxxx Χxxx καθώς και τον Καθηγητή Χxxx Χxxx, για την συμμετοχή τους

στην Τριμελή Συμβουλευτική Επιτροπή και για τη βοήθεια και την

καθοδήγηση που μου παρείχαν μέσω των καίρεων παρατηρήσεων τους.

Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω τους φίλους και συναδέλφους Χxxx Χxxx

και Χxxx Χxxx για την συμβολή τους τόσο επιστημονικό όσιο και σε

προσωπικό επίπεδο κατά την εκπόνηση και συγγραφή της παρούσας

διατριβής.

Δήμητρα Γεωργούτσου

Αθήνα, 2022

3
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΕΡΊΛΗΨΗ...................................................................................................................................

ABSTRACT..................................................................................................................................

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ........................................................................................................

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ....................................................................................................

1 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ.................................................................................................................

2 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ...............................................................................................

2.1 Επιδημιολογικά στοιχεία................................................................................................

2.2 Παθοφυσιολογία Νόσου...............................................................................................
2.3 Ρύθμιση επιπέδων γλυκόζης στο αίμα......................................................................
2.4 Τύποι Σακχαρώδη Διαβήτη..........................................................................................
3 ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΚΟΗΘΕΙΕΣ.................................................................................

3.1 Λευχαιμία........................................................................................................................
3.1.1 Οξεία μυελογενής λευχαιμία...............................................................................
3.1.2 Χρόνια μυελογενής λευχαιμία............................................................................
3.1.3 Οξεία λεμφογενής λευχαιμία (Acute lymphoblastic leukemia)......................
3.1.4 Χρόνια λεμφογενής λευχαιμία (Chronic lymphocytic leukemia)...................
3.2 Λεμφώματα....................................................................................................................
3.2.1 Λέμφωμα Hodgkin’s............................................................................................
3.2.2 Λεμφώματα non-Hodgkin’s.................................................................................
3.3 Μυέλωμα........................................................................................................................
4 ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ.................................................................................................................

4.1 Σκοπός............................................................................................................................
4.2 Μέθοδοι..........................................................................................................................
4.3 Συζήτηση-Αποτελέσματα.............................................................................................
5 ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ............................................................................................................

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ......................................................................................................................

4
 ΠΕΡΊΛΗΨΗ

Η παρούσα διπλωματική διατριβή επικεντρώνεται στην

…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

Λέξεις κλειδιά: Σακχαρώδης διαβήτης, λέμφωμα, λευχαιμία , αιματολογικές

κακοήθειες, μυέλωμα

5
 ABSTRACT

The present MSc dissertation focuses on

…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………..

Keywords: Diabetes mellitus, hematological malignancies, lymphoma,

leukemia,myeloma

6
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ

Table 3.1 ……………………………………………………...................................15

Table 3.2 ………………………………………………………………………………
......................................................................................................................................16

Δεν βρέθηκαν καταχωρήσεις πίνακα εικόνων.

Δεν βρέθηκαν καταχωρήσεις πίνακα εικόνων.
Δεν βρέθηκαν καταχωρήσεις πίνακα εικόνων.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ

Σχήμα 4.1. Αθροιστική επίπτωση συνόλου αιματολογικών κακοηθειών,

λεμφώματος Hodgkin και λεμφώματος non-Hodgkin, σύμφωνα με την αρχική
γλυκαιμική κατάσταση. IFG, διαταραγμένη γλυκόζη νηστείας. HL, λέμφωμα
Hodgkin; NHL, λέμφωμα non-Hodgkin, σύμφωνα με τους Kang et al. (2021).
......................................................................................................................................16
1 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια κοινή και χρόνια πάθηση, που

χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα γλυκόζης ή σακχάρου στο αίμα.

Εκδηλώνεται όταν τα κύτταρα δεν αντιδρούν σωστά στην ινσουλίνη (μια

ορμόνη που εκκρίνεται από το πάγκρεας) και όταν το πάγκρεας δεν μπορεί να

παράγει περισσότερη ινσουλίνη ως αντίδραση. Δεν υπάρχει θεραπεία για τον

διαβήτη αν και σε μερικές περιπτώσεις, η απώλεια βάρους και η διατήρησή

του μπορούν να αναστρέψουν την πορεία της ασθένειας. Άν κάποιος δεν

ακολουθήσει αγωγή ή την παραμελεί, ο διαβήτης μπορεί να προκαλέσει πολύ

σοβαρές επιπλοκές μακροπρόθεσμα, όπως νεφρική ανεπάρκεια,

ακρωτηριασμό και τύφλωση. Από την άλλη πλευρά, ο διαβήτης αυξάνει τον

κίνδυνο εκδήλωσης καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου και

επιπλοκών που σχετίζονται με την κακή κυκλοφορία του αίματος. 1

2 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

Ο σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ) αποτελεί μια ομάδα ετερογενών διαταραχών, οι

οποίες έχουν κοινό χαρακτηριστικό την αύξηση της συγκέντρωσης της

γλυκόζης στο αίμα, η οποία εκδηλώνεται σε περιπτώσεις που το πάγκρεας δεν

δύναται να πάρει ινσουλίνη ή όταν η παραγόμενη ινσουλίνη δεν δύναται να

αξιοποιηθεί από τον οργανισμό (1). Ο ΣΔ καταγράφηκε για πρώτη φορά από

τους Αιγύπτιους και συνδέθηκε με συμπτώματα απώλειας βάρους απώλεια και

πολυουρίας. O όρος «Σακχαρώδης Διαβήτης» εισάγεται πιθανότατα για

πρώτή φορά από τον Έλληνα γιατρό Αρεταίο ο Καππαδόκης που

εμπνεύστηκε από το ρήμα «διαβαίνω» και την λατινική λέξη «mellitus» που

8
αναφέρεται στην γλυκύτητα (2), ωστόσο άλλες πηγές αναφέρουν ως πρώιμο

υιοθέτη του όρου τον Απολλώνιο από τη Μέμφιδα γύρω στο 250 π.Χ. .

Το1889 οι Mering και Minkowski,, ανακαλύπτουν το ρόλο του παγκρέατος

στην παθογένεση του διαβήτη ενώ οι Banting, Best και Collip το 1922

απομόνωσαν την ορμόνη ινσουλίνη από το πάγκρεας αγελάδων στο

Πανεπιστήμιο του Τορόντο με αποτέλεσμα τη διάθεση πλέον μιας

αποτελεσματικής θεραπείας για τη νόσο (3). Οι σύγχρονες εξελίξεις στον

τομέα της έρευνας και της ιατρικής έχουν οδηγήσει σε πολλαπλές

ανακαλύψεις και στρατηγικές διαχείρισης της νόσου ωστόσο δυστυχώς ακόμη

και σήμερα ο ΣΔ αποτελεί ένα από τα πιο κοινά χρόνια νοσήματα παγκοσμίως

με υψηλά επίπεδα θνησιμότητας. Τα επίπεδα θανάτων από ΣΔ ετησίως

υπολογίζονται υψηλότερα από τα αντίστοιχα του ιού HIV-AIDS, με ρυθμό

σχεδόν 1 θάνατο κάθε 10 δευτερόλεπτα (2). Παγκοσμίως ο αριθμός των

ενηλίκων που πάσχουν από ΣΔ αναμένεται να αυξηθεί με την Κίνα, την Ινδία

και τις ΗΠΑ να φαίνεται ότι θα επηρεαστούν περισσότερο από την εν λόγω

νόσο. Η εκπληκτική αύξηση των επίπτωσης του ΣΔ συνδέεται άρρηκτα με

παράγοντες όπως η αύξηση στο προσδόκιμο ζωής (γήρανση πληθυσμού), η

παχυσαρκία και η έλλειψη βελτίωσης της υγειονομικής περίθαλψης. Ως εκ τού

αναμένεται σημαντική επιβάρυνση του συστήματος υγείας, καθώς οι ασθενείς

με ΣΔ είναι επιρρεπείς τόσο σε βραχυπρόθεσμες όσο και σε μακροπρόθεσμες

επιπλοκές καθώς και πρόωρο θάνατο.

2.1 Επιδημιολογικά στοιχεία

Η χρόνια μεταβολική διαταραχή του ΣΔ είναι ένα διαρκώς αναπτυσσόμενο

πρόβλημα σε παγκόσμιο επίπεδο, με τεράστιες κοινωνικές, υγειονομικές και

οικονομικές συνέπειες (2,4). Η ακριβής εκτίμηση του επιπολασμού της νόσου

9
παρεμποδίζεται τόσο από τα πρότυπα όσο και τις εφαρμοζόμενες μεθόδους

για τη συλλογή σχετικών δεδομένων καθώς παρουσιάζουν μεγάλη

παραλλακτικότητα ανάλογα με τη χώρα εφαρμογής. Υπολογίζεται ότι το 2010

παγκοσμίως 285 εκατομμύρια άνθρωποι (περίπου το 6,4% του ενήλικου

πληθυσμού) έπασχαν από την ασθένεια (2). Τόσο ο αριθμός των

περιπτώσεων όσο και ο επιπολασμός του διαβήτη αυξάνονται σταθερά τις

τελευταίες δεκαετίες.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (5) οι πάσχουσες από

σακχαρώδη διαβήτη περιπτώσεις παγκοσμίως ανήλθαν περίπου στα 422

εκατομμύρια για το 2014 με την πλειοψηφία να προέρχονται από χώρες

χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, αύξηση που αντιστοιχεί στο 68,5%

συγκριτικά με τα αντίστοιχα στοιχεία για το 2010. Επιπλέον κάθε χρόνο

περισσότεροι από 1 εκατομμύριο θάνατοι αποδίδονται άμεσα στην ασθένεια

ενώ και η έμμεση συμβολή της δεν θεωρείται αμελητέα. Συγκεκριμένα το

2019, ο σακχαρώδης διαβήτης αποτέλεσε άμεση αιτία θανάτου 1,5

εκατομμυρίου ανθρώπων (Σχήμα 1) με το 48% όλων των θανάτων λόγω ΣΔ

να σημειώνονται πριν από την ηλικία των 70 ετών. Ακόμη 460.000 θάνατοι

προκλήθηκαν λόγω νεφρικής νόσου, ως αποτέλεσμα του ΣΔ, ενώ τα

αυξημένα επίπεδα γλυκόζη στο αίμα εκτιμάται ότι προκαλούν περίπου το 20%

των θανάτων από καρδιαγγειακά νοσήματα (6). Κατά το διάστημα 2000-2019,

τα ποσοστά θνησιμότητας από ΣΒ παρουσίασαν αύξηση 3% ενώ η αντίστοιχη

αύξηση σε χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα έφτασε το 13% (5).

10
Σχήμα 1 Αριθμός παγκόσμιων θανάτων ως άμεση συνέπεια του ΣΔ κατά το
έτος 2019 σύμφωνα με το Institute for Health Metrics and Evaluation (6)

Ο ΣΔ και οι επιπλοκές που δημιουργεί (π.χ. απώλεια όρασης, νεφρική

ανεπάρκεια, καρδιαγγειακά νοσήματα και ακρωτηριασμός άκρων) αποτελούν

σημαντικό παράγοντα κοινωνικής (υποβάθμιση της ποιότητάς ζωής) και

οικονομικής επιβάρυνσης τόσο για τους ασθενείς όσο και το παγκόσμιο

σύστημα υγείας. Σύμφωνα με τους Pickens et al. (7) o ΣΔ αποτελεί την

έβδομη κυριότερη αιτία θανάτου στις Ηνωμένες Πολιτείες ενώ εκτιμάται ότι οι

πάσχουσες από ΣΔ περιπτώσεις ανέρχονται περίπου στα 29 εκατομμύρια.

Τόσο η θνησιμότητα όσο και ο επιπολασμός της νόσου παρουσιάζουν

αυξητική τάση τις τελευταίες δεκαετίες με τη γήρανση του πληθυσμού και την

παχυσαρκία να αποτελούν τους δύο βασικότερους για την αύξηση

παράγοντες (2). Ο παγκόσμιος επιπολασμός του ΣΔ το 2017 σε ενήλικες

ηλικίας 20-79 ετών υπολογίστηκε στα 425 εκατομμύρια ενώ μέχρι το 2045, ο

αριθμός αυτός αναμένεται να παρουσιάσει αύξηση κατά 48% ήτοι 629

εκατομμύρια περιπτώσεις (4). Παράλληλα, σχεδόν το 50% των υποτιθέμενων

11
διαβητικών δεν διαγιγνώσκεται παρά μόνο 10 χρόνια μετά την έναρξη της

νόσου, ενώ χώρες χαμηλού/μεσαίου εισοδήματος παρουσιάζουν σχετικά

υψηλότερη αύξηση (37-77%) τόσο σε διαγνωσμένες όσο και σε μη

διαγνωσμένες περιπτώσεις της νόσου (2,4).

Κατά συνέπεια ο πραγματικός επιπολασμός του ΣΔ σε παγκόσμιο επίπεδο

αναμένεται να είναι αστρονομικά υψηλός ενώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ο

διαγνωσμένος διαβήτης κοστίζει στις ΗΠΑ περισσότερα από 200

δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε ιατρικό κόστος και απώλειες

παραγωγικότητας(7). Σύμφωνα με στοιχεία του Behavioral Risk Factor

Surveillance System (BRFSS-εν εξελίξει, κρατική τηλεφωνική έρευνα που

σχετίζεται με την υγεία) των ΗΠΑ, το 2015 η εκτίμηση του επιπολασμού του

ΣΔ μεταξύ ενηλίκων ηλικίας ≥45 ετών κυμάνθηκε στο εύρος 11,2%-26,8% για

τα κράτη και τις περιοχές που συμμετείχαν (50 πολιτείες ΗΠΑ, Περιφέρεια της

Κολούμπια, Κοινοπολιτεία του Πουέρτο Ρίκο, Γκουάμ και 130 μητροπολιτικές

και μικροπολιτικές στατιστικές περιοχές).

Συνεπώς η αυξητική τάση του επιπολασμού του ΣΔ απαιτεί στοχευμένο

έλεγχο για την ανίχνευση της νόσου καθώς και τις περιπτώσεις προδιαβήτη

στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Η έγκαιρη εφαρμογή προληπτικών μέτρων που

προάγουν τη σωματική δραστηριότητα και μειώνουν την παχυσαρκία όπως

άθληση, υγιεινή διατροφή και απώλεια σωματικού βάρους δύνανται

προφυλάξουν από την εμφάνιση διαβήτη σε ομάδες υψηλού κινδύνου ή/και να

καθυστερήσουν την εξέλιξη της νόσου.

2.2 Παθοφυσιολογία Νόσου

12
Η υγιής-φυσιολογική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού επιτυγχάνεται

από τη συντονισμένη λειτουργεία μιας σειράς διεργασιών που επιφέρουν και

να διατηρούν την ομοιόσταση. Παρεκκλίσεις από την ομοιόσταση οδηγούν

στην ανάπτυξη τραυματισμού ή παθολογικής κατάστασης σε διάφορα όργανα.

Ο ΣΔ μειώνει την ικανότητα ενός ατόμου να ρυθμίζει τη συγκέντρωση της

γλυκόζης στο αίμα με αποτέλεσμα μια σειρά από μείζονες ή/και

δευτερεύουσες επιπλοκές (2). Η ισόρροπη ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης

στο αίμα (Κεφάλαιο 2.3) αποτελεί μια σύνθετη διεργασία άρρηκτα

συνδεδεμένη με την δράση της ινσουλίνης (πεπτιδική ορμόνη που παράγεται

στην ενδοκρινή μοίρα του παγκρέατος) η οποία συμβάλλει τόσο στην παροχή

της γλυκόζης του αίματος στα κύτταρα (παραγωγή ενέργειας) όσο και στην

διατήρηση των επιπέδων αυτής εντός επιτρεπτών ορίων. Τυπικά συμπτώματα

σοβαρής υπεργλυκαιμίας αποτελούν η πολυουρία και η πολυδιψία, κόπωση

και μειωμένη απόδοση του ατόμου, ανεξήγητη απώλεια βάρους, διαταραχές

στην όραση καθώς και ευαισθησία του ασθενούς σε λοιμώξεις που δύνανται

να προκαλέσουν διαβητική κετοξέωση ή υπερωσμωτικό κώμα (μη κετωτικό

υπερωσμωτικό σύνδρομο) (4). Η χρόνια υπεργλυκαιμία προκαλεί επίσης

διαταραχές στην έκκριση ή/και τη δράση της ινσουλίνης και σχετίζεται με

μακροχρόνιες βλάβες και δυσλειτουργία διάφορων ιστοί και οργάνων όπως

μάτια, νεφρά, καρδιά και αιμοφόρα αγγεία. Είναι λοιπόν κατανοητό ότι

παρεκκλίσεις και δυσλειτουργίες των ανωτέρω μηχανισμών σε συνδυασμό με

μη ορθές πρακτικές διαχείρισης του ζητήματος επιβαρύνουν σημαντικά τόσο

την ποιότητα όσο και το προσδόκιμο ζωής των ατόμων που πάσχουν από ΣΔ.

2.3 Ρύθμιση επιπέδων γλυκόζης στο αίμα

13
Η ρύθμιση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα βασίζεται σε έναν βρόχο

αρνητικής ανάδρασης και δρα μέσω της απελευθέρωσης ινσουλίνης και

γλυκαγόνης. Όταν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα είναι υψηλά, τα β-κύτταρα

των παγκρετικών νησίδων του Λάνγκερχανς ενεργοποιούνται για να

απελευθερώσουν ινσουλίνη, ένα πολυπεπτίδιο 51 αμινοξέων που αποτελείται

από δύο αλυσίδες (Α και Β) που συνδέονται με δισουλφιδικές γέφυρες. Η

ινσουλίνη συντίθεται από την προ-ινσουλίνη από τις προ-ορμονικές

κονβερτάσες (PC I και PC2) και την εξω-πρωτεάση καρβοξυπεπτιδάση. Η

δράση αυτών των ενζύμων δημιουργεί ινσουλίνη και Cspeptide." Η ινσουλίνη

δεσμεύεται στον υποδοχέα ινσουλίνης κινάσης τυροσίνης που αποτελείται

από δύο υπομονάδες a (εξωκυτταρικές) και δύο υπομονάδες f3

(ενδομεμβράνες) που συνδέονται με δισουλφιδικούς δεσμούς (Εικ. I).

υποδοχέας ινσουλίνης κινάσης προάγει την αυτοφωσφορυλίωση της

Βυπομονάδας. Η ινσουλίνη σηματοδοτεί το ήπαρ να μετατρέψει την περίσσεια

γλυκόζης σε γλυκογόνο για αποθήκευση. Επίσης, ενεργοποιεί άλλα κύτταρα

του σώματος (λιπώδη/σκελετικά μυϊκά κύτταρα) να προσλάβουν περισσότερη

γλυκόζη με τη μετατόπιση του μεταφορέα γλυκόζης (GLUT4) στην κυτταρική

επιφάνεια. Αυτό βοηθά να φέρουν τις συγκεντρώσεις γλυκόζης στην

κυκλοφορία σε φυσιολογικά επίπεδα (Εικ. 2) . Όταν η συγκέντρωση της

γλυκόζης στο αίμα είναι χαμηλή, τα κύτταρα a του παγκρέατος διεγείρονται να

απελευθερώσουν γλυκαγόνη. Η γλυκαγόνη δίνει σήμα στο ήπαρ να

μετατρέψει το αποθηκευμένο γλυκογόνο σε γλυκόζη, η οποία

απελευθερώνεται στο αίμα για να επιτευχθεί ομοιόσταση. Στον διαβήτη,

υπάρχει εκτροπή είτε στη σύνθεση ή έκκριση ινσουλίνης όπως φαίνεται στον

σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι (Tl OM) και στένωση στον παγκρεατικό πόρο ή

14
ανάπτυξη αντίστασης στην ινσουλίνη ή υποφυσιολογική παραγωγή της, όπως

στην περίπτωση του τύπου Ι. 2 διαβήτης (T20M) και ορισμένοι δευτερογενής

διαβήτης.

Μηχανισμοί Απορρόφησης Γλυκόζης Υπό Φυσιολογικές Συνθήκες

Είναι πλέον γενικά αποδεκτό ότι στο εύρος των σχετικά χαμηλών

συγκεντρώσεων γλυκόζης (λιγότερο από 30 mM) στον αυλό του λεπτού

εντέρου, για παράδειγμα μετά από δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων, η κύρια

οδός απορρόφησης αυτού του μονοσακχαρίτη μέσω του εντερικού επιθηλίου

in vivo περιλαμβάνει την ενεργό μεταφορά του μέσω της μεμβράνης των

εντεροκυττάρων με τη χρήση του συν-μεταφορέα Na+-γλυκόζης (SGLT1)

(Kellett et al., 2008, Wright et al. 2011, Koepsell 2020).

Από τα εντεροκύτταρα, η γλυκόζη απελευθερώνεται μέσω της

βασεοπλευρικής μεμβράνης διά διευκολυνόμενης διάχυσης με τη συμμετοχή

του μεταφορέα GLUT2 [Kellett et al., 2008, Wright et al. 2011, Lehmann et al.

2016]. Η απουσία του μεταφορέα SGLT1 στην απορροφητική εντερική

επιφάνεια σε ανθρώπους με μειωμένη απορρόφηση γλυκόζης και γαλακτόζης,

είναι η πιο σημαντική απόδειξη της ανάγκης αυτής της πρωτεΐνης μεταφοράς

για την αφομοίωση αυτών των συστατικών των τροφίμων [Wright et al. 1997].

Στη παρουσία υψηλών συγκεντρώσεων γλυκόζης (πάνω από 30 mM) στον

αυλό του λεπτού εντέρου, που προκύπτουν μετά το φαγητό, η ενεργή

μεταφορά γλυκόζης είναι κορεσμένη και πρόσθετοι μηχανισμοί μπορεί να

εμπλέκονται στην απορρόφηση της γλυκόζης από το λεπτό έντερο.

Μεταφορείς γλυκόζης SGLT1 και GLUT2

15
Ο μεταφορέας SGLT1 ανήκει στην οικογένεια των συμμεταφορέων νατρίου-

γλυκόζης SLCA5 και εκφράζεται σε σημαντικές ποσότητες στη ψηκτροειδή

παρυφή των εντεροκυττάρων του λεπτού εντέρου σε ανθρώπους και άλλα

ζώα [Wright et al. 2011]. Το SGLT1 μεταφέρει ιόντα γλυκόζης και νατρίου σε

αναλογία 1:2. Η κινητήρια δύναμη για αυτή τη μεταφορά δημιουργείται από τη

βαθμίδα συγκέντρωσης των ιόντων Na+ κατά μήκος της μεμβράνης του

βουρτσίσματος των εντεροκυττάρων, η οποία παρέχεται από την Na+-K+-

ATPase που εντοπίζεται στη βασεοπλευρική μεμβράνη και αντλεί ιόντα Na+

από τα κύτταρα. Ο μεταφορέας γλυκόζης στα εντερικά κύτταρα είναι ο

ακόλουθος: D-γλυκόζη > D-γαλακτόζη > D-methylglucoside > D-3-O-

methylglucose >> L-γλυκόζη, 2-deoxy-D-γλυκόζη [Hediger 1994].

Ο μεταφορέας GLUT2 αποδείχθηκε ότι μεταφέρει γλυκόζη, γαλακτόζη και

φρουκτόζη κατά μήκος της βασεοπλάγιας μεμβράνης με τρόπο ανεξάρτητο

του Na+ [Drozdowski 2006]. Επιβεβαιώθηκε επίσης ότι ο μεταφορέας GLUT2

έχει χαμηλή συγγένεια για τη γλυκόζη (Km 20–40 mM) και έδειξε την υψηλή

του συγγένεια για την D-γλυκοζαμίνη [Drozdowski 2006]. Στις αρχές της

δεκαετίας του 2000, αποδείχθηκε ότι με υψηλό φορτίο υδατανθράκων στο

λεπτό έντερο, ο μεταφορέας GLUT2 εντοπίζεται στη ψηκτροειδής παρυφή των

εντεροκυττάρων, και επομένως, μαζί με τον μεταφορέα SGLT1, μπορεί να

συμμετέχει στην απορρόφηση της γλυκόζης από τον αυλό του εντέρου

[Helliwell et al., 2002].

Μελέτες που χρησιμοποιούν πειραματικά μοντέλα διαβήτη τύπου 1 σε

πειραματόζωα έχουν αναφέρει αυξημένη απορρόφηση γλυκόζης καθώς και

αύξηση της μάζας του λεπτού εντέρου και της επιφάνειας των λάχνων

[Lorenz-Meyer et al. 1977]. Πειραματόζωα με διαβήτη που προκαλείται από

16
στρεπτοζοτοκίνη εμφάνισαν αυξημένα επίπεδα mRNA SGLT1 καθώς και

ανοσοαντιδραστικότητα SGLT1 [Dyer et al. 1997]. Μελέτες σε άτομα με

διαβήτη τύπου 1 και σε ζωικά μοντέλα διαβήτη τύπου 1 έχουν δείξει αυξημένη

διαπερατότητα εντερικού φραγμού, η οποία εμφανίζεται πριν από την έναρξη

της νόσου [Mu et al. 2017, Paray et al. 2020].

Σε παρόμοιες μελέτες σε ζωικά μοντέλα διαβήτη τύπου 2 υπήρχε μια τάση για

αύξηση της περιεκτικότητας σε SGLT1 και μια αξιοσημείωτη μείωση της

περιεκτικότητας σε GLUT2 στην κορυφαία μεμβράνη των εντεροκυττάρων,

καθώς και μια τάση για αύξηση του αριθμού των εντεροκυττάρων στις λάχνες

της νήστιδας [Gromova et al. 2019].

Αύξηση της πρωτεΐνης SGLT1 και του mRNA της στο όριο της ψηκτροειδής

παρυφής των εντεροκυττάρων του λεπτού εντέρου βρέθηκε σε ασθενείς με

διαβήτη τύπου 2 [Nguyen et al. 2015]. Επιπλέον, το GLUT2 mRNA αυξήθηκε

στα εντεροκύτταρα στο δωδεκαδάκτυλο ασθενών με διαβήτη τύπου 2, αλλά

δεν ανιχνεύθηκε ανοσοαντιδραστικότητα στο όριο της της ψηκτροειδής

παρυφής. Σε άλλη μελέτη ανέφερε ότι σε ασθενείς με παχυσαρκία και διαβήτη

τύπου 2, η περιεκτικότητα σε GLUT2 αυξήθηκε στο όριο της ψηκτροειδής

παρυφής και στις ενδοσωμικές μεμβράνες, αντανακλώντας πιθανώς την

αντίσταση των εντεροκυττάρων στην ινσουλίνη [Ait-Omar et al, 2011]. Έτσι,

ενώ η εμπλοκή του μεταφορέα SGLT1 στην αυξημένη απορρόφηση γλυκόζης

μέσω της κορυφαίας μεμβράνης των εντεροκυττάρων του λεπτού εντέρου

τόσο σε ανθρώπους όσο και σε πειραματόζωα με διαβήτη τύπου 2έχει

τεκμηριωθεί, η συμβολή του μεταφορέα GLUT2 σε αυτή τη διαδικασία

χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση.

17
2.4 Τύποι Σακχαρώδη Διαβήτη

…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
………………………..

3 ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΚΟΗΘΕΙΕΣ

ποσοστά επίπτωσης

Οι αιματολογικές κακοήθειες αποτελούν μια συλλογή από ετερογενείς

καταστάσεις, όλες προέρχονται από κύτταρα του οστού μυελό και το λεμφικό
σύστημα. Υπάρχουν τρεις κύριες ομάδες: λευχαιμία, λέμφωμα και
πλασματοκυτταρικά νεοπλάσματα. Σε γενικά πλαίσια, στις δυτικές χώρες η
συνολική επίπτωση των αιματολογικών κακοηθειών φαίνεται να αυξάνονται
αλλά είναι πολύ είναι δύσκολο να περιγραφούν με συνεπή και ομοιόμορφο
τρόπο επιδημιολογική συμπεριφορά, ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Ο αριθμός των
Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) έχουν αυξηθεί και αυτό η
επέκταση διεύρυνε την Ένωση για να ενσωματώσει μια ποικιλία λαών με πολύ
μεγαλύτερο βαθμό ετερογένειας στον τρόπο ζωής συνήθειες και κίνδυνος
ασθενειών, καθώς και στη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου και θνησιμότητα
(είτε συνολική είτε συγκεκριμένη τοποθεσία). Επιπλέον, δεν υπάρχει ένα
μοναδικό ευρωπαϊκό σύστημα αναφοράς ή μητρώο για αιματολογικούς
καρκίνους, οπότε η εκτίμηση του ακριβούς αριθμού των οι ασθενείς είναι
δύσκολο. Επιπλέον, η σύγκριση των περιστατικά που αναφέρονται από
διάφορα ευρωπαϊκά μητρώα μπορεί να είναι προκατειλημμένες επειδή οι
πληθυσμοί τους μπορεί να είναι κατά κύριο λόγο είτε αστικό ή αγροτικό, ή
επειδή υπάρχουν διαφορές στο μεθοδολογία και ακρίβεια της εγγραφής. Ο
αριθμός των νέων ασθενών στην Ευρώπη που διαγνώστηκαν με

18
αιματολογικές κακοήθειες το 2005 μπορούν να εκτιμηθούν σε 230.000
ασθενείς. Αυτές οι νέες περιπτώσεις λευχαιμίας, Hodgkin και μη-Hodgkin
λέμφωμα (NHL) και μυέλωμα αντιπροσωπεύουν το 8% όλων των νέων
ασθενών με καρκίνο που έχουν διαγνωστεί

Ευρώπη και οι εκτιμώμενοι θάνατοι από αυτούς τους όγκους για το 7% των
θανάτων που σχετίζονται με τον καρκίνο το 2005. Επίπτωση ποσοστά για
τους κύριους αιματολογικούς καρκίνους στην Ευρώπη και την Οι Ηνωμένες
Πολιτείες συνοψίζονται στους Πίνακες 1 και 2.

3.1 Λευχαιμία

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

……………………..

3.1.1 Οξεία μυελογενής λευχαιμία

…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
………………

3.1.2 Χρόνια μυελογενής λευχαιμία

…………………………………………………………………………………………
…….

3.1.3 Οξεία λεμφογενής λευχαιμία (Acute lymphoblastic

leukemia)

…………………………………………………………………………………………
………

3.1.4 Χρόνια λεμφογενής λευχαιμία (Chronic lymphocytic

leukemia)

19
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
……………….

3.2 Λεμφώματα

…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
……………………………………………

3.2.1 Λέμφωμα Hodgkin’s

…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………

3.2.2 Λεμφώματα non-Hodgkin’s

…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…

3.3 Μυέλωμα

…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
………………

…………………………………………………………………………………………
……

…………………………………………………………………………………………
……

…………………………………………………………………………………………
……

Πίνακας 3.1 ……………………………………………………..

…………… …………… …………………..

20
…………………………………………………………………………………………

Πίνακας 3.2……………………

…………………………………..

…………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………

……

…………………………………………………………………………………………

……

21
4 ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

4.1 Σκοπός

…………………………………………………………………………………………

………

…………………………………………………………………………………………

……

4.2 Μέθοδοι

Για την εκπόνηση της παρούσας διατριβής πραγματοποιήθηκε βιβλιογραφική

ανασκόπηση μέσω εργαλείων μηχανών αναζήτησης (Google scholar,

PubMed και medscape) χρησιμοποιώντας ως όρους αναζήτησης τους όρους

αιματολογικές κακοήθειες σε συνδυασμό με μεταβολικές διαταραχές. Όλα τα

αντικείμενα που βρέθηκαν, από τον Αύγουστο του 2010 έως τον Αύγουστο

2015) αναλύθηκαν. Επιλέχθηκαν επίσης άρθρα από το βιβλιογραφίες των

αναφερόμενων παραπομπών.

4.3 Συζήτηση-Αποτελέσματα

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

……………..(8)

22
Σχήμα 4.1. Αθροιστική επίπτωση συνόλου αιματολογικών κακοηθειών,
λεμφώματος Hodgkin και λεμφώματος non-Hodgkin, σύμφωνα με την αρχική
γλυκαιμική κατάσταση. IFG, διαταραγμένη γλυκόζη νηστείας. HL, λέμφωμα
Hodgkin; NHL, λέμφωμα non-Hodgkin, σύμφωνα με τους Kang et al. (2021).

5 ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………..

Ait-Omar, A.; Monteiro-Sepulveda, M.; Poitou, C.; Le Gall, M.; Cotillard, A.;

Gilet, J.; Garbin, K.; Houllier, A.; Château, D.; Lacombe, A.; et al. GLUT2

Accumulation in enterocyte apical and intracellular membranes: A study in

morbidly obese human subjects and ob/ob and high fat-fed mice. Diabetes

2011, 60, 2598–2607

Dyer, J.; Hosie, K.B.; Shirazi-Beechey, S. Nutrient regulation of human

intestinal sugar transporter (SGLT1) expression. Gut 1997, 41, 56–59.

Gromova, L.V.; Polozov, A.S.; Kornyushin, O.V.; Grefner, N.M.; Dmitrieva,

Y.V.; Alekseeva, A.S.; Gruzdkov, A.A. Glucose absorption in the rat small

intestine under experimental Type 2 Diabetes Mellitus. J. Evol. Biochem.

Physiol. 2019, 55, 155–157

Helliwell, P.A.; Kellett, G.L. The active and passive components of glucose

absorption in rat jejunum under low and high perfusion stress. J. Physiol.

2002, 544, 579–589.

Kellett, G.L.; Brot-Laroche, E.; Mace, O.J.; Leturque, A. Sugar absorption in

the intestine: The role of GLUT2. Annu. Rev. Nutr. 2008, 28, 35–54.

23
Wright, E.M.; Loo, D.D.F.; Hirayama, B.A. Biology of human sodium glucose

transporters. Physiol. Rev. 2011, 91, 733–794

Koepsell, H. Glucose transporters in the small intestine in health and disease.

Pflugers Arch. 2020, 472, 1207–1248.)

Lehmann, A.; Hornby, P.J. Intestinal SGLT1 in metabolic health and disease.

Am. J. Physiol. Liver Physiol. 2016, 310, G887–G898

Lorenz-Meyer, H.; Thiel, F.; Menge, H.; Gottesbüren, H.; Riecken, E.O.

Structural and functional studies on the transformation of the intestinal

mucosa in rats with experimental diabetes. Res. Exp. Med. 1977, 170, 89–99

Wright, E.M.; Hirsch, J.R.; Loo, D.D.; Zampighi, G.A. Regulation of

Na+/glucose cotransporters. J. Exp. Biol. 1997, 200, 287–293.

Hediger, M.A.; Rhoads, D.B. Molecular physiology of sodium-glucose

cotransporters. Physiol. Rev. 1994, 74, 993–1026.

Drozdowski, A.B.T.L.A. Intestinal sugar transport. World J. Gastroenterol.

2006, 12, 1657–1670.

Schedl, H.P.; Wilson, H.D. Effects of diabetes on intestinal growth and hexose

transport in the rat. Am. J. Physiol. Content 1971, 220, 1739–1745.

Mu, Q.; Kirby, J.; Reilly, C.; Luo, X.M. Leaky gut as a danger signal for

autoimmune diseases. Front. Immunol. 2017, 8, 598.

Nguyen, N.Q.; Debreceni, T.L.; Bambrick, J.E.; Chia, B.; Wishart, J.; Deane,

A.M.; Rayner, C.K.; Horowitz, M.; Young, R.L. Accelerated intestinal glucose

absorption in morbidly obese humans: Relationship to glucose transporters,

24
incretin hormones, and glycemia. J. Clin. Endocrinol. Metab. 2015, 100, 968–

976.

Paray, B.A.; Albeshr, M.F.; Jan, A.T.; Rather, I.A. Leaky gut and

autoimmunity: An intricate balance in individuals health and the diseased

state. Int. J. Mol. Sci. 2020, 21, 9770.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. IDF. International Diabetes Federation [Internet]. 2022 [cited 2022 Dec 4].
Available from: https://www.idf.org/

2. Kaul K, Tarr JM, Ahmad SI, Kohner EM, Chibber R. Introduction to Diabetes
Mellitus. In: Ahmad SI, editor. Diabetes: An Old Disease, a New Insight [Internet].
New York, NY: Springer; 2013 [cited 2022 Nov 20]. p. 1–11. (Advances in
Experimental Medicine and Biology). Available from: https://doi.org/10.1007/978-
1-4614-5441-0_1

3. Sapra A, Bhandari P. Diabetes Mellitus. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island

(FL): StatPearls Publishing; 2022 [cited 2022 Nov 20]. Available from:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK551501/

4. Harreiter J, Roden M. [Diabetes mellitus-Definition, classification, diagnosis,

screening and prevention (Update 2019)]. Wien Klin Wochenschr. 2019
Dec;131(Suppl 1):6–15.

5. WHO. Diabetes [Internet]. Wold Health Organisation. 2022 [cited 2022 Nov 20].
Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes

6. Institute for Health Metrics and Evaluation. Global Burden of Disease Study
2019.Results. [Internet]. Institute for Health Metrics and Evaluation. 2020 [cited
2022 Nov 20]. Available from: https://vizhub.healthdata.org/gbd-results

7. Pickens CM, Pierannunzi C, Garvin W, Town M. Surveillance for Certain Health

Behaviors and Conditions Among States and Selected Local Areas — Behavioral
Risk Factor Surveillance System, United States, 2015. MMWR Surveill Summ.
2018 Jun 29;67(9):1–90.

8. Hussein S, Mohamed D, Hafez R. Risk factors of hematological malignancies in

Upper Egypt: a case–control study. Egypt J Intern Med. 2019 Jun 1;31(2):171–7.

9. Kang J, Jin SM, Kim SJ, Kim D, Han K, Jeong SM, et al. Obesity-Independent
Association between Glycemic Status and the Risk of Hematologic Malignancy: A
Nationwide Population-Based Longitudinal Cohort Study. Cancers (Basel). 2021
Sep 23;13(19):4760.

25