BASKETBOL KOÇLUĞU & STRATEJİ ÜSTÜNE

Basketbol maçlarını kazanmak veya kaybetmemek için her basketbol koçunun belirli bir
strateji ve oyun felsefesine sahip olması gerekir. Bu stratejiyi oluşturmak için basketbol
koçunun sahip olması gereken çeşitli fikir kümelerine ve yol göstericilere ihtiyacı vardır.
Maçları sadece sahada fiziksel mücadele ederek, rakibe karşı saldırı veya savunma yapmayı
yüreklendirerek kazanmak günümüz modern basketbolunda neredeyse imkansız hale
gelmiştir.

Sahaya çıkan her koçun, üstünde çalıştığı bir stratejisi, uygulamaya nasıl geçireceğini
düşündüğü planları ve planların içinde bulunan çeşitli taktik varyasyonlara ihtiyacı vardır.
Bu varyasyonları maçtan ve-veya sezon öncesinden hazır etmeden, rüzgarın nereden
eseceğine göre hareket eden rotasız gemi gibi sahaya çıkmanın doğru olmadığını her koç iyi
bilir.

Strateji - plan - taktik konusunda çoğu koçun bilgisi vardır. Maçları izlerken ve rakibin
kendilerine karşı hazırladığı taktikleri görmekte ve buna karşı çare aramakta sorun
çekmezler. Konuyu geniş açıdan alıp, en üst noktadaki ( TOP LEVEL ) takımlara
baktığınızda bu takımların başındaki koçların, taktikten daha büyük bir oyun planına
( antrenman planlaması ve programlaması dahil ) ve planların da kaynağında, Strateji sahibi
olduğunu görürsünüz.

Başarılı veya büyük nasıl adlandırırsanız adlandırın büyük koçların kafasında kendileri
için veya çalıştırdıkları takım için doğru olduğunu bildikleri bir stratejileri vardır. Bu strateji
hazırlık dönemi, yönlendirilme ve sahada uygulanması konusunda hatalara yer açsa bile, bu
sorunlar krize dönmez, krizler de kaos boyutuna ulaşmadan sistem içinde çözülür.

Koçlar - başarılı - koçlar için strateji hazırlama rehberi diyebileceğimiz bu maddeler daha
detaylı veya farklı yorumlanabilir. Kritik nokta, bu maddelerin kabul edilmesi değil bu
maddelerin ışığı altında strateji oluşturmaya başlamak ve bu strateji üstünden başarıya
ulaşmaktır.
Geçmiş Bilincine Sahip Olma;

Koç, çalıştığı sezon içinde veya geçmiş sezonlarda yaşadıklarını ve tecrübelerini bilinçli olarak
kullanabilmelidir. Bu bilincin açılımında, kazanılan ve kaybedilen her maçtan sonra edinilen
tecrübenin ilerleyen takvimde diğer müsabakalara yansıtılması gerçeği yatmaktadır. Kaybetmenin
kazanmaya göre daha eğitici olduğuna " akli" olarak inanan koçlardan ziyade, hem kazanmanın
hem de kaybetmenin öğretici ve geliştirici olduğuna zihnen hazır olan koçlar gelişimlerini sürekli
kılar. Bu gelişimi sürekli kılmak zaman formunda ifade bulduğu için saat sınırlamasından muaftır.
Her zaman ve heryerde yaşanan her olaydan bir ders, bir çıkarım yapılabilmelidir.

Tarih, olay değil bir yapımdır. Takımın veya koçun tarihi kesinlikle kendi karaları doğrultusunda
oluşur. Bunun bilincine varmak ve rastlantısallığa gereğinden fazla önem vermemek gerekir.
Hesaplamalar ve planlar bunu düzeltmek ve düzgün yapmak için vardır. Çok çalışmaktan önce,
doğru çalışmaya odaklanmak tarihi inşaa ederken dayanıklı malzemelerdir. Önemli olan
malzemenin çokluğu değil, kalitesidir

Geçmiş bilinci, olayların yaşanmasından sonra değer almaz. Aynı veya benzer olaylar yaşandıkça
değerlenmeye başlar. Aynı senaryoda kaybedilen bir maç veya aynı senaryo eşliğinde sahnelenen bir
galibiyet maçı tarih bilincinin değerini artırır. Tarihin getirdiklerine sırt çevirmek ve bir daha
tekrarlamayacağına inanamak kadar yanlış olan diğer bir konu ise; tarihselcilik yanılgısıdır.
Tarihselcilik yapmak, daha önce de böyle olmuştu, şimdide böyle olacak kıskacına düşmeye
sebebiyet verir, geleceği inşaa eden şimdiyi hesaba katmadan, geçmişten geleceğe projeksiyon
yaparken; olumsuzlamalarda etkili olduğunu akıldan çıkarmamak gerekir. Olumsuz - kötü
senaryoların tekrarını engellemek açısında “ geçmiş “ önleyici olarak görev yaparken, zafer
senaryolarında “ beklenti seviyesini “ yükselterek hayal kırıklığına ve kargaşaya sebep olabilir.

Geçmiş bilinci, gerektiği kadar ve ihtiyaç duyulduğu noktada devreye sokulmalıdır. Başlangıç
noktası olarak geçmişi ve tecrübeleri dikkate alarak işe başlamak doğru kabul edilirken, olayların
yaşanışı esnasında geçmişe atıfta bulunmak ve geçmişten yansıtma yapmak kaos yaratır.

Şimdinin Öğrencisi Olma;

Koç çalıştırdığı takıma öğretmen - eğitici rolünde hizmet verdiği kadar, hem kendi, hemde
oyuncularından ve çevresinden gelen geri bildirimler doğrultusunda " öğrenci " olmalıdır. Ben
bilirim ben tamamım felsefesi yerine, çalıştığı kategori ve yaş farkı gözetmeksizin, öğrenci ( talebe
- talep eden ) psikolojisi ile öğrenmeye hevesli ve istekli olmalıdır. Öğrenciliği küçümsemek yerine
bir öğrenci olarak, öğrenci pedagojisine hakim olmak, öz-benlik kavrayışının artması açısından
önemlidir. Başkasının zihninde yaşamaktan bahsetmiyorum. Koç aldığı kararları uygularken, takım
içinde nasıl anlaşıldığını anlaması bakımından öğrenci olmayı ihmal etmemelidir.

Şimdi olarak ifade ettiğimiz zaman diliminden faydalanabilmek için algıları açık tutmak, ön-
yargılara ve zihni yoran boş işlere yer vermemek gerekir. İşine ve görevine odaklanmış bir koç
şimdi -nin değerini iyi bilir. Zamanın telafisi olmadığı günler gelmeden önce, şimdi-nin öğrencisi
olmak ve şimdi-den en iyi şekilde faydalanmak gerekir. Şimdi olan her şey geçmişin bir sonucu ve
geleceğin bir nedenidir. Başlamak için " ş i m d i " doğru bir zamandır.
 İnsanlar rasyonel olmaz fakat rasyonel kararlar alırlar. Rasyonel kararlar alabilmek için
geçmişten gelen tecrübeleri dikkate almak yetmez. Şimdi dediğimiz geçen kısa süreli zamandan
etkili sonuçlar elde etmek için, açık fikirli ve gözlem gücüne güvenmek zorundayız. Koçun kendi
algısına olan güvenini, teknik ekibin düşünceleriyle birleştirmesi gerekir. Şimdi-yi yorumlarken
teknik ekibin birlikte hareket etmesi, koçun tek başına aldığı kararları rasyonel kılar.

Geleceğin İmkanlarına Karşı Duyarlılık;

Koç için geçmişten gelen tecrübeleri kullanırken bunu şimdi " öğrenci " gibi deneyerek veya
yanılarak sahada görme şansı her zaman olmayabilir. Geleceğin yakın veya uzak olması fark
etmeksizin, neler getireceğini ve neleri eksiltebileceğini " akıl " kullanarak bulmak ve buna karşı
konumunu ayarlamak zorundadır. Geleceğin imkanların görmezden gelerek ve sırtını dönerek
geçmişe ve içine kapalı bir durumda hayata sırtını dönerek takım liderliği yapamaz. Geleceğin
imkanlarını ilk etapta, kağıt üstünde - düşüncede - akıl yürütme anlamında dikkate almak gerekir.

Geleceğin imkanlarını, teknolojik ve spesifik veriler altında görmek gerekir. Geleceğin imkanları
sakat oyuncuların dönüşü, rakibin zorlaşan fixtürü, mevsim şartları vb olabilir. Bu imkanları planın
br parçası olarak görmek ve değerlendirmeye katmamak olmaz. Geleceğin inşaası kadar, gelecekte
kesin olacağını bildiğimiz işleri hesaba katmalı ve yatırımımızı gelecekte bize en çok fayda
sağlayacak işlere ve insanlara yapmalıyız.

Geleceğin imkanları koça daha fazla manevra kabiliyeti verecektir. Bu koçun stratejisinde “
geleceğin imkanlarına “ yer vermeisyle doğru orantılıdır. Koç stratejisini anayasal bir formatta ve
değişmez şekilde inşaa ederse, kendisini yakın / uzak gelecekteki hareketlere karşı manevra
yapmasına izin vermeyen bir dönüşümün içinde bulur. Manevra kabiliyeri kısıtlanan koç sorunları
çözmede ve başarıya giden yolda seçeneklerini daralttıkça kriz derinleşir.

Geleceğin imkanları arttıkça, koçun önüne gelen seçenek ve rotalarda fazlalaşır. Bu rotaların ve
seçeneklerin çokluktan azaltılmasını sağlamak, olmayan seçenekleri ve rotaları yaratmaya
çalışmatan çok daha kolaydır. Koçun elini güçlendirecek ve rakibin hamlelerine karşı
dayanıklılığını artıracak startejik hamleler için gelecek - yenilik - göründüğünden de önemlidir.

Ön-Yargılarının Tehlikeleri ve Farkındalık

Koç tecrübeleri sayesinde bulunduğu konuma geldiğine ve bunu hakkaniyetle sağladığına

inandığı için karşısına çıkan oyuncu - yönetici - maç raporu vb her durumda doğal olarak ön-
yargılarına güvenmek gibi bir hataya düşebilir. Geçmişin tecrübesini, geçmişin yüküne çevirmeden,
şimdi ve burada kendi konumuna ve karşısındaki olayların gelişimine dikkat ederek, ön-yargılarına
teslim olmadan ve farındalığını kaybetmeden olayları ve insanları değerlendirmeye almalıdır. Bu ön
-yargıların odak noktasını kaydırmasına asla izin vermemelidir.
 Ön yargılar genelde olumsuz bir anlam kazanmış olmalarına rağmen, insan evriminin ve zihnin
işleyişinin doğal bir parçası olduğu için bu noktada ön-yargı kavramını olumsuz olarak
kullanmıyorum. Ön yargılar eğer almaları gerekenden daha farklı bir değer alırsa ve uygulamada
yanlış yere konumlandırılırsa tehlikeli olurlar. Ön yargıları, kendi zihni içinde mülakat ve kıstas gibi
kullanan koçlar kendi tecrübeleri ve ID ( bilinç-altı) içinde bir bütünlük sağlamak konusunda yol
alır. Çabuk karar gerektiren bir oyunda komut veren ve karar alan birrey olan Koç kendisini sadece
bilincin ve akli tutumların buyruklarına adayamaz. Ön yargıları görmezden gelip, onları bir oadaya
kapatmatan önce, ön-yargıların sebebini bulmak, gerektiği zamanlarda bunları farkındalık yaratacak
şekilde kullanmak gerekir. Ön-yargılar gibi, ID ( bilinç-altı ) sekmelerini kapatmadan aradaki
geçişleri yumuşatma ve bunların farkındalığına dikkat çekmek isterim.

Farkındalık olarak ayrıca “ ve “ ile ayırdığım bölümde; koçun yaşanan olaylar karşısında davranış
ve tutumlarında değişikliklere gitmesinin önemine işaret ediyorum. Farkındalık yaratmak bir zihin
kontrol işidir. Kafaca farkındalık yaratmak istemeyen insanlar bunu asla başaramadığ gibi bu
farkındalığa dahil olmak istemeyenlerde, farkındalık karşısında sorun teşkil eder.

Farkındalığın bilinçli olma ve yaşanan - gelişen olayların bilincinde olması anlamında, verilecek
her tepkinin aklın süzgecinden geçmesinin gerektiğini önemle hatırlatmak isterim. Kendisi başta
olmak üzere takımındaki ve teknik ekibindeki “ herkes “ adına karar alan bir koçun, farkındalığını
kendi zihinsel kapasitesi açısından en üst seviyeye taşıması gerektiğine inanıyorum. Yaşadığı
dünyaya sırtı dönük, önünde oynanmaya devam eden maça kayıtsız kalan ve herşeyi kendi kafası
içinde yaşayan ve çevresini olduğu gibi değilde, kendi gördüğü gibi kabul eden bir koçun başarıya
ulaşması imkansızdır.

Bu çerçevede, yaşananları kabul etmek ve inkar etme konusunda direniş göstermemesi gerektiğini
de bilmesi gerekir. Koç inkar ettiği şeyleri, tarafsız bir değerlendirme neticesinde inkar edebildiği
gibi, genelde kendi ön-yargılarına ( ID ) ve kendi değerlendirmeleri doğrultusunda subjektif
nedenlerde inkar eder. Bu madde ve konular karşısında yanıldığını hissetiği zamanda bu hatayı
kapatmak için başka noktalardan açık vermeye başlar. Farkındalık konusunda, koçun negatif
düşüncelerden kurtulmasını ve içgörü kazanmasını sağlayabilmesi için çevresine karşı duyarlı
olması ve çevresinden bu noktalarla ilgili geri-bildirim talep etmeli ve bunları değerlendirmelidir.

Farkındalık açısından durulması gereken noktayıda açıklamakda fayda vardır. Sonuçta her insan
dünyayı kendi duyuları ve a priori bilgileri ışığında “ tasarımlar “ her insan kendi tasarımı olan
dünyada yaşar. Bu dünyanın farklı komponentlerden oluşması gerekir. Koçun kendi dünyasında
yaşarken diğer insanlara ( oyuncu - menejer - rakip vs. ) yer vermesi gerekir. Çevresinde olup bitene
kayıtsız kalmak gibi bir lüksü yoktur.

Farkındalık ile ilgili olarak yargısızlığın altını çizmek gerekir. Farkıdnalık konusunda gelişim
kaydeden bir koç, kendi yargıları dahil olmak üzere olayları tarafsız ve objektif bir açıdan
değerleme kapasitesine sahip olmalıdır. Bunun için sadece bilinçli olarak farkındalık üstüne
konuşmak yeterli değildir. ID ve SUPER EGO konusunda koçun kendisine yatırım yapması ve uzun
vadede bu yatırımın kazançlarını toplaması gerekir. Farkındalık açısından zihinsel pratiklerin ve
psikolojik dayanıklılığınn ön plana çıktığını bilmek ve bunun üstüne kendisini eğitime tabii tutmak
( talebe ) her koçun vazifesidir. Bu süreç sonunda farkındalık ve odaklanma kapasitesi artan koçun
başarıya giden yolda büyük engelleri kaldırmış olacağına inanıyorum.
 Belirsizliğe Giden Yollar ve Uyanık Olma

Belirsizliğin sonuç olarak karşısına gelmesinden önce, bir basketbol koçu bunu ön-görebilmeli
ve belirsizliğe yol açacak olan tüm yolları kapatmalıdır. Belirsizliğin neden olacağı kargaşa ve
kaosa karşı alınacak en büyük önlem, belirsizliği bir gerçek ve sonuç olarak kabul etmek ve bunu
engellemenin yollarını aramaktan geçer. Bu durumlara gelmeden önce planlarını çeşitlendirmeli ve
stratejisini buna göre genişletmelidir.

Strateji - plan - taktik üçlemesinin belirsizliğe yol açmaması kadar, gelişen ve hesapta olmayan
olayların belirsizliğe yol açacağını gördüğü anda hemen tepkisini ortaya koymalı ve disipliner
doktrininden asla taviz vermemelidir. Prensipler bu tip beklenmeyen olaylar karşısına plana sadık
kalmanız açısında belirleyici olabilir. Disiplinli olmak ve disiplinden taviz vermemek adına plan ve
programa sadakat ön plana çıkar. Bu plan ve programlar her zaman belirsizliğe yer vermeyecek
şekilde hazırlanmış ve takıma deklare ediliyor olmalıdır.

Belirsizliğe giden yolda, uyanık olmak dediğim zaman, metnin bu bölümüne kadar anlattığım
maddelerden hareketle özellikle de koçun farkındalığının önemine dikkat çekmek isterim. Olayların
belirsizliğe gittiğine erken uyanmak, erken teşhis koymak işlerin belirsizleşmesinden hemen önce
harekete geçmek çok önemlidir. Erken teşhis için, plan ve prorgramın belirsizliğe yer vermeyecek
şekilde hazırlanamsı gerektiğini belirtmiştirm. Planın işleyişinde oto-kontrol noktaları oluşturmak
bu belirsizliklerin önüne geçmekte etkilidir. Bunun pratikde karşılığını, scouting ve maç sonuçlarına
bağımlı - dayalı gelişen süre sisteminde, ödül & ceza sistemlerinde ve antrenamn performansının
puanlanması düzeyinde görebilirsiniz.

Koç antrenmanı dizayn ederken, oyuncuların yarışmacılığını, ödül & ceza kaygı ve beklendilerini
en yüksek seviyede tutmak için çaba sarf ederken, genelde puanlama ve değerleme kısmında daha
gevşek davranabilir. Etkin bir değerleme sistemi oyuncunu yaptığının karşılığını puan & skor olarak
tabelada objektif veriler eşiğinde görmesini gerektirir. Bu veriler ve değerlendirilmesi, takımın
belirsizliğe sürüklenmesini engeller.

Uyanık olmak konusunda akıllıca hareket etmeye, “akli “ kararlar almaya yer vermek gerekir.
Akıl tanım gereği, olabilecekleri önceden tahmin etme ve hakkında plan yapma becerisine işaret
eder. Akıllı tutum ve davranışlar, sonucu bilinen kararlar ve nedeni bilinen sorun mertebesine
ulaşmamış hataları engellemek için gerekir. Aklı ön plana almak ve kararları akıl süzgecinden
geçirdikten sonra hareket etmek gerekir. Akılla olan gerçektir, gerçek olan akıllıcadır.

Kaosun Bilincinde Olmak

Kaos elbette hiçbir koçun takımında istemediği bir durumdur. Bu kaos zamana yayılabildiği gibi
geçici sürede baş gösterebilir. Kaosun bilincinde olmak, onu tanımlamak, anlamak ve
değerlendirmek için ilk şarttır. Kaos olduğu ve takımı yavaş yavaş ele geçirmeye başladığı halde
yokmuş gibi davranmak ve işlerin çözümünü zamana bırakmak doğru bir tutum değildir.
Unutmamak gerekir ki; oyuncuların büyük bir çoğunluğu koça olan sadakatlerini, bağlılıklarını ve
saygılarını ; koçun krizler ve kaoslar karşısında takındığı tutuma, kriz - kaos - çözüm üretme
becerisine bağlamaktadır. Öfkelenemek, kaos karşısında en sık verilen tepkidir fakat unutmamak
gerekir ki; öfke, akıl tehdit edildiğinde ortaya çıkar.
 Kaos teorileri, özellikle askeri alanda sık kullanılan teori çeşitlerindendir. Koasun oluşmasındaki
en büyük etken, hesaplanmayan ve hesaplanamayan faktörlerin işin içine girmesidir.
Hesaplanmayan faktörlerin olması, koçun ve teknik ekibin yeterliliğini sorgulamaya açar. Bu
durumlardaki eleştiriler karşısnda dayanmak çok zordur. Koçun ve ekibinin maç ( sezon ) için
hesaplanması mümkün olan, dikkate alınması gereken herşeyi hesaplamak ve dikkate almak gibi
ciddi bir sorumluluğu vardır. Koç kararlarında özgürdür. Özgürlük ise alınan kararın sorumluluğunu
taşımak demektir.

Kaos içinde hesaplanamayan, hesaplanması mümkün olmayan ve spontane gelişen olayların daha
çok yer tuttuğunu biliyoruz. Esas sebep bahsettiğim bu triodur. Bu trio karşısında izlenebilecek
yollar önceden bilinemeyeceği için her seferinde yeni bir yol seçmek ve/veya yeni bir yol açmak
gerekir. Unutmamak gerekir ki hiçbir kaos ikinci kez tekrarlamaz. Aynı şeklide tekrarlayan bir
kaosun artık kaos değil bilinçli ve akli bir tercihtir. Koçun ve ekibinin stratejisini kaos karşısında
yönetebilmesi ve manevra kabiliyetine sahip olabilmesi için, farkındalık ve bilinç önplana çıkar.

Kaosun içine girildiği andan itibaren bunun tekrarlanabilir olup olmadığını görmek gerekir. Maçın
sonunda olan kaos ortamı ile maçıın başındaki kaos buna örnektir. Kaosun tekrar edebileceği
görüldüğünde oluş sebebine, tekrar etme imkanı yoksa, drekt çözüme odaklanmak gerekir.

Kaos bilinci, kaostan çıkmak üstüne kuruludur. Kaosu derineştirmek ve yaymak kaosu iyice zora
sokmak ve oyunu kitlememek için çabuk tepki ( reaksiyon ) gerekir. Kaosun derinleşmesini
beklemeden harekete geçmek için kaosun ayak izlerini takip etmek yeterlidir. Savunma anlamında
tartışmasız şekilde en iyi yol, kaosa sebebiyet vermemektir. İşleri hücum konusunda masaya
yatırdığınızda, düzensiz takımların savunmada kaos yarattığını ve beklenmedik galibiyetler aldığına
şahit olduk. Hücum açısından rakibi kaosa sürüklemek bir stratejidir. Startejisini rakibin en - önemli
oyuncusunu oyun dışı bırakmak ve rakip takımda kaos kurmak üstüne kurgulayan koçlar vardır.

Hücum konusunda, kaos basketbolu tercih edilen ve tavsiye edilen bir yol olmamakla beraber,
hücumda bilinçli olarak ( mümkünse ! ) kontrolü geri kazanma noktasını kaçırmadan kaos
yaratılabilir. Rakibi kendi sistemi dışına iten ve oyunu manüple etme yolunda uygulaması aşırı zor,
öğretilebilir bir “ yol “ değildir.

Alternatifleri ve Alternatif Hareket Yollarını Değerlendirme

Koçun stratejisinde ortaya koyduğu ve ilerleyiş planına göre hareket etttiği zaman çizelgesinde
oluşan sapmaları veya zorlayıcı etkenler sonucunda alternatiflerin olması - değerlendirilmesi
gerektiğinde panik yapmadan ve ana hedefden uzaklaşmadan bunları ortaya koyması gerekir.

Zaman içinde beklenen veya beklenmeyen olaylar silsilesinde; hareket kabiliyeti kısıtlanan koçun,
kendisi için sonra da takımı için alternatifleri bilmesi, eğer bilmiyorsa da " şimdi v burada"
çerçevesinde bu alternatifleri görmesi gerekir. Odak noktasını kaybetmeden ve hesaplanamayacak
değerler üstünde vakit kaybetmeden, alternatif hareket yolları için risk haritası ve yürüyüş yolu
hazırlamalıdır. Her alternatif diğer bir seçeneği dışlayacağı için, bunların değerlendirilmesi
bulunması kadar önemlidir.

Alternatifler kısa v uzun soluklu olabilir. Sezon içinde bir oyuncunun yerine alternatifi bir
oyuncuyu takıma almak gibi uzun süreli işlerde birer alternatiftir. Kısa süreli olarak, maçın belirli
bir periyoduda savunma değişikliği de bir alternatife örnektir. Alternatifleri seçimin yerine neden ve
nasıl koyacağınızı belirlemeden gündeme taşımamanız gerekir.
 Alternatif hareket yolları, koçun daha fazla seçeneği elemine etmesine rağmen ana yoldan
çıkmasıyla başvurduğu ve her türlü tehlikeye takımın açık hale getirdiği noktaları gösterir. Sahada
bir oyuncudan vazgeçme veya farklı bri savunma türüne dünüş bunlara örnektir. Hücum konusunda
alternatiflerin çokluğu ilk etapta hücum zenginliği kavramı altında açıklanır ve bazı koçlar üç haneli
adetten oluşan set sayılarıyla övünür. Başarılı olan her organizasyonda bu böyledir. Alternatiflerin
çalışmadığı skor üretilemeyen maçlarda ise bu üç-haneli set adedi, hakim önüne gelen birinci suçlu
olabilir. 12 oyuncu ve 100 adet setten skor üretemeyi kim nasıl açıklar ki ?

Alternatif yaratma konusunda, koçlar tahayyüllerini maksimum düzeyde çalıştırır. Bu

alternatiflerin çoğu sahad iş-göremez hale geldikten sonra başka bir bahara saklanır. Bu
alternatiflerin bireysel düşüncelerden çıkması kadar, ligde yer alan diğer takımlardan
kaynaklandığınıda görüyoruz. Koçlar beğendileri hücum ve savunma düzenlerini rakiplerden alır ve
kendi takımına uydurur.

Alternatif çeşitliliğini odak noktasından uzaklaşmayacak şekilde hücumda kullanmak gerekir.

Savunma konusunda ise “ un-expected - beklenmeyen “ alternatiflere başvurmak ve rakibi daha
önce görmediği savunmalara hücum etmeye zorlamak gerekir. Rakip koçu kısa sürede çözüm bulma
arayışına itmek, psikolojik çöküntüye doğru çekmek için süpriz savunmalar çok etkili bir silahtır.
Rakibi, sayı bulacaklarını düşündürmek ve süpriz yardımlarla daha önce uygulanmamış sıkıştırma
ve rotasyonlarla şaşırtmak moral düşüklüğü için önemlidir.

Reçeteleri Hazırlama
Tıbbi bir terim, takımın içinde bulunduğu hastalıklı ve aksak durumdan çıkması için hazırlanan
programa " r e ç e t e " olarak yaklaşmak - bakmak doğrudur. Hazırlanan reçete takımı hatta kulübü
bu rahatsız durumdan kurtarmalıdır. Tüm gelişmeleri dikkatle izleme, geçmiş tecrübeler ışığında
değerleme, gelecek hakkında fikir sahibi olma ve ön-görülemez olayları da plana dahil ederek
alternatifler içeren bir reçete hazırlamak gerekir. İşin bu noktaya nasıl geldiğini doğru ve tarafsız
şekilde analiz edebilmek, çözüm için ilk adımdır. Ön-yargı olmadan değerleme ve gerçekçi ayrıca
akli bakış açısından gelinen nokta değerlendirilmelidir. Varılan nokta ile sezon başında açıklanan
hedefin tutarsızlığı veya odak - kayması değerlendirilmesi doğru yapılmalıdır.

Koç için reçete takımın tamamını kapsayabileceği gibi, bazı oyuncular için, teknik ekip için veya
sadece yöneticiler için olabilir. Önemli nokta; daha açık ifade etmek gerekirse koçun kendi
kimliğinden çok kişiliği ve eğitimiyle - donanımıyla hareket etmesi gereken nokta ; hastanın tedavi
edilebileceğine veya ölmesine izin verme noktasında ortaya çıkar. Koç tüm değerlendirmeler
sonucunda takımın tamamında olan bu rahatsızlığı gideremeyecekse kendisi gider, eğer bu
rahatsızlık antrenmanlar ile çözülürse bunları değiştirir, eğer sorun oyunculardan kaynaklı ve yerini
yadırgayanlar varsa bunlar gönderilir. Karar vermek her seferinde başka bir kararı dışlamaktır, kolay
alınan kararların zor telafisi olur.

Reçete konusunda antrenmanlarında büyük önem taşıdığını, her antrenman programının hastalık
önleyici bir reçete ve tedavi olduğunu bilerek tasarlamak gerekir. Antrenamn programları koçun
takımla en çok vakit geçirdiği ve gerginlik seviyesinin düşük olduğu iletişim ortamlarıdır. Koçun
antrenmanlara yaklaşımı takımın maça yaklaşımın belirler. Koç antrenmanlarda komutayı ele alıp,
maçlarda oyunculara teslim ederse, oyuncularda maçlarda bu komutanın hakkını vermek için
mücadele ederler.
 Çözüm mertebesine gelmeden önce tüm yazı boyunca vurguladığım gibi, çözülmesi gereken
sorunların neden ortaya çıktığını kavramak gerekir. Bir sorun ikinci kez tekrarlıyorsa, ilk seferinde
çözüme kavuşmadığı içindir. Sistemlerde düzelme yukarıdan, aşağıya doğru işlediği için, koçun
çözemediği bir sorunu oyuncu çözemez. Geçici çözümler ile sorunlara makyaj yapmak alttaki
hastalıklı dokuyu tabana yayar. Tekrar ısıtılıp geldiğinde tadı kaçan yemek gibi, eski sorunlar artık
acı vermeye başlar. Reçeteleri sorunu ortadan kaldırmak için hazırlayan ve çözüm konusunda
sağlam bir irade sergileyen koç için bu tecrübelerin sonuçların rasyonel ve olduğu gibi
değerlendirmek kaçınılmaz bir sondur. Sonu her ne olursa olsun, irade ve rasyonel kararlardan taviz
vermemek altın kuraldır. Bugün küçük taviz yarın büyük bir delik haline gelir.

Uygulamalarını ve Kendini N E T L İ K ile ifade etme

Koçun kendisini eğitmesi ve tecrübeleriyle kendisini tamamlamaya çalışıyor olması çalıştığı
kurum ve takım için değerli olmakla birlikte, bu değerin " performatif " önermelerle pratiğe
yansıması gerekir. Bu değerleri çalıştığı takıma n e t l i k l e aktaramayan koçun kendinde
oluşturduğu değer hiçbir anlam ifade etmez. Koçların veya oyuncuların bilgi değerinin ölçüldüğü
bankacı sistemli bir ligde yer almadığınız sürece, bilginin pratik olarak sahada görülmesi ve
ölçülmesi gerekir.

Koçun kendin ifade etmesi, konuştukları ekseninde değerlendirilmesi konuya eksik ve zararlı bir
bakış açısı getirir. Retorik eğitimi alan her koç başarılı değildir ve çoğu bu kavramdan haberdar bile
değildir. Kendini ifade etme, kendi içinde tutarlı ve üstünde düşünülebilen, yorum ve eleştiri
getirilebilen düşünceleri karşı tarafa aktarmak demektir. Oyuncu ve takım sorumluları koçun
kararlarını ve fikirlerini n e t olarak anlamalı, üstünde yorum ve değerlendirmede bulunabilmelidir.
Koçun konuşurken “ bildiğin herşeyi söyleme ama S Ö Y L E D İ Ğ İ N H E R Ş E Y İ B İ L “
bu prensibi asla aklından çıkarmaması gerektiğine inanıyorum.

Koçun kararlarını sözlü olarak açıklaması kadar, insan ilişkilerinde, oyunculara süre dağıtımı
yapmasında gösterdiği davranışlar kendin ifade etme kapsamında değerlendirilmelidir. Kendi
olmayı başaramamış hiçbir koç başarılı olamaz. Eksiklikleri ile yüzleşmeyen ve bunları saklamak
için kendine köşeli kenarlar ekleyen koçlar, sevilmeyen ve gittiği her kulüpte insanları basketboldan
hatta spordan soğutan insanlardır. Koçun karar alma tekniğini oyuncuları anlamazsa, maçlarda ve
antrenmanda karar alma mekanizmasının işleyişini çözemezler ve takımın soyunma odası;
S A Ğ I R L A R M Ü N A Z A R A S I na dönüşür.

Koçun saha içinde ve saha dışında uygulamalarını kendi içinde tutarlı ve mantıklı olarak ifade
etmesi çok önemlidir. Hakimiyet alanı içinde ayrı bir hakimiyet alanı olmaz.Yola çıktığı insanlar
tarafından anlaşılmayan ve her hareketi sorgulanan koçun takımıyla yan yana yürümesi gerekirken,
karşılıklı savunma pozisyonunda olmaları hem zaman hem de enerji kaybıdır. Takımın bir bütün
olarak hareket edebilmesi adına, koçun davranışlarında ve sözlerinde tutarlılık göstermesi gerekir.
Koçun küçük bir tutarsızlığı, kıyıya vuran dalga etkisi yaratır ve büyüyerek daha çok zarar verir.

Kendini ifade konusunda net olmanın faydalarından bir diğeri ise, anlaşılabilir ve iletişime geçilen
koçların oyuncuları tarafından sevilmesi kadar, enerjinin kullanımı yönündedir. Oyuncular
enerjilerini rakibe yönlendirdikleri takdirde başarılı olurlar. Oyuncu gelen her komutu kendi
kafasında bir yerlere yerleştirmek ve anlamak için uğraştığı sürece, rakip takıma odaklanamaz.
Anlaşılmaz olmak rakip takım açısından zorluk yaratmalıdır, kendi takımınıza karşı açık-sözlü ve
ulaşılabilir olmak, conditio sin quo non ( olmazsa olmaz ) sevgi tabanlı bir saygınlık uyandırmak
başarıya giden yolda şarttır.
 Sonuç itibariyle insan, kendi emeklerinin bir çıktısıdır. Kendisi için ve takımı için emek vermeyen
süre harcamayan koç başarıyı hak etmediği gibi saygı uyandırmayandır. Eğitimin de amacı hataların
önünü kesmek içindir. Yetkin olan geldiğinde sınırlı olanın ortadan kalkması gibi, kendi eğitimini
ön planda tutan koçların, strateji konusunda ilerlemesi kaçınılmazdır. Stratejisi olan ve strateji
konusunda bilgisini güncelleyen koçlar ilerledikçe sınırlı koçlar yavaş yavaş ortadan kalkacak ve
takım bulamakacaktır. Toplumda kaçaklara ve işini kaçarak yapanlara yer yoktur.