Professional Documents
Culture Documents
Grzegorz Radecki Malarstwo Painting
Grzegorz Radecki Malarstwo Painting
dE
C
Ki
Ra
dE
C-
Ki
Ra
dE
Grzegorz
C
Ki
malarstwo
painting
Gdańsk 2020
Roman
Gajewski
Współczesny świat sztuk wizualnych napęczniał
od bogactwa przedstawień i wcieleń – od najróż-
niejszych form istnienia. Sztukę zasiedla dziś wy-
jątkowa mnogość sprzecznych form energii oraz
idei, wynikających głównie z rozległej świadomo-
ści współczesnego człowieka, który za plecami ma
przebogatą historyczną spuściznę, zwłaszcza tę XX-
-wieczną – pełną niepokoju i nagłych zwrotów. Od
czasu naturalnej śmierci panującego w sztukach
pięknych kanonu duch alternatywy – nieodrod-
ne dziecię ducha wolności – unosi się nad sztuką.
Duch, który zna prawdy równorzędne. Pewnie
dlatego wszelkie teorie i racje, wszelkie wartości,
którymi kierują się dziś artyści, dają się relatywi-
zować, co tylko utwierdza nas w przekonaniu, że
istota sztuki była i pozostała paradoksalna. I pew-
nie dlatego tak duży jest kłopot twórców z samo-
określeniem się, z wyborem własnej drogi. Ale jako
wolne duchy, robią to, w co wierzą. I to jest w po-
rządku. Do przepastnego postmodernistycznego
worka sięgamy po inspiracje, by, rozejrzawszy się
wokół, przejętą historyczną zawartość przepuścić
przez filtr swojego czasu oraz swojej osobowości.
09
światopoglądem artystycznym oraz twórczym temperamentem musiały wypaść z kręgu własności may facilitate the clarity of the general image of this phenomenon. Certainly, matters which are fundamentally
determinujących tę twórczość. Jeśli więc zdecydowałem się wejść w dialektykę spraw w sztuce Grze- alien to an artist’s sensitivity, which contradict his experience, interests, as well as his artistic world-view and
gorza Radeckiego nieobecnych, to dlatego że wobec dzisiejszych interdyscyplinarnych wcieleń sztu- temper must fall out of the set of qualities determining his creation. Thus, if I have decided to enter into the dia-
ki przynależność tego artysty reprezentującego tak bardzo spójny system wartości wydaje się na tyle lectics of the issues which are absent in Grzegorz Radecki’s art, I am doing so because the affiliation of this artist
klarowna, że autorowi tej skromnej monografii musiałoby zabraknąć ujawniających się w polu do- who represents such a coherent system of values in the face of today’s interdisciplinary incarnations of art seems
mniemań napięć, które są solą każdego badania porównawczego. so clear that the author of this modest monograph might lack the tensions which reveal themselves in the field of
A zatem na co w dziełach Radeckiego liczyć nie możemy? Na choćby śladową obecność odczuć, presumptions and which constitute the salt of every comparative study.
takich jak lęk, osamotnienie, pustka czy rozczarowanie światem; artysta ceni sobie niezależność od Well, what are the things which we cannot count on in Radecki’s art? For instance: even the tiniest trace of feel-
afektacji gniewem, bólem, dumą i wieloma innymi uczuciami, nie znajdując uzasadnienia dla ich ings such as: anxiety, loneliness, emptiness or being disappointed with the world; the artist values his independ-
obecności w swojej sztuce. Nostalgia, sentyment także mogą być nadbagażem. Nie oczekujmy, że ence from the affections of wrath, pain, pride and many other feelings, finding no justification for their presence
zostaniemy dopuszczeni do tego, co skryte, osobiste, słabe i kruche, bo sztuka Grzegorza Radeckiego in his art. Nostalgia and sentiment may also prove a burden. We do not expect admittance to what is hidden, per-
jest dedykowana przede wszystkim twórczym mocom sprawczym oraz oku. Jest wolna od dotyku sonal, weak and fragile because Grzegorz Radecki’s art is primarily dedicated to all causative powers of creation
neurozy, samoudręki czy garbowania skóry – wszystkiego tego, co parzy, a nie ogrzewa. Urojenia, and the eye. It is free from the touch of neurosis, self-torment or being given a hiding – all these things which are
zwidy i demony tutaj nie przekonają nas do swojego istnienia – artysta nie pozwala sobie na roz- hot but do not warm us up. Delusions, deceptions and demons will rather not convince us to their existence; the
przężenie umysłu, na wywrócenie świata do góry nogami. Trudno dostrzec w nim Hamleta rozdzie- artist does not allow his mind to be distracted, his world to be turned upside down. It will be difficult to find in him
ranego dylematami. Jego sztuka najwyraźniej funkcjonuje poza stanami optymizmu i pesymizmu, a Hamlet torn by dilemmas. His art definitely operates beyond the states of optimism and pessimism, it seems to
zdaje się nie mieć ciemnej i jasnej strony – wobec manichejskiego dualizmu zachowuje postawę neu- have neither a bright nor a dark side – it keeps a neutral attitude towards Manichaean dualism. Melancholy – I am
tralną. Melancholia – zarysy jej jednej skłonny jestem dostrzec. Nie mając ambicji wartościującego prone to see the outline of just this one. Having no ambition for evaluating anything, the artist sustains the state of
03 z cyklu Raster „Odbicie dnia powszedniego 04”, 04 z cyklu Raster „Odbicie dnia powszedniego 02”,
100 x 130 cm, akryl, płótno, 2018 100 x 130 cm, akryl, płótno, 2018
from the series ”Raster” The Reflection of a Weekday 04,
100 x 130 cm, acrylic on canvas, 2018 11 from the series Raster “The Reflection of a Weekday 02”,
100 x 130 cm, acrylic on canvas, 2018
komentowania czegokolwiek, utrzymuje stan amo- a-morality – it is not Radecki’s task to put up a sign-
ralności – zadaniem Radeckiego nie jest rozstawia- post, let alone wave a fiery sword. His art is neither
nie drogowskazów, a tym bardziej wymachiwanie cold nor hot. He probably believes that any ideolog-
ognistym mieczem. Jego twórczość nie jest ani ical zeal, unless it stems from art itself, will at the
zimna, ani gorąca. Zapewne sądzi, że każda ide- end of the day bring more annihilation than crea-
owa zapalczywość niewywodząca się z samej sztuki tion, while he would rather not find himself at home
w ogólnym bilansie więcej unicestwia niż tworzy, że in the visuality of its language. On the other hand,
nie dość dobrze odnajduje się w wizualności jej ję- saying that Radecki is not emotional, would be tell-
zyka. Ale też powiedzieć, że Grzegorz Radecki emo- ing a lie. “A tender distance” – this oxymoron quite
cjonalny nie jest, to powiedzieć nieprawdę. „Czuły aptly encapsulates the attitude of the artist, who will
dystans” – ten oksymoron całkiem dobrze oddający probably sustain this distance because, supposedly,
postawę twórcy jest i pewnie przy nim pozostanie, it has permanently been embedded in his person-
gdyż – jak można sądzić – trwale wpisał się w jego ality and artistic agenda. Here, the word “tender”
osobowość i program działania. Słowo „czułość” łą- should be linked to the author’s artistic endowment,
czyć by tu należało z artystycznym wyposażeniem his sensitivity which he was given together with his
autora, z jego wrażliwością daną mu wraz z talen- talent; the measure of “the distance”, on the other
tem, natomiast miarę „dystansu” określa zakres eli- hand, is determined by the range within which the
minacji z obszaru własnej sztuki tego wszystkiego, artist eliminates everything brought by reality to his
co niesie ze sobą rzeczywistość. Wszystkiego, czym art; everything which reality might use to cover up
mogłaby ona przykryć to, co przykryte być nie po- what should not be covered. Radecki does not of-
winno. Radecki nie obraża, nie obnaża i nie oponu- fend, does not expose or oppose; he does not culti-
je; nie uprawia sztuki demaskatorskiej czy alarmi- vate the art of the whistle blower or alarmist. Out of
stycznej. Z widocznych w tej sztuce kształtów nie the shapes visible in his art, no layers of meanings,
wyrastają piętra znaczeń, nie pojawiają się symbo- no symbols, allegories and/ or apotheoses grow. Not
le, alegorie, apoteozy. Nawet najwęższa stróżka nar- even the tiniest creek of narration sneaks into Ra-
racyjności do sztuki Radeckiego się nie przedrze. decki’s art. Undoubtedly, what we are dealing with
Trudno wątpić, że mamy do czynienia z twórczością here is fundamental autotelic art or, speaking more
z gruntu autoteliczną, czyli, mówiąc najogólniej, sa- generally, self-sufficient art where an absolutely dif-
mowystarczalną, taką, w której o zgoła inną chodzi ferent psychology and ambitions are the point.
psychologię i inne ambicje. One may enumerate a plethora of issues which
Można by wyliczyć całą masę spraw, których the artist is not going to solve through his art. In his
artysta nie zamierza rozwiązywać za pomocą sztu- opinion, institutions which remain the source and
ki. Jego zdaniem instytucje pozostające źródłem guardian of a defined order belong to a separate set
i strażnikiem określonego ładu należą do osobnego of values and functions, so one should not mix up
zespołu wartości i funkcji, nie należy więc mieszać the order but simply do one’s own job: different, in-
porządków, tylko robić swoje: odmienne, osobne, dividual, independent, substantially and essentially
niezależne, substancjonalnie i esencjonalnie różne different from the environment.
od otoczenia.
The area of interest
Obszar zainteresowania “Strain the ear and eye” with interest… Reality pos-
Oko i „ucho wytężać ciekawie”... Rzeczywistość pyta es questions – the artist answers them. Grzegorz
– artysta odpowiada. W tak pomyślanym dyskursie Radecki, as a creator, is not going to participate in
Grzegorz Radecki jako twórca nie zamierza uczestni- a discourse so understood, he does not want to agree
czyć, nie chce przystać na zasysanie rzeczywistości, to the sucking-in of reality, at least he does feel the
w żadnym razie nie odczuwa potrzeby, by skłaniać ją urge to do so, to push reality into a dialogue, to be-
do dialogu, by stać się jej przedłużeniem, jej pasem come the reality’s continuation, its conveyor belt. He
transmisyjnym. By rzeczywistość rozpoznawała się does not want reality to recognise itself in his imagi-
w jego wyobraźni. Może w ogóle jej nie być; w końcu nation. Actually, reality may not exist at all; after all,
zarówno kultura, jak i cywilizacja coraz skuteczniej both culture and civilisation seem to be increasingly
13 05 pracownia artysty
artist’s studio
zdają się nas przekonywać, że rzeczywistości nie more efficient in persuading us that there is no real-
ma – jeszcze trochę i przestaniemy w jej istnienie ity – just a few moments longer and we shall cease to
wierzyć, a uwierzymy w inną, równoległą, kto wie believe in its existence and begin to believe in anoth-
– może od zapoznanej prawdziwszą? „Wdychanie er one – a parallel reality which, who knows, can be
powietrza zdarzeń” – by użyć określenia Waltera truer than the one now forgotten? Walter Benjamin’s
Benjamina – nie oddaje artystycznego światopoglą- expression “Breath is part of the events narrated,
du Radeckiego; poglądy artystyczne społecznie na- and all the participants breathe it” does not reflect
strojone to nie Radecki. Jako artysta – przynajmniej Radecki’s artistic view of the world; socially tuned
jako taki – najwyraźniej nie ma „mózgu społeczne- artistic opinions are not for Radecki. As an artist –
go”. Jednak to „niewtrącanie się” w życie społeczne or at least as such – he most obviously has no “social
– koniecznie dodajmy w tym miejscu – nie wynika mind”. However, his “not interfering with” social life
z deficytu empatii, nie oznacza, że jest mu „wszyst- – let us add it here – does not come from his deficit of
ko jedno”. Nie musi też oznaczać braku ciekawości empathy, does not mean he does not care. This does
świata, potrzeby jego „osłuchiwania”. Radecki prze- not have to mean a lack of curiosity of the world and
żywa go na własny sposób. Ma też zdolność pojmo- the need to “listen” to it. Radecki experiences the
wania sztuki jako całość, bez wyrywkowości i ogra- world in his own way. He is also capable of under-
niczenia ramami własnych upodobań. „Czuwający standing art as a whole, without being random and
mają świat wspólny, śpiący [marzyciele?] są odwró- limited by the framework of his own preferences.
ceni do swoich osobnych światów” – zauważył He- “The waking have one world in common; sleepers
raklit z Efezu. W artystycznej strategii Radeckiego [dreamers] each have a private world of their own”
dystans jest ważny, dystans zdaje się wyznaczać noted Heraclitus of Ephesus. Distance is important
pole działania możliwie niepodległego, natomiast in Radecki’s artistic strategy; the distance seems to
społeczna nie-partycypacja, mogąca uchodzić za determine the field of his possibly independent ac-
lekceważenie, obojętność lub nawet oziębłość, tivity, while his social non-participation, which may
emocjonalnie równoważona jest zaangażowaniem pass as disregard, indifference or even coldness, is
w sprawy sztuki. Z pasją tworzenia na czele. W tym his emotionally balanced commitment to the mat-
kontekście nie zdziwiłaby mnie deklaracja artysty, ters of art. His creative passion being the first and
że nie po to jest świat, by przystosowywać go do sie- foremost. In this context, I would not be astonished
bie. by the artist’s declaration that the world is not meant
Rzecz nie w tym, że wokół szaleje tonąca w obłę- to be adjusted to ourselves.
dzie spotworniała rzeczywistość, przed którą trzeba It is not the point that a monstrous reality, sink-
się ratować ucieczką. Chodzi o świadomy wybór, ing in madness, is ravaging around us and one has
nie konieczność. Chodzi o akt ekstatycznej wiary to salvage oneself by escaping. The point is a con-
w moc czystej sztuki, która upomina się od wyznaw- scious choice not a constraint. The point is the act
cy widomych dowodów, realizacji. Jest rzeczą do- of ecstatic faith in the power of pure art which de-
wiedzioną, że używając do opowieści sztuki samej, mands visible proof from its follower – an artistic
sztuki w jej elementarnej postaci, można opowiadać realisation. It has been proved that one can speak
świat, można też opowiadać siebie. Niektórzy nazy- about the world and speak about oneself, too, using
wają to działaniem w obszarze czystej estetyki. Tak only art as such, art in its elementary form. Some
właśnie jest w przypadku Grzegorza Radeckiego. people label it as activities in the field of pure art.
Pomyśleć, że jeszcze kilkadziesiąt lat temu uspo- And this is the case of Grzegorz Radecki.
łecznienie czy upolitycznienie ducha sztuki spora Could you imagine that only a few decades ago
część twórców uznałaby za zdradę powołania przez a large number of artists would have believed that
osobę twórczą. Wielu uznałoby podobne inklina- making the spirit of art committed to social or polit-
cje za brak profesjonalizmu, twierdząc przy tym, ical matters was considered a betrayal of the voca-
że wynikające z tego rozemocjonowanie zastąpiło tion of an artist. Many of them would have perceived
kompetencje. Obecnie zaś daje się zauważyć, że such an inclination as a lack of professionalism,
przewodniki po samych sobie przestały być w sztu- claiming on this occasion that the emotionality
ce wyznacznikiem współczesnego myślenia. Czy to emerging from such an approach had replaced 06 Kompozycja, 100 x 130 cm, akryl, płótno, 2017
Composition, 100 x 130 cm, acrylic on canvas, 2017
15
się komuś podoba, czy nie, w gąszczu rozmaitych competence. Nowadays, we can observe that “guide-
zaszeregowań to stosunek do życia publicznego stał books” to oneself have ceased to be the determinant
się ważnym, może najważniejszym kryterium. of contemporary thinking. Whether one likes it or
A życie, co z nim? Majestat i doniosłość istnienia not, it is the attitude to public life which has become
mając na uwadze, żyje się i tyle! „Idzie się, to wszyst- an important, if not the most important, criterion in
ko”– by użyć słów Sławomira Mrożka. Chwalić czas the tangle of various classifications.
spędzany w imadle konieczności? – niekoniecznie. And Life, what about it? Bearing in mind the maj-
Z zapałem afirmować życie? – to zbyt naiwne i jedno- esty and grandeur of life, one simply lives on, that
znaczne. Życie zasługuje na więcej. Dobrze wszyscy is it! “We just keep on walking”, using the words of
wiemy, że w relacji sztuka – życie od przymusu ko- Sławomir Mrożek. To praise time spent in the grip of
laboracji uciec nie sposób, utopistom, marzycielom reality? – not necessarily. To zealously affirm life? –
zawsze grożą bolesne upadki. Na szczęście uprawia- this is too naïve and straightforward. Life deserves
nia sztuki nie wlicza się w poczet spraw egzysten- more. Fortunately, we all know that in the art-life
cjalnie niezbędnych, a zatem bycie w swoim życiu relationship one is not able to escape the constraint
nie musi oznaczać ciągłego zajmowania się nim, of collaboration; the Utophists and the dreamers
obowiązku nieustannej jego obsługi. A uważność, have always been threatened by painful falls. Luck-
a reaktywność? Reaktywności należy oczekiwać od ily, dealing with art is not counted among things
służb szybkiego reagowania, niekoniecznie sztuki. existentially indispensable, thus being in one’s life
Natomiast ciało i ducha – pomimo sprzecznych in- does not have to mean being constantly occupied
teresów – trzeba jakoś ze sobą dogadywać. Od nas with this life, the duty to serve it. What about being
zależy, czy zechcemy być wyrazicielami życia, czy careful and responsive? Responsiveness is the fea-
też nie, czy pozwolimy, by wkręciło nas w swój wir ture one should expect from a rapid reaction ser-
i przemieniło w zlepek mało poruszających aspek- vice, not necessarily art. Nevertheless, one needs
tów życia codziennego. Ćwiczyć się w szaradach, to make body and soul get along with each other
które życie nam co rusz podsuwa? Gubić się w jego despite the contradictory interests of the two. It de-
labiryntach, nie odnajdując innej perspektywy? Ra- pends on us whether we want to be the expressers of
decki nie jest odosobniony w odczuciu, że ilekroć life or those who have been sucked in by its vortex
myślimy „egzystencja”, wokół robi się szaro, mimo and transformed into a hodgepodge of mundanity.
że monotonia zwykłej ludzkiej krzątaniny jest prze- Should we practise charades which life proffers to us
cież tylko jednym z możliwych wariantów jej do- now and then? Should we become lost in life’s maze,
świadczania. Sztuka nie musi w całości podlegać being unable to see another perspective? Radecki
istnieniowej presji – w niej jednej tkwi sprawdzona is not alone in his feeling that whenever we think
moc czynienia odstępstw; sztuka, jak chce ją poj- “existence”, everything becomes grey around us, al-
mować Radecki, może być rodzajem oporu wobec though the monotony of human worries is only one
wszelkich niedogodności i konieczności, jakie zrzu- among many possible options to experience reality.
ca na nas życie, ale może też być sposobem odda- Art does not have to be totally subordinated to ex-
lania ostateczności, odpowiedzią na ten największy istential pressure – in art lies a well-tested power of
z dramatów egzystencji. Zatem możliwie szeroka divergence; art, as Radecki wants to understand it,
koegzystencja ze sztuką, możliwość bycia w sztuce, can be a kind of resistance to all the inconveniences
wydaje się warunkiem afirmacji istnienia jako ta- and constraints which life imposes on us, but it can
kiego. Tak rozumiem stanowisko artysty. also be a way to keep finality at bay and a response
Ustaliliśmy zatem z dużym prawdopodobień- to the biggest drama of existence. Hence, a possibly
stwem: nasycanie sztuki rzeczywistością nie jest wide co-existence with art, a possibility to be in art,
misją Grzegorza Radeckiego. I fakt drugi: wszyst- seems to precondition the affirmation of the exist-
kie połączenia nerwowe pomiędzy realnością życia ence as such. That is how I understand the artist’s
a realnością obrazu decyzją autora zostały odcięte. stance.
Recepta na pogodzenie życia i twórczości we- We have therefore established with large proba-
dług Radeckiego? – wymyślenie sobie „nowej co- bility: saturating art with reality is not Grzegorz Ra-
07 PL, 150 x 150 cm, akryl, płótno, 2016 dzienności”, własnej, niepoddającej się restrykcjom decki’s mission. And the second fact: all neural con-
PL, 150 x 150 cm, acrylic on canvas, 2016
17
płynącym z zewnątrz. Punkt pierwszy, podstawowy: nections between the reality of life and the reality
wszechogarniająca, szara powszedniość ma prawo of a painting have been cut by the author’s decision.
sięgać co najwyżej drzwi pracowni. Trzeba do tego A recipe for the reconciliation of life and creation
mądrości, która zaczyna się od zaakceptowania according to Radecki? – making up “a new every-
rzeczywistości, a kończy proklamacją linii demar- dayness” – one’s own, not subject to any restrictions
kacyjnej. Może o to właśnie chodzi? Może tak by from the outside. The first, basic point: an over-
należało? Radecki dobrze wie, że sztuką świata się whelming, grey mundaneness is only permitted to
nie zmieni, że można co najwyżej wpłynąć na jego reach as far as the atelier door. One needs wisdom
brzmienie. to do so, which begins with the acceptance of reality
Odrzucenie rzeczywistości w praktyce artystycz- and ends with the proclamation of the demarcation
nej oznacza niezgodę na współuczestnictwo, na line. Perhaps, that is the point? Perhaps, that is what
współkreację. Pojawiają się więc pytania: Czy po- should be done? Radecki knows well that he will not
dobnie kategoryczny rozdział, ideowy wybór bez change the world with his art, that he can only influ-
wątpienia stabilizujący każdą rozchybotaną łódź ence its sound.
artystycznej tożsamości, nie unieruchamia, nie A rejection of reality in artistic practice means
wyjmuje z postępowego biegu? Czy sztuka odcięta disagreement in co-participation and co-creation.
od życia, sztuka wyzbyta jego fundamentów, pozba- Here questions arise: Doesn’t a similarly categorical
wiona jego żywotnych soków, sztuka marginalizują- division, an ideological choice which undoubtedly
ca codzienność, niewsłuchująca się w jej tętno nie stabilises any rolling boat of artistic identity, make
obraca się w swoistej próżni? Czy nie jest jak owoc one immobile, eliminate one from the progressive
bez pestki? Czy zgłębiając sens samej siebie uczest- course? Does art cut-off from life, deprived of the
niczy również w odczytywaniu sensu świata? Czy foundations of life and its vital juices, art which
rozporządza zdolnością dotykania esencji życia, czy marginalises everydayness and refuses to listen to
tylko z nią sąsiaduje? Czy nie jest aby parawanem, its pulse not circulate in a specific void? Is not such
za którym żyje się życiem osobnym, wykoncypo- art like a fruit without a seed inside? Does art inves-
wanym, sztucznym, odświętnym? Zapewne tak, tigating its own sense also participate in the reveal-
ale też przyznajmy, że celebracja sztuki jest czymś ing of the sense of the world? Has it got the ability to
ze wszech miar naturalnym, pożądanym nawet, touch the essence of life or is it only its neighbour?
ponieważ w jej genotyp wpisana jest ambicja tran- Is it not, by any chance, a guise-screen behind which
scendentnego przerastania doczesności i pospolito- one leads a separate, contrived, artificial and cere-
ści, sięgania wyżej. Ambicja – choć może to budzić monial life? Probably yes; but, let us admit that the
zdziwienie – wyczuwalna również w sztuce apologi- celebration of art is something by all means natu-
zującej codzienność i zwyczajność, bo poprzez sztu- ral, desired even, because the genotype of art con-
kę także i tutaj dochodzi do rozpoznawania złota tains the ambition to transcendentally outmatch the
w runie owczej skórki, do uświęcającej nobilitacji. worldly and the commonplace, to reach higher. Am-
bition – even if this may arouse surprise – can also
Malarstwo be felt in art which glorifies the mundane and the
W jednej przestrzeni wykonuje się życie, w innej – ordinary; because it is through art that even in the
marzenia. Zgodnie z tym przeświadczeniem Grze- mundane and the ordinary one can recognise gold
gorz Radecki na czas tworzenia całkiem się z życia in the fleece of a sheep, and the sanctifying enno-
wyprowadza; wciągnięty do płuc zapach rzeczywi- blement occurs.
stości wydycha na progu pracowni. Kiedy otwie-
ra drzwi z zamiarem pracy, egzystencjalne troski Painting
chyłkiem stamtąd umykają. Zatrzaskuje się piekło, Life is executed in one space, and dreams in anoth-
a uchyla niebo... Malarstwo nabiera głębokiego od- er. Following this belief, Grzegorz Radecki leaves life
dechu. (Piekło? – w przypadku tak uporządkowanej entirely for the time of creation; on the threshold of
08 Kompozycja, 130 x 170 cm, olej, płótno, 2014
Composition, 130 x 170 cm, oil on canvas, 2014
i zrównoważonej osoby to chyba przesada, może his atelier, he exhales the smell of reality, breathed
chodzi tylko o szum, taki co wwierca się w głowę into his lungs. When he opens the door with the
09 Kompozycja, 170 x 170 cm, akryl, płótno, 2015 i mąci myśli?) Bez presji zewnętrzności, bez realnego intention to work, existential anxieties sneak away
Composition, 170 x 170 cm, acrylic on canvas, 2015
19
10 Kompozycja, 170 x 130 cm, akryl, płótno, 2015 11, 12, 13 Kompozycja, 130 x 170 cm, akryl, płótno, 2015
Composition, 170 x 130 cm, acrylic on canvas, 2015 Composition, 130 x 170 cm, acrylic on canvas, 2015
wychowanych na romantycznych uniesieniach, na feeds on painting; for him painting is a titbit – so, one
tła z łatwością instaluje się spodziewany rytuał, a ar- from there. The door to hell is slammed shut, while
zawiedzionych nadziejach i utracjuszostwie, lecz na is even astonished that he washes it down with wine,
tysta gotowy jest poddać się dobrej, emocjonalnej heaven begins to stand ajar... Painting takes a deep
całkiem pragmatycznym przywiązaniu do pięknych not varnish. I do not know what this artist, strongly
integracji z tym, co prawdziwie go zajmuje, pławić breath. (Hell? – it seems an exaggeration in the case
idei. Malarstwo było wielkim pragnieniem artysty tied to the carnality of art, thinks of the soul, howev-
się w galarecie możliwości i nieoczywistości, odda- of such an orderly and balanced person. Perhaps, it is
i po wielu latach praktyki pragnieniem pozostało – er, he thinks of the soul of painting with tenderness.
wać się celebracji malarskiego medium. W takich only the humming which drills itself into one’s head
nie przekształciło się w szkołę uczuć. Dla alpinistów, At the end of the day, Radecki is a romantic; yet, he
chwilach wie się na pewno, że duch tworzenia może and blurs thoughts?) Without any external pressure or
jak nas zapewniają, wystarczającym powodem cho- is not a romantic brought up on romantic elations,
być duchem radosnym. any real background, an expected ritual is installed
dzenia w góry są góry; dla malarzy wystarczającym dismayed hopes and dissipation but an absolutely
Malarstwo to dla Radeckiego obszar wart wyrze- and the artist is ready to yield to a good, emotional in-
powodem uprawiania malarstwa jest malarstwo. pragmatic attachment to beautiful ideas. Painting
czeń, trudu, refleksji i pokładanych w nim ambicji. tegration with things which really occupy him, to in-
Wiele wskazuje na to, że właśnie w polu czystej ma- has been this artist’s big desire and it has remained
Jest jego okrętem flagowym. Jego domem. Jest miło- dulge in the gel of possibilities and unobvious things,
larskiej estetyki Grzegorz Radecki upatruje źródła so after so many years of practice – it has not met-
ścią i lojalnością. Ale też bańką, w której się zamyka. to devote himself to the celebration of a painterly me-
osobistej wolności i satysfakcji. Jedyną instancją, amorphosed into the school of feelings. For moun-
Radecki żywi się malarstwem, dla niego malarstwo dium. In such moments, one is certain that the spirit
przed którą skłonny jest odpowiadać, jest sztuka. tain climbers, as they assure us, a sufficient reason
to przysmak – aż dziw, że to szczęście zapija wi- of creation can be a joyful spirit.
Z pewnością jest zawiadowcą doniosłych ener- for going into the mountains are the mountains; for
nem, a nie werniksem. Nie wiem, co artysta – moc- For Radecki, painting is an area worth self-deni-
gii, do których odnosi się z uwagą, poszanowa- painters, a sufficient reason for cultivating painting
no przecież związany z cielesnością sztuki – myśli al, toil, reflection and ambitions vested in it. It is his
niem i ciekawością. Materię zwykłą przemieniać is painting. There are many indications that it is ex-
o duszy, jednak o duszy malarstwa myśli z czuło- flagship. His home. His love and loyalty. But it is also
ścią. Bo Radecki to jednak romantyk, ale nie z tych a bubble in which the artist closes himself. Radecki
21 w niezwykłą, namaszczać ją, uskrzydlać – te zgoła actly in the field of pure painterly aesthetics where
demiurgiczne czynności, ta alchemia, wciąż mogą Grzegorz Radecki sees the source of his personal
być frapujące. Artysta uprawia sztukę procesual- freedom and satisfaction. The only instance where
ną, skupioną na dynamicznym działaniu, poprzez Radecki is willing to take responsibility is art.
które najpełniej realizuje się przygoda wynikająca Certainly, he manages momentous energies
z napięcia pomiędzy oczekiwaniem a wcieleniem. which he treats with care, respect and inquisitive-
Kiedy indziej, jakby dla równowagi, z tęsknoty za ness. Transforming ordinary matter into the ex-
silną konstrukcyjnością, decyduje się na współpra- traordinary, anoint it, give it wings – these almost
cę z geometrią. „Od geometrii uczyć się tworzenia demiurge-like activities, this alchemy can still be in-
kątów, a od świata – organicznej miękkości” – Ra- triguing. It is so because the artist cultivates process
decki przerabia oba warianty. Uprawia sztukę bę- art, concentrated on dynamic activities, which per-
dącą ciekawą kombinacją konceptualności oraz mits the fullest realisation of this adventure which
ekspresyjności twórczego aktu, w której krok po results from the tension between expectation and
kroku, z obrazu na obraz dojrzewa misja opanowy- incarnation. Another time, as a counterbalance,
wania i godzenia ze sobą dwóch przeciwstawnych driven by his craving for strong constructionism, he
żywiołów, łączenia odmiennych frakcji w jedną od- decides to collaborate with geometry. “Learn how
dychającą całość. to create angles from geometry and learn organic
Grzegorz Radecki jest niczym sztabowiec staran- softness from the world” – Radecki exercises both
nie programujący pole walki i strategię działania, options. He cultivates art which is an interesting
najwyraźniej jest też przekonany, że nieracjonal- combination of conceptualism and expressionism
ności potrzebna jest domieszka racjonalności. Dla of a creative act, where he approaches step by step
ogólnego bezpieczeństwa dobrze się stało, że do the mission of mastering and reconciling the two
spraw eksplozyjno-implozyjnych – ich fizyczna na- opposite potencies and merging diverse factions
tura to rzecz do dyskusji – zabiera się ktoś z takimi into a single breathing oneness.
kwalifikacjami. To jednak, co w Radeckim dobrze Grzegorz Radecki is somewhat of a headquarters
przemyślane i ułożone, w procesie twórczym zdaje staff member, meticulously programming a battle
się uwalniać i rozbiegać, angażując zmysłowo-mo- field and the strategy of actions, who is apparently
toryczne struktury mózgu. Zupełnie jakby chciał also convinced that irrationality needs a pinch of ra-
sam siebie przekonać, że dba o kontakt ze swoją tionality. It has been proven good for general safety
nieświadomością, a także podświadomością – obie that someone enjoying such qualifications deals with
wprawdzie można stłumić, ale niczego nakazać się explosion-implosion issues, notwithstanding their
nie da. To wyraźna koncesja pracy koncepcyjnej physical nature. However, in Radecki’s case, what is
na rzecz spontaniczności i nieprzewidywalności, well thought-out and arranged seems to break free
chociaż, dodajmy, w całościowy program starannie and disperse, engaging the sensual-motor struc-
wkalkulowana. (Chyba od początku artysta nie za- tures of the mind. It is as if he wanted to convince
mierzał redukować świadomości do stanów mózgu). himself that he cares about the contact he has with
Pojawia się więc zamaszysty gest oraz instynktow- his unconscious, as well as subconscious – both of
ność działania, chroniące formę od niepotrzebnego which can actually be suppressed but nothing can
usztywnienia, a całość od nadmiernej spekulatyw- be imposed. This is a clear concession to concept
ności czy refleksyjności. Nie ulegajmy jednak pozo- work for the sake of spontaneity and unpredictabil-
rom: czujność świadomości monitorująco-kontro- ity; although, let us add, it has scrupulously been
lująco-interweniującej tak naprawdę nie ustaje. Ta calculated into the entire programme. (Probably,
dość radykalna dyscyplina samokontroli, obecna from the beginning, the artist did not plan to reduce
w miejscu, w którym można by wcale się jej nie spo- consciousness to the states of mind.) Consequently,
dziewać, ma zapewne uniemożliwić wypadnięcie a sweeping gesture comes in and instinctive acting,
poza własne oczekiwanie, zabezpieczyć przed cha- protecting the form from unnecessary stiffness and,
osem, przed sytuacją bez wyjścia. Przypuszczam, że as for the whole, protecting it from speculation and/
sama obserwacja sumujących się w akcie twórczym or reflection. However, let us not give in to appear-
najróżniejszych nad- i podrzędności, efektów dzia- ances: a wary awareness never ceases its monitor-
14 pracownia artysty łania wielorakich źródeł stymulacji, którymi autor ing, controlling and intervening. This rather radical
artist’s studio
23
rozporządza, a które wydają się sprzyjać nagłym discipline of self-control, present in a place where
zwrotom akcji, nie tylko dla samego autora – a spo- one would never expect it, is most probably intend-
dziewam się, że ich przepływy śledzi – może być cie- ed to prevent him from falling beyond his own ex-
kawa i pouczająca. pectations, protect against chaos and gridlock. I as-
Praca cyklami – a tak właśnie pracuje Grzegorz sume that the observation itself of various sub- and
Radecki – znamionuje potrzebę konsekwentnego supra-ordinations, accruing in a creative act, along
drążenia tematu aż do jego pełnego wyczerpania. with the effects of multifarious sources of stimula-
Tę metodę szczególnie upodobali sobie prawdziwi, tion at the artist’s disposal and which seem to favour
rzetelni „rozgryzacze” problemów, czyli profesjo- sudden turns of action – and I expect that the artist
naliści. Radecki nie egzaltuje się tym, co fragmen- follows their development – may be interesting and
taryczne, nieciągłe, incydentalne, bo incydent wy- instructive.
myka się kontroli i autonomizuje, nie podejmując Creating in series – and that is how Grzegorz Ra-
opowieści. Cykliczność zakłada pewien rygor, który decki works – indicates the need to consistently
można nadłamać, ale złamać go się nie powinno, pursue a theme until it is completely exhausted.
wtedy bowiem nieuchronnie zbacza się z kursu This method is especially appreciated by genuine
i dryfuje. and conscientious “problem solvers”, that is: pro-
Artysta pracuje dużo, nawet bardzo dużo, daje fessionals. Radecki is not elated by the fragmentary,
się więc zauważyć działanie rutyny i automatyzmu discontinuous and incidental because the incident
(automatos po grecku znaczy „samoczynny”), któ- evades control and tends to become autonomous
re sile oddziaływania ekspresji – gdzie szczególnie without taking up the narration. Seriality presumes
cenimy żywiołowość – raczej się nie przysługują, certain rigour from which one may stray a little but
dowodzą jednak warsztatowej biegłości. To trochę should not break totally, otherwise one inevitably
jak w taszyzmie: jeśli przyjąć, że ekspresjonizm jest goes off-course and starts drifting.
sztuką emocji, to ekspresja gestu Jacksona Polloc- The artist works a lot, even very, very much, so
ka nie czyni z jego malarstwa ekspresjonizmu, ono one can notice the influence of routine and automa-
jest po prostu malarstwem gestu. Gestu czynionego tism (automatos in Greek means ‘self-acting’) which
w chłodzie postanowienia, a nie gorączce determi- do not really do good to the power of expression
nacji. A zatem obu twórców trudno uznać za ekspre- – in which we especially praise spontaneity – but
sjonistów, ale równocześnie trudno nie odnotować they prove the artist’s technical proficiency. Here,
intensywnie wyzwalającej się energii, która każdej the situation is a little as in the case of Tachisme:
ekspresyjności zwykle towarzyszy. if we assume that expressionism is the art of emo-
W przestrzeni własnego malarstwa artysta pa- tion, then Jackson Pollock’s expression of gesture
nuje silnie i niepodzielnie, wydaje się jakby czynił does not make his painting expressionist because
z twórczości wiernego psa, który ceniąc przyjaźń, his painting is simply gesture painting. The gesture
smyczy nie dostrzega. Być może Grzegorz Radec- is made by virtue of a cool decision, not a frenzied
ki sztukę pojmuje w kategoriach władzy. Wszyscy determination. Therefore, it is difficult to consider
twórcy posiadają nieomal boskie prerogatywy po- both artists expressionists but, simultaneously, it is
woływania do życia światów i jednoosobowego de- difficult not to notice an intense release of energy
cydowania o ich losie. Niektórych to krępuje i onie- which usually accompanies every expressiveness.
śmiela, innych dopełnia, dowartościowuje, buduje. The artist reigns strongly and unquestionably in
Dynamika ruchu, energia i siła, arbitralność sądów, the space of his own painting and it seems that he
samowystarczalność oraz decyzyjność w miejsce has made creation his own faithful dog which, val-
kruchości, intymności, liryki i w nieskończoność uing friendship highly, fails to notice its leash. Per-
ciągnącego się pasma zwątpień – władczość Radec- haps Grzegorz Radecki understands art in terms of
kiego zaznacza się wyraziście. Radecki wydaje się power. All creators wield almost divine prerogatives
artystycznym samcem alfa. Cóż, mnie samemu zwy- of calling worlds into being and are the single-per-
kle wystarcza rejestracja wartości niezależnych, nie- son deciding upon their fate. Some of the artists are
powiązanych z własnościami genderowymi, w tym abashed and embarrassed by it, others – fulfilled,
jednak przypadku dostrzegam pożytek z wejścia appreciated and built. Dynamism of movement,
27
Każdy obraz Radeckiego to ogniwo bardzo spójnego of the sovereignty of art, the ideological extrapola-
dzieła. Każdy – a stworzył ich co niemiara – to pole tion of its “nonbeing” which is what the followers of
energetyczne kumulujące moce, które należy okieł- so called “pure art” once postulated.
znać, jednak bez ich ubezwłasnowolniania; muszą An artist like Radecki thinks about imaging by
go cieszyć ich rozsadzające ramy erupcje. Każdy means of an image. He concentrates on its inner
obraz jest testem własnego potencjału kreatywne- structure, its anatomy. Even when he practiced fig-
go; każdy jest domkniętym kręgiem przeciwieństw urative art he would build his images from the in-
– ich ugodą. Konstrukcja albo dekonstrukcja; rów- side towards the outside, thus suggesting that he was
nowaga albo nierównowaga; ład albo bezwład, en- more interested in the nature of awareness, for in-
tropia; swoboda albo usztywnienie; emocjonalność stance the awareness of a section in the painting in
albo techniczność; uwypuklenie, wyostrzenie albo which he moves. Each of Radecki’s paintings is a link
przykrycie... – nietrafne uchwycenie granicy może of a very coherent work. Each of them – and he has
prowadzić do niepożądanych skutków. created quite a plethora of them – is an energetic
Artyści szerokiego gestu potrzebują wielkich for- field cumulating forces which must be tamed but
matów i na takie właśnie chcieliby się orientować, not incapacitated; he must enjoy eruptions which
ale nasza rzeczywistość – jaka jest, widzi każdy – li- burst from the picture frames. Hence, each painting
mitowanie skali wymusza. Taki los. Faktycznie więc is a test of its own creative potential, each of them
decyduje logistyka, a nie potrzeba czy marzenie jed- is a closed circle of oppositions – their reconcilia-
nego z drugim. Lata praktyki pozwoliły Radeckie- tion. Construction or deconstruction, balance or
mu określić dla siebie format kompromisu dopusz- imbalance, order or disorder, entropy; latitude or
czalnego, w którym jednak ograniczona przestrzeń limitation; emotionality or technicality; emphasis,
oznacza raczej kumulację i kondensację aniżeli rze- overtness or covertness… – one’s failure to recog-
czywisty rozmach. nise the border correctly may lead to an undesirable
outcome.
Abstrakcjonizm Artists of a wide gesture need big formats and this
Przyglądając się twórczości Grzegorza Radeckiego is what they would like to aim at, but our reality –
dojść można do przekonania, że nie wszyscy bo- everybody sees what it is like – imposes a limitation
gowie sztuki są śmiertelni. Jedni twórcy mniemają of scale. Such is fate! Thus, what is actually decisive
figuratywnie, performatywnie lub jeszcze inaczej, is logistics not a need or a dream of this or that one.
natomiast Grzegorz Radecki mniema abstrakcyjnie. Years of practice permitted Radecki to determine
No cóż, podobno własne przeznaczenie poznaje się for himself the format of acceptable compromise in
najlepiej, patrząc w przeszłość. Poszukując syntezy which a limited space denotes cumulation and con-
własnych doświadczeń stwierdził, że najlepiej mie- densation rather than real momentum.
ści się w formule abstrakcji, szczególnie w jej nurcie
organicznym. Z nią właśnie obcuje najdłużej i z wy- Abstractionism
raźnym upodobaniem. Radecki obudził z lekka za- While looking at Grzegorz Radecki’s art one may
kurzonego lwa abstrakcji, jak zawsze w podobnych gain the conviction that not all gods of art are mor-
przypadkach ryzykując niepewność, czy uda się ten tal. Some of the creators will develop their thinking
kurz strząsnąć. Gwoli prawdy przyznać jednak nale- in a figurative way, some – performative, some – in
ży, że bogowie abstrakcji żywotni są nad wyraz. Naj- another, while Grzegorz Radecki does it in an ab-
wyraźniej abstrakcjonizm – zdobny w długą, bo po- stractive way. Well, perhaps one can recognise one’s
nad stuletnią brodę – ma zakodowaną w sobie moc fate best by looking back into one’s past. Radecki,
trwania i zadziwiająco silny gen świeżości. Sądzić searching for a synthesis of his own experiences,
można, że korzystny wpływ na termin przydatności asserted that he fits best in the formula of abstrac-
do użycia ma zapewne jego wyśrubowany stopień tion, especially its organic vein. It is with this type of
uniwersalności. W towarzyszących naszym czasom abstraction that He has kept in touch with it for the
ruchu i zmienności wszystkiego, trwałość to wy- longest time and with obvious liking. Radecki woke
jątkowy przywilej. W tej kategorii znaleźć można a slightly dusty lion of abstraction, risking the uncer-
dzieła wykazujące niepodatność na przemijanie tainty – as usually happens in such cases – whether
35
w sprzyjających, zoptymalizowanych warunkach – captivate us, perhaps stun us, or even make us shiv-
nie jest od tego, by wieńczyć każde dzieło. er. For a visual artist, “an escape from the vulgarity
Zmierzać donikąd i po nic, a cel, o którym tu of everyday life”, to use Emil Cioran’s words, means
mowa, sprowadzić do podświadomości – takie wa- setting course for aesthetics, preferably its crown,
runki instalowania piękna wydają się właściwe. which is what beauty is. That is what he really want-
Warto wierzyć, że się przydarzy. Ale uwaga: chodze- ed: to see the golden fleece, without seeing a ram
nie na skróty kończy się źle – najczęściej upiększo- hidden in it. He is equipped with the necessary
ną porażką. Zdaje się, że Radecki sądzi podobnie. qualifications, armed with the appropriate tools, in
Indagowany w kwestii piękna Charles Darwin a word – he is prepared for the aesthetic mission,
określiłby pewnie źródło jego zaistnienia jako pro- realised by means of his favourite painting medium.
sty komunikat godowy, skierowany do wybrednej Knowing the mechanism and all of the screws of
partnerki/partnera na biologicznej giełdzie este- creation, he is going to – like many of us – patiently
tycznej wyższości i niższości. My jednak, uwikłani shoot at this hazy goal, hoping that he will manage
w sztukę, bogatsi o doświadczenia kultury wieku to hit the central area, that he should sooner or later
XX, dostrzegamy dziś całą złożoność tego fenome- grow a flower on the fertile ground of his own sen-
nu. Wobec definicji piękna wszystkie słowniki są za sitivity. Still, he knows, he must know, that it is im-
krótkie. Nie chce być „czymś”, jest w swojej istocie possible to decree the flower’s enigmatic presence,
abstrakcyjne, więc trudne do ogarnięcia, zrelatywi- it is impossible to anticipate it; one can only distil
zowane i zsubiektywizowane aż po własny rdzeń – it from intertwined painterly matter under favoura-
oczywiście jeśli przyjąć, że takowy w ogóle istnieje. ble, optimal conditions – but the flower will not al-
Nie jest rozrzutne, raczej siebie skąpi i nie przed ways crown one’s work with success.
każdym ujawnia się w którejś ze swych rozlicznych To aim nowhere and for nothing while the goal,
sublimacji: naturalnej i bezpretensjonalnej, pysz- what we are talking about here, is reduced to the
nej i olśniewającej lub wzniosłej. Może, ale nie musi subconscious – such conditions for the installation
zakotwiczać się w polu wspólnoty; jest do szpiku eli- of beauty seem adequate. It is worth believing it will
tarne, więc nieprzygotowanych na spotkanie swoją happen. But beware: shortcuts end badly – most of-
niełatwą rozpoznawalnością zwodzi i mami, sno- ten, with a beautified failure. It seems that Radecki
bów zaś wodzi na pokuszenie. Często zasiedla ludz- is of a similar opinion.
ką świadomość przez wmówienie. A może w ogóle Asked about the issue of beauty, Charles Darwin
piękno to mit wmówiony, jedynie uwznioślający would probably define the source of its appearance
namiętność? as a simple mating message, addressed to a choosy
Warto by zapytać artystę, co jego zdaniem ciekaw- partner at a biological stock exchange of aesthetic
sze: piękno łatwo przyswajalne czy piękno wydoby- superiority and inferiority. However, we, entangled
te z rzeczy wcale niepięknych, za to dojmująco au- in art and richer for the experience of 20-th century
tentycznych? Co lepiej wyraża świat – uroda i czar culture, can today see the whole complexity of this
Rafaelowskiej Fornariny albo Dziewczyny z perłą phenomenon. As regards the definition of beauty,
Vermeera czy prawda brudnych stóp postaci świę- all dictionaries are too short. It does not want to be
tych z obrazów Caravaggia? – by rzecz sprowadzić “something”, it is abstract in its essence, difficult to
tylko do tego klasycznego dyskursu. Chyba nie ma conceive, made relative and subjective to its very
dobrej odpowiedzi na pytania, czy piękno ma swój core – certainly, provided such a core exists. It is not
egzystencjalny wymiar, ciężar i czy opromieniony prodigal, it rather skimpily gives itself and it does
blaskiem prawdy związek estetyki z etyką uwznio- not reveal itself to everyone in one of its numerous
śla? I czy „dohumanizowane” tym sposobem piękno sublimations: natural and unpretentious, lofty and
znaczy więcej? A może pomiędzy piękną istotnością dazzling, or sublime. It may, but does not have to,
a piękną nieistotnością nie ma znaczącej różnicy? be anchored in the field of community; it is elite to
Może z definicji piękna należałoby zdjąć gorset dok- the marrow so it deceives and deludes those who are
tryny, strząsnąć wszelkie zasady, by nic „spoza” go unprepared for the meeting with its uneasy recog-
nie zanieczyściło? Nie ogarniamy jego istoty, ale od nisability; as for snobs – it leads them into tempta-
poety wiemy, że „jak ostrzem przenika i aż w duszy tion. It often settles in human awareness by force
27 z cyklu Raster „Odbicie dnia powszedniego 05”, 130 x 100 cm, akryl, płótno, 2018
from the series Raster “The Reflection of a Weekday 05”, 130 x 100 cm, acrylic on canvas, 2018 39
41
Mańkowski
„…a co Radecki wystawia te swoje koła?”…zagadnął
Zbigniew
mnie mijający w drodze na wykłady kolega. Tak,
rzekłem, wystawia w galerii Gdańskiego Towarzy-
stwa Przyjaciół Sztuki. A dalej pomyślałem – bo
już nie zdążyłem nic więcej dodać, gdyż on pobiegł
do swoich obrazów – że każdy właśnie wystawia to
swoje C o ś: jeden koła, drugi pisuary, a jeszcze inny
złote czy brylantowe czaszki. Tak to już jest w świe-
cie twórczości – świecie, w którym spotykają się
gusta, o których wciąż się nie dyskutuje (zwłaszcza
że dyskutować trudno), i estetyczne wybory, które
są stale kwestionowane, oraz artystyczne wolności,
których granic, na szczęście, nie daje się odgór-
nie zadekretować. I może ten tekst będzie reakcją,
moim zatrzymaniem się przed obrazami Grzego-
rza Radeckiego, może także być refleksyjną reakcją
na krótkie rzucone w biegu życia pytanie kolegi?
A sam malarz mógłby wzorem mistrzów odrzec
koledze: „Nie bagatelizuj moich kół”. I dalej: „Być
może zdołasz zobaczyć w nich coś, czego nie da się
dostrzec, będąc w biegu i w drodze do Twoich ma-
larskich rzeczywistości?”
Niniejsza krytyka w moim przypadku nie wiąże
się z wprost artykułowaną aksjologią, że oto mamy
43
„dobre” czy „złe” obrazy; uchylam się od wyrazi- being on the run and on the way to your own paint- najdoskonalsze, wciąż niedoskonałe medium, however, the case of Grzegorz Radecki’s paint-
stego, czasem nawet docenianego przed odbior- ing reality?” jakim staje się właśnie słowo. Krytyk ze swoimi ings is that they sometimes express acts of vision
ców wartościowania: i jako krytyk-przyjaciel i jako This critique of mine is not linked to overt axiol- słowami przed obrazem musi się czuć trochę nie- which can be articulated in words; they are both
refleksyjny widz, który nie zadowala się chwalbą, ogy that here we have “good” or “bad” pictures; I -wydarzenie, a jednak artysta prosi go o to właśnie silent and speaking at the same time: after all, they
laurkowaniem twórcy, który także chciałby unik- shun any directly articulated evaluation – even if ułomne opisujące słowo. I tu w tym tekście kryty- talk to some people in their own, very soft – never
nąć łatwizn i uproszczeń albo salwowania się już sometimes it is appreciated by the viewers – both ka staje się słowną próbą wyrazu, próbą nazwania, articulated – speech; while to others, they can ap-
słynnym na wernisażach powtarzanym i wytartym as a critic-friend and a reflexive viewer who is not ale także przede wszystkim zrozumienia, czyli by- peal through this most perfect and still not perfect
do nicości wyrażeniem – „interesujące obrazy”. satisfied by mere praise and accolade for the artist cia-blisko i zarazem bycia-z-dystansu, zorganizo- enough medium which the word itself becomes.
Występuję bardziej jako ktoś, kto dostrzega okre- who, himself, would also like to avoid shallowness wanej estetycznie wizualności: w pewnym sensie A critic with his own words must feel a little awk-
ślone plastyczne wartości, a potem chce o nich and oversimplification or evasion by means of a oczywistej, bo widzialnej, a w innym – zamkniętej ward in front of the picture; nevertheless, the artist
napisać; a także jako ktoś, kto preferuje twórczość now-famous expression, repeated and worn-out w po-myślanej artystycznie, i za-danej do zobacze- asks the critic exactly for his awkward, descriptive
„silnej” wizualnej znakowości, kogo jednak osta- to nothingness, namely this phrase “interesting nia formie w swych licznych odsłonach. word. And the critique in this paper becomes an
tecznie stać na to, by otworzyć się na niemal każdą pieces”. I would rather act as someone who is able Raz będą to wcześniejsze obrazy portrety – od- attempted verbal expression, an attempt to name
umotywowaną, twórczo uzasadnioną, artystyczną to notice certain visual values and, subsequently, słony życia twarzy; ekspresyjne epifanie ludzkich but, above all, understand; this means being close
ekspresję – zwłaszcza odwołującą się do artystycz- wants to write about them, as well as someone bliskich i dalekich, wciąż nie-rozpoznanych emo- as well as keeping a distance at the same time to
nych wartości ważnych dla gdańskiego środowiska who, preferring the “strong statement” of visual cji, może uczuć; te zjawienia się ludzkich charak- an aesthetically organised visuality: the visuality
twórczego – tym samym próbując je rozpoznać, signs, is, after all, able to adapt an open approach terów i osobowości; praca widzenia malarza tu which in one sense is obvious, because it is visi-
krytycznie uzasadnić i także propagować tam, to any motivated, creatively justified artistic ex- nigdy się nie kończy, choć ma on jej czasem dość, ble, but in another – enclosed in a form artistically
gdzie znajdują odbiorców. I w tym przypadku sta- pression – especially if it makes references to the bo jest zobowiązująca, zwraca na siebie uwagę en-visaged and assigned to be seen in its numerous
ję p r z e d o b r a z a m i Grzegorza Radeckie- artistic values of the Gdańsk creative milieu, thus drugiego człowieka, potencjalnego modela? Nie, unveilings.
go – bez wyraźnych ocen i etykiet – raczej pytając: trying to recognise it, critically support it, as well to aż samo ludzkie istnienie widzialne, i wciąż za Sometimes, these will be his earlier paint-
czego one ode mnie chcą, czego mogą chcieć od as propagate it whenever it finds its receivers. In trudne do-zobaczenia, a przecież po ludzku bli- ings-portraits – disclosures of the lives of faces:
potencjalnego widza?1 I wierzę w to, że powstały this case I stand i n f r o n t of Grzegorz Ra- skie i dalekie – wciąż za dalekie! Żeby je uchwycić expressive epiphanies of close and distant people;
z konkretnych twórczych pobudek: wyrażania i za- decki’s works, without any clear-cut evaluations w obrazach? Zbyt wielu odsłonach. Za trudne nie emotions still unrecognised, perhaps feelings; the
chwytu, i zwątpienia w widzialny świat, że czasem and labels, asking instead: what do they want from tylko dla malarza, dla każdego twórcy, a przecież appearances of human characters and personali-
rodziły się z niewiary i twórczej niemocy; czasem me, what may they want from a potential viewer?1 konieczne i niezbędne do jakiejś chociaż trochę ties – the painter’s work is never done, even if he is
jako byty prawie niemożliwe do-za-istnienia, a jed- And I believe that they were created for concrete naszej egzystencji, bo w spojrzeniach, przez spoj- sometimes fed up with it because it is a binding job,
nak są i mogą zadawać wizualne pytania, lub pozo- creative motives: expression and admiration, and rzenia i ku spojrzeniom toczy się nasz ludzki świat. it attracts the attention of another man, a potential
stawiać niektórych zupełnie obojętnymi na kształ- doubts about the visible world; that they sometimes Współczesne twarze niemal błagają o zobaczenie sitter? No, this human existence itself visible and
ty i formy, jakimi się stają na ścianach galerii. Ale were born from a creative indolence and unbelief; i zarazem go unikają, odrzucają, wybierając coraz yet still difficult to see, both close and distant in a
także postrzegam je ze świadomością, że mogą nie sometimes as entities almost im-possible-to-exist, to nowsze maski nieznośnie ciężkiej lekkości ist- human way, and still – too remote! To capture it in
chcieć niczego lub mieć swój własny malarski kod, yet they do, and are able to pose visual questions nienia. I ani przybliżanie się do nich, ani oddale- our paintings? In too many disclosures. This is too
przed którym się staje pytający, rozumny odbiorca and/or leave some people absolutely indifferent to nia nie gwarantują tego, że oto już zobaczyliśmy tę difficult not only for a painter, this is so for every
– najlepiej, gdyby dysponował sercem rozumieją- shapes and forms which these pictures become on właśnie oto twarz za-istniałej ludzkiej prawdy. Kto creative person, still – necessary and indispensable
cym?2 O tak. the gallery walls. However, in perceiving them, I wie to, kto zna tę zagadkę lepiej od malarza? Ten for some sort of existence which is at least a bit our
A dalej? Czy te obrazy potrzebują moich słów czy am aware that they may want nothing or may have zawodowy dramat zobaczenia-niewidzenia musi own; it is in gazes, through gazes and towards gazes
zdań? Zdecydowanie mogą się obywać bez nich; their own painterly code, which the inquisitive and się wciąż rozgrywać, powtarzać, narzucać. Coś su- that our human world unfolds. Contemporary fac-
a jednak z obrazami, także Grzegorza Radeckie- reasonable viewer faces – ideally the viewer who gerować? Że co? No właśnie co widać? Kogo widać? es almost beg to be looked at and, simultaneously,
go, tak bywa, że wyrażają widzenia, które również has “an understanding heart”?2 Oh yes. Pisali o tym Czapski, Beckett, a potem inni.3 I tak they shun the look, reject it, opting for constantly
artykułują się w słowach; milczą i mówią zara- And then? Do these pictures need my words or bez ustanku niemal i pewnie aż do niewyobrażal- newer and newer masks of unbearably heavy light-
zem: do niektórych wszak mówią tą swoją nie tak sentences? Definitely, they can do without them; nego końca człowieka. ness of being. And neither our approaching them,
bardzo cichą – nigdy niewypowiedzianą – mową; Twarze jako najsilniejsze formy istnienia zobo- nor moving away from them can guarantee that we
do innych z kolei mogą przemawiać przez to
1 A critical vision of remaining in front of a picture was presented in its
wiązują, nakazują coś? W ogóle wszelkie formy have managed to see this very face of human truth
full erudition in the work by a French art historian and scholar; cf... G.
Didi-Huberman, Przed obrazem. Pytanie o cele historii sztuki, a Polish i kształty życia stają się silnymi determinantami which has just come into ex-istence. Who knows
1 Krytyczna wizja pozostawania przed obrazem został w erudycyjnej pełni translation of Devant l’image. Questions posées aux fins d’une histoire
przedstawiona w dziele francuskiego badacza sztuki; por. G. Didi-Hu- de l’art, Minuit; English: Confronting Images:… by B. Brzezicka, Gdańsk
widzenia, odczuwania – zwłaszcza dla malarza. it? Who knows this puzzle better than the painter?
berman, Przed obrazem. Pytanie o cele historii sztuki, przeł. B. Brzezicka, 2011. Także i w tej twórczości pojawia się malarska od- This professional drama of seeing-and-not-see-
Gdańsk 2011.
2H
ere, I refer to a very interesting anthropological perspective on art, cf. słona wielokrotna, realizująca się poprzez wiele ing must go on and on, repeat itself, and impose.
2 Odwołuję się do bardzo ciekawej antropologicznej perspektywy W.J.T. Mitchell, Czego chcą obrazy. Pragnienia przedstawień, życie i miłości
Suggest something? Suggest what? Exactly, what
widzenia twórczości malarskiej; por. W. J. T. Mitchell, Czego chcą obrazy, obrazów, Polish translation of What Do Pictures Want? The Lives and 3 Por. wciąż wznawiana książka – J. Czapski, Patrząc, Kraków 2016; oraz
Pragnienia przedstawień, życie i miłości obrazów, przeł. Ł. Zaremba, War- Loves of Images by Ł. Zaremba, Warszawa 2013. The original English text także S. Beckett, Wierność przegranej, przeł. A. Libera, M. Nowoszewski, can be seen? Who can we see? Both Czapski and
szawa 2013. unavailable; paraphrase of the quote M.B. Guzowska. Kraków 1999.
45
obrazów pod znaczącym tytułem Uwolnienia. Beckett wrote about it, then many others followed
W nich artykułuje się jakże z istoty swej twórcze them.3 And so it goes on, almost unstoppable, and
– jak podkreśla sam malarz – uwolnienie od wszel- probably till the unimaginable end of Man.
kich uwikłań, szansa na funkcjonowanie w obszarze Faces as the strongest forms of existence, oblige,
«totalnej» wolności”, będąc jak i w tym przypadku dictate something? Generally, all forms and shapes
„marzeniem każdego twórcy.4 Czym zaowocowało of life become strong determinants of seeing,
tamto twórcze pragnienie? Wizualną feerią: ma- feeling – especially for a painter. Similarly, in the
larskich form – pełnych bogactwa kolorów, zaist- artworks discussed here, a multiple painterly dis-
nień barwnych niuansów, pełnych siły malarskich closure appears many a time, realised in many
gestów – posiadających ślady twórczej wyrazowej paintings under the meaningful title Liberations.
walki tego, co doskonale wolne, co konieczne, co They articulate – as the artist emphasises – the “lib-
istniejące, a co wciąż jeszcze możliwe? Malarz już eration from any entanglement, an opportunity to
na tym etapie twórczości ujawnia – potem co- function within the area of ‘total’ freedom, which
raz silniej się objawiającą, coraz bardziej dającą is the ‘dream of every creative person”.4 What fruit
o sobie znać i domagającą się formalnego wypo- did this creative desire yield? The visual eruption
wiedzenia, najczęściej ekspresyjnie realizowaną – of: painterly forms – abounding in varieties of
potrzebę d ek o n s r u k c j i w i d z i a l n o ś c i. Bę- colour, the appearance of hue nuances – forceful
dzie się ona objawiała w tej twórczości pięknymi painterly gestures, revealing the traces of the ex-
malarskimi realizacjami wykonanymi z aluminio- pressive, creative fight of what is perfectly free,
wej blachy, czy dużym cyklem Dekonstrukcja litery what is necessary, what exists and what is still pos-
/ Ekspansja obrazu. sible. At this stage of his creation already, the paint-
Moda na szeroko rozumianą dekonstrukcję ar- er reveals the need for the d e c o n s t r u c t i o n o f
tystyczną – na szczęście już przeminęła – trwała v i s u a l i t y, most often realised in an expressive
w Polsce dość intensywnie i wystarczająco długo; vein, which will subsequently increasingly strong-
objawiała się z godnym podziwu zaangażowaniem ly manifest itself, signal its presence and demand
i chyba została wyeksploatowana do imentu. W tej formal articulation. The need will thus manifest
twórczości artystyczna dekonstrukcja – form, rze- itself in beautiful painting realisations made of
czy i zjawisk – objawia się integralnie w zgodzie sheet aluminium or the large series Deconstruction
z naturą tworzenia: of a Letter/ Expansion of an Image.
1. Wynika z potrzeby twórczego rozbijania form The fashion for widely understood artistic de-
i kształtów – żeby zajrzeć pod podszewkę rzeczy?; construction – fortunately, now bygone – lasted
2. Lub żeby przekroczyć granice widzialności – tu in Poland in a rather intense way and for a long
malarz jest także aż człowiekiem, którego natura enough time; it manifested itself with admirable
staje się wedle granic, ale także i podlega zmia- commitment and was probably cut to the bone. In
nom; bo w istocie istnienie ludzkie to poszerzanie his creation, the artistic deconstruction – of forms,
pola odczuwania, widzenia, i działania. Człowiek things and phenomena – is integrally revealed in
jest istotą liminalną/graniczną. A jednak droga, na- harmony with the nature of creation:
stępnie granica (łac. limes) staje się drogą, potem 1. It emerges from the need for creative disintegra-
właśnie granicą prowadzącą człowieka przez i po- tion of forms and shapes – in order to look under
nad siebie, i gdzieś w obszary, które trzeba właśnie the lining of things?
przekraczać, odkrywać, nawet – powiedzieliby- 2. Also: To traverse the borders of visibility – here
śmy – twórczo zdobywać. Malarz i jego obrazy su- the painter is as much a man whose nature is
gestywnie nam to unaoczniają. Nie darmo filozof coined within limits as he is subject to change be-
powiada, że wizualność wspomaga, intensyfikuje
istnienie, nazywając wizualne poznawanie świata
3C
f. a constantly reprinted book: J. Czapski, Patrząc, Kraków 2016; see
hypotypozą („przestawienie unaoczniające”). Żeby also P. Beckett, Wierność przegranej, Polish translation of Proust and
three dialogues with Georges Duthuit Disjecta by A. Libera, M. Nowo-
szewski, Kraków 1999. The Beckett’s original English text unavailable;
paraphrase of the quote M.B. Guzowska.
4 Odwołują się do słów Grzegorza Radeckiego z materiału, który autor
30 z cyklu Litera „P”, 135 x 150 cm, olej, płótno, 2007 przekazał mi – do wglądu wewnętrznego – w trakcie pracy nad jego 4 These words of the Artist himself come from the material which he gave
from the series Letter “P”, 135 x 150 cm, oil on canvas, 2007 dorobkiem. me for private use during my working on his oeuvre.
47
wiedzieć, trzeba zobaczyć.5 Można by ten wątek cause, actually, human existence is the expansion
rozwijać w nieskończoność; odwołuje on nas do of the field of feeling, seeing and acting. Man is a
starego fenomenu poznania jako widzenia – lepsze- liminal/ borderline being. Finally, the road prevails,
go widzenia, sugestywnego, wywołującego emocje the border (Latin limes) becomes the road, next it
i silniejsze niż tylko intelektualne poznanie, bo jest becomes just the border leading Man/ making Man
pełniejszym zakorzenianiem człowieka-w-świecie. go through and beyond himself, somewhere to the
W takim kontekście malarstwo jest bardzo użytecz- areas which ought just to be transgressed, discov-
nym i wciąż niedocenianym rodzajem poznawania ered and – we would say – creatively conquered.
i rozumienia ludzkiego świata. Patrząc na to za- The painter and his paintings suggestively visualise
gadnienie z perspektywy filozoficznej. No i jeszcze this to us. It is not for nothing that the philosopher
przykład z dziedziny ściśle sztuki malarskiej, odwo- says that visuality supports and intensifies exist-
łując się do z-dekonstru-owania tradycji i praktyk ence and dubs the visual cognition of the world
malarskich w XX wieku, wcześniej ideałem twór- as hypotyposis (a vivid presentation of scenes or
ców stawało się naśladowanie (łac. imitatio) natury things, an oratorical “word-picture”). You have to
– z całą tradycją walki o wierność czy wręcz z prak- see to know.5 This thread can be developed endless-
tykami studiowania i naśladowania mistrzów. Aż tu ly; it directs us to the old phenomenon of cognition
proszę pojawiają się malarze, którzy objawiają za- as visual perception – a better kind of seeing: sug-
chodniemu światu, że naturę trzeba niszczyć, znie- gestive, stimulating emotion, and stronger than a
kształcać – czy mówiąc żargonem – dekonstruować merely intellectual cognition because it more firmly
właśnie.6 Natura musi istnieć, aby można ją było gwał- roots man-in-the world. In such a context, painting
cić! – twierdził Picasso.7 W tak zarysowanym polu proves to be a very useful but still underappreciated
widzenia-poznania trzeba także zwrócić uwagę na kind of cognition and understanding of the human
obrazy Grzegorza Radeckiego pozostające w orbi- world. Looking at the issue from the philosophical
cie potrzeby rozbijania form i kształtów, ale także perspective. And additionally, an example from the
będące rodzajem afirmująco-dekonstruującego pa- strictly painterly domain, making references to the
trzenia na dawnych mistrzów. de-construction of tradition and painting practices
Spójrzcie Państwo na dużą serię Hommage á. Mi- of the 20th century: in previous epochs the ideal for
strzowie malarstwa są tu po malarsku traktowani artists was to imitate nature (Latin imitatio) with its
jak sama natura – z jednej strony podziwiani, może whole tradition of striving for fidelity and even the
nawet stają się estetycznymi uwodzicielami, z któ- practice of studying and emulating masters. And
rymi aż chciałoby się nawiązać coraz trudniejszy suddenly – here you are! This is where painters have
do przeżycia dialog; a z drugiej – kuszą i prowokują appeared who announce to the western world that
właśnie, żeby ich z-dekonstruować. Czyli w sumie nature should be destroyed, deformed which means
nazwać po swojemu i zatrzymać w dostępnym tu – using the jargon – just deconstructed.6 Picasso
i teraz i tylko w tak jak się zdoła malarskim języku claimed that “nature has to exist so that we may rape
– geście, rozmazaniu, tym jednym i tylko takim, jak it!”7 In a so drafted field of vision-cognition, one
się czuje, położeniu farby czy stworzeniu właśnie should also turn one’s attention to the paintings of
możliwego nowego obrazu świata. Grzegorz Radecki, which remain in the orbit where
Malarskie de-konstrukcje Grzegorza Radeckiego there is the need to shatter forms and shapes but
będą się stawać z upływem doświadczeń coraz in- which also are a kind of affirmative-deconstructive
tensywniejszymi kolorystyczno-figuralnymi, coraz approach to the old masters.
bardziej zabstrahowanymi wizualnymi rzeczywi- Ladies and gentlemen! Please have a look at his
stościami; w ostatnich obrazach pojawiają się te copious series of Homage á. From the painterly point
przywołane na początku, wręcz symptomatyczne of view, the masters of painting are treated here as
6P
or. wypowiedzi na ten temat P. Picassa w: A. Malraux, Głowa z obsydianu, 6C
f. opinions on Picasso in: A. Malraux, Głowa z obsydianu, Polish translation
przeł. A. Tatarkiewicz, Warszawa 1978. of La Tête d’ Obsiden [Obsidian Head] by A. Tatarkiewicz, Warszawa 1978.
7C
yt. za: Z. Mańkowski, Widzieć prawdę. Józefa Czapskiego filozofia twórczej 7Q
uoted after: Z. Mańkowski, Widzieć prawdę. Józefa Czapskiego filozofia 31 z cyklu Litera „W”, 135 x 150 cm, olej, płótno 2006
egzystencji, Gdańsk 2005, s. 214. twórczej egzystencji, Gdańsk 2005, p. 214. from the series Letter “W”, 135 x 150 cm, oil on canvas, 2006
49
koła, na których widzimy dalej tak jak wcześniej if they were nature itself – on the one hand, they
kompozycje grające kolorami; tu jednak dawne de- are admired, perhaps they even become aesthetic
-kompozycje przekształcają się właśnie we wspo- seducers with whom one would like to develop a
mniane chromatyczne figuracje – z zatrzymaną dy- dialogue, gradually becoming more and more diffi-
namiką wizualną kulistych ciągów figur; wizualny cult to endure – while on the other hand, they tease
koloryzm czasem wydaje się op-artyczny, czasem and provoke just to be de-constructed. That is to
staje się figuralną abstrakcją, niekiedy tworząc ro- say: to give them one’s own names and hold them,
dzaj malarskiego wzoru, jakby coś na kształt – co as much as one can, within one’s own painterly lan-
prawda nie zawsze łatwo zauważalnego – harmonij- guage-gesture, accessible only here and now – blur,
nego wzoru istnienia. Ale też wiemy od klasyków, że smear, and one’s unique way of applying paint in
wizualne harmonie są silne czy prawdziwe, bo nie accordance with one’s own feelings, or – to create a
są jawne, czy oczywiste. Najmocniejsze wydają się now-possible new image of the world.
te, które wciąż skrywają przed naszymi oczami swój As his experience is accumulating, Grzegorz
najważniejszy wyraz i kształt – ich natura i kondy- Radecki’s painting de-constructions will become
cja wciąż czekają na dopełnienie, czy uwydatnienie more and more intense realities of colour and fig-
przez kogoś, kogo stać na wysiłek widzenia i rze- ure, more and more abstracted visual realities. His
czywistego odbioru. Zwykle abstrakcja malarska almost s y m p t o m a t i c circles, mentioned at the
to ucieczka przed dominującą formą przedmiotów. beginning, appear in his latest works where we can
Tu wizualne abstrahowanie to powrót do kształtu still see, as we did in his earlier pieces, the com-
i formy zaistnień kształtów ludzkiego świata: raz to positions playing with colours; however, his older
będzie dosłownie wybór konkretnego kolorystycz- de-compositions are being transformed here into
nego kształtu czy wizualnego układu; innym razem the above-mentioned chromatic figurations with
będzie to tworzenie się chromatycznego kodu ist- the stalled visual dynamics of the series of spherical
nienia; czy w ogólności staje się to grą z opatrzoną figures. His visual colourism sometimes resembles
już wizualnością tworzącą nowy układ kolorystycz- op-art, sometimes becomes figurative abstraction,
no-graficzny – przywołany wcześniej wizualny wzór creating, now and then, a kind of painterly design,
z-abstrahowanego porządku stawania się naszego, something like a harmonious paradigm of existence
wciąż nierozpoznanego świata; wzór chromatyczny, which, admittedly, is not often easy to notice. But
figuralny, powtarzający się, choć zróżnicowany, da- we know from the classics that visual harmonies
jący nam odczuć kolorystyczne bogactwo bytu, ale are strong and/or true because they are not overt
także wskazujący, że w tym może nużącym powta- and/or obvious. The most powerful ones seem to be
rzaniu form i kształtów może być i jest rejestrowa- those which still hide from our eyes their important
na – jak w naszym codziennym życiu – r ó ż n i c a. message and shape – their nature and condition
To samo w tych obrazach jest i może nam ewoko- still waiting to be complemented or pinpointed by
wać naszą t o ż s a m o ś ć, a to, co czasem ledwie someone who is able to make the effort of seeing
dostrzegalne różne, czasem właśnie nieoczywiste, and really perceiving. Usually, abstraction painting
a nawet dziwne – jest i może być małym wielkim i n is an escape from the dominant form of objects.
n y m naszego istnienia. Tak oto dzieje się w tych Here, however, the visual abstraction is a return to
obrazach wizualna gra stawiania się dyskretnych the shape and form in which the human world ap-
m e t a m o r f o z widzialności; toczy się ona mię- pears: once this is the choice of a concrete colour-
dzy trwałością, zmianą i wyraźną akceptacją dla istic shape or visual arrangement, another time this
widzialności: skale makro-kształtów odwołują nasz is the creation of a chromatic code of existence or
wzrok i myśli do skali mikro; może też być i na od- – in general terms – a game with already hackneyed
wrót; ruch i kierunek są w nich całkowicie wolne. visuality which creates a new arrangement of colour
Warto może jeszcze dodać coś na temat przywołanej and design: the previously quoted visual pattern of
powyżej symptomatyczności rodzących się w tych ab-s-tracted order of the becoming of our still un-
obrazach form: koła rzecz jasna budują wspomnia- recognised world; a chromatic, figurative, repetitive
ne kody-wzory-szyfry wizualnego istnienia, ale z ko- pattern, although differentiated, which facilitates
lei zdekonstruowane kolorystyczne kształty może our seeing of the colour richness of being, simulta-
53
Miłosz, chcąc oddawać twórczości tylko i aż „misecz- useless things that are the most needed. The area,
ki z kolorami” i całe z tym wielkie mnogie bogactwo just evoked in our reflection, can hold creative activ-
istnienia. W tej „małej estetyce” mieści się też two- ity as the one we are now discussing. Thomas Mer-
rzone piękno obrazów Grzegorza Radeckiego – no ton’s observation that “If you do not understand the
choćby ze skromnie nazwanych cyklów Dziennik / usefulness of the useless and the uselessness of the
Na boku czy Wycinanka. Takie właśnie niekrzykliwe, useful, you do not understand art”10 still remains ac-
urzekające wizualnie bogactwo – bez wyraźnie sfor- curate and up-to-date.
mułowanej funkcji czy artystycznego celu – może Consequently, there is the second “but”: in his
pracować estetycznie/moralnie siłą swej przecież paintings, we do not deal with any “religion of art”
ukrytej w formie energii.11 Bezużyteczna użytecz- whatsoever, raised up to the skies, or any sort of ar-
ność malarskich form może działać moralnie. Mo- tistic priesthood, paving the way for at least artistic
ralna wartość sztuki – pisze Roger Scruton – nie polega psychedelia or spectacular transgressions. What
na tym, że sztuka czyni nas dobrymi – być może nie ma one can see and feel here is both discreet and cul-
takiego potencjału. Jej wartość moralna polega na tym, tural – beyond visual pathos – an artistically ordered
że sztuka utrwala ideę wartości moralnej, pokazując, że “power of taste”, but different from that designed
c o ś t a k i e g o n a p r a w d ę i s t n i e j e .12 in a high style by Zbigniew Herbert (“teachings on
Na zakończenie jest jeszcze trzecie „ale”: musi beauty”), although the spirit of Herbertian aesthet-
się ono odwoływać do tytułu tego tekstu. Czy rze- ics is also alive and active here. It exists rather in the
czywiście patrząc na obrazy Grzegorza Radeckiego, form of “small aesthetics”, devised by Czesław Miło-
możemy usłyszeć malarski marsz? Czy dźwięki od- sz, which desires nothing more than to offer “bowls
wołujące się do muzycznego marszu? Można by się with colours” to art, along with the whole huge rich-
pokusić o takie analogie, które nigdy nie są ani do- ness of being. This “small aesthetics” also includes
kładne, ani pełne, pozostając zawsze artystycznymi the beauty of Grzegorz Radecki’s paintings – let us
przybliżeniami (aproksymacje). Daje się zobaczyć/ take as an example the modestly named series A
usłyszeć w tych obrazach muzyczną malarskość, Diary / On a Side or A Cutting. It is precisely such
o której można by nawet sporo napisać, bo ma ona non-flashy, visually captivating wealth – without any
swoje źródła i odniesienia w klasycznej dla nas już clearly formulated function or artistic goal – that
ut pictura musica. Być może ciekawe byłyby same can work aesthetically / morally with the strength
nawet uwyraźnione – nie tylko sugerowane – ana- of its energy actually hidden in form.11 The use-less
logie do samej powieści Marsz Radetzky’ego Josepha usefulness of painted forms may have a moral im-
Rotha.13 Nie chcę teraz na koniec rozwijać wątku pact. “The moral value of art” writes Roger Scruton
muzyczności tego malarstwa, ani próbować nazy- “is not that art makes us good – perhaps it has no
wać jego istoty czy zgłębiać jakichś znaczeniowych such potential. Its moral value lies in the fact that art
wyznaczników czy dominant. Wiadomo, zakończe- perpetuates the idea of moral value, demonstrating
nie musi zmierzać do kody i powinno skończyć się that s o m e t h i n g l i ke t h i s r e a l l y e x i s t s ”.12
wyraźnym elementem retorycznym – choćby su- Finally, the third “but”: but this time it must refer to
gestywnym obrazem. Także obrazem. Tym razem the title of this paper. Can we really hear “Radetzky’s
obrazem literackim. I literacką aproksymacją – jak March” when looking at Grzegorz Radecki’s paint-
mi się wydaje – do obrazów Grzegorza Radeckiego. ings? The sounds referring to the musical piece?
Aproksymacją zakorzenioną w kontekście podwój- One can be tempted to make analogies like this
nie intersemiotycznym: raz, że zderzam literaturę
10 T
. Merton, W natarciu na niewypowiadalne, Polish translation of Raids on
the Unspeakable by E. Nowakowska, Bydgoszcz 1997, p. 33. The original
11 Odwołuję się aluzyjnie do starego, ale aktualnego w kontekście tego ma- English text unavailable; paraphrased by M.B. Guzowska
larstwa F. Schillera; por. Tegoż, Listy o estetycznym wychowaniu człowieka
11 H
ere I make allusive references to an old but still up-to-date text in the
i inne rozprawy, przeł. I. Krońska i J. Prokopiuk, Warszawa 2011.
context of this painting written by F. Schiller; cf. his, Listy o estetycznym
12 Por. R. Scruton, Kultura jest ważna. Wiara i uczucie w osaczonym świecie, wychowaniu człowieka i inne rozprawy, Polish translation of Letters of
przeł. T. Bieroń, Poznań 2010, s. 127. Aesthetical Education of Man, by I. Krońska, J. Prokopiuk, Warszawa
2011.
13 Moim zdaniem wcale nie od rzeczy można by krytycznie obejrzeć powie-
ściowy „koniec epoki” monarchii austro-węgierskiej w kontekście „końca 12 C
f. R. Scruton, Kultura jest ważna. Wiara i uczucie w osaczonym świecie,
malarstwa” – z perspektywy twórczej pracy Grzegorza Radeckiego. Polish translation of Culture Counts. Faith and Feeling in a World Besieged
Te analogie, będące rodzajem stylistycznego żartu, ciekawej koincydencji by T. Bieroń, Poznań 2010, p. 127. The original English text unavailable;
znakowości intersemiotycznej w kulturze – mogłyby się okazać twórcze. paraphrased by M.B. Guzowska.
13 In my opinion it would not be wrong if one had a critical look at “the
end of the epoch” of the Austro-Hungarian monarchy, tackled in the
novel, in the context of “the end of painting” – from the perspective of
Grzegorz Radecki’s art. These analogies, simultaneously being a kind of
stylistic joke, an interesting coincidence of inter-semiotic sign character
in culture – might prove creative.
14 T
. Terzani, Koniec jest moim początkiem, Polish translation of The End Is
14 T. Terzani, Koniec jest moim początkiem, przeł. I. Banach, Poznań 2010, My Beginning by I. Banach, Poznań 2010, p. 280. Of course, Terzani’s
s. 280. Oczywiście zdania Terzaniego nie istnieją w politycznej próżni; opinions do not exist in a political vacuum. The text shows that the tra-
tekst uświadamia, że tradycja dziwnie wyrafinowanej estetyki praktyk dition of the strangely sophisticated aesthetics of Chinese practices has
Chińczyków przetrwała – mimo naporu i dominacji często zgubnych survived - despite the pressure and domination of communism’s often
ciężarów użyteczności komunizmu. fatal burdens of usefulness.
34 pracownia artysty
artist’s studio 57
Jarosław
Bauć
Okoliczność przywołania myślą wiązaną refleksji
nad dziełem malarskim Grzegorza Radeckiego war-
to ozdobić paroma zdaniami z książki Witkacego pt.
„Jedyne wyjście”1: Były to bądź co bądź czasy zamarcia
sztuki malarskiej na całym obszarze Europy, nie mówiąc
już o innych częściach świata – nie trudno w ogóle być
pierwszym. Być takim ostatnim koniuszkiem tak wielkiej
niegdyś rzeczy jak malarstwo to jest naprawdę wielka
rzecz w swoim rodzaju. A przy tym mieć dlaczego na-
prawdę w sposób interesujący zrujnować swój organizm
i umrzeć, to w tych czasach, nawet w świecie złud i oma-
mów, było rzadkością «nie lada». A przestać malować nie
mógł: na to czasem trzeba mieć więcej charakteru, niż się
przeciętnemu dureńkowi zdaje. Oczywiście, za najwięk-
szego malarza uważał się w tych czasach każdy, kto świń-
ską szczeciną kolorowe mazie w płótno absorbujące jako
by gładkie kiedykolwiek wcierał. Tak było, bo krytyka była
dureńska i taką i publikę wychowała – było, nie wróci
nie ma co gadać.... Wbrew przenikliwemu badaczowi
sztuki, on ów czas nakreślił, wraca i pęta myśli i gesty.
1993 p.110.
1 Stanisław Ignacy Witkiewicz [Witkacy] Jedyne wyjście, PIW Warszawa,
1993 p.110.
63 37 z cyklu Papier „Bez tytułu”, 140 x 100 cm, gwasz, papier, 1990
from the series Paper “Untitled”, 140 x 100 cm, gouache on paper, 1990
w samotności, wydobywające przedstawienia o nie- experience. He consciously parts with his juvenile
bywałym spiętrzeniu emocji. Pamiętam, że stałem time, as well as the barbarity intrinsic in it, knowing
przed nimi w oczekiwaniu na pożarcie, stratowanie, that one cannot be a stranger in one’s own world.
zanim je pojmę i odstawię na znajomą mi półkę. Były The first steps in loneliness happen, generating im-
to prace przede wszystkim realizowane na papie- ages of an extraordinary accumulation of emotions.
rach i początkowo rzeczą normalną zdawałoby się I remember I was standing in front of those images,
użycie papierowego podobrazia, gdyby nie pewien waiting to be devoured, trampled, before I would be
dysonans. Malarstwo Grzegorza zawsze charak- able to comprehend them and put them aside on a
teryzuje dbałość technologiczna, właściwy dobór familiar shelf. Those works were primarily executed
podobrazia do wprowadzonej na nie materii mala- on paper, so initially it might seem normal to use a
tury. We wskazanych przedstawieniach dojrzałem paper support were it not for a certain dissonance.
szczątkowe ślady cielesności zastąpione znakami, Grzegorz’s painting has always been meticulous as
komponentami przedmiotowymi towarzyszącymi for technology and his appropriate choice of sup-
sobie i wzajemnie, niespodziewanie, acz przekonu- port for the painting agent applied onto it. In the dis-
jąco. Oszczędne kolorem, rozpierzchłe i zaplecione cussed representations, I noticed residual traces of
formą. Dopiero dzisiaj rozumiem zamiar upapiero- corporeality, replaced by signs and objects as com-
wienia tych przedstawień, a nie przedstawienia na ponents, accompanying each other, unexpectedly
papierze. Jak wspomniałem, pierwszy ogląd tych but convincingly. Frugal in colour, dispersed and
prac nie wzbudził moich szczególnych podejrzeń intertwined by form. Only today do I understand his
co do wyboru materiału, tworzywa, aczkolwiek coś intention “to paperise” these representations, and
niepokojącego tkwiło w tym zdarzeniowym kolap- not to present them on paper. As I mentioned, a first
sie. Ideą kolapsu jest nieograniczony rozrost formy glance at these works did not arouse my doubts as
do chwili rozpadu i odwrócenie tegoż procesu w mu to the choice of material, the substance; however,
przeciwny. Malarzowi sięgnięciem po tego rodzaju there was something disturbing, stuck in this hap-
podobrazie udało się wzbudzić metajęzyk przekazu penchance collapse. The idea of the collapse is the
artystycznego, materia papieru z posadowionymi unlimited expansion of form up to the moment of
na nim formami się utreściowiła, czyli naddała tre- disintegration and the reversal of this process. Us-
ści przedstawieniu. Przedstawienie metaforycznie ing this type of support, our painter managed to
przedczasowo zapakowane gdzieś tam w znanej tyl- evoke the metalanguage of the artistic message; the
ko artyście sposobności mnie, oglądającemu, jawiło matter of paper with the forms placed on it gained
się w formie czasu teraźniejszego dokonanego. To content-like traits, that is, it added content to the
był rodzaj metamorfozy, wydobywania, wskrzesza- representation. The representation, metaphorically
nia aktem rozpakowania, obrazy rozpakowań, eks- pre-packed beforehand somewhere in the oppor-
plozja i eksplozja. tunity known only to the artist himself, appeared
to me, a viewer, in the form of the present perfect
Abstrakcja systemowa i mnogość obrazów tense. It was a kind of metamorphosis, the divulg-
Grzegorz maluje dużo, oczywiście nie omieszkając ing, the resurrection by the act of unpacking; the
narzekać na zbyt mały stan swojego magazynu ob- images of unpacking, explosion and explosion.
razów, ale o tym później. Powstaje obszerna grupa
obrazów prowadzonych bardzo długo, ów czas zda- Systemic abstraction and a multitude of images
wał się lądem, do którego ostatecznie zmierza ar- Grzegorz paints a lot; certainly he will not refrain
tysta. Kształty form znaczone dynamiką przewrot- from complaining that his store of paintings is too
nie zacierającą właściwość przedstawiania. Obrazy small, but this we shall tackle later. There is a group
zapisywane zawiłością kształtów, w formowaniu of pictures which he has been painting for a long
których czuć gibkość ręki malarza. Obrazy, które time; this time seemed to be the land which the
przetoczyły się pod kiścią dłoni zaopatrzonej w na- artist was finally heading for. The shapes of forms,
rzędzie. Mimo opresyjnej, wartej ukropu nadmia- marked by dynamics which waywardly blurs the fea-
rowości wikłających się form, w rezultacie baczna tures of representation. Images noted down with the
38 Mroczna szczelina, 100 x 130 cm, akryl, płótno, 2019 obserwacja ujawnia zdumiewający stan, że to nie intricacy of shapes, in the formation of which you
Dark Rift, 100 x 130 cm, acrylic on canvas, 2019 o to tu szło, to pozór. Kolor, aksamitność malatury, can feel the nimbleness of his hand. Images which
65
puszystość materii, ekspresja płaszczyzny, a przede rolled amidst the bunched fingers armed with a tool.
wszystkim światło – wielki oddech malarstwa, ono Despite the oppressive, boiling over-abundance of
czyni tu ład, rozświetla poznanie. Tu po raz pierw- snarling forms, a meticulous observation reveals an
szy w tym rozległym zespole prac malarz zapocząt- astonishing condition, namely, all this is not what
kowuje swoje doświadczenie ze światłem nie tyle the point was here, this is only a guise. Colour, the
wyrazowym co konstruującym, bo zawsze logicz- velvety application of paint, the puffiness of matter,
nym, stanowiącym prawdę. Obrazy prawdy utkanej the expression of the plane, and, above all, the light
z pozoru, wspaniale wydobytej emfatycznością ma- – the big breath of painting, it is light which brings
larstwa. order here and illuminates cognition. It was first
here, in this extensive collection of works, where the
Ostatnie obrazy z wiosny 2020 roku artist began his experience with light which is not
Jest to odpowiednia chwila, by zwrócić uwagę na so much expressive as constructive because it has
warsztat malarza. Każdy cykl obrazów, który wy- always been logical, determining truth. The image
szedł spod ręki Radeckiego, niesie znamiona wie- of truth seemingly woven from appearances, mag-
lowątkowych kodowań. Do jednego z tych kodów nificently highlighted by the emphatic character of
przynależą technologie, narzędzia, jakimi się on this painting.
posługuje. Pozostawione namysłowi nad dziełem
malarza stanowiłyby niezmiernie bogaty obszar Recent pictures from the spring of 2020.
poznawczy i interpretacyjny wobec całej spuścizny This is a suitable moment to turn our attention to
malarskiej. Intensywność zmian, wariantywność the painter’s technical skills. Each series of paint-
zdarzeń wzbudzonych przyjętymi technologiami ings executed by Radecki’s hand bears the traits
pozycjonują tę twórczość pośród postmodernistycz- of multi-threaded coding. Technologies and tools
nej loży znakomitości malarstwa. Jednak płynność which the artist uses belong to one of his codes.
technologicznych zdarzeń nie wynika tu z gorącz- When left to the reflection on the artist’s oeuvre,
kowej nimi fascynacji. Grzegorz użytych środków they would offer an unfathomably rich area of cog-
nie personalizuje, bacznie strzeże ich globalnej nition and interpretation of the entire painting lega-
otwartości, a co za tym idzie, daje asumpt do in- cy. The intensity of changes, the optional variations
dywidualizacji odbioru swojego dzieła każdemu of events, triggered by the technologies he applies,
odbiory. Artysta po trzydziestoletniej wędrówce rank his work among the post-modern VIP box of
po setkach przedstawień powraca do klasycznych paragons of painting excellence. However, the flu-
narzędzi warsztatu malarskiego. Po latach rozpyla- idity of his technological occurrences does not stem
nych farb przemysłowych, szablonów ciętych ręką from his frenetic fascination with them. Grzegorz
i systemowo zaprogramowanym ploterem, wylewa- will not personalise the means he applies; he care-
nych gęstych i rzadkich cieczy malarz wziął do ręki fully guards their global openness, consequently, he
pędzel – w pracowni zapachniało farbami, w domu opens up the possibility for individualised reception
– terpentyną. Powstały gęste płaszczyzny filtrujące of his work by each of his viewers. The artist, having
zimne, uporczywe światło. Światło, którym jeste- wandered over hundreds of representations for thir-
śmy prześwietlani, które za nami podąża, nie ma ty years, is now returning to the classical tools of the
możliwości uwolnienia się od niego, czujemy je za painter’s workshop. Having used for years industri-
plecami. al spray paints and hand-cut stencils or those made
Tak jak wówczas kiedy wybory malarza stano- by a systemically programmed plotter, and poured
wiły zupełnie otwarte pole, tak i obecnie kierunki thick and thin liquids, the painter took a brush in his
wyborów formy przedstawienia stanowią pozabrze- hand, his atelier now smelling of paints, his home of
gowe decyzje. Malarz jest dla siebie, malarstwo jest turpentine. Thick layers appeared, filtering cool and
dla malarza. Artysta przyjmuje strategie, o których obstinate light; this light which penetrates and dogs
wielce przekonująco mówi, acz przewrotnie. Wiara us, leaving no chance of getting rid of it; the light
słów jest równie malarska jak samo dzieło. Na po- which we feel behind our backs.
czątku jest twór ideowy. Coś ulepione z myśli, wy- Just as when the painter’s choice constituted an
obrażeń, naznaczone przewidywalnym skutkiem. absolutely open field, so it is now that the direction
67
Potem jest dzieło i potok dzieł. Zdawałoby się, że of the painter’s choice of the form of representation
obrazy z założenia deklarowanego przez malarza is constituted by decisions made outside the box.
winny zamykać się na płótnie, ich życia domykać The painter is for himself, painting is for the paint-
powinien spad płaszczyzn obrazowania. Jednak to er. The artist adopts strategies about which he talks
zaklęcie nie działa, obrazy dalej sobie płyną ku ma- convincingly but cunningly. The faith of words is
larstwu, płyną ku kolejnym wcieleniom malarskim. equally painterly as an artwork itself. Initially, there
Pierwsze ideowe deklaracje malarza nie zawsze są is an ideological construct. Something coined from
tymi ostatecznymi, kluczowymi dla dzieła. W zna- thoughts, pictures in the mind, tainted with a predict-
lezieniu tropu malarstwa Radeckiego pomocnym able result. Then comes the artwork and the stream
może się okazać wywód jego starszego po fachu of artworks. It might seem that images should be con-
kolegi. Zaskakujące są wynurzenia Stefana Gierow- fined to the canvas by virtue of the presumption made
skiego o tym, co ważne dla niego w obrazie; słowa by the painter, their lives should be concluded on the
wypowiedziane po latach od powstania dzieł. Wie- edges of the planes of imaging; however, this spell
my z kulturowego wskazania, że malarz ten porusza does not work here. Images continue to flow towards
się w obszarze abstrakcji z rysem geometrycznym. painting, flow towards subsequent painterly incarna-
Niemniej jednak Gierowski wskazuje na istotność tions. The painter’s first ideological declarations are
światła w konstrukcie malarskim. „Malarstwo to not always his final ones, having the key importance
światło, obraz tak wiele znaczy, jak wiele światła for the artwork. What can facilitate the discovery of
eksponuje”. Jak u Gierowskiego, tak u Radeckiego Radecki’s train of painting is the utterance of his sen-
źródło światła w dziele tworzy kolejne obszary in- ior colleague. Stefan Gierowski’s revelations about
terpretacyjne. Przy czym jakość ta u obu artystów what is important to him in painting are surprising,
jest wzbudzana zgoła innymi środkami. W obrazach his words spoken years after the works themselves
Grzegorza suma wszystkich użytych środków defi- had been created. We know from cultural compe-
niuje światło. Barwa, kształty form, rytm, kompozy- tence that this painter is active in the field of geom-
cja, gest, skala – te właśnie jakości w przedstawieniu etry-biased abstraction. Still, Gierowski points to the
malarskim wydobywają światło. Ono jest kluczowe. importance of light in the panting construct. “Paint-
ing is light; a painting means only as much as the light
Dom malarza Radeckiego stanowi zasobnik wypeł- it reveals”. As in Gierowski’s case, so it is with Radecki
niony hermetycznie spakietowanymi cyklami prac. that the source of light creates subsequent areas of in-
Uwięzione przedstawienia, ślady czasu, odczuwalne terpretation. However, this quality is differently gen-
napięcie wynikające z konieczności wydobycia się erated in both artists. In Grzegorz’s paintings the sum
z przymusowej sytuacji. Stan odstawienia, przymus of all the means he uses defines light. Colour, shapes
bycia w ciągłej gotowości, oczekiwania na czas przy- of forms, rhythm, composition, gesture, scale – these
jazny malarstwu. Czekanie na to, by myśl malarza qualities in a painterly representation expose light.
objawiła się obrazem. Obraz powstaje, by być oglą- Light is crucial.
danym, by posiąść stałego widza. Być w miejscu spo-
dziewanym, by budować rozległość doznań, wędro- The home of Radecki the painter – it is the store-
wać i powracać w miejsce pierwszego zapamiętania. house filled with hermetically packaged series of
Dla Grzegorza ważna jest świadomość istnienia tych works. Trapped representations, traces of time, felt
prac, będących przecież objawieniem chwilowych, tension emerging from the necessity to get out of a
a błyskawicznie ulatniających się stanów, emocji, forced situation. The state of being set aside, the con-
przeczuć. Rzecz stała, bo pochwycona, ujęta zadaną straint of being constantly at the ready, the waiting
formą. Tych form zadanych w twórczości malarza for the time favourable for painting. The waiting for
pojawia się wiele. Mają ciągłość, ale niekoniecz- the situation when the painter’s thought manifests it-
nie jednoliniową. Na pewno jest tu jeden wyraźnie self as a painting. The painting is created in order to
wskazany kierunek, aczkolwiek z licznymi rozlegle be looked at, to come into possession of a permanent
pobłyskującymi odpryskami. viewer. To be in a predictable place, to build the vast-
W sztuce nie idzie o sprawność wobec kultu- ness of sensations, to wander and come back to the
ry. Grzegorz wie, że jesteśmy sami, zdani na sie- place of the first act of remembering. What is impor-
bie, wobec siebie możemy też podejmować różne tant for Grzegorz is the awareness that these works
69 40 pracownia artysty
artist’s studio
wyzwania i strategie. Jedni zakładają kupione w kio- exist, the works after all being the revelation of
sku kolorowe okulary i już mają swój świat. Inni, le- momentary and instantly fleeing states, emotions,
żąc bezradnie, wykonują najcięższą robotę. Wszyst- premonitions. A permanent thing grasped and en-
kie zachowania wobec siebie mają znamiona trudu, capsulated in the assigned form. There are many
obowiązku, z którego musimy się wywiązać, nie tyle assigned forms in the artist’s creation. They enjoy
wobec siebie, co wobec nas wyobrażanych okiem continuity, not necessarily linear. Certainly, there
innych. Kultura nas krzywdzi. Nie ważne: wysoka is one, clearly pinpointed direction, although, with
czy niska, stawiając setki krzywych zwierciadeł, za- vastly glittering slivers.
ciera ślady po nas samych. What is at stake in art is not dexterity in relation
I tak, pysznie tym wszystkim porastamy, jesteśmy to culture. Grzegorz knows that we are alone, all by
rozumiani, rozumiemy wszystkich, idziemy spać, ourselves, and we can take up various challenges
wstajemy, nic się nie zmienia, wystarczy wskoczyć and strategies towards ourselves. Some will put on
we właściwą parę kaloszy. Uczelnie to raje dla pły- colour glasses from a kiosk and instantly have their
waków i stylistów, uczą, że liczy się styl i dystans. own world. Others, lying helplessly, are doing the
Nikt tu nie pyta o miłość, stan ducha, początek czy toughest job. All behaviour towards ourselves bears
koniec – płynąć, powierzchni się trzymać, nie pa- the trait of drudgery, duty which we must fulfil, not
trzeć w otchłań głębi. so much for ourselves, but rather for ourselves im-
A dzieło to robota artysty wobec siebie. Uporać agined in the eyes of others. Culture does us harm. It
się z zaschłymi truchłami na płótnie to akt na lata. does not matter whether this culture is high or low,
Otworzyć okno i cisnąć wszystkie piękności, do by placing hundreds of crooked mirrors it erases our
których się pielgrzymowało, to walka o wszystko, traces.
grząska pamięć podszyta powinnością niczego nie And so, we are proudly overlaid by all of this; we
zrodzi. A mogło być gorzej. Jeszcze za Witkacym: are understood, we understand everyone; we go to
Robotnikom było dobrze – nie pragnęli niczego więcej – sleep, get up, nothing changes; the point is only to
każdy miał domek i ogródek, kultura już z lekka się cof- be able to jump into the right pair of shoes. Academ-
nęła – drobnorolnictwo świetną było przeciwwagą dla ic institutions are paradises for swimmers and styl-
industrializacji. Naprawdę dobrze było, mimo pewnej ists, they teach us that it is distance and style which
prymitywności technicznej życia, ale czemu? Bo kapitał count. No-one here asks about love, the state of your
jako taki, prywatny, wzięto za mordę zupełnie. Rządzi- mind, the beginning or the end – just swim on, stay
ło PZP – oto tajemnica wszystkiego. A kto nie uznawał on the surface, do not look down into the abyss of
PZP, to ,,pod ściankę, i szlus. Ot co”.2 the deep.
And an artwork is the artist’s job done for him-
Grzegorz nie upublicznia swoich prac, nie ozna- self. To manage all these dried carcasses on canvass
cza to jednak, że malarz swoje dzieło skrywa. By – this is an act for years. To open the window and
je zobaczyć, należy szukać sposobności. Wprzódy throw out all of these beauties to which you once
musi się znaleźć powód ,,ogólny”. Wspominanie tu made pilgrimages – this is the fight for everything; a
o butelce wina to zdarzenie zbyt merkantylne i koń- muddy memory lined with the sense of duty will not
czące natychmiast zamiar, szukajmy czegoś ponad. beget anything. And it could have been worse. Quot-
Jadąc do Paryża, nie jadę do Luwru czy d’Orsay, ing Witkacy again: “Workers were satisfied – they
zmierzam do czegoś ogólniejszego, w czym będę did not desire anything more – each of them having
mógł się zanurzyć. Zanurzenie w siedlisku, a o nie a cottage with a garden, culture has already stepped
już należy zadbać. Czy każdy artysta ma swoje sie- back a little – small farming offered an excellent
dlisko, nie wiem, znam takich, którzy takowe mają. counterbalance for industrialisation. Indeed, it was
Bujne, oschłe, naiwne, krzywe, chłodne, pokraczne, really good, despite some technological primitivism
przepiękne – wszystko jedno – wchodzisz znajdu- of life, but why? Because capital as such, private cap-
jesz tam ożywcze źródło dla swojej ciekawości. ital, was totally bossed around. PZP ruled – that is
Malarstwo to niezbiorowy happening wobec ob- the whole mystery of it all. And whoever refused al-
razowania malarskiego. Pamiętam zasobny zbiór legiance to PZP was placed against the wall to meet
CZAS NIEPOKOJU
– napierające rytmicznymi, coraz mocniej rozbija- beating waves which disperse on the shore, their
jącymi się o brzeg uderzeniami fal, których energia energy compounding with every moment. The
z każdą chwilą ulega zwielokrotnieniu. Biała kipiel white rolling billows accompanying this squall can
towarzysząca tej nawałnicy potrafi wytrącić z rów- unnerve many a daredevil, while the recurring
nowagi niejednego śmiałka, a powracające masy masses of water can dangerously draw him in and
I PRZEMIAN
wody niebezpiecznie wciągnąć, by go podtopić. dunk. Such image appears before me when I am
Taki obraz staje przede mną, gdy myślę o swoich thinking about my first steps at the High College of
pierwszych krokach w Państwowej Wyższej Szkole Visual Arts (now Academy of Fine Arts). My joy of
Sztuk Plastycznych (dziś gdańskiej Akademii Sztuk being accepted to long-awaited studies after a diffi-
Pięknych). Radości z faktu dostania się po trudnym cult examination, successfully passed, was slightly
egzaminie na upragnione studia towarzyszy cień tainted by the shade of growing uncertainty and
EXPRESSION.
narastającej niepewności i zdumienie, jak zaczyna amazement how this shadow begins to grow in flesh
on obrastać w mięso i kości. Rok 1981 to czas nie- and bones. Year 1981 was the time of unrest, filled
spokojny, przesycony dynamicznymi procesami with dynamic processes of economic, social and po-
natury gospodarczej, społecznej i politycznej, które litical character which in result revolted the order of
w efekcie całkowicie wywróciły porządek rzeczy. things. Although the majority of us remembers that
I choć większość pamięta go jako etap gwałtownych time as the stage of abrupt changes in our political
TIME OF ANXIETY
przemian ustrojowych, to dla nas, młodych malarzy system, for us, young painters at the threshold of
u progu swojego życia artystycznego, był to okres co their artistic life, that was the time of changes in art
najmniej tak samo burzliwych przemian w sztuce. which were at least equally stormy. Art was then
Sztuce, która zrzucając skostniałą, postkonceptu- shedding crusted, post-conceptual shell, making
alną powłokę, dokonywała właśnie gwałtownego abrupt turn towards the painterly. Fresh, strongly
AND CHANGES
zwrotu ku malarskości. Świeży, nasycony kolor, saturated colour, freed from the corset of perspec-
uwolniony z gorsetu perspektywy, ekspresyjny, tive; expressive, seemingly flippant gesture; thickly
pozornie tylko niedbały gest, wydatnie kładziona, applied paint, dripping down the compulsively at-
ściekająca po kompulsywnie atakowanym płótnie tacked canvas – this is its shortest characteristics.
farba – to najkrótsza charakterystyka. Nazywano We were dubbed “New Wilds”; we were young, an-
nas Nowi Dzicy; byliśmy młodzi, gniewni i pewnie gry and, probably, a little arrogant; however, what
trochę aroganccy, jednak to, co nas wyróżniało po- was our positive distinguishing feature was the fact
zytywnie, to fakt, że sztuka autentycznie stanowiła that art was truly was the centre around which our
centrum, wokół którego toczyło się nasze życie. Nasi lives oscillated. Our teacher-masters demonstrated
nauczyciele-mistrzowie dość wyrozumiale pod- pretty much tolerance to what we were doing, which
chodzili do tego, co robiliśmy, nawet miałem im to I even held a little against them at that time. Today,
wówczas za złe. Dziś, patrząc z dystansu, uznaję to when I am looking from the distance on this, I find it
za wielką mądrość i dalekowzroczność. Z pracowni a great wisdom and far-sightedness of theirs. From
prof. Włodzimierza Łajminga, w której zaczynałem the atelier of Professor Włodzimierz Łajming, where
swoją malarską edukację, wyszli tacy artyści, jak I started my education as a painter, came artists
Janusz Akermann, Jarosław Bauć, Małgorzata Mali- such as Janusz Akermann, Jarosław Bauć, Małgorza-
nowska „Kocur” czy Marek Model. ta Malinowska „Kocur” and Marek Model.
Grzegorz Radecki 75
43 Akt 1, 150 x 180 cm,
olej, płótno, 1985
Nude 1, 150 x 180 cm,
oil on canvas, 1985
77
44 Akt 0, 150 x 180 cm, olej, płótno, 1985
Nude 0, 150 x 180 cm, oil on canvas, 1985
79
46 Akt 4, 150 x 180 cm, olej, płótno, 1985
Nude 4, 150 x 180 cm, oil on canvas, 1985
81
48 Akt 6, 150 x 180 cm, olej, płótno, 1985
Nude 6, 150 x 180 cm, oil on canvas, 1985
83
49 Akt 8, 180 x 150 cm, olej, płótno, 1985 50 Akt 9, 150 x 180 cm, olej, płótno, 1985
Nude 8, 180 x 150 cm, oil on canvas, 1985 Nude 9, 150 x 180 cm, oil on canvas, 1985
85
51 Akt 11, 220 x 135 cm, olej, płótno, 1985
Nude 11, 220 x 135 cm, oil on canvas, 1985
87 na następnej stronie
next page
53 Akt 10, 130 x 165 cm, olej, płótno, 1985
Nude 10, 130 x 165 cm, oil on canvas, 1985
89
54 Akt 13, 150 x 180 cm, olej, płótno, 1987
Nude 13, 150 x 180 cm, oil on canvas, 1987
91
57 Akt 15, 180 x 150 cm, olej, płótno, 1987 58 Akt 16, 170 x 145 cm, olej, płótno, 1987
Nude 15, 180 x 150 cm, oil on canvas, 1987 Nude 16, 170 x 145 cm, oil on canvas, 1987
93
59 Akt 17, 180 x 140 cm, olej, płótno, 1990
Nude 17, 180 x 140 cm, oil on canvas, 1990
97
63 Akt 22, olej na płótnie,
150 x 180 cm, 1999
99
64 Akt 23, 220 x 135 cm, olej, płótno, 2000
Nude 23, 220 x 135 cm, oil on canvas, 2000
103
105 68 Akt 28, 145 x 180 cm, olej, płótno, 2001
Nude 28, 145 x 180 cm, oil on canvas, 2001
69 pracownia artysty
artist’s studio
107
PAPIER
Papier pakowy, taki najbanalniejszy szary, Paper, the most banal kind: brown, for pack-
z premedytacją wykorzystany jako kwintesen- aging, used with premeditation as the quintes-
cja niedostatków schyłkowego okresu PRL. Choć sence of the shortages of the declining commu-
paradoksalnie wówczas, z braku towaru do pako- nist Poland (PRL), although at that time when
wania, dostępny w nadmiarze. Powstające kom- no goods were available it was paradoxically in
pozycje-przedstawienia, w całkowitej opozycji overabundant supply. The compositions created
PAPER
do wszechogarniającej szarości, nawiązywały do – representations, realised in total contrast to the
gorących spotkań z ludźmi niezwykle barwnymi, overwhelming greyness, alluded to hot meetings
zdeterminowanymi i walczącymi. Okazuje się, with colourful, determined and fighting people. It
że z delikatnego, nietrwałego, zupełnie nijakie- turns out that you can fashion an exploding gre-
go materiału można ulepić eksplodujący granat. nade from this delicate, short-lived and absolute-
Kompozycje, których zadaniem było wpisanie ly drab material. The compositions, whose task
się w sposób czynny w proces postępujących was to actively contribute to the process of on-go-
przemian, swoją formą, ekspresją i ładunkiem ing changes, were supposed to move and inspire
emocjonalnym miały rozbudzać wyobraźnię i po- imagination through their form, expression and
ruszać. Dołączając do przelewającej się przez Eu- emotional load. Adding a socio-political vein to
ropę fali estetyki „dzikiej ekspresji” gorący wątek the wave of “wild expression” aesthetics, gushing
społeczny, nadawały oryginalny ryt jej polskiemu across Europe, it gave an original trait to the Polish
odłamowi. variation of the movement.
113
77 Kompozycja figuralna, 140 x 100 cm, gwasz, papier, 1990
Figural Composition, 140 x 100 cm, gouache, paper, 1990
121
92 Kompozycja, 200 x 240 cm, gwasz, papier, 1990 94, 95, 96 Kompozycja, 170 x 100 cm, gwasz, papier, 1990
Composition, 200 x 240 cm, gouache on paper, 1990 Composition, 170 x 100 cm, gouache on paper, 1990
123
97
98
99 Kompozycja, 170 x 100 cm, gwasz, papier, 1991
Composition, 170 x 100 cm, gouache on paper, 1991
125
101 Kompozycja, 140 x 90 cm, gwasz, papier, 1991
Composition, 140 x 90 cm, gouache on paper, 1991
127
103 Niemy i niewidomy, 140 x 100 cm, gwasz, papier, 1990
Mute and Blind, 140 x 100 cm, gouache on paper, 1990
129
107 Kompozycja, 120 x 140 cm, gwasz, papier, 1990
Composition, 120 x 140 cm, gouache on paper, 1990
131 110 Niemy i niewidomy, 140 x 100 cm, gwasz, papier, 1990
Mute and Blind, 140 x 100 cm, gouache on paper, 1990
111 Niemy i niewidomy, 140 x 100 cm, gwasz, papier, 1990
Mute and Blind, 140 x 100 cm, gouache on paper, 1990
133
OBRAZY
Artyści chętnie wykorzystywali w swojej pracy no- Artists willingly used technical innovations in their
winki techniczne. W konsekwencji, zwłaszcza dziś, works. Consequently, when we are especially now
kiedy obserwujemy lawinowy wręcz wysyp instru- witnessing an avalanche of image-generating instru-
mentów służących obrazowaniu, forma malarska ments, the painterly form confronted with new possi-
konfrontowana z nowymi możliwościami w natu- bilities has been naturally transformed. That was my
ralny sposób podlega zmianie. To był punkt wyjścia. point of departure. My search went towards the inves-
Z DRUGIEJ RĘKI
Moje poszukiwania szły w stronę badania zmienia- tigation into the changing way of perceiving the real
jącego się sposobu postrzegania świata realnego za world under the influence of the above-mentioned
sprawą wpływu wspomnianych urządzeń, zresztą co- devices, actually, more and more accessible. I tried
raz powszechniej dostępnych. Usiłowałem wówczas then to show how a digitally generated image im-
wykazać, jak obraz generowany przez media cyfrowe, prints its stigma on the visual perception and the con-
poprzez swoją intensywność, agresywny czy wręcz struction process of the forms of visual representa-
SECOND-HAND
zawłaszczający charakter, odciska piętno na percep- tion through its intensity, aggressive and particularly
cji wizualnej i procesie konstruowania formy przed- appropriative character. I began with the analysis of
stawień plastycznych. Zacząłem od analizy obrazu the television image. It was growing with me, which
telewizyjnego. Dorastał wraz ze mną, co pozwoliło permitted me to directly observe how my person-
bezpośrednio obserwować, jak zmienia mój osobisty al way of perception about thinking about imaging
sposób patrzenia, myślenia o obrazowaniu, a także changes, as well as how it influences my painting
IMAGES
jaki ma wpływ na praktykę malarską. Korzystając practice. Using a computer equipped with TV card,
z komputera wyposażonego w kartę telewizyjną, któ- which facilitated the reception of the so called “freeze
-ra umożliwia pozyskiwanie z nadawanego programu frames” (single images) from a TV broadcast, I got
tzw. stop klatek (pojedynczych obrazów), otrzymywa- mechanically and massively saved material which,
łem materiał, który mechanicznie, masowo zapisy- after selection, became the basis for canvases I creat-
wany, po selekcji, stawał się podstawą do tworzonych ed. By the way, the name of my whole series derives
płócien. Nawiasem mówiąc, właśnie stąd się wzięła from this fact because the result of my work was not
nazwa cyklu, gdyż efektem pracy nie były przedsta- “crated” representations but images somehow served
wienia „wykreowane”, ale zaserwowane mi niejako to me by the device I used. It was in the span of one
za pomocą wykorzystywanego urządzenia. W ciągu generation that television images were supplement-
jednego pokolenia do obrazu telewizyjnego dołączyły ed by other achievements of digital revolution: video,
inne zdobycze rewolucji cyfrowej: wideo, kompute- computers with applications facilitating the genera-
ry z aplikacjami umożliwiającymi generowanie ob- tion of digital images, digital photography, projectors,
razów cyfrowych, fotografia cyfrowa, rzutniki i cała and the whole sophisticated virtual reality, which
wyrafinowana wirtualna rzeczywistość, która coraz would entwine visuality increasingly stronger. The
mocniej oplatała wizualność. Powołane do życia cy- series of my oil paintings, called into life as definite-
kle obrazów olejnych jako przedstawienia ewidentnie ly over-sized representation thanks to tightly framed
przeskalowane, poprzez ciasno kadrowane fragmen- figures and/ or faces, along with large-sized, cut in
ty postaci lub twarzy czy wielkoformatowe, dzielone pieces and fitted together computer printouts, being
i składane w całość wydruki komputerowe jako formy the forms unattainable without the tools in question,
niedostępne bez omawianych narzędzi, w założeniu were by assumption the visualisation of this phenom-
unaoczniały zjawisko. Coraz większa powszechność enon. However, the increasing accessibility of more
dostępu do coraz bardziej wyrafinowanego sprzętu and more sophisticated equipment made the quest
powodowała jednak, że poszukiwania wielu artystów of many artists concentrate on constantly new and
zaczęły się toczyć wokół prezentacji coraz to nowych new technological possibilities. That made the tool
możliwości technologicznych. To sprawiło, że coraz become the subject, while the generated messages,
częściej narzędzie stawało się podmiotem, a gene- lacking in any content, could quiet quickly grow obso-
rowane, pozbawione treści komunikaty dość szybko lete or, even, boring. The huge surge of images which
mogły się opatrzeć czy nawet zacząć nudzić. Olbrzy- were only created because of increasingly more and
mi zalew przedstawień, których powodem powstania more fanciful possibilities offered by hardware and/
były tylko coraz to wymyślniejsze możliwości har- or software was the reason why this form of imaging,
dware czy software, spowodował, że forma obrazo- which had initially given me so much fun, was gradu-
wania, która początkowo dawała mi tak wiele radości, ally petering out.
zaczęła się wypalać.
137
117 Monika, 160 x 100 cm, olej, płótno, 2003
Monika, 160 x1 00 cm, oil on canvas, 2003
143
122 Bez tytułu, 45 x 35 cm ( x12 ), olej, płótno, 2002
Untitled, 45 x 35 cm ( x12 ), oil on canvas, 2002
159
137 Joanna, 140 x 190 cm, olej, płótno, 2003
Joanna, 140 x 190 cm, oil on canvas, 2003
165
145 Grzegorz, 190 x 140 cm, olej, płótno, 2003
Grzegorz, 190 x 140 cm, oil on canvas, 2003
167
149 Marianna, 190 x 140 cm, olej, płótno, 2002
Marianna, 190 x 140 cm, oil on canvas, 2002
na następnej stronie 151 wystawa Zeitgenossische Kunst aus Polen, Fulda, 2003
next page exhibition Zeitgenossische Kunst aus Polen, Fulda, 2003
169
UWOLNIENIE
Natknąłem się kiedyś na myśl następującą, I once came across the following thought, quot-
cytuję z pamięci: Sztuka w odróżnieniu od innych ing from memory: Art, contrary to other manifesta-
przejawów ludzkiej aktywności nie toleruje fałszu, tions of human activity, does not tolerate falsehood,
fasad i kamuflażu. Wyrażona powinna być orygi- façades and camouflage. It should be expressed orig-
nalnie, w sposób właściwy jedynie dla wyraziciela. inally, in the way unique for the one expressing him-
W zamian oferuje rzecz bezcenną – nieskrępowaną self. In return, it offers a priceless thing – unbridled
LIBERATION
wolność. To proste stwierdzenie stało się olśnie- freedom.This simple statement became a revela-
niem. Uwolnienie od wszelkich uwikłań, szansa tion. To become released from any entanglement,
na funkcjonowanie w obszarze „totalnej” wolno- an opportunity to function in the area of “total”
ści jest marzeniem każdego twórcy, a możliwość freedom is a dream of every creator, while the
wejścia w rolę demiurga powołującego coraz to possibility to assume the role of a demiurge, creat-
nowe światy – kuszącą okazją na jego realizację. ing new and new worlds again – a tempting option
Kiedy stanąłem przed dylematem przełożenia tej for the realisation of this dream. When I faced the
myśli na język malarstwa, rozwiązaniem, jakie dilemma of translating this thought into the lan-
wówczas przyszło mi w sukurs, było proste – ko- guage of painting, the solution which became my
rzystaj z ekspresji własnego ciała! Spontaniczny rescue proved simple – use the expression of my
gest, który uwalnia skumulowaną w ciele energię own body! A spontaneous gesture which releases
na pewno będzie autentyczny, naturalny i nie- energy accumulated in the body will certainly be
powtarzalny. Wprowadzone dodatkowo narzę- authentic, natural and unrepeatable. A tool which
dzie w postaci rakli, którą energicznie zbierałem I additionally introduced, namely a squeegee with
z płótna naniesioną wcześniej farbę, odwracając which I energetically gathered paint previously
niejako klasyczny sposób budowania struktury applied to canvas, thus slightly reversing the clas-
malarskiej, dodatkowo zindywidualizowało cały sical way of building the painterly structure, only
proces. added to the individual character of the entire
process.
175
153 W łupinie, 125 x 160 cm, olej, płótno, 2004
In a Shell, 125 x 160 cm, oil on canvas, 2004
177
157 W kapeluszu, 160 x 120 cm, olej, płótno, 2004
In a Hat, 160 x 120 cm, oil on canvas, 2004
159 W kapeluszu, 160 x 115 cm, olej, płótno, 2004 160 W łupinie, 125 x 160 cm, olej, płótno, 2004
In a Hat, 160 x 115 cm, oil on canvas, 2004 In a Shell, 125 x 160 cm, oil on canvas, 2004
181
161 W łupinie, 160 x 120 cm, olej, płótno, 2004 162 W łupinie, 120 x 160 cm, olej, płótno, 2004
In a Shell, 160 x 120 cm, oil on canvas, 2004 In a Shell, 120 x 160 cm, oil on canvas, 2004
185
na poprzedniej stronie 165 Rajski raczek, 70 x 100 cm, olej, mdf, 2007
previous page Paradise Crayfish, 70 x 100 cm, oil on mdf, 2007
189 167 Biały raczek w czerwone plamki, 70 x 100 cm, olej, mdf, 2007
White Crayfish with Red Spots, 70 x 100 cm, oil on mdf, 2007
168 Kompozycja, 70 x 100 cm, olej, mdf, 2008
Composition, 70 x 100 cm, olej on mdf, 2008
191
170 Insekty, 100 x 70 cm, olej, mdf, 2007
Insects, 100 x 70 cm, oil on mdf, 2007
195
174 Raczek w czerwone plamki, 70 x 100 cm, olej, mdf, 2007
Rrayfish, 70 x 100 cm, oil on mdf, 2007
203
184 Kompozycja, 100 x 70 cm, olej, mdf, 2011 185 Kompozycja, 100 x 70 cm, olej, mdf, 2011
Composition, 100 x 70 cm, oil on mdf, 2008 Composition, 100 x 70 cm, oil on mdf, 2011
209
190, 191, 192 Kompozycja, 100 x 70 cm, olej, mdf, 2008
Composition, 100 x 70 cm, oil on mdf, 2008
193 Kompozycja, 100 x 70 cm,
olej, mdf, 2008
Composition, 100 x 70 cm,
oil on mdf, 2008
194
195
196 Kompozycja, 70 x 100 cm,
olej, mdf, 2008
Composition, 70 x 100 cm,
oil on mdf, 2008
213
197 Kompozycja, 70 x 100 cm, olej, mdf, 2008
Composition, 70 x 100 cm, oil on mdf, 2008
215
199, 200 Kompozycja, 100 x 50 cm, olej, pcv, 2011 201, 202 Kompozycja, 100 x 50 cm, olej, pcv, 2011
Composition, 100 x 50 cm, oil on pcv, 2011 Composition, 100 x 50 cm, oil on pcv, 2011
221
206, 207 Kompozycja, 100 x 70 cm, olej, mdf, 2011
Composition, 100 x 70 cm, oil on mdf, 2011 223
208, 209, 210 Kompozycja, 70 x 100 cm, olej, mdf, 2011
Composition, 70 x 100 cm, oil on mdf, 2011
225
211, 212 Kompozycja, 70 x 100 cm, olej, mdf, 2011
Composition, 70 x 100 cm, oil on mdf, 2011
231
217, 218, 219 Kompozycja, 70 x 100 cm, olej, mdf, 2011
Composition, 70 x 100 cm, oil on mdf, 2011
233
220, 221 Kompozycja, 70 x 100 cm, olej, mdf, 2011
Composition, 70 x 100 cm, oil on mdf, 2011
235
222
223
224
225 Kompozycja, 240 x 170 cm, olej, płótno, 2014
Composition, 240 x 170 cm, oil on canvas, 2014
237
BLACHA
Cykl realizowany na blasze aluminiowej, zuży- I realised a series on sheet aluminium and
tych matrycach drukarskich, które jako materiał used printing matrices which used to end up in a
odpadowy, po zakończonym procesie drukowa- garbage dump after the printing process was fin-
nia, lądowały zwykle na wysypisku śmieci. Te sto- ished. I created these rather small pictures (55 x
sunkowo niewielkie obrazy (55 x 70 cm) powstały 70 cm) in the period when a spontaneous gesture
w okresie, w którym spontaniczny gest zajmował filled my entire artistic practice. What was an in-
SHEET METAL
całą przestrzeń mojej praktyki malarskiej. Cie- teresting experience and a factor distinguishing
kawym doświadczeniem i wyróżnikiem spośród them from among my other works of that time
innych prac realizowanych w tym czasie jest to, was that I did not begin with the “paralysing”
że nie zaczynałem od „paraliżującej” powierzchni white plane. The existing content, namely the
białej płaszczyzny. Istniejące treści, pozostałości remains of the technological process of printing
technologicznych procesów druku, wchodząc w entered into a relationship with the composition
interakcję z nanoszoną kompozycją, stawały się built upon it, thus becoming an important and
istotnym i integralnym elementem obrazu. Mo- integral element of a picture. This motif conspic-
tyw ten zaznaczał swoją obecność wyraźnie – pro- uously marked its presence, too – it chaperoned
wadził mnie w gestach i sposobie rozprowadzania my gestures and the way of smearing and/ or re-
czy ściągania farby. Przy tak intuicyjnym i swo- moving paint. This, considering my so intuitive
bodnym traktowaniu formy malarskiej okazało and free treatment of a painterly form, proved to
się to doznaniem interesującym i pouczającym, be an interesting and educating experience, re-
przypominającym bardziej jazdę po szynach niż sembling rather a ride on rails than floating in the
szybowanie w przestworzach. Po tym doświad- air. After this experience, I developed a habit of
czeniu pozostał mi zwyczaj precyzyjnego i celo- precise and purposeful preparation of the paint-
wego preparowania podobrazia – stosunkowo ing support – now, it is considerably rare that I
rzadko zdarza się dziś, bym rozgrywkę malarską will start my painterly game with white. Moreo-
rozpoczynał od bieli. Poza tym uzmysłowiłem so- ver, I realised clearly that to prevent the thought
bie jasno, że myśl o wolności, by nie przerodziła of freedom from metamorphosing into chaos, I
się w chaos, wymaga niemal pedantycznego za- must almost pedantically outline the framework
kreślenia ramy działań w postaci formy. of my activity in its materialised form.
241
230
231
232 Kompozycja, 55 x 70 cm, olej, blacha aluminiowa, 2005
Composition, 55 x 70 cm, oil on sheet aluminum, 2005
245
237 Kompozycja, 70 x 55 cm, olej, blacha aluminiowa, 2005
Composition, 55 x 70 cm, oil on sheet aluminum, 2005 247 238, 239 Kompozycja, 55 x 70 cm, olej, blacha aluminiowa, 2005
Composition, 55 x 70 cm, oil on sheet aluminum, 2005
240
241
242
243
244 Kompozycja, 55 x 70 cm,
olej, blacha aluminiowa, 2005
Composition, 55 x 70 cm,
oil on sheet aluminum, 2005
249
245, 246 Kompozycja, 55 x 70 cm, olej, blacha aluminiowa, 2005
Composition, 55 x 70 cm, oil on sheet aluminum, 2005
251
247
248
249
250
251 Kompozycja, 55 x 70 cm,
olej, blacha aluminiowa, 2005
Composition, 55 x 70 cm,
oil on sheet aluminum, 2005
253
252
253
254 Kompozycja, 55 x 70 cm, olej, blacha aluminiowa, 2005
Composition, 55 x 70 cm, oil on sheet aluminum, 2005
255
257 255 pracownia artysty
artist’s studio
256
257
258
259 Kompozycja, 55 x 70 cm,
olej, blacha aluminiowa, 2005
Composition, 55 x 70 cm,
oil on sheet aluminum, 2005
259
DEKONSTRUKCJA
Świat wyobrażony na podstawie teksu pisanego The world envisaged on the basis of a written
versus wyobrażenie tego świata dostarczone przez text versus the image of this world delivered by
obrazkową papkę. Moje życie rozkłada się na dwie pictorial pulp. My life is divided into two epochs:
epoki: przed i po rewolucji cyfrowej. Dorastałem, before and after the digital revolution. I was
w dużej mierze poznając świat poprzez literaturę growing up learning about the world predomi-
– jego analiza, próby opisania i porządkowania nantly from literature – its analysis, attempts at
LITERY »
były przede wszystkim wyrażane tekstem pisa- its description and introducing order into it were
nym. To z jego pomocą, w konfrontacji z rzeczy- mostly expressed by a written text. It is with the
wistością, konstruowałem własne wyobrażenie help of this text and in confrontation with reality
o świecie. Choć przyznaję, sam próbowałem opo- that I built my own image of the world. Although,
wiadać o tym za pomocą wyobrażeń wizualnych, I do admit, I tried to relate it using visual images, I
EKSPANSJA
to jednak pożywkę znajdowałem nie tylko w mu- found nutrition for my doing so not only in muse-
zeach i galeriach, ale także w księgarniach, anty- ums and galleries but in bookshops, second-hand
kwariatach czy zbiorach bibliotecznych. W ciągu bookstores and library collections. During one
jednego pokolenia sytuacja się odwróciła. Zde- generation, the situation has completely been re-
cydowana większość społeczeństwa nie czyta, versed. The majority of the society are not read-
a jeśli nawet, to procent ludzi robiących to ze ing books now and even if they do, the percentage
OBRAZU
zrozumieniem zatrważająco spada. Media, które of people who can read and understand the mes-
posługują się obrazem i dźwiękiem, stanowią dziś sage is formidably dropping. The media using
główne źródło informacji, a proponowany przez image and sound are now the main source of in-
nie model coraz bardziej zawłaszcza wyobraźnię formation but the model they propose is increas-
odbiorcy. Skutek jest znany – mniej samodziel- ingly appropriating their receiver’s imagination.
nego myślenia, brak jakiejkolwiek analizy czy We know the result – less independent thinking,
DECONSTRUCTION
indywidualnego wyobrażenia rzeczywistości, deficiency in any sort of analysis or individually
a w zamian gotowa, spreparowana i łatwostraw- built image of reality; instead, there is a ready-
na papka, która bezproblemowo prowadzi przez made, pre-prepared and easily digestible pulp
życie. Cykl, w którym litera zmienia się w obraz which will lead one through life with no problems
i traci swoje znacznie, był próbą zilustrowania at all. The series in which a letter transforms into
OF THE LETTER »
tego procesu. an image and loses its significance is my attempt
at illustrating this process.
EXPANSION
OF IMAGE
269
267 VV, 120 x 240 cm, olej, płótno, 2007
VV, 120 x 240 cm, oil on canvas, 2007
271
269 Q, 220 x 200 cm, olej, płótno, 2007
Q, 220 x 200 cm, oil on canvas, 2007
273
271 V, 200 x 220 cm, olej, płótno, 2007 272 Q, 200 x 200 cm, olej, płótno, 2006
V, 200 x 220 cm, oil on canvas, 2007 Q, 200 x 200 cm, oil on canvas, 2006
275
273 W, 120 x 150 cm, olej, płótno, 2006
W, 120 x 150 cm, oil on canvas, 2006
277
275 &, 150 x 120 cm, olej, płótno, 2006
&, 150 x 120 cm, oil on canvas, 2006
279
277 B, 150 x 120 cm, olej, płótno, 2006
B, 150 x 120 cm, oil on canvas, 2006
281
281 &, 150 x 120 cm, olej,
płótno, 2006
&, 150 x 120 cm,
oil on canvas, 2006
285
285 O, 150 x 120 cm, olej, płótno, 2006
O, 150 x 120 cm, oil on canvas, 2006
287
288 K, 150 x 130 cm, olej, płótno, 2007
K, 150 x 130 cm, oil on canvas, 2007
291
293 Q, 180 x 150 cm, olej, płótno, 2007
Q, 180 x 150 cm, oil on canvas, 2007
293
EFEKT MOTYLA
Moment konfrontacji obszaru wyjścia z rezul- The moment when the output area is confront-
tatem końcowym jest niezwykle ekscytujący dla ed with the final result is extraordinarily exciting
każdego twórcy. Uświadamia, jak trudno utrzy- for every creator. It makes us realise how difficult
mać dyscyplinę i jak bardzo w swoich postano- it is to keep discipline and how shaky we are in all
-wieniach jesteśmy chwiejni. Nawet w przypadku our resolutions. Even in the case of an almost au-
niemal automatycznego, rutynowego powta- tomatic, routine repetition of activities, we expe-
THE BUTTERFLY
-rzania czynności doświadczamy tego, że proces rience that the painting process is at least equally
malowania jest co najmniej w równej mierze strongly determined by the inner predisposition
uwarunkowany wewnętrznym usposobieniem of a painter and the stimuli coming from outside.
osoby malującej, jak i podatny na bodźce płynące At that time, in my everyday painting practice, I
z zewnątrz. W tamtym czasie w mojej codziennej tried to make this process as routine as possible. I
EFFECT
praktyce malarskiej starałem się, by była to opera- made every effort to ensure that the starting point
cja maksymalnie zrutynizowana. Zabiegałem o to, and the manner of my behaviour during painting
aby punkt wyjścia i sposób zachowania w trakcie were, if not the same, then as similar as possible.
malowania były jeśli nie takie same, to możliwie Thus, my daily scenario of “moving about” my
do siebie zbliżone. Codzienny scenariusz „poru- atelier grew into rituals, with my utmost care to
szania się” w pracowni obrastał więc w rytuały, make them repetitive. What became the key, was
przy maksymalnej uwadze, by były powtarzalne. my own-invented, relatively economical coating
Kluczem stało się autorskie, stosunkowo ekono- of the canvas. The process was accompanied by
miczne pokrycie płótna farbą. Procesowi temu the same time of the day and the same technology
towarzyszy ta sama pora dnia i taka sama tech- – a prepared support, a limited set of paints, sol-
nologia – przygotowane podobrazie, ograniczony vents, tools, varnishes, etc. Despite such drasti-
zestaw farb, rozpuszczalników, narzędzi, wernik- cally minimised stimuli, even the rigorousness of
sów itp. Mimo tak drastycznego zminimalizowa- measures, automation of gestures and behaviour,
nia bodźców, wręcz rygoryzmu środków, automa- what I got at the end was surprising, quite often
tyzacji gestów i zachowań, to, co otrzymałem na astonishing to such an extent that this everyday
końcu, zaskakiwało, nierzadko zdumiewając tak painting of mine, pre-programmed to be monot-
bardzo, że to codzienne, zaprogramowane na mo- onous, changed into a captivating and unpredict-
notonię malowanie zamieniło się w pociągającą able adventure. I compared this experience at
i nieprzewidywalną przygodą. Doświadczenie to that time to a “Texan storm” – the effect where
porównałem wówczas do „burzy teksańskiej” – seemingly unrelated, barely perceptible external
efektu, w którym pozornie niepowiązane, ledwo conditions (the movement of a butterfly’s wings)
dostrzegalne warunki zewnętrzne (ruch skrzydeł cause significant changes in relation to the antic-
motyla) powodują istotne zmiany w stosunku do ipated results. This made me realise how illuso-
przewidywanych rezultatów. Uzmysłowiło mi to ry all doctrines and pre-programming can be in
też, jak złudne mogą być wszelkie doktryny i pro- the domain of painting, which surprisingly easily
gramowanie w obszarze malarstwa, który zadzi- evades simple intellectual manipulations.
wiająco łatwo wymyka się prostym intelektual-
nym manipulacjom.
297
297 z cyklu Efekt motyla „14”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “14”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2007
298 z cyklu Efekt motyla „11”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “11”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2007 299
299 z cyklu Efekt motyla „16”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “16”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2007
300 z cyklu Efekt motyla „06”, 160 x 160 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “06”, 160 x 160 cm, oil on canvas, 2007
301
301 z cyklu Efekt motyla „05”, 160 x 160 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “05”, 160 x 160 cm, oil on canvas, 2007
302 z cyklu Efekt motyla „17”, 160 x 160 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “17”, 160 x 160 cm, oil on canvas, 2007 303 303 z cyklu Efekt motyla „02”, 160 x 160 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “02”, 160 x 160 cm, oil on canvas, 2007
304 z cyklu Efekt motyla „13”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “13”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2007
305 z cyklu Efekt motyla „19”, 130 x 160 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “19”, 130 x 160 cm, oil on canvas, 2007
305
306 z cyklu Efekt motyla „20”,
130 x 160 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “20”,
130 x 160 cm, oil on canvas, 2007
307
307 z cyklu Efekt motyla „22”, 308 z cyklu Efekt motyla „08”,
160 x 130 cm, olej, płótno, 2007 160 x 130 cm, olej, płótno, 2007
309 z cyklu Efekt motyla „Szczelina”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2008
from the series The Butterfly Effect „Gap”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2008 311
312 z cyklu Efekt motyla „18”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect „18”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2008 313 313 z cyklu Efekt motyla „04”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “04”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2007
314 z cyklu Efekt motyla „23”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “23”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2007
315 315 z cyklu Efekt motyla „10”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “10”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2007
316 z cyklu Efekt motyla „Szczelina”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect „Gap”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2007
317 z cyklu Efekt motyla „Szczelina”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect „Gap”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2007
317
318 z cyklu Efekt motyla „13”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “13”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2007
319 319 z cyklu Efekt motyla „04”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “04”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2007
321 z cyklu Efekt motyla „24”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “24”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2007
322 z cyklu Efekt motyla „25”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “25”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2007
320 z cyklu Efekt motyla „09”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect “09”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2007
321
323 z cyklu Efekt motyla „Szczelina”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2008 324 z cyklu Efekt motyla „Szczelina”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2007
from the series The Butterfly Effect „Gap”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2008 from the series The Butterfly Effect „Gap”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2007
323
325
326
327 z cyklu Efekt motyla „Szczelina”, 160 x 130 cm, olej, płótno, 2008
from the series The Butterfly Effect „Gap”, 160 x 130 cm, oil on canvas, 2008
325
HOMMAGE Á ...
Szacunek i zrozumienie dla dokonań prze- The respect for and understanding of the
szłości jest fundamentem spokojnego rozwoju achievements of the past is the foundation for
w przyszłości. Młodzieńczy bunt i uniesienia peaceful development in the future. Youthful re-
szybko mijają i nim się obejrzymy, wartościuje- bellion and elation pass quickly and before we
my i mierzymy się z tradycją – już swoją. W 1977 manage to look back, we are evaluating and fac-
roku Janusz Przybylski stworzył swoje Listy, cykl ing tradition – this time our own. In 1977, Janusz
prac wchodzący w skład szerszego cyklu Błędne Przybylski created his Letters, a series of works
koło adresowany do malarzy (swoich mistrzów which are incorporated into a bigger series Vi-
i nauczycieli), pomyślany jako próba ponadcza- cious Circle, addressed to painters (his masters
sowego z nimi dialogu. Podróżując po całym and teachers), devised as an attempt at an ever-
świecie, artysta docierał do „najważniejszych” lasting dialogue with them. Travelling all over the
dla siebie obiektów, preparując pokarm, którym world, the artist reached “the most important”
żywiła się jego sztuka. Zabieg pewnie nie nowy, objects for him, preparing nutrition on which his
jednak po raz pierwszy zastosowany wprost i na art fed. The method is not new, however, he was
taką skalę. Na początku 2006 roku spróbowałem the first to use it directly and on such a scale. I
tego samego i rozpocząłem rozliczenie z „osobi- tried to do the same at the beginning of 2006 and
stą” historią malarstwa – z nadzieją zbliżenia się started my settlement with “a personal” history of
ze sobą. Prace z tego okresu są nawiązaniem do painting – with the hope of getting closer to myself.
dzieł kanonu malarstwa, które w czasie mojego My works of that period alluded to the canon of
życia zaznaczyły się istotnie i znalazły stałe miej- painting which marked their significance in my
sce w świadomości. Z jednej strony był to rodzaj life and found a place in my awareness. On the
hołdu złożonego tradycji malarskiej, z drugiej one hand, this was a kind of homage paid to the
– rodzaj wiwisekcji i próba uchwycenia tego, co tradition of painting, on the other, a kind of viv-
rozstrzygające w moim jej postrzeganiu. Nie in- isection and an attempt to grasp what was deci-
teresował mnie bezpośredni cytat ani bagaż, któ- sive for my perception of this tradition. I was not
rym jest obarczony obiekt przez lata konfronto- interested in the direct quotation or the burden
wany z widzem i krytyką. To, co poruszało i stało which surrounds an object which for years was
się głównym powodem, dla którego sięgałem po confronted with viewers and critics. What moved
mistrzowskie dzieło, było natury psychologicz- me and became the main reason why I reached
nej i rozgrywało się w sferze emocjonalnej. Cykl for a masterpiece was of a psychological nature,
jest zamknięty, jednak do dziś nie jestem w stanie taking place in the emotional sphere. The series
precyzyjnie wskazać, dlaczego pewne dzieła są mi is closed now but, even today, I am not able to
bliższe, inne nie. Czasami zdarza się, że dziecięce say precisely why I find certain works closer to
wspomnienie zapachu albumu z reprodukcjami me while others are not. Sometimes, it happens
tak sugestywnie przebija się do świadomości, że that a childhood memory of the smell of an al-
przywołany obraz staje się nieodpartym, bezpo- bum with reproductions appeals to my awareness
średnim impulsem, dla którego sięgam po pędzel. so suggestively that an evoked image becomes an
Mam wrażenie, że te ledwo dostrzegalne i nie do irresistible, direct impulse which makes me reach
końca uświadomione sygnały kierowały i nadal for a brush. I have the impression that these bare-
kierują moimi wyborami bardziej niż cokolwiek ly perceptible and not fully realised signals have
innego. guided and still guide my choices more than any-
thing else.
331
332 z cyklu Hommage á ... „Salvador Dali Miękka konstrukcja
z gotowaną fasolką – przeczucie wojny domowej”,
100 x 70 cm, olej, mdf, 2009
from the series Hommage á ... “Salvador Dali Soft
Construction with Boiled Beans (Premonition of Civil War)”,
100 x 70 cm, oil on mdf, 2009
333
334 z cyklu Hommage á ... „Grupa Laokoona”,
170 x 150 cm, olej, płótno, 2008
from the series Hommage á ... “Laokoon’s Group”,
170 x 150 cm, oil on canvas, 2008
335
337 z cyklu Hommage á ... „Francisco Goya Gdy rozum śpi
budzą się demony”, 200 x 150 cm, olej, płótno, 2008
from the series Hommage á ... “Francisco Goya The Sleep
of Reason Produces Monsters”, 200 x 150 cm, oil, canvas, 2008
337
339 z cyklu Hommage á ... „Holenderscy mistrzowie martwych natur,
150 x 200 cm, olej, płótno, 2008
from the series Hommage á ... “Dutch Masters of Still Life”,
150 x 200 cm, oil on canvas, 2008
339
341, 342 z cyklu Hommage á ... „Holenderscy mistrzowie martwych natur, 343 z cyklu Hommage á ... „Diego Velazquez Infantka Małgorzata”,
200 x 150 cm, olej, płótno, 2008 200 x 150 cm, olej, płótno, 2008
from the series Hommage á ... “Dutch Masters of Still Life”, from the series Hommage á ... “Diego Velazquez Infanta Margarita”,
200 x 150 cm, oil on canvas, 2008 200 x 150 cm, oil on canvas, 2008
341
344 z cyklu Hommage á ... „Holenderscy mistrzowie martwych natur, 345 z cyklu Hommage á ... „Theodore Gericault Tratwa Meduzy”,
150 x 200 cm, olej, płótno, 2008 150 x 200 cm, olej, płótno, 2008
from the series Hommage á ... “Dutch Masters of Still Life”, from the series Hommage á ... “Theodore Gericault The Raft of the Medusa”,
150 x 200 cm, oil on canvas, 2008 150 x 200 cm, oil on canvas, 2008
343
346 z cyklu Hommage á ... „Edgar Degas Poza sceną”,
200 x 150 cm, olej, płótno, 2008
from the series Hommage á ... “Edgar Degas Offstage”,
200 x 150 cm, oil on canvas, 2008
345
349 z cyklu Hommage á ... „Holenderscy mistrzowie martwych natur,
100 x 130 cm, olej, płótno, 2008
348 z cyklu Hommage á ... „Holenderscy mistrzowie martwych natur,
from the series Hommage á ... “Dutch Masters of Still Life”,
100 x 130 cm, olej, płótno, 2008
100 x 130 cm, oil on canvas, 2008
from the series Hommage á ... “Dutch Masters of Still Life”,
100 x 130 cm, oil on canvas, 2008
na następnej stronie 350 z cyklu Hommage á ... „Henri Matisse Taniec”,
next page 150 x 200 cm, olej, płótno, 2008
from the series Hommage á ... “Henri Matisse Dance”,
150 x 200 cm, oil on canvas, 2008
347
349
351 z cyklu Hommage á ... „Edgar Degas Poza sceną”,
200 x 150 cm, olej, płótno, 2008
from the series Hommage á ... “Edgar Degas Offstage”,
200 x 150 cm, oil on canvas, 2008
351
353 z cyklu Hommage á ... „Salvador Dali Miękka konstrukcja
z gotowaną fasolką – przeczucie wojny domowej”, 200 x 150 cm, olej, płótno, 2009
from the series Hommage á ... “Salvador Dali Soft Construction
with Boiled Beans (Premonition of Civil War)”, 200 x 150 cm, oil on canvas, 2009
353 from the series Hommage á ... “Michelangelo Caravaggio Saint Jerome writing”,
150 x 170 cm, oil on canvas, 2008
356 z cyklu Hommage á ... , 90 x 200 cm, olej, płótno, 2009
from the series Hommage á ... , 90 x 170 cm, oil on canvas, 2009
355
357 z cyklu Hommage á ... „Michelangelo Caravaggio
Ukrzyżowanie Św. Piotra I”,
170 x 150 cm, olej, płótno, 2008
from the series Hommage á ... “Michelangelo Caravaggio
Crucifixion of St. Peter I”,
170 x 150 cm, oil, canvas, 2008
359 z cyklu Hommage á ... „Edgar Degas Tancerka”, 360 z cyklu Hommage á ... „Edouard Manet Śmierć torreadora”,
170 x 150 cm, olej, płótno, 2008 150 x 170 cm, olej, płótno, 2008
from the series Hommage á ... “Edgar Degas Dancer”,
170 x 150 cm, oil, canvas, 2008 357 from the series Hommage á ... “Edouard Manet Dead Toreador”,
150 x 170 cm, oil on canvas, 2008
361 z cyklu Hommage á ... „Michelangelo Caravaggio
Ukrzyżowanie Św. Piotra III”,
170 x 150 cm, olej, płótno, 2008
from the series Hommage á ... “Michelangelo Caravaggio
Crucifixion of St. Peter III”,
170 x 150 cm, oil, canvas, 2008
359 from the series Hommage á ... “Rembrandt van Rijn The Cleaved Ox”,
170 x 150 cm, oil on canvas, 2008
364 z cyklu Hommage á ... „Rembrandt van Rijn Rozpłatany wół I”, 365 z cyklu Hommage á ... „Rembrandt van Rijn Rozpłatany wół II”,
170 x 150 cm, olej, płótno, 2008 170 x 150 cm, olej, płótno, 2008
from the series Hommage á ... “Rembrandt van Rijn The Cleaved Ox I”,
170 x 150 cm, oil, canvas, 2008 361 from the series Hommage á ... “Rembrandt van Rijn The Cleaved Ox II”,
170 x 150 cm, oil, canvas, 2008
366 z cyklu Hommage á ... „Francisco Goya Saturn”,
170 x 150 cm, olej, płótno, 2008
from the series Hommage á ... “Francisco Goya Saturn”,
170 x 150 cm, oil, canvas, 2008
367
DZIENNIK
Dla tych, którzy pragną panować nad swoim For those who want to control their lives, who
życiem, lubią systematyczność i chętnie, nie tyl- like to be systematic and willingly return to ex-
ko w myśli, którą uważają za zbyt ulotną, wracają periences of the past, not only in thought which
do przeżytych wydarzeń, wynaleziono rodzaj za- they consider too illusive, is the invention of the
pisków relacjonujących zdarzenia codzienne czy, recording of everyday happenings or, in a more
w bardziej wysublimowanej formie, wewnętrzne sublime form – states and feelings. The rhythm
NA BOKU
stany i odczucia. Rytmiczność prowadzenia tych of taking notes, dictated by the calendar, deter-
notatek, podyktowana kalendarzem, zdecydowa- mined its name. “A diary” – as, obviously, this is
ła o nazwie. Dziennik, bo o nim oczywiście mowa, the thing in question – known as a literary form
znany jako forma literacka, może przybrać także but can also take a visual form. The idea itself
formę plastyczną. Pomysł może mało odkrywczy, may not be very innovative, but the shape I pro-
A DIARY
jednak kształt, który zaproponowałem, różni się posed is different from all others I know. Since
od wszystkich mi znanych. Ponieważ mam uspo- I have an unstable or even chaotic disposition, I
sobienie niestałe, a nawet chaotyczne, bywam can be impatient and become bored rather quick-
niecierpliwy i dość szybko się nudzę, zawsze im- ly. I have always been impressed by those artists
ponowali mi artyści, którzy swoje dzieło kształto- who have shaped their work with iron discipline
wali z żelazną dyscypliną i niezachwianą determi- and unwavering determination, consistently over
AT A SIDE
nacją, konsekwentnie przez lata. Z wewnętrznej the years. From the inner need to introduce a lit-
potrzeby uporządkowania nieco swojego charak- tle order to my character, I began working on a
teru rozpocząłem pracę nad cyklem (czyt. walkę series (which means “fighting against myself”),
ze sobą), który później otrzymał nazwę Dziennik which was later given the title A Visual Diary.
wizualny. Notatki te, traktowane jako swoisty Those notes, treated as a specific seismograph, a
sejsmograf, syntetyczny sposób rejestrowania synthetic way of recording particular days which
poszczególnych, w odczuciu coraz szybciej mija- I felt were passing ever faster, definitely have
jących dni, bezsprzecznie pomagają utrzymywać helped me to retain an indispensable dose of dis-
mi niezbędną dozę dyscypliny. Wizualnie lapidar- cipline. The visually concise and repetitive form
na i powtarzalna forma – w mojej ocenie – najle- – in my opinion – best conveys the experiences
piej przekazuje doznania i emocje nagromadzone and emotions accumulated during the day, while
w ciągu doby, a uchwycone niewielkie różnice za- the captured small differences freeze the memo-
mrażają pamięć upływających dni, które w świa- ry of passing days, which in consciousness merge
domości zbyt szybko zlewają się w nieczytelną too quickly into an unreadable mass. The struc-
masę. Struktura kompozycji – jej prostota, ba, ture of the composition is simple – its simplicity,
nawet banał – powinna zwrócić uwagę widza banality even, should turn the viewer’s attention
na brzmienie koloru, najmocniejszego atrybu- to the resounding colour – the strongest attribute
tu malarza przy wyrażaniu emocji. Zestawienie of a painter expressing emotions. The juxtaposi-
pojedynczych artefaktów ciągle przypomina, jak tion of individual artefacts has always reminded
rozbieżna bywa pamięć i wizualna notatka. Pro- me of how divergent memory and a visual note
jekt początkowo realizowany w formie grafiki cy- can be. The project, partially realised in the form
frowej znalazł kontynuację w formie malarskiej, of digital prints, has found its continuation in the
w postaci niewielkich płócien malowanych akry- painted form, taking the shape of small canvases
lem, i jest nieustannie kontynuowany, powstaje painted in acrylic; the latter has been continued
niejako „obok” innych realizacji. somehow “alongside” other realisations.
373
390–396 z cyklu Dziennik, 30 x 24 cm każdy, akryl, płótno, 2016/19
from the series Diary, 30 x 24 cm each, acrylic on canvas, 2016/19
375
415–418 z cyklu Dziennik, 30 x 24 cm każdy, akryl, płótno, 2016/19
from the series Diary, 30 x 24 cm each, acrylic on canvas, 2016/19
379
419–420 z cyklu Dziennik, 30 x 24 cm każdy, akryl, płótno, 2016/19
from the series Diary, 30 x 24 cm each, acrylic on canvas, 2016/19 381
421–426 z cyklu Dziennik, 30 x 24 cm każdy, akryl, płótno, 2016/19
from the series Diary, 30 x 24 cm each, acrylic on canvas, 2016/19
383
427–430 z cyklu Dziennik, 30 x 24 cm każdy,
akryl, płótno, 2016/19
from the series Diary, 30 x 24 cm each,
acrylic on canvas, 2016/19
431–434 z cyklu Dziennik, 30 x 24 cm każdy,
akryl, płótno, 2016/19
from the series Diary, 30 x 24 cm each,
acrylic on canvas, 2016/19
387
389 435–444 z cyklu Dziennik, 30 x 24 cm każdy, akryl, płótno, 2016/19
from the series Diary, 30 x 24 cm each, acrylic on canvas, 2016/19
445–451 z cyklu Dziennik, 30 x 24 cm każdy,
akryl, płótno, 2016/19
from the series Diary, 30 x 24 cm each,
acrylic on canvas, 2016/19
391
452–454 z cyklu Dziennik, 30 x 24 cm każdy,
akryl, płótno, 2016/19
from the series Diary, 30 x 24 cm each,
acrylic on canvas, 2016/19
393
WYCINANKA
Dzieciństwo miałem beztroskie. Odkąd pamię- My childhood was carefree. As far as I can
tam, wakacje spędzałem w rodzinnym domu mo- remember, I spent my vacations at my father’s
-jego ojca, w domostwie położonym na uboczu, family house, a cottage remotely situated among
pośród wysokich drzew, w obrębie dawnej Pusz- tall trees in the area of the former Puszcza Biała
czy Białej. Osada ta leży w zakolu rzeki Narwi, po forests. This settlement is located in the bend of
jej lewej stronie i jest częścią Kurpiowszczyzny, the Narew River, on its left side, being a part of
A CUTTING
krainy sąsiadującej z Pojezierzem Mazurskim. the Kurpiowszczyzna region, a land adjacent to
Zabudowania były tam wówczas tylko drewniane, the Masurian Lake District. The housing at the
kryte strzechą, woda czerpana ze studni, charak- time was made of timber, thatched roofs, water
terystyczna woń nafty używanej do oświetlenia drawn from a well, and households saturated
przesycała domostwa. Obecność zwierząt i in- with the smell of kerosene used for illumina-
tensywny zapach ziół wzmagający się podczas tion. Presence of animals and the intense odour
długich, słonecznych, letnich dni wypełniał mój of herbs, intensified during the long, sunny days
beztroski czas. Później, kiedy zacząłem szukać of summer filled my carefree time. Later, when
informacji, dowiedziałem się, że swoją wyjątko- I began to search for information, I learnt that
wość kraina ta zawdzięcza prężnej i zaradnej gru- this land owes its unique character to a resilient
pie, która tu mieszkała, walcząc o byt na swojej and resourceful group of people who inhabited
ubogiej ziemi. Kurpie, bo o tym ludzie mowa, na- the land, fighting for survival on its poor soil.
leżą do jednego z najmłodszych zespołów osadni- The Kurpie people, because this is the group of
czych na obszarze naszego kraju, ich historia liczy which I am speaking, belong to one of the young-
ledwie trzysta lat. Kultura materialna, którą wy- est settlement groups in our country, their history
pracowali, mimo że niezbyt liczna jest jednak wy- dating back only three hundred years. Their ma-
sokiej próby. Jej przejawy artystyczne, z oczywi- terial culture, which they have created, may not
stych powodów najbardziej mnie interesujące, to: be numerous in specimens but is of high quali-
rzeźba, ceramika, wikliniarstwo, kowalstwo i coś, ty. Certainly, I was most interested in the artistic
co mnie zawsze zachwycało dzięki bogactwu form manifestations of this culture, such as: sculpture,
i tajemnicy swojego powstawania. To wycinanki ceramics, wickerwork, blacksmithing and some-
– misternie wycinane papierowe kompozycje, thing else which has always amazed me with the
którymi ozdabiano domostwa. Prace prezentowa- richness of its forms and the mystery around its
ne w tej części są owocem tej fascynacji. Nożyce creation. This is cuttings – meticulously cut-out
zamieniłem na nóż, papier – na folię i tylko sobie paper compositions used for decorating houses.
znaną techniką, siłą owego zauroczenia, zapełnia- The works now presented are partially the fruit of
łem kolejne płótna. that fascination. I replaced scissors with a knife
and paper with foil and, using the technique only
known to myself, filled subsequent canvases driv-
en by the power of this amazement.
395
455 BB, 150 x 150 cm, olej, płótno, 2016
BB, 150 x 150 cm, oil on canvas, 2016
397
459 RB, 150 x 150 cm, olej, płótno, 2016
RB, 150 x 150 cm, oil on canvas, 2016
399
463
464
465
466
467 Kompozycja, 130 x 170 cm, olej, płótno, 2016
Composition, 130 x 170 cm, oil on canvas, 2016
401
468
469
470 Kompozycja, 130 x 170 cm, olej, płótno, 2016
Composition, 130 x 170 cm, oil on canvas, 2016
403
473 Kompozycja, 240 x 170 cm, olej, płótno, 2016
Composition, 240 x 170 cm, oil on canvas, 2016
474
475 Kompozycja, 130 x 100 cm, olej, płótno, 2016
Composition, 130 x 100 cm, oil on canvas, 2016
407
481
482
486 483
487 Kompozycja, 170 x 130 cm, 484 Kompozycja, 130 x 170 cm,
olej, płótno, 2016 olej, płótno, 2016
Composition, 170 x 130 cm, Composition, 130 x 170 cm,
oil on canvas, 2016 oil on canvas, 2016
na następnej stronie
next page
409
411
486
487 Kompozycja, 240 x 170 cm,
olej, płótno, 2016
Composition, 240 x 170 cm,
oil on canvas, 2016
488
489 Kompozycja, 170 x 240 cm,
olej, płótno, 2016
Composition, 170 x 240 cm,
oil on canvas, 2016
413
490
491 Kompozycja, 240 x 170 cm,
olej, płótno, 2016
Composition, 240 x 170 cm,
oil on canvas, 2016
415
498 Kompozycja, 240 x 170 cm,
olej, płótno, 2013
Composition, 240 x 170 cm,
oil on canvas, 2013
501
502 Kompozycja, 240 x 170 cm,
olej, płótno, 2013
Composition, 240 x 170 cm,
oil on canvas, 2013
419
504
505
506 Kompozycja, 240 x 170 cm,
olej, płótno, 2013
Composition, 240 x 170 cm,
oil on canvas, 2013
421
507
508
509
510 Kompozycja, 130 x 170 cm,
olej, płótno, 2012
Composition, 130 x 170 cm,
oil on canvas, 2012
423
511
512
513
514 Kompozycja, 130 x 170 cm, olej, płótno, 2012
Composition, 130 x 170 cm, oil on canvas, 2012
425
427 515, 516 Kompozycja, 130 x 170 cm, olej, płótno, 2012
Composition, 130 x 170 cm, oil on canvas, 2012
517, 518 Kompozycja, 130 x 170 cm, olej, płótno, 2011
Composition, 130 x 170 cm, oil on canvas, 2011
519 Kompozycja, 170 x 130 cm, olej, płótno, 2014
Composition, 170 x 130 cm, oil on canvas, 2014
520
521 Kompozycja, 130 x 170 cm, olej, płótno, 2014
Composition, 130 x 170 cm, oil on canvas, 2014 429
522 Kompozycja, 130 x 170 cm, 524 Kompozycja, 130 x 170 cm,
olej, płótno, 2012 olej, płótno, 2012
Composition, 130 x 170 cm, Composition, 130 x 170 cm,
oil no canvas, 2012 oil on canvas, 2012
431
525 Kompozycja, 170 x 130 cm, olej, płótno, 2014 526
Composition, 170 x 130 cm, oil on canvas, 2014 527
528
529
530 Kompozycja, 130 x 170 cm, olej płótno, 2014
Composition, 130 x 170 cm, oil on canvas, 2014
433
531
532
533 Kompozycja, 130 x 170 cm,
olej płótno, 2014
Composition, 130 x 170 cm,
oil on canvas, 2014
534
535 Kompozycja, 130 x 170 cm,
akryl, płótno, 2014
Composition, 170 x 130 cm,
acryllic on canvas, 2014
435
536 pracownia artysty
artist’s studio
437
W STRONĘ
Pewność warsztatowa pomaga utrzymać się na The confidence of your workshop skills helps
powierzchni, jednak to jeszcze nie lot. Nieustają- you to stay afloat but it is not yet a flight. Con-
ce wątpliwości, jakie nachodzą przy malowaniu, stant doubts which appear during painting in the
w obszarach wydawałoby się już dawno rozpo- areas which, seemingly, have long ago been rec-
znanych i oswojonych, potrafią zdezorganizować ognised and tamed, can disorganise this entire
cały proces. A jednak mimo rutyny towarzyszącej process. Despite the routine which accompanies
GEOMETRII
praktycznej realizacji, pojawiające się uczucie the practical execution, the emerging feeling of
niepewności wynikające z podejmowanych, za uncertainty, resulting from painting activities,
każdym razem na nowo, czynności malarskich each time undertaken anew, makes me take up
sprawia, że biorę je na siebie wciąż jako dziewi- these activities as virginal. I thank Providence
cze. Za to dziękuję opatrzności i za to jeszcze, że for this, as well as for the fact that, despite much
TOWARDS
pomimo wielkiego uproszczenia, prowadzącego simplification, leading to almost basic behaviour,
do zachowań niemal podstawowych, czyli spro- that means the reduction of form to simple geom-
wadzenia formy do prostej geometrii, powróciło etry, the feeling which accompanied me during
doznanie, które towarzyszyło mi podczas bardzo my early activities, the curiosity of the result, has
wczesnych działań – ciekawość rezultatu. Okazuje returned. It turns out that this feeling suffices as a
się, że jest ono wystarczającym powodem, by każ- motivation to come back to the atelier every day.
GEOMETRY
dego dnia wracać do pracowni.
439
537 Fioletowa szczelina, 130 x 100 cm, akryl, płótno, 2019
Violet Rift, 130 x 100 cm, acrylic on canvas 2019 441 538 Rozpalona szczelina, 130 x 100 cm, akryl, płótno, 2019
Torrid Rift, 130 x 100 cm, acrylic on canvas 2019
539 Purpurowa szczelina, 100 x 130 cm, akryl, płótno, 2019 540 Szczelina, 130 x 100 cm, akryl, płótno, 2019 541 Niebieska szczelina, 130 x 100 cm, akryl, płótno, 2019
Purple Rift, 100 x 130 cm, acrylic on canvas 2019 Rift, 130 x 100 cm, acrylic on canvas 2019 Blue Rift, 130 x 100 cm, acrylic on canvas 2019
443
542, 543 Niebieska szczelina, 100 x 130 cm, akryl, płótno, 2019
Blue Rift, 100 x 130 cm, acrylic on canvas 2019 445 544 Szara szczelina, 100 x 130 cm, akryl, płótno, 2019
Gray Rift, 100 x 130 cm, acrylic on canvas 2019
546 Błękitna szczelina, 130 x 100 cm,
akryl, płótno, 2019
Blue Rift, 130 x 100 cm,
acrylic on canvas 2019
449
550 Podstawowy biały, 240 x 170 cm, akryl, płótno, 2019
Basic White, 240 x 170 cm, acrylic on canvas, 2019
451
553 Niebieska szczelina, 100 x 130 cm, akryl, płótno, 2019
Blue Rift, 100 x 130 cm, acrylic on canvas 2019
453
558 Różowa szczelina, 100 x 130 cm, akryl, płótno, 2019
Pink Rift, 100 x 130 cm, acrylic on canvas 2019
455
560 Złota szczelina, 100 x 130 cm, akryl, płótno, 2019
Gold Rift, 100 x 130 cm, acrylic on canvas 2019
457
ALGORYTM »
Życie kończy się śmiercią. Oczywistość tego Life ends with death. The obviousness of this
faktu i brak jakiegokolwiek odwołania najwyraź- fact and the lack of any revoking of this is most
niej sprawia, że wszystkie istoty, poczynając od clearly the reason why all creatures, beginning
tych najprostszych, kończąc na tych stojących with the simplest ones and finishing with those
w hierarchii ewolucji najwyżej, z zadziwiającą at the top of the evolutionary hierarchy, realise
determinacją realizują odwieczne dążenie do with astonishing determination their eternal
W STRONĘ
nieśmiertelności. W większości – poprzez re- pursuit for immortality. In the majority of cases,
produkcję, czyli przekazanie swojej oryginalnej this is done through reproduction that means the
informacji genetycznej następnemu pokoleniu. transmission of one’s own genetic information
W mniejszości – za sprawą artystów, odmiennie, to the next generation. In a minority – thanks to
poprzez swoje dzieło. Próbując dostąpić wiecznej artists, this is achieved differently, i.e. by means
WIECZNOŚCI
chwały poświęcają mu niejednokrotnie całe swo- of art pieces. Trying to achieve eternal glory, they
je życie, z dość mrożącą świadomością, że upra- will sometimes even devote their entire lives to
gniona nieśmiertelność niewielu jest pisana. Już this pursuit with a rather chilly awareness that
ponad dwadzieścia lat minęło, odkąd komputer there are only a few who are fated to enjoy it. It
w otwartym turnieju pokonał najlepszego ów- has already been more than twenty years since
czesnego gracza w szachy arcymistrza Garriego a computer defeated the then best chess play-
ALTORITHM »
Kasparowa, dowodząc przewagi swoich mocy ob- er and grand master Garry Kasparov in an open
liczeniowych nad możliwościami człowieka. Od tournament, proving the prevalence of the ma-
tego czasu w informatyce minęła epoka. Potencjał chine’s computing capacity over human capabil-
obliczeniowy zwielokrotnił się na tyle, że coraz ities. Since that time, an entire epoch has passed
częściej mówimy o sztucznej inteligencji. Dzisiej- in computer science. The computing capacity has
szy komputer grający w szachy to nie tylko suma increased so many times that now we more and
TOWARDS
dotychczasowych rozgrywek i niewyobrażalnych more often speak about artificial intelligence. To-
możliwości kombinatoryjnych, ta maszyna potra- day’s computer playing chess is not only the sum
fi bowiem podnosić swoje szachowe kompeten- of all previous games and unimaginable combi-
cje, grając sama ze sobą. To jakościowa zmiana natorial possibilities – this machine is now able
w stosunku do Deep Blue, który pokonał Kaspa- to enhance its own competence in chess by play-
ETERNITY
rowa. Prace będące bezpośrednią kontynuacją cy- ing against itself. This is a qualitative change in
klu W stronę geometrii od poprzednich różni dzie- relation to Deep Blue which defeated Kasparov.
lona sprawczość. Autorskie decyzje są wsparte My works which constitute a direct continuation
możliwościami algorytmów, a otrzymana forma, of the Towards Geometry series are different from
bez takiej kombinacji, nie uzyskałby ostatecznej their predecessors by shared causality. The au-
postaci. Materiał służący do malowania, w posta- thor’s decisions are supported by the possibilities
ci masek wycinanych ploterem, został pozyskany offered by algorithms while the achieved form
za pomocą aplikacji do obróbki wektorowej. Rola could not achieve its final shape without such a
autora została sprowadzona do wspierania efek- combination. The material for rendering paint-
tów działań algorytmów. Przeniesienie na płótno, ings, being masks cut using a plotter, was ob-
pokrycie farbami to tylko formalność. Łatwo za- tained from the application for vector processing.
tem wyobrazić sobie sytuację, kiedy inteligentna The role of the author was reduced to supporting
maszyna nawet po śmierci artysty w dalszym cią- the effects of algorithmic operations. Transfer-
gu generuje przedstawienia naznaczone indywi- ring the result onto the canvas, covering it with
dualnym piętnem autora. To już nie namiastka, to paints is a mere formality. Thus, it is easy to im-
skok w nieśmiertelność. agine a situation when an intelligent machine will
continue to generate the representations marked
by the artist’s individual character ever after his
death. This no longer is an ersatz, this is a leap
into immortality.
459
560 z cyklu Algorytm „01”, 130 x 100 cm (x7), akryl, płótno, 2019
from the series Algorithm “01”, 130 x 100 cm (x7), acrylic on canvas, 2019
461
561 z cyklu Algorytm „03”, 130 x 100 cm (x5), akryl, płótno, 2019
from the series Algorithm “03”, 130 x 100 cm (x5), acrylic on canvas, 2019
463
562 z cyklu Algorytm „Biały uskok”, 130 x 100 cm, akryl, płótno, 2019 564 z cyklu Algorytm „Turbulencja 02”, 130 x 100 cm, akryl, płótno, 2019
from the series Algorithm “White Fault”, 130 x 100 cm, acrylic on canvas, 2019 from the series Algorithm “Turbulence 02”, 130 x 100 cm, acrylic on canvas, 2019
563 z cyklu Algorytm „Turbulencja 01”, 130 x 100 cm, akryl, płótno, 2019 565 z cyklu Algorytm „Turbulencja 03”, 130 x 100 cm, akryl, płótno, 2019
from the series Algorithm “Turbulence 01”, 130 x 100 cm, acrylic on canvas, 2019 from the series Algorithm “Turbulence 03”, 130 x 100 cm, acrylic on canvas, 2019
465
566 z cyklu Algorytm „Turbulencja 04”, 130 x 100 cm, akryl, płótno, 2019
from the series Algorithm “Turbulence 04”, 130 x 100 cm, acrylic on canvas, 2019
567 z cyklu Algorytm „Różowa Turbulencja”, 130 x 100 cm, akryl, płótno, 2019
from the series Algorithm “Pink Turbulence”, 130 x 100 cm, acrylic on canvas, 2019
568 z cyklu Algorytm „Różowy uskok”, 130 x 100 cm, akryl, płótno, 2019
from the series Algorithm “Pink Fault”, 130 x 100 cm, acrylic on canvas, 2019
467
569 z cyklu Algorytm „04”, 100 x 130 cm (x5), akryl, płótno, 2019
from the series Algorithm “04”, 100 x 130 cm (x5), acrylic on canvas, 2019
469
570 z cyklu Algorytm „05”, 100 x 130 cm (x5), akryl, płótno, 2019
from the series Algorithm “05”, 100 x 130 cm (x5), acrylic on canvas, 2019
471
571 z cyklu Algorytm „Podstawowy”,
130 x 100 cm (x3), akryl, płótno, 2019
from the series Algorithm “Basic”,
130 x 100 cm (x3), acrylic on canvas, 2019
473
475
ŚCIEKI.
Płynąc spokojnie powolnym nurtem, wąziut- Flowing peacefully in the slow current of a
ką strużką między poczuciem bezsensu i gdzieś narrow trickle between the feeling of senseless-
głęboko ukrytą nadzieją, a raczej potrzebą sensu, ness and some deeply hidden hope or – rath-
malowanie moje zatacza kolejny krąg. To jeszcze er – the need for sense, my painting is closing a
jeden wysiłek dotarcia do sedna, do istoty natury subsequent circle. It is one more effort to reach
światła i koloru, a tak naprawdę do istoty tworzy- the core, the essence of the nature of light and
UROK
wa im przynależnego, na które zdany jest malarz. colour which actually is the essence of the sub-
Myślę o farbie przelewającej się na płótnie – jej stance ascribed to the job to which the painter is
ciekłej strukturze, która oszczędnie kształtowana doomed. What I have in mind is the paint flow-
wolą szlachetnego narzędzia, ale też siłą grawi- ing across the canvas – its liquid structure which,
tacji, bywa, że przeistoczy się w przesłanie uni- shaped sparingly by the will of a noble tool, as
SPŁYWAJACEJ
wersalne. Poznaje się je po brzmieniu, któremu well as the force of gravity, sometimes happens to
towarzyszy szczególne wzruszenie. Każda, latami become a universal message. One can recognise
wyczuwana, najdrobniejsza cząstka zaczyna z do- this message by its sound, accompanied by one’s
konującą się harmonią rezonować, a wtórujący being particularly moved. Every very tiny parti-
temu uwodzicielski dźwięk potrafi wprowadzić cle, which has for years been made sensitive, be-
w ekstatyczną wibrację. gins to resonate in accordance with the harmony
FARBY
now appearing, while the seductive sound which
accompanies it is capable of leading one into ec-
static vibration.
BLOBS.
THE CHARM OF
DRIPPING PAINT
477
479 573, 574 z cyklu Ścieki „Niebieski”, 130 x 100 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “Blue”, 130 x 100 cm, oil on canvas, 2020
575 z cyklu Ścieki „Ultramarynowy”, 130 x 100 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “Ultramarine”, 130 x 100 cm, oil on canvas, 2020
576 z cyklu Ścieki „Biały”, 130 x 100 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “White”, 130 x 100 cm, oil on canvas, 2020
577 z cyklu Ścieki „Czarny”, 130 x 100 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “Black”, 130 x 100 cm, oil on canvas, 2020
481
578 z cyklu Ścieki „Czarny”, 130 x 100 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “Black”, 130 x 100 cm, oil on canvas, 2020
483 579 z cyklu Ścieki „Brązowy”, 130 x 100 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “Brown”, 130 x 100 cm, oil on canvas, 2020
582 z cyklu Ścieki „Biały”,
130 x 100 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “White”,
130 x 100 cm, oil on canvas, 2020
581 z cyklu Ścieki „Brązowy”, 130 x 100 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “Brown”, 130 x 100 cm, oil on canvas, 2020
485
584 z cyklu Ścieki „Niebieski”, 100 x 100 x 10 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “Blue”, 100 x 100 x 10 cm, oil on canvas, 2020
585 z cyklu Ścieki „Szary”, 130 x 100 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “Grey”, 130 x 100 cm, oil on canvas, 2020 487
586 z cyklu Ścieki „Brązowy”, 100 x 100 x 10 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “Brown”, 100 x 100 x 10 cm, oil on canvas, 2020
587 z cyklu Ścieki „Czarny”, 100 x 100 x 10 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “Black”,100 x 100 x 10 cm, oil on canvas, 2020
489 588 z cyklu Ścieki „Niebieski”, 100 x 100 x 10 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “Blue”, 100 x 100 x 10 cm, oil on canvas, 2020
589 z cyklu Ścieki „Na różowym”, 130 x 100 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “On Pink”, 130 x 100 cm, oil on canvas, 2020
590 z cyklu Ścieki „Biały”, 100 x 100 x 10 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “White”, 100 x 100 x 10 cm, oil on canvas, 2020
491
591
592
593 z cyklu Ścieki „Na różowym”, 130 x 100 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “On Pink”, 130 x 100 cm, oil on canvas, 2020
493
495 594, 595 z cyklu Ścieki „Na różowym”, 130 x 100 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “On Pink”, 130 x 100 cm, oil on canvas, 2020
596 z cyklu Ścieki „Na bieli słoniowej”, 100 x 130 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “On Ivory”, 100 x 130 cm, oil on canvas, 2020
497 597 z cyklu Ścieki „Na bieli słoniowej”, 130 x 100 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “On Ivory”, 130 x 100 cm, oil on canvas, 2020
598, 599 z cyklu Ścieki „Na błękicie nieba”, 100 x 130 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “On Sky-blue”, 100 x 130 cm, oil on canvas, 2020 499 600 z cyklu Ścieki „Na błękicie nieba”, 130 x 100 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “On Sky-blue”, 130 x 100 cm, oil on canvas, 2020
601 z cyklu Ścieki „Na różowym”, 100 x 130 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “On Pink”, 100 x 130 cm, oil on canvas, 2020
602 z cyklu Ścieki „Na błękicie nieba”, 100 x 130 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “On Sky-blue”, 100 x 130 cm, oil on canvas, 2020
501
603 z cyklu Ścieki „Na bieli słoniowej”, 130 x 100 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “On Ivory”, 130 x 100 cm, oil on canvas, 2020
604 z cyklu Ścieki „Na różowym”, 100 x 130 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “On Pink”, 100 x 130 cm, oil on canvas, 2020
503
605 z cyklu Ścieki „W białym kole”,
ø 162 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “In a White Circle”,
ø 162 cm, oil on canvas, 2020 505 606 z cyklu Ścieki „Na różowym”, 130 x 100 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “On Pink”, 130 x 100 cm, oil on canvas, 2020
607 z cyklu Ścieki „W szarym kole”,
ø 162 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “In a Grey Circle”,
ø 162 cm, oil on canvas, 2020
507
608 z cyklu Ścieki „W niebieskim kole”,
ø 162 cm, olej, płótno, 2020
from the series Drippings “In a Blue Circle”,
ø 162 cm, oil on canvas, 2020
509
511
dr hab. sztuki Grzegorz Radecki
513
Wystawy indywidualne / Solo exhibitions – O liwa bliżej Gdańska, Gdańsk bliżej artystów, Dworek Oliwski,
kalendarium
Chronicle
Gdańsk
– G
dynia -Düsseldorf, Galeria 78, Gdynia
1989 – Wystawa rysunku, CSOP, Łódź
– M
ost do przyszłości, Międzynarodowe Triennale Grafiki Kraków
1991 – Malarstwo, Galeria 78, Gdańsk
2000, wystawa konkursowa, Galeria Bunkier Sztuki, Kraków
1991 – Wystawa malarstwa, Galeria Gulhoff, Emden (Niemcy)
– K
raków–Norymberga (MTG 2000), Norymberga (Niemcy)
1994 – Wystawa malarstwa związana z przewodem kwalifikacyjnym I stop-
– W
schód spotyka zachód (MTG 2000), Galeria Sztuki Współczesnej
nia, PWSSP w Gdańsku
w Opolu
– Papier, Galeria Portal, Gdańsk
– W
ystawa 13 twórców różnych dyscyplin, Galeria Na Wieży, Gdańsk
2000 – Trzy portrety, wystawa grafiki Galeria Klub Aktora, Gdańsk
– G raphic Constelation, Galeria Północna Zamku Książąt Pomorskich,
2002 – Wystawa malarstwa i grafiki związana z przewodem kwalifikacyjnym
Szczecin
II stopnia, ASP w Gdańsku
– Z
eitgenössische Polnische Kunst, Galerie Kass, Innsbrück (Austria)
2003 – Obrazy z drugiej ręki, wystawa grafiki, Galeria Nowa Oficyna, Gdańsk
2001 – G dańska Grafika Roku 2000, wystawa konkursowa, Galeria Punkt
2007 – D ekonstrukcja litery, wystawa malarstwa, Pałac Sztuki Towarzystwa
GTPS, Gdańsk
Sztuk Pięknych, Kraków
– D
üsseldorf–Gdańsk, Galeria Atelier am Eck, Düsseldorf (Niemcy)
2008 – Efekt Motyla, wystawa malarstwa Galeria Debiut, Gdynia
– T
rwanie, Centrum Sztuki Galeria El, Elbląg
2011 – G dy rozum śpi budzą się obrazy, wystawa malarstwa, Galeria Punkt
– K
ontynenty 2001, Galeria Sztuki Współczesnej, Zamek Książ, Wał-
GTPS, Gdańsk
brzych
2015 – D ziennik artysty wizualnego, wystawa grafiki, Educational Institute of
– A rtyści Gdańska, Galeria Podlaska, Biała Podlaska
Ionian Island, Zakynthos (Grecja)
– T riennale 100 Miast Suwałki 2001, Regionalny Ośrodek Kultury
2019 – Wycinanka, wystawa malarstwa, Galeria Debiut, Gdynia
i Sztuki
2020 – Zaciekawienie, wystawa malarstwa, Galeria GTPS Gdańsk
– T riennale 100 Miast Skarżysko Kamienna 2001, Muzeum im. Orła
2021 – W stronę geometrii, Centrum Sztuki Galeria EL, Elbląg
Białego
2002 – K rytycy, Galeria Na Wieży, Gdańsk
– M TG 2000, Grand Prix Publiczności, Galeria Sztuki Współczesnej,
Wystawy zbiorowe / Group exhibitions
Katowice
– G aleria w moim domu, prace wytypowane do projektu edukacyjne-
1986 – Dyplom 86, Muzeum Miejskie Pałac Poznańskiego, Łódź
go udostępniającego grafikę w formie plakatów masowemu odbior-
1987 – VII Biennale Sztuki Gdańskiej, BWA Sopot
cy, MTG 2000, Kraków
1988 – II Nadmorskie Spotkania Młodych Twórców, BWA Sopot
– A rtyści ASP w Tczewie, Centrum Edukacji Dorosłych, Tczew
1990 – Print of Kanagawa, pokonkursowa wystawa grafiki, Kanagawa (Japo-
– Z naki teraźniejszości, Galeria Viena Art Center, Wiedeń (Austria)
nia)
– 1 9. Festiwal Współczesnego Malarstwa Polskiego, Zamek Książąt
1991 – Wystawa rysunku, Instytut Kultury Polskiej, Sztokholm (Szwecja)
Pomorskich, Szczecin
1996 – Jubileuszowa wystawa pracowników ASP (50-lecie Uczelni), Aula ASP,
2003 – N owa Oficyna w Plamie, MKT Plama, Gdańsk
Gdańsk
– N astępcy, Instytut Polski, Stockholm (Szwecja)
– Wystawa konkursowa Perron-Kunstpreis der Stadt Frankenthal, Fran-
– Z eitgenossische Kunst aus Polen, Kunststation Kleinsassen, Fulda
kenthal (Niemcy)
(Niemcy)
1998 – Gdańska Grafika Roku, wystawa konkursowa, Galeria Punkt, Gdańsk
– D irectory of Print 2003, wydawnictwo CD, SMTG Kraków
– Wystawa Rysunku Pracowników ASP, Galeria Nowa Oficyna, Gdańsk
2004 – 2 0 Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego, Szczecin
– II Ogólnopolski Konkurs Graficzny Triennale Tczewskie (wyróżnienie),
– T
czewskie Triennale Grafiki, Tczew
Tczew, Ostrołęka
2005 – W rocław w Gdańsku, Gdańsk we Wrocławiu, ASP Wrocław
1999 – Czarne na białym, Muzeum Narodowe Pałac Opatów, Galeria Promo-
– P amięć i uczestnictwo, Muzeum Narodowe Pałac Opatów, Gdańsk
cyjna, Gdańsk
– D irectory of Print 2005, wydawnictwo CD, SMTG Kraków
– Gdańska Grafika Roku (wyróżnienie), Galeria Punkt, Gdańsk
– 6 0-lecie ASP w Gdańsku, Muzeum Narodowe Pałac Opatów, Gdańsk
– Zjawisko czasu, wystawa rysunku, Galeria Nowa Oficyna, Gdańsk
2006 – K atedra rysunku, malarstwa i rzeźby, Tczewski Dom Kultury, Gale-
– 5 x 5, młoda grafika polska, TPSP, Lublin, Galeria Europejskiej Aka-
ria „A”, Starogard Gd.
demii Sztuk, Warszawa
– 1 0-lecie Oficyny, Galeria Nowa Oficyna, Gdańsk
– O nas dzisiaj – wystawa pokonkursowa na dzieło plastyczne, Muzeum
– P oznań w Gdańsku, Gdańsk w Poznaniu, Poznań
Narodowe Pałac Opatów, Gdańsk
– 2 1. Festiwal Malarstwa Współczesnego, Zamek Książąt Pomorskich,
2000 – G dańska Grafika Roku 1999, wystawa konkursowa, Galeria Punkt,
Szczecin
Gdańsk
515
– I Międzynarodowe Biennale Grafiki Cyfrowej, Muzeum Miasta Gdy-
ni, Gdynia
2009 – K olekcja Galerii, Galeria Pionova, Gdańsk
– V Międzynarodowe Biennale Malarstwa i Tkaniny Unikatowej EKO
BALT Gdynia 2009 (nagroda Prezydenta Miasta Gdańska), Muzeum
Miasta Gdyni, Gdynia
– M alarstwo jest OKEY (wystawa w ramach Festiwalu Kultury Trójmia-
sta), Foyer Opery Bałtyckiej, Gdańsk
2010 – I I Międzynarodowe Biennale Grafiki Cyfrowej, Muzeum Miasta Gdy-
ni, Gdynia
2011 – 1 00-lecie ZPAP, Państwowa Galeria Sztuki, Sopot
2012 – 1 76 km, Galeria Amfilada, Miejski Ośrodek Kultury w Olsztynie
2013 – 1 66 km, Galeria Wspólna MCK/ZPAP, Bydgoszcz
– P rzystanek, Galeria GTPS, Gdańsk
– S ummertime, Galeria Pionova, Gdańsk
– V II Międzynarodowe Biennale Malarstwa i Tkaniny Unikatowej Gdy-
nia 2013, Muzeum Miasta Gdyni (nagroda SPWE)
2014 – H omo Artifex Homo Creator, Wałbrzyska Galeria Sztuki BWA – Zamek
Książ, Wałbrzych
– D zień wolnej sztuki, Galeria Pionova, Gdańsk
– 1 3 km Obiekty, Galeria Sulmin, Sulmin
2015 – 5 15 km, Galeria Zajezdnia, Lublin
– 6 98 km, Mała Galeria, Nowy Sącz
– M etafora i rzeczywistość, wystawa z okazji jubileuszu 70-lecia Akade-
mii Sztuk Pięknych w Gdańsku, Wielka Zbrojownia, Gdańsk
– 1 09 km, Centrum Kultury Teatr, Grudziądz
2016 – 3 52 km Biały, Galeria R+, Pałac pod Globusem, Szczecin
– 2 5. Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego, Zamek Książąt Po-
morskich, Szczecin
– Z . Gorlak, G. Radecki, B. Kasperczyk-Gorlak, K. Lewalski, Studio Sztuki
Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych, Warszawa
2017 – ? centrum/peryferie!, Wielka Zbrojownia, Gdańsk /Atrium UAP Po-
znań, Al. Marcinkowskiego 29, Poznań (+kuratorstwo)
– R em verba sequentur, Centrum Sztuki Galeria EL, ul. Kuśnierska 6,
Elbląg
2020 – W arszawa–Gdańsk. Wspólne historie – kryterium koloru, Koneser –
Galeria Salon ASP, pl. Plac Konesera 8, Warszawa, Zbrojownia Sztuki,
Targ Węglowy 6, Gdańsk
Roman Gajewski
07 Sztuka wysoce wizualna
Highly Visual Art
Zbigniew Mańkowski
43 Malarski marsz Radeckiego?
Radecki’s Painted March?
Jarosław Bauć
59 Obraz rodzi obraz symbolicznej obecności
An Image Begets a Picture of Symbolic Presence
Grzegorz Radecki
74 Ekspresja. Czas niepokoju i przemian
Expression. Time of Anxiety and Changes
110 Papier
Paper
134 Obrazy z drugiej ręki
Second-Hand Images
172 Uwolnienie
Liberation
238 Blacha
Sheet Metal
260 Dekonstrukcja litery » ekspansja obrazu
Deconstruction of The Letter » Expansion of Image
294 Efekt motyla
The Butterfly Effect
326 Hommage á ...
368 Dziennik / Na boku
A Diary/ At A Side
394 Wycinanka
A Cutting
438 W stronę geometrii
Towards Geometry
458 Algorytm. W stronę nieskończoności
Algorithm/ Towards Eternity
476 Ścieki. Urok spływającej farby
Blobs. The Charm Of Dripping Paint
514 Kalendarium
Chronicle
522 Nota wydawnicza
Publisher’s note
518
521
Monografia została zrealizowana w ramach działalności statutowej – badań naukowych – na
Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku finansowanej przez Ministerstwo Kultury
i Dziedzictwa Narodowego.
This monograph was realised within the framework of the study programme embraced by the
statute of the Academy of Fine Arts, Faculty of Graphic Art in Gdańsk, financed by the Ministry
of Culture and National Heritage.
Projekt graficzny oraz DTP/ Graphic design, layout and DTP: Sławomir Witkowski
Korekta i redakcja tekstu/ Proof-reader: Hanna Negowska
Tłumaczenia angielskie esejów/ English essays translation © Marzena Beata Guzowska
Korekta esejów angielskich/ English essays proof-reader: Jeremy Pearman
Zdjęcia/ Photographs: Grzegorz Radecki, Bartek Żukowski
Opieka naukowa/ Scientific supervision: Sławomir Witkowski
ISBN 978-83-66271-52-4
© Grzegorz Radecki
© Sławomir Witkowski
© Wydział Grafiki ASP Gdańsk
Gdańsk, 2020