Projekt

Temat: Origjina e
gjithesise (Big Bang),
Sistemi Diellor
Lenda: Fizike
Klasa: 7B

Origjina e gjithesise (Big Bang)

Big Bang, është modeli kozmologjik i kushteve fillestare dhe të mëtejshme të zhvillimit të
Universit që mbështetet nga shpjegimet më të sakta dhe më të hollësishme, të nxjerra nga
provat shkencore dhe vëzhgimet e tashme. Sipas kozmologëve, termi Big Bang përgjithësisht
lidhet me idenë se Universi është zgjeruar prej një gjendjeje fillestare të nxehtë dhe të dendur
në një kohë të caktuar në të kaluarën (matjet më sakta të disponueshme në vitin 2009
sugjerojnë se kjo gjendje u ndesh 13.3 deri 13.9 miliard vjet më pare), dhe vazhdon të zgjerohet
edhe sot. Teoria e Big Bangut u zhvillua prej vëzhgimeve në strukturën e Universit dhe nga
konsiderata teoretike. Në vitin 1912 ,Vesto Slipher mati për herë të parë spostimin e Doplerit të
një "nebule spirale" (nebula spirale është një term i vjetërsuar i galaksisë spirale), dhe shpejt se
zbuloi se të gjitha këto nebula po largoheshin nga Toka. Ai nuk zotëronte implikimet
kozmologjike të këtij fakti, dhe madje në atë kohë ishte shumë e diskutueshme nëse nebulat
ishin spirale "universe ishujsh" jashtë Rrugës së Qumështit. Dhjetë vjet më vonë, Alexander
Friedmann, një kozmolog dhe matematikan rus, nxorri ekuacionet e Friedmanit prej
ekuacioneve të Einsteinit në relativitetin e përgjithshëm, duke treguar se Universi mund të jetë
duke u zgjeruar në contrast me modelin e Universit static të mbrojtur nga Einsteini në atë kohë.
Ekuacionet kryesore u formuluan nga Alexander Friedmann. Pasi Edwin Hubble zbuloi në vitin
1929 se distancat në galaksitë e largëta janë në proporcion me kuqësinë e tyre, po ashtu e
sugjeruar nga Lemaître në vitin 1927, ky vëzhgim u mor për të treguar se të gjitha galaktikat dhe
grumbullimet yjore të largëta kanë një shpejtësi të dukshme (shpejtësia e një vale në një drejtim
të caktuar) drejtpërdrejt larg nga pika jonë e vëzhgimit: sa më larg, aq më e lartë është
shpejtësia e dukshme.Zbuloi Zgjerimin e Universit. Në 1927, prifti belg dhe fizikani Georges
Lemaître e bënë atë që është ndoshta zbulimi më i madh në kozmologjinë moderne - universi
ynë po zgjerohet. Katër vjet më vonë, ai propozoi që universi të fillonte me një "kuantik të
vetëm." Nëse distanca ndërmjet grumbullimeve të galaktikave është duke u rritur sot, gjithçka
duhet të ketë qënë më afër bashkë në të shkuarën. Kjo ide është konsideruar se ka ndodhur
mbrapa në kohë në temperature dhe dendësi ekstreme, dhe përshpejtues të mëdhenj grimcash
janë ndërtuar për të eksperimentuar dhe testuar në këto kushte, duke rezultuar në konfirmimin e
teorisë, por këta përshpejtues grimcash kanë aftësi të kufizuara për të kontrolluar kaq energji të
madhe. Pa asnjë provë për çastin më të herët të zgjerimit, teoria e Big Bangut nuk
mund dhe nuk jep ndonjë shpjegim për një gjendje të tillë fillestare; përkundrazi,
ai përshkruan dhe shpjegon evolucionin e përgjitshëm të Universit që nga ai cast. Bollëku I
observuar I elementëve dritorë pothuajse lidhen me parashikimet e llogaritura për formimin e
këtyre elementëve në minutat e para të ftohjes së Universit, e detajuar në mënyrë logjike dhe
sasiore sipas nukleosintezës së Big Bangut. Fred Hoyle kreditohet për vendosjen e emrit për
termin BIg Bang gjatë një transmetimi në radio në vitin 1949. Raportohet se Hoyle, që
favorizonte një model kozmologjik alternative të"gjendjes së qëndrueshme", e kreu me qëllim
këtë për të qenë përbuzëse, por Hoyle e mohoi këtë qartësisht dhe tha se ishte për të bërë një
dallim midis dy modeleve. Hoyle më vonë ndihmoi mjaft në përpjekjet për të kuptuar
nukleosintezën yjore, shtegu bërthamor për të ndërtuar element të rëndë të caktuar nga
element më të lehtë. Pas zbulimit të rrezatimit në sfond kozmik të mikrovalëve në vitin 1964,
dhe veçanërisht kur spektri I tij skicoi një kurbë të një trupi të zi ,shumica e shkencëtarëve ishin
të bindur se provat se ca nga skenari I Big Bangut të Madh mund të ketë ndodhur. Pra shume
shkencetare dhe fakte e prova te ndryshme tregojne se Big Bangu ka ndodhur me te vertete,
gje qe shpjegon zgjerimin e metejshem dhe te vazhdueshem te gjithesise.

Rëndësia e Teorisë së Big Bengut është se ajo ofron një model se si u zhvillua universi, i cili
mund të verifikohet nga vëzhgimi. Ai parashikon gjithashtu që disa ngjarje do të pasojnë nga Big
Bang - si mënyra në të cilën rrezatimi dhe materia evoluan në strukturat që ne shohim sot (si
galaktikat, yjet, sistemet diellore, planetët dhe jeta). Vetë Teoria e Big Bengut nuk bën asnjë
hipotezë se si filloi universi. Kjo njohuri është përtej aftësive të matematikës dhe fizikës aktuale,
dhe i kalon kompetencat e njeriut per tani. Në momentet e para pas Big Bengut, universi ishte
jashtëzakonisht i nxehtë dhe i dendur. Ndërsa universi u ftoh, kushtet u bënë të drejta për të
dhënë shkas për ndërtimin e blloqeve të materies - kuarket dhe elektronet prej të cilave jemi
bërë të gjithë. Kjo tregon qe Teoria e Big Bangut. Në sekondën e parë pasi filloi universi,
temperatura përreth ishte rreth 10 miliardë gradë Fahrenheit (5.5 miliardë Celsius), sipas NASA.
Kozmosi përmbante një grup të madh të grimcave themelore të tilla si neutronet, elektronet dhe
protonet. Këto u prishën ose u kombinuan ndërsa universi bëhej më i freskët."Elektronet e lira
do të kishin bërë që drita (fotonet) të shpërndajnë mënyrën se si rrezet e diellit shpërndahen
nga pikat e ujit në re", deklaroi NASA. Me kalimin e kohës, megjithatë, elektronet e lira u takuan
me bërthama dhe krijuan atome neutrale. Kjo lejoi që drita të shkëlqejë rreth 380,000 vjet pas
Big Bengut. Kjo dritë e hershme - ndonjëherë e quajtur "pas ndriçimi" i Big Bengut - njihet më
saktë si sfondi mikrovalë kozmik (CMB). Ajo u parashikua për herë të parë nga Ralph Alfer dhe
shkencëtarë të tjerë në 1948, por u gjet vetëm rastësisht gati 20 vjet më vonë. Teoria e Big
Bengut është e rëndësishme sepse e gjithë Fizika aktuale mbështetet tek ajo për mbështetje.
Sipas Pamjes aktuale, pa Big Bengun nuk mund të krijohet Lëndë dhe kështu nuk mund të
krijohet Universi. Ju mund të keni dëgjuar për Higgs Bosons, Higgs Fields si sende që sigurojnë
masë për grimcat pa masë të krijuara duke përdorur Fizikën e Singularity. Big Bang dhe Fizika e
Singularity janë prapa Periudhës së Inflacionit. Periudha e Inflacionit kërkohet të shpjegojë pse
Sfondi Mikrovalë kozmik në drejtime të ndryshme në Qiell ka të njëjtën temperaturë. Disi, pak
para zgjerimit të pafund, Universi u termalizua! Pothuajse gjithçka që mund të shohim është
duke lëvizur. Universi ka formuar galaktika, vrima të zeza, në mënyrë të barabartë në të gjithë
ne mund të shohim. Galaktikat duket se po largohen prej nesh me një shpejtësi të caktuar në
varësi të distances. Rendesia e kesaj teorie nuk duhet neglizhuar nga njerezit. Ajo tregon per
ndertimin e gjithesise, e jetes, dhe gjithcka qe ne shohim sot, vjen nga Big Bangu dhe krijimi I
gjithesise. Gjithcka ne univers leviz per shkak te zgjerimit te metejshem e te madh te universit
qe e ka origjinen pikerisht nga Big Bang. Sepse shpjegon se si u formua universi. Gjithçka që
shohim dhe prekim dhe ndiejmë, të gjitha origjinon formojnë Big Bengun dhe i përgjigjet pyetjes
së vjetër: "Pse jemi këtu?" Ai përgjigjet dhe shpjegon gjërat që ne shohim dhe vëzhgojmë në
univers si zgjerimi, etj. Nga Big Bangu jane formuar planetet e Sistemit Diellor. Pa Big Bangun
njerezit nuk do te ekzistonin, sepse te gjithe njerezit jane te perbere nga materiale qe u krijuan
nga Big Bangu. Gjithçka filloi me shpërthimin e madh, një lloj shpërthimi që jo vetëm që do të
vazhdonte të prodhonte të gjithë materien në univers, por është gjithashtu domethënës sepse
shënoi fillimin e kohës. Në fillim, universi ishte një top i nxehtë dhe i dendur me energji rrezatimi.
Në një të mijtën e sekondës, grimcat e vogla të rrezatimit prodhuan grimca të vogla të materies.
këto u kombinuan për të formuar elementët e parë kimikë, hidrogjen dhe helium. Disa rajone të
universit të ri përmbajnë pak më shumë hidrogjen dhe helium se të tjerët. Këto u tkurrën për të
formuar yjet e parë. Reagimet bërthamore brenda yjeve prodhuan shumë elementë të tjerë
kimikë, përfshirë karbonin dhe oksigjenin. Elementet në univers sot janë prodhuar nga elementë
të krijuar në shpërthimin e madh.