Język polski klasa VIII

Pytania - a.bombrych@gminachasno.pl lub alicjabombrych@op.pl Tel. 511 744 302

i za pomocą Messengera

27 .04.2020r. (poniedziałek,)

Temat: O rodzajach słowników raz jeszcze - powtórzenie. 2 godz

Do zeszytu:

Słownik to „zbiór wyrazów ułożonych i opracowanych według pewnej zasady, zwykle

alfabetycznie najczęściej objaśnionych pod względem znaczeniowym i ilustrowanych
przykładami z życia” def. z Słownika języka polskiego pod red M. Szymczyk PWN 1992

Słownik to źródło informacji bezpośredniej

Obejrzeć prezentację: prezi.com/p/03o8vftspa-u/slowniki-prezentacja

Pisemnie - Słowniki test - znajduje się na końcu

Materiał do wykorzystania – wydrukować i wkleić do zeszytu lub przepisać to, co

uważacie za istotne i czego nie pamiętacie.
Słownik ortograficzny
Pomaga uniknąć błędów ortograficznych, wyjaśnia poprawną pisownię wyrazów,
Słownik języka polskiego
Podaje dokładne formy gramatyczne, w zwięzły sposób wyjaśnia znaczenie wyrazów,
informuje o najczęściej spotykanych połączeniach frazeologicznych,
np. Podaje dokładne formy gramatyczne, w zwięzły spos ób.
Raban - m IV, D. --u, Ms.~nie, pot. <awantura, krzyk o coś; także: hałas wszczynany przez
więźniów na znak protestu>;
Straszliwy raban. Podnieść, robić raban. Narobić rabanu.
Słownik wyrazów bliskoznacznych (synonimów)
Pomaga w wyszukiwaniu wyrazów o podobnym znaczeniu.
np. Droga krzyżowa (cierniowa, ciernista) - życie pełne trosk i cierpień :
Po śmierci męża życie Anieli stało się prawdziwą drogą krzyżową.
Ci wszyscy, którzy zazdrościli Justynie sławy i pieniędzy, nie wiedzieli, że aby to osiągnąć,
dziewczyna przeszła ciernistą drogę.
Słownik wyrazów obcych
Pomaga zrozumieć, co znaczy dany wyraz i jaka jest jego wymowa,
np. Aranżacja - <fr. arranger organizować> przygotowanie, zorganizowanie czego (np.
balu, koncertu itp.); także adaptacja utworu muzycznego lub opracowanie utworu na potrzeby
teatru lub filmu:
Słownik poprawnej polszczyzny
Pomaga uzyskać informację, jak poprawnie użyć danego wyrazu,
np. Ćma - lm D. ciem. błąd: lm D. ! ćmów.
Ćma - lm D. ciem. błąd: lm D. ! ćmów.
Nie widać ciem.
 Słownik frazeologiczny
Pomaga w wyjaśnianiu połączeń wyrazów (związków frazeologicznych) utrwalonych w użyciu
mniej i bardziej znanych,
np. Bez dwóch zdań - oczywiście, z pewnością, bez dyskusji :
Trzeba się zabrać do roboty, bez dwóch zdań.
Pojęcia związane ze słownikiem:

alfabet – niezbędny do wyszukiwania haseł

hasło – wyraz stanowiący odrębną, objaśnioną pozycję w słowniku

indeks – zawiera spis haseł w układzie alfabetycznym

artykuł hasłowy – zawiera tekst definicji

żywa pagina – tytuł pierwszego lub ostatniego hasła lub jego pierwsza sylaba na stronie

Skróty słownikowe

To ważne!
Jeśli w tekście egzaminacyjnym będą wyrazy nie tylko neutralne, ale też nacechowane
emocjonalnie, lub potoczne, środowiskowe – autorzy testu mogą zechcieć sprawdzić Twoją
orientację w klasyfikacji tych wyrazów. Takie nacechowane wyrazy, kiedy umieszczone są w
słowniku języka polskiego, mają obok swój skrót – informację, jak je zakwalifikować, do jakiej
grupy włączyć.
Przed egzaminem koniecznie zrób powtórkę z tychże skrótów. Oto one:

 książk. – książkowy,
 posp. – pospolity,
 żart. – żartobliwy,
 praw. – prawniczy,
 pot. – potoczny,
 techn. – techniczny,
 ang. – angielski,
 daw. – dawny, przestarzały,
 ekon. – ekonomiczny,
 gw. – gwarowy,
 wulg. – wulgarny, ordynarny,
 muz. – muzyczny,
 uczn. – uczniowski,
 euf. – eufemizm np. niemądry zamiast dureń – jest to zastąpienie wyrazu brzydkiego, wulgarnego
wyrazem neutralnym,
 zdr. – zdrobnienie np. piesek (od pies),
 zgr. – zgrubienie np. psisko (od pies).
Słowniki TEST
1. Do jakiego działu nauki o języku zaliczysz terminy: przydawka, podmiot, orzeczenie?
a) fleksja, b) składnia, c) słowotwórstwo, d) ortografia.
2. Który ciąg terminów należy w pełni do fleksji?
a) podmiot, czasownik, mianownik, tryb,
b) mianownik, dopełniacz, celownik, samogłoska,
c) orzecznik, łącznik, przysłówek, przydawka,
d) czasownik, osoba, liczba, tryb.
3. W jakim słowniku będziesz szukał pochodzenia wyrazu „skóra”?
a) w ortograficznym, b) we frazeologicznym,
c) w słowniku terminów literackich, d) w etymologicznym.
4. W jakim słowniku sprawdzisz znaczenie słowa „etymologia”?
a) w słowniku poprawnej polszczyzny
b) w słowniku wyrazów obcych
c) w słowniku języka polskiego
d) w słowniku postaci literackich
5. W jakim słowniku sprawdzisz znaczenie słowa „frazeologizm”?
a) w słowniku frazeologicznym
b) w słowniku etymologicznym
c) w słowniku wyrazów obcych
d) w żadnym z nich
6. Do podanych terminów dostosuj słowniki, w jakich znajdziesz je jako hasła.
A. Kmicic
B. choć oko wykol
C. hiobowa wieść
D. gżegżółka
a) słownik mitów i tradycji kultury
b) słownik postaci literackich
c) słownik frazeologiczny
d) słownik ortograficzny

7. Piszesz wypracowanie:

A. Gdy chcesz zastąpić wyraz, korzystasz ze słownika

………………………………………………………………………………..……..

B. Gdy chcesz sprawdzić pisownię wyrazu, używasz słownika

…………………………………………………………………………….…
C. Gdy nie wiesz, czy poprawnie użyłeś wyrazu, sprawdzasz w słowniku
…………………………………………………………….……

D. Gdy chcesz dobrze postawić przecinek, sprawdzasz w słowniku

………………………………….…………………………………..…

8. W jakim słowniku znajdziesz pochodzenie słowa „iluminacja”?

a) w słowniku ortograficznym
b) w słowniku etymologicznym
c) w słowniku poprawnej polszczyzny
d) w słowniku mitów i tradycji kultury

9. W jakim słowniku znajdziesz wyjaśnienie wyrażenia „chytry lis”?

a) terminów literackich
b) wyrazów obcych
c) frazeologicznym
d) synonimów

10. Musisz zastąpić wyraz „książka”. W jakim słowniku szukasz?

a) w słowniku frazeologicznym
b) w słowniku synonimów
c) w słowniku mitów i tradycji kultury
d) w słowniku terminów literackich

11. Jeśli chcesz ustalić pochodzenie danego wyrazu, czas i sposób jego powstania oraz
kolejne zmiany znaczeniowe sięgniesz do:

a) słownika frazeologicznego
b) słownika wyrazów bliskoznacznych
c) słownika etymologicznego
d) encyklopedii

Zdalne lekcje dla wszystkich klas: https://www.gov.pl/web/zdalnelekcje

Powtórzenia ważnych zagadnień z nauki o języku i literatury znajdziecie

w podręczniku od strony 335 oraz w repetytorium.