Практични вежби Хармонија I

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

1
В. ПЕЦАКОВСКИ
ПРАКТИЧНИ ВЕЖБИ
ПО
ХАРМОНИЈА I
м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

2
м-р. Василчо Пецаковски

ПРАКТИЧНИ ВЕЖБИ ПО
ХАРМОНИЈА I
РЕЦЕНЗЕНТИ:
м-р. Гоце Коларовски - вон. проф. на Факултетот за музичка уметност во Скопје
Снежана Марковска - проф. во Музичкото училиште - Битола
Владимир Талевски - проф. во "Илија Николовски - Луј" Скопје
Компјутерска обработка
и нотографија
м-р. Василчо Пецаковски
ПРЕДГОВОР
Вежбанката по хармонија е во тесна корелација со Прирачникот по

хармонија и е негово надополнување. Од практични причини е поделен
во три дела, за секоја учебна година по една вежбанка.
Покрај вежбите, таа содржи и четири типа задачи, кои се во
систематски редослед соодветен со секое поглавје од Прирачникот по
хармонија. Во првиот тип задачи се оние кои се четиригласно дадени,
додека учениците треба да ги обележат функциите и шифрите, притоа за
секоја нова појава во задачите има и објаснување.
Во вториот тип задачи се шифрираниот бас, во кои покрај
зададената басова мелодија зададени се и шифрите. Третиот тип задачи
се нешифрираниот бас, во кои е зададена само басовата мелодија, а
изборот на акордите и нивната форма останува да го направат
учениците.
Четвртиот тип задачи е зададен сопран.
Во вежбанката I се обработени врзувањата на главните тризвуци во
сите нивни облици и употребата на доминантниот четиризвук.
Се надевам дека овие вежби и задачи ќе помогнат за постигнување
на поголем успех во совладувањето на практичниот дел на оваа значајна
теоретска дисциплина.

3
ХАРМОНИЈА, АКОРД, СТРОГ И СЛОБОДЕН СТАВ
Вежба бр. 1
1. Кој од дадените созвучија според “традиционалната“ западноевропска хармонија (XVII-XIX век) се

акорди:
     
   
___ ___ ___ ___ ___
  
     
  
___ ___ ___ ___ ___
   
   
  
___ ___ ___ ___ ___
    
     
___ ___ ___ ___ ___
2. Следниот пример му припаѓа на строгиот или слободниот став?

_______________________________
  
(Ласо: Кредо)

                
   
   

    





    
     
3. Следниот пример му припаѓа на строгиот или слободниот став?
 
_______________________________
 
 
    

       
(Хајдн: Соната за пијано C-dur)
  
        
          

4
ЧЕТИРИГЛАСЕН ХОРСКИ СТАВ, ТОНАЛИТЕТ И ФУНКЦИЈА
Вежба бр. 2
1. Строгиот четиригласен хорски став се состои од гласовите: сопран, алт, тенор и бас а нивниот опсег е:
сопран тенор алт бас
 
 
2. Напиши ги тризвуците на главните стапала во сите скали (дур и хармонски мол) до три предзнаци.

C: T S D a: T S D


G: T S D e: T S D

F: T S D d: T S D


D: T S D h: T S D
 

B: T S D g: T S D
 

A: T S D fis: T S D


Es: T S D c: T S D

5
1 КВИНТАКОРДИ
ЧЕТИРИГЛАСНО ПОСТАВУВАЊЕ НА КВИНТАКОРДИТЕ
Вежба бр. 1
1. Дурските квинтакорди од зададените тонови напиши ги во зададените положби во тесен слог:
т8 т5 т3 т8 т5 т3 т8 т5 т3 т8 т5 т3
      
     
2. Дурските квинтакорди од зададените тонови напиши ги во зададените положби во широк слог:

ш8 ш5 ш3 ш8 ш5 ш3 ш8 ш5 ш3 ш8 ш5 ш3
      
     
3. Молските квинтакорди од зададените тонови напиши ги во зададените положби во тесен слог:
т8 т5 т3 т8 т5 т3 т8 т5 т3 т8 т5 т3
         
  
4. Молските квинтакорди од зададените тонови напиши ги во зададените положби во широк слог:

ш8 ш5 ш3 ш8 ш5 ш3 ш8 ш5 ш3 ш8 ш5 ш3
   
        

6
Вежба бр. 2
1. Дурските квинтакорди (од зададените тонови) постави ги во:
т8т5т3ш8ш5ш3т8т5т3ш8ш5 ш3
    
     
 
2. Молските квинтакорди (од зададените тонови) постави ги во:
т8т5т3ш8ш5ш3т8т5т3ш8ш5 ш3

   
       

3. Да се определи слогот и мелодиската положба на следните акорди:

___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___
     
       

  
   

 
    
 
 
4. Да се изнајдат грешки во следните вежби, ако ги има. Грешните примери да се пречкртаат, а точните да
се обележат со ДА!
   
ш5 т8 ш3 т5 ш8 т3 ш3 ш3 т3 т8
     
      

   
     
  
  
Забелешка: Кога покрај ознаката за положбата и слогот стои и стрелка нагоре (), акордот треба да го
поставиме највисоко што е можно, а стрелка надолу () најниско што е можно.

7
ВРЗУВАЊЕ НА КВИНТАКОРДИТЕ ОД ГЛАВНИТЕ СТАПАЛА
СТРОГО ВРЗУВАЊЕ
Вежба бр. 1
1. Следните акорди постави ги во зададениот слог и положба и врзи ги по правилото за строго врзување:

т8т5т3ш8ш5ш3
        
   
G: T D T D T D T D T D T D

т8т5т3ш8ш5ш3
        
   
G: T S T S T S T S T S T S
т8т5т3ш8ш5ш3

 
           
     
d: D T D T D T D T D T D T
т8т5т3ш8ш5ш3

         
   
d: S T S T S T S T S T S T

т8т5т3ш8ш5ш3
      
      
D: T D T D T D T D T D T D
8

т8т5т3ш8ш5ш3
 
      
      
     
h: T D T D T D T D T D T D
Вежба бр. 2
1. Следните акорди постави ги во зададениот слог и положба и врзи ги по правилото за строго врзување:

т8т5т3ш8ш5ш3

         
   
B: D T D T D T D T D T D T

т8т5т3ш8ш5ш3

          
  
     
g: D T D T D T D T D T D T

т8т5т3ш8ш5ш3
      




  
A: T S T S T S T S T S T S

т8т5т3ш8ш5ш3
          
  
fis: T S T S T S T S T S T S

9

т8т5т3ш8ш5ш3

    
         
Es: D T D T D T D T D T D T

т8т5т3ш8ш5ш3

           
  
c: S T S T S T S T S T S T
СЛОБОДНО ВРЗУВАЊЕ
Вежба бр. 1
1. Следните акорди постави ги во зададениот слог и положба и врзи ги по правилото за слободно врзување:

т8т5т3ш8ш5ш3
      
     
G: T S T S T S T S T S T S

т8т5т3ш8ш5ш3
      
     
     
e: T D T D T D T D T D T D
т8т5т3ш8ш5ш3


            
F: T S T S T S T S T S T S
10
т8т5т3ш8ш5ш3

      
     
     
d: T D T D T D T D T D T D

т8т5т3ш8ш5ш3
             
D: S T S T S T S T S T S T

т8т5т3ш8ш5ш3
             
h: S T S T S T S T S T S T
Вежба бр. 2
1. Следните акорди постави ги во зададениот слог и положба и врзи ги по правилото за слободно врзување:

т8т5т3ш8ш5ш3

             
B: T S T S T S T S T S T S

т8т5т3ш8ш5ш3

             
     
g: T D T D T D T D T D T D

 
11
т8т5т3ш8ш5ш3
        
     
A: S T S T S T S T S T S T
 
т8т5т3ш8ш5ш3
        
     
fis: T S T S T S T S T S T S

т8т5т3ш8ш5ш3

             

Es: T D T D T D T D T D T D

т8т5т3ш8ш5ш3
 
             

c: S T S T S T S T S T S T
СЛОБОДНО ДВИЖЕЊЕ НА ВОДИЛКАТА (ЛИЦЕНЦА)

Вежба бр. 3
1. Следните акорди постави ги во зададениот слог и положба и врзи ги со лиценца на водилката:

т8т5т3ш8ш5ш3
            
G: D T D T D T D T D T D T

12

т8т5т3ш8ш5ш3
 
           
     
h: D T D T D T D T D T D T

т8т5т3ш8ш5ш3

 
       
      
Es: D T D T D T D T D T D T
т8т5т3ш8ш5ш3

      
      
     

т8т5т3ш8ш5ш3

 
            

т8т5т3ш8ш5ш3

             

     
f: D T D T D T D T D T D T

13
ВРЗУВАЊЕ НА СОСЕДНИ КВИНТАКОРДИ
Вежба бр. 1
1. Следните акорди постави ги во зададениот слог и положба и врзи ги по правилото за врзување на
соседни квинтакорди:

т8т5т3ш8ш5ш3
            
G: S D S D S D S D S D S D

т8т5т3ш8ш5ш3

           
     
e: S D S D S D S D S D S D
т8т5т3ш8ш5ш3

      
      
F: S D S D S D S D S D S D
т8т5т3ш8ш5ш3


            
     
d: S D S D S D S D S D S D

т8т5т3ш8ш5ш3

             

B: S D S D S D S D S D S D
14
ПРОМЕНА НА ПОЛОЖБАТА И СЛОГОТ ВО РАМКИТЕ НА ИСТИОТ АКОРД
Вежба бр. 1
1. Во следните вежби изврши промена на положбата во рамките на истиот акорд:

т8т3т8т5т5т8т5т3т3т5т3т8

 
           
D: T ___ T ___ T ___ T ___ T ___ T ___

ш8ш5ш8ш3ш5ш8ш5ш3ш3ш8ш3ш5

   
          
g: T ___ T ___ T ___ T ___ T ___ T ___
2. Во следните вежби изврши промена на положбата и на слогот во рамките на истиот акорд:

т8ш3т8ш5ш8т3ш8т5т5ш8т5ш3

  
           
Es: D ___ D ___ D ___ D ___ D ___ D ___

ш5т3ш5т8т3ш5т3ш8ш3т8ш3т5
  
          
D: D ___ D ___ D ___ D ___ D ___ D ___
3. Во следните вежби изврши промена на слогот во рамките на истиот акорд:
ш8т8т8ш8ш8т8т8ш8ш8т8т8ш8

    
        
F: T ___ T ___ S ___ S ___ D ___ D ___
15
ХАРМОНИЗАЦИЈА НА БАС
Вежба бр. 1
При хармонизација на зададен бас само со квинтакордите од главните стапала изборот на акордите е
  
 
многу едноставен, секој тон од басовата мелодија ќе биде основен тон на некој од овие квинтакорди.
        
  
1.
T S D ___ T S D T S T ___ S D T
Во примерот што следи (1) хармонизацијата на зададениот бас е коректна што се однесува до
врзувањето на акордите (строго), но сопрановата мелодија нема своја физиономија и е сведена на именување
на два тона - тоа не е добро.

               
             
     
       
T S D ___ T S D T S T ___ S D T
Тоа ќе го избегнеме ако се раководиме по следните општи правила.

- Слободното врзување на акордите (во 1, 5 и меѓу 6 и 7 такт) со терцен од, дава можност да се избегне
задржување на заеднички тон во сопранот што би значело застој во мелодискиот тек.
- Задачата може да започне со било која положба на првиот акорд, а тоа во извесна мера ја предодредува
натамошната градба на мелодијата.
- При повторување на истиот тон во басот (тоа се однесува на движење на басот за октава пониско или
повисоко) (2 и 6 такт), или продолжен бас (4 такт) треба да се користиме со промена на положбата или слогот,
или со промена и на положбата и на слогот на акордот (2, 4 и 6 такт). Тоа ни дава можност да употребиме
скокови во сопранот од кварта без да го промениме слогот, или пак да се промени слогот без скок, а најдобро е
да се промени и положбата и слогот со скок од кварта, квинта и секста.
- Задачата теоретски може да заврши во било која положба на тоничниот тризвук кој по правило го
исполнува целиот последен такт. Но првенствено треба да се употребува октавна положба затоа што тоа му
дава најголема стабилност и заокруженост на завршната каденца.
     
             
 



            
     
       
T S D ___ T S D T S T ___ S D T
Следните зададени баси да се хармонизираат и да се свират на пијано:

2.
           
 

16

  
3.
    
            
  
 
4.

         
    
Вежба бр. 2
 
Следните зададени баси да се хармонизираат и да се свират на пијано:
 
5.
 
             

   
6.
     
      
  

  
7.
       

    
   


17
  
8.
          
         
   


9.
        
     
  

   
ХАРМОНИЗАЦИЈА НА СОПРАН
Вежба бр. 3
При хармонизација на сопран се придржуваме кон следните општи правила:

- Првиот чекор кон хармонизирање на сопран се состои од одредување на тоналитетот на мелодијата.
Секој тон од мелодијата функционално да биде осмислен - давајќи му значење на основен, терцен и квинтен
тон од тоничниот, субдоминантниот и доминантниот квинтакорд. Од задачата бр. 10 во која се опфатени
тоновите од сите стапала на C-dur, можеме да видиме дека само тоновите на I и на V стапало можат да бидат
хармонизирани со по два акорди, а сите останати само со по еден акорд.
- Ако задачата почнува на силниот дел од тактот треба да се хармонизира со тоничен акорд, ако почнува
со предтакт со доминантен. Задачата секогаш треба да се заврши со тоничен квинтакорд. Потоа ги одредуваме
завршетоците на речениците од периодот и ги одредуваме каденците. Ако мелодијата е во форма на период од
една реченица, тогаш ја одредуваме само завршната каденца.
- Квинтакордите кои се во квинтно сродство можат да се употребуваат по кој сакаме редослед. Оние кои
се несродни - во секунден сооднос - субдоминанта секогаш му претходи на доминанта, но не и обратно.
Акордите треба да се нижат по логиката на класичната хармонија, односно прогрес на главните стапала
(T-S-D-T). Во задачата бр. 10 во почетокот на 3 такт може да биде избран и субдоминантен акорд но нему му
претходи доминантен па не е добро да го избереме него, туку тоничниот акорд.
- На кој начин ќе бидат врзувани акордите зависи од доброто водење на гласовите.
- Квинтакордот воведен на слабиот дел од тактот не е добро да се задржи на силниот дел од следниот
такт, во задачата бр. 10 на почетокот од 7 такт не го задржуваме тоничниот квинтакорд кој е воведен на
слабиот дел од претходниот такт. Акордот што е воведен на силниот дел од тактот може да биде задржан и на
следните делови, но во тој случај добро би било да се хармонизира со промена на положбата и слогот. Во
задачата бр. 10 на самиот почеток во првиот такт има скок кој е поголем од терца, во такви случаи мелодијата
ќе ја хармонизираме со ист акорд со промена на положбата и слогот.
Мелодиската линија на басот која треба како секоја мелодиска линија да биде - брановита, со еден
највисок и еден најнизок тон (како мелодиски врв), засега заради употребата само на главните квинтакорди ќе
се состои само од квартно-квинтни, секундни и октавни движења. Добро е да се избегнуваат движењата во
иста насока.
- Средните гласови кога се движат, најдобро е тоа да биде постапно или со мали скокови.
На зададениот сопран прво се одредува тоналитетот, функциите и каденците на крајот од речениците.

 
18
    
         
10.
     

T T D D T S T D T T S T T D T
D S D S S S
Од одредените функции ги одбираме оние кои најмногу одговараат на логиката на класичната
 
хармонија, односно прогресија (T-S-D-T).
    
         
    
 
T T D D T S T D T T S T T D T
D S D S S S
Потоа се преминува кон изработка на басовата линија, која секогаш ќе се трудиме да се движи
 
спротивно на сопранот, особено ако тој се движи со скок.
    
         
          

T D T S D T S T S D T
На крајот се пополнуваат внатрешните гласови а нискиот регистар на сопранот го условува
 
започнувањето во тесен слог.
    
             
 


           
       
   
T D T S D T S T S D T
Следните сопрани да се хармонизираат и да се свират на пијано:
  
            
11.


     
19

   
12.
      
  
        
          
    
13.
   
Вежба бр. 4
    
             
14.
   
        
       
15.
 
     
                     
16.
    


      
20
  
17.
                
  

                
    
18.


ПОЛУСЛОБДНО ВРЗУВАЊЕ
Вежба бр. 1
1. Следните акорди постави ги во зададениот слог и положба и врзи ги по правилото за полуслободно врзување:

ш3т3т8ш5т3ш3
        
   
G: T D D T T D D T T S S T

ш3т3ш5т8т8ш5
        
   
T S S T T S S T T S S T
ш3т3т8ш5т3ш3

    
        
   
d: T D D T T D D T T S S T

21
ш3т3ш5т8т8ш5

    
        
ш3т3т8ш5т3ш3

      
      
F: T D D T T D D T T S S T
ш3т3ш5т8т8ш5

  
          
Вежба бр. 2
Скоковити движења на гласовите (особено на надворешните) од досегашните задачи видовме дека можат
да се употребуваат било каде, давајќи му на мелодијата поширока распеаност и еластичност. Но во
досегашните задачи скокови можевме да употребиме само при промена на положбата и слогот на еден ист
акорд (задача бр. 19 б), отсега со помош на полуслободното врзување скокови ќе можеме да користиме и при
врзување на различни акорди (задача бр. 19 а).
Скоковите во тенорот не се од мелодиско значење, како скоковите во сопранот, туку најчесто служат за
промена на слогот на акордите. Таквата промена понекогаш е неопходна, понекогаш чисто само заради
разнообразност на хармонскиот звук (задача бр. 19 в).
Во досегашните задачи октавна положба можевме да завршиме само ако претпоследниот акорд, односно
доминантата, е во терцна или квинтна положба, но сега со помош на антипаралелните октави тоа ќе можеме да
го направиме кога доминантата е во октавна положба (задача 19 г).
1. Следната задача да се анализира и да и се обележат функциите:
       
                            
а) б) а) б) в) б) б) г)
 
19.
 
               
         
       

22

2. Следните зададени баси да се хармонизираат и да се свират на пијано:
(ш3)
 
20.
     
 
          
    

   
(т3)
21.
               
     
 
(т8)
 
22.
              
     

    
Вежба бр. 3
При хармонизација на зададен сопран задолжително треба да се обрне внимание на сите скокови кои ги
поседува мелодијата и дали е можно нив да ги хармонизираме со различни акорди, значи со полуслободно
врзување. Кога скокот е од терца во терца на некои од главните квинтакорди (задача бр. 23 а) најчесто
врзуваме полуслободно, а ако не, со промена на положбата и слогот во рамките на истиот акорд (задача бр. 23
б).
Басот е добро но не е задолжително да се движи спротивно на скокот.
1. Следната задача да се анализира и да и се обележат функциите:
   
       
а) б) б)

а) а) б)
   
23.
        
                

        
    
     
 

23
 
                       
24.
  
 
             
    
25.
  

     
   
                 
26.
  
 
КАДЕНЦИРАЧКИ КВАРТСЕКСТАКОРД
Вежба бр. 1

т8т5т3ш8
    
    6 - 5
6 - 5 6 - 5 6 - 5
4 - 3 4 - 3 4 - 3 4 - 3
G: T K T K T K T K

ш5ш3т8т5
      
  6 - 5 6 - 5
6 - 5 6 - 5
4 - 3 4 - 3 4 - 3 4 - 3
T K T K S K S K
24

т3ш8ш5ш3
        
6 - 5 6 - 5 6 - 5 6 - 5
4 - 3 4 - 3 4 - 3 4 - 3
S K S K S K S K

  
т8т5т3ш8
     
    
6
4
-
- 53 6
4
-
- 53 6
4
-
- 53 6
4
-
- 53
f: T K T K T K T K

  
ш5ш3т8т5
     
    
6
4
-
- 53 6
4
-
- 53 6
4
-
- 53 6
4
-
- 53
T K T K S K S K

  
т3ш8ш5ш3
     
    
6
4
-
- 53 6
4
-
- 53 6
4
-
- 53 6
4
-
- 53
S K S K S K S K
СЛОБОДНО РАЗРЕШУВАЊЕ НА КАДЕНЦИРАЧЛИОТ КВАРТСЕКСТАКОРД

Вежба бр. 2


ш8т3ш8т3
      
   
8 - 10 6 - 3 8 - 10
6 - 3 6 - 8
4 - 5 6 - 8 4 - 5
4 - 5 4 - 5
A: S K S K B: S K S K
25
 
ш8т3ш8т3

    
      
6 - 3 8 - 10 6 - 35 8 - 108
4 - 5 6 - 8 4 - 6 -
4 - 5 4 - 5
f: S K S K e: S K S K
Вежба бр. 3
Местото на каденцирачкиот квартсексткаорд во задачите секако дека е во каденците и тоа најчесто на

каденцирачкиот на кого му претходи тоничен квинтакорд во полукаденците (задача бр. 27 а), за крајната
каденца каденцирачки квартсекстакорд, на кого му претходи субдоминантен квинтакорд (задача бр. 27 б).
1. Следната задача да се анализира и да и се обележат функциите и шифрите:
        
а) б)
              

27.
           
           
 
(т8)
 
28.
           
        
6 - 5 6 - 5
4 - 3 4 - 3

(т8)
 
29.
      
       
 6
4
-
- 
5
3
6
4
-
-  5
3

26
  
(т3)
30.
      
        
6 - 5 6 - 3
4 - 3 4 - 5

(ш8)
 
31.
    
        
6 - 5 8 - 10
4 - 3 6 - 8
4 - 5
Вежба бр. 4
При хармонизација на сопран прво треба да се пронајдат каденците, а потоа да се разгледа можноста за
употреба на каденцирачки квартсекстакорд. Во задачата бр. 32 а), во средната каденца употребен е
каденцирачки квартсекстакорд, на кого му претходи тоника (за оваа каденца не е задолжително на
каденцирачкиот квартсекстакорд секогаш да му претходи тоника), а во истата задача (задача бр. 32 б), во
крајната каденца се појавува слободно разрешување на каденцирачкиот квартсекстакорд, со цел да се заврши
во октавна положба.
   
        
а)
    
б)
    
32.
               
    
     
2. Следните зададени сопрани да се хармонизираат и да се свират на пијано:
          
     
33.
  


     
27
        
    
34.
    

      
              
35.
    
  
    
 
36.
          
 

________________________________________________________________________________________________
2 СЕКСТАКОРДИ
ЧЕТИРИГЛАСНО ПОСТАВУВАЊЕ НА СЕКСТАКОРДИТЕ
Вежба бр. 1
1. Дурските секстакорд од зададениот тон постави го во зададената положба и слог:
т6т6ш3ш3м6м6м6м3м3м3
          
6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
Забелешка: Кога користиме мешан слог кај секстакордите ако покрај ознаката за слог и положба има само
една стрелка, тогаш таа се однесува на односот меѓу сите горни гласови, а кога има две стрелки тогаш првата
се однесува на растојанието меѓу сопранот и алтот, а втората меѓу алтот и тенорот. Понекогаш за попрецизно
поставување на секстакордите покрај досегашните ознаки ќе стои и кој тон да биде удвоен - (у6) или (у3).
28
2. Молскиот секстакорд од зададениот тон постави го во зададената положба и слог:
т6т6ш3ш3м6м6м6м3м3м3
         
6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
3. Да се определи слогот и мелодиската положба на следните секстакорди:
 
___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___
    
     
     
  
   
      
  
6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
4. Да се пронајдат грешките во следните вежби, ако ги има, грешните да се пречкртаат, а точните да се
обележат со ДА!
 
  
т6 ш8 м6 ш6 м6 м6 м6 м8 т6 т6
          
 
     
        
    
6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
ВРЗУВАЊЕ НА КВИНТАКОРД СО СЕКСТАКОРД, И ОБРАТНО, ОД ИСТО СТАПАЛО

Вежба бр. 2

т8т5ш3т5т3т6т3м3
 
       
         
6 6 6 6 6 6 6
6
D: T ___ T ___ T ___ S ___ S ___ S ___ D ___ D ____
ВРЗУВАЊЕ НА СЕКСТАКОРДИТЕ КАЈ КВИНТНО СРОДНИТЕ ТРИЗВУЦИ

ш3т8т3ш5т8ш3ш5т3
 
           
      
6 6 6
 6 6 6 6 6
h: T S T D S T D T F: T S T D S T D T
29
со терцен од:
  
т5ш5т3ш5м3т6м6м6
  
        
              
6 6 6  6 6 6 6 6
c: T S T D S T D T F: T S G: T D h: S T d: D T
    
     
м6м3м3т6м6ш3м6м3

                     
     
6 6
 6 6 6 6  6 6
e: T S g: T D D: S T A: D T c: T S fis: T D Es: S T B: D T
  
ш3т8ш5ш3т8ш5

               
       
6 6 6 6 6  6 
B: T D T S T S D T D c: T D T S T S D T D
 
т8ш3т3т8ш3т3
              
      
6 6 6 6 6  6 
D: T D T S T S D T D g: T D T S T S D T D
        
т6м3т6м6ш3м3м3м6
 
                    
        
6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
A: T S g: T D e: S T F: D T c: T S h: T D G: S T Es: D T

30
Вежба бр. 3
При хармонизација на зададен бас само со квинтакордите и секстакордите на главните стапала изборот
на акордите и понатаму е многу едноставен. Секој тон од басовата мелодија ќе биде или основен тон на некој
од овие квинтакорди или нивен терцен тон па ќе ги употребиме како секстакорди.
Скокови во сопранот ќе можеме да изведуваме само кога употребуваме полуслободно врзување на
квинтакордите или кога се повторува истиот акорд, но сега тој може да биде и секстакорд - задачата бр. 37а).
Во истата задача под б) терцното движење во басот е заменето со секстен скок надолу. Под в) врзување на
квинтно сродни тризвуци, од кои едниот е секстакорд, со терцен од, под г) врзување на два секстакорди. Под
д) употребен е постапен премин од тесен во широк слог.
 
                
а) б) в) а) б) г)
37.
       
     
            
     
г)
  
     
а)
 
б) в)

          
      
 
 
(ш3)
 
38.
                
      
6 6 6 - 5 6 6 6 - 5
6 4 - 3 4 - 3
(т8)

39.

              
6 6  6 6 6 6 6
6
4
-
- 53

31
        
     
6 6  6  6
6
4
-
- 53
Вежба бр. 4
При хармонизација на сопран со употреба на секстакорди се пројавува можност за подобра мелодизација

на басот. Тој повеќе не мора да се движи само со основните тонови на квинтакордите со што и басовата
мелодија станува еластична и мелодиски поизразита што во хармонското движење има големо значење.
И понатаму важат истите принципи, односно кога во сопранот некој тон се повторува или пак е задржан
добро е да се хармонизира со различни акорди а може да се употреби и секстакорд (задача бр. 40 б), кога
имаме и скок тогаш на истиот акорд ќе му ја промениме положбата и слогот но сега најчесто со употреба на
секстакорд (задача бр. 40 в). Под а) употребен е доминантен секстакорд меѓу две исти тоники.
    
           
а)
 
в) в) в) б)

б)
40.
      
      
         
  
а) в)
        
в)
 
      
    
      

 
      
     
41.
 

32
      
      

   
 
42.
                 
   
ВРЗУВАЊЕ НА СЕКСТАКОРДИТЕ КАЈ СОСЕДНИ ТРИЗВУЦИ

Вежба бр. 1

т8т5т3ш8ш5ш3

       
      
6 6 6 6 6 6
B: S D S D S D S D S D S D

т8т5т3ш8ш5ш3

       
      
6 6 6 6 6 6
g: S D S D S D S D S D S D

м6т6м6т6м3(у6)м3(у6)
       
     
6 6 6 6 6 6
D: S D S D S D S D S D S D

33

м6т6м6т6м3(у6)м3(у6)

       
      
6  6  6  6  6  6 
c: S D S D S D S D S D S D
Вежба бр. 2
 
м6м6т6ш5

            

6 6 6 6 6 6 6 6
Es: S D S D S D e: T S D T
  
м6м6т6ш5
 
   
         
6 6 6 6 6 6 6 6
D: S D S D S D c: T S D T
S6 со удвоен секстен тон S6 со удвоен терцен тон

т6м3м6м3м3т6
             
6 - 5 8 - 10
6 - 5 6 - 5 6 - 5 6 - 3 6 - 8
6 6 6 4 - 3 6 4 - 5 6 4 - 3 6
4 - 3 4 - 3 4 - 5
D: S K S
S K SK K S K S K
Вежба бр. 3
При хармонизација на бас со употреба на секстакордите на субдоминантниот и доминантниот тризвук
можно е да се хармонизира постапно движење на басовата мелодија и тоа по тоновите од VI, VII и VIII
стапало (види задача бр. 43 б). Во истата задача под а) употребена е врска на S со D6, под в) S6 со D. Под г)
употреба на S6 пред каденцирачкиот квартсекстакорд.
 

                 
а) б) в)
43.
         
      
          

  
34
      
a) б)
   
г)

        
         
     
         
 
(ш5)
 
44.
     
  
       
6 - 5
6 6 6 6 6 6 4 - 3


       
       
6 - 5
6 6 6 6 6 4 - 3

(т8)
 
45.
        
        
6 6 6 6 6 6 6 - 5
4 - 3


      
      
 
6 6 6 6 6 6 - 5
4 - 3

35
Вежба бр. 4
За првпат кога употребуваме едноподруго субдоминантен и доминантен тризвук можеме да ги врземе
кога мелодијата се движи и нагоре (задача бр. 46 а), што значи кога мелодиската линија се движи постапно по
тоновите на IV и V стапало ќе може да ги хармонизираме со овие акорди. Во истата задача под в) употребен е
субдоминантен секстакорд пред каденцирачки.

  
       
         
в)
  
а) б)

46.
     
       
          
     
в)
  
а)
        
   
       
     

        
        
     
47.
 
 
 
         
   
 
48.
  
   
         
 

36
ВРЗУВАЊЕ НА СЕКСТАКОРДИТЕ СО СКОКОВИ
Вежба бр. 1
Со задржување на заедничкиот тон:

ш5т8ш8ш5т3ш3

     
        
6 6 6 6 6 6
B: T S T D S T D T T S T D
Без задржување на заедничкиот тон:

т8ш5ш5т8ш8ш8

            
 
6 6 6
 6 6
 6
c: T S T D S T D T T D D T
Со задржување на заедничкиот тон:

 
м6м6ш3м3(у3)т6ш3
         
   
6 6 6 6 6 6
D: T S D T T D S T T S T D
Без задржување на заедничкиот тон:

м6м6(у3)м3(у3)м6м6м6
 
     
        
6 6 6 6
 6 6 
h: S T T S D T T D d: S T T D
Врзување на секстакорд со секстакорд со скок:

м3(у3)м6м6ш3(у3)м6ш3(у3)

                
   
6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
B: T S D T S D T D T T D T S T D D T ___
37
м3(у3)м6(у6)м6(у6)ш3м6ш3(у3)

           

     
6 6  6 6 6 6 6 6 6 6 6  6 6
d: T S D T S D T D T T D T S T D D T ___
ВРЗУВАЊЕ НА СЕКСТАКОРДИТЕ СО СКОКОВИ КАЈ СОСЕДНИ ТРИЗВУЦИ

Вежба бр. 2

т5ш8т3ш8ш5ш5
   










6 6 6 6 6 6
D: S D S D S D S D S D S D
 
м6ш3(у3)м3м6(у3)м6(у3) т6
 
      
        
6 6 6 6 6 6 6 6
B: S D S D S D S D E: S D S D
  
м6(у6)м3(у3)м3т6м6м3(у3)
 
                
6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
S D S D d: S D S D S D S D
 
м6(у6)м3(у6)м3(у3)м6(у3)т6
            
6 - 5 6 - 5 6 - 5 6 - 5 6 - 5
6 4 - 3 6 4 - 3 6 4 - 3 6 4 - 3 6 4 - 3
A: S K S K S K S K S K
38
УДВОЈУВАЊЕ НА БАСОВИОТ ТОН КАЈ СЕКСТАКОРДИТЕ
ОД ГЛВНИТЕ СТАПАЛА
Вежба бр. 3

ш3ш8ш3(у3)м3(у3) ш3
 
              
   6 - 5
6 6 6 6 6 6 4 - 3
B: T ___ D S T T D S T S ___ T ___ K T

ш3ш8ш3(у3)м3(у3) ш3

 
              
   
6
 6 6
 6 6 6 
6 - 5
4 - 3
c: T ___ D S ___ T T D S T S ___ T ___ K T
Вежба бр. 4
Со употреба на можноста на врзување на секстакордите со скокови, односно слободно водење на

гласовите, се зголемува можноста за создавање на брановита мелодиска линија во сопранот, како и воопшто
во хармонизацијата, што може да се види и во решението на задачата бр. 49.
Можноста за удвојување на басовиот тон кај секстакордот во оваа задача е искористен под а), додека
скокови при врзување на два секстакорди и тоа квинтно сродни под б). Под в) во истата задача искористен е
двократен скок при врска на соседен квинтакорд со секстакорд, под г) се јавува еднократен скок. Под д)
еднократен скок при врзувањето на соседни секстакорди, под ѓ) секстен скок при врска на квинтно сродни
тризвуци од кој првиот е секстакорд. На крајот од оваа задача под е) во каденцирачкиот се влегува со скок од
субдоминантниот секстакорд.
 
         
  
а) б) в) г)
       
49.
       
       
   
       
   
      
д) ѓ) е)
   
        
   
    
   

39

(т8)
 
50.
        
        

6 6 6 6 6 6 6 6 - 5
4 - 3


       
  
  
   
6 6 6 6 6 6 6 6 6 - 5
4 - 3
  
(т5)
  
51.
            
     
6 6  6 6  6 6 
6 - 5
4 - 3
 

      
     

6 6 6 6 6 6
4
-
- 53
Вежба бр. 5
При хармонизација на сопран со употреба на врзување на секстакорди со скокови, покрај можностите
кои ни беа познати досега, се отвора уште една можност за хармонизација на скоковите во мелодијата. Во
задачата бр. 52 тоа е направено двапати под б) и в). Под а) во оваа задача се јавува удвојување на басовиот тон
кај тоничниот секстакорд, под г) врзување со скок на субдоминантен секстакорд и каденцирачки.
             
а) в)

б)
   
52.
           
   
         
40
    
      
а) г)
  
        
      
     
  
     
    
53.
 

  
       

  
            

54.
  
     
       
 

41
3 КВАРТСЕКСТАКОРДИ
ЧЕТИРИГЛАСНО ПОСТАВУВАЊЕ НА КВАРТСЕКСТАКОРДИТЕ
Вежба бр. 1
1. Дурските квартсекстакорди од зададените тонови напиши ги во зададената положба и слог:
т6т8т4ш6ш8ш4м4
       
 64 64  64  64  64  64  64
2. Молскиот квартсекстакорди од зададените тонови напиши ги во зададената положба и слог
т6т8т4ш6ш8ш4м4

      
6 6 6 6 6 6 6
4 4 4 4 4 4 4
3. Да се определи слогот и мелодиската положба на следните квартсекстакорди:
 
___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___
    
  
      
     
        

    
6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
4 4 4 4 4 4 4 4 4 4
ЗАДРЖАН КВАРТСЕКСТАКОРД
 
т3т3м6(у6) т3т3м6(у6)
        
     
6 6 6 6 6
4
 6 6 6
4 4 4 4 4
D: S S T D S T D S T e: S S T D S T D S T
42
МИНУВАЧКИ КВАРТСЕКСТАКОРД
Вежба бр. 2

ш3м6(у6)ш8м6(у6)т5м6(у6) м3(у3)
                      
6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
4 4 4 4 4 4 4
D: T D T T D T T D T T D T T D T T D T T D T

ш3м6(у6)ш8м6(у6)т5м6(у6) м3(у3)

 
                    
 64 6 6  64  64 6 6  64  64 6 6  6 6
 64
4
g: T D T T D T T D T T D T T D T T D T T D T
т3т6ш8м6(у6)т3м3(у6) м3(у3)


                     
6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
4 4 4 4 4 4 4
F: S T S S T S S T S S T S S T S S T S S T S

т3т6ш8м6(у6)т3м3(у6) м3(у3)

                    
6 6 6 6 6 6 6 6 6
4 6 6 4 4 6 4 4 6 6 4
4
e: S T S S T S S T S S T S S T S S T S S T S
 
ш3ш3ш3

 
           
   
6 6 6 6 6 6 6 6 6
4 4 4
a: S T S D T h: S T S D T cis: S T S D T
43
СВРТНИЧЕН КВАРТСЕКСТАКОРД
Вежба бр. 3
Лежечки квартсекстакорд

ш3т3ш5т8
  
     
 6
4  6
4
 6
4  6
4
e: D T S T D T S T D T S T D T S T
ш8т3т3ш8

     
   
6 6 6 6
4 4 4 4
F: T D T D T D T D S D T D S D T D
Наизменичен квартсекстакорд
 

т8м6(у6)т3м6(у6)т8м6(у6)
                    

6 6
6 6 6
6 6
6
6 6
4 4 4 4 4 4
c: T D T T D T S T S S T S D: T D T T D T

 
т3м6(у6)т8м6(у6)т3м6(у6)
       
             
6 6 6 6 6 6
4 6 4 6 4 6 4 6 4 6 4 6
S T S S T S As: T D T T D T S T S S T S
ПРЕВРТЛИВ КВАРТСЕКСТАКОРД

т8т8т8т8

   
  
6 6 6 6 6 6
4 4 4 4
T T T T
44
Вежба бр. 4
При хармонизација на бас со употреба на квартсекстакорди за првпат можно е во басовата мелодиска

линија да се употребат тоновите од сите стапала на дијатонската скала. Во досегашните задачи единствено
тонот на II стапало не го употребувавме, додека сега ќе го хармонизираме со доминантен квартсекстакорд. Со
тоа се овозможува да се употребат и двата тетракорди од скалата - види задача бр. 55а - првите три такта. Во
истата задача погледни под б), шестиот такт е исполнат од акордот на субдоминантната функција и истата се
задржува и на првиот дел од 7 такт, тоа ни го овозможува употребата на минувачкиот квартсекстакорд. Во
целата задача со в) означени се сите минувачки квартсекстакорди, под г) свртничен (наизменичен)
квартсекстакорд, а под д) превртлив квартсекстакорд кој е вообичаен за завршните каденци.
       
               
в)
           
в) в) г) д)

55.
         
             
  
     

а) б)

(м3)
 
56.
     
       
    
6 6 6 6 6 6 6 6 6 - 5 6
4 4 4 4 - 3


     
      
 
6 6 6 6 6 6 8 - 10 6
4 4 6 - 8 4
4 - 5

(ш3)
 
57.
               
     
6 6 6 6  6  6
4
 6  64 6 64  6  6
4
4 4 4

45
Вежба бр. 5
Со употреба на квартсекстакордите во хармонизацијата на зададен бас се пројавува уште една можност
која ќе ја користиме во понатамошните наши вежби. Зададениот бас може да биде од два типа: шифриран -
каде како што знаеме, освен нотите во басот додадени се и акордите кои треба да се употребуваат кои се
означени со бројки, и не шифриран - каде се дадени само нотите од басовата мелодија, а изборот на акордите
е препуштен на решавачот на задачата.
Во досегашните задачи заради оскудноста на акордите кои можевме да ги употребуваме секој тон од
басот беше носител само на еден акорд. Но веќе со употреба на квартсекстакордите иако и понатаму е многу
мал изборот на акордите, сепак сега тонот на I стапало ќе може да се хармонизира покрај тоничниот
квинтакорд и со субдоминантен квартсекстакорд, а тонот од V стапало покрај доминантниот квинтакорд и со
тоничен квартсекстакорд што секако ќе зависи од хармонската прогресија. Да го проследиме тој процес во
 
задачата 58.
         
    
58.
T T D T S D S D S D T D T D T T

T T T T S S
       
    
S D S T S D T D T S D T D T
T S T T
Во задачата 58 под а) употребен е превртлив квартсекстакорд, додека под б) пет пати минувачки
квартсекстакорд. Вториот такт целиот е исполнет со субдоминантната функција која се префрла и на
почетокот од следниот такт.
       
б) б)
          
а) б)
    
           
            
  
     
б) б)
       
а)
      
    

 
 



    
 
2. Следните не шифрирани зададени баси да се хармонизираат и да се свират на пијано:

  
59.
  
                    

46

 
60.
      
         


          
   
Вежба бр. 6
Кога хармонизираме сопран со употреба на квартсекстакорди нив треба да ги користиме секаде каде
што е можно (погледни го решението на задачата бр. 61). Постапното движење од удвоениот основен кон
терцниот тон, и обратно, на истиот акорд асоцира на минувачки квартсекстакорд (задача бр. 61 а), кога пак
мелодијата се движи постапно свртнично тогаш можеме да употребиме и свртничен квартсекстакорд (задача
бр. 61 б). Во истата задача под в) може да се види промена на положбата и на слогот на каденцирачкиот
квартсекстакорд на начин кој за првпат го изведуваме.
           
а) а)
       
а) б) а) а) б)
    
в)
          
61.
                   
               
  
     
          
62.
  

47
  
          

 
      
                
63.


________________________________________________________________________________________________
4 ДОМИНАНТЕН ЧЕТИРИЗВУК
ПОСТАВУВАЊЕ И РАЗРЕШУВАЊЕ НА ДОМИНАНТНИОТ СЕПТАКОРД

Вежба бр. 1
1. Доминантните септакорди на G-dur и на f-moll постави ги според зададената положба и слог:

т3т5т7ш3ш5ш7м8м8м3м7
          
7 7 7 7 7 7 7 7 7 7
G: D D D D D D D D D D

т3т5т7ш3ш5ш7м8м8м3м7

           


7
7 
7
7 7 
7
7 7 7 7
f: D D D D D D D D D D

48
2. Да се определи слогот и положбата на следните доминантни септакорди:
 
___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___

         
   
    
      
      

    
3. Да се постави доминантниот септакорд според зададената положба и слог и да се разреши:
Потполн септакорд во непотполн квинтакорд:

т3т5т7ш3ш5ш7
       
     
7 7 7 7 7 7
D: D T D T D T D T D T D T
Непотполн септакорд во потполн квинтакорд:

м7м3м8м8т3ш7(-5)
      
     
7 7 7 7 7 
7
e: D T D T D T D T D T D T
ПОДГОТОВКА НА НАСТАПОТ НА ДОМИНАНТНИОТ СЕПТАКОРД
Вежба бр. 2
Подготовка со доминантен тризвук:
Минувачка септима:

т8т3т5ш8ш3ш5

      
      
8 7 8 7 8 7 8 7 8 7 8 7
Дополнителна септима:
т5т8т3ш5ш8ш3

 
          
5 7
5 7
5 7
5 7
5 7
5 7
49
со минувачка септима со дополнителна септима со минувачка септима со дополнителна септима
  
м6(у6)м6(у6)м3(у3)т6м6(у6)м6(у6)м3(у3)т6

    

                       
6 7
B: D __ T
6 7 3 7 3 7
D ___ T D ___ T D ___ T
6 7

D ___ T
6 7

D ___ T
6 7

D ___ T
6 7

D ___ T
Подготовка со тоничен
ш5т8т5ш3ш8т8

         
    

 


7 7 7 7 7 7
F: T D T T D T T D T T D T T D T T D T
 
м3(у3)м6(у6)т6м3(у3)м6(у6)т6
     
   7
          
6 7 6  6 7 6 7 6 7 6 7
e: T D T T D T T D T T D T T D T T D T
Подготовка со субдоминантен тризвук:

со скок

т8ш8т3т8т5

             
    
7 7 7 7  7
g: S D T S D T S D T S D T T S D T
со непотполн D7

т6(у3)м3(у3)м6(у6) м6(у6) т6
   
            
6 7 6 7 6 7 6 7 6 7
D: S D T S D T S D T S D T S D T
50
Доминантен септакорд како подготвен акорд во каденците:
  
т5ш8т5ш8

   
       
   
  8
53 53
8 7 8 7 8 7 7
6 5 6 6 5 6 6
4 3 4 3 4 6
4
B: S K T S ___ K T c: S K T S ___ K T
Вежба бр. 3
Кога хармонизираме шифриран зададен бас со употреба на доминантен септакорд, него ќе го
употребуваме таму каде е зададен со шифра, но ако басот не е шифриран тогаш секаде каде што може да се
употреби доминантниот акорд првенствено треба да увидиме дали таму има услови да употребиме
доминантен септакорд. Во задачата бр. 64 под а) употребена е минувачка, под г) дополнителна септима. Под
б) премин на доминантниот секстакорд во септакорд, под в) доминантен септакорд после субдоминантен
секстакорд. Под д) во каденцата на оваа задача после субдоминантен секстакорд следи каденцирачки
квартсекстакорд на кого му се приклучува и септима и тоа како осмина.
  
         
а) б) в)
          
64.

          
        
    
              
г)
 
в) д)
   

         
        
    
 
(ш5)
 
65.
               
 
6 - 5
7 6 6 7 6 6 6 7 6 4 - 3

51
 

          
   
8 - 7
7 6 6 7 6 6 6 - 5
4 - 3
 
 
66.
           
             
Вежба бр. 4
Кога хармонизираме зададен сопран со употреба на доминантен септакорд, треба да ја согледаме

можноста за негова употреба. Новост е тоа што сега и тонот од IV стапало ќе може да биде хармонизиран со
доминантна функција, (погледни во задачата бр. 67 б) каде што во ситуацијата се јавува доминанта со
дополнителна септима. Доминантниот септакорд во оваа задача се појавува уште еднаш под а). Во решението
на оваа задача можеме да проследиме исполнување на целиот седми такт со каденцирачки квартсекстакорд кој
е надополнет и со доминантната септима под в).
     
          
а) б)
     
67.
     
      
          
 
в)
  
            
а)

          
       
   

    
52
                 
68.
 
 
  
             
69.
 
           
 

ПРЕВРТУВАЊЕ НА ДОМИНАНТНИОТ СЕПТАКОРД

ДОМИНАНТЕН КВИНТСЕКСТАКОРД
Вежба бр. 1

м6(у6)ш3м6(у6)м3(у3)т6(у3)м3(у3)т8
                
6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
5 5 5 5 5 5 5
D: D T D T D T D T D T D T D __ T
Подготовка со тоничен тризвук:

т8т3т5 ш8ш3ш5
                   
6 6 6 6 6 6
5 5 5 5 5 5
e: T D T T D T T D T T D T T D T T D T
53
т6м3(у3)м3(у6)м6(у6)ш3(у3)м6(у6)

               
   
6 6 6 6 6 6 6
6 5 6 5 6 5 6 5 5 6 5
F: T D T T D T T D T T D T T D T T D T
т8т3т5ш8ш3ш5

      
            
6 6 6 6 6 6
5 5 5 5 5 5
d: S D T S D T S D T S D T S D T S D T

т6м6(у6)м3(у3)ш3м6(у6)м3(у3)
                  
6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
5 5 5 5 5 5
G: S D T S D T S D T S D T S D T S D T
ДОМИНАНТЕН ТЕРЦКВАРТАКОРД
Вежба бр. 2
Подготовка со тоничен тризвук: обратно - Т6 со удвоен басов тон

м3(у3)ш3(у3)м3(у3)т6(у3)ш3т3

            
       
4 4 4 4 4 6 4 6
6 3 6 3 6 3 6 3 3 3
B: T D T T D T T D T T D T T D T T D T

т8т3т5ш8ш3ш5

 
                   

6 6 6 6 6 6
4 4 4 4 4 4
3 3 3 3 3 3
c: T D T T D T T D T T D T T D T T D T
54
Премин на терцквартакордот во квинтсекстакорд или септакорд:
 
м3(у3)м3(у3)м3(у3)м3(у3)
                
 
  64 6 64 7
6 4
3
6
5
6
4
3 7 6
3 5
6
3 
D: T D ___ T T D ___ T fis: T D ___ T T D ___ T
 
т8т3т5ш8ш3ш5т5

 
                     

4
3
4
3
4
3
4
3
4
3
4
3
  643
Es: S D T S D T S D T S D T S D T S D T e: T S D T
ДОМИНАНТЕН СЕКУНДАКОРД
Вежба бр. 3

т8т3т5ш8ш3ш5т4ш6
  
                      
6 5 6 5
2 6 2 6 2 6 2 6 2 6 2 6 4 3 6 6
4 3 2
G: D ___ T D ___ T D ___ T D ___ T D ___ T D ___ T 2
K ___ T K ___ T
т8т3т5ш8ш3ш5т5

                   
42 6 42 6 42 6 42 6   4 6 42 6  42 6
2
d: S D T S D T S D T S D T S D T S D T T S D T
Подготовка со тоничен секстакорд:

 
м6т6(у6)м6(у6)м6т6м6(у6)
                    

6 2 6 6 2 6 6 2 6 6
4 6 6
4 6 6
4 6
2 2 2
D: T D T T D T T D T c: T D T T D T T D T
55
Вежба бр. 4
При хармонизација на шифриран бас со употреба на сите превртувања на доминантниот четиризвук
зададени се сите облици на истите и e едноставно, но кога басот е не шифриран треба добро да ја
проанализираме можноста за изборот на акордите. Пожелно е секаде каде што ќе се појави тон кој му припаѓа
на доминантниот четиризвук да се разгледа можноста за употреба на истиот и за неговиот облик. Во задачата
бр. 70 под а) се појавува употреба на квинтсекстакорд, под б) минувачки терцквартакорд што предизвикува
после него да се појави тоничниот секстакорд со удвоен басов тон. Под в) употреба на доминантен
секундакорд под г) појавата на секундакордот во полукаденцата предизвикува поголема поврзаност на
речениците во периодот. Во истата задача под д) хармонизиран е нагорен низ од мелодиски a-moll (горниот
нагорен тетракорд) за да се избегне движењето од зголемена секунда, со употреба на доминантниот
секундакорд. Под ѓ) каденцирачкиот на кого му се приклучува септима како осмина.
  
       
а) б)
 
в) а) г)
      
70.

               
      
          
  
д)
               
ѓ)
 

            
      
  
(ш3)

71.
         
     
6
42 6 6
5
6
5
 42 6 
6 - 5
4 - 3

         
  
 42
53
6 6 6 6 8 - 7
5 6 -
4 -
56
 

72.
              
  


    
     
    
Вежба бр. 5
При хармонизација на сопран со употреба на сите облици на доминантниот четиризвук се создаваат

поголеми можности за мелодизација на басот (погледни го решението на задачата бр. 73). Во изборот на
акордите постапуваме по познатите правила и секако таму каде што може и има услови за употреба на било
кој од облиците на доминантниот четиризвук треба да го искористиме. Под а) со употреба на доминантниот
секундакорд хармонизиран е горниот нагорен тетракорд, под б) употребен е доминантниот квинтсекстакорд.
Во истата задача под в) се јавува минувачки терцквартакорд, под г) доминантниот секундакорд во
полукаденцата. Под д) на каденцирачкиот квартсекстакорд му се приклучува и септимата.
   
а)
      
б) в) г)
          
73.
      
          
   
    
   
 
а) б)
      
     
д)
    
 
     
      
  

     

57
            
              
74.
   

 
               
75.
  

         
    
 

СЛОБОДНО РАЗРЕШУВАЊЕ И ПОДГОТВУВАЊЕ НА

ДОМИНАТНИОТ СЕПТАКОРД И ПРЕВРТУВАЊАТА
Вежба бр. 1
Со антипаралелни октави Со лиценца на септимата Со скок во септима

м8ш8т8т5т6ш3
     
 
     
   
7 7 7 6 7 6 7 7
D T D T T D T T D T D ___ T S D T
Со скок во септимата кај квинтсекстакордот Разрешување со скок

т8м6(у6)т3
  
       
        
6 6 6
 64  64 6
6 5
5 5 3 3
d: T D T T D T S D T D T D T
58
Со скок во 7 кај терцквартакордот Минувачки терцквартакорд со лиценца на септимата

т8м3(у3)т8ш8т3ш3

    
               
4 6 4 4 6 4 6 4 6 4 6
3 3 3 3 3 3
B: T D T T D T T D T T D T T D T T D T
Разрешување со скок Со скок во септимата кај секундакордот

т3т8 ш3
   
 
     
        
2 6 2 6 2 2 6 2 6 2 6
G: D T D T D T D ___ T T D T T D T
Вежба бр. 2
Кога употребуваме скокови во разрешувањето и подготвувањето на доминантниот четиризвук при
хармонизација на бас се создаваат поголеми можности за мелодизација на сопранот. Што се однесува до
изборот на акордите можноста останува скоро иста. Во задачата бр. 76 а) со врзувањето на првите два акорди
употребен е скок кон септимата на доминантниот квинтсекстакорд, тоа се повторува уште еднаш на почетокот
од втората реченица. Меѓу првиот и вториот такт под б) се појавува минувачки терцквартакорд со паралелни
квинти кои се оправдани со паралелното движење на надворешните гласови во терци, тоа се повторува уште
еднаш меѓу 5 и 6 такт. Во вториот такт од оваа задача под в) доминантниот секундакорд е разрешен со скок во
басот во тоничен квинтакорд. Под г) скок во септимниот тон кон квинтсекстакордот, под д) во полукаденцата
со скок се преминува од каденцирачкиот во доминантниот секундакорд. Каденцирачкиот квартсекстакорд, во
завршната каденца под ѓ), на кого му се приклучува и септимата е разрешена со лиценца на истата.
          
а) б) г)
        
в) д)
      
76.
               
5 5
                
 
  5   
      5 
а) б) ѓ)
      
      
    
       
  

59
 
 
77.
      
                  
7 2 6 4 4 6 6 - 5 6 2 6 4 7
3 3 4 - 3 5 3
  
 
78.
  
               

  
           
  
Вежба бр. 3
При хармонизација на сопран кон изборот на акордите пристапуваме како и досега, само што сега треба
да ја согледаме можноста кога се јавуваат скокови во мелодијата и дали тогаш е можно да употребиме
доминантен четиризвук како тоа што е во задачата бр. 79 б). Кога има постапни движења во сопранот како што
е на самиот почеток во задачата бр. 79 а) можно е да употребиме минувачки терцквартакорд и тоа оној со
паралелни квинти.
  
 
а)
    5  5          
79.

        

 
      
  
   

60
     
б)
        
   
       
         
     
       
      
80.
   

        
 
 

   
            
81.
 
  
         
 


61
СОДРЖИНА
ХАРМОНИЈА, АКОРД, СТРОГ И СЛОБОДЕН СТАВ ……………………………….………..... 3

ЧЕТИРИГЛАСЕН ХОРСКИ СТАВ, ТОНАЛИТЕТ И ФУНКЦИЈА ……………………………. 5
1 КВИНТАКОРДИ ………………………………………………………………………...................... 5
ЧЕТИРИГЛАСНО ПОСТАВУВАЊЕ НА КВИНТАКОРДИТЕ ……………………….……........ 5
ВРЗУВАЊЕ НА КВИНТАКОРДИТЕ ОД ГЛАВНИТЕ СТАПАЛА ……….………......................… 7
СТОРГО ВРЗУВАЊЕ ……………………………………………………………………..……….. 7
СЛОБОДНО ВРЗУВАЊЕ ………………………………………………………………………….. 9
СЛОБОДНО ВОДЕЊЕ НА ВОДИЛКАТА (ЛИЦЕНЦА) ……………………………………….. 11
ВРЗУВАЊЕ НА СОСЕДНИ КВИНТАКОРДИ …………………………………………..……….. 13
ПРОМЕНА НА ПОЛОЖБАТА И СЛОГОТ ВО РАМКИТЕ НА ИСТИОТ АКОРД ….……….. 14
ХАРМОНИЗАЦИЈА НА БАС …………………………………………………………….……….. 15
ХАРМОНИЗАЦИЈА НА СОПРАН ……………………………………………………………….. 17
ПОЛУСЛОБОДНО БРЗУВАЊЕ ………………………………………………………….……….. 20
КАДЕНЦИРАЧКИ КВАРТСЕКСТАКОРД ……………………………………………...……….. 23
СЛОБОДНО РАЗРЕШУВАЊЕ НА КАДЕНЦИРАЧКИОТ КВАРТСЕКСТАКОРД …..……….. 24
2 СЕКСТАКОРДИ …………………………………………………………………………................... 27
ЧЕТИРИГЛАСНО ПОСТАВУВАЊЕ НА СЕКСТАКОРДИТЕ ………………………..……….. 27
ВРЗУВАЊЕ НА КВИНТАКОРД СО СЕКСТАКОРД, И ОБРАТНО, ОД ИСТО СТАПАЛО .... 28
ВРЗУВАЊЕ НА СЕКСТАКОРДИ КАЈ КВИНТНО СРОДНИТЕ КВИНТАКОРДИ ………..… 28
ВРЗУВАЊЕ НА СЕКСТАКОРДИ КАЈ СОСЕДНИ ТРИЗВУЦИ ……………………………..… 32
ВРЗУВАЊЕ НА СЕКСТАКОРДИ СО СКОКОВИ ……………………………………………..... 36
ВРЗУВАЊЕ НА СЕКСТАКОРДИ СО СКОКОВИ КАЈ СОСЕДНИ ТРИЗВУЦИ ……………..... 37
УДВОЈУВАЊЕ НА БАСОВИОТ ТОН КАЈ СЕКСТАКОРДИТЕ ОД ГЛАВНИТЕ СТАПАЛ ... 38
3 КВАРТСЕКСТАКОРДИ ………………………………………………………………...................... 41
ЧЕТИРИГЛАСНО ПОСТАВУВАЊЕ НА КВАРТСЕКСТАКОРДИТЕ ……………………..….. 41
ЗАДРЖАН КВАРТСЕКСТАКОРД ……………………………………………………………..…. 41
МИНУВАЧКИ КВАРТСЕКСТАКОРД ………………………………………………………….... 42
СВРТНИЧЕН КВАРТСЕКСТАКОРД …………………………………………………………….. 43
ПРЕВРТЛИВ КВАРТСЕКСТАКОРД ……………………………………………………………... 43
4 ДОМИНАНТЕН ЧЕТИРИЗВУК …………………………………………………….......................... 47
ПОСТАВУВАЊЕ И РАЗРЕШУВАЊЕ НА ДОМИНАНТНИОТ СЕПТАКОРД ……………..… 47
ПОДГОТОВКА НА НАСТАПОТ НА ДОМИНАНТНИОТ СЕПТАКОРД ……………………... 48
ПРЕВРТУВАЊЕ НА ДОМИНАНТНИОТ СЕПТАКОРД ……………………………………............. 52
ДОМИНАНТЕН КВИНТСЕКСТАКОРД ……………………………………………………….... 52
ДОМИНАНТЕН ТЕРЦКВАРТАКОРД ………………………………………………………….... 53
ДОМИНАНТЕН СЕКУНДАКОРД ………………………………………………………….…….. 54
СЛОБОДНО РАЗРЕШУВАЊЕ И ПОДГОТВУВАЊЕ НА ДОМИНАНТНИОТ СЕПТАКОРД И
ПРЕВРТУВАЊАТА …………………………………………………………………………………....... 57

Практични вежби Хармонија I

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Практични вежби Хармонија I

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Практични вежби Хармонија I

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software

http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

м-р. Василчо Пецаковски

Вежбанката по хармонија е во тесна корелација со Прирачникот по

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

ХАРМОНИЈА, АКОРД, СТРОГ И СЛОБОДЕН СТАВ

1. Кој од дадените созвучија според “традиционалната“ западноевропска хармонија (XVII-XIX век) се

2. Следниот пример му припаѓа на строгиот или слободниот став?

3. Следниот пример му припаѓа на строгиот или слободниот став?

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

сопран тенор алт бас

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

2. Дурските квинтакорди од зададените тонови напиши ги во зададените положби во широк слог:

3. Молските квинтакорди од зададените тонови напиши ги во зададените положби во тесен слог:

4. Молските квинтакорди од зададените тонови напиши ги во зададените положби во широк слог:

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

1. Дурските квинтакорди (од зададените тонови) постави ги во:

2. Молските квинтакорди (од зададените тонови) постави ги во:

3. Да се определи слогот и мелодиската положба на следните акорди:

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

СЛОБОДНО ДВИЖЕЊЕ НА ВОДИЛКАТА (ЛИЦЕНЦА)

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

Тоа ќе го избегнеме ако се раководиме по следните општи правила.

Следните зададени баси да се хармонизираат и да се свират на пијано:

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

При хармонизација на сопран се придржуваме кон следните општи правила:

На зададениот сопран прво се одредува тоналитетот, функциите и каденците на крајот од речениците.

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

Од одредените функции ги одбираме оние кои најмногу одговараат на логиката на класичната

Следните сопрани да се хармонизираат и да се свират на пијано:

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

СЛОБОДНО РАЗРЕШУВАЊЕ НА КАДЕНЦИРАЧЛИОТ КВАРТСЕКСТАКОРД

Местото на каденцирачкиот квартсексткаорд во задачите секако дека е во каденците и тоа најчесто на

1. Следната задача да се анализира и да и се обележат функциите и шифрите:

2. Следните зададени баси да се хармонизираат и да се свират на пијано:

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

1. Следната задача да се анализира и да и се обележат функциите и шифрите:

2. Следните зададени сопрани да се хармонизираат и да се свират на пијано:

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

ЧЕТИРИГЛАСНО ПОСТАВУВАЊЕ НА СЕКСТАКОРДИТЕ

1. Дурските секстакорд од зададениот тон постави го во зададената положба и слог:

3. Да се определи слогот и мелодиската положба на следните секстакорди:

ВРЗУВАЊЕ НА КВИНТАКОРД СО СЕКСТАКОРД, И ОБРАТНО, ОД ИСТО СТАПАЛО

ВРЗУВАЊЕ НА СЕКСТАКОРДИТЕ КАЈ КВИНТНО СРОДНИТЕ ТРИЗВУЦИ

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

1. Следната задача да се анализира и да и се обележат функциите и шифрите:

2. Следните зададени баси да се хармонизираат и да се свират на пијано:

м-р. В. Пецаковски: Хармонија I

При хармонизација на сопран со употреба на секстакорди се пројавува можност за подобра мелодизација