Να κατανοούν την έννοια και τη σημασία της «Ευρώπης» από τότε που

κατονομάστηκε στην αρχαιότητα, να αναγνωρίζουν τα σύνορά της σε

διάφορες περιόδους και να ανακαλούν τους μετασχηματισμούς των

ορίων γύρω από και εντός της Ευρώπης, καθώς και τις ανακατατάξεις και

ιεραρχήσεις των συνόρων από το 16ο αιώνα και τις περιόδους της

αποικιοκρατίας και της παγκοσμιοποίησης, μέχρι την ευρωπαϊκή

ενοποίηση και την κρίση της ΕΕ στις ημέρες μας.

2) Να εξετάζουν τη Γεωγραφία όπως θεραπεύεται στα Ευρωπαϊκά

Πανεπιστήμια, ως κεντροβαρική επιστήμη του χώρου που εδράζεται

στην αρχαία ελληνική επιστημονική παράδοση, και να

συνειδητοποιοήσουν την υποβάθμιση της επιστήμης αυτής στη σύγχρονη

Ελλάδα. Να διαχωρίζουν την σύνθετη και διεπιστημονική προσέγγιση

που εφαρμόζει η συγκεκριμένη επιστήμη από την περιγραφική (σχολική)

Γεωγραφία.

3) Να κατανοούν το ρόλο της Γεωγραφίας στη διαμόρφωση του

Ευρωπαϊκού πολιτισμού, υλικού αλλά και του αλληλένδετου άυλου και

πνευματικού, και αντιστρόφως. Να αντιλαμβάνονται τις διαδικασίες

κατασκευής της ευρωπαϊκής και της εθνικής ταυτότητας να εκτιμούν και

να αξιολογούν τον πρωταρχικό ρόλο της χωρικότητας στον Ευρωπαϊκό

πολιτισμό, και να κατανοούν τις αλλαγές στους Ευρωπαϊκούς

πολιτισμούς σε συνάρτηση με το χώρο τους.

Αναλύθηκαν τα βασικά συστατικά στοιχεία ανάπτυξης της εργασίας με έμφαση στη πολιτισμική
διάσταση της Ευρώπης και στην έννοια των "νοητών" συνόρων τα οποία έχουν διαχρονικά
διαφοροποιηθεί, αποτέλεσμα σημαντικών ιστορικών εξελίξεων. Οι χάρτες στις σελ. 58-59 του ΣΒ
αναφέρονται σε αυτή τη διαδικασία και μπορούν να αποτελέσουν τη βάση και το έναυσμα για
περαιτέρω μελέτη. Χρήσιμη θα είναι η αξιοποίηση χαρτών και πινάκων με στατιστικά στοιχεία απο
αξιόπιστες πηγές (αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε τη Wikipedia) με σκοπό την "οπτικοποίηση" και
εμβάθυνση των επιχειρημάτων μας, καθώς και την πρωτοτυπία των θέσεων που αναπτύσσουμε
Παρ’ όλα αυτά, ο αρχαιοελληνικός κόσμος, ο χριστιανισμός και οι θεσμοί που καθιέρωσε σε έναν
ευρύτατο χώρο η μακροχρόνια ρωμαϊκή κυριαρχία αποτέλεσαν βασικά συστατικά της λεγόμενης
«ευρωπαϊκής κληρονομιάς» και μερικά από τα γενικότερα αποδεκτά στοιχεία που συνιστούσαν για
αιώνες την ευρωπαϊκή «forma mentis». Αρκετά και σημαντικά εξάλλου από τα στοιχεία της
κληρονομιάς αυτής, αφού πρώτα διατηρήθηκαν και ανανεώθηκαν στον βυζαντινό κόσμο,
διοχετεύθηκαν και στη μεσαιωνική (πρώιμη, μέση και όψιμη) Δύση, όπου και πραγματοποιήθηκε στη
συνέχεια η παραπέρα επεξεργασία τους. Από την επεξεργασία αυτήν προήλθε και η «forma mentis»
και η μεταγενέστερη ανάπτυξη της ευρωπαϊκής «ταυτότητας». Συνεπώς, η ευρωπαϊκή «ταυτότητα» δεν
είναι δυνατόν να ιχνηλατηθεί μόνο στις καθαυτό δυτικο-ευρωπαϊκές κοινωνίες και νοοτροπίες: οι
αρχές της, αλλά και οι μετέπειτα φάσεις της ανάπτυξής της, είναι ιστορικά ακατανόητες, αν δεν
ενταχθούν στο διαχρονικό πλαίσιο της συνολικής διαδικασίας που οδήγησε στην τελική τους
διαμόρφωση. Η ίδια θεώρηση αφορά και τη δημιουργία της ευρωπαϊκής συνείδησης, τουλάχιστον σε
σημαντικό τμήμα της νεότερης και σύγχρονης ευρωπαϊκής διανόησης αλλά και της «ευρωπαϊκής
ιδέας»: Αν αγνοηθεί η ιστορική αυτή πραγματικότητα, τότε οι προσπάθειες των οραματιστών της
ευρωπαϊκής ενοποίησης και της υπό επεξεργασία ακόμα ευρωπαϊκής «ολοκλήρωσης» (integration) δεν
θα χαρακτηρίζονται μόνο από πολιτική μονομέρεια, αλλά και από έλλειψη ιδεολογικής προοπτικής.

ρώπη που θα προκαλέσει ένα τεράστιο αριθμό ανθρώπινων απωλειών κατά τους επόμενους αιώνες.

3.1.2 Μετατόπιση οικονομικού και πολιτικού κέντρου της Ευρώπης

Όπως γράφει ο Braudel “ η διαδικασία που απειλεί τη Μεσόγειο και που τελικά θα τη νικήσει είναι
ούτε λίγο ούτε πολύ η μετάθεση του κέντρου του κόσμου από την Εσωτερική θάλασσα στον Ατλαντικό
ωκεανό’’ (Braudel F. et al.,1990:159). Η άμεση επαφή των Πορτογάλων με την Ασία και η οικονομική
και εμπορική κυριαρχία των χωρών που βρέχονται από τον Ατλαντικό προκάλεσαν την μετατόπιση του
πολιτικού, οικονομικού και πολιτισμικού κέντρου της Ευρωπαϊκής ηπείρου από τη Νότια και Κεντρική
Ευρώπη, στη Δυτική Ευρώπη. Αυτή η μετατόπιση θεωρείται ίσως η ισχυρότερη μακρόχρονη επίδραση
των ανακαλύψεων (Ράπτης, 1999:138).

Ράπτης, Κώστας (1999), Γενική Ιστορία της Ευρώπης, τ. Α΄, Πάτρα :ΕΑΠ.

Berstein S.-Milza P.(1997), Ιστορία της Ευρώπης, τόμος Α΄, Αθήνα: Αλεξάνδρεια.

Βraudel F.-Aymard M.-Coarelli F.(1990), Η Μεσόγειος, ο χώρος και η ιστορία, μετάφραση Ε.Αβδελά-
Ρ.Μπενβενίστε, Αθήνα: Αλεξάνδρεια.

Burns E. (2006), Νεότερη Ευρωπαϊκή Ιστορία, τόμος Α΄, Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.