Facebook Αιθαλομίχλη Σωφρονισμός Αποστολή στο Φανάρι

Η μοναξιά Το νέφος Ζουμ στα βάθη Ο Οικουμενικός Πατριάρχης

του like των καιρών της ψυχής αποκλειστικά στη «σχεδία»

#55
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΔΡΟΜΟΥ • 3€ — 1.5€ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΩΛΗΤΉ • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2018
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ
ΔΡΟΜΟΥ
 Σχεδία — Περιοδικό δρόμου 4
5

ΠΕΡΙΕΧΌΜΕΝΑ
05 34–41
Tάσος Αναστασίου «Χωρίς το πρόσωπο του πλησίον
Γελοιογραφία δεν μπορούμε να σωθούμε»
06 Συνέντευξη του Οικουμενικού Πατριάρχη
Λόγια της πλώρης στην Ελεωνόρα Ορφανίδου
του Χρήστου Αλεφάντη 42–46
08–09 «Ζουμ στα βάθη της ψυχής»
Επικοινωνία Συνέντευξη του Τρεντ Μπελ
Οι αναγνώστες μας στη Ράνια Ο’Κόννορ

10 48–50 34–41
Για δυνατούς λύτες Η υπόσχεση της αυγής Συνέντευξη του Οικουμενικού Πατριάρχη
του Σέργιου Μήλη του Βασίλη Παπακριβόπουλου στην Ελεωνόρα Ορφανίδου

12 52–55
Η ιστορία μιας μικρής αγγελίας Το φάρμακο είναι η επικοινωνία
του Νίκου Φρούσσου Συνέντευξη του Ηλία Αναστασιάδη
στην Ντόση Ιορδανίδου
12
Ο άνθρωπος που αντιστέκεται 56–57
του Λευτέρη Ελευθεράκη Street news
της Μαρίας Παπαδοδημητράκη
13
Soloúp 58
Γελοιογραφία Φθηνός σκούφος
της Κορίνας Πριμηκυρίου
14–15 30–33
Συναντήσεις 59 Το νέφος των καιρών
του Σπύρου Ζωνάκη Πατριδογευσία της Μαρίας Παπαδοδημητράκη
του Σπύρου Ζωνάκη
16–­18
Επείγοντα Περιστατικά 60–61
του Γιώργου Μπαζίνα Out & Αbout
του Σέργιου Μήλη
20–22
«Δώρο για μένα είναι 62
ένα δώρο σε σένα» Ημερολόγιο
του Νίκου Σέρβου της Κωνσταντίνας Μαύρου

24–28 64–65
Η μοναξιά ενός like Eστιάζω
του Σπύρου Ζωνάκη του Κωστή Μπακόπουλου
42–46
30–33 66 Συνέντευξη του Τρεντ Μπελ
Το νέφος των καιρών Πρόσωπα στη Ράνια Ο’Κόννορ
της Μαρίας Παπαδοδημητράκη της Ελένης Καλαματιανού

Mόνιμες στήλες
Ρεπορτάζ – Θέματα
Συνεντεύξεις
Street News
Γελοιογραφίες

Το περιοδικό δρόμου Σχεδία κυκλοφορεί κάθε τελευταία Τετάρτη του μήνα, Γελοιογραφία:
11 μήνες το χρόνο. Το επόμενο τεύχος θα κυκλοφορήσει την Τετάρτη 31 Ιανουαρίου 2018. Tάσος Αναστασίου
 Ταυτότητα
Λόγια της πλώρης
ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ
Τάσος Αναστασίου — Κώστας
Ξ. Γιαννόπουλος — Λευτέρης
Ελευθεράκης — Σπύρος
Ζωνάκης — Ντόση Ιορδανίδου —
Μιχάλης Κουντούρης — Σέργιος
Μήλης — Γιώργος Μπαζίνας —
Ελεωνόρα Ορφανίδου — Μαρία
Παπαδοδημητράκη — Βασίλης
Παπακριβόπουλος — Νίκος Σέρβος —
Soloúp
Φωτογραφίες
Γιάννης Ζινδριλής — Κωστής
Μπακόπουλος — Χρήστος Παπαχρήστου
— Eurokinissi — INSP — Reuters
Σχεδιασµός
G Design Studio www.gdesignstudio.gr
Δημήτρης Στεφανίδης, Άννα Τρύμπαλη
Σελιδοποίηση
Κορίνα Πριμηκυρίου artwork@shedia.gr
Διορθώσεις Σπύρος Ζωνάκης
Εκτύπωση IRIS A.E.B.E.
Υπεύθυνη Επικοινωνίας & ΕΚΕ
Αιµιλία Δούκα e.douka@shedia.gr
Υπεύθυνη Συνδροµών & Διαφήµισης
Δώρα Μασλίντση d.maslintsi@shedia.gr
Υπεύθυνη γραφείου Θεσσαλονίκης
Μαρία Τερκενλή m.terkenli@shedia.gr
Yπεύθυνος δικτύου πωλητών
Σέργιος Μήλης s.milis@shedia.gr
Διευθυντής σύνταξης
Χρήστος Αλεφάντης c.alefantis@shedia.gr
Εκδότης / Ιδιοκτήτης
Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία
ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΜΚΟ
Φράγκων 24, 546 25, Θεσσαλονίκη
+30 2313 013605
Φαβιέρου 24–26, 104 38, Αθήνα
+30 213 0231220
ISSN 2241-5297
Το περιοδικό δρόµου Σχεδία
είναι µέλος του Διεθνούς Δικτύου
Εφηµερίδων Δρόµου
International Network of Street Papers
www.street-papers.org
Τεύχος 55 — Ιανουάριος 2018
Website: www.shedia.gr
Email: info@shedia.gr
Facebook: shedia.streetpaper
Twitter: @_shedia
ΣΕΛΦΙΣΤΙΚ ΚΑΙ ΚΙΝΕΖΙΚΟ ΜΑΣΑΖ
«Τι είναι αυτό παιδάκι μου;» απάντησε με τη χροιά της φωνής της να ακροβατεί μεταξύ
ειλικρινούς περιέργειας και ελαφριάς ενόχλησης – ενόχληση όχι επειδή δεν γνώριζε τι ήταν
«αυτό το πράμα», αλλά επειδή ήξερε ότι, για μια ακόμη φορά, της είχα θέσει μια ερώτηση
για να απαντήσω μέσα μου σε ένα άλλο ερώτημα. «Μανούλα, να σου πάρω δώρο ένα
σέλφιστικ;» ήταν το ερώτημα που, προπαραμονές Χριστουγέννων, είχα απευθύνει στην
82χρονη κυρα-Λέλα. Η κυρα-Λέλα ούτε σέλφιστικ (τη μεταλλική ράβδο, δηλαδή, όπου
τοποθετούμε το κινητό τηλέφωνο για να πάρουμε φωτογραφία τον εαυτό μας) ήθελε ούτε
θήκη για το κινητό και, σίγουρα, ποτέ δεν την άκουσα να ζητάει τον κωδικό για το WiFi από
τον καφετζή του μοναδικού καφενείου στην κάτι σαν πλατεία του χωριού.
Τη λέξη «σελφοκόνταρο», ομολογώ, την άκουσα για πρώτη φορά το περασμένο
καλοκαίρι στην Καραθώνα, από έναν νέο άνθρωπο που παζάρευε την τιμή του. Δεν
θυμάμαι σε ποιο ποσό έκλεισε η συμφωνία, αλλά θυμάμαι τον εαυτό μου να χαζεύει
σχεδόν με το στόμα ανοιχτό τα τόσα άχρηστα «απαραίτητα» πράγματα που είχε με
μοναδική επιμέλεια απλώσει ο καταϊδρωμένος πλανόδιος πωλητής στην τεράστια βιτρίνα
από κόντρα πλακέ που κουβαλούσε στην πλάτη του. Τρεις ξαπλώστρες πιο κάτω, μια κυρία
πρόσφερε κινέζικο «foot massage» σε τιμές εξωφρενικά χαμηλές.
Η αλήθεια είναι ότι χρόνια με απασχολεί αν η ζωή μου είναι πραγματικά τόσο απλή όσο
οραματίζομαι και αγωνίζομαι να είναι. Όπως χρόνια τώρα, διαβάζω –και συνειδητοποιώ
όλο και περισσότερο– για τις ψεύτικες ανάγκες που μας δημιουργεί η ελεύθερη αγορά,
το καταιγιστικό μάρκετινγκ, το σύστημα, το περιβάλλον. Αν και δεν είναι λίγες οι φορές
που έχω ορμήξει με μανία (και φοβερές ενοχές, ακολούθως) σε διάφορες απίθανες
καταναλωτικές, πάντα μοναδικές, προσφορές, ενδόμυχα απολαμβάνω πλέον το γεγονός
ότι αυτές οι καταναλωτικές εκρήξεις γίνονται όλο και πιο σπάνιες.
Το 2013, τη χρονιά, δηλαδή, που κυκλοφόρησε η «σχεδία» μας, είχε δημοσιευτεί στην
εφημερίδα «Guardian» ένα άρθρο του βρετανού αρθρογράφου και ακτιβιστή Τζορτζ
©Marco Borggreve
Μόνμπιοτ για το ζήτημα του υλισμού («Materialism: a system that eats us from inside out»).
«Ένα αξιακό σύστημα που δίνει προτεραιότητα στα υλικά αγαθά και τη δημόσια εικόνα
που τροφοδοτούν είναι καταστροφικό και αυτοκαταστροφικό. Διαλύει την ευτυχία και
την πνευματική ηρεμία εκείνων που υποκύπτουν σε αυτό», έγραφε, για να υπογραμμίσει,
λίγο πριν κλείσει το σημείωμά του, ότι η αδηφάγα καταναλωτική συμπεριφορά δεν αφορά 19.1.2018
μόνο τους έχοντες, αλλά και τους φτωχότερους, αφορά όλους μας.
Θυμάμαι, σε ένα από τα συνέδρια του Διεθνούς Δικτύου Περιοδικών Δρόμου, τον
Budapest Festival Orchestra
βρετανό εκπρόσωπο του «The Big Issue» να φέρνει στη συζήτηση έναν πρωτάκουστο
προβληματισμό: Υπάρχουν κάποιοι πωλητές του περιοδικού στο νησί που έχουν iphone,
έθεσε το ζήτημα. Και γιατί να μην έχουν –ήταν η απάντηση από τους πιο πεπειραμένους–
από τη στιγμή που και οι ίδιοι έχουν πειστεί ότι ένα καλό κινητό τηλέφωνο μπορεί να
τους κάνει πιο αποδεκτούς, πιο αρεστούς, να τους βοηθήσει να νιώσουν ενταγμένοι;
Και ο φτωχότερος των φτωχών δέχεται ακριβώς τις ίδιες επιρροές και, όπως συμβαίνει
με όλους μας (άλλωστε, ένας από μας είναι), πολλές φορές αδυνατεί να ιεραρχήσει τις
Radu Lupu πιάνο
ανάγκες του και να διαχωρίσει το πραγματικά χρήσιμο από το απελπιστικά άχρηστο.
Θα θέλαμε πολύ να είμαστε εμείς εκείνοι που θα δημιουργήσουν εδώ στην Ελλάδα Μουσική διεύθυνση
παράρτημα του κινήματος της εθελούσιας απλότητας, για την οποία γράφαμε τον
περασμένο μήνα στο αφιέρωμά μας για την (υπερ)κατανάλωση («Η ευτυχία της Iván Fischer
εθελούσιας απλότητας», σελ. 22-26, τεύχος #54, Δεκέμβριος 2017). Τα λόγια του πατέρα
του αντίστοιχου κινήματος στον Καναδά, γιατρού και συγγραφέα, Σερζ Μονζώ (Serge
Mongeau) δεν είναι απαύγασμα σοφίας, αλλά απλή λογική: «Δεν είναι η κατοχή αγαθών
που δίνει νόημα στη ζωή. Όταν θα κάνεις τον απολογισμό της ζωής σου, δεν θα πεις: “Α,
είχα τη μεγαλύτερη χλοοκοπτική μηχανή στη γειτονιά”». Καλή χρονιά.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΛΕΦΑΝΤΗΣ
c.alefantis@shedia.gr
Εικονογράφηση εξωφύλλου: Σκίτσο του Μιχάλη Κουντούρη
ΧΟΡΗΓΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
 Eπικοινωνία
Οι αναγνώστες μας
ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ
ΑΙΣΙΟΔΟΞΗ ΣΚΕΨΗ
Αγαπώ για πολλούς λόγους να αγοράζω
το περιοδικό «σχεδία» – άλλοτε μπορώ
να το κάνω τακτικά και άλλοτε όχι.
Ποτέ, όμως, δεν μπορώ να αντισταθώ
στην κυρία πωλήτρια του σταθμού
Ανθούπολη. Με το ανοιχτό της βλέμμα
και το αληθινό της πρόσωπο, δεν με έκανε
απλώς να σταματήσω και να αγοράσω
το περιοδικό. Με έκανε να γυρίσω πίσω,
εκεί που έφευγα βιαστική. Με έκανε να
σκεφτώ δεύτερη και τρίτη φορά μερικά
πραγματάκια από εκείνα που ξεχνάμε
κάπου ανάμεσα σε λεωφορεία, τρεξίματα
και φαγητά πακέτο. Με έκανε να
ανυπομονώ να γράψω αυτά τα λόγια και,
αλήθεια, να θέλω να γράψω ένα ποίημα
για εκείνη και για όλες αυτές τις γυναίκες
που ζουν τη ζωή και τη χαίρονται, ακόμη
και αν οι συνθήκες δεν τους χαρίστηκαν.
Της ζητώ συγγνώμη που κάνω λόγο για
το πρόσωπό της εν αγνοία της. Θέλω
μόνο να κλείσω με μια αισιόδοξη σκέψη:
Δεν ξέρω αν ένας άνθρωπος μπορεί να
αλλάξει τον κόσμο, αλλά δες τι έμπνευση
μπορεί να προσφέρει.
Καλή συνέχεια,
— Νατάσα
ΑΟΡΑΤΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ
Το Σάββατο 2 Δεκεμβρίου περπατήσαμε
τις «Αόρατες Διαδρομές» στην Αθήνα,
με «ξεναγό» τον πωλητή της «σχεδίας»
Μιχάλη. Ήμασταν μια ομάδα μισή
ελληνόφωνη και μισή αγγλόφωνη. Πολλές
εικόνες, πολλές σκέψεις. Πρωτόγνωρη
εμπειρία. Μία από τις σημαντικότερες
πληροφορίες που μας δόθηκαν είναι,
κατά τη γνώμη μου, ότι αυτή την ιδιότυπη
«εκδρομή»-«διαδρομή» την προσφέρουν
στα παιδιά και στους έφηβους τώρα πια
και σχολεία της Αθήνας, με φωτισμένους
προφανώς δασκάλους και δασκάλες,
κάτι που ήδη γίνεται όπως μάθαμε σε
πόλεις του εξωτερικού όπου κυκλοφορούν
περιοδικά αντίστοιχα με τη «σχεδία».
Ο χρόνος των δύο ωρών εξαιρετικά
πυκνός, όχι πολύς ούτε λίγος.
Ο αναγκαίος χρόνος για μετάφραση
ήταν ωφέλιμος και για το λόγο ότι άφηνε
να χωνευτούν τα όσα λέγονταν. Σκέφτηκα
πόσο χρήσιμο είναι αυτό το ερέθισμα για
Περιοδικό δρόμου Σχεδία
Θεσ/νίκη: Φράγκων 24, 546 25 — Αθήνα: Φαβιέρου 24-26, 104 38
Email: info@shedia.gr
να δουλέψει κάποιος/κάποια έννοιες
όπως κοινωνία, κοινωνική συνοχή, «οι από
εδώ και οι από εκεί», οι διάφορες ενοχές,
η δράση ενάντια στην αδράνεια, η πόλη,
η πόλη μας. Αναρωτήθηκα τι να σημαίνει
αυτή η ξενάγηση για τον ή την «ξεναγό»
της κάθε φοράς. Τι θα ήθελε και τι δεν θα
ήθελε να ακούσει από το ακροατήριό του.
Ευχαριστώ τον Μιχάλη που μας έδωσε
την ευκαιρία να τον ακούσουμε και τη
«σχεδία» για την έμπνευση και την πράξη.
— Νίκη Σταυρίδη
ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
Αγαπητοί φίλοι,
Σας διαβάζω από το πρώτο τεύχος
και συνήθως αγοράζω τρία τέσσερα
αντίτυπα το μήνα, τα οποία χαρίζω σε
φίλους και γνωστούς. Όχι μόνο για να
βοηθήσω τους συμπαθέστατους πωλητές
να ανακτήσουν την αξιοπρέπειά τους
αλλά και επειδή τα άρθρα, τα σκίτσα
και οι ειδήσεις που δημοσιεύετε είναι
ενδιαφέροντα και πρωτότυπα.
Θα συμφωνήσω, λοιπόν, με τον κ.
Δημήτρη Καλαμπούκα, ο οποίος στο
τεύχος Νοεμβρίου προτείνει να ανεβάσετε
στην ιστοσελίδα σας τα σημαντικότερα
άρθρα, καθώς και τις προτάσεις του
Φθηνού Σκούφου. Κάτι τέτοιο θα
βοηθούσε πολλαπλώς.
Εύχομαι να μεγαλώνει διαρκώς το
δίκτυο των αναγνωστών σας. Η «σχεδία»
είναι όαση ενημέρωσης και αλληλεγγύης.
Με εκτίμηση,
— Τατιάνα Ιωάννου
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ
Αγαπητοί φίλοι,
Γιατί, άραγε, έχουμε ανάγκη να
σημειώνουμε τι λένε οι «New York Times»
και τι γίνεται στη Φινλανδία; Επειδή δεν
ξέρουμε ποιοι είμαστε. Μεταφορικά
και κυριολεκτικά. Η λύση είναι να
μελετήσουμε ιστορία, αρχαία ελληνική
γραμματεία και να βάλουμε «βάσεις» και
την αγάπη μας –αν το αναγνωρίζουμε–
από το νηπιαγωγείο. Μόνο έτσι ο κόσμος
θα χαμογελάσει.
Σας ευχαριστώ,
— Σοφία Φερτάκη
ΜΗΝΥΜΑΤΑ
Στείλτε μας ένα SMS ή Post με τις σκέψεις,
τις παρατηρήσεις, τις όποιες προτάσεις,
την κριτική σας.
Κάθε φορά που αγοράζω το τεύχος
είμαι παραπάνω από χαρούμενη και
συγκινημένη! Συγχαρητήρια.
— 6947***932
Θα ήθελα να προσφέρω δωρεάν μαθήματα
μπαλέτου και σύγχρονου χορού στα παιδιά
των οικογενειών της «σχεδίας». Υπάρχει
τηλέφωνό σας;
— Τσιρακάκη Ζαφειρία, 6974***905
Ένα περιοδικό που το διαβάζεις και χαίρεσαι
για δύο λόγους, προσφορά στο συνάνθρωπο
και ψυχαγωγία.
— Κορίνα, 6981***792
Αγαπητοί φίλοι,
Το τεύχος Νοεμβρίου εξαιρετικό (όπως
και τα περισσότερα!) με διαφωνίες («Η
σημαία και ο υδραυλικός») και θαυμασμό
(«Ακροπατώντας στην ιστορία –
Μπαζίνας»), ενδιαφέρον και με ποικιλία.
Συνεχίστε την καλή δουλειά,
— Θάνος Πασχάλης
Παιδιά, είστε ανεπανάληπτοι. Περιμένω
κάθε μήνα πώς και πώς να πάρω το
περιοδικό. Καλές γιορτές.
— Έφη, 6939***242
Μου δίνετε δύναμη από τη δύναμή σας με
το περιοδικό σας. Συνεχίστε τον αγώνα σας
για την επιβίωση συνανθρώπων μας.
— Πυροσβέστης Θ.Π., 697***499
Παρακαλώ τα γράμματα στο περιοδικό
σας να έχουν μεγαλύτερο μέγεθος, γιατί
είναι τόσο μικρά που σε δυσκολεύουν και
σε κουράζουν. Ξέρω πολλούς ηλικιωμένους
που δεν αγοράζουν το περιοδικό, γιατί
δεν μπορούν να το διαβάσουν επειδή τα
γράμματα είναι μικροσκοπικά.
— 6945***113
Στείλτε από κινητό:
ΣΧΕΔΙΑ κενό και το κείμενό σας
στο 19400.
* Το μήνυμά σας δεν θα πρέπει
να ξεπερνάει τους 160 χαρακτήρες
με τα κενά.
Mediatel 0.31€/sms (με Φ.Π.Α.
και εφαρμόζεται επιπλέον Τέλος
Τηλ/νίας 12%, 15%, 18% ή 20%
ανάλογα με το ύψος του μηνιαίου
λογαριασμού προ Φ.Π.Α.)
Υποδείξεις – παράπονα: 214 214 8020
Τρία διαφορετικά παιδιά
ΠΕΡΙ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ Ένας κοινός στόχος
Αγαπητέ Χρήστο καλησπέρα,
H ΔΙΑΦΥΓΗ
Δεν ξέρω αν και πόσο συχνά επικοινωνούν αναγνώστες της
«σχεδίας» μαζί σου. Εγώ μένω Χαλκιδική και δεν έχω εύκολη
πρόσβαση στο περιοδικό, αλλά, όποτε βλέπω κάποιον πωλητή
της «σχεδίας» στη Θεσσαλονίκη, πάντα παίρνω ένα τεύχος.
Είμαι 28 ετών και από τα 10 μου μέχρι και τα 26 έμενα στην
Αγγλία, όπου το εκπαιδευτικό σύστημα είναι πολύ διαφορετικό
από εδώ. Τέλος πάντων, να μην τα πολυλογώ, διαβάζοντας το
άρθρο σου («Η σημαία και ο υδραυλικός», σελ. 6, τεύχος #53,
Νοέμβριος 2017), ήταν σαν να διάβαζα κάτι που θα έγραφα εγώ
κι ήθελα να σου πω ένα μεγάλο μπράβο.
Πολύ χαίρομαι που υπάρχουν άνθρωποι που σκέφτονται
και εκφράζονται όπως εγώ (και συνήθως είμαι και
δακτυλοδεικτούμενη. «Ποια είμαι εγώ και μιλάω έτσι;» «Δεν
έβγαλα γυμνάσιο, λύκειο και πανεπιστήμιο εδώ». «Έξω είναι πιο
εύκολα».) Για ακόμα μια φορά, μπράβο για το τέλειο άρθρο.
Με εκτίμηση,
— Ιφιγένεια Παρασκευά
ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ
Καλησπέρα σας,
Διαβάζοντας το κείμενο της Μαρίας Γάτου («Η Μαρία στην
Πιάτσα ντελ Ντουόμο», τεύχος 50, Ιούλιος-Αύγουστος 2017)
σχετικά με το ξεχωριστό ταξίδι της στο Μιλάνο, συγκινήθηκα και
θέλησα να μοιραστώ αυτό το συναίσθημα μαζί σας.
Ένα όμορφο συναίσθημα, με τη διαπίστωση πως, παρά τις
όποιες δυσκολίες, η ίδια δεν σταμάτησε να αγωνίζεται για
ένα καλύτερο παρόν. Πως, αν και άνεργη χρόνια, δεν ξέχασε
να χαίρεται τη ζωή. Συμμετείχε στο πρόγραμμα ανταλλαγής
πωλητών μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, άνοιξε την καρδιά της
σε νέες εμπειρίες και εμπιστεύτηκε νέους φίλους. Και η ζωή τής
χαμογέλασε. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα από το Μιλάνο και
την πώληση σε προαύλια εκκλησιών, βρήκε δουλειά. Ένα μικρό
θαύμα, από αυτά που ζεσταίνουν την καρδιά όλων μας.
Το κείμενο είναι μία ιστορία έμπνευσης και η Μαρία Γάτου ένα
παράδειγμα προς μίμηση. Εύχομαι να έχει μία όμορφη συνέχεια.
Και ελπίζω να διαβάσω μία ακόμη ιστορία έμπνευσης.
Ευχαριστώ,
— Ιωάννα Κατσικοπούλου
Η ΧΑΡΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ «Είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια ιστορία
Αγαπητοί φίλοι της «σχεδίας», για παιδιά που εγκαταλείπουν την πατρίδα
Είμαι 18 χρονών και μέχρι στιγμής δεν μου είχε κινήσει το τους. Είναι μια ιστορία για όλα όσα μας
ενδιαφέρον κάποια εφημερίδα ή έντυπο υλικό ώστε να το ενώνουν: αγάπη, οικογένεια και αγώνας
διαβάζω. Πριν από έξι μήνες περίπου ανακάλυψα το περιοδικό για την επίτευξη του στόχου.»
σας και είμαι πολύ χαρούμενη, γιατί πλέον μπορώ μια φορά
το μήνα να διαβάζω κείμενα και συνεντεύξεις με θέματα που Κριστίνα Ντίας Γκονζάλες,
με ενδιαφέρουν και είναι σε θέση να με γεμίσουν γνώσεις. Θα βραβευμένη συγγραφέας του Moving TargeT
ήθελα να γνωρίζετε ότι το έργο σας με έχει εμπνεύσει και, από
όσο φαίνεται, δεν είμαι η μόνη. Ελπίζω να συνεχίσετε αυτή την
εξαιρετική δουλειά, ώστε και εγώ να συνεχίσω να αγοράζω το
περιοδικό σας από τους εξαιρετικούς πωλητές του.
— Σωτηρία, xxsotiria@gmail.com
www.pediobooks.gr
Μέρος των εσόδων από την πώληση του βιβλίου θα διατεθεί
στη Unicef Ελλάδος για τα παιδιά όλου του κόσμου.
 Ασκήσεις Σχεδία — Περιοδικό δρόμου
Για δυνατούς λύτες 11

ΤΩΡΑ & ΤΟΤΕ ΚΟΥΙΖ

Το 1974, στη Μ. Βρετανία, 1. Τι σημαίνει «καράτε» στα ιαπωνικά;
κάπνιζε το 51% των αντρών 2. Σε ποια οικογένεια ανήκουν τα
και το 41% των γυναικών κρεμμύδια;
άνω των 16 χρονών. 3. Ποιο ορυκτό είναι το πιο μαλακό;
Το 2012, τα αντίστοιχα 4. Πόσες επιθέσεις καρχαριών είναι
ποσοστά ήταν 22% και 19%. θανατηφόρες;
5. Τι παράξενο χαρακτηριστικό έχουν οι
ιστοί της αράχνης;
6. Πόσες φορές καταπίνει ο μέσος
άνθρωπος κατά τη διάρκεια ενός

Created by Freepik
— γεύματος;
7. Ποια ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο
ΠΗΓΗ www.cancerresearchuk.org.
που επέτρεψε στις γυναίκες να ψηφίσουν;
8. Ποιο είναι το πιο δημοφιλές χρώμα
οδοντόβουρτσας;
Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ 9. Πότε και πού εμφανίστηκε το πρώτο
σταυρόλεξο;
Θα μπορούσατε να φανταστείτε ποτέ ότι οι
10. Πόση ενέργεια εξοικονομεί η
πατάτες, εκτός από τηγανητές, ψητές και βραστές,
μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως ευχετήριες ανακύκλωση ενός γυάλινου βάζου;
κάρτες; Και όμως, αυτό κάνουν οι «Πατάτες 11. Πόσα ζεύγη ποδιών έχει μία γαρίδα;
Πακέτο» («Potato Parcel»). Η «Πατάτα Πακέτο» 12. Ποιο μέρος του ανθρώπινου σώματος
είναι μια υπηρεσία που σας επιτρέπει να στείλετε δαγκώνεται πιο συχνά από έντομα;
ταχυδρομικά οπουδήποτε μια πατάτα με ένα
μήνυμα γραμμένο πάνω σε αυτήν. Μια κάρτα
γενεθλίων, συγχαρητηρίων ή οτιδήποτε άλλο.
Αυτή είναι μια ενδιαφέρουσα, αν μη τι άλλο,
και ιδιόμορφη εναλλακτική λύση, αντί για την
παραδοσιακή κάρτα. Οι παραλήπτες σίγουρα θα
εκπλαγούν. Άλλωστε, τίποτα δεν λέει το «σ’ αγαπώ»
όπως μια πατάτα που δεν μπορείτε να φάτε γιατί
είναι γραμμένη.
Πληροφορίες: www.potatoparcel.com.

Η ΚΟΙΝΩΝΊΑ ΤΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΎ

— Τα θύματα του μπούλινγκ συνήθως αισθάνονται μόνα τους. Μόνο το 20% έως 30%
των μαθητών που υφίστανται εκφοβισμό ενημερώνουν τους ενηλίκους για αυτόν.
— Σε έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, περίπου το 30% των νέων παραδέχονται ότι
εκφοβίζουν άλλους.
τηλεόραση για τρεις ώρες. 11. Πέντε. 12. Το πόδι.
— Το 70,4% του σχολικού προσωπικού έχει δει μπούλινγκ. Το 41% γίνεται μάρτυρας Νέας Υόρκης. 10. Αρκετή για να παρακολουθήσουμε
μπούλινγκ μία φορά την εβδομάδα ή συχνότερα. 8. Το μπλε. 9. Το 1913, σε κυριακάτικη εφημερίδα της
— Από τα παιδιά που έχουν πέσει θύματα, περίπου το 77% εκφοβίζονται προφορικά και διαφορετικός. 6. 295. 7. Η Νέα Ζηλανδία, το 1893.
σωματικά, ενώ το 43% έχουν εκφοβιστεί διαδικτυακά.
5. Δεν υπάρχουν δύο ίδιοι, κάθε ιστός είναι
ταλκ. 4. Λιγότερες από το 20%.
— Στις ΗΠΑ, 160.000 μαθητές περίπου απουσιάζουν κάθε μέρα από το σχολείο από το 1. Άδεια χέρια. 2. Στην οικογένεια των κρίνων. 3. Το
φόβο του μπούλινγκ. ΚΟΥΙΖ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
— Στο 85% των καταγεγραμμένων περιστατικών εκφοβισμού, δεν υπάρχει καμία
παρέμβαση, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερα προβλήματα στο μέλλον.
— Έρευνα μεταξύ των ελλήνων μαθητών έδειξε ότι η ανικανότητα του θύματος να
αμυνθεί είναι ο βασικότερος παράγοντας θυματοποίησης (57%) και ακολουθούν η
ευαισθησία, αλλά και η εθνικότητα του θύματος (44,6% και 44,34% αντίστοιχα).
— 9 στους 10 έφηβους έχουν παρακολουθήσει βίντεο με περιστατικά μπούλινγκ στα
μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Επιμέλεια:
Σέργιος Μήλης
 Σχεδία Σχεδία — Περιοδικό δρόμου 12
H ιστορία μιας μικρής αγγελίας 13

Η Χαρά πριν από επτά χρόνια, στα 23 της,
έριξε για πρώτη φορά με τόξο όντας πάνω
σε άλογο. «Το τόξο είναι ένα αρχέγονο
πολεμικό όργανο και ενυπάρχει μέσα μας.
Δεν θα το καταλάβουμε παρά μόνο όταν
το πιάσουμε. Από τα επτά μου χρόνια,
ήμουν αθλήτρια της ιππασίας, αλλά τότε
πήρα την απόφαση να δημιουργήσω μία
σχολή έφιππης τοξοβολίας. Με παρακίνησε
ότι είναι μία πολεμική τέχνη που έχει να
κάνει πολύ με την εσωτερική αναζήτηση
και την αυτοβελτίωση, έχει απωλέσει πια
τον κυνηγετικό της χαρακτήρα. Είναι μια
πρακτική διαλογισμού», θα μας πει η Χαρά.
«Είδα στον εαυτό μου μια αλλαγή 180
μοιρών. Με έκανε αρκετά πιο σοφή. Δεν
μπορείς να δουλέψεις ένα άλογο αν δεν
δουλέψεις πρώτα τον εαυτό σου. Παίρνω
τα άλογα μικρά και τα εκπαιδεύω στη
φυσική ιππική. Τα περισσότερα –επειδή
στην Ελλάδα πάρα πολλές φορές έχουν
κακοποιηθεί– έχουν προβληματικούς
χαρακτήρες. Το συγκεκριμένο άλογο μού
το έφερε ένας γνωστός μου, όταν ήταν
ΤΟ ΑΛΟΓΑΚΙ
Μέσω της έφιππης τοξοβολίας τα
παιδιά γίνονται πιο δυναμικά. Όταν είσαι
ΧΑΡΙΖΕΤΑΙ
πάνω στο άλογο και πρέπει να ρίξεις το
ΠΩΛΕΙΤΑΙ ΑΛΟΓΟ κοµµένο 3 χρόνων
υγιές, προσεγµένο, από σπίτι. Εκπαιδευµένο
βέλος στο στόχο, μαθαίνεις να παίρνεις
άριστα σε άµαξα, ιππασία, ελεύθερη ιππασία, πιο γρήγορες και αποτελεσματικές
έφιππη τοξοβολία, µικρά εµπόδια µέχρι 60 εκ.
δεν χρειάζεται στοµίδα, πολύ µαλακό και αποφάσεις. Τον πρώτο καιρό, είμαι μαζί
ήρεµο, εκπαιδευµένο σε εργασία εδάφους της τους, αλλά, όταν βλέπω ότι μπορούν
φυσικής ιππικής parelli. ∆εν χρειάζεται
πετάλωµα και δίνει πόδια χωρίς πρόβληµα. να περιποιούνται το άλογο και να
Τιµή 1.800€ Τηλ.:
ανεβαίνουν σε αυτό, γίνομαι απλά μια
φωνή καθοδήγησης.
Ως σχολή, δεν μπορώ να κρατώ πάνω
μόλις έξι μηνών. Από τον πρώτο κιόλας από έναν συγκεκριμένο αριθμό αλόγων.
μήνα, ξεκίνησα να το εκπαιδεύω στη Ιππασία, εξάλλου, δεν μαθαίνεις με
σχολή. Θυμάμαι που είχε πάνω του ένα ένα μόνο άλογο, αλλά ιππεύοντας όσα
κολιέ που φοράνε οι Ρομά στα άλογα για περισσότερα γίνεται. Είμαι υποχρεωμένη
το μάτι. Το βρήκα όμορφη κίνηση, γιατί να τα αλλάζω ανά διαστήματα, με όσο το
σημαίνει ότι ο προηγούμενος ιδιοκτήτης δυνατόν λιγότερο ψυχικό κόστος».
του το αγαπούσε. Στην αρχή, φοβόταν
να μπει στο στάβλο, του φαινόταν μια
τρομακτική σκοτεινή τρύπα. Το πρώτο
εξάμηνο, μάλιστα, ακολουθούσε όποιον
έμπαινε στον προαύλιο χώρο του να το
περιποιηθεί. Ήταν πολύ φιλικό με τους Κείμενο:
Νίκος Φρούσσος
ανθρώπους.

Ο ΆΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΑΝΤΙΣΤΈΚΕΤΑΙ

Είναι κάτι στιγμές σ’ αυτή τη ρημάδα τη ζωή, άβολες στιγμές,
που θέλεις να μετακινηθείς, να φύγεις, να φωνάξεις, να
αναστενάξεις, ίσως κι όλα αυτά μαζί, εξαιτίας των ερωτημάτων
που μπαίνουν από σένα προς εσένα τον ίδιο. Να αντισταθώ,
δηλαδή, σ’ αυτή την απάνθρωπη συνθήκη που ζω, που ορίζουν
οι άλλοι τους κανόνες της καθημερινότητας, επομένως και της
ζωής μου, ή να εξακολουθήσω να δέχομαι παθητικά –με τη σιωπή
μου– ό,τι αποφασίζουν για μένα; Να συνεχίσω να περιφέρω
τραγικά την ύπαρξή μου σαν ένας απόλυτα υποτελής άνθρωπος
σε αυτόν τον μάταιο κόσμο; Αφορμή για τις παραπάνω σκέψεις
ήταν η παρουσία μου στον κινηματογράφο Αλκυονίς για την
πρεμιέρα της ελληνικής ταινίας USSAK, σε σκηνοθεσία του
Κυριάκου Κατζουράκη και με πρωταγωνίστρια την Κάτια
Γέρου. Η ταινία προσπαθεί να περιγράψει με επιθετικό τρόπο,
πολλές φορές βίαιο, τη ζωή στο άμεσο μέλλον. Λέμε επιθετικό,
γιατί έτσι και αλλιώς η ζωή που ζούμε τώρα, αλλά και αυτή
που θα ζήσουμε στα επόμενα χρόνια, κάθε άλλο παρά φιλική
και ανθρώπινη είναι. Είναι δεδομένο, πλέον, πως βρίσκεται
στο περιθώριο, για να μην πω στον πάτο, αυτό το υπέροχο που
λένε λίγοι πια: «Aπόλυτη αξία στη ζωή είναι ο άνθρωπος». Κι
εγώ ο ίδιος –ρομαντικά σκεπτόμενος– είχα αυτή την άποψη.
Στην πορεία, διαπίστωσα πως απόλυτη αξία είναι τελικά η
κοινωνική αναγνώριση, η καριέρα και η απόκτηση όσο γίνεται
περισσότερης ύλης. Θέλω να πω, λοιπόν, αφού είδα την ταινία,
πως απόλυτη αξία είναι ο άνθρωπος, ναι, αλλά ο άνθρωπος
που αντιστέκεται. Η ιστορία παρακολουθεί πέντε ανθρώπους
που προέρχονται από διαφορετικές ζωές. Μια περιπλανώμενη
περφόρμερ, ένα μυστηριώδες μικρό κορίτσι, έναν συνειδητό
περιθωριακό και δύο απόμαχους της ζωής να αντιστέκονται
και να αγωνίζονται διεκδικώντας το αυτονόητο: Να έχουν μια
ζωή με αξιοπρέπεια. Η υπεράσπιση του χώρου –αγαθό μιας
ελεύθερης ζωής–, αλλά και η υπεράσπιση της ανθρώπινης
υπόστασης ως ανώτατη αξία, είναι τα στοιχεία όπου βασίζεται
η ταινία. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια της Ιωάννας (Κάτια
Γέρου) στα τελευταία πλάνα του έργου: «Περιπλανήθηκα
φτάνοντας εδώ για να γνωρίσω τι είναι η αγάπη, στην αγκαλιά
του Πάνου και του Σωκράτη…», δύο ηλικιωμένων που ζούσαν
παρέα φροντίζοντας ο ένας τον άλλον. «Με τα ποιήματά τους,
τα αγαπημένα τους βιβλία και ένα μαγκάλι για ζεστασιά»,
σημάδια καλοσύνης μιας προηγούμενης εποχής.
Δεν είμαι άνθρωπος της εξουσίας. Είμαι ένας πωλητής
δρόμου, οικονομικά ανίσχυρος. Όταν αντικρίζω ένα όμορφο
ερείπιο ή ένα όμορφο φυσικό τοπίο, βλέπω ακριβώς αυτό
και χαίρομαι γι’ αυτό. Δεν βλέπω ένα φιλέτο που θα με κάνει
ισχυρότερο ή πλουσιότερο. Δυστυχώς, όμως, οι άνθρωποι αυτοί
αργά και σταθερά καταλαμβάνουν το χώρο μου. Φοβάμαι
για αυτό. Το τέλος της ταινίας μού άφησε την αίσθηση του εν
δυνάμει μετανάστη.
Κείμενο:
Λευτέρης Ελευθεράκης*
*Ο Λευτέρης Ελευθεράκης
είναι πωλητής της «σχεδίας». Γελοιογραφία:
Soloúp Τεύχος 55
 Σχεδία
Συναντήσεις
ΑΝΑΤΡΕΠΟΝΤΑΣ ΤΑ ΚΟΥΤΑΚΙΑ
— Ο Ανδρέας Κολίσογλου, ψυχολόγος, ηθοποιός και χορευτής,
40 χρόνων, και η Βασιλική Δρίβα, 37 χρόνων, ηθοποιός, λογιστής και δεν με γέμιζε μια ζωή μπροστά σε έναν υπολογιστή
διηγούνται στιγμές της κοινής τους ζωής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ: Με τον Ανδρέα γνωριστήκαμε το 2010 μέσω Face-
book. Μου τον είχε βγάλει προτεινόμενο φίλο, γιατί είχαμε κοινούς
φίλους, είδα ότι ασχολείται με τα καλλιτεχνικά και τα δικαιώματα
των ατόμων με αναπηρία και του έκανα αίτημα φιλίας. Στην πόλη
μου, τη Λάρισα, δεν υπήρχαν καλλιτεχνικές δράσεις από άτομα
με αναπηρία και ήθελα να ενημερώνομαι για το τι γίνεται στην
Αθήνα. Μου μίλησε στο chat. Αργότερα, του έλεγα πως δεν θα
λέμε στους άλλους πως γνωριστήκαμε μέσω του Facebook, το
θεωρούσα λίγο ντροπή και ότι θα έβγαζαν το συμπέρασμα ότι
είναι φτηνή κι εύκολη η σχέση μας: «Α, βρέθηκαν δύο άτομα με
αναπηρία και τα φτιάξαν». Επικοινωνούσαμε για τέσσερις μέρες
ακατάπαυστα. Τότε ήταν η πιο άσχημη περίοδος της ζωή μου,
βρισκόμουν τελείως στον πάτο. Είχαμε μάθει ότι η μητέρα μου, που
αντιμετώπιζε σοβαρό ψυχιατρικό ζήτημα, έπασχε από καρκίνο.
Εμένα, από την άλλη, η έλλειψη συντροφικότητας βρισκόταν στο
μάξιμουμ. Του έλεγα όλα τα προσωπικά μου. Επειδή φαινόταν ένας
πολύ ευάλωτος άνθρωπος, αυτό με βοήθησε να ανοιχτώ. Αρχικά,
δεν μου είχε πει ότι είναι ψυχολόγος. Μου το ομολόγησε μετά
από δύο μέρες, κι ένιωθα πολύ εκτεθειμένη γιατί του τα ‘χα πει
όλα. Άρχισε να διαφαίνεται το ερωτικό στοιχείο. Για αυτό, ύστερα
από λίγες μέρες, βρεθήκαμε από κοντά – ανέβηκε ο Ανδρέας στη
Λάρισα. Θέλαμε να γνωριστούμε όσο πιο σύντομα γινόταν, ώστε
να μειώσουμε τις πιθανότητες ενδεχόμενης απογοήτευσης που θα
προέκυπτε αν είχαμε δεθεί συναισθηματικά μέσω του Facebook και
μόνο. Την πρώτη μέρα που βρεθήκαμε σε ένα καφέ και, ουσιαστικά,
τα φτιάξαμε θυμάμαι που κοίταγε κρυφά στην τηλεόραση
Φόρμουλα 1. Πίστευα ότι δεν ταιριάζει στο προφίλ του. Το πρώτο
διάστημα είτε ανέβαινε εκείνος στη Λάρισα τα Σαββατοκύριακα ή
κατέβαινα εγώ. Δούλευα στο δήμο Κιλελέρ. Τώρα, έχω αποσπαστεί
στην Αθήνα. Αρχικά, δεν ήμουν πολύ σίγουρη για τη σχέση μας.
Θεωρούσα ότι είναι πολύ καλός. Μου έβγαζε κάτι το γλυκανάλατο.
Τα έλεγε όλα πολύ εύκολα. Ήθελα να είναι και λίγο κωλόπαιδο.
Να με τροφοδοτήσει και με λίγη ανασφάλεια. Ακόμη και σήμερα
που είμαστε παντρεμένοι, με τσαντίζει που με θεωρεί δεδομένη.
Για τέσσερα χρόνια, μέχρι το θάνατό της, ο Ανδρέας ήταν δίπλα
στη μητέρα μου. Αυτό για μένα ήταν η μεγαλύτερη απόδειξη ότι
ο ένας μπορεί να σταθεί στον άλλον. Ο ερχομός του Ανδρέα στη
ζωή μου ήρθε και με ξεβόλεψε. Η ζωή μου ήταν σε κουτάκια και
ο Ανδρέας ήρθε να τα πετάξει το ένα μετά το άλλο. Είμαι λίγο
τεμπέλα. Όi,τι μου έχει προσφερθεί στη ζωή ήρθε εντελώς τυχαία.
Το ίδιο έγινε και με την ενασχόλησή μου με το θέατρο. Συνόδευα
τον Ανδρέα και τους μαθητές του από τη Στέγη σε μία οντισιόν του
Νίκου Καραθάνου για την μπαρόκ όπερα «Σαλώμη», την πρώτη
παράσταση που συνεργαστήκαμε. Έρχεται κάποια στιγμή ο βοηθός
14
του Καραθάνου και μου λέει: «Δεν θα μπεις;». «Όχι, δεν ασχολούμαι
με το θέατρο», του απάντησα. Ένας μαθητής του Ανδρέα είπε
στον Καραθάνο ότι μια κοπέλα φοβάται να μπει κι εκείνος με
φώναξε. Μιλήσαμε για λίγο με τον Καραθάνο και μου είπε: «Αν
σε πάρω, έχεις κάπου να μείνεις στην Αθήνα;». Έτσι ξεκίνησαν
όλα. Πολλές φορές, δεν λέω ότι είμαι ηθοποιός, γιατί το μυαλό του
άλλου πηγαίνει στην καρικατούρα. Έχουμε συνδέσει τον νανισμό
στο θέατρο με την καρικατούρα. Στην αρχή, φοβόμουν να εκτεθώ,
νόμιζα ότι θα πεθάνω από το άγχος. Έβλεπα, από την άλλη, τον
«Την πρώτη μέρα που βρεθήκαμε σε ένα καφέ και,
ουσιαστικά, τα φτιάξαμε θυμάμαι που κοίταγε
κρυφά στην τηλεόραση Φόρμουλα 1».
Ανδρέα να ανεβαίνει με μία άνεση στη σκηνή και έλεγα: «Πώς το
κάνει αυτό το πράγμα;». Ήταν εκείνος που με τροφοδότησε με
αυτοπεποίθηση. Που μου έδωσε τις κλωτσιές που χρειαζόμουν για
να κάνω αυτό το βήμα. «Μη μασάς, κάν’ το», μου έλεγε. Βέβαια,
από την άλλη, γίνεται πολύ αυστηρός και αφοριστικός: «Πώς το
πες έτσι αυτό;». Κι εμένα αυτό δεν με βοηθάει. Αντιθέτως, με
εκνευρίζει και δεν θέλω να τον ακούω μετά. Ο Ανδρέας είναι σαν
να κάνει σε όλους ψυχοθεραπεία, μέχρι που καταντάει πρόβλημα.
Δεν λέει ποτέ όχι. Είναι πάντα παρών για τους άλλους, αλλά όλο
αυτό τον κουράζει και μετά δεν είναι τόσο καλός εκεί που πρέπει,
δηλαδή με μένα, αλλά δεν το καταλαβαίνει. Με θύμωνε, επίσης,
που δεν φρόντιζε την εικόνα του. Πίστευε πως ο άλλος, αν τον θέλει,
θα τον θέλει για αυτό που είναι. Του εξηγούσα ότι ζούμε σε μια
κοινωνία που η εικόνα έχει σημασία, ότι δεν βοηθάει τον εαυτό του
να είναι πάντα με τις φόρμες. Πώς θα τον εμπιστευτούν οι άλλοι
ως ψυχολόγο; Τελικά, πείστηκε. Περιποιείται τον εαυτό του. Τον
βλέπουν πια και του λένε: «Πώς άλλαξες έτσι; Έγινες άνθρωπος».
ΑΝΔΡΕΑΣ: Ήταν το 2010 και παίζαμε με το Θεατρικό Εργαστήρι
της Πετρούπολης στην παράσταση «Μια πόλη στα σύννεφα», μια
διασκευή από τις «Όρνιθες» του Αριστοφάνη. Βλέπω το αίτημα
φιλίας της Βασιλικής, είδα ότι δουλεύει στο δήμο Κιλελέρ και λέω:
«Ωραία, να έρθω σε επικοινωνία μαζί της, μήπως αποκτήσουμε
άκρη και πάμε την παράσταση στη Λάρισα». Αρχίσαμε να μιλάμε.
Πιάσαμε πιο πολύ τα προσωπικά μας. Τα του θεάτρου πέρασαν σε
δεύτερη μοίρα. Μου έλεγε για τις εμπειρίες της, τα προβλήματα που
αντιμετώπιζε με τη μητέρα της και η μία κουβέντα έφερνε την άλλη.
Βρισκόμουν κι εγώ σε μία ευάλωτη στιγμή της ζωής μου. Βλέπαμε
Σχεδία — Περιοδικό δρόμου
με τον ίδιο τρόπο την αναπηρία, χωρίς μεμψιμοιρία, ενώ είχαμε
μια κοινή πορεία ηττών, πιο πολύ σε συναισθηματικό επίπεδο. Είχα
κουραστεί από μία άκαρπη προσπάθεια να προσεγγίσω ερωτικά
κοπέλες, κυρίως χωρίς αναπηρία, και να με βλέπουν ως ανάπηρο,
ως άτομο με εγκεφαλική παράλυση. Με αντιμετώπιζαν σαν έναν
κακόμοιρο: «Σε θαυμάζουμε ως χορευτή, αλλά μέχρι εκεί». Από
την άλλη, είχα υποστεί ήττες και επαγγελματικά. Εργαζόμουν ως
να περνάω τιμολόγια. Με εντυπωσίασε στη Βασιλική η ειλικρίνειά
της. Δεν πήγε να το παίξει ότι τα’ χει καταφέρει στη ζωή της. Δεν
φοβόταν ότι, λέγοντας στον άλλον όλα όσα της έχουν συμβεί στη
ζωή, μπορεί να πέσει στα μάτια του. Διαπίστωσα πως είχε κάποιες
λάθος επιλογές, λόγω χαμηλής αυτοεκτίμησης, αλλά ήταν κάτι
που διορθωνόταν. Λόγω της ψυχικής ασθένειας της μητέρας της,
και επειδή έχει ευαίσθητη ιδιοσυγκρασία, είχε πείσει τον εαυτό της
ότι έχει και εκείνη ψυχιατρικό θέμα. Στην πρώτη μας συνάντηση
με τη Βασιλική, υπήρχε μια αμηχανία. Είναι αυτό που τα ‘χεις
πει όλα και ξαφνικά βρίσκεσαι με έναν άνθρωπο που δεν έχεις
συναντήσει ποτέ στη ζωή σου και πρέπει όλο αυτό το πράγμα να
ξαναπάει από την αρχή. Με τη Βασιλική, αλληλοτροφοδοτηθήκαμε
με αυτοπεποίθηση. Είχα ξεκινήσει τις σπουδές μου στην ψυχολογία
το 1999. Τελείωσα το 2004, αλλά για οκτώ χρόνια εκκρεμούσε η
διπλωματική μου. Δούλευα εθελοντικά ως ψυχολόγος σε διάφορους
συλλόγους αναπηρίας, αλλά είχα εγκαταλείψει την προοπτική
να ασχοληθώ επαγγελματικά με αυτήν. Θεωρούσα ότι είχε γίνει
πολύ της μόδας να το παίζουν όλοι ψυχολόγοι. Με εκνεύριζε που
τα παραπέμπαμε όλα στην ψυχολογία. Πίστευα ότι οι ψυχολόγοι
πρέπει να παρεμβαίνουν στις κοινωνικές δομές, ώστε αυτές να
είναι προσβάσιμες σε όλους. Προσπαθούσα, για παράδειγμα, να
κάνω τμήματα δημιουργικής απασχόλησης για άτομα με αναπηρία
ή ένα χοροθεατρικό στο δήμο Πετρούπολης και οι προσπάθειες
15
αυτές έπεφταν στο κενό. Είχα απογοητευτεί. Μέχρι που ήρθε η
Βασιλική να με ταρακουνήσει ότι πρέπει να σταθώ στα πόδια μου.
«Δεν είναι ωραίο να είσαι εξωτερικός παρατηρητής και να κρίνεις,
πρέπει να κριθείς κι εσύ ως επαγγελματίας», μου είπε. Ίσως, τελικά,
ήταν η δική μου ανασφάλεια ότι δεν θα τα καταφέρω. Εγώ, βέβαια,
εκνευριζόμουν που κρυβόταν πίσω από τη δική της ανασφάλεια στο
θέατρο. Ήμουν μπρουτάλ σε αυτό το πράγμα: «Πάμε να το κάνουμε,
ακόμη και να’ ναι χάλι». Άφηνε τους άλλους να της λένε πώς να
«Έχει τύχει να βγαίνουμε από την εκκλησία και
να μου βάζουν χρήματα στη χούφτα. Όταν είναι
μονόευρο, γελάω και λέω στη Βασιλική: “Έπεσε
σήμερα το κασέ μου”».
προσεγγίσει ένα ρόλο. Φοβόταν να βγάλει τη δική της άποψη.
Με νευριάζει, επίσης, ότι κάποιες φορές δεν χαίρεται τις στιγμές.
Δεν βλέπει τη συνολική εικόνα, ότι έχει κάνει βήματα παραπέρα.
«Μιζεριάζεις, ενώ έχεις την ευκαιρία να παίξεις στην Επίδαυρο;
Απόλαυσέ το», της λέω. Έχουμε βιώσει ρατσισμό, μικρά πράγματα,
όμως, που τα κωμικοποιούμε. Πολλοί θεωρούν ότι είμαστε αδέρφια,
καθώς έχουν στο μυαλό τους ότι τα άτομα με αναπηρία δεν έχουν
ερωτική ζωή. Έχει τύχει να βγαίνουμε από την εκκλησία και να μου
βάζουν χρήματα στη χούφτα. Όταν είναι μονόευρο, γελάω και λέω
στη Βασιλική: «Έπεσε σήμερα το κασέ μου». Όταν παντρευτήκαμε,
μας είχε απασχολήσει το θέμα του παιδιού. Είχαμε πάει σε γιατρούς
να δούμε αν ο σωματότυπος της Βασιλικής αντέχει μια εγκυμοσύνη.
Δεν πήραμε ποτέ σαφή απάντηση. Οι γιατροί νόμιζαν ότι μας
ενδιέφερε αν υπάρχει περίπτωση το παιδί να έχει νανισμό και
μας συνιστούσαν να κάνουμε εξετάσεις DNA, κάτι που δεν μας
απασχολούσε. Το θέμα για μας ήταν να είμαστε μαζί και να είμαστε
καλά. Δεν θα έθετε ποτέ σε κίνδυνο ο ένας την υγεία του άλλου.
Αριστερά,
η Βασιλική και ο Ανδρέας.
—
Φωτογραφία:
Γιάννης Ζινδριλής
Κείμενο:
Σπύρος Ζωνάκης

Φαιδρά πορτοκαλέα
Στη μητέρα γη «παλαιών θεών και νέων ημιθέων», τα παιδικά
γέλια θα γίνονται όλο και πιο σπάνια και οι άνθρωποι θα
παλεύουν εσαεί με την οργή, την απόγνωση και τις αυταπάτες.
Φεύγουν πάνω στο άνθος της τον Στουρνάρα οδυρόμενο να ομιλεί περί
φοροδοτικής τους ικανότητας, και αφού τούτου σε μια εκδήλωση του ιδρύματος
το κράτος τούς εκπαίδευσε με δωρεάν Fulbright, που πολύ στενοχωριέται
παιδεία (αν και ακριβοπληρωμένα απ’ για το γεγονός. Σωρευτικά, κατά το
τους γονείς φροντιστήρια), του παίρνουν διάστημα 2008-2013, 427.000 μόνιμοι
την μπουκιά από το στόμα. Εκατοντάδες κάτοικοι Ελλάδας έφυγαν από τη χώρα,
χιλιάδες υπολογίζονται ότι έχουν εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό είναι
διαφύγει στο εξωτερικό προς επιβίωση,
σύμφωνα με επίσημες στατιστικές και
16
Λέξεις
Επείγοντα Περιστατικά
αχόρταγου ελληνικού κράτους, αλλού
τρώγαν και πίναν και αλλού πάνε να
τα δώσουν. Γιατί δεν είναι πλεονάζον
προλεταριάτο, σαβούρα του εθνικού
πλοίου που, στο παρελθόν, με χαρά
η πατρίδα ξαπόστελνε στα ξένα να
δουλέψουν στις πιο άθλιες και δύσκολες
δουλειές και, κάνοντας το σκατό
τους παξιμάδι, να στέλνουν πολύτιμο
συνάλλαγμα πίσω στις οικογένειές τους.
Τώρα πρόκειται για την αφρόκρεμα
της κοινωνικής διαστρωμάτωσης,
επιστήμονες, γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί
και άλλες κατηγορίες επιτυχόντων στα
ανώτατα ιδρύματα με υψηλή βαθμολογία,
που όχι μόνο θα απολαμβάνουν
υψηλότατες αμοιβές, αλλά θα τα
ξοδεύουν κιόλας, ως είθισται σ’ αυτά τα
κοινωνικά στρώματα, διότι αυτοί είναι
το ιδανικό καταναλωτικό target group
που ονειρεύεται κάθε διαφημιστής.
Και όχι μόνο θα τα ξοδεύουν, αλλά θα
συνηθίσουν στην ευζωία και άντε να
τους ξαναφέρεις πίσω στην ταλαίπωρη
πατρίδα, την χαϊδευτικώς ονομασθείσα
στο παρελθόν Ψωροκώσταινα, η
κατακαημένη πατρίς, η οποία, σήμερα, ως εξετάσει την πιθανότητα να ζητήσει να Αλλά ασφαλώς δεν θέλουμε αυτό,
αειθαλής γραία, αναβιώνει στις εθνικές δώσουν ό,τι ευαρεστούνται Εκκλησία και ε, το θέλουμε; Να μη μας θαυμάζουν
επετείους το απολεσθέν από καιρό κλέος Εφοπλιστές, πράγμα ενδεχομένως που θα και να μας ζηλεύουν εχθροί και φίλοι,
της, αφιερώνοντας το μέγιστο μέρος της μπορούσε να έχει δυσμενείς επιπτώσεις η Ελλάς κυρίαρχος των θαλασσών, με
δραστηριότητάς της στην αναζήτηση και στην Πίστη και στο ανεκτίμητο την ελληνική σημαία να κυματίζει σε
δανεικών. Εφοπλιστικό Κεφάλαιο, για το οποίο τόσο ωκεανούς και άγρια πελάγη, να χαίρεται
περήφανοι είμαστε ως χώρα. Θα συμβούν το λονδρέζικο σίτι και να γιορτάζουν τα
«Δεν θα μας λείψει ποτέ το φρικτά πράγματα. Ολημερίς θα χτυπούν κορεάτικα ναυπηγεία; Θα είναι μια μαύρη
απόθεμα προλεταριάτου για τις λυπητερά οι καμπάνες να σου σπαράζουν μέρα, η μέρα που θα υποβαθμιστεί η
πιο βαριές δουλειές. Το βίωσαν την καρδιά για την απειλούμενη Εκκλησία ναυτιλία μας, και τι θα μας απομείνει ως
αμέτρητοι Έλληνες της ξενιτιάς. μας και, ακόμα χειρότερα, μπορεί να πρωτιά; Η παραγωγή ανέργων; Οι ελιές οι
Το βιώνουν τώρα πλήθος πέσουμε στην κλίμακα κατάταξης ως η θρούμπες;
μεγαλύτερη θαλάσσια εμπορική δύναμη. Αυτά σκέφτομαι και πολύ
δυστυχούντων εξ Ανατολών».
Εκκλησία και εφοπλισμός είναι δύο στενοχωριέμαι. Γιατί το κράτος τώρα στην
Και για να πούμε τα σύκα σκάφη και πυλώνες, θεμέλια του κράτους. Η καθεμιά ανάγκη του προσμένει να το βοηθήσουμε
τη σκάφη σύκα, αυτή η φυγή είναι εθνική για τους δικούς της λόγους δεν λογοδοτεί εμείς οι ευσυνείδητοι πολίτες, οι συνεπείς
το όνομά τους ως κοινωνική ομάδα (αυτό
ντροπή, φρικαλέα συμπεριφορά που στην εγκόσμια εξουσία. Και οι δύο φοροδότες, εμείς που βαθιά μέσα μας η
σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές,
στερεί μια σημαντική πηγή εσόδων από το κάνουν λογαριασμούς μόνο με τον Θεό. εθνική υπερηφάνεια, η ελληνική ψυχή μάς
πολλοί περισσότεροι σύμφωνα με την
κράτος, το οποίο, κατ’ ανάγκη, θα πρέπει Υπερβαίνουν τα εγκόσμια, με τη δύναμη δίνει δύναμη, εμείς που έχουμε τη λέξη
ανεπίσημη πραγματικότητα), χωρίς να
να τα εισπράξει απ’ όπου λάχει, και πολύ που προσφέρει η Πίστη και το Χρήμα. που δεν έχει καμιά άλλη γλώσσα στον
υπολογίσουμε αυτούς που ακολούθησαν
φοβάμαι ότι, ως πιθανή και αναγκαία κόσμο (άκουσα πολιτικούς να το λένε
τις τέσσερις τελευταίες χρονιές. Όλοι
συνέπεια, αφού εξαθλίωσε μισθωτούς αυτό), το φιλότιμο, αυτό που θα μας κάνει
αυτοί είναι συνειδητοί αρνητές της
και συνταξιούχους, φορολόγησε ό,τι πρόθυμους να θυσιαστούμε για το κοινό
φοροδότησης του πειναλέου και
κινείται και ό,τι δεν κινείται, το κράτος να καλό. Θα σφίξουμε λίγο το ζωνάρι, θα
προβληματιστεί ανεπανόρθωτα και να ελαττώσουμε λίγο τη λαιμαργία μας, μια
17

Λέξεις
Επείγοντα Περιστατικά
χαρά είναι και τα γεμιστά, θα μειώσουμε
τη θέρμανση – ένα πουλοβεράκι αν
φορέσουμε θα εξοικονομήσουμε χιλιάδες
ευρώ σε μαζική κλίμακα, αν αντί για
λεωφορείο πάμε με τα πόδια γυμνάζουμε
και το σώμα, όλα γίνονται πολύ απλά
με λίγη καλή θέληση και η Ελλάδα μας
είναι γνωστό ότι δεν πεθαίνει, απλώς
λίγο καιρό ξαποσταίνει, και, αν ώς τότε
επιζήσουμε, μπορεί να ξαναβρεθούμε σε
στιγμές δόξας και τιμής ή τουλάχιστον σε
κατάσταση αξιοπρεπούς διαβίωσης.
«Ένα πουλοβεράκι αν φορέσουμε
θα εξοικονομήσουμε χιλιάδες
ευρώ σε μαζική κλίμακα, αν αντί
για λεωφορείο πάμε με τα πόδια
γυμνάζουμε και το σώμα, όλα
γίνονται με λίγη καλή θέληση».
Αλλά αυτή η μαζική έξοδος του
επιστημονικού κεφαλαίου μας διαβάζω
ότι δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο.
Παντού ανά την υφήλιο, οι φτωχοί
τρέφουν τους πλούσιους, οι εξαθλιωμένες
χώρες τροφοδοτούν τις αναπτυγμένες
με τους άριστους, που θα ‘λεγε κι ο
Κυριάκος, κι αυτό μού αποκαλύπτει ένα
νεοφανές φαινόμενο που μπορεί να
ανακουφίσει κάπως τους ανησυχούντες
για μελλοντικές πολεμικές συρράξεις. Δεν
φαίνεται να είναι πια αποτελεσματικό
μέσο (ή πολλά υποσχόμενο, όπως το
θεώρησε ο γερμανικός καπιταλισμός
τον προηγούμενο αιώνα). Τουλάχιστον
για την Ευρώπη. Άσε τη Μέση Ανατολή
να φλέγεται, ας μην είχε πετρέλαια,
την Αφρική στο έλεος παρακρατικών
και εξουσιομανών ηγεμονίσκων, ας μη
διέθετε ορυκτό πλούτο και ευκαιρίες
για αποικιακό πλιάτσικο. Εμείς οι
Ευρωπαίοι, είμαι βαθιά πεπεισμένος ότι
δεν χρειάζεται να ανησυχούμε για τη
διαφαινόμενη γερμανική ηγεμονία. Δεν
θα ξαναδούμε τα συνήθη γερμανικά
στρατεύματα να σκορπούν τον τρόμο
στην Ευρώπη μας. Δεν υπάρχει πια κανείς
απολύτως λόγος. Δεν χρειάζεται να
επιστρατεύσουν εργάτες κι επιστήμονες
για να δουλεύουν στα εργοστάσια και
στις υποδομές της. Τους στέλνουμε
εμείς οικειοθελώς και με προθυμία.
Και δεν χρειάζεται να κατακτήσουν τη
χώρα μας, πράγμα τελείως ασύμφορο
και αντιπαραγωγικό. Τι μάχες θα
χρειαζόταν να δώσουν οι Γερμανοί για
να κατακτήσουν τα 14 μεγαλύτερα
αεροδρόμιά μας! Και με τι κόστος σε
έμψυχο και άψυχο υλικό. Τώρα, απλώς
η γερμανική Fraport πλειοδότησε και τα
απόκτησε, κοψοχρονιά λένε ορισμένοι
κακόπιστοι. Οι Κινέζοι κατέκτησαν
αμαχητί το λιμάνι του Πειραιά. Ο γάλλος
πρόεδρος Μακρόν, στην πρόσφατη
επίσκεψή του, έφερε συνοδεία μαζί
του εμπορικούς κομάντο, επιλεγμένους
καπιταλιστές, για να καταλάβουν/
αγοράσουν ό,τι προσφέρεται σε τιμή
ευκαιρίας, και η ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ και άλλα
κοινωφελή είναι έτοιμα να θυσιαστούν
για την πατρίδα, γαμώτο.
Η «σχεδία» στο κινητό σας
Σχεδία — Περιοδικό δρόμου
19
Και μπορεί να εξαναγκάζουμε σε φυγή Κατεβάζοντας τη νέα εφαρμογή «ΣΧΕΔΙΑ» V1.0, μπορείτε ανά πάσα στιγμή να βρείτε το αγαπημένο σας περιοδικό,
τους νέους μας, από την άλλη, συρρέουν να μάθετε τα νέα μας, να επικοινωνήσετε με τους ανθρώπους μας, να μοιραστείτε τις σκέψεις σας.
ασταμάτητα οι άθλιοι του κόσμου που Και άλλα πολλά. Και είναι δωρεάν!
αναζητούν μια καλύτερη ζωή, μακριά απ’
τη φτώχεια και τον πόλεμο. Προφανώς,
έτσι δεν θα μας λείψει ποτέ το απόθεμα
εξαθλιωμένου προλεταριάτου για τις
πιο βαριές και απωθητικές δουλειές. Το
γνώριζαν από καιρό οι αναπτυγμένες
χώρες, το βίωσαν αμέτρητοι Έλληνες της
ξενιτιάς. Το βιώνουν τώρα στην Ελλάδα
πλήθος δυστυχούντων εξ Ανατολών. Δόξα
τω Θεώ, τη γεωργία μας την έχουν σώσει
οι Πακιστανοί – όλη η Ελλάδα Μανωλάδα,
στην κτηνοτροφία οι Αλβανοί με τον ήλιο
τα βγάζουν με τον ήλιο τα μπάζουν, στην
αλιεία μας δουλεύουν σκλάβοι Αιγύπτιοι,
την πάστρα μας την έχουν φορτωθεί οι
μετανάστριες του πρώην σοσιαλιστικού
μπλοκ και δεν υπήρξε οικοδομή που
να μην ίδρωσαν ξένοι εργάτες. Μια
Ελλάδα χωρίς μετανάστες θα ήταν
σύντομα, κατά τα φαινόμενα, μια Ελλάδα
γερόντων. Οι ειδικοί προειδοποιούν
ήδη για τον δημογραφικό μαρασμό της
χώρας. Διότι η επιθυμία για τεκνοποίηση,
στα χρόνια των μνημονίων, φαίνεται
να γίνεται απωθητική ιδέα στη χώρα
της ανεργίας, των πετσοκομμένων
μισθών, της στέρησης και της αδιέξοδης
προοπτικής. «Στη γη που ανθεί η φαιδρά
πορτοκαλέα», όπως μαθαίναμε απ’ το
σχολικό ποιηματάκι,«γη μήτηρ παλαιών
θεών και νέων ημιθέων, γη αναμνήσεων
κλεινών και γη ελπίδων νέων», τα παιδικά
γέλια θα γίνονται όλο και πιο σπάνια και
οι άνθρωποι θα παλεύουν εσαεί με την
οργή, την απόγνωση και τις προδομένες
αυταπάτες.
Κείμενο:
Γιώργος Μπαζίνας
—
Σκίτσα: Glasbergen
www.eperistatika.wordpress.com

«Δώρο για μένα είναι
ένα δώρο σε σένα»
Ένας πωλητής της «σχεδίας» θυμάται εκείνη την παραμονή που με πείσμα
επεδίωξε και κατάφερε το τρία στα τρία. Ένα Καρέλια, ένα μπουκάλι ρούμι και
ένα ολοκαίνουριο βιβλίο με ωραίο εξώφυλλο. Κυρίως αυτό.
Έχεις αφήσει το ραδιάκι ανοιχτό πριν
ξαπλώσεις, να ξυπνήσεις με μουσική. Ωραία.
Μα, για να ξυπνήσεις, πρέπει πρώτα να
κοιμηθείς. Κι εγώ ήθελα τόσα να κάνω
αύριο, που ή σκεφτόμουν υπερβολικά πολύ ή
που έκανε τόσο μα τόσο κρύο ξανά, που αν
κοιμηθείς μπορεί να μην… Δυναμώνεις το
ραδιάκι στο κεφάλι σου: «Ήπιαν στην υγειά
του μόνου της αγάπης και του πόνου και
μετά χαθήκανε»*. Καλά τα λέει για σήμερα.
31 Δεκεμβρίου, αξημέρωτα. Παρατημένο
γηροκομείο, κάπου στα βόρεια. Μικρή, έρημη
γειτονιά. Η ατμόσφαιρα έχει κάτι από τη
«Λάμψη» του Κιούμπρικ. Μακριοί διάδρομοι,
παράξενα φωτισμένοι από τη νυχτερινή
συννεφιά, γαλάζιοι, ξεφλουδισμένοι, κάπως
ζωντανοί. Πόρτες δεξιά και αριστερά να
τρίζουν, θαρρείς σέρνοντας και αλυσίδες
μαζί, και να βροντούν σαν ψυχές πολύ καλές
στο τάβλι. Κάτι πράσινοι γίγαντες στην
αυλή να σκιάζουν και να σκιάζονται με τις
ριπές του αέρα. Νυχτερινή φαντασία που
φέρνει βόλτες σε δύο ορόφους και καμιά
τριανταριά δωμάτια.
20
«Εξώφυλλο».
Έργο των
Γιώργου
Παυλάκου και
Παναγιώτας
Μαζιώτη από
το διαγωνισμό
Young Lions του
2013.
Φυσικά και ο τρελός δεν λείπει από την
ταινία. Κάτι πόρτες πιο εκεί, με ένα μαχαίρι
στο προσκεφάλι και τη λεπίδα του ακόμα
να γυαλίζει μπροστά από τα μάτια μου.
Αργότερα, το ίδιο πρωί, για ένα πιάτο φαΐ.
Και πιο αργά το βράδυ κερνάς τσιγάρο και
γλυκό. Έτσι πάει. Α, και καμιά ευχή.
Ως συνήθως, νύχτα ακόμα, έστριψα ένα
τσιγάρο, νίφτηκα στο μπουκάλι και βγήκα
για ανεφοδιασμό. Εκεί έξω ό,τι χαίρεσαι
είναι για λίγο, για μια μέρα το πολύ. Δεν
κρατάει. Βρες το, ζήσ’ το, πάει.
Σχεδία
Παραμονή Πρωτοχρονιάς
Στις στάσεις, λοιπόν, για αποτσίγαρα
και βόλτα στους φούρνους. Ξημερώνει με
τα τσιγάρα της μέρας, ψωμάκι χθεσινό και
καμιά τυρόπιτα στην καλή. Κι άμα βρέχει,
ψάχνεις Θεό για να γκρινιάξεις.
Χιονόνερο και δύσκολα τα πράγματα
σήμερα. Απογοητεύεσαι και προχωράς
πίσω στο παλάτι. Και σκέφτεσαι το βράδυ.
Στην ταράτσα, να δω τα πυροτεχνήματα.
Να χαρώ, να ονειρευτώ, να πιω, να κλάψω,
να πιω, να κλάψω, να πιω… εκεί κόλλαγα
συνήθως. Μες στα αποτσίγαρα βρίσκεις
και καπνό «άλλο» τα πρωινά. Κανά δυο
τρελοτσίγαρα βγαίνουν σήμερα και ο καιρός
για κατάθλιψη.
«Είχα τα πάντα, έστω για
λίγο. Κάτι έλειπε, όμως, κάτι
διαφορετικό. Κάτι που θα σου
θυμίζει τη μέρα αυτή, ίσως. Κάτι
να νιώσεις. Ένα δώρο σε μένα;
Ένα βιβλίο; Άντε πάλι».
Προχωράς και ξανασκέφτεσαι να φας
το χθεσινό συσσίτιο τώρα, να καλοντυθείς
και να βρεις τσιγάρα κανονικά, φαΐ και κανά
γλυκό. Και κανά μπουκάλι ρούμι, ε; Πώς στο
διάολο θα περάσω καλά το βράδυ; Τι θέλω;
Πού να τα βρω; Ανεβαίνω τα σκαλιά, κάτι
ακούω. Κάποιος είναι μέσα! Γαμώτο, με
κλέβουν! Να κρυφτώ; Όχι, θα τον πιάσω. Και
αν είναι κανάς τρελός; Θα πάω στ’ αζήτητα.
Η αστυνομία; Θα με πιάσουν! Θα περιμένω
έξω να τον δω. Μπα.
– Ποιος είναι δω; Βγες έξω, φίλε.
– Έλα, ρε Νικόλα.
Ο συγκάτοικος που έτρωγε το χθεσινό
φαΐ, αφού είχε σπάσει τη μόνη πόρτα που
νόμιζα πως κλείδωνε. Γαμώτο!
– Τι κάνεις ρε;
Λογομαχία, τσακωμός, μαχαίρι, τρέξιμο.
Αφού έχω βάλει ό,τι έχω πίσω από τη
σπασμένη πόρτα και η καρδιά τρέχει ακόμα,
καπνίζω το ένα. Ηρεμώ. Πάλι ζω. Και ο
Θεός γεμίζει το δωμάτιο σιγά σιγά. Όλα
είναι ατμός. Μια σιγουριά πως σήμερα
θα περάσω καλά. Κάτι θα γίνει. Μια
παλιοελπίδα, ξέρω ‘γω;
Πρώτη στάση, Θησείο. Στο ναό του
Ηφαίστου. Στην Αγορά. Κάτω από την
Ακρόπολη. Κι ο Θησέας, άφαντος μες
στο ανύπαρκτο παλάτι. Έτσι λέει ο μύθος,
«School». Έργο των Θάνου Γκιώνη και
Αντώνη-Νικηφόρου Βαλληνδρά από το
διαγωνισμό Young Lions του 2013.
έτσι και ο κυρ-τάδε. Ο σοφός αυτός
διαμεσολαβητής του πνεύματος, που κάτι
έβλεπε σε μένα γιατί πάντα την άνοιγε την
τσέπη του για τα βιβλία που του πήγαινα.
Μεταχειρισμένα, φράγκο δεν πιάναν.
Ταληράκι σήμερα. Καρελάκι σήμερα. Να δεις
χαμόγελο. Αναθαρρείς, κι όλα τα σχέδια από
την αρχή. Επόμενη κίνηση; Τσίου.**
Πατήσια, προς το μεσημέρι. Σε ένα
παρκάκι απέναντι από το πατρικό μου. Κάτι
με τράβαγε προς τα εκεί συχνά. Η αλυσίδα
της οικογένειας, βλέπεις, δεν σπάει. Ένα
απότομο τράβηγμα και είσαι πίσω αμέσως.
Συναισθήματα, σπαστό φραπέ και Καρέλια
φίλτρο. Τράκα στον μπαμπά. Φαντάσου,
όταν ανοίγεις τη ζελατίνα από το πακέτο
ν’ ανατριχιάζεις. Φαντάσου, στην πρώτη
ρουφηξιά.
Καλά μέχρι εδώ. Το βλέμμα στον
ουρανό. Να βρω φαΐ; Εύκολο. Κάτι καλό
να πιω; Λεφτά. Και άλλα; Πού θα βρω;
Ζούμε σε καπιταλισμό; ΟΚ. Μετριούνται
όλα με αριθμούς; ΟΚ. Εγώ είμαι στο
μηδέν; Καθόλου ΟΚ. Κι άλλες σκέψεις. Δεν
τελειώνουν ποτέ. Θες, σκέφτεσαι, πράττεις,
είναι φυσικό. Και τότε, ούτε ήθελα ούτε
έκανα πολλά. Μόνο να έχω να πιω το βράδυ
και ένα καλό βιβλίο. Ε; Ένα ολοκαίνουριο
βιβλίο;
21
Ναι, θέλω και ένα βιβλίο, καινούριο, με
ωραίο εξώφυλλο, γυαλιστερό, αγορασμένο
από καλό βιβλιοπωλείο με χρήματα από τη
δουλειά μου. Και να γυρίσω το βράδυ στο
ζεστό, καθαρό σπιτάκι μου, κουρασμένος, να
φάω κάτι ζεστό, μαγειρευτό, να αράξω στον
καναπέ να το ξεφυλλίσω. Ανάβω δεύτερο
τσιγάρο και φυσάω χαμηλά τον καπνό
τώρα. Μέχρι εδώ φτάνεις, μικρέ. Κανά
Καρέλια στις γιορτές. Μα εγώ το βράδυ θα
είμαι πιωμένος, θλιμμένος και ελπίζων. Δεν
μπορεί.
ΩΔΗ ΣΤΗ ΧΑΡΑ
Εντάξει, έχεις τη χαμηλότερη
αυτοπεποίθηση στον κόσμο, και η σκέψη
και μόνο πως ζητάς οτιδήποτε πέφτει σαν
πιάνο από τον ουρανό και σκάει στο κεφάλι
σου. Εσύ χαμογελάς με την εικόνα στο
μυαλό σου και σηκώνεσαι από το παγκάκι
γιατί χαμογελάνε και οι διπλανοί με σένα.
Τι φαντάζεσαι, δηλαδή; Ένας βρώμικος
μπεκρής ήμουν, όλη μέρα στους δρόμους.
Προχώρησα μέχρι το χαρτοπωλείο και
στάθηκα απέναντι.
Η καρδιά μου, σαν ταμπούρλο αγωνίας,
φάλτσαρε την «Ωδή στη Xαρά». Μπαίνω,
ζητάω, μπα, μπαίνω, ζητάω, μπα. Μπαίνω,
τι λέω; Τον ήξερα τον τύπο. Για μια
φωτοτυπία ταυτότητας προ μηνών, έφυγα
με δεκάρικο στην τσέπη και πολλή ντροπή
στο μυαλό. Λες και σήμερα; Ναι, αλλά
τότε δεν ζήτησα. Ε, μια φωτοτυπία, σιγά.
Τώρα πώς; Τι θα πω; Και λες την αλήθεια.
Πιάνει. Τα άκουσα κιόλας που ντρεπόμουν.
Είναι να πέσεις σε συνάνθρωπο. Εικοσάρι,
δυο πάστες από απέναντι, να μην ξεχάσω
να πάρω κάτι ρούχα μεθαύριο και να μη
χάνομαι. Καλά, καλά. Να πιω.
Πάντως, είναι να μην κάνεις την αρχή.
Κάτι συμβαίνει με το αίσθημα αισιοδοξίας
και ομορφαίνεις κάπως. Δίπλα στο
φούρνο για κανά ψωμί και να προλάβω
το συσσίτιο. Βασιλόπιτα, μελομακάρονα
και σαντουϊτσάκια. Δεν το πιστεύεις. Εκεί
έπεσα σε συναγωνιστές. Μπα, κάτι έχει η
γειτονιά σήμερα. Καφές και ζάχαρη από το
σουπερμάρκετ κι ένα κεκάκι από την ταμία.
Και το συσσίτιο; Καλά, καλή χρονιά. Να πιω
τώρα. Ρούμι, χιόνι, μαύρο. Έτσι είναι καλά.
 Σχεδία
Παραμονή Πρωτοχρονιάς
«Σχεδιάζουμε το μέλλον». Έργο των Albina Xhindoli και Μαρίας Μαόφη
από το διαγωνισμό Young Lions του 2013.
Πίσω στο παλάτι. Τώρα δεν σκέφτεσαι,
θες. Άφησα τα πράγματα, έφαγα κάτι
και φόρεσα ό,τι πιο καθαρό είχα. Έξω έχει
νυχτώσει και εγώ χαζεύω το δεντράκι
που είχα βρει στο υπόγειο μαζί με άλλους
θησαυρούς. Από κάτω είχα ακουμπήσει μια
εικονίτσα χάρτινη της Άγιας Μάνας με το Γιο.
Ο ουρανός από πάνω κάτασπρος, ψυχρός
να με πλακώνει. Κι όλα να καθρεφτίζονται
σε ένα διαμαντάκι στο μάγουλο. Και εγώ
πρώτα θέλω να πιω όλο το νερό από το
πηγάδι της λησμονιάς και μετά να βουτήξω
μέσα. Και αν αύριο έχει λιακάδα; Άσ’το, ρε
Νικόλα, σήκω. Πάλι ζω. Και ελπίζω;
«Έρχονται κάτι μικρά αστεράκια,
χαμηλώνουν, σε τριγυρίζουν
και αρχίζεις και φαίνεσαι. Τότε
που το μέσα σου βγαίνει έξω σου
και υπάρχεις για λίγο».
Είχα τα πάντα, έστω για λίγο. Κάτι έλειπε,
όμως, κάτι διαφορετικό. Κάτι που θα σου
θυμίζει τη μέρα αυτή, ίσως. Κάτι να νιώσεις.
Ένα δώρο σε μένα; Ένα βιβλίο; Άντε πάλι. Να
πιω; Θέλει λεφτά. Βιβλίο καινούριο; Θέλει
λεφτά. Έχω. Τι κάνω; Αυτό το καινούριο,
το αστυνομικό. Τριακόσιες σελίδες Πουαρό
και βάλε. Να διαβάζω γι’ αρχή ώστε να
μην πίνω. Ιδρώνω, ξεϊδρώνω. Βιβλίο; Να
πιω; Παραμονή και θα χιονίσει το βράδυ.
Όμορφη εικόνα για να πίνεις. Και τα δύο;
Δεν βγαίνει. Περνάει η ώρα. Να πιω, να
αράξω. Προλαβαίνω τα μαγαζιά; Ε! Πάψε,
μυαλό! Στο διάολο με τα όνειρα! Όμορφες
σκέψεις και αστεία! Δώρο σε μένα; Καλά,
του χρόνου.
Κάπου έξι η ώρα και αγόρασα να πιω
ένα μπουκάλι ρούμι και λίγο μαύρο. Θα’χει
κανά παλιόκρασο και ο συγκάτοικος. Όμως,
κοίταξα εγώ χαμηλά νωρίτερα, αλλά
μάλλον κοίταξε και άλλος εκείνη τη μέρα.
Η «Ωδή στη Χαρά» αντηχούσε, πλέον, από
τα μεγάφωνα στην πλατεία. Το πίστεψα.
Ένα δώρο σε μένα, γιατί όχι, δηλαδή; Και
ξαναλές την αλήθεια. Τρία ή τέσσερα ήταν
τα βιβλία, δεν θυμάμαι, και το μεγαλύτερο
σε συσκευασία δώρου. Είναι που, καμιά
φορά, έχεις ανάγκη το εξώφυλλο. Εκεί
ξαναπήγα αρκετές φορές.
Δεν υπήρχε καλύτερος τρόπος να
κλείσει η μέρα, έτσι; Σιγά, και τι χρειάζεται
ο άνθρωπος για να είναι καλά. Να φάει, να
κοιμηθεί και τέτοια. Ετοιμοθάνατο ρομπότ,
και, αν τύχει, μπορεί να δουλεύει κιόλας. Και,
καμιά φορά, έρχονται κάτι μικρά αστεράκια,
χαμηλώνουν, σε τριγυρίζουν και αρχίζεις
και φαίνεσαι. Τότε που το μέσα σου βγαίνει
έξω σου και υπάρχεις για λίγο. Θες να είσαι
κοινωνικός ή αληθινός, λέει. Και ήμουν πολύ
κοινωνικός, η αλήθεια είναι.
Τελευταία στάση. Εμπορικό Κέντρο «Η
τουαλέτα». Εμ, στο άντρο του καπιταλισμού
για τι θα πας; Να πλύνεις τα χέρια καλά
με σαπούνι. Καπνίζω ένα τσιγάρο έξω και
κοιτάω τον κόσμο. Χαρούμενοι, βιαστικοί,
οικογένειες, μόνοι, ερωτευμένοι, και εγώ
να σκέφτομαι το φαγοπότι. Κρύο, αέρας,
χιονόνερο και άντε να μαζευόμαστε, Νικόλα.
*«Οι δραπέτες», τραγούδι του Νίκου
Παπάζογλου από το δίσκο «Σύνεργα» (1990)
** «Τσίου»: Ελληνική ταινία (2005)
του Μάκη Παπαδημητράτου
Σχεδία — Περιοδικό δρόμου
23
– Συγγνώμη, μήπως σας περισσεύει ένα
τσιγάρο; λέει η δεσποινίς.
Κοιτάω πίσω για το αγόρι της ή ξέρω κι
εγώ ποιον. Κανείς.
– Ναι, μισό λεπτό.
– Συγγνώμη, ε. Έχω ραντεβού με μια φίλη
μου μέσα και δεν έχει πουθενά να πάρω
τσιγάρα.
– Μη ζητάς συγγνώμη. Στον δεύτερο
όροφο;
– Eίναι κλειστά.
– Ορίστε.
Και της δίνω το πακέτο. Ολόκληρο.
- Μα...
– Να κάνω και εγώ ένα δώρο σήμερα.
Δεν έχω κανέναν.
Είπα, και έφυγα, έτσι. Πόσο έξω είχα
πέσει από το πρωί. Το φαΐ μου; Εγώ;
Εμένα; Και, μόλις μοιραστείς, ηρεμείς.
Δώρο για μένα είναι ένα δώρο σε σένα.
Τρισεκατομμύρια σκέψεις, ο κόσμος
εξαφανίζεται όπως και εγώ, ξανά, και
ακούω πίσω μου να βάζει στίχους στην
«Ωδή στη χαρά».
– Σ’ ευχαριστώ. Καλή Χρονιά.
Πίσω στο παλάτι, χωρίς Καρέλια. Με
εμένα, όμως, άπιωτο ακόμα, θλιμμένο
και ελπίζοντα. Υπήρξα για λίγο σήμερα,
ίσως αύριο πιο σωστά. Μοιράσαμε το
πιόμα και τα γλυκά με το συγκάτοικο (ένα
κρασί αυτός), κλείσαμε τις πόρτες και
«γιορτάσαμε».
Τώρα, μάλιστα. Μέχρι και
πυροτεχνήματα στην ταράτσα είχα. Και
χιόνι. Και κάτι να μου θυμίζει αυτή τη
μέρα. Κάτι να νιώθω. Έκρυψα ονόματα και
σημεία, μα τα θυμάμαι όλα καλά. Ώς και την
αμηχανία στο πρόσωπο της κοπέλας που
πήρε τα τσιγάρα μου θυμόμουν, ακριβώς τη
στιγμή που μια άλλη κοπέλα φέτος μου έδινε
ένα πακέτο Καρέλια. Κι έφυγε έτσι. Και εγώ
θα κόψω το κάπνισμα και αυτή θα γυρίσει.
Είναι αυτή η παλιοελπίδα πάλι, ξέρω ‘γω;
1η Ιανουαρίου. Κάτι κουβέρτες πιο κάτω,
δυναμώνεις το ραδιάκι: «Είπανε δεν είναι
λάθος τη ζωή να ζεις με πάθος και γι’ αυτό
σωθήκανε». Τα λέει καλύτερα σήμερα. 8
5
Κείμενο:
Nίκος Σέρβος
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Τεύχος 55
ΔΡΟΜΟΥ
 Ρεπορτάζ
Social Media
Είναι Σεπτέμβριος του 2013 και μία
πρωτοποριακή έρευνα λαμβάνει
χώρα με την επωνυμία «The World
Unplugged», στην οποία συμμετείχαν
1.000 φοιτητές σε 12 πανεπιστήμια από
H μοναξιά 9 κράτη τεσσάρων ηπείρων: Ηνωμένες
Πολιτείες, Μεξικό, Αργεντινή, Χιλή,
Λίβανος, Χονγκ Κονγκ, Ουγκάντα,
ενός like
Ηνωμένο Βασίλειο και Σλοβακία: Για
24 ώρες δεν έπρεπε να έχουν καμία
επαφή με το διαδίκτυο, όπως και κάθε
πηγή ενημέρωσης. Τα αποτελέσματα
ήταν άκρως αποθαρρυντικά, καθώς οι
περισσότεροι από τους συμμετέχοντες
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ούτε «παιδική χαρά» είναι ούτε
δεν κατάφεραν να ολοκληρώσουν το
«ιδιωτικός χώρος». Είναι σίγουρα, όμως, μια νέα μορφή εθισμού πείραμα, είχαν την αίσθηση ότι το κινητό
που μπορεί να οδηγήσει στην κατάθλιψη και στην απομόνωση. και οι υπόλοιπες συσκευές αποτελούν
μέρος του σώματός τους, η μη χρήση των
μέσων κοινωνικής δικτύωσης ανέδειξε τη
μοναξιά που βίωναν, ενώ δεν μπορούσαν
να ανακαλύψουν νέες δραστηριότητες
ώστε να καλύψουν το χρόνο τους.
«Όσοι χρησιμοποιούν τα μέσα
κοινωνικής δικτύωσης πάνω από
δύο ώρες την ημέρα εμφανίζουν
2,7 φορές πιο πολλές πιθανότητες
να βιώσουν κατάθλιψη».
Ένα ανάλογο πείραμα, ωστόσο,
πραγματοποιήθηκε και στη χώρα μας, στο
πλαίσιο του μαθήματος «Επιχειρησιακές
Επικοινωνίες» (στο γ’ εξάμηνο σπουδών)
στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ
Θεσσαλίας. Ζητήθηκε από τους φοιτητές
που παρακολουθούσαν σε τακτική βάση το
μάθημα να παραμείνουν μακριά από κάθε
μέσο κοινωνικής δικτύωσης για δύο ημέρες.
Μετά το πέρας του 48ωρου όφειλαν να
στείλουν ένα σύντομο κείμενο στο οποίο
θα ανέφεραν για πόσο χρονικό διάστημα
έμειναν μακριά από το διαδίκτυο, τι
ένιωσαν και με ποιον τρόπο προσπάθησαν
«Silly Scason». Σκίτσο του André Carrilho από την έκδοση «World Press Cartoon» του 2015. να αντιμετωπίσουν αυτή τη στέρηση.
«Είσαι σε κάποια εκδρομή με φίλους και εκείνοι, αντί να απολαύσουν το τοπίο, ασχολούνται με «Το πείραμα ξεκίνησε από την
το πώς θα βγάλουν την καλύτερη φωτογραφία για να την ανεβάσουν στο Facebook».
παρατήρηση των φοιτητών μου, οι οποίοι
κατά τη διάρκεια των μαθημάτων ήταν
συνέχεια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης,
ενώ είχαν και έναν άτυπο ανταγωνισμό
μεταξύ τους για το ποιος θα έχει τα
Κείμενο: περισσότερα like στις αναρτήσεις του»,
Σπύρος Ζωνάκης σημειώνει ο επικεφαλής της έρευνας
κ. Γιώργος Ασπρίδης, αναπληρωτής
24
Φανταχτερή και θαυμαστή δικτύωση,
προπαγανδίζει το πόστερ του Facebook.
καθηγητής στο Τμήμα Διοίκησης
Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Θεσσαλίας. «Είκοσι
παιδιά απέσυραν τη συμμετοχή τους μόλις
έμαθαν τι πρέπει να κάνουν, ενώ από τους
30 που πήραν, τελικά, μέρος οι 25 ήταν
απόλυτα εξαρτημένοι. Η πλειονότητα των
φοιτητών δεν ολοκλήρωσε το πείραμα,
αφού “δεν άντεξαν γιατί ήθελαν να
επικοινωνούν με τους φίλους τους”.
Όντως, έντονη ήταν, σύμφωνα με τις
απαντήσεις, η έλλειψη επικοινωνίας
τα βράδια λόγω της μοναξιάς. Στην πιο
ακραία περίπτωση, φοιτήτρια δήλωσε
ότι “αυτό που μας ζητήθηκε, μόλις το
άκουσα, μου φάνηκε πολύ δύσκολο και,
όταν προσπάθησα να το κάνω πράξη,
το επιβεβαίωσα. Το μυαλό μου συνέχεια
ήταν πότε θα πιάσω το κινητό στο χέρι να
μπω στο Facebook, συνεχώς είχα νεύρα,
μου έφταιγαν τα πάντα και δεν ήθελα να
κάνω τίποτα άλλο εκτός από αυτό που δεν
έπρεπε. Εν κατακλείδι, δυστυχώς, άντεξα
μόνο μία ώρα. Μετά από αυτό, κατάλαβα
ότι η εξάρτησή μου είναι μεγάλη”. Άλλος
φοιτητής, δε, ανέφερε ότι “το βράδυ
που γύρισα μετά τη βόλτα ήταν δύσκολο
να κοιμηθώ, διότι η έλλειψη αυτού του
μέσου κοινωνικής δικτύωσης ήταν κάτι
παραπάνω από εμφανής και δεν ήμουν
χαλαρός, εν αντιθέσει με τα υπόλοιπα
βράδια”. Για τις επόμενες εβδομάδες
συζητήσαμε την έννοια της επικοινωνίας,
25
της φιλίας, ότι δεν είναι δυνατόν να λες ότι
έχω 1.000 φίλους στο Facebook και να το
παινεύεσαι, καθώς δεν είναι πραγματικοί
φίλοι», συμπληρώνει ο κ. Ασπρίδης.
Είναι το ταμπού της εξάρτησης
στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που
προσπαθεί να σπάσει, από την πλευρά
του, ο κ. Μπράιαν Πρίμακ (Brian Primack),
καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο
του Πίτσμπουργκ. «Δυστυχώς, οι
μεγαλύτερες ψυχιατρικές οργανώσεις
δεν αναγνωρίζουν την εξάρτηση
στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως
εθισμό. Προτιμούν να κάνουν λόγο “για
προβληματική χρήση του διαδικτύου”.
Αρκετοί ερευνητές, μάλιστα, υποστηρίζουν
ότι η χρήση των social media συμβάλλει
στην αποτροπή της κατάθλιψης»,
σημειώνει στη «σχεδία» ο κ. Πρίμακ.
Και όμως, σύμφωνα με έρευνα του
Πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ, που
ξεκίνησε το 2014 σε δείγμα 1.787 νέων
ενηλίκων ηλικίας 19-32 ετών σε όλες τις
ΗΠΑ, υπό τη διεύθυνση του κ. Πρίμακ, τα
συμπεράσματα είναι ριζικά διαφορετικά.
ΟΙ ΖΩΕΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ
Συγκεκριμένα, κατά τα πορίσματα της
μελέτης, όσοι χρησιμοποιούν τα μέσα
κοινωνικής δικτύωσης πάνω από δύο
ώρες την ημέρα εμφανίζουν 2,7 φορές
περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν
κατάθλιψη και κοινωνική απομόνωση σε
σχέση με όσους τα χρησιμοποιούν είκοσι
λεπτά ή λιγότερο. «Πολλοί άνθρωποι που
πάσχουν από κατάθλιψη στρέφονται
στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να
καλύψουν αυτό το κενό, το οποίο, όμως, με
τη σειρά του, επιτείνεται. Και αυτό γιατί
τα social media μπορούν να δώσουν μία
παραμορφωμένη εικόνα του κόσμου. Οι
χρήστες αναρτούν επιμελημένες εκδοχές
της ζωής τους. Αυτή η έκθεση σε αρκετά
ωραιοποιημένες αναπαραστάσεις της
ζωής των άλλων μπορεί να προκαλέσει
αισθήματα ζηλοφθονίας, όπως και
τη διαστρεβλωμένη πεποίθηση ότι
εκείνοι διάγουν έναν πιο ευτυχισμένο
και πετυχημένο βίο. Ειδικά άτομα με
χαμηλότερη αυτοεκτίμηση μπoρεί
 Ρεπορτάζ
Social Media
να ερμηνεύσουν τα “εξυμνητικά”
ποσταρίσματα των άλλων, οι οποίοι
κάνουν για παράδειγμα “τέλειες”
διακοπές, ως επιβεβαίωση της δικής τους
ανεπάρκειας», καταλήγει ο κ. Πρίμακ.
Είναι τον τρόπο λειτουργίας του
μηχανισμού της εξάρτησης στα
μέσα κοινωνικής δικτύωσης που μάς
ξεκλειδώνει η ψυχίατρος κ. Στέλλα
Χρηστίδη, επιστημονική υπεύθυνη
του Τμήματος Προβληματικής
Χρήσης Διαδικτύου του 18 ΑΝΩ. «Στα
άτομα που είναι απορροφημένα στο
διαδίκτυο ορισμένες νευρολογικοί οδοί
ενεργοποιούνται με τον ίδιο άμεσο και
έντονο τρόπο όπως συμβαίνει στον
εγκέφαλο ενός ατόμου που κάνει χρήση
ναρκωτικών ουσιών. Ένας από τους
λόγους που καθιστούν το διαδίκτυο και
τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εθιστικά
είναι η κοινωνικοποιητική τους διάσταση»,
τονίζει η κ. Χρηστίδη. «Ουσιαστικά,
επιτρέπουν στα άτομα που πιέζονται
από την πραγματικότητα που βιώνουν
να αποσυμπιέζουν την προσωπικότητά
τους, λειτουργώντας πολλές φορές μέσα
από ένα χαρακτήρα που απέχει από τον
πραγματικό. Είναι συχνό ένα άτομο που
αντιμετωπίζει άγχος, κακή διάθεση,
κατάθλιψη, απομόνωση, φόβο, σε ένα
περιβάλλον γενικότερης κρίσης και κατ’
επέκταση ψυχοπιεστικό, να αναπτύσσει
τάσεις φυγής μέσα από την αναζήτηση
ανακούφισης στα social media. Μπαίνει
μέσα εκεί για να χαλαρώσει –του
προκαλεί ευχαρίστηση, για παράδειγμα,
«Άτομα με χαμηλότερη αυτοεκτίμηση μπορεί να ερμηνεύσουν
τα ποσταρίσματα των άλλων ως επιβεβαίωση της δικής τους
ανεπάρκειας», λέει στη «σχεδία» ο Μπράιαν Πρίμακ.
να κάνει μία ανάρτηση που θα πάρει
1.000 like–, αισθάνεται καλά, μέχρι που
του δημιουργούνται ενοχές που είναι
συνέχεια στα social media εις βάρος των
υποχρεώσεών του, αποφασίζει να βγει, το
κλείσιμο τού επιτείνει τη μελαγχολία και
αναγκάζεται να ξαναμπεί», προσθέτει η
κ. Χρηστίδη.
ΑΓΩΝΑΣ ΔΡΟΜΟΥ
Αλήθεια, τι συμβαίνει με τους χρήστες
εκείνους που δεν γνωρίζουν να βάζουν
όρια ούτε στην «κανονική τους ζωή»;
Ποιες είναι οι συνέπειες σε εκείνους που
επενδύουν στις διαδικτυακές σχέσεις,
που καλλιεργούν προσδοκίες και
βιώνουν καταστάσεις θρήνου εξαιτίας
της διάψευσης; Σε αυτά τα ερωτήματα
αποπειράθηκε να απαντήσει σε έρευνά
του αναφορικά με το Facebook ο
επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας
στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου κ. Ευστράτιος
Παπάνης. «Οι πρώτες ενδείξεις
φαίνεται να συσχετίζουν τον αριθμό
των φίλων με τα επίπεδα άγχους που
προκαλούνται από τη διαχείρισή τους και
με την αναποτελεσματική επίδοση στο
σχολείο ή την εργασία. Αυτό σημαίνει ότι
πολλοί χρήστες, και ιδιαίτερα μαθητές,
επιδίδονται σε έναν αγώνα προσθήκης
νέων μελών στο προφίλ τους, πιστεύοντας
πως αυτό αυξάνει τη δημοτικότητά τους.
Η κατάληξη είναι, όμως, πολλές φορές,
οδυνηρή, καθώς δεν διαθέτουν τις
απαιτούμενες κοινωνικές δεξιότητες για
να χειριστούν τα διαρκώς αυξανόμενα
αιτήματα. Αντίθετα, τα άτομα που με
σύνεση και επιφύλαξη περνούν από
έλεγχο κάθε καινούρια γνωριμία, που δεν
αποκαλύπτουν προσωπικές στιγμές και
με φειδώ δημοσιεύουν πληροφορίες που
θεωρούνται κοινόχρηστες, διατηρούν
ευκολότερα τη γαλήνη και την ισορροπία.
Ακούγεται παράλογο, αλλά πoλλοί
χρήστες εκλαμβάνουν ως υποχρέωσή
τους να απαντούν σε όλα τα σχόλια,
να επικαιροποιούν διαρκώς το προφίλ
τους, σε σημείο που να παρουσιάζουν
συμπτώματα εμμονής, άρνησης και
«Οι περισσότεροι χρήστες του
Facebook δεν έχουν συνείδηση της
σημασίας που έχει ο διαμοιρασμός
της πληροφορίας τους. Έχουν μία
ψευδαίσθηση ιδιωτικότητας».
κατάθλιψης. Η συνειδητοποίηση
αργότερα πως τα προσωπικά δεδομένα,
οι καταγεγραμμένες σκέψεις και οι
επισκέψεις σε ιστοσελίδες δύσκολα
μπορούν να διαγραφούν, ενώ μπορεί να
χρησιμοποιηθούν με κακόβουλο τρόπο,
συνήθως, επιτείνει κρίσεις πανικού».
Τι παρακινεί, ωστόσο, ολοένα και
περισσότερους ανθρώπους να επιλέγουν
ανά πάσα στιγμή την αυτοέκθεση στα
social media και την εκούσια (συνεχόμενη)
αποκάλυψη και των πλέον ιδιωτικών
στιγμών της καθημερινής τους ζωής;
«Κάτι τέτοιο καλύπτει τη δυστυχία που
κρύβεται από κάτω. Έχουμε να κάνουμε
με ένα άτομο που είναι κλεισμένο στο
καβούκι του, φοβισμένο και τρομαγμένο,
κατά κανόνα ένα παιδί που δεν έχει
καταφέρει να μεγαλώσει, που έχει πέσει
σε μια γωνίτσα και έχει κρυφτεί γιατί
δεν αντέχει την κοινωνία των ενηλίκων.
Με αυτόν τον τρόπο, καλύπτεις τη
μοναξιά, την έλλειψη αυτοεκτίμησης και
αυτοπεποίθησης, τη δυσκολία που μπορεί
να έχεις στις διαπροσωπικές σχέσεις,
καλύπτεις ότι μπορεί να μην έχεις καθόλου
φίλους και γίνεσαι ο κυρίαρχος του
παιχνιδιού, ο παντοδύναμος, ο όμορφος,
ο πετυχημένος, αποκτάς μια ταυτότητα
που είναι φαντασιωτική, ονειρεμένη,
ενώ στην πραγματική ζωή μπορεί να μην
είσαι ούτε καν κομπάρσος», μας λέει ο κ.
Αχιλλέας Ρούσσος, υπεύθυνος της Ειδικής
Μονάδας Προβληματικής Χρήσης του
Διαδικτύου του ΚΕΘΕΑ (που απευθύνεται
σε εφήβους ηλικίας 15-22 ετών). «Σε
αυτή την περίπτωση, έχω μεταφέρει
το κέντρο βάρους της ζωής μου στο
διαδίκτυο, γιατί εκεί προτιμώ να ζω, είναι
κάτι που αντέχω, είμαι πλημμυρισμένος
απο 5.000 φίλους, ενώ στην πραγματική
ζωή μπορεί να είμαι μόνος. Είσαι, για
παράδειγμα, σε κάποια εκδρομή με
φίλους και εκείνοι, αντί να απολαύσουν το
τοπίο, ασχολούνται με το πώς θα βγάλουν
την καλύτερη φωτογραφία για να την
ανεβάσουν στο Facebook.
«Υπάρχουν έφηβοι που ξεχνούν
τη γλώσσα του σώματος, τις
εκφράσεις του προσώπου και
την αμεσότητα της ζωντανής
επικοινωνίας».
Το άτομο, τότε, αντλεί ικανοποίηση
από το διαδίκτυο και οι άλλοι που είναι
μαζί του δεν είναι παρά το μέσο που θα
του δώσουν υλικό για να τροφοδοτήσει
τον ψευδή εαυτό του. Και όμως, o εθισμός
στα social media είναι μια εξάρτηση με
πολύ μεγάλη κοινωνική αποδοχή. Είναι
εξωπραγματικό και μόνο να το θέσεις,
με αποτέλεσμα όταν εγώ ως γονιός είμαι
για ώρες στο διαδίκτυο, για ποιο λόγο
να βάλω όρια στο παιδί μου; Το σίγουρο
είναι πως η αναλογία προβλήματος
και αιτημάτων είναι πολύ μικρή. Δεν
ξεπερνούν στη μονάδα μας τα 30 το
χρόνο. Συνήθως, οι γονείς απευθύνονται
σε μας όταν το παιδί δεν πάει καλά
στο σχολείο, είναι η κόκκινη γραμμή γι’
αυτούς», καταλήγει ο κ. Ρούσσος.
ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΗ
Θέλοντας, δε, να θέσει τέρμα στην έκθεση
της προσωπικής ζωής των παιδιών στα
social media, η Γαλλία είναι η πρώτη
χώρα στην Ευρώπη που ποινικοποίησε
την ανάρτηση φωτογραφιών των
ανήλικων παιδιών στο Facebook, χωρίς
τη συγκατάθεσή τους, ακόμη και από
τους γονείς τους, τιμωρώντας τους με
πρόστιμο 45.000 ευρώ, αλλά ώς και
με φυλάκιση ενός έτους, ενώ τα παιδιά
μπορούν να αιτηθούν με την ενηλικίωσή
τους τη διαγραφή των προσωπικών τους
δεδομένων που έχουν ήδη ανέβει στα
μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Παράλληλα,
ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία
Δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα
στην ΕΕ, που θα τεθεί σε ισχύ το Μάιο
Σχεδία — Περιοδικό δρόμου
του 2018, προβλέπει ότι ένα παιδί, για
να αποκτήσει Facebook, θα πρέπει να
είναι τουλάχιστον 16 ετών ή μεταξύ 13
και 16 ετών εφόσον υφίσταται η γονική
συγκατάθεση. «Μου κάνει εντύπωση το
πώς ακόμα και γνωστοί μου ανεβάζουν
φωτογραφίες των παιδιών τους. Είναι και
αυτό κομμάτι της επίδειξης. “Tο ωραίο μου
παιδί που έκλεισε τα πέντε του χρόνια”.
Το να εκθέτεις ως γονιός, ωστόσο, σε
ευρεία δημοσιότητα την ιδιωτικότητα του
παιδιού σου δεν είναι καθόλου δικαίωμά
σου, ίσα ίσα συνιστά κακή χρήση της
γονικής μέριμνας. Στις ενημερώσεις που
κάνω στους γονείς, κυρίως σε σχολεία,
προσπαθώ να τους φοβίσω, λέγοντάς
τους ότι μπορεί να βρεθεί η φωτογραφία
του παιδιού τους σε διαφήμιση ή σε σελίδα
παιδικής πορνογραφίας. Οι περισσότεροι
χρήστες του Facebook δεν φαίνεται να
έχουν συνείδηση της σημασίας που έχει ο
διαμοιρασμός και, εντέλει, η κοινοχρησία
της (προσωπικής) πληροφορίας τους.
Έχουν μία ψευδαίσθηση ιδιωτικότητας.
Είναι το λεγόμενο “privacy paradox”. Από
τη μία έχω συνείδηση πως ό,τι κοινοποιώ
το βλέπουν πολλοί άνθρωποι, αλλά δεν
αντιλαμβάνομαι τον δημόσιο χαρακτήρα
αυτών των μέσων, ότι αποτελούν
δημόσιο χώρο», υπογραμμίζει η κ. Λίλιαν
Μήτρου, αναπληρώτρια καθηγήτρια
26
27
Σκίτσο του
Bonil από την
έκδοση «Word
Press Cartoon»
του 2014, που
περιγράφει την
αποξένωση που
προκαλούν τα
social media.
στο Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών
και Επικοινωνιακών Συστημάτων του
Πανεπιστημίου Αιγαίου και πρόεδρος της
ομάδας εμπειρογνωμόνων που συζήτησαν
το σχέδιο του Γενικού Κανονισμού.
Ποια, όμως, είναι η έκταση της χρήσης
από παιδιά και εφήβους των social
media στη χώρα μας; Σύμφωνα με την
ευρωπαϊκή μελέτη EUNETADB, στην οποία
συμμετείχε η Μονάδα Εφηβικής Υγείας του
Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»
(που παρέχει στήριξη και συμβουλευτική
σε εφήβους και γονείς σε θέματα
ασφαλούς χρήσης του διαδικτύου), το
92% των εφήβων διατηρούν προφίλ
σε ένα τουλάχιστον κοινωνικό δίκτυο,
το 38% κάνει χρήση των δικτύων για
δύο ώρες ή περισσότερο τις ημέρες του
σχολείου (τις μέρες που δεν λειτουργεί
φθάνει το 60%), ενώ στοιχεία μελέτης
που διεξήγαγε η Μονάδα σε μαθητές
της Ε’ και ΣΤ’ Δημοτικού σε σχολεία της
Αττικής δείχνουν ότι το 51,2% είναι μέλος
τουλάχιστον μίας σελίδας κοινωνικής
δικτύωσης, δηλώνοντας ψευδώς
μεγαλύτερη ηλικία. Μάλιστα, το ποσοστό
εκείνων που εμφανίζουν δυσλειτουργικές
διαδικτυακές συμπεριφορές ανέρχεται
στο 12,7%.
 Ρεπορτάζ
Social Media
«Αυτό που έχει σημασία είναι η ποιοτική
σχέση με το μέσο και όχι η ποσοτική
με την αυστηρή έννοια του χρόνου. Το
σημαντικό, δηλαδή, είναι αν η χρήση έχει
αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική
λειτουργικότητα, την καθημερινότητα,
τις σχολικές υποχρεώσεις και τις σχέσεις
του εφήβου, ενώ υπάρχουν, βέβαια,
και τα σωματικά συμπτώματα, όπως
διαταραχές ύπνου, παραμέληση
σωματικής υγιεινής, διατροφικές
παρεκτροπές. Σε τουλάχιστον 60% των
περιπτώσεων κατάχρησης του διαδικτύου
παρατηρούνται συνοδές καταστάσεις
όπως διαταραχή ελλειμματικής προσοχής
και υπερκινητικότητα, καταθλιπτικό
συναίσθημα, άγχος», σημειώνει η κ.
Άρτεμις Τσίτσικα, επίκουρη καθηγήτρια
Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής
επιστημονική υπεύθυνη της Μονάδας.
«Αναφορικά με το Facebook, χρειάζεται
να τηρηθεί η ισορροπία. Υπάρχουν
έφηβοι που υπερβάλλουν σημαντικά
και ξεχνούν τη γλώσσα του σώματος,
τις εκφράσεις του προσώπου, τις
κινήσεις των χεριών και την αμεσότητα
της ζωντανής επικοινωνίας. Κάποιοι
παρουσιάζονται με χαρακτηριστικά που
θα ήθελαν να έχουν και όχι με αυτά που
διαθέτουν ως εμφάνιση ή προσωπικότητα,
δυσκολεύοντας την αυτοκριτική και την
αυτοβελτίωση», τονίζει η κ. Τσίτσικα.
«Ένιωθα λες και το Facebook
είναι ένας τεράστιος θαυμαστός
κόσμος, σαν μια μεγάλη παιδική
χαρά και εγώ το παιδάκι που
στέκεται έξω από τα κάγκελα».
Την ίδια στιγμή, ωστόσο, ολοένα και
περισσότεροι άνθρωποι επιτυγχάνουν
την απεξάρτηση από τα social media,
ανανοηματοδοτώντας τη ζωή τους. Είναι
τη δική της προσωπική εμπειρία με τον
εθισμό στο Facebook και πώς κατάφερε
να τον καταπολεμήσει που μοιράζεται στη
«σχεδία» η Χριστίνα Σακαλή.
Πόστερ του Facebook που χρησιμοποιεί μία
ρήση του φημισμένου ψυχολόγου Αβραάμ
Μάσλοου. «Αν το μόνο που έχεις είναι ένα
σφυρί, τότε τα πάντα μοιάζουν σαν καρφιά».
«ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ»
«Είχα λογαριασμό στο Facebook από τότε
που έκανα μεταπτυχιακά στη Βρετανία.
Άρχισα να το χρησιμοποιώ εντατικά, όταν
κάποια στιγμή συνειδητοποίησα ότι η ζωή
μου δεν με γέμιζε. Έκανα το διδακτορικό
μου, είχα τη σχέση μου, αλλά η ζωή μου
ήταν κλειστή και ήθελα όλο αυτό να
αλλάξει. Επιθυμούσα να γνωρίσω κόσμο,
να βγω προς τα έξω. Έγινα μέλος σε
διάφορες ομάδες και σελίδες ποδηλατικές,
για τα δικαιώματα των ζώων, κινηματικές.
Είχα φθάσει και τους 1.000 φίλους στο
Facebook. Ίσως, ενδόμυχα, μου άρεσε
ότι θα φαίνεται πως είμαι δικτυωμένη
και κάνω αρκετά πράγματα. Ήμουν
συνδεδεμένη σχεδόν όλη τη μέρα και είχα
το άγχος να ποστάρω για τις κοινωνικές
δράσεις όπου συμμετείχα. Είχα το άγχος
να μη μείνω απέξω, ότι οι άλλοι κάνουν
κάνουν σημαντικά πράγματα κι εγώ θα
τα χάνω. Όντας μέσα στα πράγματα,
γινόμουν αποδεκτή από τον εαυτό μου και
θεωρούσα, κατά συνέπεια, και από τους
άλλους. Σχετιζόταν σίγουρα και με την
αυτοπεποίθησή μου», μας λέει η Χριστίνα.
«Όταν το Facebook, με έναν εξοργιστικό
και υποκριτικό τρόπο, διέγραψε το
λογαριασμό μου λογοκρίνοντας
φωτογραφίες από τη συμμετοχή μου
σε μία αθώα, περιβαλλοντική και
κοινωνική δράση όπως αυτή της Γυμνής
Ποδηλατοδρομίας, τσαντίστηκα.
Αποφάσισα να ζήσω χωρίς Facebook
ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΧΩΡΗΣΕΙΣ ΜΠΡΟΣΤΑ,
όσο πάει. Κι έτσι έγινε. Έκλεισα ένα μήνα
χωρίς Facebook. Η αλήθεια είναι πως
τις πρώτες μέρες η αίσθηση ήταν πολύ
περίεργη, ένιωθα λες και το Facebook
ΠΡΕΠΕΙ ΠΡΩΤΑ ΝΑ ΚΟΙΤΑΞΕΙΣ ΠΙΣΩ.
είναι ένας τεράστιος θαυμαστός κόσμος,
σαν μια μεγάλη παιδική χαρά και εγώ το
παιδάκι που στέκεται έξω από τα κάγκελα.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΟΜΙΛΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
Αναρωτιόμουν πώς θα ενημερώνομαι για Η παραγωγική μας ιστορία αναβιώνει εδώ.
όλα όσα συμβαίνουν, όταν προηγουμένως
λάμβανα αμέτρητες ειδοποιήσεις για Με τα εννέα θεματικά μουσεία σε όλη την Ελλάδα, τις ειδικές εκδόσεις,
εκδηλώσεις και για όσα συνέβαιναν στον τα ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα, τη Βιβλιοθήκη
κόσμο από το Facebook και ήμουν εθισμένη αλλά και το ανεκτίμητης αξίας Ιστορικό Αρχείο που στεγάζεται στην Αθήνα,
στο να μαθαίνω νέα, να τσεκάρω τις το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς παρουσιάζει και αναδεικνύει πώς οι Έλληνες
εκδηλώσεις για να είμαι σίγουρη ότι δεν
ήξεραν να αξιοποιούν τους φυσικούς πόρους, να δημιουργούν,
θα χάσω όλα όσα είναι σημαντικά. Και
να καινοτομούν, και τελικά να προχωρούν μπροστά.
οι φίλοι μου; Πώς θα επικοινωνώ μαζί
τους; Πώς θα με βρίσκουν; Τελικά, έμαθα
Αυτή είναι η κληρονομιά μας. Αυτή είναι η ταυτότητά μας.
να ξαναχρησιμοποιώ το τηλέφωνο και
το email. Και είναι πολύ διαφορετικό να
μιλάς με κάποιον από το τηλέφωνο, να
ακούς τη φωνή του, τις εκφράσεις, το γέλιο
του. Έμαθα ότι οι φίλοι μου θα με βρουν
με ή χωρίς Facebook. Έμαθα πώς είναι
να σε ξυπνάνε οι φίλοι σου χτυπώντας
το κουδούνι σου, ξαναθυμήθηκα τον
ήχο στο θυροτηλέφωνό μου. Μέσα σε
λίγες μέρες ένιωσα την παρουσία των
φίλων μου πολύ πιο έντονη απ’ ό,τι όταν
είχα Facebook. Έμαθα να μη μαθαίνω
οτιδήποτε συμβαίνει στο Facebook ή
τη δραστηριότητα των φίλων μου για
ένα σωρό πράγματα που απλώς δεν
με ενδιαφέρουν. Και έμαθα ότι είναι σε
μεγάλο βαθμό απελευθέρωση. Έμαθα
ότι είχα πολύ περισσότερο χρόνο, τον
οποίο διοχέτευσα σε δημιουργικές
δραστηριότητες που αγαπώ, όπως το
γράψιμο. Έμαθα ότι ο χρόνος στο σπίτι μου
κυλάει πιο ήρεμα χωρίς να έχω ανοιχτό
το Facebook. Έμαθα να τα κάνω όλα με
πιο αργές και χαλαρές κινήσεις, όχι τόσο
λόγω εξοικονόμησης χρόνου όσο λόγω
εξοικονόμησης ηρεμίας. Έμαθα να μη 1. ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΕΤΑΞΗΣ (ΣΟΥΦΛΙ) 2. ΥΠΑΙΘΡΙΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΥΔΡΟΚΙΝΗΣΗΣ (ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ)
σκέφτομαι όλη την ώρα σε ποιους πρέπει 3. ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΔΙΟΥ (ΣΠΑΡΤΗ) 4. ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΑΣ ΛΕΣΒΟΥ (ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ)
να απαντήσω ή τι να ποστάρω. Πάνω 5. ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΛΙΝΘΟΚΕΡΑΜΟΠΟΙΙΑΣ Ν. & Σ. ΤΣΑΛΑΠΑΤΑ (ΒΟΛΟΣ) 6. ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΑΡΜΑΡΟΤΕΧΝΙΑΣ (ΠΥΡΓΟΣ ΤΗΝΟΥ)
απ’ όλα, έμαθα ότι μπορώ να ζήσω χωρίς 7. ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤΥΜΦΑΛΙΑΣ 8. ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΑΣΤΙΧΑΣ ΧΙΟY 9. ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΡΓΥΡΟΤΕΧΝΙΑΣ (ΙΩΑΝΝΙΝΑ)
Facebook», καταλήγει η Χριστίνα.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ: Αγγ. Γέροντα 6, 105 58 Αθήνα Τηλ. Επικοινωνίας: 210 3256 922
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ: Δωρίδος 2 & Λεωφόρος Ειρήνης 14, 177 78 Ταύρος Τηλ. Επικοινωνίας: 210 3418 051
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ: Σαλαμίνος 72-74, 176 75 Καλλιθέα Τηλ. Επικοινωνίας: 210 3739 651-2
www.piop.gr
Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης
 Ρεπορτάζ
Αιθαλομίχλη

Βρετανία, 1952. Αιθαλομίχλη καλύπτει το

Λονδίνο για πέντε ημέρες, προκαλώντας
4.000 θανάτους. H κυβέρνηση
απαγορεύει την καύση ξύλου στα τζάκια
της πόλης. Ελλάδα, 2013. Τα αστικά κέντρα

Το νέφος θυμίζουν Πεκίνο, ο ουρανός έχει πάρει

απόχρωση πορτοκαλί, τα φρεσκοπλυμένα
ρούχα μυρίζουν καμένο ξύλο και από

των καιρών
το παράθυρο δεν μπορώ να διακρίνω
τον απέναντι λόφο. Τα τζάκια, που
ομορφαίνουν τα χειμωνιάτικα βράδια,
γεμίζουν με αιθαλομίχλη τον ουρανό.
Τι είναι, όμως, αυτή η περιβόητη
αιθαλομίχλη και γιατί προκαλεί τόση
Τους χειμώνες μας, πλέον, δεν έρχεται μονάχα η βροχή, η μπόρα και
ανησυχία; Όπως εξηγούν οι ειδικοί,
η παγωνιά. Έρχονται τα τζάκια, οι ξυλόσομπες και η αιθαλομίχλη. Οι όταν καίμε βιομάζα (όπως το ξύλο ή
Σύμφωνα με έρευνα, στο λεκανοπέδιο της Αττικής, η αιθαλομίχλη έγινε
ενεργειακά αποδοτικές λύσεις είναι επιτακτικές για την υγεία μας. το πέλετ), αέρια και άλλες χημικές
αισθητή από το 80% των ερωτηθέντων.
ουσίες εκπέμπονται στο περιβάλλον Φωτογραφία: eurokinissi/Τατιάνα Μπόλαρη
και επιβαρύνουν τόσο το εσωτερικό του
σπιτιού όσο και την ατμόσφαιρα. Μπορεί
Σύμφωνα, μάλιστα, με τον νέο βραδινές ώρες μπορεί να είναι και δύο με
στα χωριά και στις αραιοκατοικημένες
«Άτλαντα ποιότητας αέρα για την τρεις φορές υψηλότερο» και συμπληρώνει:
περιοχές αυτό να μη δημιουργεί σοβαρό
Ευρώπη», οι οικιακές δραστηριότητες «Μπορεί το νούμερο να φαίνεται μικρό,
πρόβλημα, ωστόσο η εκτεταμένη
(όπως π.χ. η θέρμανση από τζάκια) ωστόσο το ποσοστό της συνεισφοράς
χρήση βιομάζας στα πυκνοδομημένα
συμβάλλουν σε ποσοστό 13% κατά μέσο της καύσης βιομάζας είναι συγκρίσιμο
αστικά κέντρα έχει σαν αποτέλεσμα
όρο στη ρύπανση των ευρωπαϊκών με αυτό της κίνησης των αυτοκινήτων.
αυτό το παλιό είδος ατμοσφαιρικής
πόλεων. Η πηγή αυτή είναι σημαντικότερη Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, πέρα
ρύπανσης να επιστρέφει δυναμικά
στην Ανατολική Ευρώπη από ό,τι στη από τα επίπεδα των ρύπων, σημασία
Οι οικιακές δραστηριότητες Βόρεια, όπου είναι σχεδόν ανύπαρκτη. έχει και το είδος τους. Η καύση ξύλου
(όπως η θέρμανση από τζάκια) Στην Ελλάδα, η αύξηση της τιμής του εκλύει μικροσκοπικά σωματίδια που
πετρελαίου θέρμανσης και η παράλληλη μπορούν να φτάσουν μέχρι τον εγκέφαλο,
συμβάλλουν σε ποσοστό 13%
μείωση της αγοραστικής δύναμης των προκαλώντας δυνητικά σοβαρά
στη ρύπανση των ευρωπαϊκών νοικοκυριών έστρεψαν τους καταναλωτές προβλήματα στον άνθρωπο».
πόλεων. Στην Ελλάδα, το σε φαινομενικά πιο οικονομικούς τρόπους Ενδεικτικά της κατάστασης στην
ποσοστό είναι υψηλότερο. θέρμανσης, ιδιαίτερα στη χρήση των Ελλάδα είναι τα στοιχεία που δίνει ο δρ.
περισσότερο ρυπογόνων στερεών Δημήτρης Χατζηδάκης, χημικός μηχανικός,
τους τελευταίους χειμώνες. Οι μικρής
καυσίμων σε τζάκια και ξυλόσομπες. Τα με πολυετή θητεία στο Υπουργείο
κλίμακας εγκαταστάσεις καύσης
παραπάνω, σε συνδυασμό με δυσμενείς Περιβάλλοντος. Σύμφωνα με τα
βιομάζας (π.χ. τα τζάκια) σε αστικές
τοπογραφικές και μετεωρολογικές αποτελέσματα έρευνας κοινής γνώμης στο
και περιαστικές περιοχές μπορεί να
συνθήκες (όπως τα βουνά γύρω από την λεκανοπέδιο Αθηνών τη χειμερινή περίοδο
αποτελέσουν αθροιστικά σημαντική
Αθήνα, την άπνοια και την υγρασία), την 2015/16, το 16% των ερωτηθέντων (το
πηγή ρύπων, όπως τα αιωρούμενα
υψηλή συγκέντρωση εστιών στερεών 32% στη δυτική περιοχή του λεκανοπεδίου)
σωματίδια (ΑΣ) και οι πολυκυκλικοί
καυσίμων και τη χρήση ακατάλληλων αντιλήφθηκαν πρόβλημα οσμής
αρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAH),
υλικών, επιδεινώνουν το πρόβλημα. διαφορετικής από αυτή του καμένου
γράφει ο δρ. Σωτήριος Καρέλλας,
Όπως αναφέρει και ο καθηγητής ξύλου, ενώ το 28% του συνόλου (το 47%
αναπληρωτής καθηγητής στο Εργαστήριο
Η αύξηση της τιμής του πετρελαίου έχει στρέψει τα νοικοκυριά στη χρήση των περισσότερο Νίκος Μιχαλόπουλος, διευθυντής του στη δυτική περιοχή) ένιωσε κάποιας
Ατμοκινητήρων & Λεβήτων στο Εθνικό
ρυπογόνων στερεών καυσίμων σε τζάκια και ξυλόσομπες. Το σκίτσο του Zhang Wei με τίτλο Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος μορφής όχληση. Η αιθαλομίχλη έγινε
Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Αν τώρα, πέρα
«Σιωπηλή έκκληση» («Silent call») είναι από την έκδοση «World Press Cartoon» του 2015. & Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού αισθητή από το 80% των ερωτηθέντων,
από βιομάζα, καίμε και ακατάλληλα υλικά,
Αστεροσκοπείου Αθηνών, «από τις αλλά στη βόρεια περιοχή του
όπως μελαμίνες, τότε σχηματίζονται και
μετρήσεις μας τα τελευταία χρόνια, λεκανοπεδίου, λόγω της χρήσης καλύτερης
άλλοι ρύποι, όπως οι διοξίνες (PCDD).
προκύπτει ότι η συνεισφορά της καύσης ποιότητας ξύλου, αναφέρθηκαν οχλήσεις
Κείμενο: βιομάζας, κυρίως λόγω χρήσης τζακιών, μόνο από το 15% του δείγματος.
Μαρία Παπαδοδημητράκη
στα επίπεδα ρύπανσης ξεπερνά το 15% Οι τοξικές ουσίες που περιέχει ο
τους χειμερινούς μήνες, ποσοστό που τις καπνός από την καύση βιομάζας μπορεί

30 31
 Ρεπορτάζ
Αιθαλομίχλη
να έχουν βραχυπρόθεσμες, αλλά και
μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία.
Στην πιο απλή τους μορφή μπορεί να
προκαλέσουν ερεθισμό στα μάτια και τη
μύτη ή πονοκέφαλο. Μπορεί, όμως, να
προκαλέσουν και καρδιακή προσβολή σε
ασθενείς με καρδιαγγειακά προβλήματα ή
να επιδεινώσουν τα συμπτώματα σε όσους
πάσχουν από πνευμονοπάθειες. «Όταν
αυξάνονται τα επίπεδα ατμοσφαιρικής
ρύπανσης, μελέτες έχουν δείξει αύξηση
σε συριγμό, βήχα και κρίσεις δύσπνοιας
με μείωση της πνευμονικής λειτουργίας
και ανάγκη για φαρμακευτική αγωγή,
καθώς και αύξηση στις εισαγωγές σε
νοσοκομεία για άσθμα και καρδιακές
παθήσεις. Η ισόβια έκθεση στους ρύπους
της ατμόσφαιρας μπορεί να προκαλέσει
μακροχρόνια προβλήματα, όπως
άσθμα, χρόνια βρογχίτιδα και καρδιακά
νοσήματα», επισημαίνει η Παρασκευή
Κατσαούνου, επίκουρη καθηγήτρια
Πνευμονολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
«Η καύση ξύλου εκλύει
μικροσκοπικά σωματίδια που
μπορούν να φτάσουν μέχρι
τον εγκέφαλο, προκαλώντας
δυνητικά σοβαρά προβλήματα
στον άνθρωπο».
Αναφορικά με τους κινδύνους που
κρύβει για την υγεία η αιθαλομίχλη από την
καύση βιομάζας, έρευνα του Αριστοτέλειου
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του
Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής
Ανάπτυξης έδειξε ότι η εισπνοή PAHs
αύξησε περισσότερο τον κίνδυνο
εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα σε
σχέση με την εισπνοή καυσαερίων. Επίσης,
τα σωματίδια από την καύση βιομάζας
είχαν υψηλότερη περιεκτικότητα σε PAH
από ό,τι εκείνα που εκπέμπονταν από
άλλες πηγές. Τη βλαπτική δράση του
καπνού του ξύλου επιβεβαιώνουν και τα
αποτελέσματα ελέγχων σε καλλιέργειες
ανθρώπινων κυττάρων, τα οποία έδειξαν
ότι τα αιωρούμενα σωματίδια από τον
καπνό αυτόν προκαλούν μεγαλύτερη
βλάβη στο γενετικό υλικό.
Δεν είναι, επομένως, τυχαίος ο
χαρακτηρισμός της ατμοσφαιρικής
ρύπανσης ως «ο αόρατος δολοφόνος». Ο
«βρώμικος» αέρας αποτελεί την τέταρτη
σημαντικότερη αιτία θανάτου παγκοσμίως
και τον σημαντικότερο περιβαλλοντικό
παράγοντα που επιβαρύνει την υγεία
μας. Σύμφωνα, μάλιστα, με την τελευταία
έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού
Περιβάλλοντος για την ποιότητα
του αέρα, η ατμοσφαιρική ρύπανση
προκάλεσε περίπου μισό εκατομμύριο
πρόωρους θανάτους στη Γηραιά
Ήπειρο, με βασικό ένοχο τα αιωρούμενα
σωματίδια. Οι καρδιακές παθήσεις
και τα εγκεφαλικά επεισόδια ήταν οι
συνηθέστεροι λόγοι και ακολούθησαν
οι παθήσεις του αναπνευστικού και ο
καρκίνος του πνεύμονα. Όσο για την
Ελλάδα, η χώρα μας μέτρησε πάνω από
14 χιλιάδες πρόωρους θανάτους. Τα
νούμερα του Παγκόσμιου Οργανισμού
Υγείας είναι εξίσου απογοητευτικά.
Περίπου 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι
μαγειρεύουν και θερμαίνουν τα σπίτια
τους χρησιμοποιώντας ανοιχτά τζάκια
και σόμπες βιομάζας και κάρβουνου
και 3,8 εκατομμύρια πρόωροι θάνατοι
ετησίως αποδίδονται στην εσωτερική
ατμοσφαιρική ρύπανση.
Τα παιδιά, οι έγκυες, οι ηλικιωμένοι
και οι ασθενείς με χρόνια αναπνευστικά
και καρδιαγγειακά νοσήματα είναι οι πιο
ευάλωτες ομάδες. Όσον αφορά τα παιδιά,
επειδή είναι πιο δραστήρια, περνούν
περισσότερο χρόνο έξω και αναπνέουν πιο
γρήγορα, εισπνέουν μεγαλύτερη ποσότητα
ρύπων. Επιπλέον, το ανοσοποιητικό τους
σύστημα δεν είναι πλήρως αναπτυγμένο
και οι πνεύμονές τους εξακολουθούν να
μεγαλώνουν, με αποτέλεσμα η ρύπανση
να έχει αντίκτυπο στην κατάσταση της
μελλοντικής τους υγείας.
«Η συνεισφορά της καύσης βιομάζας, κυρίως λόγω
χρήσης τζακιών, ξεπερνά το 15% τους χειμερινούς μήνες».
Φωτογραφία: eurokinissi/Κώστας Μάντζιαρης
Αν και η λύση στο πρόβλημα της
αιθολομίχλης είναι να περιοριστεί η καύση
ξύλου και γενικά βιομάζας, πώς μπορεί
αυτό να γίνει όταν τα εισοδήματα είναι
χαμηλά (ή ανύπαρκτα) και η τιμή του
πετρελαίου θέρμανσης υψηλή;
Τα σημαντικότερα μέτρα για τον
περιορισμό του φαινομένου μπορεί να τα
πάρει η πολιτεία, προσφέροντας κίνητρα
για τη χρήση πιο αποδοτικών και λιγότερο
ρυπογόνων τρόπων θέρμανσης, αλλά και
τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης
των κτιρίων.
ΠΑΡΟΧΗ ΚΙΝΗΤΡΩΝ
Όπως εξηγεί ο Ματθαίος Σανταμούρης,
καθηγητής Υψηλής Αρχιτεκτονικής
Απόδοσης στο Πανεπιστήμιο New
South Wales της Αυστραλίας και τέως
πρόεδρος του Κέντρου Ανανεώσιμων
Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας,
τα κτίρια στη χώρα μας αποτελούν τον
σημαντικότερο ενεργειακό καταναλωτή,
ενώ η εφαρμογή των κανόνων της
βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής (π.χ. μόνωση
εξωτερικών τοίχων, διπλά τζάμια) θα
μπορούσε να μειώσει την κατανάλωση. Με
τα παραπάνω συμφωνεί και ο καθηγητής
Άγις Παπαδόπουλος, μηχανολόγος
μηχανικός, διευθυντής του Εργαστηρίου
Κατασκευής Συσκευών Διεργασιών στο
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
«Ένα σπίτι ενεργειακά αποδοτικό
χρειάζεται λιγότερη ενέργεια για να
βελτιώσει τη θερμική άνεση των ενοίκων
του. Δυστυχώς, στην Ελλάδα είμαστε
δέσμιοι του παρελθόντος και των κακών ή
πρόχειρων επιλογών μας. Για παράδειγμα,
Σχεδία — Περιοδικό δρόμου 32
33
η γνωστή μας εγκατάσταση καλοριφέρ
με θερμαντικά σώματα χρειάζεται
υψηλές θερμοκρασίες για να αποδώσει,
που σημαίνει ότι στην περίπτωση αυτή
δεν μπορούμε να αξιοποιήσουμε την
ηλιακή υποβοήθηση ή τη γεωθερμία.
Από την άλλη, η ενδοδαπέδια θέρμανση
χρειάζεται χαμηλότερες θερμοκρασίες
για να λειτουργήσει. Το πρόβλημα με τις
νέες τεχνολογίες είναι ότι χρειάζεται
η ύπαρξη αρχικού κεφαλαίου και η
απόσβεσή του γίνεται σε βάθος χρόνου,
τουλάχιστον πενταετίας. «Γι΄ αυτό, πέρα
από επιδόματα θέρμανσης, καλό είναι να
κοιτάμε λίγο παραπέρα, δίνοντας κίνητρα
και επιχορηγήσεις για την κατασκευή ή
Σε ορισμένους ρύπους, όπως τα αιωρούμενα σωματίδια, το μονοξείδιο
ανακατασκευή ενεργειακά αποδοτικών του άνθρακα και οι άκαυστοι υδρογονάνθρακες, η ξυλόσομπα και το τζάκι
κτιρίων, που θα περάσουν στην επόμενη κατέχουν τα πρωτεία. Φωτογραφία: eurokinissi/Κώστας Μάντζιαρης
γενιά», προτείνει ο κ. Παπαδόπουλος.
Βέβαια και οι πολίτες μπορούμε να
μόνο χώρος στην κατοικία», σχολιάζει φαίνεται να είναι η χρήση φυσικού αερίου,
συνεισφέρουμε στη λύση του προβλήματος,
ο Ευθύμιος Ζέρβας, χημικός μηχανικός, το οποίο έχει περίπου το ίδιο ενεργειακό
αποφεύγοντας την αγορά ξυλείας
αναπληρωτής καθηγητής στο Ελληνικό περιεχόμενο με το πετρέλαιο, αλλά
εμποτισμένης με χημικά για αργή καύση
Ανοικτό Πανεπιστήμιο. πολύ μικρότερο ποσοστό εκπομπών
ή εύκολο άναμμα, την καύση βαμμένων
ή βερνικωμένων ξύλων και πλαστικών
Αντί για ξύλο, είναι προτιμότερο να αιωρούμενων σωματιδίων.
καίμε πέλετ, καθώς τα τελευταία είναι πιο Συγκριτικές αναλύσεις που
και τη χρήση χημικών προσαναμμάτων.
αποδοτικά και με μικρότερες εκπομπές πραγματοποίησαν το ΑΠΘ και το ΕΜΠ
Φροντίζουμε, ακόμα, τα ξύλα που
ρύπων, λόγω του μικρού ποσοστού δείχνουν ότι τα χρήματα που δαπανούμε
χρησιμοποιούμε να έχουν ξηρανθεί
υγρασίας τους. Ωστόσο, δεν αποτελούν για την εγκατάσταση και λειτουργία πιο
τουλάχιστον για ένα χρόνο, καθώς η υψηλή
περιεκτικότητά τους σε υγρασία μειώνει
μόνιμη λύση, γιατί και αυτά εκπέμπουν αποδοτικών και λιγότερο ρυπογόνων
σημαντικές ποσότητες αιωρούμενων τεχνολογιών θέρμανσης, όπως δηλαδή
τη θερμαντική τους ικανότητα, προκαλεί
σωματιδίων συγκριτικά με τα υγρά και το φυσικό αέριο, αποτελούν επένδυση
το σχηματισμό πίσσας στην καμινάδα και
τα αέρια καύσιμα. Πάντως, για τη χώρα επωφελή τόσο για την κατοικία μας όσο
αυξάνει τις εκπομπές ρύπων.
μας, η περιβαλλοντικά καλύτερη επιλογή και για την υγεία μας.
ΞΥΛΟ & ΠΕΛΕΤ
Το εντυπωσιακό, πάντως, όσον αφορά ΣΤΟΚΧΌΛΜΗ ΝΑ ΓΊΝΟΥΜΕ;
την καύση ξύλου ως τρόπο θέρμανσης
είναι το πόσο σχετικό είναι το κόστος Το 2010 η Στοκχόλμη κέρδισε τον που παρέχουν ζεστό νερό σε χιλιάδες
της, ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε τις τίτλο της Πράσινης Πρωτεύουσας της κτίρια. Το 80% των κατοικιών στην
συνέπειες που μπορεί να έχει στην υγεία. Ευρώπης, αλλά για να το πετύχει αυτό πόλη είναι συνδεδεμένο στο δίκτυο
Πόρισμα του Τεχνικού Επιμελητηρίου χρειάστηκε πολιτική βούληση, στήριξη αυτό. Η σουηδική τηλεθέρμανση
Ελλάδας δείχνει ότι σε ορισμένους ρύπους, από τους κατοίκους και σκληρή βασίζεται κυρίως στη χρήση της
όπως τα αιωρούμενα σωματίδια, το δουλειά δεκαετιών. «Η πόλη ήταν πλεονάζουσας θερμότητας από την
μονοξείδιο του άνθρακα και οι άκαυστοι σε άσχημη κατάσταση και ψάχναμε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή
υδρογονάνθρακες, η ξυλόσομπα και το για λογικές και βιώσιμες λύσεις», βιομηχανικών διεργασιών (θερμότητα
τζάκι κατέχουν τα πρωτεία.
είπε στη «σχεδία» ο επικεφαλής της από συμπαραγωγή), ενώ ετοιμάζεται
Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και να αξιοποιήσει και τη θερμότητα που
Από την άλλη, η θερμαντική απόδοση
Υγείας της Στοκχόλμης Γκιούναρ παράγουν τα κέντρα δεδομένων.
του παραδοσιακού τζακιού είναι πολύ
Σέντερχολμ. Σήμερα, η σουηδική «Στόχος μας είναι μέχρι το 2040 να
μικρή. Αξιοποιείται μόλις το 15% της
πρωτεύουσα διαθέτει ένα κεντρικό είμαστε μια πόλη ελεύθερη από ορυκτά
θερμότητας που παράγεται από την καύση
δίκτυο θέρμανσης, το οποίο καύσιμα», τόνισε κατά την επικοινωνία
των ξύλων, ενώ η ζέστη που παρέχει είναι αποτελείται από υπόγειους σωλήνες μας ο κ. Σέντερχολμ.
τοπική και συνεισφέρει ελάχιστα στη
συνολική θέρμανση ενός σπιτιού. «Η καύση
ξύλου μπορεί να θεωρείται πιο φτηνή λύση
για θέρμανση, αλλά δεν είναι. Η αγορά
γίνεται σταδιακά και θερμαίνεται ένας
 Σχεδία — Περιοδικό δρόμου

«ΧΩΡΊΣ ΤΟ
ΠΡΌΣΩΠΟ
ΤΟΥ ΠΛΗΣΊΟΝ
ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΎΜΕ
ΝΑ ΣΩΘΟΎΜΕ»
Ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαίος
ανοίγει διάπλατα τις πόρτες του για να υποδεχθεί τους ανθρώπους
της «σχεδίας» και να συνομιλήσει μαζί τους για τον Χριστό,
ο οποίος ήταν ο «πρώτος άστεγος Θεός», το αναφαίρετο δικαίωμα
της στέγασης και τους πλειστηριασμούς για τα οποία «πονά η ψυχή
μας», τον διαθρησκειακό διάλογο, τη θρησκευτική τρομοκρατία,
το προσφυγικό, τη Συμφωνία του Παρισιού και την ανάγκη
«να προστατεύσουμε και τον τελευταίο κόκκο άμμου σε αυτόν
τον πλανήτη» και, βεβαίως, για την αγάπη, η οποία, όπως
υπενθυμίζει, «προϋποθέτει τον άλλον, τον πλησίον».

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
του Οικουμενικού Πατριάρχη
κ. κ. Βαρθολομαίου
στην Eλεωνόρα Ορφανίδου
—
Φωτογραφίες:
Γιάννης Ζινδριλής

35
 Συνέντευξη
Οικουμενικός Πατριάρχης
Για τον Νίκο, τον πωλητή της «σχεδίας» μας, το ταξίδι στην
Κωνσταντινούπολη ήταν εξαρχής ένα ταξίδι ζωής. Η προοπτική ότι
θα συναντούσε τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. κ. Βαρθολομαίο τού
προκαλούσε συγκίνηση, αλλά και άγχος. Προσπαθούσε να σκεφτεί
τις λέξεις και να ελέγξει τα συναισθήματα. Η συνάντηση, τελικώς,
δεν ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία μόνο για εκείνον, αλλά για
όλους όσοι ήμασταν εκεί και μπορούμε να μαρτυρήσουμε ότι η
συγκίνηση ήταν αμοιβαία και ότι μπορεί η αγάπη να κάνει δυνατά
τα αδύνατα. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης δέχθηκε τον Νίκο στο
Φανάρι και επέλεξε να παραχωρήσει τη συνέντευξη που ακολουθεί
στη «σχεδία». Αν αυτός δεν είναι ένας συμβολισμός του ταξιδιού
που μας προτείνει, ενός σχεδίου αγάπης προς τον άλλο, τότε τι είναι!
ΕΟ Παναγιώτατε, η συνέντευξη αυτή θα διαβαστεί από τους Έλληνες
την Πρωτοχρονιά. Θα διαβαστεί και από πολλούς φτωχούς
ανθρώπους. Το περιοδικό θα πωληθεί και θα διαβαστεί από
άστεγους. Ποιο μήνυμα θα θέλατε να στείλετε για τη νέα χρονιά;
ΟΙΚ. Π. Με την ευκαιρία αυτής της συνεντεύξεως, επιθυμώ,
καταρχάς, να σας ευχαριστήσω για τη δυνατότητα
που μου δίνετε να επικοινωνήσω με κάθε ευαίσθητο
άνθρωπο που συμπάσχει και συμπονά τους
εμπερίστατους συνανθρώπους του. Γνωρίζω ότι
το περιοδικό «σχεδία» είναι το μοναδικό ελληνικό
περιοδικό δρόμου, που διακινείται από άστεγους
και άνεργους συμπολίτες μας, συγκαταλέγεται στα
πάνω από 100 περιοδικά δρόμου που κυκλοφορούν
ήδη σε 35 χώρες στον κόσμο, με ένα αναγνωστικό
κοινό που ξεπερνά τα 6.000.000 πρόσωπα
διαφόρων ηλικιών. Το περιεχόμενο του περιοδικού,
αλλά και οι άνθρωποι που το διακινούν, μας
δίδουν ένα συγκλονιστικό μήνυμα: ότι η ζωή μάς
επιφυλάσσει πολλές ανατροπές. Κάποιος μπορεί
ξαφνικά να αντιμετωπίσει ποικίλες δυσκολίες και
να περιέλθει στο «περιθώριο» της ζωής και σε μια
κατάσταση δυσάρεστη και, εν πολλοίς, δύσκολα
διαχειρίσιμη.
Αλλά για μας τους χριστιανούς η αποξένωση από
αυτό τον κόσμο είναι ένα οικείο φαινόμενο. Αυτές
τις ημέρες των εορτών έχουμε ενώπιόν μας την
εικόνα του Θεού, ο οποίος όχι μόνο ταπεινώθηκε
εθελούσια και έγινε άνθρωπος αλλά και δέχθηκε
την άρνηση και τον παραγκωνισμό από μέρους
της ανθρωπότητας. Μία ταπεινή φάτνη ήταν το
μοναδικό κατάλυμα που βρέθηκε για να φιλοξενήσει
τη γέννησή Του. Και μετά από λίγες ημέρες, ο
Χριστός, ως νήπιο, έγινε «ο πρώτος άστεγος Θεός»
-ας επιτραπεί ο όρος- που βίωσε την προσφυγιά
και την ξενιτιά, αναγκαζόμενος να εγκαταλείψει
τον τόπο της γεννήσεώς Του και να μεταβεί με τους
γονείς του στην Αίγυπτο. Η Εκκλησία μας, λοιπόν,
από τη φύση της βρίσκεται δίπλα στον άνθρωπο
που, χωρίς να το θέλει, έχει τεθεί στο περιθώριο της
ζωής, σ’ αυτόν που δοκιμάζεται και υποφέρει, γιατί
η κεφαλή της, που είναι ο Ιησούς Χριστός, γεύτηκε
και ο ίδιος την ξενιτιά, την προσφυγιά και την
άρνηση των ανθρώπων.
Σχεδία — Περιοδικό δρόμου 36
37
Δυστυχώς, στη σημερινή εποχή της πολυδιάστατης Δεν πρόκειται για μια υψηλή θεωρία, αλλά για
κρίσης που βιώνουμε, χιλιάδες αδελφοί μας βίωμα και πράξη. Αυτό σημαίνει ότι χωρίς το
βρίσκονται αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο να πρόσωπο του πλησίον δεν μπορούμε να σωθούμε.
μείνουν χωρίς κατοικία αφού, όπως ακούμε, αρκετά Πολύ χαρακτηριστικά σημειώνει ο Ευαγγελιστής
σπίτια θα κατασχεθούν με τους πλειστηριασμούς, Ιωάννης αυτό που κι εσείς θέσατε ήδη στο ερώτημά
λόγω των ανεξόφλητων δανείων. Πονά η ψυχή μας σας: «ἀγαπήσεις τόν πλησίον σου ὡς σεαυτόν»,
γι’ αυτή τη νέα πραγματικότητα και ευχόμαστε να προσθέτοντας λίγο παρακάτω ότι «μείζονα ταύτης
είναι όσο πιο ανώδυνη γίνεται για τον ελληνικό λαό, ἀγάπην οὐδείς ἔχει, ἵνα τις τὴν ψυχήν αὐτοῦ θῇ ὑπέρ
που ήδη έχει ταλαιπωρηθεί αρκετά. Προπαντός, να τῶν φίλων αὐτοῦ», που ουσιαστικά σημαίνει ότι η
διαφυλαχθεί στο ακέραιο η συνοχή της κοινωνίας. αγάπη δεν μπορεί να υπάρξει στην απομόνωση,
Για την Εκκλησία μας, είναι σημαντικό ο κάθε αλλά προϋποθέτει τον άλλο, τον πλησίον. Όποιος
άνθρωπος να έχει στέγη. Πιστεύουμε βαθύτατα αγαπά προσλαμβάνει τον πλησίον, ενστερνίζεται τη
στο ανθρώπινο και αναφαίρετο δικαίωμα της ζωή και τις δοκιμασίες του, μετέχει στον πόνο του
στέγασης, που αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για και δίνει αυτό που είναι και όχι αυτό που έχει.
να δημιουργήσουμε σωστές οικογένειες και υγιή Δεν μπορούμε να βρούμε τη ζωή μας και τον
πρόσωπα για την κοινωνία μας. Ο άνθρωπος χωρίς εαυτό μας χωρίς το άνοιγμα προς τον άλλο.
σπίτι δεν αισθάνεται ασφάλεια και σιγουριά. Όλοι Αυτό ασφαλώς δεν σημαίνει «κάνω κάτι τυπικά
χρειάζονται μια κατοικία, όλοι πρέπει να έχουν το για τον εμπερίστατο αδελφό μου και μετά
χώρο τους, ως βασική προϋπόθεση για την ύπαρξη επαναπαύομαι», αλλά «βάζω ένα τέλος στη λογική
της εσωστρέφειας και της ιδιοποίησης, της κατοχής,
«Ο Χριστός, ως νήπιο, έγινε “ο πρώτος Ο Οικουμενικός Πατριάρχης με τον Νίκο Σέρβο,
της προσκόλλησής μου στα υλικά πράγματα, στα έναν από τους ανθρώπους του δικτύου πωλητών της «σχεδίας».
άστεγος Θεός” -ας επιτραπεί ο όρος- πάθη μου και τις επιθυμίες μου». Είναι τρόπος ζωής
που βίωσε την προσφυγιά και την ξενιτιά, το να μετέχεις στη ζωή του άλλου και να κερδίζεις
αναγκαζόμενος να εγκαταλείψει μια επιτυχία που δεν συνεπάγεται την αποτυχία του
τον τόπο της γεννήσεώς Του και να μεταβεί πλησίον, αλλά την κοινωνία και την ανακάλυψη ενός
δρόμου που οδηγεί στην αλήθεια.
με τους γονείς του στην Αίγυπτο». Μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα μπορούσαμε να δούμε Μέσα στο ίδιο πλαίσιο, το Οικουμενικό Πατριαρχείο
προσωπικής ζωής, ώστε να μπορούν, ελεύθερα και και -γιατί όχι;- να λύσουμε τα πρακτικά προβλήματα είχε ανακηρύξει το 2017 ως έτος αφιερωμένο στην
ειρηνικά, να κάνουν όνειρα και να έχουν ελπίδες των ανθρώπων, των αδελφών μας που δεν έχουν ιερότητα της παιδικής ηλικίας, διότι, εκτός των
για το μέλλον. Δεν είχαν άδικο οι παλαιότεροι, όταν στέγη, δουλειά, φαγητό και άλλα βασικά αγαθά που άλλων προβλημάτων που θίγουν τα δικαιώματα
έλεγαν ότι «ευτυχισμένος άνθρωπος είναι αυτός δικαιούται να έχει ο κάθε άνθρωπος. των παιδιών, γνωρίζουμε ότι το 2016 πάνω από 50
που βρίσκει στο σπίτι του γαλήνη». Αλλά σήμερα εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως ξεριζώθηκαν από
από κάποιους συνανθρώπους μας λείπει το σπίτι, Η ΕΙΔΩΛΟΠΟΙΗΣΗ τις εστίες τους και εκτοπίστηκαν εντός και εκτός
λείπει η στέγη, που θα τους εξασφαλίσει τη γαλήνη των συνόρων της πατρίδας τους, λόγω της βίας
ΕΟ Ζούμε σε μια εποχή εντός της οποίας αναδύθηκε η τρομοκρατία
και τη δυνατότητα απρόσκοπτης προσωπικής ζωής. και των πολεμικών συγκρούσεων, εκ των οποίων
εν ονόματι του Θεού. Κατ’ ακρίβειαν, πόλεμοι και τρομοκρατία
Αν, επομένως, θέλετε να δώσω ένα μήνυμα για πολλές είχαν θρησκευτικά κίνητρα.
φόρεσαν θρησκευτικό μανδύα – η τζιχάντ, ο ISIS. Όχι ότι
το νέο έτος, θα παρακαλούσα τους πάντες να Το πρόβλημα, όμως, έχει και βαθύτερες διαστάσεις.
παλιότερα δεν είχαμε θρησκευτικούς πολέμους, ακόμη και
συμβάλουν, με τον δικό του τρόπο ο καθένας, ώστε Ο πόλεμος εν ονόματι του Θεού βασίζεται σε
χριστιανικούς. Ήδη, σήμερα, το Πατριαρχείο Αντιοχείας
όχι απλώς να μειωθούν οι άστεγοι, αλλά όλοι να μια αρρωστημένη προσέγγιση της πίστεως.
βρίσκεται στην καρδιά της Συρίας και αντιμετωπίζει σοβαρά
βρουν μια στέγη. Είναι βαθιά και αληθινή η επιθυμία Όλοι όσοι, στο όνομα της θρησκείας, αντιδρούν
ζητήματα επιβίωσης. Πώς αντιλαμβάνεστε το πρόβλημα της
μου να λυθεί το πρόβλημα της στέγης για όλους βίαια, ουσιαστικά, έρχονται να πολεμήσουν
θρησκευτικής τρομοκρατίας ή του πολέμου εν ονόματι του Θεού;
ανεξαιρέτως. Και ασφαλώς να μην υπάρξουν νέοι την υποτιθέμενη ζημιά που προκαλεί ο δήθεν
ΟΙΚ. Π. Επανειλημμένως έχουμε καταδικάσει κάθε
άστεγοι, να μη βγουν οικογένειες στους δρόμους. μοντερνισμός και η εκκοσμίκευση στα θεμέλια του
μορφή βίας και κάθε πόλεμο που γίνονται εν
ΕΟ Μας αγγίζει, Παναγιώτατε, η κουβέντα σας αυτή, αλλά ο δόγματος. Γι’ αυτό ειδωλοποιούν συγκεκριμένες
ονόματι της πίστεως. Κάθε πόλεμος στο όνομα
κόσμος έχει αλλάξει πάρα πολύ από τότε που ειπώθηκε ότι «ὁ διδασκαλίες, τις οποίες θεωρούν ως απαράβατους
της θρησκείας είναι πόλεμος ενάντια στην ίδια τη
Θεός ἀγάπη ἐστί» και ότι πρέπει να «ἀγαπήσεις τὸν πλησίον νόμους και βάσει αυτών κρίνουν ανελέητα και με
θρησκεία. Μάλιστα, η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος
σου ὡς σεαυτόν». Μερικές φορές νιώθουμε όλοι εγκλωβισμένοι μίσος όλους τους ανθρώπους. Αυτό είναι το κοινό
της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που πραγματοποιήθηκε
σε έναν κόσμο όπου η αγάπη είναι απλώς ζητούμενο και όχι υπόβαθρο του θρησκευτικού φονταμενταλισμού,
τον Ιούνιο του 2016 στην Κρήτη, καταδίκασε
πραγματικότητα. Τι είναι η αγάπη σήμερα, Παναγιώτατε; το οποίο θα μπορούσαμε να περιγράψουμε
κάθε σύγκρουση και πόλεμο που οφείλονται στον
Παραμένει το μέσον και το μήνυμα; ως αντιμοντερνισμό, αντινεωτερικότητα και
θρησκευτικό φανατισμό και αναφέρθηκε ιδιαιτέρως
ΟΙΚ. Π. Η ορθόδοξη θεολογία και η φωνή των Αγίων αντιδυτικισμό. Το μίσος, όμως, εν ονόματι του
στα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Πατριαρχείο
Πατέρων της Εκκλησίας διδάσκουν ότι Θεού δεν οδηγεί μόνο σε πόλεμο, του οποίου
Αντιοχείας στη Μέση Ανατολή, εκφράζοντας έντονη
αντιλαμβανόμαστε και αισθανόμαστε τον Θεό τα αποτελέσματα είναι ορατά και μας θλίβουν
ανησυχία για την αύξηση των καταπιέσεων και
μόνο όταν αγαπούμε. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος.
διώξεων των χριστιανών από τις εστίες τους.
Η αγάπη, δηλαδή, του χριστιανού δοκιμάζεται
στην ανθρώπινη σχέση και στην καθημερινότητα.
 Συνέντευξη
Οικουμενικός Πατριάρχης
βαθύτατα, αλλά επιφέρει και πνευματικές
συνέπειες, για τις οποίες κι εμείς στην Ορθόδοξη
Εκκλησία προβληματιζόμαστε έντονα.
Είναι πολύ λεπτή η διάκριση μεταξύ της
παραδοσιακότητας και του φονταμενταλισμού.
Κάποιοι θεωρούν ότι είναι παραδοσιακοί, αλλά
στην ουσία είναι φανατικοί και φονταμενταλιστές.
Την παράδοση τη δεχόμαστε και την επικροτούμε.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι ο πρώτος και ο
μεγαλύτερος θεματοφύλακας της παραδόσεως. Τον
θρηκευτικό φανατισμό, όμως, και το μίσος δεν τα
δεχόμαστε και δεν τα επευλογούμε. Το ζητούμενο
είναι να οδηγούμε τους ανθρώπους στον Θεό. Ο
θρησκευτικός φανατισμός και ο φονταμενταλισμός
απομακρύνουν τους ανθρώπους από τον Θεό.
Εάν, μάλιστα, ανεχτούμε κι εμείς οι ορθόδοξοι τη
δημιουργία τέτοιων φαινομένων στις ενορίες και
στις κατά τόπους Μητροπόλεις, τότε να ξέρετε
ότι τα παιδιά μας στο μέλλον δεν θα μπορούν να
βρουν και να συναντήσουν βιωματικά τον Θεό της
ειρήνης. Υποχρεωτικά, τότε, θα κινηθούν ανάμεσα
σε ένα καταστροφικό δίπολο: θα επιλέξουν είτε
τον θρησκευτικό εξτρεμισμό είτε την αθεΐα,
δηλαδή την άρνηση του Θεού. Δεν θα μπορούν
να βρουν τη γνήσια και αληθινή σχέση με τον
Θεό, αυτήν που ειρηνεύει την ανθρώπινη ψυχή. Η
φονταμενταλιστική προσέγγιση της Αγίας Γραφής
και των Πατέρων οδηγεί στην ειδωλοποίηση και όχι
στην αλήθεια της Αγίας μας Εκκλησίας.
ΕΟ Ποια είναι η πρόταση της Εκκλησίας γι’ αυτή την κατάσταση;
ΟΙΚ. Π. Είναι πολύ επικίνδυνο να αυτοχρίζεται ο καθένας
ως ο γνήσιος και μοναδικός εκφραστής της
αληθείας και της πίστεως. Στην Ορθόδοξη
Εκκλησία δεν εμπιστευόμαστε πρόσωπα ούτε
προσωπικές προσεγγίσεις της διδασκαλίας της
Αγίας Γραφής, των Ιερών Κανόνων και των
Πατέρων. Εμπιστευόμαστε τη Μία, Αγία, Καθολική
και Αποστολική Εκκλησία, η οποία δεν κάνει λάθη
και η οποία εκφράζεται πάντοτε συνοδικώς. Η
Σύνοδος είναι ο μοναδικός τρόπος εκφράσεως
και διατυπώσεως της αλάθητης ερμηνείας της
πίστεως και της διαφυλάξεως της ενότητας. Όλα
τα άλλα βασίζονται στην κατάχρηση της Εκκλησίας
και οδηγούν στον αποπροσανατολισμό από την
αλήθεια.
Για τις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες
υπάρχουν συγκρούσεις και θέματα βίας, η
πρότασή μας είναι ο διάλογος. Το Οικουμενικό
Πατριαρχείο και η Ορθόδοξη Εκκλησία στο σύνολό
της συμμετέχουν τόσο στους διαχριστιανικούς
όσο και στους διαθρησκειακούς διαλόγους με τον
Ιουδαϊσμό και το Ισλάμ. Όπως ανέφερα σε μια
πρόσφατη ομιλία μου στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο
της Ιερουσαλήμ, με τον διαθρησκειακό διάλογο
δεν σημαίνει ότι κάποιος πρέπει να αρνηθεί την
πίστη του, αλλά να αλλάξει τη σκέψη ή τη στάση
του έναντι του άλλου. Οι προκαταλήψεις και η
επιθετικότητα προέρχονται από την παρερμηνεία
της θρησκείας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο
διαθρησκειακός διάλογος μπορεί να απομακρύνει
το φόβο και την καχυποψία και να προωθήσει ένα
πνεύμα εμπιστοσύνης και σεβασμού.
Ο διάλογος, όπως ξέρετε, έχει μια μακρά ιστορία
στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ξεκίνησε πρώτα με
την Εκκλησία της Παλαιάς Ρώμης, επί πατριάρχου
Αθηναγόρου. Και σήμερα συνεχίζουμε. Πολλά
από τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας
δεν φαίνονται με την πρώτη ματιά, αλλά αυτό
δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν. Οι σχέσεις μας
με τον πάπα Φραγκίσκο είναι φιλικές και μπορώ
να πω αδελφικές. Έχουμε κοινά ενδιαφέροντα,
κοινές αγωνίες και προσδοκίες. Ήμουν παρών
κατά την τελετή της ενθρονίσεώς του.
«Είναι τρόπος ζωής το να μετέχεις στη ζωή
του άλλου και να κερδίζεις μια επιτυχία που
δεν συνεπάγεται την αποτυχία του πλησίον,
αλλά την κοινωνία και την ανακάλυψη ενός
δρόμου που οδηγεί στην αλήθεια».
Συναντηθήκαμε έπειτα στα Ιεροσόλυμα, στη Ρώμη,
στην Κωνσταντινούπολη, όταν επισκέφθηκε το
Πατριαρχείο μας, αργότερα στη Λέσβο, στην κοινή
μας συνάντηση με τους πρόσφυγες, ενώ πρόκειται
να συναντηθούμε, και πάλι, τον ερχόμενο Μάιο στη
Ρώμη. Προσωπικώς, πιστεύω στον διαχριστιανικό
διάλογο και τον στηρίζω, διότι εκφράζει την πάλη
και την προσπάθεια της ενότητας εναντίον του
κατακερματισμού και της διασπάσεως. Αυτό πρέπει
όλοι οι ορθόδοξοι να το συνειδητοποιήσουμε.
Ο θεολογικός διάλογος αγωνίζεται κατά του
διχαστικού παρελθόντος μας και ιερουργεί, κατά
κάποιον τρόπο, το μυστήριο της ενότητας των
χριστιανών.
Σαφώς, βέβαια, αναγνωρίζεται η διαφορετικότητα
και η ποικιλία που υπάρχει στην κάθε πλευρά.
Ωστόσο, πρέπει να αποφασίσουμε τι προτιμούμε:
την απομόνωση και την εσωστρέφεια ή την
κοινωνία με τον άλλο; Το άνοιγμα προς τον πλησίον
ή την απαξίωσή του; Το Οικουμενικό Πατριαρχείο,
πάντως, επιλέγει ασυζητητί το διάλογο και την
κοινωνία.
Σχεδία — Περιοδικό δρόμου 38
39
ΕΟ Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της
τρομοκρατίας και της μετανάστευσης η Ευρώπη; Προσωπικά,
θεωρείτε ότι η Ευρώπη πρέπει να παραμείνει πάση θυσία ένα
κλειστό χριστιανικό περιβάλλον;
ΟΙΚ. Π. Μα η Ευρώπη δεν είναι σήμερα ένα κλειστό
χριστιανικό περιβάλλον. Είναι μια ήπειρος όπου
ασφαλώς ο ελληνορωμαϊκός πολιτισμός και οι
χριστιανικές αξίες διαδραμάτισαν καταλυτικό
ρόλο στη διαμόρφωση των θεμελίων της, αλλά
ταυτόχρονα συνέβαλαν και στην καλλιέργεια
του ανοιχτού πνεύματος απέναντι στον ξένο
και τις διαφορετικές κουλτούρες. Αν και κατά το
παρελθόν πολλοί Ευρωπαίοι έφυγαν ως οικονομικοί
μετανάστες προς άλλες ηπείρους, η σταθερότητα
και η ανάπτυξη που βιώνει η Δυτική Ευρώπη
μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κυρίως λόγω και
του εγχειρήματος της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, την «Η αγάπη δεν μπορεί να υπάρξει στην απομόνωση,
κατέστησαν ελκυστική για οικονομικούς μετανάστες αλλά προϋποθέτει τον άλλο, τον πλησίον», θα πει
από άλλες περιοχές του πλανήτη. Πρόκειται για μια στον Νίκο και σε όλους μας ο Οικουμενικός Πατριάρχης.
πρόκληση με την οποία η γηραιά ήπειρος απέδειξε
την ανοιχτότητά της, που βασίζεται –και το τονίζω
αυτό- στις χριστιανικές αξίες του σεβασμού και της
αποδοχής της ετερότητας, δηλαδή στη χριστιανική
της ταυτότητα. «Επανειλημμένως έχουμε καταδικάσει
Τα προβλήματα που υπάρχουν σήμερα θα λυθούν,
εάν πρωτίστως επικρατήσει η ειρήνη στις περιοχές
κάθε μορφή βίας και κάθε πόλεμο
από τις οποίες, υπό τις παρούσες δυσμενείς που γίνονται εν ονόματι της πίστεως.
συνθήκες, χιλιάδες αθώοι αδελφοί μας γίνονται Κάθε πόλεμος στο όνομα της
πρόσφυγες, αναγκαζόμενοι να εγκαταλείψουν τις θρησκείας είναι πόλεμος ενάντια
εστίες τους. Και ασφαλώς θα πρέπει να υπάρξει
στην ίδια τη θρησκεία».
μια περισσότερο δίκαιη κατανομή του πλούτου και
των φυσικών πόρων. Οι οικονομικές ανισότητες
επιφέρουν κοινωνικές ανισότητες και θίγουν
θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα.
Να υπενθυμίσω στο σημείο αυτό ότι το 2018
συμπληρώνονται 70 χρόνια από την Οικουμενική
Διακήρυξη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η
οποία υιοθετήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου του 1948.
Πρόκειται για μία διακήρυξη δεσμευτική, καταρχήν,
για τις χώρες που την υπέγραψαν, αλλά και για όλες
εκείνες που θέλουν να θεωρούν ότι ανήκουν στον
πολιτισμένο κόσμο, όπου επικρατεί η ελευθερία, η
δικαιοσύνη και η ισονομία, όπου ο κάθε άνθρωπος
έχει το δικαίωμα να ζει αξιοπρεπώς και με
ασφάλεια, να έχει πρόσβαση στα βασικά αγαθά και
να μοιράζεται ισότιμα τους φυσικούς πόρους.
Ίσως είναι ευκαιρία να επαναφέρουμε στη σκέψη
μας μεγάλες αλήθειες, τις οποίες έχουμε θέσει στο
περιθώριο ή τις έχουμε λησμονήσει παντελώς.
«Πιστεύουμε βαθύτατα στο ανθρώπινο και αναφαίρετο
δικαίωμα της στέγασης, που αποτελεί τη βασική
προϋπόθεση για να δημιουργήσουμε σωστές οικογένειες
και υγιή πρόσωπα για την κοινωνία μας».
 Συνέντευξη
Οικουμενικός Πατριάρχης
ΕΟ Νομίζω ότι καμία συνέντευξη μαζί σας δεν θα ήταν
ολοκληρωμένη, αν δεν συνομιλούσαμε για το περιβάλλον.
Είχατε συνεργαστεί παλιότερα με τον Αλ Γκορ σε θέματα
περιβάλλοντος και νομίζω ότι είχε αναπτυχθεί μια αμοιβαία,
υψηλή εκτίμηση. Ύστερα, το 2015, ήλθε και η Συμφωνία του
Παρισιού για την κλιματική αλλαγή. Παναγιώτατε, τι θα σήμαινε
μια υπαναχώρηση από αυτές τις αποφάσεις και συμφωνίες;
ΟΙΚ. Π. Σε πρόσφατο Μήνυμά μου προς τους
συμμετέχοντες στην 23η Σύνοδο της Διάσκεψης
των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή,
που πραγματοποιήθηκε στη Βόννη της Γερμανίας,
σημείωσα ότι αυτή αποτελεί μια ευκαιρία για
μια αντικειμενική και σε βάθος επανεξέταση της
κατάστασης του κόσμου μας, όπως, επίσης, και για
το πού έχουμε φθάσει και πού κατευθυνόμαστε
ως παγκόσμια κοινότητα, ειδικότερα υπό το φως
της επείγουσας έκκλησης της Συμφωνίας των
Παρισίων. Επισήμανα πως, παρά το γεγονός ότι
τόσο πολλοί αναγνωρίζουν αναμφισβήτητα την
κλιματική αλλαγή ως τη μεγαλύτερη κρίση που
αντιμετώπισε η ανθρωπότητα μέχρι σήμερα,
υπάρχει μεγάλη αντίσταση σε κάθε πρόσκληση για
αλλαγή πλεύσεως.
Δυστυχώς, επαναλαμβάνω και με την ευκαιρία
αυτής της συνεντεύξεως ότι μερικοί συνεχίζουν
να αγνοούν τα σημεία των καιρών, όπως είναι η
άνευ προηγουμένου τήξη των πάγων, οι ακραίες
καιρικές συνθήκες και οι καταστροφικές επιπτώσεις
στην παγκόσμια παραγωγή, που θα αυξήσουν τη
φτώχεια για εκατομμύρια κατοίκους του πλανήτη
μας. Απευθύναμε, όμως, από το Οικουμενικό
Φανάρι, Δεκέμβριος 2017. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης με τον Νίκο Σέρβο
και τη δημοσιογράφο Ελεωνόρα Ορφανίδου.
Πατριαρχείο έκκληση, ειδικά προς όλες τις
θρησκευτικές κοινότητες και τους ηγέτες τους, που
μπορούν να κάνουν πολλά, πείθοντας κυβερνήσεις
και επιχειρήσεις να μην εφησυχάσουν, αλλά να
ενισχύσουν και να εντείνουν τις προσπάθειές τους
για την προστασία του περιβάλλοντος.
Δεν συζητώ καθόλου το ενδεχόμενο της
υπαναχώρησης, όπως είπατε. Είναι απαράδεκτο
να οπισθοχωρήσουμε καθ’ οιονδήποτε τρόπο.
Επίσης, είναι αδικαιολόγητο πλέον να κάνουμε βήμα
σημειωτόν. Καλούμαστε όλοι να προχωρήσουμε
στην υλοποίηση των δεσμεύσεων που έχουμε
αναλάβει, για να προστατεύσουμε και τον
τελευταίο κόκκο άμμου σε αυτόν τον πλανήτη, που
είναι ο οίκος μας, το σπίτι μας. Σε αυτό το πνεύμα,
συνυπογράψαμε με τον πάπα Φραγκίσκο, την 1η
Σεπτεμβρίου, ημέρα την οποία το Οικουμενικό
Πατριαρχείο έχει καθιερώσει, ήδη από το 1989,
ως ημέρα προσευχής για την προστασία της
Δημιουργίας του Θεού, κοινή Δήλωση, στην οποία
υπογραμμίζαμε ότι είναι αδύνατον να υπάρξει
μόνιμη λύση στο πρόβλημα της κλιματικής
αλλαγής, εάν η απάντηση δεν είναι συντονισμένη
και συλλογική. Μόνο έτσι μπορούμε στην πράξη
να προστατεύσουμε το φυσικό περιβάλλον και
συνολικά τη Δημιουργία του Θεού.
Σε αυτό τον οίκο, που λέγεται γη, στεγάζονται
επτά δισεκατομμύρια άνθρωποι. Όλοι έχουμε
ευθύνη. Όταν δεν προστατεύουμε το περιβάλλον
ή, ακόμη χειρότερα, όταν το καταστρέφουμε,
αναλαμβάνουμε τεράστια πνευματική ευθύνη
έναντι του Θεού. Αμαρτάνουμε θανάσιμα.
Σχεδία — Περιοδικό δρόμου 40
41
Η ΑΠΟΛΥΤΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
ΕΟ Κλείνοντας, θα ήθελα να ρωτήσω κάτι πιο προσωπικό. Υπάρχει
κάτι που στερηθήκατε με την ανάρρησή σας στον Οικουμενικό
θρόνο; Θέτω εμμέσως και το ερώτημα αν νιώθετε ελεύθερος να
απαντήσετε: Τι από τον πρότερό σας βίο νοσταλγείτε περισσότερο
μετά το 1991;
ΟΙΚ. Π. Όταν το 1961 εισήλθα στην Εκκλησία με την εις
διάκονον χειροτονία μου, έθεσα τη ζωή μου στην
υπηρεσία της. Η διακονία της Εκκλησίας, από
οποιαδήποτε βαθμίδα και αν γίνεται αυτή, απαιτεί
αυτοθυσία, ολοκληρωτική αφοσίωση και διάθεση
προσφοράς. Η αληθινή ελευθερία για εμένα είναι
να υπηρετώ τον Θεό και τον Άνθρωπο. Αυτή την
ελευθερία επέλεξα, υπηρέτησα και υπηρετώ, μέσα
σε αυτή την απόλυτη ελευθερία ζω και κινούμαι και
έτσι θα συνεχίσω για όσο χρόνο μού το επιτρέψει ο «Νομίζω πως όλα ξεκινούν από το όραμα και την ελπίδα
Θεός. Αυτό, βεβαίως, που θα ήθελα είναι να υπήρχε που έχουμε μέσα μας», είναι ένα από τα σημαντικά μηνύματα
περισσότερος χρόνος. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που μοιράστηκε μαζί μας ο Οικουμενικός Πατριάρχης.
που έρχονται να δουν τον Πατριάρχη. Ο καθένας
θέλει να πει το δικό του πρόβλημα. Υπάρχουν
αναρίθμητα έγγραφα, που πρέπει προσωπικά να «Προσπαθώ να αγαπώ με τον
δω. Άπειρα γράμματα, επίσημες επιστολές, που τρόπο του Θεού: θυσιαστικά,
πρέπει να φύγουν. Όλα αυτά απαιτούν πάρα πολύ κενωτικά και υπέρ των άλλων.
χρόνο. Εργάζομαι μέχρι πολύ αργά το βράδυ. Κάθε
μέρα. Όλο το χρόνο. Πολλές φορές αναγκάζομαι να
Προσπαθώ όσο μπορώ να τους
πω «όχι» στον εαυτό μου, για να μην πω αυτό το αναπαύω όλους. Η χαρά
«όχι» στους άλλους. Μερικές φορές, ως άνθρωπος, των άλλων γίνεται δική μου χαρά».
μπορεί να αισθανθώ κούραση, αλλά, τη στιγμή
που λέω να αποσυρθώ, προκύπτει κάτι. Έρχεται
κάποιος από μακριά. Κάποιος Αρχιερέας επιθυμεί
μια συνεργασία. Τότε συλλογίζομαι: «Πρέπει Ο ΝΊΚΟΣ ΚΑΙ Η ΎΠΑΡΞΗ ΤΟΥ ΘΕΟΎ
να τον δεις» και έτσι, αντί να πω αυτό το «όχι»
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαίος
στον άλλο, το λέγω στον εαυτό μου. Αλλά, από σέρβιρε ο ίδιος στον Νίκο τον ελληνικό καφέ
την άλλη, αυτό με αναπαύει και δεν θέλω να το και το υποβρύχιο, παραδοσιακά κεράσματα
αλλάξω. Προσπαθώ να αγαπώ με τον τρόπο του του Φαναρίου. Επέμεινε να τα δοκιμάσουμε,
Θεού: θυσιαστικά, κενωτικά και υπέρ των άλλων. βλέποντας την αμηχανία μας και, παρά το γεγονός
Προσπαθώ όσο μπορώ να τους αναπαύω όλους. Η ότι είχε άλλη μια μέρα σκληρής, πολύωρης
χαρά των άλλων γίνεται δική μου χαρά. δουλειάς, πέρασε αρκετό χρόνο μαζί μας. Ήταν
Νομίζω πως όλα ξεκινούν από το όραμα και την απλός, φιλικός, προσηνής. Ρώτησε ο Νίκος: «Αν
ελπίδα που έχουμε μέσα μας. Προσωπικά, δεν σας καλούσα να με “πείσετε” για την ύπαρξη του
επιδιώκω τίποτε για τον εαυτό μου. Θέλω μόνο να Θεού, τι θα μου λέγατε;».
φέρουμε τον αδελφό σε κοινωνία με τον Θεό και «Θα σε προκαλούσα να με πείσεις, αντίστοιχα, για
να τον συνδέσουμε με την πηγή της χαράς, που τη μη ύπαρξη του Θεού. Είμαι σίγουρος ότι, πολύ
είναι η Εκκλησία μας. Αναπαύομαι εσωτερικά και σύντομα, θα έφτανες σε αδιέξοδο. Αλλά στη ζωή
δοξάζω τον Θεό, όταν μετά από μία συνάντησή δεν υπάρχουν αδιέξοδα, γιατί ακριβώς υπάρχει ο
μου με κάποιους ή μετά από μία επίσκεψή μου Θεός, ο οποίος εμφανίζεται σε εμάς με ποικίλους
σε κάποιο σημείο του κόσμου, οι άνθρωποι τρόπους και, εκεί που απελπιζόμαστε, ένα χέρι
ομολογούν ότι γνώρισαν την Ορθόδοξη Εκκλησία βοηθείας, μία “σχεδία” έρχεται να μας σώσει από
και το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο. Πολλές το όποιο προσωπικό “ναυάγιό” μας και να γεμίσει
φορές αισθάνομαι ότι ο χρόνος που αφιερώνω φως ελπίδας το παρόν και το μέλλον μας».
στους ανθρώπους, στερώντας τον από τον εαυτό
μου, μπορεί να γίνει κλήση για κάτι ανώτερο και
πνευματικότερο. Κι αυτή η ελάχιστη στιγμή, που
με όλη μου την καρδιά την προσφέρω στους
ανθρώπους, πιστεύω ότι μπορεί να γίνει η όντως
μοναδική στιγμή της ζωής τους και να τους οδηγήσει
σε μία μεταμόρφωση.
 Σχεδία — Περιοδικό δρόμου

ΖΟΥΜ
ΣΤΑ ΒΑΘΗ
ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
Ένα πρωτοποριακό φωτογραφικό πρότζεκτ δίνει
τη δυνατότητα για αναστοχασμό σε κρατούμενους
των αμερικανικών φυλακών και ανοίγει δίαυλους
επικοινωνίας με την κοινωνία που ζει εκτός.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
του Trent Bell
στη Ranya O’Connor
—
Φωτογραφίες:
Trent Bell

43
 Συνέντευξη
Trent Bell
Το 2013, ο φωτογράφος Τρεντ Μπελ (Trent Bell) έπαθε σοκ
όταν έμαθε ότι ένας φίλος του –ένας άνθρωπος μορφωμένος,
επαγγελματικά καταξιωμένος, σύζυγος και πατέρας τεσσάρων
παιδιών– είχε καταδικαστεί σε τριάντα έξι χρόνια φυλάκισης.
Τους μήνες που ακολούθησαν, ο Μπελ καταδιωκόταν από σκέψεις
για τις κακές επιλογές και για την απώλεια ελευθερίας του φίλου
του, καθώς και από σκέψεις για στιγμές στη δική του ζωή όπου
τα πράγματα θα μπορούσαν πολύ εύκολα να έχουν πάρει μια
πολύ άσχημη τροπή. «Υπήρχαν φορές που με κοίταζε ο γιος μου
και χαμογελούσε. Η δεινή θέση στην οποία περιήλθε ο φίλος μου
ερχόταν συνεχώς στο μυαλό μου και άκουγα μια ψυχρή φωνή
μέσα μου να μου λέει: “Για όνομα του Θεού, εκεί θα καταλήξεις”»,
θυμάται.
Τότε ήταν που ο Μπελ, ο οποίος έχει γίνει διάσημος για τις
αρχιτεκτονικές του φωτογραφίες που έχουν κατά καιρούς
δημοσιευτεί στο «Conde Nast Traveler», στους «New York
Times» και στο «Design New England», συνέλαβε την ιδέα για
ένα φωτογραφικό πρότζεκτ το οποίο θα συνδύαζε τα μεγάλων
διαστάσεων πορτρέτα κρατουμένων με χειρόγραφες επιστολές
που θα είχαν συντάξει οι ίδιοι και οι οποίες θα απευθύνονταν στους
νεότερους εαυτούς τους.
«Οι κακές επιλογές μπορεί να επιφέρουν απερίγραπτη απώλεια,
τύψεις και ενοχές», λέει ο Μπελ, «αλλά η αξία αυτών των κακών
επιλογών μπορεί να είναι ανεκτίμητη, αν καταφέρουμε να τις
αντικρίσουμε κατάματα, να τις αποδεχθούμε, να μάθουμε από
αυτές και να βρούμε τη δύναμη και το σθένος να τις μοιραστούμε»,
σχολιάζει για τα βαθύτερα αίτια της τόσο ξεχωριστής αυτής
φωτογραφικής δουλειάς.
Το «Αναστοχασμός: επιστολές καταδίκων προς τους νεότερους
εαυτούς τους» («REFLECT: Convicts’ Letters to their Younger
Selves’» είναι ο πρωτότυπος αγγλικός τίτλος) είναι ένα καλλιτεχνικό
λεύκωμα επιλογών, συνεπειών και αναστοχασμού. Στη συνέντευξη
αυτή, ο Μπελ μοιράζεται το τι σημαίνει το πρότζεκτ για αυτόν, το
πώς επιτεύχθηκε και τους στόχους που ελπίζει να πετύχει μέσω
αυτού.
ΡΚ Πώς προέκυψε η ιδέα για αυτό το πρότζεκτ;
ΤΜ Ένας φίλος μου έκανε κάποια πράγματα που δεν θα
έπρεπε να είχε κάνει και οδηγήθηκε στη φυλακή. Έγινε
τις μέρες που γεννήθηκε ο πρώτος μου γιος. Θυμάμαι
ότι καθόμουν ένα πρωί στη βεράντα, μόλις μια βδομάδα
μετά τη γέννηση του παιδιού, όταν έμαθα τα νέα. Ο
φίλος μου είχε τέσσερα παιδιά και πήγαινε στη φυλακή.
Είχαμε μεγαλώσει μαζί. Μου φαινόταν ένα πολύ οικείο
πρόσωπο. Ήταν παντρεμένος. Ήταν επαγγελματίας. Είχε
παιδιά. Και, τώρα, είναι στη φυλακή. Εκείνη τη στιγμή
σκέφτηκα ότι θα μπορούσα να βρίσκομαι στην ίδια θέση.
ΡΚ Είναι η πρώτη σου φωτογραφική δουλειά που έχει αυτά τα
χαρακτηριστικά;
ΤΜ Κατά κανόνα, αφιερώνω το χρόνο μου
φωτογραφίζοντας πολύ ακριβά προϊόντα ή βγάζοντας
αρχιτεκτονικές φωτογραφίες. Ήθελα να προσφέρω, να
κάνω κάτι να βοηθήσω ανθρώπους που δεν είχαν τόσες
ευκαιρίες στη ζωή τους όσες είχα εγώ. Το σκεφτόμουνα
πολύ καιρό. Έτσι, κάθισα μαζί με τον μάνατζερ του
καλλιτεχνικού στούντιο και αρχίσαμε να συζητάμε
Σχεδία — Περιοδικό δρόμου 42
45
ιδέες για πιθανά πρότζεκτ με φυλακισμένους. Μετά
απ’ όσα είχαν συμβεί στην περίπτωση του φίλου μου,
πίστευα ότι αυτό θα μπορούσε να ευαισθητοποιήσει
τον κόσμο σε σχέση με αυτή την πραγματικότητα: Ότι,
δηλαδή, υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι οι οποίοι ζουν
κλεισμένοι σε μια φυλακή. Τελικά, κατέληξε να είναι κάτι
πολύ περισσότερο από όσα είχαμε αρχικά οραματιστεί.
Το διαισθανόμασταν ότι θα ήταν κάτι καλό. Αλλά, όταν
κοιτάξαμε για πρώτη φορά τις εικόνες στην οθόνη,
όταν τα πορτρέτα και τα κείμενα είχαν συνδυαστεί,
συνειδητοποιήσαμε το πόσο δυνατό θα ήταν. Θα μιλούσε
στους ανθρώπους που δεν είχαν βρεθεί ποτέ κοντά στη
διάπραξη ενός ποινικού αδικήματος και θα τους έβαζε
στη θέση των φυλακισμένων. Το θεωρήσαμε κάτι το
απίστευτο: Να μπορέσουμε, δηλαδή, με αυτόν τον τρόπο,
να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλον.
ΡΚ Μέσα από ποιες διαδικασίες εντάξατε τους κρατούμενους στο
πρότζεκτ;
ΤΜ Η διαδικασία απόκτησης πρόσβασης στους
φυλακισμένους υπήρξε πολύ εύκολη για μας. Ήταν
μια σύμπτωση που λειτούργησε υπέρ μας. Ζητήσαμε
πρόσβαση στους κρατούμενους, σε μια περίοδο κατά
την οποία υπήρχε εκεί ένας κοινωνικός λειτουργός και
αυτό βοήθησε πολύ. Το κάλεσμα για συμμετοχή στο
πρότζεκτ απευθύνθηκε στη συντριπτική πλειονότητα
των φυλακισμένων, αλλά μόνο δώδεκα δέχθηκαν
να συμμετάσχουν, αφού είναι αρκετά επώδυνο και
«... κοίτα να αποφύγεις την τρέλα, γιατί είσαι αρκετά καλός
επικίνδυνο να τοποθετήσεις ψυχολογικά τον εαυτό του
(ικανός) για να ζήσεις τα όνειρά σου και όχι μόνο να τα
εντός της φυλακής – να ανοίξεις παλιά τραύματα και να βλέπεις στον ύπνο σου».
καταστήσεις τον εαυτό του ευάλωτο.
ΡΚ Πόσο πρόθυμοι ήταν οι κρατούμενοι να αναστοχαστούν οι
ίδιοι πάνω στους νεότερους εαυτούς τους και το πού αλλού θα
μπορούσαν να βρίσκονται, πέρα από τη φυλακή;
ΤΜ Το να φανταστείς ότι μπαίνεις στη φυλακή είναι
ένα πολύ τρομακτικό πράγμα. Και θα πρέπει να
σκληραγωγήσεις το εαυτό σου ώστε να προσαρμοστεί
σ’ αυτή τη νέα πραγματικότητα. Θα πρέπει, επίσης,
να μαζέψεις τις αναμνήσεις σου και να τις απωθήσεις
αρκετά βαθιά προκειμένου να προστατέψεις τον εαυτό
σου για όσο καιρό θα βρίσκεσαι στη φυλακή. Για τα
άτομα που συμμετείχαν αποτέλεσε σίγουρα μια μεγάλη
πρόκληση να ανοίξουν παλιές πληγές και να φανταστούν
τον εαυτό τους την εποχή που δεν βρίσκονταν στη
φυλακή, που ήταν ακόμη ελεύθεροι. Το να επιστρέψουν
με το μυαλό τους σε εκείνες τις στιγμές ήταν κάτι
πάρα πολύ δύσκολο γι’ αυτούς. Ήταν μια διαδικασία
ενδοσκόπησης αρκετά επώδυνη και ήταν αρκετά
δύσκολο γι΄αυτούς να τη μοιραστούν. Είπαν, όμως,
μετά από αυτή τη διαδικασία, ότι αποκόμισαν τεράστιο
όφελος. Έχω λάβει αρκετές επιστολές από ανθρώπους
που συμμετείχαν στο πρόγραμμα.
*Για περισσότερες πληροφορίες
επισκεφτείτε την ιστοσελίδα «... ποτέ μη χάσεις το άτομο που πραγματικά είσαι, γιατί μπορεί
trentbell.com
να είναι πολύ άργα μέχρι να ξαναβρείς τον εαυτό σου».
Τεύχος 55
 Συνέντευξη
Trent Bell
ΡΚ Πώς αντέδρασαν οι συμμετέχοντες όταν είδαν το πρόγραμμα
ολοκληρωμένο;
ΤΜ Θυμάμαι ότι ένας από τους συμμετέχοντες είχε
κάνει πολύ μεγάλη προετοιμασία για να γράψει την
επιστολή του και είχε μπει σε μια διαδικασία βαθιάς
ενδοσκόπησης. Είχε ετοιμάσει μια επιστολή προς τον
εαυτό του, εστιάζοντας στην ιδέα του ότι έπρεπε να
πράξει το σωστό, όσο δύσκολο και αν ήταν, και να μην
υποκύψει στην παρορμητική βία. Μου εκμυστηρεύτηκε
ότι, από τότε που έγραψε την επιστολή, υπήρξαν
δύο τρεις φορές που αισθάνθηκε ότι προκλήθηκε.
Και μολονότι ετοιμαζόταν να παρασυρθεί από τις
παρορμήσεις του και να γίνει βίαιος απέναντι σε κάποιον
άλλο, κατάφερε να αυτοσυγκρατηθεί, να μην ενδώσει
στην παρόρμησή του, λέγοντας στον εαυτό του: «Όχι,
θυμάμαι τι έγραψα στον εαυτό μου στην επιστολή και
δεν πρόκειται να το κάνω». Για μένα, αυτή η μεταστροφή
ήταν κάτι το απίστευτο.
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ & ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ
ΡΚ Τι ήταν εκείνο που ήλπιζες ότι θα προσφέρεις στους κρατούμενους
που δέχθηκαν την πρόσκληση να φωτογραφηθούν και να
συντάξουν αυτό το οδυνηρό όσο και λυτρωτικό, όπως φαίνεται,
γράμμα;
ΤΜ Αρχικά, δεν το κάναμε τόσο με τη λογική να αποκομίσουν
κάποιο όφελος οι ίδιοι οι συμμετέχοντες, αλλά για να
μοιραστούμε τα όσα οι ίδιοι είχαν μάθει και αποκομίσει
από τη διαδικασία της φυλάκισής τους. Να μοιραστούμε
αυτό το βίωμα με άλλους ανθρώπους. Κατέληξε,
όμως, να είναι στην πραγματικότητα περισσότερο
μια διαδικασία κοινωνικής συνειδητοποίησης και
αφύπνισης, να κάνει μια μητέρα που πηγαίνει το παιδί
της σε αθλητικές δραστηριότητες και η οποία ήρθε στα
εγκαίνια της έκθεσης να πει: «Καταλαβαίνω αυτό τον
άνθρωπο», όταν στην πραγματικότητα δεν θα είχαν
καμία σχέση μεταξύ τους. Το ότι έβαλε το κοινό να
διαβάσει τις φράσεις των ίδιων των φυλακισμένων στις
χειρόγραφες επιστολές τους, ενώ παράλληλα κοιτούσε
τις φωτογραφίες τους, λειτούργησε τελικά πολύ καλά.
ΡΚ Ποιο ήταν το αγαπημένο σου σκέλος του προγράμματος;
ΤΜ Ήμουν ιδιαίτερα περήφανος για τους ανθρώπους
που συμμετείχαν μόνο και μόνο για χάρη της ίδιας της
διαδικασίας ενδοσκόπησης, την ευκαιρία που είχαν να
σκεφτούν για τις ζωές τους. Νομίζω ότι αυτό ήταν το
πιο σημαντικό. Η πεποίθηση ότι υπάρχουν άνθρωποι
έξω από τη φυλακή, αλλά τους σκέφτονται. Και το
ότι μπορούν να μοιραστούν τις εμπειρίες τους με
ανθρώπους που βρίσκονται πέρα από αυτά τα τείχη
(της φυλακής). Πιστεύω πραγματικά ότι θα έπρεπε να
γίνονται περισσότερα προγράμματα όπως αυτό. Τους
κλείνουμε στη φυλακή και πετάμε μακριά το κλειδί, αλλά
πολλοί από αυτούς κάποια στιγμή θα αποφυλακιστούν.
Και αυτό που, τελικά, επιστρέφει στην κοινωνία είναι
άνθρωποι συντετριμμένοι που δεν κατορθώνουν να
επανενταχθούν. Αν είχαν τη δυνατότητα να περάσουν
περισσότερο χρόνο σκεφτόμενοι, ωριμάζοντας
και μοιραζόμενοι τα όσα έχουν κάνει, πιστεύω ότι
μακροπρόθεσμα αυτή η διαδικασία θα ωφελούσε τόσο
τους φυλακισμένους όσο και αυτούς που βρίσκονται έξω
από τη φυλακή. Το πιο επώδυνο για τους ανθρώπους
που καταλήγουν στη φυλακή είναι το ότι αισθάνονται
πως κανένας απολύτως έξω από τη φυλακή δεν τους
θέλει, ότι η κοινωνία τούς έχει απορρίψει. Είναι κοινωνικά
αποκλεισμένοι όπου και να πάνε. Σε κάθε δουλειά θα
πρέπει να αποκαλύπτουν ότι έχουν περάσει από τη
φυλακή.
ΡΚ Τι είναι αυτό που ελπίζεις να μάθουν οι άνθρωποι που βλέπουν
το υλικό του πρότζεκτ;
ΤΜ Σε έναν μεγάλο βαθμό, όλοι έχουμε τις ίδιες ανθρώπινες
αδυναμίες. Όλοι διατρέχουμε τον ίδιο κίνδυνο να
πάρουμε μια στιγμιαία απόφαση που θα μας οδηγήσει
στον λάθος δρόμο. Όλοι έχουμε αδυναμίες. Σε όλους
μας έχει συμβεί, κάποια στιγμή στη ζωή μας, να μην
μπορούμε να διαχειριστούμε μια κρίσιμη κατάσταση.
Έμαθα πάρα πολλά για το πόσο, πέρα από την
επιφάνεια, κοντά είμαστε ως άνθρωποι. Πόσο πολύ
χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον και το πόσο μεγάλη
σημασία έχει η ίδια η έννοια της κοινότητας. Σε πόσο
μεγάλο βαθμό αυτοί οι άνθρωποι καταλήγουν να χάνουν
την αίσθηση της κοινότητας όταν μπαίνουν στη φυλακή.
Όταν κάνουμε την κοινότητα μέσα στη φυλακή τόσο
τοξική, καταλήγουμε να δημιουργούμε σωφρονιστικά
συστήματα που εκπαιδεύουν τους ανθρώπους να
μαθαίνουν να μισούν, εφόσον τους αντιμετωπίζουμε με
αυτό τον τρόπο. Έμαθα ότι, στην καθημερινότητά μας,
έχουμε ανάγκη να αλληλεπιδρούμε και με ανθρώπους
έξω από τον δικό μας μικρόκοσμο. Έχουμε την ανάγκη να
επικοινωνούμε και να δείχνουμε κατανόηση.
Αν οι άνθρωποι μπορούν να αφιερώσουν χρόνο,
να σταθούν μπροστά από αυτές τις εικόνες και να
διαβάσουν τις επιστολές, θα βιώσουν μια πραγματικά
πολύ δυνατή εμπειρία. Αλλά αυτό δεν είναι που
προσπαθούμε διαρκώς; Να κάνουμε τους ανθρώπους να
δουν πέρα από τον καθημερινό τους μικρόκοσμο; Είναι
κάτι πραγματικά δύσκολο.
Μετάφραση:
Γιάννης Γεράσιμος
— LA» | Πειραιάς, Ακτή Θεµιστοκλέους 26, «all sports club» | Πειραιάς, Kαραϊσκου 123, «da capitano cafe-bar» | Περιστέρι, Αγίνης
ΠΗΓΗ«The Curbside Chronicle»/INSP.ngo
Ένας καφές σε περιµένει!
Σε ένα δίκτυο καταστηµάτων που συνεχώς διευρύνεται, το πιθανότερο
είναι ότι υπάρχει ένα καφεδάκι για τους συµπολίτες µας εκείνους που
δεν έχουν ούτε για καφέ. Κερασµένο. Από έναν άγνωστο φίλο σε έναν
άγνωστο φίλο.
Τα καφέ του δικτύου
Αίγινα, Παραλία Αίγινας «Καφενείο Γαλάρη» | Aλεξανδρούπολη, Κανάρη 9 «Αlter ego» | Άρτα, Σκουφά 55, πλ. Μονοπωλείου «Χάρτα»
| Βέροια, Τσαλδάρη 28 «Rocco» | Bόλος, Πολυµέρη 97 Τυροπιτάδικο «Χάρις» | Βόλος Πυράσσου 12, «La petite Cantine» | Γρεβενά,
Ηλία Φάσα 2 «Fuit Art Cafe» | Ηµαθία-Αλεξάνδρεια, Μακεδονοµάχων 19 «Γιαρντίµ»
Θεσσαλονίκη Aρχαιολογικού Μουσείου 10-12 «Marcel lounge cafe» | Βαλαωρίτου 19, «Rehab Pub» | ∆ηµητρίου Γούναρη 51
«Μανιφέστο» | Προξένου Κοροµηλά 47 «Νερό που καίει» | Βενιζέλου Ελευθερίου 59 «Εκλεκτίκ» | Λαµπράκη 23 «Σαράι Καφωδείον»
| Μητρ. Γενναδίου 16 & Ιουστινιανού 22 «Basta» | Καλαµαριά, Koµνηνών 86 «ΜαrSo Fun Coffee» | Καλαµαριά, Χιλής 45 «∆ηµιουργίες»
| Τούµπα (Κάτω), ∆ιστόµου 21 «Χαΐνης» | Τούµπα, ∆ιογένους 24 «Ωκεανός» | Τούµπα, Φιλήντα Μένου 18 «Πολυκαφενείο» | Άνω
Τούµπα, Αγίας Μαρίνης 32, «cozy mall» | Άνω Τούµπα, Γρ. Λαµπράκη 29, «Bonjour» |
Ιωάννινα, Καποδιστρίου 20 «Θυµωµένο Πορτραίτο» | Καβάλα, Φιλικής Εταιρίας 4, «Pacchetto» | Καλαµάτα, Κανάρη 88, (παραλία
Καλαµάτας) «King» | Καστοριά, Μητροπόλεως 45 «Το Τσαρσί» | Κατερίνη, Βότση 1 «Sogni» | Κιλκίς, 21ης Ιουνίου 82, «Da Vinci» |
Κοζάνη, 11ης Οκτωβρίου 49 «Άρωµα cafe» | Κρήτη-Ρέθυµνο, Εµµανουήλ Πάχλα 60 «Station Cafe» | Κρήτη-Σητεία, Βαρθολοµαίου
25 «Άµµος και Γιάντες» | Κρήτη - Ηράκλειο, Μεραµβέλου 9 «Το ροβύθι» | Κως, Αλεξίου Ζερβάνου 1 (πλατεία Κονίτσης) «Τελεία και
Βάλφα» | Λαµία, Τενέδου 6 «Carpe Diem» | Λάρισα Ασκληπιού 8, «Grand Café» | Λάρισα, Άνθιµου Γαζή 54 «Σουλούκος» | Λάρισα,
Απόλλωνος 8, «Las Ramblas» | Λάρισα, Bόλου 4 «Ramblito» | Μεσολόγγι, Χαριλάου Τρικούπη 11 «Avant Garde» | Μυτιλήνη,
Eλευθερίου Βενιζέλου 20 «All Stars sports cafe» | Μυτιλήνη-Βατούσσα, «Rena» | Ναύπλιο, Σιδηράς Μεραρχίας 10 «Το ποτηράκι
της καρδιάς» | Ορεστιάδα, Βασ. Κων/νου 64 «myYogi» | Πάτρα, Ευτυχίδου 6-8 «Θρεττανελό» | Σέρρες-Σιδηρόκαστρο, Ρούπελ 15
«Copa sports cafe» | Φλώρινα, Αβέρωφ 36 «Γκιώνης» | Φλώρινα, Λεωφ. Κωνσταντίνου Καραµανλή 67 «Οδός ονείρων» |
Αθήνα και ευρύτερη περιοχή (αλφαβητικά ανά περιοχή):
Άγιος ∆ηµήτριος, Γράµµου 37 «Γραµµόφωνο» | Αθήνα, Περικλέους 32, «roomie_b» | Αθήνα, Ακαδηµίας 97 & Βερανζέρου 1 (πλ.
Κάνιγγος), «Loving Family» | Ακαδηµία Πλάτωνος, Μοναστηρίου 140 & Τηλεφάνους «Συνεργατικό καφενείο» | Αµπελόκηποι-Πάρκο
ΚΑΠΑΨ, Λάµψα & Τριφυλίας «Myrtillo» | Βύρωνας, Φρυγίας 11 & Λυδίας «Μy Pastaflora» | Βύρωνας, Επταλόφου 88, «Dazz cafe»
| Γλυφάδα, Λ. Ποσειδώνος 80 «Kiosky’s» | Γλυφάδα, Γούναρη 219 «Cheers» | Γουδί, ∆ήλου 14 «Clandestino» | ∆άφνη, Αντιόπης 43
& Παπαναστασίου, «Φυσικό και επόµενο» | ∆άφνη, (χαραυγή) Πλούτωνος 40, «Κροκόδειλος» | Ελευσίνα, Σωτ. Γκιώκα 2 «Κυκεών»
| Εξάρχεια, Σόλωνος 124 «Ρότα» | Ζωγράφου, Μαικήνα 69, «Ποδήλατο Καφέ» | Ηράκλειο Νέο, Πράσινου Λόφου 6 «Duende Art
Cafe» | Θησείο, Τριών Ιεραρχών 21 «Συνεργατικό καφενείο 6» | Θησείο, Τριών Ιεραρχών 1 «Παράθυρο» | Καλλιθέα, Φραγκούδη 15-
17, Πολιτιστικό καφενείο «∆ιαδροµές» | Καλλιθέα (πλατεία Κύπρου) «Mikel» Σαπφούς 97 & Σιβιτανίδου 10 | Καλλιθέα, Αγίων Πάντων 74
«Παραδοσιακό καφενείο 1968» | Κεραµεικός, Kεραµεικού 93 «Κorova» | Κορυδαλλός, Αγ. Γεωργίου 30 «Παράταιρο» | Κορυδαλλός,
Χειµάρας 26 «Paspartou» | Κορυδαλλός, Πλ. Ειρήνης «Εντεχνάδικο Queen» | Κουκάκι, Γεωργίου Ολυµπίου 15, «Laluk» | Κουκάκι,
∆ράκου 19 «Κολοκύθα» | Κουκάκι, Τρίπου 2 «Lelos» | Κυψέλη, Καυκάσου 76-78 «Το στέκι της Αναστασίας» | Μενίδι, Βύρωνος 4,
«Το κεφενεδάκι» | Μεταξουργείο, Μαίζωνος 44 & Ψαρών 26Α «Ο ακροβάτης» | Μοσχάτο, Χρυσοστόµου Σµύρνης 117 - 119 «Bar-
on cafe -snack bar» | Ν. Ιωνία, Αλ. Παναγούλη 93 «Coffee's Art» | Ν. Σµύρνη, Αιγαίου 14, «∆έκα 4» | Ν. Σµύρνη, Κοραή & Μεγ.
Βασιλείου «Lant’ Eustachio» (αθλητικό κέντρο Μίλωνα) | Ν. Σµύρνη, Ιωνίας 45, «Σαΐτες» | Ν.Φιλαδέλφεια, Σµύρνης 2 «Ίρις» | Π.
Φάληρο, Ενδυµείωνος 4, «Ποδήλατο» | Παλλήνη, Φειδιππίδου 26, «Roi» cafe snack bar | Πειραιάς, Πλ. Οδυσσού 8, «Οι Άγγελοι –
2 & Μ. Αλεξάνδρου, «Το Ποδήλατο του Παππού» | Περιστέρι, Αµφιλοχιας 2 «el gato» | Πετράλωνα, Ηρακλειδών 70 & Ευάδνης 1
«Ροδάκινο» | Πετράλωνα Κάτω, Αθηναίου 7 (πλ. Ηούς) «Το περιβολάκι» | Χαλάνδρι, Αγίας Παρασκευής 29 «7th Thought» |
Χαλάνδρι, Κώστα Βάρναλη 2-4 «Mosquito» | Χαλάνδρι, Σωκράτους 23 «Kώνειο» | Χολαργός, Σαρανταπόρου & Μέτωνος «Το Βαγόνι»
Κύπρος
Λάρνακα, Πίσω από την πλατεία Ευρώπης, «Κυβερνείο»
Για περισσότερες πληροφορίες: www.shedia.gr
 Θέμα
Ιστορίες προκατάληψης
Πρόσφατα, το Δημοτικό Συμβούλιο του
Παρισιού ανακοίνωσε ότι θα δημιουργήσει
δεύτερο ξενώνα φιλοξενίας αστέγων στο
16ο δημοτικό διαμέρισμα της πόλης. Αυτή
η είδηση αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον,
Η υπόσχεση
αφενός λόγω του γεγονότος ότι αυτή
η συνοικία αποτελεί την πλουσιότερη,
πολυτελέστερη και ακριβότερη περιοχή
της γαλλικής πρωτεύουσας και, αφετέρου,
της αυγής λόγω της απίστευτης περιπέτειας της
ίδρυσης του πρώτου ξενώνα.
Οι περιβαλλοντικές ανησυχίες
Οι αντιδράσεις των κατοίκων μιας μεγαλοαστικής γειτονιάς ήταν απλά ένα φύλλο συκής,
και αρχίζουν να κυκλοφορούν
του Παρισιού ενάντια στην ανέγερση ενός ξενώνα αστέγων
τερατολογίες που δεν έχουν
δεν έκαμψαν την αποφασιστικότητα των δημοτικών αρχών.
να ζηλέψουν τίποτα από τον
ρατσιστικό λαϊκισμό της Λεπέν.
Πράγματι, όσο κι αν η (σοσιαλιστική)
δημοτική αρχή ανέμενε αντιδράσεις, η
απόφαση για τη δημιουργία στα όρια
της συνοικίας ενός ξενώνα 200 θέσεων
(100 για μέλη οικογενειών, άλλες τόσες
για μεμονωμένα άτομα) πυροδότησε
ένα απίστευτο κλίμα μαζικής υστερίας.
Όψη του Πασσύ, μιας από τις πλουσιότερες παριζιάνικες συνοικίες. Ένα χρόνο μετά τα εγκαίνια
ενός ξενώνα αστέγων στην περιοχή, εκείνη δεν θυμίζει στο παραμικρό την Καμπούλ, όπως
διατείνονταν όσοι αντιδρούσαν στη δημιουργία του.
—
Φωτογραφία:
flickr.com/Γεώργιος Μιχαλογιωργάκης
Κείμενο:
Βασίλης Παπακριβόπουλος
48
Καθώς η κατασκευή της «Υπόσχεσης
της Αυγής», ενός καλαίσθητου ξύλινου
προκατασκευασμένου συγκροτήματος
στην άκρη του Δάσους της Βουλώνης,
του μεγαλύτερου πνεύμονα του Παρισιού
(8.460 στρέμματα, 155 φορές μεγαλύτερο
από τον αθηναϊκό Εθνικό Κήπο)
προϋπέθετε την κοπή μερικών δεκάδων
δέντρων, αρχικά επιστρατεύθηκαν
τα οικολογικά επιχειρήματα και η
προστασία του πράσινου. Επιχειρήθηκε
δε –ανεπιτυχώς– να μπλοκαριστεί το
έργο από τη δικαιοσύνη, με πρόσχημα
την παραβίαση της περιβαλλοντικής
νομοθεσίας και των διατάξεων του
οικοδομικού κανονισμού για τις χρήσεις
της γης.
Όμως, τα πραγματικά κίνητρα
των διαφωνούντων φάνηκαν στην
ενημερωτική εκδήλωση που οργάνωσε
το Μάρτιο του 2016 η νομάρχης
Παρισιού, σε αίθουσα του φημισμένου
γειτονικού οικονομικού πανεπιστημίου
Ντοφίν (Dauphine). Εκεί, χίλιοι περίπου
κομψότατοι μεγαλοαστοί υποδέχτηκαν
τη νομάρχη και τους συνεργάτες της
με ένα απίστευτο ξέσπασμα μίσους:
14TH ATHENS DIGITAL ARTS FESTIVAL
video art|animation|web art|installations|digital image
A/V performances|workshops|ADAF kids
«δωσίλογοι», «σταλινικοί», «πουλημένοι»,
«πουτάνας γιοι», «αλήτες», «βρωμιάρα»,
«προβοκάτορες», «απατεώνες», «σκ…»,
«σιχτίρ»… Μετά από είκοσι λεπτά, με
τη νομάρχη να μην έχει καν κατορθώσει
να αρχίσει την ομιλία της εξαιτίας της
οχλοβοής, η κατάσταση ξεφεύγει από
κάθε έλεγχο και ορισμένοι από τους
παρευρισκόμενους υιοθετούν τακτικές
«μπαχαλάκηδων» και κινούνται
απειλητικά εναντίον των ομιλητών.
Σοκαρισμένος, ο πρύτανης
απευθύνει στο κοινό την εξής ερώτηση:
«Συνειδητοποιείτε τι παράδειγμα δίνετε
στους φοιτητές μου;». Στη συνέχεια,
δηλώνει ότι διακόπτει την εκδήλωση,
καθώς δεν μπορεί πλέον να εγγυηθεί την
ασφάλεια των ομιλητών. Η απόφασή
του γίνεται δεκτή με την παρατεταμένη
ιαχή «μαλ…», ενώ ένας… ποιητής που
συμμετέχει στις αποδοκιμασίες επιλέγει
την απελπιστικά πεζή βρισιά «απατεώνα,
πουτάνας γιέ».
Αποδεικνύεται, έτσι, ότι οι
περιβαλλοντικές ανησυχίες ήταν απλά
ένα φύλλο συκής, και στη συνοικία
αρχίζουν να κυκλοφορούν τερατολογίες
EXTENDED DEADLINE
31.12.2017
www.adaf.gr | #ADAF2018
 Θέμα
Ιστορίες προκατάληψης
και τα πλέον παράλογα επιχειρήματα
που δεν έχουν απολύτως τίποτε να
ζηλέψουν από τον υστερικό ρατσιστικό
λαϊκισμό της Μαρίν Λεπέν, τον οποίο
τόσο πολύ υποτίθεται ότι απεχθάνονται
οι «μορφωμένοι και σκεπτόμενοι αστοί»:
«Δεν θα υποκύψουμε στα εξαπτέρυγα
της ηθικής», «θα δημιουργήσουν στη
γειτονιά μας μια νέα “Ζούγκλα του
Καλαί”» (ο μεγάλος, άναρχος καταυλισμός
μεταναστών και προσφύγων στα
παράλια απέναντι από την Αγγλία),
«θα γεμίσουμε Ρομά», «Βόρεια Κορέα
γίναμε», «θέλουν να μας τιμωρήσουν
επειδή είμαστε επιτυχημένοι αστοί»,
«θέλουν να πυροδοτήσουν έναν πόλεμο
πολιτισμών, γι’ αυτό μας φέρνουν
άστεγους και λαθρομετανάστες», «θα
έχουμε εγκληματικότητα και δολοφονίες»,
«θα παρενοχλούν σεξουαλικά και θα
βιάσουν τις γυναίκες», «θα κινδυνέψουμε
από τα σκυλιά των άστεγων», «ο ξενώνας
θα προσελκύσει στη συνοικία μας
καταυλισμούς αστέγων και προσφύγων με
σκηνές», «θα εγκαταστήσουν στη γειτονιά
“hot spot” με πρόσφυγες», «πώς θα
Άστεγος μπροστά στην είσοδο του ξενοδοχείου «Le Louvre».
Κάθε χρόνο, 500 άνθρωποι που διαβιούν στο δρόμο
βρίσκουν το θάνατο στη γαλλική πρωτεύουσα.
Φωτογραφία: Reuters/Jacky Naegelen
πηγαίνουν οι γυναίκες μας και τα παιδιά
μας στο κολυμβητήριο που βρίσκεται πολύ
κοντά στον ξενώνα;», «θα μειωθεί η αξία
των ακινήτων μας κατά 60-75%», «θα
κινδυνεύουμε κι εμείς και τα παιδιά μας,
όταν θα κάνουμε περίπατο στο Δάσος
της Βουλώνης» (περιέργως, το γεγονός
ότι ορισμένα σημεία του μετατρέπονται
τις μεταμεσονύκτιες ώρες σε μια από
τις μεγαλύτερες παράνομες ευρωπαϊκές
αγορές του πληρωμένου έρωτα δεν θα
πρέπει να τους ενοχλεί ιδιαίτερα).
ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΠΕΤΥΧΕ
Πολλά από τα παραπάνω ακούστηκαν
και από πολλές γνωστές παρισινές
προσωπικότητες. Πολύ πιο έξυπνος,
ο πρόεδρος του αντίστοιχου γαλλικού
ΟΠΑΠ εμφανίστηκε ως μέγας υπέρμαχος
του περιβάλλοντος και πρότεινε
συμβιβαστικά να δημιουργηθεί μεν
ξενώνας αστέγων στη συνοικία, αλλά
«κάπου αλλού», «κάποια άλλη στιγμή,
μελλοντικά» και «δυναμικότητας
μικρότερης των 50 ατόμων». Αντίθετα,
αποδείχθηκε ότι μια άλλη απειλή δεν ήταν
μονάχα λόγια του αέρα: «Μας προκαλούν
μέσα στα σπίτια μας; Θα τους κάψουμε!».
Τον Οκτώβριο του 2016, λίγο καιρό
πριν από την ολοκλήρωση του έργου,
το εργοτάξιο έγινε στόχος εμπρηστικής
επίθεσης με βόμβες μολότοφ. Δυστυχώς,
η γαλλική αστυνομία δεν κατόρθωσε
να ανακαλύψει εάν οι ευκατάστατοι
«αγανακτισμένοι πολίτες» μυήθηκαν σε
ασυνήθιστες γι’ αυτούς τακτικές ένοπλης
πάλης ή αν –απλούστατα– ανέθεσαν
υπεργολαβικά τη βρώμικη δουλειά σε
άτομα του υποκόσμου (εξάλλου, το μόνο
που δεν τους λείπει είναι τα χρήματα)
Παρ’ όλ’ αυτά, παρά τη συλλογή
40.000 υπογραφών στο αίτημα
για ακύρωση του έργου, παρά τη
σφοδρότατη αντίδραση του (δεξιού)
προέδρου του δημοτικού διαμερίσματος
και του διαμερισματικού συμβουλίου, ο
δήμος του Παρισιού δεν υπέκυψε στις
πιέσεις και οι εργασίες συνεχίστηκαν C
με εντατικούς ρυθμούς. Εξάλλου, όλα
αυτά τα γεγονότα, όπως και η ιδιαίτερη
M
–αποδοκιμαστική– προβολή τους από Y
το σύνολο του γαλλικού Τύπου, είχαν CM
προκαλέσει την αγανάκτηση πολλών MY
Παριζιάνων από τις υπόλοιπες συνοικίες
CY
της πόλης, που φιλοξενούν ξενώνες
αστέγων συνολικής δυναμικότητας 9.700 CMY
ατόμων και σοκάρονται απερίγραπτα από K
τις στατιστικές που ανακοινώνουν κάθε
χρόνο το θάνατο 500 περίπου αστέγων
στο δρόμο.
Τελικά, ο ξενώνας εγκαινιάστηκε
πριν από ένα χρόνο και, θα το
πιστέψετε; Η συνοικία δεν θυμίζει στο
παραμικρό την Καμπούλ, οι κάτοικοί
της δεν υποχρεώθηκαν να καταφύγουν
πρόσφυγες στις μεσοαστικές συνοικίες
και οι τιμές των ακινήτων όχι μόνον δεν
καταβαραθρώθηκαν, αλλά συνέχισαν
την άνοδό τους σε δυσθεώρητα ύψη. Γι’
αυτόν το λόγο, προφανώς, η ανακοίνωση
για τη δημιουργία ενός δεύτερου ξενώνα
για τη φιλοξενία άστεγων γυναικών,
στις εγκαταστάσεις μιας μονάδας της
Χωροφυλακής που θα εκκενωθεί, δεν
προκάλεσε την παραμικρή αντίδραση.
 Σχεδία — Περιοδικό δρόμου

ΤΟ ΦΆΡΜΑΚΟ
ΕΙΝΑΙ Η
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑ
Απαλλαγμένος πια από έναν καταστροφικό εθισμό,
ένας νέος άνθρωπος από το χώρο των μέσων ενημέρωσης
περιγράφει έναν κόσμο μοναχικό, σκοτεινό, γεμάτο
ψέματα, επισημαίνοντας, συνάμα, τα στηρίγματα
που οδηγούν στο μονοπάτι της απεξάρτησης από
τον «πανούργο» τζόγο και, εντέλει, σε μια ελεύθερη ζωή.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
του Ηλία Αναστασιάδη
στην Ντόση Ιορδανίδου
—
Φωτογραφία:
Γιάννης Ζινδριλής

53
 Συνέντευξη
Ηλίας Αναστασιάδης
Διαβάζοντας μονορούφι το αυτοβιογραφικό βιβλίο του «Δευτέρα»
-σαν να λέμε μια καινούρια βδομάδα-ζωή ξεκινάει(;) ή θα
αναβάλω το σήμερα για να ξεκινήσω από Δευτέρα(;)- δεν
υπάρχει περίπτωση να μη σου έρθουν στο μυαλό φίλοι, γνωστοί,
συμπεριφορές ανθρώπων που γνωρίζεις. Κολλημένοι με τα
τυχερά παιχνίδια σαν όλη τους η ζωή να κρίνεται από την τύχη ή
την ατυχία, αλλά και με άλλες «νόμιμες εξαρτήσεις», όπως είναι
το αλκοόλ (όπως ίσως είναι και η οθόνη του υπολογιστή, του
κινητού). Άνθρωποι που πηγαίνουν κανονικά στις δουλειές τους,
που έχουν κάποιον να τους περιμένει στο σπίτι, που φαινομενικά
ζουν μια «κανονική» ζωή. Ο δημοσιογράφος Ηλίας Αναστασιάδης
ήταν κολλημένος στον τζόγο από τα δεκαεπτά του – στοιχήματα,
πόκερ, καζίνο. Περιγράφει τη ζωή –που δεν είχε– με τολμηρό και
αποκαλυπτικό τρόπο, χωρίς γλαφυρότητες, χωρίς μελό. Όπως
ακριβώς ήταν. Με την αδρεναλίνη να χτυπάει κόκκινο, όπως και
η μοναξιά. «Πλέον έπαιζα στοίχημα για να έχω λίγη παρέα. Για να
“τρέχει” κάτι παράλληλα με τις δουλειές μου. Για να βρίσκω κάπου
κάποιο νόημα». Με τις προσπάθειες να ξεφύγει, με τις υποτροπές.
«Η εξάρτηση είναι γεμάτη ψέματα. Πρώτα στον εαυτό μας –“το
ελέγχω” (όταν ανά πάσα στιγμή ξεφεύγεις και παίζεις παράλογα
ποσά), “δεν είμαι σαν τους άλλους”, “όποτε θέλω, σταματάω”».
Ρεαλιστικά και κυνικά κάποιες φορές. Και όμως, τα κατάφερε. Και
όμως, γίνεται. Να είσαι ελεύθερος.
ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ ΤΗΣ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΗΣ
NI Οι περισσότεροι εθισμένοι δεν συνειδητοποιούν ότι έχουν
πρόβλημα. Βρίσκουν αμέτρητες δικαιολογίες για να μην αλλάξουν
τις συνήθειές τους, όσο καταστροφικές κι αν είναι. Φοβούνται το
διαφορετικό; Την καινούρια ζωή; Τι;
HA Μπορώ σίγουρα να μιλήσω για μένα, άρα όσον αφορά
το τι φοβόμουν και δεν έπαιρνα την απόφαση να
δουλέψω τον εθισμό μου ήταν αυτό που αποκάλεσα και
στο βιβλίο «κανονική ζωή». Φοβόμουν ότι η ζωή χωρίς
τον τζόγο θα είναι βαρετή, δεν θα έχει τόση αγωνία
ή τόσο ραγδαίες εναλλαγές συναισθημάτων. Αυτό
εν μέρει είναι αλήθεια, αλλά επ’ ουδενί δεν σημαίνει
ότι συγκρίνεται η ζωή μακριά από τους εθισμούς με
τη ζωή μέσα σε αυτούς. Είναι σαν να συγκρίνεις τη
δυνατότητα να είσαι ελεύθερος με την επιλογή να είσαι
φυλακισμένος.
NI Τώρα πώς είναι η ζωή σου;
HA Γεμάτη καινούριες προκλήσεις, πάρα πολλή δουλειά και
άλλη τόση δημιουργικότητα. Σίγουρα δεν ζω μια βαρετή
ζωή, είμαι πολύ τυχερός που έχω ανθρώπους στη ζωή
μου που δεν θα επέτρεπαν κάτι τέτοιο.
NI Πώς συνειδητοποίησες ότι «έχεις πρόβλημα»;
HA Συνειδητοποίησα το πρόβλημα όταν άρχισα να
σημειώνω πόσα χρήματα χάνω κάθε μήνα για έναν
ολόκληρο χρόνο. Εκεί είδα ξεκάθαρα ότι η τάση ήταν
να χάνω συνεχώς, ενώ παράλληλα χανόμουν απ’ όλο
τον κόσμο, από φίλους, σχέσεις. Μετά από μια γερή
χασούρα, σήκωσα το τηλέφωνο και ζήτησα βοήθεια από
το ΚΕΘΕΑ ΑΛΦΑ.
NI Πώς ανακάλυψες το πρόγραμμα απεξάρτησης;
HA Είχα δει μια διαφήμιση του ΚΕΘΕΑ ΑΛΦΑ στην
τηλεόραση αρκετές φορές, χωρίς να σημειώσω το
τηλέφωνο. Το τηλέφωνο το είχε σημειώσει η μητέρα
μου, που επανειλημμένα μου έκρουε τον κώδωνα του
κινδύνου τους τελευταίους μήνες πριν καλέσω.
NI Τι σε έσωσε προσωπικά εσένα; Ποιο ήταν το δικό σου «κλικ» για
να ξεφύγεις;
HA Με έσωσαν οι φίλοι που έκανα στο πρόγραμμα και
οι θεραπεύτριές μου εκεί, που μου έδειξαν, ακόμα και
στις υποτροπές μου, πως έχω βάλει τα θεμέλια για να
καθαρίσω από αυτό.
NI Λες ότι «νόμιζα πως για τα λεφτά έπαιζα». Ότι ο τζόγος είναι το
σύμπτωμα – άρα χρειάζεται να αναζητήσεις την «ασθένεια». Γιατί
έπαιζες; Ποια ήταν η δική σου «νόσος»;
HA Η δική μου νόσος, όπως γράφω και στο βιβλίο, ήταν
το μάταιο κυνήγι της επιβεβαίωσης, η απομόνωση, ο
φόβος να κοιτάξεις τα προβλήματα κατάματα, η χαμηλή
αυτοπεποίθηση, η ενηλικίωση. Αν έπρεπε να τα βάλω σε
μια λέξη σήμερα, αυτή η λέξη θα ήταν η εσωστρέφεια.
Οι εξαρτήσεις μάς κλειδώνουν στον εαυτό μας, είναι μια
ένοχη προσωπική ευχαρίστηση που οδηγεί μαθηματικά
στην απομόνωση. Η επικοινωνία είναι το φάρμακο της
νόσου. Η αποδοχή του προβλήματος, η έκκληση για
βοήθεια και η προσπάθεια να μείνεις καθαρός είναι
βασισμένα στο εργαλείο της επικοινωνίας.
NI Στο βιβλίο σου αναφέρεις: «Παίζαμε για την αίσθηση του να
κερδίζεις, μα κυρίως για την αίσθηση του να χάνεις. Κι όταν
χάναμε πολύ και πολλές φορές, παίζαμε πια για την αίσθηση της
συντριβής». Τι είναι πιο ερεθιστικό για έναν τζογαδόρο; Η νίκη ή
η ήττα; Η ήττα παράγει περισσότερη αδρεναλίνη;
HA Περισσότερη αδρεναλίνη παράγει η πιθανότητα του
μεγάλου κέρδους, ειδικά όταν ο παίκτης καταφέρνει να
το πλησιάσει. Πιο ερεθιστική είναι σίγουρα η νίκη, γιατί
σου δείχνει ότι μπορείς να τα καταφέρεις και να πλήξεις
τον Κακό με γερά χτυπήματα. Η ήττα είναι πιο εθιστική,
σε κάνει να θέλεις να επιστρέψεις για να ρεφάρεις, να
πάρεις πίσω τα χαμένα.
ONEMAN
Ο Ηλίας Αναστασιάδης γεννήθηκε
το 1983 στην Αθήνα. Σπούδασε
Επικοινωνία και ΜΜΕ στο
Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εδώ και
μια δεκαετία, αρθρογραφεί στον
περιοδικό Τύπο και στο ίντερνετ,
ενώ από το Νοέμβριο του 2015
είναι αρχισυντάκτης του Oneman.
gr. Το βιβλίο του «Δευτέρα»
κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Key
Books (www.keybooks.gr)
Σχεδία — Περιοδικό δρόμου
NI Υπάρχει η «νοοτροπία του τζογαδόρου»; Επεκτείνεται σε άλλους
τομείς της ζωής;
HA Δεν ξέρω αν υπάρχει η νοοτροπία του τζογαδόρου,
καθώς όλοι καλούμαστε να πάρουμε ρίσκα στη ζωή μας.
Κάποιος, δηλαδή, που αφήνει μια σταθερή δουλειά για
να κυνηγήσει το όνειρό του ρισκάρει πολλά, αλλά επ’
ουδενί δεν είναι τζογαδόρος. Όσον αφορά εμένα, στους
υπόλοιπους τομείς της ζωής μου, υπήρξα σαφέστατα πιο
συγκρατημένος και σοβαρός.
NI Λες «τα Όχι (να σου δανείσουν χρήματα) μού ήταν πολύτιμα». Θα
το συμβούλευες σε κοντινούς ανθρώπους των τζογαδόρων; Να
μην τροφοδοτούν την αρρώστια;
HA Σαφώς θα έλεγα σε όποιον έχει έναν εξαρτημένο στο
περιβάλλον του να κόψει την παροχή που οδηγεί στην
τροφοδότηση της εξάρτησης. Ο εξαρτημένος πρέπει
να «πνιγεί» για να ζητήσει βοήθεια, αυτό είναι το
ζητούμενο.
NI Θεωρείς ότι κάποιοι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερη «τάση» προς
εθισμούς; Είναι θέμα DNA;
HA Όχι, δεν πιστεύω κάτι τέτοιο. Θεωρώ πως οι συγκυρίες
εδώ είναι πιο δυνατές από το DNA.
NI Πιστεύεις τη «ρήση» μια φορά εθισμένος, πάντα εθισμένος;
Μπορείς να γίνεις «κοινωνικός», «κανονικός» παίκτης; Βιώνεις
πλέον κρίσεις για υποτροπή;
HA Δεν είναι πολύ αισιόδοξο αυτό το για πάντα εθισμένος.
Με την κατάλληλη δουλειά και την καθημερινή
προσπάθεια, κάποιος μπορεί να σταματήσει και να μην
ξαναγυρίσει στον εθισμό. Ο τζόγος είναι πανούργος και
έχει άπειρους τρόπους να επανέρχεται, γι’ αυτό οφείλω
να είμαι συνέχεια σε εγρήγορση. Έχω αποδεχτεί ότι
δεν μπορώ να γίνω κοινωνικός παίκτης. Όσες φορές
το προσπάθησα, πολύ σύντομα έπαιζα προβληματικά,
όπως πριν. Άρα δεν χρειάζεται να το ξαναδοκιμάσω.
Έχω στήσει έτσι τη ζωή μου –βιβλία, πολλή δουλειά, μια
σχέση ζωής– που δεν έχω κρίσεις για υποτροπή. Αλλά,
είπαμε, δεν γίνεται να εφησυχάσω.
54
55
«Πρακτορείο
Στοιχημάτων»
(«Betting Shop»).
Σκίτσο του Sava
Babic από την
έκδοση «World Press
Cartoon» του 2015.
NI Μετράς ακόμη μέρες;
HA Όχι, αλλά πλέον μετράω Δεκέμβρηδες. Ελπίζω να
μετράω μόνο Δεκέμβρηδες (δηλαδή χρόνια) από εδώ και
στο εξής.
NI Πώς ήταν η περίοδος συγγραφής; Πώς ένιωθες αποκαλύπτοντας
τον εαυτό σου στο χαρτί;
HA Ήταν μια μορφή θεραπείας, ένιωσα μεγάλη συγκίνηση
όσο έβλεπα τις σημειώσεις να παίρνουν μορφή και να
γίνονται βιβλίο. Όπως και να το δει κανείς, είναι το βιβλίο
ενός τεράστιου μέρους της ζωής μου.
NI Τι θέμα έχει το δεύτερο βιβλίο που ετοιμάζεις;
HA Είναι ένα μυθιστόρημα με ήρωες φτιαγμένους εντελώς
στη φαντασία μου. Πρόκειται για δύο τύπους που,
παράλληλα με τις κανονικές τους δουλειές, τρέχουν ένα
γραφείο που έχει μια πολύ συγκεκριμένη αποστολή και
το οποίο γίνεται γνωστό από στόμα σε στόμα, ελάχιστοι
γνωρίζουν ότι υπάρχει κι ότι προσφέρει τις υπηρεσίες
που προσφέρει.
«Ο τζόγος είναι πανούργος και έχει
άπειρους τρόπους να επανέρχεται,
γι’ αυτό οφείλω να είμαι συνέχεια σε
εγρήγορση. Έχω αποδεχτεί ότι δεν
μπορώ να γίνω κοινωνικός παίκτης».
 Street News
Για άγριους καιρούς
Όταν οι πωλήσεις του σουηδικού περιοδικού δρόμου «Situation
Sthlm» άρχισαν να πέφτουν, οι υπεύθυνοι άρχισαν να ψάχνουν
τρόπο να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Ανέθεσαν, λοιπόν, στους
τελειόφοιτους σπουδαστές της σχεδιαστικής σχολής Μπέκαμς
να φτιάξουν ένα μπουφάν για τους πωλητές, που θα τους έκανε
να ξεχωρίζουν διακριτικά μέσα στο πλήθος, διατηρώντας τους
ταυτόχρονα ζεστούς. Οι πωλητές επέλεξαν ανάμεσα σε 12 σχέδια
το αγαπημένο τους και νικήτρια αναδείχτηκε η Τζούλια Άντερσεν,
η οποία σχεδίασε ένα αδιάβροχο, αντιανεμικό και θερμομονωτικό
μπουφάν. Το μαύρου χρώματος μπουφάν διαθέτει γιλέκο
με το λογότυπο του περιοδικού και ένα εντυπωσιακό μοτίβο,
εμπνευσμένο από το αστικό τοπίο της Στοκχόλμης.
ΠΗΓΗ INSP.ngo
Ψηφιακοί γιατροί
Μέχρι την εισαγωγή του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του
Κέιμπριτζ, το 2003, ο Ουαχίντ Αριάν είχε περάσει πολλά. Γεννήθηκε
στο εμπόλεμο Αφγανιστάν, έμεινε τρία χρόνια σε προσφυγικό
καταυλισμό, υπέφερε από ελονοσία και φυματίωση και σε ηλικία
15 ετών οι γονείς του τον έστειλαν στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου
κατέληξε να εργάζεται σε τρεις δουλειές και παράλληλα να
σπουδάζει. Σήμερα, ο Ουαχίντ είναι ιδρυτής και επικεφαλής του
φιλανθρωπικού οργανισμού Arian Teleheal, που πρωτοστατεί στον
τομέα της τηλεϊατρικής. Ο οργανισμός συνδέει πάνω από 100
εθελοντές ιατρούς με συναδέλφους τους στα εξωτερικά ιατρεία και
στις μονάδες εντατικής θεραπείας του Αφγανιστάν, οι οποίοι ζητούν
συμβουλές σχετικά με τη θεραπεία των ασθενών τους.
ΠΗΓΗ «Big Issue North»/INSP.ngo
Εκλογικό μποϊκοτάζ
Η Μ.Σ δεν έχει ψηφίσει τα τελευταία 10
χρόνια και ο Π.Κ δεν έχει πάει στις κάλπες
τα τελευταία πέντε ή έξι. Οι δυο τους
είναι μακροχρόνια άνεργοι και πρόσφατα
συμμετείχαν σε έρευνα σχετικά με
τους λόγους αποχής της συγκεκριμένης
κοινωνικής ομάδας από τις εκλογές στη
Γερμανία. «Διαμαρτύρονται ότι οι πολιτικοί
δεν ακούν, δεν τηρούν τις υποσχέσεις
τους και δεν έχουν αίσθημα κοινωνικής
δικαιοσύνης», εξηγεί ένας από τους
ερευνητές. Το παράξενο, ωστόσο, είναι ότι
οι άνθρωποι αυτοί –παρά τις δηλώσεις
τους περί του αντιθέτου στη διάρκεια των
συνεντεύξεων– ασχολούνται με την πολιτική,
ενημερώνονται από τις εφημερίδες, την
τηλεόραση, το διαδίκτυο και μπορούν να
αιτιολογήσουν για ποιο λόγο δεν ψηφίζουν.
Επίσης, αν και οι ίδιοι δεν πάνε στις κάλπες,
πιστεύουν σε πρωτοβουλίες που προτρέπουν
τον κόσμο να ψηφίσει, γιατί, όπως λέει η
Μ.Σ, «πολλοί άνθρωποι μαζί μπορούν να
κάνουν τη διαφορά».
ΠΗΓΗ «Trott-War»/INSP.ngo
Σχεδία — Περιοδικό δρόμου 56
57
Η αντιμετώπιση των ανισοτήτων
Κάθε τρία χρόνια, οι νικητές του Βραβείου Νόμπελ Οικονομίας συναντιούνται με νέους επιστήμονες
για να συζητήσουν το μέλλον του κλάδου τους και να ενθαρρύνουν τη ριζοσπαστική σκέψη. Φέτος,
ένα από τα κεντρικά θέματα της συνάντησης ήταν οι πολιτικές και κοινωνικές επιπτώσεις της
αυξανόμενης παγκόσμιας ανισότητας, καθώς και το πώς μπορεί αυτή να αντιμετωπιστεί. Οι
απόψεις πολλές και σίγουρα ενδιαφέρουσες. Ο Τζέιμς Χέκμαν (Βραβείο Νόμπελ 2000) επεσήμανε
την ταχύτερη αύξηση της ανισότητας στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, λόγω των φορολογικών
αλλαγών προς όφελος των πλουσίων, οι Πίτερ Ντάιαμοντ και σερ Κρίστοφερ Πισσαρίδης (Βραβείο
Νόμπελ 2010) ήταν υπέρ ενός καθολικού βασικού εισοδήματος, ανεξάρτητα από την οικονομική
κατάσταση των πολιτών, και της υψηλότερης φορολόγησης των εχόντων, ενώ ο Έρικ Μάσκιν
(Βραβείο Νόμπελ 2007) τόνισε το κλείσιμο της ψαλίδας μεταξύ των κρατών, λόγω της οικονομικής
ανάπτυξης της Κίνας και της Ινδίας, αλλά το άνοιγμά της στο εσωτερικό των αναπτυσσόμενων
χωρών.
ΠΗΓΗ «The Conversation»/INSP.ngo
Το φαινόμενο Βαϊνστάιν Μία πίστη υπό διωγμό
Οι Μπαχάι είναι από τις πλέον διωκόμενες θρησκευτικές
Όταν η ηθοποιός και Πρέσβειρα Καλής Θέλησης των
Ηνωμένων Εθνών Άσλεϊ Τζουντ αποκάλυψε την παρενόχληση μειονότητες του κόσμου. Στο Ιράν, όπου ιδρύθηκε η
συγκεκριμένη θρησκεία, τα πανεπιστήμια αρνούνται
που είχε δεχτεί από τον παραγωγό Χάρβεϊ Βαϊνστάιν, πολλοί
σοκαρίστηκαν. Αυτό που ξεκίνησε ως ένα χολιγουντιανό να δεχθούν φοιτητές Μπαχάι, τα κοιμητήριά τους
καταστρέφονται, ενώ οι περιουσίες τους δημεύονται. Οι
σκάνδαλο εξελίχθηκε σε παγκόσμιο τσουνάμι, που αποκάλυψε
πόσο συχνά είναι τα φαινόμενα σεξουαλικής παρενόχλησης, Μπαχάι πέφτουν θύματα διακρίσεων, επίσης, στην Υεμένη
και την Αίγυπτο. Την ίδια ώρα, η θρησκευτική αυτή πίστη έχει
μισογυνισμού και βίας στις μέρες μας. Τα νούμερα λένε ότι μία
στις τρεις γυναίκες έχει πέσει θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης, εξαπλωθεί σε όλο τον πλανήτη. Υπάρχουν πάνω από 100.000
βίας, επίθεσης ή βιασμού στη διάρκεια της ζωής της, ότι τοπικές κοινότητες Μπαχάι από τη Χιλή ώς την Καμπότζη
περίπου 120 εκατομμύρια κορίτσια έχουν υποστεί κάποιας και τις ΗΠA. Διακόσια χρόνια από τη γέννηση στην Τεχεράνη
μορφής σεξουαλική βία, ότι περίπου 700 εκατομμύρια γυναίκες του θεμελιωτή της θρησκείας των Μπαχάι, του Μπαχαόλα,
παντρεύτηκαν όσο ήταν ακόμα παιδιά. Η οικογένεια, το το ερώτημα παραμένει: Ποιος είναι ο λόγος της δίωξής τους;
σχολείο, οι αρμόδιοι φορείς, η δικαιοσύνη πρέπει επιτέλους Στη διδασκαλία του, ο Μπαχαόλα υπερασπιζόταν τη φυλετική
να αναλάβουν δράση. Αν η ιστορία του Βαϊνστάιν μάς έδειξε ισότητα, όπως και εκείνη μεταξύ των δύο φύλων, το καθολικό
κάτι, είναι ότι ο μισογυνισμός εξακολουθεί να είναι ριζωμένος δικαίωμα στην εκπαίδευση και την αρμονία μεταξύ επιστήμης
στην κουλτούρα μας και ότι η σεξουαλική εκμετάλλευση και και θρησκείας. Μάλιστα, το πρώτο σχολείο θηλέων στο Ιράν
παρενόχληση αποτελούν μέρος της καθημερινότητας πολλών δημιουργήθηκε από τους Μπαχάι.
κοριτσιών και γυναικών, που ζουν μακριά από τα φώτα του ΠΗΓΗ «The Conversation»/INSP.ngo
Χόλιγουντ.
ΠΗΓΗ Inter Press Service/INSP.ngo
 Street News
Φθηνός Σκούφος
ΣΤΟ ΔΡΌΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΛΙΌΠΕΣΙ
Ο ένας βάζει το κρασί, ο άλλος το
φαΐ, και ο δικέφαλος αετός βγαίνει
από την κορνίζα για να μοιραστεί
ένα κομμάτι της ιστορίας δύο
ανθρώπων που συναντήθηκαν
στην κρίση.
Η αλήθεια είναι ότι εξωτερικά τίποτα
δεν μαρτυρά την εσωτερική ομορφιά και
την ιστορία ενός αιώνα. Δίπλα σε ένα
βενζινάδικο, πάνω σε έναν κεντρικό δρόμο
της πρωτεύουσας, το «Σισλί Πολίτικες
γεύσεις και Οίνος Παπαγεωργίου» και
οι άνθρωποί του διέλυσαν τις όποιες
επιφυλάξεις μπορεί να είχαμε με το
«καλησπέρα».
Ξαφνικά βρεθήκαμε σε έναν ζεστό
όμορφο χώρο που θύμιζε χωριό, χτισμένο
με πέτρα και ξύλο έξω από την πολύβουη
Λεωφόρο Μεσογείων. Το πρώτο που μας
έκανε ευχάριστη εντύπωση ήταν η γιαγιά
Φανή, μια κλασική γιαγιά χωριάτισσα με το
άσπρο της μαλλί, τα μαύρα της ρούχα, το
τσεμπέρι και με ένα τάμπλετ στα χέρια να
βλέπει μία σειρά για να περάσει η ώρα της.
Γνωρίζαμε ότι πάμε να δοκιμάσουμε
Πολίτικη κουζίνα, αλλά δεν γνωρίζαμε
όλες αυτές τις παράξενες για εμάς γεύσεις
και ονομασίες πιάτων. Εσμέ, κασίκ,
χαϊνταρί και τόσες άλλες. Εμείς διαλέξαμε
σαλάτα εσμέ, καγιανά με παστουρμά και
χιουνκιάρ μπεγιεντί (μοσχάρι με πουρέ
μελιτζάνας) και, βέβαια, δεν μπορούσαμε
να μη δοκιμάσουμε λίγο κρασί από το οποίο
ξεκινάει και η ιστορία του μαγαζιού, από το
1923, τότε που λειτουργούσε σαν χάνι στο
δρόμο για το Λιόπεσι, όπως ονόμαζαν την
Παιανία οι Αρβανίτες. Εκεί σταματούσαν οι
αμαξάδες που τραβούσαν για τα Μεσόγεια
να ξεκουραστούν, να πιουν λίγη ρετσίνα και
να δροσίσουν τα άλογά τους με το νερό του
πηγαδιού. Η Μεσογείων ήταν καρόδρομος
Η στήλη παρουσιάζει καλές και φθηνές προτάσεις για φαγητό. Ταβέρνες,
εστιατόρια και λοιπούς χώρους εστίασης όπου µπορεί να φάει κανείς χωρίς
να πληρώσει τον κούκο για αηδόνι. Λογικές τιµές, µέχρι 15€ το άτοµο.
Το πολύ. Η στήλη είναι συµµετοχική. Φίλοι αναγνώστες μπορούν να μας στείλουν
τις δικές τους προτάσεις, ανοίγοντάς μας νέους γαστρονοµικούς δρόµους.
info@shedia.gr
Κείμενο:
Κορίνα Πριμηκυρίου
και μέχρι το 1965 χωματόδρομος. Το 1948
μεγάλωσε λίγο το αρχικό κτίσμα και μέχρι το
1988 λειτουργούσε και ως ταβέρνα με την
ονομασία «Η Λιοπεσιώτισσα». Παράλληλα,
εκτός από ρετσίνα, η οικογένεια εμπλούτισε
την παραγωγή της και με αρετσίνωτα.
Η ξυλόσομπα λειτουργεί ακόμη, οι
ασπρόμαυρες φωτογραφίες μαρτυρούν
την εξέλιξη της περιοχής μέσα στο χρόνο,
ενώ μέσα από μια κορνίζα έβγαινε ο
δικέφαλος αετός, σύμβολο της Βυζαντινής
Αυτοκρατορίας.
Ο Πέτρος και ο Γιώργος, με τους οποίους
και συνομιλήσαμε, έχουν μια ιδιότυπη
συνεργασία. Ο πρώτος έχει την ταβέρνα
«Σισλί», που σε λίγο κλείνει τρία χρόνια
ζωής και συστεγάζεται με τον δεύτερο, ο
οποίος είναι Αρβανίτης αμπελουργός και
συνεχίζει την παράδοση της οικογένειας
με το λιοπεσιώτικο κρασοπουλιό «Οίνος
Παπαγεωργίου» από το 1923.
Κουβεντιάσαμε περισσότερο με τον
Πέτρο που κατάγεται από την Καισαριανή,
μια κλασική προσφυγική συνοικία, όπου
ρίζωσαν, το 1922, οι πρόσφυγες πρόγονοί
του. Πρώτη έφτασε η Σμυρνιά γιαγιά και λίγο
αργότερα ο Πόντιος παππούς.
Ο Πέτρος μετακόμισε στην Αγία Παρασκευή,
το 1992, με το γάμο του, και από εκεί
ξεκίνησε και η επαφή του με τον Γιώργο,
καθώς έγινε πελάτης του και πήγαινε εκεί
για να προμηθευτεί το κρασί του.
Ο Πέτρος από μικρός είχε στο πίσω μέρος
του μυαλού του τη δημιουργία ενός χώρου με
Πολίτικες και ποντιακές συνταγές. Ωστόσο,
μόλις τελείωσε το λύκειο, ακολούθησε
τη δουλειά του πατέρα του ως έμπορος
υφασμάτων με τη δική του βιοτεχνία στην
Καισαριανή.
Μέχρι που μια μέρα του 2010 βρέθηκε
από «το Ζενίθ στο Ναδίρ», όπως μας είπε,
και με πολλές πληγές που χρειάστηκε
χρόνο να επουλωθούν. Εξαιτίας της κρίσης,
αναγκάστηκε να κλείσει την επιχείρησή του.
Αλλά δεν το έβαλε κάτω, αφού «η δύναμη
υπάρχει στο DNA των ανθρώπων που
έχουν ξεριζωθεί. Περνάμε πολύ δύσκολα,
δεν λέω, αλλά αυτό δεν συγκρίνεται με
αυτό που πέρασαν οι διωχθέντες πρόγονοί
μας ή οι άνθρωποι που βιώνουν σήμερα
την προσφυγιά». Με αυτές τις σκέψεις ως
οδηγό, βρήκε τη δύναμη να ξανασηκωθεί.
Από εργοδότης έγινε υπάλληλος σε μαγαζιά
εστίασης, και έτσι του δόθηκε η ευκαιρία να
μάθει από μέσα τα πράγματα.
Η συχνή επαφή του με τον Γιώργο και,
παρατηρώντας ότι και σε εκείνον είχε
μειωθεί η δουλειά, τον έκανε μια μέρα να
του προτείνει συνεργασία. Έτσι έφτιαξαν
δύο μαγαζιά σε ένα, κάτι που τους έκανε να
μοιράζονται την ιστορία δύο πολιτισμών και
ενός αιώνα.
ΛΊΓΟ ΑΠΌ
ΤΟ ΜΕΝΟΎ
Παρχάρ Σαγανάκι 5,00€
Χαϊνταρί 4,00€
Τζιέρι 7,50€
Μαντί 8,00€
«ΣΙΣΛΊ ΚΑΙ ΟΊΝΟΣ
ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΊΟΥ»
Μεσογείων 376, Αγία Παρασκευή
Ανοιχτά καθημερινά 13.30 – 01.00
Τηλέφωνο: 210 6008885
Street News
Πατριδογευσία
ΕΝΤΑΞΙΑΚΆ ΜΑΓΕΙΡΈΜΑΤΑ
Ένας εξαίρετος δάσκαλος
μαγειρικής σε σχολεία ειδικής
αγωγής αναπολεί την αγελαδού
και τους ποντιακούς χορούς
της Βυρώνειας.
Ο Γιώργος από ένα ακριτικό χωριό στα
ελληνοβουλγαρικά σύνορα, αφού σπούδασε
τεχνολόγος τροφίμων, θα βρεθεί στις
σχολικές τάξεις να μαγειρεύει με τους
μαθητές του στην ειδική αγωγή, πιστεύοντας
στις δυνατότητές τους και προσπαθώντας
να καταρρίψει εδραιωμένα στερεότυπα.
«Γεννήθηκα το 1981 στη Βυρώνεια
Σερρών, ένα μικρό χωριό 900 κατοίκων
στους πρόποδες του όρους Μπέλλες, κοντά
στη λίμνη Κερκίνη. Η οικογένεια του πατέρα
μου είχε καταγωγή από τoν Πόντο κι εκείνη
της μητέρας μου από την Προύσα. Την έχασα
όταν ήμουν δυόμισι χρονών από καρκίνο. Ο
πατέρας μου ξαναπαντρεύτηκε μια γυναίκα
η οποία με μεγάλωσε σαν πραγματική
μητέρα. Θυμάμαι που στο χωριό μέρα
παρά μέρα πηγαίναμε με τον πατέρα μου
στην “αγελαδού” και παίρναμε γάλα από
μία συγκεκριμένη αγελάδα, που το δίναμε
στη μητέρα μου, η οποία το παστερίωνε.
Από πέντε χρόνων, με έντυναν Ποντιάκι
και χόρευα ποντιακούς χορούς στο σύλλογο
Ποντίων του χωριού», διηγείται ο Γιώργος.
«Ο πατέρας μου ήταν μηχανολόγος
μηχανικός και εκπαιδευτικός σε τεχνικό
λύκειο. Και εμένα και τον αδερφό μου
μας ωθούσε σε πολύ έντονο βαθμό να
ασχολούμαστε με τα μαθήματά μας.
Είχε, ουσιαστικά, δημιουργήσει ένα
φροντιστηριακό τμήμα. Όταν ήμουν στην
Α’ Λυκείου, ο πατέρας μου αποφάσισε να
μετακομίσουμε στη Θεσσαλονίκη για να
ξεκινήσουμε φροντιστήρια για να μπούμε
στο πανεπιστήμιο. Η μετάβαση στην
πόλη με μπλόκαρε. Είχα εγκαταλείψει τις
παρέες μου και ήταν δύσκολο, αρχικά, να
επικοινωνήσω», συνεχίζει ο Γιώργος.
«Ήμουν αγχωμένος τι θα κάνω μετά
το λύκειο. Οπότε, ήρθε εκεί ο πατέρας
μου και με στήριξε. Με κατεύθυνε στο
Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Κάναμε
μία έρευνα για μία σχολή που και να
προσφέρει επαγγελματική αποκατάσταση,
Κείμενο:
Σπύρος Ζωνάκης
58
59
να δουν πώς γίνεται ένα κέικ και τώρα
μαγειρεύουν πολύ καλά, δημιουργούν τις
δικές τους συνταγές. Έχω φτιάξει και τη δική
μου σελίδα, όπου παρουσιάζω βήμα βήμα
κάθε συνταγή. Προβάλλω το έργο των ίδιων
των παιδιών ώστε να το δει ο κόσμος, αλλά
και οι εκπαιδευτικοί ως εργαλείο μάθησης,
και να καταρριφθούν τα στερεότυπα ότι
τα παιδιά της ειδικής αγωγής είναι παιδιά
“ανήμπορα”, να αντιληφθούν όλοι ότι τα
παιδιά αυτά μπορούν να αναπτυχθούν,
αρκεί να ανακαλύψουμε τις δυνατότητες
που κρύβουν μέσα τους», καταλήγει.
ΛΟΥΚΟΥΜΙ (ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ
αλλά και να καλύπτει τα δικά μου θέλω. ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟ ΨΩΜΙ)
Μπαίνοντας στη σχολή, διαπίστωσα ότι
επικεντρωνόταν στο επιστημονικό κομμάτι, ΥΛΙΚΑ
και λίγο απρόσωπο, είχε πολλή χημεία και 2 φακελάκια μαγιά - 1 κ.γ. αλάτι
ανάλυση τροφίμων, ενώ εγώ θεωρούσα ότι 2 κ.γ. ξίδι – 2 κ.σ. ελαιόλαδο
η τεχνολογία τροφίμων είναι και δημιουργία 2 φλιτζάνια τσαγιού νερό
1 φλιτζάνι τσαγιού σουσάμι
και έμπνευση. Μετά την απόλυσή μου από
το στρατό, βρήκα δουλειά σε μία βιομηχανία 1 φλιτζάνι τσαγιού καρύδια
1 κ.γ. μπαχάρι – ½ κ.γ. κανέλα
τροφίμων στο Κιλκίς. Βίωνα μια ρουτίνα.
Κυνηγούσα μηχανές, γιατί δεν λειτουργούν, Βάζουμε το αλεύρι σε ένα μπολ και
γιατί δεν βγάζουν παγωτά. Αποφάσισα να ανοίγουμε μια λακκουβίτσα στο
ασχοληθώ με την εκπαίδευση και υπέβαλα κέντρο. Ρίχνουμε το χλιαρό νερό,
τα χαρτιά μου για διδασκαλία σε ΙΕΚ. Πήρα τη μαγιά, το ξίδι και το λάδι και τα
την ειδικότητα του τεχνικού μαγειρικής ανακατεύουμε μέχρι να διαλυθεί η
τέχνης. Με γοήτευε η επαφή με παιδιά που μαγιά. Ζυμώνουμε για δέκα λεπτά και
ήταν κοντά στην ηλικία μου και μπορούσα να ρίχνουμε το αλάτι. Το σκεπάζουμε
αναπτύσσομαι και εγώ και αυτοί μέσα από με μια πετσέτα και το αφήνουμε για
το μαθησιακό κομμάτι. Βέβαια, εκεί έκανα μισή ώρα να φουσκώσει. Σπάμε τα
θεωρητικά μαθήματα, ενώ εγώ ήθελα να καρύδια σε μικρά κομματάκια και
ασχοληθώ με το εργαστηριακό κομμάτι της
ψήνουμε το σουσάμι σε χαμηλή φωτιά
μαγειρικής. Έψαχνα να βρω διεξόδους στο μέχρι να πάρει χρώμα και στη συνέχεια
χώρο της εκπαίδευσης, ενώ έμαθα ότι στην
ανακατεύουμε το σουσάμι, το καρύδι,
ειδική αγωγή οι τεχνολόγοι τροφίμων έχουν το μπαχάρι και την κανέλα σε ένα
το δικαίωμα να διδάξουν μαγειρική και
μπολάκι. Αυτή είναι η γέμισή μας.
ζαχαροπλαστική. Έτσι, πήρα την απόφαση Μόλις γίνει το ζυμάρι, το χωρίζουμε
να καταρτιστώ στην ειδική αγωγή».
σε οκτώ μπαλάκια και ανοίγουμε μία
Ο Γιώργος τα τελευταία τέσσερα χρόνια
ζύμη ορθογώνιου μεγέθους. Αλείφουμε
διδάσκει στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση,
με λάδι το ζυμάρι και ρίχνουμε από τη
σε τμήματα μαγειρικής τόσο σε ειδικά γέμιση και από τη μεγάλη πλευρά του
εργαστήρια επαγγελματικής εκπαίδευσης και
ορθογωνίου τυλίγουμε ρολό και στη
κατάρτισης όσο και σε ειδικά επαγγελματικά συνέχεια το τυλίγουμε σε σαλιγκάρι.
λύκεια. «Φέτος, είμαι στο ειδικό εργαστήριο
Συνεχίζουμε έτσι στα υπόλοιπα τεμάχια
στο Νέο Ηράκλειο. Η αλληλεπίδραση με τα και τα αφήνουμε να ξεκουραστούν για
παιδιά είναι μαγική. Η τάξη μεταμορφώνεται
είκοσι λεπτά. Τα ψήνουμε στους 200
σε ένα παραγωγικό εργαστήρι, καθώς βαθμούς για μισή ώρα.
αφήνω ελεύθερα τα παιδιά να εκφραστούν
και να δημιουργήσουν. Υπήρχαν, για
παράδειγμα, μαθητές που στην αρχή δεν
ήθελαν να σηκωθούν από την καρέκλα
 Street News
Out & About
Βιβλίο
Επιλογή από το De l’ inconvenient d’ être né
Εμίλ Σιοράν | Σημείωμα - Μετάφραση – Σημειώσεις: Αντώνης Καραβασίλης
Εκδόσεις Στιγμή, 2017 | Σελ. 104 | Τιμή: 8,48€
Η τέχνη του ομιλείν είναι σίγουρα μεγάλη τέχνη. Χωρίς αυτήν δεν θα
υπήρχε πολιτισμός. Αλλά η τέχνη του σιγάν είναι ακόμη μεγαλύτερη
τέχνη και ελάχιστοι έχουν κατορθώσει να την υπηρετήσουν. Ούτε
ο Σιοράν τα κατάφερε μαζί της. Διάλεξε, όμως, «τον μικρότερο
συμβιβασμό με τη γραφή και την ελάχιστη προδοσία της σιωπής».
Ο τόμος υπ’ αριθμόν 37 των «Στοχασμών» είναι μία επιλογή από
αφορισμούς, συλλογισμούς και σύντομες αφηγήσεις από ένα βιβλίο
με τίτλο «Περί του ατοπήματος της έλευσης στη ζωή», το οποίο είναι
το πρώτο που εξάντλησε το τιράζ των χιλίων αντιτύπων.
Παρ’ όλη τη μισάνθρωπη, πεσιμιστική, απεγνωσμένη, μηδενιστική
πορεία του, ο Σιοράν έζησε ευτυχισμένα παιδικά χρόνια. Όταν
είπε στη μητέρα του: «Δεν μπορώ άλλο!», εκείνη του είπε πως
παρακαλούσε να γαληνέψει. Πέρασε τη νεότητά του κάνοντας παρέα
με πόρνες και περιθωριακούς. Ποτέ του δεν δούλεψε. Κατάφερε
να επιβιώσει με τα ψέματα. Αρνήθηκε ακόμα και βραβεία που θα
του προσπόριζαν κάποια χρήματα. Φλέρταρε με την ‘Ακρα Δεξιά,
την ξενοφοβία, τον αντισημιτισμό («αν ήμουν Εβραίος, θα είχα
αυτοκτονήσει»). Αρνήθηκε αργότερα τον παλιό αντιδραστικό εαυτό
του, λέγοντας: «Όταν ξανασκέφτομαι το αλλοτινό μου παραλήρημα,
τα μισαλλόδοξα όνειρα, τη δίψα για κυριαρχία και αίμα, τον
υπερφυσικό κυνισμό που με είχε κατακυριεύσει, μου φαίνεται πως
αντικρίζω εμμονές ενός ξένου και μένω αποσβολωμένος όταν
διαπιστώνω πως αυτός ο ξένος ήμουν εγώ».
Γεννημένος σε ένα χωριό κοντά στα Καρπάθια, γιος ορθόδοξου
ιερέα, μαγεύτηκε από τον μυστικισμό (έγραψε, μάλιστα, ένα δοκίμιο
για τους μεγάλους μυστικούς). Έφτασε στη Γαλλία με υποτροφία
του Γαλλικού Ινστιτούτου, με προοπτική να εκπονήσει διδακτορική
διατριβή για τον Μπερξόν, αλλά τον κέρδισε η μποεμία και δεν την
ολοκλήρωσε ποτέ. Το κομμουνιστικό καθεστώς της χώρας του τον
χαρακτήρισε persona non grata. Έκοψε τους δεσμούς του μ’ αυτήν
και τη γλώσσα του, αν και θεωρούσε τη γλώσσα πατρίδα. Υπήρξε
φίλος των ομοεθνών του Ιονέσκο και του μεγάλου θρησκειολόγου
Μίρτσεα Ελιάντε. Αργότερα συνδέθηκε με τον Σάμιουελ Μπέκετ,
τον οποίο θεωρούσε συγγενή του. Υπήρξε κληρονόμος των μεγάλων
ηθικολόγων. Έτρεφε λατρεία για τον Κλάιστ, τον Νερβάλ και τον
Σέλλεϋ. Πίστευε πως δύο υστερικοί ήταν οι δημιουργοί της εποχής
μας, ο Δον Κιχώτης και ο Λούθηρος. Ο ίδιος ήταν προϊόν της αϋπνίας
του και πέθανε πάσχοντας από Αλτσχάιμερ.
Κείμενο:
Κώστας Ξ. Γιαννόπουλος
Σινεμά
The Florida Project
Η εξάχρονη Μούνεϊ ζει με τη μητέρα της Χάλεϊ, μια ζωηρή
επαναστάτρια, σε ένα πολύχρωμο μοτέλ στα περίχωρα του Ορλάντο,
κοντά στο Disney World. Περνά το καλοκαίρι της με σκληρά παιδιά της
γειτονιάς, κάνοντας διάφορες αταξίες. Τα σοβαρά προβλήματα, όμως,
αρχίζουν όταν η μητέρα της μπαίνει στην πορνεία για να πληρώσει το
ενοίκιο. Ο κόσμος των δύο γυναικών θα αλλάξει δραματικά.
INFO Δράμα. Σκηνοθεσία: Σον Μπέικερ. Ηθοποιοί: Γουίλεμ Νταφόε, Μπρούκλιν
Πρινς, Βαλέρια Κότο.
Θέατρο
Tango
Κείμενο: Σλάβομιρ Μρόζεκ. Μετάφραση: Παύλος Μάτεσις. Σκηνοθεσία:
Νίκος Χατζηπαπάς. Παίζουν: Βίκυ Καμπούρη, Αβραάμ Παπαδόπουλος, Νίκος
Αναστασόπουλος, Νικόλας Ντούρος, Κατερίνα Βαρδακαστάνη, Πέτρος
Πετράκης, Νέλη Αλκάδη.
Το Θέατρο Δρόμου Helix παρουσιάζει τη σάτιρα «Τάνγκο», που
θεωρείται το πιο φιλόδοξο έργο του πολωνού δραματουργού Σλάβομιρ
Μρόζεκ. Μπορούμε να πούμε ότι το «Τάνγκο» μάς προειδοποιεί για
τον κίνδυνο που απειλεί την ανθρωπότητα σε όλα τα μήκη και πλάτη
της γης. Πρωτοπαίχτηκε στο Βελιγράδι το 1965, αλλά η παράσταση
που θεωρείται σημαδιακή στην ιστορία του έργου είναι αυτή που
δόθηκε στη Βαρσοβία από το θίασο του Έρβιν Άξερ, μία παράσταση
που θεωρείται η πραγματική πρεμιέρα. Η εντύπωση που προκάλεσε
είχε ως αποτέλεσμα να χαρακτηριστεί ως το πιο εκρηκτικό γεγονός της
θεατρικής ιστορίας της Πολωνίας εδώ και μισό αιώνα. Το «Τάνγκο»
είναι ένα πολυσύνθετο έργο. Το έχουν περιγράψει ως παρωδία ή
παράφραση του Άμλετ, επειδή παρουσιάζει έναν νεαρό άνδρα που
νιώθει φρίκη για τη συμπεριφορά των γονιών του και ντρέπεται βαθιά
για την αδιακρισία της μητέρας του και την αυταρέσκεια του πατέρα
του. Αποτελεί μία πικρή επίθεση ενός νέου προς την παλιότερη γενιά
που έχει βυθίσει τη χώρα στον πόλεμο, την κατοχή και τον αφανισμό.
INFO Σύγχρονο Θέατρο, Ευμολπιδών 45, Γκάζι. Παραστάσεις κάθε Τετάρτη και
Πέμπτη στις 21:00, ώς τις 22 Φεβρουαρίου. Τιμές εισιτηρίων: γενική είσοδος
15€, ανέργων 10€, ατέλειες ηθοποιών 5€. Περισσότερες πληροφορίες στο
τηλέφωνο 2103464380 και στο el-gr.facebook.com/helixtheater/
Σχεδία — Περιοδικό δρόμου 60
61
Φωτογραφία
Amour
Η έκθεση «Amour: Μία ανάγνωση στο φωτογραφικό αρχείο του Νίκου Κεσσανλή»
περιλαμβάνει φωτογραφικά πορτρέτα της γυναίκας του, Χρύσας Ρωμανού, τραβηγμένα
από τον Νίκο Κεσσανλή στο Παρίσι, το Λονδίνο, τις Βρυξέλλες, το Βερολίνο, την Πράγα και
τη Νέα Υόρκη της δεκαετίας του ‘60 και του ‘70, τα οποία μοιάζουν με συναισθηματικές
μαρτυρίες γύρω από τη ζωή ενός παθιασμένου και επίμονου ζευγαριού. Η έκθεση
αποτελείται από επανεκτυπώσεις ασπρόμαυρων –κατά βάση– αρνητικών του αρχείου.
Η αφηγηματική ροή εξασφαλίζεται με επιλογές διαφορετικών μεγεθών
–μεγεθύνσεων και αποστάσεων– και η επιμέλεια λειτουργεί ως κινηματογραφικό μοντάζ
που εμφανίζει τη Χρύσα ως σκιά στην αρχή, προφίλ στη συνέχεια και, τέλος, μετωπικά,
ως πρωταγωνίστρια. Η έκθεση «Amour» είναι μια προσωπική ματιά, μια υποκειμενική
αφήγηση του κλειστού και ταυτόχρονα τόσο ανοιχτού σε ερμηνείες σύμπαντος της
συντροφικότητας. Οι θεατές εμπλέκονται ως παρατηρητές, οι οποίοι αναρωτιούνται:
Γιατί η συζυγική σχέση μνημονεύεται τόσο συχνά για την παθολογία της και όχι για την
επιμονή της, για το θρίαμβο της ακατάλυτης πίστης στον Άλλο;
INFO Σπίτι της Κύπρου, Ξενοφώντος 2Α, Σύνταγμα. Η έκθεση διαρκεί ώς τις 19 Ιανουαρίου. Μέρες
και ώρες λειτουργίας: Δευτέρα & Τετάρτη: 10:00–18:00, Τρίτη–Πέμπτη–Παρασκευή: 10:00-15:00. Από
27/12 ώς 3/1: 10:00-15:00. Είσοδος ελεύθερη. Πληροφορίες στο τηλέφωνο 2103641217 και στο www.
spititiskyprou.gr.
Έκθεση Παιδικό Θέατρο
Face Forward …into my home Το άγαλμα που κρύωνε
Το «Face Forward …into my home» αποτελεί ένα διαδραστικό Η PRO4 –σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη– παρουσιάζει
επί σκηνής το βραβευμένο μυθιστόρημα του Χρήστου Μπουλώτη
πρόγραμμα το οποίο εστιάζει σε ιστορίες ανθρώπων που αναγκάστηκαν
να αφήσουν την πατρίδα τους και προσπαθούν να ξαναχτίσουν τη ζωή «Το άγαλμα που κρύωνε». Το έργο θέτει στο επίκεντρο τη φιλία,
τους στην Ελλάδα. Περιλαμβάνει βιωματικά εργαστήρια αφήγησης τη νοσταλγία και την προσφυγιά, με ό,τι εκείνη συνεπάγεται, και
στα οποία πρόσφυγες, με έναυσμα την παρουσίαση έργων από τη μεταφέρεται επί σκηνής σε μία παράσταση για παιδιά 5-12 ετών. Κι
συλλογή του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ), αφηγούνται όλα αυτά στο πλαίσιο μιας παιδικής «μεταφερόμενης σκηνής» που
προσωπικές τους ιστορίες, φωτογράφιση των συμμετεχόντων και για πρώτη φορά ιδρύουν οι οργανισμοί Μουσείο Μπενάκη, Δημοτικό
έκθεση με τα φωτογραφικά πορτρέτα των συμμετεχόντων και ηχητικά Θέατρο Πειραιά, Θέατρο Θησείον.
κείμενα των προσωπικών ιστοριών τους. Στο «Face Forward …into «Το άγαλμα που κρύωνε», μια ιστορία στα όρια πραγματικότητας
my home», που ξεκίνησε τον προηγούμενο μήνα και συνεχίζεται ώς και φαντασίας, πραγματεύεται με τρόπο που να καλλιεργεί όχι μόνο
την τελευταία μέρα του Ιανουαρίου, συμμετέχουν πρόσφυγες και τις ιστορικές γνώσεις αλλά και την ενσυναίσθηση των παιδιών, ένα
αιτούντες άσυλο που ζουν στην Αθήνα και υποστηρίζονται μέσω του πολύ επίκαιρο και σημαντικό θέμα: την προσφυγιά. Μέσα από τις
προγράμματος ESTIA (στήριξη έκτακτης ανάγκης για τη στέγαση και την περιπέτειες του μικρού μαρμάρινου αγοριού, φωτίζει με ευαισθησία
ένταξη), που υλοποιείται από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους τη νοσταλγία που νιώθουν οι πρόσφυγες για τις πατρίδες που
Πρόσφυγες (UNHCR) με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. αναγκάστηκαν να χάσουν και τη λαχτάρα τους να επιστρέψουν εκεί.
Το «Face Forward …into my home» συστήνει στο κοινό τα πρόσωπα πίσω
INFO Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138. Κάθε Κυριακή στις 15:00 ώς τις 15
από τους αριθμούς και την πρόσφατη προσφυγική κρίση στην Ελλάδα.
Απριλίου. Διάρκεια: 80 λεπτά (χωρίς διάλειμμα). Τιμή εισιτηρίου: 9€.
Γνωρίζοντας κανείς τα πρόσωπα και τις ιστορίες τους, συνειδητοποιεί
Η παράσταση μπορεί να παιχτεί και σε σχολικές αίθουσες. Μειωμένη τιμή
ότι οι πρόσφυγες είναι άνθρωποι με τους οποίους μοιραζόμαστε κοινές
για μαθητές: 6€ στα θέατρα, 5€ στο σχολείο. Πληροφορίες στο τηλέφωνο
επιθυμίες, κοινά όνειρα και κοινές αγωνίες για το μέλλον. Και ότι δεν
2103255444 και στο www.benaki.gr.
έχασαν την ταυτότητά τους και την ελπίδα τους.
INFO Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Λεωφόρος Καλλιρρόης & Φραντζή.
Η έκθεση διαρκεί ώς τις 31 Ιανουαρίου. Ώρες λειτουργίας της έκθεσης: Τρίτη
ως Κυριακή 11:00 – 19:00. Είσοδος ελεύθερη. Πληροφορίες στα τηλέφωνα
2111019009 και 2111019035 και στα www.faceforward.gr και www.emst.gr.
Επιμέλεια:
Σέργιος Μήλης
info@shedia.gr
 Street News
Ημερολόγιο

Στη σελίδα της «σχεδίας» στο Face-
book βρήκαμε πριν από λίγες μέρες μια
ανάρτηση από το «ReHaB Pub», που μας
έκανε πολύ χαρούμενους, μας έδωσε
δύναμη. Πρόκειται για μια μπιραρία
στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, που
είναι στο δίκτυο της πρωτοβουλίας της
«σχεδίας» «Ένας καφές σε περιμένει». Τη
δημοσιεύουμε, χωρίς άλλα σχόλια.
«Ήδη από πέρυσι η ReHaB Pub
συμμετείχε στο πρόγραμμα “Ένας
καφές σε περιμένει”, σε συνεργασία
με το περιοδικό δρόμου “σχεδία”. Το
πρόγραμμα αυτό είναι για να βοηθάει στην
επανακοινωνικοποίηση συνανθρώπων μας
που είναι χρόνια άνεργοι ή και άστεγοι.
Έχει εδώ και λίγο καιρό που έρχεται
στην pub ένας συμπαθέστατος και σεμνός
κύριος, που ρωτάει πολύ ευγενικά εάν
υπάρχει κάποιος καφές σε αναμονή από το
πρόγραμμα της “σχεδίας” και κάθεται και
τον απολαμβάνει στην ίδια θέση.
Τις προάλλες ήρθε πάλι και στην
παραγγελία μάς έδωσε αυτό το μουσικό cd
του Ντίλαν, λέγοντας ότι θα ήθελε να το
δεχτούμε σαν δώρο, παρόλο που πίστεψε
ότι δεν είναι του γούστου μας μουσικά.
Κάτι τέτοιες πράξεις, βαθιά ανθρώπινες
και συγκινητικές, είναι αυτές που μας
κάνουν χαρούμενους, περήφανους για
τους συνανθρώπους μας και μας θυμίζουν
ότι ακόμα και η πιο μικρή χειρονομία
μετράει! Και φυσικά μας γεμίζει δύναμη
να συνεχίσουμε στην ίδια πορεία, να
φτιάξουμε κοινότητες ανθρώπων με βάση
τη ReHaB Pub».
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ
*Στο δίκτυο της πρωτοβουλίας «Ένας
καφές σε περιμένει» συμμετέχουν πάνω
από 150 χώροι εστίασης σε όλη την
Ελλάδα.
Τι κοινό έχουν ένα ζευγάρι αθλητικά
παπούτσια ενός ινδού περιστασιακού-
μαραθωνοδρόμου, μιας περιπατήτριας από
τα Χανιά, ενός Ολυμπιονίκη κωπηλασίας
από τον Βόλο και μιας μαθήτριας από
τη Γενεύη; Οι κάτοχοί τους επέλεξαν
να τους «χαρίσουν μια δεύτερη ζωή»,
δωρίζοντάς τα στο πρόγραμμα συλλογής
και επαναχρησιμοποίησης αθλητικών
παπουτσιών «Άσ’τα να τρέξουν για καλό
σκοπό» της περιβαλλοντικής οργάνωσης
«Ινστιτούτο Ομάδα για τον Κόσμο» (http://
teamfortheworld.blogspot.gr/).
Η πρωτοβουλία αυτή, που ξεκίνησε
πριν από τέσσερα χρόνια στο πλαίσιο του
Αυθεντικού Μαραθωνίου Αθηνών, έχει ως
στόχο την προώθηση των δωριζόμενων σε
καλή κατάσταση αθλητικών παπουτσιών
σε συνανθρώπους μας που τα έχουν
ανάγκη. Είτε για να ασκηθούν είτε γιατί δεν
είναι σε θέση να αποκτήσουν ένα ζευγάρι
για την καθημερινότητά τους.
Έτσι, με αφορμή τις ανάγκες της
Εθνικής Αστέγων σε αθλητικά παπούτσια,
η οργάνωση «Ινστιτούτο Ομάδα για
τον Κόσμο» ξεκίνησε συνεργασία με τη
«σχεδία» ήδη από το 2015. Η συνεργασία
αυτή συνεχίζεται και φέτος, καθώς
μέρος των αθλητικών παπουτσιών
που συλλέχθηκαν στον 35ο Αυθεντικό
Μαραθώνιο της Αθήνας θα βρουν τη «νέα
τους ζωή» σε πωλητές του περιοδικού.
Αντίστοιχες δωρεές γίνονται από την
«Ομάδα για τον Κόσμο» σε κοινωνικές
δομές δήμων της χώρας, σε δομές
φιλοξενίας προσφύγων, καθώς κι
ασυνόδευτων ανηλίκων.
Ευχαριστούμε θερμά τους ανθρώπους
της οργάνωσης για την προσφορά τους.
H «Διεθνής εβδομάδα πωλητών
περιοδικών δρόμου» (International Vendor
Week), φέτος, έχει οριστεί για το διάστημα
από 5 ώς 11 Φεβρουαρίου. Την εβδομάδα
αυτή, τα 100 και πλέον περιοδικά δρόμου
του πλανήτη διοργανώνουν μια σειρά
δράσεων για να αναδείξουν το έργο τους,
μα κυρίως τον άνθρωπο με το κόκκινο
γιλέκο. Όπως κάθε χρόνο, σε μία από τις
δράσεις που θα διοργανώσει η «σχεδία»,
αναγνώστες θα έχουν την ευκαιρία να
φορέσουν το κόκκινο γιλέκο και να γίνουν
πωλητές για μία ώρα. Αυτό θα συμβεί το
Σάββατο 10 Φεβρουαρίου. Δράσεις, όμως,
θα γίνουν πολλές ολόκληρη εκείνη την
εβδομάδα. Λεπτομέρειες θα βρείτε στο
επόμενο τεύχος.
Κείμενο:
Κωνσταντίνα Μαύρου

Μια «σχεδία»
που μας χωράει όλους
Οι τυφλοί συμπολίτες μας μπορούν να
«διαβάσουν» τη «σχεδία» σκανάροντας
το QR Code που συνοδεύει κάθε κείμενο
με οποιοδήποτε QR Code Scanner. Με τον
τρόπο αυτό, αποκτούν πρόσβαση στην
ακουστική έκδοση όλων των κειμένων.

Για περισσότερες πληροφορίες

www.shedia.gr
Street News Σχεδία — Περιοδικό δρόμου 64
Εστιάζω 65

14.00 Φωτογραφίες
Κωστής Μπακόπουλος

Ακρόπολη
Πού κοιτάμε;
Θρακομακεδόνες
Συνύπαρξη

Καρέας
Πετράλωνα Στο βουνό
Τραυματίας

Παγκράτι
Απρόσμενος επισκέπτης

Καισαριανή
Από τη φαντασία στην πράξη

Τεύχος 55
 Σχεδία
Πρόσωπα

ΕΛΈΝΗ ΑΓΓΕΛΉ
52 ΕΤΏΝ

— «Ως άμυνα, είχα γίνει αντικοινωνικός άνθρωπος. Πλέον, απολαμβάνω

την επαφή μου με τον κόσμο. Ξαναβρήκα το χαμόγελο που είχα χάσει».

δουλειά κι ένας οδηγός που ερχόταν από το αντίθετο ρεύμα τον

χτύπησε και τον παράτησε. Πέθανε από εσωτερική αιμορραγία.
Όταν με ειδοποίησαν για το τι είχε συμβεί, κατέρρευσα. Μόλις
με συνέφεραν, δεν μπορούσα να επικοινωνήσω. Είχα χάσει τη γη
κάτω από τα πόδια μου. Για δύο χρόνια νοσηλεύτηκα σε ψυχιατρική
κλινική. Είχα πάθει βαριάς μορφής κατάθλιψη. Όταν βγήκα από
την κλινική, ξαναέμπλεξα με τα ναρκωτικά. Πίστευα ότι αυτός
ο δρόμος θα με βοηθούσε να ξεχάσω αυτό που μου συνέβη και
την πάτησα για τα καλά. Το 1993, μια κοπέλα που φιλοξενούσα
στο σπίτι και ήθελε να καθαρίσει από τις ουσίες με έδωσε στην
αστυνομία. Βρήκαν ενάμισι κιλό χασίς και καταδικάστηκα σε
ισόβια, γιατί η κοπέλα υπέγραψε ότι το εμπορευόμουν. Με το που
μπήκα στη φυλακή, σταμάτησα τα ναρκωτικά. Ένιωθα τύψεις που
είχα ξανακάνει το ίδιο λάθος. Άρχισα να διαβάζω πάρα πολύ στη
φυλακή, από Καζαντζάκη και Καβάφη μέχρι θρησκευτικά βιβλία.
Για να απασχολώ το μυαλό μου και να μη νεκρωθώ, συμμετείχα
Γεννήθηκα στο Ζευγολατιό Κορινθίας το 1965. Οι γονείς μου
και στο εργαστήρι ζωγραφικής. Το 2006 γράφτηκα και στο σχολείο
ήταν εργάτες γης, δεν είχαν δικά τους χωράφια. Για αυτό και,
δεύτερης ευκαιρίας στον Κορυδαλλό. Ήμουν πολύ καλή μαθήτρια.
όταν ήμουν έξι χρόνων, ήρθαμε στον Πειραιά σε αναζήτηση μιας
Μόλις σχολάγαμε, πήγαινα στο κελί μου και διάβαζα για την
καλύτερης ζωής. Ο πατέρας μου βρήκε δουλειά σε ένα εργοστάσιο
επόμενη μέρα. Το 2007, μεταφέρθηκα στις γυναικείες φυλακές του
με ηλεκτρικά, αλλά έκοψε τα δάχτυλά του στην πρέσσα και βγήκε
Ελεώνα, όπου αποφοίτησα από το σχολείο την επόμενη χρονιά. Εκεί
σε αναπηρική σύνταξη. Τα παιδικά μου χρόνια δεν ήταν και ρόδινα.
ένιωθα ελεύθερη και όχι δέσμια. Ερχόντουσαν διάφοροι σύλλογοι
Έτρωγα πολύ ξύλο από τον αδερφό μου. Μέχρι και στο νοσοκομείο
από τη Θήβα και μας μάθαιναν να μαγειρεύουμε, να κάνουμε
είχα φτάσει. Οι γονείς μου το έβλεπαν και δεν αντιδρούσαν, μέχρι
γλυκά του κουταλιού, χειροτεχνίες, κεντήματα. Αποφυλακίστηκα
που δεν άντεξα και έφυγα από το σπίτι, ενώ εγκατέλειψα και το
το Δεκέμβριο του 2009. Για ένα χρόνο προσπαθούσα να
σχολείο. Ήμουν μόλις 12 χρόνων. Είχα ήδη ξεκινήσει τα ναρκωτικά
συνειδητοποιήσω πού βρίσκομαι. Ήθελα να βρω μια δουλειά και
χάπια. Για να μη με βρουν οι δικοί μου, είχα πάει στην Κυψέλη, όπου
να ξαναρχίσω μια ήρεμη και φυσιολογική ζωή. Πήγα να μείνω με
έμενα με μία κοπέλα, που ήταν τέσσερα χρόνια μεγαλύτερή μου.
τη μητέρα μου, ενώ βρήκα εργασία ως καθαρίστρια στο ΙΚΑ του
Αλητεύαμε μαζί. Ήταν αυτή η κοπέλα που με συντηρούσε, η οποία
Πειραιά. Εκεί εργάστηκα τρία χρόνια, ενώ μετά απασχολήθηκα πάλι
μου έμαθε στα 15 μου και την ηρωίνη. Ο σκοπός της δεν ήταν άλλος
στον τομέα της καθαριότητας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο. Εκεί
από το να με κάνει βαποράκι. Σε ηλικία 15 χρόνων, με βρήκαν και
έμαθα από έναν εργαζόμενο στο πανεπιστήμιο για το περιοδικό.
οι γονείς μου. Τελικά, με έκλεισαν σε ένα αναμορφωτήριο στου
Ξεκίνησα ως πωλήτρια προς το τέλος του 2014. Η «σχεδία» με
Παπάγου. Εκεί μας φερόντουσαν πολύ άσχημα. Τρώγαμε πολύ ξύλο.
βοήθησε να ξανασταθώ στα πόδια μου. Ως άμυνα, είχα γίνει
Εγώ το έσκαγα κάθε βράδυ, μέχρι που με έβγαλαν ανεπιθύμητη και
αντικοινωνικός άνθρωπος. Πλέον, απολαμβάνω την επαφή μου με
δεν με δεχόντουσαν πίσω. Εκείνη την περίοδο, είχα νοικιάσει ένα
τον κόσμο. Ξαναβρήκα το χαμόγελο που είχα χάσει. Για τρεις μήνες,
σπίτι στην Αμφιθέα κι έκανα το βαποράκι. Στα 19 μου, μια κοπέλα
έλειψα από το περιοδικό γιατί είχε πάθει εγκεφαλικό η μητέρα
που φιλοξενούσα με έδωσε στην αστυνομία, η οποία εισέβαλε
μου κι έπρεπε να την προσέχω, ενώ παράλληλα είχα αρρωστήσει
στο σπίτι και βρήκε ένα τέταρτο ηρωίνη. Έκατσα δυόμισι χρόνια
κι εγώ με πνευμονική εμβολή. Την έχασα τον Αύγουστο. Είχα
στη φυλακή. Για να επιβιώσω εκεί, θέλοντας και μη, έπρεπε να
αγκιστρωθεί από εκείνην. Ήταν σαν να έχανα το έδαφος κάτω από
σκληρύνω. Σε ένα επισκεπτήριο του πατέρα μου, τον είδα με άσπρα
τα πόδια μου. Χρωστάω ενοίκια και λογαριασμούς. Θα ήθελα να
μαλλιά και μαγκούρα. Μόλις τον είδα σε αυτήν την κατάσταση,
βρω μια σταθερή δουλειά, ώστε να μπορώ να αντεπεξέλθω στις
είπα: «Τέλος για μένα τα ναρκωτικά». Τα έβαλα με τον εαυτό μου.
υποχρεώσεις μου, αλλά τη «σχεδία» δεν θα την άφηνα.
Έκοψα τις ουσίες μαχαίρι από μόνη μου. Πέρασα στερητικά μέσα
στο κελί. Όταν αποφυλακίστηκα, το 1987, πήγα να μείνω με τους
γονείς μου. Βρήκα και δουλειά σε ένα μεγάλο κατάστημα παιχνιδιών
του Πειραιά. Τότε γνώρισα και τον άνδρα μου. Παντρευτήκαμε
την ίδια χρονιά. Δούλευε στην κρεαταγορά του Ρέντη. Τον έχασα, Συνέντευξη:
όμως, ένα χρόνο μετά το γάμο μας. Πήγαινε με το παπάκι του στη Ελένη Καλαματιανού
 antigone.sgt.gr

Αντιγόνη – Lonely Planet

από τη Λένα Κιτσοπούλου
14.12.2017-7.1.2018