วัคซีน 573

วัคซ�นป‡องกันโรคเร�ม 43
พรเทพ สวนดอก

บทนํา ชองปากและผิวหนังเหน�อระดับเอวขึน้ ไป ในขณะที่ HSV-2

ประวัติและความสําคัญของโรคเริม
Herpes simplex virus (HSV) เปนไวรัสกอโรค
ที่สําคัญชนิดหนึ�งในมนุษย เกิดการติดเชื้อที่พบไดบอย
ไดแก herpetic gingivostomatitis และ genital herpes
ตลอดจนเกิดความพิการและรุนแรงถึงแกชีวิต ไดแก con-
genital herpes infection, neonatal herpes infection,
herpes keratitis และ herpes simplex virus encephalitis
ลักษณะที่สําคัญของการติดเชื้อไวรัสHSV คือการติดเชื้อ
แบบซอนเรน (latent infection) สามารถแพรกระจายไวรัส
ไปสูผูอื่นโดยที่ผูติดเชื้อยังไมแสดงอาการ (asymptomatic
viral shedding) และมีการติดเชือ้ ซ้าํ ในผูท เี่ คยติดเชือ้ มากอน
ไดตลอดชีวิต (reactivation)1
มักกอโรคบริเวณอวัยวะเพศและผิวหนังระดับต่ํากวาเอว
อยางไรก็ตามไวรัสทั้ง 2 สายพันธุสามารถเกิดโรคสลับ
ตําแหน�งจากขางตนได HSV-2 เปนสาเหตุสําคัญของการ
ติดเชื้อในทารกแรกคลอด คิดเปนรอยละ 75 และ HSV-1
เปนสาเหตุไดรอยละ 252 โครงสรางของ HSV ดังรูปที่ 1
ระบาดวิทยา: อุบัติการณและปจจัยเสี่ยง
HSV ทั้ง 2 สายพันธุติดตอไดทางการสัมผัส โดย
ผูที่ติดเชื้อทั้งที่มีอาการและไมมีอาการสามารถแพรเชื้อ
ไปยังผูอื่นได อัตราการติดเชื้อในทารกแรกคลอด 1 ตอ
5,000 – 20,000 คนของทารกแรกเกิดมีชพี ผูป ว ย เอชไอวี
ที่มีการติดเชื้อ HSV รวมดวย มีอัตราการแพรเชื้อเอชไอวี
เพิ�มมากขึ้นไดถึง 6 เทา3

โรคเริม (การติดเชื้อ Herpes simplex virus) พยาธิกําเนิด

ลักษณะทีส่ าํ คัญของการติดเชือ้ HSV ไดแก ความ
เชื้อกอโรค สามารถของไวรัส ที่อยู ใ นร างกายผูติดเชื้อไปไดตลอด
Herpes simplex virus อยูใ น family Herpesviridae หลังจากที่มีการติดเชื้อครั้งแรกแลว เกิดภาวะ persistent
เปน double-stranded DNA enveloped virus แยกยอย latent infection และสามารถเกิ ด โรคซ้ํ า ขึ้ น ใหม ไ ด
ตามคุณสมบัติทางอณูชีววิทยาเปน subfamily Alpha- ตลอดช ว งชี วิ ต โดยเฉพาะเมื่ อ ภู มิ คุ ม กั น ของร า งกาย
herpesvirinae ประกอบดวย herpes simplex virus type 1 ลดลง ทารกแรกคลอดมักติดเชือ้ จากมารดาชวงการคลอด
และ 2 โดยมี varicella zoster virus อยูใน subfamily เปนสวนใหญ แตสามารถติดเชื้อไดตั้งแตในครรภจนถึง
เดียวกัน และมี subfamily อืน่ ๆ ไดแก Beta-herpesvirinae หลังคลอด กรณ�ที่มารดาติดเชื้อเปนครั้งแรก (primary
(ประกอบดวย cytomegalovirus, human herpes virus 6 infection) ทารกมีโอกาสติดเชือ้ ไดสงู ถึงรอยละ 33-50 กรณ�
และ 7) และ Gamma-herpesvirinae (ไดแก Epstein-Barr ทีม่ ารดาเคยติดเชือ้ มากอน (secondary infection) ทารกมี
virus และ human herpes virus 8) โอกาสติดเชือ้ ลดลงเหลือนอยกวารอยละ 5 โดยมารดาอาจ
HSV-1 มั ก ทํ า ให เ กิ ด การติ ด เชื้ อ ของใบหน า จะแสดงอาการหรือไมมีอาการใดระหวางการตั้งครรภ ได
574 วัคซีน วัคซ�นที่อยู‹ระหว‹างการว�จัย
พบวามารดามีอาการแสดงระหวางการตั้งครรภและขณะ
คลอดเพียงรอยละ 25 เทานั้น เชื้อมีระยะฟกตัวตั้งแต
2 วันถึง 2 สัปดาห ผูปวยที่ติดเชื้อครั้งแรก สามารถตรวจ
พบเชือ้ ในรอยโรคและสามารถแพรเชือ้ ไดนาน 1-2 สัปดาห
ผูปวยที่ติดเชื้อซ้ํา ตรวจพบเชื้อในรอยโรคที่แพรเชื้อไดลด
ลงเหลือประมาณ 3-5 วัน4
อาการทางคลินิก
สามารถแบงการติดเชื้อตามกลุมอายุไดเปน
1. ทารกแรกเกิด (Neonatal herpes simplex
infection) มีอาการแสดงของการติดเชื้อได 3 แบบคือ
การติดเชือ้ แบบแพรกระจาย (disseminated infection) ซึง�
มีความรุนแรงมากที่สุด สามารถติดเชื้อไดทุกระบบของ
รางกาย โดยเกิดโรคในปอดและตับไดบอ ยทีส่ ดุ การติดเชือ้
ของระบบประสาท (central nervous system infections)
มักมีอาการชักและซึมอยางรุนแรง การติดเชือ้ ของผิวหนัง
ตาและชองปาก (skin eyes and mouth, SEM) เปนการ
ติดเชือ้ เฉพาะที่ โดยเปนตุม แดงในชวงแรกและกระจายเปน
ตุมน้ําใสตามผิวหนัง ตา และปากในระยะถัดไป อัตราการ
เกิดโรคเทากันในทั้ง 3 แบบ และสามารถมีอาการแสดง
รวมกันได กรณ�ที่ไมมีอาการแสดงทางผิวหนังอาจทําให
วินิจฉัยไดยาก มีขอควรระวังในทางปฏิบัติที่ควรนึกถึง
และรักษาแบบการติดเชื้อ HSV ทันทีในทารกแรกเกิดที่มี
อาการแสดงของการติดเชือ้ แบบเซพสิส ภายในชวงสัปดาห
แรกของชีวิต มีภาวะตับอักเสบรุนแรงโดยที่เพาะเชื้อไม
พบแบคทีเรีย และทารกแรกเกิดที่มีอาการแสดงของภาวะ
สมองอักเสบในชวง 2-4 สัปดาห โดยมีไขสูง ดูดนมนอย
ลง ชัก ซึม และตรวจมีความผิดปกติของน้ําไขสันหลัง5
2. วัยเด็กจนถึงวัยรุน และผูใ หญ (Children beyond
neonatal period and adolescents) การติดเชื้อครั้งแรก
มักมีอาการนอย หรืออาจไมแสดงอาการเลย โดยผูติดเชื้อ
HSV-1 ที่มีอาการแสดงของ gingivostomatitis มีแผล
เจ็บมากในชองปาก เหงือกและเยื่อบุชองปาก อาจมีไข
และตอมน้ําเหลืองบริเวณ submandibular โตและอักเสบ
ได สวน HSV-2 ทําใหเกิด genital herpes พบไดบอย
ในวัยรุนและผูใหญ มีแผลตุมน้ําใส มีอาการปวดบริเวณ
เยื่อบุอวัยวะเพศและ perineum
Herpetic whitlow เปนอาการแสดงของ HSV ใน
เด็กที่ชอบดูดนิ้วมือ ทําใหเชื้อแพรกระจายจากแผลในชอง
ปากไปที่นิ้วมือ เกิดแผลหรือตุมน้ําอักเสบ
Herpes encephalitis เกิดไดัทั้ง primary และ
recurrent infection มักพบในเด็กโตหรือวัยรุน มีไขสูง
กระสับกระสาย ซึมลง พฤติกรรมผิดปกติ และมักมีอาการ
ชักรุนแรงที่ควบคุมไดยาก มีอาการผิดปกติของระบบ
ประสาทเฉพาะที่ (focal neurologic) มี อั ต ราการ
เสียชีวิตสูง ตรวจน้ําไขสันหลังมีภาวะ pleocytosis เปน
lymphocytes เดนและพบ erythrocytes รวมดวยไดบอย
ภาวะแทรกซอนอื่นๆที่พบไดแก trigeminal neuralgia,
Bell’s palsy, ascending myelitis และ postinfectious
encephalomyelitis
การวินิจฉัย
กรณ� ที่ มี อาการแสดงทางผิ ว หนั ง ช ว ยในการ
วินิจฉัยไดมาก อยางไรก็ตามการติดเชื้อแบบไมมีอาการ
แสดงทางผิวหนังและการติดเชื้อในระบบประสาท อาศัย
การสงตรวจทางหองปฏิบัติการเพิ�มเติม โดยการตรวจ
ทางชีวโมเลกุล polymerase chain reaction (PCR) ซึ�ง
เปนการตรวจหา DNA จัดเปน gold standard การ
ตรวจอื่นๆที่ ใชวินิจฉัยไดแก การตรวจหา แอนติเจน
โดยวิธี enzyme immunoassay (EIA) การเพาะเชื้อ
ไวรัส ดู cytopathogenic effect (CPE) ซึ�งพบไดเร็ว
ภายใน 1-3 วันหลังการติดเชื้อ สิ�งสงตรวจที่สามารถ
ตรวจหาเชื้อไดแก น้ําไขสันหลัง เลือด ตุมน้ําที่ผิวหนัง
ป ส สาวะ โดยถ า สามารถตรวจพบเชื้ อ ได เ ร็ ว ภายใน
48 ชั�วโมงมักเปนการติดเชื้อจริง ไมไดเกิดจากภาวะ
colonization หรื อ การปนเป อ น (contamination)
การตรวจชนิด Tzank smear โดยขูดเน�อ้ เยือ่ ทีฐ่ านของแผล
ยอมพบ multinucleated giant cells ชวยในการวินจิ ฉัย แต
มีความไวและความจําเพาะต่ํา

การรักษา
ยาหลักในการรักษา HSV ไดแก acyclovir,
valacyclovir, famciclovir โดย valacyclovir เปน L-valyl ester
ของ acyclovir ซึง� มีระดับยาในเลือดสูงกวาการรับประทาน
ยา acyclovir สวน famciclovir ถูกเปลี่ยนเปน penciclovir
อยางรวดเร็วภายหลังการรับประทาน
1. โรคติดเชื้อ HSV ชนิดรุนแรง ไดแก neonatal
HSV infection, HSV encephalitis ยา acyclovir จัดเปนยา
หลักที่ใชในการรักษา กลไกการออกฤทธิ์เปน nucleoside
inhibitor ของ herpes DNA polymerase ขนาดยาที่ใช
60 มก./กก./วัน แบงฉ�ด 3 ครั้งตอวัน ใหระยะเวลานาน 14
วันสําหรับการติดเชื้อ SEM และนาน 21 วันสําหรับการติด
เชื้อของระบบประสาทหรือการติดเชื้อแบบแพรกระจาย6
2. โรคติดเชื้อ HSV ที่ผิวหนังและเยื่อบุ กรณ�ผู
ปวยมีภาวะภูมิคุมกันบกพรอง ควรให acyclovir แบบฉ�ด
การใช topical acyclovir อาจชวยทําใหแผลหายเร็วขึน้ แต
ไมสามารถทดแทนการใชยาฉ�ด ปจจุบัน HSV มีการดื้อ
ตอยา acyclovir มากขึ้น โดยเฉพาะผูปวยภาวะภูมิคุมกัน
บกพรองซึ�งมักไดรับยา acyclovir เปนระยะเวลานาน ควร
ใช foscarnet แทนในผูปวยที่มีการดื้อยา7
3. โรคติดเชื้อ HSV ที่อวัยวะเพศ กรณ�ที่มีการติด
เชือ้ ครัง้ แรก มักมีอาการนอย แตเชือ้ HSV สามารถติดเชือ้
แบบซอนเรนภายใน neuron และมี reactivate ไดบอย
เกิดภาวะติดเชือ้ ซ้าํ ไดหลายครัง้ (recurrent infections) จึง
ควรรักษาในทุกรายที่มีอาการแสดงในครั้งแรก ควรใหยา
acyclovir รับประทานภายใน 6 วันหลังแสดงอาการ
สามารถลดอาการแสดงและลด viral shedding ได 3-5
วัน กรณ�ติดเชื้อซ้ํา ยา acyclovir รับประทานภายใน 2 วัน
ทําใหหายไดเร็วขึ้น 1 วัน8
วัคซีนปองกันโรคเริม
การวิจยั วัคซีนปองกันการติดเชือ้ ไวรัส HSV อาศัย
องคความรูทางวิทยาภูมิคุมกันรวมกับความกาวหนาทาง
เทคโนโลยีอณูชีววิทยา การวิจัยวัคซีนปองกันการติดเชื้อ
บทที่ 43 วัคซ�นป‡องกันโรคเร�ม วัคซีน 575
HSV ที่ผานมายังไมประสบผลสําเร็จเทาที่ควรเน��องจาก
ขอจํากัดดังน�้9-13
• HSV มีการติดเชื้อแบบซอนเรนภายใน neuron
ซึ�งปองกันการถูกทําลายจากระบบภูมิคุมกันของรางกาย
วัคซีนที่มีประสิทธิภาพดีตองสามารถกําจัดไวรัสตั้งแตเริ�ม
เกิดการติดเชื้อระดับเยื่อบุผิว (epithelium) กอนที่จะผาน
เขาสูการเกิด axonal uptake
• HSV สามารถแบงตัว (replicate) ภายในเยือ่ บุผวิ
ไดเร็วมาก สามารถแพรกระจายเชือ้ ไปยังเยือ่ บุผวิ ใกลเคียง
ไดรวดเร็วภายใน 24 ชั�วโมงหลังเริ�มติดเชื้อ
• วัคซีนปองกัน HSV ตองสามารถปองกันไดทั้ง
HSV-1 และ HSV-2 และควรใหตั้งแตอายุนอย เน��องจาก
HSV-1 เริ�มติดเชื้อไดตั้งแตอายุนอย
• HSV มีกลไกที่หลากหลายในการปองกันการถูก
ทําลายโดยระบบภูมิคุมกันของรางกายไดแก การสราง
โปรตีนเพื่อยับยั้งการถูกทําลายโดย T-lymphocyte วัคซีน
ที่ดีควรกระตุนทั้ง T-cell (cellular response) และ B-cell
(antibody response) อยางไรก็ตามเน�อ� งจากไวรัสมีการก
ระจายไดเร็วกวาระดับ แอนติบอดี ที่ขึ้น ทําใหปองกันได
ไมเต็มที่
• เน�อ� งจาก HSV มีการติดเชือ้ แบบซอนเรนภายใน
neuron ทําใหสามารถมี reactivate ไดบอย และเกิดภาวะ
ติดเชื้อซ้ําไดหลายครั้ง วัคซีนที่ดีควรปองกันระยะ latent
infection ไดดวย เน��องจากผูปวยสามารถแพรเชื้อไดโดย
ไมมีอาการ
• การวิจยั ตองสามารถหากลไกการตอบสนองทาง
ภาวะอิมมูโนวิทยาทีด่ ตี อ ไวรัสและสามารถทราบถึงการกระ
ตุนภูมิคุมกันที่เหมาะสมได
• การพัฒนาวัคซีนตองหารูปแบบการบริหาร
วัคซีน (mode of delivery) ที่เหมาะสมเพื่อตอบสนอง
การกระตุนทางภูมิคุมกันที่ดีที่สุด มีการศึกษาของการใช
lipopeptide ในการวิจัยวัคซีนชนิด needle-free mucosal
vaccine โดยกระตุนเยื่อบุผิวโดยตรงโดยไมตองฉ�ด ซึ�ง
สามารถกระตุน CD8 และ CD4 ไดดี14,15
576 วัคซีน วัคซ�นที่อยู‹ระหว‹างการว�จัย
วัตถุประสงคของการใหวัคซีนปองกันการติดเชื้อ HSV16
1. เพือ่ ปองกันการติดเชือ้ (prophylactic vaccine)
• ปองกันการติดเชือ้ ระยะแรก (primary infection)
สามารถยับยั้งไวรัสตั้งแตระยะแบงตัวในเซลของ genital
tract ในการติดเชื้อ genital herpes
• ปองกันการติดเชื้อแบบซอนเรนในเซลประสาท
• ปองกันการแสดงอาการของโรค (symptomatic
infection)
• ปองกันการติดเชื้อซ้ํา
2. เพือ่ ลดความรุนแรงหลังการติดเชือ้ (therapeutic
vaccine)17
• ลดการเกิดอาการทางคลินิกจากการติดเชื้อซ้ํา
ไดแก recurrent genital herpes
• ลดการแพรของเชื้อไวรัสไปยังผูอื่นจากภาวะ
viral shedding การศึกษาพัฒนาวัคซีนปองกันการติดเชื้อ
HSV ไดเริ�มตนมากวา 2 ทศวรรษ โดยมีการศึกษาตั้งแต
live-attenuated viral vaccine, killed vaccine ตลอด
จน subunit vaccine ซึ�งใช purified viral protein รวม
กับ adjuvant ชนิดตางๆ จนถึงการศึกษาในปจจุบันซึ�ง
ใชความกาวหนาของเทคโนโลยีวิทยาศาสตรการแพทย
ไดแก heterologous viral vector expressing HSV
protein, replication-impaired HSV vaccine ตลอดจน
DNA vaccineดังตอไปน�้
รูปแบบทีม่ กี ารศึกษาในอดีตแตไมประสบผลสําเร็จ
• Inactivated whole virus
• Subunit vaccine (detergent solubilized)
• Live-attenuated vaccine (passaged)
รูปแบบที่อยูระหวางการศึกษาในปจจุบัน
• Recombinant HSV proteins
• Synthetic peptides
• Lived-attenuated vaccines (specific
mutations)
• Replication-impaired vaccines
• Heterologous viral vectors expressing
HSV antigens
• DNA vaccines
วัคซีนที่ประกอบดวย recombinant HSV glyco-
protein และ adjuvant ชนิดใหมไดแก deacylated mono-
phosporyl lipid A จัดเปนวัคซีนชนิดแรกที่มีประสิทธิภาพ
ในการปองกันการติดเชื้อ genital herpes11 และเปนกุญแจ
ที่สําคัญในการศึกษาและเขาใจถึงวิทยาภูมิคุมกันของการ
ติดเชื้อ HSV
วั ค ซี น ป อ งกั น การติ ด เชื้ อ HSV ที่ มี ก ารศึ ก ษาพั ฒ นา
ในปจจุบัน
• Live-attenuated/replication impaired
- R7020 Pasteur Merieux
- ICP10DPK AuRx Inc.
• Killed/viral component
- HSV-2 GS Merck,
Sharpe & Dohme
- Biocine™ Chiron
(gD2/gB2/MF59)
- Herpvac™ GlaxoSmithKline11
(gD2/MPL-alum)
ชนิดของวัคซีนปองกันการติดเชื้อ HSV (รูปที่ 2)
1. Inactivated or component vaccine
วั ค ซี น กลุ ม น�้ ไ ด แ ก killed viral vaccine,
subunit vaccine โดยใช purified viral protein
derivates หรือ recombinant proteins มีความปลอดภัย
สูงกวา live-attenuated vaccine เน��องจากไมมี virulent
strain เหลืออยู อยางไรก็ตามวัคซีนกลุม น�ก้ ระตุน ภูมคิ มุ กัน
ไดนอ ยกวาสาเหตุจากระดับความเขมขนของ glycoprotein
ที่นอยเกินไปและตองการ adjuvant เพื่อเพิ�มการกระตุน
ภูมิคุมกัน (booster reactivity) ซึ�งทําใหเกิดผลขางเคียง
ไดสูงเชน อาการเจ็บบริเวณที่ฉ�ด18
2. Live-attenuated HSV vaccine
ผลิตจากไวรัสตัวเปนที่ทําใหออนกําลัง สามารถ
กระตุ น ให เ กิ ด ระดั บ ภู มิ ต า นทานสู ง กว า inactivated

vaccine อยางไรก็ตามขอเสียของวัคซีนชนิดน�้ ไดแก
ความปลอดภัยเน��องจากสามารถเกิด recombination กับ
circulating wild-type HSV strain ไดในรางกายและยังมี
ขอจํากัดในเรื่องความคงทนของการเก็บรักษา19
3. Recombinant viral protein vaccine
พัฒนาโดยการใช HSV glycoprotein ไดแก
gB และ gD ผานกระบวนการ recombinant DNA กับ
Escherichia coli วัคซีนที่มีการศึกษาไดแก
• Biocin™ (Chiron) ประกอบด ว ย HSV
glycoprotein gB และ gD โดยมี MF59 เปน adjuvant
สามารถกระตุนใหเกิด neutralizing antibody ตอ HSV-2
แตไมสามารถปองกันการติดเชื้อ genital herpes ได20
• Herpvac™ (GlaxoSmithKline) ประกอบดวย
HSV glycoprotein gD โดยมี alum และ 2-O-deacylated-
monophosphoryl lipid A (MPL) เปน adjuvant ซึ�งเปน
วัคซีนเดียวในปจจุบันที่มีประสิทธิภาพปองกันการติดเชื้อ
HSV-2 ในมนุษย โดยสามารถกระตุนใหเกิดภูมิคุมกันทั้ง
humoral-mediated และ cellular-mediated แตไดผล
ปองกัน genital herpes เฉพาะในผูหญิงที่ไมมีแอนติบอดี
ตอทั้ง HSV-1 และ HSV-2 กอนเขาการศึกษาเทานั้น ไม
ไดผลในผูห ญิงทีม่ แี อนติบอดีตอ HSV-1 กอนเขาการศึกษา
และไมไดผลในผูชายทั้งหมด11
4. Peptide vaccine
พั ฒ นาจาก HSV-specific T และ B cell
immunodominant epitopes ไดแก LEAPS vaccine
(ligand epitope antigen presentation system) มีขอดี
เรื่องความปลอดภัย แตมีขอจํากัดในการหา peptide ที่
กระตุนใหเกิดภูมิคุมกันไดดีที่สุด21
5. Heterologous viral vectors expressing
HSV antigens
เปนการใชเทคนิค genetic engineering ในการ
ประกอบ HSV antigen เขากับ foreign live recombinant
viral vector ไดแก vaccinia virus, adenovirus, varicella
zoster virus (Oka vaccine strain) มีประสิทธิภาพดีใน
การปองกันโรคในสัตวทดลอง แตมีขอจํากัดที่สําคัญคือ
บทที่ 43 วัคซ�นป‡องกันโรคเร�ม วัคซีน 577
การมี reactivity interference เน�อ� งจากการมีภมู คิ มุ กันตอ
specific viral vector มากอนมีผลลดการกระตุนภูมิคุมกัน
จากวัคซีน13
6. HSV DNA vaccine
ผลิตจาก plasmid ของ HSV gene กระตุน
ใหเกิดภูมิคุมกันทั้ง humoral-mediated และ cellular-
mediated อยางไรก็ตามการศึกษาในสัตวทดลองพบ
ว า ยั ง มี ข อ จํ า กั ด ในประสิ ท ธิ ภาพการป อ งกั น โรค 22 ซึ� ง
ได มี ก ารศึ ก ษาการใช cytokine/chemokine gene
ไดแก CCR7 ligands เพื่อเพิ�มประสิทธิภาพการกระตุน
ภูมิคุมกันตอไป วัคซีนที่มีการศึกษาในมนุษยแลวไดแก
gD2 DNA vaccine (GENEVAX™, Apollon, USA)23-25
สรุป
การศึ ก ษาวิ จั ย และพั ฒ นาวั ค ซี น ป อ งกั น การ
ติดเชื้อไวรัสกลุมเฮอรปส ยังเปนสิ�งที่ทาทายตอวงการ
วิทยาศาสตรการแพทย ขอมูลการตอบสนองทางภูมคิ มุ กัน
ตอการติดเชื้อไวรัสเปนกุญแจที่สําคัญในการผลิตวัคซีน
เพื่ อ ป อ งกั น การติ ด เชื้ อ ทั้ ง ในระยะแรกและการติ ด เชื้ อ
ซ้ํา วัคซีนตองกระตุนใหรางกายสรางภูมิคุมกันไปตลอด
ชีวิต (lifelong immunity) ซึ�งตางจากการติดเชื้อโดย
ธรรมชาติที่มีภูมิคุมกันชั�วคราว การศึกษาพบวาความ
หลากหลายของ antigenic protein การใช recombinant
protein vaccine และ polytopes (genes representing
antigenic epitopes) ในการผลิต DNA vaccine รวมกับ
การใช adjuvant ตลอดจน vector ชนิดใหมๆ สามารถ
กระตุนการตอบสนองทางภูมิคุมกันไดดีขึ้น การศึกษาใน
ปจจุบันยังคงดําเนินตอและคนพบความรูใหมๆของวิทยา
ภูมิคุมกันในการปองกันการติดเชื้ออยางตอเน��อง ความ
สามารถในการปองกันการติดเชือ้ ระหวางสายพันธุท ตี่ า งกัน
(cross protection) ระหวาง HSV-1 และ HSV-2 ยังเปน
ประเด็นที่ตองการคําตอบ การกระตุนของภูมิคุมกันโดย
ระบบอื่นๆไดแก CD8 T-lymphocyte และ natural killer
cell ตลอดจน mucosal และ innate immunity ยังเปน
578 วัคซีน วัคซ�นที่อยู‹ระหว‹างการว�จัย

หัวขอที่ทาทายในการวิจัย คําตอบสุดทายของวัคซีนที่มี Curr Med Res Opin. 2005;21:1577-82.

ประสิทธิภาพทีด่ ที สี่ ดุ อาจตองประกอบดวยทุกอยางขางตน 4. Cunningham AL, Diefenbach RJ, Miranda-
Saksena M. The cycle of human herpes simplex virus
infection: virus transport and immune control. J Infect
Dis. 2006;194(Suppl 1):S11-8.
5. Whitley R, Arvin A, Prober C, Corey L,
Burchett S, Plotkin S, Starr S, et al. Predictors of
morbidity and mortality in neonates with herpes
simplex virus infections. The National Institute of
Allergy and Infectious Diseases Collaborative Antiviral
Study Group. N Eng J Med. 1991;324:450-4.
รูปที่ 1 โครงสรางและองคประกอบของ HSV 6. Kimberlin DW, Lin CY, Jacobs RF, Powell
(จากเอกสารอางอิงหมายเลข 26) DA, Corey L, Gruber WC, et al. Safety and efficacy of
high-dose intravenous acyclovir in the management
of neonatal herpes simplex infections. Pediatrics.
2001;108:230-8.
7. Saral R. Management of mucocutaneous
herpes simplex virus infections in immunocompromised
patients. Am J Med. 2005:95;231-45.
รูปที่ 2 ชนิดของวัคซีนปองกันการติดเชื้อ HSV 8. Snoeck R, De Clercq E. New treatments for
(จากเอกสารอางอิงหมายเลข 2) genital herpes. Curr Opin Infect Dis. 2002;15:49-55.
9. Bernstein DI, Stanberry LR. Herpes simplex
เอกสารอางอิง virus vaccines. Vaccine. 1999;17:1681-9.
1. American Academy of Pediatrics. Herpes 10. Stanberry LR, Cunningham AL, Mindel A, Scott
simplex. In: Pickering LK, editor. 2009 Red Book: LL, Spruance SL, Aoki FY, et al. Prospects for control of
Report of Committee on Infectious Diseases. 28th ed. herpes simplex virus disease through immunization.
Elk Grove Vilage, IL: American Academy of Pediatrics; Clin Infect Dis. 2000;30:549-66.
2009. p.363-73. 11. Stanberry LR, Spruance SL, Cunningham
2. Cunningham AL, Mindel AL, Dwyer AL, Bernstein DI, Mindel A, Sacks S, et al. Glycoprotein-
DE. Global epidemiology of sexually transmitted D-adjuvant vaccine to prevent genital herpes. N Engl
diseases. In: Stanberry LR, Bernstein DI. Sexually J Med. 2002;347:1652-61.
Transmitted Diseases: Vaccines, Prevention 12. Jones CA, Cunningham AL. Vaccination
and Control. London: Academic Press; 2001. strategies to prevent genital herpes and neonatal
p.3-42. herpes simplex virus (HSV) disease. Herpes.
3. Leone P. Reducing the risk of transmitting 2004;11:12-7.
genital herpes: advances in understanding and therapy. 13. Dasgupta G, Chentoufi AA, Nesburn AB,
 บทที่ 43 วัคซ�นป‡องกันโรคเร�ม วัคซีน 579

Wechsler SL, BenMohamed L. New concepts in herpes D. DNA immunization against experimental genital
simplex virus vaccine development: notes from herpes simplex virus infection. J Infect Dis.
battlefield. Expert Rev Vaccines. 2009;8:1023-35. 1996;173:800-7.
14. Deprez B, Sauzet JP, Boutillon C, 23. Mertz GJ, Ashley R, Burke RL, Benedetti J,
Martinon F, Tartar A, Sergheraert C, et al. Com- Critchlow C, Jones CC, et al. Double-blind,
parative efficiency of simple lipopeptide constructs placebo-controlled trial of a herpes simplex virus type 2
for in vivo induction of virus-specific CTL. Vaccine. glycoprotein vaccine in persons at high risk for genital
1996;14:375-82. herpes infection. J Infect Dis. 1990;161:653-60.
15. BenMohamed L, Belkaid Y, Loing E, 24. Eo SK, Lee S, Kumaraguru U, Rouse BT.
Brahimi K, Gras-Masse H, Druilhe P. Systemic Immunopotentiation of DNA vaccine against herpes
immune responses induced by mucosal administration simplex virus via co-delivery of plasmid DNA expressing
of lipopeptides without adjuvant. Eur J Immunol. CCR7 ligands. Vaccine. 2001;19:4685-93.
2002;32:2274-81. 25. Cunningham AL, Mikloska ZM. The
16. Koelle DM, Corey L. Recent progress holy grail: immune control of human herpes simplex
in herpes simplex virus immunobiology and vaccine virus infection and disease. Herpes. 2001;8(Suppl 1)
research. Clin Microbiol Rev. 2003;16:96-113. :6A-10A.
17. Hosken NA. Development of a therapeutic 26. Stanberry LR. Clinical trials of prophylactic
vaccine for HSV-2. Vaccine. 2005;23:2395-8. and therapeutic herpes simplex virus vaccines. Herpes.
18. Ashley R, Mertz GJ, Corey L. Detection 2004;11(Suppl 3):161A-9A.
of asymptomatic herpes simplex virus infections after
vaccination. J Virol. 1987;61:264-8.
19. Sedarati F, Javier RT, Stevens JG.
Pathogenesis of a lethal mixed infection in mice with
two non-neuroinvasive herpes simplex virus strains.
J Virol. 1988;62:3037-9.
20. Corey L, Langenberg AG, Ashley
R, Sekulovich RE, Izu AE, Douglas JM Jr, et
al. Recombinant glycoprotein vaccine for the
prevention of genital HSV-2 infection: two
randomized controlled trials. Chiron HSV Vaccine
Study Group. JAMA. 1999;282:331-40.
21. Goel N, Rong Q, Zimmerman D, Rosenthal
KS. A L.E.A.P.S. heteroconjugate vaccine containing
a T cell epitope from HSV-1 glycoprotein D elicits Th1
responses and protection.Vaccine. 2003;21:4410-20.
22. Bourne N, Stanberry L, Bernstein DI, Lew
76 วัคซีน ความรูŒทั่วไปเกี่ยวกับวัคซ�น