Opdracht D: Sociaal-culturele Context

Aida Subadi 5769566

Context is een term die in veel verschillende disciplines wordt gebruikt om een omgeving of
achtergrond te verklaren. De etymologie van het woord context is afkomstig van het Latijnse woord
"contextus", wat "samen geweven" of "verbonden" betekent. Dit houdt in dat het woord context
niet slechts een omgeving of achtergrond is, maar ook een samenhang van onderling verbonden
elementen. In de Architectuur is de context, of de sociaal-culturele context een fysiek, maar ook
immaterieel begrip. Gebouwen zijn namelijk niet alleen fysieke objecten, maar ook sociale en
culturele constructies die een dialoog vertellen aan de hand van hun geschiedenis, politiek, economie
en de esthetiek of stijl van de plaats en tijd waarin het zich bevind. Een ontwerp van een gebouw kan
zijn sociaal-culturele context negeren of verwerven in het ontwerp. Dit spectrum vormt de basis voor
de drie disciplines: Architectuur, Landschapsarchitectuur en Stedenbouw.

De architectuur is niet alleen een fysieke constructie, maar ook een reflectie van de sociaal-culturele
context waarin het gebouw zich bevindt. Inpassing en inventie zijn twee belangrijke begrippen die
hierbij horen. Het spectrum legt uit op welke manier een gebouw zich verhoudt tot zijn omgeving.
Inpassing betekent dat een ontwerp een verbinding aangaat met zijn omgeving en hierdoor een
samenhang vormt. Dit kan worden bereikt door het historische verhaal van de situatie over te
nemen, of bijvoorbeeld de stijl van de omliggende bebouwing. Inventie, daarentegen, gaat over het
omarmen van vernieuwende ideeën en concepten. Dit kan leiden tot gebouwen die de zeitgeist van
hun tijd weerspiegelen en bijdragen aan de ontwikkeling van de architectuur als kunstvorm. Deze
context zal altijd in beweging blijven en geeft in vele gevallen de weerslag voor een ontwerp. Een
ontbreking van samenhang met een bestaande stedelijke structuur kan leiden tot sociaal culturele
problemen en een gebrek aan interactie en integratie van omliggende bewoners. Maar hetzelfde
geldt voor inventie. Het negeren van nieuwe technologische ontwikkelingen om zo goed mogelijk te
voldoen aan de inpassing van een cultureel oud gebouw kan leiden tot ineffectieve manieren van
bouwen. De architect is de bedenker van het ontwerp, maar in veel gevallen zijn de bewoners die het
gebouw zullen gebruiken degenen die het zeggen hebben.

In de landschapsarchitectuur wordt een ontwerp geplaatst tussen traditie en experiment. Dit

spectrum toont, net als de architectuur, hoe een ontwerp zich verhoudt tot de historische en
culturele waarden, maar ook tegen de vernieuwing en innovatie van een bepaalde locatie. De New
York Highline project is een voorbeeld die ‘traditie’ en ‘experiment’ combineert. De verhoogde
treinrails zijn omgebouwd tot een lineair park dat is gesitueerd door de wijk Chelsea in New York
City. Een samenwerking tussen de architect James Corner en Piet Oudolf heeft geleid tot een
ontwerp dat traditie en experiment omvat. Het eerste deel van het park heeft volledig het ontwerp
van piet Oudolf gevolgd, dit heeft geleid tot volledige cultivering van de ecologische ruderale conditie
van de natuur. Deze ingreep was volgens James Corner te heftig en werd in het derde deel van het
ontwerp niet vervolgd. Traditie van het originele landschap werd omarmd, letterlijk met stalen
hekken. Het ontwerp van het park omvat beide begrippen, maar het park als geheel kan worden
gezien als experiment. Het heeft geleid tot een grote openbare ruimte, maar heeft ook geleid tot
gentrificatie. Een proces waarbij de buurt duurder en exclusiever wordt en de oorspronkelijke
bewoners worden verdrongen. Door ontwerpen te creëren die zowel vernieuwend als respectvol zijn
voor de historische en culturele waarden van een locatie, kan er een levendige en betekenisvolle
openbare ruimte ontstaan die de gemeenschap ten goede komt. Toch moet er ook aandacht worden
besteed aan de sociale en economische gevolgen van gentrificatie.
 14. New York Highline ontwerp door Piet Oudolf 15. New York Highline ontwerp door James Corner

In de stedenbouwkunde staat de collectieve en individuele samenleving op de uiteinden van het

spectrum. In tegenstelling tot de Architectuur en de Landschapsarchitectuur heeft dit nu te maken met
de mens, in plaats van de vorm van het ontwerp. In het verleden heeft de stedenbouwkunde zich meer
gericht op het bouwen van een omgeving dat de collectieve samenleving ten goede staat. In de tijd
van het individualisme is er meer aandacht voor de individu. Deze informaliteit en integratie van een
nieuw standpunt, leid tot inventies die niet direct te zien zijn in de architectuur en
landschapsarchitectuur.

Vragen

Architectuur: Voor een ontwerp dat een nieuwe openbare/publieke gebouw creëert of bewerkt,
heeft dan een ontwerper meer zeggen over het ontwerp of het publiek/omliggende bewoners?

Landschapsarchitectuur: Op welke manier kon de gentrificatie voorkomen worden van de wijk

Chelsea in New York? Is er überhaupt een manier om gentrificatie te voorkomen?

Stedenbouwkunde: Op welke manier is de individuele samenleving van invloed geweest op de

huidige stedenbouwkunde in Nederland?