Ometri K A

10.
SINIF
GEOMETR‹
KONU ANLATIMLI
Milli E¤itim Bakanl›¤› Talim ve Terbiye Kurulu Baflkanl›¤›’n›n 30.12.2009 tarih ve

334 say›l› karar› ile kabul edilen ve 2010-2011 Ö¤retim Y›l›ndan itibaren uygula-
nacak olan programa göre haz›rlanm›flt›r.
Nevzat ASMA Halit BIYIK

www.nevzatasma.com www.halitbiyik.com
Genel Müdür
Temel Ateԭ
Genel Koordinatör
Akԩn Ateԭ
Eԫitim Koordinatörü - Editör
Nevzat Asma
Eԫitim Koordinatör Yardԩmcԩsԩ
Halit Bԩyԩk
Dizgi, Grafik, Tasarԩm

Esen Dizgi Servisi
Görsel Tasarԩm
Erol Faruk Yücel
Bu kitabԩn tamamԩnԩn ya da bir kԩsmԩnԩn elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayԩt
sistemiyle çoԫaltԩlmasԩ, yayԩmlanmasԩ ve depolanmasԩ yasaktԩr.
Bu kitabԩn tüm haklarԩ yazarlarԩna ve Esen Basԩn Yayԩn Daԫԩtԩm Limitet Ԭirketine aittir.
Ԩsteme Adresi
ESEN BASIN YAYIN DAԪITIM LTD.ԬTԨ.
Bayԩndԩr 2. Sokak No.: 34/11–12 Kԩzԩlay/ANKARA
tel.: (0312) 417 34 43 – 417 65 87
faks: (0312) 417 15 78
ISBN : 978–975–6913–94–9
Baskԩ
Bahçekapԩ Mah. 2460. Sok. Nu.:7

06370 Ԭaԭmaz / ANKARA
Tel: (0312) 278 34 84 (pbx)
www.tunamatbaacilik.com.tr
Baskԩ Tarihi
2012 – VIII
www.esenyayinlari.com.tr
Sevgili Ö¤renciler,
Bu kitap, Milli E¤itim Bakanl›¤› Talim ve Terbiye Kurulu Baflkanl›¤›’nca kabul edilen Orta
Ö¤retim 10. S›n›f Geometri Dersi Ö¤retim Program›’na uygun olarak haz›rlanm›flt›r. Bu program;
lise türlerinin hepsinde de ortak olup, yeni s›nav sistemine göre üniversiteye girifl s›navlar›nda
sorulan Geometri sorular›n› kapsamaktad›r. Ayr›ca, a¤›rl›kl› orta ö¤retim baflar› puan›n›n etkisi
üniversiteye girifl puan›n›n hesaplanmas›nda çok fazla olup bunun telafisi mümkün de¤ildir.
Bu sebepten dolay›;
✔ Bu kitap, 10. s›n›f ö¤rencileri için okuldaki Geometri dersine yard›mc› ve üniversiteye girifl
s›navlar›na yönelik haz›rlanm›flt›r.
✔ 10. s›n›f Geometri dersinin konular› içinde yer alan temel kavram ve bilgiler, gereksiz de-
taylardan uzak, aç›k, anlafl›l›r ve özlü bir anlat›m flekli ile verilmifltir.
✔ Bu kitap, 6 bölümden oluflmaktad›r. Her bir bölümde konu anlat›m›ndan sonra; konunun
daha iyi anlafl›lmas› için çok say›da çözümlü örnekler, al›flt›rmalar, yaz›l›ya haz›rl›k soru-
lar›, üniversiteye girifl s›navlar›na yönelik testler ve konu ile ilgili üniversiteye girifl s›navla-
r›nda ç›km›fl sorular ve çözümleri bulunmaktad›r.
Mutlu, sa¤l›kl› ve baflar›l› bir hayat geçirmeniz dile¤iyle...
Bu kitab›n haz›rlanmas›nda kontrol yaparak bize katk›da bulunan

Ayflen Akgönül ve Çi¤dem Köken’e teflekkür ederiz.
Nevzat ASMA Halit BIYIK

www.nevzatasma.com www.halitbiyik.com
‹ST‹KLÂL MARfiI
Korkma, sönmez bu flafaklarda yüzen al sancak; Bastı¤ın yerleri “toprak!” diyerek geçme, tanı:
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. Düflün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; Sen flehit o¤lusun, incitme, yazıktır, atanı:
O benimdir, o benim milletimindir ancak. Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kim bu cennet vatanın u¤runa olmaz ki fedâ?
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu fliddet, bu celâl? fiühedâ fıflkıracak topra¤ı sıksan, flühedâ!
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl... Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,
Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl! Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüdâ.
Ruhumun senden, ‹lâhi, fludur ancak emeli:

Ben ezelden beridir hür yafladım, hür yaflarım.
De¤mesin mabedimin gö¤süne nâmahrem eli.
Hangi çılgın bana zincir vuracakmıfl? fiaflarım!
Bu ezanlar-ki flahadetleri dinin temeli-
Kükremifl sel gibiyim, bendimi çi¤ner, aflarım.
Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.
Yırtarım da¤ları, enginlere sı¤mam, taflarım.
O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taflım,
Garbın âfâkını sarmıflsa çelik zırhlı duvar,
Her cerîhamdan, ‹lâhi, boflanıp kanlı yaflım,
Benim iman dolu gö¤süm gibi serhaddim var. Fıflkırır ruh-ı mücerred gibi yerden na’flım;
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı bo¤ar, O zaman yükselerek arfla de¤er belki baflım.
‘Medeniyet!’ dedi¤in tek difli kalmıfl canavar?
Dalgalan sen de flafaklar gibi ey flanlı hilâl!
Arkadafl! Yurduma alçakları u¤ratma, sakın. Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl:
Do¤acaktır sana va’detti¤i günler Hakk’ın... Hakkıdır, hür yaflamıfl, bayra¤ımın hürriyet;
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın. Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!
Mehmet Âkif ERSOY

ATATÜRK’ÜN GENÇL‹⁄E H‹TABES‹
Ey Türk gençli¤i! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza
ve müdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin, en kıymetli

hazinendir. ‹stikbalde dahi, seni, bu hazineden, mahrum etmek isteyecek, dahilî ve haricî,
bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düflersen,
vazifeye atılmak için, içinde bulunaca¤ın vaziyetin imkân ve fleraitini düflünmeyeceksin!
Bu imkân ve flerait, çok nâmüsait bir mahiyette tezahür edebilir. ‹stiklâl ve cumhuriyetine
kastedecek düflmanlar, bütün dünyada emsali görülmemifl bir galibiyetin mümessili
olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın, bütün kaleleri zapt edilmifl, bütün tersanelerine
girilmifl, bütün orduları da¤ıtılmıfl ve memleketin her köflesi bilfiil iflgal edilmifl olabilir. Bütün
bu fleraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dahilinde, iktidara sahip
olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri flahsî
menfaatlerini, müstevlilerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde
harap ve bîtap düflmüfl olabilir.
Ey Türk istikbalinin evlâdı! ‹flte, bu ahval ve flerait içinde dahi, vazifen; Türk istiklâl ve
cumhuriyetini kurtarmaktır! Muhtaç oldu¤un kudret, damarlarındaki asîl kanda, mevcuttur!
1. BÖLÜM Düzlem Geometride Temel Elemanlar ve
‹spat Biçimleri ...........................................9
Öklid’in ‹lk Befl Postulat› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
‹spat Yöntemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Al›flt›rmalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
2. BÖLÜM Düzlemde Nokta, Do¤ru ve Vektör . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Do¤rular›n Do¤rultular›. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Nokta, Do¤ru ve Düzlem Aras›ndaki ‹liflkiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Do¤ru Parças› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Düzlemde Do¤ru Parçalar› ‹le Desenler Oluflturma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Al›flt›rmalar – 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Yönlü Do¤ru Parças› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Vektör . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Vektörlerde Toplama ‹fllemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Bir Vektörün Bir Reel Say› ‹le Çarp›m› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Vektörlerin Lineer Ba¤›ml›l›¤› ve Lineer Ba¤›ms›zl›¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Al›flt›rmalar – 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Test – 1, 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
Yaz›l›ya Haz›rl›k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Üniversiteye Girifl S›nav Sorular› ve Çözümleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

3. BÖLÜM Koordinat Sistemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Dik Koordinat Sistemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
‹ki Vektörün Öklit ‹ç Çarp›m› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Bir Vektörün Uzunlu¤u (Normu). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
‹ki Vektör Aras›ndaki Aç› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Bir Vektörün Baflka Bir Vektör Üzerine Dik ‹zdüflümü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Al›flt›rmalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Test – 1, 2, 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
Yaz›l›ya Haz›rl›k – 1, 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Üniversiteye Girifl S›nav Sorular› ve Çözümleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
4. BÖLÜM Do¤rular . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Bir Do¤runun Parametrik ve Kapal› Denklemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
Bir Do¤runun Grafi¤i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Birinci Dereceden Eflitsizliklerin Grafi¤i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Al›flt›rmalar – 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
‹ki Do¤runun Birbirine Göre Durumlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
Al›flt›rmalar – 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
Bir Do¤runun E¤im Aç›s› ve E¤imi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
E¤imi ve Bir Noktas› Bilinen Do¤runun Denklemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
‹ki Do¤ru Aras›ndaki Aç›. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Bir Noktan›n Bir Do¤ruya Olan Uzakl›¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Paralel ‹ki Do¤ru Aras›ndaki Uzakl›k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
Al›flt›rmalar – 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Test – 1, 2, 3, 4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Yaz›l›ya Haz›rl›k – 1, 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Üniversiteye Girifl S›nav Sorular› ve Çözümleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

5. BÖLÜM Üçgenler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Çokgenin Temel Elemanlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
Al›flt›rmalar – 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
Üçgende Temel ve Yard›mc› Elemanlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Üçgende Aç› Ba¤›nt›lar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Al›flt›rmalar – 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Üçgenin Kenarlar› ve Aç›lar› Aras›ndaki ‹liflkiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Al›flt›rmalar – 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
Sinüs ve Cosinüs Teoremleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
Al›flt›rmalar – 4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
Üçgenin Kenarlar›n› Belli Oranda Bölen Nokta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Üçgende Aç›ortay. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
Üçgende Kenarortay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
Üçgende Yükseklik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
Al›flt›rmalar – 5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
Üçgensel Bölgenin Alan› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Al›flt›rmalar – 6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Test – 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
Yaz›l›ya Haz›rl›k – 1, 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
6. BÖLÜM Dönüflümlerle Geometri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253

Öteleme ve Dönme Dönüflümleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254
Al›flt›rmalar – 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260
Yans›ma Dönüflümü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
Al›flt›rmalar – 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268
fierit Süslemeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269
Düzlemsel fiekillerin Efllerini Belirlemek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
Homoteti Dönüflümü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
Al›flt›rmalar – 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287
Fraktal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288
Al›flt›rmalar – 4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296
Üçgenlerde Benzerlik Teoremleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298
Al›flt›rmalar – 5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
Dik Üçgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
Al›flt›rmalar – 6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319
Tales, Menelaus ve Seva Teoremleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321
Al›flt›rmalar – 7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
Üçgen Çizimleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
Üçgenlerle Oluflturulmufl Desenler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331
Test – 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333
Yaz›l›ya Haz›rl›k – 1, 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353
1. ÜN‹TE
Düzlem Geometride Temel Elemanlar

ve ‹spat Biçimleri
1. Kazan›m
➮ Öklid (Euclid)’in ilk befl postulat›
2. Kazan›m
➮ Geometrik ispat biçimleri
DÜZLEM GEOMETR‹DE TEMEL ELEMANLAR
EUCL‹D (ÖKL‹D) (M.Ö. 325 – M.Ö. 265)
Egeli matematikçi Öklid’in kiflisel yaflam›na iliflkin hemen hiçbir fley
bilinmemektedir. Bilinen tek fley; ‹skenderiye Kraliyet Enstitüsü’nde
dönemin en sayg›n ö¤retmeni; alan›nda yüzy›llar boyu eflsiz kalan
bir ders kitab›n›n yazar› olmas›d›r. E¤itimini Atina’da Platon’un ünlü
akademisinde tamamlad›¤› san›lmaktad›r. O akademi ki girifl kap›-
s›nda, “Geometriyi bilmeyen hiç kimse bu kap›dan içeri al›nmaz!”
levhas› as›l›yd›.
Euclid (Öklid)’in M.Ö.300 y›l›nda yazd›¤› “Elementler” Öklid’in ortaya koydu¤u postulatlar hep iki boyutlu bir
adl› 13 ciltten oluflan yap›t›, geometrinin sistemli bir düzlem üzerinde tan›mlan›r. Öklid düzlem geometri-
bilgi haline gelmesine öncülük etmifltir. Bu yap›t, geo- sinde temel elemanlar, noktalar ile do¤rulard›r.
metriyi (dolay›s›yla matemati¤i) ispat ba¤lam›nda ak-
siyomatik bir dizge olarak iflleyen, ilk kapsaml› çal›fl-
mad›r. Kendi bulufllar›n›n da olmas›na ra¤men en
1. Postulat: Farkl› iki noktadan bir ve yaln›z bir
önemli çal›flmas› olan bu kitap kendisinden önce ya-
do¤ru geçer.
p›lm›fl olan bütün matematik çal›flmalar›n›n bir araya
toplanmas›ndan oluflur. B
Öklid bu yap›t›nda bir tak›m tan›mlar›n yan› s›ra, befli A
“aksiyom” dedi¤i genel ilkeden, befli de “postulat” de- fiekildeki AB do¤rusu, A ve B noktalran›dan geçen tek
di¤i geometriye özgü ilkeden oluflan, on öncüle yer do¤rudur.
vermifltir.
Aksiyom ispata gerek olmayan temel gerçekler anla-

m›n› tafl›r. ‹spat›na gerek duyulmadan do¤rulu¤u ka-
2. Postulat: Bir do¤ru parças› s›n›rs›z bir flekilde
bul edilen geometriyle ilgili önermelere postulat denir.
uzat›labilir.
Postulat’›n aksiyomdan fark› ise aksiyom tüm bilimler
için geçerli iken postulat özel bir bilim dal› (geometri) A B
için geçerlidir. Günümüz dünyas›nda aralar›nda fark

gözetilmeksizin hepsine aksiyom denilmektedir.
10
Düzlem Geometride Temel Elemanlar ve ‹spat Biçimleri
3. Postulat: Merkezi ve yar›çap› verilen bir çember ‹SPAT YÖNTEMLER‹

çizilebilir. Afla¤›daki flemada, matematik ve geometri ders-
Yar›çaplar› eflit olan çem- lerinde kullanaca¤›m›z ispat yöntemleri gösterilmifltir.
berler büyüklük olarak r Çemberin
yar›çap› ‹SPAT YÖNTEMLER‹
(çevresi) efltir. E¤er mer- O
kezleri de ayn› olursa hep-

Çemberin
si ayn› çemberi belirtir. merkezi
Tümden gelim Tüme var›m
4. Postulat: Bütün dik aç›lar efltir.

Do¤rudan ispat Dolayl› ispat
Olmayana ergi Çeliflki yöntemiyle Deneme yöntemiyle Aksine örnek

yöntemiyle ispat ispat ispat vererek ispat
Afla¤›daki teoremin ispat›n› do¤rudan ispat yöntemi

ile yapal›m.
fiekildeki aç›lar›n hepsinin de ölçüsü 90° oldu¤undan
bu aç›lar dik aç›lard›r. fiekildeki aç›lar›n hepsi dik ve Teorem : Paralel iki do¤runun bir kesenle yapt›¤›
ikiflerli olarak efl oldu¤undan hepsi birbirine efltir. aç›lardan yöndefl olanlar›n ölçüleri eflittir.
(a = b ve b = c ⇒ a = c dir.)
ESEN YAYINLARI
‹spat :
5. Postulat: Bir do¤ruya d›fl›ndaki bir noktadan yal- E

n›z ve yaln›z bir tek paralel do¤ru çizilebilir. A F B
k
A d // k
d K
C D
L
A noktas›ndan geçen sonsuz tane do¤ru çizilebilir.

Paralel iki do¤ru aras›nda kalan aç›lar›n ölçüleri top-
Fakat bunlardan yaln›z bir tanesi d do¤rusuna para-
lam›n›n 180° ve komflu bütünler iki aç›n›n ölçüleri top-
leldir.
lam›n›n 180° oldu¤unu biliyoruz.
a a
Matematik tarihinde hiçbir önerme beflinci postulat BFK ve FKD paralel iki do¤ru aras›nda kalan aç›lar-
kadar etkili olmam›flt›r. Bu postulat daha bafltan d›r. O halde,
a a
kuflkuyla karfl›lanm›fl, yüzy›llar boyunca do¤rulu¤u m(BFK) + m(FKD) = 180° … (I) dir.
tart›flma konusu olmufltur. a a
EFB ile BFK komflu bütünler iki aç› oldu¤undan,
Ömer Hayyam ve Nasuriddin Tusi, Öklid’in 5. postu- a a
lat›n› ilk defa sorgulayan alimlerdir. Bu bilim insan- m(EFB) + m(BFK) = 180° … (II) dir. I ve II den
a a a a
lar›n›n çal›flmalar› bir anlamda Öklid d›fl› geometrilere m(BFK) + m(FKD) = m(EFB) + m(BFK)
aç›lan ilk kap›d›r ve Rönesanstan sonra Avrupa’da a a
⇒ m(FKD) = m(EFB) olur. Yani, yöndefl aç›lar›n ölçü-
yetiflenlere rehberlik etmifltir.
lerinin eflti oldu¤unu söyleyebiliriz.
Öklid’in 5. postulat› üzerinde yap›lan de¤iflikliklerle
farkl› geometriler ortaya ç›km›flt›r. 18. ve 19. as›rlarda
yap›lan araflt›rma ve çal›flmalardan sonra “Hiperbolik Geometride bir ispat yönteminin birden fazla ispat bi-
Geometri” ve daha sonras›nda da “Eliptik Geometri” çimi vard›r. ‹spat yöntemi ile ispat biçimi farkl› kav-
denilen yeni geometrilerin temelleri at›lm›flt›r. ramlar olup, ispat biçimi daha çok flekilsel bir olgudur.
11
GEOMETR‹K ‹SPAT B‹Ç‹MLER‹

1. ‹ki Kolonlu ‹spat Biçimi
Bu ispat biçiminde; ilk kolonda “‹fadeler” bafll›¤› yer al›r. S›ra numaras› verilerek ad›m ad›m son ifadeye kadar
yaz›l›r. ‹kinci kolonda ise “Gerekçeler” ad› alt›nda ilk kolon numaralar›na paralel olacak flekilde ilk kolondaki
ifadelerin yaz›lma gerekçeleri belirtilir. Bu gerekçeler, teoremler, postulatlar ve tan›mlar olabilir.
‹ki kolonlu ispat biçimi;
I. Orijinal teorem, önerme vb. ifadesi
II. Verilen bilgilerin ak›fl diyagram›
III. ‹spatta verilenlerin yeni ifadeleri
IV. ‹spattaki her bir ad›m› tam destekleyen nedenler
V. ‹spat› yap›lan ifade
bileflenlerine sahip olmal›d›r.
Teorem : “Birbirini bütünleyen efl iki aç› dik aç›d›r.”
‹spat :
A C
B
‹fadeler Gerekçeler
a a
1. m(ABD) = m(DBC) 1. Verilen
a a
2. ABD ve DBC bütünler aç›lar 2. Verilen
a a
3. m(ABD) + m(DBC) = 180° 3. Bütünler aç› tan›m›ndan
a a a a
4. m(ABD) + m(ABD) = 180° 4. 3’te m(DBC) = m(ABD) al›nd›¤›ndan
a
5. 2m(ABD) = 180° 5. Toplama iflleminin özelli¤inden
a
6. m(ABD) = 90° 6. Çarpma–bölme ifllemlerinin özelli¤ini kullanarak
5. ifadenin her iki yan›n›n 2 ile bölünmesinden

a a a
7. m(DBC) = 90° 7. 6’da m(ABD) = m(DBC) al›nd›¤›ndan
a a
8. ABD ve DBC dik aç›lar 8. Dik aç› tan›m›ndan
12
2. Ak›fl Diyagraml› ‹spat Biçimi

Bu ispat biçimi, ispat yap›s›, kutular içinde yaz›lan aç›klamalar ve bunlar›n d›fl›ndaki oklar›n yönlendirmesi ile
oluflur. Verilenler, özellikler, teoremler, postulatlar ve tan›mlar kutular›n alt›na veya yan›na yaz›l›r. Bu ak›fl diya-
gram› bilgisayar programc›lar›n›n s›kça tercih ettikleri bir mant›ksal yap›ya sahiptir. Her bir ad›m kolayca ve aç›k
olarak görüldü¤ü için bu ispat biçimi, cebirsel ve geometrik ispatlara kolayca uyarlanabilir.
‹spat :
Z % %
] m (ABD) = m (DBC) D
Verilen: [
%
] ABD %
ve DBC bütünler aç›lar
\
A C
B
a a
‹stenen: ABD ve DBC dik aç›lar.
m(ABD) = m(DBC) ABD ve DBC

bütünler aç›lar
verilen
verilen
m(ABD) + m(DBC) = 180°
Bütünler aç›lar›n tan›m›ndan
m(ABD) + m(ABD) = 180° 2m(ABD) = 180° m(ABD) = 90°
Yerine koyma metodu Toplama iflleminin Çarpma/bölme

özelli¤i iflleminin özelli¤i
m(DBC) = 90° ABD ve DBC

dik aç›lard›r
Yerine koyma
Dik aç› tan›m›ndan
metodu
13
3. Paragraf ‹spat Biçimi

Bu ispat biçiminde; ispat boyunca detayl› aç›klamalara yer verilir. ‹spat› sonland›rana kadar her ad›m için gerekçe
ayr›nt›l› bir flekilde belirtilir.
‹spat :
% % _
m (ABD) = m (DBC) b
` verilen
% %
ABD ve DBC bütünler aç›larb A C
a
B
a a
m(ABD) = m(DBC) verildi¤inden ve bütünler iki aç›n›n ölçüleri toplam› 180° oldu¤undan
a a a a
m(DBC) yerine m(ABD) yaz›larak m(ABD) + m(ABD) = 180° elde edilir.
a a
Buradan 2m(ABD) = 180° olur ve sadelefltirme yap›larak m(ABD) = 90° bulunur.
a a a
Di¤er taraftan m(ABD) = m(DBC) oldu¤undan m(DBC) = 90° elde edilir.
a a
O hâlde, dik aç› tan›m›ndan ABD ve DBC dik aç›lard›r.
Teorem : Bir üçgende, bir d›fl aç›n›n ölçüsü, kendisine komflu olmayan iki iç aç›n›n ölçüleri toplam›na eflittir.
‹spat :
ABC üçgeninde
A
[CD // [BA]
D
çizilirse
a a
B ile DCE yöndefl B C E
a a
A ile ACD iç ters aç›lar olur.
Bu durumda,
a a
m( B) = m(DCE)
a a
m( A) = m(ACD)
+
–––––––––––––––––––––
a a a a
m( B) + m( A) = m(ACD) + m(DCE)
a a a
m( B) + m( A) = m(ACE) bulunur.
14
Teorem: “Aç›n›n köflesi d›fl›nda, aç›ortay üzerinde al›nan her nokta aç›n›n iç bölgesindedir ve aç›n›n kenarlar›ndan
eflit uzakl›ktad›r.”
C
M
D
P
β
A β
N
B
Teoremin ispat› için;

a
1. P ≠ A olmak üzere P ∈ [AD ise P noktas› BAC içinde ve [AB ile [AC ye eflit uzakl›kta,
a
2. E¤er P, BAC n›n içinde ve [AB ile [AC ye eflit uzakl›kta ise P, [AD üzerinde
önermelerin ispatlanmas› gerekir.
Verilen: P, [AD üzerinde ve P ≠ A, [PM] ⊥ [MA] ve [PN] ⊥ [NA]
‹stenen: |PM| = |PN|
a
1. P, BAC n›n içindedir. 1. Verilen
2. [AP] ≅ [AP] 2. [AP] ortak kenar oldu¤undan

a a
3. BAD ≅ CAD 3. Aç›ortay tan›m›ndan
a a
4. PMA ≅ PNA 4. Dik aç›lar›n eflli¤inden
& &
5. PMA , PNA 5. AKA efllik teoreminden
6. |PM| = |PN| 6. Efl üçgenlerde karfl›l›kl› kenar efl oldu¤undan
a
Verilen: P ≠ A olmak üzere, P noktas› BAC nin içinde ve |PM| = |PN|
‹stenen: P, [AD üzerinde
1. P≠A 1. Verilen
2. |PM| = |PN| 2. Verilen
3. |PA| = |PA| 3. [AP] ortak kenar

a a
4. PMA ≅ PNA 4. Verilen
& &
5. PMA , PNA 5. KAK efllik teoreminden
a a
6. PAM ≅ PAN 6. Efl üçgenlerde karfl›l›kl› aç›lar efl oldu¤undan
7. P, [AD n›n üzerindedir. 7. Aç›ortay tan›m›ndan
15
ÖRNEK 1
& &
Afla¤›daki flekilde [AB] ≅ [CD] ve [AC] ≅ [DB] ise ABC , DCB oldu¤unu iki kolonlu ispat biçimi ile gösterelim.
A D
B C
Çözüm
1. [AB] ≅ [CD] 1. Verilen
2. [AC] ≅ [DB] 2. Verilen
3. [BC] ≅ [CB] 3. Ortak kenar

& &
4. ABC , DCB 4. KKK efllik teoreminden
ÖRNEK 2
“Bir üçgenin iç aç›lar›n›n ölçüleri toplam› 180° dir.” önermesini paragraf ispat biçimi ile ispatlay›n›z.
Çözüm
A
d
Yandaki gibi bir üçgen çizelim ve C noktas›ndan AB do¤rusuna α
D
paralel bir do¤ru çizelim.
[AB] // d
‹ki paralel do¤runun bir kesenle yapm›fl oldu¤u iç ters aç›lar efltir. α
θ β θ
Buna göre [AB] // d oldu¤undan B C E
a a
m(BAC) = m(ACD) … (I) olur.
Benzer flekilde kollar›ndan biri ortak di¤er kollar› paralel olan aç›lar yöndefl ve efltir. Buna göre,
a a
m(ABC) = m(DCE) … (II) d›r.
a a a
ACB , ACD , DCE aç›lar› do¤ru aç›n›n parçalar› oldu¤undan
a a a
m(ACB) + m(ACD) + m(DCE) = 180° … (III) dir.
a a a
I, II ve III ten m(ABC) + m(ACB) + m(BAC) = 180° bulunur.
O halde, bir üçgenin iç aç›lar›n›n ölçüleri toplam› 180° dir.
16
ÖRNEK 3 A
“Üçgende iki iç aç›n›n ölçüleri toplam›, bu aç›lara komflu olmayan d›fl aç›n›n
ölçüsüne eflitttir.” önermesini ak›fl diyagraml› ispat biçimi ile ispatlayal›m.
D B C
Çözüm
a a a a a
Verilen: I. BAC, ABC, ACB üçgeninin iç aç›lar› II. DBA ile ABC komflu bütünler aç›lar
a a a
‹stenen: m(ABD) = m(BAC) + m(ACB)
ABC, ACB, BAC üçgeninin iç aç›lar› ABD ve ABC komflu bütünler aç›lar
verilen verilen
m(ABC) + m(ACB) + m(BAC) = 180° m(ABD) + m(ABC) = 180°
Üçgenin iç aç›lar› ölçüleri toplam›ndan Komflu bütünler aç›lar›n tan›m›ndan
m(ABC) + m(ACB) + m(BAC) = m(ABD) + m(ABC)
Eflitlik ilkesinden
m(ACB) + m(BAC) = m(ABD)
Toplama iflleminin sadeleflme özelli¤inden
ÖRNEK 4
“n kenarl› bir çokgenin bir köflesinden çizilen köflegenler (n – 2) tane üçgen oluflturur.” önermesini iki kolonlu ispat
biçimi ile ispatlayal›m.
Çözüm
1. n kenarl› çokgenin n tane köflesi vard›r. 1. Çokgenin tan›m›ndan
2. Do¤rusal olmayan 3 nokta üçgen belirtir. 2. Üçgenin tan›m›ndan
3. Bir çokgenin bir köflesine komflu olmayan 3. Çokgende komflu köflelerin tan›m›ndan
n – 3 tane köflesi vard›r.
4. Bu köfleden n – 3 tane köflegen çizilebilir. 4. Köflegenin tan›m›ndan
5. Çizilen n – 3 tane köflegen ile n – 2 tane 5. Parçalanma say›s› ile oluflan parça say›s›n›n
üçgen oluflur. ba¤›nt›s›ndan
17
ALIfiTIRMALAR
Afla¤›da bofl b›rak›lan yerleri doldurunuz ve hangi ispat biçiminin uyguland›¤›n› belirtiniz.
1. “Karfl›l›kl› ikifler kenar› birbirine dik olan aç›lardan birinin köflesi di¤erinin iç
D
bölgesinde ise bu aç›lar›n ölçüleri toplam› 180° dir.”
A a
c
b
d C
………………………………… a + b + 90° = 180°
ABC nin iç aç›lar›n›n ölçüleri toplam›ndan ADC nin iç aç›lar›n›n ölçüleri toplam›ndan
c + d = 90° …………………………………
………………………………… Toplama iflleminin özelli¤inden
………………………………… a + c + b + d = 180° m(A )+ m(C ) = 180°

Eflitliklerin taraf tarafa toplanmas›ndan ………………………………… …………………………………
C
2. “Dörtgenin iç aç›lar›n›n ölçüleri toplam› 360° dir.” D
y
b
Verilen: ABCD dörtgen

a a a a x
‹stenen: m( A ) + m( B ) + m( C ) + m( D ) = 360° a
A B
1. [BD] köflegendir. 1. …………………………………………
& &
2. ABC ve BCD üçgendir. 2. …………………………………………
a
3. m( D ) = b + y 3. …………………………………………
a
4. m( B ) = ……………… 4. Komflu aç›lar
a
5. m( A ) + a + b = 180° 5. …………………………………………
a
6. m( C ) + ……… = ……… 6. …………………………………………
7. …………………………… 7. 5 ve 6. ifadelerinin taraf tarafa toplanmas›ndan
a a a a
8. m( A ) + m( B ) + m( C ) + m( D ) = 360° 8. …………………………………………
18
DÜZLEMDE NOKTA, 2. ÜN‹TE
DOĞRU ve VEKTÖR
1. Kazan›m
➮ Do¤rular›n do¤rultular›
2. Kazan›m
➮ Nokta, do¤ru ve düzlem aras›ndaki iliflkiler
3. Kazan›m
➮ Do¤ru parças›
4. Kazan›m
➮ Düzlemde do¤ru parçalar› ile desenler oluflturma
5. Kazan›m
➮ Yönlü do¤ru parças›
6. Kazan›m
➮ Vektör
7. Kazan›m
➮ Vektörlerde toplama ifllemi
8. Kazan›m
➮ Bir vektörün bir reel say› ile çarp›m›
9. Kazan›m
➮ Vektörlerin lineer ba¤›ml›l›¤› ve lineer ba¤›ms›zl›¤›
NOKTA, DO⁄RU ve DÜZLEM
DO⁄RULARIN DO⁄RULTULARI
Yukar›daki flekilde farkl› renklerde ve boyutlardaki çubuklar verilmifltir. Bu çubuklardan birbirine paralel olanlar›
ay›rarak üç farkl› grup oluflturabiliriz. Bu üç grubun pozisyonunu birbiriyle karfl›laflt›rd›¤›m›zda bunlar›n paralel
olmad›¤›n› görürüz. Oluflan gruplar›n her biri bir denklik s›n›f› olup her denklik s›n›f› da bir do¤rultudur.
ÖRNEK 1
Yandaki flekilde noktal› ka¤›t üzerine çizilmifl do¤rulardan

d2 d3 paralel olanlar› tespit edilip, kaç farkl› do¤rultu olufltu¤u
d1 bulunmufltur. ‹nceleyiniz.
➠ d1 ve d3 do¤rular› paraleldir.
d5
d4 ➠ d2, d5 ve d11 do¤rular› paraleldir.
d9
➠ d4, d7 ve d9 do¤rular› paraleldir.
d10
➠ d6, d8 ve d10 do¤rular› paraleldir.

d7 d8
d11
d6 4 farkl› paralel do¤ru grubu olufltu¤undan 4 farkl› do¤rultu
vard›r.
20
Düzlemde Nokta, Do¤ru ve Vektör
Nokta, Do¤ru ve Düzlem Yar› Düzlem

Geometrideki tan›ms›z terimlerden üçü; nokta, do¤ru Düzlemde al›nan bir do¤ru düzlemi iki parçaya ay›r›r.
ve düzlemdir. Bu parçalar›n her birine yar› düzlem denir. Bu düzlem
parçalar›na do¤ru dahil edilirse kapal› yar› düzlem,
dahil edilmezse aç›k yar› düzlem elde edilir.
Elinizdeki bir kalemin ka¤›t üzerinde b›rakt›¤› iz, nok- fiekilde d do¤rusu, P ve Q yar› düzlemlerini olufltur-
taya örnek verilebilir. mufltur.
Do¤ruyu noktalar kümesi olarak ifade edebiliriz.
Q
Üzerine noktay› iflaretledi¤imiz ka¤›t ise bir düzlem
modeli olarak al›nabilir. Kapal›
P yar› düzlem
Do¤rultular› farkl› olan iki do¤runun kesiflimi bir Aç›k

yar› düzlem
noktad›r. ‹ki do¤runun kesiflimi bir nokta de¤ilse bu
iki do¤ru çak›fl›k veya paraleldir.
ESEN YAYINLARI
Düzlem Oluflturma Koflullar›

ÖRNEK 2
➠ B
A
l1
E
C
l2
Do¤rusal olmayan üç nokta, bir düzlem belirtir.
C A
l3
➠ k
l
E
l5 l4
D B
Paralel iki do¤ru bir düzlem belirtir.
➠
A
Yukar›daki flekilde
E
l
l3 ile l4 paralel
l4 ile l5 çak›fl›kt›r. Bir do¤ru ile d›fl›ndaki bir nokta bir düzlem belirtir.
Ayr›ca
l1 ile l3 ün kesiflimi C noktas› ➠ k
l1 ile l4 (veya l5) in kesiflimi D noktas›

E l
l2 ile l3 ün kesiflimi A noktas›
Kesiflen iki do¤ru bir düzlem belirtir.
l2 ile l4 ün kesiflimi B noktas›d›r.
21
‹K‹ DO⁄RUNUN B‹RB‹R‹NE GÖRE DURUMLARI B‹R DO⁄RU ‹LE B‹R DÜZLEM‹N B‹RB‹R‹NE
Paralel Do¤rular GÖRE DURUMLARI
Ayn› düzlem içinde bulunan ve kesiflmeyen do¤rular ➠ Bir do¤ru ile bir düzlem bir noktada kesiflebilir.
paralel do¤rulard›r. l
k
A
l
P P
Kesiflen Do¤rular
➠ Do¤ru düzleme paralel olabilir.
l
Ayn› düzlemde bulunan farkl› iki do¤runun bir ortak
noktas› varsa bu do¤rular kesiflen do¤rulard›r.
k
P
P l
➠ Do¤ru düzlemin üzerinde olabilir. Bu durumu,

do¤ru ile düzlem çak›fl›kt›r biçiminde ifade ederiz.
Çak›fl›k Do¤rular
Bir P düzleminin iki do¤rusu k ve l olmak üzere, l
k = l ise k ile l çak›fl›k do¤rulard›r. P
k l
P
ÖRNEK 3
Do¤rusal olmayan 4 nokta en az kaç düzlem gösterir?
Çözüm
Ayk›r› Do¤rular
B
Ayn› düzlem içinde bulunmayan ve birbirini kesme-
A D
yen iki do¤ruya ayk›r› do¤rular denir.
C
k
Yukar›daki flekilde de görüldü¤ü gibi 4 nokta ayn›
l
düzlemde al›n›rsa bu 4 nokta en az bir düzlem gös-
terir.
Do¤rusal olmayan n nokta en az bir düzlem gös-

Yukar›daki flekilde belirtilen k ve l do¤rular›,
terir.
ayk›r› do¤rulard›r.
22
ÖRNEK 6
Herhangi üçü do¤rusal olmayan n tane nokta
C(n, 3) kadar düzlem gösterir. Bir düzlemdeki x do¤ru düzlemi en çok 22 bölgeye
ay›rd›¤›na göre x kaçt›r?
Çözüm
ÖRNEK 4 Bir düzlemdeki x do¤ru düzlemi en çok
Do¤rusal olmayan 4 nokta en çok kaç düzlem gös- x2 + x + 2
bölgeye ay›raca¤›ndan
terir? 2
Çözüm x2 + x + 2
= 22 ⇒ x2 + x + 2 = 44
A 2
⇒ x2 + x – 42 = 0
⇒ (x + 7)(x – 6) = 0
⇒ x = 6 bulunur.
B D
Yukar›daki flekilde görüldü¤ü gibi 4 nokta ayn› düz-

Herhangi üçü do¤rusal olmayan n noktadan
lemde al›nmazsa bu 4 noktan›n herhangi üçü bir düz-
C(n, 2) kadar do¤ru geçer.
lem gösterece¤inden,
ACD, ABC, ABD ve BCD düzlemleri oluflur.
ESEN YAYINLARI
II. Yol ÖRNEK 7

4 nokta en fazla C(4, 3) kadar düzlem gösterir.
Herhangi üçü do¤rusal olmayan 4 noktadan kaç do¤-
4! 4! ru geçer?
C(4, 3) = = =4
(4 – 3) !.3! 3!
Çözüm
Bir düzlem içindeki farkl› n tane do¤ru, düzlemi
En az: n + 1 bölgeye A
n2 + n + 2
En çok: bölgeye ay›r›r. D
2 B
ÖRNEK 5
Yukar›daki flekilde görüldü¤ü gibi A, B, C, D nokta-
Bir düzlemdeki farkl› 5 do¤ru düzlemi en az ve en çok
lar›ndan 6 do¤ru geçer. Bu do¤rular AB, AC, AD, BD,
kaç bölgeye ay›r›r?
BC, DC do¤rular›d›r.
Çözüm
II. Yol
Yukar›daki aç›klamaya göre 5 farkl› do¤ru bir düzlemi
Do¤rusal olmayan 4 noktadan C(4, 2) kadar do¤ru
En az: 5 + 1 = 6 geçer.
52 + 5 + 2 C(4, 2) =
4!
= 6 olur.
En çok: = 16 bölgeye ay›r›r.
2 (4 – 2) !.2!
23
‹K‹ DÜZLEM‹N B‹RB‹R‹NE GÖRE DURUMLARI

n tane do¤ru en fazla, C(n, 2) noktada kesiflir.
Paralel Düzlemler
Ortak noktas› olmayan iki düzleme paralel düzlemler
ÖRNEK 8
denir.
4 do¤ru en fazla kaç noktada kesiflir?
Çözüm l
k
P
m
Q
n
fiekilde görüldü¤ü gibi k, l, m ve n do¤rular› en fazla

6 noktada kesiflmifltir.
II. Yol Kesiflen Düzlemler

4 do¤ru en fazla C(4, 2) noktada kesiflir. Bir ortak do¤rusu olan iki düzleme kesiflen düzlemler
4! denir. Ortak do¤ruya da ara kesit do¤rusu denir.
C(4, 2) = = 6 olur.
(4 – 2) !.2!
ESEN YAYINLARI
B
ÖRNEK 9
Bir düzlemin içindeki 4 nokta ile düzlemin d›fl›ndaki 1 P

nokta en fazla kaç düzlem daha oluflturur? A
Çözüm Q
K
Yukar›daki flekilde kesiflen P ve Q düzlemlerinin ara

D kesit do¤rusu AB dir.
C
P A B
fiekilde görüldü¤ü gibi P düzlemindeki A, B, C, D nok-

talar› ile düzlemin d›fl›ndaki K noktas›n›n oluflturdu¤u
Çak›fl›k Düzlemler
6 düzlem vard›r. Bu düzlemler ABK, BCK, DCK, ADK,
DBK ve ACK d›r. Tüm noktalar› ortak olan düzlemlere çak›fl›k düzlem-
ler denir.
II. Yol
P düzlemindeki 4 nokta ile C(4, 2) tane do¤ru olufltu-
rulur. Bir do¤ru ile d›fl›ndaki bir nokta düzlem olufltu-
raca¤›ndan oluflacak düzlem say›s› Q
4! P
C(4, 2) = = 6 olur.
(4 – 2) !.2!
24
IfiIN DO⁄RU PARÇASI

Bir do¤ru üzerindeki O noktas› ile O noktas›n›n ayn› ‹ki nokta ile bunlar aras›nda bulunan ve do¤rudafl
taraf›nda bulunan bütün noktalar›n kümesine, kapal› olan noktalar kümesine do¤ru parças› denir.
yar› do¤ru veya bafllang›ç noktas› O olan ›fl›n denir.
A B
O A
fiekildeki uç noktalar› A ve B olan AB do¤ru parças›
Yukar›daki flekilde bafllang›ç noktas› O ve üzerinde- [AB] biçiminde gösterilir.
ki bir noktas› A olan ›fl›n çizilmifltir. Bu ›fl›n [OA biçi-
minde gösterilir.
Yukar›da flekilde bir aç›k yar› do¤ru çizilmifltir.

ÖRNEK 11
O A
Yandaki flekilde bir s›cakl›k ölçer
a b
(termometre) hava s›cakl›¤›n›n
Yukar›daki ›fl›n› [ a, + ∞) biçiminde ifade edebiliriz.
kaç derece oldu¤unu göster-
O A B mektedir. Termometre bir do¤ru
modeli olarak seçilirse k›rm›z›
Yukar›daki flekilde, ifade edilen [OA ile [OB ayn›
›fl›nd›r. Bu durum [OA ≅ [OB biçiminde gösterilir. k›s›m bir do¤ru parças› modeli
ESEN YAYINLARI
olarak al›nabilir.
C A B
Yukar›daki flekilde ifade edilen [AB ve [AC ›fl›nlar›na

z›t ›fl›nlar denir.
ÖRNEK 12
ÖRNEK 10
N = { x : x ∈ R ve |x – 1| ≥ 2 }
kümesine karfl›l›k gelen noktalar kümesini bulup say›
ekseni üzerinde gösteriniz.
Çözüm
|x – 1| ≥ 2 ⇒ x – 1 ≥ 2 ∨ x – 1 ≤ –2
⇒ x ≥ 3 ∨ x ≤ –1 dir.
O halde arad›¤›m›z küme
(–∞, –1] ∪ [3, +∞) kümesidir. fiekilde bir pencere çizilmifltir. Bu pencerenin ahflap
D A B C k›sm›ndaki
–1 3
➠ Sar› renkle boyanm›fl do¤ru parçalar›n›n do¤rul-
fiekilde de görüldü¤ü gibi N kümesi; bafllang›ç nok- tular› ayn›d›r.
tas› A(–1) olan AD ›fl›n› ile, bafllang›ç noktas› B(3)
➠ Mavi renkle boyanm›fl do¤ru parçalar›n›n do¤rul-
olan BC ›fl›nlar›n›n birleflimidir.
tular› ayn›d›r.
O halde, bu küme [AD ∪ [BC dir.
25
ÖRNEK 13 ÖRNEK 15
d1
D C
d
A B
d2
A B
fiekildeki noktal› ka¤›t üzerinde iflaretli A ve B nokta- d1 ile d2 do¤rular›n›n do¤rultular› ayn›d›r. d1 ve d2
lar› aras›ndaki do¤rudafl noktalar›n birleflimi ile AB do¤rular› paralel veya çak›fl›kt›r. Öyleyse [DC] ile [AB]
do¤ru parças› oluflmufltur. Bu do¤ru parças› ile üze- paralel veya çak›fl›kt›r.
rinde bulundu¤u d do¤rusunun do¤rultular› ayn›d›r.
ÖRNEK 16
Afla¤›daki flekillerde baz› do¤ru, do¤ru parças› ve

‹ki do¤ru parças›n›n üzerinde bulundu¤u do¤rular ›fl›nlar verilmifltir. ‹nceleyiniz.
kesifliyorlarsa bu do¤ru parçalar›n›n do¤rultular›
A B
l
ESEN YAYINLARI
farkl›, kesiflmiyorlarsa do¤rultular› ayn›d›r.
AB (AB do¤rusu) (l do¤rusu)
A B
[AB] (AB do¤ru parças›)
ÖRNEK 14 A B
d1
[AB (AB ›fl›n›)
A B
D
(AB) (AB do¤ru parças›n›n iç noktalar›)
d2 A B
A B
C
[AB) (AB do¤ru parças›ndan B ç›kar›lm›fl)
d1 ile d2 do¤rular›n›n do¤rultular› farkl›d›r. d1 ve d2
do¤rular› kesiflir. Öyleyse [DC] ile [AB] do¤rultular› A B
farkl› olup kesiflebilirler.

(AB] (AB do¤ru parças›ndan A ç›kar›lm›fl)
26
DÜZLEMDE DO⁄RU PARÇALARI ‹LE DESENLER OLUfiTURMA
A A
B B
C C
D D
E E
F F
A B C D E F A B C D E F
1/1
Birbirini dik kesen iki do¤ru parças›n› al›p her birinin üzerinde eflit aral›kl› 6 nokta belirleyip bu noktalar› harflerle
isimlendirelim. Ayn› harflere ait noktalar do¤ru parças› oluflturacak biçimde birlefltirilerek yukar›daki desen elde
edilir. Eksenlerde al›nan birimlerin oran› (1/1) oluflan desenin alt›na yaz›lm›flt›r.
A A
B B
C C
D D
E E
F F
G G
H H
A B C D E F G H A B C D E F G H
1/1
fiekilde aralar›nda genifl aç› oluflmufl iki do¤ru parças› al›nm›fl, her birinin üzerinde eflit aral›klarla 8 nokta belir-
lenmifl ve bu noktalar harflerle isimlendirilmifltir. Ayn› harflere ait noktalar do¤ru parças› oluflturacak biçimde
birlefltirilerek yukar›daki desen elde edilir. Eksenlerde al›nan birimlerin oran› (1/1) oluflan desenin alt›na yaz›lm›flt›r.
A A
B B
C C
D D
E E
F F
G G
H H
A B C D E F G H A B C D E F G H
1/2
Birbirini dik kesen iki do¤ru parças›ndan birinin uzunlu¤u di¤erinin iki kat›d›r. Bu do¤rular›n üzerinde eflit aral›kl› 8
nokta belirlenip harflerle isimlendirilmifltir. Ayn› harflere ait noktalar do¤ru parças› oluflturacak biçimde birlefltirilerek
yukar›daki desen elde edilir. Eksenlerde al›nan birimlerin oran› (1/2) oluflan desenin alt›na yaz›lm›flt›r.
27
Eksen say›s›n›n ikiden fazla oldu¤u durumlarda eksenler ikifler ikifler al›narak desenler oluflturulur. Afla¤›da bu
duruma örnekler verilmifltir. ‹nceleyiniz.
Yukar›da elde etti¤imiz desenler ço¤alt›larak ve kayd›r›larak de¤iflik flekiller elde edilebilir. Afla¤›da bu duruma
örnekler verilmifltir. ‹nceleyiniz.
F‹LOGRAF‹
Filografi ahflap zemin üzerine çak›lm›fl çiviler aras›ndan teller geçirilerek ve belli örgü teknikleri kullan›larak çe-
flitli desenler meydana getirilmesi sanat›d›r. Bu sanat Ortado¤u’da do¤mufl bat›ya ve uzak do¤uya yay›lm›flt›r.
Ülkemizde pek tan›nmayan bu sanat; zorlu¤u ve sab›r gerektirmesi nedeni ile az uygulanmakta olup dünyada
da unutulmak üzeredir.
28
ALIfiTIRMALAR – 1
1. Afla¤›daki ifadelerden do¤ru olanlar için bofl ku- 6. k
tulara “D” yanl›fl olanlar için “Y” yaz›n›z. l n
Ayn› düzlem içinde bulunan ve kesiflme-

yen do¤rular paralel do¤rulard›r.
d
Ayn› düzlem içinde bulunan farkl› iki do¤-

runun bir ortak noktas› varsa bu do¤rular fiekildeki dikdörtgenler prizmas›nda k, l, n ve d
kesiflen do¤rulard›r. do¤rular› için verilen ifadelerden do¤ru olanlar
için “D” yanl›fl olanlar için “Y” yaz›n›z.
Ayn› düzlem içinde bulunmayan ve birbiri-
ni kesmeyen iki do¤ruya ayk›r› do¤rular k ile l paralel do¤rulard›r.
denir.
d ile l paralel do¤rulard›r.
Kesiflen iki do¤ru bir düzlem belirtir.
n ile l paralel do¤rulard›r.

Kesiflen iki düzlemin arakesiti bir düzlem-
dir.
l ile n ayk›r› do¤rulard›r.
k ile d paralel do¤rulard›r.

ESEN YAYINLARI
2. Do¤rusal olmayan 5 nokta en az kaç düzlem

gösterir?
7. Ayn› düzlemde bulunan dört do¤rudan sadece

üçü paraleldir. Bu do¤rular düzlemi kaç bölgeye
ay›r›r?
3. Do¤rusal olmayan 5 nokta en çok kaç düzlem
gösterir?
8. Farkl› 4 düzlem uzay› en az kaç alt uzaya ay›r›r?

4. 6 do¤rudan dördü bir A noktas›ndan geçmekte-
dir. Bu do¤rular en çok kaç noktada kesiflir?
9. Bir düzlemdeki farkl› 4 do¤ru düzlemi en çok kaç

5. Herhangi üçü do¤rusal olmayan 5 noktadan kaç
bölgeye ay›r›r?
do¤ru geçer?
1. D, D, D, D, Y 2. 1 3. 10 4. 10 5. 10 6. D, D, Y, D, D 7. 8 8. 5 9. 11
29
10. d3 c. H
d4
G
A
d1 F
E
D
d2 C
B C B
A B C D E F G H
1/1
fiekildeki geometri fleritleri ile oluflturulmufl mo-
delde d1 // d2 , d1 ⊥ d3 tür. Buna göre afla¤›da-
kilerin kaç tanesi do¤rudur? d.
I. d2 ⊥ d3 tür.
II. d1 ∩ d2 = Ø
III. d1 ∩ d4 = {A}
IV. d2 ∩ d4 = {B}
V. d2 ∩ d3 = {C}
ESEN YAYINLARI
11. Afla¤›da birbirini de¤iflik aç›larla kesen do¤ru

12. Afla¤›da verilen desenlerin nas›l olufltu¤unu
parçalar› ve bu do¤ru parçalar› üzerinde eflit
ad›m ad›m aç›klay›n›z.
aral›kl› ve eflit say›da nokta verilmifltir. Ayn› harf-
lere ait noktalar› birlefltirerek desenler olufltura- a.
l›m.
a.
A
B
C
D
E b.
F
G
H
A B C D E F G H
1/1
b.
A
B
C
D
E
F
G
A B C D E F G
1/2
30
YÖNLÜ DO⁄RU PARÇASI
1. flekil 2. flekil 3. flekil
4. flekil 5. flekil 6. flekil
Bir kalem kutusunda bulunan kalemler flekilde görüldü¤ü gibi de¤iflik durumlarda konumland›r›lm›flt›r.
Bu durumlar afla¤›daki biçimde aç›klanabilir.
1. flekildeki iki kalemin uzunluklar› eflit, do¤rultu ve yönleri ayn›
2. flekildeki iki kalemin uzunluklar› eflit, do¤rultular› ayn› ve yönleri farkl›
3. flekildeki iki kalemin uzunluklar› eflit, do¤rultu ve yönleri farkl›
4. flekildeki iki kalemin uzunluklar› farkl›, do¤rultu ve yönleri ayn›
5. flekildeki iki kalemin uzunluklar› farkl›, do¤rultular› ayn› ve yönleri farkl›
6. flekildeki iki kalemin uzunluklar› farkl›, do¤rultu ve yönleri farkl›d›r.
YÖNLÜ DO⁄RU PARÇASI ÖRNEK 17
Uç noktalardan biri bafllang›ç noktas›, di¤eri de bitim d

A B C
noktas› olarak seçilen do¤ru parças›na yönlü do¤ru
A, B, C do¤rusal üç nokta olmak üzere, uç noktalar›
parças› denir.
A, B, C olan yönlü do¤ru parçalar›n› yaz›n›z.
A B
d Çözüm
d
A; bafllang›ç noktas›, B; bitim noktas› A B C
d; tafl›y›c› do¤ru (do¤rultu)dur. →

AB de A bafllang›ç, B bitim noktas›d›r.
Bafllang›ç noktas› A, bitim noktas› B olan yönlü do¤- →
→ BC de B bafllang›ç, C bitim noktas›d›r.
ru parças› AB fleklinde gösterilir. →
AC de A bafllang›ç, C bitim noktas›d›r.
→
AB yönlü do¤ru parças›n›n A ve B noktalar› aras›n-
→
daki uzakl›¤›na AB yönlü do¤ru parças›n›n uzunlu¤u d
A B C
→ →
denir. |AB| veya ||AB|| fleklinde gösterilir. →
→ BA de B bafllang›ç, A bitim noktas›d›r.
AB yönlü do¤ru parças›n›n üzerinde bulundu¤u do¤- →
→ CB de C bafllang›ç, B bitim noktas›d›r.
ruya, AB nin tafl›y›c›s› denir. Tafl›y›c›n›n düzlemdeki
→ →
konumuna ise AB nin do¤rultusu denir. CA de C bafllang›ç, A bitim noktas›d›r.
31
ÖRNEK 18
d Tafl›y›c›lar› ayn› veya paralel ve yönleri ters olan

B
yönlü do¤ru parçalar›na ters (z›t) yönlü do¤ru par-
çalar› denir.
A
→
AB nin yönü A dan B ye do¤rudur.
→ → B C
d
AB nin uzunlu¤u |AB| dir. A D
→ → →
AB nin tafl›y›c›s› d do¤rusudur. AB ve DC z›t yönlü do¤ru parçalar›d›r.
→
Dolay›s› ile AB yönlü do¤ru parças›n›n belli olmas›
için gerekli olan üç koflul da bilinmektedir.
d k
B D
A C
ÖRNEK 19 → →
d // k ise AB ve DC z›t yönlü do¤ru parçalar›d›r.
C
k
Do¤rultular› ve yönleri ayn›, uzunluklar› eflit olan
D
yönlü do¤ru parçalar›na, efl yönlü do¤ru parçalar›
→
DC nin yönü D den C ye do¤rudur. denir.
→ → → →
DC nin uzunlu¤u |DC| dir.
ESEN YAYINLARI
AB ve CD efl yönlü do¤ru parçalar›

→
DC nin tafl›y›c›s› k do¤rusudur. → →
→ AB ≡ CD fleklinde gösterilir.
Dolay›s› ile DC yönlü do¤ru parças›n›n belli olmas›
için gerekli olan üç koflul da bilinmektedir.
d k
D
Tafl›y›c›lar› ayn› veya birbirine paralel olan yönlü C F
B
do¤ru parçalar›na paralel yönlü do¤ru parçalar› E
A
denir.
→ →
|AB| = |CD| ise do¤rultular› ve yönleri de ayn› oldu-
→ →
¤undan AB ≡ CD dir.
d
D
→ →
B C |AB| = |EF| ve d // k ise yönleri de ayn› oldu¤undan
A
→ → → →
AB ≡ EF dir. Ayn› flekilde CD ≡ EF olur.
A, B, C ve D noktalar› do¤rusal oldu¤undan

→ → d
AB // CD dir. A B C
→ → → →
|BA| = |BC| ise BA = – BC dir.
d k
B D d k
A C
B D
A, B ∈ d , C, D ∈ k ve d // k oldu¤undan A C
→ →
AB // CD dir. → → → →
d // k ve |AB| = |DC| ise AB = – DC dir.
32
ÖRNEK 20
Afla¤›daki flekilde ayn› yönlü araçlar ayn› noktadan ve ayn› anda, farkl› yönlü araçlar da ayn› anda harekete bafl-
lam›flt›r.
Yandaki otomobillerin h›zlar› eflit, do¤rultular› ve

yönleri ayn›d›r.
Yandaki otomobillerin h›zlar› eflit, do¤rultular›

ayn› ve yönleri farkl›d›r.
Yandaki otomobillerin h›zlar› eflit, do¤rultular› ve

yönleri farkl›d›r.
Yandaki otomobillerin h›zlar› farkl›, do¤rultular›

ve yönleri ayn›d›r.
ÖRNEK 21 ÖRNEK 22
D C →
AB yönlü do¤ru parças›na d›fl›ndaki bir C noktas›n-
ABCD paralelkena-
E r›nda birbirine efl dan, bir efl yönlü do¤ru parças› çiziniz.
olan yönlü do¤ru Çözüm

A B parçalar›n› yaz›n›z. B
A
Çözüm
Paralelkenar›n karfl›l›kl› kenarlar› eflit ve paraleldir.

Köflegenleri ise birbirini ortalar. Buna göre, C D
→ → → →
➠ AD ile BC nin yönleri ayn›, AD // BC ve
→ → → → C noktas›ndan AB do¤rusuna,
|AD| = |BC| oldu¤undan AD ≡ BC dir.
→ → B noktas›ndan AC do¤rusuna birer paralel çizip
➠ AE ve EC nin do¤rultular› ve yönleri ayn›, uzun-
→ → kesifltikleri noktaya D denirse,
luklar› da eflit oldu¤undan AE ≡ EC dir.
→ →
→ → → → → → AB ≡ CD olur.
➠ AB // CD ve |AB| = |CD| dir. Fakat AB ile CD
→ →
nin yönleri z›t oldu¤undan AB ≡/ CD dir.
33
VEKTÖR ETK‹NL‹K
Yönlü do¤ru parçalar› üzerinde ~ ba¤›nt›s›;
→ → → → Fizikte vektörlerin kullan›m alanlar›ndan biri de
“AB ~ CD ⇔ AB ~ CD nün do¤rultular›, yönleri ayn› ve
uzunluklar› eflittir.” biçiminde tan›mlan›r. Bu ba¤›nt› bir yüklerin elektrik alan›d›r. Elektrik alan›n› daha iyi
denklik ba¤›nt›s›d›r. Yönlü do¤ru parçalar›n› denklik anlatabilmek için elektrik alan kuvvet çizgileri ile
s›n›flar›na ay›r›r. Bu denklik s›n›flar›n›n herbirine bir modellenir. Kuvvet çizgileri de vektörle gösterilir.
vektör ad› verilir. Her denklik s›n›f› bir temsilci eleman
→
ile gösterilebilir. Dolay›s›yla AB yönlü do¤ru parças›- (+) yükün elektrik alan›,
→
na denk olan yönlü do¤ru parçalar›n›n s›n›f› AB ve- yükün merkezinden d›fla-
→→→ +
ya a, b, c, ..... gibi sembollerle gösterilir. r› do¤rudur. (Proton gibi)
D
C F
E (–) yükün elektrik alan›,

– yükün merkezine do¤ru-
→ → →
AB ≡ CD ≡ EF dur. (Elektron gibi)
ESEN YAYINLARI
→ → → →
a = {AB, CD, EF}
→
Denklik s›n›f›n›n temsilcisi a vektörüdür.
Yükler elektrik alan içine kondu¤unda üzerlerine
➠ Bafllang›ç ve bitim noktalar› ayn› olan vektörlere
→ → → bir kuvvet etki eder. Kuvvet vektörel bir büyüklük
s›f›r vektörü denir ve AA ≡ BB ≡ ..... ≡ 0 ile gös-
oldu¤undan yönü vard›r.
terilir.
→ →
➠ AB vektörünün uzunlu¤u (normu), ||AB|| veya
→
|AB| ile gösterilir. Normu (uzunlu¤u) 1 birim olan
vektöre, birim vektör denir. proton +
→ →
F=q.E
➠ Do¤rultular› ayn›, yönleri ters olan vektörlere z›t →

Elektrik alan (E)
(ters) vektörler denir.
→
A B F – elektron
A B
Yükün a¤›rl›¤› ihmal edilecek olursa,

→ →
AB ve BA vektörleri; do¤rultular› ayn›, uzunluk-
(+) yük elektrik alanla ayn› yönde hareket eder.
→ →
lar› eflit z›t vektörler olup, AB = – BA yaz›l›r.
(–) yük ise elektrik alanla z›t yönde hareket eder.
Yüke etki eden kuvvet (+) yüklerde elektrik alanla
→ →
➠ u , v gibi iki vektör bafllang›çlar› ayn› olan bir ayn› yönde, (–) yüklerde ise z›t yöndedir. Bu durum
noktaya tafl›nd›¤›nda aralar›ndaki aç› 90° ise bu yukar›daki flekilde gösterilmifltir.
vektörler diktir.
34
VEKTÖRLERDE TOPLAMA ‹fiLEM‹ ÖRNEK 23
Paralelkenar Yöntemi
→
→ c
→ b
a
D
A → B
→ →→→
a b Yukar›da verilen a, b, c vektörlerinin toplam› afla¤›-
C da bulunmufltur. ‹nceleyiniz.
→ → I. Yol
AB ve CD vektörlerinin toplam›n› bulmak için sabit
→
bir O noktas› al›p bafllang›ç noktalar› O olan AB
→
ve CD vektörlerine eflit vektörler çizelim.
b+ →
c
a+ →
→
→ →
b → +b
a →
→ →
F K c c → +b
a
→
→ a
→ → +b
b a
II. Yol
O →
a E ‹stenen toplam çokgen yöntemine göre afla¤›da bu-
lunmufltur. ‹nceleyiniz.
ESEN YAYINLARI
→
Bu iki kenar paralelkenara tamamland›¤›nda O dan c
→ → →
b+ →
geçen OK köflegen vektörü, AB ve CD vektörleri-

c
a+ →
→
nin toplam›d›r.
→
b
→
a
Çokgen Yöntemi
Toplam› istenen iki vektörden birinin bitim noktas› ile

di¤erinin bafllang›ç noktas› çak›flt›r›l›r. Birinci vektö-
rün bafllang›ç noktas› ile ikinci vektörün bitim nokta- ÖRNEK 24
s›n›, bafllang›ç ve bitim noktas› kabul eden vektör top- → → → → →
Düzlemde verilen AB, BC, CD, DE, EF vektörlerinin
lam vektörüdür. ‹kiden fazla vektör için de ayn› flekil-
toplam›n› bulunuz.
de devam edilir. Bu yönteme çokgen yöntemi denir.
Çözüm
D F
A
→
→ +b
a E
→
b
→ C D
A a B B
C
→ → → → → → → → → → →
AB + CD = AB + BD = AD AB + BC + CD + DE + EF = AF
35
Vektörlerde Toplama ‹flleminin Özellikleri ➠ Vektörler kümesinde toplama iflleminin birleflme

özelli¤i vard›r.
Düzlemde vektörler kümesi V olsun.
→ → →
→→→ Her a ∈ V , b ∈ V , c ∈ V için
a, b, c ∈ V olmak üzere;
→ → → → → →
➠ Vektörler kümesi toplama ifllemine göre kapal›d›r. a + ( b + c ) = ( a + b ) + c dir.
→ → → → →
Her a ∈ V ve b ∈ V için a + b ∈ V dir. v
→
u
→ →
→ → u +v
u v
→
→ → → w
( u + v )+ w
→ → → → →
u v u +( v + w )
→ → →
u +v =w
➠ Toplama ifllemine göre her eleman›n tersi vard›r.
→ → → → →
a + (– a ) = – a + a = 0
→
v
→ → → → →
u AB = a ve BA = – a iken
→ →
u +v
→ → → →
AB + BA = AA = 0 oldu¤undan,
→ → →
ESEN YAYINLARI
a + (– a ) = 0 oldu¤u görülür.
→ →
➠ Vektörler kümesinde toplama ifllemine göre de- Yani, – a vektörü, a vektörünün toplama ifllemi-
¤iflme özelli¤i vard›r. ne göre tersidir.
→ → → → → →
Her a ∈ V ve b ∈ V için a + b = b + a d›r. O halde, (V, +) sistemi de¤iflmeli gruptur.
→ → → →
u v u +v
‹ki Vektörün Fark›

→ → → →
v u v +u
→ →
Düzlemde verilen a ve b vektörlerinin fark›,
→ → → →
a – b = a + (– b) fleklinde tan›mlan›r.
→ D C
u
→
v → →→→
→ +→
u b c=a–b
v
→ +→
v
u
→
v A → B
→ a
u
→ →
a ve b vektörleri üzerinde kurulu ABCD paralelke-
➠ Vektörler kümesinde toplama iflleminin birim (et-
→ nar› çizildi¤inde,
kisiz) eleman› 0 vektörüdür.
→ → → → → → → → →
→ → → → → AD + DB = AB ⇒ b + c = a ⇒ c = a – b olur.
a+0=0+a=a
36
ÖRNEK 27 b. H›zlar›n vektörel toplam› fizikteki ba¤›l h›z› ifade

eder. Hareketli iki cismin birbirine göre olan h›z›-
n› verir.
→
vU c. Uça¤›n h›z› gözlemciye göre de¤iflir. Örne¤in,
Kuzey
➠ Uça¤›n içindeki gözlemciye göre,
→
vB → → →
Bat› Do¤u VB = VU + Vy = 240 – 240 = 0
→
vR
Güney
➠ Rüzgar›n güneydo¤uya 70 km/h h›zla esti¤i
günde yerdeki gözlemciye göre,
Güneydo¤u yönünde 70 km/h h›zla esen rüzgar›n → → → →
VB = VU + VR , | VB | = 250 km/h d›r.
etkisine, güneybat› yönünde 240 km/h h›z ile giden bir
uçak girmifltir. Buna göre;
a. Uça¤a yerden durarak bakan bir kiflinin alg›lad›¤›
h›z kaç km/h tir?
b. H›zlar›n vektörel toplam› ile ilgili neler söylenebilir? d. Rüzgar›n olmad›¤› bir ortamda uça¤›n h›z› ile
yerden bakan bir kiflinin alg›lad›¤› h›z aras›ndaki
c. Uça¤›n h›z› kaç km/h tir?
iliflki,
ESEN YAYINLARI
d. Rüzgars›z bir ortamda, uça¤›n h›z› ile yerden ba-

kan bir kiflinin alg›lad›¤› h›z aras›ndaki iliflki nedir?
→ →
e. Uça¤›n hareket yönü ile ayn› veya ters yönde VU Vy
esen rüzgar›n, uça¤›n h›z›na etkisi yerden dura- → → →

VB = VU + Vy dir.
rak bakan bir kifli taraf›ndan nas›l alg›lan›r?
→
E¤er gözlemci (kifli) duruyorsa Vy = 0 d›r.
Çözüm
→ →
VB = VU olur.
a. Direk vektörel toplam al›narak d›flardan bakan
gözlemciye göre uça¤›n h›z› bulunabilir. Yerdeki
gözlemciye göre uça¤›n h›z›;
e. →
VR
x
45° →
→ → → →
VU
VR
→ →
VU VB = VU + VR VU → → →
VB = VU + VR
→ → → →
VB VB = VU + VR
→
VR
Rüzgar›n h›z› ile uça¤›n h›z› ayn› yönlü ise yerde

→ → →
→ → → duran kiflinin alg›lad›¤› h›z VB = VU + VR
VU ile VR aras›ndaki aç› 90° oldu¤undan VB
büyüklü¤ü; Pisagor ba¤›nt›s›ndan Rüzgar›n h›z› ile uça¤›n h›z› z›t yönlü ise yerde
2 2 2 2 duran kiflinin alg›lad›¤› h›z,
VB = VU + VR ⇒ VB = (240)2 + (70)2
→ → →
VB = VU + VR ⇒ VB = VU – VR olur.
⇒ VB = 250 km/h bulunur.
37
Bir Vektörün Bir Reel Say› ‹le Çarp›m› Bir vektörün bir reel say› ile çarp›lmas› iflleminde afla-
→ ¤›daki özellikler vard›r.
∀ v ∈ V ve ∀ λ ∈ R olmak üzere,
Z
] AC 0< m <1 → →
] a ve b vektörleri ile k1, k2 ∈ R verilsin.
] AD m>1
] → → → →
] ➠ k1.( a + b) = k1. a + k1. b
] ACl –1 < m < 0
]] → → →
λ.v = [ ADl m < –1 ➠ (k1 + k2). a = k1. a + k2. a
]
] → → →
]0 m=0 ➠ k1.(k2. a) = k2.(k1. a) = (k1.k2). a
]
] v = AB m=1 → → → →
] ➠ –1. a = – a , 1. a = a
]
\ ABl m = –1 → → → →
0. a = 0 , k1. 0 = 0
→
A v B
→ ÖRNEK 28
A λ.v C B
→
|AB| = 2 br olmak üzere,
0 < λ < 1 ise vektörün yönü de¤iflmez, uzunlu¤u azal›r. → →
a. CD = 2.AB
ESEN YAYINLARI
→ 1 →
A B D
b. EF = – .AB
2
→
λ.v → →
c. GH = –3.AB
λ > 1 ise vektörün yönü de¤iflmez, uzunlu¤u artar.
vektörlerini birim karelere bölünmüfl bir ka¤›t üzerinde
gösteriniz.
C′ A B
→ Çözüm
λ.v
–1 < λ < 0 ise vektörün yönü de¤iflir, uzunlu¤u azal›r.

A B
C D
D′ A B
→
λ.v F E
λ < –1 ise vektörün yönü de¤iflir, uzunlu¤u artar. H G
A B
→
λ.v
ÖRNEK 29
λ = 1 ise vektörün yönü ve uzunlu¤u de¤iflmez. C
→
b
→
B′ A B A a B D
→
λ.v
→ → 1 → →
Yukar›da verilen a ve b vektörleri için .a – b
2
λ = –1 ise vektörün yönü de¤iflir, uzunlu¤u de¤iflmez. vektörünü çizerek bulunuz.
38
Çözüm ÖRNEK 31
ABC üçgeninde A
→ →
c |BD| = |DC| ise
–b
→ → →
O
a → AB + AC
O 1→ AD = ––––––––
a
2 2
→ B D C
b oldu¤unu gösteriniz.
Çözüm
→ →
a ve b vektörlerini herhangi bir O bafllang›ç nok- → → →
AB + BD = AD
1 → →
tas›na tafl›d›ktan sonra . a ve – b vektörlerini bul- → → →
2 AC + CD = AD
+
duk. –––––––––––––––––––
→ → → → →
AB + AC + BD + CD = 2.AD
Paralelkenar kural›na göre, {
→
→ → → – BD
c = 1 . a + (– b)
2 → → → → → AB + AC
AB + AC + 0 = 2.AD ⇒ AD = olur.
→ → → 2
c = 1 . a – b vektörü bulundu.
2
ÖRNEK 32
ESEN YAYINLARI
ABC üçgeninde A
|DC| = 2|BD| ise

ÖRNEK 30 →
AD vektörünü
→ →
AB ve AC
B D C
vektörleri türünden
A
B
yaz›n›z.
C Çözüm
→ → →
2 / AB + BD = AD
→ → →
Yukar›daki birim kareler üzerinde verilmifl olan AC + CD = AD
→ → → → –––––––––––––––––––––
AB ve AC vektörleri için 2AB – 3AC vektörünü çize- → → →
2.AB + 2.BD = 2.AD
rek bulunuz. → → →
AC – 2.BD = AD
+
Çözüm –––––––––––––––––––––
→ → → → 2AB + AC
2.AB + AC = 3.AD ⇒ AD = olur.
3
C′ A′
ABC üçgeninde A
A
B′
BD m
B = ise
DC n
C
→ →
→ n.AB + m.AC
→ → → AD = ––––––––––– dir. B D C
2AB – 3AC = AA′ olarak bulunur. m+n
39
ÖRNEK 33 ÖRNEK 35
ABC üçgeninde A C
|AD| = |DB|
D
D E
|AE| = |EC| ise
→ F
→ BC
DE = ––– E
2 B C
oldu¤unu gösteriniz.
A B
Çözüm
→ →
DA = 1 .BA ABCD dörtgeninde, |AE| = |ED| ve |BF| = |FC| ise
2
→ →
→ → → AB + DC
AE = 1 .AC EF = –––––––– oldu¤unu gösteriniz.
2 2
+
–––––––––––––––––––
→ → 1 → 1 → → → → Çözüm
DA + AE = .BA + .AC ⇒ DE = 1 .(BA + AC)
2 2 2 C
→ →
⇒ DE = 1 .BC olur.
L
2 D
F
E
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 34 A K B
Bir ABC üçgeninde G a¤›rl›k merkezi olmak üzere, L ve K orta nokta ise EKFL paralelkenard›r.
→ → → → → → →
GA + GB + GC = 0 oldu¤unu gösteriniz. O halde, EL + EK = EF dir.
Çözüm
→ → →
A ED + DL = EL
→ → →
EA + AK = EK
+
G –––––––––––––––––––
→ → → → → →
ED + EA + DL + AK = EL + EK
→ →
B D C → → DC AB →
ED – ED + –––– + –––– = EF
2 2
E
→ →
→ DC + AB →
0 + ––––––––– = EF
G a¤›rl›k merkezi ise |GA| = 2|GD| dir. 2
→ → → →
GBEC paralelkenar ise GE = 2.GD ve
→ AB + DC
→ → → EF = –––––––– bulunur.
GB + GC = GE dir. 2
→ → →
GB + GC = GE
→ → →
GB + GC = 2GD
→ → 1→
GB + GC = 2.( – GA)
2
→ → → → → → →
GB + GC = – GA ⇒ GA + GB + GC = 0 d›r.
40
ÖRNEK 36 ÖRNEK 38
Bir ABC üçgeninin içinde al›nan herhangi bir D nok- C

→ → → →
tas› ve G a¤›rl›k merkezi için DA + DB + DC = 3DG D
oldu¤unu gösteriniz. E
Çözüm K
F
A
A B
D
ABCD dörtgeninde köflegenlerin kesim noktas› K ve

G
|AE| = |EC|, |DF| = |FB| ise
B C → → → → →
AB + AD + CB + CD = 4 EF oldu¤unu gösteriniz.
→ → →
DA = DG + GA
Çözüm
→ → →
DB = DG + GB C
→ → →
DC = DG + GC D
+
––––––––––––––––––– E
→ → → → → → →
DA + DB + DC = 3DG + GA + GB + GC
1442443 K
→ F
0
→ → → →
ESEN YAYINLARI
DA + DB + DC = 3DG bulunur.
A B
ABD ve CDB üçgenlerinde [BD] nin orta noktas› F
ÖRNEK 37
oldu¤undan,
→ → → → → →
AB + AD = 2AF , CB + CD = 2CF dir.
A
→ → →
D F AB + AD = 2AF
→ → →
K CB + CD = 2CF
+
–––––––––––––––––––
B E C → → → → → →
AB + AD + CB + CD = 2AF + 2CF
ABC üçgeninin kenar orta noktalar› D, E, F ve üçge- → →
= –2FA – 2FC
nin içindeki herhangi bir K noktas› için
→ → → → → → → →
KA + KB + KC = KD + KE + KF oldu¤unu gösteriniz. = –2(FA + FC)
→
Çözüm = –2(2.FE)
→
→ → → = –4 FE
KA + KB = 2KD (KAB üçgeninde)
→ → → →
KB + KC = 2KE (KBC üçgeninde) = 4 EF bulunur.
→ → →
KC + KA = 2KF (KCA üçgeninde)
+
–––––––––––––––––––
→ → → → → →
2KA + 2KB + 2KC = 2KD + 2KE + 2KF
→ → → → → →
KA + KB + KC = KD + KE + KF olur.
41
→ →
L‹NEER BA⁄IMLI ve L‹NEER BA⁄IMSIZ kabul edelim. u ve v , paralelkenarsal bölgenin ke-
→ →
VEKTÖRLER narlar› α. u ve β. v olacak flekilde α, β ∈ R+ ile çar-
parak uzat›rsak
Do¤rultular› ayn› olan iki vektör lineer ba¤›ml›d›r. Bafl-
ka bir deyiflle iki vektörden biri di¤erinin bir reel say›
kat› ise bu iki vektör lineer ba¤›ml›d›r.
→ →
α.u k
→
u
ÖRNEK 39
→
v
→
→ → → β. v
a b a
→
b → → →
k = α. u + β. v oldu¤unu görürüz. O halde ikiden fazla
vektör lineer ba¤›ms›z olamaz.
→ →
fiekilde do¤rultular› ayn› olan a ve b vektörleri ile
ETK‹NL‹K
bunlar›n bafllang›ç noktalar›n›n çak›flm›fl biçimi veril-
→ →
mifltir. Aç›kça görüldü¤ü gibi b = 3 a dür. Dolay›s›yla → →
→ → K L
a ile b vektörleri lineer ba¤›ml›d›r.
ÖRNEK 40 →
M
ESEN YAYINLARI
→
→ a
a fiekilde birim karelere bölünmüfl düzlem üzerinde
→ →
b b → → →
K , L , M vektörleri verilmifltir.
A
→ → →
Buna göre a.K + b.L = M eflitli¤ini sa¤layan a ve
→ → b reel say›lar›n› bulunuz.
I. fiekilde do¤rultular› farkl› olan a ve b vektörleri
verilmifltir. II. flekilde bu iki vektör bafllang›ç noktalar› Çözüm
A olacak flekilde bu noktaya tafl›nm›flt›r. Yine aç›kça → → →
K , L , M vektörlerinin konum vektörlerini çizelim.
görüldü¤ü gibi bu iki vektör ayn› denklik s›n›f›na ait
Konum vektörlerinin x ve y ekseni üzerindeki dik
de¤ildir. Yani biri di¤eri cinsinden yaz›lamaz. Dolay›- → → →
→ → izdüflümleri de a.K + b.L = M eflitli¤ini sa¤lamal›-
s›yla a ile b vektörleri lineer ba¤›ms›zd›r.
d›r. Bu durumda,
y
ÖRNEK 41
→ →
L K
→
M
→ →
u v
→ → x
u k O
→
k
B →
v
x ekseni için; a.Kx + b.Lx = Mx ⇒ a.2 + b.1 = –2 ... I
→ → →
I. fiekilde do¤rultular› farkl› u , v ile k vektörleri ve- y ekseni için; a.Ky + b.Ly = My ⇒ a.2 + b.2 = 1 ... II
rilmifltir. II. flekilde bu üç vektör bafllang›ç noktalar› B
5
I ve II nin ortak çözümünden; a = – ve b = 3
olacak flekilde bu noktaya tafl›nm›flt›r. 2
→ bulunur.
k vektörünü paralelkenarsal bir bölgenin köflegeni
42
1. k 3. D C
d C
A B
D E
Yukar›daki yönlü do¤ru parçalar›n›n bafllang›ç

A B
noktalar›n›, bitim noktalar›n›, yönlerini ve do¤rul-
tular›n› belirtiniz. Yukar›daki ABCD paralelkenar›na göre afla¤›da-
ki ba¤›nt›lar›n do¤ru ya da yanl›fl olduklar›n› belir-
leyiniz.
→ →
AB ≡ DC
→ →
AD ≡ CB
→ →
DE ≡ EB
→ →
EA ≡ EC
→ →
2. A AE ≡ – CE
→ →
DA ≡ CB
F E
ESEN YAYINLARI
B D C
ABC üçgeninde D, E, F kenar orta noktalard›r.

Buna göre, sol sütunda bulunan yönlü do¤ru par-
çalar› ile sa¤ sütunda bulunan yönlü do¤ru parça- 4.
lar›ndan efl olanlar›n› belirleyiniz.
A B
→ → C D
1. AF a. DE
E F
→ →
2. BF b. CD
G H
→ →
3. FE c. FB
→
Yukar›da verilen AB vektörü ve C, D, E, F, G, H
→ 1.→ noktalar›na göre afla¤›daki boflluklar› doldu-
4. DB d. BA
2
runuz.
→ →
5. AC e. DC → →
a. AB = 4 ......... b. AB = –4 .........
→ →
6. DE f. 2. EC
→ → → →
c. AB = ......... EF d. AB = ......... HG
→ →
2. 1 - c , 2 - a , 3 - e , 4 - b , 5 - f , 6 - d 3. D, Y, D, Y, D, D 4. a. CD b. DC c. 2 d. –
43
5. 8.
→
a
→
a
→ →
b b
→
c
→ →
Yukar›da verilen a ve b vektörlerine göre, afla-
¤›dakileri bulunuz.
→ → → → →→→
I. a+b II. a – b fiekilde ifade edilmifl a, b, c vektörleri aras›nda
→ → →
c = x. a + y. b ba¤›nt›s› varsa x + y kaçt›r?
→ → 1→ →
III. a – 2 b IV. a – 2b
2
9. →
d
→ →
b c
6. A
→ →
f e →
l
D → →
a k
ESEN YAYINLARI
B C
ABC üçgeninde |AD| = |DC| ve fiekilde ifade edilmifl vektörlere göre afla¤›dakile-
→ → rin do¤ru veya yanl›fl oldu¤unu tespit ediniz.
→ a.BA + BC
BD = ––––––––– ise a + c kaçt›r?
c →
f birim vektördür.
→
d birim vektördür.
7. Afla¤›daki flekilde vektörlerin hangi özelli¤i ifade → →

a ile b z›t vektörlerdir.
edilmifltir?
→ →
→ c ile f z›t vektörlerdir.
b
→
a → →
a ile k birbirine diktir.
→ → →
λ.b b ile k lineer ba¤›ms›zd›r.
→ →
c ile e lineer ba¤›ml›d›r.
→
b → →
→
λ. a → → e ile l lineer ba¤›ms›zd›r.
λ.( a + b )
→
a → → → → →
a +b b + d = k dür.
→ → →
c – e = f dür.
→ → → → 10
6. 3 7. λ.( a + b ) = λ a + λ b 8. 9. Y, D, Y, D, D, Y, D, D, D, Y
3
44
TEST – 1 Düzlemde Nokta, Do¤ru ve Vektör
1. Bir do¤ru üzerinde bulunan A(x) , B(y) , C(z) ve 5. Herhangi üçü do¤rusal olmayan 6 noktadan kaç
D(t) noktalar› için, |AD| + |CA| = |CD| ve do¤ru geçer?
|DB| + |AD| = |AB| ise afla¤›daki s›ralamalardan
A) 12 B) 15 C) 18 D) 20 E) 24
hangisi do¤rudur?
A) z < x < y < t B) y < x < t < z

C) z < t < x < y D) y < t < z < x
E) y < t < x < z
6. Afla¤›dakilerden hangisi bir düzlem belirtmez?
A) Bir do¤ru ve d›fl›ndaki bir nokta

B) Paralel iki do¤ru
2. C) Kesiflen iki do¤ru
A B C
D) Do¤rusal olmayan üç nokta
fiekilde, bafllang›ç noktas›; A, B ve C noktalar›n- E) Çak›fl›k iki do¤ru
dan herhangi biri olan ve A noktas›n› içeren kaç
farkl› ›fl›n çizilebilir?
ESEN YAYINLARI
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
7. D k
E
C
B F
A K l
3. Afla¤›daki önermelerden hangisi yanl›flt›r?
Yukar›daki flekilde A, B, C noktalar› k do¤rusu,
A) Kesiflen iki düzlemin arakesiti bir do¤rudur. D, E, F, K noktalar› l do¤rusu üzerindedir. Bu 7
B) Farkl› ve do¤rusal olan üç noktadan yaln›z noktan›n en az ikisinden geçen en fazla kaç do¤-
biri, di¤er ikisinin aras›ndad›r. ru vard›r?
C) Her düzlemin do¤rusal olmayan en az üç
noktas› vard›r. A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14
D) Herhangi üç noktadan bir düzlem geçer.
E) Farkl› iki noktadan yaln›z bir do¤ru geçer.
8. Bir düzlemin içindeki 5 nokta ve düzlemin d›fl›n-

4. Paralel 6 do¤ru, bulunduklar› düzlemi kaç bölge- daki 1 nokta ile en fazla kaç düzlem oluflturulabi-
ye ay›r›r? lir?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 A) 10 B) 12 C) 15 D) 20 E) 25
45
9. 11. 5 noktadan en fazla kaç düzlem geçer?

X Y Z
A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14
Yukar›daki say› do¤rusu üzerindeki noktalara
göre afla¤›daki ifadelerden kaç tanesi do¤rudur?
1. [XY ∩ [YZ = [YZ
2. [YX ∪ [YZ = XZ
3. [XY ∪ [YZ = [XY
4. [XY ∩ [YZ] = [YZ]
5. [YX ∩ [YZ = [XZ]

12. A
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
B D C
→
ABC üçgeninde |BD| = 3|DC| ise AD nin efliti
afla¤›dakilerden hangisidir?
1 → → 1 → →
A) .(2 AB + AC) B) .(2 AC + AB)
3 3
ESEN YAYINLARI
→ → → →
C) 1 .(3 AB + AC) D) 1 .( AB + 3 AC)
4 4
1 → →
E) .( AB + 4 AC)
3
10. L M K
E
F
D
C
A N B
Yukar›daki flekilde, verilenlere göre afla¤›dakile-

rin kaç tanesi do¤rudur? 13. A
I. A, N, B noktalar› hem do¤rusal hem düzlem-

F E
seldir.
G
II. L, M, K noktalar› do¤rusald›r.
III. F, B, C noktalar› düzlemseldir. B D C
IV. F, K, M, L noktalar› düzlemseldir. ABC üçgeninde G a¤›rl›k merkezidir.

→ →
V. A, N, B noktalar› düzlemseldir. CF + AD toplam› afla¤›dakilerden hangisidir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 → → → → →
A) FB B) CD C) FD D) EB E) BE
1.E 2.C 3.D 4.D 5.B 6.E 7.E 8.A 9.D 10.E 11.A 12.D 13.D
46
TEST – 2 Düzlemde Nokta, Do¤ru ve Vektör
1. 3. Vektörlerle ilgili afla¤›daki ifadelerden kaç tanesi

do¤rudur?
→ → → → → →
I. AB = CD ve CD = EF ⇒ AB = EF
→ →
II. AB = – BA
→ → → →
III. AB + BC + CD = AD
→ → →
IV. AB – CB = AC
→ → →
V. AB – BA = O
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Yukar›daki flekilde noktal› ka¤›t üzerine çizilmifl

do¤rular kaç farkl› do¤rultu oluflturmufltur?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
4. A
ESEN YAYINLARI
B
C
D
Yukar›daki do¤rular›n üzerinde bulunan A, B, C,

D ve E noktalar›ndan hangileri do¤rusald›r?
2.
A B
A) A, B, D B) A, B, E C) D, B, C
C D
D) D, B, E E) E, B, C
F E
H G
Yukar›da verilen noktal› ka¤›t üzerindeki vektörler

için afla¤›dakilerden hangisi yanl›flt›r?
→ → → →
A) CD = 3 AB B) EF = –2 AB
→ → → 1 →
C) GH = 2 EF D) AB = FE 5. Paralel iki do¤ruyu üçüncü bir do¤ru kesti¤inde
2
→ 3 → düzlem kaç bölgeye ayr›l›r?
E) CD = – HG
4
A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 4
47
6. Bir düzlemdeki farkl› 4 do¤ru düzlemi en az kaç 10. A

A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
O
B C
O noktas› ABC üçgenin iç bölgesinde herhangi

→ → →
bir nokta olmak üzere; AB + BC + CA toplam›
→ → → → →
A) AO + OB B) BC C) BO + OC
→ →
7. Bir düzlemdeki 6 farkl› do¤ru düzlemi en çok kaç D) 0 E) AC
A) 20 B) 21 C) 22 D) 23 E) 24
11. 5 do¤ru en fazla kaç noktada kesiflir?

ESEN YAYINLARI
A) 14 B) 13 C) 12 D) 11 E) 10
8. Bir düzlemdeki x farkl› do¤ru düzlemi en çok 7

bölgeye ay›rd›¤›na göre, x kaçt›r?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
12. A
B D C
9. D C
→
ABC üçgeninde |DC| = 2|BD| ise AD vektörünün
O → →
AB ve AC vektörleri cinsinden efliti afla¤›dakiler-
A B
den hangisidir?
→ →
fiekildeki ABCD paralelkenar›nda AC + BD top- → → →
lam› afla¤›dakilerden hangisidir? A) AC + 2 AB B) 1 AC + 2 AB
3 3
→ → → → → → → →
A) AD B) 2. AD C) AB + AD C) 3 AC + AB D) AC + 3 AB
→ → → → → →
D) AB + 2. AD E) 2. AB + AD E) AC + AB
1.C 2.E 3.D 4.D 5.C 6.B 7.C 8.A 9.B 10.D 11.E 12.B
48
YAZILIYA HAZIRLIK
1. Afla¤›daki ifadelerden do¤ru olanlar› tespit edi- 4. Düzlemde verilen 5 farkl› do¤ru,
niz. a. En az kaç noktada kesiflir?
A B
I. ]BA b. En çok kaç noktada kesiflir?
A B
II. (AB) veya ]AB[
III. A B AB
A B
IV. (AB] veya ]AB]
2. A 5. Uzayda 10 farkl› do¤ru en çok kaç düzlem belir-

tir?
B C
ESEN YAYINLARI
fiekilde birbirine efl karelere bölünmüfl zemin

üzerindeki D noktas›nda bulunan bir kifli A, B,
C noktalar›na gidecektir.
Bu kifli hangi yolu takip ederse en k›sa yolu yürü-
müfl olur?
3. A 6. Bir düzlemdeki 3 farkl› do¤ru;

a. Düzlemi en az kaç ayr›k bölgeye ay›r›r?
d
b. Düzlemi en çok kaç ayr›k bölgeye ay›r›r?
Yukar›da bir d do¤rusu ile d›fl›nda bir A nokta-

s› verilmifltir.
a. A noktas›ndan geçen kaç tane do¤ru çizile-
bilir?
b. A noktas›ndan geçip, d do¤rusuna paralel
olan kaç tane do¤ru çizilebilir?
c. A noktas›ndan geçip, d do¤rusuna dik olan
kaç tane do¤ru çizilebilir?
49
7. A 9. C
D
E
K
B D C
F
ABC üçgeninde 2|BD| = 3|DC| ve

A B
→ →
→ a.AB + b.AC
AD = ––––––––––– ise ABCD dörtgeninde köflegenlerin kesim noktas› K
c → →
a+b → AB – DC
ifadesinin efliti kaçt›r? ve |AE| = |EC|, |DF| = |FB| ise EF = –––––––
c 2
oldu¤unu gösteriniz.
ESEN YAYINLARI
8. A 10. D C
D F F
G
A E B
B E C
ABCD paralelkenar›nda |AE| = |EB| ve
ABC üçgeninde G a¤›rl›k merkezidir.
→ → → → [DB] ∩ [CE] = {F} dir. Buna göre,
Buna göre AE + BF + CD = 0 oldu¤unu gösteri- → → →
niz. FC = k.(EB + AD) ise k kaçt›r?
1. II, III 2. D → C → A → B 3. a. Sonsuz, b. 1, c.1 4. a. 0, b. 10
5. 120 6. a. 4, b. 7 7. 1 10. 2
3
50
ÜN‹VERS‹TEYE G‹R‹fi SINAV SORULARI
1. A 3. Afla¤›dakilerden hangisi bir düzlem belirtmez?

A′ C′
A) Do¤rusal olmayan üç nokta
B) Bir do¤ru ile d›fl›ndaki bir nokta
G
B
C) Ayk›r› iki do¤ru
D) Paralel iki farkl› do¤ru
E) Kesiflen iki farkl› do¤ru
(2010 – LYS)
B′ C
ABC, A′B′C′ a¤›rl›k merkezleri (kenar ortaylar›n

kesim noktalar›)ortak iki üçgen oldu¤una göre,
→ → →
AA′ + BB′ + CC′ vektörler toplam› afla¤›dakiler-
den hangisidir?
→ → →
A) 2GA B) 0 C) GB
→ →
D) GC E) 2GB′
(1979 – ÜSS)
ESEN YAYINLARI
2. Kesiflen do¤rulardan oluflan bir flekilde belirleyici

üç özelik afla¤›da verilmifltir.
I. fiekil dört do¤rudan oluflmaktad›r.
II. Her do¤ru di¤er üçünü kesmektedir.
III. Her kesim noktas›ndan iki do¤ru geçmektedir.
Buna göre flekilde kaç kesim noktas› vard›r?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
(1981 – ÖSS)
51
ÇÖZÜMLER
→ → →
1. AA′ = AG + GA′
→ → →
BB′ = BG + GB′
→ → →
+ CC′ = CG + GC′
––––––––––––––––
→ → → → → → → → →
AA′ + BB′ + CC′ = AG + BG + CG + GA′ + GB′ + GC′
1442443
0
→ → →
= –GA – GB – GC
→ → →
= –(GA + GB + GC)
→
= –0
→
= 0 bulunur.
Do¤ru Seçenek B
2. d1 d2
d3
ESEN YAYINLARI
d4
‹stenen 3 özelli¤i de sa¤layan durum yukar›daki

gibidir. O halde, flekilde 6 tane kesim noktas› var-
d›r.
Do¤ru Seçenek C
3. Ayk›r› iki do¤ru bir düzlem belirtmez.

Do¤ru Seçenek C
52
Koordinat
Sistemleri
1. Kazan›m
3. ÜN‹TE
➮ Dik koordinat sistemi
2. Kazan›m
➮ ‹ki vektörün Öklit iç çarp›m›
3. Kazan›m
➮ Bir vektörün uzunlu¤u (Normu)
4. Kazan›m
➮ ‹ki vektör aras›ndaki aç›
5. Kazan›m
➮ Bir vektörün baflka bir vektör üzerine dik izdüflümü

KOORD‹NAT S‹STEMLER‹
D‹K KOORD‹NAT S‹STEM‹ y
P(x1, y1)
d2
Q(x2, y2)
C
x
→ O
e2
→ →
A → d1 OP = (x1, y1) ve OQ = (x2, y2) olmak üzere,
e1 B
→ → →
PQ = OQ – OP = (x2 – x1, y2 – y1) dir.
→ →
Bir A noktas› ve birbirine dik e1 = (1, 0) ve e2 = (0, 1)
birim vektörleri verildi¤inde
→ → →
AB = 1. e1 + 0. e2 = B(1, 0)
→ → → ÖRNEK 1
AC = 0. e1 + 1. e2 = C(0, 1)
→
olacak flekilde B ve C noktalar› tan›mlanabilir. A(–1, 2) ve B(4, 1) noktalar› ile tan›mlanan AB ve
→
BA vektörlerinin konum (yer) vektörlerini bulunuz.
A ve B den geçen d1 ve A ile C den geçen d2 do¤ru-
→ → Çözüm
lar› mevcut olaca¤›ndan {A; e1, e2} üçlüsüne düzle-
A(x1, y1), B(x2, y2) olmak üzere,
min dik koordinat sistemi denir.
ESEN YAYINLARI
→
A noktas› bu koordinat sisteminin orijini; d1 ve d2 do¤- AB = (x2 – x1, y2 – y1)
rular› ise koordinat sisteminin x ve y eksenleridir. = (4 – (–1), 1 – 2)
Koordinat sistemleri düzlemi, afla¤›da görüldü¤ü gibi = (5, –1)
dört bölgeye ay›r›r. →
BA = (–1 – 4, 2 – 1) = (–5, 1) bulunur.
y → →
AB = – BA oldu¤una dikkat ediniz.
II. bölge I. bölge

x<0, y>0 x>0, y>0
x ÖRNEK 2
III. bölge IV. bölge →

x<0, y<0 x>0, y<0 A(2, –3) ve AB = (3, 2) ise B noktas›n›n koordinat-
lar›n› bulunuz.
Çözüm
A(x1, y1), B(x2, y2) olmak üzere,

Düzlemin keyfi bir noktas› P olsun.
→
→ → AB = (x2 – x1, y2 – y1)
Nokta vektör efllemesinden AP = w olacak flekilde
→ (3, 2) = (x2 – 2, y2 + 3)
bir tek w vard›r.
→ → → →
w = AP = x(P) e1 + y(P) e2 ⇔ P(x, y) yaz›labilir. x2 – 2 = 3 ve y2 + 3 = 2
→ x2 = 5 ve y2 = –1 olaca¤›ndan
Burada AP ne P noktas›n›n yer vektörü x(P) ve y(P)
say›lar›na P noktas›n›n koordinatlar› denir. B(x2, y2) = B(5, –1) bulunur.
54
Koordinat Sistemleri
‹K‹ VEKTÖRÜN ÖKL‹D ‹Ç ÇARPIMI B‹R VEKTÖRÜN UZUNLU⁄U (NORMU)

Düzlemde vektörler kümesi V olsun. → →
Bir A vektörünün uzunlu¤u | A | veya ||A|| biçiminde
→ → → → →
∀ A, B ∈ V için A = (x1, y1) ve B = (x2, y2) ise gösterilir. A = (x1, y1) olmak üzere;
→
|| A || = A, A = x 1 .x 1 + y 1 .y 1 = x 21 + y 21 dir.
A, B = x1.x2 + y1.y2
fleklinde tan›mlanan iflleme, Öklid iç çarp›m ifllemi de- ÖRNEK 5
nir. Öklid iç çarp›m› afla¤›daki aksiyomlar› sa¤lar. →

A = (–3, 4) vektörünün uzunlu¤unu iç çarp›m yard›-
m›yla bulunuz.
1. Simetri Özelli¤i
Çözüm
A, B = B, A d›r. →
|| A || = A, A = (–3) 2 + 4 2 = 25 = 5 br olur.
2. ‹ki Lineerlik Özelli¤i

k1, k2 ∈ R için
Bir vektörün uzunlu¤unu Pisagor ba¤›nt›s› yard›-
k1 A + k2 B , C = k1 A , C + k2 B , C m›yla da elde edebiliriz.
y
→ OHP dik üçgeninde
3. Pozitif Tan›ml›l›k Özelli¤i b P=(a, b) →
ESEN YAYINLARI
→ P||
||O
|| OP || = a 2 + b 2
A, A ≥ 0 d›r.
a
O
x oldu¤u görülmektedir.
H
ÖRNEK 3
→ →
A = (–2, 3) ve B = (2, 4) vektörlerinin iç çarp›m›n› ÖRNEK 6
bulunuz. → →
A = (n, –2), B = (3, n) ve A, B =6
Çözüm →
ise ||AB|| kaçt›r?
A, B = –2.2 + 3.4
Çözüm
= – 4 + 12
A, B = 6 ⇒ n.3 + (–2).n = 6 ⇒ n = 6 olup
= 8 bulunur.
→ → →
A = (6, –2) , B = (3, 6) ⇒ AB = (3 – 6, 6 – (–2))
= (–3, 8)
→
ÖRNEK 4 ||AB|| = (–3) 2 + 8 2 = 73 br dir.
→ →
A = (2, 5), B = (n, –2) ve A, B = 4 ise n kaçt›r?
A(x1, y1) ve B(x2, y2) olmak üzere,
Çözüm
→
AB nün uzunlu¤u
A, B = 4 ⇒ 2.n + 5.(–2) = 4
→
||AB|| = (x 2 – x 1) 2 + (y 2 – y 1) 2 oldu¤undan
⇒ 2n – 10 = 4
⇒ 2n = 14 A ile B noktalar› aras›ndaki uzakl›k
⇒ n = 7 dir. |AB| = (x 2 – x 1) 2 + (y 2 – y 1) 2 dir.
55
ÖRNEK 7 ÖRNEK 10
→ →
A(3, 4) ve B(4, 6) olmak üzere, AB nin yer vektö- A = (5, 12) ile ayn› do¤rultulu fakat z›t yönlü birim
rünün uzunlu¤unu hesaplay›n›z. vektörü bulunuz.
Çözüm y Çözüm
→
→ → 6 B ||A|| = 5 2 + 12 2 = 25 + 144 = 13 olup
AB = OP = (4 – 3, 6 – 4)
→
4 A ile ayn› do¤rultulu fakat z›t yönlü olan birim vektör,
= (1, 2) A
2 P → 1 →
12 + 22 I = – ––– . A = – 1 · (5, 12) = c – 5 , – 12 m dir.
||OP|| = → 13 13 13
x ||A||
O 1 3 4
= v5 br bulunur.
ETK‹NL‹K
Fizikte en çok kullan›lan kavramlardan biri ifl (W) tir.
B‹R‹M VEKTÖR
→ Bir kuvvet cisme uygulan-
m F
Uzunlu¤u 1 br olan vektöre birim vektör denir. d›¤›nda cismi uygulama
x
do¤rultusunda hareket etti-
ÖRNEK 8 riyor ise ifl yapar. Bu durum fizikte iki vektörün
→ →
(Kuvvet F ile konum x ) skaler çarp›m›d›r ve
→
A = c , – m vektörünün birim vektör oldu¤unu gös-
3 4
→→
ESEN YAYINLARI
5 5 W = F. x = F, x
biçiminde yaz›l›r.
teriniz. → →
Bu eflitlik kuvvetin ( F ) ve konumun ( x ) büyüklük-
→ →
Çözüm leri cinsinden de W = | F|.| x |.cosθ olarak ifade
→ 3 2 4 2 edilir. Bu eflitlikten de görülece¤i gibi,
c m + c– m =
9 16
||A|| = + =1
5 5 25 25
➠ Cisim yer de¤ifltirmiyor ise (x = 0) ifl s›f›r olur.
→
oldu¤undan A birim vektördür. → →
➠ F ile x ayn› do¤rultuda ise θ = 0° dir.
Bu durumda cosθ = cos0° = 1 olaca¤›ndan
→ →→
A = (x1, y1) vektörü ile ayn› do¤rultu ve yöndeki W = F. x olur. Ya da matematik dili ile
→ 1 →
W= F, x dir.
birim vektörü I = –––– .
→ A , ayn› do¤rultulu fakat
||A|| → Uygulanan kuvvet ile
→ 1 Fy F
z›t yönlü birim vektör I = – · A d›r. α Hareket cismin hareket do¤-
A Fx do¤rultusu
rultusu aras›nda α
x aç›s› var ise,
ÖRNEK 9
bu durumda kuvvetin iki bilefleni vard›r. Birincisi
→
A = (2, 1) ile ayn› do¤rultu ve yönlü birim vektörü bu- hareket do¤rultusuna paralel Fx = F.cosα , di¤eri
lunuz. hareket do¤rultusuna dik Fy = F.sinα
Çözüm Yap›lan ifller ise,
→ → Wx = Fx.cos0°.x = F.cosα.x = cosα. F , x
||A|| = 2 2 + 1 2 = 5 olup A ile ayn› do¤rultu ve
yönlü birim vektör, Wy = Fy.cos90°.x = 0 olur. Bu durumda kuvvetin
→ yola dik bilefleni ifl yapmaz. Yap›lan ifl de,
I = 1 · A = 1 · (2, 1) = d 2 , 1 n tir.
A 5 5 5 W = Wx + Wy = F.cosα.x = cosα. F , x olur.
56
‹K‹ VEKTÖR ARASINDAK‹ AÇI ÖRNEK 13
y
→ →
A = (–2, 1) , B = (–2, – 4) vektörleri aras›ndaki aç›n›n
A
ölçüsü kaç derecedir?
a
m(AOB) = α, Çözüm
0° ≤ α ≤ 180° → →
B A, B = ||A||.||B||.cosα
α
O
x –2.(–2)+1.(–4) = (–2) 2 + 1 2 . (–2) 2 + (–4) 2 . cos a
4 – 4 = v5.c20.cosα
→ →
OA ve OB yer (konum) vektörleri aras›ndaki aç› α 0 = 10.cosα ⇒ cosα = 0 ⇒ α = 90° dir.
olmak üzere
→ →
A, B = ||A||.||B||.cosα d›r. Dik iki vektörün iç çarp›m› 0 d›r.
→
→ → B
Ayn› yönlü ve ayn› do¤rultulu iki vektör aras›ndaki A, B = ||A||.||B||.cos90°
aç›n›n ölçüsü 0° ve z›t iki vektör aras›ndaki aç›n›n öl- → →
= ||A||.||B||.0
çüsü de 180° dir.
→
= 0 olur. O A
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 11
→ → ÖRNEK 14
A = (–1, 0) , B = (–v3, 1) vektörleri aras›ndaki aç›n›n
→ →
ölçüsü kaç derecedir? A = (2–n, 3) , B = (1, 2) vektörleri birbirine dik ise n
kaçt›r?
Çözüm
→ → Çözüm
A, B = ||A||.||B||.cosα → →
A⊥B⇒ A, B =0
–1.(–v3) + 0.1= (–1) 2 + 0 2 . (– 3 ) 2 + 1 2 . cos a
⇒ (2 – n).1 + 3.2 = 0
v3 = 1.2.cosα ⇒ cosα = 3
2 ⇒ n = 8 dir.
⇒ α = 30° bulunur.
ÖRNEK 15
Köflelerinin koordinatlar› A(2, –1), B(4, 2) ve

a
C(–1, 1) olan ABC üçgeninde m(A) = 90° oldu¤unu
ÖRNEK 12
vektörler yard›m›yla gösteriniz.
→ →
A ve B vektörleri aras›ndaki aç›n›n ölçüsü 60° ve
Çözüm
→ →
||A|| = 10 br, ||B|| = 2 br ise A, B kaçt›r? →
AB = (4 – 2, 2 + 1) = (2, 3)
Çözüm →
AC = (–1 – 2, 1 + 1) = (–3, 2)
→ →
A, B = ||A||.||B||.cos60°
AB , AC = 2(–3) + 3.2 = 0 ise
= 10.2. 1 = 10 br bulunur. → → a
2 AB ⊥ AC olup m(A) = 90° dir.
57
ÖRNEK 16 ETK‹NL‹K
ABC üçgeninde A
‹ki vektör aras›ndaki aç›n›n farkl› durumlar› afla¤›-
a
m(A) = 90° ise da verilmifltir. ‹nceleyiniz.
→ → →
||BC||2 = ||AB||2 + ||AC||2
4 olmak üzere;
BA = u, AC = v
oldu¤unu gösteriniz. B C BC = u + v
Çözüm
→ → → ➠ θ < 90° ise
AB + BC = AC
→ → → →
BC = AC – AB u
→ → → A
||BC||2 = ||AC – AB||2 θ
→ → → → →
u π–θ
→
v
= (AC – AB).(AC – AB)
→→ →→ →→ →→
= AC.AC – AC.AB – AB.AC + AB.AB B → → C
u +v
→ → →→
= ||AC||2 + ||AB||2 – 2.AC.AB → →
123 u+ v, u+ v = || u ||2 + 2 u , v + || v ||2
0
→ → → → → →
= ||AC||2 + ||AB||2 oldu¤undan = || u ||2 + 2|| u ||.|| v ||.cosθ + || v ||2
→ → →
||BC||2 = ||AB||2 + ||AC||2 elde edilir.
➠ 90° < θ < 180° ise
ESEN YAYINLARI
ETK‹NL‹K
→
Vektörel yaklafl›m ile kosinüs teoremini elde edi- u
niz. A
θ
A
π–θ →
→
u v
→ →
v u
→ → C
B u +v
→ → → →
u+ v, u+ v = || u ||2 – 2|| u ||.|| v ||.cosθ + || v ||2
A
θ ➠ θ = 90° ise
a b
→ →
u v
→ →
u –v →
u
→
c v
A C
θ
→ →
Bir A noktas› ile u ve v verilmifltir. Buna göre, →
u → →
→ → → → → → u +v
|| u – v ||2 = 
→→ →→ →→ B
= < u, u > – 2< u, v > + < v, v >
→ → → → cos90° = 0 olaca¤›ndan flekilde görüldü¤ü gibi
= || u ||2 – 2|| u ||.|| v ||.cosθ + || v ||2
pisagor ba¤›nt›s› ispatlanm›fl olur.
c2 = a2 – 2a.b.cosθ + b2 olur.
58
ÖRNEK 17 ÖRNEK 18
ABC üçgeninde A →
v
→
||AB|| = 6 br
→ 6
7
→
||AC|| = 7 br O u
→ C
||BC|| = 8 br ise
B 8 C
→
BA , BC kaçt›r? || u ||
Çözüm
A B
ABC üçgeninde cosinüs teoreminden,
→ → → → → a → →
||AC||2 = ||BA||2 + ||BC||2 – 2.||BA||.||BC||.cosB fiekilde OABC dikdörtgen, |OA| = || u || , u = (4, 2)
144424443 →
ve v = (5, 1) ise A(OABC) kaç br2 dir?
BA , BC
72 = 62 + 82 – 2 BA , BC Çözüm
A(OABC) = u, v
2 BA , BC = 36 + 64 – 49
= 4.5 + 2.1 = 22 br2 bulunur.
51
BA , BC = bulunur.
2
ETK‹NL‹K
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 19
‹ki vektörün iç çarp›m›n›n dikdörtgensel bölgenin
alan›na eflit oldu¤unu gösteriniz. A
→ ABC eflkenar üçgeninde

b
verilenlere göre,
α →
O a
→
|| c || C DA , DC kaçt›r?
B 6 D 2 C
→ →
|| a || || a || Çözüm
A
A B
→ 8 8
|| a ||
→ →
b nin a üzerindeki izdüflüm vektörünün uzunlu¤u
B 4 H 2 D 2 C
→
|| c || olmak üzere,
→ → a
→ → → → c DA , DC = ||DA||.||DC||.cos(ADC)
a, b = || a ||.|| b ||.cosα = || a ||.|| b ||. → → a
b = ||DA||.||DC||.(–cos(ADH))
→ →
a, b = || a ||.|| c || → → 2
= ||DA||.||DC||. f– p
a, b = A(OABC) DA
→
→ → = ||DC||.(–2)
O halde a ile b nin iç çarp›m› OABC dikdört-
= 2.(–2)
gensel bölgesinin alan›na eflittir.
= – 4 bulunur.
59
ÖRNEK 20 ÖRNEK 22
D C
ABC eflkenar A ABCD kare
E
üçgeninde ve- |BD| = 6v2 cm
rilenlere göre, |BE| = 2|DE| ise

4 4
AD , AE kaçt›r?
AD , AB + BD
A B
kaçt›r? B 2 D 2 C Çözüm
D C
Çözüm 2v2
→ E
Eflkenar üçgende ||AD|| = h = 2v3 tür.
6
5
4v2
2v
AD , AB + BD = AD , AD 4
14243
→ 45°
AD → → A 2 4 B
= ||AD||.||AD||.cos0°
ADE üçgeninde kosinüs teoremine göre,
= 2v3.2v3.1 → → → → → a
||DE||2 = ||AD||2 + ||AE||2 – 2.||AD||.||AE||.cos(DAE)
= 12 bulunur. 14444244443
(2v2)2 = 62 + (2v5)2 – 2 AD , AE
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 21 2 AD , AE = 36 + 20 – 8 ⇒ AD , AE = 24 olur.
A
ÖRNEK 23
4 →
A=(3,6)
60°
→
B D 6 C C=(a,3)
ABC üçgeninde verilenlere göre, α

α →
B=(4,2)
O
DC , AB + DC , BD kaçt›r?
fiekilde verilenlere göre a kaçt›r?
Çözüm
Çözüm
DC , AB + DC , BD = DC , AB + BD
4
A , C = A . C . cos a
taraf tarafa bölelim
= DC , AD C , B = C . B . cos a
= DC , – DA A, C A . C . cos a
=
C, B C . B . cos a
= – DC , DA
→ → a A, C A 3.a + 6.3 9 + 36
= –||DC||.||DA||.cos(ADC) = ⇒ =
a.4 + 3.2 16 + 4
C, B B
= – 6.4.cos120°
3a + 18 3
⇒ =
= – 6.4. c – m = 12 bulunur.
1 4a + 6 2
2
⇒ 12a + 18 = 6a + 36
⇒ a = 3 bulunur.
60
ÖRNEK 24 ÖRNEK 26
→ → → → → →
||A – B|| = 6, ||A|| = 5, ||B|| = 7 ise ||A + B|| kaçt›r? ABCD kare D C
E ∈ [BC]
Çözüm
→ → → → →→ |AB| = 6 cm ise
(A – B)2 = A 2 + B 2 – 2.A.B E
→ → → → AE , CD kaçt›r?
||A – B||2 = ||A||2 + ||B||2 – 2 A, B
A 6 B
62 = 52 + 72 – 2 A, B ⇒ A, B = 19 Çözüm
→ → → → AE , CD = AE , BA
||A + B||2 = ||A||2 + ||B||2 + 2 A, B
= AE , –AB
= 52 + 72 + 2.19
= 25 + 49 + 38 = – AE , AB
→ → a
= 112 = –||AE||.||AB||.cos(EAB)
→ → → 6
ise ||A + B|| = 112 = 4 7 dir. = –||AE||.6.–––––
→ = –36 bulunur.
||AE||
ÖRNEK 25 ÖRNEK 27
ESEN YAYINLARI
A ABCD dik yamuk D 1 C
|DC| = 1 br
5
4 |AB| = 2 br
3
|AD| = 3 br ise
B 3 H C
DC , BC kaçt›r?
A 2 B
ABC üçgeninde [AH] ⊥ [BC] , |BH| = 3 cm Çözüm
D 1 C 1 E
|AH| = 4 cm , |AC| = 5 cm ise BA , AH + CH
kaçt›r?
Çözüm 3 3
→ →
|AB| = 5 cm, |HC| = 3 cm, CH = HB
BA , AH + CH = BA , AH + HB A 2 B
→ → → →
= BA , AB DC = CE , BC = – CB
DC , BC = CE , – CB
=– AB , AB
→ = – CE , CB
= –||AB||2 → → a
= –||CE||.||CB||.cos(ECB)
= –52
→ 1
= –1.||CB||.–––––
→
= –25 tir.
||CB||
= –1 dir.
61
ÖRNEK 28 Bir Vektörün Baflka Bir Vektör Üzerine Dik

‹zdüflümü
H G
C
E →
F b
5 D B
C A H →
a
3
A 4 B → → →
AH vektörüne b vektörünün a vektörü üzerine dik
fiekildeki dikdörtgenler prizmas›nda izdüflüm vektörü denir ve
|AB| = 4 cm , |AD| = 3 cm , |AE| = 5 cm ise
→ a, b
BD , FD kaçt›r? AH = a
a, a
Çözüm
a, b
H G = 2
a
5 a
E
F biçiminde ifade edilir.
5v2
D 5
5
ESEN YAYINLARI
C
3 5 ÖRNEK 29
A 4 B
→ →
A = (4, –1) vektörünün B = (3, 4) vektörü üzerinde-
→ → ki dik izdüflüm vektörü nedir?
||AE|| = ||BF|| = 5 cm
→ →
||BD|| = ||FH|| = 5 cm Çözüm
→ →
||FD|| = 5v2 cm A=(4,–1)
→ →
BD = FH
BD , FD = FH , FD α →
O B=(3,4)
→ → a C
= ||FH||.||FD||.cos(HFD)
→
5 Arad›¤›m›z dik izdüflüm vektörü OC dir.
= 5.5v2.
5 2
→ A, B
OC = .B
= 25 bulunur. 2
B
4.3 – 1.4
= .(3, 4)
9 + 16
8
= (3, 4)
25
= d n bulunur.
24 32
,
25 25
62
Çözüm
→
A →
A=(2,a)
α →
B α →
O x C O B=(3,4)
4 →
C
→ →
A vektörünün B üzerindeki dik izdüflüm vektörünün →
||OC|| 4
→ cosα = –––––
uzunlu¤u x ise cosα =
x
⇒ x = ||A||.cosα d›r. → = ––––
→
||A|| ||A||
A
→ →
A, B = ||A||.||B||.cosα
→ 4
2.3 + a.4 = ||A||. 32 + 42 .
A
ÖRNEK 30 7
6 + 4a = 5.4 ⇒ a = bulunur.
→ → 2
A = (3, 4) vektörünün B = (5, 1) vektörü üzerindeki dik
izdüflüm vektörünün uzunlu¤unu bulunuz.
Çözüm
ESEN YAYINLARI
→
ÖRNEK 32
A=(3,4)
→
A = (–3, 4) vektörüne dik olan birim vektörleri bulu-
→ nuz.
||OC|| = x
α → Çözüm
B=(5,1)
O x →
C y
→
A=(–3,4)
A, B →
cosα = ve x = ||A||.cosα oldu¤undan →
B
A . B
→ A, B A, B x
x = ||A||. = O
A . B B
→
C
3.5 + 4.1 19
x= = bulunur. → →
25 + 1 26 4
A vektörünün e¤imi ise A vektörüne dik
–3
3
olan vektörlerin e¤imleri tür.
4
O halde, bu vektörler (4k, 3k) fleklindedir.
→
Bu vektörlerin boyu 16k 2 + 9k 2 = 5k ise A vek-
törüne dik olan birim vektörler,
ÖRNEK 31
→
B = c , m = c , m ve
→ → 4k 3k 4 3
A = (2, a) vektörünün B = (3, 4) vektörü üzerindeki 5k 5k 5 5
dik izdüflüm vektörünün uzunlu¤u 4 br ise a kaçt›r? →
C = c – , – m = c – , – m olur.
4k 3k 4 3
5k 5k 5 5
63
ÖRNEK 33
ETK‹NL‹K
Köflelerinin koordinatlar› O(0, 0), A(4, 1) ve B(2, 3)
→
D u C olan OAB üçgeninin alan›n› vektörler yard›m›yla
bulunuz.
→
v
Çözüm
y
α
A B
B
3
→ →
A(ABCD) = || u ||.|| v ||.sinα oldu¤unu gösteriniz.
1 A
α
→
D u C x
O 2 4
→ →
v nün u üzerindeki
→
v h izdüflüm vektörünün → → → →
→ OA = A = (4, 1) , OB = B = (2, 3)
α uzunlu¤u || H|| ol-
→ →
A H u B mak üzere, ||A|| = 4 2 + 1 2 = 17
a →
||B|| = 2 2 + 3 2 = 13
→ → → → H
v, u = || v ||.|| u ||.cosα = || v ||.|| u ||. → →
v A, B = ||A||.||B||.cosα
ESEN YAYINLARI
11
fADH p 17 . 13 .cosα ⇒ cosα =
H 4.2 + 1.3 =
üçgeninde cos a = 221
v
s221
→ → → v, u a
v, u = || u ||.|| H|| ⇒ || H|| =
u α
11
→ u . v . cos a a2 + 112 = ( 221 )2 ⇒ a = 10

⇒ || H|| =
u
10
sinα =
→ → 221
⇒ || H|| = || v ||.cosα olur.
→ →
AHD dik üçgeninde, A(OAB) = 1 || A ||.|| B ||.sinα
2
→ → 2 2
h2 = || v ||2 – || H||2 ⇒ h = v – H 10
= 1 .c17.c13 .
2 221
2 2
⇒h= v – v . cos 2 a
= 5 br2 bulunur.
2
⇒h= v . (1– cos 2 a)
→
⇒ h = || v ||.sinα olaca¤›ndan,
A(ABCD) = a.h
→ →
= || u || .|| v ||.sinα bulunur.
64
ALIfiTIRMALAR
→ →
1. A(3, a), B(–2, 1) olmak üzere, 7. A = (2n, 3) ve B = (1, 2–n) olmak üzere,
→ → →
||AB|| = 13 ise a kaç olabilir? A ⊥ B ise n kaçt›r?
→
8. A = (–1, 2) vektörü ile ayn› yönlü, ayn› do¤rultu-
2. A(n–1, 2) ve B(n+3, –1) noktalar›ndan geçen lu birim vektörü bulunuz.
→
AB vektörünün yer vektörü nedir?
→
9. A = (4, –3) vektörü ile ayn› yönde, ayn› do¤rultu-
da ve uzunlu¤u 2 birim olan vektörü bulunuz.
→ → →
3. AB = (2, 4) ve B = (–1, 3) ise A vektörü nedir?
ESEN YAYINLARI
→ →
10. A = (2, –1), B = (3, 2) ise A, B kaçt›r?
→ → →
4. AB = (–1, 4) ve A = (2, –2) ise ||B|| kaçt›r?
11. Düzlemde A(–2, 1), B(1, 2) ve C(–1, 3)

→ noktalar›na göre, AB , BC kaçt›r?
5. A(–1, 2) ve B(3, –1) noktalar›ndan geçen AB
vektörünün normu kaçt›r?
→ → → →
6. A = (n+2, 3), B = (n–1, –1) vektörleri için 12. U = (2, 10) ve V = (–2, 3) vektörleri aras›ndaki
→ → aç›n›n ölçüsü kaç derecedir?
||A – B|| kaç br dir?
9. c , – m
1 2 8 6
1. 13, –11 2. (4, –3) 3. (–3, –1) 4. v5 5. 5 6. 5 7. 6 8. e – , o 10. 4 11. –5 12. 45
5 5 5 5
65
→ →
13. a ve b birim vektörleri aras›ndaki aç›n›n ölçüsü 18. ABC üçgeninde A
→ →
60° ise ||a + b|| kaç birimdir? G a¤›rl›k merkezi
[DE] // [BC]
D G E
|DG| = 4 br ise 4
GE , CB kaçt›r?
B C
→ →
14. K = (0, – 4) ve L = (–2, –1) vektörleri aras›ndaki
aç› α ise tanα kaçt›r?
19. y
d D
C
→ →
15. A = (2, 1) ve B = (3, 4) vektörleri için B
A
A + B, A – B kaçt›r? x
O
Yukar›daki flekilde d do¤rusunun denklemi

ESEN YAYINLARI
2x + 3y = 12 dir. |AB| = |BC| = |CD| ise
OB , OD kaçt›r?
16. A
ABC üçgeninde
5 6
verilenlere göre
BA , BC kaçt›r?
B 7 C
→ →
20. A = (2, 4) vektörünün B = (6, 8) vektörü üzerin-
deki dik izdüflüm vektörünü bulunuz.
17. E D
ABCDEF düzgün
alt›geninde
F C
|AB| = 6 br ise
→ →
21. A = (1, v3) vektörünün B = (2v3, 2) vektörü
ED , FB kaçt›r?
üzerindeki dik izdüflümünün uzunlu¤u kaç birim-
A 6 B
dir?
20. c , m
66 88
13. v3 14. 2 15. –20 16. 19 17. 54 18. –48 19. 3 21. v3
25 25
66
TEST – 1 Düzlemde Vektörler
→ → → → → →
1. A = (1, –3), AB = (5, 2) oldu¤una göre B vektörü 5. A = cos120° e1 – cos60° e2
afla¤›dakilerden hangisidir? → → →
B = tan45° e1 – sin150° e2
A) (2, 1) B) (1, 2) C) (6, –1)
ise A, B kaçt›r?
D) (–2, 1) E) (–1, 2)
1 1
A) – B) – C) 0 D) 1 E) v2
2 4
6. A
ABC eflkenar
→ → → üçgeninde
2. A = (–3, 4) ve B = (2, 16) ise AB vektörü do¤-
|BD| = 3 br
rultusundaki birim vektörlerden birisi afla¤›daki-
|DC| = 5 br ise
lerden hangisidir?
DB , DA kaçt›r?
A) c – , m B) c , – m C) c – , – m
5 12 5 12 5 12 B 3 D 5 C
2 13 13 13 13 13
A) –6 B) –4 C) –3 D) –2 E) –1
D) c – ,– m E) c , m
12 5 12 5
13 13 13 13
ESEN YAYINLARI
→ → → →
7. A = (1, 2), B = (3, –2) ise A vektörünün B üzerin-
deki dik izdüflüm vektörü afla¤›dakilerden hangi-
sidir?
A) c ,– m B) c – , m C) c – , m
3 2 3 2 2 3
→ → 13 13 13 13 13 13
3. A = (3, 1) ve B = (1, 2) vektörleri aras›ndaki aç›-
D) c ,– m E) c , m
n›n ölçüsü kaç derecedir? 2 3 2 3
13 13 13 13
A) 30 B) 45 C) 60 D) 75 E) 90
→
8. A = (0, 1) vektörünün negatif yönde 120° döndü-
rülmesiyle elde edilen birim vektör afla¤›dakiler-
den hangisidir?
→ → →
A) d n B) d ,– n C) d , n
4. A = (4, 1) , B = (–1, 3) ve C = (m + 1, 5) vektör- 3 3 3 1 1 3
→ → ,–
2 2 2 2 2 2
leri veriliyor. AB ⊥ C ise m nin de¤eri nedir?
D) d – , – n E) d 3 , n
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 1 3 3
2 2 2
67
→ → → → →
9. A = (n + 1, 3) , B = (n, m – 2) ve C = (2, 5) olmak 13. A = (2a – 3, 6) ve B = (3, –2) vektörleri do¤ru-
→ → sal ba¤›ml› oldu¤una göre a kaçt›r?
üzere AC = B ise m kaçt›r?
A) –6 B) –5 C) –3 D) 3 E) 6
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
→ → →
→ 1 → 14. || A|| = 4 br, || B|| = 6 br olup aralar›ndaki aç›n›n öl-
10. A = k. e1 – . e vektörünün birim vektör olma-
2 2 → →
çüsü 120° dir. Buna göre || A + B|| kaç br dir?
s› için | k | kaç olmal›d›r?
A) 2v5 B) 3v6 C) 4v2
2 3 2 3 D) 6v3 E) 2v7
A) B) C) D) 1 E) 3 3
2 2 3 2
ESEN YAYINLARI
→ → →
11. A = (m–1, 3), B = (5, m+1) vektörleri birbirine pa- 15. A = (x, 4) vektörünün yönündeki birim vektör
ralel oldu¤una göre m de¤erlerinin toplam› kaç-
d , n ise x ∈ R+ kaçt›r?
1 2 2
t›r?
3 3
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
1 1
A) B) 1 C) D) 1 E) v2
4 3 2
→ →
12. A = (2+v3, 1) , B = (1, 2+v3)
vektörlerinin tafl›y›c›lar›ndan eflit uzakl›ktaki bir →
→ → 16. A = (2, 1) vektörünün 4x + 3y = 0 do¤rusu üze-
nokta C(2,n) ise A ve C vektörleri aras›ndaki aç›
rindeki dik izdüflümünün uzunlu¤u kaç birimdir?
kaç derecedir?
A) 75 B) 60 C) 45 D) 30 E) 15 A) 2 B) 3 C) 1 D) 3 E) 3
5 5 2 2 4
1.C 2.C 3.B 4.A 5.B 6.C 7.B 8.B 9.D 10.B 11.A 12.D 13.C 14.E 15.E 16.A
68
1. fiekilde A 5. y
[AB] ⊥ [AC] A
[AH] ⊥ [BC] E
F
|BD| = |DC| K
B D H C
|AB| = 40 br B
x
O
|AC| = 30 br ise AD , AH kaçt›r? d
x y
A) 144 B) 288 C) 480 D) 576 E) 600 Denklemi + = 1 olan d do¤rusu koordinat
12 16
eksenlerini A ve B de kesiyor.
|AE| = |EF| = |FK| = |KB| ise OE , OF + OK
kaçt›r?
A) 256 B) 244 C) 240 D) 196 E) 189
2. ABCD dikdörtgen D C
|BE| = |EC|
|AB| = 6 cm 4 E
|AD| = 4 cm ise
A 6 B
EA , ED kaçt›r?
ESEN YAYINLARI
→ → → → → → →
A) –32 B) –28 C) 20 D) 32 E) 40 6. C = A + B , B ⊥ C ve | A | = 2 | C | ise
→ →
A ile C aras›ndaki aç› kaç derecedir?
A) 15 B) 30 C) 45 D) 60 E) 75
→ → →
3. A = (2, –3), B = (–1, 4) ve C = (3, 8) vektörleri
→ → → →
veriliyor. n A + m B = C ise n + m kaçt›r? 7. A = (1,v3) vektörünün x ekseni ile yapt›¤› aç›n›n
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9 ölçüsü kaç derecedir?
A) 15 B) 30 C) 45 D) 60 E) 75
4. Afla¤›dakilerden hangisi birim vektör de¤ildir?

→ → → →
A) c , m
5 5 8. a + b = (2, 5) ve || a ||2 + || b ||2 = 9 ise
B) (1, –1) C) (sinθ, cosθ)
13 12
a, b kaçt›r?
D) d , n E) d n
3 1 2 2
, A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
2 2 2 2
69
→ →
9. x ve y vektörlerinin aras›ndaki aç› 135° dir. 13. ABC eflkenar A
→ → → → → →
|| x || = 2v2 , || y || = 3 ise ( x + y )2 – ( x – y )2 üçgendir.
kaçt›r? A(ABC) = 36v3 br2
A) –72 B) –24 C) –12 D) 12 E) 72 3|BD| = |BC| ise
AB , AD kaçt›r?
B D C
A) 60 B) 80 C) 90 D) 100 E) 120
→ →
10. A = (8 + 4v3, 4) , B = (4, 8 + 4v3)
vektörleri aras›ndaki aç› kaç derecedir?
14. ABC eflkenar A
A) 15 B) 30 C) 45 D) 60 E) 75 üçgeninin
kenar uzunlu¤u
6 br ise
AB , AD + DC
kaçt›r? B D C
ESEN YAYINLARI
A) 6 B) 12 C) 18 D) 24 E) 36
11. ABC üçgeninde A

a
•
m( A) = 90°
16 12
|BD| = |DC|
|AB| = 16 cm
|AC| = 12 cm ise B D C → → → →
15. || A|| = 4 , || B|| = 7 olmak üzere, ( A + x B ) ile
AD , AC kaçt›r? → →
( A – x B ) vektörünün dik olmas› için
A) 72 B) 64 C) 56 D) 48 E) 36 x ∈ R+ kaç olmal›d›r?
7 11
A) B) C) 4 D) 4 E) 11
4 4 11 7 7
→ → →
12. x = (3, 4) , y = (a + 2, 3) , z = (– 6, 8) vektörleri → → → →
→ → → 16. A + B = (5, 2) ve || A ||2 + || B ||2 = 13 ise
veriliyor. y vektörü, x ve z vektörlerinin olufl-
turdu¤u aç›n›n aç›ortay› ise a nedir? A, B kaçt›r?
A) 2 B) 1 C) –1 D) –2 E) –3 A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
1.D 2.D 3.E 4.B 5.E 6.D 7.D 8.D 9.B 10.D 11.A 12.D 13.E 14.C 15.D 16.E
70
→ → → → 5. ABC üçgeninde A
1. || a + b || = || a – b || ise a, b kaçt›r? a 3v2
m( A) = 45° 5 45° E
A) –1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3
|AE| = 3v2 br D
3
|AD| = 5 br
|DB| = 3 br ise B C
AD + AE , AB kaçt›r?
A) 24v2 B) 12v2 C) 54
D) 64 E) 72
→ → → →
2. x = 8a , y = 3b , x, y = 6v3 ve
→ → 1 → →
|| a ||.|| b || = ise a ile b vektörleri aras›nda-
2
ki aç›n›n ölçüsü kaç radyand›r?
6. D C
r r r r 3r fiekildeki karenin
A) B) C) D) E)
6 4 3 2 4 bir kenar uzunlu¤u
12 birim ise
DC , BC + BD
ESEN YAYINLARI
kaçt›r? A B
A) –288 B) –144 C) –72 D) 72 E) 144
→ →
3. A = (3, 1) , B = (2, m) vektörlerinin aras›ndaki
aç›n›n ölçüsü 60° oldu¤una göre m nin alabilece-
¤i de¤erler toplam› kaçt›r?
7. A
A) 1 B) 2 C) 3 D) 6 E) 8 ABCD dörtgeninde
|BK| = |KD| = |AK|
|AB| = 6 cm B D
K
|AD| = 8 cm ise
DA , BC + CD
C
kaçt›r?
4. A) –64 B) –60 C) –54 D) 60 E) 64

ABC dik üçgen A
|AE| = |EC|
E
|BF| = |FC|
|AB| = 3 cm B
|AC| = 4 cm F C
→ → → →
a 8. a = (1, 3) vektörünün b = 3 e1 + 4 e2 vektörü
m( A) = 90° ise BE , AE + EF kaçt›r?
üzerindeki dik izdüflüm uzunlu¤u kaçt›r?
A) –1 B) – 1 C) 1 D) 3 E) 5 A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
2 2 2 2
71
9. ABCD dik yamuk D 8 C 13. ABCD eflkenar D C

|AF| = |FB| = 6 cm dörtgeninde
E
|BE| = |EC| 6 |AC| = 8 cm
|DC| = 8 cm |DB| = 6 cm ise
|AD| = 6 cm ise A 6 F 6 B
BD , CD + AC A B
DE , EF kaçt›r? kaçt›r?
65 65 A) –25 B) –18 C) 18 D) 25 E) 36
A) – B) –31 C) 31 D) E) 65
2 2
→ →
14. U ile V birim vektörler olmak üzere;
→ → → → → →
→ → || U + V || – || U – V || = 0 ise ||3 U – 4 V || kaçt›r?
10. A = [–3, 2] ve B = [–2, k] vektörleri dik oldu¤u-
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
na göre k kaçt›r?
A) –3 B) –2 C) –1 D) 0 E) 1
ESEN YAYINLARI
15. ABCD paralelkenar

→ → →
D C
AB = 6 e1 – 8 e2
→ →
AD = 4 e2 ise
A(ABCD) kaç
A B
→ → → → → → birim karedir?
11. || A || = 5 , || B || = v2 ve A – B = 4 e1 – 3 e2 ise
A) 24 B) 30 C) 36 D) 48 E) 64
A, B kaçt›r?
A) –3 B) –2 C) –1 D) 0 E) 1
16. ABCD eflkenar dörtgen D

|DE| = |EC|
E
|AF| = |FB|
|AC| = 12 A C
→ → → → → → → → O
12. 3 A – 2 B = 5 e1 + 12 e2 , A + B = 5 e1 + 4 e2 ise |BD| = 16 ise
→ F
B vektörünün x ekseniyle yapt›¤› aç›n›n ölçüsü DE , EF kaçt›r?
B
kaç derecedir?
A) 0 B) 15 C) 30 D) 45 E) 60 A) –28 B) –14 C) 14 D) 28 E) 32
1.B 2.A 3.E 4.B 5.D 6.B 7.A 8.C 9.A 10.A 11.E 12.A 13.C 14.C 15.A 16.C
72
YAZILIYA HAZIRLIK – 1
→ → → → → → → → →
1. a = e1 – 2e2 , b = 3e1 + k.e2 olmak üzere, 4. A = (4, 1) ve BA = (–1, 2) ise B vektörü nedir?
→ →
(2a ) ⊥ (– b ) ise k kaçt›r?
→ → → →
2. A = –v3 i + j vektörünün x ekseni ile yapt›¤› po- 5. U = (sin40°, cos40°)
zitif yönlü aç›n›n ölçüsü kaç derecedir? →
V = (cos20°, sin20°)
vektörlerine göre U, V kaçt›r?
ESEN YAYINLARI
→ →
3. A = (–3, –2) ve B = (1, –5) olmak üzere, 6. Düzlemde A(n, 1), B(3, 1) noktalar› ile
→ →
AB vektörü ile ayn› yönlü birim vektör nedir? C = (–2, 2) vektörüne göre,
AB , C = 6 ise n reel say›s› kaçt›r?
73
7. ABC eflkenar A 9. ABCD dikdörtgen D C
üçgeninde |AB| = 4 br
4
|BD| = 2 br 2
|BC| = 2 br ise
|AD| = 4 br ise D
AC , BD kaçt›r? A 4 B
CD , DA kaçt›r? 2
B C
8. ABCD yamu¤unda
ESEN YAYINLARI
D 5 C
10. ABC dik üçgeninde
A
verilenlere göre a
8
m(B) = 30°
DA , DC kaçt›r? 5
[AH] ⊥ [BC]
|HC| = 6 br ise
A 10 B 30°
B H 6 C
HC , AH + BC
kaçt›r?
3. c , m
3 4 –3 3
1. 2. 150 4. (5, –1) 5.
2 5 5 2
6. 6 7. –4 8. 7 9. –12 10. 144
74
→ → → →
1. ‹ki kenar› A = (–2, 3) ve B = (3, 2) olan karenin 4. A = (2, 6) vektörünün B = (4, 3) vektörü üzerin-
alan› kaç br2 dir? deki dik izdüflümünün uzunlu¤u kaç birimdir?
→
2. A = (–6, a) vektörünün uzunlu¤u 10 ise a n›n 5. H G
alabilece¤i de¤erlerin toplam› kaçt›r?
E
F
D C
ESEN YAYINLARI
A B
fiekildeki küpte CA , CH = 9 ise küpün alan›

2
kaç br dir?
→ → → → 6. ABC üçgeninde A
3. ||A|| = 7, ||B|| = 11 ve ||A – B|| = 4 ise
→ → [AD] ⊥ [BC]
||A + B|| kaçt›r?
|AB| = 10 br 12
10 8
|AD| = 8 br
|AC| = 12 br ise
B D C
AD , AB + AC
kaçt›r?
75
→ →
7. ABCD dikdörtgen D C 9. U ve V vektörleri aras›ndaki aç›n›n ölçüsü 60°
|AE| = 4 br → →
dir. ||U|| = 2, ||V|| = 3 ise 2 U – V , 3 U + 2 V
|EB| = 2 br
kaçt›r?
[DE] ⊥ [EC] ise
CB , DE + CE
A 4 E 2 B
kaçt›r?
→ → → →
8. ||A|| = 6 br, ||B|| = 2 br ve A , B = 6v2 ise 10. a vektörü ile b vektörü aras›ndaki aç›n›n ölçüsü
ESEN YAYINLARI
→ → → →
A ve B vektörleri aras›ndaki aç›n›n ölçüsü kaç 150° olup ||a|| = 3v3 br ve || b|| = 4 br ise
derecedir? ab , a kaçt›r?
26
1. 13 2. 0 3. 18 4. 5. 54
5
6. 128 7. 16 8. 45 9. 9 10. – 45
76
→ → → → → → →
1. x = i , y = – 4 i + 5 j vektörleri verildi¤ine göre bu 5. A = [2, –4], B = [8, –6] vektörleri veriliyor.
vektörlerin skaler çarp›m› afla¤›dakilerden hangi- → →
xA + yB = [–4, –2] eflitli¤ini sa¤layan x, y
sidir? de¤erleri afla¤›dakilerden hangisidir?
A) 4 B) 1 C) –1 A) 1, –2 B) 1, 1 C) 2, –1
D) – 4 E) Hiçbiri D) 2, 1 E) 2, 2
(1970 – ÜSS) (1974 – ÜSS)
6. A, B, C ve D uzay›n farkl› noktalar› ise,

→
AB , BD + BC , BD = 0 önermesi afla¤›da-
→ → → kilerden hangisini gerektirir?
2. V = 3 i – 4 j vektörünün boyu kaç birimdir?
→ → → →
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1 A) AC // BD B) AC ⊥ BD
→ → →→ → → → →
(1970 – ÜSS) C) AB + BC = 0, BD = 0 D) AD + BD = 0
→ →
E) BD = 0
(1977 – ÜSS)
ESEN YAYINLARI
→ → →
7. a, b, c vektörleri için,
→ → → → → →
3. x = 2 i + 3 j ve y = 6 i + a j vektörleri birbirine → → → → →
a , b – c = 0 , a = 2 b ve || c || = 2|| b||
dik oldu¤una göre a say›s› afla¤›dakilerden han-
oldu¤una göre a ve c vektörleri aras›ndaki aç›
gisine eflittir?
kaç derecedir?
A) 9 B) 6 C) –4 D) –9 E) 5
A) 30 B) 45 C) 60 D) 120 E) 150
(1972 – ÜSS)
(1980 – ÜSS)
→ → →
8. Bir ABCD paralelkenar›n›n içinde AP = PQ = QC
olacak biçimde P ve Q noktalar› al›n›yor.
→ → →
4. x = v3 i + j vektörünün x ekseni ile yapt›¤› aç› |AP| = 3 oldu¤una göre, ABCD paralelkenar›n›n
kaç derecedir? [AC] köflegeninin uzunlu¤u nedir?
A) 120 B) 90 C) 60 D) 45 E) 30 A) 18 B) 15 C) 12 D) 9 E) 6
(1972 – ÜSS) (1981 – ÖYS)
77
→ →
9. Yandaki flekilde ABC A 12. V1 = (3, 4), V2 = (12, 5) vektörleri aras›ndaki aç›-
2 →
bir eflkenar üçgendir. y› ortalayan bir vektör V = (1, a) oldu¤una göre
4 F
|AB| = 6 a kaç olabilir?
|AE| = 4
9 11 13
|AF| = 2
E A) 5 B) 7 C) D) E)
7 9 11 13 15
oldu¤una göre (1986 – ÖYS)
B C
AE + AF , AC kaçt›r?
3 1
A) B) 24 C) 12 D) E) 0
2 2
(1982 – ÖYS)
→ → → → → → → →
10. a , b , c vektörleri a = b + c , b ⊥ c ve
→ → →→ → →
|| a || = 2|| c || koflullar›n› tafl›d›¤›na göre cos( a, c) 13. S›f›rdan farkl› u ve v gibi iki vektörün toplamla-
kaçt›r? r›yla farklar› birbirine dikse afla¤›dakilerden han-
ESEN YAYINLARI
gisi do¤rudur?
3 3 2
A) – B) C) D) 1 E) 0 → → → →
2 2 2 2 A) ||u – v || = 1 B) || u|| = 1 C) || v || = 1
(1983 – ÖYS)
→ → → →
D) || u + v || = 1 E) || u|| = || v ||
(1987 – ÖYS)
11. A
4
3 12
5
B D C
a
Yukar›daki ABC üçgeninde, m( A) = 90°
|AB| = 3 cm, |AC| = 4 cm, |AD| =

12
cm ve →
5 14. A = (3, 4) vektörünün y = x do¤rusu üzerindeki
AD ⊥ BC dir. izdüflümünün uzunlu¤u kaç birimdir?
Buna göre AB , AD + AC kaçt›r? 4
A) 3v2 B) 4v2 C)
2
144 96 7
A) B) C) 1 D) 25 E) 25 D) 7v2 E)
25 25 144 96 2
(1985 – ÖYS) (1988 – ÖYS)
78
→ →
15. ABCD dikdörtgen A 4 B 18. u = [a, 2] ve v = [2, a] vektörleri aras›ndaki aç›
|AB| = 4 birim 60° ise a afla¤›dakilerden hangisi olabilir?
|BC| = 3 birim ise
3 A) 0 B) 4 + 2v3 C) 2 + 2v3
BD , AB + BC D) 2 + c13 E) 4 + c13
kaçt›r? D C (1992 – ÖYS)
A) –25 B) –9 C) –7 D) 9 E) 25
(1989 – ÖYS)
19.
16. CA ⊥ AB C
|AB| = 4 birim
D
|AC| = 3 birim
3
|CD| = |DB| 1
Yukar›daki bilgilere
ESEN YAYINLARI
A 4 B
göre AD ve DC
vektörleri için AD , DC kaçt›r? Birim küpün bir köflesinden di¤er iki köflesine fle-
kildeki gibi uzanan iki vektörün iç çarp›m› kaçt›r?
3 4 7
A) 0 B) – C) – D) – E) –12
4 7 4
A) 2 B) 3 C) 5 D) 2v2 E) 3v3
(1990 – ÖYS) 2
(1993 – ÖYS)
17. Yandaki flekilde y
denklemi 2x + y = 6 L
olan do¤ru x–eksenini 20. D ∈ [AB] A
K de, y–eksenini L de B
|BC| = 12 birim
kesmektedir. |BD| = 4 birim
A fiekildeki ABC
|KA| = |AB| = |BL| ise D
x
eflkenar üçgeninde 4
OA , OB kaçt›r? O K
CB , CD kaçt›r? B 12 C
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 16 A) 40 B) 60 C) 80 D) 100 E) 120
(1991 – ÖYS) (1996 – ÖYS)
79
→ → →
21. A = (2, –2) ve B = (v3, 1) vektörleri aras›ndaki 23. AB = (4, –2, 1)
→
aç› kaç derecedir? AC = (1, 5, 2)
→
A) 90 B) 75 C) 60 D) 45 E) 30 oldu¤una göre, BC vektörü afla¤›dakilerden
(1996 – ÖYS) hangisidir?
A) (–3, 7, 1) B) (–1, 7, 1) C) (1, –3, 3)

D) (1, 3, 3) E) (7, 3, 3)
(2011 – LYS)
24. →
22. D C u →
w
ABCD bir kare u = (–3, 4)

|AB| = 2 birim
w = (–4, 2)
A 2 B
w ⊥ v
→ → →
ESEN YAYINLARI
Yukar›daki flekle göre, < AB, AD + DC > iç çar- →

v
p›m›n›n de¤eri kaçt›r?
fiekildeki v vektörünün boyu 3 birim oldu¤una
A) 2 B) 4 C) 2v2 D) 3v2 E) 4v2 göre, u, v iç çarp›m›n›n de¤eri kaçt›r?
(2010 – LYS)
A) 2v3 B) 3v3 C) 4v3 D) 2v5 E) 3v5
(2012 – LYS)
80
ÇÖZÜMLER
→ →
1. x = i = (1, 0) →
6. AB , BD + BC , BD =0
→ → →
y = – 4 i + 5 j = (– 4, 5) →
AB + BC , BD =0
x, y = 1.(– 4) + 0.5 → → →
AC , BD = 0 ⇒ AC ⊥ BD dir.
= –4 bulunur.
Do¤ru Seçenek B
Do¤ru Seçenek D
→ → →
2. V = 3 i – 4 j = (3, –4)
→
||V|| = 3 2 + (–4) 2 = 9 + 16
= 5 br bulunur.
Do¤ru Seçenek A →
7. a, b – c =0⇒ a, b – a, c =0
⇒ a, b = a, c
→ → → → → → →
3. x = 2 i + 3 j = (2, 3) a, c = || a||.|| c||.cos( a, c)
→ → →
y = 6 i + a j = (6, a) → → → →
a, b = 2|| b||.2|| b||.cos( a, c)
ESEN YAYINLARI
→ →
x⊥y⇒ x, y =0 → → →
2b, b = 4.|| b||2.cos( a, c)
⇒ 2.6 + 3.a = 0
→ → → →
2.|| b||2 = 4.|| b||2.cos( a, c)
⇒ a = –4 bulunur.
Do¤ru Seçenek C →→ 1 → →
cos( a, c) = ⇒ a ve c vektörlerinin aras›ndaki
2
aç› 60° dir.
Do¤ru Seçenek C
→ → → 1
4. x = v3 i + j = (v3, 1) vektörünün e¤imi
3
1
olup m = tan30° = oldu¤undan x
3
ekseni ile 30° lik aç› yapar.
Do¤ru Seçenek E
8. D C
→
Q 3
→ →
5. x.A + y.B = [–4, –2] →
P 3
x[2, –4] + y[8, –6] = [–4, –2] 3
A B
[2x, –4x] + [8y, –6y] = [–4, –2]
→ → →
2x + 8y = –4
–4x – 6y = –2 } ⇒ x = 2, y = –1 bulunur.
AP = PQ = QC ise AC köflegendir.
O halde |AC| = 3 + 3 + 3 = 9 dur.
Do¤ru Seçenek C Do¤ru Seçenek D
81
9. A 12. →
V1=(3,4)
2
60°
4 F
→
V=(1,a)
E 4 α
α
2
→
V2=(12,5)
B 6 C
→ →
V1 , V = ||V1||.||V||.cosα
AE + AF , AC = AE , AC + AF , AC
→ →
→ → → → V , V2 = ||V||.||V2||.cosα
= ||AE||.||AC||.cos60° + ||AF||.||AC||.cos0°
1 eflitliklerini taraf tarafa bölersek,

= 4.6. + 2.6.1 = 24 bulunur.
2
Do¤ru Seçenek B V1 , V V1 3.1 + 4.a 32 + 42
= ⇒ =
1.12 + a.5 12 2 + 5 2
V , V2 V2
3 + 4a 5 7
⇒ = ⇒ a= dir.
10. 12 + 5a 13 9
→ →
Do¤ru Seçenek B
→ a=2c
b
α → → → →
→ 13. (u + v) ⊥ (u – v) ise
ESEN YAYINLARI
→ → c c u + v, u – v =0
cos( a, c) = cosα = =
a 2 c
u, u – u, v + v, u – v, v =0
1
= bulunur.
2 u, u = v, v
Do¤ru Seçenek D → → → →
||u||2 = ||v||2 ⇒ ||u|| = ||v|| dir.
Do¤ru Seçenek E
11. A
4
3 12
5 14. y
→
A=(3,4) y=x
B D C
→
||A|| = 5
5 →
→ H=(a,a)
AB , AD + AC = AB , AD + AB , AC ||H|| = av2 α
123 x
O
0
→ →
→ → a A, H = ||A||.||H||.cosα
= ||AB||.||AD||.cos(BAD)
12 3.a + 4.a = 5.av2. a 2

5
12 5
= 3· ·
5 3 7a = 2a2 ⇒ a = 7
2
=
144
bulunur. → 7 7 2 7
25 ||H|| = av2 = · 2 = = br
2 2 2
Do¤ru Seçenek A
Do¤ru Seçenek E
82
15. A 4 B 18. →
u=[a,2]
3 3
5 60° →
v=[2,a]
D 4 C → →
u, v = ||u||.||v||.cos60°
1
BD , AB + BC = BD , AB + BD , BC a.2 + 2.a = a2 + 4 . a2 + 4 .
2
= – BD , BA + BD , BC 4a = (a2 + 4). 1
2
4 3
= –5.4. + 5.3.
5 5 a2 + 4 = 8a ⇒ a2 – 8a + 4 = 0
= –16 + 9 = –7 bulunur. Δ = (–8)2 – 4.1.4 = 48
Do¤ru Seçenek C 8 " 48 8 " 4 3

a1,2 = = = 4"2 3
2.1 2
16. C
Do¤ru Seçenek B
5
2
D
2α 5
3
2
5 19.
2
α α
ESEN YAYINLARI
A 4 B A
α
4 2
cos2α = 2cos α – 1 = 2. c m –1 =
2 7 v3
5 25 C
1 v2
1
AD , DC = – DA , DC
1 B
→ →
= –||DA||.||DC||.cos2α → →
AB , AC = ||AB||.||AC||.cosα
5 5 7 7
= – · · = – bulunur. 2
2 2 25 4 = 2. 3. = 2 bulunur.
Do¤ru Seçenek D 3
Do¤ru Seçenek A
17. y
L(0,6)
20. A
B(1,4)
A(2,2)
D
x
O K(3,0) 4 2v3
30°
α
2x+y=6 B 2 H 10 C
→ → → →
OA = (2, 2) ve OB = (1, 4) oldu¤undan CB , CD = ||CB||.||CD||.cosα
→ 10
OA , OB = 2.1 + 2.4 = 10 bulunur. = 12.||CD||. = 120 olur.
Do¤ru Seçenek C CD
Do¤ru Seçenek E
83
→ → →
21. y 23. AB = (4, –2, 1) ⇒ B – A = (4, –2, 1)
→ → →
→ AC = (1, 5, 2) ⇒ C – A = (1, 5, 2) olur.
B=(v3,1)
Bu iki eflitlik taraf tarafa ç›kar›l›rsa,
30° → →
x C – B = (1, 5, 2) – (4, –2, 1)
O 45°
→ →
C – B = (–3, 7, 1)
→
→ BC = (–3, 7, 1) bulunur.
A=(2,–2)
Do¤ru Seçenek A
→ →
A ve B vektörlerinin aras›ndaki aç›
30° + 45° = 75° dir.
Do¤ru Seçenek B
24. →
u →
22. D C w
2v2 5
ESEN YAYINLARI
2v5
45°
A 2 B α
→ → → v5 →
AD + DC = AC olaca¤›ndan v
5
AB , AD + DC = AB , AC cosα =
5
→ → → →
= ||AB||.||AC||.cos45° u = (–3, 4) ⇒ || u || = 9 + 16 = 5
→ →
w = (–4, 2) ⇒ || w || = 16 + 4 = 2v5
2
= 2.2 2 . = 4 bulunur. → →
2 u, v = || u ||.|| v ||.cosα
Do¤ru Seçenek B 5
= 5.3. = 3v5 bulunur.
5
Do¤ru Seçenek E
84
4. ÜN‹TE
Doğrular
1. Kazan›m
➮ Bir do¤runun parametrik ve kapal› denklemleri
➮ Bir do¤runun grafi¤i
➮ Birinci dereceden eflitsizliklerin grafi¤i
2. Kazan›m
➮ ‹ki do¤runun birbirine göre durumlar›
3. Kazan›m
➮ Bir do¤runun e¤imi
➮ ‹ki do¤runun aras›ndaki aç›
4. Kazan›m
➮ Bir noktan›n bir do¤ruya olan uzakl›¤›
➮ Paralel iki do¤ru aras›ndaki uzakl›k

DO⁄RULAR
Ayn› do¤ru üzerinde bulunan sabit A ve B noktalar› →

A(x1, y1) noktas›ndan geçen ve w = (a, b) vek-
ile de¤iflken X noktas› verildi¤inde,
törüne paralel olan do¤runun kapal› denklemi
X = A + λ(B – A)
x – x1 y – y1
= dir.
ifadesine A ve B noktalar›ndan geçen do¤runun pa- a b
rametrik denklemi denir. λ ∈ R say›s› parametredir.
X = A + λw ⇒ (x, y) = (x1, y1) + λ(a, b)
ÖRNEK 1 ⇒ (x, y) = (x1 + λa, y1 + λb)
A(4, 1) ve B(–2, 3) noktalar›ndan geçen do¤runun ⇒ x = x1 + λa ve y = y1 + λb
a. Parametrik denklemini bulunuz. x = x1 + λa ⇒ λ = x – x 1

a
b. λ = 2 için do¤ru üzerindeki X noktas›n› belirleyi-
y – y1
niz. y = y1 + λb ⇒ λ = olaca¤›ndan
b
Çözüm
kapal› do¤ru denklemi
a. X = A + λ(B – A) ⇒ X = (4, 1) + λ(–2 – 4, 3 – 1)
x – x1 y – y1
⇒ X = (4, 1) + λ(–6, 2) = bulunur.
a b
⇒ X = (4 – 6λ, 1 + 2λ) olur.
NOT: a, b, c ∈ R olmak üzere kapal› do¤ru denk-
ESEN YAYINLARI
X = (x1, x2) al›n›rsa

lemleri ax + by + c = 0 biçiminde de gösterilebilir.
(x1, x2) = (4 – 6λ, 1 + 2λ) bulunur.
b. (x1, x2) = (4 – 6λ, 1 + 2λ) eflitli¤inde

λ = 2 yazarsak
(x1, x2) = (4 – 6.2, 1 + 2.2) = (–8, 5) bulunur.
ÖRNEK 3
→
Bir A noktas›ndan geçen ve bir w vektörüne para- →
A(2, 3) noktas›ndan geçen ve w = (1, 4) vektörüne
lel olan do¤runun parametrik denklemi
→
paralel olan do¤runun kapal› denklemini bulunuz.
X = A + λ w fleklindedir.
Çözüm
λ ∈ R do¤runun parametresi;
x – x1 y – y1
→ = eflitli¤inde
w ise do¤runun do¤rultu vektörüdür. a b
(x1, y1) = (2, 3) ve (a, b) = (1, 4) al›rsak,
x–2 y–3
ÖRNEK 2 = bulunur.
1 4
→
A(–2, 1) noktas›ndan geçen ve w = (3, 5) vektörüne
Bu denklem
paralel olan do¤runun parametrik denklemini
y–3
bulunuz. x–2= ⇒ 4x – 8 = y – 3
4
Çözüm ⇒ y – 4x + 5 = 0
→
X = A + λ w ⇒ X = (–2, 1) + λ(3, 5)
biçiminde de yaz›labilir.
⇒ X = (–2 + 3λ, 1 + 5λ)
86
Do¤rular
ÖRNEK 4
ax + by + c = 0 do¤rusunun normal vektörü
→
A(3, –2) noktas›ndan geçen ve w = (4, 5) vektörüne →
N = (a, b) dir.
paralel olan do¤runun kapal› denklemini bulunuz.
Çözüm
ÖRNEK 6
x – x1 y – y1
= eflitli¤inde →
a b A(1, 2) noktas›ndan geçen ve N = (4, –3) vektörüne
→
(x1, y1) = (3, –2) ve (a, b) = (4, 5) al›rsak dik olan (normal vektörü N = (4, –3) olan) do¤runun
x –3 y+2 denklemini bulunuz.

= ⇒ 4y – 5x + 23 = 0 bulunur.
4 5
Çözüm
→
N = (4, –3) ⇒ ax + by + c = 0 denkleminde
Bir Do¤runun Normal Vektörü
a = 4 ve b = –3 yazarsak 4x – 3y + c = 0 olur.
→
N = (a, b)
Bu do¤ru A(1, 2) noktas›ndan geçti¤ine göre bu nok-
tay› sa¤lar.
d
A(x1, y1) X(x, y) 4x – 3y + c = 0 ⇒ 4.1 – 3.2 + c = 0
Bir do¤runun do¤rultusuna dik olan vektöre do¤ru- ⇒ c = 2 olup
nun normal vektörü denir. fiekildeki d do¤rusunun arad›¤›m›z denklem, 4x – 3y + 2 = 0 d›r.

→
normal vektörü N dir.
ESEN YAYINLARI
→ →
AX ⊥ N ⇒ AX, N = 0 olacakt›r.
→ → → ÖRNEK 7
AX = X – A = (x, y) – (x1, y1) = (x – x1, y – y1) olup
→
AX, N = 0 ⇒ (x – x1, y – y1).(a, b) = 0 Uzunlu¤u 10 br olan u vektörü 3x + 4y – 2 = 0 do¤-
→
rusuna diktir. Buna göre u vektörünü bulunuz.
⇒ (x – x1)a + (y – y1)b = 0 olur.
Çözüm
→
u = (a, b)
ÖRNEK 5
→
→ N = (3, 4)
A(–2, 3) noktas›nda geçen ve N = (4, 1) vektörüne dik 10
olan do¤runun denklemini bulunuz.
d
Çözüm
Do¤ru üzerindeki de¤iflken nokta X(x, y) olmak üzere 3x + 4y – 2 = 0 do¤rusunun normal vektörü (3, 4) olup
→ →
→ u // N oldu¤undan
N = (4, 1)
→ →
u = k.N ⇒ (a, b) = k(3, 4)
d
A(–2, 3) X(x, y) ⇒ (a, b) = (3k, 4k)
→ ⇒ a = 3k ve b = 4k
AX = (x + 2, y – 3) olaca¤›ndan
→
⇒ u = (3k, 4k) olur.
AX , N = 0 ⇒ (x + 2, y – 3).(4, 1) = 0 →
| u | = 10 ⇒ 9k 2 + 16k 2 = 10
⇒ 4(x + 2) + 1.(y – 3) = 0
⇒ 5k = 10 ⇒ k = 2
⇒ 4x + y + 5 = 0 bulunur. →
u = (3k, 4k) = (6, 8) bulunur.
87
Do¤rular
B‹R DO⁄RUNUN GRAF‹⁄‹ ÖRNEK 10
Denklemi verilen bir do¤runun grafi¤ini çizmek için, y = 3x do¤rusunun grafi¤ini çiziniz.
do¤ru üzerindeki farkl› iki noktan›n bilinmesi yeterlidir.
Çözüm
Kolay bulunmas› aç›s›ndan bu iki noktay›, do¤runun
koordinat eksenlerini kesti¤i noktalar olarak alabiliriz. y = 3x denkleminde
Yani; x = 0 için y ve y = 0 için x de¤erlerini bu- x = 0 için y = 0 oldu¤undan do¤ru O(0, 0) bafllan-
lup düzlemde iflaretledikten sonra bu noktalar› birlefl- g›ç noktas›ndan geçmektedir. Bu nedenle ikinci bir
tirerek do¤runun grafi¤ini elde ederiz. nokta alal›m.
x = 1 için y = 3.1 = 3 olaca¤›ndan do¤runun iki nok-
tas› O(0, 0) ve A(1, 3) tür.
ÖRNEK 8
y
2x – y + 4 = 0 do¤rusunun grafi¤ini çiziniz. y=3x
3
Çözüm
2x – y + 4 = 0 denkleminde
x = 0 için 2.0 – y + 4 = 0 ⇒ y = 4 0
x
1
y = 0 için 2.x – 0 + 4 = 0 ⇒ x = –2 oldu¤undan
eksenleri kesen noktalar A(0, 4) ve B(–2, 0) d›r.
y
2x–y+4=0
ESEN YAYINLARI
A
4
ax + by + c = 0 do¤rusunun grafi¤i
➠ a = 0 oldu¤unda x eksenine paraleldir.
–2
x
B 0 ➠ b = 0 oldu¤unda y eksenine paraleldir.
➠ c = 0 oldu¤unda orijinden geçer.
ÖRNEK 9
ÖRNEK 11
x y
+ = 1 do¤rusunun grafi¤ini çiziniz.
2 3
x – 2 = 0 do¤rusunun grafi¤ini çiziniz.
Çözüm
Çözüm
x y
+ = 1 do¤rusunun eksenleri kesen noktalar›; ax + c = 0 do¤rular› y eksenine paralel do¤rular ol-
a b
du¤undan x – 2 = 0 ⇒ x = 2 do¤rusunun grafi¤i
A(a, 0) ve B(0, b) oldu¤undan,
afla¤›daki gibi çizilir.
A(2, 0) ve B(0, 3) tür. y
x=2
y
3
B
x
0 2
2
x
0 A
x y
+ =1
2 3
88
Do¤rular
ÖRNEK 12 ÖRNEK 14
2y + 6 = 0 do¤rusunun grafi¤ini çiziniz. y
Çözüm
4
by + c = 0 do¤rular› x eksenine paralel do¤rular ol-
B
C
du¤undan 2y + 6 = 0 ⇒ y = –3 do¤rusunun grafi¤i
afla¤›daki gibi çizilir. 8
x
O A
y l
0
x fiekildeki OABC dikdörtgeninin çevresi 12 cm ise
alan› kaç cm2 dir?
y=–3
–3 Çözüm
B(a,b)
C
b
8
x
ESEN YAYINLARI
O a A
l
ÖRNEK 13
a > 0 olmak üzere,

2x – ay + 4 = 0 do¤rusunun koordinat eksenleriyle |OA| = a , |OC| = b al›rsak,
2
oluflturdu¤u bölgenin alan› 6 br ise a kaçt›r?
Çevre(OABC) = 12 ⇒ 2(a + b) = 12
Çözüm
⇒a+b=6 ..... (I)
4
x=0 ⇒ y=
a
2x – ay + 4 = 0 l do¤rusunun eksenleri kesen noktalar› (8, 0) ve (0, 4)
y = 0 ⇒ x = –2 dir.
oldu¤undan bu do¤runun denklemi:
y
x y
2x–ay+4=0 + = 1 ⇒ x + 2y = 8 olur.
8 4
A
4
a B(a, b) noktas› bu do¤runun üzerinde ise do¤ru denk-
lemini sa¤layaca¤›ndan
B
x
–2 0 x + 2y = 8 ⇒ a + 2b = 8 ..... (II)
I ve II denklemlerinin ortak çözümünden
Bu de¤erler yard›m›yla çizdi¤imiz grafikten de görül- a+b=6

dü¤ü gibi
a + 2b = 8 } ⇒ a = 4 ve b = 2 bulunur.
4
·2
A(ABC) = 6 ⇒ a = 6 ⇒ a =
2
bulunur. A(OABC) = a.b = 4.2 = 8 cm2 olur.
2 3
89
Do¤rular
B‹R‹NC‹ DERECEDEN Efi‹TS‹ZL‹KLER‹N GRAF‹KLER‹ 4. y
Bir eflitsizli¤i sa¤layan bütün noktalar›n koordinat

düzleminde iflaretlenmesiyle oluflan flekil, bu eflitsizli-
¤in grafi¤idir. 0
x
a ∈ R+ ve b ∈ R+ olmak üzere;
1. y
ax + by + c ≤ 0 eflitsizli¤inin grafi¤i,
ax + by + c = 0 do¤rusu üzerinde ve bu do¤ru-
nun alt bölgesindeki noktalar kümesine karfl›l›k
x
0 gelen kapal› yar› düzlemdir.
ax+by+c=0
ax + by + c > 0 eflitsizli¤inin grafi¤i,

ax + by + c = 0 do¤rusunun üst bölgesindeki ÖRNEK 15
noktalar kümesine karfl›l›k gelen aç›k yar› düz-

y ≤ 3x – 6 eflitsizli¤inin grafi¤ini çizelim.
lemdir.
Çözüm
2. y I. Yol
ESEN YAYINLARI
2
x
O
x
0
–6
ax + by + c ≥ 0 eflitsizli¤inin grafi¤i,
ax + by + c = 0 do¤rusu üzerinde ve bu do¤runun
üst bölgesindeki noktalar kümesine karfl›l›k gelen
kapal› yar› düzlemdir.
Yukar›daki flekilde görüldü¤ü gibi y = 3x – 6 do¤ru-
3. y sunun üzerindeki ve alt bölgesindeki noktalar istenen
grafi¤i oluflturmufltur.
II. Yol
x
0 O(0, 0) noktas›n›n y ≤ 3x – 6 eflitsizli¤ini sa¤lay›p
sa¤lamad›¤›n› kontrol edelim.
y ≤ 3x – 6 ⇒ 0 ≤ 3.0 – 6 ⇒ 0 ≤ –6 (sa¤lam›yor)
O halde, y = 3x – 6 do¤rusunun ay›rd›¤› yar› düzlem-
ax + by + c < 0 eflitsizli¤inin grafi¤i,
lerden O(0, 0) noktas›n› içinde bulundurmayan böl-
ax + by + c = 0 do¤rusunun alt bölgesindeki nok- ge (y = 3x – 6 do¤rusunun alt bölgesi) aranan böl-
talar kümesine karfl›l›k gelen aç›k yar› düzlemdir. gedir.
90
Do¤rular
ÖRNEK 16 ÖRNEK 17
0 ≤ y ≤ x ve 2 ≤ x ≤ n koflullar›n› gerçekleyen nok-

talar›n oluflturdu¤u bölgenin alan› 8 br ise n de¤e- 2
y≥x–6
y < 2x + 2 } eflitsizlik sisteminin grafi¤ini çizelim.
rini bulunuz.
Çözüm
Çözüm y
y y y=2x+2
y=x
y≥0
y=x– 6
2
0 x 0 x –1
x
0 6
y≤x
–6
2 n
0 x
O(0, 0) noktas› için;
ESEN YAYINLARI
y ≥ x – 6 ⇒ 0 ≥ 0 – 6 ⇒ 0 ≥ –6 (sa¤l›yor)
2≤x≤n
O(0, 0) noktas› eflitsizli¤i sa¤lad›¤›ndan y = x – 6

Yukar›daki üç bölgenin arakesiti, alan›n› arad›¤›m›z
bölgeyi verir. Bu bölge afla¤›daki flekilde ifade edil- do¤rusunun ay›rd›¤› yar› düzlemlerden O(0, 0) nok-
mifltir. tas›n› içinde bulunduran bölgeyi (y = x – 6 do¤rusu-
y
nun üst bölgesini) al›r›z.
y=x
C
n
y < 2x + 2 ⇒ 0 < 2.0 + 2 ⇒ 0 < 2 (sa¤l›yor)
D
2
O(0, 0) noktas› eflitsizli¤i sa¤lad›¤›ndan
A B
x y = 2x + 2 do¤rusunun ay›rd›¤› yar› düzlemlerden
0 2 n
O(0, 0) noktas›n› içinde bulunduran bölgeyi

|AB| = n – 2, |AD| = 2 ve |BC| = n olup ABCD bir
(y = 2x + 2 do¤rusunun alt bölgesini) al›r›z.
dik yamuk oldu¤undan,
fiekildeki çift taral› bölge, sistemin grafi¤idir.
^ AD + BC h AB
A(ABCD) = 8 ⇒ =8
2
^ 2 + nh^ n – 2h
⇒ =8
2
⇒ n2 – 4 = 16
⇒ n2 = 20
⇒ n = 2v5 bulunur.
91
1. A(2, 3) ve B(–1, 2) noktalar›ndan geçen do¤ru- 7. 3x – 2y + 24 = 0 do¤rusunun eksenlerle olufltur-

nun parametrik denklemi nedir? du¤u bölgenin alan› kaç br2 dir?
→
2. A(3, 0) noktas›ndan geçen ve w = (2, 1) vektö-
rüne paralel olan do¤runun kapal› denklemi ne-
dir?
8. Afla¤›da denklemleri verilmifl olan do¤rular›n gra-
fiklerini çiziniz.
→ a. 3x – 2y – 12 = 0
3. A(–3, 5) noktas›ndan geçen ve N = (2, 4) vek-
törüne dik olan do¤runun denklemi nedir?
b. x + 2y – 5 = 0
4. Afla¤›da do¤rular› verilen denklemlerin normal

vektörlerini bulunuz.
x y
c. + =1
a. 2x + 3y – 4 = 0 3 4
ESEN YAYINLARI
b. x – 4y + 1 = 0
c. y = 2x – 1
d. x – y =1
3 2
5. A(2, 7) ve B(–3, 1) noktalar›ndan geçen do¤ru-

nun kapal› denklemini bulunuz.
e. x = 3
6. y
f. 2y + 4 = 0
d
3
A D
x
0 6
g. y = 2x
B C
ABCD karesinin B köflesi d do¤rusunun üzerin-

dedir. D(15, 0) oldu¤una göre ABCD karesinin h. 2y + 3x = 0
2
alan› kaç br dir?
1. X = (2–3λ, 3–λ) 2. x – 2y = 3 3. x + 2y = 7 4. a. (2, 3) b. (1, –4) c. (2, –1) 5. 5y – 6x = 23 6. 9 7. 48
92
Do¤rular
9. Afla¤›da grafikleri verilmifl olan do¤rular›n denk- e. y
lemlerini bulunuz.
a. y x
–4 0
x
–4 0
f. y
x
0
b. y
–3
x
–3 0
–1
10. Afla¤›daki eflitsizliklerin grafiklerini çiziniz.

ESEN YAYINLARI
a. 2x – y + 4 ≥ 0 b. 3x + 4y – 12 < 0
c. x – 2y > 0 d. x + 3y ≤ 0
c. y
11. Afla¤›daki eflitsizlik sistemlerinin grafiklerini çizi-

4
x niz.
0
a. y ≥ x + 2 b. y – x – 4 > 0
–2
y<x–1 x+y–2<0
c. y ≥ 2x d. y ≤ |x + 1|
2y – x < 4
x>0
d. y
x
e. y ≥ x – 3 f. 1 < x < 4
0 2
y≤x+2 y ≥ 2x – 4
x.y ≥ 0
9. a. 2y – x = 4 b. x + 3y = –3 c. x – 2y = 4 d. x = 2 e. x = – 4 f. y = –3
93
Do¤rular
‹K‹ DO⁄RUNUN B‹RB‹R‹NE GÖRE DURUMLARI Çözüm
d1 u, w < 0 olmal›d›r.
→
a
u, w < 0 ⇒ (2, –1).(a, 4) < 0
α
d2
→
b
⇒ 2a – 4 < 0 ⇒ a < 2 dir.
a < 2 ise a n›n alabilece¤i en büyük tam say› de¤eri

d1 ile d2 do¤rular›n›n do¤rultu vektörleri s›ras›yla
→ → 1 dir.
a ile b ve aralar›ndaki aç› α olmak üzere,
→ → →
a, b = || a ||.|| b ||.cosα eflitli¤inde d1 … X = A + k. u
→
➠ α dar aç› ise cosα > 0 olaca¤›ndan d2 … X = B + p. v do¤rular› için,
→ →
a, b > 0 d›r. ➠ u ile v lineer ba¤›ml› iken
A ≠ B ise d1 ile d2 paralel
➠ α genifl aç› ise cosα < 0 olaca¤›ndan
A = B ise d1 ile d2 çak›fl›kt›r.
a, b < 0 d›r.
→ →
➠ u ile v lineer ba¤›ms›z ise
➠ α dik aç› ise cosα = 0 olaca¤›ndan
d1 ile d2 bir noktada kesiflir.
a, b = 0 d›r.
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 20
ÖRNEK 18
→
A(5, 3) noktas›ndan geçen ve u = (1, 1) vektörüne
→
d1 … X = A + 2 w paralel olan d1 do¤rusu ile B(5, 3) noktas›ndan geçen
→ →
d2 … X = B + 3 u ve v = (2, 2) vektörüne paralel olan d2 do¤rusunun
→ → denklemlerini yaz›p birbirine göre durumlar›n› yorum-
do¤rular› için w = (–2, 1) ve u = (–3, 4) ise bu
lay›n›z.
do¤rultu vektörleri aras›ndaki aç›n›n dar aç› oldu¤unu
gösteriniz. Çözüm
→
d1 … X = A + λ u ⇒ X = (5, 3) + λ(1, 1)
Çözüm
→ → ⇒ (x, y) = (5 + λ, 3 + λ)
w ile u aras›ndaki aç›n›n dar aç› olmas› için
⇒ x = 5 + λ ve y = 3 + λ
w, u > 0 olmal›d›r. ⇒ λ = x – 5 ve λ = y – 3
w, u = (–2, 1).(–3, 4) = 6 + 4 = 10 > 0 ⇒ y – 3 = x – 5 ⇒ y = x – 2 olur.
→
d2 … X = B + k. v ⇒ X = (5, 3) + k(2, 2)
oldu¤undan aralar›ndaki aç› dar aç›d›r.
⇒ (x, y) = (5 + 2k, 3 + 2k)
⇒ x = 5 + 2k ve y = 3 + 2k
ÖRNEK 19 x–5 y–3
⇒k= ve k =
→ 2 2
d1 … X = A + 3 w
→ x–5 y–3
d2 … X = B + 4 u ⇒ = ⇒ y = x – 2 olur.
2 2
→ → O halde d1 ile d2 çak›fl›kt›r.
do¤rular› için w = (a, 4) ve u = (2, –1) dir. Bu do¤-
→ →
rultu vektörleri aras›ndaki aç› genifl aç› ise a n›n ala- A = B ve u ile v nin lineer ba¤›ml› olduklar›na dikkat
bilece¤i en büyük tam say› de¤eri kaçt›r? ediniz.
94
Do¤rular
ÖRNEK 21 ‹ki do¤runun birbirine göre durumlar› ile ilgili sonuçlar
→ afla¤›da verilmifltir. ‹nceleyiniz.

A(2, 1) noktas›ndan geçen ve u = (1, 2) vektörüne pa-
ralel olan d1 do¤rusu ile B(3, –2) noktas›ndan geçen
→ ➠ Normalleri lineer ba¤›ml› olan iki do¤ru paralel
ve v = (2, 4) vektörüne paralel olan d2 do¤rusunun
denklemlerini yaz›p birbirine göre durumlar›n› incele- veya çak›fl›kt›r.
yiniz.
➠ Normalleri dik olan iki do¤ru birbirine diktir.
Çözüm
→ ➠ ‹ki do¤ru aras›nda üç çeflit aç› oluflur. Bunlar
d1 … X = A + λ u ⇒ X = (2, 1) + λ(1, 2)
dik, dar ve genifl aç›d›r. Dar olan aç› bu iki do¤ru
⇒ (x, y) = (2 + λ, 1 + 2λ)
aras›ndaki aç›d›r.
⇒ x = 2 + λ ve y = 1 + 2λ
y –1 Genifl olan bu iki do¤ru aras›ndaki aç›n›n
⇒ λ = x – 2 ve λ =
2 bütünleyenidir.
y –1
⇒ =x–2
2 ➠ ‹ki do¤runun do¤rultu vektörlerinin iç çarp›m›
⇒ y = 2x – 3 olur. pozitif ise bu vektörler aras›ndaki aç› do¤rular
→
d2 … X = B + k v ⇒ X = (3, –2) + k(2, 4) aras›ndaki aç›d›r.
⇒ (x, y) = (3 + 2k, –2 + 4k)

➠ ‹ki do¤runun normal vektörlerinin iç çarp›m›
ESEN YAYINLARI
⇒ x = 3 + 2k ve y = –2 + 4k pozitif ise bu vektörler aras›ndaki aç› do¤rular

x–3 y+2 aras›ndaki aç›d›r.
⇒k= ve k =
2 4
y+2 x – 3
⇒ =
4 2
⇒ y = 2x – 8
y d1 … a1x + b1y + c1 = 0
d1 d2
d2 … a2x + b2y + c2 = 0 do¤rular› için
x
0 3 4
2
a1 b1 c1
➠ = = ise d1 ile d2 çak›fl›kt›r.
a2 b2 c2
–3
a1 b1 c1
➠ = ! ise d1 ile d2 paraleldir.
a2 b2 c2
a1 b1
➠ ! ise d1 ile d2 bir noktada kesiflir.
–8 a2 b2
Bu nokta; do¤ru denklemlerinin ortak çözümü

ile bulunur.
fiekilde de görüldü¤ü gibi d1 ile d2 paraleldir.
→ →
A ≠ B ve u ile v nin lineer ba¤›ml› olduklar›na dikkat
ediniz.
95
Do¤rular
ÖRNEK 22 ÖRNEK 23
d1 … y – 2x – 4 = 0, d2 … y – 2x – 2 = 0 2x – 3y + 4 = 0 do¤rusu ile ax + by + 1 = 0
do¤rular› çak›fl›k ise a ve b de¤erlerini bulunuz.
d3 … y + x – 1 = 0, d4 … 2y – 4x – 4 = 0
Çözüm
do¤rular›n›n grafiklerini çizerek birbirine göre durum-
Verilen iki do¤ru çak›fl›k ise,
lar›n› yorumlay›n›z.
2 –3 4
= = olaca¤›ndan,
Çözüm a b 1
x = 0 için y = 4 2 1 3 3
=4 ⇒ a= ve – = 4 ⇒ b = – bulunur.
y – 2x – 4 = 0 a 2 b 4
y = 0 için x = –2
x = 0 için y = 2
ÖRNEK 24
y – 2x – 2 = 0
y = 0 için x = –1 4x + ay + 2 = 0 ve 2x + y – 1 = 0 do¤rular›n›n ortak
noktalar›n›n bulunmamas› için a ne olmal›d›r?
x = 0 için y = 1
y+x–1=0 Çözüm
y = 0 için x = 1 Verilen iki do¤runun ortak noktalar› yoksa, bu iki
do¤ru paraleldir. Bu durumda,
ESEN YAYINLARI
x = 0 için y = 2
2y – 4x – 4 = 0 4 a
= ⇒ a = 2 olmal›d›r.
y = 0 için x = –1 2 1
d1 ÖRNEK 25
d2
4 x – 2y + 4 = 0 ve 2x + y – 2 = 0 do¤rular›n›n kesim
noktas›n› bulunuz.
A 2
Çözüm
B
1
–2 –1 Bu iki do¤runun kesim noktas›
x
0 1
x – 2y + 4 = 0
d4 d3 2x + y – 2 = 0 } sisteminin çözüm kümesidir.
x – 2y + 4 = 0
2 / 2x + y – 2 = 0
Grafikte de görüldü¤ü gibi, ––––––––––––––––––––
d1 ile d2 do¤rular› paraleldir. x – 2y + 4 = 0
d2 ile d4 do¤rular› çak›fl›kt›r. 4x + 2y – 4 = 0

+
d3 ile d2 do¤rular› B noktas›nda kesiflmifltir. ––––––––––––––––––––
5x = 0 ⇒ x = 0 olur.
d3 ile d1 do¤rular› A noktas›nda kesiflmifltir.
x – 2y + 4 = 0 ⇒ 0 – 2y + 4 = 0 ⇒ y = 2 bulunur.
O halde, verilen do¤rular›n kesim noktas› (0, 2) dir.
96
Do¤rular
ÖRNEK 26 ÖRNEK 27
3x + (m – 1)y + 2 = 0 ve x – y + n = 0 denklemleri (m + 2)x + y + 4 = 0 ve 4x + (m – 1)y – 1 = 0

ayn› do¤ruyu gösterdi¤ine göre m.n kaçt›r? do¤rular› paralel ise m nin alabilece¤i de¤erleri bulu-
Çözüm nuz.
Verilen do¤rular çak›fl›k olaca¤›ndan Çözüm
3 m–1 2 m+2 1
= = = ⇒ (m + 2)(m – 1) = 4
1 –1 n 4 m–1
3 = m – 1 ⇒ m – 1 = –3 ⇒ m = –2 ⇒ m2 – m + 2m – 2 = 4
–1
⇒ m2 + m – 6 = 0
2
3 = 2 ⇒ 3n = 2 ⇒ n =
n 3 ⇒ (m + 3)(m – 2) = 0
2 4 ⇒ m1 = –3 v m2 = 2 olur.
m.n = –2· = – bulunur.
3 3
ETK‹NL‹K
Öklid’in 5. postulat›n› hat›rlayal›m. “Bir do¤ruya d›fl›ndaki bir noktadan yaln›z bir tek paralel do¤ru çizilir.”
Bu postulat göreceli bir kavramd›r. Afla¤›daki flekillerde bu durum aç›kça görülmektedir.
Yandaki flekilde;
d1, d2, d3, ... d9 do¤rular› paralel ol-
du¤u halde paralel de¤ilmifl izlenimi
vermektedir.
d1 d2 d3 d4 d5 d6 d7 d8 d9
d1 Yandaki flekilde;
d1 ve d2 do¤rular› paralel oldu¤u halde
d2 paralel de¤ilmifl izlenimi vermektedir.
d1
d2 Yandaki flekilde;
d1, d2, d3, ... d8 do¤rular› paralel oldu¤u hal-
d3
de paralel de¤ilmifl izlenimi vermektedir.
d4
d5 d6 d7 d8
97
→
1. 3x + 4y – 2 = 0 do¤rusu ile ax – by + 4 = 0 do¤- 5. X = A + 2w
rular› çak›fl›k ise a ve b de¤erlerini bulunuz. →
X = B + 5 u do¤rular› için
→ →
w = (m, 8) ve u = (2, –2) dir.
Bu do¤rular aras›ndaki aç› genifl aç› ise m nin
alabilece¤i en büyük tam say› de¤eri kaçt›r?
2. 2x + my – 4 = 0 ve 3x + 2y + 1 = 0 do¤rular›
paralel ise m kaçt›r?
6. 3x + 2y + 12 = 0 ve 4x – y + 5 = 0 do¤rular›n›n
kesim noktas›ndan geçen ve x eksenine dik olan
do¤runun denklemi nedir?
ESEN YAYINLARI
3. Afla¤›daki do¤ru çiftlerinin kesim noktalar›n› bulu-

nuz.
a. x – y + 2 = 0
2x + y + 7 = 0 7. 4x + 3y + 9 = 0 ve 2x – y + 7 = 0 do¤rular›n›n
kesim noktas›ndan geçen ve y eksenine dik olan
do¤runun denklemi nedir?
b. 2x – 3y + 1 = 0
x + 2y – 3 = 0
8. 3x + 5y + 2 = 0 ve 2x + 3y – 2 = 0 do¤rular›n›n
4. 2x + ay + 6 = 0 ve 3ax – 2y + 12 = 0 do¤rular›
kesim noktas› ile orijinden geçen do¤runun denk-
y = x do¤rusu üzerinde kesifltiklerine göre a
lemi nedir?
kaçt›r?
4
1. a = –6, b = 8 2. 3. a. (–3, –1) b. (1, 1) 4. 6 5. 7 6. x + 2 = 0 7. y = 1 8. 5x + 8y = 0
3
98
Do¤rular
B‹R DO⁄RUNUN E⁄‹M AÇISI VE E⁄‹M‹ y
Bir do¤runun x ekseniyle pozitif yönde yapt›¤› aç› k
do¤runun e¤im aç›s›, bu aç›n›n tanjant› da do¤runun α mk = tanα

α x
0 3
e¤imidir. 2
=
–2 3
y
d1
d2
β
α
x
y
l
3
ml = tanβ = –tanα
E¤im aç›s›; [0°, 180°] aral›¤›nda bulunur. fiekilde, β
α
x 3
0 2 = –
d1 do¤rusunun e¤im aç›s›n›n ölçüsü α 2
d2 do¤rusunun e¤im aç›s›n›n ölçüsü β d›r.
Bir do¤runun e¤imi genellikle m ile gösterilir.
d1 do¤rusunun e¤imi, m1 = tanα y
d2 do¤rusunun e¤imi, m2 = tanβ d›r. n

ESEN YAYINLARI
mn = tan0°
Bir do¤runun e¤imini bulurken kullanaca¤›m›z özel x =0
0
aç›lar›n tanjantlar› afla¤›daki tabloda verilmifltir. ‹nce-
leyiniz.
α 0° 30° 45° 60° 90° 120° 135° 150° 180°

y
r
v3 v3
tanα 0 1 v3 tan›ms›z –v3 –1 0
3 3
mr = tan90°
x
0 = tan›ms›z
ÖRNEK 28
➠ E¤im aç›s› dar aç› olan do¤rular›n e¤imleri po-
Afla¤›daki flekillerin her birinde verilen do¤rular›n zitiftir.
e¤imleri bulunmufltur. ‹nceleyiniz. ➠ E¤im aç›s› genifl aç› olan do¤rular›n e¤imleri
y negatiftir.
d ➠ x eksenine paralel olan do¤rular›n (e¤im aç›lar›
2 md = tanα s›f›r olan) e¤imleri s›f›rd›r.
α x 2 1 ➠ x eksenine dik olan do¤rular›n (e¤im aç›lar› 90°
–4 = =
4 2
olan) e¤imleri tan›ms›zd›r.
99
Do¤rular
ETK‹NL‹K ÖRNEK 30
y = mx do¤rusunun e¤iminin m oldu¤unu birim Denklemi y = (k – 2)x – 4 olan do¤runun e¤im aç›s›
çember üzerinde gösteriniz. genifl aç› ise k hangi aral›kta de¤er al›r?
y Çözüm
y=mx
E¤im aç›s› genifl aç› ise e¤im negatiftir. Bu durumda
1
K
m = k – 2 olup m < 0 ⇒ k – 2 < 0 ⇒ k < 2 dir.
m A
O halde k ∈ (– ∞, 2) olmal›d›r.
–1 O α B
x
1
ÖRNEK 31
–1
A(2, 1) ve B(4, 5) noktalar›ndan geçen do¤runun e¤i-
x=1 do¤rusu
mini bulunuz.
A noktas›n›n apsisi x = 1 ise ordinat›
Çözüm
y = mx ⇒ y = m.1 ⇒ y = m dir.
y
O halde |AB| = |OK| = m olur.
5 B
OBA dik üçgeninde,
Grafikte görüldü¤ü gibi,
AB m
tanα = ⇒ tanα = ⇒ m = tanα d›r.
OB 1 ACB dik üçgeninde
ESEN YAYINLARI
BC 4
A α tanα = = = 2 dir.
1 C AC 2
➠ y = mx do¤rusunun e¤imi m dir. α
x
0 2 4
➠ y = mx + n do¤rusunun e¤imi m dir.
➠ ax + by + c = 0 do¤rusunun do¤rultu vektörü
→ a
w = (b, –a) olup e¤imi – dir.
b
ax + by + c = 0 denklemini düzenleyerek
A(x1, y1) ve B(x2, y2) noktalar›ndan geçen
a c
y= – x– biçimine getirdi¤imizde de e¤i- y2 – y1
b b do¤runun e¤imi m = dir.
x2 – x1
a
min – oldu¤unu görebilirdik.
b
➠ y = a do¤rular›n›n e¤imi s›f›rd›r.
➠ x = a do¤rular›n›n e¤imi tan›ms›zd›r. ÖRNEK 32
➠ A(4, 2) ve B(1, 3) noktalar›ndan geçen do¤ru-

ÖRNEK 29
3–2 1
nun e¤imi m = = tür.
1 – 4 –3
y = 3x – 2 do¤rusunun e¤imi m = 3 tür.
y = x + 3 do¤rusunun e¤imi m = 1 dir. ➠ A(2, –3) ve B(–1, 4) noktalar›ndan geçen do¤-
y = 1 – x do¤rusunun e¤imi m = –1 dir. 4 – (–3) 7
runun e¤imi m = =– tür.
–1 – 2 3
y = 3 do¤rusunun e¤imi m = 0 d›r. (y = 0x + 3)
x + 2 = 0 do¤rusunun e¤imi tan›ms›zd›r. ➠ A(2, 5) ve B(2, 3) noktalar›ndan geçen do¤ru-
3 1 3 – 5 –2
3x – 6y + 2 = 0 do¤rusunun e¤imi m = – = dir. nun e¤imi m = = = tan›ms›zd›r.
–6 2 2–2 0
100
Do¤rular
ETK‹NL‹K
y y y y
x=–1
y=x+2
2 y=2
2 2
β 180°–β
x x
α x
x –1 0 0
0 1
–2 0
y=–2x+2
y = x + 2 do¤rusunun y = –2x + 2 do¤rusunun x = –1 do¤rusunun y = 2 do¤rusunun

e¤imi (m = 1) pozitif olup e¤imi (m = –2) negatif olup e¤imi tan›ms›z olup e¤imi 0 olup
e¤im aç›s› dar aç›d›r. e¤im aç›s› genifl aç›d›r. e¤im aç›s› 90° dir. e¤im aç›s› 0° dir.
ÖRNEK 33
Afla¤›daki tabloda baz› do¤rulara ait bilgiler ve bu do¤rular›n y = 2x do¤rusu ile iliflkileri ifade edilmifltir. ‹nceleyiniz.
y eksenini kesti¤i
Denklem E¤im y = 2x do¤rusu ile aras›ndaki iliflki
noktan›n ordinat›
y = 2x 2 0 kendisi
y = 2x + 1 2 1 y ekseni do¤rultusunda 1 br yukar› ötelenmifli
y = 2x + 3 2 3 y ekseni do¤rultusunda 3 br yukar› ötelenmifli
y = 2x – 1 2 –1 y ekseni do¤rultusunda 1 br afla¤› ötelenmifli
y = 2x – 4 2 –4 y ekseni do¤rultusunda 4 br afla¤› ötelenmifli
ÖRNEK 35
Denklemleri y = x , y = x + 2 ve y = x – 1 olan do¤rular›n grafiklerini çizip bu grafikler aras›ndaki iliflkiyi ince-

leyiniz.
Çözüm
y
y=x+2
➠ Grafikte de görüldü¤ü gibi bu üç do¤runun e¤imleri eflit olup do¤-
y=x
y=x–1
rular birbirine paraleldir.
2
➠ y = x do¤rusunun grafi¤i y ekseni boyunca 2 br yukar› ötelenerek
–2
0
x y = x + 2 do¤rusunun grafi¤i elde edilmifltir.
1
–1
➠ y = x do¤rusunun grafi¤i y ekseni boyunca 1 br afla¤› ötelenerek
y = x – 1 do¤rusunun grafi¤i elde edilmifltir.
101
Do¤rular
E⁄‹M‹ ve B‹R NOKTASI B‹L‹NEN DO⁄RUNUN ‹K‹ DO⁄RU ARASINDAK‹ AÇI

DENKLEM‹ ‹ki do¤ru aras›ndaki aç› bulunurken α, β ∈ R olmak
A(x1, y1) noktas›ndan geçen ve e¤imi m olan üzere, bu aç›lar›n trigonometrik toplam ve fark ba¤›n-
t›lar›ndan yararlan›r›z. Bu ba¤›nt›lar afla¤›da verilmifl-
do¤runun denklemi, y – y1 = m(x – x1) dir.
tir.
l tan a + tan b
A(x1, y1) X(x, y) tan(α + β) =
1 – tan a. tan b
A(x1, y1) noktas›ndan geçen l do¤rusunun e¤imi tan a – tan b

tan(α – β) =
1 + tan a. tan b
y – y1
ml = olaca¤›ndan
x – x1 y
l
A k
y – y1
m= ⇒ y – y1 = m(x – x1) olur.
x – x1 γ
α β
x
B 0 C
ÖRNEK 36
A(2, 3) noktas›ndan geçen ve e¤imi 4 olan do¤runun k do¤rusunun e¤im aç›s› α,

denklemini bulunuz. l do¤rusunun e¤im aç›s› β ve bu iki do¤runun ara-
Çözüm s›ndaki dar aç›n›n ölçüsü γ olsun.

ESEN YAYINLARI
y – y1 = m(x – x1) ⇒ y – 3 = 4(x – 2) ABC üçgeninde, d›fl aç› özelli¤ine göre

⇒ y = 4x – 5
α + γ = β ⇒ γ = β – α bulunur.
tanβ – tanα
ÖRNEK 37 tan(β – α) = ––––––––––– ..... (I)
1 + tanβ.tanα
A(–1, 2) noktas›ndan geçen do¤ru x ekseni ile pozi-
tanβ ve tanα de¤erleri s›ras›yla l ve k do¤rular›n›n
tif yönlü 45° lik aç› yap›yorsa denklemini bulunuz.
e¤imleri oldu¤undan (bu de¤erlere m1 ve m2 dersek)
Çözüm
bu de¤erleri I eflitli¤inde yerine yazd›¤›m›zda
m = tan45° = 1 olup
y – y1 = m(x – x1) ⇒ y – 2 = 1(x + 1) m 1 –m 2
tan(β – α) = elde edilir. Bu eflitlikte,
1 + m 1 ·m 2
⇒y=x+3
➠ tan(β – α) > 0 ise iki do¤runun aras›ndaki aç›
β – α d›r.
ÖRNEK 38
➠ tan(β – α) < 0 ise iki do¤runun aras›ndaki aç›
A(1, 2) ve B(–2, 3) noktas›ndan geçen do¤ru denk-
180° – (β – α) d›r.
lemini bulunuz.
➠ β – α = 90° ise tan(β – α) = tan90° = tan›ms›z
Çözüm
m1 – m2
A(1, 2) ve B(–2, 3) noktalar›ndan geçen do¤runun olaca¤›ndan tan(β – α) = eflitli¤inde
1 + m 1 .m 2
y2 – y1 3–2 1 1 + m1.m2 = 0 ⇒ m1.m2 = –1 olmal›d›r.
e¤imi; m = = =– olaca¤›ndan
x 2 – x 1 –2 – 1 3
Yani, dik iki do¤runun e¤imleri çarp›m› –1 dir.
1
A(1, 2) noktas›ndan geçen ve e¤imi – olan do¤ru-
3 m1 – m2
nun denklemi ➠ tan(β – α) = 0 ⇒ 0 = ⇒ m1 = m2 olur.
1 + m 1 .m 2
1
y – y1 = m(x – x1) ⇒ y – 2 = – (x – 1) bulunur. Yani paralel do¤rular›n e¤imleri eflittir.
3
102
Do¤rular
ÖRNEK 39 B‹R NOKTANIN B‹R DO⁄RUYA UZAKLI⁄I
y = v3 x + 1 ve y = x + 2 do¤rular›n›n aras›ndaki Q P
aç›y› bulunuz.
N
Çözüm
l
y = v3x + 1 do¤rusunun e¤imi, A B
m1 = v3 oldu¤undan e¤im aç›s›, α = 60° dir. →

l do¤rusunun normali N, üzerinde bir nokta A d›r.
→ →
y = x + 2 do¤rusunun e¤imi, AP nün N üzerindeki dik izdüflüm vektörü
m2 = 1 oldu¤undan e¤im aç›s›, β = 45° dir. → AP, N
AQ = . N olaca¤›ndan
y N, N
15° → AP, N
165° ||AQ|| = yaz›labilir.
N
→ →
||PB|| = ||AQ|| oldu¤unda
45° 60°
P noktas›n›n l do¤rusuna uzakl›¤›
x
0
→ AP, N
||PB|| = dir.
N
ESEN YAYINLARI
l do¤rusunun denklemi ax + by + c = 0 al›n›rsa

O halde, bu iki do¤runun aras›ndaki aç›n›n ölçüsü
c = –ax – by olur.
α – β = 60° – 45° = 15° dir.
P(x0, y0) ve A(x, y) olmak üzere
→
AP = (x0 – x, y0 – y)
AP, N = a(x0 – x) + b(y0 – y)

ÖRNEK 40
= ax0 + by0 – ax – by = ax0 + by0 + c olur.
1 44 2 44 3
y = 2x + 2 ve y = x – 1 do¤rular›n›n aras›ndaki aç›- c
n›n tanjant›n› bulunuz. P noktas›n›n l do¤rusuna uzakl›¤›
Çözüm AP, N ax 0 + by 0 + c
d(P, l) = = bulunur.
y = 2x + 2 do¤rusunun e¤imi m1 = 2 ve N a2 + b2
y = x – 1 do¤rusunun e¤imi m2 = 1 dir.

Bu de¤erler yard›m›yla e¤im aç›lar›n› bulamayaca¤›- ÖRNEK 41
m›zdan soruyu 1. örnekteki gibi çözemeyiz. A(3, 5) noktas›n›n 4x + 5y – 12 = 0 do¤rusuna olan

Bu durumda elde etti¤imiz formülü kullanal›m. uzakl›¤›n› bulunuz.
m1 – m2 2–1 1 Çözüm
tanα = ⇒ tanα = = olur.
1 + m1 . m2 1 + 2.1 3
ax 0 + by 0 + c 4.3 + 5.5 –12
d= ⇒ d=
1 a2 + b2 16 + 25
O halde do¤rular aras›ndaki aç› olan α n›n tanjant›
3
tür. ⇒ d = 25 br olur.
41
103
Do¤rular
ÖRNEK 42 ÖRNEK 43
y – 2x + 5 = 0 do¤rusu üzerindeki noktalardan, orijine

en yak›n olan›n› bulunuz.
A(20, 5)
Çözüm
y–2x+5=0
l d 53°
O(0,0)
x B C(r, s)
Bir uçak belli bir mesafe uçtuktan sonra inifl tak›mla-

r›n›n konumu A(20, 5) iken, denklemi
fiekilde ifade edildi¤i gibi y – 2x + 5 = 0 do¤rusu üze-
rindeki noktalardan O(0, 0) a en yak›n olan A nok- 5x + 12y + 100 = 0 olan ve kesik çizgilerle belirlenen
bir pist üzerindeki d do¤rusu boyunca inifle geçiyor.
tas›d›r. Bu nokta ise y – 2x + 5 = 0 do¤rusu ile OA
Uçak; pistin C(r, s) konumlu noktas›na 53° lik aç› ile
do¤rusunun kesim noktas›d›r. Önce OA do¤rusunun
inifl yap›yor.
denklemini bulal›m.
Buna göre,
l: y – 2x + 5 = 0 do¤rusunun e¤imi: ml = 2 dir.
ESEN YAYINLARI
a. Uça¤›n ilk konumu ile pistin aras›ndaki uzakl›¤›
l ⊥ OA oldu¤undan ml.mOA = –1 ⇒ mOA = – 1 olur. bulunuz.

2
b. Uça¤›n inifl esnas›nda ald›¤› do¤rusal yolun
Bu durumda OA do¤rusunun denklemi 4
uzunlu¤unu bulunuz. (sin53° = al›n›z.)
5
y = mx + c ⇒ y = – 1 x + c dir. Çözüm
2
a. Uça¤›n ilk konumu ile pistin aras›ndaki mesafe
Ayr›ca bu do¤ru (0, 0) noktas›ndan geçti¤i için A(20, 5) noktas› ile 5x + 12y + 100 = 0 do¤rusu
aras›ndaki uzakl›kt›r. Bu uzakl›k,
y = – 1 x + c ⇒ 0 = – 1 .0 + c ⇒ c = 0 olur.
2 2
ax 0 + by 0 + c 5.20 + 12.5 + 100
|AB| = =
O halde, OA do¤rusunun denklemi y = – 1 x dir. a2 + b2 5 2 + 12 2
2
260
= = 20 dir.
x 13
4 denklemlerinin ortak çözümünden
y=–
2
y – 2x + 5 = 0 b. ABC üçgeninde,
% AB 20
x = 2 ve y = –1 olur. sin (ACB) = ⇒ sin53° =
AC AC
A noktas›, A(2, –1) olarak bulunur. 4 20
⇒ =
5 AC
⇒ |AC| = 25 olur.
104
Do¤rular
ÖRNEK 44 ÖRNEK 45
ABC üçgeninin [BC] kenar› 4x – 3y + 3 = 0 do¤rusu x – 2y + 1 = 0 ve 2x + y + 3 = 0 do¤rular›na eflit

üzerindedir. A(1, –1) ve |BC| = 4 br ise A(ABC) kaç uzakl›kta bulunan noktalar›n geometrik yer denklemi-
2
br dir? ni bulunuz.
Çözüm Çözüm
A(1,–1) x–2y + 1 2x + y + 3
=!
1 2 + (–2) 2 22 + 12
h x – 2y + 1 2x + y + 3
=!
5 5
B H C 4x–3y+3=0
x – 2y + 1 = ±(2x + y + 3) olur. Bu eflitlikten,
fiekilde de görüldü¤ü gibi A noktas›n›n BC do¤rusuna x – 2y + 1 = 2x + y + 3 ⇒ x + 3y + 2 = 0

uzakl›¤› h ye eflittir. x – 2y + 1 = –2x – y – 3 ⇒ 3x – y + 4 = 0 elde edilir.
4.1–3 (–1) + 3 10
h= = = 2 br
4 2 + (–3) 2 5
‹ki noktadan eflit uzakl›kta bulunan noktalar›n geo-
metrik yeri bu iki noktay› birlefltiren do¤ru parças›-
A(ABC) = 1 |BC|.h = 1 .4.2 = 4 br2 bulunur.
2 2 n›n orta dikmesidir.
ESEN YAYINLARI
Kesiflen iki do¤rudan eflit uzakl›kta bulunan nokta-

lar›n geometrik yeri bu do¤rular›n aç›ortay do¤rula-
ÖRNEK 46
r›d›r.
A(2, 6) ve B(0, –2) noktalar›na eflit uzakl›kta bulunan
a1x+b1y+c1=0
K
noktalar›n geometrik yer denklemini bulunuz.
Çözüm
l
A(x,y) l
Arad›¤›m›z geomet-
L
n a2x+b2y+c2=0
rik yer l do¤rusudur.
H orta nokta oldu-
a1x + b1y + c1 = 0 do¤rusu ile A(2, 6) H B(0, –2)
¤undan
a2x + b2y + c2 = 0 do¤rusunun aç›ortaylar›ndan
Hc m = H(1, 2) olur.
2+0 6– 2
biri l do¤rusu olmak üzere, bu do¤ru üzerinde ,
2 2
A(x, y) noktas› alal›m. |AK| = |AL| olaca¤›ndan,
–2 – 6 1 1
mAB = = 4 ml = – = – tür.
a1 x + b1 y + c1 a2 + b2 y + c2 0–2 m AB 4
|AK| = |AL| ⇒ =
a 21 + b 21 a 22 + b 22
olur. 1
l do¤rusunun denklemi y = – x + c olup bu do¤ru
4
a1 x + b1 y + c1 a2 x + b2 y + c2
Bu denklemi, =! H(1, 2) noktas›ndan geçti¤inden
a 21 + b 21 a 22 + b 22
1 1 9
y= – x + c ⇒ 2 = – .1 + c ⇒ c = olur.
biçiminde de ifade edebiliriz. Bu eflitlikten elde 4 4 4
edece¤imiz iki denklemden biri l di¤eri de n nin 1 9
Arad›¤›m›z denklem y = – x+ bulunur.
denklemidir. (l ⊥ n oldu¤una dikkat ediniz.) 4 4
105
Do¤rular
PARALEL ‹K‹ DO⁄RU ARASINDAK‹ UZAKLIK ÖRNEK 48
Karfl›l›kl› iki kenar› 3x + 4y – 1 = 0 ve

Denklemleri ax + by + c1 = 0 ve ax + by + c2 = 0
3x + 4y + 9 = 0 do¤rular› üzerinde bulunan karenin
olan paralel do¤rular aras›ndaki uzakl›k d ise,
alan›n› bulunuz.
c1 – c2
d= dir. Çözüm
a2 + b2
3x+4y+9=0
ax+by+c1=0
a
,y 1)
A(x 1 3x+4y–1=0
ax+by+c2=0
d
Alan›n› arad›¤›m›z kare flekilde görüldü¤ü gibi olaca-
¤›ndan karenin bir kenar uzunlu¤u, verilen do¤rular
aras›ndaki uzakl›¤a eflittir.
c1 – c2 9 – (–1) 10
ax + by + c1 = 0 do¤rusu üzerinde bir A(x1, y1) a= = = = 2 olur.
a2 + b2 9 + 16 5
noktas› alal›m. Bu nokta do¤ru denklemini sa¤la-
a = 2 ise karenin alan› : a2 = 22 = 4 br2 bulunur.
yaca¤›ndan ax1 + by1 + c1 = 0 ⇒ ax1 + by1 = – c1
fiimdi de A noktas›n›n ax + by + c2 = 0 do¤rusu-

na olan uzakl›¤›n› bulal›m.
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 49
ax 1 + by 1 + c 2
d= eflitli¤inde ax1 + by1 = – c1
a2 + b2 ‹ki kenar› 3x + 4y + 10 = 0 ve 6x + 8y – 10 = 0 do¤-
–c 1 + c 2 c2 – c1 c1 – c2 rular› üzerinde bulunan dikdörtgenin alan› 6 br2 ise

yazarsak d = = =
a2 + b2 a2 + b2 a2 + b2 köflegen uzunlu¤u kaç birimdir?
bulunur. Çözüm
6x + 8y – 10 = 0 ⇒ 3x + 4y – 5 = 0 d›r.
D C 3x+4y–5=0
ÖRNEK 47
a
3x – 4y + 2 = 0 do¤rusu ile 8y – 6x + 6 = 0 do¤ru-
lar› aras›ndaki uzakl›¤› bulunuz. A b B 3x+4y+10=0
Çözüm
3x + 4y – 5 = 0 ile 3x + 4y + 10 = 0
3
Do¤rular›n e¤imleri m 1 = ve m 2 = 3 oldu¤un- do¤rular› aras›ndaki uzakl›k dikdörtgenin kenarlar›n-
4 4
dan bu iki do¤ru paraleldir. dan birinin uzunlu¤u olaca¤›ndan
8y – 6x + 6 = 0 ⇒ –2(3x – 4y – 3) = 0 –5 –10 15
a= = =3
32 + 42 5
⇒ 3x – 4y – 3 = 0 olur.
3x – 4y + 2 = 0 c1 – c2 A(ABCD) = 6 ⇒ a.b = 6 ⇒ 3.b = 6 ⇒ b = 2 olur.
4 ⇒ d=
3x – 4y – 3 = 0 a2 + b2 ABD dik üçgeninde,
2– (–3) 5 |AD|2 + |AB|2 = |DB|2 ⇒ |DB|2 = 22 + 32
= = = 1 dir.
9 + 16 5 ⇒ |DB| = c13 br bulunur.
106
Do¤rular
ÖRNEK 50 Çözüm
50km/h
|3x – 4y| = 10 denkleminin belirtti¤i do¤rular aras›n-
daki uzakl›k kaç birimdir?
A C
Çözüm
|3x – 4y| = 10 ⇒ 3x – 4y = 10 v 3x – 4y = –10

90km/h
⇒ 3x – 4y – 10 = 0 v 3x – 4y + 10 = 0
olup bu do¤rular aras›ndaki uzakl›k, B

C′ D
c1 – c2 –10 –10
d= = d1 : 3x + 4y + 320 = 0 ve
a2 + b2 3 2 + (–4)
d2 : 6x + 8y + 40 = 0 ⇒ 3x + 4y + 20 = 0
20
= = 4 br bulunur. do¤rular› paralel oldu¤undan aralar›ndaki uzakl›k
5
|AB| = |CC′| dir.
320 – 20 300
|AB| = |CC′| = = = 60 km
32 + 42 5
Bir arac›n v km/h h›zla t saatte alaca¤› yol x = v.t

ESEN YAYINLARI
oldu¤undan,
trenin 1 saatte ald›¤› yol,
|AC| = 40.1 = 40 km
ÖRNEK 51
otomobilin 1 saatte ald›¤› yol,
|BD| = 120.1 = 120 km olup
|C′D| = |BD| – |BC′| = 120 – 40 = 80 km dir.
CC′D dik üçgeninde Pisagor ba¤›nt›s›na göre,
|CD|2 = |CC′|2 + |C′D|2 ⇒ |CD|2 = 602 + 802
⇒ |CD|2 = 3600 + 6400
⇒ |CD| = 100 km bulunur.
Saatteki h›z› 40 km olan bir tren A kentinden saatteki

h›z› 120 km olan bir otomobil ise B kentinden ayn›
yön ve do¤rultuda hareket ediyor. Bir saat sonra tren
C kentine otomobil ise D kentine var›yor.
AC yolu d1 ...... 3x + 4y + 320 = 0 ve
BD yolu d2 ...... 6x + 8y + 40 = 0 denklemleri ile ifade
edildi¤ine göre C kenti ile D kenti aras›ndaki uzakl›¤›
bulunuz.
107
1. Afla¤›da grafikleri verilen do¤rular›n e¤imlerini e. y
bulunuz.
a. y
x
0 3
1
x
0 2
f. y
2
b. y
x
4 0
–1
x
0
ESEN YAYINLARI
2. Afla¤›da denklemleri verilmifl olan do¤rular›n

e¤imlerini bulunuz.
c. y
a. y = –x + 2
x
–4 0
b. 4x – 3y + 2 = 0
–2
c. x + 2y = 0
d. y
d. 2y – 4 = 0
2
x
0 e. 3x + 1 = 0
–5
f. x=y+2
1 1 5 4 1
1. a. – b. 4 c. – d. e. tan›ms›z f. 0 2. a. –1 b. c. – d. 0 e. tan›ms›z f. 1
2 2 2 3 2
108
Do¤rular
3. A(2, a) ve B(–3, –1) noktalar›ndan geçen do¤- 9. y = –v3x + 1 , y = x + 2 do¤rular›n›n aras›nda-

ru x ekseniyle pozitif yönlü 45° lik aç› yap›yor- ki aç›n›n ölçüsünü bulunuz.
sa a kaçt›r?
x
4. A(3, –1) noktas›ndan geçen ve e¤imi 2 olan do¤- 10. y = 2x – 1 , y = – + 3 do¤rular›n›n aras›nda-
2
runun denklemini bulunuz.
ki aç›n›n ölçüsünü bulunuz.
5. A(0, 1) noktas›ndan geçen ve x ekseni ile pozitif

11. 2x + 4y + 3 = 0 , x – 3y + 2 = 0 do¤rular›n›n ara-
yönlü 135° lik aç› yapan do¤runun denklemini bu-
s›ndaki aç›n›n ölçüsünü bulunuz.
lunuz.
ESEN YAYINLARI
6. 4x + 3y – 1 = 0 ve 5x – 12y + 4 = 0 do¤rular›
aras›ndaki aç›lar›n aç›ortay denklemlerini bulu- 12. y = x + 2 , y = 3x – 5 do¤rular›n›n aras›ndaki
nuz. aç›n›n tanjant›n› bulunuz.
7. 3x + 4y – 4 = 0 , 8y + 6x – 2 = 0 do¤rular› ara- 13. x + 2y – 1 = 0 , 3x + y – 4 = 0 do¤rular›n›n ara-

s›ndaki uzakl›kl›¤› bulunuz. s›ndaki aç›n›n tanjant›n› bulunuz.
8. 2x – y + 4 = 0 , 2y – 4x + 10 = 0 do¤rular› ara- 14. y – 4 = 0 , 2x + 4y – 1 = 0 do¤rular›n›n aras›n-

s›ndaki uzakl›kl›¤› bulunuz. daki aç›n›n tanjant›n› bulunuz.
3. 4 4. y = 2x – 7 5. y = 1 – x 6. 9x + 33y = 11, 11x – 3y = –1
3 9 1 1
7. 8. 9. 75° 10. 90° 11. 45° 12. 13. 1 14.
5 5 2 2
109
Do¤rular
15. A(2, –1) noktas›n›n 3x – 4y + 5 = 0 do¤rusuna 20. x – 3y + 1 = 0 ve 3x + y – 2 = 0 do¤rular›n›n

olan uzakl›¤›n› bulunuz. aras›ndaki aç›lar›n aç›ortay denklemlerini bulu-
nuz.
21. Karfl›l›kl› iki kenar› 5x – 12y + 10 = 0 ve

16. A(4, 1) noktas›n›n 5x + 12y – k = 0 do¤rusuna
12y – 5x + 16 = 0 do¤rular› üzerinde olan karenin
olan uzakl›¤› 1 birim ise k n›n alabilece¤i de¤er-
çevresi kaç br dir?
ler toplam› kaçt›r?
22. A(1, –3) ve B(3, 5) noktalar›ndan eflit uzakl›kta

17. A(2, 0) , B(–1, 4) , C(1, 1) olmak üzere,
bulunan noktalar›n geometrik yer denklemini bu-
ESEN YAYINLARI
ABC üçgeninde [BC] kenar›na ait yüksekli¤in lunuz.

uzunlu¤unu bulunuz.
23. x – 3y + 2 = 0 ve 2x – 6y + 12 = 0 do¤rular›na
eflit uzakl›kta bulunan noktalar›n geometrik yer
18. y – 3x + 4 = 0 do¤rusu üzerindeki noktalardan denklemini bulunuz.
orijine en yak›n olan›n› bulunuz.
24. ABC üçgeninin [BC] kenar› 3x + 4y + 5 = 0

19. y + x – 4 = 0 do¤rusu üzerindeki noktalardan
do¤rusu üzerindedir. A(2, 1) ve |BC| = 6 br ise
A(1, 0) noktas›na en yak›n olan›n› bulunuz.
A(ABC) kaç br2 dir?
18. c , – m 19. c , m
1 6 2 5 3
15. 3 16. 64 17. 20. 2x + 4y – 3 = 0 , 4x – 2y – 1 = 0
13 5 5 2 2
21. 8 22. 4y + x = 6 23. x – 3y + 4 = 0 24. 9
110
TEST – 1 Do¤rular
1. A(3, 4) ve B(–2, 5) noktalar›ndan geçen do¤ru, 5. E¤im aç›s› 120° olan do¤runun denklemi
C(a, 3) ve D(3, –2) noktalar›ndan geçen do¤ru- v3x – ay + 6 = 0 ise a kaçt›r?
ya paralel ise a kaçt›r?
A) v3 B) 1 C) 0
A) –19 B) –21 C) –22 D) –23 E) –25 D) –1 E) –v3
2. A(3, –2) ve B(–2, a) noktalar›ndan geçen do¤ru 6. A(3a – 1, 2) ve B(2 – a, 1) noktalar›ndan geçen
Ox–ekseniyle negatif yönde 45° lik aç› yap›yorsa do¤ru x eksenine dik ise a kaçt›r?
a kaçt›r?
A) 9 B) 2 C) 4 D) 1 E) 3
A) 3 B) 2 C) –3 D) –5 E) –7 4 3 4
ESEN YAYINLARI
3. (b – 3)x + (b + 1)y + 4 = 0 do¤rusunun e¤imi

7. y
– 1 ise b kaçt›r?
2
A) –5 B) –3 C) 3 D) 5 E) 7
x
O C
A B
fiekilde, OA do¤rusunun denklemi, y = 2x

AC do¤rusunun denklemi, x – 2y = 6 ve
|AB| = |BC| ise OB do¤rusunun denklemi afla-
¤›dakilerden hangisidir?
4. 2x – (a + 2)y + 8 = 0 do¤rusu x = 3 do¤rusuna
paralel ise a kaçt›r?
A) y = – x B) y = –x C) y = – 3x
2 2
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2 D) y = –2x E) y = –3x
111
Do¤rular
8. A(1–a, a–2) ve B(a+3, a) noktalar›ndan geçen 12. 3x + y – 14 = 0 do¤rusu üzerinde olup apsisi or-
x y dinat›n›n iki kat› olan noktan›n orijine olan uzakl›-
do¤ru, + = 1 do¤rusuna dik oldu¤una göre
2 5 ¤› kaç birimdir?
a kaçt›r?
A) 3 B) 4 C) 2v5
A) 5 B) 2 C) 3 D) 1 E) 2 D) 5 E) 5v2
2 2 5
9. A(3, 4) noktas›ndan geçen ve Oy eksenini M,

Ox eksenini N noktas›nda kesen bir d do¤rusu
için |MA| = 2|NA| ise d do¤rusunun denklemi
nedir? 13. Köflelerinin koordinatlar› A(–1, 2), B(3, 4) ve
C(2, –3) olan ABC üçgeninin [AB] kenar›na ait
A) 4x + 2y = 17 B) 3y + x = 15 yüksekli¤i tafl›yan do¤runun y eksenini kesti¤i
C) 8x + 3y = 36 D) 3y + 4x = 36 noktan›n ordinat› nedir?
E) 2x + 5y = 36
A) 1 B) 3 C) 2 D) 5 E) 3
2 2
ESEN YAYINLARI
10. x + 2y + 4 = 0 ve x – y – 2 = 0 do¤rular›n›n ke-

→
sim noktas›ndan geçen ve w = (1, 3) vektörüne
paralel olan do¤runun denklemi afla¤›dakilerden
hangisidir? 14. Köflelerinin koordinatlar› A(–3, 2), B(2, 1) ve
C(1, k) olan ABC üçgeninin a¤›rl›k merkezi
A) 3y – x + 2 = 0 B) 3y + x + 2 = 0 2x – 3y = 6 do¤rusu üzerinde oldu¤una göre k
C) y – 3x – 2 = 0 D) y – 3x + 2 = 0 kaçt›r?
E) 3x + y + 2 = 0
A) 9 B) 6 C) 3 D) –6 E) –9
→
11. A(2, –1) noktas›ndan geçen ve w = b 1, – l
a
3 15. x + y = 1, 2x – y = 5 ve ax + 2y + 4 = 0 do¤ru-
vektörüne paralel olan do¤runun denklemi lar›n›n bir noktada kesiflmesi için a kaç olmal›-
2x – by + 3 = 0 ise a kaçt›r? d›r?
6
A) –6 B) – C) 6 D) 6 E) 7 A) –1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3
7 7
1.C 2.A 3.E 4.A 5.D 6.E 7.B 8.C 9.C 10.D 11.C 12.C 13.A 14.E 15.A
112
1. m gerçel say› olmak üzere, 5. 3x – my + 4 = 0 do¤rusu ile nx + 4y – 2 = 0

X = (2 – m, 3m – 1) do¤rusunun kapal› denklemi do¤rular› çak›fl›k ise m.n kaçt›r?
A) –18 B) –16 C) –12 D) –8 E) –6
A) 3x + y = 4 B) 3x + y = 5
C) 3x + y = 6 D) x + 3y = 4
E) x + 3y = 5
2. Köflelerinin koordinatlar› A(2, 0), B(–1, 3) ve 6. x – y + 2 = 0 ve mx – 2y + 4 = 0 do¤rular›

C(1, 4) olan ABC üçgeninin [AC] kenar›na ait 4x + y + 8 = 0 do¤rusu üzerinde kesifltiklerine
yüksekli¤inin denklemi nedir? göre m kaçt›r?
A) 4x – y = 13 B) 4y + x = 11 A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
C) 4x + y = 13 D) 4y – x = 13
E) 4x – y = 11
ESEN YAYINLARI
y x
7. – = 1 do¤rusunun eksenlerle oluflturdu¤u
6 4
→
3. A(6, –2) noktas›ndan geçen ve N = (2, –1) vek- dik üçgenin hipotenüsüne ait kenarortay›n›n
törüne dik olan do¤runun denklemi afla¤›dakiler- denklemi afla¤›dakilerden hangisidir?
den hangisidir?
A) 2x + 3y = 0 B) 2x – 3y = 0
A) 2x – y = 14 B) 2x – y = 12
C) 2y + 3x = 0 D) 2y – 3x = 0
C) x – 2y = 14 D) x – 2y = 12
E) 2y – x = 0
E) x – 2y = 10
8. 2y – 3x – 6 = 0 ve y + 3x = 6 do¤rular›n›n eksen-
4. ax + by + 2 = 0 ve bx – ay – 6 = 0 do¤rular› lerle oluflturdu¤u dörtgensel bölgenin alan› kaç
A(2, 1) noktas›nda kesiflti¤ine göre a.b kaçt›r? br2 dir?
A) 4 B) 2 C) –1 D) –2 E) – 4 A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
113
Do¤rular
9. 4x + 3y = 24 do¤rusunun eksenleri kesen nokta- 12. A(1, 2) noktas›n›n 3x + 4y – 1 = 0 do¤rusuna

lar› A ve B olmak üzere, [AB] n›n orta noktas›n›n olan uzakl›¤› kaç birimdir?
orijine olan uzakl›¤› kaç birimdir?
A) 2 B) 5 C) 3 D) 7 E) 4
2 2
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
13. A(–2, 1) noktas›n›n 2x – y + k = 0 do¤rusuna

olan uzakl›¤› 2v5 br ise k n›n pozitif de¤eri kaç-
t›r?
10. y + 2x – 3 = 0
y–x+6=0 A) 5 B) 9 C) 10 D) 12 E) 15
x = 0 do¤rular›n›n s›n›rlad›¤› bölgenin alan› kaç
br2 dir?
A) 7 B) 10 C) 13 D) 13,5 E) 14
ESEN YAYINLARI
14. y = x do¤rusu üzerindeki bir A noktas›n›n

3x – 4y + 1 = 0 do¤rusuna uzakl›¤› 4 birim ise A
noktas›n›n apsisi afla¤›dakilerden hangisi olabi-
lir?
A) 19 B) 20 C) 21 D) 22 E) 23
11. y
A 3
–4 –2 x
15. ABC üçgeninin [BC] kenar› 4x + 3y + 5 = 0

fiekilde verilenlere göre A noktas›n›n apsisi afla-
do¤rusu üzerindedir. A(2, –1) ve |BC| = 4 br ise
A(ABC) kaç br2 dir?
15
A) – 8 B) – 27 C) – 30 D) – 32 E) –
7 16 13 17 8 A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
1.B 2.D 3.A 4.E 5.C 6.E 7.C 8.C 9.C 10.D 11.A 12.A 13.E 14.C 15.B
114
1. x – 2y + 3 = 0 do¤rusu ile x – 2y – 2 = 0 do¤rusu 5. ‹ki kenar›, 12x – 5y + n = 0 ve

aras›ndaki uzakl›k kaç birimdir? 10y – 24x – 14 = 0 do¤rular› üzerinde bulunan
karenin alan› 25 br2 ise n nin alabilece¤i de¤erler
A) 2 B) v5 C) v7 toplam› kaçt›r?
D) 3 E) 2v2
A) 14 B) 15 C) 16 D) 17 E) 18
2. 3x – 4y + 6 = 0 ve 6x – 8y – 20 = 0 do¤rular›
aras›ndaki uzakl›k kaç birimdir?
A) 3 B) 16 C) 17 D) 4 E) 21 6. y – x + 2 = 0 ve y = v3x do¤rular› aras›ndaki

5 5 5
dar aç› kaç derecedir?
A) 10 B) 15 C) 30 D) 45 E) 75
ESEN YAYINLARI
3. a > 0 olmak üzere

ax + y = 4 ve 3x + (a + 2)y = –3
paralel iki do¤rudur.
Bu do¤rular aras›ndaki uzakl›k kaç birimdir?
7. 2x – 4y + 5 = 0 ve 3y + x – 6 = 0 do¤rular› ara-
A) v2 B) 3 2 C) 2v2 s›ndaki aç› kaç derecedir?
2
D) 5 2 E) 3v2 A) 15 B) 30 C) 45 D) 60 E) 75
2
4. Karfl›l›kl› iki kenar› 6x – 8y = –4 ve 4y – 3x = –8

do¤rular› üzerinde bulunan karenin köflegen
uzunlu¤u kaç birimdir?
8. y – 2x – 3 = 0 ve y + 3x – 1 = 0 do¤rular›
A) v2 B) 3 2 C) 2v2 aras›ndaki aç› kaç derecedir?
2
5 2
D) E) 3v2 A) 80 B) 60 C) 45 D) 30 E) 20
6
115
Do¤rular
9. A(–1, 2) noktas›ndan, B(2, 3) ve C(1, 4) nok- 13. x – 2y – 2 = 0 do¤rusunun orijine en yak›n nok-
talar›na çizilen iki do¤ru aras›ndaki aç›n›n tan- tas›n›n apsisi kaçt›r?
jant› kaçt›r?
4
A) 4 B) 2 C) 1 D) – 2 E) –
1 5 5 5 5 5
A) B) 1 C) 1 D) 3 E) 4
3 2 2 3
10. 3x – y + 2 = 0 ve x – 3y + 4 = 0 do¤rular›n›n 14. y = x do¤rusunun A(6, 2) noktas›na en yak›n

aras›ndaki aç›n›n aç›ortay do¤rular›ndan biri afla- noktas›n›n koordinatlar› toplam› nedir?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
A) x + y = 1 B) x + y = 2 C) x – y = 1
D) x – y = 2 E) x – 2y = 1
ESEN YAYINLARI
15. Düzlemde v3x + y + 1 = 0 ve y + 2 = 0 do¤ru-

lar› aras›ndaki dar aç›n›n ölçüsü kaç derecedir?
11. 4x – 6y + 2 = 0 ile 3x – 2y + 1 = 0 do¤rular›n›n A) 75 B) 60 C) 45 D) 30 E) 15

aras›ndaki aç›n›n aç›ortay do¤rusunun e¤imi
afla¤›dakilerden hangisi olabilir?
A) –2 B) –1 C) 1 D) 2 E) 3
2 2
16. 4x – 3y + 2 = 0 ve 6y – 8x – 6 = 0 do¤rular›na
eflit uzakl›kta bulunan noktalar›n geometrik yeri-
nin denklemi afla¤›dakilerden hangisidir?
12. x + y = 1 do¤rusu üzerinde bulunan ve A(3, 4)
noktas›na en yak›n olan noktan›n apsisi kaçt›r? A) 8x – 6y + 5 = 0 B) 8x + 6y – 5 = 0
C) 6x – 8y + 5 = 0 D) 6x + 8y – 5 = 0
A) 0 B) – 1 C) – 1 D) – 1 E) –1 E) 8x – 6y – 5 = 0
4 3 2
1.B 2.B 3.D 4.C 5.A 6.B 7.C 8.C 9.B 10.A 11.B 12.A 13.B 14.C 15.B 16.A
116
1. Denklemleri 3x + y + 4 = 0 ve x – 3y + 1 = 0 3. A(–1, 4) ve B(2, 3) noktalar›ndan geçen do¤ru,

olan do¤rulara eflit uzakl›kta bulunan noktalar›n C(1, –2) ve D(4, m) noktalar›ndan geçen do¤-
geometrik yer denklemlerinden biri afla¤›dakiler- ruya paralel ise m kaçt›r?
den hangisidir?
A) –3 B) –2 C) –1 D) 1 E) 2
A) 2x – 4y – 3 = 0 B) 2x + 4y + 3 = 0
C) 2x – 4y = 0 D) 4x – 2y = 0
E) 2x + 4y – 3 = 0
4. Köfleleri A(–1, 0), B(2, 3) ve C olan ABC üç-

geninin a¤›rl›k merkezi G(0, –1) dir. C noktas›
2x – y + k = 0 do¤rusu üzerinde ise k kaçt›r?
A) – 4 B) –2 C) 0 D) 2 E) 4
x y
2. – + 1 ≤ 0 ve x + 4 ≥ 0 eflitsizliklerini sa¤la-
3 2
yan grafik afla¤›dakilerden hangisidir?
ESEN YAYINLARI
A) y B) y
3
0 4 x –4 0 3 x
–2 5. Köfleleri A(–2, a), B ve C olan ABC üçgeninin
a¤›rl›k merkezi G(2, b) ise [BC] nin orta nokta-
s›n›n apsisi kaçt›r?
C) y D) y
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
3
2
–4 –3 0 x –4 0 2 x
E) y
6. ABC üçgeninde BC kenar›n›n orta noktas›

0 3 4 x D(–3, 2) ve üçgenin a¤›rl›k merkezi G(0, –2) ise
–2 A köflesinin koordinatlar› toplam› kaçt›r?
A) –4 B) –2 C) 0 D) 1 E) 2
117
Do¤rular
7. A(–2, 3), B(n, 2) ve C(–4, 1) olmak üzere, 11. A(1, 2) ve B(a, 3) noktalar› x + by – 6 = 0
[AB] ⊥ [AC] ise n kaçt›r? do¤rusu üzerinde ise a kaçt›r?
A) –1 B) – 1 C) 0 D) 1 E) 1 A) – 3 B) –1 C) – 1 D) 1 E) 1
2 2 2 2 2
8. Bir ABC üçgeninde [AB], [AC] ve [BC] kenarlar›-

n›n orta noktalar› s›rayla D(–3, 2), E(2, 4) ve 12. ‹ki köflesi A(–2, 0) ve B(3, 0) olan üçgenin
F(1, –1) ise üçgenin C köflesinin koordinatlar› üçüncü köflesi y = 4 do¤rusu üzerinde oldu¤una
nedir? göre bu üçgenin alan› kaç br2 dir?
A) (6, 0) B) (6, 1) C) (6, 2) A) 5 B) 8 C) 10 D) 12 E) 15

D) (5, 0) E) (5, 1)
ESEN YAYINLARI
9. Bir ABC üçgeninde A(–2, 4) ve a¤›rl›k merkezi 13. fiekildeki ABCD kare- y
D
G(2, 2) oldu¤una göre [BC] nin orta noktas›n›n sinin A ve B köfleleri
koordinatlar› nedir? eksenler üzerindedir.
A
C(12, 4) ise D nokta- C
A) (4, 1) B) (4, 0) C) (3, 0) s›n›n koordinatlar› top-
lam› kaçt›r? x
D) (3, 1) E) (5, 1) O B
A) 16 B) 17 C) 18 D) 19 E) 20
10. A(3, –1) ve B(2, n) noktalar›ndan geçen do¤ru

x ekseni ile pozitif yönde 135° lik aç› yap›yorsa n
14. 2y – x = 0 do¤rusunun A(0, 10) noktas›na en
kaçt›r?
yak›n noktas›n›n koordinatlar› toplam› kaçt›r?
A) –1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
1.B 2.C 3.A 4.A 5.D 6.A 7.A 8.B 9.A 10.B 11.A 12.C 13.E 14.B
118
1. A(2, 1) ve B(–1, a) noktalar›ndan geçen do¤ru, 4. y = x + 2 ile y = v3x – 1 do¤rular› aras›ndaki

x ekseniyle pozitif yönlü 135° lik aç› yapt›¤›na dar aç›n›n ölçüsü kaç derecedir?
göre a kaçt›r?
2. y 5. y
y=–x C
B
D
1
A x
x –3
ESEN YAYINLARI
O α A(2,–3)
k
l
Yukar›daki flekilde ABCD kare ve B(0, 6) ise C
köflesinin koordinatlar› nedir? A(2, –3) noktas›nda kesiflen k ve l do¤rular›-
n›n aras›ndaki dar aç› α ise tanα nedir?
→
3. A(2, 3) noktas›ndan geçen ve w = (1, 4) vektö-
6. A(–1, 0) ve B(2, 3) noktalar›ndan geçen do¤ru-
rüne paralel olan do¤runun denklemini bulunuz. nun parametrik denklemini bulunuz.
119
Do¤rular
7. A(–4, 1) noktas›ndan geçen ve 2x + y – 1 = 0 9. 2x + 4y + 3 = 0 ile x – 3y + 2 = 0 do¤rular› ara-

do¤rusuna dik olan do¤runun denklemini bulu- s›ndaki dar aç›n›n ölçüsü kaç derecedir?
nuz.
8. Karfl›l›kl› iki kenar› 10. t ∈ R olmak üzere,

ESEN YAYINLARI
x=t+1
x – y + 2 = 0 ve 2x – 2y + 6 = 0 do¤rular› üze-
y = 2t + 8 parametrik denklemi ile verilen do¤ru-
rinde bulunan karenin bir köflegeninin uzunlu¤u-
nun eksenlerle oluflturdu¤u üçgenin alan› kaç br2
nu bulunuz.
dir?
6
1. 4 2. (–3, 9) 3. y = 4x – 5 4. 15 5.
7
6. X = (3λ– 1, 3λ) 7. 2y – x = 6 8. 1 9. 45 10. 9
120
1. Parametrik denklemi X = (λ– 1, 2λ+ 1) olan do¤- 4. x – 3y + 4 = 0 ve 2x – 6y + 12 = 0 do¤rular› ara-

runun kapal› denklemini bulunuz. s›ndaki uzakl›¤› bulunuz.
2. a < 0 olmak üzere 3x + ay – 4 = 0 do¤rusunun 5. x + 3y – 1 = 0 do¤rusu ile 3x + y – 4 = 0 do¤-

koordinat eksenleriyle oluflturdu¤u üçgenin alan› rusuna eflit uzakl›kta bulunan noktalar›n geomet-
6 br2 ise a kaçt›r? rik yerinin denklemini bulunuz.
ESEN YAYINLARI
3. y 6. y
2
l
2
A
1D
B
A
B C
x x
–2 O 2 –6 O
C
k
fiekilde l ve k do¤rular›n›n eksenleri kesen

noktalar› verilmifltir. Verilenlere göre taral› alan› fiekildeki OABC dikdörtgeninin çevresi 8 cm ise
bulunuz. alan› kaç cm2 dir?
121
Do¤rular
7. x + 2y – 1 = 0 ile 3x + y – 4 = 0 do¤rular› ara- 9. A(2, 0) , B(–1, 4) ve C(1, 1) olmak üzere,

s›ndaki aç›n›n tanjant› kaçt›r? ABC üçgeninde [BC] kenar›na ait yüksekli¤in
uzunlu¤u kaç br dir?
8. y + x – 4 = 0 do¤rusu üzerindeki noktalardan 10. 3x – 2y ≥ 6, x ≥ 4, x ≤ 6, y ≥ 0 eflitsizlik siste-

A(1, 0) noktas›na en yak›n olan›n› bulunuz. mini sa¤layan bölgenin alan› kaç br2 dir?
ESEN YAYINLARI
4 5 10
1. y – 2x = 3 2. – 3. 4. 5. 2x–2y = 3
9 3 5
4x + 4y = 5
8. c , m
5 3 1
6. 3 7. 1 9. 10. 9
2 2 13
122
1. 2x + 3y – 4 = 0 ve x – 2y + 6 = 0 do¤rular›n›n 5. Denklemi –12x + 16y – 11 = 0 olan do¤runun

kesim noktas›ndan geçen ve x–eksenine paralel A(1, 3) noktas›na en yak›n olan noktas›n›n ordi-
olan do¤runun denklemi hangisidir? nat› afla¤›dakilerden hangisidir?
16 A) –8 B) –7 C) 2 D) 4 E) 6
A) y = B) y = 8 C) y = –2
7 7 S)
(1994 – ÖSS
D) y = –1 E) y = 0
(1990 – ÖSS)
6. Denklemleri 2x + 3y – 8 = 0 ve 7x + 2y + 16 = 0
olan do¤rular›n kesim noktas›ndan ve koordinat
bafllang›c›ndan geçen do¤runun denklemi afla¤›-
2. Denklemi x – 2y = 0 ve x – 2y + 5 = 0 olan do¤- dakilerden hangisidir?
rular aras›ndaki uzakl›k kaç birimdir? A) 11x + 8y = 0 B) 8x + 11y = 0
A) 3 B) 4 C) 5 D) v3 E) v5 C) x – 6y = 0 D) 6x – y = 0
(1991 – ÖYS) E) 9x + 5y = 0
(1995 – ÖSS)
ESEN YAYINLARI
3. y
f(x) 7. E¤imleri – 1 ve – 3 olan iki do¤runun aras›nda
3
Yanda grafi¤i verilen 1
kalan aç›n›n aç›ortay›n›n e¤imi afla¤›dakilerden
y = f(x) do¤rusal
hangisidir?
fonksiyonu afla¤›da- –1 O
x
kilerden hangisidir? 1
A) 2 B) 1 C)
2 2
3 5
A) y = x B) y = –x C) y = x + 1 D) E)
3 2 3
D) y = –x + 1 E) y = x – 1 (1996 – ÖSS)
(1992 – ÖSS)
4. Köfleleri O(0, 0), A(8, 0) ve B(8, 6) olan üçge- 8. y
nin A köflesine ait kenarortay do¤rusunun denkle- D(0, 3 )

2
mi afla¤›dakilerden hangisidir? fiekildeki OABC
kare oldu¤una C
B
x y x y göre, C noktas›n›n
A) – =1 B) + = 1 E( 5 ,0)
8 6 6 8 2
ordinat› kaçt›r? x
x y x y O A
C) + =1 D) + =1
8 6 8 4
A) 16 B) 15 C) 14 D) 13 E) 12
x y 17 16 15 14 13
E) + =1
6 4 (1998 – ÖSS)
(1992 – ÖYS)
123
Do¤rular
9. y 11. (x + 3)(y – 1) = x.y ba¤›nt›s›n›n grafi¤i afla¤›da-

kilerden hangisidir?
A(0,3)
A) y B) y
B(2,0)
x 3
0 C(3,0) 1
–3 –3
D x x
O O
Yukar›daki verilere göre, CD do¤rusunun denk-

lemi afla¤›dakilerden hangisidir? (AB ⊥ CD) C) y D) y
3
A) 3x – 2y + 6 = 0 B) 3x + 2y – 6 = 0
1 x
C) 2x – 3y – 6 = 0 D) 2x – 3y + 6 = 0 3 –1 O
x 3
O
E) 2x + 3y – 6 = 0 –3
(1998 – ÖSS)
E) y
1
3
x
O
ESEN YAYINLARI
–3
(2000 – ÖSS)
10. y
12. y
A(6,8)
A C(2,8)
x
O H B
Yukar›daki koordinat düzleminde verilen AOB dik x

B O
üçgeninin dik köflesinin (A) koordinatlar› (6, 8) ve
B köflesi x–ekseni üzerindedir. fiekilde, |OB| = |OA| ve C(2, 8) noktas› AB do¤-
Buna göre, AOB dik üçgeninin alan› kaç birim- rusu üzerinde oldu¤una göre, AOB dik üçgeni-
karedir? nin alan› kaç br2 dir?
200 130 110

A) B) C) D) 50 E) 60
3 3 3 A) 12 B) 15 C) 18 D) 21 E) 24
(1999 – ÖSS) (2001 – ÖSS)
124
Do¤rular
13. ax – y = 6 16. y
y = –x y=x
4x + (a + 4)y = –6
denklemleriyle verilen do¤rular paralel oldu¤una A5
göre a kaçt›r? x
A1
A4
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2 A2
(2001 – ÖSS) A3
Yukar›daki grafikte belirtilen A1, A2, A3, A4, A5

noktalar›ndan hangisi x ≤ y ≤ –x , y ≤ 0 koflulla-
r›n›n tümünü birlikte sa¤lar?
A) A1 B) A2 C) A3 D) A4 E) A5
(2002 – ÖSS)
14. y
A
3
B
x
–1 O 3
–1
17. y
ESEN YAYINLARI
C y = –x y=x
fiekildeki taral› bölge, afla¤›daki eflitsizlik sistem-

lerinden hangisi ile ifade edilir? x
O
A) y > x B) y > x C) y < x
x<3 x>3 x>3
x + y > –1 x + y < –1 y – x < –1
fiekildeki taral› bölge afla¤›daki eflitsizliklerden
D) y < x E) y < x
hangisiyle belirlenir?
x<3 x<3
x – y < –1 x + y > –1 A) xy ≥ 0 B) x – y ≥ 0 C) x + y ≥ 0
(2001 – ÖSS) 2 2 2 2
D) x – y ≥ 0 E) y – x ≥ 0
(2004 – ÖSS)
15. x + 4y = 4 , mx + y = 9 do¤rular› y = x do¤rusu

5
18. A(m, 2) , B(0, 1) ve C(3, 4) bir do¤runun üç
üzerinde kesifltiklerine göre m kaçt›r?
noktas› oldu¤una göre m kaçt›r?
A) 1 B) 3 C) 5 D) – 1 E) – 1
4 4 4 4 2 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
(2002 – ÖSS) (2005 – ÖSS)
125
Do¤rular
19. y 21. Dik koordinat düzlemi üzerinde A(0, –1), B(2, 0)

d2
d1 ve C(k, 4) noktalar› veriliyor.
A(x,y) Bu noktalar›n üçü de ayn› do¤ru üzerinde oldu-
1 ¤una göre, k kaçt›r?
45°
x
–2 O
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
(2008 – ÖSS)
–3
fiekilde d1 do¤rusuyla d2 do¤rusunun kesim

noktas› A(x, y) oldu¤una göre x + y toplam›
kaçt›r?
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13 22. Dik koordinat düzleminde, y + 2x – 1 = 0 do¤ru-

(2005 – ÖSS) suna A(1, 0) noktas›ndan çizilen dikme, Y ekse-
nini hangi noktada keser?
–1 –1 –1 –1 –1
20. Afla¤›daki do¤ru f(x) fonksiyonunun grafi¤idir. A) B) C) D) E)
2 3 4 5 6
y
(2010 – YGS)
ESEN YAYINLARI
f(x)
x
O 2
Buna göre afla¤›dakilerden hangisi 2f(x + 1)

fonksiyonunun grafi¤idir? 23. Köfleleri A(3, 1), B(5, 3), C(2, 5) ve D(a,b) köfle-
genleri [AC] ve [BD] olan paralelkenar›n [BD] kö-
A) y B) y
flegeninin uzunlu¤u kaç birimdir?
1
1 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
–1
x x (2010 – YGS)
–2 O O
C) y D) y
1
1
x x
O 1 O 1
24. A(–1, a) noktas›n›n 12x + 5y – 7 = 0 do¤rusu-

E) y na olan uzakl›¤› 2 birim oldu¤una göre, a n›n ala-
1 bilece¤i de¤erlerin çarp›m› kaçt›r?
– 61 – 63 – 57
A) B) C)
x 5 5 6
O 2
– 53 – 49
D) E)
6 8
(2006 – ÖSS) (2011 – LYS)
126
Do¤rular
25. Analitik düzlemde A(–3, 0) ve B(1, 2) noktala- 27. Dik koordinat düzleminde (1, 2) noktas›nda bulu-
r› için [AB] do¤ru parças›n›n orta dikmesinin nan bir hareketlinin t-inci saniyede bulundu¤u
denklemi afla¤›dakilerden hangisidir? noktan›n koordinatlar› (1 + 3t, 2 + 4t) olarak ve-
riliyor.
A) y + 2x + 1 = 0 B) y + 2x – 1 = 0
Bu hareketli 2. saniyede A noktas›nda ve 4. sani-
C) y – 2x + 2 = 0 D) 2y + x – 1 = 0
yede B noktas›nda bulundu¤una göre, A ile B
E) 2y + 2x – 1 = 0 aras›ndaki uzakl›k kaç birimdir?
(2011 – LYS)
A) 10 B) 12 C) 14 D) 15 E) 16
(2012 – LYS)
28. ax – y – 2 = 0
x + 2y + 6 = 0
26. x + 2y – 4 = 0
3x – 2y + 10 = 0
x – 2y + 4 = 0
ESEN YAYINLARI
do¤rular›n›n kesim noktalar›n› köfle kabul eden

do¤rular› ile x ekseni aras›nda kalan s›n›rl› böl-
üçgen bir dik üçgen ise a say›s›n›n alabilece¤i
genin alan› kaç birim karedir?
de¤erlerin toplam› kaçt›r?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12 1 4
A) 0 B) C) 1 D) E) 2
(2012 – LYS) 3 3
(2012 – LYS)
127
ÇÖZÜMLER
1. Ortak çözümde x yok edilmeli. 5. A(1,3)
2x + 3y – 4 = 0 –12x+16y–11=0
x – 2y + 6 = 0 / –2 e¤im= 12 = 3
B 16 4
––––––––––––––––
2x + 3y – 4 = 0
–2x + 4y – 12 = 0 e¤im=– 4
+ 3
–––––––––––––––––
16
7y – 16 = 0 ⇒ y = dir. AB nin denklemi y = –
4
x + c biçiminde olup
7 3
Do¤ru Seçenek A
A(1, 3) noktas›n› sa¤layaca¤›ndan
4 13
3= – .1 + c ⇒ c = olur.
3 3
Yani, AB nin denklemi
4 13
y= – x+ ⇒ 4x + 3y = 13 tür.
3 3
2. x – 2y = 0 ve x – 2y + 5 = 0 aras›ndaki uzakl›k –12x + 16y – 11 = 0

+ 4x + 3y = 13 / 3
5–0 5 5 5 –––––––––––––––––
h= = = = 5 br dir.
1 2 + (–2) 2 5 5 25y – 11 = 39 ⇒ y = 2 dir.
Do¤ru Seçenek E Do¤ru Seçenek C
ESEN YAYINLARI
6. Ortak çözümde sabit say›y› yok etmeliyiz.
2x + 3y – 8 = 0 / 2
7x + 2y + 16 = 0
–––––––––––––––––
x y 4x + 6y – 16 = 0
3. + = 1 ⇒ –x + y = 1
–1 1
+ 7x + 2y + 16 = 0
⇒ y = x + 1 bulunur. –––––––––––––––––
11x + 8y = 0 bulunur.
Do¤ru Seçenek C Do¤ru Seçenek A
1
7. E¤imleri – ve –3 olan do¤rular›
3
1
y= – x ve y = –3x seçelim.
3
4. y
1
y= – x ⇒ 3y = –x ⇒ x + 3y = 0 ve
B(8,6) 3
6
y = –3x ⇒ 3x + y = 0 do¤rular›n›n aç›ortaylar›,
x x + 3y 3x + y
O(0,0) A(8,0) =! ⇒ x + 3y = ±(3x + y)
12 + 32 32 + 12
⇒ x + 3y = 3x + y v x + 3y = –3x – y
A köflesine ait kenarortay do¤rusunun denklemi
⇒y=x v y = –x
x y
+ = 1 dir. olup e¤imleri 1 veya –1 dir.
8 6
Do¤ru Seçenek C Do¤ru Seçenek B
128
Do¤rular
8. OABC kare ise |OA| = |OC| = a iken B(a, a) ve 12. |OA| = |OB| = a olsun.
C(0, a) d›r. B noktas› do¤ru denklemini sa¤lar. A(0, a), B(–a, 0) ve C(2, 8) do¤rusal ise
x y 2x 2y a–0 0–8
+ =1 ⇒ + =1 mAB = mBC ⇒ =
5 3 5 3 0+a –a –2
2 2
⇒ a = 6 olur.
2a 2a
⇒ + =1 OA . OB
5 3 6.6
A(AOB) = = = 18 br2 bulunur.
2 2
15 Do¤ru Seçenek C
⇒ a= bulunur.
16
Do¤ru Seçenek B
13. ax – y = 6 n›n e¤imi m1 = a

–4
4x + (a + 4)y = –6 n›n e¤imi m2 = olup
a+4
9. mAB.mCD = –1 ⇒ 3 – 0 .mCD = –1 –4
0–2 m1 = m2 ⇒ a =
a+4
2
⇒ mCD =
3 ⇒ a2 + 4a = – 4
C(3, 0) noktas›ndan geçti¤inden,
⇒ (a + 2)2 = 0
2
y–0= (x – 3) ⇒ 3y = 2x – 6 ⇒ a = –2 bulunur.
3
⇒ 2x – 3y – 6 = 0 olur. Do¤ru Seçenek A
Do¤ru Seçenek C
ESEN YAYINLARI
14. AO do¤rusunun denklemi; y = x

AC do¤rusunun denklemi; x = 3
10. y BC do¤rusunun denklemi; x + y = –1 olup

A(6,8) verilen taral› bölgeyi
y < x , x < 3 , x + y > –1 eflitsizlik sistemi ile
8 ifade edebiliriz.
x Do¤ru Seçenek E
O 6 H B
32
|AH|2 = |OH|.|HB| ⇒ 82 = 6.|HB| ⇒ |HB| =
3 15. mx+y= 9
32 50 5 y=x
|OB| = 6 + =
3 3
50 A
OB . AH ·8
3 200
A(AOB) = = = br2 dir.
2 2 3 x+4y=4
Do¤ru Seçenek A
y = x ve x + 4y = 4 ün ortak çözümünden,
x + 4x = 4 ⇒ x = 4 , y = 4 olup
5 5
A c , m bulunur. A noktas› mx + y = 9 denk-

11. (x + 3)(y – 1) = x.y 4 4
5 5 5
x.y – x + 3y – 3 = x.y ⇒ –x + 3y – 3 = 0 do¤rusu
lemini sa¤layaca¤›ndan,
(0, 1) ve (–3, 0) noktalar›ndan geçece¤inden
4 4 9 4m 5
grafi¤i A seçene¤indedir. m· + = ⇒ =1 ⇒ m= olur.
5 5 5 5 4
Do¤ru Seçenek A Do¤ru Seçenek C
129
Do¤rular
16. x ≤ y ise y = x in üst taraf› ve y ≤ 0 ise x ek- 20. f(x) fonksiyonu (0, 0) ve (2, 1) den geçti¤inden
seninin alt taraf›d›r. O halde, A4 noktas› bu ko-
e¤imi 1 – 0 = 1 ve denklemi
flullar› sa¤lar. 2–0 2
Do¤ru Seçenek D 1 x
y= x ⇒ f (x) = dir.
2 2
x+1
O halde, 2f(x + 1) = 2·
2
= x + 1 olup
y = x + 1 in grafi¤i B seçene¤indedir.
17. fiekilde verilen taral› bölgelerde Do¤ru Seçenek B
y ≤ x veya y ≤ –x tir.
y ≤ x ⇒ y2 ≤ x2
y ≤ –x ⇒ y2 ≤ x2 }⇒y 2
≤ x2
0 ≤ x2 – y2
x2 – y2 ≥ 0 bulunur.
Do¤ru Seçenek D
21. A(0, –1), B(2, 0) ve C(k, 4) noktalar› do¤rusal

ise
ESEN YAYINLARI
–1– 0 –1 – 4
mAB = mAC ⇒ =
0–2 0–k
1 –5
18. A(m, 2) , B(0, 1) ve C(3, 4) do¤rusal olup, ⇒ =
2 –k
1– 2 4 –1
mAB = mBC ⇒ = ⇒ k = 10 bulunur.
0–m 3–0
Do¤ru Seçenek D
⇒ –1 = 3 ⇒ m = 1 dir.
–m 3
Do¤ru Seçenek A
22. A(1,0) y+2x–1=0

x y
19. + = 1 ⇒ –x + 2y = 2 ..... d1
–2 1
x y
+ =1 ⇒x–y=3 ..... d2 B(0,k)
3 –3
A noktas›ndan do¤ruya çizilen dikmenin Y ekse-
d1 ve d2 nin ortak çözümünden,
nini kesti¤i nokta B(0, k) olsun.
–x + 2y = 2 Do¤rular dik ise e¤imler çarp›m› –1 olaca¤›ndan,
x–y=3 k–0
+ m1.m2 = –1 ⇒ .(–2) = –1
–––––––––––––– 0–1
y = 5 , x – 5 = 3 ⇒ x = 8 olup
1
⇒ 2k = –1 ⇒ k = – dir.
A(8, 5) ise x + y = 8 + 5 = 13 bulunur. 2
Do¤ru Seçenek E Do¤ru Seçenek A
130
Do¤rular
23. D(a,b) C(2,5) 26. y

x + 2y – 4 = 0 x – 2y + 4 = 0
A(3,1) B(5,3)
x
3+2=a+5⇒a=0 –4 4
1+5=3+b⇒b=3
fiekilde görüldü¤ü gibi oluflan taral› bölgenin
|BD| = (a – 5) 2 + (b – 3) 2 8.2
alan›: = 8 br2 dir.
2
= (0 – 5) 2 + (3 – 3) 2 Do¤ru Seçenek C
= 5 birim bulunur.
Do¤ru Seçenek E
27. t = 2 için A(1 + 3.2, 2 + 4.2) = A(7, 10)

ESEN YAYINLARI
12. (–1) + 5.a – 7 5a – 19 t = 4 için B(1 + 3.4, 2 + 4.4) = B(13, 18)

24. 2 = ⇒2=
12 2 + 5 2 13
|AB| = (13 – 7) 2 + (18 – 10) 2
⇒ 26 = |5a – 19|
= 6 2 + 8 2 = 10 br bulunur.
⇒ 5a – 19 = 26 v 5a – 19 = –26
Do¤ru Seçenek A
7
⇒ a1 = 9 v a2 = –
5
a1.a2 = 9. c – m=–
7 63
bulunur.
5 5
Do¤ru Seçenek B
28. l1 : ax – y – 2 = 0 do¤rusunun e¤imi m1 = a

1
l2 : x + 2y + 6 = 0 do¤rusunun e¤imi m2 = –
2
3
l3 : 3x – 2y + 10 = 0 do¤rusunun e¤imi m3 =
25. Orta dikme üzerinde herhangi bir nokta K(x, y) 2
l1 ile l2 dik ise
olsun.
m1.m2 = –1 ⇒ a. c – m = –1 ⇒ a = 2
1
|AK| = |BK| olaca¤›ndan, 2
l1 ile l3 dik ise
|AK| = |BK| ⇒ (x + 3) 2 + y 2 = (x – 1) 2 + (y – 2) 2
3 2
m1.m3 = –1 ⇒ a. = –1 ⇒ a = – olur.
⇒ x2 + 6x + 9 + y2 = x2 – 2x + 1 + y2 – 4y + 4 2 3
⇒ 8x + 4y + 4 = 0 a de¤erlerinin toplam›:
⇒ 2x + y + 1 = 0 bulunur. 2–
2 4
= bulunur.
3 3
Do¤ru Seçenek A Do¤ru Seçenek D
131
132
Do¤rular
ESEN YAYINLARI
Üçgenler
5. ÜN‹TE
1. Kazan›m
➮ Çokgenin temel elemanlar›
2. Kazan›m
➮ Üçgende temel ve yard›mc› elemanlar
3. Kazan›m
➮ Üçgenin kenarlar› ve aç›lar› aras›ndaki
iliflkiler
4. Kazan›m
➮ Sinüs ve cosinüs teoremleri
5. Kazan›m
➮ Yeteri kadar eleman› verilen üçgenin di¤er
elemanlar›n› bulma
6. Kazan›m
➮ Bir üçgenin herhangi bir kenar›n› belli
oranda bölen nokta
7. Kazan›m
➮ Üçgende aç›ortay ve kenarortay
8. Kazan›m
➮ Üçgende yükseklik
9. Kazan›m
➮ Üçgensel bölgenin alan›
10. Kazan›m
➮ Karnot (Cornot) teoremi
ÇOKGEN‹N TEMEL ELEMANLARI
ÇOKGEN Çözüm
n ∈ N+ ve n ≥ 3 olmak üzere, ayn› düzlemdeki yal- a. Bir çokgen olup, üçgen olarak adland›r›l›r.
n›z A1, A2, A3, ....., An noktalar›nda kesiflen ve her- b. Bir çokgen olup, dörtgen olarak adland›r›l›r.
hangi ard›fl›k üç noktas› do¤rusal olmayan c. Bir çokgen de¤ildir.
[A1A2] , [A2A3] , ..., [An–1An] , [AnA1] do¤ru parçalar›- d. Bir çokgen olup, beflgen olarak adland›r›l›r.
n›n birleflim kümesine çokgen denir. e. Bir çokgen de¤ildir.
A6
A5 A7
D›flbükey (Konveks) ve ‹çbükey (Konkav) Çokgen

A4
Çokgenin iç bölgesinde al›nan herhangi iki noktay›
birlefltiren do¤ru parças›, hiçbir zaman çokgenin ke-
A3 An
narlar›n› kesmiyorsa (tamamen çokgenin iç bölgesin-
A2 A1 de kal›yorsa) bu çokgene, d›flbükey (konveks) çok-
gen denir. D›flbükey olmayan çokgene ise, içbükey
➠ A1, A2, A3, ....., An noktalar› çokgenin köfleleri (konkav) çokgen denir.
➠ [A1A2] , [A2A3] , ..., [An–1An] , [AnA1] do¤ru par-

çalar› çokgenin kenarlar›d›r.
ESEN YAYINLARI
B
Çokgenler kenar say›lar›na göre adland›r›l›rlar. A A B
Örne¤in, üç kenar› olan çokgene “üçgen”

D›flbükey çokgen ‹çbükey çokgen
dört kenar› olan çokgene “dörtgen”
befl kenar› olan çokgene “beflgen”, .....
n kenar› olan çokgene ise “n-gen” denir.
ÖRNEK 2
a. b. c.
ÖRNEK 1
Afla¤›daki flekillerden çokgen olanlar›n› tespit edip,

kenar say›lar›na göre adland›r›n›z.
a. A b. A c. A D
d. e.
B C
C
B C B D
Yukar›daki flekilde a ve d fl›klar›ndaki çokgenler

d. A E e. A B
d›flbükey, di¤erleri ise içbükey çokgenlerdir.
B C
Bundan sonraki bölümlerde, çokgen denildi¤i za-

D
C D E man d›flbükey çokgen kastedilecektir.
134
Çokgenin Temel Elemanlar›
Çokgende Köflegen
Bir çokgenin komflu olmayan iki köflesini birlefltiren n kenarl› bir çokgende, bir köfleden geçen köfle-
gen say›s› n – 3 tür.
her do¤ru parças›na, çokgenin bir köflegeni denir.
C
D
A B Bir köfleden kendisine ve iki komflu köflesine köfle-

gen çizilemez. n tane köfleden bu 3 köfleyi ç›ka-
ABCD dörtgeninde [AC] ve [BD] birer köflegendir. r›rsak, bir köfleden n – 3 tane köflegen çizilebilir.
n kenarl› bir çokgende, bir köfleden çizilen köflegenler bu çokgeni n – 2 tane üçgene ay›r›r.
fiekildeki dörtgen fiekildeki beflgen fiekildeki alt›gen fiekildeki yedigen

4–2=2 5–2=3 6–2=4 7–2=5
üçgene ayr›lm›flt›r. üçgene ayr›lm›flt›r. üçgene ayr›lm›flt›r. üçgene ayr›lm›flt›r.
Bir köfleye ait Bir köfleden çizilen köflegenlerin

Çokgenin ad› fiekli Kenar say›s›
köflegen say›s› oluflturdu¤u üçgen say›s›
Üçgen 3 0 1
Dörtgen 4 1 2
Beflgen 5 2 3
Alt›gen 6 3 4
.............
n-gen n n–3 n–2
135
ÖRNEK 3 ÖRNEK 7
14 kenarl› bir çokgenin bir köflesinden geçen köfle- Köflegen say›s›, kenar say›s›n›n 4 kat›na eflit olan
gen say›s› kaçt›r? çokgenin kenar say›s› kaçt›r?
Çözüm Çözüm
n = 14 olmak üzere bir köfleden geçen köflegen sa-
n kenarl› bir çokgenin köflegen say›s›
y›s›; (n – 3) = 14 – 3 = 11 olur.
n (n – 3)
oldu¤undan;
2
ÖRNEK 4
n (n – 3) n–3
= 4.n ⇒ = 4 ⇒ n = 11 bulunur.
Bir köflesinden çizilen köflegenlerle 11 tane üçgen 2 2
oluflturulabilen çokgenin kenar say›s› kaçt›r?
Çözüm
n – 2 tane üçgen oluflaca¤›ndan, ÖRNEK 8
n – 2 = 11 ⇒ n = 11 + 2 ⇒ n = 13 olur. Köflegen say›s›, bir köflesinden geçen köflegen say›-

s›n›n 7 kat›na eflit olan bir çokgenin kenar say›s›
n. (n – 3)
n kenarl› çokgenin köflegen say›s›; dir. kaçt›r?
2
Çözüm
n kenarl› bir çokgenin, n köflesi vard›r. n tane kö-
fleyi ikifler ikifler birlefltiren do¤ru parçalar›ndan n Kenar say›s› n olmak üzere,
ESEN YAYINLARI
tanesi kenar oldu¤undan, köflegen say›s›; n (n – 3) n

= 7.(n – 3) ⇒ = 7 ⇒ n = 14 bulunur.
2 2
n! n. (n – 1)
C(n, 2) – n = –n = –n
(n – 2) !.2! 2
n (n – 3) Çokgenin Aç›lar›
= olur.
2
n kenarl› bir çokgenin iç aç›lar›n›n ölçüleri toplam›
(n – 2).180° dir.
ÖRNEK 5
n kenarl› bir çokgenin, bir köflesinden çizilen kö-
9 kenarl› bir çokgenin kaç köflegeni vard›r?
flegenler, çokgeni (n – 2) tane üçgene ay›rd›¤›n-
Çözüm
dan ve her üçgenin iç aç›lar›n›n ölçüleri toplam›
n (n – 3)
eflitli¤inde n = 9 al›rsak 180° oldu¤undan, n kenarl› bir çokgenin iç aç›la-
2
r›n›n ölçüleri toplam›; (n – 2).180° olur.
9. (9 – 3)
köflegen say›s› = = 27 bulunur.
2
ÖRNEK 9
ÖRNEK 6
Köflegen say›s› 14 olan bir çokgenin kenar say›s› 9 kenarl› bir çokgenin iç aç›lar›n›n ölçüleri toplam› kaç
kaçt›r? derecedir?
Çözüm Çözüm
n (n – 3) n kenarl› bir çokgenin iç aç›lar›n›n ölçüleri toplam›
= 14 ⇒ n2 – 3n = 28 ⇒ n2 – 3n – 28 = 0
2
(n – 2).180° oldu¤undan,
⇒ (n – 7)(n + 4) = 0
⇒ n = 7 bulunur. n = 9 ⇒ (n – 2).180° = (9 – 2).180° = 1260° bulunur.
136
Çözüm
n kenarl› bir çokgenin d›fl aç›lar›n›n ölçüleri topla- Kenar say›s› n olmak üzere,
m› 360° dir. iç aç› d›fl aç›
100° 80°
130° 50°
150° 30°
d›fl aç›
160° 20°
iç aç›
n–3
n kenarl› bir çokgenin, iç ve d›fl aç›lar›n›n ölçüleri 160° 20°
toplam› n.180° dir. Bu toplamdan iç aç›lar›n›n öl- D›fl aç›lar›n ölçüleri toplam› 360° olaca¤›ndan,
çüleri toplam› olan (n – 2).180° ç›kar›l›rsa, d›fl aç›- 80° + 50° + 30° + (n – 3).20° = 360°
lar›n›n ölçüleri toplam›,
160° + (n – 3).20° = 360° ⇒ (n – 3).20° = 200°
n.180° – (n – 2).180° = n.180° – n.180° + 2.180° ⇒ n = 13 bulunur.
= 2.180° = 360° bulunur.
n kenarl› bir çokgenin tek olarak belirli olabilmesi
için;
ÖRNEK 10 n–1 aç› (en çok)
+ n–2 kenar (en az)
‹ç aç›lar›n›n ölçülerinin toplam›, d›fl aç›lar›n›n ölçüleri- ––––––––––
nin toplam›n›n 3 kat›na eflit olan çokgenin kenar say›- 2n – 3 tane eleman› verilmelidir.
ESEN YAYINLARI
s› kaçt›r?
Çözüm
ÖRNEK 13
Kenar say›s› n olsun.
7 kenarl› bir çokgenin tek olarak belirli olabilmesi için
(n – 2).180° = 3.360° ⇒ n – 2 = 3.2
kaç tane eleman› verilmelidir?
⇒ n = 8 bulunur.
Çözüm
n = 7 için 2n – 3 = 2.7 – 3 = 11
ÖRNEK 11
tane eleman› verilmelidir. Üstelik bunlar›n en çok
12 kenarl› bir çokgenin en çok kaç tane iç aç›s› dar 7 – 1 = 6 tanesi aç› ve en az 7 – 2 = 5 tanesi de ke-
aç› olabilir? nar uzunlu¤u olmal›d›r.
Çözüm
‹ç aç›n›n dar olmas› için d›fl aç›n›n genifl olmas› gere-

kir. Çokgenlerin d›fl aç›lar›n›n ölçüleri toplam› 360° ÖRNEK 14
oldu¤undan bu d›fl aç›lardan en çok 3 tanesi genifl 9 kenar›n›n uzunlu¤u verilen bir konveks sekizgenin
aç› olabilir. Dolay›s› ile 12 kenarl› bir çokgenin de en çizilebilmesi için en az kaç aç› ölçüsünün verilmesi
çok 3 tane iç aç›s› dar aç› olabilir. gerekir?
Çözüm
ÖRNEK 12
n kenarl› bir çokgenin çizilebilmesi için
Üç iç aç›s›n›n ölçüsü 100°, 130°, 150° olan bir konveks 2n – 3 tane eleman› verilmelidir. Dolay›s› ile
çokgenin di¤er iç aç›lar›n›n ölçüleri birbirine eflit ve 160° n = 8 ⇒ 2n – 3 = 2.8 – 3 = 13 olup bu 13 elemandan
oldu¤una göre, bu çokgenin kenar say›s› kaçt›r? 9 tanesi kenar uzunlu¤u ise geriye kalan 13 – 9 = 4
tanesi de aç› ölçüsü olmal›d›r.
137
1. 12 kenarl› bir d›flbükey çokgenin; 8. Konveks bir çokgenin d›fl aç›lar› küçükten büyü-
a. Köflegen say›s› kaçt›r? ¤e s›raland›¤›nda 10 ar 10 ar artmaktad›r. Bu
çokgenin en küçük d›fl aç›s›n›n ölçüsü 10° oldu-
¤una göre, çokgen kaç kenarl›d›r?
b. Bir köfleden çizilen köflegen say›s› kaçt›r?
9. 10 kenarl› bir d›flbükey çokgen için afla¤›daki

2. Köflegen say›s› 20 olan bir çokgenin kenar sa-
ifadelerin do¤ru veya yanl›fl oldu¤unu tespit edi-
y›s› kaçt›r?
niz.
Bir köflesinden çizilen köflegen say›s› 7 dir.
Köflegen say›s› 35 tir.

3. Köflegen say›s›, kenar say›s›n›n 8 kat› olan
Bir köflesinden çizilen köflegenlerle 8 üç-
çokgenin kenar say›s› kaçt›r?
gensel bölge oluflur.
‹ç aç›lar›n›n ölçüleri toplam› 1440° dir.
D›fl aç›lar›n›n ölçüleri toplam› 720° dir.

ESEN YAYINLARI
4. n kenarl› bir çokgenin en çok kaç tane iç aç›s›

dar aç› olabilir?
10. D C ABCDE beflgeninde

[AB] // [DC]
E
[EF] ve [DF]
α aç›ortaylar,
F a
5. 9 kenarl› bir çokgenin tek olarak belirli olabilme- m( A) = 120° ise
120°
si için 6 tane aç›s›n›n ölçüsü biliniyorsa, kaç ta-
A B α kaç derecedir?
ne kenar uzunlu¤unun bilinmesi gerekir?
11. D ABCDE beflgeninde

6. Düzgün onikigenin çizilebilmesi için en az kaç
110° C [AF] ve [CF] aç›or-
tane eleman› bilinmelidir?
taylar
E α
F [AB] ⊥ [BC]
150° a
m( D) = 110°
a
m( F) = 150° ise
7. Düzgün yirmigenin bir iç aç›s›n›n ölçüsü kaç de-
A B α kaç derecedir?
recedir?
1. a.54 b.9 2. 8 3. 19 4. 3 5. 9 6. 1 7. 162 8. 8 9. D, D, D, D, Y 10. 60 11. 100
138
ÜÇGENDE TEMEL ve YARDIMCI ELEMANLAR
ÜÇGEN A
A, B, C do¤rusal olmayan üç nokta olmak üzere

&
[AB] ∪ [BC] ∪ [AC] kümesine üçgen denir ve ABC c b
biçiminde gösterilir.
B a C
A A′
fiekildeki ABC ikizkenar üçgeninde;
b a a
c ➠ |AB| = |AC| , m( B) = m( C)
B′
C ➠ [AB] ve [AC] efl kenarlard›r.
B a
C′
➠ [BC] kenar› üçgenin taban›d›r.
➠ B ve C aç›lar› taban aç›lar›, A aç›s› tepe aç›s›d›r.

fiekildeki ABC üçgeninde
➠ A, B, C noktalar› üçgenin köfleleridir. Eflkenar Üçgen

Üç kenar› da efl olan üçgenlerdir. fiekildeki üçgen bir
➠ [AB] , [AC] ve [BC] üçgenin kenarlar›d›r.
eflkenar üçgendir.
➠ |BC| = a , |AC| = b ve |AB| = c üçgenin kenar A
uzunluklar›d›r.
60°
ESEN YAYINLARI
a a a
➠ BAC , ABC ve ACB aç›lar› üçgenin iç aç›lar›d›r.
a a a
Bu aç›lar A , B ve C biçiminde de gösterilir.
a a a 60° 60°
➠ A′ , B′ ve C′ aç›lar› üçgenin d›fl aç›lar›d›r. B C
➠ [AB] , [BC] ve [CA] kenarlar›n›n s›n›rlad›¤› nok- fiekildeki ABC eflkenar üçgende;
talar kümesi üçgenin iç bölgesidir. ➠ |AB| = |BC| = |AC|
➠ Üçgen düzleminde, üçgene veya iç bölgesine ait a a a

➠ m( A) = m( B) = m( C) = 60° dir.
olmayan noktalar kümesi üçgenin d›fl bölgesidir.
AÇILARINA GÖRE ÜÇGENLER

Dar Aç›l› Üçgen
KENARLARINA GÖRE ÜÇGENLER
Üç aç›s› da dar aç› olan üçgenlerdir.
Çeflitkenar Üçgen
Kenar uzunluklar› birbirinden farkl› olan üçgenlerdir.
Dik Üçgen
Bir aç›s› dik aç› olan üçgenlerdir. Dik üçgende, dik
‹kizkenar Üçgen aç›y› oluflturan kenarlar dik kenarlar, di¤er kenar ise
Herhangi iki kenar› efl olan üçgenlerdir. Efl kenarlar, hipotenüs olarak adland›r›l›r.
üçgenin ikiz kenarlar› di¤er kenar da üçgenin taban›-
d›r. Efl kenarlar›n karfl›s›ndaki aç›lar üçgenin taban
Genifl Aç›l› Üçgen
aç›lar›, di¤er aç› ise üçgenin tepe aç›s›d›r.
Bir aç›s› genifl aç› olan üçgenlerdir.
139
Üçgende Temel ve Yard›mc› Elemanlar
ÜÇGENDE YARDIMCI ELEMANLAR ÜÇGENDE AÇI BA⁄INTILARI

Kenarortay
Bir üçgende, iç aç›lar›n ölçüleri toplam› 180° dir.
Bir üçgenin, bir köflesini karfl›s›ndaki kenar›n orta
noktas›na birlefltiren do¤ru parças›na o kenar›na ait
kenarortay› denir. A
fiekildeki ABC A
D
üçgeninde [BC]
kenar›na ait [AD] Va C
B
kenarortay› çizilmifltir. E
[AD] kenarortay›n›n B D C
uzunlu¤u |AD| = Va biçiminde gösterilir. ABC üçgeninde [AB] // ED çizilirse;

Di¤er iki kenarortay Vb ve Vc biçiminde gösterilir. a a
A ile ACD
a a
Aç›ortay B ile BCE iç ters aç›lar olur.
Bir üçgenin herhangi bir aç›s›n› iki efl parçaya ay›ran Bu durumda,
›fl›n›n, köfle ile köflenin karfl›s›ndaki kenar aras›nda a a
m( A) = m(ACD)
kalan parças›na, üçgenin o köfleye ait aç›ortay› denir.
a a
A m( B) = m(BCE) olaca¤›ndan,
ESEN YAYINLARI
nA m(BCE) + m(BCA) + m(ACD) = 180° (do¤ru aç›)
B D C
m(B) + m(C) + m(A) = 180° bulunur.
fiekildeki ABC üçgeninde A köflesine ait [AD] aç›or-
tay› çizilmifltir.
[AD] aç›ortay›n›n uzunlu¤u, |AD| = nA biçiminde
gösterilir. B ve C köflelerine ait aç›ortay uzunluklar›
ÖRNEK 15
da s›ras›yla nB ve nC biçiminde gösterilir.
A
80°
Yükseklik
Bir üçgende, bir köfleden karfl› kenara veya bu kena-

3x x
r›n uzant›s›na çizilen dik do¤ru parças›na, üçgenin bu
B C
kenar›na ait yüksekli¤i denir.
a a
A
ABC üçgeninde m(BAC) = 80° , m(ABC) = 3x
a
m(ACB) = x ise x kaç derecedir?
ha Çözüm
a a a
m( A) + m( B) + m( C) = 180°
B H C
80° + 3x + x = 180° ⇒ 4x = 100°
fiekildeki ABC üçgeninin [BC] kenar›na ait [AH] ⇒ x = 25° olur.
yüksekli¤i çizilmifltir. |AH| = ha biçiminde gösterilir.
140
ÖRNEK 16 ÖRNEK 17
A A
x 50°
D x
B C
B D E C 110°
ABC üçgeninde |BD| = |AD| , |AE| = |EC| E F
a a a a
m(BAC) = 110° ise m(DAE) = x kaç derecedir? fiekilde [CD // [FE , m(EFB) = 110° , m(FAC) = 50°
Çözüm
a
ise m(DCA) = x kaç derecedir?
A
α x β
Çözüm
α β A
B D E C
50°
a a 110°
|BD| = |AD| ise m(ABD) = m(BAD) = α D x
a a B C
|AE| = |EC| ise m(EAC) = m(ECA) = β d›r. 110°
ABC üçgeninde, E F
a a a
m(BAC) = 110° ⇒ m( B) + m( C) = 180° – 110° = 70° a a
m(DBA) = m(EFB) = 110° (yöndefl aç›lar)
⇒ α + β = 70° olur.
ABC üçgeninde,
ESEN YAYINLARI
a
m(BAC) = 110° ⇒ α + β + x = 110° a a a
m(DBA) = m( A) + m( C) (d›fl aç› özelli¤i)
⇒ 70 + x = 110°
110° = 50° + x ⇒ x = 60° bulunur.
⇒ x = 40° bulunur.
Bir üçgende, bir d›fl aç›n›n ölçüsü, kendisine kom-

ÖRNEK 18
flu olmayan iki iç aç›n›n ölçüleri toplam›na eflittir.
A
ABC üçgeninde A x+20°
[CD // [BA] D 120° x–10°

çizilirse D B C
a a
B ile DCE yöndefl B C E
fiekilde D, B, C noktalar› do¤rusald›r.
a a
A ile ACD iç ters aç›lar olur. Verilenlere göre x kaç derecedir?
Bu durumda, Çözüm
a a
m( B) = m(DCE) ABC üçgeninde , DBA aç›s› bir d›fl aç› oldu¤undan,
a a a a a
m( A) = m(ACD) m(DBA) = m( A) + m( C)
+
–––––––––––––––––––––
a a a a 120° = x + 20° + x – 10°
m( B) + m( A) = m(ACD) + m(DCE)
a a a x = 55° bulunur.
m( B) + m( A) = m(ACE) bulunur.
141
ÖRNEK 19
Bir üçgende, d›fl aç›lar›n ölçüleri toplam› 360° dir.

C
z
Bir d›fl aç›n›n ölçüsü E
A
A x D α kendisine komflu
olmayan iki iç aç›n›n
y C
ölçüleri toplam›na D B
B F
eflit olaca¤›ndan,
fiekildeki verilenlere göre α = x + y + z oldu¤unu
a a a
gösteriniz. m(BCF) = m( A) + m( B)
a a a
Çözüm m(EAC) = m( B) + m( C)
C a a a
m(ABD) = m( A) + m( C)
E z +
x+y
––––––––––––––––––––––––––
a a a a a a
m(BCF)+m(EAC)+m(ABD)=2(m( A)+m( B)+m( C))
A x D α 144424443
180°
y a a a
m(BCF) + m(EAC) + m(ABD) = 360° bulunur.
B
ESEN YAYINLARI
[BD nin [AC] kenar›n› kesti¤i nokta E olsun.

a a a
m(BEC) = m( A) + m( B) (d›fl aç› özelli¤i)
a
m(BEC) = x + y olur. ÖRNEK 21
DEC üçgeninde,
a a a ABC üçgeninde
m(BDC) = m(BEC) + m(ECD) (d›fl aç› özelli¤i) A x
x + y + z = 280° ise
α = x + y + z bulunur.
y kaç derecedir? z y
B C
Çözüm
ÖRNEK 20
A x
A
50°
z y C
B 180°–y
D
40° 110° x ABC üçgeninde d›fl aç›lar›n ölçüleri toplam› 360° ol-
B C du¤undan
fiekildeki verilenlere göre x kaç derecedir? x + z + 180° – y = 360° ⇒ x + z – y = 180° olur.
Çözüm x + y + z = 280°
a a a a
m(BDC) = m( B) + m( A) + m( C) x + z – y = 180°
–
110° = 40° + 50° + x ⇒ x = 20° bulunur. ––––––––––––––––––
2y = 100° ⇒ y = 50° bulunur.
142
ÖRNEK 22 ÖRNEK 24
E ABC üçgeninde A
e
|BD| = |DC| = |AD|
A F
K
a
a ise m(BAC) = 90°
d D
L oldu¤unu gösteriniz. B D C
M
N Çözüm
b
c
B A
C β α
fiekilde verilenlere göre a + b + c + d + e = 180° ol-

du¤unu gösteriniz. β α
B D C
Çözüm
a a a
E m( A) + m( B) + m( C) = 180°
e
α + β + β + α = 180° ⇒ 2(α + β) = 180°
A F
K
a
⇒ α + β = 90° olur.
d D
a
L m(BAC) = α + β = 90° bulunur.
e+c M
a+d
b N
ESEN YAYINLARI
c
B ÖRNEK 25
C
a fiekilde A
BLN, LCE üçgeninin bir d›fl aç›s› oldu¤undan
a a a [AB] ⊥ [DC]
m(BLN) = m(LEC) + m(ECL) = e + c
|AE| = |EC| = |DB| E
a a
BNL, AND üçgeninin bir d›fl aç›s› oldu¤undan m(ACD) = 54° ise F
a a a a
m(BNL) = m(NAD) + m(ADN) = a + d olur. x 54°
m(EDC) = x
D B C
BNL üçgeninde iç aç›lar›n ölçüleri toplam› 180° olaca- kaç derecedir?

¤›ndan, a + b + c + d + e = 180° bulunur. Çözüm
a
m(ABC) = 90° A
oldu¤undan
ÖRNEK 23
|BE| = |AE| = |EC| olur. E
F x
65° Bu durumda
x 2x 54°
x DBE ikizkenar üçgendir. D B C
fiekilde verilenlere 10°
a a
göre x kaç derecedir? |DB| = |BE| ⇒ m(DEB) = m(EDB) = x olaca¤›ndan
a
20° m(EBC) = x + x = 2x
40°
Çözüm EBC ikizkenar üçgeninde,

a a
20° + 40° + 10° + 65° + x = 180° m(EBC) = m(ECB) ⇒ 2x = 54°
x = 180° – 135° = 45° bulunur. ⇒ x = 27° bulunur.
143
ÖRNEK 26 ÖRNEK 28
A
Bir ABC üçgeninde
40° a a a a
4m( B) – m( C) > m( A) ise m( B) nin en küçük tam
ABC üçgeninde
D
say› de¤eri kaç derecedir?
verilenlere göre
x kaç derecedir? Çözüm
°
25
x a a a
4m( B) – m( C) > m( A)
B E C a a a a a
Çözüm 4m( B) > m( A) + m( C) ⇒ 4m( B) > 180° – m( B)
14243
A a
180° – m( B)
DBC üçgeninde a
40° ⇒ 5m( B) > 180°
|DE| = |BE| = |EC| a
⇒ m( B) > 36° olur.
oldu¤undan D a a
a m( B) > 36° ise m( B) nin en küçük tam say› de¤eri
m(BDC) = 90°
°
37° dir.
25
x
olur.
B E C
a a a a
m(BDC) = m(ABD) + m(BAC) + m(ACD)
90° = 25° + 40° + x ⇒ x = 25° bulunur.
ÖRNEK 29
ESEN YAYINLARI
A
ÖRNEK 27
ABC üçgeninde A E
a 15°
m(BAD) = 90° 20°
a x 120°
m(DAC) = 15°
x B D C
|BD| = 2|AC| B D C a a
a ABC üçgeninde m(BCA) = 120° , m(BED) = 20°
m(ABC) = x kaç derecedir? a
|DE| = |EA| , |DC| = |AC| ise m(EBC) = x kaç dere-
Çözüm cedir?
|AC| = a al›rsak A
Çözüm
x 15°
|BD| = 2a olur.
a 10° A
a
|BK| = |KD|
2x 2x 30°
x E
olacak flekilde B K D C
a a
[AK] çizilirse, 20°
10°
120°
|BK| = |KD| = |AK| = a olur. x 30°
B D C
ABK ve AKC birer ikizkenar üçgen olaca¤›ndan,
a a [AD] çizilirse DCA ve DAE ikizkenar üçgenlerinde,
m(BAK) = m(ABK) = x
a a
a a m(ADC) = m(DAC) = 30°
m(AKC) = m(ACK) = 2x tir.
a a
ABC üçgeninde m(EDA) = m(EAD) = 10° olur.
a a a a a a
m( A) + m( B) + m( C) = 180° ⇒ 105° + x + 2x = 180° m(EDC) = m(EBD) + m(BED) (d›fl aç› özelli¤i)
⇒ x = 25° bulunur. 40° = x + 20° ⇒ x = 20° bulunur.
144
ÖRNEK 30 Çözüm
A
A
D 2x
2x
a
a 48°–x
a
x x
D
B E C
18°
B C
|BD| = |AC| = a olsun.
a [DC] çizilirse DBC üçgeni ikizkenar olur.

ABC üçgeninde |AD| = |BD| = |DC| , m(DCB) = 18°
( [DE] yükseklik ve kenarortay oldu¤undan)
a
ise m(BAC) kaç derecedir? Bu durumda ADC üçgeninde |AC| = |DC| = a olur.
Çözüm Yani, ADC üçgeni de ikizkenard›r.
A ADC üçgeninde,
a a a
a b m( A) + m( D) + m( C) = 180° ⇒ 2x + 2x + 48° – x = 180°
⇒ x = 44° bulunur.
D
a b
18° 18°
ÖRNEK 32
B C
ABC üçgeninde, A
ESEN YAYINLARI
a a a D
m( A) + m( B) + m( C) = 180°
E
a + b + a + 18° + b + 18° = 180° x
20°
2(a + b) = 180° – 36° ⇒ a + b = 72° olur. B C
a
m(BAC) = a + b = 72° bulunur. ABC üçgeninde |BD| = |DC| , |AB| = |AE|
a a
m(EBC) = 20° ise m(ABD) = x kaç derecedir?
Çözüm
A
x+a E
x a
ÖRNEK 31 20° a+20
B C
A
D |AB| = |AE| ise
a a
m(ABE) = m(AEB) = x + a
x 48°
a a
|BD| = |DC| ⇒ m(DBC) = m(DCB) = a + 20° olur.
B E C
a
ABC üçgeninde |BD| = |AC| , |BE| = |EC| BCE üçgeninin bir d›fl aç›s› BEA oldu¤undan
a a a a a
[DE] ⊥ [BC] , m(ACB) = 48° ise m(ABC) = x kaç de- m(BED) = m(EBC) + m(ECB)
recedir? x + a = 20° + a + 20°

x = 40° bulunur.
145
ÖRNEK 33 Çözüm
A
A D
15°
x
E
2x x
35° 70° 2x x
B D C B C
a |DB| = |DC| ise DBC üçgeninde,

ABC üçgeninde |AC| = |BD| , m(ABC) = 35°
a a
a a m(DBC) = m(DCB) = 2x olur.
m(ACB) = 70° , ise m(DAC) = x kaç derecedir?
ABC üçgeninde,
Çözüm
a a a
A m( A) + m( B) + m( C) = 180°
35°
x 35
°
15° + 4x + x = 180° ⇒ x = 33° olur.
b
b
a DBC üçgeninde,
70°
a a
35° 35°
m(DBC) = m(DCB) = 2x = 66° olaca¤›ndan
B a D C a E
a a a
m( D) + m(DBC) + m(DCB) = 180°
|BD| = |AC| = a olsun. a a
m( D) + 66° + 66° = 180° ⇒ m( D) = 48° bulunur.
|CE| = a olacak flekilde [CE] çizilirse flekilde de gö-
ESEN YAYINLARI
rüldü¤ü gibi ABD ve AEC üçgenleri efl olur.
ABE üçgeninde
a a a
m( A) + m( B) + m( E) = 180°
70° + x + 35° + 35° = 180° ⇒ x = 40° bulunur.
ÖRNEK 34
A
D
15°
E
B C
a a a a
fiekilde m(ABD) = m(DBC) , m(BCA) = m(ACD)
a a
|DB| = |DC| , m(BAC) = 15° ise m(BDC) kaç dere-
cedir?
146
Afla¤›daki sorular›n her birinde verilenlere göre x de¤erlerini bulunuz.
1. 6.
56°
20°
7.
70°
2.
30° x
20° 2x
8.
ESEN YAYINLARI
3x
3.
x
4x
30°
116°
9.
4.
x
x
140° 120°
10.
5. x
130°
x 2x–10° x+20°
20°
1. 80° 2. 105° 3. 52° 4. 80° 5. 70° 6. 31° 7. 30° 8. 30° 9. 90° 10. 30°
147
Afla¤›daki sorular›n her birinde verilenlere göre x de¤erlerini bulunuz.
1. 6.
°
30
70°
x x
x
2x
x
7.
84° x
2.
2x
x 30°
2x
8.
x x
78°
ESEN YAYINLARI
3.
80°
100°
9.
x
α 70°
x 80°
2α
4. 10.
100°
20° 40°
x
20° 40°
5.
80°
11.
x
x 69°
1. 30° 2. 25° 3. 140° 4. 140° 5. 40° 6. 40° 7. 42° 8. 27° 9. 80° 10. 10° 11. 37°
148
ÜÇGEN‹N KENARLARI ve AÇILARI ARASINDAK‹ ‹L‹fiK‹
ÖRNEK 37
Bir üçgende iki kenardan büyük olan›n karfl›s›nda- D

e
ki aç›n›n ölçüsü, küçük olan›n karfl›s›ndaki aç›n›n A 50°
64°
ölçüsünden büyüktür. 65°
A c d
b
66°
b 70° 45°
c
B a C
B a C fiekilde verilenlere göre a, b, c, d, e aras›ndaki s›ra-

a a a
a > b > c ise m( A) > m( B) > m( C) olur. lamay› bulunuz.
Çözüm
ABC üçgeninde,
a a a
m( C) < m( A) < m( B) ⇒ c < a < b ..... (I)
ACD üçgeninde,
ÖRNEK 35 a a a
m( D) < m( A) < m( C) ⇒ b < d < e ..... (II)
A
I ve II den
70°
c
b c < a < b < d < e bulunur.
ESEN YAYINLARI
60° 50°
B a C
ABC üçgeninde 50° < 60° < 70° oldu¤undan

a a a ÖRNEK 38
m( C) < m( B) < m( A) ⇒ c < b < a d›r.
D
f
d 50°
E
54°
C 75° e
a c k
56°
40°
ÖRNEK 36
A b B
A
fiekilde verilenlere göre en uzun kenar hangisidir?
4 6 Çözüm
ABC üçgeninde,
B
8 a a a
C m( B) < m( C) < m( A) ⇒ a < b < c ..... I
ABC üçgeninde 4 < 6 < 8 oldu¤undan, BCD üçgeninde,

a a a a a a
c < b < a ⇒ m( C) < m( B) < m( A) d›r. m( D) < m( B) < m( C) ⇒ c < d < e ..... II
BDE üçgeninde,
a a a
Bir üçgenin aç›lar› aras›ndaki s›ralama, kenarlar› m( E) < m( B) < m( D) ⇒ e < f < k ..... III
aras›nda da vard›r. I, II ve III ten en uzun kenar |BE| = k olur.
149
Üçgenin Kenarlar› ve Aç›lar› Aras›ndaki ‹liflki
ÜÇGEN Efi‹TS‹ZL‹⁄‹ ÖRNEK 39
A
Bir üçgende, bir kenar uzunlu¤u, di¤er iki kenar›n
uzunluklar› toplam›ndan küçük, fark›n›n mutlak de-
3 5
¤erinden büyüktür.
A
B a C
c b
ABC üçgeninde |AB| = 3 cm , |AC| = 5 cm ise
|BC| = a n›n alabilece¤i de¤erler kümesini bulunuz.
B a C
Çözüm
|b – c| < a < b + c
Üçgen eflitsizli¤ine göre
|b – c| < a < b + c ⇒ |5 – 3| < a < 5 + 3
K
⇒ 2 < a < 8 olur.
α c
O halde, a ∈ (2, 8) bulunur.
A
c b
α ÖRNEK 40
β
ESEN YAYINLARI
B a C A
[CA üzerinde |AK| = |AB| = c olacak flekilde K nok- 3 6
tas› al›rsak, |KC| = b + c olur.

a a B a C
m(BKC) = m(ABK) = α
a ABC üçgeninde |AB| = 3 br , |AC| = 6 br
m(ABC) = β olsun. a a
m( A) < m( B) ise |BC| = a n›n alabilece¤i tam say›
α < α + β olaca¤›ndan, de¤erlerini bulunuz.
a a a
α < α + β ⇒ m( K) < m(KBA) + m(ABC) Çözüm
a a Üçgen eflitsizli¤ine göre
⇒ m( K) < m(KBC) dir.
a a |b – c| < a < b + c ⇒ |6 – 3| < a < 6 + 3
m( K) < m(KBC) ⇒ a < c + b ..... (I)
⇒3<a<9 ..... (I)
a a
Benzer yöntemle m( A) < m( B) ⇒ a < b
b < a + c ve c < a + b bulunabilir. ⇒a<6 ..... (II)
I ve II den
b<a+c⇒b–c<a
} ⇒ |b – c| < a ..... (II) 3<a<9
c<a+b⇒c–b<a
a<6
} ⇒ 3 < a < 6 bulunur.
I ve II den
3 < a < 6 ise a n›n alabilece¤i tam say› de¤erleri 4
|b – c| < a < b + c bulunur. ve 5 tir.
150
ÖRNEK 41 ÖRNEK 43
A
A
7 D 4
x–1 2x+1
5 3
B x C
B 9 C
ABC ve BDC üçgenlerinde verilenlere göre ABC üçgeninde verilenlere göre x in alabilece¤i de-
|BC| = x in alabilece¤i de¤erler kümesini bulunuz. ¤erler kümesini bulunuz.
Çözüm Çözüm
ABC üçgeninde, ||AC| – |AB|| < |BC| < |AC| + |AB|

|7 – 4| < x < 7 + 4 ⇒ 3 < x < 11 ..... (I) 2x + 1 – (x – 1) < 9 < 2x + 1 + x – 1
DBC üçgeninde, x + 2 < 9 < 3x olur.
|5 – 3| < x < 5 + 3 ⇒ 2 < x < 8 ..... (II) x + 2 < 9 < 3x ⇒ x + 2 < 9 ve 9 < 3x
I ve II den ⇒ x < 7 ve x > 3
3 < x < 11 ⇒ 3 < x < 7 bulunur.
2<x<8
} ⇒ 3 < x < 8 bulunur. O halde, x ; (3, 7) aral›¤›nda de¤erler al›r.
x in alabilece¤i de¤erler kümesi; (3, 8) aral›¤›d›r.
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 42
A ÖRNEK 44
A
4 5
4
x 7
B C
2 8 B
2x+1
C
D
ABC üçgeninde x bir tam say›d›r. Verilenlere göre
fiekilde verilenlere göre |BC| = x in alabilece¤i tam
Çevre(ABC) nin alabilece¤i en büyük de¤er kaç br dir?
say› de¤erlerini bulunuz.
Çözüm
Çözüm
|7 – 4| < 2x + 1 < 7 + 4 ⇒ 3 < 2x + 1 < 11
ABC üçgeninde;
⇒ 2 < 2x < 10
|5 – 4| < x < 5 + 4 ⇒ 1 < x < 9 ..... (I)
BDC üçgeninde; ⇒ 1 < x < 5 olur.
|8 – 2| < x < 8 + 2 ⇒ 6 < x < 10 ..... (II) Bu durumda, x in en büyük tam say› de¤eri
I ve II den x = 4 oldu¤undan,
1<x<9 |BC| = 2x + 1 = 2.4 + 1 = 9 br olur.
6 < x < 10
} ⇒ 6 < x < 9 bulunur. O halde, üçgenin çevresinin en büyük de¤eri
x in alabilece¤i tam say› de¤erleri 7 ve 8 dir. 4 + 7 + 9 = 20 br bulunur.
151
ÖRNEK 45 ÖRNEK 47
A ABC üçgeninde A
a
10 m( B) = 60°
6 x a c b
m( C) = 70° ise
B D C |c – a| + |b – c| – |a + c – b|
60° 70°
ifadesinin eflitini bulunuz. B a C
ABC üçgeninde |BD| = |DC| , |AB| = 6 br
|AC| = 10 br ise |AD| = x in alabilece¤i tam say› de- Çözüm
a a
¤erlerini bulunuz. m( B) = 60° ve m( C) = 70° ise
a
Çözüm m( A) = 50° olaca¤›ndan
[DE] // [AB] A a a a
m( A) < m( B) < m( C) ⇒ a 0 ⇒ |c – a| = c – a
taban olur.
B D C b < c ⇒ b – c < 0 ⇒ |b – c| = –b + c dir.
Bu durumda
Ayr›ca, üçgen eflitsizli¤ine göre
AB 6
|AE| = |EC| = 5 br ve |DE| = = = 3 br a + c > b oldu¤undan
2 2
a + c – b > 0 ⇒ |a + c – b| = a + c – b olur.
ESEN YAYINLARI
bulunur. ADE üçgeninde,

|5 – 3| < x < 5 + 3 ⇒ 2 < x < 8 olur. O halde
x in alabilece¤i tam say› de¤erleri 3, 4, 5, 6 ve 7 dir. |c – a| + |b – c| – |a + c – b|

= c – a – b + c – (a + c – b)
=c–a–b+c–a–c+b
= c – 2a bulunur.
ÖRNEK 46
ÖRNEK 48
c b
A 6 E
4
D
B 8 C
3
ABC üçgeninin kenar uzunluklar› birer tam say›d›r. 2
|BC| = 8 br ise üçgenin çevresinin en küçük de¤eri B C
kaç birimdir?
fiekildeki verilenlere göre ABC üçgeninin çevresinin
Çözüm alabilece¤i en büyük tam say› de¤eri kaçt›r?
8 < b + c olaca¤›ndan, Çözüm
b + c ifadesinin en küçük tam say› de¤eri 9 br dir. DBA üçgeninde,
Bu durumda çevrenin en küçük de¤eri 4 – 2 < |AB| < 4 + 2 ⇒ 2 < |AB| < 6 ..... (I)
Çevre(ABC) = b + c + 8 = 9 + 8 = 17 br olur. ACE üçgeninde,
123
9 6 – 3 < |AC| < 6 + 3 ⇒ 3 < |AC| < 9 ..... (II)
152
I ve II den ÖRNEK 50
2 < |AB| < 6 D

3 < |AC| < 9 5
+ 4
–––––––––––––––––
5 < |AB| + |AC| < 15 olur. C
A
ABC üçgeninde x 6
|BC| < |AB| + |AC| ⇒ |BC| < 15 olur.

B
|AB| + |AC| < 15 ABCD dörtgeninde verilenlere göre |AB| = x in en kü-
|BC| < 15 çük tam say› de¤eri kaçt›r?

+
––––––––––––––––––
Çözüm
|AB| + |AC| + |BC| < 30 ⇒ Çevre(ABC) < 30 dur.
D
O halde, ABC üçgeninin çevresinin en büyük tam sa- 5
4
y› de¤eri 29 bulunur.
C
A
x 6
ÖRNEK 49 B
A DBC üçgeninde
ESEN YAYINLARI
3
D
6 – 5 < |DB| < 6 + 5 ⇒ 1 < |DB| < 11 olur.
x
7 Bulunan bu aral›ktaki de¤erlerden biri de
|DB| = 4 tür.
B E C
|DB| = 4 al›n›rsa, ABD üçgeninde,
ABC üçgeninde [DE] ⊥ [BC] , |BE| = |EC|
4 – 4 < x < 4 + 4 ⇒ 0 < x < 8 olur.
|AD| = 3 br , |DC| = 7 br ise |AB| = x in alabilece¤i
O halde, |AB| = x in en küçük tam say› de¤eri 1 dir.
tam say› de¤erlerini bulunuz.
Çözüm
A
3
D
x 7 7
ÖRNEK 51
D 7 C
B E C
DBC üçgeninde [DE] hem yükseklik hem de kenaror-

5
tay oldu¤undan DBC ikizkenard›r. 8
Dolay›s›yla |BD| = |DC| = 7 br olur. A

ABD üçgeninde x
B
7 – 3 < x < 7 + 3 ⇒ 4 < x < 10 bulunur.
O halde, x in alabilece¤i tam say› de¤erleri ABCD dörtgeninde verilenlere göre |AB| = x in alabi-
5, 6, 7, 8 ve 9 dur. lece¤i en büyük tam say› de¤eri kaçt›r?
153
Çözüm
A
DBC üçgeninde D 7 C
8 – 7 < |DB| < 8 + 7

5
1 < |DB| < 15 C
8
olaca¤›ndan
A
|DB| = 14,9 al›n›rsa, x B D
B
ABD üçgeninde, ABCD dörtgeninde |BC| + |CD| < |AB| + |AD| dir.
14,9 – 5 < x < 14,9 + 5
9,9 < x < 19,9 olur.
O halde, x in en büyük tam say› de¤eri 19 dur.
ÖRNEK 53
A
ÖRNEK 52
Çevresi 40 br olan A
5 D 6
ABC üçgeninin kenar

uzunluklar› birer tam
B 7 C
ESEN YAYINLARI
say›d›r.
|AB| = |AC| ise D, ABC üçgeninin iç bölgesinde bulunan bir noktad›r.
|BC| nin en büyük B C Verilenlere göre BCD üçgeninin çevresinin alabilece-

¤i de¤erler kümesini bulunuz.
tam say› de¤eri kaç br olur?
Çözüm
Çözüm
ABCD dörtgeninde,
A
|BD| + |DC| < |AB| + |AC| ⇒ |BD| + |DC| < 11
BCD üçgeninde,
20–x 20–x
|BD| + |DC| > 7 olaca¤›ndan
7 < |BD| + |DC| < 11 olur. Bu eflitsizli¤in her taraf›na
B 2x C BC| = 7 ilave edersek

7 + 7 < |BD| + |DC| + |BC| < 11 + 7
|BC| = 2x al›n›rsa,
14 < Çevre(ABC) < 18 bulunur.
|AB| = |AC| = 20 – x olur.
Üçgen eflitsizli¤ine göre,

Bir ABC üçgeninde
|AB| – |AC| < |BC| < |AB| + |AC| a
m( A) = 90° ⇒ a = b2 + c2
0 < 2x < 40 – 2x ⇒ 4x < 40
a
⇒ 2x < 20 olur. m( A) < 90° ⇒ a < b2 + c2
a
|BC| = 2x < 20 ise |BC| nin alabilece¤i en büyük tam m( A) > 90° ⇒ a > b 2 + c 2 dir.
say› de¤eri 19 olur.
154
ÖRNEK 54 ÖRNEK 56
ABC üçgeninde A A
a
m( A) > 90° 4
3
|AB| = 3 br D
|AC| = 4 br ise 6 8
B x C
|BC| = x in alabilece¤i B x C
ABC üçgeninde [BD] ve [CD] aç›ortaylar
Çözüm
a |BD| = 6 br , |DC| = 8 br ise |BC| = x in alabilece¤i
m( A) > 90° ⇒ a > b2 + c2 ⇒ x > 42 + 32
⇒ x > 5 ..... (I)
Çözüm
ABC üçgeninde, üçgen eflitsizli¤ine göre, /
a m (A)
m(BDC) = 90° + oldu¤undan,
4 – 3 < x < 4 + 3 ⇒ 1 < x < 7 ..... (II) 2
I ve II den a
m(BDC) > 90° dir. Bu durumda,
5<x
1<x<7
} ⇒ 5 < x < 7 olur. BDC üçgeninde,
|BC| > BD 2 + DC 2 ⇒ x > 62 + 82

ESEN YAYINLARI
O halde, x in alabilece¤i tam say› de¤eri, 6 d›r.

⇒ x > 10 ..... (I)
BDC üçgeninde, üçgen eflitsizli¤ine göre,
ÖRNEK 55 8 – 6 < x < 8 + 6 ⇒ 2 < x < 14 ..... (II)
A I ve II den
10 < x
4
6
2 < x < 14
} ⇒ 10 < x < 14 bulunur.
B x C O halde, x in alabilece¤i tam say› de¤erleri,
a
ABC üçgeninde m( A) < 90° , |AB| = 4 br 11, 12 ve 13 olur.
|AC| = 6 br ise |BC| = x in alabilece¤i en küçük ve

en büyük tam say› de¤erlerini bulunuz.
Çözüm
a
m( A) < 90° ⇒ a < b2 + c2 ⇒ x < 62 + 42
⇒x< 52 ..... (I)
ABC üçgeninde, üçgen eflitsizli¤ine göre
6 – 4 < x < 6 + 4 ⇒ 2 < x < 10 ..... (II)
I ve II den 2 < x < c52 olur.
O halde, x in en küçük tam say› de¤eri 3 ve en bü-

yük tam say› de¤eri 7 dir.
155
Afla¤›daki sorular›n her birinde verilenlere göre en Afla¤›daki sorular›n her birinde verilenlere göre x in
uzun kenarlar› bulunuz. de¤er aral›¤›n› bulunuz.
1. 6.
e 58° c
2 5
71°
d
x
a b
49° 62°
2. d
7.
60°
64° f
4 x
e
b 51°
c
72° k 8
3. e
ESEN YAYINLARI
60°
50° 8.
a c 8
5
d 6
4
63°
64°
x
b
4. d
78°
46° 9.
69° c 5
b
e 5 x
k
56° 3
4
f a
5.
a 42° 69°
e
10.
d 7
59° 4
b
c
2x–1
1. c 2. f 3. e 4. f 5. c 6. (3, 7) 7. (4, 12) 8. (3, 10) 9. (2, 8) 10. (2, 6)
156
Afla¤›daki sorular›n her birinde x in alabilece¤i tam 7.

say› de¤erlerini bulunuz. 3 7
1.
α
4x x
3x
14
8.
β
4
3
2. 1
x
x 7 3
6
α
Afla¤›daki sorular›n her birinde verilenlere göre x in

3. x
5 en küçük tam say› de¤eri ile en büyük tam say› de-
¤erlerini bulunuz.
8
9.
10
x
4 4
ESEN YAYINLARI
Afla¤›daki sorular›n her birinde verilenlere göre x in

alabilece¤i tam say› de¤erlerini bulunuz.
10.
(α < 90° , β > 90°)
8
4.
β
2 6
x 6
11.
5.
7
x 4
3
α x
6
12.
6. 3
β
5
6 x
x
10
1. (3, 4, 5, ..., 13) 2. 7 3. (1, 2, 3, ..., 22) 4. 7 5. (4, 5, 6) 6. (5, 6, 7) 7. (7, 8, 9) 8. 6 9. (9 ; 11) 10. (3 ; 13) 11. (4 ; 6) 12. (3 ; 3)
157
S‹NÜS ve KOS‹NÜS TEOREMLER‹
S‹NÜS TEOREM‹ ÖRNEK 57
A
Herhangi bir ABC üçgeninde, çevrel çemberin ya-
6 3
r›çap› R olmak üzere
a b c α 45°
= = = 2R dir.
sin A sin B sin C B C
ABC üçgeninde verilenlere göre sinα kaçt›r?

‹spat:
Çözüm
A
Sinüs teoremine göre,
D
b c 3 6
c
= ⇒ =
sin B sin C sin a sin 45°
O b
3 3 2 2
⇒ sinα = .sin45° = · = tür.
6 6 2 4
B a C
a
m(BAC) < 90° olmak üzere, ABC üçgeninin çevrel ÖRNEK 58
çemberinin merkezi O olsun. C
Ayn› yay› gören çevre aç›lar›n ölçüleri eflit oldu-

ESEN YAYINLARI
¤undan, A
a a
m( D) = m( A) olur.
Çap› gören çevre aç› 90° olaca¤›ndan B

a
m(DBC) = 90° dir.
DBC dik üçgeninde,
BC
sinD = ⇒ sinD = a
DC 2R ‹ki yüksek gerilim kablosu bir nehir boyunca flekildeki
⇒ sinA = a gibi yerlefltirilmifltir. Nehrin bir taraf›nda B ve C kule-

2R
leri di¤er taraf›nda A kulesi vard›r. A ile B kuleleri ara-
a
a s›ndaki uzakl›k 240 metre olup m(ABC) = 120° ve
⇒ = 2R bulunur.
sin A a
m(CAB) = 15° ise A ile C aras›ndaki uzakl›k kaç met-
Benzer ifllemlerle redir?
b c Çözüm
= 2R ve = 2R eflitlikleri elde edilir.
sin B sin C C
x
A
45°
Bu durumda, 15°
a b c 240 120°
= = = 2R olur.
sin A sin B sin C B
a
m(ACB) = 45° olaca¤›ndan, sinüs teoremine göre,
158
Sinüs ve Kosinüs Teoremleri
c b
= & 240 = x ÖRNEK 61
sin C sin B sin 45° sin 120°
B
Sinop
& x = sin120° .240 15° A
sin45°
3
& x = 2 .240 = 120v6 m dir. 45°
Samsun
2
C
2
Sinop-Samsun aras› 165 km dir. Samsun’dan kalkan
ÖRNEK 59
bir uçak A gibi bir noktada iken uça¤›n konumu yuka-
r›daki flekilde ifade edilmifltir. A noktas›n›n var›fl nok-
Çevrel çemberinin yar›çap› 3 cm olan ABC üçgeninde
tas›na olan uzakl›¤›n› bulunuz.
a
m( A) = 30° ise a kenar›n›n uzunlu¤u kaç cm dir? Çözüm
a a
Çözüm ABC üçgeninde m( B) = 15°, m( C) = 45° ise
Sinüs teoremine göre, a
m( A) = 120° olur.
a a
= 2R ⇒ = 2.3 Sinüs teoremine göre,
sin A sin 30°
a BC AB 165 AB
⇒ = 6 ⇒ a = 3 cm bulunur. = ⇒ =
ESEN YAYINLARI
1 sin A sin C sin 120° sin 45°

2
⇒ 165. 2 = |AB|. 3
2 2
ÖRNEK 60 165 2
⇒ |AB| =
3
A
⇒ |AB| = 55v6 km olur.
6
4
ÖRNEK 62
B C
Bir ABC üçgeninde,
a a a a a a
ABC üçgeninde m( C) – m( B) = 90° , |AB| = 6 cm ve sin2( A) + sin2( B) = sin2( C) ise m( C) kaç derecedir?
|AC| = 4 cm ise cotB kaçt›r?
Çözüm
Çözüm a b c a2 b2 c2
a a = = ⇒ = =
m( B) = α al›rsak m( C) = 90° + α olur. sin A sin B sin C sin A sin B sin 2 C
2 2
Sinüs teoremine göre, a2 + b2 c2

⇒ =
sin 2 A + sin 2 B sin 2 C
b c 4 6
= ⇒ =
sin B sin C sin a sin (90° + a) a2 + b2 c2
⇒ 2
=
sin C sin 2 C
4 6
⇒ =
sin a cos a ⇒ a2 + b2 = c2 olur.
a
cos a 6 3 Buna göre, m( C) = 90° dir.
⇒ = ⇒ cotα = bulunur.
sin a 4 2
159
ÖRNEK 63 ÖRNEK 64
A
Bir ABC üçgeninde,
∧
a = 2 cm, b = 3 cm ve m(C) = 60° ise c kenar›n›n
D uzunlu¤u kaç cm dir?
45° Çözüm
30°
B C
Verilenleri, c2 = a2 + b2 – 2ab.cosC
a ba¤›nt›s›nda yerine yazarsak
ABC üçgeninde 2|AD| = 3|DC| , m(ABD) = 45°
a sin A c2 = 22 + 32 – 2.2.3.cos60°
m(DBC) = 30° ise kaçt›r?
sin C 1
c2 = 13 – 12. ⇒ c2 = 7
2
Çözüm
⇒ c = v7 cm olur.
2|AD| = 3|DC| ⇒ |AD| = 3k, |DC| = 2k al›nabilir.
ABD üçgeninde sinüs teoremine göre,
AD BD 3k BD
= ⇒ =
sin 45° sin A 2 sin A
2
ÖRNEK 65
⇒ |BD| = 3v2k.sinA ..... (I)
A
BDC üçgeninde sinüs teoremine göre,
ESEN YAYINLARI
x
DC BD 2k BD 3
= ⇒ = 4
sin 30° sin C 1 sin C
2
B D C
⇒ |BD| = 4k.sinC ..... (II)
ABC üçgeninde [AD] ⊥ [AC] , |AD| = 4 cm
I ve II nin eflitli¤inden
|AC| = 3 cm , |BD| = |DC| ise |AB| = x kaç cm dir?
sin A 4
3v2k.sinA = 4k.sinC ⇒ =
sin C 3 2 Çözüm
sin A 2 2 A
⇒ = bulunur.
sin C 3
x
3
4
B 5 D 5 C
KOS‹NÜS TEOREM‹
ADC dik üçgeninde,
A
|DC| = 5 cm dir.
a2 = b2 + c2 – 2bc.cosA
c b AC 3
b2 = a2 + c2 – 2ac.cosB cosC = ⇒ cosC = tir.
DC 5
c2 = a2 + b2 – 2ab.cosC
B a C ABC üçgeninde, kosinüs teoremine göre,
Kosinüs teoremi yard›m›yla |AB|2 = |BC|2 + |AC|2 – 2|BC|.|AC|.cosC
➠ ‹ki kenar uzunlu¤u ile bu kenarlar aras›ndaki x2 = 102 + 32 – 2.10.3.

3
5
aç›s› verilen üçgenin üçüncü kenar uzunlu¤unu
x2 = 100 + 9 – 36
➠ Üç kenar uzunlu¤u bilinen üçgenin aç›lar›n›n öl-
x = c73 cm olur.
çülerini bulabiliriz.
160
ÖRNEK 66 ÖRNEK 68
3 4
B c13 C C
120°
Bir ABC üçgeninde, a = c13 cm , b = 4 cm ve
A
∧
c = 3 cm ise m(A) kaç derecedir? B
Çözüm
a2 = b2 + c2 – 2bc.cosA
Bir gölün en uzak iki noktas› A ve B dir. AB uzunlu¤u-
(c13)2 = 42 + 32 – 2.4.3.cosA a
nu bulmak için m(ACB) = 120° olacak flekilde uzak bir
1
13 = 25 – 24.cosA ⇒ cosA = tepe üzerinde bir C noktas› al›narak, A ile C aras›n›n
2
∧ 20 m, B ile C aras›n›n 30 metre oldu¤u tespit ediliyor.
⇒ m(A) = 60° bulunur. AB uzunlu¤u kaç metredir?
Çözüm
ÖRNEK 67 C
120°
ESEN YAYINLARI
A
30
20
2 3
2 D
B 4 C A B
x
8 Oluflan ABC üçgeninde, b = 20 m, a = 30 m ve
a
m( C) = 120° oldu¤undan kosinüs teoremine göre,
E
c2 = a2 + b2 – 2ab.cosC
fiekilde, [AE] ∩ [BD] = {C} dir. Verilenlere göre,
c2 = 302 + 202 – 2.30.20.cos120°
|DE| = x kaç cm dir?
c2 = 900 + 400 – 2.30.20. c – m
1
Çözüm 2
a a c2 = 1300 + 600
m(BCA) = m(DCE) = α alal›m.
c2 = 1900 ⇒ c = 1900
ABC üçgeninde, kosinüs teoremine göre,
⇒ c = 10c19 m
|AB|2 = |BC|2 + |AC|2 – 2|BC|.|AC|.cosα
O halde, |AB| = 10c19 metredir.
7
22 = 42 + 32 – 2.4.3cosα ⇒ cosα = olur.
8
CDE üçgeninde, kosinüs teoremine göre,
|DE|2 = |CE|2 + |CD|2 – 2.|CE|.|CD|.cosα
7
x2 = 82 + 22 – 2.8.2.
8
x2 = 40 ⇒ x = 2c10 cm bulunur.
161
Afla¤›daki sorular›n her birinde verilenlere göre isteni- 5. A
lenleri bulunuz.
1. A 2 x
x=?
120°
3 4
45° 30°
a=? B C
B a C
6. A
4 6
sinα = ?
2. A
α 30°
B C
2 3 a
cos A = ?
B 4 C
7. A
ESEN YAYINLARI
6
3 α=?
α 30°
3. A B C
2
E
x 4 x=?
2
8. A
B 5 D 3 C
120°
6
α=?
α
B 6v3 C
4. A
x
9. A
C 6 D
45°
B 12 x=? 30°
sin B
=?
8 sin C
B 2k D 3k C
E
1 3 3 2
1. c37 2. – 3. 4 4. 10 5. 2v2 6. 7. 90° 8. 30° 9.
4 4 4
162
10. A 14. B
7 3 2
4
3 α=? C A
α
r=?
B 5 C O
11. A
c19 3
α=? 15. A
α α 45
°
B 5 C 3
2
B D C
3|BD| = 2|DC| ⇒ sinα = ?

ESEN YAYINLARI
12. D 2 2 C
1
E
ABCD kare
3 cosα = ?
α
16. Bir ABC üçgeninde,
A B
a
b2 = a2 + c2 – v3ac ise m( B) kaç derecedir?
a a a 17.
sin A
= 2. cos C ise ABC üçgeninin ikizkenar üç-
13. m( C) = 90° + m( B) ⇒ cot B = ? sin B
C gen oldu¤unu gösteriniz.
A 6 B
18. sinC = cosA + cosB ise ABC üçgeninin dik üç-

gen oldu¤unu gösteriniz.
2 3 8 2
10. 120° 11. 60° 12. 13. 14. 15. 16. 30
5 2 15 2
163
ÜÇGEN‹N KENARLARINI BELL‹ ORANDA BÖLEN NOKTALAR
AÇIORTAY ve KENARORTAY
2. Yol
A
2k k
ABC üçgeninde B(3,–2) D C(5,1)
D ∈ [BC]
3 k da 2 art›fl
olmak üzere,
3 k da 3 art›fl
B D C
BD B ve C noktalar›n›n apsisleri için;

B + kC
= k ise, D = dir.
1+ k 4
DC 3k da 2 art›fl varsa, 2k da art›fl olur.
3
→ →
BD ile DC nin yönleri ve do¤rultular› ayn› oldu- 4 13
D noktas›n›n apsisi 3 + = bulunur.
3 3
¤undan;
→ → → → → → B ve C noktalar›n›n ordinatlar› için;
BD = k.DC ⇒ D – B = k( C – D)
→ → → → 3k da 3 art›fl varsa 2k da 2 art›fl olur.
⇒ D – B = k. C – k. D
→ → → → D noktas›n›n ordinat› –2 + 2 = 0 bulunur.
⇒ D + k. D = B + k. C
→ → →
⇒ D(1 + k) = B + k. C
→ B +kC B + kC
⇒D= veya D = olur.
1+ k 1+ k
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 70
1
Bir ABC üçgeninde, D ∈ [BC] , |BD| = |DC| olmak
ÖRNEK 69 2
üzere, B(0, –2) ve D(1, 0) ise |DC| kaç br dir?
ABC üçgeninde B(3, –2), C(5, 1) ve D ∈ [BC] dir.
BD Çözüm
= 2 ise D noktas›n›n koordinatlar›n› bulunuz. A
DC
Çözüm
A
B(0,–2) D(1,0) C(a,b)
1 → →
|BD| = |DC| ise |DC| = 2|BD| ⇒ DC = 2BD
B(3,–2) D C(5,1) 2
→ → → → → →
DC = 2BD ⇒ C – D = 2( D – B)
1. Yol
→ → →
BD ⇒ C = 3D – 2B
= 2 ise k = 2 dir.
DC
⇒ C = 3D – 2B
B(3, –2) ve C(5, 1) de¤erlerini
⇒ C = 3(1, 0) – 2(0, –2) = (3, 4) olur.
B + kC
D= eflitli¤inde yerine yazarsak → → →
1+ k DC = C – D = (3, 4) – (1, 0) = (2, 4) olaca¤›ndan
(3, –2) + 2 (5, 1)
= c , 0 m bulunur.
13
D= DC = DC = 2 2 + 4 2 = 2v5 br bulunur.
1+ 2 3
164
Üçgenin Kenarlar›n› Belli Oranda Bölen Noktalar
ÖRNEK 71 A
ABC üçgeninde D nok-
A
tas› [BC] kenar› d›fl›n-
da ve BC üzerinde ol-
mak üzere
B C D
BD B – kC
B D C = k ise D = dir.
1– k
DC
B +C →
ABC üçgeninde |BD| = |DC| ise D = → →
2 BD ile DC nin do¤rultular› ayn› fakat yönleri
oldu¤unu gösteriniz. farkl› oldu¤undan,
→ → → → →→ →
Çözüm BD = – k.DC ⇒ D – B = – k ( C – D)
→ → → →
BD ile CD lineer ba¤›ml› oldu¤undan ⇒ D – kD = B – kC
→ → → → →
|BD| = |DC| ⇒ BD = DC ⇒ D(1 – k) = B – k C
→ → → → → B – k.C B – k.C
⇒D–B=C–D ⇒D= veya D =
1– k 1– k
→ → →
⇒ 2D = B + C
→ B +C B+C ÖRNEK 73
⇒D= ⇒D= bulunur.
2 2
ESEN YAYINLARI
Bir ABC üçgeninde B(0, –1) ve C(4, –3) dir.

[BC] kenar›n› d›fltan bölen D ∈ BC için |BD| = 3|DC|
ise D noktas›n›n koordinatlar›n› bulunuz.
Çözüm A
ÖRNEK 72
Bir ABC üçgeninde A(0, –1), B(2, 1) ve C(6, 3)

olup |BD| = |DC| ise |AD| kaç br dir?
B(0,–1) C(4,–3) D
Çözüm
A(0,–1)
BD
1. Yol = 3 ise k = 3 tür.
DC
B(0, –1) ve C(4, –3) de¤erlerini
B – kC
D= eflitli¤inde yerine yazarsak
1– k
B(2,1) D C(6,3)
(0, –1) – 3 (4, –3) (–12, 8)
D= = = (6, –4) bulunur.
1– 3 –2
|BD| = |DC| ise
B + C (2, 1) + (6, 3) (8, 4) 2. Yol 2k k

D= = = = (4, 2) olur.
2 2 2
B(0,–1) C(4,–3) D
→ → →
AD = D – A = (4, 2) – (0, –1) = (4, 3) B ve C noktalar›n›n apsisleri için; 2k da 4 art›fl varsa,
k da 2 art›fl olup D noktas›n›n apsisi 4 + 2 = 6 d›r.
|AD| = AD = = 4 2 + 3 2 = 5 br bulunur.
B ve C noktalar›n›n ordinatlar› için; 2k da 2 azalma
varsa, k da 1 azalma olur.
D noktas›n›n ordinat› –3 – 1 = –4 bulunur.
165
ÜÇGENDE AÇIORTAY ÖRNEK 75

‹ç Aç›ortay Teoreminin Bölme Oran› ‹le A
Vektörel Olarak ‹fadesi
ABC üçgeninde A
[AD] aç›ortay ise α α

c b B 3 N 4 C
BD c
= dir. ABC üçgeninde, [AN] iç aç›ortay, |BN| = 3 cm
b B D C
DC a
|NC| = 4 cm, Çevre(ABC) = 21 cm ise |AB| kaç cm
a a a a dir?
m(BDA) + m(ADC) = 180° ⇒ sin(BDA) = sin(ADC)
Çözüm
ABD üçgeninde sinüs teoremine göre
A
%
BD c sin (BDA) c
=
%
& = ..... (I)
sin a sin (BDA) sin a BD
3k 4k
ADC üçgeninde sinüs teoremine göre,

% B 3 N 4 C
DC b sin (ADC) b
=
%
& = ..... (II)
sin a sin (ADC ) sin a DC AB BN 3
= = ⇒ |AB| = 3k ve |AC| = 4k olur.
AC NC 4
I ve II eflitliklerinden,
Çevre(ABC) = 21 cm ⇒ 3k + 4k + 3 + 4 = 21
ESEN YAYINLARI
c b BD c BD c
= & = ⇒ = olur.
BD DC DC b b ⇒ k = 2 cm dir.
DC
O halde, |AB| = 3k = 3.2 = 6 cm bulunur.
ÖRNEK 74 ÖRNEK 76
A
A
4 8
b
c
B(–4,6) D C(2,–2)
B(0,0) D(1,1) C(3,3)
ABC üçgeninde [AD] aç›ortay, |AB| = 4 br
|AC| = 8 br , B(– 4, 6) ve C(2, –2) ise D noktas›- ABC üçgeninde [AD] aç›ortayd›r. Verilenlere göre
n›n bileflenlerini bulunuz. c

kaçt›r?
b
Çözüm Çözüm
BD c BD 4 1 → → →
= & = = olur. BD = D – B = (1, 1) – (0, 0) = (1, 1) oldu¤undan,
DC b DC 8 2
BD = = 1 2 + 1 2 = 2 dir.
1
(–4, 6) + (2, –2) → → →
B + kC 2
D= ⇒D= DC = C – D = (3, 3) – (1, 1) = (2, 2) oldu¤undan,
1+ k 1
1+
2 DC = = 2 2 + 2 2 = 2 2 olur.
(–3, 5)
= c –2, m bulunur.
10
⇒D= BD c 2 c c 1
3 3 = ⇒ = ⇒ = bulunur.
b 2 2 b b 2
2 DC
166
Üçgende Aç›ortaylar›n Kesim Noktas›
Bir üçgenin iç aç›ortaylar›n›n kesim noktalar› bu üçgenin iç merkezidir. Bir üçgenin kenarlar›na içten te¤et olan
iç merkezli çembere iç te¤et çember denir.
ETK‹NL‹K
A(0, 6), B(0, 0) ve C(8, 0) olmak üzere, ABC üçgeninin aç›ortay do¤rular›n› bulup aç›ortaylar›n bir noktada ke-
siflti¤ini gösterelim.
Çözüm
A(0,6)
→ → →
AB = B – A = (0, 0) – (0, 6) = (0, –6) oldu¤undan, AB = 0 2 + (–6) 2 = 6
E
→ → → F
AC = C – A = (8, 0) – (0, 6) = (8, –6) oldu¤undan, AC = 8 2 + (–6) 2 = 10
→ → →
BC = C – B = (8, 0) – (0, 0) = (8, 0) oldu¤undan, BC = 8 2 + 0 2 = 8 olur. B(0,0) D C(8,0)
3
(0, 0) + (8, 0)
= ^ 3, 0h olup,
BD AB BD 6 3 B + kC 5
[AD] aç›ortay ise = & = = ve D = =
DC AC DC 10 5 1+ k 3
1+
5
A(0, 6) ve D(3, 0) noktalar›ndan geçen AD do¤rusunun denklemi 2x + y = 6 d›r.
3
AE AB AE (0, 6) + (8, 0)
=c , m olup,
6 3 A + kC 4 24 24
[BE] aç›ortay ise = & = = ve E = =
EC BC EC 8 4 1+ k 3 7 7
1+
4
B(0, 0) ve E c m noktalar›ndan geçen BE do¤rusunun denklemi x – y = 0 d›r.

24 24
,
7 7
4
BF BC BF (0, 0) + (0, 6)
= c 0, m
8 4 B + kA 5 8
[CF] aç›ortay ise = & = = ve F = =
FA AC FA 10 5 1+ k 4 3
1+
5
C(8, 0) ve F c 0, m noktalar›ndan geçen CF do¤rusunun denklemi x + 3y = 8 dir.

8
3
AD ile BE do¤rular›n›n kesim noktas›;
2x + y = 6
4 denklemlerinin ortak çözümünden (2, 2) bulunur.
x–y=0
BE ile CF do¤rular›n›n kesim noktas›;
y–x=0
4 denklemlerinin ortak çözümünden (2, 2) bulunur.
x + 3y = 8
O halde AD, BE ve CF aç›ortay do¤rular› ayn› noktada kesiflip bu nokta (2, 2) dir.
167
ÖRNEK 77 D
x A
[AD] ve [CE] A
iç aç›ortaylar
3
|AE| = 3 cm 9 61°
E 61°
|AB| = 9 cm x K B C
a a
|BD| = 6 cm B 6 D C
Bu durumda, m(KBD) = m(DBA) = 61°
ABC üçgeninde verilenlere göre |ED| = x kaç cm dir? a a
m(ABC) = 180° – m(KBA) = 180° – 122° = 58° olur.
Çözüm a W)
m (B 58°
A m(ADC) = ⇒x= = 29° bulunur.
‹ç aç›ortaylar bir 2 2
3
noktada kesiflir. 9 E
Dolay›s› ile [BE]
x ÖRNEK 79
iç aç›ortayd›r. B 6 C
D
ABC üçgeninin A
3 9
ABD üçgeninde = ⇒ x = 2 cm dir. iç te¤et çemberinin
x 6 E
F
merkezi I d›r.
I
|BF| = 3 cm
Bir üçgenin bir iç ve di¤er iki köfleye ait d›fl aç›or-
|BC| = 7 cm
ESEN YAYINLARI
B D C
taylar›n›n kesim noktas› bu üçgenin d›fl merkezi
olup her üçgende 3 tane d›fl merkez vard›r. |AC| = 6 cm ise |AF| kaç cm dir?
A Çözüm
A
A
C x 2
B |BF| = |BD| = 3 cm
E
F
C |DC| = |CE| = 4 cm I
B 3 4
O |AE| = 2 cm
B 3 D 4 C
|AF| = |AE| ⇒ x = 2 bulunur.
ÖRNEK 78
D B
ABC üçgeninde x A F
[CD] iç aç›ortay D
A E
[AD] d›fl aç›ortay 61°
a
m(DBA) = 61° H C
B C
ABC üçgeninde verilenlere göre x kaç derecedir? Aç›ortay do¤rusu üzerindeki herhangi bir noktadan
kollara çizilen dikmelerin uzunluklar› birbirine
Çözüm
eflittir.
‹ki d›fl aç›ortayla bir iç aç›ortay ayn› noktada
& &
kesiflece¤inden [DB] d›fl aç›ortay olmak zorundad›r. FAE , HAE olup, |EF| = |EH| ve |AF| = |AH| dir.
168
ÖRNEK 80 ÖRNEK 82
A A
[AD] aç›ortay
ABC dik üçgeninde 45°
x
[AC] ⊥ [BC]
[CD] aç›ortayd›r.
D |DC| = 3 cm
Verilenlere göre
2 |AB| = |AC| + 4 cm
|AD| = x kaç cm dir? B x D 3 C
B C
Çözüm ABC üçgeninde verilenlere göre |BD| = x kaç cm dir?
A
Çözüm
45° H A
x
y
2
D
H
y
2 4 3
B C
B x D 3 C
[DH] ⊥ [AC] ve [CD] aç›ortay oldu¤undan, [AD] aç›ortay ise |DH| = |DC| = 3 cm ve
|DH| = |DB| = 2 cm dir. |AC| = |AH| = y cm dir.
|AB| = |AC| + 4 ⇒ y + |BH| = y + 4 ⇒ |BH| = 4 cm
ADH dik üçgeninde (45°-45°-90° üçgeni)
BHD dik üçgeninde (3-4-5 üçgeni)
|AD| = v2 |DH| ⇒ x = 2v2 cm bulunur.
x = 5 cm bulunur.
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 81
ÖRNEK 83
D x C A
[BD] aç›ortay E
4
3 [DE] ⊥ [AB]
|BE| = 12 cm 12 D
A 8 B
x
a a |BD| = 13 cm 13
m(DAC) = m(CAB), [AB] ⊥ [BC], |AD| = 4 cm
|BC| = 17 cm B 17 C
|AB| = 8 cm, |CB| = 3 cm ise |DC| = x kaç cm dir?
ABC üçgeninde verilenlere göre |DC| = x kaç cm dir?
Çözüm
H
Çözüm
A
3
E
8
D x C
5
4 12 D
3
13 5 x
A 8 B
B 12 H5C
[AC] aç›ortay oldu¤undan,
[DH] ⊥ [BC] çizersek |BE| = |BH| = 12 cm olur.
|CH| = |CB| = 3 cm ve |AH| = |AB| = 8 cm dir.
BDE dik üçgeninde, |DE| = |DH| = 5 cm
|HD| = |AH| – |AD| = 8 – 4 = 4 cm olup
|HC| = |BC| – |BH| ⇒ |HC| = 17 – 12 = 5 cm
DHC dik üçgeninde (3-4-5 üçgeni) DHC dik üçgeninde (45°-45°-90° üçgeni)
x = 5 cm bulunur. |DC| = v2 |DH| ⇒ x = 5v2 cm bulunur.
169
ÖRNEK 84 Çevre(ABC) = 15 cm ⇒ 2k + 3k + 2 + 3 = 15
A
[AN] iç aç›ortay ⇒k=2
a
m( B) = 60° x= AB . BC – AD . DC ⇒ x = 4.6 – 2.3
a
m( C) = 45° ⇒ x = 3v2 cm dir.
|NC| = 2v6 cm 60° 45°
B x N 2v6 C
ABC üçgeninde verilenlere göre |BN| = x kaç cm dir?

ÖRNEK 86
Çözüm
A
A
[ND] ⊥ [AC]
6 8
D x
[NE] ⊥ [AB] E
2v3 2v3
|ND| = |NE| 60° 30° 45° B 3 D C
B x N 2v6 C
NDC üçgeninde (45°-45°-90° üçgeni) |ND| = 2v3 cm ABC üçgeninde, [AD] aç›ortay, |AB| = 6 cm
BEN üçgeninde (30°-60°-90° üçgeni) |BE| = 2 cm ise |AC| = 8 cm, |BD| = 3 cm ise |AD| = x kaç cm dir?
|BN| = x = 4 cm bulunur. Çözüm
BD AB 3 6
= ⇒ = ⇒ |DC| = 4 cm
DC AC DC 8
ESEN YAYINLARI
|AD| = AB . AC – BD . DC ⇒ x = 6.8 – 3.4

b
c
nA ⇒ x = 6 cm olur.
B x N y C
ÖRNEK 87
nA = c.b – x.y
A
ÖRNEK 85
A
B 4 D 5 C
[BD] iç aç›ortay 2
|AD| = 2 cm D ABC üçgeninde, [AB] ⊥ [BC], [AD] iç aç›ortay

|DC| = 3 cm x 3 |BD| = 4 cm, |DC| = 5 cm ise |AD| kaç cm dir?
Çevre(ABC) = 15 cm B C Çözüm
ABC üçgeninde verilenlere göre |BD| = x kaç cm dir? AB 4
= ⇒ |AB| = 4k , |AC| = 5k
AC 5
Çözüm
A ⇒ |BC| = 3k = 9 ⇒ k = 3 olup
AB 2 2
= ise |AB| = 4k = 4.3 = 12 cm
BC 3 D
2k
|AD|2 = |AB|2 + |BD|2 ⇒ |AD|2 = 122 + 42
|AB| = 2k x 3
⇒ |AD| = 4c10 cm bulunur.
|BC| = 3k B 3k C
170
ÖRNEK 88
A ABC üçgeninde, A aç›s›n›n d›fl aç›ortay› [AD]
a a
m(BAC) = 2.m(ACB) B, C, D do¤rusal olmak üzere,
4 2
|AB| = 4 cm E
A
|AC| = 2 cm
B x C
ABC üçgeninde verilenlere göre |BC| = x kaç cm dir?
Çözüm
B C D
A
α α DC AC
=
4 2 DB AB
k
α
B 2k N k C
a a
m(ACB) = α ⇒ m(BAC) = 2α olup A aç›s›n›n
ÖRNEK 90
aç›ortay› çizilirse,
BN AB
= ⇒ |BN| = 2k, |NC| = k d›r. A
NC AC
|AN| = |NC| = k olup iç aç›ortay uzunlu¤undan, 4

3
ESEN YAYINLARI
| AN|= | AB|.| AC|−|BN|.|NK| ⇒ k = 4.2 − 2k.k

D x B 2 C
⇒ k2 = 8 – 2k2
ABC üçgeninde, [AD] d›fl aç›ortay, D, B, C do¤ru-
⇒k= 2 6
3 sal, |BC| = 2 cm, |AB| = 3 cm, |AC| = 4 cm ise
|BC| = 3k = 3. 2 6 = 2v6 cm bulunur. |DB| = x kaç cm dir?
3
Çözüm
DB AB
= ⇒ x = 3
ÖRNEK 89 DC AC x+2 4
[AD] ve [BE] A ⇒ x = 6 cm olur.
iç aç›ortaylar
8 E
|AB| = 8 cm
F
|AC| = 9 cm
ÖRNEK 91
|BC| = 10 cm B D C
BF A
ABC üçgeninde verilenlere göre nedir?
FE
Çözüm
|AE| = x ⇒ |EC| = 9 – x olup
AE AB x = 8 ⇒ x = 4 cm dir.
= ⇒ D x B 3 E 4 C
EC BC 9 – x 10
ABC üçgeninde, [AE] iç aç›ortay, [AD] d›fl aç›ortay
& BF AB BF
ABE → = ⇒ = 8 = 2 bulunur. |BE| = 3 cm, |EC| = 4 cm ise |DB| = x kaç cm dir?
FE AE FE 4
171
Çözüm ÖRNEK 93
A
A
4k
3k
D x B 3 E 4 C B 3 N x C 10 D
ABC üçgeninde, [AN] iç aç›ortay, [AD] d›fl aç›ortay

AB
[AE] iç aç›ortay ise = 3 olup |BN| = 3 cm, |CD| = 10 cm ise |NC| = x kaç cm dir?
AC 4
|AB| = 3k , |AC| = 4k d›r. Çözüm
[AD] d›fl aç›ortay ise, [AN] iç aç›ortay oldu¤undan,

DB AB x 3k AB 3 AC x
= ⇒ = ⇒ x = 21 cm dir. = & = tür.
DC AC x + 7 4k AC x AB 3
[AD] d›fl aç›ortay oldu¤undan,

DC AC 10 x
= ⇒ = ⇒ x2 + 13x – 30 = 0
DB AB 13 + x 3
ÖRNEK 92
⇒ x = 2 cm bulunur.
A
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 94
B 3 E 2 D x C A
a a 72°
ABC üçgeninde, [AE] ⊥ [AC], m(BAE) = m(EAD) 36°
|BE| = 3 cm, |ED| = 2 cm ise |DC| = x kaç cm dir?
Çözüm B x D 6 C
a a
A
ABC üçgeninde, m(BAD) = 36°, m(DAC) = 72°
θ
αα θ
2|AB| = 3|AD|, |DC| = 6 cm ise |BD| = x kaç cm dir?
3k 2k Çözüm
B 3 E 2 D x C A 72°
72°
[AE] iç aç›ortay ve [AE] ⊥ [AC] ise
36°
3n
[AC] d›fl aç›ortayd›r. Bu durumda, 2n
AB 3
= ⇒ |AB| = 3k , |AD| = 2k d›r. B x D 6 C
AD 2
[AC] d›fl aç›ortay ise ABD üçgeninde [AC] d›fl aç›ortay olup
CD AD CD AD 6 2
= ⇒ x = 2k ⇒ x = 10 cm dir. = ⇒ = ⇒ x = 3 cm dir.
CB AB x + 5 3k CB AB 6+x 3
172
ÜÇGENDE KENARORTAY
Üçgende Kenarortaylar›n Kesim Noktas›
Bir üçgenin üç kenarortay› ayn› nokta kesiflir. Bu nokta üçgenin a¤›rl›k merkezidir.
ETK‹NL‹K
A(0, –2), B(2, 0) ve C(6, 2) olmak üzere, ABC üçgeninin kenarortay do¤rular›n› bulup kenarortaylar›n›n bir nok-
tada kesiflti¤ini gösteriniz.
Çözüm
D, E ve F ait olduklar› kenarlar›n orta noktalar› oldu¤undan,
Dc m = D (4, 1)
2+6 0+2
, A(0,–2)
2 2
Ec m = E (3, 0)
6+0 2–2 F E
,
2 2
Fc m = F (1, –1) olur.

0 + 2 –2 + 0
, B(2,0) D C(6,2)
2 2
A(0, –2) ve D(4, 1) noktalar›ndan geçen AD do¤rusunun denklemi; 3x – 4y = 8 dir.
B(2, 0) ve E(3, 0) noktalar›ndan geçen BE do¤rusunun denklemi; y = 0 d›r.
C(6, 2) ve F(1, –1) noktalar›ndan geçen CF do¤rusunun denklemi; 5y – 3x = –8 dir.
AD ile BE do¤rular›n›n kesim noktas›
3x – 4y = 8
4 & c , 0m
8
y=0 3
BE ile CF do¤rular›n›n kesim noktas›
5y – 3x = –8
4 & c , 0 m d›r.
8
y=0 3
O halde AD, BE ve CF kenarortay do¤rular› ayn› noktada kesiflir. Bu nokta c , 0 m d›r.

8
3
ÖRNEK 95 Çözüm
A(0,–2)
→ → →
AD = D – A = (4, 1) – (0, –2) = (4, 3) oldu¤undan,
8
AD = 42 + 32 = 5
G ,0
3 → → →
AG = G – A = c , 0 m – (0, –2) = c , 2 m oldu¤undan,
8 8
3 3
B D(4,1) C
8 2
c m + 22 =
10
fiekilde verilenlere göre |AD| ve |AG| uzunluklar› ile AG = tür.
3 3
AG
nin eflitini bulunuz. 10
AD AG AG 3 = 2 bulunur.
= =
AD 5 3
AD
173
Çözüm
A
A
F E
G
2n
F E
t k
G
B D C 2t
2k
n
ABC üçgeninde, G a¤›rl›k merkezi ise
B D C
AG BG CG 2 AG BG CG
= = = , = = =2
AD BE CF 3 GD GE GF 3n + 3k + 3t = 24 ⇒ n + k + t = 8
⇒ 2n + 2k + 2t = 16
⇒ |AG| + |BG| + |CG| = 16 cm
ÖRNEK 96
ÖRNEK 98
G A
B D C
ESEN YAYINLARI
E
ABC üçgeninde G a¤›rl›k merkezi, |AG| = x + 3 cm G
|GD| = 2x cm ise |AD| kaç cm dir? F K
2
Çözüm B D C
|AG| = 2.|GD| ⇒ x + 3 = 2.2x

ABC üçgeninde, G a¤›rl›k merkezi, |BF| = |FG|
⇒ x = 1 cm dir. O halde,
|DK| = 2 cm ise |AD| kaç cm dir?
|AD| = |AG| + |GD|
Çözüm
= 4 + 2 = 6 cm bulunur.
A
12
L E
G
F 4 K
ÖRNEK 97
2
A B D C
Vc kenarortay› çizilirse K noktas› GBC üçgeninin
F E a¤›rl›k merkezi olur.

G
|GK| = 2.|KD| ⇒ |GK| = 2.2 = 4 cm dir.
G noktas› ABC üçgeninin a¤›rl›k merkezi ise,

B D C
|AG| = 2.|GD| ⇒ |AG| = 2.6 = 12 cm dir.
ABC üçgeninde, G a¤›rl›k merkezi,
O halde,
|AD| + |BE| + |CF| = 24 cm, ise |AG| + |BG| + |CG|
|AD| = 12 + 4 + 2 = 18 cm dir.
kaç cm dir?
174
A
Köfle noktalar›n›n koordinatlar› A(a1, a2)
B(b1, b2) ve C(c1, c2) olan ABC üçgeninin kenar-
b
c
ortaylar›n›n kesim noktas›; Va
Gc m tür.
a1 + b1 + c1 a2 + b2 + c2
, B D C
3 3
a
A(a1,a2) ABC üçgeninde, [AD] kenarortay olmak üzere,

a2
2Va2 = b2 + c2 –
2
F E
G
ÖRNEK 100
B(b1,b2) D C(c1,c2) A
D, E ve F kenar orta noktalar› oldu¤undan, |BD| = |DC| = 4 cm

7
3 x
|AB| = 3 cm
Dc 1 m, Ec 1 m ve
b + c1 b2 + c2 a + c1 a2 + c2
, ,
2 2 2 2 |AC| = 7 cm
B 4 D 4 C
Fc 1 m dir.
a + b1 a2 + b2
, ABC üçgeninde verilenlere göre |AD| = x kaç cm dir?
2 2
AG → → Çözüm
= 2 ⇒ AG = 2GD
GD 2 2
→ → → → 2Va2 = b2 + c2 – a ⇒ 2x2 = 72 + 32 – 8
⇒ G – A = 2( D – G) 2 2
→ → → →
⇒ G – A = 2D – 2G ⇒ 2x2 = 49 + 9 – 32
→ → →
⇒ 3G = 2D + A ⇒ x = c13 cm olur.
→ 2D + A A
⇒G=
3
2c m + ^ a 1, a 2h
b1 + c1 b2 + c2
, a
→ 2D + A 2 2 2
G= =
3 3
B a D a C
= c m olur.
a1 + b1 + c1 a2 + b2 + c2
, 2 2
3 3
Bir dik üçgende hipotenüse ait kenarortay uzun-
lu¤u hipotenüsün yar›s›na eflittir.
ÖRNEK 99
Bir ABC üçgeninde A(2, x) , B(1, 4) , C(y, –1) dir.

ÖRNEK 101
Bu üçgenin a¤›rl›k merkezi G(3, 4) oldu¤una göre
x ve y de¤erlerini bulunuz. [AB] ⊥ [AD] A
a
Çözüm m( B) = 20°
8
a
a1 + b1 + c1 2+1+y m( C) = 40°
3= ⇒ 3= ⇒y=6
3 3 20° 40°
|AC| = 8 cm B x D C
a2 + b2 + c2
4= ⇒ 4 = x + 4 – 1 ⇒ x = 9 bulunur. ABC üçgeninde verilenlere göre |BD| = x kaç cm dir?
3 3
175
Çözüm ÖRNEK 104

A
A
20° G a¤›rl›k merkezi

8 12 E
[AD] ⊥ [BE] G
20° 40° 40° x
B E D C
|AB| = 12 cm
B D C
ABD üçgeninde hipotenüse ait kenarortay çizilirse,
ABC üçgeninde verilenlere göre |CG| = x kaç cm dir?
|AE| = |BE| = |ED| olur. Bu durumda,
a a Çözüm
m(AEC) = m(ACB) = 40° olaca¤›ndan
A
|AE| = |AC| = 8 cm ve |BD| = 8 + 8 = 16 cm bulunur.
6
F 6 E
G
6 x
ÖRNEK 102
A
B D C
[AC] ⊥ [BC] 4
a
D
|DE| = |BE| = |EC| [CF] kenarortay ve m(AGB) = 90° ise
x
5 |AF| = |FB| = |FG| = 6 cm dir.
|AD| = 4 cm
|GC| = 2.|FG| ⇒ x = 2.6 = 12 cm bulunur.
|DB| = 5 cm B E C
ABC üçgeninde verilenlere göre |AC| = x kaç cm dir?

ESEN YAYINLARI
Çözüm
A
4 ÖRNEK 105
D A
x
G a¤›rl›k merkezi
5
|BD| = |DC| = 4 cm F 3 E
2
B E C |FG| = 3 cm
G
|DE| = |BE| = |EC| ⇒ [CD] ⊥ [AB] dir. |EG| = 2 cm

B 4 D 4 C
ABC dik üçgeninde Öklid teoremine göre,
ABC üçgeninde verilenlere göre |AG| kaç cm dir?
|AC|2 = |AD|.|AB| ⇒ x2 = 4.9 ⇒ x = 6 cm bulunur.
Çözüm
A
ÖRNEK 103 2x
F 3 E
A 2
G a¤›rl›k merkezi 4 G 6
x
|AG| = x + 3 cm G B 4 D 4 C
|GD| = 2x cm
GBC üçgeninde |GD| = x kenarortay uzunlu¤u olup,
B D C
BC 2
ABC üçgeninde verilenlere göre |AD| kaç cm dir? 2.|GD|2 = |BG|2 + |CG|2 –
2
Çözüm 82
2x2 = 42 + 62 – & x = 10 cm
|AG| = 2.|GD| ⇒ x + 3 = 2.2x ⇒ x = 1 cm dir. 2
|AD| = |AG| + |GD| = 4 + 2 = 6 cm bulunur. O halde, |AG| = 2c10 cm dir.
176
Çözüm
A
b A
c
2 2
F E
c G b 24
2 E D
2
G
x
B a D a C
2 2 F 12
ABC dik üçgeninde G a¤›rl›k merkezi ise, B 12 K 12 C

a
5Va2 = Vb2 + Vc2 [AK] kenarortay› çizilirse, m(BGC) = 90° oldu¤un-
dan, |BK| = |KC| = |GK| = 12 cm olur.
|AG| = 2.|GK| ⇒ |AG| = 2.12 = 24 cm dir.
ÖRNEK 106
ABG üçgeninde [EF] orta taban olup,
A AG 24
|EF| = &x= = 12 cm bulunur.
2 2
E
G
B D C
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 108
ABC üçgeninde, G a¤›rl›k merkezi, [AB] ⊥ [BC] A
|AD| = 6 cm, |CE| = 8 cm ise |AC| kaç cm dir? G a¤›rl›k merkezi
6 E
[AB] ⊥ [AC] F
Çözüm
a [FE] // [BC]
G
Va = 6 cm , Vc = 8 cm ve m( B) = 90° olup,
|FE| = 6 cm
5Vb2 = Va2 + Vc2 ⇒ 5Vb2 = 62 + 82 ⇒ 5Vb2 = 100 B D C
⇒ Vb = 2v5 cm dir. ABC üçgeninde verilenlere göre |FG| kaç cm dir?

a
m( B) = 90° ⇒ |AC| = 2.Vb ⇒ |AC| = 2.2v5 Çözüm
A
⇒ |AC| = 4v5 cm dir.
3x
F 6 E
x
G
ÖRNEK 107 2x
A B 12 D 12 C
DC
|AE| = |EC| ⇒ |FE| = ⇒ |DC| = 12 cm dir.
2
E D |BD| = |DC| = |AD| = 12 cm dir.
G
x
& & 1
FEG + DBG olup benzerlik oran› dir.
F 2
B 24 C O halde, |FG| = x ise |GD| = 2x tir.
ABC üçgeninde, G a¤›rl›k merkezi, [BD] ⊥ [CE] |AF| = |FD| ⇒ |AF| = 3x olur. Buna göre,
|BF| = |FG|, |BC| = 24 cm ise |EF| = x kaç cm dir? 6x = 12 ⇒ x = 2 cm bulunur.
177
ÖRNEK 109 & & x 8 2

ADG + ABF ⇒ = =
A x+6 y 3
⇒ x = 12 cm , y = 12 cm olur.
[AB] ⊥ [AC] 6
G O halde, |AD| + |BC| = x + 2y = 12 + 24
[AG] ⊥ [BG]
= 36 cm olur.
|AG| = 6 cm B C
ABC üçgeninde verilenlere göre |AC| kaç cm dir?
Çözüm
ÖRNEK 111
A
x A
6 D
n x
G
2n G
B C
ABD üçgeninde öklid ba¤›nt›lar› ile, B D E C

2 2
6 = 2n.n ⇒ n = 18 ABC üçgeninde, G a¤›rl›k merkezi, [AB] // [GD]
x = n.3n ⇒ x = 3.18 ⇒ x = 3v6 cm olup
2 2
[AC] // [GE], Çevre(GDE) = 36 cm ise ABC üçgeni-
|AC| = 2x = 6v6 cm bulunur. nin çevresi kaç cm dir?
Çözüm
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 110 3k
F
n
A G
2n 3k
2k
B D E C
D 8 G E
a a
6 m(ABC) = m(GDE) ve
B C a a & &
m(ACE) = m(GED) olup GDE + ABC dir.
ABC üçgeninde, G a¤›rl›k merkezi, [DE] // [BC]
[BF] kenarortay› çizilirse,
|BD| = 6 cm, |DG| = 8 cm ise |AD| + |BC| kaç cm
| GE | | BG | | GE | 2
dir? = ⇒ =
| FC | | BF | | FC | 3
Çözüm
⇒ |GE| = 2k , |FC| = 3k
A
|AF| = |FC| = 3k ⇒ |AC| = 6k olur.
x
2n
O halde GDE ve ABC üçgenlerinin benzerlik oran›
D 8 G E
2k 1
6 n = olup,
6k 3
B y F y C
Ç (GDE) 1
= & 36
=
1
[AF] kenarortay› çizilirse, Ç (ABC) 3 Ç (ABC) 3
|AG| = 2n ve |GF| = n dir. ⇒ Ç(ABC) = 108 cm bulunur.
178
ÜÇGENDE YÜKSEKL‹K ÖRNEK 113
A(0, 3), B(1, 0) ve C(3, 2) olmak üzere,

ÖRNEK 112
ABC üçgeninde, A köflesinin [BC] üzerindeki dik izdü-
A(2, 4) , B(0, 0) ve C(4, 0) olmak üzere, flüm noktas›ndan yararlanarak [BC] kenar›na ait
ABC üçgeninin yükseklik uzunluklar›n› bulal›m. yükseklik uzunlu¤unu bulal›m.
Çözüm Çözüm
A(2,4) A(0,3)
B(1,0) D C(3,2)
B(0,0) C(4,0)
A(2, 4) ve B(0, 0) noktalar›ndan geçen AB do¤rusu- A noktas›n›n [BC] üzerindeki izdüflümü D noktas› ol-
nun denklemi 2x – y = 0 d›r. mak üzere,
Bu durumda C noktas›n›n AB do¤rusuna uzakl›¤› [AB]
kenar›na ait yüksekli¤i verir. → BA, BC
BD = . BC dir.
BC, BC
A
→ → →
ESEN YAYINLARI
H BC = C – B = (3, 2) – (1, 0) = (2, 2)
→ → →
B C(4,0)
BA = A – B = (0, 3) – (1, 0) = (–1, 3)
→ →
2.4 – 0 8 < BA, BC > = –2 + 6 = 4
hc = |CH| = = dir.
2 2 + (–1) 2 5 → →
< BC, BC > = 4 + 4 = 8
B ve C noktalar›ndan geçen do¤runun denklemi
→ BA, BC 4
y = 0 d›r. ( 0.x + 1.y = 0 ) BD = . BC = (2, 2) = (1, 1)
8
Bu durumda A noktas›n›n BC do¤rusuna uzakl›¤› BC, BC
[BC] kenar›na ait yüksekli¤i verir. →

BD = (1, 1) ⇒ D – B = (1, 1)
A(2,4)
⇒ D = B + (1, 1)
⇒ D = (1, 0) + (1, 1)
B K C ⇒ D = (2, 1) olur.
→ → →
0.2 + 1.4 AD = D – A = (2, 1) – (0, 3) = (2, –2)
ha = |AK| = = 4 tür.
02 + 12 →
ha = || AD|| = 2 2 + (–2) 2 = 2 2 br bulunur.
➠ Siz de benzer flekilde [AC] kenar›na ait yüksek-
lik uzunlu¤unu bulunuz.
179
→
ÖRNEK 114 O halde B noktas›ndan geçen ve N2 ne paralel olan
BE do¤rusunun denklemi,
A(0, 0), B(4, 0) ve C(1, 3) olmak üzere, →
X = B + λ N2 ⇒ (x, y) = (4, 0) + λ(3, –1)
ABC üçgeninin yüksekliklerini üzerinde bulunduran
do¤rular›n denklemlerini bulunuz. ⇒ (x, y) = (4 + 3λ, – λ)
x–4
x = 4 + 3m & m =
3 4 –y = x – 4 ⇒ x + 3y = 4
Çözüm
3
A(0,0)
y = –m & m = –y
A
Benzer flekilde CF yüksek-

B(4,0) D C(1,3) F
li¤inin denklemi de x – 1 = 0
bulunur.
BC do¤rusunun denklemini bulal›m.
B C
X = B + λ(C – B) ⇒ (x, y) = (4, 0) + λ(1 – 4, 3 – 0)
⇒ (x, y) = (4 – 3λ, 3λ)
fiimdi üç yüksekli¤in ayn› noktada kesiflti¤ini görelim.
4 – x _b
x = 4 – 3m & m = y = x ile x + 3y = 4 denklemleri ortak çözülürse,
3 b 4–x y
` = ⇒x+y=4 y=x
3 ⇒ x = 1 ve y = 1 olur.
y 3 3
y = 3m &m= b
b
3 a x + 3y = 4
olaca¤›ndan BC do¤rusunun normal vektörü O halde kesim noktalar› (1, 1) dir.

ESEN YAYINLARI
→
N1 = (1, 1) dir. x – 1 = 0 ile y = x denklemleri ortak çözülürse,
→ → x –1 = 0
BC ⊥ AD ⇒ N1 ile AD lineer ba¤›ml›d›r. 4 ⇒ x = 1 ve y = 1 olur.
→ y=x
O halde A noktas›ndan geçen ve N1 ne paralel olan
AD do¤rusunun denklemi; O halde kesim noktalar› (1, 1) dir. Yani yükseklikler
→ ayn› noktada kesiflir.
X = A + λ N1 ⇒ (x, y) = (0, 0) + λ(1, 1)
⇒ (x, y) = (λ, λ)
x=m
4 ⇒ y = x bulunur.
y=m Üçgende yükseklikler bir noktada kesiflir. Bu nokta
A
diklik merkezidir.
A A
E
E
K D
F
B C F C
B D C B
AC do¤rusunun denklemini bulal›m.
E
X = A + λ(C – A) ⇒ (x, y) = (0, 0) + λ(1 – 0, 3 – 0)
K
⇒ (x, y) = (λ, 3λ)
x=m y ‹ki üçgende de K diklik merkezidir.
4 x= ⇒ 3x – y = 0 olaca¤›ndan
y = 3m 3
→
AC do¤rusunun normal vektörü N2 = (3, –1) dir.
→ Herhangi bir ABC üçgeninde
BE ⊥ AC ⇒ BE ile N2 lineer ba¤›ml›d›r.
ha ≤ nA ≤ Va d›r.
180
1. A(–1,2) 6. ABC üçgeninde A
[AD iç aç›ortay
[CD d›fl aç›ortay
a B C
m(ADC) = 20° ise
a E
x
B(–1,1) D C(4,–4) m(EBD) = x kaç 20°
derecedir?
Bir ABC üçgeninde A(–1, 2) , B(–1, 1) ve D
BD 3
C(4, – 4) tür. = ise |AD| kaç br dir?
DC 2
7. A(1,4)
2. Bir ABC üçgeninde A(3, 5) , B(–1, 2) ve

C(1, 0) d›r. D ∈ [BC] ve |BD| = |DC| koflulunu
sa¤layan D noktas› için |AD| kaç br dir?
B(–2,3) C(4,–7)
3. A
ABC üçgeninin a¤›rl›k merkezi G ise |AG| kaç
br dir?
ESEN YAYINLARI
B(–1,4) D C(5,–2)
8. A(0,4)
ABC üçgeninde |AC| = 2|AB|, [AD] aç›ortay

B(–1, 4) ve C(5, –2) ise D noktas›n›n koordinat-
lar›n› bulunuz.
B(–2,0) C(4,2)
4. A(4,2) A(0, 4) , B(–2, 0) ve C(4, 2) olmak üzere ABC

üçgeninde ha yükseklik uzunlu¤unu bulunuz.
B(0,–2) C(6,0)
9. A
A(4, 2) , B(0, –2) ve C(6, 0) olmak üzere ABC

D(4,6)
üçgeninin [BC] kenar›na ait kenarortay do¤rusu-
G
nun denklemini bulunuz.
B(–2,0) C
5. Köflelerinin koordinatlar› A(2, 3) , B(–2, 4) ve
C(6, 2) olan ABC üçgeninin a¤›rl›k merkezinin ABC üçgeninde G a¤›rl›k merkezinin koordinat-
koordinatlar›n› bulunuz. lar›n› bulunuz.
1. 5 2. 5 3. (1, 2) 4. y = 3x – 10 5. (2, 3) 6. 70 7. 4 8. c10 9. (2, 4)
181
Afla¤›daki üçgenlerde verilenlere göre, x de¤erlerini bulunuz.
10. A 15.
H A
8 x
D 2
15
x 8
B D 4 C
B 21 C
11. A 16.
A
2
D 3
4
2
B 6 N 3 C x D
B x C
12. D 17. A
ESEN YAYINLARI
x
6
7 E
C G
F
2 K
x
B D C
A 6 B
13. A
18.
A
6
4 9
6
x
B 2 D x C B N C
14. A
19. A
9
6 x 4
x 8
E
B 4 D C
B 6 D 6 C
10. 10 11. c31 12. v5 13. 3 14. c30 15. 3 16. 9 17. 1 18.
18 19. s106
5
182
ÜÇGENSEL BÖLGEN‹N ALANI
ETK‹NL‹K
C D C D C F C E
➠ h ➠ h ➠ h
A c B A B A B A c B
➠ 1. flekilde; yükseklik uzunlu¤u h, taban uzunlu¤u c olan bir ABC üçgeni verilmifltir.
➠ 2. flekilde; ABC ve CDA efl olacak flekilde ABCD paralelkenar› oluflturulmufltur.

Dolay›s›yla A(ABCD) = 2.A(ABC) dir.
➠ 3. flekilde; paralelkenarsal bölgenin sol köflesine inen dikmenin ay›rd›¤› üçgensel bölge (taral› k›s›m) kesil-
mifltir.
➠ 4. flekilde; kesilen k›s›m paralelkenarsal bölgenin sa¤ kenar› ile birlefltirilerek ABEF dikdörtgeni elde edil-
mifltir. Dolay›s›yla A(ABEF) = A(ABCD) dir. Oluflan dikdörtgenin alan› c.h olaca¤›ndan
A(ABCD) = 2A(ABC) ⇒ A(ABEF) = 2A(ABC)
1
⇒ c.h = 2.A(ABC) ⇒ A(ABC) = c.h bulunur.
2
Bir ABC üçgeninin kenar uzunluklar› a, b, c ve bu kenarlara ait yükseklikler, s›ras› ile ha, hb ve hc olmak üzere,
a.h a b.h b c.h c

A(ABC) = = = dir.
2 2 2
ÖRNEK 115 ÖRNEK 116
A
ABC üçgeninde A
D
[AH] ⊥ [BC]
4
[BD] ⊥ [AC]
B H C |AH| = 4 cm
B H C
6 |BC| = 6 cm
ABC üçgeninde [AH] ⊥ [BC] , |AH| = 4 cm |BD| = 3 cm ise |AC| kaç cm dir?
2
|BC| = 6 cm ise A(ABC) kaç cm dir? Çözüm
Çözüm ha = |AH| = 4 , hb = |BD| = 3
ha = 4 ve a = 6 oldu¤undan a = |BC| = 6 , b = |AC| oldu¤undan
1
A(ABC) = a.ha 1 1
2 a.ha = b.hb ⇒ 6.4 = 3.|AC|
2 2
1
= .6.4 = 12 cm2 olur. ⇒ |AC| = 8 cm bulunur.
2
183
Üçgensel Bölgenin Alan›
A ABC üçgeninde A
[AB] ⊥ [BC]
[AD] aç›ortay 8
4
|AC| = 8 cm
H B 10 C |BD| = 3 cm ise B 3 D C
AHC üçgeninde [AH] ⊥ [HC] , |AH| = 4 cm A(ADC) kaç cm2 dir?
|BC| = 10 cm ise A(ABC) kaç cm2 dir? Çözüm
A
Çözüm
a = |BC| = 10 ve ha = |AH| = 4 cm oldu¤undan 8
K
1 1
A(ABC) = a.ha = 10.4 3
2 2
= 20 cm2 bulunur. B 3 D C
Aç›ortay üzerindeki bir noktadan aç›n›n kollar›na çizi-

len dikmeler efl olaca¤›ndan [DK] ⊥ [AC] çizilirse
ÖRNEK 118 |DK| = |BD| = 3 olur.
ESEN YAYINLARI
A 1 1
A(ADC) = |DK|.|AC| = .3.8 = 12 br2 bulunur.
2 2
2v5 2v5
B 4 C
ÖRNEK 120
ABC üçgeninde |AB| = |AC| = 2v5 br , |BC| = 4 br
ise A(ABC) kaç br2 dir? ABC üçgeninde A
a
Çözüm m(ABC) = 30°
A |AB| = 6 cm 6
|BC| = 2 cm ise
2v5 2v5
A(ABC) kaç cm2 dir? 30°
B 2 C
Çözüm
B 2 H 2 C
[AH] ⊥ [BH] çizilirse, A
ABC ikizkenar üçgeninde [AH] ⊥ [BC] çizersek
AB
|BH| = |HC| = 2 olur. |AH| =
2
6
ABH dik üçgeninde, 6
3
2 2 2 2 2 2
= = 3 cm olur.
|AB| = |BH| + |AH| ⇒ (2v5) = 2 + |AH| 2
30°
⇒ |AH| = 4 br bulunur. (30° nin karfl›s›ndaki kenar) B 2 C H
1 1
A(ABC) = |AH|.|BC| A(ABC) = |AH|.|BC|
2 2
1
1 = 3.2 = 3 cm2 bulunur.
= 4.4 = 8 br2 bulunur. 2
2
184
ÖRNEK 121 Çözüm
A
A
x
4
K D
E
9–x
B x D C
B C
ABC üçgeninde [AB] ⊥ [BC] , [AD] aç›ortay
[ED] // [BC] ise [KD] ⊥ [AB] olur.
|AB| + |AC| = 10 br , A(ABC) = 20 br2 ise
|AK| = x al›n›rsa |KB| = 9 – x olur.
|BD| = x kaç br dir?
A(ACD) = A(AED) + A(ECD)
Çözüm
A AK . ED KB . ED
= +
2 2
x.4 + (9 – x) 4
H =
2
x
= 18 cm2 bulunur.
B x D C
[DH] ⊥ [AC] çizilirse |DH| = |BD| = x olur.

ESEN YAYINLARI
A(ABC) = A(ABD) + A(ADC) Dik Üçgenin Alan›

BD . AB DH . AC
20 = +
2 2
Bir dik üçgenin alan›, dik kenar uzunluklar›n›n
x. AB + x. AC çarp›m›n›n yar›s›na eflittir.
20 =
2
40 = x(|AB| + |AC|) A a D
40 = x.10 ⇒ x = 4 br bulunur.
c c
B a C
ÖRNEK 122 ABCD bir dikdörtgen oldu¤undan

A(ABCD) = a.c
A
& &
ABC , CDA oldu¤undan
A(ABC) = A(CDA) olur.

9 4
E D
Bu durumda,
A (ABCD)
A(ABC) = A(CDA) =
B C 2
a.c
ABCD dörtgeninde, [AB] ⊥ [BC], [ED] // [BC] A(ABC) = bulunur.
2
|AB| = 9 cm, |ED| = 4 cm ise A(ACD) kaç cm2 dir?
185
ABC üçgeninde A ABC üçgeninde A
[AB] ⊥ [BC] [AB] ⊥ [BC]

12
|AB| = 2 cm 2 |AB| = (x + 2) cm x+2
|BC| = 3 cm ise |BC| = (x + 4) cm

B 3 C |AC| = 12 cm ise B x+4 C
A(ABC) kaç cm2 dir?
2
A(ABC) kaç cm dir?
Çözüm
Çözüm
AB . BC 2.3
A(ABC) = = = 3 cm2 olur.
2 2 ABC dik üçgeninde
|AB|2 + |BC|2 = |AC|2 ⇒ (x + 2)2 + (x + 4)2 = 122
ÖRNEK 124 ⇒ 2x2 + 12x + 20 = 144
Bir ikizkenar dik üçgenin hipotenüs uzunlu¤u 4v2 br ⇒ x2 + 6x = 62 olur.

2
ise bu üçgenin alan› kaç br dir? AB . BC (x + 2) (x + 4)
A(ABC) = =
2 2
Çözüm
x 2 + 6x + 8 62 + 8
‹kizkenar dik üçgende A A(ABC) = = = 35 cm2 bulunur.
2 2
dik kenar uzunlu¤u a br
av2
ESEN YAYINLARI
iken hipotenüs uzunlu¤u a Eflkenar Üçgenin Alan›

av2 br olaca¤›ndan
av2 = 4v2 ⇒ a = 4 olur. Bir kenar uzunlu¤u a olan ABC eflkenar üçgeninde
B a C
a.a 4.4 a 3 a2 3
A(ABC) = = = 8 br2 bulunur. h= ve A(ABC) = tür.
2 2 2 4
ÖRNEK 127
ÖRNEK 125
Çevre uzunlu¤u 14 cm olan bir dik üçgenin hipotenüs Bir kenar uzunlu¤u a = 4 cm olan eflkenar üçgenin
uzunlu¤u 6 cm ise bu dik üçgenin alan› kaç cm2 dir? alan› kaç cm2 dir?
Çözüm
Çözüm
a2 3 42 3
Çevre(ABC) = 14 ise A A(ABC) = = = 4v3 cm2 olur.
4 4
a + 6 + c = 14
a + c = 8 olur. 6
c
ÖRNEK 128
ABC dik üçgeninde
Herhangi bir yüksekli¤inin uzunlu¤u, h = 3v3 cm olan
a2 + c2 = 62 ⇒ a2 + c2 = 36 d›r. B a C
eflkenar üçgenin alan› kaç cm2 dir?
(a + c)2 = 82 ⇒ a2 + c2 + 2ac = 64
Çözüm
⇒ 36 + 2ac = 64
a 3 a 3
h= ⇒ 3v3 = ⇒ a = 6 cm
⇒ ac = 14 olur. 2 2
a.c
⇒ A(ABC) =
14
= 7 cm2 bulunur. a2 3 62 3
A(ABC) = A(ABC) = = = 9v3 cm2 bulunur.
2 2 4 4
186
ÖRNEK 129 D‹⁄ER ALAN FORMÜLLER‹
ABC eflkenar üçgeninde A

A
[KE] ⊥ [AB] a+b+c
u= b
[KD] ⊥ [AC] 2 c
E 2v 3 D
3 3v
[KH] ⊥ [BC] olmak üzere,
K
x B a C
|KE| = 2v3 br
B H C
|KD| = 3v3 br A(ABC) = u (u – a) (u – b) (u – c) dir.
A(ABC) = 36v3 br2 ise |KH| = x kaç br dir?
Çözüm A
a2 3
A(ABC) = 36v3 ⇒ = 36v3
4 c
h
b
⇒ a = 12 br olur.
|KE| + |KD| + |KH| = h B a–x H x C
a 3 a
2v3 + 3v3 + x =
2 AHC dik üçgeninde,
12 3
5v3 + x = ⇒ x = v3 br bulunur. h2 + x2 = b2 ⇒ h2 = b2 – x2 ..... (I)
2
ABH dik üçgeninde,
ESEN YAYINLARI
h2 + (a – x)2 = c2 ⇒ h2 = c2 – (a – x)2 ..... (II)

ÖRNEK 130
I ve II nin eflitli¤inden;
A a2 + b2 – c2
b2 – x2 = c2 – (a – x)2 ⇒ x = d›r.
2a
E
x in eflitini I de yerine yazarsak,
2
b2 – c m = h2
a2 + b2 – c2
B D C
2a
cb – m.cb + m = h2
a2 + b2 – c2 a2 + b2 – c2
ABC ve ADE eflkenar üçgenlerdir.
2a 2a
A (ABC)
[AD] ⊥ [BC] ise kaçt›r? 2ab – a 2 – b 2 + c 2 . 2ab + a 2 + b 2 – c 2
A (ADE) = h2
2a 2a
Çözüm
c 2 – (a – b) 2 . (a + b) 2 – c 2
a 3 = h2
|BC| = a al›n›rsa |AD| = h = olur. 2a 2a
2
(c – a + b) . (c + a – b) . (a + b – c) . (a + b + c)
O halde, ABC eflkenar üçgeninin bir kenar uzunlu¤u = h2
2a 2a
a 3
a, ADE eflkenar üçgeninin bir kenar uzunlu¤u (2u – 2a) . (2u – 2b) . (2u – 2c) 2u
2 = h2
4a 2
olur.
4.(u – a).(u – b).(u – c).u = h2a2
a2 3
A (ABC) 4 a2 4 h.a
= 2
= 2 = bulunur. u (u – a) . (u – b) . (u – c) =
A (ADE) a .3 3 2
d n
a 3 3
2 4 4
u (u – a) . (u – b) . (u – c) = A (ABC)
187
ÖRNEK 131
A
ABC üçgeninde A
|AB| = 4 br c b
4
7
|BC| = 5 br
B a C
|AC| = 7 br ise B
5 a 1 a 1 a
A(ABC) kaç br2 dir? C
A(ABC) =
1
a.b.sin C = a.c.sin B = b.c.sin A
2 2 2
Çözüm
a+b+c 5+7+4
u= = =8 A
2 2
A(ABC) = u (u – a) (u – b) (u – c) c b
ha
= 8. (8 – 5) (8 – 7) (8 – 4)
B H C
= 8.3.1.4 = 4 6 br2 bulunur.
ABH üçgeninde,
a h a
sin B = a ⇒ ha = c.sin B olur.
c
ÖRNEK 132 1 1 a
A(ABC) = a.ha = a.c.sin B bulunur.
2 2
ABCD dörtgeninde A
ESEN YAYINLARI
[AB] ⊥ [AD] 4
3
|AB| = 3 cm
B D
|AD| = 4 cm
|BC| = 6 cm
6 7
|DC| = 7 cm ise ÖRNEK 133
A(ABCD) kaç cm2 dir? C
A
Çözüm
4
ABD dik üçgeninde A
|AB| = 3 ve |AD| = 4 4 30°

3
B 6 C
ise |BD| = 5 olur. 5
D
B a
3.4 ABC üçgeninde m(BCA) = 30° , |AC| = 4 cm
A(ABD) = = 6 cm2
2
6 7 |BC| = 6 cm ise A(ABC) kaç cm2 dir?
bulunur.
Çözüm
BCD üçgeninde C
1 a
5+6+7 A(ABC) = a.b.sin C
u= = 9 oldu¤undan 2
2
1
= 6.4.sin30°
A(BCD) = 9. (9 – 7) (9 – 5) (9 – 6) 2
= 9.2.4.3 = 6v6 br2 1 1

= 6.4.
2 2
A(ABCD) = A(ABD) + A(BCD)
= 6 cm2 bulunur.
2
= (6 + 6v6) br bulunur.
188
A ABCD dörtgeninde A
2
3 E [BA] ⊥ [AD] 6
D
4 [AC] ⊥ [BC] 9
8
1 D
|AB| = 9 cm
B C
|AC| = 8 cm B C
ABC üçgeninde |AD| = 3 cm , |AE| = 2 cm |AD| = 6 cm ise
A (ADE) A(ACD) kaç cm2 dir?
|DB| = 1 cm , |EC| = 4 cm ise kaçt›r?
A (ABC)
Çözüm
Çözüm a
m(CAD) = α al›n›rsa A
1 W 90°– α
A (ADE) 2 AD . AE . sin A a α
= m(BAC) = 90° – α 6
A (ABC) 1 W
AB . AC . sin A a
2 ve m(ABC) = α olur. 9
8
3.2 1 D
= = bulunur. ABC dik üçgeninde
4.6 4 α
AC 8 B C
sinα = =
AB 9
olaca¤›ndan
ESEN YAYINLARI
1
ÖRNEK 135 A(ACD) = |AC|.|AD|.sinα
2
ABC ve DFB üçgenlerinde D
1 8 64
= 8.6. = cm2 bulunur.
|DC| = 4 br 4 2 9 3
C
|CB| = 8 br
E
|AF| = 3 br 8 ABC üçgeninde A
A(ABC) = A(DFB) ise içte¤et çemberin F E

A 3 F x B r
|FB| = x kaç birimdir? yar›çap› r ve O
Çözüm a+b+c
u= B D C
2
1
A(ABC) = |AB|.|BC|.sinα D olmak üzere A(ABC) = u.r dir.
2
4
1
= (x + 3).8.sinα C
2 ‹çte¤et çemberin A
= (x + 3).4.sinα E
8 merkezi, aç›ortay- F E
r r
1 α lar›n kesim noktas›
A(DFB) = |FB|.|DB|.sinα O
2 A 3 F x B r
oldu¤undan, B D C
1
= x.12.sinα
2 |OF| = |OD| = |OE| = r olur.
= x.6.sinα olur. A(ABC) = A(OBC) + A(OCA) + A(OAB)
A(ABC) = A(DFB) ⇒ (x + 3).4.sinα = x.6.sinα 1 1 1

= a.r + b.r + c.r
2 2 2
⇒ 4x + 12 = 6x
= c m r = u.r bulunur.
a+b+c
⇒ x = 6 br bulunur. 2
189
ÖRNEK 137
ABC üçgeninin A
Çevresi 16 cm olan ABC üçgeninin, içte¤et çemberi-
çevrel çemberinin c
nin yar›çap› 2 cm ise A(ABC) kaç cm2 dir? R
yar›çap› R B b
Çözüm
olmak üzere, a
Çevre(ABC) = 16 cm a.b.c C
A(ABC) = dir.
a + b + c = 16 ⇒ 2u = 16 4R
⇒ u = 8 cm olur.
sinüs teoremine göre,
A(ABC) = u.r
c a c
= 8.2 = 16 cm2 bulunur. = 2R ⇒ sin C = dir.
X
sin C 2R
1 a
A(ABC) = a.b.sin C
2
ÖRNEK 138 1 c
= a.b.
2 2R
A
a.b.c
= bulunur.
4R
5 7
D
B 6 C
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 139
ABC üçgeninde [BD] ve [DC] aç›ortaylar
ABC üçgeninde A
|AB| = 5 cm , |AC| = 7 cm , |BC| = 6 cm ise
A (BCD) |AB| = |AC| = 5 cm
kaçt›r? 5 5
A (ABC) |BC| = 8 cm ise
Çözüm üçgenin çevrel
B 8 C
A çemberinin yar›çap›
K
F kaç cm dir?
D r
r
Çözüm
r
A
B E C
ABC üçgeninde iç aç›ortaylar ayn› noktada kesiflece- 5 5

3
¤inden r, içte¤et çemberin yar›çap› olmak üzere,
|DK| = |DF| = |DE| = r olur. B 4 H 4 C
DE . BC r.6
A(DBC) = = = 3r [AH] ⊥ [BC] çizilirse, |BH| = |HC| = 4 cm
2 2
|AH| = 3 cm olur.
A(ABC) = u.r = c m .r = 9r
5+6+7
2
AH . BC 3.8
O halde, A(ABC) = = = 12 cm2 dir.
2 2
A (BCD) 3r 1
= = bulunur. a.b.c 8.5.5
A (ABC) 9r 3 A(ABC) = ⇒ 12 =
4R 4R
25
⇒ R= cm bulunur.
6
190
➠ Bir ABC üçgeninin iç te¤et çemberinin yar›çap›

A
r, d›fl te¤et çemberlerinin yar›çaplar› ra, rb, rc ise
D A(ABC) = r.ra .rb .rc
➠ Bir ABC üçgeninin çevrel çemberlerinin yar›ça-

B C
H
a a a
p› R, iç aç›lar› A, B, C ise
ABC üçgeninde [AH] ⊥ [BC] ise
a a a
AD . BC A(ABC) = 2.R2.sin A.sin B.sin C
A(ABDC) = dir.
2 A
➠ ABC üçgeninde
F E
A(ABDC) = A(ABC) – A(BCD) [BA] ⊥ [AC] ise
O
AH . BC DH . BC A(ABC) = |BD|.|DC|
= –
2 2 B D C
( AH – DH ) BC
=
2
ÜÇGENDE ALAN BA⁄INTILARI
AD . BC
= bulunur.
2 Yükseklikleri efl olan üçgenlerin alanlar› oran› ta-
banlar› oran›na eflittir.
ESEN YAYINLARI
A
ÖRNEK 140
ABC üçgeninde A
[AH] ⊥ [BC]
D
|AD| = 4 cm B H D C
|BC| = 8 cm ise m n
B H C
A(ABDC) kaç cm2 dir? 1
A (ABD) 2 BD . AH BD m
Çözüm
= = = olur.
A (ADC) 1 DC n
DC . AH
AD . BC 2
A(ABDC) =
2
4.8
= = 16 cm2 olur.
2
ÖRNEK 141
ABC üçgeninde A
Pratikte pek kullan›lmasada üçgenin alan› ile ilgili |BD| = 2x
baflka formüller de vard›r. Bu formüller afla¤›da ve- |DC| = x

rilmifltir. ‹nceleyiniz. A(ABD) = 10 br2 ise
B 2x D x C
A(ADC) kaç br2 dir?
➠ Bir ABC üçgeninin kenar uzunluklar› a, b, c ve
Çözüm
d›fl te¤et çemberlerinin yar›çaplar› ra, rb, rc ise
A (ABD) 2x 10
= ⇒ =2
A(ABC) = ra(u – a) = rb(u – b) = rc(u – c) A (ADC) x A (ADC)
⇒ A(ADC) = 5 br2 olur.
191
A A
y
E
2y G
B x D 2x C
B D C
ABC üçgeninde |AE| = y , |ED| = 2y , |BD| = x

ABC üçgeninde G, a¤›rl›k merkezi ise
|DC| = 2x , A(ABE) = 6 br2 ise A(ADC) kaç br2 dir?
A (GDC)
kaçt›r?
Çözüm A (ABC)
ABD üçgeninde, Çözüm
A (ABE) y 6 1 A
= ⇒ =
A (BED) 2y A (BED) 2
2x
⇒ A(BED) = 12 br2 olur. 2S
G
A(ABD) = A(ABE) + A(BED) = 6 + 12 = 18 br2 dir. 3S
x S
B D C
ABC üçgeninde,
A (ABD) x 18 1 G, a¤›rl›k merkezi ise |AG| = 2|GD| dir.
= ⇒ =
A (ADC) 2x A (ADC) 2 Ayr›ca, |BD| = |DC| olur.
ESEN YAYINLARI
⇒ A(ADC) = 36 br2 bulunur. ADC üçgeninde,

|AG| = 2|GD| oldu¤undan
A(GDC) = S al›rsak, A(AGC) = 2S olur.
ABC üçgeninde,
|BD| = |DC| oldu¤undan
ÖRNEK 143 A(ABD) = A(ADC) = 3S olur.
Afla¤›daki flekillerde yükseklikleri efl olan üçgenlerin Bu durumda, A(ABC) = 6S olaca¤›ndan
tabanlar› oran›ndan yararlanarak alanlar› oran› bulun-
A (GDC) S 1
mufltur. ‹nceleyiniz. = = bulunur.
A (ABC) 6S 6
A A
x
2x E
S
2S E
5x
S x 10S 5S ÖRNEK 145
S
B y D 3y C B 5y D 3y C
A
2a 6
4
5y
3S 3x 8S 3x
4x 3S 3a
2S 4S B D C
2y 2x
2S 4S 5S
7a 4a 7y 5y ABC üçgeninde [AD] aç›ortay, |AB| = 4 br

A (ABD)
|AC| = 6 br ise kaçt›r?
A (ADC)
192
Çözüm ÖRNEK 147
A ABC üçgeninde A
6
[DE] ⊥ [AB]
4
|DC| = 3|BD|
E
|DE| = 2 cm
B 2k D 3k C
|AB| = 4 cm ise B D C
[AD] aç›ortay oldu¤undan A(ABC) kaç cm dir? 2
BD AB 4 2
= = = olur. Bu durumda, Çözüm
DC AC 6 3 A
|BD| = 2k, |DC| = 3k al›nabilir.

A (ABD) 2k 2 E
= = bulunur.
A (ADC) 3k 3
B x D 3x C
|BD| = x al›rsak |DC| = 3x olur.

AB . DE 4.2
ÖRNEK 146 A(ABD) = = = 4 cm2 olur.
2 2
A
A (ABD) BD x 4 1
= = ⇒ =
ESEN YAYINLARI
A (ABC) BC 4x A (ABC) 4
5
3
⇒ A(ABC) = 16 cm2 bulunur.
B D E C
D C
ABC üçgeninde [AE] kenarortay, [AD] aç›ortayd›r.

A (ADE)
|AB| = 3 cm , |AC| = 5 cm ise kaçt›r?
A (ABC)
Çözüm
A B
A
DC // AB ise A(ABC) = A(ABD) dir.
5
3
D C K
B 3k D k E 4k C
h
BD AB 3
[AD] aç›ortay oldu¤undan, = = olur.
DC AC 5
Bu durumda, A B L
|BD| = 3k, |DC| = 5k al›nabilir. [KL] ⊥ [AB] çizelim.
AB .h _
[AE] kenarortay oldu¤undan
A (ABC) = b
|BE| = |EC| ⇒ |DE| = k, |EC| = 4k olur. 2 b
` & A (ABC) = A (ABD) dir.
AB .h b
DE
2 b
A (ADE) k 1 A (ABD) =
= = = bulunur. a
A (ABC) BC 8k 8
193
ÖRNEK 148 Çözüm
ABDE dörtgeninde D
[CF] kenarortay›n› A
[ED] // [AC] 1
çizersek 6 eflit
S E
F S
[DB] ⊥ [AB] E C alanl› üçgen olu- S S

G
S S
|DC| = 1 br flaca¤›ndan,
B D C
3
|CB| = 3 br
A(ABC) = 24 ⇒ 6S = 24 ⇒ S = 4 br2
|AB| = 4 br ise A 4 B A(GDCE) = 2S = 2.4 = 8 br2 bulunur.
A(ABCE) kaç br2 dir?
Çözüm
[ED] // [AC] oldu¤undan D

ÖRNEK 150
A(EAC) = A(DAC) dir. 1
Bir ABC üçgeninde, Va = 9 br, Vb = 12 br
A(ABCE) = A(EAC) + A(ABC) E C
Vc = 15 br ise A(ABC) kaç br2 dir?
= A(DAC) + A(ABC)
3 Çözüm
= A(ABD)
A¤›rl›k merkezinin A
AB . BD A 4 B
= orant›l› böldü¤ü
2 F
6
E
5
parçalar›n uzunlu¤u G 4
4.4
ESEN YAYINLARI
= = 8 br2 bulunur. 8 10
2 flekilde gösterilmifltir. 3
B D C
[AD] kenarortay› 3 8
K
|DK| = 3 br olacak
A
flekilde uzat›l›rsa AKC üçgeninde [GE] orta taban
S S
olur. Bu durumda,
F E
G KC KC
S S
|GE| = ⇒4= ⇒ |KC| = 8 br olur.
S S 2 2
B D C
O halde GKC üçgeni dik üçgendir. (6, 8, 10 üçgeni)
ABC üçgeninde, üç kenarortay çizildi¤inde oluflan GD . KC 3.8
A(GDC) = = = 12 br2
6 üçgenin alanlar› eflittir. 2 2
A(ABC) = 6.A(GDC) = 6.12 = 72 br2 bulunur.
A
ÖRNEK 149
ABC üçgeninde A
S S
[AD] ve [BE] G
E
S
kenarortaylard›r.
G B C
A(ABC) = 24 br2 ise
B D C ABC üçgeninde G, a¤›rl›k merkezi ise,
A(GDCE) kaç br2 dir?
A(ABG) = A(AGC) = A(BCG) dir.
194
ÖRNEK 151
A
ABC üçgeninde A E
A (ADE) AD . AE
G a¤›rl›k merkezidir. =
A (ABC) AB . AC D
[BG] ⊥ [GD] G dir.
4
|BG| = 4 cm 2
B C
B 2k D 3k C
|GD| = 2 cm
|BD| = 2k, |DC| = 3k ise A(ABC) kaç cm2 dir? 1 %
A (ADE) 2 AD . AE . sin (BAC) AD . AE
= = dir.
Çözüm A (ABC) 1 % AB . AC
A AB . AC sin (BAC)
2
G
4
4 2 6 ÖRNEK 152
B 2k D 3k C
ABC üçgeninde A
BG . GD 1
4.2 |AD| = 1 br
A(GBD) = = = 4 cm2 dir. D
5
2 2
|DB| = 4 br
4 E
A (GBD) BD 4 2
= ⇒ = |AE| = 5 br 2
A (GDC) DC A (GDC) 3
|EC| = 2 br ise B C
⇒ A(GDC) = 6 cm2 olur.
ESEN YAYINLARI
A (ADE)
A(ABG) = A(AGC) = A(BCG) = 10 oldu¤undan kaçt›r?
A (ABC)
A(ABC) = 3.A(GBC) = 3.10 = 30 cm2 bulunur.
Çözüm
A (ADE) AD . AE 1.5 1
= = = olur.
A A (ABC) AB . AC 5.7 7
F E
ÖRNEK 153
G A
ABC üçgeninde
2
B D C |AD| = 4 cm 4 E
|AE| = 2 cm 6
ABC üçgeninde [AD], [BE] ve [CF] kenarortaylar D
|DB| = 1 cm 1
A (ABC)
ise A(FGE) = dir.
12 |EC| = 6 cm B C
A(ADE) = 6 cm2 ise A(DBCE) kaç cm2 dir?

A
Çözüm
S
A (ADE) AD . AE 4.2 1
F E = = =
A (ABC) AB . AC 6.8 6
S
S S
6 1
= ⇒ A(ABC) = 36 cm2 olur.
B D C A (ABC) 6
ABC üçgeninde D, E, F kenar orta noktalar› ise A(DBCE) = A(ABC) – A(ADE)
A(AFE) = A(FBD) = A(FDE) = A(DCE) dir. = 36 – 6 = 30 cm2 bulunur.
195
Karnot (Carnot) Teoremi

A
x A
q E b
ABC üçgeninin iç böl-
c
F gesindeki P noktas›-
y
F E
p n›n kenarlar üzerinde-
P ki dik izdüflüm nokta-
B k D z C
a lar› D, E ve F ise
B D C
ABC üçgeninde verilenlere göre

|AF|2 – |FB|2 + |BD|2 – |DC|2 + |EC|2 – |EA|2 = 0
A (FDE) x.z.p + y.k.q
= d›r. veya
A (ABC) a.b.c
|AF|2 + |BD|2 + |CE|2 = |FB|2 + |DC|2 + |EA|2 dir.
A (FDE) A (ABC) – 6 A (AFE) + A (FBD) + A (DCE) @

= A
A (ABC) A (ABC)
A (ABC) A (AFE) A (FBD) A (DCE)

= –= + + G
A (ABC) A (ABC) A (ABC) A (ABC) F E
P
q.x p.k z.y
=1– ; + + E
c.b a.c a.b
B D C
a.q.x + p.b.k + z.c.y
=1– olur.
ESEN YAYINLARI
a.b.c |AP|2 = |AF|2 + |PF|2 = |EA|2 + |PE|2

Bu eflitlikte, |BP|2 = |BD|2 + |PD|2 = |FB|2 + |PF|2
a = k + z, b = x + y ve c = p + q |CP|2 = |CE|2 + |PE|2 = |DC|2 + |PD|2
yaz›larak gerekli sadelefltirmeler yap›ld›¤›nda, +
–––––––––––––––––––––––––
A (FDE) x.z.p + y.k.q |AF|2 + |BD|2 + |CE|2 = |EA|2 + |FB|2 + |DC|2 dir.
= bulunur.
A (ABC) a.b.c
ÖRNEK 155
ABC üçgeninde A
2
ÖRNEK 154 [PF] ⊥ [AB] x
F E
[PD] ⊥ [BC]
ABC üçgeninde A
2
1 [PE] ⊥ [AC] 2 P 3
verilenlere göre E
|FB| = |AE| = 2 cm
A (FDE) F
5 B 3 D 4 C
kaçt›r? |BD| = |CE| = 3 cm
A (ABC) 3
|DC| = 4 cm ise |AF| = x kaç cm dir?
B 4 D 4 C
Çözüm Çözüm
A (FDE) AE . DC . BF + EC . BD . FA Karnot teoreminden,
=
A (ABC) BC . AC . AB
|AF|2 + |BD|2 + |CE|2 = |FB|2 + |DC|2 + |EA|2
1.4.3 + 5.4.2
=
8.6.5 x2 + 32 + 32 = 22 + 42 + 22
x2 + 9 + 9 = 4 + 16 + 4
13
= bulunur. x2 = 6 ⇒ x = v6 cm bulunur.
60
196
ÖRNEK 156 Karnot Teoreminin Sonuçlar›
A
➠ Bir üçgenin kenar orta dikmeleri bir noktada kesi-
flir. Bu nokta çevrel çemberin merkezidir.
x
5 |AF| = |FB| A
F
P |EA| = |EC|
E F
|BD| = |DC| E
3 K
4 D 2
oldu¤undan Karnot B
B C
D
teoremine göre C
ABC dik üçgeninin içindeki bir P noktas›ndan kenar-
|AF|2 – |FB|2 + |BD|2 – |DC|2 + |EC|2 – |EA|2 =0
lara dikmeler çizilmifltir.
fiekilde verilenlere göre, |AF| = x kaç cm dir? |AF|2 – |AF|2 + |BD|2 – |BD|2 + |EC|2 – |EC|2 = 0
0=0
Çözüm
Bu durumda Karnot teoremi sa¤lanm›fl olur.
ABC dik üçgeninde, |AB|2 = |AC|2 + |BC|2
➠ Bir üçgenin içte¤et çemberinin te¤et oldu¤u nok-
|AB|2 = 82 + 62
talardan ç›k›lan dikmeler bir noktada kesiflir.
ESEN YAYINLARI
|AB| = 10 cm dir.
A
|AF| = x ise |FB| = 10 – x olup |AF| = |AE|
F E
Karnot teoreminden, |FB| = |BD|
O
x2 + 42 + 32 = (10 – x)2 + 22 + 52 |CE| = |CD|
x2 + 16 + 9 = 100 – 20x + x2 + 4 + 25 olaca¤›ndan B D C
20x = 104 |AF|2 – |FB|2 + |BD|2 – |DC|2 + |EC|2 – |EA|2 = 0

26
x= cm bulunur.
5 |AF|2 – |FB|2 + |FB|2 – |DC|2 + |DC|2 – |AF|2 = 0
0=0
Bu durumda Karnot teoremi sa¤lanm›fl olur.
ETK‹NL‹K
• A, B ve C köy halk›, köylerine eflit uzakl›kta olacak flekilde bir kültür merkezi kurmak istemektedir.
• A ve B köylerinden eflit uzakl›kta bulunan D köyü, B ve C köylerine eflit uzakl›kta bulunan E köyü, A ve C
köylerine eflit uzakl›kta bulunan F köyü muhtarlar› da bu yat›r›ma eflit payl› ortak olmak istemektedir.
• Ancak A, B ve C köy muhtarlar› eflit payl› ortakl›¤›n kendileri için zararl› olaca¤›n› düflünmektedir.
• Bu durumun nedeni ile ilgili afla¤›da verilen ipuçlar›n› inceliyiniz.

B
|AO| = |BO| = |CO| oldu¤undan kültür merkezi

D
A, B ve C köylerine eflit uzakl›ktad›r. E
|OD| , |OE| ve |OF| < |AO| = |BO| = |CO| O

A
oldu¤una dikkat ediniz.
F
C
197
Afla¤›da verilen ABC üçgenlerinin alanlar›n› bulunuz.
1. A 6. A
13 4
H B 6 C
B 12 C
2. A 7. H
A
5 5 6
8
B 6 C B C
3. A
8. A
ESEN YAYINLARI
6 4
5 6
B 6 C
B 7 C
4. A
9. A
4 4 6
4
B 8 C
B 4 C
5. A
10. A
ABC eflkenar
v3
4
B H C 30°
B 6 C
1. 30 2. 12 3. 8v2 4. 4v3 5. v3 6. 12 7. 24 8. 6v6 9. 3c15 10. 6
198
Afla¤›daki sorular›n her birinde taral› bölgelerin alanlar›n› bulunuz.
1. A 6. A
6
4
E D
6
H 4 B C
B C
2. A
7. A
3
10 10 D
12
K 12 B 4 C
B 5 C
3. A
8. 13 C
ESEN YAYINLARI
D A
8
4
12 4
B 3x E x C
B D
4. A 9. D
4
A
D
5
B C
10
B E 8 C
10. A
5. A
D
E 6
6
B 4 E 3 C
B D 4 C
216 288
1. 12 2. 16 3. 12 4. 20 5. 6 6. 12 7. 8. 9. 20 10. 21
13 13
199
Taral› alan 6. A
Afla¤›daki sorular›n her birinde de¤erini
A (ABC) 1 5
bulunuz.
3 3
1. A
B 4 2 C
B C
Afla¤›daki sorular›n her birinde verilenlere göre x

2. A de¤erlerini bulunuz.
7. A
G
2
x
E
F
B C 5
1
B 3 D 6 C
3. A
ESEN YAYINLARI
2 3
B C 8. A
v5
x
E
F
5
y
x+y=4
4. A
B 2 D 4 C
4
B 5 D 2 C
9. A
2
3
5. A E
F
5 7 4
B x D C
B 6 C
1 1 2 1 11 7
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. v7 8. 1 9. c11
3 3 5 7 18 32
200
TEST – 1 Çokgenin Temel Elemanlar›
1. Bir konveks çokgenin iç ve d›fl aç›lar›n›n ölçüleri 5. Bir konveks çokgenin üç iç aç›s›n›n ölçüleri 138°,
toplam› 1980° ise bu çokgenin köflegen say›s› 144°, 146° dir. Di¤er iç aç›lar›n›n ölçüleri eflit
kaçt›r? olup 149° oldu¤una göre, bu çokgen kaç kenar-
l›d›r?
A) 20 B) 27 C) 35 D) 44 E) 54
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
2. Köflegenlerinin say›s›, kenar say›s›n›n 6 kat› olan 6. E D
çokgenin, bir köflesinden geçen köflegen say›s› 120° 110°
kaçt›r?
A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14 F 100° C
α K
150°
A B
ABCDEF alt›geninde verilenlere göre,

ESEN YAYINLARI
a
m(FKA) = α kaç derecedir?
3. C
A) 30 B) 40 C) 45 D) 50 E) 60
B
130° D
160°
α
K A E F
a a
Yukar›daki beflgende, m(BCD) = m(DEF)
a a 7. Bir iç aç›s›n›n ölçüsünün bir d›fl aç›s›n›n ölçüsü-
m(ABC) = 130° , m(CDE) = 160° ise
a ne oran› 9 olan bir düzgün çokgenin köflegen
m(BAK) = α kaç derecedir? say›s› kaçt›r?
A) 100 B) 110 C) 120 D) 130 E) 140 A) 170 B) 152 C) 146 D) 119 E) 104
4. D›fl aç›lar›n›n ölçüleri birer tam say› olan kaç 8. ‹ç aç›lar›n›n ölçüleri toplam› 1080° olan d›flbükey
farkl› düzgün çokgen vard›r? çokgenin kenar say›s› kaçt›r?
A) 19 B) 20 C) 21 D) 22 E) 23 A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
201
Üçgenler
9. ‹ç aç›lar›n›n ölçüleri toplam›, d›fl aç›lar›n›n ölçü- 13. Afla¤›dakilerden kaç tanesi do¤rudur?
leri toplam›n›n 4 kat›na eflit olan çokgenin bir I. Onikigenin d›fl aç›lar› toplam› 360° dir.
köflesinden geçen köflegen say›s› kaçt›r?
II. Sekizgenin bir köflesinden 6 köflegen çizile-
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10 bilir.
III. Dokuzgenin köflegen say›s› 27 dir.
IV. Alt›genin belirtilebilmesi için 9 eleman› bilin-
melidir.
V. Yedigenin iç aç›lar› toplam› 1080° dir.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
10. Bir köflesinden 12 tane köflegen çizilebilen kon-

veks çokgen bu köflegenlerle kaç üçgene ayr›la-
bilir? 14. Tüm köflegenleri say›s›, bir köflesinden çizilebi-
len köflegen say›s›n›n 5 kat›na eflit olan çokgen
A) 16 B) 15 C) 14 D) 13 E) 12
kaç kenarl›d›r?
A) 10 B) 9 C) 8 D) 7 E) 6
ESEN YAYINLARI
15. Kenar say›s› 5 art›r›ld›¤›nda köflegen say›s› 35

artan çokgen kaç kenarl›d›r?
11. 11 eleman ile belirlenebilen bir çokgenin bu ele-
manlar›n›n en az kaç tanesi uzunluk olmal›d›r? A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 4
16.
f
fiekildeki çokgen, bir
a e alt›genin kenar uzant›-
lar› ile oluflturulmufltur.
b d Buna göre
a+b+c+d+e+f
12. 20 köflegeni olan bir çokgenin belirtilebilmesi için c
kaç derecedir?
kaç eleman› bilinmelidir?
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13 A) 180 B) 240 C) 270 D) 360 E) 540
1.D 2.C 3.B 4.D 5.D 6.E 7. A 8.C 9.B 10.D 11.D 12.E 13.C 14.A 15.B 16.D
202
TEST – 2 Üçgende Aç›lar
1. ABC üçgeninde A 4. ABC eflkenar A
[AE] aç›ortay üçgeninde

a
m(ABC) = 80° |AD| = |BD| = |DC|
F
a a x
50° x ise m(ADC) = x
m(EFC) = 50° 80°
D
a B D 70° C kaç derecedir?
m(EDC) = 70° ise B C
E
a
m(ACF) = x kaç
A) 100 B) 110 C) 115 D) 120 E) 125
derecedir?
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 35
2. ABC üçgeninde A K C 5. ABC üçgeninde A

x
[AC] // [DE] |AB| = |AD| x
ESEN YAYINLARI
40°
[FK] // [BC] |BD| = |DC| D
a F a
m(AFK) = 40° 70° m(BCD) = 25°
a D E a 25°
m(ADE) = 70° ise m(BAC) = x B C
a
ise m(ACB) = x kaç derecedir?
B
kaç derecedir? A) 70 B) 75 C) 80 D) 85 E) 90
A) 20 B) 25 C) 30 D) 35 E) 40
6. A
|AD| = |AE| x E
20°
|BD| = |EC| 80°
a B D
m(DAE) = 20° C
a 70°
m(ACB) = 70° B D E C ABC üçgeninde , |AB| = |AD| = |DE| = |EC| ve
a a a
ise m(BAD) = x kaç derecedir? m(EDA) = 80° ise m(BAD) kaç derecedir?
A) 30 B) 25 C) 20 D) 15 E) 10 A) 20 B) 25 C) 30 D) 35 E) 40
203
Üçgenler
7. ABC üçgeninde A 10. fiekilde E, ABC üçge- A
|AB| = |AC| ninin iç aç›ortaylar›n›n

|EB| = |EF| E kesim noktas›d›r.
E
a
m(CFE) = 110° Buna göre z, x in kaç x
a kat›d›r?
ise m(BAC) C
110° B D z
kaç derecedir? B F C
A) 20 B) 40 C) 50 D) 70 E) 80 1
A) B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
2
11. fiekilde A
8. ABD üçgeninde A a 4x
m( A) = 4x
|AB| = |AC| = |CD| a
a m( B) = 2x
a
ESEN YAYINLARI
m(CDA) = 40° D
a m( C) = x
ise m(BAC) a 2x 140° x
40° m(BDC) = 140° ise B C
kaç derecedir? B C D
x kaç derecedir?
A) 10 B) 15 C) 20 D) 30 E) 40 A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 35
|AB| = |BC| 12. EBC üçgeninde E

|EB| = |ED| E |BD| = |DA| = |AC|
a A
m(EDB) = 2x [AD] // [CE]
a 4x
a
m(ACB) = 4x 2x m(EBC) = 33° ise
B D C
a a x
ise m(AED) m(ACE) = x kaç 33°
B D C
kaç derecedir? derecedir?
A) 36 B) 48 C) 56 D) 64 E) 72 A) 48 B) 46 C) 40 D) 32 E) 28
1.B 2.C 3.E 4.D 5.C 6.C 7.B 8.C 9.E 10.C 11.B 12.A
204
1. ABC üçgeninde A 4. ABC üçgeninde A

a a
|AB| = |AC| m(ABD) = m(BCD)
|BD| = |BC| a
a m(ABC) = 70° ise D
D
m(ABD) = 27° a
a m(BDC) kaç dere-
ise m( C) kaç B C
27° cedir?
derecedir?
B C A) 90 B) 95 C) 100 D) 105 E) 110
A) 60 B) 65 C) 69 D) 70 E) 72
2. fiekilde A
x
E |AE| = |EF|
|AB| = |AC| F
|EB| = |EK| E
|ED| = |DC| D a x
ESEN YAYINLARI
m( C) = 40° ise
|BC| = |CE|
a
a 40° m(KEF) = x 40°
m(ABE) = 40° B K C
a B C kaç derecedir?
ise m(BAC) = x
kaç derecedir? A) 110 B) 100 C) 90 D) 80 E) 70
A) 70 B) 60 C) 50 D) 40 E) 30
3 ABC üçgeninde A
|AB| = |AE| 50° F
[AD] ve [CE]
|FB| = |FC| 70° E
aç›ortaylar E
x a
a m(CAB) = 50°
m(ABC) = 80° ise K
a x
a 80° m(CFB) = 70° ise B C
m(EKA) = x B D C a
kaç derecedir? m(CBE) kaç derecedir?
A) 30 B) 40 C) 45 D) 50 E) 60 A) 25 B) 20 C) 15 D) 10 E) 5
205
Üçgenler
7. A 10. ABC üçgeninde A

ABC üçgeninde |AD| = |BD|
D x
|AB| = |BD| = |DC| |AE| = |EC|
a a
m(ABC) = 60° ise m(BAC) = 110°
a a
m( A) kaç derecedir? B D E C
B C ise m(DAE) = x
kaç derecedir?
A) 50 B) 60 C) 65 D) 70 E) 80 A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E) 50
8. fiekilde A 11. fiekilde A

a a • [BC // [KL
m(BAD) = m(BCD) B 2x
|AB| = |AC| C
|AB| = |AC|
ESEN YAYINLARI
a
a m(ACB) = 2x 10x
m(ADC) = 54° ise
a L K
a m(LKB) = 10x
B C
•
m(BAC) kaç a
54°
derecedir? ise m( A) kaç derecedir?
D
A) 70 B) 80 C) 100 D) 110 E) 120
A) 60 B) 70 C) 72 D) 76 E) 82
12. fiekilde A
E
[AB] // [DE]
9. ABD üçgeninde A
[AD] // [CE] 60°
|AB| = |AD| = |BC|
a
30
a
°
m(ADE) = 60° D
m(CAD) = 30° ise
a a x 40°
m( B) kaç derece- m(ECB) = 40° ise B C
B C D
a
dir? m(ABC) = x kaç derecedir?
A) 40 B) 50 C) 55 D) 60 E) 70 A) 50 B) 60 C) 65 D) 70 E) 80
1.C 2.E 3.D 4.E 5.B 6.D 7.E 8.C 9.A 10.D 11.E 12.E
206
1. 4. ABC üçgeninde E
A A
|AB| = |BD|
60° a a
34°
D m(EAB) = m(BAD)
a
100° m(DAC) = 34° ise
x
B a
E m(ECB) = x kaç B D C
x
C
derecedir?
F
A) 32 B) 35 C) 36 D) 38 E) 39
a a a
fiekilde , m(ABD) = m(DBE) = m(EBC)
a a
m(BAC) = 60° ise m(ACF) = x kaç derecedir?
A) 100 B) 110 C) 115 D) 120 E) 125
|AF| = |AE|
|EC| = |CD| E
F
a
ESEN YAYINLARI
3α
2. ABC üçgeninde A m(FED) = 3α
a
|AB| = |AC| m(ABC) = 4α ise 4α
30°
|AD| = |AE| α kaç derecedir? B D C

a
m(BAD) = 30° E
A) 18 B) 20 C) 22 D) 24 E) 30
a
ise m(EDC) = x x
B D C
kaç derecedir?
A) 45 B) 30 C) 25 D) 20 E) 15
3. ABC üçgeninde |CA| = |CD| ve

18°
A
a
|AC| = |DC| = |DB| m(BAD) = 18° dir.
D
|AB| = |BC| ise x
b – c = 12° ise b c
a a B D C
m(BDC) = x m(BAC) kaç dere-
kaç derecedir? B C cedir?
A) 90 B) 102 C) 104 D) 108 E) 110 A) 52 B) 60 C) 70 D) 72 E) 88
207
Üçgenler
a
7. fiekilde A 10. Bir ABC üçgeninde m( B) = 80° , |BC| < |AB| ise
E a
B, C, D do¤rusal m( C) için afla¤›dakilerden hangisi do¤rudur?
[AC] ⊥ [CE] a a
A) 40° < m( C) < 80° B) 50° < m( C) < 80°
|BC| = |AC| B C D a a
C) 40° < m( C) < 100° D) 50° < m( C) < 100°
|EC| = |ED|
a a a a
m( B)+m( D) = 120° ise m(CED) kaç derecedir? E) 40° < m( C) < 50°
A) 50 B) 55 C) 60 D) 70 E) 80
11. fiekilde A
[BK] ⊥ [AC]
L K [BC] ve [CD] 35°
[CL] ⊥ [AB] E
a a aç›ortaylar
m(KBD) = m(DBC) D a C
m(BAD) = 35°
ESEN YAYINLARI
a a x
m(LCD) = m(DCB) a E
a
B C m(BED) = 115°
115°
m(BDC) = x ise a
ise m(BCD) B D
a
m(BAC) nin x cinsinden de¤eri afla¤›dakilerden kaç derecedir?
hangisidir?
A) 95 B) 90 C) 85 D) 80 E) 75
A) 360° – 2x B) 360° – x C) 180° – x
D) 180° – 2x E) 270° – x
9. ABC ve AFE A 12. ABC üçgeninde A
birer üçgendir. |BD| = |AD| 50°

a a |AE| = |EC|
m(BAE) = m(ABC) F x
a
|DC| = |CE| ise C
m(DAE) = 50° B D E C
a B D a
m(AFE) = x ise m(BAC)
kaç derecedir? E kaç derecedir?
A) 70 B) 75 C) 80 D) 85 E) 90 A) 100 B) 105 C) 110 D) 115 E) 120
1.D 2.E 3.D 4.E 5.A 6.E 7.E 8.A 9.E 10.D 11.E 12.D
208
Üçgenin Kenarlar› ve Aç›lar›
TEST – 5 Aras›ndaki ‹liflkiler
1. ABCD dörtgeninde A 4. fiekilde A
verilenlere göre 42°

71° |AB| = 4 br 4
59° D x
en uzun kenar |BC| = 3 br B 7
afla¤›dakilerden |CD| = 5 br 3
C
B
hangisidir? |AD| = 7 br ise
5
C |AC| = x in alabilece¤i
D
tam say› de¤erlerinin toplam› kaç br dir?
A) [AC] B) [BC] C) [AB] D) [AD] E) [CD]
A) 19 B) 18 C) 17 D) 16 E) 15
|AB| = 2x br
|AB| = 4 br
ESEN YAYINLARI
|AC| = 4x br 2x 4x 4 5
|AC| = 5 br
|BC| = 12 br ise a a
x in alabilece¤i m( A) > m( B) ise
B 12 C B x C
kaç farkl› tam |BC| = x in alabi-
say› de¤eri vard›r? lece¤i kaç tam say› de¤eri vard›r?
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2 A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
6. fiekilde A
3. ABC üçgeninde A |AB| = 3 br 3 5
|AB| = 4 br |AD| = 5 br x
4 B D
|BC| = 6 br ise x |BC| = 3 br
|CD| = 7 br ise 3
|AC| = x in 7
B
alabilece¤i kaç 6 |BD| = x in alabile- C
C
tam say› de¤eri ce¤i en büyük tam
vard›r? say› de¤eri kaç br dir?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9 A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
209
Üçgenler
7. ABC üçgeninde A 10. A
x bir tam say› ABC üçgeninde

6
3 a b
olmak üzere m(ABC) = 58° c
|AB| = 3 br a
B 2x–1 C m(BCA) = 41° ise 58° 41°
|AC| = 6 br B a C
|BC| = (2x – 1) br ise ABC üçgeninin çevresinin
|a – b| + |c – b| + |b – a – c| ifadesinin efliti
alabilece¤i en küçük tam say› de¤eri kaç br dir?
A) 11 B) 12 C) 13 D) 14 E) 15
A) 2a – b B) 2a C) 2c – b
D) 2c E) a – b
11. D
2
E 4 A
6
ESEN YAYINLARI
verilenlere göre
2x–1 3
x+1
x in alabilece¤i
B C
tam say› de¤erlerinin
B 6 C
toplam› kaçt›r? fiekildeki verilenlere göre ABC üçgeninin çevre-
sinin alabilece¤i en büyük tam say› de¤eri kaç bi-
A) 22 B) 23 C) 24 D) 25 E) 26
rimdir?
A) 27 B) 28 C) 29 D) 30 E) 31
12. A
9. ABC üçgeninde A ABCD dörtgeninde 3 4

kenar uzunluklar› verilenlere göre
birer tam say›d›r. |CD| = x in en küçük B D
|BC| = 6 cm ise tam say› de¤eri kaç

5 x
B 6 C
üçgenin çevresinin birimdir?
en küçük tam say› de¤eri kaç cm dir? C
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
1.E 2.D 3.C 4.B 5.D 6.C 7.D 8.D 9.B 10.A 11.C 12.A
210
1. ABCD dörtgeninde 5
C 4. A
D
verilenlere göre ABC üçgeninde
7
|AB| = x in alabilece¤i 3 verilenlere göre y D
en büyük tam say› afla¤›daki s›rala- z

A x B E
de¤eri kaç birimdir? malardan hangisi x
do¤rudur? B C
A) 13 B) 14 C) 15 D) 16 E) 17
A) z < y < x B) z < x < y C) y < z < x

D) x < z < y E) x < y < z
a
m( A) < 90°
5. ABC üçgeninde
ESEN YAYINLARI
4 5 A
|AB| = 4 cm
verilenlere göre
|AC| = 5 cm ise 3 6
B x C
ABC üçgeninin
|BC| = x in alabi-
çevresinin en küçük
lece¤i tam say› de¤erlerinin toplam› kaç cm dir? B 2x–1 C
tam say› de¤eri kaç
A) 24 B) 23 C) 22 D) 21 E) 20 birimdir?
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13
3. A
e
6. x bir tam say› olmak A
fiekildeki verilenlere 40°
c D üzere ABC üçgeninde
80°
göre en uzun kenar 3 6
verilenlere göre
b
afla¤›dakilerden B 61°
d ABC üçgeninin çev-
hangisidir? a 57° B
2x–1
resi en az kaç birim- C
C
dir?
A) a B) b C) c D) d E) e A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14
211
Üçgenler

6
|AB| = 4 cm fiekildeki verilenlere 7
B
|BC| = 5 cm ve x
göre x in alabilece¤i x
4 D
a
m(ABC) = 91° ise tam say› de¤erlerinin 8
91° 9
|AC| = x in B toplam› kaç birimdir?
5 C
alabilece¤i kaç C
farkl› de¤er vard›r? A) 72 B) 76 C) 78 D) 86 E) 88
A) 1 B) 3 C) 5 D) 6 E) 7
11. A
ABC üçgeninde
a 12 10
m( A) > 90° dir.
a afla¤›dakilerden
ESEN YAYINLARI
hangisi olabilir? B a C
verilenlere göre
|BC| nin alabilece¤i 6 x+2
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
en büyük tam say›
de¤eri kaçt›r?
B 2x+1 C
A) 13 B) 14 C) 15 D) 16 E) 17
12. ABC çeflitkenar

A
bir üçgendir.
|AB| = 3 cm
3 x
|BC| = 4 cm ise
|AC| = x in kaç
9. Kenar uzunluklar› a, b, c tam say›lar› olan ABC B 4 C
farkl› tam say›
2 2
üçgeninde a = b + 7 ise üçgenin çevresi en
de¤eri vard›r?
çok kaç birim olabilir?
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16 A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
1.B 2.E 3.A 4.E 5.E 6.E 7.A 8.B 9.B 10.E 11.E 12.B
212
1. ABC çeflitkenar A 4. ABC üçgeninde A
üçgeninde |BC| = 16 br
x 2x–1 4
|AC| > |AB| dir. |AC| = 4 br
a
x bir tam say› m( A) > 90° ise
olmak üzere B 5 C |AB| afla¤›daki- B 16 C
üçgenin çevresi kaç cm dir? lerden hangisi olabilir?
A) 13 B) 14 C) 15 D) 16 E) 17 A) 12 B) 13 C) 16 D) 17 E) 19
2. C
D
c a
fiekilde verilen 59° 5. fiekilde m( A) > 90° A
55°
ölçülere göre x ∈ Z olmak üzere
ESEN YAYINLARI
d e b 11
en büyük kenar ABC üçgeninin 6
afla¤›dakilerden 61° çevresi en çok kaç
62°
hangisidir? A a B birimdir? B x C
A) a B) b C) c D) d E) e A) 24 B) 27 C) 30 D) 33 E) 36
3. fiekilde A
a a
m( C) > m( A)
|AB| = 8 br 8 6. fiekilde A
5
|AC| = 5 br ve |AB| = |AC|
|BC| = x br dir. |BC| = 17 cm ise
B x C |AB| afla¤›daki-
x bir tam say›
olmak üzere ABC üçgeni kaç de¤iflik biçimde lerden hangisi B 17 C
çizilebilir? olabilir?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1 A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
213
Üçgenler
7. fiekilde A 10. ABC üçgeninde

a a A
|AB| = 4 br 3
m( A) < m( C)
x
|BC| = 10 br 4 |AB| = |AC| = 7 br
D 8
|AD| = 3 br |BC| = (2x – 4) br 7 7
|DC| = 8 br ise B 10 C ise x in alabilece¤i

x in alabilece¤i tam say› de¤erlerinin B 2x–4 C
tam say› de¤erlerinin toplam› kaçt›r? toplam› kaç br dir?
A) 34 B) 35 C) 36 D) 37 E) 38 A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
8. D 11. A
58°
4 7
a d
x
A C
79° e
B
37° D
ESEN YAYINLARI
5 12
b
c
B 86°
C
fiekilde verilenlere göre x için afla¤›dakilerden
hangisi do¤rudur? fiekilde verilenlere göre en uzun kenar afla¤›da-
kilerden hangisidir?
A) 5 < x < 11 B) 4 < x < 11 C) 3 < x < 12
A) a B) b C) c D) d E) e
D) 3 < x < 11 E) 7 < x < 11
9. D
ABCD dörtgeninde 7 a a
5
m nin alabilece¤i m( B) < m( C)
2m–3 x 7
tam say› de¤erleri- A C |AC| = 7 cm
nin toplam› kaçt›r? |BC| = 13 cm ise
6 12
B 13 C
|AB| = x in
B
alabilece¤i kaç tam say› de¤eri vard›r?
A) 8 B) 10 C) 15 D) 18 E) 20 A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13
1.D 2.C 3.B 4.B 5.D 6.E 7.A 8.E 9.D 10.A 11.D 12.D
214
TEST – 8 Sinüs ve Kosinüs Teoremleri
1. ABC üçgeninde 4. ABC üçgeninde

A A
|AB| = 6v2 cm |AB| = 3 cm x
a 105°
m(BAC) = 105° 6v2 x
|AC| = 5 cm 3 5
a |BC| = 7 cm ise
m(ACB) = 45°
45° a
ise |AC| = x m(BAC) = x kaç
B C B 7 C
kaç cm dir? derecedir?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 A) 75 B) 90 C) 120 D) 135 E) 150
5. ABC üçgeninde
|AB| = 2 cm A
2. ABC üçgeninde
A
|AC| = 3 cm 120°
|AC| = 3 cm 3
a 75° a 2
m( A) = 120°
ESEN YAYINLARI
m( A) = 75° x 3
a oldu¤una göre
m( B) = 60° ise B x C
60° |BC| = x kaç cm
|AB| = x kaç cm
B C
dir? dir?
A) v3 B) 2 C) v6 D) 2v2 E) c10 A) c15 B) 4 C) 3v2 D) c19 E) 2v5
6. ABC üçgeninde
A
|BD| = |DC|
3. ABC üçgeninde A a 45° x
m(BAD) = 45° v2
|AC| = 2v2 cm 2v2 a 1
a m(DAC) = x
m( B) = 45°
45° 15° |AB| = 1 cm
a
B x C B D C
m( C) = 15° ise |AC| = v2 cm ise
|BC| = x kaç cm dir? x kaç derecedir?
A) 2v3 B) c15 C) 4 D) 3v2 E) 5 A) 15 B) 30 C) 45 D) 60 E) 75
215
Üçgenler
7. ABC üçgeninde 10. A D

A 3 6
|DC| = 2|BD|
a x y 6
C
m( B) = 60° x
a 5
m( C) = 45° B 10
a
m(BAD) = x 60° 45°
a B D C
E
m(DAC) = y ise
fiekilde [AE] ∩ [BD] = {C} dir.
sin x
kaçt›r? Verilenlere göre |DE| = x kaç cm dir?
sin y
A) 13 B) 12 C) 11 D) 10 E) 9
6 6
A) B) C) v6 D) 3 E) 2v3
4 2
8. ABC üçgeninde 11. ABC üçgeninde A

A
2
|AC| = c21 cm verilenlere göre
ESEN YAYINLARI
3
D
c21
|BC| = 4 cm x |BC| = x E
3
a 4
m( B) = 60° ise kaç cm dir? 2
60°
|AB| = x kaç cm B 4 C
B x C
dir?
A) c41 B) 2c10 C) 6 D) 5 E) 2v6
A) 4 B) 2v5 C) 5 D) 2v7 E) 6
12. fiekildeki çemberde D

9. ABC üçgeninde A |AB| = 1 cm
3
|AB| = 4 cm x
|BC| = |DC| = 2 cm 2
4 5
|AC| = 5 cm |AD| = 3 cm α
A
|BC| = 6 cm a 1 2 C
m(DAB) = α ise
B 6 C
ise cosx kaçt›r? B
cosα kaçt›r?
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
A) B) C) D) E) A) B) C) D) E)
6 7 8 9 10 7 6 5 4 3
1.C 2.C 3.A 4.C 5.D 6.B 7.A 8.C 9.C 10.B 11.A 12.A
216
Bir Üçgenin Kenarlar›n›
TEST – 9 Belli Oranda Bölen Noktalar
Aç›ortay – Kenarortay
1. A 4. Yandaki flekilde A
••
3
[AB] ⊥ [BC] D
x
a a
6 m(DAC) = m(CAB)
|AD| = 3 cm 6
x
|AB| = 6 cm
B 2 D 3 C
|BC| = 4 cm ise
ABC üçgeninde [AD] aç›ortay, |BD| = 2 cm |DC| = x kaç cm dir? B 4 C
|DC| = 3 cm, |AB| = 6 cm ise |AC| = x kaç cm
dir? A) 4 B) 5 C) c30 D) 4v2 E) 6
A) 9 B) 8 C) 7 D) 6 E) 5
2. A
E
4
F x [AE] ve [BD]
D
iç aç›ortaylard›r.
ESEN YAYINLARI
B 2 D 6 C 3 x
|BE| = 4 cm E
4
ABC üçgeninde [AD] aç›ortay, |BF| = |FE| |ED| = 3 cm 12
B C
|AB| = 4 cm, |BD| = 2 cm, |DC| = 6 cm ise |BC| = 12 cm ise
|EC| = x kaç cm dir? |DC| = x kaç cm dir?
A) 9 B) 8 C) 7 D) 6 E) 5 A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
3. A
E x
B D
F
6. ABC üçgeninde F
A
B, A, F do¤rusal
a a
C m(BAD) = m(CAF)
a a
ABC dörtgeninde [AF] ile [CE] aç›ortaylar m(DAE) = m(EAC)
B x D 2 E 3 C
4|AB| = 5|AD|, |CD| = 2|BC|, |BD| = 9 cm ise |DE| = 2 cm
|EF| = x kaç cm dir? |EC| = 3 cm ise |BD| = x kaç cm dir?
3 5 A) 5 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
A) 1 B) C) 2 D) E) 3
2 2
217
Üçgenler
I iç te¤et çemberin G a¤›rl›k merkezi ve

K F
merkezidir. D, E, F kenar orta E
I
[IH] ⊥ [BC] noktalar›d›r. G
|BH| = 4 cm |AD| = 12 cm ise
B D C
|HC| = 6 cm ise B 4 H 6 C |KG| kaç cm dir?
|AC| – |AB| kaç cm dir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
G a¤›rl›k merkezi 4
8. ABC üçgeninde A [AB] ⊥ [AC] 6

E
a a G
4
m(BAD) = 2.m(DAC) |AB| = 6 cm
|AD| = |AC| = 6 cm 6 6 |AE| = |EC| = 4 cm B D C
ESEN YAYINLARI
|DC| = 3 cm ise ise |AG| kaç cm dir?

B D 3 C
|AB| + |BD| kaç
A) 5 B) 5 C) 3 D) 10 E) 5
cm dir? 3 2 3
A) 24 B) 26 C) 30 D) 32 E) 36
12. A
9. ABC üçgeninde A 6
3 G
[BD] iç aç›ortay
D 8 6
[AB] ⊥ [AC] 6
a
[DE] ⊥ [BC] B C
|AD| = 3 cm B E x C ABC üçgeninde G a¤›rl›k merkezi

|AB| = 6 cm ise |AG| = |CG| = 6 cm, |BG| = 8 cm ise |BC| = a
|EC| = x kaç cm dir? kaç cm dir?
A) 3 B) 3,5 C) 4 D) 4,5 E) 5 A) 2c35 B) 5v6 C) 4c10

D) 2c41 E) 2c46
1.A 2.B 3.C 4.B 5.D 6.D 7.B 8.E 9.C 10.B 11.D 12.D
218
a a
m(FBA) = m(ABD) D
E [AB] ⊥ [BE] 4
E
4 x
|DE| = 4 cm 6
|EC| = 6 cm ise
B D C
F B C
a a |AD| kaç cm dir?
ABC üçgeninde [AD] aç›ortay, m(BED) = m(DEC)
3|AB| = 2|AC| ve |BE| = 4 cm ise |EC| = x kaç A) 10 B) 12 C) 15 D) 18 E) 20
cm dir?
13 11
A) 7 B) C) 6 D) E) 5
2 2
B, C, D do¤rusal
45
x
°
4
E [AB] ⊥ [AC] 3
F a
m(DAC) = 45° D
ESEN YAYINLARI
B C
|AC| = 3 cm
B D C
|AB| = 4 cm ise |AD| = x kaç cm dir?
ABC üçgeninde [AD] ile [BE] aç›ortaylard›r.
|AB| = 4 cm, |BC| = 5 cm, |AC| = 6 cm ise A) 15 B) 10v2 C) 12v2
AF D) 20 E) 15v2
kaçt›r?
FD
7 5 3
A) B) 3 C) D) 2 E)
2 2 2
6. Yandaki flekilde A
a a
m(ABD) = m(DBC) E
a a 5
m(EDB) = m(BDC) 2
3. A
|ED| = 2 cm B D
F
F E |DC| = 3 cm
3
G
|BC| = 4 cm 4 3
2
|AB| = 5 cm ise
B D C C
AE
oran› nedir?
ABC üçgeninde G a¤›rl›k merkezidir. |FG| = 3 cm AC
ve |GD| = 2 cm ise |CG| + |AG| kaç cm dir?
A) 7 B) 1 C) 7 D) 7 E) 7
A) 14 B) 13 C) 12 D) 11 E) 10 27 4 29 30 32
219
Üçgenler
[AB] ⊥ [BC] G a¤›rl›k merkezi

D
[DE] ⊥ [AC] E [BA] ⊥ [AC] x G
E
3
|BD| = |DE| 3 |BF| = |FG| = |GE| F
B 36 C
|AB| = |EC| = 3 cm |BC| = 36 cm ise
ise |DC| = x B D x C |DF| = x kaç cm dir?
kaç cm dir?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 9
A) 2v3 B) c15 C) 3v2
D) 2v5 E) 5

[CD] iç aç›ortay
[AB] ⊥ [AD] 12
G
[DE] // [AC] D 8
ESEN YAYINLARI
3
|GD| = 3 cm
|BE| = 4 cm
B D x C
|AB| = 12 cm ise
|AC| = 8 cm ise
|DC| = x kaç cm dir?
|EC| = x kaç cm dir? B 4 E x C
A) 10 B) 12 C) 15 D) 16 E) 18
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 8
12. fiekildeki ABC A
dik üçgeninde
a E
a a m(BAC) = 90° dir. 4
m(ABD) = m(DBC) G
D
a a x [BE] ve [AD]
m(BDE) = m(EDC) 6
kenarortaylar› B D C
|BE| = 4 cm
B 4 E 2 C birbirine dik olup
|EC| = 2 cm
|GE| = 4 cm ise |AG| kaç cm dir?
|BD| = 6 cm ise |AB| = x kaç cm dir?
A) 4v2 B) 4v3 C) 6
A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 15
D) 6v2 E) 8v2
1.C 2.D 3.E 4.E 5.C 6.A 7.A 8.C 9.A 10.D 11.C 12.A
220
1. A 4. ABC dik üçgeninde A

a a
m(BAD) = m(DAC)
E a
F m(BCA) = 90°
G
|AB| = v2|BC|
B D C
|BD| = 6 cm ise
|DC| = x
ABC üçgeninde G a¤›rl›k merkezidir. B 6 D x C
kaç cm dir?
|AG| + |BG| + |CG| = 18 cm ise
|AD| + |BE| + |CF| kaç cm dir? A) 3 B) 3v2 C) 4
D) 4v2 E) 5
A) 27 B) 26 C) 25 D) 24 E) 23
[CD] iç aç›ortay 2
2y–2 E
|AD| = 2 cm D 6
ESEN YAYINLARI
G
x+5 y+1
x |AC| = 6 cm x
B D C Çevre(ABC) = 20 cm
B C
ise |CD| = x kaç cm
ABC üçgeninde G a¤›rl›k merkezidir.
dir?
|GE| = (y + 1) cm, |BG| = (x + 5) cm
|AG| = (2y – 2) cm, |GD| = x cm ise x + y kaçt›r? A) 5v2 B) 4v3 C) 3v5
A)
5
B) 3 C)
7
D) 4 E)
9 D) 2c10 E) c38
2 2 2
3. A(1,0)
[AD] aç›ortay
[AB] ⊥ [BC] E
|AB| = |AE| 5
|BD| = 4 cm
B(1,2) D(3,0) C B 4 D C
|EC| = 5 cm ise
ABC üçgeninde |DC| = 3|BD| dir. |DC| kaç cm dir?
Verilenlere göre |AC| kaç br dir?
A) 3 B) 2v6 C) c29
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11 D) c34 E) c41
221
Üçgenler
G a¤›rl›k merkezi G a¤›rl›k merkezi

x
[AC] ⊥ [BC] 6v5 [AB] ⊥ [AC]
G
|AB| = 6v5 cm G |BC| = |AG| + 8 cm
8
|BG| = 8 cm ise B C
ise |AG| kaç cm dir? B C
|AG| = x
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
kaç cm dir?
A) 5 B) 2v7 C) c30
D) 4v2 E) 6
8. ABC üçgeninde A G a¤›rl›k merkezi

G a¤›rl›k merkezi [AB] ⊥ [AC]
G
[AC] ⊥ [BC] E [GH] ⊥ [BC] x
3 x
ESEN YAYINLARI
[AD] ⊥ [CE] G
|BH| = 5 cm B 5 H 7 C
|EG| = 3 cm ise |HC| = 7 cm ise
B D C
|AC| = x |GH| = x kaç cm dir?
kaç cm dir?
A) 1 B) v2 C) v3 D) 2 E) v5
A) 2c30 B) 5v6 C) 4c10
D) 6v3 E) 10v2
[AD] ∩ [BE] = {G} 2 [BE] ⊥ [CD]

x 3
|AE| = |EC| = 2 cm c E |BC| = 2v5 cm
G D E
|BD| = |DC| = 4 cm 2 |AE| = |EC| = 3 cm
1
|GD| = 1 cm ise ise |AD| = |DB| = x x 3
B 4 D 4 C
|AB| = c kaç cm dir? kaç cm dir?
B 2v5 C
A) c30 B) 4v2 C) c34 A) c15 B) 4 C) 3v2
D) 6 E) c38 D) 2v5 E) 5
1.A 2.B 3.D 4.B 5.B 6.E 7.E 8.D 9.C 10.C 11.C 12.B
222
1. A(1,–1) 4. A
x 15°
B(– 4,2) C(0,4) 15°
B C
ABC üçgeninde verilenlere göre Va kenarortay ABC üçgeninde, [AB] ⊥ [BC] ,

uzunlu¤u kaç br dir? a a
m(ACD) = m(DCB) = 15° , |AD| = 6 cm ise
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 |BD| = x kaç cm dir?
A) 2 B) 3 C) 2v3
D) 3v3 E) 6
2. A
[AE] ve [BD] 10
ESEN YAYINLARI
B(–1,4) D C(8,–5) D
iç aç›ortaylard›r. 8
ABC üçgeninde [AD] aç›ortay, |AC| = 2|AB| dir. |AB| = 8 cm E
Verilenlere göre D noktas›n›n koordinatlar› topla- |AC| = 10 cm

B 12 C
m› kaçt›r? |BC| = 12 cm ise
3 5 BE
A) 1 B) C) 2 D) E) 3 oran› nedir?
2 2 ED
A) 4 B) 3 C) 2 D) 5 E) 8
3 2 2 3
3. A(2,3)
[BE] ve [CD] x
G(–2,5)
D 4
iç aç›ortaylard›r. E
B D C |BD| = |EC|
|DE| = 4 cm B 9 C
ABC üçgeninde G a¤›rl›k merkezi, |BD| = |DC|
|BC| = 9 cm ise
dir. Verilenlere göre D noktas›n›n koordinatlar›
|AD| = x kaç cm dir?
toplam› kaçt›r?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) 28 B) 10 C) 35 D) 40 E) 14
3 3 3
223
Üçgenler
G a¤›rl›k merkezi [AD] ve [BE]

E
[CG] aç›ortay 12 kenarortaylard›r.
G
|BD| = |DC| G x F, K, C do¤rusal
5 F
K
|GD| = 5 cm B D C
|BF| = |FG| ve
|AB| = 12 cm ise |GK| = 6 cm ise B D C
|GC| = x kaç cm dir? |AD| kaç cm dir?
A) 12 B) 16 C) 18 D) 20 E) 24 A) 15 B) 18 C) 20 D) 24 E) 27
G a¤›rl›k merkezi 11. ABC üçgeninde A
[AB] ⊥ [AC] [AB] ⊥ [AD]

G a 6
[AD] ⊥ [BG] x
3 m(ABC) = 20°
ESEN YAYINLARI
|GD| = 3 cm ise a 20° 40°

B D C m(ACB) = 40°
B x D C
|BG| = x kaç cm dir?
ve |AC| = 6 cm
A) 8 B) 6v2 C) 4v5 ise |BD| = x kaç cm dir?
D) 9 E) 6v3
A) 6v2 B) 9 C) 6v3
D) 12 E) 5v6
[AD] ∩ [CE] = {G} G a¤›rl›k merkezi

3 x
G a¤›rl›k merkezi E |AG| = 3 cm
G
x 4 G 5
|DG| = 2 cm 4 |BG| = 4 cm
2
|CG| = |DC| = 4 cm 4
|CG| = 5 cm ise B C
B D C
ise |BE| = x |AC| = x
kaç cm dir? kaç cm dir?
A) 3 B) 4 C) 2v5 A) 5v2 B) 2c13 C) 3v6

D) 5 E) 4v2 D) c58 E) 2c15
1.E 2.E 3.B 4.D 5.C 6.D 7.B 8.B 9.B 10.E 11.D 12.B
224
TEST – 13 Üçgensel Bölgenin Alan›
1. ABCD dörtgeninde A 4. ABC üçgeninde A
[BA] ⊥ [AD] 4
[AD] aç›ortay
3
|AB| = 3 cm 5|AB| = 3|AC|
D
|AD| = 4 cm B
A(ABC) = 24 br2
B D C
|BC| = 5 cm ise A(ABD) kaç
5 6
|CD| = 6 cm ise br2 dir?
A(ABCD) kaç cm2 A) 15 B) 13 C) 12 D) 10 E) 9
C
dir?
A) 15 B) 16 C) 17 D) 18 E) 20
ESEN YAYINLARI
[AH] ⊥ [BC]
|BC| = 4|AH|
B H C
2. ABC üçgeninde A A(ABC) = 32 br2
|BD| = |DC| F ise |BC| kaç cm dir?
E
|AE| = |ED| A) 12 B) 16 C) 18 D) 20 E) 24
|FB| = 2|AF|
B D C
A(ABC) = 60 br2
ise A(AFE) kaç br2 dir?
A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 4
[AD] aç›ortay
A(ABD)=2A(ADC)
|AB| + |AC| = 18 cm
B D C
3. Alan› 16 cm2 olan ikizkenar dik üçgenin hipote- ise |AC| kaç cm
nüs uzunlu¤u kaç cm dir? dir?
A) 5 B) 6 C) 8 D) 10 E) 16 A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
225
Üçgenler

1
|AF| = |FB| E [AB] ⊥ [BC] H
F
|BD| = |DC| [BH] ⊥ [AC]
|EC| = 2|AE| |AH| = 1 cm
2 B D C
A(ABC) = 60 br |BC| = 2v5 cm ise B 2v5 C
ise A(AFDE) kaç br2 dir? A(ABC) kaç cm2 dir?
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 35 A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
|DC| = 2|BD| F
|AB| = |AD| = c13 br
|AF| = |FE| = |EC| E c13
ESEN YAYINLARI
c13
A (DEF) |BD| = 4 br
ise
A (ABC) B D C |DC| = 2 br ise B 4 D 2 C
kaçt›r? 2
A(ADC) kaç br dir?
1 2 3 2 3 A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
A) B) C) D) E)
3 5 7 9 10
|DC| = 3|BD| [AB] ⊥ [AC]

9 12
2|AE| = 3|EB| E |AB| = 9 cm
A(ABC) = 120 cm 2 |AC| = 12 cm

B D 5 C
ise A(DCE) kaç

B D C |DC| = 5 cm ise
cm2 dir? A(ABD) kaç cm2 dir?
A) 24 B) 30 C) 32 D) 36 E) 48 A) 36 B) 38 C) 40 D) 42 E) 45
1.D 2.D 3.C 4.E 5.B 6.B 7.C 8.D 9.D 10.B 11.B 12.A
226
TEST – 14 Üçgensel Bölgenin Alan›
[AD] ⊥ [BC] 8 [DF] ⊥ [AB]

E 5
[BE] ⊥ [EC] [DE] ⊥ [AC]
|EB| = 3 cm |AB| = |AC| = 16 br F
3 4 E
|EC| = 4 cm |DE| = 3 br
B D C
|AE| =
8
cm ise A(ABC) = 64 br2 ise B D C
5
|DF| kaç br dir?
A(ABC) kaç cm2 dir?
9 11
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12 A) 4 B) C) 5 D) E) 6
2 2
[BD] ve [CE] [DE] ⊥ [AC] 6

ESEN YAYINLARI
E D
kenarortaylard›r. G |AE| = 6 cm E
a 150°
4
m(BGC) = 150° |EC| = 4 cm
B 6 D 5 C
|BD| = 9 br B C |BD| = 6 cm
|EC| = 6 br ise A(ABC) kaç br2 dir? |DC| = 5 cm ise A(ABC) kaç cm2 dir?
A) 22 B) 21 C) 20 D) 19 E) 18 A) 30 B) 31 C) 32 D) 33 E) 34
3. A |BC| = 3|DE|
ABC üçgeninde |AB| = 7 br
[AE] ⊥ [BC] |AC| = 8 br
|AD| = 10 cm D |BC| = 9 br ise B D E C
|BC| = 8 cm ise 2
A(ADE) kaç br dir?
A(ABDC) kaç cm2 dir? B E C A) 7v5 B) 6v5 C) 5v5
A) 30 B) 35 C) 40 D) 45 E) 50 D) 4v5 E) 3v5
227
Üçgenler

3
[ED] ⊥ [BC] E
[AB] ⊥ [AC] 4
E
|BD| = 6 cm 5
[DE] ⊥ [AB] 2
5
|DC| = 4 cm |EB| = 2 cm B C
D
B 6 D 4 C |EA| = 4 cm
|EC| = 5 cm
|AE| = 3 cm ise A(ABDE) kaç cm2 dir? |AD| = 5 cm ise A(ADC) kaç cm2 dir?
A) 16 B) 17 C) 18 D) 19 E) 20 A) 22 B) 21 C) 20 D) 19 E) 18
[AB] ⊥ [BC] D 11. A

4
[BD] ⊥ [AC] ABC üçgeninde x
E
verilenlere göre F
ESEN YAYINLARI
|DC| = 4|AD| K
6
2v2
A(ABC) = 45 br2 B C x kaç cm dir?
ise |BC| kaç br dir? B 3 D 5 C
A) 7v5 B) 6v5 C) 5v5

1 3
A) 1 B) C) 2 D) E) 3
D) 4v5 E) 3v5 2 2
9. ABC ve DFB D
birer üçgendir. x 12. A

|CB| = 2 cm 4
C ABC üçgeninde x
E
|AF| = 5 cm E
2 verilenlere göre F
K
|FB| = 5 cm 10
|AF| = x kaç cm 9
A 5 F 5 B
A(DFB) = 2.A(ABC)
dir?
B 6 D 8 C
ise |DC| = x kaç cm dir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7 A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
1.C 2.E 3.C 4.C 5.D 6.D 7.C 8.B 9.D 10.E 11.C 12.C
228
1. A 4. A
5
4
B C
B 2x–1 C
α ABC üçgeninde , |AB| = 4 cm , |AC| = 5 cm

D |BC| = 2x – 1 cm ise x in alabilece¤i kaç farkl›
tam say› de¤eri vard›r?
ABC eflkenar üçgen, [AC] ⊥ [DC] , |AC| = |DC|
a
ise m(ADB) = α kaç derecedir?
2. A 5. A
60°
70°
D
80°
ESEN YAYINLARI
α
D
B
30° 20°
60°
B C
C
ABC üçgeninde |AB| = |AC| , |AD| = |BD|
a a a fiekilde verilenlere göre, en uzun kenar hangisi-
m(DBC) = 30°, m(DCB) = 20° , m(BAC) = 70°
a dir?
ise m(ADC) = α kaç derecedir?
3. 9 köflegeni olan çokgen kaç kenarl›d›r? 6. Alan›n›n say›sal de¤eri çevresinin say›sal de¤eri-
ne eflit olan eflkenar üçgenin alan› kaç br2 dir?
229
Üçgenler
7. A 9. A
120°
4
2
B x C
B(–1,2) D(1,2) C(5,2)
ABC üçgeninde |AB| = 2 cm , |AC| = 4 cm

a ABC üçgeninde [AD] aç›ortay,
m(BAC) = 120° ise |BC| = x kaç cm dir?
AB
B(–1, 2) , D(1, 2) ve C(5, 2) ise kaçt›r?
AC
ESEN YAYINLARI
8. A 10. A
105°
x 14
4 10
30°
B C
B 8 C
a a
ABC üçgeninde m(BAC) = 105° , m(ABC) = 30°
ABC üçgeninde |AB| = 10 cm, |BC| = 8 cm
ve |AB| = 4 cm ise |AC| = x kaç cm dir?
|AC| = 14 cm ise ha kaç cm dir?
1. 30 2. 100 3. 6 4. 3 5. [BC]
1
6. 12v3 7. 2v7 8. 2v2 9. 10. 4v6
2
230
1. A 4. A
5 8
B D E C B x C
ABC üçgeninde, |AB| = 5 cm , |AC| = 8 cm

ABC üçgeninde |AB| = |BE| , |AD| = |DC| ise a a
% m( A) > m( B) ise |BC| = x in alabilece¤i kaç
m (BAD)
oran› kaçt›r? farkl› tam say› de¤eri vard›r?
%
m (EAC)
2. A 5. A
65°
c b
D
30° 55°
α
B a C
B C E
ESEN YAYINLARI
a a
ABC üçgeninde m( A) = 65° , m( B) = 55°
ABC üçgeninde B, C, E do¤rusal
a |BC| = a cm , |AC| = b cm , |AB| = c cm ise
|AD| = |BD| = |CD| ve m(ABD) = 30° ise
a |a + b – c| + |b – c| + |c – a – b| – |a – b| de¤eri
m(ACE) = α kaç derecedir? nedir?
3. Bir köflesinden çizilen köflegen say›s› 10 olan 6. ABC ve AEC A

çokgenin belirtilebilmesi için en az kaç eleman›
birer üçgendir.
verilmelidir? a a 10
m(BAE) = m(EAC) 6
[AB] ⊥ [BC] C
B D
|AD| = |DE|
|AB| = 6 cm
|AC| = 10 cm ise E
A(DEC) kaç cm2 dir?
231
Üçgenler
7. A 9. A
7
3
x
B 8 C B(3,2) D(0,4) C
ABC üçgeninde |AB| = 3 cm , |AC| = 7 cm DC

a ABC üçgeninde = 3 , B(3, 2) ve D(0, 4)
ve |BC| = 8 cm ise m( B) = x kaç derecedir? BD
ise C noktas›n›n koordinatlar›n› bulunuz.
8. A 10. A
ESEN YAYINLARI
x 45° 4
6 3v6
E
2
B D C B 5 D 3 C
a
ABC üçgeninde |BD| = |DC| , m(DAC) = 45°
ABC üçgeninde |AE| = 4 cm, |BE| = 2 cm
|AB| = 6 cm ve |AC| = 3v6 cm ise
a A (BDE)
|BD| = 5 cm, |DC| = 3 cm ise kaçt›r?
m(BAD) = x kaç derecedir? A (BCA)
1. 2 2. 120 3. 23 4. 4 5. a + 2b – c
5
6. 15 7. 60 8. 60 9. (–9, 10) 10.
24
232
1. Kenar uzunluklar› 2 nin kat› olan, eflkenar üçgen 4. AD // BC A

biçimindeki bir bahçenin çevresine, bir köflesin- |BC| = |DC| 100°
den bafllayarak 2 m ara ile a¤aç dikiliyor. Dikilen ABD aç›s›n›n
30°
toplam a¤aç say›s› 21 oldu¤una göre, bahçenin ölçüsü 30° B D
bir kenar› kaç m dir? BAD aç›s›n›n

ölçüsü 100° ise
A) 18 B) 16 C) 14 D) 12 E) 10
BCD aç›s›n›n ölçüsü
(1986 - ÖSS) ?
kaç derecedir?
C
A) 80 B) 85 C) 90 D) 95 E) 100
(1987 - ÖSS)
2. Afla¤›daki flekilde E A
DC ⊥ EB 5. ABC üçgeninde E
EB ⊥ EA |DC| = |DA| A 110°

30°
BA ⊥ AC D ABD aç›s›n›n x°
F C
ESEN YAYINLARI
FCA aç›s›n›n ölçüsü 2x°

?
ölçüsü 30° ise BAD aç›s›n›n
B ölçüsü x°
EBA aç›s›n›n ölçüsü 2x°
kaç derecedir? EAC aç›s›n›n B D C
ölçüsü 110°
A) 15 B) 30 C) 45 D) 60 E) 75
Buna göre x kaçt›r?
(1986 - ÖSS)
A) 45 B) 40 C) 35 D) 30 E) 25
(1987 - ÖSS)
6. Afla¤›daki flekilde ABC ve ADC ikizkenar üçgen-

3. A a
lerdir. Buna göre m(BAD) kaç derecedir?
Yandaki ABC ikizkenar
A
üçgeninde
|AB| = |BC|
|AB| = |AC| ?
D |DC| = |AC|
|BC| = |CD| = |DA| a D
ABC aç›s›n›n ölçüsü m(ABC) = 40°
a 50°
kaç derecedir? ? 40°
m(DCA) = 50°
B C B C
A) 80 B) 75 C) 72 D) 60 E) 45 A) 11 B) 9 C) 7 D) 5 E) 3
(1986 - ÖYS) (1987 - ÖYS)
233
Üçgenler
7. Afla¤›daki flekilde ABC üçgeninin alan› 36 cm2 10. Bir üçgenin kenar uzunluklar›n›n ikifler ikifler top-
2 lamlar› 33, 38, 45 birimdir.
oldu¤una göre DFE üçgeninin alan› kaç cm dir?
A Bu üçgenin en küçük kenar› kaç birimdir?
D
AC A) 16 B) 15 C) 14 D) 13 E) 12
|DE| =
5 E (1989 - ÖSS)
AB F
|BF| =
4
B C
36 9 27
A) 5 B) 9 C) D) E)
5 5 5
(1987 - ÖYS)
11. A
D ve E, [BC] üzerinde
a
m(BAD) = 10° 10° 20°
a
8. A m(EAC) = 20°
e d
|AD| = e
|AB| = 3 birim 3 ? |AE| = d

B D k E C
|BC| = 7 birim |DE| = k
ESEN YAYINLARI
Yukar›daki flekilde ABC bir eflkenar üçgendir.

B 7 C
Buna göre ADE üçgeninin e, d, k kenarlar› için
a
Yukar›da verilen ABC üçgeninde m(ABC) < 60° afla¤›daki s›ralamalardan hangisi do¤rudur?
oldu¤una göre |AC| kaç birim olabilir?
A) k < d < e B) d < e < k C) e < k < d
A) 4 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9 D) d < k < e E) k < e < d
(1988 - ÖSS) (1989 - ÖSS)
9. A
?
D, [AC] üzerinde 12. A
[BD], ABC aç›s›n›n

120° D
aç›ortay›
a
m(BDA) = 120° 24°
B C
B C
Taban aç›lar› 24° olan ikizkenar bir ABC üçgenin-
fiekildeki ABC ikizkenar üçgeninde A tepe aç›s›-
de tepe aç›s›n› üç efl parçaya bölen ›fl›nlar ara-
n›n ölçüsü kaç derecedir?
s›ndaki aç› kaç derecedir?
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 35
A) 36 B) 38 C) 40 D) 42 E) 44
(1989 - ÖSS)
(1990 - ÖYS)
234
Üçgenler
13. |AB| = |AC| A 16. ABC bir üçgen

a
m(ABD) = 7° D, [BC] üzerinde A
a D
m(BDC) = 35° |BD| = |DC| 45° θ
35° 2 2
Yandaki ABC ikizkenar |AB| = 2 birim 2
üçgeninde BCA taban 7° |AC| = 2v2 birim

aç›s›n›n ölçüsü kaç de- a B
? m(BAD) = 45° D C
recedir? B C a
m(DAC) = θ
A) 74 B) 75 C) 76 D) 77 E) 78 Yukar›daki verilenlere göre, sinθ n›n de¤eri kaç-
(1990 - ÖYS) t›r?
2 3 3 1 1
A) B) C) D) E)
2 2 3 2 3
(1991 – ÖYS)
14. D, B, E do¤rusal A
[AC] // [DE] D 17.

|AN| = |NC|
? 140°
AN aç›ortay
a B
ESEN YAYINLARI
m(EBN) = 25° 25° 100°

N
Yukar›da verilenlere 160°
α
göre DBA aç›s›n›n
ölçüsü kaç derecedir? C
E
A) 30 B) 35 C) 40 D) 45 E) 50 fiekildeki verilenlere göre α aç›s› kaç derecedir?

(1990 - ÖYS) A) 25 B) 30 C) 35 D) 40 E) 45
(1992 - ÖSS)
15. D ∈ [AC] A
18. A
|AB| = |AD|
?
a
m(ABC) = 100° 100°
a
m(CBD) = α
fiekildeki ABC 100° D
?
üçgeninde A aç›s›n›n B α
B D H C
α türünden de¤eri
afla¤›dakilerden han- [AH] ⊥ [BC], |AD| = |BD|
a a a
gisidir? C m(BAD) = m(DAH) , m(BAC) = 100°
Yukar›da verilenlere göre ACB aç›s›n›n ölçüsü
A) 100° – 2α B) 100° – α C) 2α – 10° kaç derecedir?
D) 2α – 20° E) α + 10° A) 30 B) 40 C) 45 D) 50 E) 60
(1991 - ÖSS) (1992 - ÖYS)
235
Üçgenler
19. D 22. ABC bir üçgen L

65° P ∈ [BC] H
C
60° [PH] ⊥ [BL] A

a 106°
m(BAC) = 106° α
110° a 7°
α
m(APH) = 7°
A
B a B P C
m(PAC) = α
a
fiekildeki verilere göre α aç›s› kaç derecedir? Yukar›daki verilere göre m(PAC) = α kaç dere-
A) 60 B) 55 C) 50 D) 45 E) 40 cedir?
(1992 - ÖYS) A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
(1993 - ÖSS)
23. B ∈ [OA D
A
20. fiekildeki dönel koni- C ∈ [OD α 124°
T
[OA ⊥ [OD B C
nin tepesi T, taban a
α
merkezi O, yüksekli¤i m(BCD) = 124°
3 a
3 cm, taban yar›çap› m(ABC) = α O
4 cm dir. Çember üze- a
4
rindeki A ve B noktala- O 60°
A Yukar›daki verilere göre m(ABC) = α kaç dere-
ESEN YAYINLARI
r› O ve T ye birlefltiril- B cedir?
mifltir. A) 138 B) 146 C) 148 D) 152 E) 154
a a
m(AOB) = 60°, m(ATB) = α oldu¤una göre (1994 - ÖSS)
cosα n›n de¤eri kaçt›r?
24. A
17 19 21 3 4
A) B) C) D) E)
25 25 25 5 5 ABC bir üçgen 20°
(1993 – ÖYS) |AB| = |BD|
|AC| = |CE|
a
m(EAD) = 20°
B E D C
21. fiekildeki ABC A Yukar›daki verilere göre BAC aç›s›n›n ölçüsü

üçgeninin d›fl›nda kaç derecedir?
ve B aç›s›n›n B
A) 150 B) 140 C) 130 D) 120 E) 110
içinde bir P noktas› P (1994 - ÖSS)
al›nm›flt›r. C
A(PAB) + A(PBC) sabit oldu¤una göre P nin ge- 25. r yar›çapl› bir çember içine bir kenar uzunlu¤u
ometrik yeri nedir?
r 2– 3 olan bir düzgün çokgen çizilmifltir.
A) Ifl›n B) Do¤ru parças›
Buna göre düzgün çokgenin kenar say›s› kaçt›r?
C) Çember yay› D) Parabol yay›
E) Hiperbol yay› A) 20 B) 18 C) 15 D) 13 E) 12
(1993 - ÖYS) (1994 – ÖYS)
236
Üçgenler
26. Bir onbeflgenin ayn› köflesinden di¤er köflelere 30. Bir eflkenar üçgenin çevresi, alan› 81 cm2 olan
çizilen köflegenler bu çokgeni kaç üçgene böler? bir karenin çevresine eflittir.
Bu eflkenar üçgenin alan› kaç cm2 dir?
A) 13 B) 14 C) 16 D) 18 E) 24
(1995 - ÖSS) A) 9v3 B) 18v3 C) 24v3
D) 36v3 E) 48v3
(1996 - ÖSS)
27. A
a
m(BAC) = 90° 31. EB // MD E A B
E
|AB| = 7 cm 7 |AC| = |BC| 5α°+10°
4 a
|EC| = 4 cm m(EAC) = 5α°+10°
x
|BD| = |DC| a
B D C
m(FCD) = 3α°+10°
M C 3α°+10° D
a
m(ACB) = x F
fiekildeki verilere göre EBD üçgeninin alan› kaç
cm2 dir? Yukar›daki flekilde |AC| = |BC| oldu¤una göre,
a
A) 3 B) 4 C) 7 D) 9 E) 11 m(ACB) = x kaç derecedir?
(1995 - ÖYS)
A) 70 B) 60 C) 50 D) 40 E) 30
(1997 - ÖSS)
28. A
ESEN YAYINLARI
a
m(BAC) = a° a
a D 32. A
m(ACD) = x° 40°
a a 120°
\\ m(BAC) = 120°
m(BDC) = 40° x
// |AB| = |AC| x F
|BC| = |CD| B C
|DB| = |BE| B C
E
Yukar›daki flekilde |AB| = |AC| oldu¤una göre, a
x in a türünden de¤eri afla¤›dakilerden hangisi- m(AFD) = x
dir? D
A) a + 10° B) a + 40° C) 2a – 40° Yukar›daki flekilde |AB| = |AC| oldu¤una göre,

a
D) a + 40° E) a + 10° m(AFD) = x kaç derecedir?
2 2
(1996 - ÖSS) A) 30 B) 35 C) 40 D) 45 E) 50
(1997 - ÖSS)
29. ABC bir üçgen A 33. |EC| = |CD| A

a a
m(ABC) = 45° x 6 m(AFE) = α
a
m(BCA) = 30° Yandaki flekilde
45° F α
30°
|AC| = 6 cm ABC bir eflkenar
B C
|AB| = x üçgen oldu¤una E
a
Yukar›daki verilere göre, |AB| = x kaç cm dir? göre, m(AFE) = α
kaç derecedir? B C D
A) 3v3 B) 2v3 C) v3
D) 3v2 E) 2v2 A) 110 B) 105 C) 100 D) 95 E) 90
(1996 - ÖYS) (1997 - ÖYS)
237
Üçgenler
34. ABC bir üçgen A 37. A

a
m(BAC) = 120° 120°
4 x a
m(ABC) = 90°
|AB| = 4 cm
15
|BC| = c61 cm [CN] aç›ortay
B N
61 C
|AC| = x cm |AC| = 15 cm
Yukar›daki verilere göre, |AC| = x kaç cm dir? |BC| = 9 cm

B 9 C
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
Yukar›daki verilere göre ANC üçgeninin alan›
(1997 - ÖYS)
kaç cm2 dir?
81 135 81 135
A) B) C) D) E) 56
4 4 2 2
(1998 - ÖSS)
35. E
α
D
38. A
ESEN YAYINLARI
ABC bir üçgen

A B C
|BD| = 2 cm
a
|AB| = |BC| = |BD| = |CD| = |DE| , m(CED) = α |DC| = 8 cm
a
Yukar›daki verilere göre, m(CED) = α kaç dere-
B 2 D 8 C
cedir?
Yukar›daki flekilde ABD üçgeninin alan› 6 cm2
A) 90 B) 60 C) 45 D) 30 E) 20
oldu¤una göre ABC üçgeninin alan› kaç cm2
(1998 - ÖSS)
dir?
A) 24 B) 26 C) 28 D) 30 E) 32
(1998 - ÖYS)
a
36. m(DCA) = 15° A
a
m(BDC) = α
fiekilde D
α
|AB| = |AC| ve 39. a, b, c gerçel say›lar› bir üçgenin kenarlar›n›n
|BD| = |BC| uzunluklar› oldu¤una göre, afla¤›dakilerden han-
15°
oldu¤una göre gisi yanl›flt›r?
a
m(BDC) = α B C
A) a + b > c B) a + c > b
kaç derecedir?
C) b – c > a D) b + c > a
A) 35 B) 40 C) 45 D) 50 E) 55 E) a > 0, b > 0, c > 0
(1998 - ÖSS) (1998 - ÖYS)
238
Üçgenler
a
40. m(DBC) = 30° A 43. A
a
m(ADB) = α Yandaki ABC
Yandaki flekilde ABC üçgeninde
E
α D |BC| = 6|BD| ve
ve ABD birer ikizkenar
üçgendir. |AD| = 5|ED| dir.
B D C
|AB| = |AC| ve 30°
B C
|AD| = |BD| oldu¤una göre, Buna göre taral› ABCE dörtgeninin alan›n›n ABC
a üçgeninin alan›na oran› kaçt›r?
m(ADB) = α kaç derecedir?
A) 95 B) 100 C) 105 D) 110 E) 115 1 2 1 3 1

A) B) C) D) E)
3 3 4 4 5
(1999 - ÖSS)
(1999 - ÖSS)
a
41. m(BAC) = 90° A
a •
m(FDE) = 90°
a α
44. A
m(ABC) = 40° E
a F
m(BDF) = 30° |AB| = 5 cm 5
12
a 40° 30° •
ESEN YAYINLARI
m(AEF) = α B
D
C |AC| = 12 cm
Yukar›daki flekilde, DEF dik üçgeninin köfleleri B C

ABC dik üçgeninin kenarlar› üzerindedir. a
fiekildeki ABC üçgeninde m(BAC) > 90° oldu¤u-
ABC üçgeni DEF üçgenine benzer oldu¤una
a na göre, |BC| nin en küçük tam say› de¤eri kaç-
göre, m(AEF)= α kaç derecedir? t›r?
A) 50 B) 70 C) 75 D) 80 E) 85 A) 13 B) 14 C) 15 D) 16 E) 17
(1999 - ÖSS) (2000 - ÖSS)
42. Kenarlar› a, b, c, d z
ve e olan beflgenin d c 45. ABC bir üçgen
her köflesinden, bu
y
a A
t m(BCA) > 90°
köfleyi oluflturan ••
[AD] iç aç›ortay
kenarlara birer dik- e b
[AE] d›fl aç›ortay
me çizilerek flekil-
//
//
u a x
|AD| = |AE|
deki x, y, z, t ve u
Yukar›daki verilere
aç›lar› elde edilmifltir. B D C E
göre,
Buna göre x + y + z + t + u toplam› kaç derece- a a
dir? m(ABC) + m(ACE) toplam› kaç derecedir?
A) 60 B) 75 C) 90 D) 135 E) 150
A) 860 B) 720 C) 640 D) 450 E) 360
(2001 - ÖSS)
(1999 - ÖSS)
239
Üçgenler
46. A 49. ABC bir üçgen

ABC bir üçgen |AE| = |AF| A
a 25°
a
m(ACD) = 35° 60°
m(BAD) = 60°
a F
m(ABC) = 50° a x E
a 50° 35° m(ADB) = 70° B
m(DAC) = 25° B D C a 70°
50°
m(ACB) = 50° D
Yukar›daki taslak çizimde verilenlere göre, afla¤›- a C
m(ABF) = x
dakilerden hangisi yanl›flt›r?
Yukar›daki verilere göre, x kaç derecedir?
A) |AC| > |AB| B) |AB| > |BD|
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30
C) |AC| > |AD| D) |AC| > |DC|
(2008 - ÖSS)
E) |BD| > |AD|
(2001 - ÖSS)
47. ABC bir üçgen A
[BD] aç›ortay m
|AB| = 8 cm 8 D
ESEN YAYINLARI
|BC| = 12 cm 50. Bir ABC üçgeninin iç aç›lar›n›n ölçüleri a° , b° , c°

n
|AD| = m cm ve 4c – b ≤ a oldu¤una göre, c en çok kaçt›r?
B 12 C
|DC| = n cm A) 25 B) 30 C) 36 D) 42 E) 45
Yukar›daki flekilde m ve n birer tam say› oldu- (2009 – ÖSS)
¤una göre ABC üçgeninin çevre uzunlu¤u en
çok kaç cm olabilir?
A) 28 B) 32 C) 35 D) 38 E) 40
(2006 - ÖSS)
48. A
51. A
ABC bir üçgen 25°
|BP| = |PR| ABC bir üçgen

R
|CP| = |PQ| AE ve CD aç›ortay
a a D
m(BAC) = 25° Q m(EDC) = 65° x 65°
a a B
m(RPQ) = x x m(ABC) = x
E
B P C
C
Yukar›daki verilere göre x kaç derecedir?
A) 150 B) 135 C) 130 D) 120 E) 108
A) 50 B) 45 C) 40 D) 35 E) 30
(2007 - ÖSS)
(2009 – ÖSS)
240
Üçgenler
52. A 55. A
ABC bir ikizkenar
100°
c b
üçgen
[AD] aç›ortay
50°
B a
a C m(ACB) = 40°
a x 40°
ABC bir üçgen m(ADC) = x B D C
a a
m(ABC) = 50° , m(CAB) = 100° Yukar›daki ABC ikizkenar üçgeninde,
a–b + b–c + c–a |AC| = |BC| oldu¤una göre, x kaç derecedir?
Yukar›daki verilere göre,
2
A) 105 B) 110 C) 115 D) 120 E) 125
ifadesi afla¤›dakilerden hangisine eflittir?
1 - YGS)
(2011
A) a – c B) a – b C) b – c
D) b – a E) c – b
(2010 - YGS)
56. Bir ikizkenar üçgenin efl kenarlar›n›n her birinin
uzunlu¤u 2c10 cm ve üçüncü kenar›n›n uzun-
lu¤u 4 cm oldu¤una göre, alan› kaç cm2 dir?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 14
(2011 - LYS)
53. ABCDE bir beflgen D
ESEN YAYINLARI
C
a 140°
m(ABC) = 120° 110°
a E 100° 57. ABC bir üçgen A
m(BCD) = 110°
a 120° B [AK] aç›ortay
m(CDE) = 140°
a |AC| = 12 cm 12
m(DEA) = 100° x
a |KC| = 4 cm
m(EAB) = x A
|BK| = x B x K 4 C
fiekildeki ABC üçgeninin çevresi 44 cm oldu¤u-
A) 85 B) 80 C) 75 D) 70 E) 65 na göre, x kaç cm dir?
(2010 - LYS) 11 13
A) 6 B) 7 C) 8 D) E)
2 2
(2011 - LYS)
54. |AB| = |AC| olan herhangi bir ABC ikizkenar

üçgeni için [BC] üzerinde B ve C’ den farkl› bir D 58. Bir ABC üçgeninde [BC] kenar› üzerinde
noktas› al›n›yor. |BD| = 2|DC| olacak biçimde bir D noktas› ve
Buna göre, afla¤›dakilerden hangisi kesinlikle [AC] kenar› üzerinde 2|AE| = 3|EC| olacak bi-
do¤rudur? çimde bir E noktas› iflaretlenmifltir. ABC üçgeni-
nin alan› 75 cm2 oldu¤una göre, EDC üçgeninin
A) |AB| > |AD| B) |AB| > |BD|
alan› kaç cm2 dir?
C) |AB| > |CD| D) |AD| > |BD
E) |BD| > |AB| A) 8 B) 10 C) 12 D) 14 E) 15
(2010 - LYS) (2011 - LYS)
241
Üçgenler
59. ABC bir ikizkenar A 62. A
üçgen
ABC bir eflkenar üçgen
|AB| = |AC| E 3 D
BDC bir ikizkenar üçgen
F G
[BD] ve [CE] |BD| = |DC| = 6 cm B
kenarortay %
m( CDB ) = 120° 6
|EF| = 3 cm B C H
120° D 6 C
fiekildeki ABC ikizkenar üçgeninin BD ve CE ke-
narortaylar› F noktas›nda dik kesiflmektedir. Bu- fiekildeki ABC eflkenar üçgeninin ve BDC ikizke-
na göre, ABC ikizkenar üçgeninin alan› kaç cm2 nar üçgeninin a¤›rl›k merkezleri s›ras›yla G ve H
dir? noktalar›d›r. Buna göre, |GH| uzunlu¤u kaç cm
dir?
A) 42 B) 45 C) 48 D) 50 E) 54
9
(2011 - LYS) A) 2v3 + 1 B) v3 + 2 C)
2
D) 4 E) 5
(2012 – LYS)
60. d C
D
a 50°
63. ABCD bir dik yamuk D x C
m(BDA) = 60°
ESEN YAYINLARI
60° % %
m( DAB ) = m( BAE )
a a e c
4 2
m(DAB) = 65° AB ⊥ CE
A B
a 65°
m(BCD) = 50° |BC| = 2 cm
A b B
|AD| = 4 cm 7
Yukar›daki flekilde AD//BC dir. Buna göre a, b,
|AE| = 7 cm
c, d ve e ile belirtilen kenarlardan en uzunu han-
|DC| = x E
gisidir?
Yukar›daki verilere göre, x kaç cm dir?
A) a B) b C) c D) d E) e
5 8 9 2 5 3 3
(2011 - LYS) A) B) C) D) E)
2 3 4 3 2
(2012 – LYS)
61. ABC bir dik üçgen A

DEFG bir dikdörtgen
BA ⊥ AC G F
|AG| = |GB|
|BD| = 1 cm B 1 D E 4 C
|EC| = 4 cm
Yukar›daki verilere göre, DEFG dikdörtgeninin
çevresi kaç cm dir?
A) 14 B) 16 C) 18 D) 20 E) 22
(2012 – LYS)
242
ÇÖZÜMLER
1. Üçgenin etraf›na 2 m A 4. A
aral›klarla 21 tane a¤aç 100°
dikilece¤ine göre,
..
a
....
30° 50°
üçgenin çevresi 2 m(ADB) = 50° B D
50° 50°
2.21 = 42 m dir. 2
[AD] // [BC] ise
Bir kenar›n›n uzunlu¤u B 2 2 ...... C a
m(DBC) = 50° dir.
42
ise = 14 m dir. ?
3
Do¤ru Seçenek C C
a
|CB| = |CD| ⇒ m(BDC) = 50° olur.
& a
BCD → 50° + 50° + m( C) = 180°
a
m( C) = 80° dir.
Do¤ru Seçenek A
2. E A
5. E
60°
A 110°
30°
D
60° F C x°
70
°–
x°
?
ESEN YAYINLARI
B
a a 2x° 70°–x°
m(AFC) = m(DFB) = 60° (ters aç›) B D C
& a
BDF de m( B) + 90° + 60° = 180° a
a m(DAC) = 70° – x° dir.
ise m( B) = 30° bulunur. a
|AD| = |DC| ⇒ m( C) = 70° – x° olur.
Do¤ru Seçenek B a a a
m(ABC) + m(BCA) = m(EAC) ise
2x° + 70° – x° = 110°
x = 40° bulunur.
Do¤ru Seçenek B
a
3. m(BAC) = α ise A
a α 6. A
m(ACD) = α
a 65°
m(BDC) = 2α ?
a
m(DBC) = 2α olur. D D 65°
2α
50°
40° 20°
α
2α α B C
B C a a
a a |CA| = |CD| ⇒ m(DAC) = m(ADC) = 65°
|AB| = |AC| ⇒ m(ABC) = m(ACB) = 2α d›r. a a
|BA| = |BC| ⇒ m(BAC) = m(BCA) = 70°
& a a a
DBC → 2α + 2α + α = 180° ⇒ α = 36°
a m(BAD) + m(DAC) = 70° ⇒ m(BAD) + 65° = 70°
m(ABC) = 2α = 72° bulunur. a
⇒ m(BAD) = 5° dir.
Do¤ru Seçenek C
Do¤ru Seçenek D
243
Üçgenler
7. A 10. a + b = 33 , a + c = 38 , b + c = 45 olsun.
D
a + b = 33
E a + c = 38
+
–––––––––––––
F 2a + b + c = 71 ⇒ 2a + 45 = 71
9
⇒ a = 13 birim
B C ⇒ b = 20 birim, c = 25 birim
36 Do¤ru Seçenek D
A(BCF) = = 9, A(AFC) = 36 – 9 = 27
4
AC A (AFC) 27
|DE| = ⇒ A(DFE) = = cm2
5 5 5 11. A
Do¤ru Seçenek E
30°
10° 20°
8. A
e d
?
3 3v3
2
70° 80° 60°
60° B D k E C
B 3 H 11 C
2 2 &
ADE → 30° < 70° < 80° oldu¤undan
ESEN YAYINLARI
a 2
m( B) = 60° ⇒ |AC|2 = d n +c m
3 3 11 2 k < d < e bulunur.
2 2 Do¤ru Seçenek A
27 121
|AC|2 = + ⇒ |AC| = c37
4 4 12. A
a α α α
m( B) < 60° ⇒ |AC| < c37 dir.
&
ABC → 7 – 3 < |AC| < 7 + 3 ⇒ 4 < |AC| < 10 24° 24°
B C
O halde, |AC| = 6 birim olabilir.
Do¤ru Seçenek B 3α + 24° + 24° = 180° ⇒ α = 44° bulunur.
Do¤ru Seçenek E
9. A
? 13.. A
28°
D
120° D
35°
α 7°
α 2α
B C ?
a a B C
|AB| = |AC| ⇒ m(ABC) = m(ACB) = 2α & a a
& ABD → 7° + m( A) = 35° ⇒ m( A) = 28°
DBC → α + 2α = 120° ⇒ α = 40° a a
& a m( B) + m( C) = 180° – 28° = 152° dir.
ABD → α + 120° + m( A) = 180° a a
a a 152°
|AB| = |AC| ⇒ m( B) = m( C) = = 76° olur.
40° + 120° + m( A) = 180° ⇒ m( A) = 20° 2
Do¤ru Seçenek B Do¤ru Seçenek C
244
Üçgenler
14. A 17.
D
140°
25° 25° 40°
?
105° 100°
B
160°
25° α 100°
N
25°
C
E α + 40° + 100° = 180° ⇒ α = 40° olur.
a a Do¤ru Seçenek D
[AC] // [DE] ⇒ m(ACB)= m(EBC) = 25°
a a
|AN| = |NC| ⇒ m(NAC) = m(BAN) = 25°
& a
ABC → m(ABC) = 105°
a a
m(DBA) + 105° + 25° = 180° ⇒ m(DBA) = 50° dir.
Do¤ru Seçenek E 18. A
100°
15. A
30° 60° ?
B D H C
?
ESEN YAYINLARI
a a
|BD| = |DA| ⇒ m(ABD) = m(BAD)
& a a a
100° – α
ABH → m(ABH) = m(BAD) = m(DAH) = 30° dir.
100° – α 100° D
& a a a
B α
ABC → m( A) + m( B) + m( C) = 180°
a
100° + 30° + m( C) = 180°
a
m( C) = 50° olur.
C Do¤ru Seçenek D
& a
ABD → 100° – α + 100° – α + m( A) = 180°
a
m( A) = 2α – 20° dir.
Do¤ru Seçenek D
19. D
65°
C
16. |BD| = |DC| ise 60°
A(ABD) = A(ADC) oldu¤undan

110°
1 1 α
.|AB|.|AD|.sin45° = .|AD|.|AC|.sinθ B
2 2 A
180°–α
1 2 1
.2.|AD|. = .|AD|.2v2.sinθ
2 2 2 Dörtgende d›fl aç›lar›n ölçüleri toplam› 360° ol-
1 du¤undan, 180° – α + 110° + 60° + 65° = 360°
⇒ sinθ = bulunur.
2
ise α = 55° bulunur.
Do¤ru Seçenek D
Do¤ru Seçenek B
245
Üçgenler
20. AOB eflkenar T 23. D

A
üçgen olup α 124°
α
B C
|AB| = 4 cm dir. 5 5 56°
3 5
[TO] ⊥ [OA]
4 4
oldu¤undan, A O
O 60° 4
4 a
B m(BCO) = 56° ⇒ α = 90° + 56° ⇒ α = 146° dir.
2 2 2 2 2 2
|AT| = |TO| + |OA| ⇒ |AT| = 3 + 4 Do¤ru Seçenek B
⇒ |AT| = 5 cm dir.
24. A
T
α
|AT| = |BT| = 5 cm ve α 20° θ
|AB| = 4 cm olup
5 5
TBA üçgeninde cosinüs
θ+20° α+20°
teoremine göre, B E D C
A 4 B
a a
17 |AB| = |BD| ⇒ m(BAD) = m(ADB) = α + 20°
42 = 52 + 52 – 2.5.5.cosα ⇒ cosα = bulunur. a a
25 |AC| = |CE| ⇒ m(CAE) = m(CEA) = θ + 20°
Do¤ru Seçenek A &
AED → 20° + θ + 20° + α + 20° = 180°
ESEN YAYINLARI
α + θ = 120°
a
21. D m(BAC) = α + θ + 20° = 120° + 20° = 140° dir.
A
Do¤ru Seçenek B
B
25. A B
P
C r r
α
E
C
O
A(PAB) + A(PBC) = A(ABC) + A(APC)
P ∈ [DE] ve [AC] // [DE] ise APC üçgeninin alan›
sabit kal›r. O halde, P nin geometrik yeri [DE]
ABC... düzgün çokgeni n kenarl› olsun.
do¤ru parças›d›r. 360°
|AB| = r 2 – 3 ve α =
Do¤ru Seçenek B n
ABC üçgeninde cosinüs teoremine göre,
|AB|2 = |OA|2 + |OB|2 – 2|OA|.|OB|.cosα ⇒
22. L
^ r 2 – 3 h = r2 + r2 – 2.r.r.cosα
2
H
A r2.(2 – v3) = 2r2 – 2r2.cosα
α+7°
106° α r2.(2 – v3) = r2(2 – 2.cosα)
7°
3
2 – v3 = 2 – 2cosα ⇒ cosα = ⇒ α = 30°
B P C 2
360°
90° + α + 7° = 106° ⇒ α = 9° dir. = 30° ⇒ n = 12 bulunur.
n
Do¤ru Seçenek C Do¤ru Seçenek E
246
Üçgenler
26. n kenarl› bir çokgenin ayn› köflesinden di¤er kö- 30. A D b C
flelere çizilen köflegenler bu çokgeni n – 2 üçge-

ne böldü¤ünden; a a b b
n = 15 ⇒ n – 2 = 15 – 2 = 13 üçgene böler.
Do¤ru Seçenek A B a C A b B
b2 = 81 ⇒ b = 9 ⇒ 4b = 36
27. A 3a = 36 ⇒ a = 12 cm
a 2 3 12 2 3
A(ABC) = = = 36v3 cm2
E 4 4
7 Do¤ru Seçenek D
4
A A
B D C
CE . BA 4.7 31. E A B
A(BCE) = = = 14 cm2 70° 70°
2 2 5α°+10°
A (BCE) 14
A(EBD) = = = 7 cm2 dir. 3α+10°
x
2 2
Do¤ru Seçenek C M C 3α°+10° D
F
ESEN YAYINLARI
a a
m(ACM) = m(DCF) = 3α° + 10°
28. A
5α° + 10° + 3α° + 10° = 180° ⇒ α = 20°
a
D a
m(EAC) = 5.20° + 10° = 110° oldu¤undan
40°
a a
\\ m(BAC) = m(ABC) = 70° ⇒ x = 40° olur.
x
40° 100°–x
// Do¤ru Seçenek D
B C
100°–x
&
ABC de 100° – x + 100 – x + a = 180°
20° + a = 2x
32. A
10° + a = x
2
120°
Do¤ru Seçenek E
x F
30° 30°
B C
15° E
15°
29. A
D
45° 60°
x
3
6 a
|AB| = |AC| ve m( A) = 120° ise
45° 30° a a
B 3 H C m(ABC) = m(ACB) = 30° dir.
a a
|BD| = |BE| ⇒ m(BDE) = m(BED) = 15°
[AH] ⊥ [BC] ⇒ |AH| = 6 = 3 cm
2 &
ADF → 120° + 15° + x = 180° ⇒ x = 45° dir.
⇒ |AB| = x = 3v2 cm dir.
Do¤ru Seçenek D
Do¤ru Seçenek D
247
Üçgenler
33. A 36. A
60°
D
F α
α
30°
E
30° 15°
30°
60° 60°
C D α+15° α
B B C
a a
m(ACB) = 60° ve |CE| = |CD| ise |BD| = |BC| ⇒ m(BCD) = α
a a a
m(CED) = m(EDC) = 30° olur. |AB| = |AC| ⇒ m(ABC) = α + 15°
& &
AFE → 60° + α + 30° = 180° DBC → α + α + 15° + α = 180° ⇒ α = 55° olur.
α = 90° bulunur. Do¤ru Seçenek E
Do¤ru Seçenek E
A
37.
AN 15
=
NB 9 5n
34. D 15
2 ⇒ |AN| = 5n, |NB| = 3n
N
|AB| = 12 ⇒ 8n = 12
ESEN YAYINLARI
A
60° 3n
2v3 3
120° ⇒n= 9
4 x 2 B C
30°
3
AN . BC 5. .9
5n.9
B 61 C A(ANC) = = = 2
2 2 2
|DB|2 + |DC|2 = |BC|2 =
135
cm2 dir.
2 2 2 4
(2v3) + |DC| = (c61) ⇒ |DC| = 7 cm
Do¤ru Seçenek B
2 + x = 7 ⇒ x = 5 cm olur.
Do¤ru Seçenek A
38. A
35. E
α
D
24
30° 60°
6
α
60° 60° B 2 D 8 C
30°
A B C
A (ABD) 2 6 1
a a a = ⇒ =
A (ADC) 8 A (ADC) 4
m(DBC) = 60° ⇒ m(DAB) = m(ADB) = 30°
a a ⇒ A(ADC) = 24 cm2
m(BDC) = 60° ⇒ m(EDC) = 90°
& A(ABC) = 6 + 24 = 30 cm2 olur.
EDC → α + α + 90° = 180° ⇒ α = 45° dir.
Do¤ru Seçenek D
Do¤ru Seçenek C
248
Üçgenler
39. A 42. z
d 180°–z c
c b
t y
180°–t 180°–y
B a C
e b
180°–u 180°–x
|a – c| a ifadesi yanl›flt›r.

Beflgenin iç aç›lar›n›n ölçüleri toplam›
Do¤ru Seçenek C
(n – 2).180° = (5 – 2).180° = 540° oldu¤undan,
180°–x+180°–y+180°–z+180°–t+180°–u=540°
ise x + y + z + t + u = 360° bulunur.
Do¤ru Seçenek E
40. A
θ
43. A
α D
4n
θ E 4A
30° θ+30°
B C
ESEN YAYINLARI
A n A
a a B k D 5k C
|AD| = |DB| ⇒ m(BAD) = m(ABD) = θ
a a
|AB| = |AC| ⇒ m(ABC) = m(ACB)= θ + 30° A(CDE) = A ⇒ A(CEA) = 4A
& A(ADC) = 5A ⇒ A(ABD) = A
ABC → θ + θ + 30° + θ + 30° = 180° ⇒ θ = 40°
& A (ABCE) 2A 1
ABD → θ + θ + α = 180° = = olur.
A (ABC) 6A 3
40° + 40° + α = 180° ⇒ α = 100° bulunur. Do¤ru Seçenek A
Do¤ru Seçenek B
44. A
12
41. A 5
•
α E B C
F 40°
70° a
m(BAC) > 90° ⇒ |BC|2 > |AB|2 + |AC|2
40° 30° • 60° 50°
B
D
C |BC|2 > 52 + 122
& & a a |BC|2 > 169

ABC + DEF ⇒ m( B) = m( E) = 40°
|BC| > 13
A, E, C do¤rusal ise α + 40° + 70° = 180°
O halde, |BC| nin en küçük tam say› de¤eri 14
α = 70° dir.
tür.
Do¤ru Seçenek B
Do¤ru Seçenek B
249
Üçgenler
45. &
A 48. ABC → 25° + β + α = 180° A
•• β + α = 155°
αα 25°
B, P, C do¤rusal oldu¤un-
R
dan,
//
//
β
θ α+θ 2α+θ α+θ
180° – 2β+x+180° – 2α = 180°
Q
B D C E x = 2β + 2α – 180°
a x α
m(DAE) = 90° oldu¤undan x = 2.155° – 180° β α
a a B P C
|AD| = |AE| ⇒ m(ADE) = m(AEB) = 45° dir. x = 130° bulunur. 180°–2β 180°–2α
Yani, α + θ = 45° dir. Do¤ru Seçenek C

a a
m(ABC) + m(ACE) = θ + 2α + θ
= 2α + 2θ
= 90° bulunur. 49. A 20°
Do¤ru Seçenek C 60° 60°+x
F
x E
46. A
B
70°
70° 25° 50°
D
C
a a a
m(AEF) = m(ABF) + m(BAD) = 60° + x
ESEN YAYINLARI
50° 60° 35°

a a
B D C m(AFB) = m(AEF) = 60° + x
& a
ABD → |AD| < |AB| < |BD| ADC üçgeninde m(DAC) + 50° = 70°
& a
ABC → |AB| < |AC| < |BC| olur. m(DAC) = 20°
O halde, B seçene¤inde verilen AEF üçgeninde 20° + 60° + x + 60° + x = 180°
|AB| > |BD| ifadesi yanl›flt›r. x = 20° dir.
Do¤ru Seçenek B Do¤ru Seçenek C
47. A
8 D
50. 4c – b ≤ a ⇒ 4c ≤ a + b
⇒ 4c ≤ 180° – c
n
⇒ 5c ≤ 180°
B 12 C ⇒ c ≤ 36° olur.
AD AB m 8 m 2 Bu durumda c nin alabilece¤i en büyük de¤er 36°
= & = & =
DC BC n 12 n 3 dir.
⇒ m = 2k , n = 3k , (k ∈ Z ) + Do¤ru Seçenek C
Üçgen eflitsizli¤inden,
|AC| < |AB| + |BC| ⇒ m + n < 8 + 12
⇒ 5k < 20 ⇒ k < 4 a
Çevrenin en çok olmas› için k = 3 al›n›r. 51. m(ADC) = 115° ⇒ 115° = 90° + x
2
Çevre(ABC) = 8 + 12 + m + n = 20 + 5k ⇒ x = 50° bulunur.
= 20 + 5.3 = 35 cm olur. Do¤ru Seçenek A
Do¤ru Seçenek C
250
Üçgenler
a a a
52. m(C) < m(B) < m(A) ⇒ c < b < a d›r. 56. Yandaki ikizkenar A
O halde, üçgende [AD] hem

a–b + b–c + c–a a–b+b–c–c+a yükseklik hem de
2c10 2c10
=
2 2 kenarortay olaca-
2a – 2c ¤›ndan,
=
2
|BD| = |DC| = 2 cm dir. B 2 D 2 C
= a – c bulunur.
ABD dik üçgeninde,
Do¤ru Seçenek A
|AB|2 = |AD|2 + |BD|2 ⇒ (2c10)2 = |AD|2 + 22
⇒ |AD| = 6 cm
AD . BC 6.2
53. Beflgenin iç aç›lar› toplam› 540° oldu¤undan A(ABC) = = = 6 cm2 olur.
2 2
100° + 140° + 110° + 120° + x = 540° ⇒ x = 70° Do¤ru Seçenek D
bulunur.
Do¤ru Seçenek D
57. A
54. A
3x 12
ESEN YAYINLARI
B x K 4 C
B D C KB KC 4 1
[AK] aç›ortay ise, = = =
AB AC 12 3
fiekilde görüldü¤ü gibi D ∈ [BC] oldu¤unda |AD| olaca¤›ndan,
en büyük de¤erini D ile B veya D ile C çak›fl›k |BC| = x ⇒ |AB| = 3x olur.
oldu¤unda alacakt›r. Çevre(ABC) = 44 ⇒ 4x + 16 = 44
Bu da mümkün olmad›¤›ndan |AB| > |AD| kesin- ⇒ x = 7 cm olur.
likle do¤rudur. Do¤ru Seçenek B
Do¤ru Seçenek A
58. A
55. A 3k
E
30° 30°
2k
B 2x D x C
70° x 40° |BD| = 2|DC| ⇒ |DC| = x, |BD| = 2x

B D C
2|AE| = 3|EC| ⇒ |AE| = 3k, |EC| = 2k al›nabilir.
a
|AC| = |BC| ve m(ACB) = 40° ise A (EDC) EC . DC A (EDC) 2k.x
a a = ⇒ =
m(ABC) = m(BAC) = 70° dir. A (ABC) AC . BC 75 5k.3x
ABD üçgeninde x = 35° + 70° ⇒ x = 105° dir. ⇒ A(EDC) = 10 cm2 dir.

Do¤ru Seçenek A Do¤ru Seçenek B
251
Üçgenler
59. A 62. A
ABC üçgeninde 30°
30°
F a¤›rl›k merkezi E D 2y
3 3
F
olaca¤›ndan, B 60° G
y
|EF| = |FD| = 3 cm 6 6 30°
x K
6
|BF| = |FC| = 6 cm dir. 2x H 60°
B C 60° 30°
D 6 C
BF . FC 60°
A(ABC) = 3.A(FBC) = 3.
2 H ve G ait olduklar› üçgenlerin a¤›rl›k merkezi ol-
6.6
= 3. = 54 cm2 olur. du¤undan
2
|HK| = x ve |KG| = y al›n›rsa
Do¤ru Seçenek E
|DH| = 2x ve |GA| = 2y olur.
DKC dik üçgeninde (30° – 60° – 90° üçgeni)
DC 6
|DK| = ⇒ 3x = ⇒ x=1
2 2
60. d C
D 3 3
70° 50° |KC| = |DC| ⇒ |KC| = .6 = 3v3
60° 2 2
a e c AKC dik üçgeninde (30° – 60° – 90° üçgeni)
60° |AK| = v3|KC| ⇒ 3y = v3.3v3 ⇒ y = 3
65° 55°
A b B |GH| = x + y = 1 + 3 = 4 cm bulunur.
ESEN YAYINLARI
a a Do¤ru Seçenek D
[AD] // [BC] ⇒ m(DBC) = m(ADB) = 60° olur.
a
Ayr›ca ABD üçgeninde, m(ABD) = 55° ve 63. K
a
DBC üçgeninde, m(BDC) = 70° olaca¤›ndan
3
ABD üçgeninde, a < b < e
D x
C
DBC üçgeninde, e < d < c olup
4 2
a < b < e < d < c bulunur. Yani en uzun kenar c
dir. A B
Do¤ru Seçenek C
61. A
E
α β
G F AEK üçgeninde [AB] hem yükseklik hem de aç›-
a
β b b α ortay oldu¤undan bu üçgen ikizkenard›r. Dolay›-
α β
a
s›yla, |AK| = |AE| = 7 ve |DK| = 3 cm olur.
B 1 D E 4 C
KDC ∼ KAB oldu¤undan,
ABC üçgeninde [GF] orta taban oldu¤undan
KD KC 3 KC 3
BC 1+ a + 4 = ⇒ = ⇒ |KC| =
|GF| = ⇒a= ⇒ a = 5 cm DA CB 4 2 2
2 2
KDC dik üçgeninde,
BGD ⇒ FCE oldu¤undan
3 2
BD GD 1 b |KD|2 = |DC|2 + |KC|2 ⇒ 32 = x2 + c m
= ⇒ = ⇒ b = 2 cm 2
FE CE b 4
3 3
⇒ x= cm bulunur.
Çevre(DEFG) = 2(a + b) = 2(5 + 2) = 14 cm dir. 2
Do¤ru Seçenek A Do¤ru Seçenek E
252
Dönüşümlerle
Geometri
1. Kazan›m
6. ÜN‹TE
➮ Düzlemde öteleme ve dönme dönüflümleri
2. Kazan›m
➮ Düzlemde yans›ma dönüflümü
3. Kazan›m
➮ fierit süslemeleri
4. Kazan›m
➮ Üçgensel bölgelerle oluflturulan kaplamalar
5. Kazan›m
➮ Düzlemsel flekillerin efllerini belirlemek
6. Kazan›m
➮ Üçgenlerde efllik teoremleri
7. Kazan›m
➮ Homoteti dönüflümü
8. Kazan›m
➮ Do¤ru parçalar› ile fraktal oluflturmak
9. Kazan›m
➮ Üçgensel bölgelerle fraktal oluflturmak
10. Kazan›m
➮ Üçgenlerde benzerlik teoremleri
11. Kazan›m
➮ Dik üçgende metrik ba¤›nt›lar
12. Kazan›m
➮ Tales, Menelaus ve Seva teoremleri
13. Kazan›m
➮ Üçgenlerle çizim
14. Kazan›m
➮ Üçgenlerle oluflturulmufl desenler
ÖTELEME ve DÖNME DÖNÜfiÜMLER‹
DÜZLEMDE DÖNÜfiÜMLER ÖTELEME DÖNÜfiÜMÜ

→
Düzlemin Afin aksiyomlar› (nokta-vektör efllemesi) Dik koordinat sisteminde u öteleme vektörünü ve P
denilen afla¤›daki aksiyomlar analitik geometrinin ku- noktas›n› ele alal›m.
rulufluna temel teflkil eder. Y
Q
Afin Aksiyomlar›
P → → →
→ q=p+u
q
→
p
1. Düzlemin herhangi P, Q gibi iki noktas› verildi¤in- →
→ → →
OQ = OP + u
→ →
u
→
de u = PQ olacak flekilde bir tek u vard›r. X →
O Q=P+ u
2
2. Düzlemde bir P noktas› ve R vektör uzay›n›n bir
→ → →
u verildi¤inde PQ = u olacak biçimde bir tek Q
→
u vektörü P noktas›na tafl›narak Q noktas› belirlenir.
noktas› vard›r.
→ →
Y
Düzlemde u = PQ olacak flekildeki Q noktas›na,
6 →
P noktas›n›n u do¤rultusunda ötelenmifli (Translation)
5 →
4 denir ve Q = T→ (P) = P + u fleklinde gösterilir.
u
3 →
u P
2
1 Düzlemin her P noktas› için
X
ESEN YAYINLARI
0 1 2 3 4 5 6 →
T→ (P) = P + u ötelemesi yap›labilece¤inden
u
→
→ T→ : R2 ⎯→ R2, T→ (P) = P + u
u = (1, 2) ve P(3, 2) olmak üzere, u u
bafllang›ç noktas› P ve bitim noktas› Q olacak flekilde fleklinde bir dönüflüm olur.
→
u yer vektörünü tafl›yal›m.
→ → →
u = PQ ⇒ u = Q – P
→
⇒ Q = P + u = (3, 2) + (1, 2) = (4, 4) tür.
→
Burada, Q noktas›na P noktas›n›n u do¤rultusunda
ötelenmifli denir. ÖRNEK 2
→
T, öteleme vektörü u = (3, 1) olan bir öteleme fonksi-
Düzlemin noktalar›n› düzlemin noktalar›na eflleyen
yonu olsun. Dik koordinat sisteminde P(2, 5) noktas›-
bire bir ve örten fonksiyona düzlemin bir dönüflü-
mü denir. n›n ötelenmifli (görüntüsü) nedir?
Çözüm
Y
ÖRNEK 1
Q →
P(2,5) T→ (P) = P + u
2 2
f : R ⎯→ R , f(x, y) = (x – 3, y + 1) fonksiyonuna →
u
→
p
q = (2, 5) + (3, 1)
göre A(2, 4) noktas› hangi noktaya dönüflür?
→
u =(3,1) = (5, 6) olur.
Çözüm
X
O
f dönüflüm fonksiyonuna göre,
f(2, 4) = (2 – 3, 4 + 1) = (–1, 5) olarak bulunur.
254
Dönüflümlerle Geometri
ÖRNEK 3 ÖRNEK 6
→ Y Yandaki koordinat sis-

P(3, 2) noktas› ve u = (2, 4) vektörü veriliyor.
→ C(2,3) teminde verilen ABC
P noktas›n›n öteleme vektörü – u olan ötelenmiflini
→
bulunuz. üçgeninin, u = (3, 1)
A(0,2)
B(2,2)
öteleme vektörü do¤rul-
Çözüm
tusundaki ötelenmiflini
→
T → (P) = P + (– u ) X bulunuz.
–u O
→
=P– u
= (3, 2) – (2, 4) Çözüm
= (3 – 2, 2 – 4) Y
C′(5,4)
= (1, –2) dir.
A′(3,3)
B′(5,3)
→
ÖRNEK 4 u =(3,1)
X
O
T : R2 ⎯→ R2
(x, y) ⎯→ (x + 1, y – 2) →
T→ (A) = A + u = (0, 2) + (3, 1) = (3, 3)
ötelemesi ile görüntüsü (5, 4) olan noktay› bulunuz. u
→
ESEN YAYINLARI
T→ (B) = B + u = (2, 2) + (3, 1) = (5, 3)

Çözüm u
→
T→ (C) = C + u = (2, 3) + (3, 1) = (5, 4)
x + 1 = 5 ⇒ x = 4 ve y – 2 = 4 ⇒ y = 6 olup, u
istenen nokta (4, 6) d›r. oldu¤undan, A′(3, 3) , B′(5, 3) ve C′(5, 4) bulunur.
Ötelemelerin Bileflkesi
ÖRNEK 5
→ T→ ve T→ , R2 de iki öteleme fonksiyonu ise

u, boyu 4 birim ve x ekseni ile 45° lik aç› yapan bir u v
→ (T→ ) o (T→) = T→ dir.
vektör olmak üzere P(0, v2) noktas›n›n u kadar öte- u v u+ v
→
lenmifli olan nokta nedir?
Çözüm
Y
ÖRNEK 7
→
→
b u =(a,b) |u | = r → →
P(1, 2) noktas›n›n u = (2, –1) ve v = (3, 4) öteleme
r.sinθ r →
u = (a, b) vektörleri olmak üzere, (T→ ) o (T→ )(P) de¤erini
θ u v
O a
X → bulunuz.
u = (r.cosθ, r.sinθ)
r.cosθ
Çözüm
→
u = (4.cos45°, 4.sin45°) (T→ ) o (T→)(P) = T→ →(P)
u v u+ v
= d 4. n = (2v2, 2v2)
2 2 → →
, 4.
2 2 =u+v+P
→ = (2, –1) + (3, 4) + (1, 2)
T→ (P) = P + u
u
= (6, 5) olarak bulunur.
= (0, v2) + (2v2, 2v2) = (2v2, 3v2) bulunur.
255
DÖNME DÖNÜfiÜMÜ ÖRNEK 8
Düzlemde bir P noktas›n›n (x, y) koordinatlar› ve [OP P(2, 4) noktas› orijin etraf›nda pozitif yönde 60° dön-
›fl›n›n›n X ekseni ile yapt›¤› aç›n›n ölçüsü olan θ veril- dürülüyor. Elde edilen P′ noktas›n›n koordinatlar›n›
sin. bulunuz.
Y
Çözüm
|OP| = R
Y
P(x, y)
y olmak üzere P(2,4)
R
θ P′(x′,y′)
x X P nin koordinatlar›
O
x = R.cosθ
y = R.sinθ olur. 60°
X
O
P noktas›n›n, O noktas› etraf›nda α aç›s› kadar dön-
dürülmesi ile elde edilen nokta Q(x′, y′) ise; x′ = x.cosα – y.sinα y′ = x.sinα + y.cosα
Y
= 2.cos60° – 4.sin60° = 2.sin60° + 4.cos60°
y′
Q(x′, y′) x′ = R.cos(θ + α) 1 3 3 1
R
P(x, y) = 2. – 4. = 2. + 4.
y
α
y′ = R.sin(θ + α) 2 2 2 2
θ = 1 – 2v3 = v3 + 2
O x′ x
X olacakt›r.
Buna göre, oldu¤undan, P′(x′, y′) = P′(1 – 2v3, v3 + 2) dir.
ESEN YAYINLARI
x′ = R(cosθ.cosα – sinθ.sinα)
ÖRNEK 9
= R.cosθ.cosα – R.sinθ.sinα r
P(1, v2) noktas› orijin etraf›nda pozitif yönde rad-
= x.cosα – y.sinα 2
yan döndürülüyor. Elde edilen P′ noktas›n›n koordi-
y′ = R(sinθ.cosα + cosθ.sinα) natlar›n› bulunuz.
= R.sinθ.cosα + R.cosθ.sinα
Çözüm
= y.cosα + x.sinα Y
oldu¤undan, Q noktas› P(1,v2)

P′(x′,y′)
Q = Rα(P) = (x.cosα – y.sinα, x.sinα + y.cosα)

X
olarak bulunur. O
Burada Rα ya dönme dönüflümü (Rotation) denir. x′ = x.cosα – y.sinα y′ = x.sinα + y.cosα

Düzlemin her P noktas› için Rα(P) dönmesi yap›labi- r r r r
= 1.cos – v2.sin = 1.sin + v2.cos
lece¤inden 2 2 2 2
Rα : R2 ⎯→ R2 fleklinde bir dönüflümdür. = 1.0 – v2.1 = 1.1 + v2.0

= – v2 =1
Dönme dönüflümü, yaln›zca bir noktay› de¤ifltirmez. oldu¤undan, P′(x′, y′) = P′(– v2, 1) görüntü noktas›-
Di¤er noktalar› de¤ifltirir. De¤iflmeyen noktaya dön- d›r.
me merkezi denir.
256
Orijin Etraf›nda Pozitif Yönde 90° Döndürme ÖRNEK 11
Y A(2, 1), B(5, 1) ve C(2, 3) noktalar›n›n oluflturdu¤u

A üçgenin orijin etraf›nda pozitif yönde 90° döndürülme-
C′ C
si ile elde edilen flekli bulunuz.
A′ B
B′ Çözüm
Y
X
O B′
5
Rα(P) = (x.cosα – y.sinα, x.sinα + y.cosα) C

3
R90°(P) = (x.cos90° – y.sin90°, x.sin90° + y.cos90°) C′ 2
A′
R90°(P) = (x.0 – y.1, x.1 + y.0) 1
A
B
X
R90°(P) = (–y, x) dir. –3 –1 O 2 5
Örne¤in;
R90°(x, y) = (–y, x) oldu¤undan,
R90°(2, 1) = (–1, 2)
R90°(2, 2) = (–2, 2)
R90°(5, 1) = (–1, 5)
R90°(1, 3) = (–3, 1)
R90°(2, 3) = (–3, 2) bulunur. O halde,
R90°(2, 5) = (–5, 2) olarak bulunur. A′(–1, 2) , B′(–1, 5) ve C′(–3, 2) olup
ESEN YAYINLARI
A′B′C′ üçgeni yukar›daki gibidir.
ÖRNEK 10
A(2, 1) ve B(1, 4) olmak üzere, Yukar›daki örnekte de görüldü¤ü gibi, düzlemde

[AB] do¤ru parças›n›n orijin etraf›nda ve saat yönü- öteleme, dönme ve bunlar›n bileflke dönüflümleri;
nün tersine (pozitif yönde) 90° lik aç› ile yapt›¤› dön- uzakl›k ve aç›lar› de¤ifltirmez.
meyi bulunuz.
Çözüm
Y
B(1,4)
ÖRNEK 12
A′(–1,2) 2x + 3y + 4 = 0 do¤rusunun orijin etraf›nda pozitif

yönde 90° döndürülmesiyle elde edilen do¤runun
B′(– 4,1) A(2,1) denklemi nedir?
O
X Çözüm

R90°(x, y) = (–y, x) oldu¤undan, 2x + 3y + 4 = 0 do¤rusunda x yerine –y ve y yerine x
R90°(2, 1) = (–1, 2) yaz›larak istenen do¤ru denklemi bulunur. O halde,
R90°(1, 4) = (– 4, 1) bulunur. O halde, 2(–y) + 3x + 4 = 0 ⇒ –2y + 3x + 4 = 0 bulunur.

A′(–1, 2) ve B′(– 4, 1) dir.
257
ÖRNEK 13 Çözüm
A(3, 1) ve B(4, 6) olmak üzere [AB] n›n A noktas› a. Verilen flekle göre A köflesi orijin etraf›nda ve
etraf›nda ve pozitif yönde 90° döndürülmesiyle oluflan pozitif yönde 3 kez döndürüldü¤ünde C köflesi,
do¤ru parças›n› bulunuz. C köflesi 4 kez döndürüldü¤ünde B köflesi bulun-
mufltur. Buna göre, A köflesi 8 kez döndürüldü-
Çözüm
Y
¤ünde ilk konumuna gelir.
6 B ADE üçgensel bölgesi ilk konumuna gelmesi için
orijin etraf›nda 8 kez döndürülmüfltür.
B′ 2 a 1
b. AOB çemberin i oldu¤undan
1
8
A
0
X a 360°
–2 3 4
m(AOB) = = 45° dir.
8
→ →
u = AB yer vektörünün orijin etraf›nda pozitif yönde
c. A köflesi saat yönünde (negatif yönde) 45° döndü-
→
90° döndürülmesiyle elde edilmifl olan v vektörünü A rülerek B köflesinin koordinatlar› bulunur.
noktas›na tafl›mal›y›z.
Rα(A) = (x.cosα – y.sinα, x.sinα + y.cosα)
→ → →
u = AB = B – A ⇒ u = (4 – 3, 6 – 1) = (1, 5)
→ x′ = 2.cos(– 45°) – 4.sin(– 45°) = v2 + 2v2 = 3v2
R90°(1, 5) = (–5, 1) = v dir.
ESEN YAYINLARI
→ y′ = 2.sin(– 45°) + 4.cos(– 45°) = – v2 + 2v2 = v2

T→ (A) = A + v = (3, 1) + (–5, 1) = (–2, 2) = B′ bulunur.
v
A noktas› dönme merkezi oldu¤undan de¤iflmemifltir. B(x′, y′) = B(3v2, v2) bulunur.
d. A köflesi pozitif yönde 3.45° = 135° döndürülerek

ÖRNEK 14
C köflesinin koordinatlar› bulunur.
Y
Rα(A) = (x.cosα – y.sinα, x.sinα + y.cosα)
5
A x′ = 2.cos135° – 4.sin135° = – v2 – 2v2 = –3v2
y′ = 2.sin135° + 4.cos135° = v2 – 2v2 = – v2

B
D
E C(x′, y′) = C(–3v2, – v2) bulunur.
X
–5 O 5
–5
Dönmelerin Bileflkesi
fiekilde A(2, 4) olmak üzere, afla¤›dakileri bulunuz. Rα ve Rβ gibi herhangi iki dönmenin bileflkesi yeni bir
dönme olup
a. ADE üçgensel bölgesi ilk konumuna gelmesi için
orijin etraf›nda kaç kez döndürülmüfltür? (Rα) o (Rβ)(x, y) = Rα+β(x, y) = (x′, y′)
a x′ = x.cos(α + β) – y.sin(α + β)
b. m(AOB) kaç derecedir?
c. B nin koordinatlar› nedir? y′ = x.sin(α + β) + y.cos(α + β) d›r.
d. C nin koordinatlar› nedir?
258
ÖRNEK 15 Çözüm
→
T→ (P) = u + P ve R90°(x, y) = (–y, x) oldu¤undan,
P(2, 3) noktas› orijin etraf›nda pozitif yönde 70° ve u
sonra 110° daha döndürülüyor. Elde edilen P′ nokta- (T(2,–1)) o (R90°)(1, 3) = T(2,–1)(–3, 1)
s›n› bulunuz.
= (2, –1) + (–3, 1) = (–1, 0) dir.
Çözüm
Öteleme-dönme bileflke dönüflümlerinde de¤iflme
70° + 110° = 180° oldu¤undan,
özelli¤i yoktur.
x′ = x.cosα – y.sinα y′ = x.sinα + y.cosα
(Rα) o (T→ )(P) ≠ (T→ ) o (Rα)(P) dir.
= 2.cos180° – 3.sin180° = 2.sin180° + 3.cos180° u u
= 2.(–1) – 3.0 = 2.0 + 3.(–1)

= –2 = –3 ÖRNEK 19
oldu¤undan, P′(x′, y′) = P′(–2, –3) bulunur.
P(–1, 2) noktas› orijin etraf›nda negatif yönde (saat
yönünde) 90° lik aç› ile döndürülüyor. Elde edilen P′
noktas›n›n koordinatlar›n› bulunuz.
ÖRNEK 16
→ Çözüm
P(2, 5) noktas›n›n u = (1, 2) öteleme vektörü do¤-
Y
rultusundaki ötelenifli P′(x′, y′) olsun. P′ noktas›n›n
P(–1,2)
orijin etraf›nda pozitif yönde 90° lik aç› ile döndürül- Negatif yönde 90° dön-
P′(x′,y′) dürme ile pozitif yönde
ESEN YAYINLARI
mesi sonucu elde edilen nokta nedir?

90°
270° döndürme ayn›
Çözüm X
O fleydir.
→
T→ (P) = P + u = (2, 5) + (1, 2) = (3, 7) 270°
O halde;
u
olup P′(3, 7) dir. R90°(x, y) = (–y, x) oldu¤undan, x′ = x.cosα – y.sinα
R90°(3, 7) = (–7, 3) olarak bulunur. = –1.cos270° – 2.sin270° = –1.0 – 2.(–1) = 2
y′ = x.sinα + y.cosα
= –1.sin270° + 2.cos270° = –1.(–1) + 2.0 = 1
ÖRNEK 17
oldu¤undan, P′(x′,y′) = P′(2, 1) bulunur.
Dik koordinat sisteminde P(2, –1) noktas› veriliyor.
Bu noktan›n (R90°) o (T(3,4)) öteleme-dönme bileflke
dönüflümü alt›ndaki görüntüsünü bulunuz.
ÖRNEK 20
Çözüm
P(3, 2) noktas›n›n orijin etraf›nda pozitif yönde 90° lik
→
T→ (P) = u + P ve R90°(x, y) = (–y, x) oldu¤undan, aç› ile döndürülmesi sonucu elde edilen P′(x′, y′)
u
→
(R90°) o (T(3,4))(2, –1) = R90°((3, 4) + (2, –1)) noktas›n›n u = (3, –1) öteleme vektörü do¤rultusun-
daki ötelenmiflini bulunuz.
= R90°(5, 3) = (–3, 5) bulunur.
Çözüm

ÖRNEK 18
P′(x′,y′) = R90°(3, 2) = (–2, 3) tür.
Dik koordinat sisteminde P(1, 3) noktas› veriliyor. →
P′ noktas›n› u do¤rultusunda ötelersek,
Bu noktan›n (T(2,–1)) o (R90°) dönme-öteleme bileflke
→
dönüflümü alt›ndaki görüntüsünü bulunuz. T→ (P′) = P′ + u = (–2, 3) + (3, –1) = (1, 2) bulunur.
u
259
1. T : R2 ⎯→ R2 6. P(1, v3) noktas› orijin etraf›nda ve pozitif yönde
30° döndürülürse elde edilen P′ noktas›n›n koor-
(x, y) ⎯→ (x – 2, y + 3)
dinatlar› ne olur?
ötelemesi ile görüntüsü (3, 2) olan nokta nedir?
7. P(– v3, 1) noktas› orijin etraf›nda ve saat yönün-

2. Dik koordinat sisteminde P(–3, 1) noktas›n›n
de 150° döndürülürse elde edilen P′ noktas›n›n
→
u = (1, 2) öteleme vektörü do¤rultusunda ötelen- koordinatlar› ne olur?
mifli olan nokta nedir?
3. Koordinatlar› A(–1, 2), B(1, 1) ve C(0, 3) olan

ESEN YAYINLARI
8. P(2, 3) noktas› orijin etraf›nda ve pozitif yönde

→
ABC üçgeninin u = (3, 2) öteleme vektörü do¤- 90° döndürülürse elde edilen P′ noktas›n›n koor-
rultusundaki ötelenmifli olan A′B′C′ üçgeninin dinatlar› ne olur?
koordinatlar›n› bulunuz.
9. P(x, y) noktas› orijin etraf›nda ve pozitif yönde

90° döndürülürse P′(–3, –2) noktas› elde edili-
→ →
4. P(–1, 1) noktas› ve u = (2, 2) ile v = (–1, 3) öte- yor. Buna göre (x, y) nedir?
leme vektörleri için (T→ ) o (T→)(P) de¤erini bu-
u v
lunuz.
10. Dik koordinat sisteminde P(1, 3) noktas› verili-

→
5. u = (a, 2a + 3) ve T→ (1, b – 1) = (3, 5) oldu¤una yor. Bu noktan›n (R90°) o (T(2, –1)) öteleme-dön-
u
göre a + b kaçt›r? me bileflke dönüflümü alt›ndaki görüntüsü nedir?
1. (5, –1) 2. (–2, 3) 3. A′(2, 4) B′(4, 3) C′(3, 5) 4. (0, 6) 5. 1 6. (0, 2) 7. (2, 0) 8. (–3, 2) 9. (–2, 3) 10. (–2, 3)
260
YANSIMA DÖNÜfiÜMÜ
DÜZLEMDE YANSIMA (S‹METR‹) Y
A′(–2,1) A(2,1) AOB üçgeninin Y ek-

Y A(2, 1) noktas›n›n X 1
senine (x = 0 do¤rusu-
A′′(–2,1)
1
A(2,1) eksenine göre simetri-
X
B′(–2,0) O B(2,0) na) göre simetri¤i
¤i A′(2, –1) ve Y ekse-
X A′OB′ üçgenidir.
–2 0 2 nine göre simetri¤i
–1 A′′(–2, 1) dir.
A′(2,–1)
Y
y=–x
A(1,1)
Y AOB üçgeninin y = –x
B′(–1,0)
B(2, 0) noktas›n›n oriji- X do¤rusuna göre simet-
O B(1,0)
ne göre simetri¤i ri¤i A′OB′ üçgenidir.
X A′(–1,–1)
B′(–2,0) 0 B(2,0) B′(–2, 0) noktas›d›r.
Noktan›n Noktaya Göre Yans›mas›
Y P′
y=x
C′(0,2)
C(2, 0) noktas›n›n M
ESEN YAYINLARI
y = x do¤rusuna göre P
X simetri¤i C′(0, 2) nok-
0 C(2,0)
Bir P noktas›n›n M noktas›na göre simetri¤i
tas›d›r. → →
PP′ = 2.PM ⇒ P′ – P = 2.(M – P)
⇒ P′ – P = 2M – 2P
⇒ P′ = 2M – P fleklinde bulunur.
Y
SM : R2 ⎯→ R2, SM(P) = 2M – P
D(1, 0) noktas›n›n
y = –x do¤rusuna göre dönüflümüne M noktas›na göre yans›ma
D(1,0)
0
X
simetri¤i D′(0, –1) nok- dönüflümü denir.
tas›d›r.
D′(0,–1)
y=–x
ÖRNEK 21
P(2, 3) noktas›n›n M(1, 4) noktas›na göre simetri¤ini

Y bulunuz.
x=1
Çözüm
E′(–2,2) 2 E(4,2)
P′
3 birim 3 birim M(1,4)
X P(2,3)
–2 0 1 4
P′ = SM(P) = 2M – P oldu¤undan
E(4, 2) noktas›n›n x = 1 do¤rusuna göre simetri¤i S(1,4)(2, 3) = 2(1, 4) – (2, 3)

E′(–2, 2) noktas›d›r. = (2, 8) – (2, 3) = (0, 5) olup P′(0, 5) tir.
261
ÖRNEK 22 ÖRNEK 23
P(3, –2) noktas›n›n M noktas›na göre yans›mas› P(1, 2) noktas›n›n, vektörel denklemi
(–1, 6) oldu¤una göre M noktas›n› bulunuz. X = (1, 0) + λ(2, 1) olan l do¤rusuna göre simetri¤ini
bulunuz.
Çözüm
SM(P) = 2M – P ⇒ (–1, 6) = 2.M – (3, –2) Çözüm

P(1,2)
⇒ (–1, 6) + (3, –2) = 2.M
l
⇒ 2.M = (2, 4)
H X = (1, 0) + λ(2, 1)
⇒ M = (1, 2) bulunur. A(1, 0)
A
→ P′ →
u u = (2, 1)
→
AP = (1 – 1, 2 – 0) = (0, 2)
↔→
< AP, u > = 0.2 + 2.1 = 2
Orijine Göre Yans›ma
→ →
 = 2.2 + 1.1 = 5
P′
O(0,0) 2 AP, u
Sl(P) = 2A – P + .u
P(x,y) u, u
2.2
SO(P) = 2.O – P = 2(1, 0) – (1, 2) + (2, 1)
5
ESEN YAYINLARI
= 2(0, 0) – (x, y)
= (2, 0) – (1, 2) + c , m
8 4
= (–x, –y) olarak bulunur. 5 5
= c 2 – 1+ , 0–2+ m
8 4
Örne¤in, A(3, 5) noktas›n›n orijine göre yans›mas›
5 5
A′(–3, –5) tir.
= c , – m ise Pl c , – m bulunur.
13 6 13 6
5 5 5 5
Bir Do¤ruya Göre Yans›ma

P
ÖRNEK 24
P(2, 4) noktas›n›n l : x + y – 2 = 0 do¤rusuna göre

l
A H simetri¤ini bulunuz.
→
u
P′ Çözüm
→ P(2,4)
Bir P noktas›n›n, vektörel denklemi X = A + λ u olan
l do¤rusuna göre simetri¤i;
l
A H
2 AP, u
Sl : R2 ⎯→ R2, Sl(P) = 2A – P + .u P′
u, u
→
l do¤rusunun do¤rultu vektörü u = (1, –1) ve üze-
dönüflümü ile bulunur. Bu dönüflüme l do¤rusuna rinde bir nokta A(0, 2) olsun. (x = 0 için y = 2 dir.)
→ → →
göre yans›ma dönüflümü denir. AP = P – A = (2, 4) – (0, 2) = (2, 2) olur.
262
X Eksenine Göre Yans›ma

2 AP, u
Sl(P) = 2A – P + u P(x,y)
u, u
2 (2.1 + 2. (–1)) X
Sl(P) = 2(0, 2) – (2, 4) + . (1, –1) A(0,0) H
1.1 + (–1) . (–1) →
y=0
u →
u = (1, 0)
= (0, 4) – (2, 4) + 0.(1, –1)
P′
= (–2, 0) olur.
X ekseni üzerinde herhangi bir nokta A(0, 0) ve do¤-
→
O halde, P′(–2, 0) olarak bulunur. rultu vektörü u = (1, 0) olsun.
→
AP = (x – 0, y – 0) = (x, y)
→→ → →
< AP, u > = x.1 + y.0 = x , = 1.1 + 0.0 = 1
ÖRNEK 25
2 AP, u
Sl(x, y) = 2A – P + .u
P(0, 1) noktas›n›n, denklemi y = x – 1 olan l do¤ru- u, u
suna göre simetri¤ini bulunuz. 2.x
= 2(0, 0) – (x, y) + (1, 0)
1
Çözüm
= (–x, –y) + (2x, 0) = (x, –y) olarak bulunur.
l′
P(0,1) Y
y P(x,y)
y=x–1
X
ESEN YAYINLARI
x
H
–y P′(x,–y)
l
P′
Y Eksenine Göre Yans›ma

l do¤rusunun e¤imi 1 ise P den geçen ve l do¤rusu-
Y ekseni (x = 0 do¤rusu) üzerinde bir nokta A(0, 0) ve
na dik olan l′ do¤rusunun e¤imi –1 dir. (Dik iki do¤ru- →
do¤rultu vektörü u = (0, 1) olmak üzere, P(x, y) nin
nun e¤imleri çarp›m› –1 oldu¤undan). O halde, l′
Y eksenine göre simetri¤i;
do¤rusunun denklemi;
P(x,y)
y – y0 = m(x – x0)
y – 1 = –1(x – 0) ⇒ y = –x + 1 dir. Y
A(0,0) H
l ve l′ do¤rular›n›n ortak çözümünden; →
u
y=x–1 P′
→
AP = (x – 0, y – 0) = (x, y)
+ y = –x + 1 →→ → →
––––––––––– < AP, u > = x.0 + y.1 = y , = 0.0 + 1.1 = 1
2y = 0 ⇒ y = 0, x = 1 ⇒ H(1, 0) bulunur.
2 AP, u
Sl(x, y) = 2A – P + .u
P nin H noktas›na göre simetri¤i P′ noktas› olaca¤›n-
u, u
dan;
2.y
SH(P) = 2H – P = 2(0, 0) – (x, y) + (0, 1)
1
= 2(1, 0) – (0, 1) = (–x, –y) + (0, 2y) = (–x, y) olarak bulunur.
= (2, 0) – (0, 1) Y
P′(–x,y) y P(x,y)
= (2, –1) olup P′(2, –1) bulunur.
X
–x 0 x
263
ÖRNEK 28
Herhangi bir P(x, y) noktas›n›n;

3x – 2y + 1 = 0 do¤rusunun A(–1, 2) noktas›na göre
1. X eksenine göre simetri¤i; A(x, –y) simetri¤ini bulunuz.
2. Y eksenine göre simetri¤i; B(–x, y) Çözüm
3. Orijine göre simetri¤i; C(–x, –y) P(x, y) noktas›n›n A(–1, 2) noktas›na göre simetri¤i
4. y = x do¤rusuna göre simetri¤i; D(y, x) P′(2.(–1) – x, 2.2 – y) = P′(–2 – x, 4 – y) dir.
P′(–2 – x, 4 – y) noktas›n› 3x – 2y + 1 = 0 da yerine
5. y = –x do¤rusuna göre simetri¤i; E(–y, –x)
yazarsak,
6. x = k do¤rusuna göre simetri¤i; F(2k – x, y)
3(–2 – x) – 2(4 – y) + 1 = 0 ⇒ – 6 – 3x – 8 + 2y + 1 = 0
7. y = t do¤rusuna göre simetri¤i; G(x, 2t – y) ⇒ –3x + 2y – 13 = 0
8. T(a, b) noktas›na göre simetri¤i; H(2a – x, 2b – y) olarak bulunur.
oldu¤una dikkat ediniz.
ÖRNEK 29
y = x2 + 1 e¤risinin y = 3 do¤rusuna göre simetri¤ini

ÖRNEK 26
bulunuz.
P(2, 3) noktas›n›n;
ESEN YAYINLARI
Çözüm
X eksenine göre simetri¤i; (2, –3)
P(x, y) noktas›n›n y = 3 do¤rusuna göre simetri¤i
Y eksenine göre simetri¤i; (–2, 3)
P′(x, 2.3 – y) = P′(x, 6 – y) dir.
orijine göre simetri¤i; (–2, –3)
P′(x, 6 – y) noktas›n› y = x2 + 1 de yerine yazarsak,
y = x do¤rusuna göre simetri¤i; (3, 2)
6 – y = x2 + 1 ⇒ y = –x2 + 5 bulunur.
y = –x do¤rusuna göre simetri¤i; (–3, –2)
Y
x = –1 do¤rusuna göre simetri¤i; (2.(–1)–2, 3)=(–4, 3)
5 y=x2+1
y = 2 do¤rusuna göre simetri¤i; (2, 2.2 – 3) = (2, 1)
A(1, –1) noktas›na göre simetri¤i; (2.1–2, 2(–1)–3)=(0, –5) 3
y=3
olarak bulunur.
1
X
0
2
y=–x +5
ÖRNEK 27
2x + 3y – 1 = 0 do¤rusunun X eksenine göre simet-

ri¤ini bulunuz.
Çözüm ÖRNEK 30
P(x, y) noktas›n›n X eksenine göre simetri¤i A(x, –y) Düzlemde P(a, 1) noktas›n›n
dir. A(x, –y) noktas›n› 2x + 3y – 1 = 0 da yerine yazar- l : 3x – 2y + 1 = 0 do¤rusuna göre yans›mas› kendi-
sak, 2x + 3(–y) – 1 = 0 ⇒ 2x – 3y – 1 = 0 bulunur. sine eflit ise a de¤eri kaçt›r?
264
Çözüm II. Y
l
P(a, 1) noktas›n›n l do¤rusuna göre yans›mas› ken- 3
disine eflit ise P noktas› l do¤rusunun üzerindedir.

1
Dolay›s›yla do¤runun denklemini sa¤lar. –3 1
X
0
3x – 2y + 1 = 0 ⇒ 3.a – 2.1 + 1 = 0 yans›ma do¤rusu
x–y+3=0
⇒ 3a = 1 → x+y–1=0
v = (1, 1) →
1 u = (1, –1)
⇒a= bulunur.
3
< (1, –1), (1, 1) > = 0 oldu¤undan x – y + 3 = 0
do¤rusu ile yans›ma do¤rusu diktir. Dolay›s› ile
x – y + 3 = 0 do¤rusunun yans›mas› kendisine
ÖRNEK 31 eflittir.
l : x + y – 1 = 0 simetri do¤rusu için;

I. P(x, y) noktas›n›n l do¤rusuna göre simetri¤i olan
noktan›n koordinatlar›n› bulunuz.
II. x – y + 3 = 0 do¤rusunun l do¤rusuna göre yan- III. Y
s›mas›n› bulunuz. 3
C
III. A(2, 2), B(4, 2), C(2, 3) noktalar›n›n oluflturdu¤u A

2 B
ESEN YAYINLARI
üçgenin l do¤rusuna göre simetri¤ini bulunuz.

1
–2 –1
Çözüm X
0 1 2 4
C′ –1
I. P(x,y) A′
–3 yans›ma
x B′
A(0,1) H do¤rusu
l: x + y – 1 = 0
→
u →
u = (1, –1)
P′
Herhangi bir P(x, y) noktas›n›n x + y – 1 = 0
→
AP = (x – 0, y – 1) = (x, y – 1) yans›ma do¤rusuna göre simetri¤inin,
2 AP, u Sl(P) = (–y + 1, –x + 1) dönüflümü oldu¤unu I de

Sl(P) = 2A – P + .u
bulmufltuk. Buna göre,
u, u
Sl(A) = A′(–2 + 1, –2 + 1) = A′(–1, –1)
2 (x.1 – y + 1)
= 2(0, 1) – (x, y) + (1, –1)
1.1 + (–1) . (–1) Sl(B) = B′(–2 + 1, –4 + 1) = B′(–1, –3)
2 (x – y + 1) Sl(C) = C′(–3 + 1, –2 + 1) = C′(–2, –1)

= (0, 2) – (x, y) + (1, –1)
2
olarak bulunur.
= (0 – x, 2 – y) + (x – y + 1)(1, –1)
= (–x, 2 – y) + (x – y + 1, –x + y –1)
= (–x + x – y + 1, 2 – y – x + y – 1)
= (–y + 1, –x + 1) olarak bulunur.
265
ETK‹NL‹K Paralel ‹ki Do¤ruya Göre Yans›ma
Herhangi bir fleklin paralel iki do¤ruya göre yans›- Bir ötelemenin, paralel iki do¤ruya göre yans›man›n
mas›n›n bileflkesinin, bu iki do¤ru aras›ndaki uzak- bileflkesi oldu¤unu gösterelim.
l›¤›n iki kat› kadar bir öteleme oldu¤unu simetri ay- A A′′
nas› kullanarak gösterelim.
B C B′′ C′′
Herhangi bir P fleklinin

➠ ABC üçgeninin öteleme simetri¤i A′′B′′C′′ üçgeni
yans›mas›n› simetri ay-
olmak üzere [AA′′] n› çizelim.
P′ nas› kullanarak çizelim.
Simetri aynas›n› kald›-

P d1 rarak yerine d1 simetri AA ′′
do¤rusunu çizelim. 2
A A′′
D
B C B′′ C′′
l h
➠ [AA′′] n›n orta noktas›na gelmemek kayd› ile D

P′′
noktas›nda [AA′′] na dik keyfi bir l do¤rusu çize-
lim.
ESEN YAYINLARI
P′ d2
AA m
➠ l do¤rusundan uzakl›¤›nda l ye paralel
2
P
d1 ikinci bir h do¤rusunu çizelim.
Simetri aynas› kullan›larak çizilen P′ simetrik flekli-

nin ayn› do¤rultuda farkl› bir uzakl›ktaki simetri¤i
A A′ A′′
olan P′′ belirlenerek çizilir. D
Simetri aynas›n› kald›rarak yerine ikinci bir d2 do¤- B C C′ B′ B′′ C′′

rusunu çizelim. l h
➠ ABC üçgeninin l do¤rusuna göre yans›ma simet-

P′′
ri¤i olan A′B′C′ üçgenidir.
P′ ➠ A′B′C′ üçgeninin h do¤rusuna göre yans›ma si-

d2
metri¤i olan A′′B′′C′′ üçgenidir.
P
d1
ABC üçgeni ile A′′B′′C′′ üçgeni aras›ndaki dönüflüm
P ve P′ flekillerinin d1 do¤rusuna olan uzakl›klar› ile
bir öteleme dönüflümü olup paralel l ve h do¤rular›na
P′ ve P′′ flekillerinin d2 do¤rusuna olan uzakl›klar›
göre yans›man›n bileflkesidir. Üstelik ABC ve A′′B′′C′′
ölçülür. Buna göre, ilk flekil (P) ile son çizilen flekil
üçgenleri aras›ndaki uzakl›k, l ve h do¤rular› aras›n-
(P′′) aras›ndaki uzakl›k paralel d1 ve d2 do¤rular›
daki uzakl›¤›n iki kat›d›r.
aras›ndaki uzakl›¤›n iki kat›na eflittir. Üstelik P ile
P′′ aras›nda bir öteleme dönüflümü vard›r.
266
Kesiflen ‹ki Do¤ruya Göre Yans›ma

Paralel iki do¤ruya göre yans›man›n bileflkesi bu
B′′
C′′
iki do¤ru aras›ndaki uzakl›¤›n iki kat› kadar bir
k
öteleme dönüflümüdür. A′′
B′
P
→
A u H
l1
A′ C′ l
P′ β
β α C
α
O A
l2
B H′ B
→
u
Kesiflen iki do¤ruya göre yans›man›n bileflkesi, bu iki

P′′
do¤ru aras›ndaki aç›n›n iki kat› kadar bir dönme dö-
|PP′′| = 2|HH′| ⇒ |PP′′| = 2|AB| dir. nüflümüdür. Burada dönme merkezi bu iki do¤runun
kesim noktas›d›r.
ÖRNEK 33
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 32
P(2, –3) noktas›n›n 2x + y = 0 ve x + 3y = 0
Köflelerinin koordinatlar› A(–1, 1) , B(–1, 3) ve do¤rular›na göre yans›mas›n›n bileflkesini bulunuz.
C(–2, 3) olan ABC üçgeninin x = 1 ve x = 5 do¤ru-
Çözüm
lar›na göre yans›malar›n›n bileflkesini bulunuz.
2x + y = 0
P
Çözüm m1 = –2
x = 1 ve x = 5 do¤rular› paraleldir. Dolay›s›yla para-

P′
lel iki do¤ruya göre yans›malar›n bileflkesi bu iki do¤-
θ
O
ru aras›ndaki uzakl›¤›n iki kat› kadar bir ötelemedir.
x + 3y = 0
x = 1 ve x = 5 aras›nda (4, 0) kadar fark vard›r. 1
P′′ m2 = –
3
2.(4, 0) = (8, 0) kadar A, B, C noktalar›n› öteleyelim.
Do¤rular›n kesim noktas› orijin ve e¤imleri m1 = –2
A(–1, 1) ⇒ A′′(–1 + 8, 1 + 0) = A′′(7, 1) 1
ile m2 = – olup aralar›ndaki aç› θ ise
3
B(–1, 3) ⇒ B′′(–1 + 8, 3 + 0) = B′′(7, 3)
1 5
C(–2, 3) ⇒ C′′(–2 + 8, 3 + 0) = C′′(6, 3) bulunur. m2 – m1 – +2
tanθ = = 3 = 3 =1
1 + m 2 .m 1 2 5
Y 1+
3 3
C B 3 B′ C′ C′′ B′′ tanθ = 1 ise θ = 45° dir.
O halde, dönme aç›s› 2θ = 90° dir.
1
A A′ A′′ R90°(x, y) = (–y, x) oldu¤undan, P(2, –3) noktas›n›n
X
–2 –1 0 3 4 6 7 verilen iki do¤ruya göre yans›mas›n›n bileflkesi,
x=1 x=5 R90°(2, –3) = (3, 2) dir.
267
1. P(3, –1) noktas›n›n M(2, 4) noktas›na göre yan- 6. 3x + y + 4 = 0 do¤rusunun Y eksenine göre si-
s›mas› olan nokta nedir? metri¤ini bulunuz.
2. A(2, 1) noktas›n›n O(x, y) noktas›na göre yan- 7. y = x2 – 4 e¤risinin y = –2 do¤rusuna göre si-
s›mas› A′(4, –3) oldu¤una göre (x, y) nedir? metri¤ini bulunuz.
8. P(x, y) noktas›n›n x – y + 1 = 0 do¤rusuna göre

3. P(2, 3) noktas›n›n, vektörel denklemi simetri¤i olan noktan›n koordinatlar› nedir?
ESEN YAYINLARI
X = (0, –1) + λ(1, 1) olan l do¤rusuna göre yan-

s›mas› olan nokta nedir?
9. Köflelerinin koordinatlar› A(–2, 0), B(0, 1) ve

C(–1, 3) olan ABC üçgeninin x = 2 ve x = 4
do¤rular›na göre yans›malar›n›n bileflkesini bulu-
4. P(1, 0) noktas›n›n denklemi y = x + 1 olan l
nuz.
do¤rusuna göre simetri¤ini bulunuz.
10. P(3, – 4) noktas›n›n x + y = 0 ve x – y = 0

do¤rular›na göre yans›mas›n›n bileflkesini bu-
5. P(3, 4) noktas›n›n x + y = 0 do¤rusuna göre
lunuz.
simetri¤i olan nokta nedir?
1. (1, 9) 2. (3, –1) 3. (4, 1) 4. (–1, 2) 5. (– 4, –3) 6. y = 3x – 4 7. y = –x2 8. (y – 1, x + 1) 9. A′′(2, 0) B′′(4, 1) C′′(3, 3) 10. (–3, 4)
268
fiER‹T SÜSLEMELER‹ ve
ÜÇGENSEL BÖLGELERDE YAPILAN KAPLAMALAR
fiER‹T SÜSLEMELER‹ ÖRNEK 34
Geometrik motifler, tarih öncesi ça¤lardan beri bütün

flekli ile flerit süslemesi yapal›m.
insanl›¤›n estetik yaflant›s› boyunca mimari yap›lar ve
çeflitli günlük eflyalar üzerinde üçgen, dikdörtgen,
I. Motifin bir do¤rultu boyunca ötelenmesi ile
kare, daire, zikzak motifleri vb. flekillerde karfl›m›za
oluflan flerit süslemesi:
ç›kmaktad›r.
Daire, üçgen ve farkl› flekilde geometrik formlar›n bö-

lünmesi, birbiri içerisine girip birbirini tamamlamas›
suretiyle de ortaya ç›kan farkl› geometrik motifler bu II. fieklin ötelemeli yans›mas›n›n oluflturdu¤u
çeflitlili¤i art›rmaktad›r.
Bir motifin belirli bir do¤rultu boyunca ötelenmesiyle

motifi ile yap›lan flerit süslemesi:
oluflan süslemelere flerit süslemeler denir.
Bir flekle;
1. Öteleme
2. Ötelemeli yans›ma
3. Yatay yans›ma
III. fieklin yatay yans›mas›n›n oluflturdu¤u
ESEN YAYINLARI
4. Dikey yans›ma
5. 180 derecelik dönme (yar› dönme)
dönüflümlerinden biri uygulanarak bafllang›ç motifi motifi ile yap›lan flerit süslemesi:
oluflturulur ve flerit süslemeler yap›l›r.
Öteleme
Ötelemeli
yans›ma
IV. fieklin dikey yans›mas›n›n oluflturdu¤u

Yatay
yans›ma
V. fieklin 180° lik döndürülmesiyle oluflan

Dikey
yans›ma
180° lik dönme

(yar› dönme)
269
ÖRNEK 35 ÖRNEK 36
Afla¤›da yap›lan flerit süslemesini inceleyiniz.

Bafllang›ç flekli olan afla¤›daki flerit süsle-
I II
melerinin bafllang›ç motifleri oluflturulurken hangi izo-
metrik dönüflümler kullan›lm›flt›r?
I.
III
II.
I nolu flekle dikey yans›ma uygulanarak II nolu flekil

III.
elde edilmifltir. II nolu bafllang›ç motifine ötelemeler
uygulanarak III nolu flekil elde edilmifltir.
Elde edilen bu flekiller farkl› renklere boyanarak afla-

¤›dakiler gibi flerit süslemeleri yap›labilir.
IV.
ESEN YAYINLARI
V.
ÖRNEK 37

VI.
I II
VII.
III
Çözüm
I nolu flekle yatay yans›ma uygulanarak II nolu flekil
I. Öteleme
elde edilmifltir. II nolu bafllang›ç motifine ötelemeler
II. Dikey yans›ma
uygulanarak III nolu flekil elde edilmifltir.
III. Yatay yans›ma
Elde edilen bu flekiller farkl› renklere boyanarak afla-
IV. Ötelemeli yans›ma
¤›dakiler gibi flerit süslemeleri yap›labilir.
V. 180° lik dönme (yar› dönme)
VI. Yar› dönme ve sonras›nda dikey yans›ma
VII. Yatay yans›ma ve sonras›nda ötelemeli yans›ma
270
ÖRNEK 38 Eski uygarl›klar›n kültürlerine ait afla¤›daki flerit süs-

lemelerini inceleyiniz.
Orta Ça¤ Uygarl›¤›
I
II
III
Türklere Ait fierit Süslemeleri
IV
M›s›r Uygarl›¤›
V
ESEN YAYINLARI
Hindistan’a Ait fierit Süslemeleri
I nolu üçgen üzerinde yap›lan çeflitli çizimlerle II ve III

nolu flekiller elde edilmifltir. III nolu flekil 180° lik dön-
me (yar› dönme) sonucu IV nolu flekil oluflmufltur. Pers Uygarl›¤›
Elde edilen IV nolu bafllang›ç motifine ötelemeler
uygulanarak ve farkl› renklere boyanarak afla¤›daki
gibi flerit süslemeleri yap›labilir.
Yunan Uygarl›¤›
271
ÜÇGENSEL BÖLGELERLE OLUfiTURULAN Bafllanf›ç motifi olan II. flekle uygulanacak ötelemeler
sonucu bir yar› düzgün kaplama yap›labilir.
KAPLAMALAR
Düzgün Kaplama
Bir düzlemsel bölgenin, bir motif kullan›larak boflluk

kalmayacak ve motifler çak›flmayacak flekilde dönü-
flümler (yans›ma, dönme, öteleme ve ötelemeli yans›-
ma) yard›m›yla örtülmesine düzgün kaplama denir.
ÖRNEK 40
Afla¤›da verilen kaplama örne¤ini inceleyiniz.

D
Yar› Düzgün Kaplama

B 1 C E 2 F
Bir düzlemsel bölgenin, birden fazla motif kullan›larak

Bir kenar uzunlu¤u 1 br olan ABC eflkenar üçgeni ile
boflluk kalmayacak ve motifler çak›flmayacak flekilde
bir kenar uzunlu¤u 2 br olan DEF eflkenar üçgenini
dönüflümler (yans›ma, dönme, öteleme ve ötelemeli ele alal›m.
yans›ma) yard›m›yla örtülmesine yar› düzgün kapla-
ESEN YAYINLARI
ma denir.
I II
Eflkenar üçgenler I. flekildeki gibi yan yana getirildik-

ten sonra A ve D köfleleri etraf›nda ve pozitif yönde
60° döndürülerek II. flekil elde edilir.
ÖRNEK 39
III IV
Afla¤›da verilen kaplama örne¤ini inceleyiniz.
Küçük eflkenar üçgenler ötelenerek III. flekil elde edil-
mifltir. III. flekil yatay yans›t›larak IV. flekil oluflmufltur.
Bir eflkenar üçgen ile bir ikizkenar dik üçgeni ele ala- IV nolu bafllang›ç motifine istenilen boyamalar sonu-
l›m. cu uygulanacak öteleme dönüflümleri ile bir düzlem-

sel bölgeyi kaplamak mümkündür.
I II
Eflkenar üçgen ve ikizkenar dik üçgen I nolu flekilde-

ki konumlar›nda iken ikizkenar dik üçgene 180° lik
dönme (yar› dönme) ve eflkenar üçgene 60° lik
dönme uygulanarak II. flekil elde edilir.
272
ÖRNEK 41 ÖRNEK 42
Afla¤›da verilen kaplamalardan hangilerinin düzgün

Bafllang›ç
hangilerinin yar› düzgün kaplama oldu¤unu tespit ediniz.
I II
I.
III
II.
IV
ESEN YAYINLARI
III.
IV.
Yukar›da verilen kaplama örne¤indeki izlenen ad›m-
lar› aç›klay›n›z.
Çözüm
Bafllang›ç flekline saat yönünde 90° lik dönme uygu-
lanarak I. flekil oluflturulmufltur.
V.
I. fleklin yatay yans›mas› al›narak II. flekil ve bunun
da ötelemesi yap›larak III. flekil oluflturulmufltur.
III. fleklin yatay yans›mas› yap›ld›ktan sonra boyana-
Çözüm rak kaplama tamamlanm›flt›r.
Bir motif kullan›ld›¤› için I, III ve V. flekiller düzgün
kaplamad›r. Birden fazla motif kullan›ld›¤› için II ve IV.
flekiller yar› düzgün kaplamad›r.
273
Kaplama Kâ¤›t Çeflitleri
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 43
A
[AB] ⊥ [AC]
|AB| = |AC|
B C
Yukar›da verilen ikizkenar dik üçgensel bölge motifine

çeflitli dönüflümler uygulanarak bir kaplama yap›lm›fl-
t›r. ‹nceleyiniz.
ABC üçgeninin C köflesi etraf›nda ve saat yönünde

90° döndürülmesi ile afla¤›daki flekil oluflur.
Yukar›daki flekle öteleme dönüflümleri uygulanarak

afla¤›daki kaplama elde edilir.
274
Alt›n Üçgen ÖRNEK 45
Alt›n üçgenleri kullanarak yap›lan afla¤›daki kaplama

36° 1 108° 1
ϕ ϕ
36° 36°
örne¤ini inceleyiniz.
ϕ
72° 72°
1
Tepe aç›s› 36° (veya 108°) olan bir ikizkenar üçgenin

efl olan kenarlar›ndan birinin uzunlu¤unun taban Farkl› renklere boyanm›fl yukar›daki alt›n üçgenler
d veya n olan üçge-

1+ 5 1 kullan›larak afla¤›daki flekilleri olufltural›m.
uzunlu¤una oran› { =
2 {
ne alt›n üçgen denir.
Alt›n üçgenler kullan›larak afla¤›dakiler gibi yeni alt›n

üçgenler oluflturulabilir.
Oluflan bu flekiller bir araya getirilip uygulanacak öte-
leme dönüflümleri sonucu düzlem kaplan›r.
36° 36°
108° 108°
72° 72° 36° 72°

36° 36° 108°
36° 72° 72° 36° 36° 36° 36°
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 44
Alt›n üçgenler kullanl›larak yap›lan afla¤›daki kapla-

ma örne¤ini inceleyiniz.
Farkl› renklere boyanm›fl yukar›daki alt›n üçgenleri

kullanarak yeni bir alt›n üçgen (I nolu) olufltural›m.
Oluflan I nolu alt›n üç-
gene 180° lik dönme
uygulayarak II nolu
I II
flekli olufltural›m. ÖRNEK 46
II nolu flekle uygulanacak öteleme dönüflümleri sonu- A

cu düzlem kaplan›r. 108°
2 2
B a C
a
ABC üçgeninde m(BAC) = 108° ve
|AB| = |AC| = 2 cm ise |BC| = a kaç cm dir?
275
Çözüm Alt›n üçgenler kullanl›larak yap›lan afla¤›daki kapla-

A ma örneklerini inceleyiniz.
108°
1 1
36° 36°
B ϕ C
Tepe aç›s› 108° olan alt›n üçgende

1+ 5
|AB| = |AC| = 1 ise { = dir.
2
O halde, |AB| = |AC| = 2 cm ise
1+ 5
|BC| = a = 2{ = 2. = 1 + v5 cm bulunur.
2
ÖRNEK 47
D E
ESEN YAYINLARI
B 4 C
Yukar›daki kaplamada kullan›lan ABC, DBA ve EAC

üçgenleri alt›n üçgenlerdir.
Buna göre, |BC| = 4 cm ise kaplaman›n çevresi kaç
cm dir?
Çözüm
A A A
4 4
°
36
36°
36
D 108° 108° E
4ϕ 4ϕ 4ϕ 4ϕ
4 4
36°
36°
72° 72°
B B 4 C C
A
4 4
°
36° 36
36
D 108° 108° E
4 4ϕ 4ϕ
4
36°
36°
72° 72°
B 4 C
Yukar›da görüldü¤ü gibi, kaplamada meydana gelen

ADBCE beflgeni bir düzgün beflgen olup çevresi
5.4 = 20 cm dir.
276
DÜZLEMSEL fiEK‹LLER‹N EfiLER‹N‹ BEL‹RLEMEK
ÜÇGENLERDE EfiL‹K TEOREMLER‹
DÜZLEMSEL fiEK‹LLER‹N EfiL‹⁄‹ ÖRNEK 48
Öteleme, dönme, yans›ma veya bunlar›n bileflke Köflelerinin koordinatlar› A(1, 2), B(4, 2) ve C(3, 4)
dönüflümlerine izometri dönüflümleri denir. →
olan üçgenin u = (4, 1) do¤rultusunda ötelenmifli
olan üçgen ile efl oldu¤unu gösteriniz.
Y
Çözüm
I Y
III II 6
C′
X 5
O C
4
V
3
A′ B′
IV 2
A B
1
X
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Analitik düzlemdeki I. fleklin; ötelemesi sonucu II. fle-
kil, orijin etraf›nda döndürülmesi sonucu III. flekil ve X →
Öteleme dönüflümü T→ (P) = P + u oldu¤undan;
u
eksenine göre yans›mas›n›n sonucu IV. flekil elde
→
T→ (A) = A + u = (5, 3) = A′
edilmifltir. I. flekle dönme ve yans›ma dönüflümü u
ESEN YAYINLARI
(bileflke dönüflümü) uygulanarak da V. flekil elde edil- →

T→ (B) = B + u = (8, 3) = B′
u
mifltir.
→
T→ (C) = C + u = (7, 5) = C′
I. flekle uygulanan izometri dönüflümleri sonucu elde u
edilen II, III, IV ve V. flekillerin karfl›l›kl› kenar uzun- |AB| = (4 – 1) 2 + (2 – 2) 2 = 3 br

luklar› ve aç›lar›n›n ölçülerinin de¤iflmedi¤ine dikkat
|AC| = (3 – 1) 2 + (4 – 2) 2 = 2v2 br
ediniz.
|BC| = (4 – 3) 2 + (2 – 4) 2 = v5 br
Bir fleklin izometri dönüflümleri (öteleme, dönme,
|A′B′| = (8 – 5) 2 + (3 – 3) 2 = 3 br
yans›ma veya bunlar›n bileflke dönüflümleri) alt›n-
daki görüntüsüne bu fleklin efli (simetri¤i) denir.
|A′C′| = (7 – 5) 2 + (5 – 3) 2 = 2v2 br
|B′C′| = (8 – 7) 2 + (3 – 5) 2 = v5 br
ABC ile A′B′C′ üçgenlerinin kenar uzunluklar› karfl›l›k-

l› olarak eflittir. Kenar uzunluklar› ayn› olan tek bir üç-
gen çizilebilece¤inden bu iki üçgenin aç›lar› da ayn›-
d›r. Dolay›s›yla bu iki üçgen efltir.
277
ÖRNEK 49 ÖRNEK 50
Köflelerinin koordinatlar› A(2, 1), B(3, 1) ve C(2, 4) Köflelerinin koordinatlar› A(2, 2), B(5, 2) ve C(2, 6)
olan üçgenin pozitif yönde 180° döndürülmesiyle olu- olan üçgenin x = –1 do¤rusuna göre yans›mas› olan
flan üçgen ile efl oldu¤unu gösteriniz. üçgen ile efl oldu¤unu gösteriniz.
Çözüm
Çözüm
Y
Y
C C′ C
4 6
1 B′ 2 B
A B A′ A
–3 –2
X
0 2 3 X
B′ A′ –7 –4 –1 0 2 5
–1
x=–1
–4
C′
x = –1 ⇒ x + 1 = 0 do¤rusunun do¤rultu vektörü
→
u = (0, 1), üzerindeki bir nokta A(–1, 0) ve P(x, y)
Rα(P) = (x.cosα – y.sinα, x.sinα + y.cosα) →
için AP = (x + 1, y) dir.
ESEN YAYINLARI
oldu¤undan R180°(P) = (–x, –y) dir.

Buna göre, x = –1 do¤rusuna göre yans›ma dönüflü-
O halde, R180°(A) = (–2, –1) = A′ mü,
2 AP, u
R180°(B) = (–3, –1) = B′ ve Sl(x, y) = 2.A – P + .u
u, u
R180°(C) = (–2, –4) = C′ olur.
2^ (x + 1) .0 + y.1h
Sl(x, y) = (–2, 0) – (x, y) + .(0, 1)
|AB| = |A′B′| = 1 br 0.0 + 1.1
|AC| = |A′C′| = 3 br = (–2 – x, 0 – y) + 2y(0, 1)
|BC| = |B′C′| = 1 2 + 3 2 = 10 br dir. = (–2 – x, –y) + (0, 2y) = (–2 – x, y)
bulunur. Bu durumda,
Sl(2, 2) = (–2 – 2, 2) = (–4, 2) = A′
gen çizilebilece¤inden bu iki üçgenin aç›lar› da ayn›- Sl(5, 2) = (–2 – 5, 2) = (–7, 2) = B′
d›r. Dolay›s›yla bu iki üçgen efltir. Sl(2, 6) = (–2 – 2, 6) = (–4, 6) = C′ olur.
|AB| = |A′B′| = 3 br, |AC| = |A′C′| = 4 br ve
|BC| = |B′C′| = 5 br dir.

gen çizilebilece¤inden bu iki üçgenin aç›lar› da ayn›-
d›r. Dolay›s›yla bu iki üçgen efltir.
278
ÖRNEK 51 ÖRNEK 52
Y →
C ABC üçgeni u = (x, y) do¤rultusunda ötelenerek
B A′B′C′ üçgeni elde ediliyor. A(2, –1) ve A′(4, – 4) ise
D
x + y kaçt›r?
B′
A(2,5)
C′
A′(x,2) Çözüm
α →
T→ (P) = P + u oldu¤undan,
D′ u
X →
O
T→ (A) = A′ ⇒ A + u = A′
u
⇒ (2, –1) + (x, y) = (4, – 4)
ABCD dörtgeni orijin etraf›nda pozitif yönde α aç›s›
⇒ (2 + x, –1 + y) = (4, – 4)
kadar döndürülerek A′B′C′D′ dörtgeni elde edilmifltir.
Buna göre afla¤›dakileri bulunuz. ⇒ 2 + x = 4 ve –1 + y = – 4
⇒ x = 2 ve y = –3 olup
a. x de¤eri nedir?
x + y = –1 bulunur.
b. α aç›s›n›n ölçüsü kaç derecedir?
c. ABCD ve A′B′C′D′ dörtgenlerinin eflli¤ini gösteri-

niz.
Çözüm
ESEN YAYINLARI
a. |OA| = |OA′| oldu¤undan
(2 – 0) 2 + (5 – 0) 2 = (x – 0) 2 + (2 – 0) 2
4 + 25 = x2 + 4
4 + 25 = x2 + 4 ÖRNEK 53
x2 = 25 ABC üçgeni orijin etraf›nda ve pozitif yönde α aç›s›

x = –5 bulunur. kadar döndürülerek A′B′C′ üçgeni elde ediliyor.
A(v2, 3v2) ve A′(–2, 4) ise α kaç derecedir?
b. Rα(x, y) = (x.cosα – y.sinα, x.sinα + y.cosα)
Çözüm
2.cosα – 5.sinα = –5 /2
Rα(x, y) = (x.cosα – y.sinα, x.sinα + y.cosα)
2.sinα + 5.cosα = 2 /5
–––––––––––––––––––––––– v2.cosα – 3v2.sinα = –2
4.cosα – 10.sinα = –10 v2.sinα + 3v2.cosα = 4 /3
10.sinα + 25.cosα = 10 ––––––––––––––––––––––––
+ v2.cosα – 3v2.sinα = –2
––––––––––––––––––––––
29.cosα = 0 ⇒ cosα = 0 ⇒ α = 90° dir. 3v2.sinα + 9v2.cosα = 12
+
––––––––––––––––––––––––
c. ABCD ile A′B′C′D′ dörtgenleri aras›nda uygula- 10v2.cosα = 10
nan dönme dönüflümü, bir izometri dönüflümü ol- 1
cosα =
2
du¤undan bu iki dörtgen efltir.
O halde, α = 45° bulunur.
279
‹K‹ ÜÇGEN‹N EfiL‹⁄‹ ÖRNEK 54
Karfl›l›kl› aç›lar›n ölçüsü ve karfl›l›kl› kenar uzunluklar› A D F

eflit olan üçgenlere efl üçgenler denir. 30°
& &
ABC ile DEF efl üçgen ise
40°
& & B C E
ABC , DEF fleklinde gösterilir.
& &
A D fiekilde ABC , EDF olmak üzere,
a a
m( B) = 40° ve m( F) = 30° ise di¤er aç›lar›n ölçüle-
y y
z z rini bulunuz.
Çözüm
B x C E x F Z W W)
] m (A) = m ( E
]
W ) = m(D
m (A X ) _b & &
ABC , EDF ⇒ [ m ( B W ) = m(D X ) = 40°
b ]
W ) = m(E
m (B W)b X ) = m ( FW ) = 30°
] m (C
b \
X ) = m ( FW ) b
m (C b a a a
& & m( A) + m( B) + m( C) = 180°
` ⇔ ABC , DEF
AB = DE b a a
b m( A) + 40° + 30° = 180° ⇒ m( A) = 110° dir.
BC = EF b
b a a
b O halde, m( A) = m( E) = 110° bulunur.
AC = DF b
a
ESEN YAYINLARI
Kenar Kenar Kenar (KKK) Eflli¤i
I A D
II c b c b & &
ABC , DEF
B a C E a F
III Karfl›l›kl› kenar uzunluklar› eflit olan iki üçgen efltir.
IV
Her iki üçgende de kosinüs teoremi uygularsak;
a
a2 = b2 + c2 – 2.b.c.cos A ..... I
a
a2 = b2 + c2 – 2.b.c.cos D ..... II
Yukar›da verilen I, II, III ve IV nolu üçgenlerin karfl›kl›
a a a a
aç›lar›n›n ölçüsü ve karfl›kl› kenarlar›n›n uzunluklar› I ve II den cos A = cos D ⇒ m( A) = m( D) bulunur.
eflittir. Dolay›s›yla bu üçgenler efltir. a a a a
Benzer flekilde m( B) = m( E) ve m( C) = m( F)
olaca¤›ndan, kenar uzunluklar› eflit olan üçgen-
lerin karfl›l›kl› aç›lar›n›n ölçüleri de eflittir.
& &
Dolay›s›yla ABC , DEF bulunur.
280
ÖRNEK 55 Aç› Kenar Aç› (AKA) Eflli¤i
Eflkenar dörtgende herhangi bir köflegenin aç›ortay

K
oldu¤unu gösteriniz. A
α
Çözüm x
D C
α θ θ
B x C L M
A B Karfl›l›kl› iki aç›s›n›n ölçüsü ve bu aç›lar›n aras›nda

kalan kenarlar›n›n uzunlu¤u eflit olan iki üçgen
ABCD eflkenar dörtgen ve [BD] köflegen olmak üzere
efltir.
& &
ABD , CBD dir. (KKK eflli¤i)
a a a a
Efl üçgenlerde karfl›l›kl› aç›lar›n ölçüleri de eflittir. m( B) = m( K) = α, m( C) = m( M) = θ ve
a a
O halde, m(ADB) = m(CDB) ve a a
|BC| = |KM| = x olmak üzere, m( A) = m( L ) dir.
a a
m(ABD) = m(CBD) bulunur.
Sinüs teoreminden,
x AC AB x LM KL
= = ve = =
sin A sin a sin i sin L sin a sin i
ESEN YAYINLARI
a a
sin( A) = sin( L) oldu¤undan, |AC| = |LM| ve
ÖRNEK 56
|AB| = |KL| dir. Dolay›s›yla bu iki üçgen efltir.
A
K
2v3
2
B C L M
& &
ABC , MKL olmak üzere verilenlere göre
|BC| + |AC| kaç br dir?
Çözüm
ÖRNEK 57
& &
ABC , MKL ⇒ |AB| = |MK| = 2 br D
|BC| = |KL| = 2v3 br dir. x
Pisagor teoreminden, A 120°

2 2 2 2 2 2 B E 2 C
|AC| = |AB| + |BC| ⇒ |AC| = 2 + (2v3)
2
⇒ |AC|2 = 4 + 12 60°
⇒ |AC|2 = 16 F
a a
⇒ |AC| = 4 br dir. m(AFD) = 60°, m(DEC) = 120°, |BF| = |BE| ve
O halde, |BC| + |AC| = 2v3 + 4 br dir. |AF| = |EC| = 2 cm olmak üzere, |DC| = x kaç cm
dir?
281
Çözüm ÖRNEK 58
D A D
2 2
x
2
3 C
A α 60° 120°
α B E 2 C 4 4
2 B E
60°
F Yukar›daki flekilde [AE] ∩ [BD] = {C} olmak üzere,

& &
AFB , DEB dir. (AKA eflli¤i) O halde, verilenlere göre |DE| kaç cm dir?
|AF| = |DE| = 2 cm olup DEC üçgeninde kosinüs Çözüm

teoreminden, a a
|AC| = |DC|, |CB| = |CE| ve m(ACB) = m(DCE)
x2 = 22 + 22 – 2.2.2.cos120° ⇒ x2 = 4 + 4 – 8. c – m
1
2 oldu¤undan bu iki üçgen KAK efllik teoremine göre
⇒ x = 2v3 cm dir. & &
efltir. ABC , DEC dir.
O halde, |AB| = |DE| olup |DE| = 3 br dir.
✴ Efl iki üçgenin karfl›l›kl› kenarortaylar› efltir.

A D
ESEN YAYINLARI
B N C E M F
Kenar Aç› Kenar (KAK) Eflli¤i
& &
ABC , DEF ⇒ [AN] ≅ [DM]
A K
✴ Efl iki üçgenin karfl›l›kl› yükseklikleri efltir.

c c
A D
α α
B a C L a M
‹ki üçgenin karfl›l›kl› iki kenar uzunlu¤u ile bu

kenarlar aras›nda kalan aç›lar›n›n ölçüsü eflit ise B H C E K F
bu üçgenler efltir.
& &
ABC , DEF ⇒ [AH] ≅ [DK]
Her iki üçgende kosinüs teoremi uygulan›rsa;

✴ Efl iki üçgenin karfl›l›kl› aç›ortaylar› efltir.
AC 2 = a 2 + c 2 – 2.a.c. cos a
4 ise A D
KL 2 = a 2 + c 2 – 2.a.c. cos a
|AC|2 = |KL|2 ⇒ |AC| = |KL| dir.
‹ki üçgenin karfl›l›kl› kenar uzunluklar› eflit oldu- B K C E L F

& &
¤undan, ABC , KML dir.
& &
ABC , DEF ⇒ [AK] ≅ [DL]
282
HOMOTET‹ DÖNÜfiÜMÜ
HOMOTET‹ DÖNÜfiÜMÜ ÖRNEK 60
M sabit bir nokta ve k herhangi bir reel say› olmak

üzere; M P′ P
P′ = M + k(P – M)
Noktal› kâ¤›t üzerinde verilen P′ noktas›n› M ve P
olacak flekilde P′ noktas›na P nin M merkezli ve k noktalar› cinsinden yaz›n›z.
oranl› homoteti¤i denir.
Çözüm
P′ → → → 2 →
P MP′ = k.MP ⇒ MP′ = .MP
M 5
2
⇒ P′ – M = .(P – M)
5
H : R2 → R2
2
⇒ P′ = M + .(P – M) dir.
P → H(P) = M + k(P – M) 5
dönüflümüne M merkezli ve k oranl› homoteti

dönüflümü denir. ÖRNEK 61
P(3, 2) noktas›n›n M(1, –2) merkezli ve 4 oranl› ho-

moteti dönüflümü nedir?
ESEN YAYINLARI
Bir homoteti dönüflümünde; Çözüm
k = 1 ise fleklin kendisi H(P) = M + k.(P – M)
0 < k < 1 ise fleklin k oran›nda küçültülmüflü H(P) = (1, –2) + 4(3 – 1, 2 – (–2))
k > 1 ise fleklin k oran›nda büyütülmüflü elde edilir. = (1, –2) + 4(2, 4)
= (1, –2) + (8, 16) = (9, 14) bulunur.
ÖRNEK 62
1
ÖRNEK 59 A(3, –1) noktas›n›n O(x, y) merkezli ve oranl› ho-
3
moteti dönüflümü A′(–3, 3) ise x + y kaçt›r?
M P P′ Çözüm
H(A) = O + k(A – O)
Noktal› kâ¤›t üzerinde verilen P′ noktas›n› M ve P 1

(–3, 3) = (x, y) + (3 – x, –1 – y)
3
noktalar› cinsinden yaz›n›z.
(–3, 3) = c x + m
3–x y+1
Çözüm , y–
3 3
→ → → →
MP′ = k.MP ⇒ MP′ = 3.MP 3–x _
–3 = x + & x = – 6b
3 b
⇒ P′ – M = 3.(P – M) ` x + y = –1 dir.
y+1
3=y– &y=5 b b
⇒ P′ = M + 3.(P – M) dir. 3 a
283
ÖRNEK 63 Çözüm
1
Köflelerinin koordinatlar› A(2, 4), B(4, 5) ve C(2, 7) H(A) = M + k(A – M) ⇒ A′ = (–5, 0) + (6, –4)
2
olan ABC üçgeninin M(0, 1) merkezli ve 2 oranl› ho- = (–2, –2)
moteti dönüflümünü yap›n›z.
1
H(B) = M + k(B – M) ⇒ B′ = (–5, 0) + (10, 4)
Çözüm 2
H(A) = M + k(A – M) ⇒ A′ = (0, 1) + 2.(2, 3) = (0, 2)
⇒ A′ = (4, 7) 1
H(C) = M + k(C – M) ⇒ C′ = (–5, 0) + (8, 6)
2
H(B) = M + k(B – M) ⇒ B′ = (0, 1) + 2.(4, 4)
= (–1, 3)
⇒ B′ = (8, 9)
Y
C
H(C) = M + k(C – M) ⇒ C′ = (0, 1) + 2(2, 6) 6
⇒ C′ = (4, 13)
4 B
ABC üçgeni ile A′B′C′ üçgenlerini çizelim.
C′
3
B′
2
Y
M –2 1
C′ X
13 –5 –1 3 5
ESEN YAYINLARI
–2
A′
9 B′
–4
A
C A′
7
5 B ÖRNEK 65
A
4
1
M(2, 4) merkezli ve oranl› homoteti dönüflümü
2
(– 4, 6) olan noktay› bulunuz.
M(0, 1)
O 2 4 8
X Çözüm
P(x, y) olmak üzere,
H(P) = M + k.(P – M)
A′B′C′ üçgeni, ABC üçgeninin M(0, 1) merkezli ve 1
(– 4, 6) = (2, 4) + (x – 2, y – 4)
k = 2 oran›nda homoteti dönüflümüdür. 2
(– 4, 6) = (2, 4) + b – 2l
x y
– 1,
2 2
(– 4, 6) = b 2 + – 1, 4 + – 2 l
x y
2 2
(– 4, 6) = b 1 + , 2+ l
ÖRNEK 64 x y
2 2
Köflelerinin koordinatlar› A(1, – 4), B(5, 4) ve C(3, 6) y
x
1 1+ = – 4 ⇒ x = –10 , 2+ =6⇒y=8
olan ABC üçgeninin M(–5, 0) merkezli ve oranl› 2 2
2
homoteti dönüflümünü yap›n›z. O halde, P(x, y) = P(–10, 8) bulunur.
284
Homoteti dönüflümü uzakl›klar› ayn› oranda de¤ifl- Bir homoteti dönüflümü;
tirir, aç›lar›n ölçülerini ise korur. • Bir [AB] do¤ru parças›n› buna paralel ve uzunlu-
¤u k.|AB| olan bir do¤ru parças›na dönüfltürür.
• Bir do¤ruyu, buna paralel olan bir do¤ruya dö-

A
nüfltürür.
A′
b • Bir üçgeni, buna benzer olan bir üçgene dönüfl-
c
k.c k.b türür.
• Yar›çap› r olan bir çemberi, yar›çap› r′ = k.r olan

B a C B′ k.a C′
bir çembere dönüfltürür.
|A′B′| = k.|AB|, |A′C′| = k.|AC|, |B′C′| = k.|BC|

ÖRNEK 66
üçgenlerde kosinüs teoremi uygulayal›m.
a A(1, 2) ve B(3, 1) olmak üzere, [AB] nin M(0, 1)
a2 = b2 + c2 – 2.b.c.cos A … (I)
merkezli ve oranlar› 2 ile 3 olan homoteti dönüflümü-
2 2 2
a nün bileflkesini bulunuz.
(k.a) = (k.b) + (k.c) – 2(k.b).(k.c).cos A′
a Çözüm
k2.a2 = k2.(b2 + c2 – 2b.c.cos A′)
k1 = 2 ve k2 = 3 olmak üzere,
a
ESEN YAYINLARI
2 2 2
a = b + c – 2b.c.cos A′ … (II)
H(A) = M + k1.(A – M) ⇒ A′ = (0, 1) + 2.(1, 1)
a a a a
I ve II den cos A = cos A′ ⇒ m( A) = m( A′) dir. ⇒ A′ = (2, 3)
a a a a
Benzer flekilde, m( B) = m( B′) ve m( C) = m( C′) el- H(A′) = M + k2.(A′ – M) ⇒ A′′ = (0, 1) + 3.(2, 2)
de edilir. O halde, ABC üçgeni ile A′B′C′ üçgeninin ⇒ A′′ = (6, 7)
karfl›l›kl› kenar uzunluklar› aras›nda k oran› vard›r. H(B) = M + k1 . (B – M) ⇒ B′ = (0, 1) + 2.(3, 0)

Aç›lar›n›n ölçüleri ise eflittir. ⇒ B′ = (6, 1)
H(B′) = M + k2 . (B′ – M) ⇒ B′′ = (0, 1) + 3.(6, 0)

B B′
⇒ B′′ = (18, 1)
c a [AB] nin M(0, 1) merkezli ve oranlar› 2 ile 3 olan ho-

a.k moteti bileflkesi [A′′B′′] dir.
C
b c.k
A |AB| = (3 – 1) 2 + (1 – 2) 2 = 5 br
C′
|A′′B′′| = (18 – 6) 2 + (1 – 7) 2 = 144 + 36 = 6 5 br
b.k
A m Bm
A′ |A′′B′′| = 6.|AB| ⇒ = 6 = k d›r.
AB
k = k1.k2 oldu¤una dikkat ediniz.
Oranlar› k1, k2 ve merkezi M olan iki homotetinin

bileflkesi, M merkezli ve k1.k2 oranl› homoteti dö-
nüflümüdür.
285
ÖRNEK 67 b. R90°(x, y) = (–y, x) oldu¤undan,

R90°(3, 3) = (–3, 3) = A2
A(2, 5) noktas›n›n M(–1, 2) merkezli ve k1 = 3, k2 = 4
oranl› homoteti dönüflümünün bileflkesini bulunuz. R90°(5, 3) = (–3, 5) = B2
Çözüm R90°(3, 5) = (–5, 3) = C2
Bileflke homotetisi k = k1.k2 = 3.4 = 12 oranl›d›r.

c. P(x, y) noktas›n›n x = 3 do¤rusuna göre yans›ma-
H(A) = M + k.(A – M) s› P′(2.3 – x, y) = P′(6 – x, y) oldu¤undan
H(A) = (–1, 2) + 12.(2 – (–1), 5 – 2)
A3(6 – (–3), 3) = A3(9, 3)
H(A) = (–1, 2) + 12.(3, 3)
B3(6 – (–3), 5) = B3(9, 5)
H(A) = (–1, 2) + (36, 36) = (35, 38) dir.
C3(6 – (–5), 3) = C3(11, 3)
Bir düzlemsel flekle; öteleme, dönme, yans›ma ve d. H(A3)=M+k.(A3 – M) ⇒ H(A3)=(–1, –2)+2.(10, 5)

homoteti dönüflümlerinin yeteri kadar bileflkesi uy- ⇒ A4 = (–1, –2)+(20, 10)
gulanarak elde edilen düzlemsel flekle bu fleklin
⇒ A4 = (19, 8)
benzeri denir.
H(B3)=M+k.(B3 – M) ⇒ H(B3)=(–1, –2)+2.(10, 7)
Benzerlik oran› kullan›lan homotetilerin oranlar›n›n
⇒ B4 = (–1, –2)+(20, 14)
çarp›m›na eflittir.
⇒ B4 = (19, 12)
ESEN YAYINLARI
H(C3)=M+k.(C3 – M) ⇒ H(C3)=(–1, –2)+2.(12, 5)

ÖRNEK 68
⇒ C4 = (–1, –2)+(24, 10)
Köflelerinin koordinatlar› A(2, 1), B(4, 1) ve C(2, 3) ⇒ C4 = (23, 8)
olan ABC üçgeninin;
→ e. Y
a. u = (1, 2) do¤rultusunda ötelenmifli olan A1B1C1 B4
12
üçgenini bulunuz.
b. A1B1C1 üçgeninin orijin etraf›nda pozitif yönde 8 C4
A4
90° döndürülmesiyle oluflan A2B2C2 üçgenini bu-
lunuz. C
3
c. A2B2C2 üçgeninin x = 3 do¤rusuna göre yans›-
1 B
A
mas› olan A3B3C3 üçgenini bulunuz. X
O 2 4 19 23
d. A3B3C3 üçgeninin M(–1, –2) merkezli ve 2 oranl›

|AB| = (4 – 2) 2 + (1 – 1) 2 = 2 br
homoteti dönüflümünü bulunuz.
|AC| = (2 – 2) 2 + (3 – 1) 2 = 2 br
e. En son elde edilen üçgen ile ABC üçgeninin ben-
|BC| = (2 – 4) 2 + (3 – 1) 2 = 2 2 br
zer oldu¤unu gösteriniz.
|A4B4| = (19 – 19) 2 + (12 – 8) 2 = 4 br
Çözüm
|A4C4| = (23 – 19) 2 + (8 – 8) 2 = 4 br
→
a. T→ (P) = P + u oldu¤undan,
u |B4C4| = (23 – 19) 2 + (8 – 12) 2 = 4 2 br
→
T→ (A) = A + u = (2, 1) + (1, 2) = (3, 3) = A1
u
→ AB AC BC 1
T→ (B) = B + u = (4, 1) + (1, 2) = (5, 3) = B1 = = = olup
u A4 B4 A4 C4 B4 C4 2
→
T→ (C) = C + u = (2, 3) + (1, 2) = (3, 5) = C1 ABC üçgeni ile A4B4C4 üçgeni benzerdir.
u
286
1. Y 5. P(3, 5) noktas›n›n M(1, 2) merkezli ve 2 oranl›
A′(–2,y) homoteti dönüflümü nedir?
A(4,1)
α
X
O
A noktas› orijin etraf›nda ve pozitif yönde α aç›s›

kadar döndürülerek A′ noktas›na getiriliyor.
1
Buna göre, y nin pozitif de¤eri kaçt›r? 6. P(–1, 2) noktas›n›n M(x, y) merkezli ve
2
oranl› homoteti dönüflümü P′(2, – 4) ise (x, y)
nedir?
2. ABC üçgeni orijin etraf›nda ve pozitif yönde α
aç›s› kadar döndürülerek A′B′C′ üçgeni elde edi-
liyor. A(v3, 1) ve A′(– v3, 1) ise α kaç dere-
cedir?
7. Hangi noktan›n M(1, 0) merkezli ve 3 oranl› ho-

moteti dönüflümü (–2, 6) noktas›d›r?
ESEN YAYINLARI
3. A K
B C L 5 M
& &
ABC , KML olmak üzere verilenlere göre
|BC| + |KM| kaç br dir? 8. A(–1, 4) noktas›n›n M(1, 2) merkezli ve oranlar›
1
ile 6 olan homoteti dönüflümünün bileflkesini
2
bulunuz.
4. A
D
B 4 F C
3
→
E 9. P(–3, 4) noktas›n›n u = (1, 3) do¤rultusunda
ötelenmifli B ve B nin y = 2 do¤rusuna göre
[AF] ⊥ [BD], [AE] ⊥ [DE], |FC| = |CE|, yans›mas› C noktas› olsun. C nin M(0, 2) mer-
|BF| = 4 cm ve |DE| = 3 cm ise |AB| = x kaç kezli ve 4 oranl› homoteti dönüflümü nedir?
cm dir?
1. c13 2. 120 3. 8 4. 5 5. (5, 8) 6. (5, –10) 7. (0, 2) 8. (–5, 8) 9. (–8, –18)
287
FRAKTAL
FRAKTAL ÖRNEK 70
Bir fleklin orant›l› olarak küçültülmüfl ya da büyütül-

müfl modelleri ile infla edilen örüntülere fraktal denir.
Fraktalda bir cismin hangi noktas›na bakarsak baka-
l›m ayn› flekil büyüyerek veya küçülerek tekrarlan›r.
I. ad›m II. ad›m
Bugün için sanatsal olarak incelenen fraktal geomet-

risi gelecekte fizik, biyoloji, iklim bilimi, genetik bilimi,
t›p ve hatta ekonomide bile uygulama alan› bulacak-
t›r.
III. ad›m IV. ad›m

Bir fleklin fraktal olup olmad›¤›n› anlamam›z› sa¤la-
yan en önemli nokta; fraktalda her bir parçan›n de- Yukar›daki örüntü, karenin köflelerine %50 oran›nda
vaml› benzer parçalar›n›n oluflmas›d›r. Normal örün- küçültülmüfl karelerin eklenmesi ile oluflturulmufl bir
tülerde ise benzer parçalar vard›r; fakat bu parçalar fraktald›r.
birbirinden oluflmaz.
ÖRNEK 71
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 69
I. ad›m II. ad›m III. ad›m IV. ad›m
Yukar›daki örüntünün herhangi bir parças›n› küçülttü-

¤ümüzde veya büyüttü¤ümüzde örüntünün di¤er par-
ças› elde edilemiyor. Dolay›s› ile yukar›daki örüntü bir
fraktal belirtmez.
Çevremizdeki Fraktal Örnekleri

➠
Yukar›daki örüntünün herhangi bir parças›n› küçülttü-

¤ümüzde veya büyüttü¤ümüzde örüntünün di¤er par- Fraktala en çok verilen örnek e¤relti otudur. E¤-
ças›n› elde ederiz. Dolay›s› ile bu örüntü bir fraktal relti otu kendini tekrarlayan ve uç noktas›na gidil-
belirtir. dikçe küçülen flekillerden oluflur.
288
➠ ÖRNEK 72
Baz› yapraklar›n
Afla¤›da bir V harfinin %50 oran›nda küçültülmesiyle
damarlar›nda da
oluflturulan fraktal görülmektedir. ‹nceliyiniz.
fraktal yap› göz-
lenmektedir.

➠ Brokolinin yap›s›n› dikkatlice inceledi¤imizde
fraktal bir yap›ya sahip oldu¤unu görürüz. Piramit
karnabahar› da kendini tekrarlayan spirallerden
oluflur. III. ad›m IV. ad›m
ÖRNEK 73
Afla¤›da bir fraktal modeli verilmifltir. ‹nceleyiniz.
➠
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 74
Afla¤›da ilk üç ad›m› verilen “Y” fleklindeki fraktal›n

6. ad›m›nda kaç tane “Y” harfi bulunur?
Kar tanecikleri fraktal yap›dad›r. Helge Van Koch,
1904’te “Koch kar tanesi” ad›n› verdi¤i kar tane-
lerini ka¤›t üzerinde oluflturmufltur. Bafllang›ç
flekli olarak üçgeni kullanan Koch, her üçgenin I. ad›m II. ad›m III. ad›m
kenarlar›na daha küçük üçgenler yerlefltirerek Çözüm

yukar›daki gibi çeflitli kar tanesi flekilleri elde et- Fraktalda verilen “Y” harflerinin kaçar tane oldu¤unu
mifltir. bulal›m.
I. ad›m 1 tane “Y” harfi
II. ad›m 1 + 2 = 3 tane “Y” harfi
III. ad›m 1 + 2 + 4 = 7 tane “Y” harfi
IV. ad›m 1 + 2 + 4 + 8 = 15 tane “Y” harfi
V. ad›m 1 + 2 + 4 + 8 + 16 = 31 tane “Y” harfi
VI. ad›m 1 + 2 + 4 + 8 + 16 + 32 = 63 tane “Y” harfi
bulunur.
289
ÖRNEK 75 Do¤ru Parças› ‹le Fraktal

1
Afla¤›da ilk üç ad›m› verilen fraktal›n 5. ad›m›nda Bir do¤ru parças›n› ele al›p, bu do¤ru parças›n›
3
kaç tane üçgen bulunur?
oran›nda küçültelim. Daha sonra saat yönünde 120°
döndürüp oluflan fleklin dikey yans›mas›n› alal›m.
Oluflturdu¤umuz bu motifin her bir do¤ru parças›na
ayn› kural› uygularsak bir fraktal görüntüsü oluflur.
0. ad›m (bafllang›ç)
I. ad›m II. ad›m III. ad›m
Çözüm
I. ad›m 1 tane üçgen
II. ad›m 1 + 3 = 4 tane üçgen
III. ad›m 1 + 3 + 9 = 13 tane üçgen 120°
IV. ad›m 1 + 3 + 9 + 27 = 40 tane üçgen

V. ad›m 1 + 3 + 9 + 27 + 81 = 121 tane üçgen bulu-
1. ad›m (motif)
nur.
ÖRNEK 76
ESEN YAYINLARI
Afla¤›da ilk dört ad›m› verilen fraktal›n kaç tane köfleli

2. ad›m
flekilden olufltu¤unu bulunuz.
3. ad›m
4. ad›m
Çözüm
I. ad›m 3 tane köfleli flekil ..................
II. ad›m 3 + 3.3 = 12 tane köfleli flekil
n. ad›m
III. ad›m 3 + 3.3 + 12.3 = 48 tane köfleli flekil
IV. ad›m 3 + 3.3 + 12.3 + 48.3 = 192 tane köfleli flekil
bulunur.
290
“Koch E¤risi” denilen bu fraktal görüntüsünün n. ad›- 1. ad›m (motif)

m›ndaki uzunlu¤unu cebirsel olarak hesaplayal›m.
Her bir ad›mdaki

Do¤ru parçalar›n›n
Ad›mlar bir do¤ru parças›n›n
toplam uzunlu¤u
uzunlu¤u
0. ad›m
1 br 1 br
(bafllang›ç)
1. ad›m 1 br 2. ad›m
4. 1 br
(motif) 3 3
1 br 16. 1 br
2. ad›m
9 9
1 br 64. 1 br
3. ad›m
27 27
............ ............ ............
⎛ 1⎞ n ⎛ ⎞n
⎜ ⎟ n 1
n. ad›m
⎜ 3⎟ 4 . ⎜⎜ ⎟⎟
⎝ ⎠ ⎝3 ⎠
3. ad›m
n. ad›mda do¤ru parçalar›n›n toplam uzunlu¤u
1 n 4 n
4 n . c m = c m br dir.
3 3
Örne¤in, 5. ad›mda do¤ru parçalar›n›n toplam uzun-

ESEN YAYINLARI
4 5
lu¤u c m br dir.
3
4. ad›m
ÖRNEK 77
1
Bir do¤ru parças›n› ele al›p, bu do¤ru parças›n›
2
oran›nda küçültelim. Daha sonra saat yönünde 90°
döndürüp oluflan fleklin dikey yans›mas›n› alal›m.
Ad›mlar Do¤ru parçalar›n›n toplam uzunlu¤u
Oluflturdu¤umuz bu motifin her bir do¤ru parças›na
0. ad›m
ayn› kural› uygulayarak bir fraktal görüntüsü olufltura- 1 br
(bafllang›ç)
l›m. 1. ad›m 1 3 br
3. =
(motif) 2 2
0. ad›m (bafllang›ç)
2. ad›m 3. 1 + 6. 1 = 2. 3 br
2 4 2
3. ad›m 3. 1 + 6. 1 +12. 1 = 3. 3 br
2 4 8 2
4. ad›m 3. 1 + 6. 1 +12. 1 +24. 1 = 4. 3 br

2 4 8 16 2
............
n. ad›m n. 3 br
2
291
Afla¤›da fraktallar›n görüntülerinin dönüflümler uygu-

D180°
K D90°
lanarak nas›l üretilebilece¤iyle ilgili bir çal›flma veril-
mifltir. ‹nceleyiniz.
Kendi Saat yönünün Saat yönünün
görüntüsü tersine 90° lik tersine 180° lik
dönme dönme
(YY)
D270° (YD)
Görüntünün 1/4 oran›nda

Saat yönünün Yatay eksene Dikey eksene
küçültülmüfl üç kopyas›
tersine 270° lik göre yans›ma göre yans›ma
dönme
• Verilen görüntü 1/4 oran›nda küçültülerek kopya-

lan›r ve dönüflümler uygulanarak afla¤›daki gö-
ÖRNEK 78
rüntü üretilir.
Afla¤›daki gibi bir fraktal›n görüntüsünü oluflturduktan
sonra 1/4 oran›nda küçültüp kopyalayal›m.
Yatay eksene göre
yans›ma (YY)
Dikey eksene göre

yans›ma (YD)
(I)
Saat yönünün tersine 90° lik dönme (D90°)
ESEN YAYINLARI
• Dönüflümler uygulanarak oluflturulmufl görüntü Saat yönünün Hücre daima

tersine 270° lik bofl b›rak›l›r.
tekrar 1/4 oran›nda küçültülerek kopyalan›r ve dönme
ayn› dönüflümler uygulanarak görüntü üretilir.
Kendi
Saat yönünün
görüntüsü
tersine 270° lik
(I) dönme
Yukar›daki görüntü tekrar 1/4 oran›nda küçültülüp

kopyalanarak ve dönüflümler uygulanarak görüntü
üretilir.
Yukar›daki ad›mlar tekrarlanarak istenildi¤i kadar gö-
rüntü üretilebilir. Saat yönünün
tersine 270° lik
dönme
Hücrelerde kullan›lan dönüflümler, sa¤ üst kutu
daima bofl b›rak›lacak flekilde afla¤›dak gibi yerlefltiri- Kendi
Saat yönünün
görüntüsü
lir. tersine 270° lik
dönme
1
Hücrelerde kullan›lan dönüflümler Yukar›daki fraktal görüntüsünün dikey simetrisi al›na-
2 3
(1, 2, 3) = ( YY , D90° , YD ) rak yeni bir fraktal görüntüsü bulunabilir.
biçiminde kodlan›r.
➠ Fraktal›n görüntüsü oluflturulduktan sonra 1/4

oran›nda küçültülüp kopyalar› al›narak yine frak-
tal›n kendisini oluflturacak biçimde afla¤›daki dö-
nüflümlerden uygun olanlarla görüntüler üretilir.
292
Üçgen ve Üçgensel Bölgelerle Fraktal Sierpinski Üçgeni
Dik kenar uzunluklar› 1 br olan ikizkenar dik üçgeni

ele alal›m.
Bu dik üçgenin her bir kenar›na o kenar uzunlu¤una
sahip kareler çizerek motif olufltural›m.
Motifi oluflturan her karenin kenar›n› hipotenüs kabul
eden dik üçgenler çizerek motifi büyütelim. Bu ifllem
tekrarlanarak fraktal görüntüsü oluflturulur. (Pisagor
a¤ac›)
1 1
Sierpinski üçgeni fraktal görüntüsü afla¤›daki yol izle-
nerek elde edilir.
Bafllang›ç 1. ad›m 2. ad›m

(motif)
• Bir eflkenar üçgen çizilir ve kenar uzunluklar› 1/2
oran›nda küçültülerek üç kopyas› ç›kar›l›r.
• 2. flekilde görülen dönüflümler uygulanarak bu

kopyalara yerlefltirilir.
ESEN YAYINLARI
• Bu ad›mlar tekrarlanarak Sierpinski üçgeni elde

....... edilir.
4. ad›m
Kendi görüntüsü
Ad›mlar Üçgensel bölgelerin alanlar› toplam›

Saat yönünün tersine
120° lik dönme
1. ad›m 1 1
1. = br2
(motif) 2 2
1 . 1
Saat yönünün tersine
2. ad›m 1 2 2 1 1 1 120° lik dönme
1. + 2. = + =2. br2
2 2 2 2 2
1 . 1
3. ad›m 1.1
1 2 2 2 2
1. + 2. + 4. =3. 1 br2
2 2 2 2
............
...
1
n. ad›m n. br2
2
293
ETK‹NL‹K
Pascal üçgeni içindeki tek ve çift say›lar›, 3 ile ve 5 ile bölünebilen say›lar› farkl› renklere boyarsak fraktal geo-
metrideki Sierpinski üçgeninin yap›s›na ulafl›r›z.
1
1 1
1 2 1
1 3 3 1
1 4 6 4 1
1 5 10 10 5 1
1 6 15 20 15 6 1
1 7 21 35 35 21 7 1
1 8 28 56 70 56 28 8 1
1 9 36 84 126 126 84 36 9 1
1 10 45 120 210 252 210 120 45 10 1
1 11 55 165 330 462 462 330 165 55 11 1
1 12 66 220 495 792 924 792 495 220 66 12 1
1 13 78 286 715 1287 1716 1716 1287 715 286 78 13 1
1 14 91 364 1001 2002 3003 3432 3003 2002 1001 364 91 14 1
1 15 105 455 1365 3003 5005 6435 6435 5005 3003 1365 455 105 15 1
1 16 120 560 1820 4368 8008 11440 12870 11440 8008 4368 1820 560 120 16 1
1
1 1
1 2 1
1 3 3 1
1 4 6 4 1
1 5 10 10 5 1
1 6 15 20 15 6 1
1 7 21 35 35 21 7 1
1 8 28 56 70 56 28 8 1
1 9 36 84 126 126 84 36 9 1
1 10 45 120 210 252 210 120 45 10 1
1 11 55 165 330 462 462 330 165 55 11 1
1 12 66 220 495 792 924 792 495 220 66 12 1
1 13 78 286 715 1287 1716 1716 1287 715 286 78 13 1
1 14 91 364 1001 2002 3003 3432 3003 2002 1001 364 91 14 1
1 15 105 455 1365 3003 5005 6435 6435 5005 3003 1365 455 105 15 1
1 16 120 560 1820 4368 8008 11440 12870 11440 8008 4368 1820 560 120 16 1
1
1 1
1 2 1
1 3 3 1
1 4 6 4 1
1 5 10 10 5 1
1 6 15 20 15 6 1
1 7 21 35 35 21 7 1
1 8 28 56 70 56 28 8 1
1 9 36 84 126 126 84 36 9 1
1 10 45 120 210 252 210 120 45 10 1
1 11 55 165 330 462 462 330 165 55 11 1
1 12 66 220 495 792 924 792 495 220 66 12 1
1 13 78 286 715 1287 1716 1716 1287 715 286 78 13 1
1 14 91 364 1001 2002 3003 3432 3003 2002 1001 364 91 14 1
1 15 105 455 1365 3003 5005 6435 6435 5005 3003 1365 455 105 15 1
1 16 120 560 1820 4368 8008 11440 12870 11440 8008 4368 1820 560 120 16 1
294
Okulda karfl›laflt›¤›m›z matemati¤in ço¤u eski bilgilerdir. Örne¤in, geometride karfl›laflt›¤›m›z çemberler, dörtgen-
ler ve üçgenler M.Ö. 300 üncü y›llar›nda Öklid taraf›ndan ortaya konulmufltur. Buna ra¤men fraktal geometri daha
çok yenidir. Fraktallar üzerinde matematikçiler taraf›ndan araflt›rmalar son 25 - 30 y›ld›r bafllam›fl bulunmaktad›r.
‹nternette fraktallarla ilgili afla¤›dakiler gibi pek çok resim bulabilirsiniz.
295
1. Afla¤›da verilen fraktal örneklerinin üçüncü 3. Afla¤›daki örüntülerden hangileri fraktald›r?
ad›mlar›n› çiziniz. I.
I.
II.
II.
III. III.
IV.
4.
V.
ESEN YAYINLARI
1. Ad›m 2. Ad›m 3. Ad›m
Yukar›da verilen fraktal›n beflinci ad›m›nda kaç

1
2. Afla¤›da verilen görüntülerin oran›nda küçül- tane “T” harfi bulunur?
4
tülmüfl kopyalar› ile verilen kodlara uygun fraktal
görüntülerini üretiniz.
I.
5.
Kod: ( D90° , YY , YD )
4 cm
2 cm
II.
4 cm 2 cm
Bafllang›ç 1. Ad›m 2. Ad›m
Kod: ( D270° , D90° , YD )
Yukar›daki fraktal›n bafllang›ç flekli dik kenar
uzunluklar› 4 cm olan dik üçgen olup, birinci
III. ad›m kenar uzunluklar› 2 cm olan karenin üçgen
içine çizilmesi ile oluflturulmufltur.
Buna göre, fraktal›n beflinci ad›m›nda oluflacak
Kod: ( D180° , K , YY )
karelerin çevreleri toplam› kaç cm dir?
3. I ve II 4. 31 5. 40
296
6. 8.

2
Yukar›daki flekilde bafllang›çtaki dik üçgenden Bafllang›çtaki fleklin alan› 16 cm olan üçgensel
1 bölgenin kenar orta noktalar›n›n birlefltirilmesi ile
benzerlik oran› olan dik üçgenlerin ç›kar›lma-
2 yukar›daki fraktal›n birinci ad›m› tamamlanm›flt›r.
s›yla oluflturulan fraktal›n ilk iki ad›m› görülmek-
Di¤er ad›mlarda da bu iflleme devam edilerek
tedir. oluflturulan fraktal görüntüsünün dördüncü ad›-
Buna göre, bafllang›çtaki dik üçgenin alan› m›nda bulunan ortadaki en küçük üçgensel böl-
64 cm2 ise fraktal›n üçüncü ad›m›ndaki taral› genin alan› kaç cm2 dir?
2
bölgenin alan› kaç cm dir?
9.
Bafllang›ç 1. Ad›m
ESEN YAYINLARI
2. Ad›m
7. 1 cm 1 cm
Yukar›daki flekilde, benzerlik oran› 2 olan üçgen-

2 cm
lerin kullan›lmas›yla elde edilmifl olan bir frak-

Bafllang›ç 1. Ad›m tal›n ilk iki ad›m› görülmektedir.
Fraktal›n bafllang›c›ndaki dik üçgenin alan›

1
cm2 oldu¤una göre, dördüncü ad›m›ndaki
2
üçgenlerin alanlar› toplam› kaç cm2 dir?
2. Ad›m 3. Ad›m
Bafllang›çta 2 cm uzunlu¤unda olan bir do¤ru

parças›n›n yar›s› uzunlu¤undaki 2 do¤ru parças›
flekildeki gibi eklenerek fraktal›n birinci ad›m› ta-
10.
mamlan›yor. Bu iflleme devam edilerek oluflturu-
lan fraktal görüntüsünün ilk üç ad›m› yukar›daki
gibidir.
Buna göre, bu fraktal›n beflinci ad›m›ndaki do¤-
ru parçalar›n›n uzunluklar› toplam› kaç cm dir?
Yukar›daki fraktal›n kodu nedir?
1 681
6. 43 7. 12 8. 9. 10. ( D90° , YY , YD )
16 2
297
ÜÇGENLERDE BENZERL‹K TEOREMLER‹
ÜÇGENLERDE BENZERL‹K Kenar Kenar Kenar (K.K.K.) Benzerlik Teoremi

‹ki üçgen aras›nda yap›lan bire bir efllemede, karfl›l›k-
l› aç›lar efl ve karfl›l›kl› kenar uzunluklar› orant›l› ise, ‹ki üçgen aras›nda yap›lan bir efllemede, karfl›l›kl›
bu efllemeye benzerlik, üçgenlere de benzer üçgenler kenarlar›n uzunluklar› orant›l› ise bu üçgenler ben-
denir. zerdir.
A
A
D
b D
c
f e
B a C E d F
B C E F
& & & &

ABC * DEF efllemesi yap›ld›¤›nda, ABC ) DEF efllemesinde;
a a
m( A ) = m( D )
a a AB BC AC AB AC BC & &
m( B ) = m( E ) ve = = =k = = & ABC + DEF dir.
DE EF DF DE DF EF
a a
m( C ) = m( F )
oluyorsa ABC üçgeni ile DEF üçgeni benzerdir denir
& &
ve ABC ` DEF fleklinde gösterilir. ABC ve DEF üçgenlerinde
Benzerlik oran› pozitif bir k reel say›s›d›r. AB AC BC c b a

ESEN YAYINLARI
= = =k ⇒ = = =k
DE DF EF f e d
olmak üzere kosinüs teoremini uygularsak;

ÖRNEK 79
a
D d2 = e2 + f2 – 2.e.f.cos D ..... I
a
A a2 = b2 + c2 – 2.b.c.cos A
f=12
c=4 b=6
e=9 a
⇒ (d.k)2 = (e.k)2 + (f.k)2 – 2.e.k.f.k.cos A
B a=8 C
a
E d=6 F
⇒ d2.k2 = k2(e2 + f2 – 2.e.f.cos A)
fiekildeki iki üçgenin benzer olup olmad›¤›n› araflt›r›- a
⇒ d2 = e2 + f2 – 2.e.f.cos A ..... II
n›z. Benzer iseler benzerlik oran›n› bulunuz.
a a a a
Çözüm
I ve II den cos D = cos A ⇒ m(D) = m(A) bulunur.
a a a a
Her iki üçgenin kenar uzunluklar›n›, küçükten büyü¤e Benzer flekilde m(E) = m(B) ve m(F) = m(C)
do¤ru s›ralay›p sonra da bu uzunluklar› oranlayal›m.
elde edilebilir.
c b a d e f
4 6 8 6 9 12 O halde, ABC ve DEF üçgenlerinin karfl›l›kl› kenar-
lar› orant›l› ve aç›lar›n›n ölçüleri eflit olup bu iki

4 = 6 = 8 = 2 olup bu oranlar eflittir. üçgen benzerdir.
6 9 12 3
& &
O halde, CBA + DEF fleklinde gösterilir.
Benzerlik oran›, k = 2 olarak bulunur.

3
298
ÖRNEK 80
AB BC
ABC ve DEF üçgenlerinde = = k ve
|AB| = 8 cm A DE EF
9
a a
|BC| = 16 cm D m(B) = m(E) = α olsun.
8
|AC| = 12 cm 12 Bu üçgenlerde kosinüs teoremini uygularsak;
6
|CD| = 6 cm |DF|2 = d2 + f2 – 2.d.f.cosα ..... I
|AD| = 9 cm B 16 C 2 2 2
|AC| = |AB| + |BC| – 2.|AB|.|BC|.cosα
Yukar›da verilenlere göre, hangi aç›lar›n ölçülerinin |AC|2 = (k.f)2 + (k.d)2 – 2.k.f.k.d.cosα
eflit oldu¤unu bulunuz.
|AC|2 = k2(d2 + f2 – 2.d.f.cosα) ..... II
Çözüm
ABC ve CAD üçgenlerinin kenar uzunluklar›n› kü- I ve II den |AC|2 = k2.|DF|2 ⇒ |AC| = k.|DF|
çükten büyü¤e do¤ru s›ralay›p, oranlar›n›n eflit olup
AC
olmad›¤›na bakal›m. ⇒ = k ba¤›nt›s›
DF
8, 12, 16 ↔ 6, 9, 12
oldu¤undan bu iki üçgenin karfl›l›kl› kenarlar›
8 = 12 = 16 = k oldu¤undan, & &
6 9 12 orant›l› olup ABC + DEF dir.
& &
ABC + DCA olur. Buna göre,
a a a a
m(ABC) = m(DCA) , m(BCA) = m(CAD) ve
ESEN YAYINLARI
a a
m(CAB) = m(ADC) elde edilir.
A ÖRNEK 81
9
α β
α D Yandaki flekilde A D
8 2 4
12 [AE] ∩ [BD] = {C}
6
3
θ C
θ β |AC| = 2 cm
4 x
B 16 C |AB| = 3 cm B
8
|BC| = |CD| = 4 cm
|CE| = 8 cm ise E
Kenar Aç› Kenar (K.A.K.) Benzerlik Teoremi
Verilen herhangi iki üçgenin karfl›l›kl› ikifler kenar›- Çözüm
n›n uzunluklar› orant›l› ve bu kenarlar aras›ndaki a a
m(ACB) = m(DCE) (ters aç›lar)
aç›lar efl ise bu iki üçgen benzerdir.
D AC 2 1 BC 4 1
= = , = =
A DC 4 2 CE 8 2
oldu¤undan K.A.K. benzerlik aksiyomuna göre,

& + DCE
&
B C E F ACB dir. O halde,
AB BC a a AC CB AB 2 4 3
= ve m( B ) = m( E ) ise = = ⇒ = =
DE EF DC CE DE 4 8 x
& ` DEF
& ⇒ x = 6 cm bulunur.
ABC dir.
299
ÖRNEK 82 Aç› Aç› Aç› (A.A.A.) Benzerlik Teoremi
|AD| = 5 cm A
5 4 ‹ki üçgen aras›nda yap›lan bir efllemede karfl›l›kl›
|AE| = 4 cm D E
aç›lar efl ise bu iki üçgen benzerdir.
7 8 x
|DE| = 8 cm A
|DB| = 7 cm B 24 C
D
|BC| = 24 cm
ABC üçgeninde verilenlere göre |EC| = x kaç cm dir?
Çözüm
a a B C E F
m(DAE) = m(BAC)
W ) = m(D
m (A X ) _b
AE 4 1 DE 8 1
= = , = = oldu¤undan b
AB 12 3 BC 24 3 W ) = m(E
m (B & + DEF
W ) ` ⇒ ABC & dir.
b
K.A.K. benzerlik teoremine göre, X ) = m ( FW ) b
m (C
a
& &
D AE + CAB dir. O halde,
DA AE DE 5 4 8
= = ⇒ = =
CA AB BC 4 + x 12 24 A ve D aç›lar› üst üste çak›flt›r›l›rsa;
⇒ x = 11 cm bulunur. |AE| = |DE| ve A
|AF| = |DF| ise

ESEN YAYINLARI
& , AEF
& dir.
DEF E F
ÖRNEK 83
Yandaki flekilde A 12 D B C
a a a a
[AD] // [BC] m( E) = m( B) ve m( F) = m( C) ⇒ [EF] // [BC] dir.
|AD| = 12 cm x 6
4 Temel orant› teoremi ve K.A.K. benzerlik teore-
|DC| = 4 cm & &
minden, AEF + ABC bulunur.
|BC| = 3 cm B 3 C
& &
O halde, ABC + DEF dir.
|DB| = 6 cm ise |AB| = x kaç cm dir?
AE AF EF
Çözüm Buna göre, = = bulunur.
AB AC BC
ADB ve DBC aç›lar› A 12 D
içters aç›lar olup eflittir.

Üstelik bu aç›lar›n ke- x 6
4
A F d E
narlar› aras›nda,
BC B 3 C f e e f
= 3 = 1 ve c b
BD 6 2 E F
A
d
BD & &
= 6 = 1 oldu¤undan CBD + BDA dir. c b
AD 12 2
CB CD BD B a C
= = ⇒ 3 = 4 = 6 B a C
BD BA DA 6 x 12
f = e = d f = e = d
⇒ x = 8 cm bulunur. c b a c b a
300
ÖRNEK 84 ÖRNEK 86
ABC üçgeninde A Yandaki flekilde A

a a
m(AED) = m(ABC) 3 [AB] ⊥ [DF]
4
|AE| = 3 cm E [AC] ⊥ [BD] 7
F
D |AE| = 7 cm
|AD| = 4 cm E
x
2
|DB| = 2 cm ise |EC| = 3 cm
3
|EC| = x kaç cm dir? B C |CD| = 5 cm ise
B x C 5 D
Çözüm
|BC| = x kaç cm dir?
a a
m(AED) = m(ABC) = α A Çözüm
a β A.A.A. benzerlik A
ve m( A) = β ise 3
4
a a α E
teoreminden, θ
m(ADE) = m(ACB) = θ θ & &
D ABC + DEC ise 7
olur. Buna göre, x F
2 BC AC α
A.A.A. benzerlik α θ = E
EC DC
B C α
teoreminden, x 10 3
= α θ
& + ACB
& & AE = AD 3 5 B x C 5 D
ADE
AB AC x = 6 cm dir.
ESEN YAYINLARI
⇒ 3 = 4
6 3+x
⇒ 9 + 3x = 24 ⇒ x = 5 cm bulunur. ÖRNEK 87
ABC üçgeninde A
ÖRNEK 85 [DE] // [AC]

D 18
ABC üçgeninde A |DE| = 12 cm 12
x |AC| = 18 cm
[AB] ⊥ [BC]
D
B x E C
[ED] ⊥ [DC] |BC| = 24 cm ise
8 24
6
|BE| = |ED| = 6 cm |BE| = x kaç cm dir?
B 6 E C
|DC| = 8 cm ise Çözüm
|AD| = x kaç cm dir? A

θ
Çözüm D 18
Pisagor teoreminden A θ 12
θ x
|EC| = 10 cm dir. β α α
D
A.A.A. benzerlik B x E C
teoreminden, 8 24
6
θ α
& &
ABC + EDC ise B 6 E 10 C A.A.A. benzerlik teoreminden,
AB BC AC & & BE DE
= = BDE ` BAC & =
ED DC EC BC AC
AB x 12
= 16 = x + 8 ⇒ 2 = x + 8 ⇒ x = 12 cm dir. ⇒ = ⇒ x = 16 cm bulunur.
ED 8 10 1 10 24 18
301
ÖRNEK 88 ÖRNEK 90
Yandaki flekilde A B ABC üçgeninde A

a a
[AD] ∩ [BC] = {E} m(BAD) = m(ACB)
[AB] // [CD] |BD| = 4 cm x
2|AB| = 3|CD| |DC| = 5 cm ise
E
|AD| = 20 cm ise |AB| = x kaç cm dir?
|AE| kaç cm dir? B 4 D 5 C
Çözüm
C D
A
Çözüm
β
A 3k B [AB] // [CD] oldu¤undan α
θ β
eflit aç›lar gösterilmifltir. x
2|AB| = 3|CD| ise
x
α |AB| = 3k ve θ β α
E B 4 D 5 C
α |CD| = 2k d›r.
20–x a a a
A.A.A. benzerlik m(BAD) = m(ACB) = α , m( B) = θ olsun.
β θ
C 2k D teoreminden, a a
m(BDA) = β ⇒ m(BAC) = β olur. O halde,
& & AE AB
ABE + DCE & = A.A.A. benzerlik teoreminden,
ESEN YAYINLARI
DE DC
& &
x 3k ABD + CBA olup,
⇒ =
20 – x 2k AB BD
= & x = 4 ⇒ x = 6 cm bulunur.
x 3 CB BA 9 x
⇒ = ⇒ x = 12 cm bulunur.
20 – x 2
ÖRNEK 91
a a
m(ABC) = m(EDC) A
2
ÖRNEK 89 D
|AB| = 10 cm
10
Yandaki flekilde A |AD| = 2 cm
5
& & |DE| = 5 cm
ABC + DEF
|EC| = 5 cm B x E 5 C
a D
m(ABC) = 55° 50° E
Verilenlere göre |BE| = x kaç cm dir?
a
m(EDF) = 50° ise
α Çözüm A
a 55° 2
m(DFE) = α B F C θ D
10
kaç derecedir? α 8
5
α θ α
Çözüm B x E 5 C
& & a a
ABC + DEF ise m( A) = m( D) = 50° a a
|DE| = |EC| ⇒ m(ECD) = m(EDC) = α
a a
m( B) = m( E) = 55° dir. |AB| = |AC| olup |DC| = 8 cm dir.
& a a a & &
DEF de m( D) + m( E) + m( F) = 180° ise ABC + EDC (A.A.A. benzerli¤i)
50° + 55° + α = 180° ⇒ α = 75° bulunur. AB BC 10 x + 5
= ⇒ = ⇒ x = 11 cm bulunur.
ED DC 5 8
302
ÖRNEK 92 Benzerlik Özellikleri
ABC üçgeninde A Benzer üçgenlerin aç›lar› karfl›l›kl› olarak efl, di¤er

bütün elemanlar› orant›l›d›r.
[DM] ⊥ [AC]
M A
[FL] ⊥ [AB] E
L D
[EK] ⊥ [BC] 3 c b
D f e
4 F
|DF| = 4 cm
B a C E d F
|EF| = 3 cm B K C
& & a b c
|BC| = 12 cm ise |AB| kaç cm dir? ABC + DEF ⇔ = = = k , k: Benzerlik oran›
d e f
Çözüm
I. Karfl›l›kl› kenarortaylar›n›n uzunluklar› oran› ben-
A A.A.A. benzerlik
θ
zerlik oran›na eflittir.
teoreminden, A
x
M & & D
E ABC ` DFE
L
α
θ β 3 AB BC
D
4 F =
DF FE B K C E L F
β α
B K C x = 12 ⇒ x = 16 cm Va Vb Vc
= = =k
12 4 3 Vd Ve Vf
ESEN YAYINLARI
II. Karfl›l›kl› aç›ortaylar›n›n uzunluklar› oran› benzer-

lik oran›na eflittir.
ÖRNEK 93
A
A
D
F
16 5 x B K C E L F
8 E nA nB nC
= = =k
nD nE nF
D
B C
III. Karfl›l›kl› yüksekliklerinin uzunluklar› oran› ben-
a a a
ABC üçgeninde, m(BAD) = m(EBC) = m(ACF) zerlik oran›na eflittir.
A
|AB| = 16 cm, |FE| = 5 cm ve |FD| = 8 cm ise
D
|AC| = x kaç cm dir?
Çözüm
B K C E L F
A
ha hb hc
γ = = =k
α hd he hf
F
16 5 x A.A.A. benzerlik
α+γ IV. Benzer üçgenlerin çevreleri oran› benzerlik oran›-
8 α+β E
α+θ teoreminden, Çevre (ABC)
na eflittir. =k
α Çevre (DEF)
θ α D β
B C
V. Benzer iki üçgenin alanlar› oran› benzerlik oran›-
& & AB AC
ABC + FDE & = ⇒ 16 = x ⇒ x = 10 cm n›n karesine eflittir.
Alan (ABC)
= k2
FD FE 8 5 Alan (DEF)
303
ÖRNEK 94 ÖRNEK 96
A A
K
6 D ABC bir üçgen

N
D E
|AD| = |DB|
B C L 4 M |AE| = |EC|
fiekilde |AD| = |DC|, |KN| = |NL|, |AB| = 6 cm B C
& & BD A (ADE)

|LM| = 4 cm ve ABC + LMK ise kaçt›r? Yukar›da verilenlere göre kaçt›r?
MN A (BCED)
Çözüm Çözüm
& & AB & &
ABC + LMK ⇒
6
= = k (Benzerlik oran›) A.A.A. benzerlik teoremine göre, ADE + ABC ve
LM 4
AD 1
Benzer üçgenlerin karfl›l›kl› kenarortay uzunluklar›n›n benzerlik oran› k = = dir.
AB 2
oran› benzerlik oran›na eflit olaca¤›ndan,
A (ADE) A (ADE) 1
Vb BD 6 3 Alanlar oran› = k2 ⇒ =
=k ⇒ = = dir. A (ABC) A (ABC) 4
Vm MN 4 2
A(ADE) = S ve A(ABC) = 4S ise A(BCED) = 3S
A (ADE) 1
ESEN YAYINLARI
olup = bulunur.
A (BCED) 3
3S
Yanda verilen bölgeler-
ÖRNEK 95
5S
deki alanlar oran›na dik-
|AB| = 6 cm, |BC| = 5 cm, |AC| = 4 cm olan ABC kat ediniz.
7S
üçgeni ile |DE| = 4 cm olan DEF üçgeni benzer ise
Çevre(DEF) kaç cm dir?
Çözüm
A
D
ÖRNEK 97
6 4 4 e 9
Alanlar oran› olan benzer iki üçgenin çevreleri
16
B C E F
oran› nedir?
5 d
Çözüm
& & AB Çevre (ABC)
ABC + DEF ⇒ = Benzerlik oran› k olmak üzere,
DE Çevre (DEF)
9 9 3
⇒
6
=
15 alanlar› oran› ⇒ k2 = ⇒k= tür.
4 Çevre (DEF) 16 16 4
⇒ Çevre(DEF) = 10 cm bulunur. Benzer üçgenlerin çevreleri oran› benzerlik oran›na

3
eflit oldu¤undan çevreleri oran› tür.
4
304
Temel Orant› Teoremi ÖRNEK 99
ABC ve ACD A
Bir üçgenin bir kenar›na paralel olan bir do¤ru, üç 9
genin di¤er kenarlar›n› farkl› noktalarda keserse üçgenlerinde K
12 6
bu kenarlar üzerinde orant›l› parçalar ay›r›r. [EF] // [BC] D
E
F
A [FK] // [CD]
x
DE // [BC] ise |AE| = 12 cm
B C
D E AD AE |AK| = 9 cm
= dir.
DB EC |KD| = 6 cm ise |EB| = x kaç cm dir?
Çözüm
B C
Temel orant› teoremine göre,
AE AF AF AK
A = ve = ise
EB FC FC KD
12 = 9 ⇒ x = 8 cm bulunur.
D E x 6
B C
ESEN YAYINLARI
A (ADE) | AE | A (ADE) | AD |
= , = ve
A (EDC) | EC | A (DBE) | DB |
ÖRNEK 100
A(EDC) = A(DBE) oldu¤undan,
ABC üçgeninde C
AD AE
= elde edilir. [DE] // [BC] 3
DB EC
E
[DF] // [BE] x
F
|AF| = 4 cm
4
ÖRNEK 98
|EC| = 3 cm ise
A D B
ABC üçgeninde A |FE| = x kaç cm dir?
6
[DE] // [AC]
D Çözüm
|AD| = 6 cm AD
9 [DF] // [BE] ⇒ = 4 ..... I
|DB| = 9 cm DB x
B 12 E x C
|BE| = 12 cm ise AD
[DE] // [BC] ⇒ = 4+x ..... II
|EC| = x kaç cm dir? DB 3
Çözüm I ve II nin eflitli¤inden,

Temel orant› teoremine göre, 4 = 4 + x ⇒ x2 + 4x = 12
x 3
[DE] // [AC] oldu¤undan,
⇒ x2 + 4x – 12 = 0
BD BE
= & 9 = 12
6 x
⇒ (x – 2) (x + 6) = 0
DA EC
⇒ x = 2 veya x = –6
x = –6 olamayaca¤›ndan, x = 2 cm bulunur.
305
ÖRNEK 101 Çözüm
C
ABC üçgeninde A K
a 80°
4 D
m( A) = 80°
D
|AD| = 4 cm α
6 L F
|BE| = |DC| = 6 cm
B 6 E 9 C
|EC| = 9 cm ise
a A E B
m(EDC) = α kaç derecedir?
Temel orant› teoreminin karfl›t›na göre,
Çözüm
[LK] // [AC]
Temel orant› teoreminin karfl›t› da do¤rudur.
[EF] // [AC]
} ⇒ [LK] // [EF] ... I
Yani, yukar›daki flekle göre,
[LE] // [DB]
CD
DA
=
CE
EB
⇒ [DE] // [AB] dir.
[KF] // [DB]
} ⇒ [LE] // [KF] ... II
CD I ve II ye göre, EFKL paralelkenard›r.

Buna göre, = 6 = 3 ve
DA 4 2
CE
= 9 = 3 oldu¤undan, [DE] // [AB] dir.
EB 6 2
a a
ESEN YAYINLARI
O halde, m(EDC) = m(BAC) ise ÖRNEK 103
α = 80° bulunur. ABCD dörtgeninde C

K
D
E, F, K, L kenar
orta noktalar›d›r.
L F
|AC| = 12 cm
|BD| = 8 cm
A E B
ise Çevre(EFKL)
kaç cm dir?
Çözüm
[LK] ve [EF] , [AC] nin orta tabanlar› olup

AC
|LK| = |EF| = = 12 = 6 cm dir.
ÖRNEK 102 2 2
ABCD dörtgeninde C [LE] ve [KF] , [BD] nin orta tabanlar› olup

K
D
kenar orta noktala- BD
|LE| = |KF| = = 8 = 4 cm dir. O halde,
r›n›n birleflimi ile 2 2
L F
oluflturulan EFKL Çevre(EFKL) = |LK| + |EF| + |LE| + |KF|
dörtgeninin paralel- =6+6+4+4

A E B = 20 cm bulunur.
kenar oldu¤unu
gösteriniz. (Çevre(EFKL) = |AC| + |BD| oldu¤una dikkat ediniz.)
306
1. Afla¤›daki flekillerde verilen uzunluk ve paralellik- 2. Afla¤›daki üçgenlerde verilenlere göre, x de¤er-
lere göre, x de¤erlerini bulunuz. lerini bulunuz.
a. A a. A
4 1
3
D
D E x
2 x 4
3
B C
B 2 E 4 C
b. A
b. A
3
2 D
D x 6
4
4 15
3
E
3
B E C
B x C
c. A
3 c. A
x
4 K
ESEN YAYINLARI
x B
E D 8
4
F
2 E
B C 6
12
D
15
C
d. A
3 d. A
F N
2
2
6 E E
B
K L
x 4
C D
B 3 D x C
e. A
e. D C
8 10
6 6
x
E F
4 x
B 5 D x C
A B
8 20 3
1. a) b) c) d) 10 e) 5 2. a) 8 b) 12 c) 10 d) 5 e) 4
3 3 2
307
3. Yandaki flekilde C 7. ABC üçgeninde A

a a x
m(ABD) = m(DBC) D [DE] // [FK] // [BC]
D E
|AB| = 9 cm |AD| = |DF| = |FB|
16
|AD| = 6 cm 6 12 |BC| = 24 cm ise F x
K
|DB| = 12 cm ve |FK| = x kaç cm dir?
|BC| = 16 cm ise A 9 B
B 24 C
[AB] ⊥ [BC] α
E
4. [AB] ⊥ [BC] D
[ED] ⊥ [DC]
[DC] ⊥ [BC] a
m(BCD) = 25°
D
[AE] ⊥ [BD] & &
A ABC + CDE
|AE| = 4 cm 4
10 a
ise m(BAC) = α 25°
B C
|BC| = 12 cm E
kaç derecedir?
|DC| = 10 cm ise B 12 C
|BE| kaç cm dir?

ESEN YAYINLARI
[DF] ∩ [BE] = {K}

5. ABC dik üçgeninde A
|AD| = |DB|
D E
DEFK dikdörtgen |AE| = |EC|
K F K
|BD| = 9 cm 3|BK| = 2|KE|
x
|EC| = 16 cm ise |FC| = 8 cm ise B x F 8 C
B 9 D E 16 C
|FE| = x kaç cm dir? |BF| = x kaç cm dir?
10. E
6. A A
D
α
x
75° 50° B 9 D 6 C
B C E F
ABC üçgeninde C, A, E do¤rusal
& & a a a
ABC + DFE olmak üzere, m(ABC) = 75° ve m(EAB) = m(ADB), |BD| = 9 cm, |DC| = 6 cm
a a
m(DEF) = 50° ise m(BAC) = α kaç derecedir? ise |AC| = x kaç cm dir?
10
3. 8 4. 5. 12 6. 55 7. 4 8. 32,5 9. 4 10. 3c10
3
308
D‹K ÜÇGEN
D‹K ÜÇGENLERDE METR‹K BA⁄INTILAR ÖRNEK 104
ABC üçgeninde A
Bir dik üçgende hipotenüse ait yükseklik, üçgeni [AB] ⊥ [AC]

b
birbirine ve kendisine benzer iki üçgene ay›r›r. c
[AH] ⊥ [BC] h
A
|BH| = 1 cm
B 1 H 4 C
|HC| = 4 cm ise
& & &
ABC + HBA + HAC |AH| = h , |AB| = c ve |AC| = b de¤erlerini bulunuz.
B H C Çözüm
Öklid ba¤›nt›lar›na göre,

A
|AH|2 = |BH|.|HC| ⇒ h2 = 1.4 ⇒ h = 2 cm
a a
θ α m(ABC) = m(HAC) = α |AB|2 = |BH|.|BC| ⇒ c2 = 1.5 ⇒ c = v5 cm
a a
m(BAH) = m(BCA) = θ |AC|2 = |CH|.|CB| ⇒ b2 = 4.5 ⇒ b = 2v5 cm dir.
α θ
B H C
a a a
m(BAC) = m(AHB) = m(AHC) = 90° oldu¤undan,
& & &
ABC , HBA , HAC benzerdir. (A.A.A. benzerli¤i) ÖRNEK 105
ESEN YAYINLARI
ABC üçgeninde A
[AB] ⊥ [BC] H
Öklid Ba¤›nt›lar›
[BH] ⊥ [AC] c 8
4
A |BH| = 4 cm
h2 = p.k |HC| = 8 cm ise B C
b
c
h
b2 = k.a |AB| = c kaç cm dir?
Çözüm
B p H k C c2 = p.a
a |BH|2 = |AH|.|HC| ⇒ 42 = |AH|.8 ⇒ |AH| = 2 cm dir.
|BA|2 = |AH|.|AC| ⇒ c2 = 2.10

& & HB HA
HBA + HAC & = ⇒ c2 = 20 ⇒ c = 2v5 cm bulunur.
HA HC
p h
⇒ = ⇒ h2 = p.k bulunur.
h k
ÖRNEK 106
& & AC BC
ABC + HAC & =
HC AC Yandaki flekilde A
[AB] ⊥ [AC]
⇒ b = a ⇒ b2 = k.a bulunur.
k b
[AB] ⊥ [BD] 6
& & AB BC [AD] ⊥ [BC] B

ABC + HBA & = E 9 C
HB BA |AE| = 6 cm x
⇒ c = a ⇒ c2 = p.a bulunur. |EC| = 9 cm ise D

p c
|BD| = x kaç cm dir?
309
Çözüm ÖRNEK 108

2 2
|AE| = |BE|.|EC| ⇒ 6 = |BE|.9 ABC üçgeninde A
⇒ |BE| = 4 cm dir. [AB] ⊥ [AC]

x E
|BE|2 = |DE|.|AE| ⇒ 42 = |DE|.6 [BE] ⊥ [ED]
2
[AH] ⊥ [BC]
⇒ |DE| = 8 cm dir. B H D C
3 |BD| = |DC|
|BE| = 2 cm ise |AB| = x kaç cm dir?
.c + 6m
8 8
|BD|2 = |DE|.|DA| ⇒ x2 =
3 3
Çözüm
⇒ x2 = 8 . 26
3 3 |BD| = |DC| = y al›n›rsa A
&
16.13 BED de
⇒x= E
9 x
|BE|2 = |BH|.|BD|
2
⇒ x = 4 13 cm dir. 22 = |BH|.y
3 B H D C
|BH|.y = 4 tür. y y
&
ABC de
|AB|2 = |BH|.|BC| ⇒ x2 = |BH|.2y

ÖRNEK 107
⇒ x2 = 2. BH .y
\
ESEN YAYINLARI
ABC üçgeninde A
4
a a 4
m(ABE) = m(ABH) ⇒ x2 = 8 ⇒ x = 2v2 cm bulunur.
a a H
m(HBD) = m(DBC) 2
D
[AC] ⊥ [BH] x
ÖRNEK 109
|AH| = 4 cm E B C ABD ve BCD A
|HD| = 2 cm ise dik üçgenlerinde

4
|BD| = x kaç cm dir? [AF] ⊥ [BD]
E 6
[CE] ⊥ [BD] B
F
D
Çözüm
|AF| = 4 cm
A 8
|EF| = 6 cm
4
H
|CE| = 8 cm ise
2
D |BE| – |FD| kaç cm dir? C
α
α θ x Çözüm
θ
E B C
|BE| = x ve |FD| = y olsun.
2α + 2θ = 180° ⇒ α + θ = 90° |AF|2 = |BF|.|FD| ⇒ 42 = (x + 6).y
⇒ [AB] ⊥ [BD] dir. |CE|2 = |BE|.|ED| ⇒ 82 = x.(6 + y)
ABD üçgeninde Öklid ba¤›nt›s› ile
x.(6 + y) = 64 6x + xy = 64
x2 = 2.(2 + 4) ⇒ x2 = 12
y.(x + 6) = 16
}⇒ xy + 6y = 16
–
⇒ x = 2v3 cm bulunur. –––––––––––––––
6x – 6y = 48
x – y = 8 cm dir.
310
Pisagor Teoremi ÖRNEK 111
ABC üçgeninde A
Bir dik üçgende, hipotenüsün uzunlu¤unun karesi,
dik kenarlar›n uzunluklar›n›n kareleri toplam›na [AB] ⊥ [BC]
x
eflittir. |AD| = |DC| 4
C |AB| = 4 cm
B 3 D C
|BD| = 3 cm ise
a
b a2 = b2 + c2 |AC| = x kaç cm dir?
Çözüm
A c B
|AD|2 = |AB|2 + |BD|2 A
|AD|2 = 42 + 32
x
|AD|2 = 25 4 5
C b2 = p.a |AD| = 5 cm ise

p
B 3 D C
H a c2 = k.a |DC| = 5 cm dir.
5
+
––––––––––––––––––
b k |AC|2 = |AB|2 + |BC|2 ⇒ x2 = 42 + 82
h b2 + c2 = p.a + k.a
⇒ x2 = 16 + 64 ⇒ x = 4v5 cm
b2 + c2 = (p + k) .a
A c B \a
ESEN YAYINLARI
b2 + c2 = a2 bulunur. ÖRNEK 112
Yandaki flekilde A
[AB] ⊥ [AD] 12
5
[BC] ⊥ [CD]
B D
|AB| = 5 cm
ÖRNEK 110 |AD| = 12 cm ise
x 7
ABC üçgeninde A |CD| = 7 cm ise
[AH] ⊥ [BC] |BC| = x kaç cm dir? C

x
|AB| = 13 cm 13 Çözüm
|BH| = 5 cm A
B 5 H 16 C
|HC| = 16 cm ise 12
5
B D
Çözüm
&
ABH de |AH|2 + 52 = 132 ⇒ |AH| = 12 cm dir. x 7
&
AHC de |AC|2 = |AH|2 + |HC|2 ⇒ x2 = 122 + 162
C
⇒ x2 = 144 + 256
⇒ x2 = 400 &
ABD de |BD|2 = 52 + 122 ⇒ |BD| = 13 cm
⇒ x = 20 cm dir. &
BCD de |BD|2 = x2 + 72 ⇒ 169 = x2 + 49
⇒ x2 = 120 ⇒ x = 2c30 cm
311
Çözüm
k∈R +
olmak üzere, kenar uzunluklar›; &
ABD de |AD|2 = |AB|2 + |BD|2 oldu¤undan,
|AD|2 = 122 + 52 ⇒ |AD| = 13 cm (5-12-13 üçgeni)
• 3k , 4k , 5k
&
ABE de |AE|2 = |AB|2 + |BE|2 oldu¤undan,
• 5k , 12k , 13k
|AE|2 = 122 + 92 ⇒ |AE| = 15 cm (9-12-15 üçgeni)
• 8k , 15k , 17k &
ABC de |AC|2 = |AB|2 + |BC|2 oldu¤undan,
|AC|2 = 122 + 162 ⇒ |AC| = 20 cm (12-16-20 üçgeni)
• 7k , 24k , 25k
O halde, |AD| + |AE| + |AC| = 13 + 15 + 20 = 48 cm
olan üçgenler birer dik üçgendir.
ÖRNEK 114
Bu üçgenlere verilen afla¤›daki örnekleri inceleyiniz.
ABC üçgeninde A
5 10 15 20
3 6 9 12 [AB] ⊥ [BC]
6
4 8 12 16
|BD| = |DC| x 4
|AD| = 4 cm
|AC| = 6 cm ise B D C
ESEN YAYINLARI
13 26 39
5 10 15
|AB| = x kaç cm dir?
12 24 36
Çözüm
|BD| = |DC| = y al›n›rsa,

17 34 &
8 16 ABD de x2 + y2 = 42 ve
&
15 30 ABC de x2 + (2y)2 = 62 oldu¤undan,
x2 + y2 = 16 / – 4
25 50
7 14 x2 + 4y2 = 36
+
–––––––––––––––––
24 48
–3x2 = –64 + 36
x2 = 28 & x = 28 cm dir.
3 3
ÖRNEK 113
ÖRNEK 115
Yandaki flekilde A
12
[AB] ⊥ [BC] 2
12 C
[DC] ⊥ [BC] B
B 5 D 4 E 7 C 3
|AB| = 2 cm
D
Yukar›da verilenlere göre, |AD| + |AE| + |AC| |DC| = 3 cm
toplam› kaç cm dir? |BC| = 12 cm ise |AD| kaç cm dir?
312
Çözüm
A A
2
12 C b
B c
h a.h = b.c
3 3
B H C
E 12 D
a
Yukar›daki gibi BCDE dikdörtgeni ve [AD] çizildikten

sonra oluflan
& ABC üçgeninde, [AB] ⊥ [AC] ve [AH] ⊥ [BC] oldu-
AED de |AD|2 = |AE|2 + |ED|2
¤undan,
|AD|2 = 52 + 122 , (5-12-13 üçgeni)
BC . AH _
|AD| = 13 cm olur. Alan (ABC) = b
2 b
` ⇒ |BC|.|AH| = |AB|.|AC|
AB . AC b
Alan (ABC) =
2 b a.h = b.c
a
ÖRNEK 116 olarak bulunur.
Yandaki flekilde C
1
[DA] ⊥ [AB]
D E
ESEN YAYINLARI
[DC] ⊥ [CB]
3
|AD| = |DE|
|CE| = 1 cm A x B
|EB| = 3 cm ise |AB| = x kaç cm dir?

ÖRNEK 117
Çözüm
ABC üçgeninde A
C
1 [AB] ⊥ [AC]
y2–1 4
y 3
D E [AH] ⊥ [BC] h
3
|AB| = 3 cm
y B H C
|AC| = 4 cm ise
A x B |AH| = h kaç cm dir?
&
|AD| = |DE| = y al›n›rsa , CDE de Çözüm
|DC|2 + 12 = y2 ⇒ |DC| = y 2 –1 dir. |BC| = a olmak üzere, ABC üçgeninde
Pisagor ba¤›nt›s›na göre;

CDB de |DB|2 = _ y 2 –1 i + 42
& 2
&
DAB de |DB|2 = x2 + y2
⇒
} a2 = 32 + 42 ⇒ a = 5 cm dir.
a.h = b.c ⇒ 5.h = 3.4

_ y 2 –1 i
2 2 2 2 2 2 2
+ 4 = x + y ⇒ y – 1 + 16 = x + y
⇒ h = 12 cm bulunur.
⇒ x = 15 2 5
⇒ x = c15 cm dir.
313
A
A ABC üçgeninde
1 1 1
= + [AH] ⊥ [BC]
c
b h2 b2 c2
h
|AB| = c , |AC| = b
c b
D
B H C
|BD| = x , |DC| = y ise
a x y c2 + y2 = b2 + x2
B H C olur.
a.h = b.c ⇒ h = b.c
a
⇒ 1 = a c2 = |AH|2 + |BH|2
h b.c
2 x2 = |DH|2 + |BH|2 / –1
⇒ 12 = 2a 2 , (a2 = b2 + c2)
h b .c b2 = |AH|2 + |HC|2 / –1
2 2 2 2 2
⇒ 12 = b 2+ c2 +
y = |DH| + |HC|
h b .c –––––––––––––––––––
2 2 c2 – x2 – b2 + y2 = 0
⇒ 12 = 2b 2 + 2c 2
h b .c b .c c2 + y2 = b2 + x2 elde edilir.
⇒ 12 = 12 + 12 bulunur. Görüldü¤ü gibi, yukar›da verilen ba¤›nt› 4 kez

h c b
Pisagor teoremi uygulanarak elde edilebilmektedir.
ESEN YAYINLARI
ÖRNEK 118
ABC üçgeninde A
[AB] ⊥ [BC] H
ÖRNEK 119
[BH] ⊥ [AC] 4
3 ABC üçgeninde A
|AB| = 4 cm
[AH] ⊥ [BC]
|BH| = 3 cm ise B a C 6
4 D
|AB| = 4 cm
x 5
|BC| = a kaç cm dir?
|DC| = 5 cm
B H C
Çözüm |AC| = 6 cm ise
Yukar›daki özelli¤e göre, |BD| = x kaç cm dir?
1 = 1 + 1 ise
2 2 2 Çözüm
BH AB BC
1 = 1 + 1 & 1 = 1 – 1 Yukar›daki kurala göre,
32 42 a2 a 2 9 16 |AB|2 + |DC|2 = |AC|2 + |BD|2 ise
& 12 = 7 42 + 52 = 62 + x2 ⇒ 16 + 25 = 36 + x2
a 9.16
⇒ 41 = 36 + x2
& a 2 = 9.16
7
⇒ x2 = 5
& a = 3.4
7 ⇒ x = v5 cm dir.
& a = 12 7 cm dir.
7
314
Çözüm
A A
30° 30° 45°

A
6 x
3v3
2x 45°
xv3
xv2
60° 45°
x C
B 3 H 3v3
60° 45° &

B x C B x C [AH] ⊥ [BC] ise ABH (30°-60°-90° üçgeni) olup
|BH| = 3 cm ve |AH| = 3v3 cm dir.

ABC eflkenar üçgeninde A &
AHC (45°-45°-90° üçgeni) olup,
[AH] ⊥ [BC] ise 30° 30° |AH| = |HC| = 3v3 cm ise |AC| = x = 3v3.v2
|BH| = |HC| = x ve 2x 2x
h = 3v6 cm dir.
a a
m(BAH)=m(HAC) = 30° dir.
60°
& B x H x C
|AH| = h ise AHC de
Pisagor teoremine göre,

ÖRNEK 121
h2 + x2 = (2x)2 ⇒ h2 + x2 = 4x2
ESEN YAYINLARI
ABC üçgeninde A
⇒ h2 = 3x2 a
m(BAC) = 30° 30°
⇒ h = v3x bulunur. a
m(ACB) = 45° x
|BC| = 4v2 cm ise

ABC ikizkenar dik üçgeninde A
|AC| = x kaç cm dir? 45°
|AB| = |BC| = x ve |AC| = y 45° B C
4v2
y Çözüm
ise Pisagor teoremine göre, x
A
2 2 2 2 2
y = x + x ⇒ y = 2x 45°
B x C 30° 4v3
⇒ y = v2x bulunur. H
4
4
60°
45° 45°
B 4v2 C
&
[BH] ⊥ [AC] ise BHC ikizkenar dik üçgen olup
ÖRNEK 120
|BH| = |HC| = 4 cm dir.
ABC üçgeninde A &
a ABH (30°-60°-90° üçgeni) oldu¤undan,
m(ABC) = 60°
|BH| = 4 cm ise |AH| = 4v3 cm dir.
a x
m(ACB) = 45° 6
O halde, |AC| = x = |AH| + |HC|
|AB| = 6 cm ise = 4v3 + 4 cm dir.
60° 45°
|AC| = x kaç cm dir? B C
315
ÖRNEK 122
A
ABC üçgeninde A
[AB] ⊥ [CD] 4
5 h
[BE] ⊥ [AC] D |BC| = 4.|AH|
E 15° 75°
|AD| = 4 cm B H C
6
x
|AE| = 5 cm 4h
B C
|BD| = 6 cm ise
|EC| = x kaç cm dir? A
Çözüm 15°
h
ABE dik üçgeninde A 2h
|AB| = 10 cm ve 4 60° 15° 30° 75°

5
|AE| = 5 cm B 2h D H C
D
2h
oldu¤undan E
a 6 a a
m(ABE) = 30° dir. 30° x m(BAD) = 15° ⇒ m(ADC) = 30° dir.
30°
O halde, &
B C ADH (30°-60°-90° üçgeni) olup,
a a
m(BAC) = 60° ve m(ACD) = 30° olup |AH| = h ⇒ |AD| = 2h d›r. O halde,
|AD| = |BD| = |DC| = 2h ⇒ |BC| = 4h olur.
ESEN YAYINLARI
|AD| = 4 cm ise |AC| = 2.4 = 8 cm olmal›d›r.

Yani, x + 5 = 8 ⇒ x = 3 cm dir.
ABC üçgeninde A Yandaki flekilde A
[AB] ⊥ [BC] [AB] ⊥ [AD]

15° 2
a [BD] ⊥ [DC] 15°
m(CAD) = 15° D
2v2 B H
a [AH] ⊥ [BD]
m(ADB) = 45°
45° a 4
m(ABD) = 15° x
|AD| = 2v2 cm ise B D x C
|AH| = 2 cm C
|DC| = 4 cm ise |BC| = x kaç cm dir?
Çözüm
a Çözüm
m(ACB) = 30° ve A
a &
ABD (15°-75°-90° üçgeni) olup |AH| = 2 cm ise
m(BAD) = 45° olup
45° 15°
|BD| = 4.2 = 8 cm dir.
|AD| = 2v2 cm ise 2
2v2 &
BDC de Pisagor teoreminden,
|AB| = |BD| = 2 cm
45° 30° |BC|2 = |BD|2 + |DC|2 ⇒ x2 = 82 + 42
dir. O halde,
B 2 D x C
⇒ x2 = 80
a
m(BAC) = 60° ⇒ |BC| = v3.|AB| oldu¤undan, ⇒ x = c80
2 + x = v3.2 ⇒ x = 2v3 – 2 cm dir. ⇒ x = 4v5 cm bulunur.
316
ABC üçgeninde A ABC üçgeninde A
[AB] ⊥ [AC] E [AB] ⊥ [AC] x

D
4 a 2
[EF] ⊥ [BC] 2 m(ACB) = 22,5°
15° 22,5°
[DE] // [BC] |AB| = 2 cm ise
B F C B C
a
m(ACB) = 15° |AC| = x kaç cm dir?
|DE| = 4 cm ve |EF| = 2 cm ise |BC| kaç cm dir? Çözüm
Çözüm A
2
A
2 D
45°
1
15° E [AH] ⊥ [BC]
D 2v2 2v2
K 4 a 45°
2 2 m(AED) = 15° 22,5° 22,5°
15° B C
B H F C
a a
m(DBC) = m(ACB) = 22,5°
&
ADE (15°-75°-90° üçgeni) olup, &
ABD (45°-45°-90° üçgeni) olup,
|DE| = 4 cm ise |AK| = 1 cm dir.
|AB| = 2 cm ⇒ |AD| = 2 cm ve |BD| = 2v2 cm dir.
|KH| = |EF| = 2 cm ise |AH| = 3 cm dir.
& |BD| = |DC| = 2v2 cm oldu¤undan,
ESEN YAYINLARI
ABC (15°-75°-90° üçgeni) oldu¤undan

|AC| = 2 + 2v2 cm dir.
|BC| = 4.|AH| ⇒ |BC| = 4.3 = 12 cm dir.
ÖRNEK 128
ÖRNEK 126
ABC üçgeninde A
ABC üçgeninde A
[AC] ⊥ [BC] 6
[AB] ⊥ [AC] x
a 2 |BE| = |EC|
D
m(ACB) = 15° 2
|BD| = 2 cm x
15°
|AB| = 2 cm ise B C B E C
|AD| = 6 cm ise
Çözüm
Çözüm
A
A
2v3
4
2 30°
D
F
4 4 2
60° D 4
15° 15° 2 x
B C
a a B E C
m(DBC) = m(ACB) = 15°
[CF] // [ED] çizilirse,
&
ABD (30°-60°-90° üçgeni) olup,
|BD| = |DF| = 2 cm ve |AF| = 4 cm olur.
|AB| = 2 cm ⇒ |BD| = 4 cm ve |AD| = 2v3 cm dir.
|BF| = |FA| = |FC| = 4 cm oldu¤undan,
|BD| = |DC| = 4 cm oldu¤undan,
FC
|AC| = 2v3 + 4 cm dir. |DE| = x = = 4 = 2 cm bulunur.
2 2
317
ÖRNEK 129 Çözüm
A
ABC üçgeninde A
[AC] ⊥ [BC]
a a
m(BAD) = m(DAC) D
x
a 10 8
m(BDE) = 15° E
x
15°
|BD| = 4 cm B 4 D 2 C
B 6 C 6 H
|DC| = 2 cm ise
|ED| kaç cm dir? [AH] ⊥ [BH] ise [DC] // [AH] dir.
Çözüm |AD| = |DB| ⇒ |BC| = |CH| = 6 cm dir.

&
A ACH de Pisagor teoreminden |AH| = 8 cm olup,
AH
|DC| = = 8 = 4 cm olur.
2 2
H x
E 45° 2
ÖRNEK 131
30° 15°
B 4 D 2 C ABC üçgeninde A
[AH] ⊥ [BC]
ESEN YAYINLARI
[AD] iç aç›ortay oldu¤undan,

a a 8
m(ABC) = m(HAC) 6
[DH] ⊥ [AB] çizilirse x
|AB| = 6 cm
|DH| = |DC| = 2 cm olup,
a a |AC| = 8 cm ise B H C
m( B) = 30° ve m(AED) = 45° dir. O halde,
|AH| = x kaç cm dir?
|ED| = 2v2 cm bulunur.
Çözüm
θ α
6 8
x
α θ
B H C
10
a a
m(ABC) = m(HAC) = α ise
a a
ÖRNEK 130 m(BAH) = m(ACB) = θ olup
ABC üçgeninde A α + θ = 90° dir.
[DC] ⊥ [BC] O halde, [AB] ⊥ [AC] olup |BC| = 10 cm dir.
|AD| = |DB| &
D ABC de Öklid ba¤›nt›s›na göre,
10
|BC| = 6 cm |BC|.|AH| = |AB|.|AC| ⇒ 10.x = 6.8
x
|AC| = 10 cm ise
⇒ x = 24 cm dir.
|DC| = x kaç cm dir? 5
B 6 C
318
1. Afla¤›daki dik üçgenlerde verilenlere göre, x de- 2. Afla¤›daki dik üçgenlerde verilenlere göre, x de-
¤erlerini bulunuz. ¤erlerini bulunuz.
a. A a. A
2
x
B C
E 1
B 4 H 9 C x
b. A
b. A
x
17
B 4 H 9 C 10
B x D 6 C
c. A
ESEN YAYINLARI
4 c. A
H
x 5 x
5
B C
B 3 H 5 C
d. A
d. A
H
3
x 10 D
6
4
5
B C
B x C
e. A
x
H
e. A
x+5
6 6
B C
30°
B H x C
9
1. a) 6 b) 2c13 c) 6 d) e) 4 2. a) 8 b) 9 c) c41 d) c65 e) 9
2
319
3. Afla¤›daki dik üçgenlerde verilenlere göre, x de- 4. Afla¤›daki dik üçgenlerde verilenlere göre, x de-
¤erlerini bulunuz. ¤erlerini bulunuz.
a. A a. A
75°
x
E x 2v2
B 4 D 2 H 2 C 45°
B C
b. A
x 2 b. A
22,5° 6
B C
45° 15°
B x C
c. A
135° c. A
6v2
ESEN YAYINLARI
B 10 C
30° 45°
B 12 D x C
d. A
d. A
x
6
3
H
15°
B C
x
30°
B C
e. A
x H
e. A
6
D 4
4
C 15°
7
B B H C
4
3. a) 2v3 – 2 b) 2v2 + 2 c) 2 d) 12 + 6v3 e) v3 4. a) b) 3v6 c) 3v3 – 3 d) 9 e) 16
3
320
TALES, MENELAUS ve SEVA TEOREMLER‹
I. Tales Teoremi II. Tales Teoremi
En az üç paralel do¤ru, iki keseni uzunluklar› oran- Kesiflen iki do¤ru, paralel iki do¤ru taraf›ndan ke-
t›l› parçalara ay›r›r. sildi¤inde oluflan üçgenlerin karfl›l›kl› kenar uzun-
luklar› orant›l›d›r.
A D
d1
A B
d1 d1 // d2 ise
B E
d1 // d2 // d3 ise
d2
AB AC BC
AB DE = =
= dir. C DE CE CD
C F
d3
BC EF
olur.
d2
d4 d5 D E
d3 d4
A D
d1
B E
d2
K
A d1 // d2 ise
C F
d3 [DC] ∩ [BE] = {K} B C AB AC BC
d1 = =
olsun. AD AE DE
d4 d5
olur.
ESEN YAYINLARI
d2
D E
AB DK
[AD] // [BK] ⇒ = ... I d3 d4
BC KC
DK DE
[KE] // [CF] ⇒ = ... II
KC EF
A B
d1
AB DE β θ
I ve II den = bulunur.
BC EF α
C
α d1 // d2
θ β
d2
D E
ÖRNEK 132
d3 d4
d1 // d2 // d3
A D a a
olmak üzere, d1 m(ACB) = m(DCE) = α (ters aç›lar)
2 3
flekilde verilenlere a a
B E
d2
m(BAC) = m(CED) = β (içters aç›lar)
göre |EF| = x a a
3 x
m(ABC) = m(CDE) = θ (içters aç›lar)
kaç cm dir? C F
d3
& &
oldu¤undan, ABC + EDC dir. (A.A.A. benzerli¤i)
Çözüm
AB AC BC
O halde, = = olur.
Tales teoremine göre, DE CE CD
AB DE 2 3 9
= ⇒ = ⇒x= cm dir. Di¤erinin ispat›n› da benzer flekilde siz yap›n›z.
BC EF 3 x 2
321
A
ABC üçgeninde A
E
[BE] ∩ [DC] = {F} F
6 K
[DE] // [BC]
|AE| = 6 cm D E
3 B 12 D x C
|DF| = 3 cm F x
|FC| = 5 cm ise 5
ABC üçgeninde [DE] // [CA], |AF| = 3|KF|
B C
|EC| = x kaç cm dir? 3|DE| = 2|AC| ve |BD| = 12 cm ise |DC| = x kaç cm
Çözüm dir?
A Çözüm
A
6 3n
E
k F
D 3n E 3k
K n
3
F x k
5
B 12 D x C
B 5n C
II. Tales teoremine göre, taral› üçgenlerde; |AF| = 3|KF| ⇒ |KF| = n, |AF| = 3n olsun.
DE DF DE Taral› üçgenlerde Tales teoreminden,

= 3
ESEN YAYINLARI
= ⇒
BC FC BC 5
EK KF EK 1
AE DE = ⇒ =
= ⇒ 6 = 3 ⇒ x = 4 cm bulunur. AC FA AC 3
AC BC 6+x 5
⇒ |EK| = k, |AC| = 3k
3|DE| = 2|AC| ⇒ 3(|DK| + k) = 2.3k

ÖRNEK 134
⇒ |DK| + k = 2k
ABCD dörtgeninde D 5 C
⇒ |DK| = k
[DC] // [EF] // [AB]
5
|DC| = |DE| = 5 cm BD DK
E
x F [DK] // [CA] ⇒ =
BC CA
|EA| = 3 cm
3
12 1
|AB| = 13 cm ise ⇒ =
A 13 B 12 + x 3
|EF| = x kaç cm dir?
⇒ x = 24 cm dir.
Çözüm
[DL] // [CB] ise D 5 C
|KF| = |LB| = 5 cm
5
|EK| = x – 5 cm K
E F
|AL| = 8 cm dir. x–5 5
3
& & DE EK
DEK + DAL & = A 8 L 5 B
DA AL
⇒ 5 = x – 5 ⇒ x = 10 cm bulunur.
8 8
322
Menelaus Teoremi ÖRNEK 137
ABC üçgeninde A
Bir d do¤rusu ABC üçgeninin [BC], [AC] ve [AD] ∩ [BE] = {F} E

[AB] kenarlar›n› (veya uzant›lar›n›) s›ras›yla D, E,
|AF| = |FD| F
F noktalar›nda kesti¤inde;
|BD| = |CD| ise
A
B D C
d CE
oran› nedir?
EA
F DC . BF . AE
=1
E DB FA EC Çözüm
olur. A
B C D E
F
A
d
k
B D C
F
k // [AB]
E
Menelaus teoremine göre,
T
BD CE AF CE 1
· · =1 ⇒ 1· · =1
B C D BC EA FD 2 EA 1
ESEN YAYINLARI
CE
⇒ = 2 olur.
& & DC CT EA
DCT + DBF → = ..... I
DB BF
& & CT EC
TCE + FAE → = ..... II
FA AE
I ve II eflitlikleri taraf tarafa çarp›l›rsa,

DC . BF . AE
= 1 elde edilir.
DB FA EC
ÖRNEK 138
ABC üçgeninde A
1
[FD] ∩ [BD] = {D}
F x
ÖRNEK 136
|AF| = 1 cm E
2
Yandaki flekilde A 4
|BF| = |CD| = 2 cm
|BC| = |CD| 6 B 3 C 2 D
F |BC| = 3 cm
|BF| = 3|FA| E
|DE| = 4 cm ise |EF| = x kaç cm dir?
|AE| = 6 cm ise
x Çözüm
|EC| = x kaç cm dir?
B C D Menelaus teoremine göre,
Çözüm
AF BC DE 1 3 4
DC . BF . AE 1 3 6 · · =1 ⇒ · · =1
=1& · · =1 AB CD EF 3 2 x
DB FA EC 2 1 x
⇒ x = 2 cm dir.
⇒ x = 9 cm dir.
323
A ABC üçgeninde A
x
A, C, D ve F, E, D
E 8 do¤rusald›r. F
|AF| = |FB|
3 x C
|FE| = |ED| B 6 E
D 4 B 5 C
|BE| = 6 cm ise
a a a
Yukar›daki flekilde, m(EDC) + m(ACD) = m(DEB) |EC| = x kaç cm dir? D
|EB| = 3 cm , |DB| = 4 cm , |BC| = 5 cm ve Çözüm
|AC| = 8 cm ise |AE| = x kaç cm dir? A
Çözüm
F
A
x
x F
x C
E B 6 E
α+θ 8–x
3
D
α θ
ESEN YAYINLARI
D 4 B 5 C BF AC DE 1 AC 1
· · =1& · · =1
a a BA CD EF 2 CD 1
m(EDC) = α , m(ACD) = θ ise
a ⇒ |AC| = 2.|CD|
m(DEB) = α + θ d›r.
a a a
m(AFD) = m(FDC) + m(ACD) ise A
a
m(AFD) = α + θ olur. O halde
F 2n
|AE| = |AF| = x ve |FC| = 8 – x dir.
Menelaus teoremine göre, x C
B 6 E
DB CF AE n
· · =1
DC FA EB
D
4 8–x x
· · =1
9 x 3 DC AF BE n 1 6
· · =1 ⇒ · · =1
DA FB EC 3n 1 x
4. (8 – x)
=1
9.3 ⇒ x = 2 cm dir.
32 – 4x = 27
5
x= cm dir.
4
324
Seva (Ceva) Teoremi ÖRNEK 142
ABC üçgeninde A
Bir ABC üçgeninin köflelerinden geçen ve üçge- [AD] ∩ [BE] ∩ [CF] = {P} 6
nin içinde bir P noktas›nda kesiflen do¤rular [BC],
[AD] aç›ortay F
E
[AC] ve [AB] kenarlar›n› s›ras›yla D, E ve F nok- P
|BD| = 5 cm x
talar›nda kesiyorsa; 6
|DC| = 4 cm
A |AE| = |EC| = 6 cm ise B 5 D 4 C
|BF| = x kaç cm dir?

F E
P
AF BD CE Çözüm
· · =1
FB DC EA
[AD] aç›ortay oldu¤undan,
olur.
B D C BD AB 5 AB
= & = ⇒ |AB| = 15 cm olur.
DC AC 4 12
|BF| = x ⇒ |AF| = 15 – x olur. O halde,

ABD üçgeninde Menelaus teoreminden,
Seva teoremine göre,
CD BF AP AF BD CE
· · =1 ..... I 15 – x 5 6
CB FA PD · · =1& · · =1
FB DC EA x 4 6
ESEN YAYINLARI
ADC üçgeninde Menelaus teoreminden, ⇒ x = 25 cm dir.

3
BD CE AP
· · =1 ..... II
BC EA PD
ÖRNEK 143
I ve II eflitlikleri taraf tarafa bölünürse,
ABC üçgeninde A
AF BD CE
· · =1 G a¤›rl›k merkezidir.
FB DC EA
Verilenlere göre, D
elde edilir. x
G
|DG| = x kaç cm dir? K
2
F
2 3
B 3 E 4 C
ÖRNEK 141 Çözüm

GBC üçgeninde Seva teoremine göre,
ABC üçgeninde A
GK BE CF 2 3 3
[AD] ∩ [BE] ∩ [CF] = {P} 3
2 · · =1& · · =1
KB EC FG 2 4 GF
|BF| = |BD| = |AE| = 2 cm E
F
|AF| = 3 cm
P ⇒ |GF| = 9 cm olur.
2
4 4
|EC| = 4 cm ise 9 21
B 2 D x C |GC| = +3 = cm olup,
|DC| = x kaç cm dir? 4 4
GC
Çözüm |DG| = ⇒ |DG| = 21 cm bulunur.
2 8
AF BD CE 3 2 4
· · =1& · · =1
FB DC EA 2 x 2
⇒ x = 6 cm olur.
325
1. ABC üçgeninde A 5. Yandaki flekilde A
G a¤›rl›k merkezi x |AB| = |AC|

4
D F |DB| = |DF| x
[CD] ∩ [EF] = {G} G
F
E 6
|AF| = 4 cm
|BE| = |ED| E
B C |BF| = |BC| = 6 cm 6
|CF| = 6 cm ise
ise |AE| = x
|AF| = x kaç cm dir? B 6 C D
kaç cm dir?
2. A
[AD] aç›ortay
E
K |AF| = |FD|
30
E
|BD| = 2.|DC| F
B D C |AB| = 30 cm ise x
ABC üçgeninde, [ED] // [AC], |EK| = 6 br |EC| = x kaç cm dir?
B D C
|KC| = 8 br, |BD| = 12 br ise |DC| kaç birimdir?
ESEN YAYINLARI
3. ALC ve DKE A 4 B 3 C
[BD] ∩ [FD] = {D}
üçgenlerinde |AE| = |EC| F
2 E
[AC] // [DE] |BC| = |CD|
x
|AB| = 4 br |FE| = 2 cm ise
K |DE| = x kaç cm dir?
|BC| = 3 br B C D
L
|DE| = 2 br ise
AK D 2 E
nedir?
LE
8. A
F E
K
4. ABC üçgeninde A 3 2
|AE| = |EC|
B x D C
|BE| = 3.|BF| ise E
ABC üçgeninde, [AD] ∩ [BE] ∩ [CF] = {K}
BC F
oran› nedir? |AF| = |CD|, |AE| = 4 cm, |BF| = 3 cm
BD
B D C
|CE| = 2 cm ise |BD| = x kaç cm dir?
25
1. 9 2. 4 3. 3 4. 5 5. 6. 9 7. 6 8. 6
4
326
ÜÇGEN‹N YARDIMCI ELEMANLARININ, ÇEMBERLER‹N‹N,
EfiLER‹N‹N ve BENZERLER‹N‹N Ç‹Z‹LMES‹
TEMEL Ç‹Z‹MLER Pergelimizi |CD| kadar aç›p, P merkezli bir yay

çizelim. Bu yay›n daha önce çizilen yayla kesiflti-
I. Bir do¤ru parças›na eflit uzunlukta bir do¤ru
¤i nokta M olsun. M ile K y› birlefltirdi¤imizde
parças› çizelim:
AOB aç›s›na efl olan MKP aç›s›n› çizmifl oluruz.
✴ Do¤ru parças›n›n uzunlu¤u cetvel ile ölçülerek,

cetvelle bir baflka yere ayn› uzunlukta do¤ru par- III. Verilen bir aç›n›n aç›ortay do¤rusunu çizelim:
ças› çizilebilir.
A B A A
K
P
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
A′ B′
✴ Pergelin bir ucu A noktas›na di¤er ucu B noktas›- O B O L B
na gelecek flekilde aç›l›r. Pergelin aç›kl›¤› bozul-

Verilen aç› AOB aç›s› olsun. Pergelimizi yeterli
madan sivri ucu herhangi bir A′ noktas›na kona-
bir aral›kta aç›p, sivri ucunu O noktas›na koya-
rak daire çizilir. A′ ile daire üzerindeki herhangi bir
rak O merkezli KL yay›n› çizelim.
nokta birlefltirilerek [AB] ye efl olan bir do¤ru par-
Pergelimizin aç›kl›¤›n› de¤ifltirmeden, sivri ucunu
ças› çizilebilir.
s›ras›yla K ve L noktalar›na koyup, K ve L
merkezli yaylar› çizelim.
ESEN YAYINLARI
Bu yaylar›n kesim noktas› olan P noktas›n› O

köflesi ile birlefltirdi¤imizde [OP, verilen aç›n›n
B B′
A
A′ aç›ortay› olur.
IV. Bir do¤ru parças›n›n orta dikme do¤rusunu

çizelim:
II. Bir aç›ya efl aç› çizelim:
A C
C M r r
a a
A B A O B
O a D K a P r r
B L
D
Verilen aç› AOB olsun.

Önce bir [KL çizeriz.
Pergelimizi |AB| n›n yar›s›ndan fazla açarak r
Pergelimizi a birim aç›p O merkezli bir çember
birim yar›çapl›, A ve B merkezli yaylar› çizelim.
yay› çizelim. Bu yay›n AOB aç›s›n›n kenarlar›n›
Bu yaylar›n kesim noktalar› olan C ve D nokta-
kesti¤i noktalar C ve D olsun.
lar›n› birlefltirdi¤imizde elde edilen CD do¤rusu,
Pergelimizin aç›kl›¤›n› bozmadan K merkezli bir
[AB] n›n orta dikmesidir.
çember yay› çizip bu yay›n [KL n› kesti¤i nokta-
ya P diyelim.
327
V. Do¤ru üzerindeki bir noktadan bu do¤ruya dik bir VII. Bir üçgenin çevrel çemberini çizelim:
do¤ru çizelim: A
B C
l K
l
A A L
Üçgenin kenar orta dikmelerinin kesiflti¤i nokta

Verilen do¤ru l ve bu do¤ru üzerindeki nokta A çevrel çemberin merkezidir. ABC üçgeninde ke-
olmak üzere A merkezli bir çember yay› çizelim. nar orta dikmelerin kesiflti¤i noktaya pergelin siv-
Bu yay›n l do¤rusunu kesti¤i noktalar K ve L ri ucu konur, di¤er ucu üçgenin herhangi bir köfle-
olsun. sine gelecek flekilde aç›l›r ve çember çizilir.
K ve L merkezli, efl yar›çapl› iki çember yay› çi-

zelim. Bu yaylar›n kesim noktas› olan B noktas›
ile A noktas›n› birlefltirirsek l do¤rusuna A VIII. Bir üçgenin iç te¤et çemberini çizelim:
noktas›nda dik olan BA do¤rusunu çizmifl olu-
A
ruz.
ESEN YAYINLARI
B C
Üçgenin iç aç›ortaylar›n›n kesim noktas› iç te¤et

çemberin merkezidir. ‹ç te¤et çemberin merke-
zinden üçgenin herhangi bir kenar›na dik çizilir.
Pergel iç te¤et çemberin merkezine yerlefltirilir ve
VI. Bir do¤ruya d›fl›ndaki bir noktadan dikme çizelim: kenara çizilen dik çizginin kenar› kesti¤i noktalar
kadar aç›larak iç te¤et çember çizilir.
A A
l l
K L
B
ÜÇGEN Ç‹Z‹MLER‹
A merkezli bir çember yay› çizelim. Bu yay›n l Bir ABC üçgeninin temel elemanlar›;
do¤rusunu kesti¤i noktalar K ve L olsun. a a a
[AB], [BC], [AC] kenarlar› ile A , B , C aç›lar›d›r.
K ve L merkezli efl yar›çapl› iki çember yay› çi- Ayn› üçgenin yard›mc› elemanlar›
zelim. Bu yaylar›n kesim noktas› olan B noktas›
ha, hb, hc, Va, Vb, Vc, nA, nB, nC dir.
ile A noktas›n› birlefltirirsek l do¤rusuna A
En az biri uzunluk olmak üzere, herhangi üç eleman›
noktas›nda dik olan AB do¤rusunu çizmifl olu-
bilinen üçgeni pergel ve cetvel kullanarak çizebiliriz.
ruz.
328
I. Üç kenar uzunlu¤u verilen üçgeni çizelim: III. ‹ki kenar uzunlu¤u ile bu kenarlar aras›nda kalan
A A aç›s›n›n ölçüsü verilen üçgeni çizelim:
A A
c b c b
D
b
B a C B a C
taslak üçgen çizim
B a C B C
Üçgeni çizmek için yap›lan ifllemler ad›m ad›m
afla¤›da verilmifltir. • Cetvelle, uzunlu¤u a birim olan [BC] çizilir.
• Cetvelle, uzunlu¤u a birim olan [BC] çizilir. • Temel çizimden yararlanarak C aç›s› [BC]
üzerine tafl›n›r.
• Pergel, |AB| = c birim aç›larak B merkezli
• Pergel, |AC| = b birim aç›larak C merkezli
çember yay› çizilir.
[CD n› kesen bir yay çizilir.
• Pergel, |AC| = b birim aç›larak C merkezli Yay›n [CD] n› kesti¤i nokta üçgenin A köflesidir.
çember yay› çizilir.
Dolay›s›yla, ABC üçgeni çizilmifl olur.
• Çizilen iki yay›n kesim noktas› üçgenin A
köflesidir.
IV. ‹ki kenar uzunlu¤u ile bu kenarlar aras›nda
A noktas› ile B ve C noktalar› birlefltirilerek olmayan bir aç›s›n›n ölçüsü verilen üçgeni
ESEN YAYINLARI
ABC üçgeni çizilmifl olur. çizelim:
A A
D
c c
II. Bir kenar uzunlu¤u ve iki aç›s›n›n ölçüsü verilen B a C B a C

üçgeni çizelim:
A A • Cetvelle, uzunlu¤u a birim olan [BC] çizilir.

• Temel çizimden yararlanarak C aç›s› [BC]
P K
üzerine tafl›n›r.
• Pergel, |AB| = c birim kadar aç›larak, B mer-
B a C B C
kezli [CD n› kesen bir yay çizilir.
Yay›n [CD] n› kesti¤i nokta üçgenin A köflesidir.
Üçgeni çizmek için yap›lan ifllemler afla¤›da ad›m Dolay›s›yla, ABC üçgeni çizilmifl olur.
ad›m verilmifltir.
• Cetvelle, uzunlu¤u a birim olan [BC] çizilir. ✴ c < a olmas› durumunda, B merkezli ve c birim
• Temel çizimden yararlanarak B ve C aç›la- yar›çapl› çember;
r› [BC] üzerine tafl›n›r. [CD n› farkl› iki noktada keserse, iki ayr› üçgen
• [BP ve [CK n›n kesim noktas› üçgenin A çizilir. [CD na te¤et olursa, bir üçgen çizilir.
köflesidir. [CD n› kesmezse üçgen çizilemez.
✴ c > a olmas› durumunda, bir üçgen çizilir.
329
BAZI YARDIMCI ELEMANLARI VER‹LEN • Bir k do¤rusu ve bu do¤ru üzerinde,

|BC| = a olacak flekilde [BC] › çizilir.
ÜÇGENLER‹N Ç‹Z‹M‹
a • k do¤rusuna ha birim uzakl›ktaki noktalar›n
I. a, m( B) ve b + c elemanlar› verilen ABC
geometrik yeri olan l do¤rusu çizilir.
üçgenini çizelim:
• [BC] n›n orta noktas› olan D noktas› iflaret-
F
D D lenerek D merkezli Va birim yar›çapl› çem-
ber çizilir.
b b
b+c
A A Bu çemberlerin l do¤rusunu kesti¤i nokta-
H
lar A ve A′ köfleleridir.
c c
b b
• A, B, C ve A′, B, C noktalar› birlefltirilir.
α α
B a C B a C Böylece ABC ve A′BC üçgenleri çizilmifl olur.
✴ ha < Va ise, yukar›daki gibi iki üçgen çizilebilir.

Üçgeni çizmek için s›ras›yla afla¤›daki ifllemler
yap›lmal›d›r. ✴ ha = Va ise, bir üçgen çizilir.
Bu üçgen ikizkenard›r.
• |BC| = a olacak flekilde [BC] kenar› ile
a a ✴ ha > Va ise, üçgen çizilemez.
m(FBC) = m( B) = α olacak flekilde [BF ›fl›n›
çizilir.
ESEN YAYINLARI
III. a, b ve hb elemanlar› verilen ABC üçgenini

• Pergelimizi |BD| = b + c kadar aç›p BF ›fl›-
çizelim:
n›n› D noktas›nda kesen, B merkezli bir yay
A A
çizilir.
b
• B, C ve D noktalar› birlefltirilerek BCD üç-
geni çizilmifl olur. hb hb
• [CD] nin orta dikmesi çizilir. B a C B a C
Bu dikmenin [BD] kenar›n› kesti¤i nokta üçgenin l

A köflesidir. (Çünkü, |AC| = |AD| = b dir.)
Böylece ABC üçgeni çizilmifl olur. • Cetvelle, |AC| = b birim olacak flekilde [AC]
çizilir.
• AC do¤ru parças›na hb birim uzakl›ktaki
II. a, ha ve Va elemanlar› verilen ABC üçgenini
noktalar›n geometrik yeri olan l do¤rusu çi-
çizelim:
zilir. ( [AC] // l )
A A A′ F
l • C merkezli ve a birim yar›çapl› çember ya-
y› çizilir.
ha
ha Va
Va V′a Yay›n l do¤rusunu kesti¤i nokta üçgenin B kö-
k
B H D C B D C H flesidir.
a a
✴ a = hb ise, C merkezli a birim yar›çapl› çem-

Üçgeni çizmek için s›ras›yla afla¤›daki ifllemler ber, l do¤rusuna te¤et olur. Dolay›s›yla bir üç-
yap›lmal›d›r. gen çizilir.
330
ÜÇGENLERLE OLUfiTURULMUfi DESENLER
Afla¤›da eflkenar üçgen üzerinde geometrik yer çi- 3.

zimleri yap›larak oluflturulmufl desen tasar›m› örnek-
leri verilmifltir. ‹nceleyiniz.
1.
I II
I II
4.
III IV
ESEN YAYINLARI
I II
2.
III IV
I II
5.
I II
III IV
III IV
331
6. Düzlem üzerinde ABC eflkenar üçgeninin a¤›rl›k 7. ABC eflkenar üçgen ve G a¤›rl›k merkezi olmak
merkezi G olmak üzere, do¤ru parçalar›n› kulla- üzere; [AB], [BC], [AC], [AG], [BG] ve [CG] yi 7 efl
narak yap›lan afla¤›daki desen tasar›m›n› incele- parçaya bölerek elde edilmifl afla¤›daki deseni
yiniz. inceleyiniz.
A
A
[AG], [BG] ve [CG] yi

7 efl parçaya bölelim.
G
G
B C
B C
[AG] ve [BG] üzerin-

deki noktalar› flekildeki
gibi birleflterelim.
Ayn› flekilde
ESEN YAYINLARI
[AG] ile [CG] ve

[BG] ile [CG] üzerindeki
noktalar› da flekildeki
gibi birlefltirelim.
8. Eflkenar üçgenin içine çizilen ve eflit parçalara

[AB], [BC] ve [AC] bölünen e¤riler kullan›larak yap›lm›fl olan
silindi¤inde yandaki afla¤›daki desen tasar›m›n› inceleyiniz.
gibi bir desen elde edilir.
I II
Bu deseni a¤›rl›k
merkezi etraf›nda 60°
çevirerek kopyalarsak
afla¤›daki gibi yeni bir
desen elde edebiliriz.
III IX
332
Öteleme, Dönme, Yans›ma
TEST – 1 ve Homoteti Dönüflümleri
1. T : R2 ⎯→ R2 5. P(2, 4) noktas›n›n M(–1, 1) merkezli ve 3 oranl›

homoteti dönüflümü nedir?
(x, y) ⎯→ (x – 3, y + 1)
ötelemesi ile görüntüsü (–1, 2) olan nokta afla- A) (6, 8) B) (8, 9) C) (9, 10)
¤›dakilerden hangisidir? D) (9, 9) E) (8, 10)
A) (2, 1) B) (2, 0) C) (2, –1)

D) (1, 1) E) (0, 1)
6. A(4, 3) noktas›n›n orijin etraf›nda ve pozitif yönde

α aç›s› kadar dönmesi ile A′(3, – 4) noktas› olufl-
2. P(v3, 1) noktas› orijin etraf›nda ve pozitif yönde tu¤una göre, α kaç derecedir?
dinatlar› ne olur? A) 270 B) 240 C) 225 D) 210 E) 180
A) (–1, v3) B) (v3, –1) C) (0, 1)

ESEN YAYINLARI
D) (0, v3) E) (0, 2)
7. A(–2, 2) noktas› orijin etraf›nda ve pozitif yönde

30° döndürülürse elde edilen nokta afla¤›dakiler-
3. P(2, –1) noktas›n›n M(1, 3) noktas›na göre yans›- den hangisi olur?
mas› olan nokta afla¤›dakilerden hangisidir?
A) (–v3 + 1, v3 – 1) B) (–v3 – 1, v3 – 1)
A) (–1, 7) B) (1, 7) C) (0, 6)
C) (–v3 – 1, v3 + 1) D) (–v3 + 1, v3 + 1)
D) (0, 7) E) (0, 8)
E) (v3 – 1, v3 + 1)
8. Afla¤›daki denklemlerden hangisi herhangi bir Rθ

4. Düzlemde A(2, y) noktas›n›n 2x – y + 1 = 0 do¤-
dönmesine göre ayn› kal›r?
rusuna göre yans›mas› kendisine eflit ise y kaç-
t›r? A) x + y = 1 B) x – y = 1 C) x = y2
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7 D) (x – 1)2 + y2 = 1 E) x2 + y2 = 1
333
9. Dik koordinat sisteminde A(–1, 3) noktas›n›n 1

13. A(2, –3) noktas›n›n B(x, y) merkezli ve oranl›
→ 2
u = (2, –2) öteleme vektörü do¤rultusunda öte-
homoteti dönüflümü A′(4, 1) ise (x, y) nedir?
lenmifli olan nokta afla¤›dakilerden hangisidir?
A) (3, 5) B) (5, 6) C) (6, 5)
A) (1, 0) B) (1, 1) C) (1, 2)
D) (5, 3) E) (3, 4)
D) (0, 1) E) (–1, 1)
14. y
C
D
A B
x
10. P(– v3, 1) noktas› orijin etraf›nda ve saat yönün-
de 120° döndürülürse elde edilen P′ noktas›n›n
koordinatlar› ne olur?
A) (v3, 1) B) (1, v3) C) (–1, v3) Yukar›da koordinat düzleminde verilen ABCD
D) (0, –2) E) (1, –v3) dörtgeninin orijin etraf›nda saat yönünde 180°
döndürülmesiyle oluflan dörtgen A′B′C′D′ ise C′
ESEN YAYINLARI
köflesinin koordinatlar› afla¤›dakilerden hangisi-

dir?
A) (2, 5) B) (2, –5) C) (–2, –5)

D) (5, –2) E) (–5, 2)
11. A(3, 2) noktas›n›n O(a, b) noktas›na göre yans›-

mas› A′(–1, 4) oldu¤una göre, a + b kaçt›r? 15. P(a, 3) noktas›n›n y = –x do¤rusuna göre yans›-
ma dönüflümü P′(b, –1) ise a + b kaçt›r?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
A) –5 B) – 4 C) –3 D) –2 E) –1
16. f: R2 → R2
(x, y) → (–y, x)
12. P(x, y) noktas›n›n x + y + 2 = 0 do¤rusuna göre
fleklinde tan›ml› hareket afla¤›dakilerden hangisidir?
simetri¤i olan noktan›n koordinatlar› afla¤›daki-
lerden hangisidir? A) Dönme merkezi orijin ve R45°
B) Dönme merkezi orijin ve R60°
A) (–y – 2, –x – 2) B) (–y + 2, –x + 2)
C) Dönme merkezi orijin ve R90°
C) (x – 2, y + 2) D) (x – 2, y – 2) D) Dönme merkezi orijin ve R120°
E) (–x – 2, –y – 2) E) Dönme merkezi orijin ve R180°
1.A 2.E 3.D 4.C 5.E 6.A 7.B 8.E 9.B 10.A 11.C 12.A 13.C 14.B 15.D 16.C
334
→
1. Dik koordinat sisteminde P(–2, 3) noktas›n›n u 1
5. ABC üçgeninin M merkezli ve oranl› homoteti
öteleme vektörü do¤rultusunda ötelenmifli olan 2
→ dönüflümü A′B′C′ üçgenidir. A(3, 5), A′(1, –1) ve
nokta P′(0, 2) ise u vektörü nedir?
M(x, y) ise x + y kaçt›r?

A) (1, –1) B) (2, –2) C) (2, –1)
D) (–1, 2) E) (–2, 1) A) –8 B) –7 C) –6 D) –5 E) –4
2. P(3, 5) noktas› orijin etraf›nda ve pozitif yönde

dinatlar› ne olur?
6. A(4, 2) noktas›n›n orijin etraf›nda ve pozitif yönde
A) (–5, –3) B) (3, –5) C) (–3, –5) 60° döndürülmesi ile oluflan noktan›n koordinat-
D) (–5, 3) E) (–3, 5) lar› toplam› kaçt›r?
A) 3 + v3 B) 3 – v3 C) 1 – v3
D) 1 – 2v3 E) 3 – 3v3
3. A(2, 3) noktas›n›n x – y = 0 do¤rusuna göre si-

ESEN YAYINLARI
metri¤i olan nokta afla¤›dakilerden hangisidir?
A) (–3, –2) B) (3, 2) C) (–2, –3)

D) (–3, 2) E) (3, –2)
7. A(a, 2) noktas› orijin etraf›nda ve pozitif yönde α
aç›s› kadar döndürülürek A′(–3, 1) noktas› elde
ediliyor.
4. y Buna göre, a n›n pozitif de¤eri kaçt›r?
A) v3 B) 2 C) v5 D) v6 E) 2v2
A
Yukar›da koordinat düzleminde verilen ABC üç- 8. A(3, –1) noktas›n›n orijine göre simetri¤i B nokta-
geninin x eksenine göre yans›mas› A′B′C′ üçgeni s› ve B noktas›n›n Y eksenine göre simetir¤i C
oldu¤una göre C′ noktas›n›n koordinatlar› afla¤›- noktas›d›r. C noktas›n›n B noktas›na göre yans›-
dakilerden hangisidir? mas›n›n koordinatlar› nedir?
A) (–2, 3) B) (–3, –2) C) (2, 2) A) (9, 1) B) (6, 1) C) (3, 1)

D) (3, 3) E) (3, 2) D) (–6, 1) E) (–9, 1)
335
→
9. u = (2a, a + 2) ve T→ (3, b + 1) = (5, 2) oldu¤una 13. ABC üçgeninin M(x, y) merkezli ve 2 oranl› ho-
u
göre a + b kaçt›r? moteti dönüflümü A′B′C′ üçgenidir. A(1, 2) ve
A′(3, –2) ise (x, y) ikilisi nedir?
A) – 4 B) –3 C) –2 D) –1 E) 0
A) (5, –6) B) (3, 5) C) (–1, –2)
D) (–1, 6) E) (2, 3)
10. P(x, y) noktas› orijin etraf›nda ve pozitif yönde

90° döndürülürse P′(2, –3) noktas› elde ediliyor.
Buna göre (x, y) nedir? 14. P(2, n) noktas›n›n y = x do¤rusuna göre yans›ma
dönüflümü P′(–1, m) ise n + m kaçt›r?
A) (3, 2) B) (–3, –2) C) (–3, 2)
D) (2, 3) E) (–2, 3) A) –1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3
ESEN YAYINLARI
11. 2x + y – 1 = 0 do¤rusunun X eksenine göre si- 15. ABC üçgeninin l do¤rusuna göre yans›mas›yla
metri¤i olan do¤runun denklemi afla¤›dakilerden elde edilen üçgen A′B′C′ olmak üzere A(2, 1) ve
hangisidir? A′(6, –3) tür. Buna göre, l do¤rusunun denklemi
A) x – 2y – 1 = 0 B) 2x – y + 1 = 0
C) x – 2y + 1 = 0 D) 2x – y – 1 = 0 A) y = x – 4 B) y = x – 5 C) y = x – 6
E) 2x + y – 1 = 0
D) y = 2x – 4 E) y = 2x – 5
12. P(1, 2) noktas›n›n, vektörel denklemi

X = (0, 1) + λ(1, 3) olan l do¤rusuna göre yans›- 16. Düzlemde A(2, 1) noktas› orijin etraf›nda ve ne-
mas› olan nokta nedir? gatif yönde 90° döndürülürse hangi nokta elde
edilir?
A) c , – m B) c , m C) c , 2 m
1 12 1 12 1
5 5 5 5 5
A) (–1, 2) B) (–2, 1) C) (2, –1)
D) c – , 2m E) c – m
1 1 12
, D) (–1, –2) E) (1, –2)
5 5 5
1.C 2.D 3.B 4.E 5.A 6.A 7.D 8.E 9.D 10.B 11.D 12.E 13.D 14.C 15.B 16.E
336
→ →
1. P(–2, 3) noktas› ve u = (2, 1) ile v = (–1, 4) öte- 5. A(–2, 3) noktas›n›n x = 1 ve x = 7 do¤rular›na
leme vektörleri için (T→) o (T→)(P) de¤eri afla¤›- göre yans›malar›n›n bileflkesinin koordinatlar›
u v
dakilerden hangisidir? afla¤›dakilerden hangisidir?
A) (–2, 6) B) (–1, 7) C) (–1, 8) A) (9, 3) B) (10, 3) C) (11, 3)

D) (–2, 8) E) (–3, 9) D) (12, 3) E) (13, 3)
6. A(1, –2) noktas›n›n M(0, 1) merkezli ve oranlar›

1
6 ile olan homoteti dönüflümlerinin bileflkesi
2
2. A(3, –2) noktas› orijin etraf›nda ve negatif yönde afla¤›dakilerden hangisidir?
(saat yönünde) 90° lik aç› ile döndürülürse elde
A) (3, –6) B) (3, –8) C) (4, –6)
edilen A′ noktas›n›n koordinatlar› afla¤›dakiler-
D) (4, –8) E) (–3, 8)
den hangisidir?
A) (2, 3) B) (–3, –2) C) (–3, 2)

D) (–2, –3) E) (–2, 3)
7. Y
ESEN YAYINLARI
B
C
A
3. P(3, 4) noktas›n›n y = 1 do¤rusuna göre simetri- Yukar›da verilen ABCD dörtgeninin X eksenine
¤i afla¤›dakilerden hangisidir? göre yans›mas› al›nd›¤›nda görüntüsünün köfle
noktalar›ndan biri afla¤›dakilerden hangisi de¤il-
A) (3, –2) B) (3, –3) C) (3, –1) dir?
D) (3, 0) E) (4, 3)
A) (–1, 1) B) (–4, –2) C) (2, –3)
D) (–1, –4) E) (–2, –3)
8. Bir ABC üçgeninin x eksenine göre simetri¤i olan

4. Düzlemde A(v3, 1) noktas› orijin etraf›nda ve po- üçgen A′B′C′ dür. A noktas›n›n koordinatlar›
zitif yönde α aç›s› kadar döndürülerek A′(–2, 0) (–2, 3) oldu¤una göre A′ noktas›n›n koordinatlar›
noktas› elde ediliyor. afla¤›dakilerden hangisidir?
Buna göre, α kaç derecedir? A) (3, –2) B) (–2, –3) C) (–3, 2)
A) 75 B) 90 C) 120 D) 135 E) 150 D) (2, 3) E) (2, –3)
337
9. A(1, 2) ve B(4, 3) olmak üzere, [AB] do¤ru parça- 13. A(–1, 2) noktas›n›n x – y + 1 = 0 ve
s› B noktas›n›n etraf›nda ve pozitif yönde 90° x + y + 2 = 0 do¤rular›na göre yans›mas›n›n bi-
döndürülürse A′ noktas›n›n koordinatlar› afla¤›- leflkesinin koordinatlar› nedir?
dakilerden hangisi olur?
A) (1, –2) B) (1, –3) C) (–2, –3)
A) (4, –2) B) (4, –1) C) (5, 0)
D) (–2, –2) E) (–2, –1)
D) (5, –1) E) (3, 6)
10. Dik koordinat sisteminde P(2, 1) noktas› verili- 14. Afla¤›daki noktalardan hangisinin M(0, –1) mer-
yor. Bu noktan›n (T(–1, 3)) o (R90°) dönme-ötele- kezli ve 4 oranl› homoteti dönüflümü (4, 3) nokta-
me bileflke dönüflümü alt›ndaki görüntüsü nedir? s›d›r?
A) (–1, 5) B) (–4, 1) C) (–1, 4) A) (1, 0) B) (1, 1) C) (–1, 0)
D) (–2, 5) E) (–2, 4) D) (–1, –1) E) (–2, 1)

ESEN YAYINLARI
15. A(–4, –2) noktas›n›n orijin etraf›nda ve pozitif

11. A(0, 2) noktas›n›n x + y + 2 = 0 do¤rusuna göre yönde 90° döndürülmesiyle oluflan nokta B ol-
simetri¤i olan noktan›n koordinatlar› afla¤›dakiler- sun. B nin M(–1, 2) merkezli ve 3 oranl› homote-
den hangisidir? ti dönüflümü nedir?
A) (–4, –2) B) (–2, –1) C) (2, 1) A) (6, –12) B) (8, –14) C) (8, –16)
D) (4, 2) E) (2, 4) D) (6, –16) E) (10, –18)
12. A(–3, 4) noktas› orijin etraf›nda ve pozitif yönde 16. A(2v3, 2) noktas›n›n orijin etraf›nda ve pozitif
kaç derece döndürülürse A′(– 4, –3) noktas› elde yönde kaç derece döndürülmesiyle ikinci bölge-
edilir? deki A′(n, 2v2) noktas› elde edilir?
A) 45 B) 60 C) 90 D) 120 E) 150 A) 75 B) 90 C) 105 D) 120 E) 135
1.C 2.D 3.A 4.E 5.B 6.B 7.E 8.B 9.C 10.D 11.A 12.C 13.C 14.A 15.C 16.C
338
fierit Süslemeleri, Kaplamalar
TEST – 4 ve Fraktal
1. Afla¤›daki çizimlerin hangisinde ötelemeli 4. Afla¤›daki flerit süslemelerinin hangisinde bafl-

yans›ma vard›r? lang›ç motifi oluflturulurken yaln›zca yar› dönme
A) B) C) dönüflümü uygulanm›flt›r?
A) B)
D) E)
C) D)
E)
2. Afla¤›dakilerden hangisinde orijine göre simetri

yoktur?
ESEN YAYINLARI
A) y B) y C) y 5. Bafllang›ç flekli olan flerit süslemele-
rinin bafllang›ç motifleri afla¤›da verilmifltir.

x x x
Buna göre, bu motiflerde kullan›lan izometrik
dönüflümlerin hangisi do¤rudur?
D) y E) y Bafllang›ç Motifi ‹zometrik Dönüflüm
x x A) öteleme
B) dikey yans›ma
C) yatay yans›ma
3. Afla¤›daki flekillerin hangisinde di¤erlerinden

farkl› bir dönüflüm kullan›lm›flt›r?
A) B) C) D) ötelemeli yans›ma
D) E) E) yar› dönme
339
6. Afla¤›dakilerden hangileri fraktald›r? 9.

I. M M M
‹lk iki ad›m› verilen fraktal›n bafllang›çtaki çem-

II.
berinin yar›çap› 16 cm dir.
Buna göre, dördüncü ad›mda oluflan en küçük
çemberin yar›çap› kaç cm olur?
1 1
A) B) C) 1 D) 2 E) 4
III. 4 2
A) Yaln›z I B) Yaln›z II C) Yaln›z III

D) II ve III E) I, II ve III
10.
fiekil I fiekil II
ESEN YAYINLARI
7. Yukar›daki birinci flekilde 1. ad›m› verilen frak-

tal›n, ikinci flekilde kaç›nc› ad›m› verilmifltir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
1. Ad›m 2. Ad›m 3. Ad›m
Yukar›da verilen fraktal›n alt›nc› ad›m›nda kaç

tane “Y” harfi bulunur?
11. 1 br
A) 96 B) 63 C) 56 D) 42 E) 31
1 br
1 br
3 br 1 br 1 br
Bafllang›ç 1. Ad›m
8.
2. Ad›m 3. Ad›m
Yukar›da bir fraktal›n bafllang›ç flekli ve ilk üç

Bafllang›ç 1. Ad›m 2. Ad›m ad›m› verilmifltir.
Buna göre, üçüncü ad›mdaki do¤ru parçalar›n›n
Yukar›da verilen fraktal›n dördüncü ad›m›nda
uzunluklar› toplam› kaç birimdir?
kaç tane taral› üçgen vard›r?
25 25 125 625
A) 5 B) C) D) E)
A) 32 B) 34 C) 36 D) 38 E) 40 9 3 9 27
1.A 2.C 3.D 4.E 5.D 6.D 7.B 8.E 9.C 10.C 11.D
340
fierit Süslemeleri, Kaplamalar
TEST – 5 ve Fraktal
1. 4.
Yukar›daki k›rm›z› bölgeye uygulanan süsleme

I II
hareketi veya hareketleri afla¤›dakilerden hangi-
Yukar›daki birinci flekle afla¤›dakilerden hangisi
sidir?
uygulan›rsa ikinci flekil elde edilir?
A) Öteleme B) Dönme
A) Yans›ma B) Öteleme C) Yans›ma D) Öteleme – Dönme
C) Dönme D) Yans›ma ve dönme E) Yans›ma – Öteleme
E) Öteleme ve dönme
5.
2. Yukar›daki flerit süslemesinin bafllang›ç motifi

yatay yans›ma dönüflümü ile elde edildi¤ine göre,
bafllang›ç flekli afla¤›dakilerden hangisi olabilir?
A) B) C)
ESEN YAYINLARI
Yukar›daki flekil pozitif yönde 180° döndürülürse

fleklin yeni görünümü afla¤›dakilerden hangisi
olur? D) E)
A) B) C)
6. Afla¤›daki flekil dizilerinden hangisi fraktal belir-

tir?
D) E)
A)
B)
3. Afla¤›daki flekillerden hangisi ötelemeli kaplama C)

yapmak için uygundur?
A) B) C)
D)
D) E) E)
341
7. 10. Afla¤›da verilen fraktal›n 4. ad›m›nda toplam kaç

tane üçgen vard›r?
Yukar›da verilen fraktal›n dördüncü ad›m›ndaki

flekli afla¤›dakilerden hangisidir?
A) B) C)
I. ad›m II. ad›m III. ad›m
A) 26 B) 30 C) 36 D) 40 E) 45
D) E)
11.
8.

ESEN YAYINLARI
Bafllang›ç 1. Ad›m 2. Ad›m Bir eflkenar üçgenin kenarlar›n›n orta noktalar›

Yukar›da ilk iki ad›m› verilen fraktal›n üçüncü birlefltirilerek oluflturulan yukar›daki fraktal›n
ad›m›ndaki flekil afla¤›dakilerden hangisidir? dördüncü ad›m›nda kaç farkl› içi taral› üçgen
A) B) C) oluflur?
A) 40 B) 38 C) 36 D) 34 E) 32
D) E)
12.
9. Afla¤›da verilen fraktal›n 3. ad›m›nda toplam kaç

tane kare vard›r?
Yukar›daki fraktal›n bafllang›ç fleklindeki karenin
çevresi 16 cm olup karfl›l›kl› kenar orta noktalar›
birlefltirilerek fraktal›n birinci ad›m› oluflturulmufl-
tur.
Buna göre, fraktal›n üçüncü ad›m›nda oluflan ta-
ral› bölgelerin alanlar› toplam› kaç cm2 dir?
A) 18 B) 19 C) 20 D) 21 E) 22 A) 15 B) 14 C) 13 D) 12 E) 11
1.A 2.B 3.C 4.B 5.E 6.C 7.E 8.C 9.D 10.D 11.A 12.B
342
TEST – 6 Benzerlik
1. y 9
4. Alanlar› oran› olan benzer iki üçgenden büyük
4
A′ B′ olan›n çevresi 36 cm ise küçük olan›n çevresi kaç
A B
3
cm dir?
2
C′
1 C A) 18 B) 20 C) 24 D) 25 E) 30
x
–2 2 4 5
fiekildeki ABC üçgeni ile A′B′C′ üçgeni efl ise A′

noktas›n›n koordinatlar› toplam› kaçt›r?
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
5. A
C D
B, E, D do¤rusal B 4 F
[FE] // [BC] 3
D
ESEN YAYINLARI
|AD| = |DC| E
F
|BE| = |ED| ise E
Yukar›daki flekilde [AF] ⊥ [BD], [AE] ⊥ [DE]
FE
kaçt›r? B C |FC| = |CE|, |BF| = 4 cm ve |DE| = 3 cm ise
BC
Çevre(ABF) kaç cm dir?
A) 1 B) 1 C) 1 D) 1 E) 1
2 3 4 6 8 A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
3. A
x
F
4
D E 6. ABC üçgeninde A
6
a a E
m(ACD) = m(DCB)
a a D
B C m(ABC) = m(EDC)
|AD| = 6 cm
ABC üçgeninde [DE] // [BC] , [DF] // [BE]
|AC| = 12 cm ise B C
|FE| = 4 cm , |EC| = 6 cm ise |AF| = x kaç cm
|EC| kaç cm dir?
dir?
A) 9 B) 8 C) 7 D) 6 E) 5
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
343
7. ABC ve ADF A 10. ABC üçgeninde A

6 9
eflkenar üçgenlerdir. [BD] ∩ [CF] = {K}
E 12
|AB| = 8 cm x F
8 [DE] // [CF]
F D
|AF| = 6 cm ise
E
|BK| = |KD|
|AE| = x kaç cm dir? x K 8
B D C |AE| = 9 cm
|AD| = 12 cm B C
A) 3 B) 7 C) 4 D) 9 E) 5 |DC| = 8 cm ise |FB| = x kaç cm dir?

2 2
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
8. A

12
x F a a 4
D m(ABD) = m(DBC) 3
4 |AB| = 3 cm B D
E 6
|AD| = 4 cm
ESEN YAYINLARI
B 16 C
x
a a a |BD| = 6 cm 12
ABC üçgeninde, m(ABF) = m(CAE) = m(BCD)
|BC| = 12 cm ise
|AB| = 12 cm , |BC| = 16 cm , |DE| = 4 cm ise C
|DF| = x kaç cm dir?
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
A) 2 B) 5 C) 3 D) 7 E) 4
2 2
12. A
[AB] ⊥ [BC]
12
[AE] ⊥ [BD] x
D
[BD] ⊥ [DC] 3
B 6 D x E C
|AB| = |BC| 5
E
|DE| = 3 cm a a
ABC üçgeninde m(BAD) = m(DAE)
B C
|DC| = 5 cm ise a a
m(ABC) = m(EAC) , |BD| = 6 cm ve
|AE| = x kaç cm dir?
|AC| = 12 cm ise |DE| = x kaç cm dir?
A) 8 B) 15 C) 7 D) 6 E) 5 A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3
2
1.C 2.C 3.D 4.C 5.A 6.A 7.D 8.C 9.A 10.E 11.B 12.D
344
TEST – 7 Benzerlik
[AF] ∩ [DE] = {K}

D
D
[DE] // [AC] 2
K K
|BF| = |FE| = |EC|
|DK| = 2 cm ise B E C F
|AC| kaç cm dir? B F E C
ABC üçgeninde, [DF] ∩ [BF] = {F} , |AD| = |DB|
|DK| = |KF| , [DE] // [AC] ve |AK| = 24 cm ise
A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 12
|DE| kaç cm dir?
A) 16 B) 14 C) 12 D) 10 E) 8
[DK] // [EF] K
F
|AF| = |FC| 5. [AB] ⊥ [BD] A
x E
|BK| = 2|KA| 6
ESEN YAYINLARI
[AC] ⊥ [CE]
|EF| = 6 cm ise B D E C 10
[ED] ⊥ [BD] 15
x
|DK| = x
|AC| = 10 cm
kaç cm dir?
B 6 C D
|BC| = 6 cm
A) 4 B) 6 C) 8 D) 9 E) 12
|CE| = 15 cm ise |ED| = x kaç cm dir?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 13
3. A
ABC bir üçgen
1
[DE] // [BC]
D E x
[DF] // [BC]
x |AD| = 1 cm D
E
|DF| = |BC| F
B C A(ADE) = A(BDEC) 4
|BK| = 8 cm K
8
Verilenlere göre |BD| = x kaç cm dir? |KE| = 4 cm ise
|AE| = x
B C
A) 2 – v2 B) v3 – 1 C) v2 – 1 kaç cm dir?
1 1
D) E)
2 4 A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 12
345
|AB| = |BC| [BD] kenarortay

|AD| = 2|ED| [EF] // [AB] x D
|BD| = |DC| ve E |BE| = |ED| E
4
|BE| = 4 cm ise |EF| = 6 cm ise 6
B D C
|BC| kaç cm dir? |AB| = x B F C
kaç cm dir?
A) 16 B) 18 C) 20 D) 24 E) 28
A) 12 B) 18 C) 24 D) 30 E) 36
8. A
F
D
B 6 K 6 E 4 C
[AE] ∩ [BD] = {C} 4
D
2
|AC| = 4 cm 5
ABC üçgeninde, [FK] ⊥ [BC] , [DE] ⊥ [BC] |AB| = 5 cm

C x
6
3
ESEN YAYINLARI
|AD| = |DC| , |BK| = |KE| = 6 cm , |EC| = 4 cm |BC| = 6 cm B

E
FK |CD| = 2 cm
ise oran› nedir?
DE
|CE| = 3 cm ise |DE| = x kaç cm dir?
A) 2 B) 1 C) 3 D) 4 E) 5 A) 2 B) 5 C) 3 D) 7 E) 4
3 2 3 3 2 2
9. A
D
|AF| = |DC|
F
12. A
|CF| = |CE|
B C |AB| = |BD| 6
x
a a 3
m(BAC) = m(BDE)
E B D 4 C
ABC ve DBE üçgenlerinde verilenlere göre, a a

ABC üçgeninde, m(BAC) + m(ADB) = 180°
BC
kaçt›r? |AD| = 3 cm , |DC| = 4 cm , |AC| = 6 cm ise
BE
|AB| = x kaç cm dir?
1 1 3
A) B) C) 1 D) v2 E)
2 2 2 A) 3 B) 4 C) 9 D) 5 E) 11
2 2
1.E 2.C 3.C 4.A 5.B 6.E 7.A 8.C 9.C 10.C 11.B 12.C
346
TEST – 8 Dik Üçgen
[AB] ⊥ [AC] [AB] ⊥ [AC]

[AH] ⊥ [BC] 4 [AB] ⊥ [BD]
|BH| = 4|HC| [BC] ⊥ [AD] 4 E
B
x C
|AC| = 4 cm ise |BE| = 4 cm 2
B H C
|AB| kaç cm dir? |DE| = 2 cm ise D

A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 16
A) 8 B) 12 C) 16 D) 20 E) 24
2. A
B 5. ABC üçgeninde A
E C
1 [AB] ⊥ [AC]
ESEN YAYINLARI
D
|AD| = |AC| = 6 cm 6 6
ABC üçgeninde [AB] ⊥ [AC] , [AB] ⊥ [BD] |DC| = 4 cm ise

B x D 4 C
[AD] ⊥ [BC] , |DE| = 1 cm , |AE| = 3 cm ise |BD| = x kaç cm dir?
|BC| kaç cm dir?
A) 8 B) 10 C) 12 D) 14 E) 16
A) 8 B) 2c15 C) 3v6
D) 4v3 E) 6
3. A
x
3v3 [AB] ⊥ [AC]
6
[BD] ⊥ [DE] D
B 6 H C [AH] ⊥ [BC]
|AD| = 6 cm
ABC üçgeninde [AB] ⊥ [AC] , [AH] ⊥ [BC] B 9 H 4 E x C
|BH| = 9 cm
|BH| = 6 cm , |AC| = 3v3 cm ise |AH| = x kaç
|HE| = 4 cm ise
cm dir?
A) 5 B) 2v6 C) 2v5
A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 13
D) 3v2 E) 4
347
[AD] ⊥ [BC]
[CE] ⊥ [AB] E
6 D E
|EF| = 6 cm F
10
|FC| = 10 cm 6 K
F
|AD| = 16 cm ise x
B D C
|BD| = x kaç cm dir? B 10 C
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 14 ABC üçgeninde [BE] ∩ [CD] = {K} olup,

K diklik merkezidir. |AE| = |EC| , [EF] // [AB]
|BD| = 6 cm ve |BC| = 10 cm ise |KE| kaç cm
dir?
A) v5 B) v6 C) v7 D) 2v2 E) 3
[AC] ⊥ [BC]
[AB] ⊥ [AD]
12 D [AH] ⊥ [BC]
ESEN YAYINLARI
|AB| = |AD|
x |AB| = 8 cm 8 10
|BC| = 7 cm
B 7 C |AC| = 10 cm
|AC| = 12 cm ise
|BC| = 12 cm ise
|CD| = x kaç cm dir? B H C
|BH| kaç cm dir?
12
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16
A) 7 B) 4 C) 9 D) 5 E) 11
2 2 2
12. A
x 12
[AB] ⊥ [AC] D 8
a a
m(BDE) = m(ADC) 6
B D C
x
|BE| = |EC|
ABC üçgeninde, [AD] ⊥ [AC] , |BD| = |DC|
|DC| = 6 cm ise B E C
|AD| = 8 cm , |AC| = 12 cm ise |AB| = x
kaç cm dir?
A) 2v3 B) 3 C) 2v2
D) v6 E) 2 A) 20 B) 18 C) 16 D) 15 E) 12
1.B 2.D 3.D 4.C 5.D 6.D 7.D 8.B 9.B 10.A 11.C 12.A
348
TEST – 9 Dik Üçgen
1. ABC üçgeninde A 4. ABC dik üçgeninde A
[AB] ⊥ [AC] [AH] ⊥ [BC]

[AH] ⊥ [BC] [AE] ⊥ [BE]
a
m(ACB) = 15° |BD| = |DC|
15°
|BN| = |NC| B H 6 N C |BH| = 9 cm B D H C
|HN| = 6 cm ise |HC| = 4 cm ise

E
|BC| kaç cm dir? |BE| kaç cm dir?
A) 6v3 B) 8v3 C) 12 A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
D) 12v3 E) 18
2. ABC üçgeninde A 5. ABC üçgeninde D

A
[AD] ⊥ [BC] B, E, D do¤rusal
ESEN YAYINLARI
E
[DE] ⊥ [AC] [AB] ⊥ [AC] 6 x
|AC| = 6 cm E [BC] ⊥ [DC]

|AB| = 4v6 cm |AB| = 6 cm B 10 C
B D C
|BC| = 10 cm ise |BC| = 10 cm ise
|EC| kaç cm dir? |DC| = x kaç cm dir?
A) 1 B) 2 C) 1 D) 4 E) 5 A) 5 B) 6 C) 15 D) 8 E) 17
3 3 3 3 2 2

9
[AH] ⊥ [BC] [AB] ⊥ [AC]
D
[HD] ⊥ [AB] 17 [AH] ⊥ [BC]
16
|AD| = 9 cm AB
= 1 ise
|DB| = 16 cm AC 2 B H C
B H C
|AC| = 17 cm ise BH
oran› nedir?
HC
|BC| kaç cm dir?
A) 1 B) 1 C) 1 D) 1 E) 1
A) 24 B) 25 C) 26 D) 27 E) 28 2 3 4 2 2 2
349
[AC] ⊥ [BC] [AD] ⊥ [AC] x

E 6
|AE| = |EB| 6 |AB| = 6 cm
x
|AC| = 6 cm |BD| = 2 cm
B 2 D 12 C
|BD| = 10 cm B 10 D 2 C |DC| = 12 cm ise
|DC| = 2 cm ise |AC| = x kaç cm dir?
A) 3c10 B) 10 C) 2c30
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 D) 5v5 E) s130
11. D
A
2 F
E
1
7
[AB] ⊥ [BC]
[AD] ⊥ [BE] 8 E B H C
x
ESEN YAYINLARI
|AE| = |EC|
2
F ABC üçgeninde [AB] ⊥ [BC] , [DH] ⊥ [BC]
|AF| = 8 cm
B D C [AC] ⊥ [BD] , |AF| = 2 cm , |FE| = 1 cm
|FD| = 2 cm ise
|EC| = 7 cm ise |DE| kaç cm dir?
|FE| = x kaç cm dir?
A) v2 B) v3 C) 2 D) v5 E) v6
A) 4 B) 6 C) 15 D) 8 E) 10
2
12. A
9. ABC üçgeninde A F
x
[AB] ⊥ [AC]
6
[BD] ⊥ [DF] 6
30°
[AD] ⊥ [BC] E F
B D E C
B
|BF| = |FC| C a
x
ABC üçgeninde [AB] ⊥ [AC] , m(ACB) = 30°
|AB| = 6 cm ise |AF| = |FC|, |DE| = 2|BD| = 2|EC| , |DF| = 6 cm
D
|BD| = x kaç cm dir? ise |AB| = x kaç cm dir?
A) 3 B) 2v3 C) 3v2 A) 6 B) 2c10 C) 3v5

D) 2v6 E) 6 D) 4v3 E) 8
1.B 2.B 3.E 4.E 5.C 6.C 7.D 8.B 9.C 10.C 11.D 12.D
350
Tales, Menelaus ve
TEST – 10
Seva Teoremleri
1. Yandaki flekilde E 4. ABCD dörtgeninde D 4 C

A 2
[FK] // [BC] x [DC] // [EF] // [AB]
E F
[KL] // [AE] 6 D |DC| = 4 cm 6
L
[LM] // [ED] F 2
|EF| = 6 cm x
K
|AF| = 6 cm M |AB| = 12 cm
4
|FB| = 4 cm |DE| = 2 cm ise A 12 B
|LM| = 2 cm ise B C |AE| = x kaç cm dir?

A) 3 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
[AE] ∩ [BF] ∩ [CD] = {K}

8
|EC| = 4 cm 6
|BD| = 5 cm D
ESEN YAYINLARI
F
B, C, D do¤rusald›r. |AF| = 6 cm K
E 5 x
|BC| = 6 cm |AD| = 8 cm
x
|CD| = 2 cm 3 B x+2 E 4 C
|FC| = x cm
|DE| = 3 cm |BE| = x + 2 cm ise x kaçt›r?
a a B 6 C 2 D
m(BAC) = m(CED)
A) 5 B) 9 C) 4 D) 7 E) 3
ise |AB| = x kaç cm dir? 2 2
A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 12
6. ABC dik A
üçgeninde
3. ABC üçgeninde A |AE| = |EC| E
[AE] ∩ [CD] = {F} |FD| = 4 cm F
6
[DE] // [AC] |BD| = 8 cm 4
D 8 D
|FC| = 2|DF| |DC| = 4 cm ise B 4 C
F
x
|AD| = 6 cm ise |BE| kaç cm dir?
|BD| = x kaç cm dir? B E C
A) 2v5 B) 3v5 C) 5
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 D) 6 E) 6v5
351
7. A 10. A
2 F E
x F 6
B x
E C
1
D B D C
a a ABC üçgeninde [AD] ∩ [BE] = {F} , |AF| = |FD|

ABC üçgeninde m(DAE) = m(EAC), [AE] ⊥ [DF]
|BD| = |DC| , |FE| = 6 cm ise |BF| = x kaç cm
|BD| = 1 cm ve |AB| = 2 cm ise |FC| = x kaç cm
dir?
dir?
A) 20 B) 18 C) 16 D) 15 E) 12
A) 1 B) 3 C) 2 D) 5 E) 3
2 2
11. fiekildeki ABC ve A

8. [AB] // [FK] // [DE] A B
DBE üçgenlerinde
[AE] ∩ [BD] = {C} [FK] // [AB]
D
4
|AC| = 4 cm C [FC] // [DE] F
ESEN YAYINLARI
|CK| = 6 cm 9 6 |AF| = 2.|FC| = 6 cm

|KE| = 3 cm |ED| = 8 cm ise
K B K C E
F
|DE| = 12 cm ise KC
3 oran› kaçt›r?
|BC| + |FK| BE
D 12 E
kaç cm dir? A) 1 B) 1 C) 1 D) 1 E) 1
3 4 6 7 8
A) 14 B) 15 C) 16 D) 17 E) 18
12. fiekildeki ABC A
eflkenar üçgeninde
[AE] ∩ [CD] = {F} x
6
[AE], [BF] ve [CD]
|AD| = |DB| x
D K noktas›nda F
F D
|CF| = 3|DF| K
kesiflmektedir. 2
|FE| = 3 cm ise 3
|AD| = 6 cm
B 3 E C
|AF| = x B E C |DB| = 2 cm
kaç cm dir? |BE| = 3 cm ise |AF| = x kaç cm dir?
A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 4 36 37 38 39 40
A) B) C) D) E)
7 7 7 7 7
1.C 2.C 3.E 4.C 5.E 6.B 7.E 8.A 9.D 10.B 11.E 12.A
352
1. T : R2 → R2 4. Y
(x, y) → (x – 1, y + 5) D A
B
ötelemesi ile resmi (6, –2) olan nokta nedir?
C
X
O
E F
ABC üçgensel bölgesi orijin etraf›nda dört kez

döndürülerek ilk konumuna gelmektedir.
A(3, 5) olmak üzere F noktas›n›n koordinatlar›
nedir?
ESEN YAYINLARI
2. ABC üçgeninin A köflesinin dik koordinat siste- 5. y = x2 + 1 e¤risinin y = 0 do¤rusuna göre simetri-
mindeki koordinatlar› (3, –2) dir. ¤i olan e¤rinin denklemi nedir?
ABC üçgeni orijin etraf›nda ve saat yönünde
3 defa 90° lik dönme yapt›¤›nda A noktas›n›n ko-
ordinatlar› ne olur?
3. A(–3, 2) noktas›n›n M(1, 1) merkezli ve k1 = 2, 6. 3x – 2y + 1 = 0 do¤rusunun Y eksenine göre

k2 = 3 oranl› homoteti dönüflümünü bulunuz. yans›mas› olan do¤runun denklemi nedir?
353
7. y 9. A
d
D E
B K
x
O 1 H C
B C
fiekildeki koordinat düzleminde çizilen ABC efl- ABC üçgeninde, [DE] // [BC], 2|AD| = 3|DB|
kenar üçgeninin çevresi 12 br ve |OB| = 1 br ol- |DC| = 16 cm ise |DK| kaç cm dir?
du¤una göre, d do¤rudusunun denklemi nedir?
ESEN YAYINLARI
8. ABC üçgeninde A 10. A 12 D 4 B
[AB] ⊥ [AC]
[AH] ⊥ |BC] 6
x
|AC| = 6 cm
|BH| = 9 cm ise x
B 9 H C C
|HC| = x kaç cm dir? a a
ABC üçgeninde m(BAC) = m(DCB)
|AD| = 12 cm , |DB| = 4 cm ise |BC| = x kaç cm
dir?
1. (7, –7) 2. (2, 3) 3. (–23, 7) 4. (5, –3) 5. y = –x2 – 1
6. 3x + 2y – 1 = 0 7. x – 3 = 0 8. 3 9. 6 10. 8
354
1. y2 – 6y – 3x + 6 = 0 denkleminin T(–1, 3) ötele- 4.

d
mesine göre denklemi nedir?
A(– 4,1)
B
x=2
Kareli ka¤›t üzerinde verilen eksenleri çizilmemifl

olan yukar›daki koordinat düzleminde, d do¤ru-
sunun denklemi x = 2 dir. A noktas›n›n koordi-
natlar› (– 4, 1) oldu¤una göre, B noktas›n›n ko-
ordinatlar› nedir?
ESEN YAYINLARI
2. Dik koordinat sisteminde P(–1, 2) noktas›n›n 5. x + 2y – 3 = 0 do¤rusunun A(1, –2) noktas›na

göre simetri¤i olan do¤runun denklemi nedir?
(R90°) o (T(3, 1)) öteleme – dönme bileflke dönü-
flümü alt›ndaki görüntüsü nedir?
→ 6. P(4, 3) noktas›n›n x + 2y = 0 ve x – 3y = 0
3. A(–2, 3) noktas›n›n u = (1, –1) do¤rultusunda
ötelenmifli B ise B nin M(1, 3) merkezli ve do¤rular›na göre yans›mas›n›n bileflkesinin koor-
2 oranl› homoteti dönüflümü nedir? dinatlar› nedir?
355
7. y 9. A
D C
90° E
A B
x 10
B F C D
ABC üçgeninde, [EF] // [AC]

BF FC
= = |CD| ve |KC| = 10 cm ise
Yukar›daki flekilde verilen ABCD dikdörtgeninin 4 3
orijin etraf›nda ve saat yönünde 90° döndürülme- |AK| kaç cm dir?
si ile oluflan A′B′C′D′ dikdörtgeninin C′ köflesinin
koordinatlar› nedir? ESEN YAYINLARI
8. ABC üçgeninde A 10. ABC üçgeninde D

[AB] ⊥ [AD] [AC] ∩ [BD] = {E}
a 3v2 A
m(ACB) = 45° [AB] // [EF] // [DC] E
45°
|AC| = 3v2 cm B x D 2 C |AB| = 3 cm 3
x
|DC| = 2 cm ise |BF| = 2 cm

B 2 F 4 C
|BD| = x kaç cm dir? |FC| = 4 cm ise
1. y2 = 3x 2. (–3, 2) 3. (–3, 1) 4. (–1, –3) 5. x + 2y + 9 = 0
6. (–3, 4) 7. (4, –3) 8. 10 9. 60 10. 6
356
1. AB ⊥ AC A
4. |AB| = |AC| A
|AB| = 6 birim BE ve CF aç›ortay
8
|AC| = 8 birim 6 L K |AC| = 3 birim
P ∈ [BC] |BC| = 2 birim x 3
F E
PK // AB B P C |EF| = x birim
PL // AC fiekildeki ABC ikizkenar
Yukar›daki flekilde ALPK dikdörtgeninin alan›, üçgeninde |EF| = x kaç B C
2
LBP ve KPC üçgenlerinin alanlar› toplam›na eflit birimdir?
oldu¤una göre, |BP| kaç birimdir?
A) v3 B) v2 C) 1 D) 5 E) 6
4 5
A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 4
(1992 - ÖSS)
(1990 - ÖYS)
2. ABC bir dik üçgen C 5. BAC bir dik üçgen A

D, [AB] üzerinde E ∈ [BA] E
CD aç›ortay 24
D ∈ [BC]
x 10
|BC| = 1 birim 1 [ED] ⊥ [BC] 8
ESEN YAYINLARI
|DB| = k birim |AC| = 24 cm B D C

x
|BE| = 10 cm
A D k B
|ED| = 8 cm
Yukar›daki verilenlere göre |AC| = x in k türün- |BC| = x cm
den de¤eri afla¤›dakilerden hangisidir? Yukar›daki verilere göre |BC| = x kaç cm dir?
1+k
A) 1 + k B) 1 + k2 C) A) 26 B) 28 C) 30 D) 32 E) 36
1– k
2 3 (1993 - ÖYS)
D) 1 + k2 E) 1 + k3
1– k 1– k
(1991 - ÖYS)
6. ABC bir dik üçgen A

3. ABCD yamuk K D ∈ [BC]
|AB| = 8 birim AD aç›ortay
|BC| = 3 birim 4 |BD| = u birim
D C x
|DC| = 4 birim |DC| = 2u birim
fiekildeki ABCD 3 |AB| = x birim
yamu¤unda yan
A 8 B B u D 2u C
kenar do¤rular›
K da kesiflmektedir. Buna göre |CK| kaç birim- Yukar›daki verilere göre |AB| = x in u türünden
dir? de¤eri afla¤›dakilerden hangisidir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8 A) uv2 B) uv3 C) 2u D) 3u E) 4u
(1991 - ÖSS) (1993 - ÖYS)
357
7. ABC bir dik üçgen C 10. ABC bir eflkenar A
ACE bir dik üçgen üçgen

x
AE aç›ortay [DE] ⊥ [BC]
15 E D
|AB| = 10 cm D fiekildeki ABC eflkenar
|AC| = 15 cm
DC 2
|CE| = x cm üçgeninde = •
A 10 B DA 3 B
E
C
Yukar›daki verilere göre |CE| = x kaç cm dir? oldu¤una göre,

EB
oran› kaçt›r?
A) 6 B) 5 C) 5v5 EC
D) 3v5 E) 2v5
A) 3 B) 7 C) 4 D) 5 E) 6
(1994 - ÖYS) 2 2
(1997 - ÖSS)
8. L, M, N do¤rusal A
L, B, C do¤rusal N
|LB| = 2 birim a
3 11. m(AHC) = 90° A
|BC| = 5 birim M
a 8
|LM| = 4 birim m(BLC) = 90°
4
ESEN YAYINLARI
L
|MN| = 3 birim |AL| = |LC| = 8 cm
8
L 2 B 5 C |LB| = 6 cm 6
NA H B C
fiekildeki verilere göre oran› kaçt›r?
NC
| AH |
Yukar›daki verilere göre, oran› kaçt›r?
| HL |
A) 3 B) 15 C) 17 D) 15 E) 21
7 7 6 4 4 1 3 3 6 8
A) B) C) D) E)
(1995 - ÖYS) 3 4 5 5 5
(1997 - ÖYS)
9. A
|EF| = |FT|
|FC| = 10 cm T a
12. m(BAC) = 90° A
|BD| = 24 cm a •
x m(BED) = 90° 16
|DF| = x cm B 24 D F 10 C
|BD| = 4 cm D 15
E |DA| = 16 cm 4
|AC| = 15 cm •
Yukar›daki flekilde [AB] // [TE] oldu¤una göre, |BE| = x B x E C
|DF| = x kaç cm olabilir?

Yukar›daki verilere göre |BE| = x kaç cm dir?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12 16
A) B) 13 C) 5 D) 4 E) 3
(1996 - ÖSS) 5 5
(1998 - ÖSS)
358
a
13. m(DCA) = 90° D
3 C 16. ABC bir üçgen A
a DEFG bir kare
m(CAB) = 90°
[AH] ⊥ [BC] D G
|DC| = 3 cm 9 |DE| = x
|AB| = 6 cm x
•
|AC| = 9 cm 6 B C
B E H F
A
DEFG karesinin köfleleri, flekildeki gibi ABC
Yukar›daki verilere göre, |DB| kaç cm dir?
üçgeninin kenarlar› üzerindedir.
A) 6 B) 9 C) 6v2 |AH| = 8 cm ve |BC| = 12 cm oldu¤una göre,
D) 9v2 E) 10v2 |DE| = x kaç cm dir?
(1998 - ÖYS)
A) 4,3 B) 4,4 C) 4,5 D) 4,6 E) 4,8
(1999 - ÖSS)
14. ABD bir üçgen D
|AE| = 6 cm
|EC| = 4 cm 17. DC // EF // AB D 6 C
4 C
Yandaki flekilde E |DC| = 6 cm
6
ESEN YAYINLARI
DC 8 |AB| = 4 cm
=
DB 9 |EF| = x x
A L B E F
oldu¤una göre Yukar›daki verilere göre,
EL |EF| = x kaç cm dir?
oran› kaçt›r? A 4 B
ED
A) 2,1 B) 2,2 C) 2,3 D) 2,4 E) 2,5
A) 2 B) 3 C) 1 D) 3 E) 1 (2000 - ÖSS)
7 7 14 14 28
(1998 - ÖYS)
15. ABC bir dik A

18. |AB| = |AC| A E
üçgen a •
a F m(AEF) = 90°
m(BAC) = 90° a
[AE], [BF], [CD] D m(CDF) = 90° F
G C
x A, F, C do¤rusal
ABC üçgeninin
M E, F, D do¤rusal,
kenarortaylar›, E
•
G kenarortaylar›n B EF B D C
2
=
kesim noktas› FD 3
Yukar›daki flekilde [DM] // [AE] ve |BC| = 12 cm DC
oldu¤una göre, oran› kaçt›r?
oldu¤una göre, |DM| = x kaç cm dir? BD
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 A) 3 B) 2 C) 3 D) 2 E) 3
4 5 5 7 7
(1998 - ÖYS)
(2001 - ÖSS)
359
19. A 22. A
L D
E
H
F G
K 2 x P
E F
C
9
D
9
B x C B
a
|AL| = |LH| = |HK| = |KB| , LD // HF // KE // BC ABC bir dik üçgen, m(BAC) = 90°, |AE| = |EC|
|KE| = 2 cm , |BC| = x |BD| = |DC| = 9 cm, |BF| = |FG|, |GP| = x
Yukar›daki verilere göre, x kaç cm dir? Yukar›daki verilere göre x kaç cm dir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 3 E) 5
A) 14 B) 18 C) 22 D) 24 E) 26 2 2
(2002 - ÖSS) (2006 - ÖSS)
20. ABC bir üçgen A

AE aç›ortay
6 23. A
14
D noktas› [AB]
D F
üzerinde F
C |AG| = |GB| G 3
AE ⊥ BC x K
ESEN YAYINLARI
E
|BD| = |DC|
|AD| = 6 cm E
|AC| = 14 cm B
B
D
|FE| = x C
Yukar›daki flekilde |DF| = |FC| oldu¤una göre fiekildeki ABC üçgeninin [AC] kenar› üzerinde
x kaç cm dir? |FE| = 3 cm olacak biçimde E ve F noktalar›
al›n›yor. [FD] ve [GE] do¤ru parçalar› bir K
A) 5 B) 7 C) 2 D) 3 E) 4 noktas›nda 2|FK| = |KD| olacak biçimde
2 2
(2005 - ÖSS) kesiflti¤ine göre, |AC| uzunlu¤u kaç cm dir?
A) 9 B) 12 C) 15 D) 18 E) 21
(2008 - ÖSS)
21. ABC bir ikizkenar A
üçgen 5
x
a a
m(ABC) = m(ACB)
F 24. A
D noktas› AB B
do¤rusu üzerinde E
C ABC bir üçgen
D x
|DE| = |EF| T E |AD| = |DB|
D
|AF| = 5 cm 3 |AE| = |EC|
|AB| = x G |TG| = 3 cm
Yukar›daki flekilde |AD| = 9 cm oldu¤una göre C |AT| = x
x kaç cm dir? B F
A) 6 B) 7 C) 8 Yukar›daki verilere göre, x kaç cm dir?
D) 2v6 E) 2c14 A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
(2005 - ÖSS) (2009 – ÖSS)
360
25. F 28. ABC bir dik üçgen A

A
ABC bir üçgen BA ⊥ AC
E a D
m(BAC) = 90° |AD| = |DC|
|EC| = 3 cm x
|BD| = 4 cm
|BE| = 9 cm B 9 E 3 C
B 4 D 16 C |DC| = 16 cm
|DE| = x
Yukar›daki flekilde FDC bir eflkenar üçgen Yukar›daki verilenlere göre, x kaç cm dir?
FA 7 10
oldu¤una göre, oran› kaçt›r? A) B) C) 2 D) 3 E) 4
AC 2 3
011 - LYS)
(20
1 3 1 5 3
A) B) C) D) E)
4 5 7 11 13
(2010 – LYS)
26. A
ABC bir üçgen 29. AB ⊥ AC A 15 C

D
|AD| = |DC|
F AE ⊥ BC
|BF| = |FD| B
AC ⊥ CE D
E x
C 20
|AB| = 20 cm E
AF
ESEN YAYINLARI
Yukar›daki verilere göre, oran› kaçt›r? |AC| = 15 cm

FE
|DE| = x B
7 8 5
A) B) C) 2 D) E) 3 Yukar›daki verilere göre, x kaç cm dir?
2 3 2
(2011 - YGS) 15 25 32 27 36
A) B) C) D) E)
2 3 3 4 5
27. y (2011 - LYS)
A
5
4
3
B C 2
1
x
–5 –4 –3 –2 –1 O
30. GF // BC A
Dik koordinat düzleminde verilen ABC dik üçge-
ninin y eksenine göre simetri¤i al›n›yor ve A ile [BD] kenarortay 15
D
A′, B ile B′, C ile C′ simetrik nokta çiftleri olacak |AC| = 15 cm
G F
flekilde A′B′C′ üçgeni elde ediliyor. Elde edilen |BC| = 18 cm 8
bu üçgen de A′ noktas› etraf›nda saat yönünde |BG| = 8 cm B 18 C

90° döndürülüyor. Bu dönme sonucunda B′ nok-
fiekildeki G noktas› ABC üçgeninin a¤›rl›k mer-
tas›na karfl›l›k gelen B′′ noktas›n›n koordinatlar›
kezidir. Buna göre, DGF üçgeninin çevresi kaç
cm dir?
A) (0, 3) B) (2, 4) C) (3, 5) 23 25
A) 11 B) 12 C) 13 D) E)
D) (4, 6) E) (5, 4) 2 2
(2011 - YGS) (2011 - LYS)
361
31. Afla¤›daki aflamalar izlenerek bir geometrik çizim 32. 3x + 2y = 6 do¤rusunun x = 3 do¤rusuna göre
yap›l›yor. simetri¤inin denklemi afla¤›dakilerden hangisi-
dir?
• Aralar›ndaki uzakl›k 2 birim olacak flekilde
d1 ve d2 paralel do¤rular›n› çiziniz. A) x – 2y = 6 B) 2x – 3y = 18
C) 2x + 3y = 8 D) 3x – 2y = 12
• d1 üzerinde bir A noktas› al›p A merkezli 3 bi-
rim yar›çapl› çemberi çiziniz. Bu çemberin, E) 3x + 2y = 9
d2 do¤rusunu kesit¤i noktalar B ve C olsun. (2012 – LYS)
• C merkezli |BC| yar›çapl› çemberi çiziniz. Bu

çemberin, d1 do¤rusunu kesti¤i noktalar D
ve E olsun.
Bu çizime göre, D ile E noktalar› aras›ndaki uzak-

l›k kaç birimdir?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
(2012 – LYS)
ESEN YAYINLARI
362
ÇÖZÜMLER
1. A
3. K
b x
a 8
6 L K
D 4 C
b
6–a a
|KC| = x olsun.
B P C 3
A (ABC)
A(ALPK) = ⇒ a.b = 12 ..... I A 8 B
2
& & KC DC
& & KDC + KAB ⇒ =
BLP + BAC ⇒ 6 – a = b KB AB
6 8
⇒ 4a + 3b = 24 x 4
..... II ⇒ =
x+3 8
I ve II nin ortak çözümünden,
& ⇒ x = 3 cm bulunur.
b = 4 ve a = 3 bulunur. O halde BLP de
Do¤ru Seçenek A
|BP| = 5 birim olur.
Do¤ru Seçenek D
4. A
3k
3 x 3
F E
ESEN YAYINLARI
2k
2. C
B C
2
x
| AE | | AB | 3
1 = = ⇒ |AE| = 3k , |EC| = 2k
| EC | | BC | 2
& &
AFE + ABC ⇒ x = 3k ⇒ x = 6 br dir.
A kx D k B 2 5k 5
‹ç aç›ortay teoreminden, Do¤ru Seçenek E
AD AC AD x
= & = ⇒ |AD| = kx
DB BC k 1
ABC dik üçgeninde Pisagor ba¤›nt›s›ndan,
5. A
|AC|2 = |AB|2 + |BC|2
E
24
x2 = (kx + k)2 + 12
10 θ
8
x2 = k2(x + 1)2 + 1 α θ
B C
x2 – 1 = k2(x + 1)2 ⇒ x – 1 = k2(x + 1) D
x
⇒ x – 1 = k2x + k2
& & DE BE
⇒ x – k2x = 1 + k2 BDE + BAC ⇒ =
AC BC
⇒ x(1 – k2) = 1 + k2
⇒ 8 = 10
2
24 x
⇒ x = 1 + k2 olur.
1– k ⇒ x = 30 cm dir.
Do¤ru Seçenek D Do¤ru Seçenek C
363
6. A 9. A
24k
2x T
x
xk
x
B 24 D F 10 C
xk
B u D 2u C E
u x
[AD] aç›ortay ise = ⇒ |AC| = 2x & &
2u AC EFD + ABD ⇒ |EF| = xk , |AB| = 24k
&
ABC de Pisagor teoreminden, & &
CTF + CAB ⇒ | CF | = | TF |
2 2 2 2 2 2 | CB | | AB |
(2x) = x + (3u) ⇒ 4x = x + 9u
10 xk
⇒ x2 = 3u2 ⇒ x = uv3 bulunur. ⇒ =
34 + x 24k
Do¤ru Seçenek B
Do¤ru Seçenek B
7. C
x
x
15 θ E
D
θ
ESEN YAYINLARI
α 5v5–x
α
A 10 B
|CD| = |CE| = x tir.

&
ABC → |BC|2 + 102 = 152 ⇒ |BC| = 5v5 cm
[AD] aç›ortay ise,
BD AB 5 5 – x 10
= & = ⇒ x = 3v5 cm dir.
DC AC x 15
Do¤ru Seçenek D 10. A
3n
8. A
N D
2n
30°
3
M
•
B C
4n E n
4
DC 2
= ⇒ |DC| = 2n , |DA| = 3n
L 2 B 5 C DA 3
Menelaus teoremine göre, &

DEC de (30° - 60° - 90° üçgeni)
AN CB LM AN 5 4 |DC| = 2n ⇒ |EC| = n olur.
· · =1⇒ · · =1
AC BL MN AC 2 3 ABC eflkenar üçgen ise |BC| = |AC| = 5n
AN 3 |BE| = 4n dir.
⇒ = dir.
AC 10 EB 4n
O halde, = = 4 tür.
NA 3 EC n
O halde, = olur. kC
Do¤ru Seçenek
NC 7 Do¤ru Seçenek A
364
11. A 14. D
8
8n
L
4 C
8 E
6 6 n
5k
3k
H B 10 C
A L T B
&
AHC de [AH] ⊥ [HC] ve |AL| = |LC| ise DC 8
= ⇒ |DC| = 8n , |DB| = 9n
|HL| = |AL| = |LC| = 8 cm dir. DB 9
EL AE 6
& BC . AH AC . BL [CT] // [DL] ⇒ = =
ABC → = CT AC 10
2 2
10. AH 16.6 ⇒ |EL| = 3k , |CT| = 5k
=
2 2 CT BC
= & 5k = 1 ⇒ |DL| = 45k
48 DL BD DL 9
AH = olur. O halde
5 ⇒ |DE| = 42k
48 EL 3k 1
AH 6 O halde, = = bulunur.
= 5 = elde edilir. ED 42k 14
HL 8 5 Do¤ru Seçenek C
Do¤ru Seçenek D
15. A
ESEN YAYINLARI
12. A
F
• 4
16
D
15 G C
D x 2
6
4 θ M
E
α • θ 6
x E B
B C
25
[AB] ⊥ [AC] ⇒ |AE| = |BE| = |EC| = 6 cm
|AB| = 20 , |AC| = 15 ⇒ |BC| = 25 cm dir. G a¤›rl›k merkezi ise |GE| = 2 cm , |AG| = 4 cm
& & x = 4 ⇒ x = 16 cm dir. &
BDE + BCA ⇒ ABG de [DM] orta taban olup,
20 25 5
Do¤ru Seçenek A AG
|DM| = ⇒ x = 4 = 2 cm olur.
2 2
Do¤ru Seçenek A
13. D
3 C
16. A
D G
9 9
K
x x
6
•
K 3 A B B C
E H F
& & & AK DG

DKB → |DB|2 = |DK|2 + |KB|2 ADG + ABC & =
AH BC
|DB|2 = 92 + 92
8–x x
|DB| = 9v2 cm olur. = ⇒ x = 4,8 cm
8 12
Do¤ru Seçenek D Do¤ru Seçenek E
365
17. D 6 C 20. A
3k 6
14
x D F
E F
2k x C
8
E
A 4 B
B
& & CE DC 6
CDE + ABE ⇒ = = |AB| = |AC| = 14 cm ⇒ |BD| = 8 cm dir.
AE AB 4
|DF| = |FC| ve |BE| = |EC| ise
⇒ |CE| = 3k , |AE| = 2k
BD
|FE| = olup x = 8 = 4 cm dir.
& & CE EF 2 2
CEF + CAB ⇒ =
CA AB Do¤ru Seçene
ek E
3k x
⇒ = ⇒ x = 2,4 cm dir.
5k 4
Do¤ru Seçenek D
21. A
x 5
18. A E
•
2n F
B x–5
2k 9–x
F E
D C
ESEN YAYINLARI
3n 3k
Menelaus teoremine göre,
•
CF AB DE
B 5x H 2x D 3x C · · =1 ⇒ x–5· x ·1 =1
CA BD EF x 9–x 1
EF 2
= ⇒ |AF| = 2k , |FC| = 3k
FD 3 ⇒ x–5 =1
9–x
⇒ |CD| = 3x , |DH| = 2x
⇒x–5=9–x
|AB| = |AC| ve [AH] ⊥ [BC] ise ⇒ 2x = 14
|BH| = |HC| = 5x olur. ⇒ x = 7 cm olur.
DC 3x 3 Do¤ru Seçenek B
O halde, = = bulunur.
BD 7x 7
Do¤ru Seçenek E
22. A
19. A
E
//
L D
6 G
//
H x P
F F
C
//
K 2 9
D
E 9
//
B x C
|AD| = 9 cm ve G a¤›rl›k merkezi olup
KE BK 2 1 |AG| = 6 cm , |GD| = 3 cm dir.
= & = ⇒ |LD| = 6 cm
LD BL LD 3 GBC üçgeninde, P noktas› a¤›rl›k merkezi olup,
|GP| = 2 cm ve |PD| = 1 cm dir.
LD AL 6 1
= & = ⇒ x = 24 cm bulunur. O halde, x = 2 cm dir.
BC AB x 4
Do¤ru Seçenek D Do¤ru Seçenek B
366
23. A 26. A
F
G 3 3n D
K F
E
n 2n
B E
B K C
D
C
FE 1 DK 2
[GD] // [AC] dir. (Orta taban) [DK] // [AE] ise = ve = oldu-
DK 2 AE 4
GD DK GD 2
= & = ⇒ |GD| = 6 cm AF
EF KF 3 1 ¤undan, = 3 bulunur.
FE
O halde, |AC| = 2|GD| Do¤ru Seçenek E
= 2.6 = 12 cm dir.
Do¤ru Seçenek B
27. y
A C′′ 5 A′
B′′ 3
24. G noktas› ABC üçgeninin a¤›rl›k merkezi ise B C
2 C′ B′
ESEN YAYINLARI
x = |AT| = 3|TG| = 9 cm bulunur.

x
Do¤ru Seçenek E –5 –3 O 3 5
ABC üçgeninin y eksenine göre simetri¤i A′B′C′

üçgenidir. A′B′C′ üçgeni A′ noktas› etraf›nda sa-
at yönünde 90° döndürülürse A′B′′C′′ üçgeni elde
edilir. O halde B′′ nün koordinatlar› (0, 3) olarak
bulunur.
Do¤ru Seçenek A
25. F
60°
A
E
30°
28. A
30° 60° 60°
B 4 D 16 C
fiekilde görüldü¤ü D
gibi [AK] kenaror- 6
ABC dik üçgeninde,
x
BC tay› çizilirse,
20
|AC| = ⇒ |AC| = = 10 cm B 6 K 3 E 3 C
2 2
|FC| = |DC| = 16 cm ⇒ |FA| = |FC| – |AC| |AK| = |BK| = |KC| = 6 cm ve |KE| = |EC| = 3 cm
olur. Bu durumda, AKC üçgeninde [DE] orta ta-
⇒ |FA| = 16 – 10 = 6 cm
ban olaca¤›ndan,
FA 6 3 AK
= = bulunur. 6
AC 10 5 DE = ⇒ DE = = 3 cm bulunur.
2 2
Do¤ru Seçenek B Do¤ru Seçenek D
367
29. A 15 C 31.
D A K E d1
D
3 2 3 2
2v5
20 x v5 v5
E d2
B H C
ABC dik üçgeninde (15-20-25 üçgeni) A merkezli çemberi çizdi¤imizde,

|BC| = 25 cm dir. Ayr›ca, |AB| = r = 3 cm
|AD|.|BC| = |AB|.|AC| ⇒ |AD|.25 = 20.15 |AH| = 2 cm (d1 ile d2 aras›ndaki uzakl›k)
⇒ |AD| = 12 cm AHC dik üçgeninde,
AEC dik üçgeninde Öklid teoremine göre, |AC|2 = |AH|2 + |HC|2 ⇒ 32 = 22 + |HC|2
|AC|2 = |AD|.|AE| ⇒ 152 = 12.(12 + x) ⇒ |HC| = v5 cm olur.
⇒x=
27
cm bulunur. |BH| = |HC| = v5 cm ise C merkezli çemberin
4 yar›çap› |CE| = 2v5 cm dir.
Do¤ru Seçenek D
CKE dik üçgeninde,
|CE|2 = |CK|2 + |KE|2 ⇒ (2v5)2 = 22 + |KE|2
⇒ |KE| = 4 cm
|DK| = |KE| = 4 cm olaca¤›ndan
|DE| = 4 + 4 = 8 cm bulunur.
ESEN YAYINLARI
Do¤ru Seçenek D
30. A
15 32. A(x, y) noktas›n›n x = 3 do¤rusuna göre simetri¤i
2
A′(6 – x, y) oldu¤undan A′ noktas›n›n koordinat-
D 15
G F
2 lar› 3x + 2y = 6 denkleminde yerine yazarsak
8 3(6 – x) + 2y = 6 ⇒ 18 – 3x + 2y = 6
B 18 C ⇒ 12 = 3x – 2y olur.
Do¤ru Seçenek D
ABC üçgeninde G a¤›rl›k merkezi ise
|BG| = 2|GD| ⇒ 8 = 2|GD| ⇒ |GD| = 4 cm olur.
[GF] // [BC] ise
DG DF GF 4 DF GF
= = ⇒ = =
DB DC BC 12 15 18
2
5
⇒ |DF| = cm ve |GF| = 6 cm olur.
2
5 25
Çevre(DGF) = 4 + 6 + = cm bulunur.
2 2
Do¤ru Seçenek E
368

Ometri K A

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ometri K A

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

10.

Milli E¤itim Bakanl›¤› Talim ve Terbiye Kurulu Baﬂkanl›¤›’n›n 30.12.2009 tarih ve

Nevzat ASMA Halit BIYIK

Dizgi, Grafik, Tasarԩm

Bahçekapԩ Mah. 2460. Sok. Nu.:7

Mutlu, sa¤l›kl› ve baﬂar›l› bir hayat geçirmeniz dile¤iyle...

Bu kitab›n haz›rlanmas›nda kontrol yaparak bize katk›da bulunan

Nevzat ASMA Halit BIYIK

Ruhumun senden, ‹lâhi, ﬂudur ancak emeli:

Mehmet Âkif ERSOY

Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin, en kıymetli

Öklid’in ‹lk Beﬂ Postulat› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

2. BÖLÜM Düzlemde Nokta, Do¤ru ve Vektör . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Nokta, Do¤ru ve Düzlem Aras›ndaki ‹liﬂkiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Düzlemde Do¤ru Parçalar› ‹le Desenler Oluﬂturma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Yönlü Do¤ru Parças› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Vektörlerde Toplama ‹ﬂlemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Bir Vektörün Bir Reel Say› ‹le Çarp›m› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

Vektörlerin Lineer Ba¤›ml›l›¤› ve Lineer Ba¤›ms›zl›¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Üniversiteye Giriﬂ S›nav Sorular› ve Çözümleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Dik Koordinat Sistemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

‹ki Vektörün Öklit ‹ç Çarp›m› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

Bir Vektörün Uzunlu¤u (Normu). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

‹ki Vektör Aras›ndaki Aç› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

Bir Vektörün Baﬂka Bir Vektör Üzerine Dik ‹zdüﬂümü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

Üniversiteye Giriﬂ S›nav Sorular› ve Çözümleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

Bir Do¤runun Grafi¤i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

Birinci Dereceden Eﬂitsizliklerin Grafi¤i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

‹ki Do¤runun Birbirine Göre Durumlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

Bir Do¤runun E¤im Aç›s› ve E¤imi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

E¤imi ve Bir Noktas› Bilinen Do¤runun Denklemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

‹ki Do¤ru Aras›ndaki Aç›. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

Bir Noktan›n Bir Do¤ruya Olan Uzakl›¤› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

Paralel ‹ki Do¤ru Aras›ndaki Uzakl›k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

Yaz›l›ya Haz›rl›k – 1, 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

Üniversiteye Giriﬂ S›nav Sorular› ve Çözümleri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

6. BÖLÜM Dönüﬂümlerle Geometri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253

Düzlem Geometride Temel Elemanlar

EUCL‹D (ÖKL‹D) (M.Ö. 325 – M.Ö. 265)

Egeli matematikçi Öklid’in kiflisel yaflam›na iliflkin hemen hiçbir fley

bilinmemektedir. Bilinen tek ﬂey; ‹skenderiye Kraliyet Enstitüsü’nde

dönemin en sayg›n ö¤retmeni; alan›nda yüzy›llar boyu eﬂsiz kalan

bir ders kitab›n›n yazar› olmas›d›r. E¤itimini Atina’da Platon’un ünlü

akademisinde tamamlad›¤› san›lmaktad›r. O akademi ki giriﬂ kap›-

s›nda, “Geometriyi bilmeyen hiç kimse bu kap›dan içeri al›nmaz!”

Öklid bu yap›t›nda bir tak›m tan›mlar›n yan› s›ra, beﬂi A

Aksiyom ispata gerek olmayan temel gerçekler anla-

için geçerlidir. Günümüz dünyas›nda aralar›nda fark

3. Postulat: Merkezi ve yar›çap› verilen bir çember ‹SPAT YÖNTEMLER‹

kezleri de ayn› olursa hep-

4. Postulat: Bütün dik aç›lar eﬂtir.

Olmayana ergi Çeliﬂki yöntemiyle Deneme yöntemiyle Aksine örnek

Aﬂa¤›daki teoremin ispat›n› do¤rudan ispat yöntemi

5. Postulat: Bir do¤ruya d›ﬂ›ndaki bir noktadan yal- E

A noktas›ndan geçen sonsuz tane do¤ru çizilebilir.

GEOMETR‹K ‹SPAT B‹Ç‹MLER‹

Teorem : “Birbirini bütünleyen eﬂ iki aç› dik aç›d›r.”

5. ifadenin her iki yan›n›n 2 ile bölünmesinden

2. Ak›ﬂ Diyagraml› ‹spat Biçimi

Teorem : “Birbirini bütünleyen eﬂ iki aç› dik aç›d›r.”

m(ABD) = m(DBC) ABD ve DBC

m(ABD) + m(DBC) = 180°

Bütünler aç›lar›n tan›m›ndan