FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ

COĞRAFYA BÖLÜMÜ

COĞ 103 – Matematik Coğrafya

Dr. Öğr. Üyesi Harun Reşit BAĞCI

Bu ders sunumu, eğitim maksadıyla Dr. Öğr. Üyesi Harun Reşit BAĞCI
tarafından hazırlanmıştır. Hiçbir ticari amacı yoktur. Kullanılan
görsellerden alıntı olanların kaynağı sunumda belirtilmiştir.
 COĞ 103- Matematik Coğrafya
10. Hafta
Haftalık Ders İçeriği
• Ara Sınav Değerlendirmesi
• Dünya’nın Hareketleri
• Özel Tarihler ve Etkileri
• Türkiye’de gece gündüz süresinin yıl içindeki değişimi
• Türkiye’de gölge boylarının yıl içindeki değişimi
• Revulusyon Hareketi ve Sonuçları
• Perihal ve Aphel kavramları

2
Dünya’nın Uzaydaki Hareketleri

Hareketin adı Tanımı Süresi Sonuçları

Eksantrisiti Yörünge şeklinin elipsle 100.000 yıl/ Uzun süreli sıcaklık
daire arasında değişimi 400.000 yıl değişimi
Oblikiti Eksen eğikliğinin 41.000 yıl Uzun süreli sıcaklık
değişimi değişimi
Presesyon Yer ekseninin uzayda 26.000 yıl Uzun süreli sıcaklık
kesik koni oluşturması değişimi
Nutasyon Presesyon sırasında 18 yıl Etkileri belirgin değil
oluşan eksen salınımı
Revulusyon Dünyanın Güneş 1 yıl Mevsimlik sıcaklık
etrafında dönmesi değişimi
Rotasyon Dünyanın kendi ekseni 24 saat Günlük sıcaklık
etrafında dönmesi değişimi

3
Eksen Eğikliği
• Dünya üzerinde iki kutup noktasını birleştirdiği düşünülen hayali çizgi eksen olarak
tanımlanır. Eksen ile
• Ekvator arasındaki açı 90°, olup sabittir.
• Ekliptik arasındaki açı maksimum 23.5° olup yıl içinde değişmektedir.

4
Eksen Eğikliğinin Sonuçları
• Dünya’nın yörüngesindeki eğik duruşu eksen
eğikliği olarak tanımlanır. Eksen eğikliğine bağlı
olarak,
• Dönenceler ve kutup dairelerinin yerleri
belirlenmiş, matematik iklim kuşakları oluşmuştur.
• Güneş ışınlarının dik geldiği yerler yıl içinde
ekvator ile dönenceler arasında yer değiştirir.
Buna bağlı olarak
• Orta kuşakta mevsimler oluşur.
• Gölge boyları yıl içerisinde değişir.
• Aydınlanma çemberi kutup daireleri ile kutup
noktaları arasında yıl içinde yer değiştirir.
• Gece ve gündüz süreleri yıl içinde tarihlere göre
farklılık gösterir.
5
Özel Tarihler

6
Türkiye’de Gece Gündüz Süresinin Değişimi
• Türkiye’nin mutlak konumuna bağlı olarak yıl içerisinde gece ve gündüz süreleri arasında
belirgin farklılıklar ortaya çıkmaktadır.

• Türkiye’de 21 Haziran tarihinde gündüz süresi ortalama 15 saati bulurken 9 saat gece
yaşanmaktadır.

Görsel Kaynağı:
https://m.turkiyegazetesi.co
m.tr/yasam/529159.aspx
7
Türkiye’de Gölge Boylarının Değişimi
• Cisimlerin gölge boyu uzunlukları güneş ışınlarını alma açılarına göre değişir.
• Güneş ışınlarını 90° ile yani dik olarak alan cisimlerin gölgesi oluşmaz.
• Bir cisme güneş ışınları 45° ile gelirse Cismin boyu gölgesinin boyun eşit olur.
• Eksen eğikliğine bağlı olarak cisimlerin gölge boyları yıl içinde değişiklik gösterir.
• Türkiye’nin mutlak konumuna bağlı olarak cisimlerin gölgesi 21 Haziran da en kısa 21
Aralık’ta ise en uzundur.

8
Revulusyon Hareketi
• Dünyanın belirli bir yörüngeyi takip ederek Güneş etrafında yapmış olduğu
harekete revulusyon ya da Dünya’nın günlük hareketi denir.
• Dünya bu hareketini 365 gün 6 saatte tamamlar. 6 saatlik zaman dilimleri ise
artık yıl olarak tanımlanır.

Görsel Kaynağı: http://yazarlikyazilimi.meb.gov.tr/Materyal/nigde/grup2/mevsimler/resim/d%C3%BCzen.png, 9