BAŞ AĞRISI

5. Sınıf 2023-24

Prof Dr Galip AKHAN

 EPİDEMİYOLOJİSİ

•genel popülasyonda
%90’ın üzerindedir
Ömür boyu en az bir kez
•erkeklerde %93,
baş ağrısı yaşayan kişi
oranı: •kadınlarda %99
 BA SINIFLAMASI

Trigeminal
Primer BA Migren GTBA Otonomik Diğerleri
Sefaljiler

Sekonder Travma, Enfeksiyöz, Metabolik Diğerleri

BA

Ağrılı kranial
Nöropatiler Trigeminal Glossopharyngeal Oksipital Optik İskemik oküler Tolosa-Hunt

&yüz ağrılar
Ağrı Kontrol Sistemleri

Serotronerjik sistemi
• Çıkan Sistem:
• Midbrain raphe ve talamusa, hipotalamus ve kortekse doğru yayılır.
• Bu sistem hem uyku hem de nöroendokrin kontrolü sağlar.
• inen sistem:
• Beyinsapının PAG kısımından başlar,
• medullanın rafe magnusuna ulaşır ve
• spinal kordun dorsal boynuzunda sonlanır.

Noradrenerjik sistem
• ponsun lokus seruleusundan kaynaklanır.
• İnen nöronlar spinal kordda sonlanır.
• Çıkan noradrenerjik sistem, lokus seruleustan başlar, mikrosirkülasyonu innerve eder ve
serebral kortekse yayılır.
 GTBA Fizyopatoljisi

Ağrı
Mekanizmaları rol
alır

Myofasiyal
Kronik GTBA’da
dokulardan gelen
santral ağrı
uzamış nosiseptif
mekanizmalarında
uyaranlara
duyarlılaşma
duyarlılaşma.

Epizodik GTBA’da
myofasiyadan
gelen nosiseptif
uyaranlar
AURA
Aura esnasında veya
öncesinde auraya ile
ilgili bölgelerde,
arkadan başlayıp öne
yayılan ve iskemik zona
kadar düşmeyen,
arkasından hipereminin
takip ettiği, birkaç saat
süren, bölgesel bir kan
akımı yavaşlaması
vardır.
 TRİGEMİNAL OTONOMİK REFLEKS
Trigeminal sinir oftalmik dalı, ponsta sup salivator
nukleus sifenopalatik ganglion, N fasialıs
•
AĞRIYA DUYARLI EKSTRAKRANİAL YAPILAR

Paranazal sinus mukozaları,

Dişler,

Kaslar,

Deri ve deri altı dokusudur.

5-7-9-10. Kranial sinir uzantıları

AĞRIYA DUYARLI INTRAKRANİAL YAPILAR

Dural, meningeal, diğer arter ve

venler,

Willis Polligonu’nu yapan büyük

arterlerin proksimalleri,

5, 7, 9 ve 10 kranyal sinirler ve üst

servikal sinirlerin ağrıya duyarlı lifleri,

Kafa tabanındaki Dura Mater’in

damarlara komşu parçaları
 Migren
Auralı migren
• Tipik Auralı Migren
• BA’la beraber tipik Aura
Aurasız migren • BA’sız Tipik Aura Kronik Migren
• Beyin Sapı Auralı Migren
• Hemiplejik Migren
• Retinal Migren

Migrenle beraber olan

epizodik durumlar
• Tekrarlayan GIS bulguları
Migren komplikasyonları Olası Migren • Benin Paroksismal Vertigo
• Benin Paroksismal Tortikolis
 GTBA
Seyrek Sık Epizodik
Kronik GTBA Olası GTBA
Epizodik GTBA GTBA

Perikranial Perikranial Perikranial Muhtemelen

hassasiyetle hassasiyetle hassasiyetle Seyrek Epizodik
beraber beraber beraber GTBA

Perikranial Perikranial Perikranial

Muhtemelen Sık
hassasiyet hassasiyet hassasiyet
Epizodik GTBA
olmadan olmadan olmadan

Muhtemelen
Kronik GTBA.
TRİGEMİNOOTONOMİK SEFALJİLER

Küme BA Epizodik Kronik

Paroksismal
Epizodik Kronik
Hemikrania

SUNCT (Kısa süreli Konjuctial kanlanma ve yaşarmalı SUNCT Kranial otonomik SUNCT
unilateral • Epizodik SUNCT • Epizodik
nöraljiform BA
• Kronik SUNCT • Kronik
atakları)

Hemikrania
Remitting Unremitting
Kontinua

Olası
Olası trigeminal Olası hemikrania
Olası küme paroksismal Olası SUNCT
Sefaljiler kontinua
Hemikrania
 DİGER PRİMER BAŞ AĞRILARI
Primer Öksürük BA
Primer Eksersiz BA
Cinsel aktivite Esnasında BA
Thunderclap (Fırtına) BA
Soğuğun Tetiklediği BA
Eksternal Basınç BA
Primer Bıçak saplanır BA
Nunmular BA
Hipnik BA
Yeni Başlangıçlı Günlük Süregen BA
 Başlangıcı,

Sürekli mi?-
paroksismal
mi?

Başağrısının
tipi ve Sıklığı
karakteri

Aura ve
Şiddeti prodromal
belirtiler

Presipite
Eşlik eden
Yeri eden
belirtiler
BA’sı ile gelen hastada anamnezde neleri soracağını bilir
faktörler
 BA’LI HASTAYA YAKLAŞIM
BAŞLANGIÇ YAŞI

Semptomatik
Migren, GTBA,
BA

Analjezik Aşırı Hipnik

Küme Tipi
Kullanım başağrısı
Başağrısı
Başağrısı sendromu
BA Semptomunun önemini ve yaş dağılımını bilir
 Başağrısına Eşlik Eden Bulgular

Küme tipi başağrısı

Migren Kronik gerilim tipi
Diğer otonomik Sekonder başağrısı
başağrısı
sefalaljiler
• bulantı, kusma, • göz yaşarması, yüz • hastanın elinde • düşünürdüğünde
dizziness, fotofobi, kızarması, burun somatik, emosyonel KİBAS bulguları ve
fonofobi, tinnitus, tıkanıklığı veya akıntısı ve fizik semptomları fokal nörolojik
bulanık görme eşlik gibi otonomik gösteren uzun bir liste bulgular
edebilir, belirtiler ve parsiyel vardır. Gerilim tipi araştırılmalıdır.
• hafif göz yaşarması, Horner Sendromu tek başağrısına hemen hiç
göz kanlanması yanlı ve belirgin olarak bir şey eşlik etmez.
olabilir. görülür.

BA’sı ile gelen hastada anamnezde neleri soracağını bilir

 BA Özellikleri
• Zonklayıcı ve şiddetli, hareketle artar, günlük
Migren aktiviteye engel. Ağrı %20’si hep aynı tarafta

• Künt ve hafif orta şiddetli, sıkıştırıcı, basınç

GTBA hissi, bant tarzında.stres, açlık, uyku değişikliği

Sekonder • Aynı lokalizasyonda, süreklidir GTBA ile

karışabilir
BA’lıları
BA’sı ile gelen hastada anamnezde neleri soracağını bilir
 BA SIKLIĞI VE SÜRESİ

Migren:
genelde düzenli, ayda 2-8 kez
ilaç kullanılmadığında 4 saat
ile 3 gün sürer.
GTBA:
Küme başağrısı
düzensiz atak süreleri
çoğunlukla 15 dakika ile 3 saat
dakikalardan günler-haftalara
arası bir süreye sahiptir
kadar sürebilir.

Hemikranya kontinuada
SUNCT
Paroksizmal hemikranya ağrının hiç kesilmeden
5 saniye ile 4 dakika
2-30 dakika aylardır
günde yüzlerce kez
arada şiddetlenme

BA’sı ile gelen hastada anamnezde neleri soracağını bilir

Özgeçmiş
• Geçirdiği hastalıklar,
• Kullandığı ilaçlar,
• Sosyal yaşantısı ve stres faktörleri
Eşlik eden hastalıklar
• Glokom,
• Yeni tanınan hipertansiyon,
• Diyaliz,
• Hipotirodi,
• Sinüzit
• Oral kontraseptif kullanımı.
• Uyku bozukluklukları
BA için kullandığı ilaçlar

Aile öyküsü
BA’sı ile gelen hastada anamnezde neleri soracağını bilir
 • Başlangıç yaşı ve klinik özelliklerin tanımlanan başağrısı için
tipik olmaması, (10 yaşından önce, 50 yaşından sonra
başlaması)
• Yeni başlayan başağrısının akut ve şiddetli özellikte olması
kişinin yaşamındaki “en şiddetli ağrı” olarak tanımlanması
• Günler içinde başlamış olması veya karakter, sıklık ve şiddet
gibi özelliklerinde değişiklik göstermesi, tedaviye yanıt
vermemesi
• Hamilelik döneminde veya doğum sonrası ortaya çıkması
• Fiziksel aktivite, ıkınma veya öksürmekle artması, vücut ve
baş pozisyonu ile ilişkili olması
• İlerleyici ve tedavi edilemeyen kusmanın olması
Semptomatik • Baş‐boyun travması ile ilişkili
Başağrısı • Halsizlik, kilo kayb ile olması, sistemik bir hastalığı veya
İmmün sistemi etkileyen hastalığı olan kişilerde ortaya çıkan
yeni başağrıları
 PRİMER BA İÇİN BİR TETKİKİ YOK
SEKONDER BA İÇİN.
SAK Bilgisayarlı tomografi (BT), LP, serebral anjiyografi (DSA)

Damar MRG, MR venografi, anjio, doppler ultrason,

hastalıkları
Temporal Sedimentasyon, C‐reaktif protein, doppler US, temporal arter
arterit biyopsisi

Enfeksiyon MRG, EEG, LP, kan ve beyin omurilik sıvısı mikrobiyolojik tetkikleri

Sinüzit Waters grafisi, derin sinüsler için BT

 MUAYENE

Sistemik Nörolojik
Muayene:, Ateş, Muayene: Göz Radyolojik
Laboratuar
TA, Ağrıya hassas dibi, KS, Sistem Görüntüleme
bölgeler Muayenesi
 Migren

Aurasız Auralı Kronik Olası Migrenle

Migren beraber olan
migren migren Migren Migren epizodik
komplikasyonları
durumlar
Tipik Auralı Migren
• BA’la beraber tipik Aura
• BA’sız Tipik Aura Tekrarlayan
GIS
bulguları
Beyin Sapı Auralı Migren

Benin
Paroksismal
Hemiplejik Migren Vertigo

Benin
Retinal Migren
Paroksismal
Tortikolis

Sınıflamayı sayar
 Aurasız Migren Tanı Kriterleri

A. B-D kriterlerine uyan 5 atak B.4-72 saat süren BA

C.Aşağıdakilerden en az ikisinin D.BA esnasında aşağıdalerden an az

olması: birinin olması
• 1. Tek taraflı lokalizasyon • 1. Bulantı ve/veya kusma
• 2. Zonklayıcı özellik • 2. Fotofobi ve fonofobi
• 3. Orta veya ciddi BA
• 4. Yürüme, merdiven çıkma gibi
aktivitelerle BA’sının artması ve bu
hareketlerden kaçınma
 Auralı Migren Tanı Kriterleri
B Aşağıdakilerdeki belirtilerden bir
veya daha fazlası
• Görsel
B ve C kriterlerine uyan en az iki • Duysal
atak. • Konuşma ve/veya dil
• Motor
• Beyin sapı
• Retinal

C Aşağıdaki dört özellikten en az

ikisi
• Sinsi başlayıp zamanla belirginleşen, 5 dakika
veya daha uzun süren en az bir aura
• Herbir aura 5-60 dakika arasında olmalı
• En az bir auranın unilateral olması
• Aurayı 60 dakika içinde BA’sının takip etmes
 Auralı Migren
Beyin sapı auralı Hemiplejik Retinal Migren Kronik Migren
migren migren
• (Baziller Arter Migreni) • Auraya görsel, duysal • Migren BA öncesinde • Migren Basının üç ay
• vizüel, duysal ve ve konuşma ile ilgili • Tekrarlayan, boyunca ayda 15 den
konuşma ile ilgili bulgulara bir tarafta monooküler, ışık fazla olması
bulgulara güçsüzlük ilave olur. titremeleri, görme durumudur.
• dizartri, vertigo, • Hastalar bazen alanı kaybı veya • BA karekteri değiştiği
tinnitus, hipoakuzi, güçsüzlüğü uyuşukluk • Körlük ile karekterize içn GTBA’dan
diplopi, ataksi veya olarak tanımlayabilir. bir auranın olması ayrılmalıdır.
• bilinç durumunda • Hemiplejik migren durumudur. • En büyük sebebi aşırı
bozulma gibi ailevi veya sporadik analjezik ilaç
bulgulardan en az ikisi olabilir. kullanımıdır.
eşlik eder. • Aşırı ilaç kullanımı var
ise genelde iki tanı
beraber kullanılır,
• ilaçlar düzenlendikten
sonra BA epizodik
migren veya kronik
migren formuna döner.
Migrenin alt tiplerini bilir
 Migren Komplikasyonları
İnfarksız Uzayan Migrene Bağlı Migren Auarasının
Migren Status
Aura: İnfart: Tetiklediği Nöbet:
• BA’nın azalmadan • Görüntülemede • 60 dk’dan uzun • Migren aurası
72 satten fazla infart bulgusu sürmüş ve esnasında veya 1
sürmesi olmadan • ilgili alanda saat içinde
durumudur. • Auranın bir hafta görüntülemede epileptik nöbet
• Sıklıkla ilaç aşırı veya daha fazla infarktın oluştuğu gözlenebilir veya
kullanımı il devam etmesidir. durumdur. • Epileptik
beraberdir. • Genelde genç hastalarda da
kadınlarda ve nöbet sonrasında
arka dolaşımda migren benzeri
görülür. BA gözlenebilir.
 Migren Eşdeğerleri

Olası Migren:
. • Migren Tanı kriterlerinden birinin olmaması durumu.

Migrenle Beraber Olabilen Epizodik Bozukluklar (çocukluk çağı periyodik sendromları)

• epizodik taşıt tutmaları,
• uyurgezerlik, uykuda konuşma,
• Diş gıcırdatması, gece terörü gibi uyku bozuklukları,
Tekrarlayan Mide Bağırsak Şikayetleri:
• karın ağrısı, bulantı, kusma atakları migrenle ilgili olabilir.

Siklik Kusma Sendromu:

• Çocuklarda sterotipik görülen, nöbetler arası tamamen normal olan ve
• nöbetlerin geleceği tahmin edilen bir durumdur

Migren Eşdeğerlerini bilir

 Migrenin Genetik Yönü
Klinik olarak migrende aile
öyküsü dikkati çekmiş olmasına
Genetik faktörlerin çevresel
rağmen, Auralı migrende
faktörlerle etkileşim gösterdiği
genetik faktörlerin aurasız
kompleks çok genli (poligenik)
migrene göre daha fazla rolü
bir hastalıktır
olduğu konusunda çeşitli
bulgular var
Ailesel hemiplejik migrenin (familyal
hemiplejik migren (FHM))’de otozomal
dominant tip tek genli (monogenik)
geçiş
• kalsiyum kanalı (CACNA1a), Na-K-
ATPaz pompası (ATP1A2) ve sodyum
kanalı (SCN1A) ile ilişkili bazı
genlerdeki mutasyonlar var
• Migrenin bir kanalopati, yani iyon
kanal hastalığı olduğu görüşünü
desteklemektedir
Ağrı Kontrol Sistemleri

Serotronerjik sistemi
• Çıkan Sistem:
• Midbrain raphe ve talamusa, hipotalamus ve kortekse doğru yayılır.
• Bu sistem hem uyku hem de nöroendokrin kontrolü sağlar.
• inen sistem:
• Beyinsapının PAG kısımından başlar,
• medullanın rafe magnusuna ulaşır ve
• spinal kordun dorsal boynuzunda sonlanır.

Noradrenerjik sistem
• ponsun lokus seruleusundan kaynaklanır.
• İnen nöronlar spinal kordda sonlanır.
• Çıkan noradrenerjik sistem, lokus seruleustan başlar, mikrosirkülasyonu innerve eder ve
serebral kortekse yayılır.
 MİGREN FİZYOPATOLOJİSİ
• talamokortikal devreler
Prodromal
dönemde,
• hipotalamusta önemli aktivite değişikliklerine işaret etmiştir

• gri cevherde dakikada 2-6 mm hızla ilerleyen bir depolarizasyon

Aura kortikal
yayılan • nöronal aktivitede depresyon
depolarizasyon

• vazodilatör ve damar geçirgenliğini artırıcı mediyatörler

• dural ve pial damarlarda dilatasyon,
Ağrı: • plazma proteinlerinin ekstravazasyonu ve dural mast hücrelerinin degranülasyonu
• steril nörojenik inflamasyon .
 Migren’i Tetikleyen Etkenler
Stres, stres
Uykusuzluk
sonrası Açlık, Yüksek ses Yorgunluk, Parlak ışık,
aşırı uyku
rahatlama
Sigara, GıdalarBazı ilaçlar
Adet Keskin Hava Yağlı
Yüksek (nitrit ve nitrat
dönemleri, kokular, değişikliği, içeren ilaçlar) yiyecekler
rakım
Çikolata
Çiğ soğan- Çay, kahve, Mayalı
Soğuk Kırmızı şarap Fındık, fıstık
sarımsak kola Alkol yiyecekler
yiyecekler
laçlar (nitrogliserin,
Portakal, limon
Eski peynir, süt Salam, sosis Vanilya,, kimyasallar sildenafil,
dipridamol gibi
 Migren Prodrom Belirtileri

• Halsizlik
• Açlık, tatlı yeme isteği, iştah artışı veya iştahsızlık
Sistemik
• Aşırı su içme, vücutta su tutulması, sık idrara çıkma
• Karında şişlik hissi, kabızlık veya ishal hal

• Aşırı duyarlılık-tepkisellik, depresif duygu durumu

• Öfori, nadiren hiperaktive
• Durgunluk/donukluk, konsantrasyon ve dikkatte azalma,
Nöropsikolojik düşüncede yavaşlama
• Kelime bulma güçlüğü, konuşurken takılma
• Artmış ışık-ses-koku duyarlılığı
• Esneme, uyuma isteği
 • Aura esnasında veya öncede auraya ile ilgili bölgelerde,
arkadan başlayıp öne yayılan ve iskemik zona kadar
düşmeyen, arkasından hipereminin takip ettiği, birkaç
saat süren, bölgesel bir kan akımı yavaşlaması vardır.
• Auralı migrende görsel, duysal ve konuşma ile ilgili
auralar aynı hastalarda görülebilir
• Beyin sapı bulgularından kaynaklanan aura ve
hemiplejik migren ayrı sınıflanmaktadır.
• Bazen hemiplejik migrende de beyin sapı bulguları da
olabilir.
• Auralı migrende bazen BA özellikleri migrene

Aura uymayabilir,
• Bazı hastalarda ise BA olmadan sadece aura vardır.
 Migren Semptomları

Korteks:
görsel, duysal, dil bozukluğu vb

Beyin
sapı,Diensefalon
Açlık, susuzluk idrara çıkma esneme, kusma, flushing
ve sogukluk bazen konzuktival kızalma ve sulanma

Bilinmeyen
Işık ve ses hassasiyeti, halsizlik, duygudurum
değişiklikleri
Migrende kroniobiyolojik özellik olarak mensturel sıklusda sık

Sırkoseptan özellik olarak hafta sonu sık

Farklı sinosoidal varyasyonlar görülmüştür.

Bu katakolamin glikokortikoid seviyelerinin siklusuyla ilişkili bulunmuştur

Migren BA’sının REM ile ilişkili olduğu bildirilmişir.

Migrenlilerde nöronal sensibilitenin değiştiği ve uyarılabilme eşiğinin artttığı bildirilmiştir

 Migren Ağrı Dönemi
Okipitalden başlar
Erişkinlerde %80 tek
Tek taraflı Orta Ağır frontotemporale
taraflı,
yerleşir

Öksürme, hapşırma
Yetişkinkerde 4-72
gibi kafaiçi basıncın
Eforla artar Sabahları daha sık saat, çocuklarda 1-48
arttığında ağrı
saat
fazlalaşır
İştahsızlık, tenezm,
diyare, burun
Fotofobi, Fonofobi,
tıkanıklığı, solukluk,
Hastalar karanlık Osmafobi, Bulantı
saçlı deride
sessiz bir yerde Kusma, duysal ve
hassasiyet,
hareketsiz kalır görsel duyulamada
depresyon, yorgunluk,
artma
bellke kusuru vertigo
olabilir
 Migren Ağrı Sonrası

Ağrı giderek Yorgunluk,

kayıtsızlık, duygu iştahsızlık,
azalıp yok olur
durum değişikliği,

Bazı hastalarda
Depressif
mental yavaşlama Öfori, tazelenmiş
duygular
hissi olabilir
 Migren Ayırıcı Tanı
HanDL CADASİL

Serebral otozomal dominant arteriopati ile

Migrenöz BA atakları subkortikal infarktlar ve Lökoansafalopati:

Migrenöz başagrısı, tekrarlayan laküner infarklar

Hemiparezi, disestezi, ve Gittikçe kalıcı hale gelen nörolojik defisitler var.

hemiparestezi bulguları eşlik eder.

Demans ve psikyatrik bozukluklar olabilri.

BOS’ta lenfositoz vardır MRG:Lokoansafalopati

 Migren ve Komorbit Hastalıklar
Migren ve depresyon
• Kadın ve genç erişkinlerde daha sıktır, prevelansı, ırk ve sosyal sınıf açısından dağılımı benzerdir.
• Ortak gizli patolojik mekanizmaları paylaşmaktadırlar ya da bozukluklardan birisinin diğerine yol
açması veya onun gelişmesine neden olması şeklinde bir sebep sonuç ilişkisi ileri sürülmüştür.
Tourette Sendromu

Tremor

Migren ile epilepsi ve alerji

Kronik ağrı, başağrısı ve depresyon

Psikiyatrik ve psikososyal açıdan ayrıca gözden geçirilmesi gereken bir konudur.

Migrene eşlik eden bulguları bilir

 Migren Statusu

• Tanım
• 72 saatten daha fazla süren ataklar status migren olarak
kabul edilirler.
• Tedavi
• Sıvı ve elektrolit replasmanı (gerekli ise), ilaç
detoksifikasyonu, ağrının kontrolü için İV farmakoterapi ve
birlikte migren profilaksisinin başlanması (gerekli ise)
tedavinin temel ilkeleridir.
 • GTBA’ın zaman içinde prevelansı %30-78,
• Psikojenik (- ) Nörobiyolojik (+).
• Sık Epizodik ve Kronik GTBA, GYA’sini etkiler ve dizabilite
sebebidir
• Seyrek Epizodik GTBA’da periferik, Sık ve Kronik GTBA’da santral ağrı
mekanizmaları rol oynar.
• Perikranial kas hassasiyetinin olması önemlidir. İnteriktalde olması
ağrının sıklığının ve şiddetinin artacağına işaret etmektedir.
GTBA • Seyrek Epizodik GTBA ve Hafif Migren karışabilir
• Kronik GTBA, Kronik Migren ve İlaç aşırı doz kullanım BA’sı zaman
zaman karışır.
 Seyrek Epizodik GTBA
Ayda bir, en az
4 özellikten en Aşağıdakilerden
10 BA30 dk-7
az ikisi ikisi
gün

Bulantı ve
Bilateral kusmanın
olmaması

Fotofobi ve
Fonofobinin
Pulzatif olmama
olmaması (biri
olabilir)

Hafif orta şiddet

Yürüme ve
merdiven çıkma
ile artmaması
 Sık Epizodik GTBA

3 aydan fazla 4
30 dk-7 Aşağıdakil
süredir ayda özellikten
1-14 BA gün erden ikisi
en az ikisi Fotofobi
ve
Yürüme ve
Bulantı ve Fonofobini
Pulzatif Hafif orta merdiven
Bilateral kusmanın n
olmama şiddet çıkma ile
olmaması olmaması
artmaması
(biri
olabilir)
 Kronik GTBA

3 aydan
saatler ve 4
fazla ayda İkisinin
günlerca özellikten
15 günden olması
sürer en az ikisi
fazla

Ciddi
Fotofobi
Yürüme ve Ciddi ve
Pulzatif Hafif orta merdiven bulantı ve Fonofobini
Bilateral
olmama şiddet çıkma ile kusmanın n
artmaması olmaması olmaması
(biri
olabilir)
 Trigeminal Otonomik Sefaljiler
• Trigeminal Otonomik Sefaljileri sınıflar
• Trigeminal Otonomik Sefaljilerin klinik özellilklerini sayar
• Küme BA tanı kriterlerini ve klinik özelliklerini sayar,
• Küme BA tedavisinde kullanılan ilaçları sayar
• Paroksismal Hemikrania Kontinua tanı kriterlerini ve klinik özelliklerini sayar
• Paroksismal Hemikrania Kontinua tedavisinde kullanılan ilaçları sayar
• SUNCT tanı kriterlerini ve klinik özelliklerini sayar
• SUNCT tedavisinde kullanılan ilaçları sayar
• Hemkrania Kontinua tanı kriterlerini ve klinik özelliklerini sayar
• Hemkrania Kontinua tedavisinde kullanılan ilaçları sayar
• Diğer Primer BA’larını sayar
• Primer BA ayırıcı tanısını yapar
Küme ve diğer otonomik sefaljiler özellikler
Sırkadian fonksiyon etkilenmiştir
Kroniobiyoloji etkindir.
Mevsimsel yatkınlık var
Gün içinde belirli saatte sabah 9 akşam 10 arası fazla ( %75’i)
Uykuya yattıktan 90 dk sonra
Sırkadien bozukluklar hipotalamus beyin sapı döngüsünde bozukluk.
Küme BA’lı hastalarda posterior hipotalamik alanda yapısal bozukluklar göstermiştir. N Aseti Asparat
Hipotalamusun derin beyin stımulusu kümede etkin
Küme REM uykusuyla ilişkili
Melatonin ve kortizol salınımında bozukluk var
 Trigeminal Otonomik Sefaljiler

SUNCT (Kısa süreli

Paroksismal Olası trigeminal
Küme BA unilateral nöraljiform Hemikrania Kontinua
Hemikrania Sefaljiler
BA atakları)
• Epizodik • Epizodik • Konjuctial kanlanma • Olası küme
• Kronik • Kronik ve yaşarmalı SUNCT • Olası paroksismal
• Epizodik SUNCT Hemikrania
• Kronik SUNCT • Olası SUNCT
• Kranial otonomik • Olasıhemikrania
SUNCT <kontinua
• Epizodik
• Kronik

Trigeminal Otonomik Sefaljileri sınıflar

 Trigeminal Otonomik Sefaljiler

Genellikle lateralize, fizyopatolojide

sıklıkla parasempatik kranial
bulgular ve ipsilateral parasempatiklerin
BA ile beraberdir. aktive.

Bazen tipik migrende

de bu aktivasyon
görülür.

Trigeminal Otonomik Sefaljilerin klinik özellilklerini sayar

 KÜME BAŞAĞRISI

Ağrı orbital, supraorbital,

Fizyopatolojide temporal veya bunların Alkol, histamin ve
%0,1 E/K: 2,5 Genelde kombinasyonları şeklinde olur,
trigeminovasküler ve nitrogliserinle ataklar
20-40 yaşlarında başlar trigeminootonomik reflek bazen diğer alanlara yayılım tetiklenebilir.
gösterebilir.

Küme BA’da remisyon Kronikte Küme BA’da 1 Akut atak esnasında

Epizodik kümede
peryodları içinde hafta yıldan fazla, remisyonun posterior talamik
genelde ağrı peryodları 2
veya aylar süren olmadığı veya bir aydan bölgede aktivasyon
hafta ile 3 aydır.
ataklarla gelir. az olması gerekir vardır.

Olguların %5’inde Bazı hastalar trigeminal nevralji

otozomal dominant geçiş tanısınıda alır, bunlarda iki
vardır. durumunda tedavisi gerekir

Küme BA tanı kriterlerini ve klinik özelliklerini sayar

 Küme BA Tanı kriterleri
C) Aşağıdakilerden biri veya
ikisi
• 1) Aşağıdakilerden en az biri
• Konjuctival sızdırma ve/veya
sulanma
A) B-D’e B) Ciddi veya çok ciddi • Nazal konjeksiyon ve/veya rinore
uyan 5 atak unilateral orbital, • Göz kapağı ödemi D) Ağrı peryodu
supraorbital ve/veya • Alın ve yüzde tereleme günaşırıdan
tempoarl ağrı, tedavi • Alın ve yüzde flaşhing günde sekize
edilmediğinde 15-180 dakika • Kulakta dorgunluk hissi kadar değişir
• Myosis ve/veya pitozis
sürer
• 2) Huzursuzluk veya ajitasyon hissi
 Paroksismal Hemikrania Tanı Kriterleri

Aşağıdakilerden en az
biri
• Konjuctival konjesyon
ve/veya sulanma
Ciddi unilateral • Nazal konjeksiyon
B-E’e uyan 20 atak orbital, supraorbital ve/veya rinore Ağrı peryodu günde 5
ve/veya temporal • Göz kapağı ödemi den günün yarısına
ağrı, tedavi • Alın ve yüzde tereleme kadar değişir
edilmediğinde 2-30
• Alın ve yüzde flaşhing
dakika sürer
• Kulakta dorgunluk hissi
• Myosis ve/veya pitozis
 Paroksismal Hemikrania

Ataklar konjuktival konjesyon,

BA’sı atakları günde bir kaç kere veya
lacrimasyon, nazal konjeksiyon,
daha fazla, 2-30dk süren orbital,
rinore, alın veya yüzün terlemesi,
supraorbital, temporal veya
miyozis, pitozis ve/veya gözkapağı
kombinasyon şeklidir.
ödemiyle beraberdir.

Endometasine kesin
cevap verir
 SUNCT TANI KRİTERLERİ

B-D kriterlerine uyan en az 20 atak
B Ciddi veya çok ciddi unilateral
orbital, supraorbital ve/veya
tempoarl ağrı, tedavi edilmediğinde
1-600 sn sürer tek veya seri halinde
bıçak saplanır gibi ağrı
C Aşağıdakilerden en az biri
• Konjuctival sızdırma ve/veya sulanma
• Nazal konjeksiyon ve/veya rinore
• Göz kapağı ödemi
• Alın ve yüzde terleme
• Alın ve yüzde flaşhing
• Kulakta dorgunluk hissi
• Myosis ve/veya pitozis

Epizodik formunda atak 7 gün ila 1

DAtaklar en az günde birden günün yıl sürer, Kronik formunda 1 yıldan
yarısı kadar fazla sürer. Heriki formda da yine
1 aydan az remisyonun görülebilir.
 HEMİKRANİA KONTİNUA
C Aşağıdakilerden biri veya herikisinin olması
• Konjuctival konjesyon ve/veya sulanma
B) 3 aydan fazladır • Nazal konjeksiyon ve/veya rinore
Kriter B-D’e uyan olması ve orta veya • Göz kapağı ödemi
• Alın ve yüzde tereleme
unilateral BA ağır alevlenmenin
• Alın ve yüzde flaşhing
olması • Kulakta dorgunluk hissi
• Myosis ve/veya pitozis

Bir günlük remisyonun olduğu

D Endometasine dramatik cevap zaman remitting formu, olmadığı
zaman unremitting formu
 • Hastalık hakkında bilgilendirme
• Yaşam şeklinin düzenlenmesi:
• Düzenli uyku ve beslenme
• Egzersiz
• Relaksasyon teknikleri
• Postur düzenlenmesi
• Tetikleyicilerin farkında olma ve kaçınma
• Biyofeedback
• Kognitif-davranışsal tedaviler
İLAÇ DIŞI TEDAVİ • Psikolojik destek, kaygıların giderilmesi
• Fizik tedavi
 ATAK TEDAVİSİ

Atağı durdurmak veya Hafif şiddetli olanlarda basit

Analjezikler, GTBA’da
şiddetine azaltmaya yönelik analjezikler, orta şiddetli
episodik formda etkindirler.
basit analjezikler, NSAİ, olanlarda NSAİ ilaçlar ve
ilaç aşırı kullanımından
kombine preparatlar ve kas kombine preparatlar
sakınmak gerekir.
gevşeticiler kullanılır. kullanılır.

Yanıt alınamayan
durumlarda NSAİ’lara veya
Kombine preparatlar geçilir. NSAİ’ların birbirilerine
Analjezikler kontrollu olarak üstünlüğü gösterilmemişti
sedatifler ve trankilizanlar ile
kombine edilebilirler.
 MİGREN BASAMAKLI TEDAVİ

ilk tercih non-spesifik migren ilaçlardır.

spesifik migren ilaçlarına (triptanlara veya

ergotamin ve türevlerine) .

Atak Hafif şiddetteki

ataklarda
• non-spesifik migren
orta ve şiddetli
ataklarda
• triptanlar veya
Bulantı veya
kusmanın eşlik
ettiği durumlarda

Tedavisi ilaçlar, ergotaminler tercih

edilir.
• anti-emetik ilaçlar verilir.
 • Orta ve ağır şiddetteki migren ataklarında
Triptanlar, kullanılırlar.
• Günümüzde birçok farklı triptan bulunmaktadır.

Selektif • Triptanların, klinik etkinliklerindeki farklılıklar

farmakokinetik özelliklerinden kaynaklanmaktadır.

5HT1B/1D • Atakların ve hastanın diğer özelliklerine göre triptan

ve uygulama yolu seçilir. Belirli bir triptan
formundan yanıt alınmazsa diğerleri denenebilir.
agonistleri • Triptanlar, yüksek koroner arter hastalığı riski
olanlarda kullanılmamalıdır.
 Triptan gurubu ilaçlar

Almotriptan Eletriptan 40-80 Naratriptan

6.25-12.5 en çok en çok 80mgr en çok
25mgr /gün 5mgr/gün

Rizatriptan 5- 10
Sumatriptan 50- Zolmitriptan 2.5
en çok
100 en çok 200 -5 10
30mgr/gün
 Ergotamin ve türevleri
(Ergotamin tartarat ve Dihidroergotamin)
• selektif olmayan 5-HT, alfa adrenerjik ve dopaminerjik aktiviteleri var
Ergotamin ve •
•
Yan etkileri fazladır ve non-spesifik olarak bağlandıkları reseptörlere bağlıdır.
Orta ve ağır şiddetteki migren ataklarında etkinlikleri hafif veya orta derecededir.
türevleri • Ergotamin tartaratın farklı ilaç kombinasyonları (kafein ve asetaminofen) ve
formları vardır.

Dihidroergotamin • IV, IM ve nasal formları ülkemizde bulunmamaktadır

(DHE)

Anti-emetik ilaçlar
• Bulantı veya kusmanın
migren atağına eşlik ettiği
durumlarda kullanılırlar.
• Atak tedavisi için kullanılan
ilacın etkinliğini arttırırlar.
• •Domperidon çocuklara ve
gebelere verilebilir.
Diğer ilaçlar
Nöroleptikler
• Klorpromazin ve
proklorperazin gibi
nöroleptikler akut migren
tedavisinde hem bulantı hem
de ağrı üzerine etkinlikleri
nedeniyle tek başlarına veya
kombine olarak
kullanılabilirler.
Opioidler
• Rutin migren tedavisinde
yeri yoktur. Tedavideki
etkinliği minimaldir ve
kontrollu çalışmalar
bulunmamaktadır.
• En önemli endikasyonları,
iskemik kalp hastalığı ve
triptanların veya ergotamin
türevlerinin kullanımının
kontrendike olduğu
durumlardır.
• Spesifik ilaçlara cevap
vermeyen durumlarda
nadiren kullanılır
Küme Baş ağrısında Atak tedavisi

O2 inhalasyonu:
• yüz maskesi ile 10-
15 Lt/dk akım
Triptanlar
hızında, %100 O2, ataklarda etkili
15-20 dakika bulunmuştur
süreyle solutulur

İntranazal DHE
Lidokain
ve İV DHE
 Paroksismal Hemikrania Tedavisi
1) Endometazin
• İlk tercihtir. 25mg X 3 /gün dozunda başlanır. maksimum 300 mg/gün çıkılır.
• İndometasine yanıt alınamıyorsa tanı gözden geçirilmelidir.
• KE: Renal, hepatit, kalp ve dolaşım yetmezliği, gebelerde, laktasyon dönemlerinde ve kanamaya yatkın olanlarda
kullanılmamalıdır

2. NSAI'lar
• En sık naproksen kullanılır. • 550-1100 mg/gün .

3. Asetozolamid
• 250 mg X 3/ gün başlanır.
• Parestezi en sık görülen yan etkisidir.

4. Verapamil
• 240-480 mg/gün kullanılır.
• Günlük doz 1-2 haftada 80-120 mg artırılarak maksimum doza çıkılır
 SUNCT TEDAVİ

Antiepileptik
IV PO • Lamotrigine,
IV Lidokain,
kortikosteroid, • topiramat,
• gabapentin vb

Post
Trigeminal Oksipital sinir hipotalamausa
dekompresyon, blokaji, derin beyin
stimulasyonu
Kronik GTBA Profilaktif Tedavisi
Trisiklik ve
tetrasiklik AD
• (Amitriptirin,
Mirtazapin)Venlafaksin

Günlük BA
formatında ise;
Botoks
• Antiepileptikler
 Migren Profilaktik tedavisi kullanılan ilaçlar

Anti‐epileptik Kalsiyum kanal

Beta‐blokerler Anti‐depresantlar
ilaçlar blokerleri

Serotonin Botulinumtoksin
Diğer ilaçlar
Antagonistleri A

Profilaktif Tedavi yapar

 Beta-blokerler
• Migrenin önleyici tedavisinde en sık kullanılan ilaçlardır.
• Propranolol 40-240 mak 480
• Atenolol 50-100 mak 200
• Metoprolol 50-200 mak 300
• Timolol 10-30 mak 40
Yan etki:
• Uykuya meyil, yorgunluk, sedasyon, uyku ve bellek bozuklukları, depresyon,
bradikardi, egzersiz intoleransı, hipotansiyon, impotans
Kontrendikasyon:
• Astım, Kalp yetmezliği 2-3. derece AV blok, sinüs bradikardisi, depresyon, diyabet,
hipertiroidizm, tirotoksikoz ve periferal vasküler hastalıklarda dikkatli kullanılmalı,
sporcularda tercih edilmemelidir.
 Antiepileptikler
Valproik asit Topiramat: Gabapentin

• 500-1500 mg 300 • 100-200 mg • 900-1800 mg en

mg • YE: Somnolans, çok 3600 mg
• Yan Etki: Sedasyon, halsizlik, Kilo kaybı, • YE: Vertigo,
alopesi, kilo alma, paresteziler, fenalık hissi,
tremor, bulantı, kognitif işlevlerde uykuya meyil,
kusma, nadiren bozulma, metabolik halsizlik, tremor,
hepatotoksisite asidoz, böbrek taşı sinirlilik
• KE: Karaciğer • KE: Azalmış renal • KE: Böbrek ve
hastalığı Kanama veya hepatik karaciğer hastalığı
diatezi, gebelik fonksiyon
 Antideprasyanlar

Amitriptilin: 25-150 en çok 300mgr

• Yan etki: Ağız kuruluğu, kabızlık, çarpıntı, sedasyon,
görme bulanıklığı, kilo alımı, ortostatik hipotansiyon

Fluoksetin 10-40 en çok 40 mgr

Venlafaksin 75-150 en çok 225mgr

• Yan etki: GİS yan etkileri, iştahsızlık, sinirlilik, uykusuzluk,
cinsel işlev bozukluğu, başağrısı
 Kalsiyum kanal blokerleri
Verapamil 120- 480 en çok 480mgr

Flunarizin (sibelium) 5-en çok 10mgr/gün

• YE: Uyku hali, kilo alımı, halsizlik, hipotansiyon, konstipasyon, baş
dönmesi
• KE: Atrial fibrilasyon, kısa PR sendromu, hipotansiyon, 2-3. derece AV
blok, Hasta sinüs sendromu, idiyopatik hipertrofik kardiyomiyopati, sol
ventrikül disfonksiyonu, böbrek fonksiyon bozukluğu
• Flunerazin Ek olarak parkinsonizm
• Kalsiyum kanal blokerleri, ailesel hemiplejik migren, baziler tip migren,
hipertansiyon, Raynaud fenomeni, anjina ve astımda kullanılabilirler.
 Küme BA Kısa süreli profilaktik tedavi
• 60-100 mg prednizon 5 gün oral verilir, sonra günaşırı 10 mg azaltılır. (veya
eşdeğer kortikosteroidler) oral olarak verilir.
Kortikosteroidler • Ayrıca 250 – 500 mg iv metilprednizolonun 3 – 5 gün verilmesi ve sonrasında
oral doz azaltılarak sürdürüldüğü yeni uygulmalarlar da vardır.
• Küme başağrılarının %70–80’i steroid tedavisine yanıt verirler.

Uzun etkili • Naratriptan ve frovatriptan 2.5-5 mg/gün kullanılabilir.

triptanlar

Ergo • Ergotamin tartarat özellikle (oral veya supposituar) ataktan 30-60

dakika önce veya gece atağı olanlarda yatmadan 1-2 saat önce 2-4
preparatları mg olarak alınmalıdır.
 . Küme BA Uzun Dönem profilaktik tedavi
Lityum: Antiepileptik ilaçlar:
Verapamil: • Başlangıç dozu 300 mg • Topiramat: .
/gündür. 600-1500 mg/gün • . Sodyum Valproat.
• Günde 240 -720 mg /gün
dozda, kan düzeyleri 0.6 ile Gabapentin.
kullanılır.
1.2 mmol/l olacak şekilde
kontrol edilerek doz
ayarlaması yapılı

Kombine Diğerleri : Melatonin

Metiserjid Pizotifen
tedaviler Baklofen
 İnvaziv Tedaviler
a) Oksipital sinir blokajı: a. Trigeminal sinire ve

Cerrahi Tedavi:
Sinir Blokajları
hastaların 2/3 kadarında gangliyonuna yönelik
ataklarda azalma olduğu girişimler
belirtilmiştir • (mikrovasküler
dekompresyon, rizotomi,
b) Suboksipital uzun radyofrekans
etkili steroid termokoagülasyonu veya
enjeksiyonu: blokaj, gliserol enjeksiyonu)
b. Hipotalamik
stimülasyon
c. Suboksipital sinirin
stimülasyonu
 Girişimsel Metodlar
Sinir blokajları

Botoks

Nöromodülasyon stimülasyon tedaviler

• TMS
• TENS
• eTNS
• VN
 İnvaziv Tedaviler
a) Oksipital sinir blokajı: a. Trigeminal sinire ve

Cerrahi Tedavi:
Sinir Blokajları
hastaların 2/3 kadarında gangliyonuna yönelik
ataklarda azalma olduğu girişimler
belirtilmiştir • (mikrovasküler
dekompresyon, rizotomi,
b) Suboksipital uzun radyofrekans
etkili steroid termokoagülasyonu veya
enjeksiyonu: blokaj, gliserol enjeksiyonu)
b. Hipotalamik
stimülasyon
c. Suboksipital sinirin
stimülasyonu
 GÜNLÜK BAŞ
AGRISI

Yeni Başlangıçlı Hemicrania Aşırı ilaç

Kronik GTBA Dirençli Migren
Günlük BA Continua kullanım BA
 PRIMER ÖKSÜRÜK PRİMER EKSERSİZ BAŞ
BAŞAĞRISI AĞRISI
Aşağıdaki kriterlere uyan en az Aşağıdaki kriterlere uyan
2 başağrısı en az 2 başağrısı
1-2 saat sürmesi
Sadece eksersiz esnasında
Sadece öksürük ile veya veya onrasında BA
valsavra manevrasıyla gelmesi
48 saatten az sürmesi
Birden başlama
 PRİMER ŞİMŞEKÇAKAR
BAŞAĞRISI
Aşağıdakilere uyan şiddetli
BA
Birden başlayıp 1 dk az
sürede en şiidete ulaşma
5 dk dan fazla sürme
PRİMER BIÇAK SAPLANIR BA
A. Bir kez veya seriler halinde bıçak
saplanması
B. Her bıçaklanma birkaç sn sürer
C.Bıçak hergün bir veya birkaç kere
saplanır
D. Kranial otonomik bulgu yoktur
 SOĞUĞUN TETİKLEDİĞİ
(MARUZ KALARAK, İÇEREK VEYA İNHALE EDİREREK) BA

Soğuk uygulamayla gelen BA

Başa dokunan soğuk uzaklaştırıldıktan 30 dk BA geçer

Soğuk içirerek veya inhale erdirerek oluşan Baş ağrısı

Soğuk uzaklaştırıldıktan 10 dk sonra geçer

Veya alınan soğuk Alınan veya inhale edilen soğuk il ilgili BA

 HİPNİK BAŞAĞRISI
• Sadece uykuda gelişen ve uyanmaya neden olan
• Üç aydan uzun süredir, ≥10 gün/ay görülen
• Uyandıktan sonra 15 dakikadan 4 saate kadar süren
• Kraniyal otonom semptom ya da huzursuzluk bulguları
olmayan
• Başka bir ICHD-3 tanısı ile daha iyi açıklanamayan
başağrılarıdır
• Akut tedavi: kafein içeren analjezikler
• Profilaktif Tedavi: lityum, kafein ve indometazindir.
Cinsel seks ile ilişkili olarak ciddiyetin artması veya orgasm
aktivite anında akut başlama, 1 dk ile 24 saat arasında bzen
şiddeti azalarak 72 saati bulur

Eksternal Traksiyon ve kompresyon sonucu

basınç:

Yeni Başalngıcı net hatırlanan ve 24 saat içinde yerleşen

günlük ve sürekli olan
süreğen:
 SEKONDER BAŞ AGRILARI
1) Baş Ağrısı Baş ve/veya boyun travması
yapacak bir
sebebin Kraniyal veya servikal damarsal bozukluklara bağlı başağrısı
olması
Damarsal olmayan intrakraniyal bozukluklar
2) BA’nın
Sebebin Madde kullanımı veya kesilmesi
ortaya
çıkmasıyla Enfeksiyon
beraber
oluşması ve Homeostaz bozukluğu
kaybolması
Psikiyatrik bozukluklar
 İDİOPATİK İNTRAKRANİAL HİPERTANSİYON

Artmış kafa içi basıncı semptom

Uni-bilateral abdusens paralizisi
ve bulguları (başağrısı, bulantı,
dışında fokal nörolojik bulgu
kusma, geçici görme kayıpları,
olmayış
papilödem)

Serebral venöz trombozun da

dışlandığı normal
Beyin omurilik sıvısı (BOS) açılış
nörogörüntüleme bulguları
basıncı ≥25 cm su, BOS içeriği
[manyetik rezonans
normal
görüntüleme (MRG), bilgisayarlı
tomografi veya MR venografi
 İDİOPATİK İNTRAKRANİAL HİPOTANSİYON

Düşük BOS • Postdural ponksiyon

• Bos Fistül
basıncına bağlı BA • Spontan

• Tinnitus, hipoakuzi, kafada garip his, sersemlik, bulantı,

kusma
• Çoklu kranial sinir tutlumu
Semptomlar: • Stupor, koma, parkinsonizm
• MRG: Pakimemingeal tutulum, subdural sıvı toplanması,
venöz konjesyon, hipofizer hiperemi, beyin dokusunun
aşağıya sarkması