Volume 14, Issue 42 December 11 , 2023

Our Words
Weekly Issue
“ N E W L I F E ” J E T A E R E

SPECI AL
Çamëria, vendi ku flitej e këndohej vetëm shqip!
POINTS OF Çamëria, vendi ku flitej e këndohej vetëm
I NTEREST: shqip!
 Cameria a place Një impresion i veçantë, një shqetësim dhe
where Albanian was pikëllim mbizotëron kur të qëndrosh në
Çamëri, dhe në ato vendbanime ku gjithçka
spoken ‘shqip’ apo ‘shqiptare’ ndalohet dhe
dënohet.
 No Sided articles and
no restriction for our Rrugëtimi në këtë krahinë, të pushtuar nga
grekët dhe greqizmat ka groposur thellë
members, our guest elementin shqiptar, apo të ashtuquajtur
and our friends. arvanitas në këtë zonë, që dikur shquhej si
zonë e një populli punëtor në tokat pjellore,
 Latest needs for our tokat me trashëgimi të pasur historike dhe
kulturore si dhe një zonë ku ka një pasuri
community and the dhe laramani të traditave shqiptare si
latest resolutions veshjet, vallet, doket e zakonet e ndryshme
popullore dhe kulturore, shkruan njëkomb.
 Our Free Voice
Gjatë vizitës time në fshatrat e Çamërisë, më
through our words. bëri shumë përshtypje se qendrat kryesore,
qyteteve të cilat janë të “rreshtuara” për rreth
kufirit, por edhe pak më në thellësi, të
Greqisë veriperëndimore, janë të rrethuara
nga fshatra me emra krejt shqiptarë.
I N S I D E T H I S Aty thuhet se në shtëpi të vjetrit flasin ende
I S S U E : shqip, ndërsa ti je vizitor dhe të bie që veshi
të dëgjon të flitet shqip, aty të duket vetja se
je në ndonjë zonë të jugut të Shqipërisë.
Këto janë qytetet dikur shqiptare të tilla
si : Gumenica, e cila ishte e rrethuar nga
emra fshatrash shqiptarë, nga Dushku,
Grikohori, Salicaj, sikurse është dhe
Paramithia, me Globoçarin, Skupica,
Sharati, ndërsa Margëlliçi është i rrethuara
nga Luarati, Karbunari, dhe Margariti,
kurse Filati, nga Shqetaqri, Spatari, dhe
Çifligu, Janina nga Koska dhe deri tek një
shesh me varrin e Ali Pashë Tepelenës,
dhe kështu me
Cameria
radhë vjen Preveza, por edhe Arta e cila ka Mbasi për fat të keq edhe ndonjë që ka
në mes të saj Kalanë e Artës e ndërtuar
sipas stilit iliro-dardan në shekullin e 13-të,
ku një urë e lashtë është përmbi lumë është e
ndërtuar si urat e lashtësisë në Shqipëri, ajo e
Mesit në Shkodër apo ajo Ura e Hijes së
Metës në Gjakovë.
Në ndërkohë të vizitosh cilindo nga këto
fshatra, të Greqisë veriperëndimore, kur bie
darka dhe burrat e fshatit mblidhen në
kafenetë, dëgjon se shumë të moshuar flasin
në mes vetit vetëm gjuhën arvanite-arbërore,
pra një shqipe kjo, karakteristike, e kësaj zone
– një shqipe që është mjaft e ngjashme me atë
të shqiptarëve të vjetër nga këto zona, shqipe,
që ka mbetur ashtu “gjysma – gjysma” e pa
ruajtur dhe e pa kultivuar, nga këta banorë
bujarë dhe fisnik.
Por se ngaqë largimi i shqiptarëve por edhe
asimilimi i “detyrueshëm” i tyre, sidomos nga
politika ultranacionaliste greke, e ndjekur në
mes shekullin e 20-të, ndaj popullsisë autok-
tone shqiptare duke përfituar edhe prej
sundimit komunist në Shqipëri, ka bërë atë që
në këto zona të mos gjesh më “shqiptarë”,
sado që mund t’i kërkosh të bisedosh me ata
të mos origjinën e tyre,
mbetur, ka frikë të fasë shqip dhe të paraqitet

Faqe
Shqiptari i Sanxhakut nuk mund të shqiptarizohet, ai është i lindur shqiptar
Biddle 1
Shqiptari i Sanxhakut pranoj se është Shqiptar. Jo!
nuk mund të shqiptar- Dhe nëse dikujt i pengojnë
Faqe izohet, ai është i lindur fotot historike dhe veshjet
drama 1 shqiptar Shqiptare në Sanxhak, dhe
fakti se populli i Sanxhakut
Nuk e kuptoj prej nga i ngadal ka filluar të zgjohet,
vijnë dikujt mendime të atëhere ky është problem i
kota se ne Shqiptarët i juaj personal.
Faqe shqiptarizojmë Sanx-
Andi 5-7 haklinjt. Shqiptari i Ne Shqiptarët nuk përpiqemi
9, 12 Sanxhakut nuk mund të për asnjë Shqiptarizim, por
shqiptarizohet, pasi ai kemi plotësisht të drejtë
është i lindur si shqip- ligjore që t’i ndihmojmë
Faqe tar, por për shkak të njerëzit që ndjehen Shqiptar e
lojërave të fatit është të njejtëve t’ua rikujtojmë
6-7
Raimonda moisiu 7,-9,
asimiluar prej krijesës këtë. Në të njetën mënyrë
fashiste jugosllave. kemi të drejtë të publikojmë
10-14 Kurrë dhe në asnjë tekst fotografi dhe fakte historike
ne nuk i kemi nënçmuar të Sanxhakut që flasin se
Boshnjakët si komb, por pjesa më e madhe e popull-
Declasified, Agim disa individë Boshnjak sisë së Sanxhakut është me
Hamiti, Janulla na nënçmojnë ne Shqip- origjinë Shqiptare dhe këtë
tarëve të Sanxhakut, askush nuk mund të na e
rrapi dhe duan të na e mohoj e as të na e ndaloj.
ndalojnë që edhe të
ndihemi e deklarohemi
Adresa Faqe kombëtarisht si Shqip-
tar.
Anetaresimi 36
..Ne askend nuk e
ndjekim me çekan në
duar, dhe në atë mënyrë
ta detyrojmë që ta
 P a g e 2 O u r W o r d s

Paratë, procesi dhe pikat e pazbardhura te PPP-ja e inceneratorit të Tiranës Nga Ola Xama
Paratë, procesi dhe pikat e paz- milion të tjera nga tarifa e operatorëve duke u kufi-
bardhura te PPP-ja e inceneratorit të privatë për depozitimin e mbetjeve. 100 zuar me këto
Tiranës milion euro në total. Paratë janë vërtetuar veprime.
se kanë shkuar në duart e Klodian Zotos
Nga Ola Xama dhe Mirel Mërtirit, por deri më sot hetimet Në rastin e
na kanë treguar vetëm dy zyrtarë që kanë Arben Ah-
1. Paratë. përfituar: Alqi Bllako dhe Vladimir metaj
Bezhani. Nëse Zoto-Mërtiri kanë arritur të drejtësia na
Në tre vjet të hetimit të inceneratorit të përfitojnë 100 milion euro duke shpenzuar tregoi se kur
Tiranës, u paguan 34 milion euro nga 200 mijë euro për korrupsion, do të ishin ka vullnet për
buxheti i shtetit dhe 20 milion euro të tjera mashtruesit më të mëdhenj në historinë hetuar gjen. U
nga tarifa e depozitimit të mbetjeve për njerëzore. Se çfarë është bërë me miliona bë kontroll
operatorët privatë. Këto para nuk u gjetën euro të tjera, këtë duhet të na i tregojnë banese, tele-
në arkën e kompanisë koncesionare hetimet duke shpresuar se diçka do t’i foni, hyrje –
‘Integrated Energy Bv Spv’ në momentin kthehet qytetarëve duke gjurmuar zinx- dalje jashtë
e sekuestrimit dhe ajo çka u sekuestrua hirin e parave në Shqipëri, Bullgari dhe vendit në
nuk ishte ndonjë teknologji e jashtëza- Zvicër. sistemin Tims
konshme me vlerë për menaxhimin e dhe marrje në
mbetjeve, por një landfill që kapaciteti po 2. Procesi. pyetje deri te
i ezaurohet i cili nuk ka impiantë kullimi bashkëshorti i
dhe rrezikon shëndetin e banorëve përreth. Dhënia e masave të arrestit për dy zyrtarë pastrueses.
të lartë të Bashkisë Tiranë nuk duhet të Përpara këtij
Nga nisja e zbatimit të kontratës konce- jetë fundi i hetimeve, pasi dyshimet e standardi të
sionare dhe deri më sot janë paguar 60 opinionit publik për të shkuar dhe për të lartë hetimi,
milion euro nga buxheti i shtetit dhe 40 verifikuar më lart nuk mund të shuhen për incenera-
torin e Tiranës shohim një investigim të vakët, vetëm me konstatime të
asaj që ka dalë nga ekspertimi i kompjuterit të Zotos, dokumentat e
procedurës të dërguara nga Komisioni Hetimor Parlamentar, hetim të
skemës të kompanive fiktive të bërë gati nga LSI dhe nisjen e disa letër-
porosive jashtë.
3. E Pazbardhura
Kërkesa e Bashkisë Tiranë për menaxhimin me PPP të mbetjeve,
koordinimi i saj me Ministrinë e Mjedisit dhe ndarja e informacionit me
Klodian Zoton është një pjesë që tregohet në dosje, por që nuk është
zbardhur. E pazbardhur është dhe pjesa se përse duhet të ketë burg për
ekzekutorin dhe jo për porositësin!? Kush bëri kërkesën për PPP, Veliaj
apo Simixhiu me Tushën? Kush u koordinua në nivel politikash për
incenerator dhe jo landfill me Ministrinë e Mjedisit, drejtorët e Bashkisë
apo kryetari i Bashkisë? U caktuan vetë në komision dhe vepruan me
vullnet të tyre apo i caktuan dhe morën direktiva? Kjo nuk dihet.
Të çuditshme duken dhe disa pjesë të tjera të shkëputura nga dosja, siç
është akuza për korrupsion për Zoton, por jo për Mërtirin dhe pse është
vërtetuar se që të dy janë përfitues të parave të inceneratorit. Nga ana
tjetër pagesa për pajisjet e fabrikës së birrës që kishte kërkuar Bllako
është bërë nga kompania e bashkëshortes së Zotos, por për atë ose kom-
paninë e saj që ka korruptuar dhe përfituesin (kompaninë e Edmond
Bllakos), nuk ka asnjë dyshim dhe akuzë. Ose p.sh., fakti që janë marrë

Many shadow accounts in UK islands have been used since the 70’s for Albanian dictators...
Intercept train and sent them back Festim Lato martyr for Cha-
to fight in Syria, Ukraine, Russia, meria...what have you done
lately?
Georgia...itll be a reality check to go
back home to Syria to fight for their Are they obeying? Doing their
freedom for good... jobs? Showed the world not be
With the right support everything is scared to speak about Cha-
possible in America….True common meria genocide through
American fighters... many generations out loud

Why no new ports

and new platform
in the mid sea can
create energy
Shembull per rinine te trokasin daullet bridges and many
More wind solar water
se historia e 1912 po troket ne trevat jobs…?no more
shqiptare si kurr me... slavery...

LUAN RAMA Shqipëria në jetën dhe krijimtarinë e një kineasti francez

LUAN RAMA
Shqipëria në jetën dhe
krijimtarinë e një kin-
easti francez
--------
Kineasti Jean-Louis
Berdot përbën në vetvete
një histori dashurie shqip-
tare. Nuk di nëse është ai
që ra së pari në dashuri me
Shqipërinë apo ishin
shqiptarët që e bënë atë të
tyre. Kjo histori nis në
fillimin e viteve ’70 të
shekullit XX, kohë kur
Shqipëria ishte një “tokë e
panjohur” edhe pse në
qendër të një qytetërimi të
madh të vetë Europës, atij
të Mesdheut. Padyshim
një “planet” intrigues për
botën e Perëndimit. Por
kineasti i ri, që kishte
përjetuar vrullet e një
rinie moderne, të fjalës
së lirë e të feminizmit të
fundit të viteve ’60, ishte
i etur për të parë dhe
botën tjetër, atë të ndalu-
ar. Ç’bëhej atëherë në
Shqipëri? Cilët ishin këta
njerëz që maoistët dhe
marksistë-leninistët e
Francës por dhe të disa
vendeve të tjera
perëndimore mburreshin
me të dhe dëgjonin të
etur lajmet dhe reporta-
zhet e Radio Tiranës plot
lavde për liderin dhe
“mrekullinë” shqiptare?
Kështu, në vitin 1973,
duke përfituar nga një Grup i Mi-
qësisë me Shqipërinë nga Luksem-
burgu, ai u bashkua me ta për të
mundur të shkonte në Shqipëri
bashkë me të dashurën e tij. Jean-
Louis atëherë i ngjante një aktori
hollivudian, një Humphrey Bogart,
por që mbante flokë të gjata, dhe ai
nuk e dinte se në kufirin shqiptar të
Honit të Hotit ku nuk dukej këmbë
njeriu dhe ku i zbarkoi një autobuz
jugosllav, pamja e tij do të ishte e
papranueshme. Në kthinën e postës
kufitare e dashura e tij u detyrua ti
priste flokët ndërsa ajo vetë të hiqte
pantallonat e saj dhe të vishej me
fustan. “Atë kohë sapo kisha lexuar
Kadarenë dhe Shqipëria më in-
trigonte shumë fantazinë dhe
imagjinatën. Papritur në muret e
postës ushtarake pashë një portret të
Karl Marksit, ashtu me
mjekër dhe flokë të gjata
dhe u thashë se edhe
Marksi kishte flokë të
gjata dhe se askush nuk ia
ka prerë flokët”. Sigurisht
kaporali i postës e kishte
parë me inat dhe i kërkoi
ti linte të gjitha librat që
kishte me vete dhe në
kohë ti lirë të lexonte. Po
kështu duhej të linte dhe
dosjet e provimit të stu-
dentëve të tij të cilat i
kishte marrë për të
korigjuar. Por librat dhe
gjithçka tjetër ishin litera-
ture e ndaluar dhe deka-
dente e botës borgjeze-
revizioniste. “Po ç’të
lexojmë? - i thashë kapo-
ralit përmes interpre- librat i gjeta përsëri dhe kjo më
tit shqiptar që do të lehtësoi. Mbaj mend që kur
na shoqëronte gjatë shkuam në Durrës, në “Hotel
gjithë vizitës sonë në Adriatik”, nuk kishte të tjerë,
Shqipëri. Dhe ai më asnjë këmbë turisti. Ndërtesa
tregoi librat e Enver dukej gjigande për aq pak njerëz
Hoxhës që ishin aty që ishim ne. Hapat e kamarierit
në gjuhë të huaja. Ky kumbonin gjatë kalimit të tij… “
ishte takimi ynë parë Sigurisht atëherë, askush nga ata
me Shqipërinë. nuk kishte të drejtë të shkonte ku
Sigurisht librat dhe të donte. Gjithçka ishte e
dosjet e studentëve i kontrolluar, e survejuar. Dy vjet
lamë aty dhe vizita më parë kishte qenë nobelistja
jonë filloi. Programi franceze Annie Ernaux me një
ishte përcaktuar më grup tjetër dhe në imazhet e
parë: uzina, koopera- filmuara nga burri i saj dhe të
tiva, takim me klasën njohura nga publiku vetëm dy vite
puntore, muzeume më parë duket atmosfera që
me portretet ngado të mbizotëronte në Shqipëri. E
Enver Hoxhës etj. megjithatë ky popull e tërhoqi
Sigurisht, në kthim kineastin Berdot jo vetëm me
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 4 2 P a g e 3

Shqiptaret ne Kosove nga te tere anet per te mbrojtur te drejtat e tyre

Why so many are dying from cancer in Albania and Elbasan? Why no one is destroying the source? Why locals
allow it? Perse Lejoen plerat cancerogjene ne Elbasan dhe Shqiperi perse sdergoen ne surrel? Perse?

LUAN RAMA Shqipëria në jetën dhe krijimtarinë e një kineasti francez

», 1993 : Ishin 45 vjet njeriut që ishte stalin- 1998 13 shkrimtarë u ftuan në Paris nga
përzemërsinë e tij por dhe me jetën e varfër dhe fatet e ndryshëm, jeta e të cilëve ndryshoi sundim, izolim ku isti i fundit në Ministria e Kulturës së Francës.
rënda e tragjike njerëzore. pasi ata përjetuan internimet, gënjeshtra dhe paranoja që pushtet. » Çdonjeri prej shkrimtarëve të ftuar
Një vit më vonë, më 1974, ishte miku i tij Michel burgimet, etj. Edi Luarasi, Mihallaq e karakterizuan regjimin « Ku shkon filmohet në jetën e tij të momentit duke
Faure, inxhinjer zëri, që zbarkonte në Shqipëri për Luarasi, Maks Velo, Dhora Leka, komunist shqiptar. Janë Shqipëri ?, 1997. « A shprehur njëkohësisht mendimet e tyre
realizimin e një filmi. Filmi i Jean Bertolinos është Liri Belishova, Hasan Jero, Ymer viktimat dhe dëshmitarët mund të shpëtosh nga për diktaturën e shkuar, mbi konceptin e
padyshim një histori më vete për tu treguar por me Dishnica etj, përmes dëshmive të që flasin. Përmes arkivave tirania i pacënuar? tyre për letërsinë, duke lexuar
siguri, një herë tjetër. Duke qenë kineast, dëshira e tyre zbërthejnë realisht se çfarë kinematografike, filmi Ç’ndodh në Shqipëri njëkohësisht para kameras pjesë nga
Berdot për të shkuar përsëri në Shqipëri ishte e madhe. kishte ndodhur në Shqipërinë e pohon se cila ishte tragje- disa vjet më pas krijimtaria e tyre. »
Kështu, bashkë me Michel Faure ata u nisën në Enver Hoxhës. Këto dëshmi alter- dia dhe izolimi i madh i rënies së diktaturës? Në fund të këtij albumi filmash të
Shqipëri në ditët e para të vitit 1993, kohë kur sapo noheshin me kronika arkivale këtij vendi. » Traumatizëm, frustra- mbledhur në një “coffret” gjatë 20
ndodhnin ndryshimet politike në Shqipëri dhe vendosja dokumentare ku tregohej qartë « Enver Hoxha dhe cione, shpresa për një minutave autorët na japin dhe një ana-
e demokracisë. absurditeti dhe perandoria e frikës mashtrimi shqiptar », rilindje por dhe lizë nga kritiku i njohur francez Jean
Historia Shqiptare në film që kishte ekzistuar në Shqipëri. 1995 : « Midis adhurimit zhgënjime të mëdha Paul Champseix në Shqipëri si dhe një
-------- Nuk ka shumë kohë që filmat mbi ndaj tij dhe terrorit Enver siç ishte kriza e dialog mes dy kineastëve rreth përvojës
Jean-Louis Berdot dhe Michel Faure, këta miq të Shqipërinë Berdot i mblodhi në një Hoxha sundoi si një Zot piramidave që e çoi së tyre kinematografike në vendin tonë
përhershëm, unë i kam njohur në vitin 1993, në kohën album më vete kinematografik, absolut në Shqipëri. Veç këtë vend drejt luftës në harkun e një dhjetvjeçari. E pady-
kur ata përgatiteshin të shkonin në Shqipëri. Me një (coffret) prodhuar në Paris nga EVT portretizimit të dokumen- e shkatërrimit në vitin shim, dëshira ekziston ende për një
buxhet fare të vogël ata u nisën për të deshifruar nat- Production. Bëhet fjalë për katër tuar të këtij personazhi, 1997.” udhëtim tjetër në Shqipëri për të
yrën e regjimit të kaluar shqiptar çka e treguan në filma të realizuar nga Berdot dhe filmi analizon dhe “Letërsia shqiptare – dëshmuar evolucionin politik,
filmin e tyre të parë « Autopsia e një regjimi » dhe këtë Faure. Ja çfarë shkruhet në koper- gjendjen sociale, Les Belles ekonomik, kulturor e social të një
përmes një sërë intervistash me personazhe që përjetu- tinën e këtij produksioni : ekonomike dhe ide- Etrangères, Shqipëri, Shqipërie në udhën e saj të integrimit me
an ndëshkime nga regjimi si intelektualë e artistë të « Shqipëria, autopsia e një diktature ologjike të regjimit të » 1998. – « Në vitin Europën e Bashkuar.
 P a g e 4 O u r W o r d s

Çamëria, vendi ku flitej e këndohej vetëm shqip!

si shqiptarë, kjo ka ardhur ngaqë nga
kësaj popullsie është ushtruar represion
madh dhe ka “një persekutim” të fshehtë
që të kujton kohën e përndjekjes në
Shqipëri.
Aq sa duhet thënë se në çdo fshat të
kësaj zone gjen shumë pak për të mos
thënë aspak, shqiptarë sidomos atyre të
fesë myslimane, të cilët ishin Çamët.
Por, edhe Shqiptarët ortodoks që janë
banorët e kësaj zone, dhe kanë marrë
tokat dhe pronat në përdorim dhe jo me
tapi, nuk “pranojnë” në asnjë mënyrë të
flasin shqip.
Bile, kur ti i afrohesh ndonjërit prej tyre
dhe i flet shqip ata të largohen gjithë frikë,
njësojë si në kohën e regjimit komunist në
Shqipëri. kur çamët kishin frikë të
deklaroheshin se ishin nga Çamëria.
Një grua shqiptare, nga zonat e jugut të
Shqipërisë, e cila punonte në një familje të
këtyre fshatrave( emrin dhe fshatin nuk e
tregojë sepse ajo i trembej “rrezikut” që
sillte) më tregojë se në fikun e shtëpisë, ku
ajo ishte e punësuar, kishte gjetur në një
pllakë dërrase të gdhendura emrat e një
çifti shqiptar mysliman – çamë.
Por, sipas studiuesve të çështjes Çame,
thuhet se :”Arvanitët ortodoks dhe arvan-
itët myslimanë (çamët), përbëjnë në
vetvete një popull me një origjinë të
përbashkët – Pellazgët e lashtë që i bie se
janë shqiptarët e sotëm” thonë ata. Asimilimi dhe “harresa” mendohet se ka ardhur
edhe ngaqë se ata mund të humbasin
Të cilët kanë gjuhën dhe kulturën e arvan- përkrahjen e shtetit grek dhe politikave kul-
itëve – shqiptarë, por që ekzistenca e këtij turore për minoritetet, megjithëse, arvanitët e
populli të harruar dhe e lënë pas dore në quajnë veten autoktonë në Greqi dhe kjo është
drejtim të trashëgimisë së tyre, si nga një pyetje që lë shumë për të diskutuar, dhe që
sundimi gjysmë shekullor i Enver Hoxhës, politika e sotme shqiptare mban një barrë të
dhe atë që është bërë fare shumë pak për rëndë për ta zgjidhur atë sidomos kur bie fjala
ta, gjatë këtyre 23 vjetëve prej nga koha sipas ligjeve dhe konventave ndërkombëtare.
që ai regjim u rrëzua, ngelen përsëri sot e
kësaj dite “shqiptarët e harruar” e lënë pas Megjithëse, nuk a asgjë zyrtare dhe studim të
dore. mirëfilltë, por kan mbetur vetëm shkrime dhe
disa reportazhe prej Edit Durhamit, disa studi-
Vetëm në kuadrin e një “Traktati Miqësie” uesve , historianëve dhe gazetarëve e shkrimta-
me shtetin grek të arritur nga ish Presiden- rëve shqiptarë, të dekadave të fundit dhe disa
ti Berisha, cili bëri të vetmin hap për dokumentare nga Çamëria, për të treguar se sa
hapjen e kësaj çështje mas 50 vjetëve. shqiptarë ka mbetur në këto zona dhe se sa

Biggest Heist on private land continues to

happen in Albania...How can they, the Alba-
nian politicians sell someone else’s land??

Çamëria, vendi ku flitej e këndohej vetëm shqip!

shqiptare janë këto zona, ka edhe fakte shpërngulja vritka më shumë se vdekja!... Kujtesa varreve po më çmendë krejt prapa meje, priste një vajzë,
të tilla që mund të tregojnë si ky fakt Ré të luftës,.. dallgë dhe stuhi, Stambollit e gjithandej Turqisë bjonde, vjeç 15 , nga Keqekollë e
që mësova gjatë vizitës ime në Çamëri. s´ na u hoqën kurrë mbi qepallë; prehen me mijëra shqiptarë; Prishtinës. Serbët vajzës ia kishin
të fortë qemë sa Roma dhe Sparta me sy dhe mall kah vendlindja!... vrarë 55 anëtarë të familjes: prindërit
Një shqiptar që kishte emigruar në me çaste dështuam si çlirimtarë!... I huaji në dhé të huaj as varr nuk vëllezërit, xhajat dhe kushërijtë e saj
Gumenicë në vitin 1990, kur u rrëzua Një mollë lundron mbi varre ka, s´e ligjet e shtetit të huaj për ndërsa vajza kishte shpëtuar gjallë
komunizimi në Shqipëri, në kushte është një pikë e gjakut në pemë të huajt, edhe për varr lypin qira!... duke u fshehur në kashtë tek plemja!
anonime, tregon se :” Kur u largova një poemë e thjeshtë përkujtimi Nënat pyesin, pyesin baballarët, Për të mos e dëgjuar vdekjen e tyre!
nga Shqipëria, dhe u vendosa në dhe vrasje e një cope të atdheut! ku janë varret e t´shpërngulurve Hanifeja vajzë nga i fshat i Kosovës
Gumenicë, u strehova tek një shtëpi Grykën e Bosfori pyeteni se flet pse asnjëherë këta fqinjët tanë, bërtiste me zë koridorit të Bashkisë;
dykatëshe, karakteristike të këtij qyteti gjysma është lot dhe gjysma det... kurrë për krimet nuk u dënuan?! o xhaja, o daja dhe kushërij të mi,
që ngjason shumë me Sarandën. Krajla, mbretër dhe perandorë Shpërngulja me qerre për Selanik, ndihmomëni të kthehem n´Kosovë;
që kurrë si patëm kurrë asgjë, ishte një vrasje udhës, shkretim tek shtëpia me fytyrë bari e pemësh,
Flija,thotë ai në katin e dytë sepse kati i Shqipërinë na e përgjakën ; në më thotë i shpërnguluri i gjallë, dhe te mali me kroje e bukuri lisash,
pare ishte dyqan që mblidhte qumësht- njërën anë greku, e në tjetrën një Ibrahim Kosova nga Janjeva, tek livadhet me kallinj të ylbereve!...
in e mëngjesit, të fshatrave për rreth anë serbi, turku dhe malazezi pjesëmarrës i tri luftërave për Daja, ky vend s´është i imi, o teze,
qytetit të Gumenicës, dhe prodhimeve o zot! Evropë e së shkuarës sa mbrojtje të Shqipërisë Etnike! në Kosovë dua të bëhem unë nënë,
të fshatit. shumë atdheun na e zvogëloi!... 4 e të lind shumë fëmijë, oh, shumë,
2 -------------------------------------------- që ta përtërijë sërish gjakun tim!...
Të nesërmen që isha arratisur nga ---------------------------------------- Lexojeni Kafka Kullën në Nish 6
Shqipëria, fillova të dyshojë, me Në Konventën e vitit të zi 1937 monumentin e krimit perandorak ----------------------------------------------
vetveten nëse e kisha “kaluar kufirin” midis qeverisë serbe dhe turke kafkat janë gjithë poema kombit!... Në pritje për marrjen e kombësisë
apo jo!? sepse çdo mëngjes ata flisnin një mijë qytete të Shqipërisë së Ditë që na i dogjën shtëpitë tona turke, zëri i Hanifes ishte tronditës;
shqip me njeri tjetrin duke bërë pa- Mollës së Kuqe, etnik shqiptar me vete unë mora një grusht dhé, nuk dua pasaportë turke, s´dua asgjë!...
zarin. Serbia u dogji shtëpitë, i ndjeki dhe e fsheha në shami të nënës! ajo thirrje e përgjakur e dardanes, se
mbi një milion shqipe u vranë që ta kem si kujtim t´vendlindjes... nuk e ndërroj kombësinë e vendit tim!...
Por më ka çuditur fakti se as sot e kësaj në luftë kundër shpërnguljeve! Çastin kur serbët na shpërngulën na u drejtua të gjithë të pranishmëve;
dite nuk e di se çfarë u bë me këta -Vëllai im ç ́është ajo mollë mbi mbi gjysmën e fshatit na e vranë, Këtë gjuhë të huaj unë nuk e kuptoj,
fshatar, dhe se çfarë ka ndodhur sepse varre, kush tani atë do ta merr? i mbytur në lot, putha pragun e shtëpisë, Këtu e kam flamurin që nëna ma ka qëndisur!
mbas 1993 kur dhe erdhën me shumicë Në fshat më nuk ka një të gjallë! mora një flamur me vete dhe qava!... Nxjerr flamurin nga gjini!
shqiptarët nga Shqipëria, asnjeri prej ajo mollë është si pikë e vetme Të shpërngulurit e Mollës së gjakut e kam kujtim nga nëna!E kam amanet!
këtyre, fshatarëve kur sillte qumështin e gjakut, si lot i fundit mbi varr! prapa lamë çdo gjë! Aty Pra, më leni të hidhem në det, se unë
dhe prodhimet që kishte mbledhur, nuk Përgjigjen ma mori një vaj me s ́mbeti gjysh dhe as gjyshe! Hanifeja, nuk ndërroj gjuhë e as flamur!...
fliste më shqip…”. zë, dhe një vaj i imi me ulërimë përveç barit dhe varreve shkret, Shpërngulja vritka më rëndë se vdekja!
trupin e mollës si motër e putha pa shpresë se një ditë do kthehemi!... më tha një i shpërngulur nga rrethi i
Dhe kjo më sqaron ai me keqardhje, ka ajo mollë e rënë ishte plaga ime! Në ato vite të shpërnguljeve Nishit, o vëlla i gjakut! O gjak i gjakut!
ardhur si pasojë e asaj politike që ka Në atë varrezë mbytura nga shiu Stambolli qe një vrasje tjetër,, Po i thërras në ndihmë vendit tim,
ndjekur “politika dhe shteti grek ndaj një mollë e rënë lundronte sipër, i shpërnguluri aty e jepte falas, njerëzve të mirë, a ka vend të vdes në atdhe!
atyre shqiptarëve, e cila ka qenë kon- Thatishta ime ishte pa gjysh dhe identitetin, gjënë më të çmuar!... Ky vaj e kjo klithmë do rizë shumë fjalë
stante…dhe e pa ndryshuar që i ka çuar ishte bosh, pa një banor të gjallë!.. 5 Atdheu im, s´dua të vdesë kështu si po vdes!..
shqiptarët drejt asimilimit dhe largimit O qiell që rri pezull nëpër pemë -------------------------------------------- Në varrezave e Stambollit
nga këto troje që dikur ishin vetëm shpërngulja vritka më tepër se Nëpër Bashkitë e Stambollit, radhët prehen me mija shqiptarë;
shqiptare. vdekja! Qaheshin varri me varr, e të shpërngulurve për dokumente thonë se vdiqën në këmbë
hija me hije dhe era nëpër degë!... qenë pafund, për pasaportat turke me fytyrë kah vendlindja,
NJËMOLLË LUNDRON MBI 3 të shpërngulurit jepnin dhe ryshfet dhe me fytyrë kah atdheu!...
VARRE - Poemë për shpërnguljen ------------------------------------------- ndryshe gjërat bëheshin dhe më keq! 7
Atdhe, a ka vdekje më të rëndë Si sot më kujtohet rrëfen, Ibrahimi ---------------------------------------------
Atdhe , fqinjët na e morën gjysmën e se kur një krahinë e tërë shuhet Në Zyrat e Stambollit për të huajt, Gjuha që s ́shkruhet, humbet
vendit dhe mbetet pa popull e pa jetë!... prisja të merrja kombësinë turke dhe tretë, gjuha që s ́shkruhet
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 4 2 P a g e 5

ANDI BICA
DRAMA E TE RINJVE TE
RRUGES SE DIBRES NE DIK-
TATUREN HOXHISTE.
Legjenda e humbur e djemve të
rrugës së Dibrës
Nga Andi Bica
Nga Andi Bica
Gjergjit
Si për ironi të fatit lëngata kishte
nisur kur ylli i tij 19 vjeçar qe
mekur para afro 30 vjetësh, për ta
shoqëruar e munduar gjithë jetën
deri në largimin e dhimbshëm nga
kjo botë.
Sot dialogoj fshehtas e pa zë me
këmishën e zverdhur dhe pipën gri
mbi dollap të paktat kujtime nga
daja i parë. Për të zgjidhur engimën
e ngjashmërisë me të, por dhe të
fenomenit të shuar barbarisht, për të
cilin familjarët, të njohurit bash-
kohës të Gjergjit psherëtinin heshtur
ndër vite vendosa të mbledh copëzat
e shpërndara të kësaj historie.
Veç motra e tij që e deshi deri në
vetëflijim , më rrëfeu vërtetsisht me
dashuri një fakt për autoritetin tek
shokët:
"Kur bora kishte mbuluar rrugët e
Tiranës, dhe djemtë merrnin në
shënjestër vajzat që kalonin në
bulevard pa falur asnjërën me topa
të bardhë; artileria rinore ndalonte
në rastin kur ecte motra e Gjergjit,
dhe gjithshka heshtëte derisa ajo të
dilte jashtë "zonës së qitjes".
Gjergji hyn tek përjashtimet në
brezin e vet duke iu referuar të
vërtetave të pohuara nga miqtë e tij.
Gjergji ishte talent në pikturë dhe
për këtë okulari miku i tij më i afërt
Fatos Maliqi rrëfen me sinqeritet se
fitoi pa asnjë pengesë konkursin e
pikturës në liceun artistik "Jordan
Misja" me etydet dhe vizatimet e
Gjergjit.
Gjergji kishte bukuri intelektuale. Ai
kishte fytyrën e bukurisë krenare të
nënës së tij shkodrane Rexhina
Gjergjit një ndër gratë më të bukura
në Tiranë, me profesion laborante e
përpunimit të qumështit në Kombi-
natin Ushqimor, për të cilën shkru-
anin dhe e fotografonin si modele e
përkushtimit profesional në revistat
dhe gazetat e kohës. Për këtë
shëmbëlltyrë bukurie e vetëdijeje të
epërsisë së intelektit ai adhurohej
nga vajzat më të bukura e famoze të
xhiros së Tiranës. Madje bijat e
ambasadorit francez dhe polak në
kryeqytet asokohe pa pyetur fare
rrotull, ia shprehnin haptas pëlqi-
min e tyre.
Sikur të krahasohej sot me një nga
aktorët e njohur menjëherë më vjen
para syve portreti simpatik i Tom
Cruis-it në rolin e superkampionit të
bilardos tek "Ngjyra e Parave" me
Pol Newman. Sigurisht që Gjergji e
kishte pasion bilardon që shihej si
një sport i elitës në atë kohë.
Për këtë dhuratë natyrale, bash-
kohësi i Gjergjit shkrimtari e
përkthyesi frankofon Hysen Sinani
tregoi:
H.S.-"Gjergjin e njoh dhe
përshëndeteshim, ne kishim grupet
tona të shoqërisë me nga pesë apo
gjashtë vetë dhe të gjithë njiheshim
dhe përshëndeteshim midis grupeve
nuk kishim kurrfarë konflikti. Nuk
ka ndodhur ndonjëherë në Tiranë
sipas mendimit tim të kishtë grupe
armiqësore, për mua ishin grupe
miqësore. Ka pasur një fenomen të çuditshëm për
gjithë botën që ju nuk mund ta përfytyroni dot as të
huajt. Xhiroja madhështore që fillonte nga ora tetë e
mbrëmjes, ku sapo niste sfilata rinore bulevardi
ndahej si me magji në dy grupe harmonike dhe
gjysma shkonte për te Universiteti gjysma tjetër
kthehej për të Skënderbeu. Dhe na ndodhte të
salutoheshim dy ose tri herë përgjatë natës, si në
një manifesitm të çuditshëm. Moda ishte shkaku i
pleniumit të katërt të komitetit qendror të partisë për
të dënuar shfaqjet e huaja. Në letërsi, arte, por dhe
në veshje sepse edhe për një togëz të rripit të mesit
që ndryshonte nga ajo banale me një gremç, të cilën
mund ta kishte punuar një axhustator sipas mod-
eleve italiane bëhej objekt për tu dënuar.
Unë Gjergjin e kam njohur shumë pak tek lulishtja
ku kam dalë dhe me miqtë e mi në fotografi saluto-
heshim, por për portretin mund të pohoj se në të
gjithë këtë xhiro gjigande që bëhej çdo natë po të
themi prej 50 mijë vetësh në Tiranë, sepse ishte
realisht i gjithë bulevardi nga Skënderbeu deri te
Universiteti i mbushur plot. Përfytyroj se duhet të
ishin rreth 60 mijë të rinj, mbarë brezi dilnin shëtitje
djem e vajza, dhe lëvizinin brenda 2 orësh deri nga
ora 10.00. Aty dalloheshin 10-15 djemtë më sim-
patikë dhe po aq vajzat më të bukura, të cilët sele-
ksionoheshin nga shikimet e përditshme, ishte si një
paradë e miss dhe mister Tirana, jurinë e fituesve e
përzgjidhte më mirë vetë xhiroja e kryeqytetit.
Gjergji ishte nga ata, i zgjedhuri ndërmjet 10-20
djemve më të pashëm, por fotografitë më ngacmuan
kujtesën, sepse pashë dhe një djalë tjetër të viteve
70-të,pak më i gjatë që sot duhet të jetë teknik në
televizion. Meqë ishte koha e liberalizmit bijat e
diplomatëve të huaj rezidentë në Tiranë ishin si ato
princeshat që kishin të drejtën e zgjedhjes së
kavalierit më të mirë nga xhiroja. Mund të tako-
heshe me to dhe përkundrazi nuk shiheshin me
syzet e errëta si bashkëpunëtorë të sigurimit, ose
agjentë por operativët po ti njihje mund të pije
ndonjë gotë me ta duke i sqaruar se nuk ka ndonjë
rrezik diplomatik por ja e njeh djali vajzën dhe kjo
lidhje tolerohej kështu.
Fillimi i viteve 70-të në Tiranë kryesisht për 16 deri
25 vjeçarët ishte një periudhë shprese dhe çlirimi në
1970-71 një grup çunash të rinj që dinin gjuhë të
huaj shkonin edhe në plazhin e Durrësit një ose dy
muaj gjatë verës dhe atje takonin turistët që vinin
me grupe dhe bisedonin, flisnin, kuptonin një botë
tjetër që ata nuk e kishin parë kurrë. Viti 1972
mendoj se shënon kulminacionin e takimeve për
djemtë e Tiranës ata që ishin elita intelektuale, dinin
disa gjuhë të huaja, frëngjisht, anglisht, italisht të
paktën. Bëhej jetë e lirë, takonim femrat në grupe,
dhe pjesën tjetër të natës e kalonim me to, kuptohet
jo të 60-të por 5 a 6 më rrebelët, më të spikaturit.
Ky trevjeçar pati një ndikim të thelbësor tek rinia
tiranase bile disa edhe i traumatizoi më vonë, pastaj
kur të gjithë prisnin që diçka do të ndryshonte,
njerëzit pasionantë dhe që merreshin me kulturën
duke komunikuar me botën shpresonin që të hapej
pak Shqipëria. E thoshin përciptaz dhe personalitete
të letrave në libra botime të kohës, ku
përshkruheshin në romane të rinjtë e luleve të
qendrës së Tiranës, ku ngacmonin, shikonin me
adhurim, bënin humor pak si disident, jo epokë vit
disident por vit liberal mund ta quaj. Në këtë
kontekst e kujtoj dhe e shoh Gjergjin si përfaqësues
i rrallë në llojin e vet i asaj periudhe shkëlqimtare."
Gjergji ishte djal Tirane. Ai rridhte direkt nga i ati
Dhimitri prej pemës së një familjeje të shquar
ortodokse tiranase. Ishte stërnip i aristokratit dhe
patriotit Nikolla Nishku njohur si përfaqësues
historik i parisë së Tiranës që ngritën flamurin në 26
Nëntor 1912. Si tiranas autokton ai u rrit në zemrën
e qendrës së kryeqytetit, në një shtëpi të rrallë për
nga vlerat arkitekturore shpallur monument kulture
(ende ruhet si model në hartat e IMK) dhe
mikpritjeje dyerçelur. Në muret e shtëpisë muzeale
ku sot gjallon Hotel Tirana ose pesëmbdhjetë
katëshi, ahere tregohej si përrallë futuriste shembja
dhe ngritja e një grataçele. Është pikërisht ajo
shtëpia emblematike që si tregohet në Tiranë u
gjetën dë muret e saj të trasha qypat nga u derdhën
dupet e florinjve thesar i familjes Nishku e Antoni,
që shumë prej tyre u zhdukën nga vetë punëtorët e
lumturuar që e shembën. Shtëpia me oxhak aris-
tokrat dhe me tavane druri ku ndereshin deri vonë
flamuri kombëtar dhe shpatat e vjetra të
stërgjyshërve ishte shtrati i pasur ku u lind
dhe u rrit Gjergji. Ai shpesh i merrte ndër
duar shpatat në betimet e lojërat fantastike
që shpikte nën çati me shokët mbas
mësimit.
Gjergji ishte i brishtë. Atij iu thye kristali në
fazën më delikate të jetës kalimin nga
fëminia në rini. Mëkati i parë ndaj tij që
shenjoi dhe fillimin e skandaleve u krye nga
mësuesja e letërsisë në shkollën tetëvjeçare
10 korriku me pseudonimin "Pinokja" e cila
u tall para shokëve të klasës me sjelljen e
grupit të të rinjve drejtuar nga Gjergji për
betimet me shpata në çatinë e shtëpisë. I
nxehur ai doli nga klasa në mënyrë demon-
strative duke e gjuajtur "Pinoken" me
fshirësen e shkumësave.
Nga ky moment personaliteti i tij ndërroi.
Gjergjit iu thye nota në sjellje prej këtij
episodi dhe u përjashtua nga shkolla duke
mos u pranuar me urdhër nga drejtoria në
asnjë nga shkollat e Tiranës. Tetëvjeçaren e
mbaroi në një nga shkollat e fshatrave të
Durrësit me disiplinën e vajtje-ardhjes në
këmbë çdo ditë si dhe mbështetjen morale të
dajës së tij Pino Gjergjit.
Gjergjit iu vra loja, fantazia e argëtimi,
ndërsa kish braktisur mësimet dhe i kush-
tonte më shumë orë rritjes së pëllumbave
me shokët harrakatë.Goditja e dytë i erdhi
nga ati i tij Dhimitër Antoni, që kish kryer
tre fakultete, vizatonte, ish ushqyer me
qindra libra në gjuhë të huaj dhe shqipen e
vjetër, i binte violinës, dhe ish rindërtuesi e
shpëtuesi i thesarit të biblotekës së
katolikëve në Arkivin e Shtetit, por
tmerrësisht i ndershëm dhe i verbër ndaj
demagogjisë së sistemit komunist. Ati për
ndëshkim i preu kokën pëllumbit më të
bukur që Gjergji e ngrohte në gji dhe komu-
nikonte me gjuhën e tij.
Gjergji ishte i parakohshëm në pjekurinë
dhe marrjen e përgjegjsive të jetës. Prindërit
tregonin se që në moshën 16 vjeçare ai mori
rolin dhe prijësit të familjes duke punuar në
Uzinën Tirana te reparti i mullinjve të
kafesë. Ai kujtohet si rekordmen në uzinë,
duke punuar me një shpejtësi të
paimagjinueshme dhe perfeksion saqë
arrinte deri aty sa ti thoshte grave dhe
vajzave të turnit: "Rrini pushoni se jua
mbaroj unë normën…"
Gjergji ishte analist i ngjarjeve dhe fe-
nomeneve të kohës.
Asnjëherë Gjergji nuk shprehej pa re-
flektuar mbi objektin dhe subjektin e marrë
në vëzhgim. Filtri përpunues në laboratorin
e brëndshëm të mëndjes së bukur, nuk
nxirrte kurrë një mendim të papeshuar e
rrahur mirë për ta interpretuar sipas stilit
dhe alkimisë së fjalës e muzikalitetit të zërit
që dinte vetëm ai.
Por diktatura ishte në armiqësi me buku-
rinë, fuqinë dhe intelektin.
Gjergji ishte një lider modern i grupit rinor,
liberal dhe romantik. Ai drejtonte fshehtas
grupin e djemve të Rrugës së Dibrës.
Ndaj dhe thirrja nga dega ushtarake e
Gjergjit, ra si një bombë në familjen e tij.
Sulmi i parë ndaj bukurisë së tij, nisi tek
prerja brutale e flokëve dhe rruarja e kokës.
Por edhe kështu i paflokë siç tregon mba-
jtësi i grimcës së fundit të historisë së tij,
shkrimtari Henrik Gjoka me banim në
Francë, i cili e kish takuar për të fundit herë
në spitalin Ushtarak; tiparet e bukura e të
rregullta si vetullat e harkuara, sytë me
bishtë e veçonin Gjergjin si një djalë të
bukur e të shëndetshëm, ndryshe nga ush-
tarët e tjerë të sëmurë me të cilët xhelatët e
ushtrisë e kishin bashkuar.
Gjergji iu rrëmbye menjëherë familjes dhe
Tiranës dhe u internua nën maskën e
shërbimit ushtarak në repartet e Lushnjës e
më pas të Fierit. Reparte që morën pamjen e
horrorit të kampeve të përqendrimit për të
riun ëndërrimtar e rrebel.
Pak para tjetërsimit të tij fizik e mendor nga
tortura, në periudhën kur Gjergji sapo kish
mbërritur si ushtar i ri i pa ambjentuar me
kostumin e togës, shoku i ushtrisë Kristaq
Katundi, sot Mjeshtër Zëri në RadioTele-
vizionin Publik Shqiptar më rrëfeu për takimin
e parë, shëtitjet e gjata dhe bisedat e ndaluara.
K.K-"Gjergjin e kam njohur kur isha 19 vjeç në
një natë dimri të ftohtë e me shi, kemi qenë në
një fushim në Manastirin e Ardenicës, nja një
javë, me kushte mizerabël, dhe natën largo-
heshim nga fushimi dhe shkonim në repartin
tonë që ishte në Kolonjë të Lushnjës duke ecur.
Gjergji ishte ushtar i ri, sa kishte ardhur ndërsa
unë kisha bërë një vit domethënë quhesha
ushtar i vjetër. Ai ishte një çun i pastër, Çun
modern, shumë modern për kohën. Të gjithë
ishim fushë të qethur, flisnim mes nesh për
gjëra që në atë kohë të vështirë quheshin të
ndaluara. Ishte njeri modern për moshën e re që
kishte, flisnim për gjëra që me të tjerët nuk i
bënim dot muhabet. Flisnim për muzikën
italiane, hitpareidin në radio dhe kjo zgjati disa
muaj derisa ushtarët e rinj pastaj u dërguan
nëpër pika të ndryshme dhe pastaj nuk e kam
takuar më. Muzika ishte ajo që na lidhte,
sidomos ajo që dëgjonim në fshehtësi nga
radiot italiane. Ne mblidheshim disa veta pranë
një radioje nga ato tip kineze dhe që të
dëgjonim më pastër kapnim bobinat nga
mbrapa radios si punë antene. Kështu dhe kur
vinte njeri për kontroll ne hiqnim dorën dhe
ikte menjëherë zëri i rrezikshëm.
Diskutonim për një festival në vitin 1970 që e
fitoi Adriano Çelentano, "Chi non lavora non
fa l'amore" dhe e diskutonim që e fitoi iksi ose
filani por e kishim me të dëgjuar jo me të parë
sepse sapo kishte dalë televizori dhe nuk e
njihnim ende. Jemi ndarë sikur do shiheshim
përsëri me Gjergjin, gjithshka më vonë mbi
fatin e tij tragjik e mora vesh nga të thënat e
miqve.
Ushtria ishte e papërballueshme, duhej të ishe i
fortë, disa edhe mundoheshin t'i shmangeshim.
Mbaj mend që pasi na ndanë në reparte të
ndryshme, në dy krahët e një kodre, poshtë
Manastirit të Ardenicës nga shihej Libofsha.
Gjergji ishte në një repart me shumë ushtarë
këmbësorie ku vihej në këmbë mitrolozi me dy
rrota, mjafton që çdo gjë të ishte në lëvizje që
njerzit mos të mendonin dot për gjë tjetër. "
Gjergji fyhej e diskriminohej pa dijeninë e
prindërve, motrës e vëllait, miqve e të afërmve,
nga oficeri dhe më pas ushtarët e tjerë të pash-
kolluar që vinin prej fshatrave të humbura. Ata
i drejtoheshin në çdo rast me përbuzje e
nënvlerësim" se ti tiransi…". Për ta ai duhej të
ishte patjetër një skllav i përulur. Për Gjergjin,
ushtarin e ri asnjëherë nuk kishte pallto dhe
këpucë sepse ato ia fshihnin qëllimisht. Gjergji
i shkruante letra të motrës dhe prindërve të cilat
mbeteshin të padërguara. Në asnjërën prej tyre
ai nuk tregoi për dhunën e llahtarshme të
pësuar.
Gjergji detyrohej të reagonte e të mbrohej kur
inskenoheshin sherre ndaj tij. Atë e tallnin, e
provokonin për ta shkatërruar moralisht, më
pas e rrihnin në grup ushtarët, ndërsa natën në
qelinë e burgut ushtarak siç ka treguar par
torturave, i dërgonin kriminelë ordinerë për ta
mbytur me të cilët përleshej dhe mbijetonte
falë fuqisë së tij të natyrshme.
Me ndërhyrjen e vonuar të familjarëve së tij
për ti shpëtuar jetën,Gjergjin e shpallën si të
sëmurë mendor për ta larguar nga ferri ushta-
rak. Arritën ta dërgonin me shumë vështirësi në
Spitalin e Ekspertizës. Ai ruajti arsyen e fortë
duke iu drejtuar me fjalët më rrënqethëse të
atit se asnjë nga stekat e cigareve, trastat e
ushqimeve dhe veshëmbathjet që familjarët i
kishin dërguar në dyert e spitalit nuk i kishte
mbërritur:
"O babi pse nuk më keni sjellë asnjë cigare..!"
Gjergji mbeti fisnik, edhe mbasi e morën nga
Spitali Psikiatrik i Elbasanit, dhe u rikthye në
shtëpinë e prindërve.
Ai ishte kryedhimbja e kryeplaga e familjes
sime që shëtiste rrugëve të Tiranës me kollitjen
 P a g e 6 O u r
Nena e tije me vrap
shkoi te ndez nje qiri
per te ngrohur vogelushin
e saje
Filmat e Berdot dhe Faure
janë padyshim një pjesë e
historisë shqiptare, të cilat
duhen parë për të kuptuar
se çfarë ka ndodhur në
Shqipëri në gjysmën e
dytë të shekullit XX.
Interesante është se ata
vinin para kameras jo
vetëm viktimat e regjimit
Stalinist por dhe
inkuizitorët e tyre, çka
padyshim ishte tepër e
vështirë për tu realizuar
Sigurisht që inkuizitorët
donin në një farë mënyre
të justifikoheshin dhe të
gjenin ende tek viktimat
dhe opozitarët politikë
dorën e armiut, çka ishte
shumë qesharake dhe
tragjike njëkohësisht.
Interesant janë xhirimet e
personazheve që kanë
njohur Enver Hoxhën në
filmin “Enver Hoxha dhe
mashtrimi shqiptar”,
xhirime këto në Paris, siç
ishte me Hasan Jeron që
edhe pse kishte banuar me
Enverin në të njëjtën
dhomë në vitet ’30 kur të
dy ishin me studime, pas
W o r d s
Nena e tije me vrap shkoi te ndez nje qiri
Solli qiririn me nje U ofrua birin ta goja e tije me nuk ngrire sebashku me te perqafonte linden ne ate kasolle te ftohte
fije drite perkedhele fliste birin trupi I tyre po po jeta e tyre mbaroi
mbi te nje zjarre I por dora e tije me zemra e tije me Nena e permall- kure arriti babai ngroheshte nen flaken e nxehte te dimrit
vogel nuk levizte nuk rrahte uar leshoi qiririn ne shtepi tragjikisht nen te ftohtet.
qe s’ngrohte asnjeri syte e tije qenkan e trupi tije qenka edhe trupi saje u me skishte kan ta flaken e shtepise
mbyllur be pluhur e hi
LUAN RAMA Shqipëria në jetën dhe krijimtarinë e një kineasti francez
çlirimit të vendit ai pinim një kafe në gjykata, pa asnjë kështu një nga diçka për jetën e Dhe ashtu do të shqiptare. Ai buzëqesh me
kishte përjetuar zonën e Montpar- fakt i dënoi me miqtë e tyre ishte tij. Por megjithatë ndodhte. Ai ka mirësinë e tij karakteristike.
burgjet dhe interni- nasse. - Me erdhi vdekje. Imazhe të Jusuf Vrioni. Më deri në fund ai qenë gjithashtu në Është e vërtetë që bota shqip-
min. Një njeri që keq që ai vdiq tilla janë të shum- kujtohet kur në refuzoi të Bali, Komboxhia, tare është ngjizur thellë në
kam patur fatin ta para se ekipi ta : Maks Velo, hollin e am- filmohej dhe të ka ndjekur zhvil- shpirtin e tij dhe me siguri, një
njoh në Paris dhe të francez të shpallej Fatos Lubonja, basadës shqiptare flitej për të. limet politike e ditë jo të largët, ne do të
shkruaj për të, një kampion bote ». Liri Belishova e në Rue de la Mjerisht, këto sociale në disa lexojmë mbresat dhe për-
frankofon me shumë Nuk besoj se ka të tjerë që Pompe, në fillim regjistrime hum- vende të botës jetimet e tij në takimet me
humor dhe që gjatë artistë të tjerë të dëshmojnë kohën të vitit 1998 ata bën para një viti dhe si gjithnjë në shqiptarët në një kohë të
takimit me të më huaj që ta njohin e tyre të burgut erdhën të takonin në shtëpinë e punën e tij, priori- trazuar e kaotike por që
tregonte fotografitë Shqipërinë nga dhe mungesën e Jusufin, me të Michel Faure, e tare ishte të lumturisht shikonin drejt
e kohës studentore, veriu në jug si lirisë « Përmes cilin po pinim cila u dogj. dëshmonte faktet, Europës.
hëtitjet në “Kopshtet Berdot dhe Faure, Ilirit, birit të kafen. Kishin Berdot i ka rrahur realitetin ashtu siç
e Luksemburgut”, të cilët kanë Enver Hoxhës, - marrë me vete shumë rrugët e ishte. Ja pse
në Harkun e Trium- depërtuar aq më tregon Berdot, manjetofonin. botës. Ai ka filmat e tij janë sa
fit, Rue Monsieur le thellë në jetën e - ne arritëm të Disa herë i kishin njohur nga afër të thjeshtë, aq dhe
Prince ku ¨në një përditëshme intervistojmë dhe kërkuar që ta disa prej diktato- realist e goditës
hotel jetonin student shqiptare gjer në Nexhmije Hox- filmonin për të rëve të Amerikës nga ana emocion-
shqiptarë, në Pante- fshatrat e largëta, hën. Madje në realizuar më pas Latine. Madje tre ale. Në ata filma
on, apo në Fon- çka e shohim në shtëpi kam 20 një film doku- ditë para vrasjes dominon gjithnjë
tenbleau; ai më filmat e tyre të faqe të shkruara mentar për jetën e së Salvatore e vërteta.
tregonte për idealin shfaqur në tele- nga dora e saj. tij, por Jusufi, Alendes, presi- Berdot më dhuron
e atyre studentëve vizionet franceze Ishte një grua modest dhe fisnik dentit te Kilit, ai librin e tij të parë
për të ndërtuar një dhe që janë inteligjente që siç ishte, u ishte në Santiago të botuar tek i
Shqipëri demo- ndjekur me shumë mundohej të thoshte se « kujt i dhe e pikasi njëjti botues ku
kratike dhe interes. Mjaft mbrohej nga shërben jeta ime gjendjen e ndezur dhe unë kam
perëndimore. emocionante dhe akuzat që i ». Megjithatë, atë të gjeneralëve me botuar tre libra :
“Hasani ishte një të dhimbshme bëheshin, duke ditë, pas shumë në krye Pinoçetin, Le Petit Vehicule.
tifoz i jashtëza- janë pamjet e atij harruar se ku e hezitimesh, më të gatshëm për të Janë tregime dhe
konshëm i ekipit të proçesi gjyqësor çoi Shqipërinë shumë për mos tu vrarë presidentin unë i them se kur
futbollit të Francës, - në Berat ndaj dy politika e Enver prishur qefin, ai demokrat, mikun do ti lexojmë
shton Berdot tek të rinjve, të cilët Hoxhës ». Po nisi te tregojë e Pablo Nerudës. kujtimet e tij
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 4 2 P a g e 7

Paratë, procesi dhe pikat e pazbardhura te PPP-ja e inceneratorit të Tiranës Nga Ola Xama
masa sigurie për dy punonjës të
QKB-së që kanë bërë regjistrimin e
pronarëve përfitues pa dokumentac-
ion shoqërues, por për administra-
torin Herman Daniel Vermuelen që
ka depozituar të dhëna të rreme nuk
ka asnjë akuzë. As për Vermuelen,
e as për investitorët italianë që
bashkëpunuan në këtë skemë
mashtrimi duke ofruar dokumenta
dhe ishin në dijeni të mashtrimit që
po bënte kompania Integrated
Energy me preventivët dhe ccmi-
min e tarifës. Ata në fakt hyjnë e
dalin lirisht në Shqipëri duke
kërkuar të vazhdojnë investimin në
inceneratorin e Tiranës… pushtetshmi, por për të “Ja ku i keni, kontrolloni dhe të
mbajtur në këmbë mbyllim këtë këngë që ka vite që
*** besimin te drejtësia e këndohet njëherë e mirë!”. Ky
reformuar se heton gjest do të më rriste vlerat para
Këto dyshime duhet të çdokënd me të njëjtin qytetarëve dhe do të bënte
kenë një përgjigje nga standard dhe që ndihmon qesharake opozitën. Por siç e
drejtësia duke nisur nga në rritjen e besimit të thashë dhe më lart, nëse nuk do
koka dhe jo nga bishti, atyre që na qeverisin. të kisha bërë gjë.
pasi është koka që merr Nëse unë do të isha në
çdo ditë vendime që vend të tyre dhe nuk do
ndikojnë në jetën tonë. të kisha bërë gjë, do të
Nuk them arrestim, por dorëzoja vetë në Proku-
hetim. Dhe jo për kënaqësi rorinë e Posaçme
sadiste të turmave që kanë kompjuterin, telefonin,
si sport të parapëlqyer dokumentat, çelsat e
rënien e një të shtëpisë dhe të makinës.

Dead in kavaja Albania

Erion Veliaj responsible for the death of Ar-

dit gjoklajt

What has been done in 2022 for them?

Robert Shvarc, i paepuri i vlerave njerëzore, ngadhënjyesi i shqipes në ligjërimin e kolosëve të letërsisë botërore
Robert Shvarc, i paepuri i vlerave
njerëzore, ngadhënjyesi i shqipes në
ligjërimin e kolosëve të letërsisë botërore
Nga Albert Vataj
Ai, Robert Shvarc është një gorëthemel i
urës së komunikimit me një botë
shëmbëllimesh të epërme vlerash estetike,
një realitet botëkuptimi krijues mjeshtrash
që i qasej ëndjeve të këndimit shqip, të cilin
e sjell në jetë dhe e mëkon me pasione e
përkushtim si pakkush, spariherë duke
ngadhënjyer si vullnesë lirie.
“Me përkthimet e mia, u kam treguar popu-
jve fqinjë se gjuha shqipe është një nga më
të vjetrat dhe më të pasurat. Nuk ka asgjë të
papërkthyeshme në gjuhën shqipe, përderisa
janë përkthyer vepra unike si “Iliada” e
Homerit, “Komedia hyjnore” e Dante
Aligerit etj. Gjej rastin t‘u bëj thirrje
gazetarëve dhe gjithë të rinjve të ruajnë këtë
gjuhë si identitet të kombit, për më tepër
tani kur shumë shqiptarë që jetojnë jashtë
vendit rrezikojnë të harrojnë gjuhën e tyre”.
Këto rruaza kumtimesh shpirti i ka lënë të
skalitura në memuarin e së tashmes, si
shkas mëtimi, Robert Shvarc. Ngulmoj në
këtë shtysë ndërmëndje dhe mirënjohje, sot
në përvjetorin e lindjes së shqipëruesit,
poetit dhe njeriut të përkorë Robert Shvarc.
Ai erdhi në jetë më 10 dhjetor 1932 në
Sarajevë, nga një baba hebre nga Austria
dhe një nënë nga Elbasani. Do të
dashuronte marrëzisht dhe ta lëvronte
mjeshtërisht gjuhën shqipe, të cilën nisi ta
mësonte në moshën 6-vjeçare. Shvarc
jetësoi në shqip një kolanë të tërë veprash
monumentale të letërsisë botërore, prej të
cilave përmenden romanet e Remarkut,
Gëtes, Fojtvangerit, Apicit, Travenit dhe
Markezit. Robert Shvarc u nda nga jeta,
më 25 prill 2003, pas një sëmundjeje të
gjatë zemre duke lënë një boshllëk të
madh në familjen e tij, poezi, përkthim por
edhe në atë univers vlerash njerëzore.
Robert Shvarcit i është dhënë nga Presi-
denti i Republikës titulli “Mjeshtër i
Madh”. Përkthyesi i njohur Robert Shvarc
e mori këtë titull pak kohë pas marrjes së
një tjetër vlerësimi, atë si ” Qytetarit të
Nderit të Tiranës”, nderim që i detyrohej
kryeqyteti këtij personaliteti të shquar dhe
që ju akordua në kremtimin e 70-vjetorit
të lindjes. “Robert Shvarc e ka shtyrë
Shqipërinë drejt Evropës, sepse ia ka
hequr provincializmat dhe anokronizmat,
ndërsa e ka ndihmuar letërsinë shqipe të
shprehet me shprehje dhe forma të reja”,
është shprehyr Dritëro Agolli për
shqipëruesin.
Emri i Robert Shvarcit prej vitesh është
shndërruar në simbol të gjuhës gjermane
në Shqipëri. Një domethënie për këtë ka
qenë pikërisht viti 1995, kur përkthyesi i
njohur u nderua nga ambasada gjermane
në Tiranë me çmimin “Kryqi i meritave
gjermane”. Duhet kujtuar këtu se Shvarci
ishte i pari njeri i kulturës shqiptare, që
arriti ta merrte këtë titull pikërisht në
fushën e përkthimit. Gjithashtu ky titull
është dhe i pari që presidenti gjerman i
asaj kohe akordoi për një figurë të shquar
të vendeve të Lindjes. Pas titullit që mori
nga presidenti Alfred Moisiu dhe titujve të
lartpërmendur, qëndrojnë një varg i gjatë
librash të përkthyer nga gjuha gjermane në
shqip dhe anasjelltas. Mjafton që të
hapësh kopertonat e një serie të gjatë
librash për të lexuar emrin e përkthyesit të
tyre, Robert Shvarc.
Mes këtyre librave, që janë ndër më
mjeshtërorët, vlen të përmenden: “Tre
shokë”, “Harku i Triumfit” , “Asgjë e re
nga fronti i Perëndimit”, “Shkëndija e
jetës” apo “Obelisku i zi” nga Erih Maria
Remark; “Çifutka e Toledos”, “Fransisko
Goja” nga Lion Fojtvanger; “Zhozef
Fushe” nga Stefan Cvajg dhe novela të
Bertolt Brehtit, “Nëna Kurajë dhe fëmijët
e saj”, “Kënga e një nëne gjermane”,
“Ditët e Komunës”, “Arturo Ui”, “Pushkët
e nënës Karrar”, “Opera për tre grosh”,
“Baali”; nga Heinrich Hajne: “Gjermania,
përrallë dimri”; nga Gëte dhe Shileri:
“Poezi dhe balada”. Ndërsa mes autorëve
shqiptarë që ai ka përkthyer në gjuhën gjermane janë:
Rexhep Qosja, Dritëro Agolli, Gaqo Bushaka,Ismail
Kadare, Hydajet Beqiri etj.
“Gjithmonë bisedoj me Robertin si kam bërë kah
mot, duke shfletuar letra tashmë të zverdhura që i
kemi pasë shkruar njeri- tjetrit, poezi të tij të hedhura
netëve pa gjumë të rinisë së tij të trazuar, fotografi të
shumë viteve më parë. Nëpërmjet tyre më flet shoku
im i adoleshencës, mbushur ëndrra të pafajme (ne
kishim vetëm ëndrra, asgjë tjetër!- do të shkruante në
vjershën “Vargje lamtumire për një shok rinie”),
botuar në gazetën Drita, në maj 1991, miku i ngushtë
në tërë hallet e gëzimet e mia, ai që më bënte të
krenohesha që isha shok me të. Dhe ndërsa bëj kësh-
tu, e lë atë të flasë. Unë dëgjoj dhe kujtoj, ndërmend
një tjetër personalitet i tekstshkrimit dhe shqipërimit,
Amik Kasoruho, i cili çmon afrinë që Shvarc i dha
atëherë kur gjithçka ishte e ndaluar, edhe t’i hapësh
derën një miku që mbante në shtat vragët e burgut. Ai
guxoi sepse besonte tek liria.
Ata që nuk përcëlluan krahët në këtë përpjekje, që i
përngjet pak edhe guximit të fluturës që i vjen rreth
flakës së qiriut, u ndrynë në një heshtje të imponuar
dhe sfilitëse, e cila e shtynte Shvarcin të klithte “të
rrosh e prapë të jesh i vdekur fare,- të ndjesh e ndjen-
jën ta varrosësh thellë”(vjersha “Unë”-1956).
Kjo ndjesi qenieje e mosqenieje, hovesh shpirti dhe
ndryrje në vetvete ka diçka tragjikisht madhështore,
një vlerë të madhe të njeriut që s’u thye, shkruan
Kasoruho. Thellësisht njerëzor, i dashur dhe i
gatshëm të flijojë për tjetrin, këtë dashuri për njeriun
 P a g e 8 O u r W o r d s

Deputetja britanike godet Perëndimin në 'Financial Times': Mjaft mbështetët Vuçiçin

Deputetja britanike godet va tur bot’ Zemër tretur Eja hiqe blozën
Perëndimin në 'Financial Nuk e di pse u ndamë fare E shpërndan jetës kaq Se të desha shumë, shumë Këtë çast e bën ndryshe Nga këta sy…
Times': Mjaft mbështetët thjesht aromë të dua vetëm ti Jetoj ende jetoj…me
Vuçiçin Ike larg nga unë s’di pse Si të vetme lule që ke pritur Lamtumirë nuk të Që mbi blozën e syrit ëndrra copëtuar
harrova Ne u ndamë pa thënë thënkam dot! Më sjell dashuri Jam nëna që pret mes
S’TË THEM DOT Të shkëmbehej puthje midis lamtumirë KËTË ÇAST… Këtë çast biri im dhimbjes
LAMTUMIRË! nesh Lamtumirë për ty kurrë s’do Është mesnatë… Bëhu fëmijë Në prag
E çuditshme qënka dashuria të ketë përpëlitem Eja të lutem eja, belbëzo Me lot të tharë
Dhe në zemër do ta çelje ti Të mpinë nga rrënjët e saj Ndodh kjo rrallë dhe e Syri nuk më ka më lot Preke syrin tim më jep qiell E malluar…
Ish një vështrim që djeg diellin Kur shpërthen plot aromë mban tek vetja Qielli i tij është djegur Të të shoh, të të përqafoj
Dhe pa të nuk shoh asgjë në ndjenja Si një ëngjëll që të mbron I fërkoj, ndjej ftohtë fort..fort
botë Pyes, kush nga ne ishte me në jetë Këtë errësirë nuk e duroj Të dua sa asgjë në bot’
Atë çast e solle aq habitshëm faj Të them, marr frymë aty ku dot Zemra e nënës mos të tretet
Syri im mbeti aty si dje dhe sot E ku ka fajtor në dashuri je Në gishtrinjë mbetur errësirës
Nuk e di përse asgjë s’premto- Ajo hyn në shpirt pa troki- Shpirtrat fluturojnë nëpër Copëza bloze Të thaj lotin për ty

Ku eshte sherbetori tani te fusi keto dy llume neper burgje per krimet e tyre apo ka neoje per ndonje shtytje dhune
si ne kohen e diktatures se 1945….a mjere ai popull dhe per ato njerez atje...
Ina Rama—-Adriatik Llalla Nga nje e pa-afte tek nje sherbetor shkon Prokuroria e Shqiperise….presim nqs ka
ndryshim...filloi dhe llalla nga shkelja ligjit tek Marku , qe I thone njerezve qe nuk duam tja dijme per ASNJE.
Veglat e mafies ne Shqiperi

Robert Shvarc, i paepuri i vlerave njerëzore, ngadhënjyesi i shqipes në ligjërimin e kolosëve të letërsisë
isha student. I ka ndërtesat jo
Shvarci e shpreh madhërisht në vargjet:- gjithmonë i kam shumë të nalta,e shumta pesë a
dashur lotët- por në sytë e mij- të tjerëve ua kam fshirë! gjashtë kate. E ju në daçi me u ba
arkitektë të zot, e kam nji lutje për
Poeti tek Robert Shvarc u ndrydh, u mbajt përdhunshëm ju, të dashtun studentë: mos i
pas hekurave të ndalimit. Shpirt i lënduar por rebel, projektoni ndërtesat ma të nalta se
shkruante në Sonetet e rrëfimit (që janë thurur pikërisht pesë gjashtë kate. Pse? Sepse na e
natën kur mbushte njëzetë e shtatë vjeç). Më therin sot kemi malin afër e, ba me ndërtu
ndriçimet, pse si qorr – e zgjodha natën me iu msheh grataçiela si ban bota,nuk mun-
çdokujt! Shpirt rebel pra, i farkëtuar mes kontradiktash të demi me e pa ma malin. Nuk
therrta, ai nuk e shuajti kurrë dëshirën për atë që i mo- mujmë me e pa si len Dielli...
hohej atij dhe gjithë njerëzve që donin të ishin të lirë në Unë u bana arkitekt, siç e din
kushte të një regjimi të egër. Gjithmonë në Sonetet e ti, por më ranë halle shumë.
rrëfimit ai thërret me zë të lartë: “e pra, kam mall, -ta rrok Bane hesap,unë për njizet
edhe unë, o qoftë dhe për një çast – atë që s’m’erdh – atë vjet,nuk mujta me ra n'piacë të
që më përket!” Në një intervistë të dhënë Ilir Kekos dhe të qytetit me e pi nji kafe. Punë shpi,
botuar në gazetën “Koha Jonë” në korrik 1994 ai është shpi punë.Kurgja tjetër nuk mujta
shprehur: Nëse e kam braktisur poezinë time origjinale, me shijue.
kjo do të thotë vetëm se nuk kam dashur të bëhem shkrim- Në mjes m' duhej me i shërbye
taruc i “realizmit socialist”, një skllav i bindur i censurës grues qi ishte paralizue. Mandej
apo qoftë edhe i autocensurës”. në punë.
Masdite duhej me i shërbye babës
Robert Shvarc bënte pjesë në radhën e njerëzve të qi e lanë sytë. E merrsha për krahu
hyjshëm të bashkëkohjes tonë. Emrin e skaliti me punë e me e qit te nji kafe n'skaj të rru-
pasion, sepse vetëm kësisoj mund të rrokte këtë shtat një gës. Knaqej nja dy orë me do
përmendore të lartë angazhimi dhe vetmohimi që ka atë shokë të tij tue ba muhabet. Man-
pagëzim. E bënë më të shëlbyer jetën e këtij burri vlerash dej e merrsha prap për krahu me e
të veçanta, dlirësia, urtësia, thjeshtësia, jeta modeste dhe kthye n' shpi. Kur mbrrijshim te
pa ankime. porta e shpisë,baba nuk harronte
asnjiherë me ma puthë dorën e me
Ndërsa përkujtojmë këtë mjeshtër më vijnë në ndërmendje m'falenderue:
një përvojë e mrekullueshme me një tjetër shqipërues, -T'u shtoftë jeta,o bir!
Gjon Shllaku, atë që bëri të flasë shqip kryeveprën e Kur ndrroi jetë baba,t'pamen e
kryeveprave, Iliadën e Homerit dhe jo vetëm. Pakkush u bamë te nji shpi mortore qi ishte
kujtua për të, e shumëkush e ka të pamundur të bëjë pa në piacë të qytetit. "Parajsa" ia
vullnesën e tij kumtuese dhe një varg dishepujsh që t’the- kishin vu emnin asaj shpie
melt kishin atë që i ngjiti në përjetësi, punën. mortore. Mue bash m'u ba qejfi,se
ishim tue e percjellë babën për
Me keqardhje qasem me pranu se të këtillë burra, mjeshtra n'parajsë,çka baba e meritonte.
të dashurisë për gjuhën dhe letërsinë, një e nga një u Ishte po ashtu edhe nji rast i
shuan duke na lënë një bosh që po na përpin çdo ditë, e ne mirë për mue me kqyr piacën,qi
rrekemi më kot të shpëtojmë kësaj vorbulle duke u kapur siç të thashë,nuk e kisha pa për
fort pas kujtimeve të tyre. Gjithqysh, ajo që duhet të njizet vjet për shkak të halleve qi
bëjmë është të mos e lëmë harresën të na i shkul këta m'kishin ra n'shpatulla t'mija.
bedena nga e drejta legjitime e krenarisë shqiptare. Çka me i pa piacës,mor
burrë?! Nuk e njifsha ma. I kishin
SAMI MILLOSHI naltsue do grataçiela qi ma zunë
MALI NUK DUKET frymën krejt.E m'u ba se,jo veç
Tregim baba, po edhe unë bashkë me të
E mbajta mend gjithë çka më tha mbramë Fadili, nji isha t'u shkue at ditë,larg qoftë o
shoku im i fminisë. E po due me e nda me ju. Zot,në parajsë.
Ia nisi fjalës Fadili: Baba m'ka pas lutë qi kur të
- Qyteti ynë asht i bukur,na pat thanë profesor Faja kur diste me ia kthye ftyrën kah mali i
Dajtit. Ia thashë kët porosi nesër do të vijë. drejt agimit ngjyrëndezur
të babës pronarit të shpisë Tiktakët e orëve
mortore. E ai m'u gjegj: Ngatërrueshëm po më Tiranë,
- Zotni, më vjen shumë mbeten në sytë e përlotur.
keq,po nuk muj me ta Vagonat e kërrusur Burgjet tona
plotësue dëshirën. Tash S’u bëkan dot pishtarë të Namik Selmani
grataçielat nuk po na lanë pashuar me dritë.
me pa Diellin, e jo ma me E legjendat Të gjithë shpesh jemi
pa Dajtin... Më vijnë pranë si nga një brenda një burgu të zi
Atëhere mue m'u kujtue udhë e gjatë, e pasosur. Të heshtur, të vetmuar,
profesor Faja me lutjen e tij me klithma, pa gardianë
para nji gjys shekulli për 3. Dhe kemi kërkuar të
mos me i fut grataçielat në Në tavolinat e bukës shohim një qiell të kaltër,
qytet. Por,e pashë qi as Ka mbetur një pjatë gjellë të ri
profesorit nuk mujta me ia e ftohur, e pangrënë. Dhe kemi kërkuar të
plotësue lutjen. E ,bash si Ndërsa deti e mali thurim një ëndërr të
atij,nuk mujta me ia Pret pushues që shtrijnë pavrarë.
plotësue as lutjen e babës... duar, këmbë, brinjë.
Tue u kthye prej cere- O aty, Të gjithë kemi kërkuar të
monisë mortore m'u ba se stalaktitët ligjërojnë me heqim Ferrat e vetvetes
isha tue ecë nëpër rrënoja. një regëtimë të rëndë. Dhe kemi heshtur kur
Dikush na e bani qytetin nji E hap i ngadaltë fjala humbet vlerën e
rrënojë stërmadhe. po më duket si litar që na floririt
E unë,arkitekti qi nuk ka lidhur të gjithë. Aty jemi të gjithë, në
më pyti kush, për shkak të 4. lirinë e pëllumbave drejt
halleve të mija,e pashë E vargu im strehëve
vonë, shumë vonë, se qyteti Shamatohet me nene, Aty jemi, edhe kur bari na
ishte ba i gjithi si rrënojë. dekrete, ekrane, përkëdhel dritën e syrit.
Çova kryet me pa malin Me ca diktofonë
në vend të babës. Por mali Që zgjaten mbi trupa Jetojmë kërcëllimën e
nuk dukej kurrkund… symbyllur të shtrirë, te hekurave të burgut të
heshtur. ftohtë
Namik Selmani Bëhët lëng i bardhë Teksa ndiejmw varfërinë
Busulla e Fjalës Që del si një det i pad- migjeniane të Lulëve të
Kushhtuar grevës së ukshëm nga shkronja të Rinj.
minatorëve të Bulqizës pafajshme Diku, në shtrat, një vajzë
1. Bëhet semafor mes lutjeve kërkon
Un nuk jam Diell Që me dritëzën e pakët Ca euro a dollarë të mun-
Të thaj këmbët e baltosura kërkon ta nxjerrë në breg guar për sëmundjen pa
të minatorëve mes lluce anijen e vjetër. shërim.
Ooo, nuk jam druvar 5.
të sjell nga malet ca dru Unë nuk jam gjykatës Jemi bashkë mes telave që
për zjarrin e munguar. Të vë në kandar piskama këmbët na kanë gjakosur
Nënë, grua, motër nuk jam e klithma deklarate E duart lodhen nga trasta e
T’ua hedh ngadalë batanijen Ndërsa sofra mbushur dingas me halle
e vetme mbi supe. Mbetet sërish me një copë Të gjithë jemi herë jemi
E s’di se kush do t’ua thotë bukë të paprekur gardianë e herë të bur-
Se drejtësia shpesh futet si Heshtja gosur
litari në thesin e shpuar. si çengel lakfortë më Në kërkim të një lirie e
duket, si ferrë e gjakuar, si një jete ku retë të mos
2. jele dallge hedhin valle.
O, unë nuk jam busull Që më merr
Të tregoj kahjen e ditës që E më dërgon në ca sinorë E bankat e gjyqeve bëhen
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 4 2
Sulejman Mato
Sulejman Mato Mars i vitit dyzetenjë,
Nesër do të vij mali hidhte borë paprerë
Poezi Bota s’kish për ne pelena
të zgjedhura dhe shtëpitë s’kishën derë.
Koperina: Xhina Palko Dyert i kish marrë greku
Redaktor: Maria Mato i kish bërë zjarr dhe ura
Unë qaja tek oxhaku
@ Të gjitha të drejtat të rezervuara nën një strehë që s’kishte burra.
Në fillim ishte fjala Bota digjej midis zjarresh,
mali hidhte borë në birgje,
Në fillim ishte fjala. gjashtë fëmijë në një mëhallë,
Bota hapej para saj. lindur si lule mes ngrice.
Njeriu primitiv nisi të nxjerrë ca tinguj pa
kuptim Ç’frynte jashtë frynte brenda,
Duheshin emërtuar të gjitham një nga një, përplasej era në djepe.
pangurim; me frymë më ngrohte nëna,
brigjet, lumenjtë, detrat, retë ajri… në male bynin dyfeqe.
burimet, zjarret, stanet,malet, shirat,
rrufetë, oqeanet. Bota digjej midis zjarresh,
pëpëlitej prej urisë
Sa punë e vështirë ishte ajo. Gjashtë fëmijë në një mëhallë,
lajmëtarë të lirisë.
Në fillim ishte fjala, tingull i pakuptimtë.
Si me radjovalë jepnim dhe merrnim mesazhe Unë të vija pas
me kozmosin.
Askush nuk përgjigjej. Unë të ndiqja pas
pastaj filloi gurgullima e tingullt e belbëzimit nëpër një rrugë dredha-dredha,
fëminor, ti ikje duke m’i hedhur të gjitha
kumtet e botës memece. urat në erë.
Në fillim ishte fjala, Netëve të kam pritur nën degët e
fjala që përsësi botën. shirave,
ti më gjuaje pareshtur me bu-
Sekreti i fjalëve bullim
Brenda meje zhurmërojnë mijra fjalë, Atëhere unë hipa mbi një ylber
vetja më ngjan si një plep në erë. Duke të këkruar ty nëpër qiel
Sa herë vjen vjeshta unë fletët praroj
e mbushem me gjethe si një plep në pranverë. Ti ikje, ikje...
Duke m’i gjuajtur zjarret me
Sekretin e fjalëve ka vite që e di, topa bore.
sa i prek ato zgjohen nga gjumi që i ka zënë.
Nisin të lëshojnë tinguj plot mall Fjalët që s’u thanë
dhe thonë: ''Sa të bukura paskemi qenë…''
Fjalët që s'u thanë… u ngjanin si
Unë fjalët i pastroj si zajet e lumit, anije me vela,
me fjalë bëj herë një fyell e herë një bilbil… ikin në detra të largëta e
pa më shihni si rri,me penela në duar, s’kthehen më kurrë.
mes fushave të lulëzuara, në prill. Fjalët që s'i thamë ishin oaze në
shkretëtirë,
Një libër i mirë dhe shtëpiza të vetmuara në
breg të detit…
Një libër i mirë është si një lis i moçëm
Lind dhe plaket brënda një shekulli. Sa të bukura ishin!
Degët e tij janë plot gjak në damarë. Po ti nuk deshe t’i dëgjojë kurrë.
Te dukeshin sikur vinin nga
Një libër i mirë është pjellor si fusha, thellësitë e qiejve,
shtegtar si retë, i heshtur si shkëmbinjtë, përmes vetëtimave.
Një libër i mirë është rezistent ndaj ngricave Fjalët që s'u thanë kanë mbetur
i errët si mendimi, i padepërtueshëm si guri. tek unë.
dhe ka shumë vite që vetja më
Një libër i mirë i shtohet tokës ngjan
përkrah qyteteve të rinj dhe shkëmbinjve të me një varrezë plot zhurmë.
moçëm.
Po kalon një vajzë
Në damarët e tij qëndron sekreti
i lidhjeve të njeriut, lisit , shkëmbit dhe librit. Po kalon një vajzë në trotuar,
sy të kthjellët dhe shkëlqim
Çdo gjë e thënë rinor,
mbetet për t’u rithënë dhe unë s’mundem që t’i them
dy fjalë,
Asgjë s’është thënë plotësisht, dhe unë s’mundem që ta prek me
kanë mbetur shumë gjëra pa u thënë. dorë.
Asgjë s’është thënë saktësisht, Unë i ndrojtur jam ndaj bukurive
kanë mbetur shumë gjëra për t’u saktësuar. si një djalë timid, njëzetvjeçar,
ajo shkon si lumi dhe si jeta,
Asgjë s’është thënë shkencërisht, shkon si mall që s’shprehet dot
kanë mbetur shumë gjëra për t’u vërtetuar. me fjalë.
Çdo gjë e thënë Ajo shkon edhe askush s’e ndal,
duhet rithënë . nëpër ditë të ndritura, në vite
Vjeshtë e artë flokun më kujton
Atë vit kur linda unë dhe rininë time në një pritje.
Po kalon një vajzë në
trotuar,
dhe trazoi gjithë lulet era...
dhe më la një ndjesi-
parfum lulesh,
sikur të kalonte vet pran-
vera.
Krijimi
Troket një ditë e kaltër
maji,
Troket në xham me sqep
një zog,
Zgjohet poeti, e fut bren-
da,
Se edhe zogun e ka shok.
Ai me cicërima thotë:
Pa shihe tek kalon e
bukura!
I lutet që ta bëjë shok,
Të dalin bashkë, të
mbledhin flutura.
Se shoqe ka edhe pran-
verën
dhe veren vjeshten edhe
dimrin.
të katër stinët vesë i
hedhin,
mes stinësh ndezur rri
krijimi.
Cdo stinë atij i sjell një
vjershë,
cdo varg atij i sjell një
shok,
cdo dashuri shpërblim i
sjell
me mijra miq të mirë në
botë.
2.
Kur zemra nis të plog-
ështohet
dhe sytë fshihen prapa
syzesh
atëherë ”Njeriu në këllëf”
i A Cehovit përtërihet.
Po ne atij ia flakim syzet
edhe këllëfin copë ia
bëjmë,
Dhe prej këllëfit prap e
nxjerrim
të ri të gjallë, njeriun tonë
I themi;Shih një lule
shqerë
ku paska çelur buzë një
shkëmbi.
dhe ja, atij i çelet buza
dhe ndjenja që përpak i
humbi.
I themi, hajde dalim në ara
të shohim sipër, mbi
traktor,
si çahet plisi e hidhet fara
e bukus sonë që prod-
hojmë.
I propozojmë të shkojmë
në stane,
të bredhim nëpër gërxhe e
brinja,
t’u gjejmë bar të freskët
dhive
dhe t’i mërzejmë tek
dëllinja.
3.
Dhe duke rendur prapa
qinjgjash
ti gjen një copë minerali
dhe pastaj nis të shqetëso-
hesh
P a g e 9
se ç’fshihet brenda këtij mali.?! duar,
vajzat dhe grate mandile bardha.
Kur gjen një lule pranverore
rritur mes erërash, në male, Bregdetasve deti u buzëqesh në
ri nis mendon: ç’vlera të ketë sy
kjo lule, bimë medicinale?! dhe në zemër u lulëzojnë limo-
na...
Ti nis mendon për gjithësinë Vendlindja ime qerpikë gjelbër,
dhe jeta s’të lë më të qetë. Qeparoi,
troket në xham zog i krijimit Borshi,
fërfëllon krahët lehtë- lehtë Piqerasi,
Lukova.
Atëherë merre penën ti
si pendë zogu rri në duar.
Kështu zë fill një poezi 1965
me jetën kur je dashuruar.
Borsh
Atëherë vet do ta kuptosh
se s’bëhet fjalë për honorare, Tri mushka zbresin nëpër një
kur zemra plot me dashuri tërthore
nis e pikon pikë-pikë, në vargje. me koshat me fiq ngarkuar.
Një e kuqe
Dhe kështu jeta s’ plogështohet, një e zezë,
dhe kështu jeta merr kuptim. një gri.
Nga pesha e saj përthyhen vargjet,
shpesh herë prishet ndonjë rimim. Det qielli
Qiell deti.
Fryn veriu i vendlindjes
Tri zilka yjesh vibrojnë ajrin.
Fryn veriu i vendlindjes, Një në "la"
solli fjalët e hardhisë: një në "do "
-”Unë si ti nuk jam larguar, një në "mi."
po jam rritur pranë shtëpisë.” Det qielli
Qiell deti.
Fryn veriu i vendlindjes
foli gjuh' e fletëve: Zëra polifonikë
-”Ne përjetë do gjelbërojmë vajtojnë ca gjëra të largëta
se kemi rrënjët në dhe.”
Mbrëmje në fushë
Fryn veriu i vendlindjes,
mora letër prej shtëpisë: Mua mbrëmja më zuri në fushë
-"Unë këtej nuk do largohem, mes grunoreve plot me kallinj
Unë s'do vij të rroj me ty..." O, unë pashë një ëndërr sikur
shtegut të fushës po më vije ti.
Fryn vëriu i vendlindjës,
m’u dogj zemëra në gji… Edhe fusha nga takimi I papritur
Lulëzoi në kopsht pranvëra… vec, për ne, për dy miqtë e vjetër
-"Kthehu, djalo në shtëpi!" Dashurinë s’e hsprehte me fjalë,
Por lëkundtet kallinjtë e pjekur
Berat. 1965
Unë I desha këto netë me hënë
Ah! Ujët e Borshit... andaj shkrova për to poezi
por sa bukur do të ishte që sonte
Ah! Ujët e Borshit, shtegut të fushës të shkonm të
Ç’mu kujtove tani... dy.
Ti rrjedh nën limona
unë rrjedh në poezi. Të dëgjonim bulkthin e natës
të kapur dorë për dorë,
Ditë të kaltra, të mbështjellë me muzgun e
degë të gjëlbra. kaltër
Ah! Ujët e Borshit nën shiun e yjeve jugorë
më rridh në vjersha...
Berat
Freskohen vargjet, 1965
marrin tjetër ngjyrë, Mbresës suaj
reflektojnë diellin
ujrat si pasqyrë. Mbresës suaj tani po I shtoj dhe
kete peizazh
Ah! Ujët e Borshit, Të parë në muzga, nga dritarja,
gurgullon i shpejtë… mes fushe>
Ti derdhesh në det, Karroca të ngakuara me bar,
unë derdhem në jetë. duke u lëkundur
1965 dhe kuajt, duke tërhequr këtë
Rivjere peshë kundërmuese
Rrugë të tërthorta që zbrësin nën dhe bari i pikëlluar nga ndarja
ullinj, me tokën
Gomarë me fiq kundërmon rrugëve mallin e
dhe me pjeshkë ngarkuar, ditëve
deti i gjerë buçet mbi shkëmbinj, kur kujton pranverën e fëmijërisë
horizonte blu në xhama së gjelbërt
pasqyruar. dhe vjeshtën e trishtuar nëpër
mullare.
Shtëpi të bardha nën ullinj dhe
agrume Dhe kështu largohet kjo pamje
si re të bardha të mbetura në male, nga ju
nga shtigjet zbresin me shporta në si largohen karrocat e ngarkuar
 P a g e 1 0 O u r W o r d s

NJËMOLLË LUNDRON MBI VARRE - Poemë për shpërnguljen

as varri s ́e flet!... lexuar kam mjaft për -------------------------------- mall kam për detin dhe për
Tragjedinë e shpërnguljes Atdheun, ----------- peshqit
e kam përjetuar në Selanik, për fushat, për malet dhe Trim, Çamëria është tokë mall kam për shtëpinë dhe
në një anije të vjetër greke detin ! Shqipërie, kopshtin,
që transportonte shqiptarët Tokë e florijtë është e kam zemër dhe e kam mall kam për çamen që unë e
për në humbje dhe harrim!, Çamëria, gjakun tim desha!...
dhe si sot më kujtohet, kur tronditëse është ëndrra e ëndrrat nuk i ikin të O më të dashurit e mi;
një nënë rreth të tridhjetave çamit, shpërngulurve Atdheu nis tek zemra,
nga fshati Mal nga Gjilani, kur çami në trap çamen e i shpërnguluri bën luftë tek gjuha dhe flamuri,
pasi e hedh djalin nga anija, puthë!... me vetveten s´e në dhe të huaj,
edhe ajo vetë u hodh në det... Malli më djeg për dheun Në ëndërr e takova ndërruaka emrin dhe guri!
Çamët e dëbuar nga Çamëria tim, Pirron e Epirit, Kjo luftë e ky mundim, do
me mund e bëmë këtë jetë, moshë më nuk më ka i turpëruar e përshëndeta, të sjellin një ditë të bardhë
i këputur, i degdisur, i huaj, mbetur, më shikoi Edhe sikur koha të zbresë
shpërngulja çdo ditë më vret!.. veshët tani më ushtojnë s´ishte vetëm, ishte me në zero , shqiptarët do të
O më të dashurit e jetës sime: shumë, Aleksandrin jenë një dhe, të bashkuar!...
Gjergj, Aleks dhe Trëndelinë të përgjakur e kam kra- dhe shoqërohej me Atdhe Geci - Stamboll,
dhe juve që nuk po ju njoh harorin! Zeusin e Thotin. 1994 / Kjo poemë është
më gjuani me gurë, qëllomëni! Vëlla, mosha s ́më kap U prezentova , jam çam, realizuar dhe është transmetu-
8 largësi, Parganiot, ar si telepoemë nga RTSH
-------------------------------------------- fëmijët po na i përtërijnë gjitha muret e shpirtit më dhe "Alba film" me titull, "
Se unë biri juaj, Azgan Çami emrat, janë çarë! Atdheu nis tek zemra"!
do duhej të kisha një varr atje, për ju që e kuptoni shpërn- ………………………… Falënderoj ish drejtorin e
te të rënët në luftë sonë për liri !... guljen, …………........................... RTSH-së, poetin dhe publi-
Atdhe, një lot nesër do të thahet!... degën e thyer edhe era e . cistin e shquar, z. Skënder
Pargën, një jetë nuk e kam parë, than! U thashë jam nga ata që Buçpapaj për realizimin e
Tiranën çdo natë e shoh n ́ëndërr, 9 s´jam kthyer, Telepoemës!...

Skerdilajd Konomi, the face of Hope in Albania...( never will he be forgotten)

VARGJE NGA Agim DESKU

Të shkruar Si flori Vetëm unë Hyjnish M të të vetmin shpirt lulesh
VARGJE NGA Agim Në djep e varr Më engjëjt Nuk e di Para zotit Hyre në emrin tim e u bëre
DESKU Të rujtur si margaritar Të shkruar vargjeve Cili jam E para e botës legjendë
Të emrit Pasqyrë e e saj Në cilën tokë Gjashtëmbdhjetë shekuj Eh, me sytë e tu tani e
MBI LOTIN TËND E Të falur Mretëreshë bukurie Zbrita Para KRISHTI shkruajmë vargun tim
SHKRUAJ VARGUN TIM Nga zotnat Vetëm emrin Mbi cilin yll Davidi Foli shqip Me sytë e tu shëtis në
Mbi lotin tënd e lexova emrin E nga Pellazget Hyri e mbanë U rrita Në Arkide. secilin cep bote
tim Si Agim të lirisë Më e bukura Në djep e varr SHKODËR,13.4.2013 E në sytë e tua nuk shoh më
Si varg i tretur Sonte për pak Prej më të bukurave. Cili jemi më shqiptar as shi loti
Na vjen sonte E takova lotin tënd Drini i Bardhë,14.4.2013 Kur e rujta SYTË E TU Vetëm lexoj vargje
E shkruar vargun tim Rrugëve të Athinës Cilin kryqin Eh si nuk ma thua cilës udhë zemre,shpirti e ëndrre
Vetëm kujtimi yt mbetet Shqip Unë rugovasi Të të via deri në mbretërinë Çfarë nuk lexoj sonte në
Tek emri TANAGRA Ku ma qajti fjalën TANAGRA Me shallë tënde sytë e tu
Sa herë u bëra kërkimi yt Mikja ime Të bardhë Me cilën ëndërr a me cilin Eh, mi lë këtu ata sy prej
Kur shekujt i luftoja Prej ylli Mbi flokët Shih nën dhe shpirt pëllumbeshe
Eh sa herë edhe u talla E falur nga zotnat Bishtaleca Varri Ah,sa e doja të bëhesh vetëm Ti shëroj në secilin varg
Me vetë djallet që ishin Eh,Uratë u bëra vetë Të hedhur mbi kokë E gjej pasqyrë shpirti e dhimbje
Me fytyra gjithfarë bishash Unë biri i TANAGRES Gërsheta Edhe nga një emër Të rri më shumë me cilin Se sonte u shndërrova në
Sonte sa u skuqa Shekujt i numërova Më ngjanë Si plagë shpirti kujtim lutje engjëjsh
U bëra vetëm kockë Me dheun e kësaj toke Në ma të bukuren E zemre Të krihem bukur si Princi yt Uratë u bëra vetëm për sytë
Ëndrre Mbi dritën e gjakut tim Hyjni Mu në ballë E të të buzëqesh si zog kanar- e tu
Baltë hëngra Sikur të isha vetëm përrallë Në Arkide Si yll lirie ine Për botën e kopshtit tënd
Për ta rujtur Fatin sdo ta nënshkruaj E shndërruar Të kësaj toke Kopshtit tënd plot aromë me lloj lloj lulesh
Fjalën shqipe kurrë E vetmja HYRI Dardanie trëndafilash Shko,pusho tek buron Drini
Mbi fatin tim Pa ty TANAGRA Në dhe dardane Rrënjë Pellazgësh Po më thuaj si të të shkruaj i Bardhë
Të shndërruar Vetëm me ty Shqip më foli Ilirishte vargun tim Aty ku shndërrisin ngjyrat e
Në engjëj Jam dheu i kësaj toke Me shekuj TANAGRA Me cilat fjalë a vargje pël- ylberit
Të fisit tim Dnebabaden Para Krishti Një HYRI lumbash Aty laj sytë me ujë të pastër
Pellazg
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 4 2 P a g e 1 1

“PARADA E GAFORREVE” - NGA BAMIR BEBEZIQI

“PARADA E GAFORREVE”
- NGA BAMIR BEBEZIQI
Duke gërmuar në librat e mi këtu
në Kanada, gjeta një libërth të
vogël. Titullohet “Parada e
gaforreve” e shkruar nga një
autor humori i asaj kohe, Tonin
Miloti. E mora librin dhe e
lexova edhe një herë me një
frymë, e m'u kujtua historia e atij
libri.
Në vitin 1986, kur përfundova
studimet, më emëruan në Radio-
stacionin e Fllakës. Nuk kishte
kaluar as edhe një muaj, e më
zgjedhin sekretar rinie për radio-
stacionin, pasi nuk kishte një të
tillë. Ishim vetëm tre vetë, njëri
shofer, që gjithë kohën ishte me
shërbime, një studente, gjithë
kohën me studime dhe unë, pa
shumë preokupime. Ma ngecën
mua e nuk kisha ku të lëvizja.
E ç’të bëja? I urreja e vazhdoj t’i
urrej mbledhjet edhe sot. Më
duhej të merresha me diçka që
nuk e pëlqeja, pra duhej të
bëhesha pragmatist.
Çdo muaj, vinte nën emrin
tim një zarf shumë i fryrë
nga Komiteti i Rinisë
Durrës. E kujtoj të parin
zarf që hapa. Kishte
brenda nja 10 faqe të
shtypura, ku në krye
shkruhej se do të zhvilloni
këtë temë, do të komen-
toni këtë subjekt, do të
ngrini këndin e emulacio-
nit e budallallëqe të këtij
lloji. Zarfet më vonë as
nuk i hapja fare, e kështu
vazhdoi deri sa më erdhi
koha të mbushja 26 vjeç e
të dilja prej organizatës.
***
Një ditë shtatori 1987, më
vjen nje zarf i vogël me
një ftesë ku shkruhej:
“Jeni i ftuar në Konfer-
encën e Rinisë së Rrethit,
e meqë konferenca zgjaste
vetëm një ditë dhe dita e
punës ishte e paguar,
thashë me vete në vend që
të shkoj në punë, po shtyj
kohën në mbledhje.
Konferenca mbahej tek Pallati i
Kulturës. Sapo hyra në sallën e
madhe, hodha një vështrim të
shpejtë përreth se mos njihja
njeri. Më kapi syri Belën,
shoqen time të universitetit dhe
shkova në drejtim të saj. U
përshëndetëm e i them:
“Le të rrimë bashkë në ndonjë
cep, e ia shtrojmë muhabetit”.
Bela, e cila ma njihte mendjen,
pranon e ulemi diku nga fundi i
sallës. Në presidium ulen
shumë figura të larta, e midis
tyre, shoku Q.
Mbledhja filloi e nisën
diskutimet, por këtu filloi edhe
problemi. Çdo dy minuta
dikush nga salla bërtiste me
grushtin lart, rroftë ky e rrofte
ai, e të gjithë duhej të çoheshin
e të brohorisnin. Unë, që
pushkën ballit të ma vije nuk
doja të brohorisja, rrija ulur e
Bela më thoshte:
“Çohu se na more në qafë!
Vetëm ti rri ulur!”
Gjatë gjithë mbledhjes flitej
vetëm për suksese e arritje,
megjithëse dyqanet ishin
bosh, e njerëzit mezi sig-
uronin ushqimin veçse për
të mbijetuar. Kur erdhi
pushimi, dola në holl, ku në
një kënd të vogël më zuri
syri dikë që shiste libra.
Ishin libra të Partisë, por në
një cep ishte fshehur një
libër i vogël me titullin
“Parada e Gaforreve”.
- Ok, - thashë me vete, - ky
duhet të jetë libri që i shkon
më shumë kësaj mbledhjeje.
E blej librin dhe gjatë gjithë
pjesës së dytë të konfer-
ences e lexoja e qeshja me
vete. Nuk degjoja se çfarë
flitej, vetëm çohesha dhe
ulesha kur më jepte urdhër
Bela. Çuditërisht të gjitha
fabulat e librit, tingëllonin
aq bukur, sikur autori të
kishte mendjen time.
***
Vitet kaluan. Tani jemi në
një sistem tjetër. Në prill të
vitit 1996 mbahej Kongresi
i partisë së “Ëndrrave”. Më
zgjodhën edhe mua delegat.
Në atë kohë isha pa punë.
Kompania ku punoja sapo
ishte mbyllyr, por meqë
Partia i paguante delegatët
me 36 mijë lekë të vjetra
për tri ditë, vendosa të
shkoja.
Kisha vetëm një kostum në
shtëpi, atë të martesës, që
ishte ngushtuar pak, ishte
edhe i zi, ndaj mendova të
vishesha si përditë, me një
xhakovento të vjetër
meshini, e një palë pantallo-
na bluxhins, që ishin aq të
gjata, sa i kisha përveshur
dy herë, që mos të me
arrinin në tokë.
Shkoj në kongres, që mba-
hej tek Pallati i Kultures në
Tiranë, me idenë se do të
njihja dikë. Në fakt nuk
pashë asnjë të njohur në
sallë. Të gjithë delegatët,
pjesa më e madhe veshur me
kostume e me kollare, ndërsa
unë sikur shkoja në punë. Zura
një vend pranë derës, që të
kisha mundësi të dilja sa herë
të doja.
Filloi kongresi. Në presidium
ishte dhe zoti Alois Mock, i
partive popullore evropiane, i
cili më kujtonte ata kryetarët e
partive komuniste, që ftoheshin
në kongreset e PPSH. Prisja që
të dëgjoja në raport shifra e
mosarritje, por jo… vetëm
suksese, e salla çdo dy minuta
ngrihej e brohoriste, me dy
gishta lart, rroftë ky e rroftë ai.
Unë, që siç thashë në fillim, të
ma vësh me pushkë ballit nuk
brohoras për njeri, vendosa të
mos çohesha fare. Këtu ngjalla
dyshime, sepse isha ulur pranë
daljes, e shikoj që dy vetë u
vendosën tek dera.
Të dy me vrojtonin mua, pasi
isha i vetmi me xhakovento, e
herë pas here, ngaqë bënte
ftohtë përpiqesha ta ulja, që të

Albania heading toward a

new Dictatorship where the
parliament commits fraud
the president follows and
the premier orders it….
(we’ll See what’ll happen to
freedom in 2016-2018) If
the past is forgotten than DEAD
it’ll be repeated!! A look into the past shadows
Youth’s energy while AKZ robbed
it!!!

“PARADA E GAFORREVE” - NGA BAMIR BEBEZIQI

më mbulonte shpinën, pasi
era e rrihte direkt dhe ata
të dy, sytë tek shpina ime.
Sapo mbaroi seanca e
parë, lashë sallën e drejt e
në Durres. Dy ditët e tjera
nuk shkova ne Kongres.
Askush nuk e ndjeu
mungesën time.
***
Sot, në vend të mbylljes,
po bëj një përmbledhje të
njerës nga fabulat e librit
“Parada e Gaforreve”.
Meqë zoti Miu martonte të
birin, kishte bërë shumë
ftesa. Midis të ftuarve
ishte edhe Maçoku me
zonjën e tij. Maçoku
gëzohet pasi merr ftesën, e
thotë me vete: Tani do të
kemi gosti”.
Shkon tek vrima e hyrjes
ku organizohej dasma, së
bashku me macen dhe një
këlysh të vogël, por vrima
nuk i nxinte.
- Si do hyjmë ne? - i thote
Maçoku, Miut që i kishte
bërë ftesën.
- Ah, - thotë Miu, - unë nuk revista që dalin në Kosovë,Tiranë dhe njohur te kulturës Tiranase,siq çmimin e parë që ka fitue në konkursin
prish gjithë murin që ju të hyni, gazetën ,,Dielli,, në Amerikë.,ku poezitë ishin ,potët,Kozeta Zavalani,Bajazit letrar të rinjtë e Çamërisë, për PEGASI
prandaj rrini jashtë. e tij gjëjnë hapësirë,por edhe komente te Cahani,Hyqmet Hasko,Pëllumb ALBANIA...Durres
Mirëpo këlyshi i vogël i maces u shumta nga lexuesi dhe kritika letra- Gorica,nga Peja ,poeti Sejdi Ber-
zvogëlua e hyri në vrimë. Hyri re.Deri me tash ka botur,Përmbledhjet isha,nga ,,Vatra,,,poeti Ramiz Mu- Në kuadër te Njëqind vjetorit të Shpalljes
atje, e bëri kërdine në minjtë. poetike,,Pëshpëritje drite,,Poezi për të ja,dhe vargje deklamuan artistët e se Pavarësisë se Shqipërisë,organizuar
Një mi i vogël shpëton, fshihet rritur,1995,,,Kënga e Pranverës,,poezi popullit,e madhja Margareta nga Rrjeti i gruas shqiptare,isha i ftuar
diku e thote me vete: “Nuk për fëmijë,,1996, ,,Në cilin varg Xhepa,Agim Xheka. Më,17 dhje- për të prezentue librin ,,Dua të pi verë
qenka e kotë ajo shprehja e mbes,Poezi për të rritur,,2007,si dhe tor.2011,në ambientet e sallës Çamërie edhe në Kongresin e këtij
vjetër, “çka pjell macja, gjuan përmbledhjen që i solli famë,sidomos në "Pegasi",në Bar Kafe ”Vrite Lotin” të asocacioni,që kishte për qëllim çeshtjen e
për minj”. Shqipëri e Çamëri,,,Dua të pi verë poetit Perikli Shuli, u zhvillua një pazgjidhur çame,që u mbajt
E historia e kongreseve, e Çamërie,,shtypur nën përkujdesjen e veprimtari e begatshme poetike nga më.24,Nëntor.2012 në Vlorë,ku për librin
sukseseve, vazhdon e vazhdon poetes dhe redaktores Fatime Kulli,në Lidhja Ndërkombëtare e Poeteve , dhe shkrimet e autorit për Çamërinë i
përjetë… Tiranë,më 2011,dalur nga shypi me 16 Shkrimtarëve dhe Artistëve prezentoi,liderja e Rjetit te gruas shqip-
© Bamir Bebeziqi korrik 2011,dhe me 28 korrik ju bë “PEGASI” ALBANIA, me moto- tare,presidentja Lida Rragami,që falen-
promovimi i parë në Dajt,për nder te temën ''Jemi të gjithë Ëngjëj... Ejani deroi të gjithë ata që në një mënyrë janë
Agim Festës se Plisit,një radi e fsit Byqas të bashkojmë krahët dhe të fluturojmë pjesë e kësajçesjtje dhe posaqerisht,librin
Desku,lindi,më.25.o8.1957 në dheBaerishë,andaj këtu folen për së bashku... Fluturimi starton nga e autorit që me shkrimet e tij senzibilizoj
Siqevë,Kk.Klinë.Shkollimin librin,redaktorja,F.Kulli, secili qytet shqiptar." Kjo veprimtari e këtë çeshtje nëpër secilen dritare shqip-
fillore e kreu në poeti,Namik Selmani dhe kritiku Faik madhe “RRUGËTIM PROFIL PEG- tare,ku për këto merita edhe shpërblyen
Ujmirë,gjimnazin,në Klinë,dhe Xhani. ASI INTERNACIONAL” PROFIL.... me Mirënjohjen,,Përsonalitet i Vitit
SHLP,në degën e Gjuhës shqipe Po në këtë muaj,Gusht 2011 në konkur- 2010- 2012” u zhviullua me POETË, 2012,,.E në Konkursin e dytë letrar që u
në Gjakovë,për të vazhdur në sin letrar të organizuar nga SHKRIMTARË, ARTISTË, STUDI- organizua nga Të Rinjtë e Çamërisë,për
Prishtinë.qysh si fëmijë e ngac- Të Rinjtë e Çamërisë,u shpërblyeme UES. Mirëfillësia e një kreature poezinë,,Vrgu im protestë,, dhe poezinë,
monin shpirtin e tij poetik figurat çmimin e parë,me letrare (si përformohet nga organiza- ,,Kosova,, u shpërblye me çmimin ,,Poet
kombëtare,që dhanë shumë për poezinë,,Çamëria,,,ndersa po me 1 te- tori), u përformuan kreatura e profilit Nderi,,
çeshtjen e atdheut,andaj nga ky tor,2011 në sallen e ambintit te Minis- për shumë krijues: që e prezentoj
aspekt edhe filloj të shkruaj trisë se Kultures në Tiranë,i bëhet edhe Kristaq Shabani,ku autori pasi bëri
vargje poetike duke bash- promovimi i dytë,ku për librin folenshu- një eveniment të prezentimit dhuroj
këpunuar me shumë gazeta dhe më,poetë,kritikë,gazetarë emmra të librin ,,Dua të pi verë Çamërie dhe
 P a g e 1 2 O u r W o r d s

MIHO GJINI "MJESHTER I MADH" Kujtime:
MIHO GJINI "MJESHTER I
MADH"
Kujtime:
ARTISTI I MADH I
ROLEVE “TË VOGËLA”
MIHAL STEFA
Në gjithë veprimtarinë e teatrit
shqiptar, zor se gjen një aktor kaq
fetar, deri në palcë, nga çdo gjest i
të cilit buronte vetëm mirësi e
pastërti shpirtërore. Dhe akoma:
Nuk mund të gjesh një aktor të tillë
karakteri, si Mihal Stefa, skalitës
mjeshtëror i roleve “të vogëla”,që
gjatë gjithë jetës së tij mbeti i madh
në skenë edhe pse luante vetëm role
të vogëla,
Çast kthjelli-
mi
Ishte koha kur Mihal Popi kishte
zënë shtratin dhe e kishte lënë
fare kujtesa. Po kushdo e dinte
se shoku më i afërt i tij, në
udhën e bukur të artit skenik,
ishte Mihal Stefa.
Ideja për të shkruar një mono-
grafi për aktorin e
pazëvëndësueshëm Mihal Popi,
më çonte fillimisht te figura dhe
personaliteti i Mihal Stefës, po
kaq i pazëvëndësueshëm sa edhe
i pari, pa të cilin nuk mundej të
kuptoheshin shumë anë të rrugës
krijuese të adashit të tij Popi.Dy
aktorë me të njëjtin emër, që
bënë vërtetë një emër të madh.
Pyes Mihalin:
- A e di Mihal, ku ta gjej Mihal
Stefën?
- Vallahi zor se e gjen, ka ikë
prej teatrit para meje.
ARTISTI I MADH I ROLEVE “TË VOGËLA”
- Iku apo e përzunë?
- Edhe iku, edhe e përzunë.
Të dyja bashkë. Nji “i madh”
nga qeveria që vinte në
teatrin tonë thoshte shpesh se
“të vjetrit duhet me ja lanë
vendin të rinjve. E ku me e
dijtë ky biçimsëz (Mihali uli
kokën dhe vazhdoi me një ton
gati pëshpëritës) se një Teatër
Kombëtar mbahet mbi shpat-
ullat e atyre aktorëve të
vjetër, që vunë gurët e parë e
hodhën themelet?!
- Si, s’dinte Mihal Stefa me
folë?!
- Mihal Stefa ashtë nji njeri
pa gojë, bile edhe të tana rolet
i ka me fare pak fjalë. Ama i
qante me lot!
- Si me e gjetë pra Mihalin pa
gojë?
- Se ku rri vetëm i shkreti,
andej nga “Varri i Bamit”...
- Po ku?
- Hë de, ku? Njeri pa njeri ky
Mihali, or Mihal! A ndin ça
po t’thotë Mihali?
Qeshëm. Pas së qeshurës u
vrejtëm që të dy. Atë ditë nuk
folëm më. Edhe kafen e
rrufitëm të heshtur.
Nën nivelin
e mizerjes...
I njohur dhe i panjohur ky
Mihal Stefa.
Shumëkush te “Varri i Bam-
it” ngrinte vetullat përpjetë,
teksa pyesnim për të.
- Nuk e njohim!
Se ishte njeri që nuk binte në
sy. I thjeshtë, i veshur me
rroba nga më të lirat, paksa të
errëta, herë-herë me xhaketë
e pantallona kadife, me kokën të rrjepur, me
atë fytyrë si prej fëmije të rritur, ai nuk binte
me të vërtetë në sy. Dhe ecte i qetë, por me një
hap disi të shqtësuar, pa e kthyer kokën andej-
këndej. Siç i thonë fjalës:”Ecte në punë të vetë,
pa trazuar kend”.
-Pyesim përsëri:
- A e njihni Mihal Stefën?
- Po, si nuk e njhohim, atë aktorin e vogël?!
- Ai është një aktor i madh!
Bashkëfolësi hapi sytë.
- I madh mund të jetë në skenë, por këtu është
një njeri i vogël, i shkurtër, një njeri i varfër që
ta këput shpirti,
- Ku, ku...ku?
- Ja, ajo shtëpia aty në mes, prej qerpiçi, që
duket sikur do rëzohet...
Dhe sytë e mi “mbërthyen” me të vërtetë, një
ngrehinë prej balte e thuprash, mbuluar me
llamarina dalëboje, të ndryshkura nga një kohë
kushedi sa e gjatë dimërash.Dera e hyrjes, si
dera e një hajati derrash, nuk hapej mirë e u

MIHO GJINI "MJESHTER I MADH" Kujtime:
hap pas thirjes time, me një si rrënkim të
zgjatur. Pas derës u duk Mihali, që nisi të
bëj me duar ca lëvizje energjike si njeri i
mësuar me vetminë e tij, si dikush që
zihet në “çark”, në mënyrën më të
papritur. Zëri i doli disi i mekur, si i
ngjirur ndër lëngimet e gjata dhe u kollit
rëndshëm dy a tri herë!
- Eja adash! Eja në kasollen time!
Hyra pa folur, i befasuar tani edhe nga
pamja e brendshme e shtëpisë, tamam si
një kthinë eskimezi në Polin e Veriut.
Ndriçimi i gëlqeres ma afronte imazhin e
dëborës dhe unë ndjeva një rënqethje.
Edhe vetë kisha banuar nëpër konvikte
me murer tërë bllama nga suvaja e rrëzuar
dhe, bile, në atë kohë jetoja në një
bodrum plot lagështirë, te pallatet e
Shallvareve, por ndjesinë e dëborës ma
sillte gëlqeja e freskët. Mihali kishte lyer
dhomën e fjetjes e atë copë kuzhinë, ku
shquante vetëm një sobë e vjetër prej
llamarine, me qyngje të gjata e po aq të
bardha.Veçse sendet me të cilat gatuante,
si edhe ato pak orendi që mbushnin
dhomën, ishin fort të pastra e të ven-
dosura siç duhej, nga dora e një nikoqiri të
rrallë.
Sidoqoftë, mua m’u errën sytë.
Kur ky njeri i vogël nga shtati, interpretonte
përpara regjisorit Sergei Jutkeviç, për filmin
“Skëndërbeu”, rolin e Gjergj Arianitit,
“zaptonte” tërë ekranin me energjinë e
pashembullt prej djaloshi. Me një dalje të
vetmen në ekran, ky njeri i vogël, vjen në
Kuvëndin e Lezhës si një“shpuzë zjarri”, me
vrulline nje të riu e me “dallgën e
zëmëratës”në gjoks, për t’i bashkuar burrat
trima, përreth Kryetrimit të Kastriotëve. Dhe
kur, po ky Mihal “i vogël” rrëmihte varrin e
Ofelisë tek tragjedia “Hamleti”, e aq den-
jësisht hynte nën lëkurën e varrmihësit të
dehur nga vera e Kserksit, ai që tallej,
këndonte me kafkën e Jorikut në duar, askush
nuk mund ta merrte dot me mend se, pikërisht
ky artist i madh, pasi dilte nga skena e nga
“ekrani”, hynte në këtë “basifond” të
tmerrshëm e të ftohtë. Dhe të gjorit Mihal,
pasi i varën në xhaketën prej kadifeje të
zbardhëllyer medaljen “Artist i Merituar”,
askush nuk i vajti pas gjer në këtë kthinë të
mënjanuar, për të parë se ku krijonte, ky artist
kaq i veçantë për skenën shqiptare.
ARTISTI I MADH I ROLEVE “TË VOGËLA”
I thashë se doja të shkrua-
ja një liber për atë adashin
e madh, Mihal Popin dhe
ai reflektoi menjëherë
gëzimin që provon fëmija
teksa i dhurojnë diçka me
vlerë...”Mihali,-tha,është i
pari që e meriton një libër.
E kemi filluar bashkë këtë
rrugë...që kur ishim
fëmijë, me “Teatrin e
Mëhallës” që shumë
shpejt tërhoqi edhe
vëmëndjen e të
riturve...Ç’na shtynte
vallë? Pasioni...asgjë më
tepër. Niste gjithëçka si
një lodër e bukur dhe e
bekuar nga ZOTI! Mihali
kishte një talent të rrallë.
Vetë ishte serjoz dhe
përmes serjozitetit i bënte
njerëzit të qeshnin...”
-Mos vallë, e kishte të
“mbjellur” nga familja
genin e komedisë?
-Them se kishte ndikuar
tek ai edhe gjyshja Maricë.
Rëfimet e saj ishin me shumë
humor. Atëhere bënim piknik
në periferi të Tiranës, sido-
mos nga “Ura e Brarit”. Unë
isha si njeri i shtëpisë dhe më
mernin me vete. Si njeri pa
njeri, de...Dhe aty, afër
përroit, nën një pemë, bënim
shumë lodra e shakara, që
disa syresh kishin karakter
teatral. Gjyshe Maricën e
kishim edhe regjisore, edhe
spektatore.
Mihali më bëri një gjest me
dorë, për të pritur ca dhe u
përkul ndën një raft, nga ku
nxori disa fotografi, që zverd-
honin ...”Janë fotografi të
rralla, nga ajo kohë,-tha
ai,nga vitet njëzetë a
tridhjetë. I ruaj me kujdes,
Dhe kur i shoh ndjej se nuk
jam i vetëm në këtë botë!”.
Dhe heshti, si i këputur në
mes! Ja rrëmbeva nga duart e
nisa t’i shfletoj i etur e gati i
mahnitur. Një e nga një.Si
të shfletoja një libër të
shënjtë e të zëshëm. Duke
ndjerë mermëritjen e këtij
njeriu të vaçantë, skrupuloz
ndaj artit e ndaj shokut të tij
me të njëjtin emër. Në ato
çaste qe si i “harruar nga
bota”, por nën flatrat e një
admirimi e dashurie të
pashoqe....
-Vë re Mihal,-i them unë,
duke mbajtur nëpër duar
fotografitë,-se ke fotografi
edhe më të hershme nga të
“Teatrit të Mëhallës”, ku të
puqi “ylli” me Mihal Popin.
Dhe për çudi, ti vije nga
Korça e ai nga Shkodra...
Mihali kishte një pamje të
qetë, por sa niste të fliste,
bëhej tepër energjik dhe
donte t’i
“zbrazte”menjëherë ato që
kishte në mëndje e në
shpirt...Mi tha një e nga një
brengat e jetës së tij të
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 4 2 P a g e 1 3

MIHO GJINI "MJESHTER I MADH" Kujtime: ARTISTI I MADH I ROLEVE “TË VOGËLA”
varfër, qysh kur mbeti jetim në rrugët e Korçës, i uritur e pa -Po në Tiranë si erdhe, i zorrët “demostratë”, si i thonë. nga nje arkë, ashtu i shushatur.
dashurinë prindërore, se si futej vjedhurazi në shfaqjet që shtyrë nga pasioni për Gjersa gjeta punë në një Ata, Mihali me Xhevatin, me do të vija i dyti a i
bënte shoqata “vatra” e se si rritej herë me bukë e herë pa teatrin , aponga vetmia e shtypshkronjë. E me duhej të shkundën nga supet , qeshën me treti..Po edhe i fundit
bukë, heraëherës edhe pa strehë, gjersa hyri që i vogël në jetimit? mbushja barkun me bukë, para se mua, dhe, si morën vesh hallet e të isha u bera me
punë në fabrikën e cigareve. Qe viti 1922. E më duket se e -Nga të dyja bashkë. Po të kërkoja ata që bënin shfaqje e, mia, më mbajtën e më morën krahë lumturie .
kamte një fotografi nga shfaqja ime e parë e atij viti,-shtoi ai edhe nga një e tretë, nga tek ecja rrugëve, perëndia më puqi me vete. Kështu që u bemë tre, Teatri prej pupuliti
me nxitim duke u përpjekur të gjente syzet me një bisht të që s’dija nga të përplase- me Mihal Popin e Xhevat Serezin, gjithmonë të pandarë, derisa që kishin ngritur
këputur e të lidhua me një spango të trashë. Ja, këtu jam. sha , që u bë më e para se tek kishin ngritur një skenë me erdhi viti 1945 e na thirrën në italjanët për qejfet e
Mezi dukem... Se vija i imtë nga shtati dhe isha i shkurtër dy të tjerat. Qe viti 1929,- dërrsa e me një një batanije përpa- Teatrin Popullor, ku menjëherë tyre, më dukej si një
qamet. Kjo ka qenë shfaqja ime e pare, e shkruar nga Foqjon vazhdoi ai si zgjidhi nga ra, si perde teatri,në një lagje të nisëm të vëm në skene, shfaqjen “Shtëpi e Madhe”.Se
Postoli e quhej “Detyra e mëmës”...Dhe pastaj ndali, i zhytur veshi spangon e syzeve të Tiranës. Aty qenë mbldhur gjithë e parë, “Topuzin”, ku emëri im kishim edhe “zjarr në
ndër kujtime ngazëllyese, me sytë që i ndritën, si me nje dritë trasha. Po edhe në Tiranë ata fëmijë! E kur mbaroi shfaqja, figuron pas emrit të Mihal Popit zemeë”. Po ishim
qiellore,,,, mbeta rrugëve, Më bënin unë isha i vetmi qe nuk u ngrita e të Xhevat Serezit. E që atëhre, edhe me fat, nga që

me ba..
Ecin duke u lëkundur
nëpër muzg
dhe shuhen, si ditët e
mbushura me mall
Berat 1965
Muzg
Pemët kane zënë sythe
misri ka celur mbi braz-
da,
nënë Hënë dhe nënë yje
ndritin të argjendat fara.
O tokë, ty zërat të vijnë
të lashtë, si zërat e ritit...
Kështu çdo pranverë ti
ndjen
këngët e pjellorisë së
vitit.
Era e mbrëmjes më sjell
aromën e mollëve dhe të
ftonjëve,
fletët e pemëve lëkund
flladi i këngëve
popullore.
Berat 1965
Ushtarit H.Zenuni
Ngriu në
dëborë
në krye të
detyrës
Hekuran ! Hekuran… !
T’thirrën shokën mes
dëbore
ti mbuluar nën savan
si në këngët popullore/
Përmbi trupin tënd të
ngrirë
Binin lule prej dëbore.
Ti në cast kujtoje
shokët
edhe strehën popullore[
Ndërsa trupi udhëtonte
si ndër kopshte pranve-
rore
Mbi dëborë ngrihej
shpirti
Porsi fjolle e bardhë
bore.
Ndërsa trupi tretej ,larg,
për te yjet ngrihej shpirti
të thërrisnin atje lart
Muhameti, Jezu Krishti
Berat 1966
Kujtime të hershme
Binim të flinim…dhe në drtiare
skërmitej si fytyra e djallit hëna.
« Kul have Allahu ehad
Allahu samed
Lemi jelid
Velemi juled »
Te koka arabisht më pëshpëriste
nëna.
Netëve i trëmbur zgjohesha
dhe në dritare
zverdhonte si fytyra e djallit
hëna/
« Kul have Allahu ehad
Allahu samed
lemi jelid
velemi juled »
te koka arabisht më pëshpëriste
nëna.
1963
Mulliri i fëminisë
Mulliri i fëminisë
Shtëpi e fshehur mes fletëve
Bie uji në koritë dhe lëviz
fletët e pendëve
Unë shpesh aty shkoja
Të dëgjoja zhurmën e trokash-
kave
Mielline e bardhë të shikoja
Si derdhej thasëve
Nënat fterjote në radhë
Te pragu i gjente agimi
I priste mullixhiu zëmërbardhë
I ziu, Muhedini..
Dhe unë ëndërroja
Të bëhesha mullixhi
T’ vija në ndihmë një ditë
Fshatarëve të mi.
.Nuk ndodhi ashtu pasi mua
më tërhoqi trokashka e rimave
Bie uji në penë dhe lëviz
mokrën e rëndë të kujtimeve.
Kila
Unë nuk mund të harrojë dot atë
kilë,
e vogël, e vogël sa një dockë
fëmije,
e posa nxjerrë nga prushi i
vatrës,
e përlyer me hi dhe me thëngjij
të shuar,
ende shkëlqen dhe vetëtin në
kujtesën time
ajo kilë e vogël, si brilant i
fëmimisë.
Me guacat e zjarit rrethuar, zjarr
nga zjarri i madh i gjithësisë.
Kilë e fëminisë,
Ti ishe mësimi i parë i jetës
Ti ishe ABC-ja e urisë.
Sulejman Mato
Në jetën time kam shumë
lloje bukës
por me drithërimë në
zëmër me je shfaqur ti.
ndonjëherë kam dashur të
të harroj,
por s’mkam mundur dot,
kurrsesi.
Fyelli
Një bari preu një degë
panje
i hapi shtatë vrima dhe i
tha: Këndo!
Këndo ose qaj! Kjo është
detyra jote.
Dhe ai hap e mbyll
shtatë vrimat me gishta .
Hap vrimën e parë…
zgjohet bukuria e Ta-
nushës,
Hap vrimën e dytë…
del nga legjenda një
Gjergj Elez Ali,
tek e treta Selman Ibrahi-
mi në një pellg gjaku ka
rënë,
Hap të katërtën… nga
lufta kthehet një kokë e
prerë
mbi një kal të zi.
Dhe hap e mbyll shtatë
vrima me gishta,
si shtatë curila krojesh e
shtatë burime jete,
si shtatë bjeshkë ku
jetojnë të gëzuar
druvarë, malsorë , dragoj
dhe zana.
Po vjen Naimi…
Shkruar diten e
kthimit
të eshtave
N.Frashërit në atdhe.
Po vjen Naimi Dhe
malet hapen me gjëmime,
Dhe qajnë me kuje va-
jtojcat e Shqipërisë,
lëkunden në erë lisat,
lumenjtë zhurmërojnë,
e rrjedhin drejt deteve si
lotët e dashurisë.
Kaq vjet larg atdheut, i
vetëm e i përmallluar,
Zëmra s' të mbajti dhe iu
tret si qiri.
Po eshtrat...Si mund të
treteshin
Me baltë të huaj mbi
supe?!
I mbante gjallë një
shpresë, një ëndërr,
drejt teje të rendnin një ditë si ga… Jeta me nënë, thoshja
veri. unë,
Është një shtëpi me dy dritare si i jep forcë dhe globit
Nënë! Po të vjen ai...Zjarri hyjnor sy në rrotullim…
i këtyre maleve Ngado që të shkoj, U jepte forcë bletëve
Zëmra iu gatua nga kjo baltë e më ndjek mua që gumëzhinin rreth
kësaj toke më ruan mua. lulëve të kumbullës
Për të rrahur me forcë në vend të u jepte gjallëri dhe
huaj, Kopshti me tulipanë pulave në oborr që
Zërin ia dha një bilbyl gjyzar kakarisnin gjithë
me bukurinë e pyjeve i mre- Eshtë një shtëpi në të dalë të gëzim.
kulluar, Korçës
mallin ia fali një fylli vetmuar i që ka një kopsht plot me tu-
majëmaleve të tua. lipanë, Zoti ynë që je në
mbi të erërat fryjnë si një mall i qiell, thoshja unë,
Nënë.Dil e prite.Po të kthehet ai. largët, ndaloje përjetësisht
Gjatë rrugës së kthimit eshtrat e tij e ulërin dëbora si një harrim i këtë çast!
Këndojnë si fyje të përmalluar bardhë. Mos ma ler të ik.
Po shkoj tek nëna Eshtë një shtëpi e plakur dhe e Po tani që ti s'je më,
harruar, ku ta përplas unë
S’kam kohë.Nxitoj.Me sytë tek aty tulipanët digjen si zjarre kokën
dera brenda saj vërtitet një flutur moj nëna ime?!
rri e shqetsuar nëna, më pret. krahëshkruar... Kur ti ike
Takëmet e kafesë qendrojnë të Ç'ishte aq të bukur në prillin e
gatshme tek rafti malleve!? - - -
dhe glikoja e kumbullës që e ka Kur ti ike
bërë vet. Te kjo shtëpi unë shkoj shpesh, toka ndali për një
po veç në ëndrra, çast rrotullimin,
Sa të vogël e ndjej veten përpara dhe pres i shqetsuar të kërcasë rrugët humbën
saj! një dritare. krejtësisht kuptimin.
Ndonëse tashmë dhe vet jam bërë Yjet lart rrinë si në një ceremoni
prind i pagjumë. mortore, Dielli-pasqyrë zjarri
I është rënduar këmba, doemos tulipanët në kopsht digjen si Hëna- pasqyrë
edhe fjalët… zjarre. ujërash në ikje.
Sa vjen dhe tokës i rëndon më
shumë. Tani atje ka kohë që ka rënë Në çfarë pasqyre
dimri i pullazeve, përsëritet profili yt
Po shkoj te nëna. S’kam kohë, më Vetëm oxhaku nxjerr shtëllunga prej Hëne,
pret. të bardha malli… moj shën Mëria ime?
Përpara do më nxjerrë një gotë Ndërsa ajo zbret çdo mëngjez në
rakie. kopshtin e vet Imazhi yt
Kam frikë mos vonoj. të zgjojë rininë e saj me dritë përthyhet çdo
Po sikur mos ta gjej!? tulipanësh. mbrëmje
në muzgun e pikël-
Do ta kërkoj dhe në yje. Korrik 2006 limit të trëndafilave.
Jeta me nënë
Eshtë një shtëpi * *
Ne rrinim në oborr, përballë *
Është një shtëpi njëritjetrit
mbi një bregore të gjelbëruar, hija e nënës, e re dhe e bukur, S' kemi kohë për të
me dy dritare si sy zgjatohej si shtyllë drite, matur distancat midis
me shohin mua, më presin mua ajo ishte ulur në stol, thurrte largësive.
çorapë me shtiza, Në një yll të largët
Eshtë e dhëmbshur si një nënë, po mendjen e çonte larg… kam flokëbardhën
sa herë e shoh në ëndërr drithëro- time.
hem për të, Jeta me nënë ,thoshja unë, Zemërbardha
sa herë i shkoj mysafir, më kap një është si deti i madh dhe i shqetsohet përditë
ngazëllim i rrallë, paanë… për fëmijët
thua atje më kanë mbetur yjet ca i ka në tokë, ca i
me detin që shushurin. Zoti ynë që je në qiell, ka në qiëll…
ndaloje përjetësisht këtë çast,
Është një shtëpi me një fik në mos ma ler të ikë. S'kemi kohë të mer-
oborr. remi me gjëra
i brejtur dhe krrusur si një plak i Ne rrinim në oborr , përballë tokësore.
gjorë.. njëritjetrit Koha rrjedh si dritë
Vija e ujit shushurin plot mall, dhe dielli lumturohej mbi kokat pas veshëve të mi,
ca shkallë të gurta të çojnë te tona. E hera-herës rrjedh
porta, Ajo thurrte çorapë me shtiza si shi me vëtëtima.
një dritare sheh akoma nga rru- por mendjen e çonte larg. S'kemi kohë për të
 P a g e 1 4 O u r W o r d s

VASIL TABAKU BALETI I DRERIT TE PLAGOSUR

VASIL TABAKU
BALETI I DRERIT TE
PLAGOSUR
pse nisëm ti shpeshtonim hapat.Për
dreq nuk kam as armë me vehte
mendova, e vetmja gjë e fortë që
kam është stilolapsi dhe celsat e
veturës…Shtërngova Sarandën dhe
i buzëqesha, mos ki frikë Sarandë,
këta tipa ndjehen të lumtur të
vështrojnë intimitetin e dashurisë
sonë, ndaj ndalo dhe fillojmë të
puthemi, do ta shikosh që do të
struket për të shijuar skenën. Dhe
kështu veprova, ndaluam, e
rrëmbeva vajzën ndër kraë dhe nisa
ta puth me afsh, duke i zbuluar
paksa kofshët e bukura e të kolme
dhe sytë nuk di pse më shkonin tek
silueta e ndjekësit tonë aspak profe-
sionist.Por për habinë tonë, ndjeksit
nuk i bëri fare ‘përshtypje skena
jonë erotike, ai eci drejt nesh
dhe ndali disa hapa larg. Të
them të drejtën u pendova për
këtë aventurë pasmesnate, e cila
mund të më kushtonte mjaft
shtrenjë dhe shembujt nuk ishin
të pakët .Në një të qintën e
sekondës më shkuan nëpër
mendime dhjtra skena analoge
ku vrasjet ishin të pashmangësh-
me. Ca vrasje tor-
turuese,ngjethëse dhe
drithëruese...
-Nuk jam këtu për t’ju trembur,
as për tju këcënuar, tha hija,
doja vetëm t’ju kujtoj se ajo që
ndodhi me dy miqtë tuaj, ishte
vetëm një paralajmërim.Nëse
ata do të shkojnë më tej, pasojat
do të jenë edhe më të rënda, tha
njeriu fantazëm dhe u zhduk.
Unë kisha mbetur i shtangur,
ndërsa Saranda dridhej në
krahët e mi.Kishim mbetur të
shokuar.Për disa caste nuk
folëm, unë pash tek largohej
dhe tretej në pellgun e natës
prishtinase njeriu i
cuditëshëm dhe tmerrësisht
gjakftohtë.Cudi, si nuk arrita
ta pyes kush ishte, nga vinte
dhe pse e kishte bërë gjithë
atë katrahurë, atë bëmë më
tepër “turpëruese” se sa
vrasëse? Përse, në emër të
kujt, ? Por mua fjalët më
kishin ikur.Vajza që shtërn-
goja në kraharor dridhej si
zogëth dhe regëtinte
lehtë...Pasi mblodhëm disi
veten u ndjem paksa të clirët
dhe lëvizëm...
Ishte më tepër se e
qartë.Helena dhe Milloshi e
kishin punën keq, duhej bër
diçka, duhej njoftuar policia
si dhe duheshin marrë masa
konkrete.
-Kam shumë frikë për
Helenën, tha Saranda.
-Mos u shqetëso, janë ca
fanatik nacionalistokomunist,
të cilët me këto veprime
kujtojnë se bëjnë detyrën ndaj
atdheut, ndaj kombit dhe
lirisë.Padyshim,këta janë të
rrezikshëm por gjithësesi
jashtë kohe, ka perënduar
dielli i tyre Saranda, kështu
që rri e qetë…u mundova të
ulë tensionin e vajzës.
Larg ende dëgjohej zhurma e
makinës e cila largohej me
shpejtësi drejt territ nëpër
honin e natës së Prisht-
inës.Megjithatë duhej të merreshin masa
konkrete por si dhe tek, këtë ende nuk e kisha
të qartë. Duhej të konsultohesha me miqtë e mi
por duhej dhe një konsulencë ligjore.
Ne shkuam drejt hotelit ashtu të shqetësuar dhe
duke përtypur heshtjen.Në holl gjetëm Amund-
sen,Valbonën dhe Buronin, të cilët po na
prisnin.Ata kishin përpara gotat me marti-
ni.Unë buzëqesha.Amundsen kërkoj me shenjë
kamerierin dhe i tha të sillte dy gotat e
rezervuara të martinit me akull.
Pasi trokitëm gotat, piktori më goditi lehtë me
bryl.
-C’farë, më pyeti ai nënë zë, jeni grindur,e mos
ja vërë veshin janë normale zënkat në të tilla
raste…
-Jo, jo, ngrita unë zërin, është fjala se Helena
dhe Milloshi janë përsëri të kërcënuar, këtë
herë mbase më tëpër se asnjëherë.
-Ashtu?-Amundsen u ngrit rrëmbyeshëm në
këmbë, -Si, pse ?
-…

VASIL TABAKU BALETI I DRERIT TE PLAGOSUR

-Hë pra folë, ngriti zërin piktori i padu-
ruar.
-Dikush, një hije na preu rrugën teksa
ktheheshim dhe na përsëriti kërcënimin
por tashmë fatal, nëse ata vazhdojnë…u
mundova të spjegohem unë…
-Dhe pastaj…?Tundi dorën në ajër piktori
me nervozizëm.
-Problemi është se duhen marrë masa
urgjente ndërhyri Këngëtarja,gjithçka
mund të ndodh, nuk mund ta lëmë kështu
në mëshirë të fatit…
-Të njoftojmë qysh tani, këmbënguli
Saranda.
Unë u ngrita dhe shkova drejt recepsionit
të hotelit, ku i kërkova rojës të më lidhte
me shërbimin policor të UMNIK-ut. U
mundova të isha sa më i qartë dhe
koncizë.Nga ana tjetër e receptorit, morra
garancinë për rritjen e kujdesit si dhe për
një angazhim më të madh të policisë
kriminale për të gjetur fajtorët.
Pataj ata kërkuan sqarime të mëtejshme
më të hollësishme, për takimin tonë me
personin misterioz, përshkrimet tona, për
veshjen, zërin, mënyrën se si u sollë,
fjalët kërcënuese, tonin dhe mbi të gjitha
akcentin.Sipas nesh ai duhej të ishte prisht-
inas pasi akcenti përkonte njëqintpërqintë me
atë të të folmes së Prishtinës.Njëriu misteroiz
nuk kishte bërë as kujdesin më të vogël për të
fshehur identitetin , apo për të kamufluar
zërin.Megjithatë neve të dyvë na mungonte
aftësia për in vestigime profesioniste poil-
iceske dhe kjo me sa dukej njihej mirë nga
pala e njeriut fantazëm.Pra ata na njihnin
mjaft mirë.Dinin gjithcka për ne dhe kishin
informacion të plotë.Padyshim që kjo gjë më
shqetësonte, por njëherësh edhe më qetësonte
pasi këta lloj njerëzish hije nuk kishin asgjë
me ne.Gfjithcka kishte të bënte më ciftin
shqiptaro-serb.Pra ishte e qartë.
Isha në kulm të gjumit, kur dikush trokiste me
ngut në derën e dhomës sime.Nuk isha në
gjendje të dalloja se ku ndodhesha, nuk po
orjentohesha dotë në kohë dhe hapsirë.U
ngrita ashtu si një somnambul dhe shkova tek
telefoni, por trokitja e vazhdueshme në derë
më kujtoj se duhej ta hapja derën.Prapa derës
ishte Amundsen.Ai kishte një fytyrë të lebet-
itur.Diçka kishte ndodhur,Duhej të ishte e
tmerrshme. Amundsen me lotë në sy nuk
mund të më fliste.Për një
çast, ndënjëm ashtu të
heshtur, unë pa ditur gjë
përse ishte aq i tronditur
miku im dhe miku im
ende pa më thënë gjë po
më injektonte dhimbje,
shumë dhimbje.
-Milloshin e kanë masa-
kruar brenda në spital, ja
kanë prerë kokën dhe ja
kanë marrë me vete, tha
gazetari nordik me sytë të
rrëmbushur me lotë.
-Mos…Vërejta se fjalët
ishin të tepërta, ndjeva
gjunjët të më priteshin
fare. O Zot! Kaq e verbër
është hakmarrja, mërmëri-
ta
Amundsen, më hodhi
dorën në sup, duhej të
njoftonim miqtë tanë.
Milloshi kishte hyrë tek
miqësia jonë si një shfaqje
vërtetë e rrallë.Ai ishte
ndoshta serbi i parë që
merrte kurajon të denonconte
njeriun e vet të afëret, Babain
e vet, për krime kundër
njerzimit në një organ superi-
or të drejtësisë botërore
sikundër ishte Gjyqi i
famshëm i Hagës.Po kështu
ai ishte dhe njeriu që guxoi të
thyente tabutë midis dy
etnive, sërbe dhe shqiptare,
dhe tani pikërisht për këtë
rrebelim të një shpirti të
bukur e të madh siç ishte
Milloshi ai mori ndëshkimin
më mizor…
Ngjarja tronditi gjithë opin-
ionin.Prishtina ishte rrënqe-
thur.Kuptohet, spekullimet
më të mëdha i bëri media si
ajo e shkruar ashtu dhe radiot
dhe ekranet televizive.Pati
komente nga më të ndryshmit
dhe nga më të
cuditëshmit.Gazetarë apo
gazetare naive, duke dashur
të bënin sa më shumë
përshtypje dhe duke dashur
të ishin ata tërheqësit e
vëmendjes së opinionit
publik bënin lapsuse dhe
gabime shpesh dhe ba-
nale.Por megjithatë ne nuk i
kushtuam asnjë vëmendje
“skupit” publicistik pasi për
ne e rëndësishme ishte e
vërteta e cila duhej trajtuar
tashmë me mjaft kujdes dhe
vëmendje. Me pjekur dhe
matur.Gjithka duhej të ishte
nën një kontroll të rrept dhe
të specializuar...
Interesant,megjithatë, në
një vend ku jo shumë kohë
më përpara ishin bërë krime
nga më barbaret që mund të
ket parë syri njerzor,
pikërisht një krim i tillë la
aq shumë gjurmë.Ai kishte
tronditur qytetin dhe shumë
nga të njohurit tanë ishin
prekur e përlotur…
-Mos u çuditëni, na tha një
mjek prishtinas, është fjala
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 4 2 P a g e 1 5

VASIL TABAKU BALETI I DRERIT TE PLAGOSUR

për një njeri i cili guxoj dhe ngriti akuzën kundër atit të vet, ngjarjen, pasi vajza duhej mit.Helena, këmbënguli të merrte nuk e morri vesh se mungonte
pastaj dhe ajo historia e dashurisë në mes sikur i dha një tonë të merrte veten, të pjesë në varrim, por mjekët nuk e koka.Një gazëtë kishte botuar Sushiçoviç më kishte
tepër njerzor… shëronte plagët dhe pastaj lejuan.Trupi pa kokë i djaloshit dhe skupin e radhës për kokën e prurë në zyrë. Më
Gjithësesi pati mjaft amëndësime, dikush tha se ishin njerzit kuptohet, do të përballej serb u fut në arkivol i veshur me prerë duke nxjerrë versionin se thanë se gjithçka
e afërm të familjes që e kishin bërë këtë krim, dikush tjetër me të vërtetën tron- kostum, veshur si për martesë. gjoja koka ishte gjetur në një ishte në rregull.
ngrinte versionin se ishte një organizatë pansllave e cila ditëse.Por plani jonë Buroni, kishte sajuar një kokë prej bagazh makine e braktisur në
ndëshkonte cilindo që guxonte të akuzonte ushtarakët serbë, dështoj, ditën që do të dylli, e cila në mënyrë perfekte e kufirin serbo kosovar.Pati pastaj Kisha humbur
dhe versioni tjetër ishte ai i UMNIK-ut se kishim të bënim bëhej funerali i Milloshit, zëvëndësoj kokën e vërtetë. Bile edhe versione të tjera, por qetësinë.Ndjehesha i
me një ndëshkim të rrjëtit të Millosheviçit,një shërbim sekret pasi nga familja nuk pati revistat dhe gazetat e ditës botuan gjithësesi nuk ja vlen të ndalemi drobitur nga tërë kjo
i cili kishte për detyrë të eleminonte cilindo që merrte ku- asnjë interesim, as dhe nga në faqet e para pikërisht kokën në tërë këtë fantazi gazetarësh masë gjigande
rajon të mblidhte dhe akumulonte materjale kundër vepri- shteti i tij, ne morrëm prej dylli të Milloshit, brenda dhe gazetash. dhimbjeje dhe tmer-
meve ushtarake serbe dhe vet Millosheviçit. përsipër ta kryenim vet arkivolit me kapak prej xhami,veç Unë telefonova në Tiranë për të ri.Sa shumë dhimbje
Përsa i përket Helenës, ne u munduam ta mbanim të fshehtë cermoninë ë varri- nesh dhe ekipit mjeksor askush siguruar dosjet që Millosh përballoka shpirti

VASIL TABAKU BALETI I DRERIT TE PLAGOSUR

njerëzor!Ndjehesha i propozoj ta shpinim me avion në
pafuqishëm për t’u spitalin e Tiranës, dikush tha se
përballur me gjithë këtë do të ishte më mirë të çohej diku
të keqe të pashpallur, të në një vend perndimor, ku të
fhsehtë dhe tinzare.Nuk bëhej dhe një ndërhyrje ki-
dihej nga vinte thika e rurgjikale plastike për shenjën e
cila të ngulej drejt e ne rëndë në fytyrë.Gjithësesi,
shpirt.Miqtë e mi ishin të tashmë fati i vajzës ishte në
gjithë si të shkallëmuar duart e ndërkombëtarëve, por ne
shpiurtërisht. Goditja u përpoqëm të kontaktonim dhe
kishte qënë fatale , e të jepnim mendimin tonë, por
drejtpërdrejtë,pa asnjë me sa vërejta, gjithçka ishte e
ekuivokë, e pamëshirsh- kot, ndërkombëtarët e kishin
me dhe mbi të gjitha e marrë vendimin dhe ata gjithëse-
përbindëshme. Egërsi si nuk mund ta benin publik, as
bizantiniste.Dikush në neve nuk na e komunikuan.
një koment televiziv e Kuptohej, ishte sekret. Ngjarja e
kishte cilësuar si një rëndë me djaloshin serb, kishte
“tragjedi e para- dhenë një leksion të forte për
lajmëruar” Thua që sigurinë e personave nën
analisti diunte dicka më kërcënim, aq më tepër kur bëhej
tepër? Mbase.Sa gjëra fjalë për raste të kësaj natyre.
janë të pashpallura, por Të nesërmen ne muarrëm vesh
që në fund të fundit se Helena ishte shpurë për kurim
nënkuptohen apo thjesht në një nga klinikat e famshme të
merren me mend.E pra, Shteteve të Bashkuara të
neve nuk na falej, duhej Amerikës, po se ku konkretisht,
ta kishim marrë me këtë nuk na e thanë.
mend. Duhej t’a kishim - Kur të jetë shëruar, ajo do të
parandaluar gjithë këtë komunikoj vet me ju, na komu-
katastrofë tragjike.Mes nikoj zëdhënsja për shtyp e
nesh kishte filluar një UNMIK-ut.Ajo ishte një vajzë
brerje ndërgjegje- simpatike bjonde me një theks të
je.Shikonim në sy anlishtes amerikane.Vajza nuk iu
njëritjetrin dhe ishte përgjigj asnjë pytjeje tjetër tonës
sikur në heshtje i tho- dhe të gazetarëve të cilët e kishin
shim secilit:”-Ti e kishe rrethuar...
fajin, pse nuk e paran- Kjo gjë na krijoj një gjëndje të
dalove, pse nuk morre zymtë.Unë edhe pse kisha njof-
masa?” Por në të vërtetë tuar atë natë brenda orës,
ne ishim aq të brisht, aq gjithçka kishte ndodhur pikërisht
të pafajshëm sa dhe të nënë hundën e rojave të armato-
paditur profesionalisht sura të UNMIK-ut, ku nuk
për gjëra të kësaj mungonte kontrolli dhe seri-
natyre.Kush prej nesh oziteti i një ushtrie serioze dhe
mund ta përfytyronte tejet e fuqishme, por ja që
gjithë këtë tmerr.Ne të gjithçka kishte ndodhur sa hap e
gjithë ishim njerëz të mbyll sytë. Krimin e kishte
penës, këngës dhe artit, konstatuar infermierja e turnit të
shpirti ynë prej artisti tretë, e cila kontrollonte pa-
nuk mund të parandjente cientët dhe kur kishte parë një
apo të nënkuptonte ato vazhdë gjaku nga krevati i
që parandjente apo Milloshit gjer tek dera e
nënkuptonte shpirti i një jashtëme. Ajo e llahtarisur kishte
polici profesion- kërkuar ndihmë, por ishte tepër
ist...megjithatë, vonë.Autori i krimit, duke marrë
megjithatë...Unë tundja me vete trofenë e përgjakur,
kokën me dhimbje.Gjumi kokën e prerë, ishte larguar pa
ishte arratisur.Në sytë e lënë gjurmë.
mi kishte ca mbetje -E përbindëshme,tha Amundsen,
lotësh... nuk mund ta përfytyroj një gjë të
tillë si mundet njeriu të arrij gjer
Gjëndja e Helenës tani këtu, ç’farë shkallë urrejtjeje
ishte tejet e rënduar. Ajo mund t’a nxisë njeriun të bëjë
po përjetonte një ankth një masakrim të tillë?
dhe dhimbje të thellë. -Mos u trego naiv, i thash mikut
Vajza ishte e tronditur, tim nordik, këtu sapo ka kaluar
një gjëndje stresi dhe një nga masakrat më të mëdha të
pasigurie e shoqeronte njerzimit, a e di ti miku im se
gjatë gjithë kohës.Dikush janë prerë mijëra koka njerzish
nga çetnikët serbë dhe Më në fund dosjet do të udhëtonin
paramilitarët? A e di ti se drejt Hagës.Një komision i
janë djegur njerëz të posaçëm, i morri në dorzim. Në
gjallë?, A e di ti miku im fakt ne ishim munduar të bënim
se është goditur fëmija në një punë serioze me grumbullimin
barkun e nënës me ba- e materjaleve autentike, tregime të
jonetën e pushkës dhe drejtpërdrejta, rrëfime, denoncime,
është nxjerrë prej andej fotografi të marra në vendet e
dhe është hedhur në ngjarjeve, ku ishin bërë krime të
rrugë…? A e di ti…? përbindëshme si dhe mjaftë mater-
-Mos, të lutem,mërmëriti jale të tjera.Saranda kishte grum-
Amundsen, i di të gjitha, bulluar mjaftë fakte tronditëse,
por ato sikur u larguan veçanërishtë nga rastet e përdhu-
paksa në kohë dhe kjo e nimeve të femrave kosovare nga
tanishmja më duket gati e paramilitarët serbë dhe ushtarakët.
pabesueshme. Pastaj e Një pjesë e këtyre femrave kishin
njohëm Milloshin, e bëmë mbetur shtatëzëna, një pjesë kishin
mikun tonë, përjetuam më dështuar, një pjesë i kishin lindur
të ngjarje, hëngrëm dhe fëmijët edhe pse ata ishin një
pimë dhe…Sytë e Amund- kryqzim midis serbit dhe shqip-
sen ishin rrëmbushur me tares, pra me armikun më të egër,
lotë… shumë prej vajzave duke ndjere
triumfin e nënës mbi hakmarrjen ,
i kishin nxjerrë në drite fëmijët e
… ngjizur në trupin e tyre. Ky ishte
fati, nuk ke se ç’ti bëshë ,thoshin
ato shpesh,ç’fajë kanë këto krije-
sa, ato janë pjesë e jona e jetës dhe
Dosjet e zeza e fastkeqësisë sonë, por asnjëherë
vet fatkeqësia , ndaj dhe i duam,
janë mish nga mishi ynë…
Ne kishim përpunuar Në shumicën e dëshmive kishte
mjaftë materjale. Shumica shumë raste të rrëmbimeve të
ishin akuza të drejtpër- personave nga gjumi, veçanërisht
drejta, një pjesë bazohesh- burrat dhe djemtë mbi
in në rrëfime direkte, të dymbëdhjetë vjeç.Këta njerëz të
incizuara apo dhe të marrë natën direkt nga shtrojat e
filmuara.Miku im nordik, gjumit, nuk u kthyen më kurrë në
kishte grumbulluar një shtëpi.Një pjesë u zbuluan duke u
sasi të madhe materjali identifikuar nga sende të veçanta
dokumentar por edhe në varre kolektive, një pjesë nuk
fotografik.Amundsen, dihet se ku janë dhe pjesa tjetër
midis të tjerash kishte dhe janë nëpër burgjet e Serbisë.Për të
materjalet për denoncimin gjitha këto ka denoncime të
e grupit serb me në krye drejtpërdrejta, fotografi,
babain e Millosh Su- përshkrime të tipareve të veçanta,
shiçoviç në krimin kundër apo dhe kallzime të situatave se si
familjes se Helenës.Po janë rrëmbyer forcërisht. Mjaftë
ashtu dhe deponimet e raste ka patur edhe kur janë push-
drejtpërdrejta të vet katuar direkt sapo kanë kapërcyer
Helenës,vllait të saj dhe pragun e derës. Denoncimet janë
disa bashkëqytetarëve. bërë të drejtpërdrejta me emrat e
Dosjet që më kishte sjell serbëve, ushtarakëve sipas
Milloshi atë dite në Tira- gradave dhe titujve. Në shumicën
në, i hoqa nga zyra ime e rasteve, del se trupat komando-
dhe i nisa drejt Arkivit heshin nga i famshmi Arkan, dhe
Shtetëror. Atje ishin më mbiquheshin “tigrat e Arkanit”,
tepër se të sigurta.Ndërsa por në disa raste kishte dhe njësi
materjalet që mi dhanë në ndëshkimore të cilat kishin për
Prishtinë, ku ishin dhe mision plaçkitjen e çdo gjëje të
disa poezi të Milloshit, të vlefshme,flori, argjend, monedha,
shkruara rishtas, i mbajta sende të çmuara, antikuare, pse jo
në shtëpi. Do të gjeja dhe paisje të kuzhinës apo sende
rastin ti botoja mbase dhe te tjera familjare, po këto njësi,
të përmbledhura në një benin dhe përdhunime dhe vrasje,
libër më vete..Aty kishte ekzekutime të pastëra aty për
dhe ditirambe dashurie për aty.Unë kisha mbajtur mjaftë
Helenën, të cilat, për hirë shënime. Në çdo dëshmi gjeje
të së vërtetës ishin perla gjëra të cilat të rrënqethnin dhe të
lirike. krijonin një gjendje të rëndë
shpirtërore.Gjithësesi, kisha të hain dhe babain para
bëja me një pasuri tragjike të një syve.A mos kishim të
lënde për letërsinë por dhe për bënim me një
historinë.U përpoqa të isha i kompensim të
sakt në shënimet e mia. habitëshëm, gati, gati
Gjithçka kishte ndodhur në të paspjegueshëm.
trojet ku ishte ngjizur Eposi ynë, Kuptohet, po t’ja u
të kujtone zanafillën e këtij rrefejë fëmijëve të
Eposi. Mjaft nga elementet më mij pas disa vjetësh
kujtonin të famshmin Gjergj të gjithë këtë, ata nuk
Elez Alia dhe Bajlozin e Zi. do ta besojnë, atyre
Gjërat paskan kështu një spirale, me të drejtë do t’iu
u përsëritkërkan në forma nga duket një sajesë e
më të ndryshmet, por në thelb fantazisë sime se sa
janë të njejta.Bajlozi i Zi, serbi, një realitet i fund-
kishte shkelur me këmbën e vet shekullit te
gjakatare dhe atje ku shkelte ai njëzet.Dhe ishte
shpërthente gjak e ndizej vërtet një dashuri e
flakë… lindur në rrethana
Duke lexuar këto dosje, shpesh krejt të paspjeguesh-
harroja, isha në legjendë apo në me dhe e vrarë po në
realitetin e ditëve tona… rrethana po kaq të
paspjegueshme dhe
Kuptohet, unë kisha mbajtur misterioze. Policia
shënimet e mia duke përfituar aktuale e UNMIK-ut
nga tërë ai materjal i bollshëm ende nuk kishte
denoncues i mbledhur nga dhenë një version të
burimi i dhimbjes, aty ku vdekja besueshëm, apo
dhe jeta ishin shkrirë në një gjithësesi të
dimension të tetë të pa pranueshëm nga
emërt...Shënimet i kisha hedhur opinioni.Milloshi i
si të mundja, shpesh ato më varrosur pa kokë
ngatërroheshin me fletët e tashmë ishte ndoshta
poezive apo dhe shënimet e dhe pjesa më tron-
tjera.Ndodhte qe nëpër rreshta të ditëse e bisedave
tyre të shënoja numra telefonash tona. Helena e cila
të shokëve apo të njohurëve.Një tashmë ishte tepër
përzjerje e cuditëshme.Mbase larg prej këtej na
unë kështu isha gatuar një kishte dërguag të
“shkatarraq” i pandreqëshëm. falat e para, por
Ndaj vendosa që këto shënuime askush prej nesh nuk
t’i rendisja disi me kujdes pasi kishte një adresë të
isha më tepër se i bindur që do qartë të mikes sonë
t’më hynin dikur në punën time apo një numër të sakt
krijuese... telefoni..
E gjithë kjo tashmë
Duke u ndodhur shpesh në një quhej një rrëfenjë e
gjendje të tillë gati flu midis mbyllur.Në eterin e
reales dhe irreales, sidomos pas lajmeve mediatike
përjetimeve të fundit, gjithçka fluturonin njoftime të
më dukej ndryshe.I ndodhur njëpasnjëshme për
brenda një gjendjeje të tillë, po arrestime dhe
provoja dhe efekteët e drejtpër- ndalime të krimine-
drejta të ndikimit te realitetit lëve të kasapit të
brenda jetës së njeriut. Ishte Ballkanit, Mil-
padyshim një ndikim tejet i losheviçit.Ishte
fuqishëm.Dominant dhe ekzekutuar ne mes të
gjithësesi i pushtetshëm. Fytyra sheshit edhe një prej
e mrekullueshme gati engjëllore krimineleve më
e mikut tim të ri, poetit serb besnik të diktatorit të
Millosh, më shfaqej dhe fshihej fundit serb,i mbi-
si nëpër celulotidin e një filmi quajturi Ar-
ku hapet dhe mbyllet ekrani jo kan.Tashmë priteshin
sipas vullnetit tim.Sa jetë të zhvillime më të
shkurtër pati ai njeri i mirë dhe vrullshme dhe më
dashuria e çuditëshme, gati si në dinamike. Po ashtu
përrallë e tij me Helenën, vajzën prisnim edhe ne
të cilën ati i tij bashkë me para- arrestimet e emrave
militarët serb e kishte të dosjeve të kri-
përdhunuar duke i vrarë xhax- meve, ku mes tyre
P a g e 1 6 O u r W o r d s

Dead Albanians due to Current Dictatorship in Albania will they get a resolution? (not done yet)

Lirak Bejko Dead

I vdekur nga Diktatori dhe
vjedhjet e familjes se tij,
Berisha

One last dictator

in Albania Left to
be judged!!!
Not done Yet!!
BURG
V o l u m e 1 4 , Is s u e 4 2 P a g e 1 7

A truth and a crime that Albanian Ismail Kadare did to this young man & no one is held accountable
P a g e 1 8 O u r W o r d s

Vrasjet e pazgjidhura ne Shqiperi ——presim rezultatet shpejt….

Deputeti Fatmir Xhindi

Gentian Zguri….rezultatet???
V o l u m e 1 4 , Is s u e 4 2 P a g e 1 9

Vrasjet e pazgjidhura ne Shqiperi—-presim rezultatet shpejt...

Isa Copa duke hetuar pronat ne Gjirin e Lalzit te familjes Konomi —— presim rezultatet
 P a g e 2 0 O u r W o r d s

Ngjarjet e pazgjidhura ne Shqiperi——presim burgimin e perjetshem te familjes diktatoriale Berisha!!

Kush e Organizoi Protesten? Ku ishin Organizatoret?

4 Fajtore pa Faj gjenden vdekjen ne 21 Janar 2011

Kush drejton forcat shteterore mbrojtese? Cilat jane procedurat e Policise para se te vrase?

Pronare banke ne Shqiperi, e papune!! Si te behesh Bilionere ne 3 muaj!!! Elvana Hana mbesa e
L.Berisha..Burg
V o l u m e 1 4 , Is s u e 4 2 P a g e 2 1

Vrasjet e krime te ndryshme te pazgjidhura ne Shqiperi….Burg...

The Blair Connection

Vjedhja e lejuar ne Shqiperi e pronave per tu nder-

tuar rezervat ashtu dhe e mineralit te brendshem ne
Shqiperi.
FLuturime Falas me urdher te
….

Hilja e Investimeve te huaja ne Shqiperi!!! Si pastroen parate nga peshku qe eshte qelbur nga koka!!! Burg

Spitalet e Ndertuara me leke nga Tirana

ne Qipro, Ishujt Keimen nepermjet nje
grup manaxhimi ne New Jersey, USA.
Keshtu jane pastruar shume para te
vjedhura ndaj popullit SHqiptare.

Si mund te pastrosh parate e vjedhura

nga viti 96-2005 nepermjet llogarive pa
emer ne ishujt jasht Shqiperise...
 P a g e 2 2 O u r W o r d s

Disa Ngjarje e pazgjidhura ne Shqiperi nga Prokuroria...Kur vete Ina Rama ka frike per Femijet e saj!!

?
Duet nje Kryeprokuror allcak qe te
zbardhi ceshtjet te pazgjidhura qe nga vi- Perse nuk u pane dokumentat qe verifikonin
tet 1944!! fjalet e Albana Vokshit dhe e dergonin te qeli
ate me bashkepunetoret?

Disa nga ceshtjet qe kane kaluar pa hetuar ne Shqiperi!!

So far in Albania the only way to make it is to keep

your promises and Ilir Meta and spouse is an ex-
ample of it….Will everyone else learn from it or
shatter in the high cliffs….the only victor in the Perse nuk u hetua shkelja e kushtetutes Shqiptare
election battles!!!! nga Prokuroria? A thua ka marr fund drejtesia?

Bilioneret e Rinj te pa Prekur ne Shqiperi qe bejn hesapet me $$$ e popullit me keq se S. Berisha...te shohim
ndryshimin dhe per A. Xhillarin (burg apo jo)

The leader of Opposition before now Premier in Albania

rather spend $$ on luxury vacations in US rather than face
the facts and reality in Albania!! Could it be that he’s so
implicated with the GOV. that he can end up serving life
sentences? Time will tell

Njerezit vdesin ne Shqiperi sepse Sekseri I lejeve

te ndertimit ne tirane Alban Xhillari me E.ramen
nuk cajn koke perhapesira midis ndertesave qe te
kalojn makinat e urgjences. Me ato ne Shqiperi, A pyet njeri ku eshte burimi I
kercenimet dhe blerjet ecin, po jo me ne pertej milionave $$ qe ky njeri eshte
Oqeanit. kukull?
Alban Xhillari Sekseri I
Lejeve te ndertimit tani kush
eshte se E.Rama iku?
V o l u m e 1 4 , Is s u e 4 2 P a g e 2 3

Vjedhja e Mineraleve, Pergjegjesit!!!!Burg...

Mineralet ne very te shqiperise te

monopolizuara!!! Perse?

Floriri nepermjet mineraleve

Vdesin njerezit per tu pasuruar njerezit e Kryem-

inistrit Shqiptare bashk me Fatos Nanon si sekretar
PD’s ne Washington DC. USA

Fluturime me parate e mineria-

ve te populit Shqiptare...

Hilja e Investimeve te huaja ne Shqiperi!!! Njerezit pergjegjes...Burg...

Stream Oil Albania has a direct connec-

tion to Shkelzen Berisha as well as to his
sister Argita Berisha...te tjeret kane vec
1% si kukull qe jane...

Si mund te vjedhesh token parate e prona- Argita & SHkelzen Berisha Pergjegjes per
rit te tokes me ane te kompanive nafte fan- vjedhjen e naftes nga pronaret….
tazme nderkoh fshiet nga pas vete KM.
 P a g e 2 4 O u r W o r d s

Disa mbikqyrje nga pertej Oqeanit mbi familjen Balliu!!!! BURG

Fahri Balliu I paprekshem ne
abuzime ndaj popullit te el-
basanit!!! Ta kthej koken pas
te shohi rrobat e grisura qe ka
pas...
Henris Balliu Guilty as part of
Gerdec Tragedy as well as be-
ing part of it!!!

A ka burra me ne ate vend???

700 Punetore te firmes Kurum ne
Elbasan ne proteste!

Kush nga keta nuk ka Ilegalisht Perfituar Financiarisht ne kurriz te popullit Shqiptare??? Te tere fajtore!!!

Human Right Violators as an inheritance from the so

called bearded man Tos Nano in Albania!!
V o l u m e 1 4 , Is s u e 4 2 P a g e 2 5

Lidhja Vokshi—Xheka —-Spahiu—-klani Berisha ...BURG

Albana Vokshi Florentia Xheka Arjan tartari

cfare kane keto te tre te perbashket/?
Jane kukuallat e Klanit Berisha duke mbajtur kompani
ne emer te tyre por qe gjenden Berishat nga pas

Kumbaret qe kane interesa financiare te perbashketa me opoziten e

Rames qe pagoi $$$ Fatos Nanos per postin e kryetarit!!!

Fatos Nano u debua nga posti Kryeministrit nga nderkombetaret Amerikane!!! Burg per vrasjen e Hajdarit

MIHAL DEDJA

Azem Hajdari I
vrare nga bash-
kepunimi Nano- Import Export I Droges ne kohen
Berisha!!! e Fatos Nanon ne Shqiperi ishte ne
kulm te larte te Europes...

Kryengritje
nga njerez Koha kur Ishte Fatos Nano ne pushtet ne
me arme per Shqiperi , kur krimi dhe rrembimi ishte 1
parate e mij perqind lart
vjedhura ne kohen piramidale
& ate qe vijoi me pas me fatosin
 P a g e 2 6 O u r W o r d s

Media, korrupsioni ne Shqiperi nga Berisha tek basha tek rama nuk ndeshkojn asnje ne RAPISCAN Scandal
A do e ndoshkoj njeri Rapis-
can dhe njerezit e tyre ne
shqiperi ne burgjet Ameri-
kane? A jane institucionet
Amerikane ok me korrup-
Sold billions of shares of con- sionin? SEC?
tract of Rapiscan for 50 cents
USD.

Vrasesi ne 21 janar tani ne krah te Edi Rames, vrasesit bashk ne zgjedhje, ai qe I nxorri dhe ai qe I qelloi...
V o l u m e 1 4 , Is s u e 4 2 P a g e 2 7

Te perziet mafia e naftes dhe tere diplomatet pjese e tyre...

Dritan prifti u Aktivizua per te prishur leket e naftes qe Meta do jepte me

urdher nga kompanite e naftes offshore qe moren urdher nga Berisha.

Urdheri jepet dhe prifti helmoet dhe vdes me pas….kush ka helmin dhe ku
po mbaet qe po vdesin shume me Lukemia...po perdoret stili Putin ne 20
vjetet e fundit ne Shqiperi per te helmuar njerezit…
Patozi pjese e droges me Edi Ramen...

Minatoret e shtypur dhe perse nuk investoet ne fabika ne shqiperi...

Minatoret ne MIHAL DEDJA

Shqiperi vdesin
se Saimir Mane
do te shkeli mbi
kafka njerezisht Droga qe filloi biznesin e pastrimit
per te pastruar te parave ne Shqiperi...perse nuk
parate e mafias... investoet ne fabrika por ne droge?

\
Lavatricja e parave te balkanit…
Escobar 2021
 P a g e 2 8 O u r W o r d s

A Funksionon Kontrolli Shtetit ne Shqiperi

Shembujt e Parave qe vijn

drejt SHBA nga vendi me I
Varfer ne Europe... Perse?
Poverty….

Berisha & Podesta group looses Albanian Americans oust the premier SB Jail & restitution for Podesta

The Albanian Mafia Lobbies

against the rest of Albanian Ameri-
cans!!! The Global War Continues..
Nje vrime ne uje me keshillat Will it escalate into world conflicts?
drejt Shqiperise….zvogelimi I
reputacionit te Podesta
Group per hir te familjes Ber-
isha… SO far no more Prem-
ier...how do you like those
apples?

Same status Quo as before, what’s

Is the money being diverted to the Podesta group
for retaliatory against those that tell the truth
outside of Albania? So far YES...the war goes on..
hiding behind AMB. LU in Alba-
nia? Who is controlling our US em-
bassy since its not our state dept…
Two embassies inside one in Alba-
nia: one that sells everything for a
price and is governed by local mafia
not our state dept, another who
deals in apps current rate 30k USD
a person...Time to clean house in
Albania
V o l u m e 1 4 , Is s u e 4 2 P a g e 2 9

Kosovo Border giving land to Montenegro, why?

Ghost salaries with foreign corp. in Albania… How EDVIN Rama launders money for the world in 2022
P a g e 3 0 O u r W o r d s

Declassified (continues)
V o l u m e 1 4 , Is s u e 4 2 P a g e 3 1

Declassified pg2
P a g e 3 2 O u r W o r d s

Declassified 3
V o l u m e 1 4 , Is s u e 4 2 P a g e 3 3

Declassified 4
 P a g e 3 4 O u r W o r d s

2nd New Pipeline in the hands of the Mafia in the Balkans...Will USAID Fund Mobsters or Freedom?

Sokol Olldashi the opposition inside the GOP in Albania gets assassinated and no one investigates...Suspect one ?
V o l u m e 1 4 , Is s u e 4 2 P a g e 3 5

Balkans 2 New Pipelines in the hands of the Mafia, Cold War? (land grab ownership Nazi style)

Vjollca Mece & Dritan Shtylla kidnapping/killing children in communism era in Albania now heading NGO!!!
 WE ARE ALSO ON THE WEB
WWW.NEWLIFEAACO.ORG

Non Profit Charitable

Organization

Cdo njeri mund te behet anetare dhe te bashkoet

“ N E W L I F E ” J E T A E R E me misionin tone per te krijuar nje shtet te vogul
ketu ne kete continent te madh. Te ndihmojme
njeri tjetrin qoft dhe me nje keshille te thjeshte.
1774 - 76 street
Suite D3 Kjo eshte nje thirrje per te informuar njeri
Brooklyn, New York tjetrin plus dhe per projekte te ardhshme qe jane
11214
ne pune e siper. Se shpejti nje Shkolle Shqipe
Phone: 718-594-0511
Fax: 201-795-4795
Anglishteje dhe nje vend ku te gjith njerezit te
E-mail: Endri@newlifeaaco.org gjejn nje strehim nga cdo hall apo nevoje. Bash-
kimi ben fuqi dhe Zemra e Vullnetarit nuk ka
cmim.
Building a Future One Person At a Time...

MIHO GJINI "MJESHTER I MADH" Kujtime:
ne amatorëve na ndihmone regjisori
Sokrat Mio që kishte studjuar në
Francë. Dhe me të vum në skenë pjesën
“Gjido” (Dashnori) që e përktheu ng
serbishtja dhe e përshtati për ne, Mihal
Popi. Përsëri kisha një rol “të vogël”,
po unë i bëja me qejf, që të linin
mbresë...
-Ja, i dashur adash,-e ndërpreva unë,-
edhe sot e mbaj mënd një rol që ti ke
lozur pas viteve 50-të, Luka Lukiçin ,
tek komdia “revizori” i Gogolit. Më
dukeshe atëhere si një njeri që e ka
lëpirë macja. Hahahahaha... Dhe kështu
më ke mbetur në kujtesë. Isha dhe unë
një fëmijë që më kishin sistemuar në
konviktet e shkollës teknike të Fulcit,
pas aksidentimit të prindërve...
Qeshi dhe Mihali me gjithë zemër.
Pastaj mi rrëmbeu tufën e fotografive,
lidhi përsëri spangon e bishtit të thyer
në vshin e majte dhe nisi ti veçoje
fotografitë sipas roleve. Ja një rol
episodik në komedine “Prefekti”. Këtu
jam te “Halili e Hajria”, Këtu te
“Dasma e Madhe”, bile me një emër
personazhi që quhet Jovan Myzeqari.
Edhe tek “I çuditëshmi” e kam një
emër, Aleko. Tek “Përmbysja” nuk e
mbaj mënd, po ja ku jamte. As te
“Proçesi i Laipsigut” nuk kisha emer
personazhi, po ama bëja pjesë në trupin
gjykues ndaj Dimitrovit. Mirepo
Kujtim Spahivëgli më ka habitur kur
më besoi rolin e komandantit në
dramën “Fubsosja e skuadrës”. “E
ç’komandant do jem unë, o Kujtim?!”,i
i thashë. “Ti je një komandant i
veçantë, sepse je një artist i veçantë”,-
mu përgjegj ai
-E sheh Mihal, asnjëherë nuk t’u ndanë
rolet e vogëla? Po ti i punove ato me
dashuri e me serjozitetin e nje artisti të
veçantë, me vullnetin e këmbënguljen e
nje aktori të lindur e të përkushtuar, si
edhe me skrupulozitetin e
një argjendari. Se, nëqofë
se ti, tek komedia e Shek-
spirit “Gratë gazmore të
Uindstorit” luajte një mikro
rol, patët thuaje të njejtin
shkëlqim me Mihal Popin
që lozi kryerolin e Fall-
stafit! Natyrisht që Mihali
ka vëndin e vet, ngaqë
është i papërsëritshëm,
unikal si figurë Shekspiri-
ane e si artist i mëvetshëm,
po edhe Mihal Stefa, që
shkëlqeu me rolet e tij “të
vogëla”, nuk bie më poshtë.
Mihali i hoqi syzet e i la
varur në veshin e djathtë.
Sytë e tij të zbardhëllyer, si
prej xhami, u njomën. Dora
që mbate fotografitë u
drodh pakëz e ato ranë
përdhe. Nuk lëvizi. Një
emocion i beftë e kishte
pushtuar, ndajë edhe nuk
foli më. U ula që t’i mbli-
dhja ato fotografi që përm-
banin copëra jete, tërë ato
pamje e fytyra persona-
zhesh, me emër e pa emër,
por që ishin një krijimtari e
gjatë e fort e talentuar e
martirit të skenës, Mihal
Stefa.
Ai vdiq po aq i varfër sa
edhe ishte, po aq i vetmuar,
si njeri pa njeri. Nuk e
gëzoi dot tërë jetën e vet,
pëkëdheljen e nënës, nuk e
njohu ngrohtësinë dhe
dashurinë e gruas, nuk e
provoi emocionin
drithërues të një fëmije.
Gjithë dashuria e tij përm-
blidhej brenda hapësirës
skenike, e cila i dha edhe
ARTISTI I MADH I ROLEVE “TË VOGËLA”
ngazëllimet e bukura të
shpirtit. Rrallë se gjen
nëpër botë një njeri e artist
të tillë, që të jetoj gjithë
jetën me rolet dhe të vdes
po me rolet e veta, në një
shtëpi primitive prej qer-
piçi..Të këputet shpirti kur
e kujton këtë NJERI E
ARTIST TË RRALLË, që
në vënd të lavdisë e mbuloi
harresa!
Botuarnë librin “JETË
ARTISTESH”, nga Sh,B,
Dituria, Tiranë,
Podgorica anashkalon
shkrimtarët dhe botuesit
shqiptarë nga Ulqini
Madhesia e shkronjave:
Podgoricë, 17 prill -
Shkrimtarët dhe botuesit
shqiptarë nga Ulqini nuk
janë ftuar në një tribunë, që
organizohet të shtunën, në
Podgoricë.
Tribuna “Drejt dialogut të
ri – Literatura e re malazeze
dhe ajo shqiptare dhe
përkthimet”, është organi-
zuar nga asociacioni
“Prostory” nga Podgorica,
nën patronatin e Fondacio-
nit “Hajnrih Bel”, dhe
përkrahur nga Ministria
malazeze e Kulturës dhe
Qendra për ruajtjen dhe
zhvillimin e kulturës së
pakicave në Malin e Zi.
Tribuna është e para e këtij
lloji në Malin e Zi dhe
qëllimi i saj është vendosja
e komunikimeve të reja dhe
afatgjate midis dy kul-
turave, raporton Koso-
vaLive.
Sipas programit,
pjesëmarrës të tribunës janë
shkrimtarët eminentë
shqiptarë dhe malazias,
profesorë, përkthyes, bot-
ues, përfaqësues të aso-
ciacioneve të shkrimtarëve,
të Institutit të gjuhëve dhe
universiteteve nga Tirana,
Shkodra, Nikshiqi, Podgo-
rica.
Nga lista e të ftuarve, hiq
përkthyesin Qazim Muja,
plotësisht janë anashkaluar
shkrimtarët, studiuesit dhe
botuesit nga Ulqini, duke
përfshirë këtu në veçanti
Art Club-i. Kjo shoqatë, e
cila është bërë sinonim i
kulturës shqiptare në Mal të
Zi, nga themelimi (1990) e
këndej, qoftë me organiz-
imet, publikimet dhe mani-
festimet letrare apo shken-
core të tipit ndërkombëtar,
siç është “Kalimerja po-
etike”, apo kontributin për
organizimin e edicioneve të
Panairit të librit në Ulqin,
ka realizuar projekte të
rëndesishme në frymën e
dialogut mes dy kulturave.
Fal këtyre veprimtarive,
Ulqini, është shndërruar në
qendrën kulturore të shqip-
tarëve në Malin e Zi. Këtu
botohen dy revista shumë
prestigjoze, “Lemba” dhe
“Dija”, të vetmet në Malin
e Zi që kultivojnë dialogun
shqiptar-malazez dhe në
faqet e tyre publikojnë të
përkthyera edhe nga letërsia
malazeze.
Krijuesit e studiuesit shqip-
tarë nga Ulqini anashkaluan
edhe me rastin e vizitës së
paradokohshme të ministrit
shqiptar të Kulturës, Ferdi-
nand Xhaferri.
U promovua në Pejë libri
“Shtigjet e përgjakura” e
autorit Ali Daci
Në ambientet e Teatrit të
Pejës Drejtoria për Kulturë
e Komunës së Pejës ka
organizuar një ngjarje të
madhe të librit. Kishin
ardhur në këtë shtëpi të artit
qindra qytetarë nga Komu-
na e Pejës, Burimit dhe
vendeve të tjera për të parë
nga afër librin “Shtigjet e
përgjakura” të autorit ,
mësuesit e veprimtarit Ali
Dacaj. Autori ka përm-
bledhur në 225 faqe
shënime, dëshmi e fotografi
rrëqethëse për 18 prillin e
vitit 1999 kur forcat vrasëse
serbo malazeze me uni-
forma paramilitarësh e
ushtarësh kishin vrarë e
masakruar brenda kufirit
administrativë 21 civilë,
gra, burra e fëmijë, që ishin
nisur në kërkim të një
strehe më të sigurt. Ata po
iknin nga trojet e tyre të
shtyrë nga dhuna e urrejtja
e shfrenuar serbe. Promo-
vimi i këtij libri fiton në
peshë pasi po pritet që në
Gjykatën e Lartë malazeze
në Bello Polje të mbahet
më 28 e 30 prill seanca
kryesore ndaj të akuzuarve
për këto krime. Në Pejë
është thënë se mbase
ajo Gjykatë do të jetë
e ndikuar dhe nuk do
të sjellë vendim
meritor, por së paku
ky libër do të mbetet
kujtesë dhe dëshmi
për kohën kur lu-
getërit nuk ngopeshin
me gjak shqiptarë.
Familjarët e të
vrarëve e masa-
kruarve kishin ardhur
në numër të madh në
Pejë sa për ta parë
nga afër këtë libër me
fotografi e fakte
rrëqethëse e sa për t’i
shprehur respekt
Aliut për gjithë punën
e bërë. Libri është
dhe vepër falënderimi
për avokatët mbrojtës
së palëve të dëmtuara
Muriq e Mekaj, të
cilët punuan me
përkushtim në
mbledhjen e dësh-
mive dhe përgatitjen
e lëndës.
Autori Ali Daci në
faqet e këtij libri
përmbajtjesor ka
sjellë fillimisht
fragmente e shënime
nga kohët kur në
Rozhajë, Guci, Plavë,
Hot, Grudë, Kojë,
Triesh e troje tjera
shqiptare po gjenin
kujdes e strehë mijëra
të zhvendosur dhun-
shëm nga trojet e
tyre. Daci flet me
admirim për