კურსის გავლის შემდეგ თქვენ შეგეძლებათ:

 განსაზღვროთ ტანკერი და მისი პრინციპურლი განმასხვავებლები

სხვა გემებისაგან.
 განსაზღვროთ პროდუქტების ,ქიმიის, ნედლი ნავთობის , LNG (
თხევადი ბუნებრივი აირის ), LPG ( თხევადი ნავთობ
აირის)გადამზიდი გემების ტვირთები.
 განსაზღვროთ სატვირთო მილსადენების სისტემა,ტანკების
ჯგუფები;განსხვავება სიღრმისეული შეწოვის და ორთქლის
ტუმბოებს შორის.
 ტანკების მომზადების პროცედურა, IG
 სატვირთო ოპერაციების თანმიმდევრობა.
 გადმოტვირთვის ოპერაციების თანმიმდევრობა.
 ნავთობის გადაზიდვის დროს არსებული პოტენციური
საფრთხეები.
 დახურული სივრცის პოტენციური საფრთხეები.

I ტანკერი
ტანკერი –არის სითხეების ან აირების გადამზიდი სავაჭრო გემი.
სხვადსხვა სახის სითხის გადაზიდვა ხორციელდება სხვადასხვა
ტიპის ტანკერების მიერ. ტანკერებეის კლასიფიკაცია ძირითადად
ხორციელედბა ტვირთის ტიპის და თვით გემის მოცულობის
მიხედვით. ყველაზე ფართოდ გამოყენებადი და გავრცელებული
ტანკერეია:

 Crude Oil tanker- ნედლი ნავთობის გადამზიდი ტანკერი

 Chemical tanker - ქიმიის გადამზიდი ტანკერი
 Product tanker - პროდუქტის გადამზიდი ტანკერი
 Gas tanker- გაზის გადამზიდი ტანკერი

1. Oil Tankers - ნავთობის გადამზიდი ტანკერები: ნავთობის

გადამზიდ ტანკერებს , სახელიდან გამდიონარე გადააქვთ
ნავთობი და ნავთობ პორდუქტები. თუმცა ნავთობის ტანკერი
ზოგადი დასახელებაა , იგი მოიცავს უფრო ვრცელ სიას
ბენზინი, ნავთი და პარაფინიც. ნავთობ ტანკერები ორ ძირითად
ტიპად იყოფა: პროდუქტის გადამზიდი ტანკერი და ნედლი
ნავთობის გადამზიდი ტანკერი.

2. Product tankers - პროდუქტის გადამზიდი ტანკერები- გამოყენება

ზემოთ ხსენებული ნავთობპროდუქტების ტვირთის გადასატანად.

3. Crude tankers- ნედლი ნავთობის გადამტანი ტანკერი - გამოიყენება

ნედლი ნავთობის მოპოვების ადგლიდინა, უშუალოდ ქარხანაში
გადასატანად.
4. LNG Carrier -LNG( თხევადი ბუნებრივი აირის ) გადამზიდი
ტანკერი :
LNG(თხევადი ბუნებრივი აირის ) გადამზიდ ტანკერებს
განეკუთვნებიან LNG თხევადი ბუნებრივი აირის გადამზიდი
გემები. არსებული გემის ტვირთის გადატანა საჭიროებს
ტვირთის საფრთხილო და დელიკატურ მომსახურებას.
სტატისკური მონაცემების მიხედვით ამჟამად 193 LNG ტანკერი
 მუშაობს.

5. Chemical Tankers - ქიმიის გადამზიდი ტანკერები:

ქიმიის გადამზიდ ტანკერებს განეკუთვნება გემები, რომელთაც

გადააქვთ სხვადასხვა ფორმის ქიმიური ტვირთი. ეს გემები
გამიზნულად აგებულია სხვადასხვა ტვირთის გადაზიდვის
უზრუნველსაყოფად.

გამოიყოფა ქიმიის გადამზიდი ტანკერების 3 ტიპი:

1ტიპი: IMO 1- განეკუთვნება ყველაზე მაღალი საფრთხის რისიკის

მქონე პროდუქტის გადამზიდი გემები. არსებული გემის
ნებისმიერ ტანკის მოცულობა არ უნდა აღემატებოდეს 1 250
კუბურ მეტრს.

IMO 1- ტიპის გემებზე სატვირთო ტანკი უნდა იყოს განთავსებული

გემის კორპუსის გარე საფარიდან ( ბორტიდან) არანაკლებ B/5(მ)
მაძილზე, რაც გულისხმობს ( გემის სიგანე გაყოფილი 5 ზე) ან
მაქსიმუმ 11.5 მ. ხოლო გემის კორპუსის ქვედა ნაწილიდან ტანკი
უნდა იყოს დაშორებული არანაკლებ B/15(მ) მაძილზე, რაც
გულისხმობს ( გემის სიგანე გაყოფილი 15 ზე) ან მინიმუმ 760
მილიმეტრით.

2 ტიპი: IMO 2- განეკუთვნება გარემოსათის და

უსაფრთხოებისათის საშიში ტვირთის გადამზიდი გემები,
რომლებიც გაჟონვის შემთხვევაში მოითხოვენ პრევენციულ
ზომების გატარებას.არსებული გემის ნებისმიერ ტანკში ტვირთის
რაოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს 3000 m3.

IMO 2- ტიპის გემებზე სატვირთო ტანკი უნდა იყოს განთავსებული

გემის კორპუსის გარე საფარიდან ( ბორტიდან) არანაკლებ B/15(მ)
მაძილზე, რაც გულისხმობს ( გემის სიგანე გაყოფილი 15 ზე) ან
მაქსიმუმ 6 მეტრო, ხოლო გემის კორპუსის ქვედა ნაწილიდან
ტანკი უნდა იყოს დაშორებული არანაკლებ 760 მილიმეტრით.

3 ტიპი: IMO 3 - განეკუთვნება გერემოსათის და

უსაფრთხოებისათვის საშიში ტვირთის გადამზიდი გემები. ამ
გემების ტვირთი საჭიროებს განსაკუთრებულ მოვლას.ამ გემებზე
არ არის ტვირთის შევსების შემზღუდვის ლიმიტი.

IMO 3 -არ გააჩნია სატვირთო ტანკების განლაგების მოთხოვნა.

სატვირთო ტანკის მდებარეობა და კონფიგურაციები

 ტანკერების კლასიფიცირება ზომების მიხედვით:

1. VLCC- Very Large Crude Carriers გემი 2, 50,000 ტონა

ტვირთამწეობით
2. ULCC-Ultra Large Crude Carriers გემი 5, 00,000 მდე ტონა
ტვირთამწეობით
3. Panamax- პანამის არხში გამავალი ზომის გემები
კლასიფიცირდება , როგორც Panamax . გემები რომლებიც ვერ
კლასიფიცირდებიან ამ ზომით,Post-Panamax ტანკერი ეწოდება.
4. Neopanamax ან New Panamax განეკუთვნება ახალი შლიუზის
ზომის გემები. ( 427 მ (1,401 ფუტი)სიგრძე, 55 მ (180ფუტი) ბიმსი,
და 18.3 მ (60.0 ფუტი) სიღრმე)
5. Aframax: The Aframax cargo tankers- აფრომაქსი ტანკერი- ამ ტიპს
ძირითადად განეკუთვნება გემები, რომლებიც გამოყენება
 ხმელთაშუაზღვაზე, ჩინეთის ზღვაზე, და შავზღვაზე. ამ გემების
DWT არის 80,000 და 1, 20,000 ტონას შორის .
6. Suezmax- სუეცმაქს განეკუთვნება გემები, რომელთაც შეუძლია
ნავიგაცია პანამის და სუეცის არხის გავლით.

ტანკერებით გადასაზიდი ტვირთებია:

 ჰიდროკარბონის პროდუქტები, როგორიც არი ნედლი ნავთობი,

მძიმე საწვავი დიზელის საწვავი,საწვავი აირები, JET 1.
 ქიმიური ნივთიერებები, ამიაკი, ქლორი, სტერილური მონომერი,
მეთილის და ელითილის ალკოჰოლი, MTBE ( მეთილ ტერტ
ბუტილის ეთერი), სტიროლი, საპოხი ზეთი, მცენარეული ზეთები.
 თხევადი ნავთობ აირი( LPG) და თხევადი ბუნებრივი აირი (LNG)

მილსადენების სისტემა

სატვირთო ხაზების მილსადენების სისტემა, ტანკების ჯგუფები და

სხვადასხვა ტუმბოების განსხვავებები: ღრმა შეწოვის ტუმბო,
ორთქლის ტუმბო.
მილსადენებს გემბანზე და ტანკებში, რომლებიც თხევადი
ტვირთის გადაზიდვას ემსახურება სატვითო მილსადენები
ეწოდება. გემბანზე არსებული სატვირთო ტუმბოდან გამომავალი
მილსადენი, რომელიც მიემართება ტვირთის გამნაწილებელი /
გამყოფი ( manifold)მოწყობილობისაკენ (Discharge line) (დაცლის
მილსადენი ეწოდება. ხოლო ტვირთის გამნაწილებელიდან ტანკში
მიმავალ სატვირთო ხაზს (Drop Line) დასატვირთი მილსადენი
ეწოდება.
5.15.1CARGO MANIFOLD- ტვირთის გამყოფი/ გამნაწილებელი:
ტვირთის გამნაწილებელისაკენ მიმართული სატირთო
მილსადენები თვითოეული ტანკის ან ტანკების ჯგუფისათვის
გემის შუა ნაწილში არის განთავსებული. ტვირთის
გამნაწილებლებლები მათივე იდენტიფიცირებისათის უნდა იყოს
აღნიშნული. მათზე შეერთება ორივე მხრიდან უნდა იყოს
შესაძლებელი. ყველა მილის გამნაწილებელი აღჭურვილია
სარქველით ნაპირთან დამაკავშირებელ წერტილში. მილსადენის
ნაწილს, რომელიც გემის სატვირთო მილსადენის ნაპირთან
კავშირს უზრუნველჰყოფსMANIFOLDI- ( ტვირთის
გამნაწილებელი) ეწოდება.
MANIFOLD( ტვირთის გამნაწილებელთან) კავშირები.
დატვირთვა შეიძლება განხორციელდეს სანაპირო შლანგის ან
LOADING ARM -(თხევადი ტვირთის გადმოსატვირთი
მოწყობილოსბის ) საშუალებით. ნებისმიერი სისტემის
გამოყენების მიუხედავად მილები (მილტუჩა) უნდა იყოს სუფთა
და კარგ მდგომარეობაში. შუასადები უნდა იყოს სატვირთო
პროტუქტისადმი რეზისტენტული ( გამძლე). ყველა ჭანჭიკი უნდა
იყოს სწორად და შესაბამისად დამაგრებული
სხვადასხვა ტანკერს გააჩნია სატვირთო მილსადენების
განსხვავებული სისტემები, მაგალითად ნედლი ნავთობის
ტანკერებს აქვთ 3 ან 4 სატვითო მილსადენები, რომლებიც
გაერთიანებულნი არიან ერთ კომბინირებულ ჯგუფში
მილსადენის ტვირთის გამყოფი და ჩამკეტი სარქველით.
პროდუქტის მზიდ ტანკერებს ჩვეულებრივ გადააქვთ ერთზე
მეტი ტიპის ტვირთი. ტანკები არი დაჯგუფებული, რომლებიც
გაყოფილი არიან მინიმუმ 2 გამოფი და ჩამკეტი სარქველით ან
ჩამკეტით.
ქიმიის გადამზიდ ტანკერებზე ჩვეულებისამებრ ყველა ტანკი
აღჭურვილია ურთიერთ დამოუკიდებელი ტუმბოთი და
სატვირთო მილსადენით, თუმცა ნებისმიერი სატვირთო
მილსადენი შეიძლება შეუერთდეს ტანკების ჯგუფს, ან მთლიან
სატვირთო სისტემას მთავარი მილსადენის ან “U”ტიპის ტვირთის
 გამნაწილებელის საშუალებით. ქიმიის გადამზიდი ტანკერების
მილსადენები უზრუნველყოფენ სხვადასხვა ხარისხის ტვირთის
დადებით სეგრეგაციას და მუშაობის მოქნილობას. მილსადებეი
ჩვეულებრივ ფოლადისაგან არის დამზადებული.

სატვირთო ტუმბოები და სატვირთო სარქველები.

1. ტუმბოებეი და მათი მახასიათებლები;
ტუმბვის პრინციპები:
ნებისმიერი სითხის ტუმბვის პროცესი მოიცავს ორ ფაზას:
 სითხე მოძრაობს ტუმბოში;
 ენერგიის სითხეში გარდაქმნა, რათა მოხდეს სითხის სასურველი მიმართულებით
წარმართვა.
1 ფაზა, სითხის ტუმბოში მოძრაობა– მთლიანად დამოკიდებულია ბუნებრივ
ფაქტორებზე, ტუმბოს ზედაპირიდან სითხის დონეზე და ატმოსფერულ წნევაზე.
2 ფაზა დამოკიდებულია ტუმბოს ტექნიკურ თვისებებზე.
ტანკერებზე ტუმბოების მთავარი მოთხოვნებია: დაცლის წნევა უნდა იყოს 6–15
ბარის ზღვარში ( 90–220 p.s.i Pounds per Square Inch (g)) და უნდა ჰქონდეს კარგი
შეწოვა.

წნევის სიმაღლესთან ურთიერთქმედება

shore
 ships

ships

ტუმბვის პრინციპები:

Static head - სტატიკური სიმაღლე: სითხის ჰიდრავლიკური წნევის წერტილი როდესაც

სითხე მშვიდ მდგომარეობაშია.

Friction head- ხახუნის სიმაღლე: სიმძლავრის ან წნევის ვარდნა სითხის ხახუნის გამო.

Discharge head- დაჭირხვნის სიმაღლე:ტუმბოს მუშაობისას გამომავალი წნევა.

Total head- სრული სიმაღლე: სრული წნევის სხვაობა ტუმბოს შეწოვის და გაშვების
ოპერაციის შესრულების დროს.

Suction head- შეწოვის სიმაღლე: როცა ტუმბოს შეწოვის წნევა ატმოსფერულ წნევზე მაღლაა.

Suction lift –შეწოვის ლიფტი/ ლუფტი :როდესაც ტუმბოში შემავალი წნევა ატმოსფერულ
წნევაზე დაბალია.

ტვირთის ტუმბვის სისტემა:

ტანკერებზე გამოიყენება სხვადასხვა ტუმბვის სისტემები.

ცნობილია 2 ძირითადი ტვითის ტუმბვის სისტემები;

1 . Traditional or Linear pumping system – ტრადიციული ან ხაზოვანი ტუმბვის სისტემა:

რომლეშიც ტუმბოები სპეციალურ

განყოფილებაში– ტუმბოების განყოფილებაში არის განთავსებული.

2. Deepwell or Submerged pump system ღმა შეწოვის ტუმბოების სისტემა: როცა ტუმბოები
თავსდება ტანკებში ცალკეული, ორმაგი ან ჯგუფურიმილსადენებით.

ტრადიციული ტუმბვის სისტემა:

იდივიდუალური ტუმბვის სისტემა:
ტვირთის ტუმბვის სისტემები:

ორივე ტუმბვის სისტემებში გამოიყენება სხვადასხვა სახის სატვირთო

ტუმბოები. ძირითადად ტუმბოები თავიანთი მუშაობის პრინციპის მიხედვით
იყოფა 3 ძირითად ჯგუფად:

 ცენტრიდანული ტუმბო.
 მოცულობითი ტუმბო.
 ეჟექტორული ტუმბოები.
ყველა ამ ტუმბოს აქვს მუშაობის განსხვავებული პრინციპი.
 Centrifugal cargo pumps-ცენტრიდანული სატვირთო ტუმბობი:

ცენტრიდანული ტუმბო ყველაზე ხშირად გამოყენებადი სატვირთო ტუმბო

არის ტანკერებზე. მათი საშულაბით დიდი რაოდენებით ტვირთის გადაქაჩვა
შეიძლება. ისინი ზომით პატარები არის და თან არ გაჩნიათ მგრძნობელობა
გადასაქაჩ ტვირთში არსებული პატარა ნაწილაკების ან ნამცეცების
მიმართ.მათი მომსახურება : მართვა , დასუფთავება და დრენაჟიც მარტივია.

ცენტრალური ტუმბოთი სითხის შეწოვა და დაჭირხვნა ხდება ცენტრიდანული

ძალის საშუალებით , რომელიც წარმოიქმნება სპეციალური ფორმის კორპუსში
ფრთებიანი ბორბლის სწრაფი ბრუნვის შედეგად. ბორბლის ღერძზე
შეერთებულია ძრავა. ტუმბოს კორპუსის შუა ნაწილში მიერთებულია შემწოვი
მილი ისე,რომ სითხე მისგან ხვდება მბრუნავი მუშა ბორბლის ცენტრში.
დინების სიჩქარეზე ზეგავლენას ახდენს დაცლის სისტემაში არსებული წნევა.

ცენტრიდანული ტუმბოს გაშვება ხდება გამშვები სარქველის ჩაკეტვის

საპირისპიროდ. ამის გაკეთება საჭიროა ეფექტური წნევის სიმაღლის
შესაქმნელად სითხის მილსადებეში მოძრაობის დაწყებამდე.

NPSH- net positive suction head - ნეტო დადებითი შეწოვის სიმაღლე:როდესაც

ტუმბო ვერ ახორციელებს ვაკუმის შექმნას შეწოვის დროს, ატმოსფერული
წნევა შეიძლება გამოყენებულ იქნეს პროპორციულად. ეს წნევა საკმარისია
შეწოვისათის, რომელიც ცნობილია როგორც (NPSH)–ეს არის მინიმალური
აბსოლიტური წნევა რომელიც ვლინდება ტუმბოს შეწოვის დროს
დამაკმაყოფილებელი მუშაობის უზრუნველსაყოფად.

ცენტრიდანული ტუმბოს კავიტაცია:

თუ ტუმბოს შესასვლელთან წნევა ნეტო დადებითი შეწოვის სიმაღლეზე

დაბალია, ამას დამატებული სითხის ორთქლის წნევა, მოხდება კავიტაცია.

სითხის დუღილის და შედეგად წარმოქმნილი ორთქლის ბუშტუებით ტუმბოს

ცენტრთან ახლოს წარმოიწმნება ორთქლის ეგრეტწოდებული ჯიბეები,
რომლებიც სითხესთან ერთად მაღალი წნევით მიემართებიან და აზიანებენ
( იწვევს კოროზიას ) მუშა ბორბალს. ამ პროცეს კავიტაციური ეროზია ქვია.
კავიტაციის ყველაზე კარგი თავიდან აცილების საშუალება მოკლე ან
პირდაპირი შეწოვის მილებია, ხოლო ტუმბო რაცშეიძლება დაბლა უნდა
დაყენედეს. ყველაზე კარგია ღრმა შეწოვის ტუმბოს გამოყენება.

კავიტაციის გამოვლენა აგდებს ტუმბვის სიჩქარეს, ვადება ასევე ხახუნი და

NPSH.

თუ ტუმბვის სიჩქარის შემცირება არ ხერხდება, ნაკადის რეგულირება

შესაძლებელიაგამშვები სარქველის ნაწილობრივ დაკეტვით.

Pressure surge- წნევის ცვალებადობა( ტალღის აგორება)- მილსადენებში

ჰიდრავლიკური დარტყმის გაჩენა გამოწვეულია დინების სიჩქარის
ცვალებადობით. სიჩქრის მოულოდნელ ცვლებადობას კი იწვევს სარქველების
და ტუმბოების მუშაობა, ან მილში ჰაერის გამოძევება. წნევის
ცვალებადობამ,რომელის მიზეზიც არის მილებში წარმოქმნილი ჰაერი
შესაზლოა გამოწვიოს მილსადენის დაზიანება.

არსებობს წნევის ცვალებადობის შემცირების რიგი გზები.

 მილსადენების დატესტვის და შევსების დროს ჰაერი არ უნდა

მოხდეს მილებში.
 სწორი ზომის და მდებარეობის ჰაერის/ ვაკუუმის გამშვები
სარქველები უნდა იქნეს შერჩეული.
 RE valve- დგუშიანი სარქველი , ან საკონტროლო სარქველი დაიცავს
მილსადენს წნევის საშიში ცვალებადობებიდან.

Displacement cargo pumps – მოცულობითი ტუმბო :

მოცულობითი ტუმბო– ემსახურება გარკვეული მოცულობის სითხის

გადაზიდვას ციკლის თითოეულ ჯერზე.ეს არის მისი ძირითადი
განმასხვავებელი თვისება. მაშინ როცა ცენტრიდანული ტუმბოს გადაქაჩვის
მოცულობას განსაზღვრას დაჭირხვნის სიმაღლე.

ყველა მეტად გავრცელებული მოცულობითი ტუმბო არის:

RECIPROCATING PUMP- დგუშიანი ტუმბო

და ასევე არანკლებ გავრცელებულია SCREW PUMP- ხრახნული ტუმბოც.

ერთ მოქმედებიანი დგუშიანი ტუმბო კარგი მაგალითია. ტუმბო ყოველი

მეორე ტაქტის დროს ახდეს სითხის ცილინდრიდან დაცლას, ხოლო 1 ტაქტის
დროს ავსებს ცილინდრს სითხით.
SCREW PUMP- ხრახნული ტუმბოს – განსხვავებული მუშაობის პრინციპი
აქვს.მასში სითხე გადის ხრახნებში– ეგრეთწოდებულ ძალის
მიმმართველებში– მიღებული მოცულობა ბრუნის პროპორციულია.ხრახნულ
ტუმბოს აქვს კარგი შეწოვის უნარი, მათ შეუძლიათ ჰაერის და გაზის შეწოვაც.
იგი ძირითადად პატარა ტანკერებზე გამოიყენება. იგი კომფორტულია
მაღალი სიბლანტის პროდუქტის გადასაზიდად, როგორიც არის: ასფალტი და
სხვა.

Ejector pump_ ეჟექტორული ტუმბო:

ეჟექტორული ტუმბო გამოიყენება წნევის ქვეშ

მყოფ წყალს ან სხვა სითხეებს შემწოვ ნაწილში ვაკუუმის წარმოსაქმნელად და
აწარმოებს ტუმბვას.

სხვადასხვა ტუმბოს სხვადასხვა ენერგიის წყარო:

ტანკერებზე სხვადასხვა ტუმბო იყენებს სხვადასხვა მამოძრავებელ ძალას.

3 ტიპის მამოძრავებელი წყარო არსებობს:

 სატვირთო ტუმბო, რომელიც მუშაობს ორთქლით (ორთქლის

ტურბინა)
 სატვირთო ტუმბო, რომელიც მუშაობს ელექტრო ძრავით (Marflex)
ელექტრო ტუმბო.
 სატვირთო სისტემა როლიც მუშაობს ჰიდრავლიკური სისტემით
 ჰიდრავლიკური ტუმბო(Framo)

ორთქლით მომუშავე ტუმბოები:

ორთქლის ტუმბოები ან ტურბინები რომლებიც გამოიყენება დიდ ტანკერებზე

ტრადიციულ ტუმბოს სისტემებში.ტურბინები განთავსებულია სატვირთო
ტუმბოების განყოფილებაში, ხოლო ორთქლი სამანქანე
განყოფილებაში.ორთქლის ტუმბო, როგორც სხვა ცენტრიდანული ტუმბო
უნდა გაიშვას დაკეტილი გამშვები სარქველის საწინააღმდეგოთ.
Electrically driven pumps:

ელექტრო ენერგიით მომუშავე ტუმბოები:

ელექტრო ენერგიით მომუშავე ტუმბოები შეიძლება იყოს სხვადასხვა სახის

სატვირთო ტუმბო.მაგალითად: ცენტრიდანული ტუმბო, მოცულობითი
ტუმბო და ღრმა შეწოვის ტუმბოებს შეუძლიათ ელექტრო ენერგიით მუშაობა.

ამ ტიპის ტუმბოები ძირითადად გამოიყენება ინდივიდუალური ტუმბვის

სისტემაში ტანკერებზე.
MarFlex deepwell Electrically driven pumps/MarFlex -ღრმა შეწოვის ელექტრო
ენერგიით მომუშავე ტუმბოები:

მუშაობს ელექტრო ძრავით.ჰიდრავლიკურ სისტემასთან შედარებით ამ

სისტემის დადებითი მხარე შემდეგში მდგომარეობს:

 სისტემის მთლიანი ეფექტური მუშაობა 20% მეტია;

 დაბალი ხმა;
 ადვილად დასაინსტალირებელი, ელექტრული ჩართვა, ნაცვლად
რთული ჰიდრავლიკური მილსადენის სისტემისა;
 მარტივი და ძლიერი AC ძრავი, და ნაკლები მომსახურეობა;
ეს სისტემა შესდგება ორი მილისაგან :ერთი არის გამშვები მილი
ხოლო მეორე მამოძრავებელი ლილვი, ლილვის საკისარი და შესაპოხი
ზეთი.
ლილვი ფოლადისგან არის დამზადებული. იგი შეზეთილია რის
გამოც არ შედის ტვირთთან რეაქციაში, სისტემებს შორის არის
ატმოსფერული დრენაჟის კამერა– კოფერდამი ნებისმიერი გაჟნვა
გროვდება კოფერდამში. რეგულარი ჰაერის ჩბერვით ან N2 მოწმდება
სისტემის დაცულობა გაჟონვისგან.
 MarFlex deepwell Electrically driven pumps/MarFlex -ღრმა შეწოვის
ელექტრო ენერგიით მომუშავე ტუმბოები ცენტრიდანულ
ტუმბოებთან კომბინაციაში გამოიყენება ტვირთის გადმოსაქაჩად/
დასაცლელად და მოცულობითი ტუმბო გამოიყენება ტვირთის
დასაწრეტად/ დრენაჟისათვის.
დრენაჟის ტუმბო გამოიყენება ტანკების დრენაჟისათვის:
 აგებულებით: ორ ქმედებიანი;
 მოცულობა: 7m3/hr
 ტაქტი: 13/min
 მაქს/ წნევა: 10 bar.
Hydraulically driven pumps:
ჰიდრავლიკური ენერგიით მომუშავე ტუმბოები:
არსებობს 2 ტიპის ჰიდრავლიკური ქემა:
ღია –მარყუჟული ჰიდრავლიკური სქემა– სისტემა წნევის ქვეშ არ
არის , სითხე იტუმბება რეზერვუარიდან სელექციური სარქველების
გავლით და ბრუდნება რეზერვუარში.
დახურული–მარყუჟული სქემა– ჰიდრავლიკური ზეთი მოძრაობს
წნევის ქვეშ.
ქიმიის გადამზიდ ტანკერებზე ხშირად გამოიყენება : Frank Mohn ჰიდრავლიკური სისტემა
და Framo ტუმბოები.

Framo ტუმბოები. გამოიყენება არამარტო ტვირთის გადასაქაჩად არამეტ საბალასტო

სამუშაოებისათვის და ტანკის სარეცხად და ასევე გემის სამართავდ და მანევრირებისათვის.
ფრამო Framo- ჰიდრავლიკური სისტემა არის დახურული მარყუჟული ტიპის სისტემა. იგი
ცენტრალური ჰიდრავლიკური სისტემის რგოლს წარმოადგენს. ჰიდრავლიკური ძალა
აწვდის ზეთს ძირითად ხაზს, ამ ხაზიდან სესაძლებელია ვმართოდ რამდენიმე
ჰიდრავკიკური ძრავა, მანამ სანამ ზეთი იქნება საკმარისი. ზრავის სიჩქარის
საკონტროლებლად , სიჩქრის გადაჭარბების თავიდან ასაცილებლად მაკონტროლებელი
სარქველი უყენია თვითოეულ ძრავს. ჰიდრავლიკური ზეთის სისტემაში არსებობს
ტემპერატურის სღვარი 20–60 C.

Framo- ფრამო ტუმბოს გაშვება მზგავსად ყველა ცენტრიდანული ტომბოსი,გამშვეი

სარქველის საპირისპიროდ უნდა დაიწყოს. ის ხელს შეუწყობს საწყისი გადმოტვრითვის
წნევის შექმნას, რაც დაგვეხმარება გადმოღვრის თავიდან აცილებაში. ჰიდრავლიკური
სისტემის წნევა უნდა იყოს მაქსიმუმ 15 ბარით მეტი უმაღლეს მუშა ტუმბოსთან შედარებით,
იმისათის რომ მოხდეს ენერგიის მინიმუმამდე დაყვანა,ხმაურის დაწევა. სხვა სემთხვევაში
ზედმეტი ჰიდრავლიკური წნევა ტემპერატურად გარდაიქმნება .

Tripping pump-ტუმბო – არსის ტუმბო რომელიც ხელს უწყობს ტანკების სრულად დაცლას.
დაწეული ჰიდრავლიკური წნევით და დაკეტილი გამშვები სარქველით ჰაერით ან
ინერტული გაზი მიეწოდება ტვირთის დაცლის ხაზს. ამის შემდე ხდება Stripping- დაცლის
სარქველის გაღება და ტვირთი შემცირებული ტუმბვის სიჩქარით მიედინება დაცლის
მილში.

Hydraulically driven Ballast pump– ჰიდრავლიკური საბალასტე ტუმბო:

ჩასაძირი ფრამო საბალასტე ტუმბო შედგება 5 მთავარი ნაწილისაგან:

1.ტუმბოს კორპუსი/ ჰაერის სეპარატორი

2. ტუმბოს თავი

3. მილი

4. ზედა პლიტა /მაკონტროლებელი სარქველები.

5 ევაკუაციის სისტემა.

Hydraulically driven Portable Framo Pump– პორტტული ჰიდრავლიკური ფრამო ტუმბო:

პორტატული ტუმბოს სატვირთო ტანკში ჩაშვება ხორციელდება ტანკის მთავარი ლუქიდან.

პორტატული ტუმბოს შლანგი ერთდება სატვირთო ხაზზე, ან უკავშირდება პირდაპირ
სანაპირო მოწყობილობებს.
ტანკერებზეგამოიყენებატუმბოების 2 ძირითადიტიპი.

ყველაზემეტადგავრცელებულიაღრმაშეწოვისტუმბო,
რომელიცდაყენებულიაყველასატვირთოტანკზე.
მძიმედაბლანტიტვირთისათვისგამოყენებაორთქლისტუმბოები,
რომლებიცტუმბეობისგანყოფილებაშიარიანგანთავსებული.

ღრმაშეწოვისტუმბოები:

ღრმაშეწოვისტუმბოტანკშიგანთავსებულიაღრმად,
რათატანკიდანმოხდესტვირთისსრულიამოშრომა.
მისიმუშაობახორციელდებაჰიდრავლიკურიანმოტორიანიძრავისსაშუალებით.
ჰიდრავლიკურძრავიანიტუმბოგანთავსებულიატანკისთავზე.
ჰიდრასვლიკურიმიწოდებისდადამბრუნიმილებიორმაგისაფარისქვეშარიანგანთავსებული ,
რაციცავსტვირთსჰიდრავლიკურიგაჟონვისაგანდადაბინძურებისაგან.
ორმაგისაფარიაფერხებსჰიდრავლიკურიზეთისტვირთითდაბინძურებას.
ტუმბოსორმაგისაფარირეგულარულადუნდაიქნესგაწმენდილიდაშემოწმებული,
რათაგაჟონვისნიშნებიდროულადიყოსშემჩნეულიდაბინძურებისთავიდანაცილებისმიზნით.

ღრმაშეწოვისტუმბო

ელექტროძრავიანღრმაშეწოვისტუმბოსძრავიგემბანზეაქვსდამონტაჟებული.
იგიძრავსუკავშირდებალილვით ,
რომელიცმოთავსებულიაზეთიანმილშიანლილვიმოთავსებულიადაცლისმილშისადაცხდება
მისიტვირთითგაგრილებადაშეპოხვა.

მთავარი გამასხვავებელი Deepwell pump - ღრმა შეწოვის ტუმბოს და

Submerged pump- წყალქვეშა ტუმბოს შორის არის შემდეგი:

ღრმა შეწოვის ტუმბო თავსდება სატვირთო ტანკის თავზე.

წყალქვეშა ტუმბო კი თვსდება თვით სატვირთო ტანკის შიგნით.

რიგ შემთხევევბში ზოგიერთი ტვირთის გადაქაჩვისას ღრმა შეწოვის და წყალქწეშა

ტუმბოების მწარმოებლობა დაბალი ან მაღალია.მზგავს სიტუაციებში ტუმბოს
მწარმოებლობის ასამაღლებლად მაღალი წნევის ტუმბობები გამოყენება.

მაღალი წნევის ტუმბოები ხშირად ელექტრო ძრავიანი ან ჰიდრავლიკური სისტემის მქონე

ცენტრიდანული ტუმბოებია,იგი ასევე შეიძლება იყოს ხრახნული ან მოცულობიტი ტუმბო.

სატვირთოტუმბოებისგანყოფილება.

ზოგინავთობმზიდიტანკერიაგებულიატუმბოებისგანყოფილებაშიგანთავსებულიტუმბოები
თ.
ცალკეულიდატანკებისჯგუფსემსახურებასხვადასხვაენერგიისწყაროებიტუმბოებიდამილსა
დენები.

IBC Code კოდისთანახმადგემებსმოეთხოვებათ :

1. შესაბამისიმექანიკურივინტილაციისქონა;
2. მაღალიხარისხისგანგაშის(სიგნალიზაციის) ქონა;
3. ხანძრისდეტექტორისდაფიქსირეულიცეცხლისჩამქრობისისტემისქონა;
4. პლათფორმისქვედადონიდან, დაშავებულისსაევაკუაციოსაშუალებებისქონა;

ტუმბოებისგანყოფილებაშიმუშაობისდროსპრობლემისწარმოქმნისშემთხვევაშიეკიპაჟისწევრ
იუზრუნვეყოფილიუნდაიყოსგანგაშისსიგნალისგაშვებით;

ყველასატვირთოოპერაციისდროს ,
დატვირთვისჩათვლითტუმბოებისგანყოფილებარეგულარულადუნდაიქნესდათვალიერებუ
ლიდაშემოწმებული, გაჟონვისთავიდანაცილებისმიზნით.

ავარიულისატვირთოტუმბოები:

ღრმაშეწოვისტუმბოებიჩვეულებისამებრუზრუნველყოფილნიარიანავარიულიტუმბოებით,
რადგნაპრობლემისშემთხვევშიმათიდაუყოვნებელიშეკეთებაარარისშესაძლებელი.
პორტატულიავარიულიტუმბოებიარისჰიდრავლიკურიდამათიტანკშიჩაშვებახდებალუქისსა
შუალებით.
ავარიულიტუმბომთლიანადდამოუკიდებელიადაუზრუნველყოფილიატავისივეჰიდრავლიკ
ურიშლანგებითდადაცლისშლანგებისსაკმარისისიგრძით ,
ისერომმოხდესმისიტანკისფსკერზეჩაშვება.
ავარიულიტუმბოსგამოყენებაყოველთვისმიიჩნევაარარუტინულსამუშაოდდარისკებისშეფას
ებაარისპრიორიტეტიმისიგამოყენებისშემთხვევაში.
მისიგამოყენებისუფლებაუნდამიღებულიქნასტერმინალიდანდასაპორტოსამსახურებიდან ,
რომელთაცშესაძლოათავიანთიმოთხოვენბიქონდეთ.

სარქველების სისტემები:
ქიმიის გადამზიდ ტანკერებზე სატვირთო მილსადენების სისტემაშიყველაზე ხშირად
გამოყენება 3 ტიპის სარქველი:

Butterfly valves – პეპელა სარქველი– რომელიც გამოყენება ტვრთის დამცლელ

მილსადენებზე.

მას შუძლია დინების სიჩქარის შეცვლა. მაღალი წნევის დროს არა ეფექტურია.

Spherical or Ball valves– ბურთა სარქველი, რომელიც გამოიყენება პატარა დიამეტრის

მილებზე, მაგალითად დრენაჟის მილებზე. შეუძლია მაღალი წნევის შენარჩუნება და არ
შეუძლია დინების სიჩქარის რეგულირება.

Gate Valve- კარიბჭესარქველი

შეუძლიაშეინარჩუნოსმაღალიმუშაობისწნევადადიდიმოცულობისდინებისსიჩქარე.

ნელა მუშაობს,
საჭიროებსდიდდროსგაღებისას;მასიურიადაჭირდებადიდიადგილიდამონტაჟებისთვის.
Common line-საერთო მილსადენი:
ერთგვაროვანი ტვირთის გადაზიდვის დროს ნაპირთან კავშირი
დიდი შლანგების ან თხევადი ტვირთის გადმოსატვირთი
მოწყობილობის-loading arm მეშვეობით ხორცეილდება. ხშირად
გემის manifold system- სატვირთო სისტემასთან შეერთება
შეუძლებელია. მზგავს სიტუაციაში ხორციელდება გემის საერთო
დიდ მოცულობის მილსადენთან დაკავშირება. Common line-
საერთო მილსადენთან კავშირის წერტილი მდებარეობს ისე რომ
ნაპირის დიდი მოცულობის მილების შეერთება ხორცილელდება
უსაფრთხოდ, გემის მოწყობილობებზე ზედმეტი დატვირთვის
გარეშე. ეს მოწყობილობა აღჭურვილია isolation valves_ დამცავი
/საიზოლაციო სარქველებით ან ბლოკატორებით მოქნილი
მუშაობის უზრუნველსაყოფად.
Sampling- სინჯის აღება:
Sampling points - სინჯის აღების წერტილები manifold- (ტვირთის
გამნაწილებელზე)განთვასებულია ისე რომ ტვირთის გემსა და
ნაპირს შორის მოძრაობის დროს განხორციელდეს პროდუქტთა
სინჯის აღება.
Vapour return- ორთქლის დაბრუნება:
ორთქლის დამბრუნი მილები ტვირთის გამნაწილებელთან ახლოს
არის განთავსებული.
5.2 CARGO HOSES- სატვირთო შლანგები:
სატვირთო შლანგები ხშირად გამოყენებქა ტერმილნალში
ტვირთის დატვირთვის და დაცლის , გემებსშორის შორის
ტვირთის გადატანის და ტანკების რეცხვის დროს.
შლანგები რომლებიც გამოიყენება ქიმიური სითხის და
ორთქლის გადატანისათის უნდა იყოს ტემპერატურის და
ქიმიური ზემოქმედების გამძლე.
სატვირთო შლანგების შენახვა და მომსახურეობა:
შლანგებით სატვირთო ოპერციების შესრულების შემდეგ,
შლანგები უნდა გაირეცხოს, დაწდეს, გაშრეს და ჩაიხუროს. ისინი
უნდა ინახებოდეს ჰორიზონტალურად მყარ საყრდენებზე. ღია
პირობებში შლანგების შენახვის შემთხვევაში შლანგი მზის
პირდაპირი სხივებიდან უნდა ყოს დაცული.
დაზიანებული ან მჟონავი შლანგების შეკეთება დაუსვებელია
გემზე.
5.14.1CARGO HOSE CONNECTIONS
სატვირთო შლანგი შეერთებები
შლანგსა და ტვირთის გამნაწილებელს შორის არსებული
შუასადები გამოყენების წინ უნდა იყოს შემოწმებული. მილტუჩა
შლანგებზე და ტვირთის გამნაწილებელზე უნდა იყოს
შემოწმებული და კარგ მდგომარეობაში. ჭანჭიკები შესაფერისი
ზომის და მასალისაგან უნდა იყოს დამზადებული და შესაბამისად
უნდა იყოს დამაგრებული თავიანთ ადგილებზე.
5.3 VENTING SYSTEMS AND P/V VALVES
სავენტელაციო სისტემები და P/V სარქველები
ტანკების სავენტელაციო სისტემა IBC Code- კოდის თანახმად
პერსონალის სამყოფელიდან უსაფრთხო დისტანციაზე უნდა იყოს
განთავსებული.
A pressure/vacuum (P/V) valve წნევის/ ვაკუმის P/V- სარქველი
მოწყობილია ტანკის დატვირთვის და დაცლის დროს წნევის
დასაცავად.
წნევის შემთხვევაში დაცლის ოპერაციისა დროს, ვაკუმის მხარე P/V
valve- სარქველისა იხსნება და ტანკში შედის ჰაერი. დატვირთვის
დროს , წნევა წარმოდგება ტვირთის ზედაპირზე ორთქლის
სახით,ზღვარის გადაჭარბების დროს P/V valve სარქველი იხსნება
და ანთავისუფლებს წნევას.
სარქველები ისე არის მოწყობილი , რომ წნევის ზემოქმედების
შემთხვევაში ორთქლის გამოგდება ხდება ვერტიკალურად და
ტავისუფლდება სამუშაო სივრცე.
ქიმიის მზიდ ტანკერებბზეთითოეული ტანკი აღჭურვილია
დამოუკიდებელი P/V valve- სარქველით. P/V valve სარქველები
ორთქლის მართვას უზრუნველყოფენ ტანკებში ტვირთის დაცლის
და დატვირთვის დროს.
სავენტილაციო ხაზი შესაძლებლობის მიხედვით უნდა იყოს
თვით დრენაჟული.

IMO_ რეგულაციების თანახმადტანკების გადაჭარბებული

წნევისგან დაცვა ან გაუმართაობა ხშირ შემთხვევებში
სავენტილაციო სისტემის გაუმართაობით არის გამოწვეული. მისი
გამოსწორება შესაძლებელია დამატებითი P/V valve- სარქველის
დაყენებით ან ტანკებზე ალტერნატიული წნევის სენსორის
დაყენებით.
ვენტილაციის გაუმართაობის სემთხვევაში ტანკებში გაიზრდება
წნევად ა ვაკუმი, რასაც მოყვება სტრუქტურული ზიანი.

VAPOUR RETURN SYSTEMS-ორთქლის დაბრუნების სისტემა

ორთქლის დაბრუნების სისტემის მიზანი არის , ტვირთიდან
გამოყოფილი ორთქლის ატმოსფეროში არ გაშვება.
ტანკის დატვირთვის დროს, ტანკში წარმოიქმნება ორთქლი
რომლის მოშორებაც უნდა მოხდეს კონტროლის შედეგად.
ორთქლის დაბრუნების სისტემამსუბუქი წნევის საშუალებით P/V
valve- სარქველის საშუალებით ტანკებიდან გამოდევნის ორთქლს.
IBC Code კოდის მოთხოვნის თანახმად ქიმიურ გემებს
მოეთხოვებათ ორთქლის დაბრუნება ნაპირზე.
სითხის გამშვებ შლანგებში ორთქლის უკან დაბრუნებას ხელს
უშლის stud- შპილკა, იგი მოწყობილა ისე რომ, თხევადი ტვირთის
შლანგის დაკავშირება არ მოხდეს ორთქლის შლანგთან შეცდომით.
5.4 INERT GAS SYSTEMS ინერტული გაზის სისტემა
შესავალი
ტანკში სითხის ზედაპირიდან ტანკის ზედაპირამდე ცარილეი
სიმაღლის შევსება ხორცილედება ინერტული გაზით, როგორიც
არის აზოტი ან წვის შედეგად მიღებული ინერტული გაზ.
ჟანგბადის შემცველობა დაყვანილ უნდა იყოს ისეთ დონემედე,
რომ აალებადი ორთქლის წვა არ განხორციელდეს.
ჯანგბადის მინიმაქლური კონცენტრაციას უმრავლესობა
ნახშირბადისათვის არის 10.5% სა და 12.0% შორის. SOLAS
რეგულაციების თანახმად ინერტული გაზში ჟანგბადის
შემცველობა უნდა იყოს 8%, თუმცა ზოგი ქიმიური ტვირთი
საჭიროებს უფრო დაბალ შემცველობას დაახლობეით 5%.
ინერტული ატმოსფერო ისევ გახდება აალებადი ჰაერის
დამატების შემთხვევაში. ამის გამო ტანკი არის მთლიანად
დახურული.ჰაერი ბუნებრივად მმიეწოდება ტანკებს
ვენტილციიდან მგზავრობის დროს. ამ მიზნიტ აუცილიებლია
ტანკებში ჟანგბადის დონის მუდმივი კონტროლი ტანკების
IG(ინერტული აგზით) შევსება.
 ინერტული გაზის წყაროებია:
ინერტული გაზის წყაროებია:
ნავთობ ტანკერებზე არის ინერტულიგაზის რამდენიმე წყარო:
 ცილინდრებში შეკუმშული აზოტი
 აზოტის გენერატორი , მემბრანული გაყოფის გამოყენებით
 ნაპირიდან მოწოდებული აზოტი
 საწვავის წვის შედეგად მიღებული ინერტული გაზის
გენერატორები.

Nitrogen- აზოტი
აზოტი არის ინერტული გაზი, რომელიც ქიმიურ ტანკერებზე
გამოიყენება. იგი შედარებით სუფთა და იაფი პროდუქტია,
რომლის წარმოება შესაძლებელია ბორტზე ან ნაპირიდანაც
შეიძლეა მისი მიღება.
ხანძრის თავიდან აცილების გარდა, აზოტი ასევე ხელს უწყობს
ტვირთის წყლის აბსორბციისგან დაცვას და გამოიყენება სხვა
საკონტროლო მიზეზითაც.

წვის შედეგად მიღებული ინერტული გაზი

წვის შედეგად მიოღებული ინერტული გაზი, ჩვეულებრივ მიიღება
ნავთობისგან, იგი ეფექტური და იაფია. თუმცა ინეერტულ გაზში
ბევრი მინარევებია.ასეთი ინერტული გაზის ტანკში
გამოყენებამდე , უნდა გასუფთავდეს წყლის და გოგირდის
მჟავებისაგან.ზოგიერთი ტვირთი რეაქციაში შედის ნახშირბადის
დიოქსიდთან. ზოგიც ტვირთები ძალიან მგრძნობიარეა
ტენიანობისადმი ან ხდება მათი გაუფერულება. რადგანაც
ინერტული გაზის გაწმენდა არ ხორციელდება
სრულყოფილად,ებლების,oil fired inert gas - ნავთობის ინერტული
გაზი იშვიათად გამოიყენება ქიმიის გადამზიდ გემებზე.
ტანკების რეცხვის სისტემა
არსბობს ტანკების წმენდის უამრავი მოწყობილობა, თვითოეული
მათგანი მუშაობის პრინციპი ერთიდა იგივეა. ტანკის საწმენდი
დანაგარი წყლის ჭავლს მიმართავს ტანკის შიდა ზედაპირისაკენ.
მოწყობილობა ნელა მოძრაობს, ვერტიკალურად და
ჰორიზონტალურად ისე რომ ფარავს ტანკის მთელ სივრცეს.
ტანკების რეცხვის ფიქსირებული მექანიზმიზმები
სატვირთო ტანკებში ტანკების რეცხვის ფიქსირებული
მოწყობილობის გამოყენება დახურულ სივრცეში მავნე ორთქლის
გამოყოფას მინიმუმამდე ამცირებს.
ტანკის რეცხვის სისტემა ქემის სტრუქტურაზე მუდმივად არის
მიბმული.
ტანკების რეცხვის პორტატული მექანიზმები და შლანგები

ტანკების რეცხვის პორტატული მექანიზმები გემის ტანკებს

უკავშირდება შლანგების მეშვეობით. პორტატული რეცხვის
მექანიზმის უპირატესობა ტანკის რეცხვის დროს ტანკში მის
ნებისმიერ დონეზე ჩაშვებაში მდგომარეობს. რთული ტვირთის
შემდგომ , მაგალითად როგორიც არის მცენარეული ზეთი,
პორტატული სარეცხი მექანიზმის დაყენება შეიძლება სხვადასხვა
ადგილას, ისე რომ მოხდეს ტანკის მიუწვდომლი ადგილების
ეფეკტური რეცხვა , რის განხორციელბაც ფიქსირებული სარეხცი
მექანიზმებით პრაქტიკულად შეუძლებელია.
სატვირთო სისტემის დატვირთვისათვის მზადება
გემის შემოსვლამდე სატვირთო სისტემის მომზადება

===========================================================

გემის პორტში შემოსვლამდე უნდა განხორციელდეს შემდეგი

ოპერაციები: 1. უნდა შემოწმდეს სატვირთო სისტემა და 2 .
ჩატარდეს მონიტორინგი. რაც უზრუნველყოფს ყველა
გაუმართაობების შეკეთება , გმოსწორებას გემის პორტში
შესვლამდე.
სატვირთო მილსადენები და სარქველები