Yıldız Tek ik Ü iversitesi Atatürk İlkeleri ve

İ kılap Tarihi Bölü ü

Uzakta Eğiti 4. Hafta Konu A latı ı

CUMHURİYET DÖNEMİ EĞİTİM VE KÜLTÜR

POLİTİKALARI ( 9 -1950)

4. Ders
 Cu huriyeti İlk Yılları da Kültür Politikaları
Giriş

9 yılında Paris’teki Jön Türk kongresine katılanlar

İ paratorlukta cumhuriyete intikal eden kültürel yapı ö e li bir dö üşü geçirdi, bunu irkaç madde halinde şöyle
açıklaya iliriz:

Cumhuriyet dö e i de Türkiye halen ağırlıkla bir tarı ülkesi olmakla birlikte 1930’lı yıllarda sanayi ekonomisine doğru gidişatı ı
altyapısı örülüyordu. Bu da iktisadi yö elişi gerektirdiği sosyal ve kültürel düze le eleri i apları ı da yerine getirilmesini
zorunlu kılıyordu. Dö e i yö eti i kadroları yaptıkları reformlarla Türkiye’yi dü ya ile uyumlu ve ütü leş iş bir hale getirme
hedefine yö el işti.

Os a lı İ paratorluğu ö e li değişi lere rağ e son kertede millet sistemi yani dini ve mezhebi kimlikler üzeri e i şa edil iş
çoklu hukuk sistemine göre yö etile bir devletti. Yeni kurulan cumhuriyet rejimi ise çok hukuklu millet sistemini tasfiye ederek
yeni bir ulus devlet kurma yoluna girecekti.

Yeni kurulan rejimin kendisinden ö eki en üyük farklılığı halk ege e liği ilkesine göre yeni tipte bir devlet ve devlet eşruiyet
a layışı ı getirdiği i görüyoruz. Artık sultan ve ailesine sadakat ilkesinin yerini ulusa ve vatana ağlılık ilkesi almaya aşla ıştı.
Ülkedeki eğiti ve hukuk yapısı buna uyumlu hale getirilirken; kültürel yapı da bu esas üzeri de şekille e ekti artık.

Yeni devlet ve toplum düze i de oder liği temelini oluştura aydı la a düşü esi de yola çıkılarak akıl ve bilimi rehber
edinen laiklik ilkesi yerleş eye aşla ıştı. Ülkedeki kültür ve eğiti politikaları vasıtasıyla ülkede bu değerler ışığı da yeni
yö eli ler geliştirildi.
 Cu huriyeti İlk Yılları da Kültür Politikaları
Giriş

1928’de ise Arap alfabesi yerine Latin alfabesi kabul ediliyordu. Bu adı ları elbette kültürel bir boyutu vardı.
Cumhuriyet yö eti i bu adı ları atarak bir anlamda yeni devleti dü yayla ütü leştir eye, diğer yanda
uluslararası sistemle uyumlu bir toplum modelinin güçle diril esi e çalışıyorlardı.

Bu değişiklikteki bir diğer faktör de ulus devlet olarak kurulan Türkiye’de dilde ve kültürde ağı sız bir politika
izlenebilmesini ü kü kıla il ekti. Unutmamak gerekiyor ki Türk dili geç uluslaş a ı ve Arapça ve Farsça
gibi iki dilin askısı altı da oldukça zayıf haldeydi.

1920’li ve 30’lu yıllarda Türk dili ile ilgili azı adı ları düşü e ek olursak aslı da Atatürk bu hamlelerle
yüzyıllardır Arap/Fars egemen kültürü ü yarattığı hege o yayı kır ayı a açlıyordu.

12 Nisan 1931 tarihinde Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti kuruldu.

1932 tarihinde ise Türk Dil Kurumu kuruldu ve yıllardır ihmal edil iş Türkçe’ i geliştiril esi ve Türk diliyle ilgili
bilimsel araştır alar yapmak konusunda Türk Dil Kuru u’ u ö e li katkıları oldu.
 Cu huriyeti İlk Yılları da Kültür Politikaları
9 Ü iversite Refor u

Darülfü u ta elası İsta ul Ü iversitesi ta elasıyla değiştirilirke

1933’te yapıla Ü iversite Reformu ile birlikte Darülfü u İsta ul Ü iversitesi e dö üştürül üş, yeni
dö e i ihtiyaç duyduğu eğiti a layışı doğrultusu da yükseköğreti yapıla dırıl ıştı.

Al a ya’da Nazilerin iktidara gelmesinden dolayı kaça irçok bilim ada ı ü iversitelerde istihdam edilerek
irçok alanda ö e li ilerlemeler sağla a aktı.1930’lı yıllarda araları da ala ları da dü ya çapı da isim yap ış
olan Leo Spitzer, Erich Auerbach, gibi isimlerin de yer aldığı 70 kadar Alman bilim ada ı Türkiye’ye geldi.
 Cu huriyeti İlk Yılları da Kültür Politikaları
Sa atı Destekle esi

Bir illet ki resi yapa az, ir illet ki heykel yapa az, ir illet ki fe i i ap
ettirdiği şeyleri yapa az; itiraf et eli ki o illeti ilerle e yolu da yeri yoktur. Hal uki
izi illeti iz hakiki özellikleriyle ede i ve ileri ol aya layıktır ve ola aktır Atatürk

1936 yılı da A kara’da Devlet Ko servatuarı açıldı.

Cu hur aşka lığı “e fo i Orkestrası, Devlet Opera ve Bale kuru u kuruldu.

İlk defa yılı da A kara’da resi sergisi açıldı.

 Cu huriyeti İlk Yılları da Kültür Politikaları
Cu huriyet Dö e i Eğiti Politikaları

Mektep ge ç di ağlara i sa lığa hür eti, millet ve memlekete muhabbeti, şerefli

istiklali öğret eli, en ühi vazife maarif işleri ol alı, öğret e vazifesi güve ilir ellere
teslim edilmeli, muallimlik diğer yüksek meslekler gibi, refah teminine üsait bir meslek
haline ko alıdır Atatürk

3 Mart 1924 tarihinde Tehvid-i Tedrisat Kanunu yani Eğiti ve Öğreti Birliği Yasası çıkarıldı.
 Cu huriyeti İlk Yılları da Kültür Politikaları
Milli Eğiti Baka lığı’ ı Eğiti Politikaları

’da Millet Mektepleri kuruldu.

Dö e e da gası ı vur uş ola Milli Eğiti Baka ları

Hüseyi Vasıf Çı ar -3-1924- 21-11-1924)
Mustafa Necati (20 12 1925-1-1-1929)
Reşit Galip -9-1932-13-8-1933)
“affet Arıka -6-1935-28-12-1938)
Hasa Ali Yü el’i -12 1938 5-8 1946)
 Cu huriyeti İlk Yılları da Kültür Politikaları
Halkevleri

1931’de kapatıla Türk O akları’ ı yerine 19 Şu at 1932’de kurulan Halkevleri kısa sürede yaygı laşarak 478
şu eye ulaştı.

Halkevlerinin kuruluş a a ı cumhuriyete sahip çıka ak bir ulusun temellerini atarak cumhuriyetin aydı la a
irası ı kitlelere taşıya il ekti. Kısa ası Halkevleri ulusal irliği temellendirecek bir kültürel altyapıyı
oluştur ayı a açlıyordu.
 Cu huriyeti İlk Yılları da Kültür Politikaları
Köy E stitüleri i Kuruluş Süreci

Köy E stitüleri de ö e 1937 yılı da Köy Öğret e Okulları açıl ıştı. Bu okullarda normal eğiti i dışı da
tarı ve sanat eğiti i de ekle iş ve aşarılar elde edil işti. Bu proje bir akı a Köy E stitüleri i
la oratuvarı ola aktı.
 Cu huriyeti İlk Yılları da Kültür Politikaları
Köy E stitüleri i Kuruluş Süreci

17 Nisan 1940 tarihinde ise Köy E stitüleri i Kuruluş Kanunu yürürlüğe girecekti. Bu projeye göre köy ço ukları
bu e stitülerde okutulacak ve öğret e olup köyleri de ço uklara eğiti vereceklerdi. Köy E stitüleri de
verilecek eğiti sadece teorik değil ay ı zamanda pratik boyuta da sahip ola aktı.
 Cu huriyeti İlk Yılları da Kültür Politikaları
So uç

Türkiye Cumhuriyeti çok uluslu imparatorluk yerine modern ulus devletin kuruluş manifestosuydu. Bu ağla da
bu yıllarda uygulanan kültür ve eğiti politikaları makro düzeydeki bu yeni tarihsel durumun gerekliliklerini
yerine getirmeyi a açla ıştır.