6/10/2021

CHƯƠNG 1 1.4.3. Độ cong

Hàm véc tơ

Nếu 𝐶 là một đường cong trơn được xác định

bởi hàm véc tơ 𝐑(𝑡), thì 𝐑 𝑡 ≠ 𝟎. Khi đó véc
tơ tiếp tuyến đơn vị 𝐓(𝑡) xác định bởi

𝐑′(𝑡)
𝐓 𝑡 =
𝐑′(𝑡)
Độ cong
1.4

utexlms.hcmute.edu.vn 2
utexlms.hcmute.edu.vn 1

1 2

1.4.3. Độ cong 1.4.3. Độ cong

Giả sử đường cong 𝐶 là đồ thị của hàm Độ cong 𝜅 =

𝐓

véc tơ 𝐑, được tham số hóa theo độ dài

𝐓 𝐓
cung 𝑠 thì độ cong của 𝐶 là Sử dụng qui tắc dây chuyền = .
𝐓 𝐓/
𝑑𝐓 Do vậy 𝜅 = =
/
𝜅=
𝑑𝑠 Độ cong
𝐓′(𝑡)
𝜅=
với 𝐓 là véc tơ tiếp tuyến đơn vị 𝐑′(𝑡)

utexlms.hcmute.edu.vn 3 utexlms.hcmute.edu.vn 4

3 4
 6/10/2021

Ví dụ 1 Giải Ví dụ 1 Giải

Cho hàm véc tơ Ta có 𝐑 𝑡 = sin 𝑡 𝐢 + cos 𝑡 𝐣 + 2𝑡 𝐤 Cho hàm véc tơ Ta có 𝐑 𝑡 = sin 𝑡 𝐢 + cos 𝑡 𝐣 + 2𝑡 𝐤
𝐑 (𝑡) = cos 𝑡 𝐢 − sin 𝑡 𝐣 + 2 𝐤 Đồ thị của hàm véc tơ 𝐑(𝑡) là đường helix
𝐑 𝑡 = sin 𝑡 𝐢 + cos 𝑡 𝐣 + 2𝑡 𝐤 𝐑 (𝑡) = cos 𝑡 + − sin 𝑡 + 2 = 5 𝐑 𝑡 = sin 𝑡 𝐢 + cos 𝑡 𝐣 + 2𝑡 𝐤

Chứng minh rằng độ Véc tơ tiếp tuyến đơn vị Chứng minh rằng độ
𝐑 (𝑡) 1
cong của đồ thị hàm véc 𝐓 𝑡 = 𝐑 (𝑡) = 5 (cos 𝑡 𝐢 − sin 𝑡 𝐣 + 2 𝐤) cong của đồ thị hàm véc

tơ 𝐑 𝑡 là 𝜅 = tại mọi 𝐓′ 𝑡 = (− sin 𝑡 𝐢 − cos 𝑡 𝐣 ) ⟹ 𝐓 𝑡 = tơ 𝐑 𝑡 là 𝜅 = tại mọi

Độ cong của đồ thị hàm véc tơ 𝐑(𝑡) là
điểm thuộc đường cong. 𝐓 𝑡 1 1 điểm thuộc đường cong.
𝜅= = = (đ𝑝𝑐𝑚) Độ cong 𝜅 = tại mọi điểm thuộc đường cong.
𝐑 (𝑡) 5. 5 5
utexlms.hcmute.edu.vn 5 utexlms.hcmute.edu.vn 6

5 6

Ví dụ 2
1.4.3. Độ cong
Cho hàm véc tơ 𝐑 𝑡 = 𝑡 sin 𝑡 𝐢 + 2𝑡 + 𝑡 𝐣 − (3𝑡 + 2)𝐤.
1) Nếu đường cong trơn 𝐶 là đồ thị của hàm véc tơ 𝐑 𝑡 thì độ cong
Tính độ cong của đồ thị hàm véc tơ 𝐑(𝑡) tại 𝑡 = 0.
xác định bởi
𝐑′(𝑡) × 𝐑′′(𝑡) Giải
𝜅=
𝐑 𝑡 Ta có 𝐑 𝑡 = (sin 𝑡 + 𝑡 cos 𝑡)𝐢 + 4𝑡 + 1 𝐣 − 3𝐤
𝐑 𝑡 = (2 cos 𝑡 − 𝑡 sin 𝑡)𝐢 + 4𝐣
2) Nếu đường cong trơn 𝐶 là đồ thị của hàm số 𝑦 = 𝑓(𝑥) thì độ cong Tại 𝑡 = 0
xác định bởi 𝐑 0 = 𝐣 − 3𝐤 ⟹ 𝐑 0 = 10
𝑓"(𝑥)
𝜅= 𝐑"(0) = 2𝐢 + 4𝐣
1 + (𝑓 𝑥 )
utexlms.hcmute.edu.vn 7 utexlms.hcmute.edu.vn 8

7 8
 6/10/2021

Ví dụ 2 Ví dụ 3
Cho hàm véc tơ 𝐑 𝑡 = 𝑡 sin 𝑡 𝐢 + 2𝑡 + 𝑡 𝐣 − (3𝑡 + 2)𝐤. Xác định độ cong của đồ thị hàm số 𝑦 = 𝑥 − 2 tại điểm 𝐴 −1, −3 và
Tính độ cong của đồ thị hàm véc tơ 𝐑(𝑡) tại 𝑡 = 0. tại điểm 𝐵(2, 6).

Giải Giải
𝐑 0 = 𝐣 − 3𝐤 ⟹ 𝐑 0 = 10 Ta có 𝑦 = 𝑓 𝑥 = 𝑥 − 2
𝐑"(0) = 2𝐢 + 4𝐣 𝑓 𝑥 = 3𝑥 , 𝑓"(𝑥) = 6𝑥
𝐑 (0) × 𝐑"(0) = 0, 1, −3 × 2, 4, 0 = 12𝐢 − 6𝐣 − 2𝐤 Tại 𝐴 −1, −3 ta có 𝑓 −1 = 3, 𝑓"(−1) = −6
⟹ 𝐑 (0) × 𝐑"(0) = 2 46 Độ cong tại 𝐴 là
𝐑 ( )×𝐑"( )
Độ cong của đồ thị hàm véc tơ 𝜅= 𝟑 = = 𝜅=
"( )
=
| |
= = ≃ 0.1897
𝐑
( )

utexlms.hcmute.edu.vn 9 utexlms.hcmute.edu.vn 10

9 10

Ví dụ 3 Một số công thức tính độ cong

Đường cong C là đồ thị của hàm Độ cong
Xác định độ cong của đồ thị hàm số 𝑦 = 𝑥 − 2 tại điểm 𝐴 −1, −3 và
1) Hàm véc tơ theo tham số độ dài cung 𝐑(𝑠) 𝜅 = 𝐓
tại điểm 𝐵(2, 6).
2) Hàm véc tơ 𝐑(𝑡) 𝜅=
𝐓( )
𝐑( )
Giải
3) Hàm véc tơ 𝐑(𝑡) 𝜅=
𝐑 ( )×𝐑"( )
Ta có 𝑦 = 𝑓 𝑥 = 𝑥 − 2 𝐑
𝑓 𝑥 = 3𝑥 , 𝑓"(𝑥) = 6𝑥 4) Hàm số 𝑦 = 𝑓(𝑥) 𝜅=
| "( )|

Tại 𝐵 2, 6 ta có 𝑓 2 = 12, 𝑓"(2) = 12

5) Hàm số cho bởi 𝑥 = 𝑥 𝑡 , 𝑦 = 𝑦 𝑡 𝜅=
| |
Độ cong tại 𝐵 là
"( ) | | 6) Hàm số cho trong tọa độ cực 𝑟 = 𝑟(𝜃)
𝜅= = = ≃ 0.00687 𝜅=
( "|
( ( )

utexlms.hcmute.edu.vn 11 utexlms.hcmute.edu.vn 12

11 12