Stanisław Moniuszko urodził się 5 maja 1819 roku w majątku Ubiel k. Mińska.

Po krótkim
okresie nauki domowej pod kierunkiem matki Elżbiety, od 1827 roku kształcił się w grze na
fortepianie w Warszawie, a następnie w Mińsku. W 1837 roku wyjechał na studia do Berlina, gdzie
uczył się prywatnie harmonii, kontrapunktu, instrumentacji i dyrygentury. Odbywał także praktykę,
prowadząc chóry i akompaniując śpiewakom, poznawał wielki repertuar operowy, oratoryjny i
symfoniczny oraz proces przygotowywania dzieł do wystawienia i technikę dyrygowania.

Po trzyletnim pobycie w Berlinie w 1840 roku Moniuszko powrócił do kraju. Ożenił się i
zamieszkał w Wilnie, gdzie został prywatnym nauczycielem gry na fortepianie oraz objął
stanowisko organisty w tamtejszym Kościele św. Jana. Jego działalność przyczyniła się do
ożywienia muzycznego środowiska wileńskiego. Przy Kościele św. Jana zorganizował amatorski
zespół chóralny.

W 1848 roku w Wilnie przygotował i poprowadził prawykonanie na estradzie pierwszej,

dwuaktowej wersji opery „Halka”. W 1854 roku współtworzył Towarzystwo im. św. Cecylii,
którego członkowie-amatorzy dawali pod jego batutą dwa razy do roku publiczne koncerty. Po
triumfie, jaki odniosła 1 stycznia 1858 roku warszawska premiera nowej, czteroaktowej wersji
„Halki”, odbył podróż artystyczną do Niemiec i Francji.

Po powrocie, 1 sierpnia 1858 roku Stanisław Moniuszko został powołany na stanowisko

pierwszego dyrygenta Opery Polskiej w Teatrze Wielkim w Warszawie. Pierwszym dziełem, jakie
wystawił jeszcze w tym samym roku, była jego własna jednoaktowa opera „Flis”. Podczas blisko
piętnastu lat pracy na tym stanowisku przygotował i wystawił swoje pozostałe opery: „Hrabina”,
„Verbum nobile”, „Paria”. Sukcesem było wystawienie w 1865 roku opery „Straszny dwór”. W
tamtym czasie prowadził także sporadycznie chóry w kościołach warszawskich. Występował też
corocznie jako dyrygent na koncertach kompozytorskich. Okres powstania styczniowego
zahamował prace kompozytora.

Stanisław Moniuszko zmarł nagle na atak serca 4 czerwca 1872 roku w Warszawie.
Pochowany został tamże na Cmentarzu Powązkowskim. Jego pogrzeb stał się manifestacją
narodową.

Muzyka Stanisława Moniuszki zyskała szerokie uznanie w polskim społeczeństwie. Tworzył

muzykę nacechowaną narodowo, wplatając w swoje kompozycje elementy folkloru polskiego oraz
wykorzystując utwory polskich poetów. Nazywany jest ojcem „polskiej opery narodowej”.