PROSEDUR MAHKAMAH

& TATACARA MEMBERI

KETERANGAN DI
MAHKAMAH
APAKAH MAHKAMAH?
MENCARI KEADILAN
PALACE OF JUSTICE
 DOKTRIN PENGASINGAN KUASA

Kerajaan tiap-tiap negara yang

berdemokrasi mempunyai tiga
cawangan;
i. Parlimen iaitu Perundangan
( Legislature),
ii. Pemerintah (Executive ), dan
iii. Kehakiman (Judiciary)
 DOKTRIN PENGASINGAN KUASA

YANG DIPERTUAN
AGONG

LEGISLATIF EKSEKUTIF KEHAKIMAN

 KUASA & PERANAN

i. Kuasa membuat undang-undang (Serta

kuasa mengenakan cukai dan
membenarkan wang negara dibelanjakan)
diberi kepada Parlimen.

ii. Kuasa memerintah diberi kepada

Pemerintah (Executive).

iii. Kuasa membicara dan memutuskan

pertelingkahan antara Parlimen dengan
Pemerintah diberi kepada Kehakiman.
PARLIMEN
PARLIMEN
EKSEKUTIF
KEHAKIMAN
 JENIS MAHKAMAH

PERLEMBAGAAN

MAHKAMAH SIVIL MAHKAMAH SYARIAH

BIDANGKUASA
BIDANGKUASA BIDANGKUASA BIDANGKUASA
MAL
SIVIL JENAYAH JENAYAH
(SIVIL)
 MAHKAMAH SIVIL

MAHKAMAH SIVIL

BIDANGKUASA BIDANGKUASA
SIVIL JENAYAH
 HIRAKI MAHKAMAH

MAHKAMAH PERSEKUTUAN

MAHKAMAH RAYUAN

MAHKAMAH MAHKAMAH TINGGI

TINGGI MALAYA SABAH & SARAWAK

MAHKAMAH MAHKAMAH
SESYEN SESYEN

MAHKAMAH
MAJISTRET MAHKAMAH
MAJISTRET

MAHKAMAH
PENGHULU
 MENGAPAKAH WUJUDNYA
HIRAKI MAHKAMAH?

◼ Ia adalah sebahagian dari sistem

rayuan
◼ Keputusan mahkamah atasan /
rayuan akan menjadi ‘binding
judicial precedent’
◼ Menjadi sumber rujukan undang-
undang di masa depan
BINDING JUDICIAL PRECEDENT
BINDING JUDICIAL PRECEDENT
LAYOUT MAHKAMAH

HAKIM

JURUBAHASA

PENDAKWA / PEGUAM

KANDANG
TERTUDUH
LAYOUT MAHKAMAH
LAYOUT MAHKAMAH
LAYOUT MAHKAMAH
HIRAKI HAKIM-HAKIM
KETUA HAKIM NEGARA
 PRESIDEN
MAHKAMAH RAYUAN
 HAKIM BESAR

HAKIM BESAR MALAYA HAKIM BESAR SABAH

& SARAWAK
 HIRAKI HAKIM-HAKIM

◼ KETUA HAKIM NEGARA

◼ PRESIDEN MAHKAMAH RAYUAN
◼ HAKIM BESAR MALAYA & SABAH DAN
SARAWAK
◼ HAKIM-HAKIM PERSEKUTUAN
◼ HAKIM-HAKIM MAHKAMAH RAYUAN
◼ HAKIM-HAKIM MAHKAMAH TINGGI
◼ PESURUHJAYA KEHAKIMAN
◼ HAKIM-HAKIM MAHKAMAH SESYEN
◼ MAJISTRET-MAJISTRET
 JENIS-JENIS KES

JENIS-JENIS
KES

KES SIVIL KES JENAYAH

 KES SIVIL

SAMAN / TINDAKAN SIVIL

PLAINTIFF DEFENDANT
 KES JENAYAH

MENDAKWA

PENDAKWARAYA TERTUDUH
 BIDANG KUASA MAHKAMAH

MAHKAMAH PERSEKUTUAN
Menentukan samada undang-undang
yang dibuat oleh Parlimen dan
pengubal undang-undang negeri sah
atau pun tidak.

Menyelesaikan perbalahan/
perselisihan diantara negeri-negeri dan
diantara persekutuan dan negeri.
 BIDANG KUASA MAHKAMAH
PERSEKUTUAN

BIDANGKUASA
RAYUAN

RAYUAN JENAYAH RAYUAN SIVIL

Mempunyai kuasa untuk mendengar

Mempunyai kuasa untuk
mendengar dan menentukan
rayuan berdasarkan dari
keputusan yang dibuat oleh
Mahkamah Rayuan berkenaan
dengan kesalahan jenayah
yang telah diputuskan oleh
Mahkamah Tinggi
rayuan berdasarkan dari perintah atau
penghakiman yang dibuat oleh Mahkamah
Rayuan berkenaan dengan tindakan sivil
yang dihakimkan oleh Mahkamah Tinggi
Mempunyai kuasa untuk mendengar
rayuan dari Mahkamah Rayuan yang
berkaitan dengan perlembagaan termasuk
kesahihan sesuatu peruntukan di dalam
Perlembagaan Persekutuan
 MAHKAMAH RAYUAN

Mahkamah Rayuan mempunyai kuasa

untuk mendengar dan menentukan
sebarang rayuan yang dibawa
kepadanya berkenaan dengan sesuatu
keputusan yang telah dibuat oleh
Mahkamah Tinggi
 BIDANG KUASA MAHKAMAH
RAYUAN

BIDANGKUASA
RAYUAN

RAYUAN JENAYAH RAYUAN SIVIL

Mahkamah Rayuan mempunyai

kuasa untuk mendengar rayuan semasa menjalankan bidang
yang dibawa kepadanya kuasa rayuan berkenaan dengan
berkenaan dengan sesuatu sesuatu keputusan yang telah
keputusan yang dibuat oleh dihakimkan oleh Mahkamah Sesyen
Mahkamah Tinggi sama ada
semasa menjalankan
bidang kuasa rayuan
 MAHKAMAH RAYUAN

◼ Mahkamah Rayuan tidak akan

mendengar sebarang rayuan jika :-

◼ Jumlah atau nilai barang / benda yang

dituntut itu kurang dari RM 250,000.00
kecuali dengan izin mahkamah.

◼ Penghakiman atau perintah itu dibuat

dengan persetujuan kedua-dua belah pihak.
 MAHKAMAH RAYUAN

◼ Mahkamah Rayuan tidak akan mendengar

sebarang rayuan jika :-

◼ Penghakiman itu berkaitan dengan kos

sahaja.

Penghakiman atau perintah Mahkamah

Tinggi itu diisytiharkan sebagai muktamad
oleh sebarang undang-undang bertulis yang
berkuatkuasa pada masa itu.
 MAHKAMAH TINGGI

Terdapat dua Mahkamah Tinggi iaitu

Mahkamah Tinggi di Malaya (bidang
kuasanya hanyalah keatas negeri-
negeri yang terletak di Semenanjung)
dan
Mahkamah Tinggi di Sabah dan
Sarawak.
 MAHKAMAH TINGGI

MAHKAMAH TINGGI

MAHKAMAH TINGGI MAHKAMAH TINGGI

MALAYA SABAH & SARAWAK
 BIDANGKUASA MAHKAMAH
TINGGI

BIDANGKUASA
MAHKAMAH TINGGI

BIDANGKUASA BIDANGKUASA
ASAL RAYUAN

JENAYAH SIVIL JENAYAH SIVIL

 MAHKAMAH TINGGI

◼ Bidang kuasa asal Mahkamah Tinggi ialah:-

◼ Bidang Kuasa Jenayah
◼ Bidang kuasanya tidak terhad iaitu ianya
boleh membicarakan sebarang kes jenayah
yang tidak boleh dibicarakan di Mahkamah-
mahkamah rendah

◼ tetapi secara dasarnya, ia tidak boleh

membicarakan kes-kes yang kecil tetapi kes-
kes yang boleh membawa hukuman mati dan
dibenarkan untuk menjatuhkan hukuman
yang maksima
 MAHKAMAH TINGGI

◼ Bidang kuasa sivil

◼ Pada dasarnya Mahkamah Tinggi,

walaupun mempunyai bidang kuasa
yang tidak terhad, tetapi dari segi
amalan, ianya sering membicarakan
kes-kes yang tuntutannya atau nilai
perkara yang menjadi perbalahan itu
melebihi dari RM 1,000,000
 MAHKAMAH TINGGI

◼ Bidang Kuasa Rayuan

◼ Rayuan Jenayah
◼ Mempunyai bidang kuasa untuk
mendengar rayuan jenayah dari
Mahkamah-mahkamah Rendah dimana
nilai dendanya tidak kurang dari RM
25.00
◼ Tetapi jika seseorang itu telah mengaku
salah ia tidak boleh merayu
 MAHKAMAH TINGGI

◼ Rayuan sivil

◼ Tidak mempunyai bidang kuasa untuk

mendengar rayuan sivil dari mahkamah-
mahkamah rendah dimana jumlah wang yang
dipertikaikan atau nilai perkara yang menjadi
perbalahan itu kurang dari RM 1,000,000
kecuali jika ianya berkaitan mengenai
persoalan undang-undang
 MAHKAMAH SESYEN

◼ Mahkamah Sesyen mempunyai bidang kuasa

untuk membicarakan kes-kes jenayah dan
sivil tetapi tidak mempunyai kuasa rayuan

◼ Bidang Kuasa Jenayah

◼ Mempunyai bidang kuasa untuk
membicarakan kes-kes jenayah dan boleh
menjatuhkan mana-mana hukuman yang
dibenarkan oleh undang-undang kecuali
hukuman mati
 MAHKAMAH SESYEN

◼ Bidang Kuasa Sivil

◼ Mempunyai bidang kuasa untuk

membicarakan mana-mana kes saman
kemalangan jalanraya, perjanjian sewa
tanah dan distress

◼ yang jumlah tuntutannya tidak lebih dari

RM 1,000,000

◼ - Sec 65(1)(b), Subordinate Courts Act 1948

 MAHKAMAH SESYEN

◼ Tetapi jika pihak-pihak yang

bertelagah bersetuju, jumlah
tuntutan boleh melebihi dari tahap
maksima itu
 MAHKAMAH MAJISTRET

Terbahagi kepada dua jenis :-

◼ Majistret Kelas Pertama

◼ Majistret Kelas Kedua

 MAJISTRET KELAS PERTAMA

◼ Bidang Kuasa Jenayah

◼ Boleh membicarakan semua kesalahan

dimana tempoh penjara maksima yang
dibenarkan oleh undang-undang ialah tidak
boleh melebIhi dari 10 tahun
atau kesalahan yang hukumannya hanyalah
denda dan juga kesalahan-kesalahan
dibawah sesyen 392 dan 457 Kanun
Keseksaan.
 MAJISTRET KELAS PERTAMA

Majistret kelas pertama hanya

boleh menjatuhkan hukuman
penjara
◼ tidak melebehi 5 tahun

◼ denda tidak melebehi RM 10,000

◼ sebatan tidak melebehi 12 kali

sebatan
 MAJISTRET KELAS PERTAMA

Bidang Kuasa Sivil

Hanya boleh membicarakan kes-

kes yang jumlah yang dipertikaikan
atau nilai barang yang dituntut
tidak melebehi RM 100,000

- Sec 90, Subordinate Courts Act 1948

 MAJISTRET KELAS KEDUA

Bidang Kuasa Jenayah

◼ Hanya boleh membicarakan kes-kes yang

penalti maksimanya ialah 12 bulan penjara
atau hukumannya denda sahaja

◼ hanya boleh menjatuhkan hukuman yang

tidak melebihi 6 bulan penjara, denda tidak
melebihi RM 1,000 atau hukuman yang
menggabungkan kedua-duanya
 MAJISTRET KELAS KEDUA

Bidang Kuasa Sivil

Hanya boleh membicarakan kes

yang tuntutannya tidak melebehi
RM 10,000

- Sec 92, Subordinate Courts Act 1948

 MAHKAMAH PENGHULU

Hanya wujud di Semenanjung Malaysia

◼ Bidang Kuasa Jenayah

◼ Hanya terhad kepada kesalahan-

kesalahan kecil yang disenaraikan
secara khusus didalam surat kuasanya

◼ Kesalahan itu hanya boleh didenda

tidak melebehi RM 25
 MAHKAMAH PENGHULU

Bidang Kuasa Sivil

Hanya boleh mendengar dan

menentukan prosiding asal yang
mana plaintif memohon untuk
menuntut hutang yang tidak
melebehi RM 50
 MAHKAMAH NATIF

◼ Terletak di bawah bidang kuasa negeri

kecuali di Wilayah Persekutuan di mana
ianya berada di bawah bidang kuasa
Kerajaan Persekutuan
◼ Hanya terdapat di Sabah dan Sarawak
◼ Bidang kuasanya hanya meliputi kes-
kes yang berkaitan dengan
pelanggaran undang-undang natif dan
budaya masyarakat setempat
ETIKA MAHKAMAH
 SAMAN

Apakah Saman?
◼ Satu dokumen yang menghendaki
seseorang hadir di mahkamah

Bagaimana cara ia diserahkan?

◼ Diserahkan pada orangnya
◼ Atau pada wakilnya
◼ Atau ditampal di papan kenyataan
mahkamah (kes sivil sahaja)
SAMAN
PENYAMPAIAN SAMAN

Cara penyampaian saman

◼ Diserahkan pada
orangnya
◼ Atau pada wakilnya
◼ Atau ditampal di papan
kenyataan mahkamah
(kes sivil sahaja)
WARAN TANGKAP
 WARAN TANGKAP

Apakah Waran?
◼ Suatu perintah atau kuasa kepada
Polis untuk menangkap orang dan
menghadapkannya ke mahkamah
◼ Ia mestilah bertulis

◼ Ia berkuatkuasa sehingga
ditangkap atau dibatalkan sendiri
oleh mahkamah
WARAN TANGKAP
 TUJUAN HADIR
DI MAHKAMAH

◼ SAKSI ◼ TERTUDUH

MEMBERI MENJAWAB TUDUHAN DI

KETERANGAN DI
MAHKAMAH MAHKAMAH
PERBICARAAN
 PERBICARAAN

Perbicaraan adalah terbuka

Kecuali

Mahkamah berhak memerintahkan

perbicaraan secara tertutup (in
camera) demi menjaga maruah dan
sebagainya
GALERI AWAM
HAKIM
PENDAKWA / PEGUAM
KUASA MENDAKWA
PERBICARAAN
PERBICARAAN
PERBICARAAN
 BAGAIMANA PROSIDING
BERMULA?

◼ Dimulakan dengan deringan loceng

◼ Anggota Polis melaung ‘BANGUN’
◼ Hakim keluar dari kamarnya lalu duduk di
meja hakim (bench)
◼ Jurubahasa menyebut no. kes serta nama
tertuduh
◼ Tertuduh bangun dan berdiri dalam kandang
◼ Jurubahasa membacakan kertas pertuduhan
KERTAS PERTUDUHAN
DIBACAKAN
 CONTOH PERTUDUHAN

“Bahawa kamu, kira-kira jam 12.20 ptg pada 3.4.07 di

Kompleks Kastam JB, di dalam Negeri Johor,
dengan diketahuinya telah cuba melarikan larangan
eksport dengan tipu daya iaiatu 8.28 tan rotan yang
berharga RM9960.00 yang dibawa dalam sebuah lori
No. JBH4982 yang mana barang ini adalah barang
larangan eksport kecuali dengan mempunyai lesen
eksport yang sah yang dikeluarkan oleh atau bagi
pihak Ketua Pengarah Kastam di bawah Perintah
Kastam (Larangan Mengenai Eksport), 1988 [P.U.(A)
409/87] dan dengan demikian kamu telah melakukan
suatu kesalahan di bawah seksyen 135(1)(g) Akta
Kastam 1967, dan boleh dihukum di bawah seksyen
135(1)(ii) Akta yang sama”
 TUJUAN PERTUDUHAN
DIBACAKAN

a) Supaya tertuduh mengetahui kesalahan

terhadapnya bagi membolehkannya
menyediakan pembelaan ke atas kesnya
b) Membolehkan mahkamah mengetahui apakah
keterangan yang bakal dikemukakan oleh kedua-
dua pihak
c) Membolehkan kedua-dua pihak mengetahui jenis
hukuman yang bakal dijatuhkan
d) Membolehkan mahkamah mengetahui jika ia
mempunyai bidangkuasa untuk membicarakan
kes
KERTAS PERTUDUHAN
DIBACAKAN
KERTAS PERTUDUHAN
DIBACAKAN
 SEBUTAN KES

KERTAS PERTUDUHAN
DIBACAKAN

MENGAKU MENGAKU TIDAK

BERSALAH BERSALAH

FAKTA KES MINTA DIBICARAKAN

DIBACAKAN

HUKUMAN TARIKH BICARA

DIJATUHKAN DITETAPKAN
 PROSES BICARA

Terdapat 2 peringkat dalam proses

perbicaraan iaitu:
◼ Peringkat Pendakwaan

◼ Peringkat Pembelaan

Peringkat pembelaan hanya

bermula jika ada kes ‘prima facie’
 PROSES BICARA

Di peringkat Pendakwaan

1) Pemeriksaan Utama
(Examination in chief)

2) Pemeriksaan Balas
(Cross Examination)

3) Pemeriksaan Semula
(Re-Examination)
PEMERIKSAAN BALAS
 PROSES BICARA

1) Pendakwa menutup kes (tiada saksi

lagi)

2) Pendakwa menggulung penghujahan

3) Peguambela menggulung
penghujahan

4) Mahkamah membuat keputusan

 PROSES BICARA PADA
PERINGKAT AKHIR PENDAKWAAN

MAHKAMAH BUAT
KEPUTUSAN

DIDAPATI ADA KES

TIDAK BERSALAH ‘PRIMA FACIE’

TERTUDUH DIPERINTAH
DIBEBASKAN MEMBELA DIRI
 PROSES BICARA

◼ Tertuduh diperintah membela diri

◼ Peringkat ini disebut kes Pembelaan
◼ Proses pemeriksaan adalah sama
seperti di peringkat kes Pendakwaan
◼ Perbezaan ialah pemeriksaan utama
dibuat oleh Peguambela
◼ Pemeriksaan balas pula dibuat oleh
Pendakwa
 PROSES BICARA

Setelah Peguambela menutup kesnya

maka:
◼ Mahkamah akan meneliti keterangan-
keterangan saksi
◼ Jika Peguambela dapat menimbulkan
isu keraguan, maka tertuduh
dibebaskan (beyond reasonable doubt)
◼ Jika gagal, tertuduh akan disabitkan
kesalahan dan dihukum
 PROSES BICARA PADA
PERINGKAT AKHIR PEMBELAAN

MAHKAMAH BUAT
KEPUTUSAN

DIDAPATI ADA BUKTI ‘BEYOND

TIDAK BERSALAH REASONABLE DOUBT’

TERTUDUH TERTUDUH
DIBEBASKAN DIJATUHI HUKUMAN
 JENIS-JENIS SAKSI

SAKSI

SAKSI PENDAKWA SAKSI PEMBELA

 TATACARA MEMBERI KETERANGAN
DI MAHKAMAH

◼ Saksi hendaklah dengan serta-merta masuk ke

mahkamah apabila namanya dipanggil
◼ Kemudian, saksi akan masuk ke kandang saksi dan
berdiri, lalu mengangkat sumpah
◼ Contoh kata-kata sumpah
“Bahawa saya (nama) mengaku dengan
sesungguhnya dan dengan suci hati segala
perkara yang hendak saya sebutkan dalam
perbicaraan ini semuanya benar, tiada apa
yang tiada benar, melainkan yang benar
belaka”
ANGKAT SUMPAH
ANGKAT SUMPAH

◼ Bahawa saya (nama)

mengaku dengan
sesungguhnya dan
dengan suci hati segala
perkara yang hendak
saya sebutkan dalam
perbicaraan ini
semuanya benar, tiada
apa yang tiada benar,
melainkan yang benar
belaka”
 TATACARA MEMBERI KETERANGAN
DI MAHKAMAH

◼ Saksi boleh samada duduk atau berdiri

semasa memberi keterangan
◼ Saksi-saksi tidak dibenarkan membaca nota
sewaktu memberi keterangan dalam
sebarang perbicaraan, melainkan dari nota
rasmi (ID) dengan terlebih dahulu mendapat
kebenaran dari mahkamah
◼ Semasa memberi keterangan, saksi
hendaklah sentiasa menghalakan muka
kepada Hakim/ majistret
 TATACARA MEMBERI KETERANGAN
DI MAHKAMAH

◼ Saksi hendaklah berkata benar sebagaimana

sumpahnya dan jangan memberi keterangan
yang direka-reka
◼ Saksi mestilah terlebih dahulu memahami
soalan yang dikemukakan sebelum
menjawab
◼ Saksi adalah dinasihatkan jangan lekas
marah jika disoal oleh peguambela jika
soalan yang ditanya itu tidak meyenangkan
hati
◼ Jangan mendedahkan identiti ampoma
TATACARA MEMBERI KETERANGAN
DI MAHKAMAH
 TATACARA MEMBERI KETERANGAN
DI MAHKAMAH

◼ Semasa perbicaraan dijalankan, saksi-saksi

lain yang belum dipanggil untuk memberi
keterangan tidak boleh berada di dalam
mahkamah

◼ Apabila saksi memberi keterangan dengan

menyebut nama-nama saksi lain, maka saksi
tersebut hendaklah dipanggil untuk
pengecamanan (identification)
 TATACARA MEMBERI KETERANGAN
DI MAHKAMAH

◼ Addressing dan Disiplin

◼ Menjaga kesusilaan dan kesopanan diri

semasa di dalam mahkamah

◼ Semua saksi hendaklah menyebut

Yang Arif / Tuan / Dato’ Hakim semasa
memberi keterangan
TATACARA MEMBERI KETERANGAN
DI MAHKAMAH
 MEMBERI KETERANGAN
PALSU

Adalah satu kesalahan di

Bawah Sek. 193 Kanun Kesiksaan

Hukuman
Penjara maksima 7 tahun dan
boleh didenda
SEKIAN TERIMA KASIH