KOMPOZİSYON

Kompozisyon kelimesi Fransızca kökenli bir kelimedir. Temelinde, farklı parçaları, nesneleri veya
öğeleri en iyi şekilde bir araya getirmeye ve bütünlük oluşturmaya dayanır.

KOMPOZİSYON NASIL YAZILIR?

Kompozisyon yazımı öncesinde, kompozisyonun üç temel bölümden oluştuğunuz bilmeniz gereklidir.

Kompozisyon, giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşur.

Bir kompozisyon, genel olarak iki yönüyle değerlendirilir: Bunlardan biri “ biçim” (görünüş
özellikleri), diğeri ise “içerik” (anlam boyutu) olarak söylenebilir. Bunun için iyi bir kompozisyonun
taşıması gereken altın özellikleri, iki başlık altında anlatılır.

Biçim / Görünüş Özellikleri

1) Kompozisyon, kesinlikle düz, beyaz ve çizgisiz bir A4 kâğıda yazılmalıdır. Eğer düz yazma konusunda
sorun yaşıyorsanız altına çizgili kâğıt koyabilirsiniz; fakat bunun iz bırakmadığından emin olmalısınız.

2) Kullanacağınız kâğıdın sol yanından 4 cm, sağ yanından 1,5 cm; üst tarafından 4 cm ve alt kısmından 3
cm kenar boşluğu bırakmalısınız. Bu boşlukları bırakmanızın mantıklı bir gerekçesi vardır. Kompozisyon
kâğıdınızın dosyalanması veya herhangi bir kenarına not alınması gerektiğinde kenarlarında yeterli
boşluk olmalıdır.

3) Kompozisyonu eğer bir sınav sorusu olarak yazıyorsanız siyah kurşun kalem kullanmalısınız. Eğer bir
yarışmaya falan katılacaksanız, bunu tükenmez kalemle de yazmanız mümkündür. Renkli kalem kullanımı,
kompozisyonu sunacağınız kişi veya kurumun açıklayacağı kurallarla belirlenir.

4) Başlık tam ortalı olmalı, ilk harfleri ya da tamamı büyük harflerle yazılmalıdır.

5) Paragraf başlarında mutlaka 3 cm kadar boşluk bırakılmalıdır. Bu boşluklar tüm paragraflarda eşit
olmalı ve yukarıdan bakıldığında tüm paragrafların aynı hizada başladığı görülmelidir.

6) Paragrafın içerisindeki satırların arasına boşluk bırakılmaz. Tüm satırlar alt alta gelecek şekilde
yazılır ve aralarındaki boşluklar aynı olmalıdır. Yalnız paragraf bitiminde bir satır boşluk bırakılır.

7) Satır sonuna sığmayan kelimeler doğru bir şekilde kısa çizgiyle ayrılır ve aşağı kaydırılarak yazılır.
Özel isimler, yabancı kelimeler vs. ayrılmaz. Ayrıca üst satırda bir harf kalamaz.

8) Yazıda mutlaka yazım ve noktalama kurallarına uymanız gerekir. Cümleler büyük harfle başlar,
uygun yerlerde noktalama işaretleri kullanılır. Sayıların ve özel adların yazımına dikkat edilir, vs.

9) Eğer kompozisyonu elde değil de bilgisayarda yazıyorsanız, vurgulanmak istenen kısımların kalın veya
alıntı sözlerin eğik yazı biçimleriyle gösterilmesi mümkündür.

10) Kâğıdın temizliği çok önemlidir. Kâğıtta kalem lekesi, buruşukluk, kat izi veya başka herhangi bir
leke olmaması gerekir. Bunun için yazarken elinizin temiz olduğundan ve kağıtta iz bırakacak şeyleri
uzak tutmakta fayda var.

11) Kompozisyonun bittiği yerin sağ alt kısmına adınızı ve soyadınızı yazabilirsiniz. Adınızın ilk harfi,
soyadınızın ise tamamı büyük harfle yazılır. Ayrıca kompozisyonlara kesinlikle imza atılmaz.
12) Yazınız okunaklı, anlaşılır olmalıdır. El yazısı veya düz yazı kullanabilirsiniz. Yazıdaki harfler
standart olmalıdır, yani boyutları ve şekilleri belirgin olmalıdır. Çirkin bir yazı, kompozisyonun anlamını
gölgeleyebilir.

İçerik / Anlam Özellikleri

1) Öncelikle kompozisyonu yazma amacınızı belirlemeniz gerekmektedir. Çünkü yazının içeriği, anlatım
biçimi, kullanacağınız kelimeler vs. hep buna göre şekillenecektir.

2) Kompozisyonun konusu hakkında bilgi edinmeli, araştırma yapmalı veya beyin fırtınası yaparak bir
taslak plan oluşturmalısınız. Müsvette bir kâğıda, yazınızda ele alacağınız konu başlıklarını, vereceğiniz
örnekleri vs. kısa notlar hâlinde belirtmelisiniz.

3) Kullanacağınız anlatım biçiminin konunun özelliğine uygun olması gerekir. Örneğin bilgi verme amaçlı
bir yazı yazılıyorsa, burada açıklayıcı anlatım biçimi kullanılabilir. Fakat deneme tarzında bir duygu /
düşünce yazısı kalem alınacaksa, burada tartışmacı veya betimleyici anlatım biçimi de kullanılabilir.

4) Kompozisyonda kullanacağınız kelimeler, konunun özelliğine ve anlatım biçimine uygun

olmalıdır. Yabancı sözcük kullanmak metnin ileteceği mesajı gizler, anlaşılmasını zorlaştırır ve yazıya
yapmacık bir görüntü verir. Gereksiz yabancı sözcük kullanmaktan kaçınmak gerekir.

5) Düşünceler yalın, açık ve duru bir şekilde ortaya konulmalı ve akıcı bir üslup benimsenmelidir.
Düşüncenin akışını bozacak gereksiz ayrıntı ve örneklerden kaçınmalı, konunun bütünlüğü korunmalıdır.

6) Düşünceyi geliştirme yollarından kesinlikle yararlanmalısınız. Konunun özelliğine uygun olmak üzere,
örneklendirme, tanımlama, benzetme, sayısal verilerden yararlanma, tanık gösterme… vs. yöntemler
yazının etkileyiciliğini, inandırıcılığını ve anlaşılırlığını arttıracaktır.

7) Yazının uygun yerlerinde deyim ve atasözleri kullanmanız, az sözle çok şey anlatmanızı ve yazıda
zengin bir söz dağarcığı kullanmanızı sağlayabilir. Ayrıca aynı kelimeleri sık sık tekrar etmek yerine, eş
veya yakın anlamlılarını kullanmanız yazının yetenekli bir yazarın kaleminden çıktığı izlenimi verir.

8) Yazıyı “giriş, gelişme, sonuç” olmak üzere en az üç bölüme ayırmanız gerekir. Her bölümün bir
paragraftan oluşması fikri doğru değildir. İki paragraflık bir giriş, beş paragraflık bir gelişme, bir
paragraflık bir sonuç mümkündür. Bu bölümler kesinlikle yazıda gösterilmez, okuyan tarafından anlaşılır.

a) Kompozisyonun giriş bölümünde, ana fikrinizi içeren bir cümle kurmaya özen gösterin. Öyle ki,
kuracağınız bu cümle kompozisyonunuzun ana fikrini oluşturan nitelikte olsun. Giriş bölümünde, kısa ve
öz bilgi vermeye dikkat edin.

b) Gelişme bölümünü uzun tutmaya çalışın. Konunuzun ana hatlarının şekilleneceği gelişme bölümünü
mümkün olduğunca uzun tutmaya çalışın, düşüncelerinizin ana hatlarını içeren bilgiler gelişme bölümünde
olacağından bu kısma titizlikle özen gösterin. Unutmayın ki, gelişme bölümü "ne olacak?" diye merak
edilen bölümdür.

c) Sonuç bölümü, adından anlaşılacağı üzere sonuç kısmıdır. Gelişme bölümünde anlattıklarınızı
kuvvetlendirecek argümanlar kullanın. Kısa tutmaya çalışın ve düşüncenizi özetleyen ana cümlelere
dikkat çekin. Çıkarılan ana düşünce bu kısımda okuyucuya aktarılır.

9) Anadiline hâkim olan bir yazar, yazısında anlatım bozukluğu yapmamalıdır ve Türkçenin kurallarına
uygun cümleler oluşturmalıdır.

10) Yazınız bir ana fikir ve ona bağlı yardımcı fikirler etrafında toplanmalıdır. Konudan uzaklaşmanıza
neden olacak gereksiz örnekler, olaylar vs. anlatılmamalıdır. Anlatımın akışına uygun geçişler
yapılmalıdır.