QUY PHẠM PHÁP LUẬT

1. Khái niệm và đặc điểm

 Khái niệm:
Quy phạm pháp luật là quy tắc xử sự chung do nhà
nước ban hành hoặc thừa nhận và đảm báo thực hiện
nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội theo ý chí của
nhà nước
 Đặc điểm
- Quy phạm pháp luật được hình thành bằng con
đường nhà nước, do nhà nước ban hành hoặc thừa
nhận
- Quy phạm pháp luật chứa đựng các quy phạm mang
tính bắt buộc chung
- Quy phạm pháp luật được nhà nước đảm bảo thực
hiện

2. Cấu trúc
 Giả định
- Giả định là bộ phận của quy phạm pháp luật,
trong đó nêu lên điều kiện, hoàn cảnh, tình
huống có thể xảy ra trong thực tế cuộc sống.
- Vai trò: xác định phạm vi tác động của pháp
luật
- Căn cứ vào số lượng hoàn cảnh, tình huống có 2
loại giả định:
 Giả định giản đơn: trong bộ phận giả định
chỉ nêu lên một điều kiện, hoàn cảnh
 Giả định phức tạp: trong bộ phận giả định
nêu lên nhiều điều kiện, hoàn cảnh nhưng
giữa chúng có mối liên hệ với nhau
 Quy định
- Quy định là bộ phận của quy phạm pháp luật
trong đó nêu lên cách thức xử sự của chủ thể
trong bộ phận giả định phải thực hiện để phù
hợp với ý chí của nhà nước
- Vai trò: mô hình hóa ý chí của nhà nước, cụ
thể hóa cách thức xử sự của cá nhân, tổ chức
thuộc sự điều chỉnh của quy phạm pháp luật
 - Căn cứ vào mệnh lệnh của nhà nước có 2 loại
quy định:
 Quy định dứt khoát: bộ phận quy định của
quy phạm pháp luật quy định một hành vi
hoặc một mức độ thực hiện hành vi
 Quy định không dứt khoát: bộ phận quy
định của quy phạm pháp luật quy định
nhiều loại hành vi hoặc nhiều mức độ thực
hiện hành vi khác nhau để chủ thế trong
bộ phận giả định lựa chọn cách xử sự phù
hợp
 Chế tài
- Chế tài là bộ phận của quy phạm pháp luật
trong đó nêu lên một số biện pháp tác động mà
nhà nước dự kiến sẽ áp dụng đối với những cá
nhân, tổ chức không xử sự đúng mệnh lệnh của
nhà nước được nêu trong bộ phận quy định
- Vai trò: đảm bảo cho những quy định của nhà
nước được chấp hành một cách nghiêm minh
- Căn cứ vào tính linh hoạt trong việc lựa chọn
biện pháp áp dụng có 2 loại chế tài:
 Chế tài cố định: trong bộ phận chế tài
chỉ nêu một biện pháp tác động và một mức
áp dụng
 Chế tài không cố định: Trong bộ phận chế
tài nêu lên nhiều biện pháp tác động mà
nhà nước dự kiến áp dụng hoặc một biện
pháp nhưng nhiều mức để chủ thể có thẩm
quyền lựa chọn
- Căn cứ vào tính chất vi phạm và các quy định
pháp luật bị xâm phạm, có 4 loại chế tài:
 Chế tài hình sự
 Chế tài dân sự
 Chế tài hành chính
 Chế tài kỉ luật
3. Phương pháp diễn đạt
Việc diễn đạt quy phạm pháp luật có thể được thực hiện
theo 3 cách:
 Quy định trực tiếp: là cách diễn đạt nội dung
thông tin của quy phạm pháp luật trực tiếp trong
chính quy phạm đó
 Quy định viện dẫn: có những quy phạm điều chỉnh
các quan hệ xã hội có tính chất giống nhau và
hướng điều chỉnh của nhà lập pháp đối với quan hệ
đó cũng có nội dung tương đồng
 Quy định mẫu: là cách diễn đạt trong trường hợp
nội dung của quy phạm pháp luật có liên quan đến
nhiều quy phạm trong văn bản khác
Về phương diện thể hiện theo cấu trúc của quy phạm
pháp luật, có một số điểm lưu ý sau:

 Quy phạm pháp luật được trình bày trong điều

luật. Nhưng quy phạm pháp luật và điều luật
không đồng nghĩa với nhau, mỗi điều luật có thể
chứa một hay nhiều quy phạm pháp luật
 Một quy phạm pháp luật không bắt buộc phải có
đầy đủ ba bộ phận: giả định, quy định và chế tài
 Thông thường các bộ phận của quy phạm pháp luật
được trình bày theo trật tự: giả định, quy định,
chế tài nhưng có trường hợp trật tự này có thể
bị đảo ngược