88 II PU BS KM Vol 1 PDF

ªÀåªÀºÁgÀ CzsÀåAiÀÄ£À
¨sÁUÀ - I
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ
¢éwÃAiÀÄ ¦.AiÀÄÄ.¹. ¥ÀoåÀ ¥ÀÄ¸ÀPÛ À

(XII £ÉÃ vÀgU
À w
À )
NATIONAL COUNCIL OF EDUCATIONAL RESEARCH AND TRAINING
¥Àz«
À ¥ÀÆªÀð ²PÀët E¯ÁSÉ
18£ÉÃ CqÀØ gÀ¸,ÛÉ ¸ÀA¦UÉ gÀ¸,ÛÉ ªÀÄ¯ÉÃè ±Àg
é AÀ , ¨ÉAUÀ¼Æ
À gÀÄ - 560 012
ISBN 81-7450-697-7
First Edition ALL RIGHTS RESERVED
May 2007 Jyaistha 1929 * No part of this publication may be reproduced, stored in a
retrieval system or transmitted, in any form or by any means,
Reprinted electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise
without the prior permission of the publisher.
February 2008 Magha 1029
March 2009 Chaitra 1929 * This book is sold subject to the condition that it shall not, by
way of trade, be lent, re-sold, hired out or binding or cover
January 2010 Magha 1931 other than that in which it is published.
January 2011 Magha 1932
January 2012 Magha 1033 * The correct price of this publication is the price printed on this
page. Any revised price indicated by a rubber stamp or bya
January 2013 Pausha 1934 sticker or by any other means is incorrect and should be
November 2013 Kartika 1935 unacceptable.
January 2015 Magha 1036
May 2016 Vaishakha 1938 OFFICES OF THE PUBLICATION
DEPARTMENT, NCERT
December 2016 Pausa 1938
NCERT Campus
Sri Aurobindo Marg
PD 130T HK New Delhi - 110 016 Phone : 011-26562708
108, 100 Fort Road
c National Council of Educational Hosdakere Halli Extension
Banashankari III Stage
Research and Training, 2007
Bangalore 560 085 Phone : 080-26725740
Navjivan Trust Building
P.O. Navjivan
Ahmedabad 380 014 Phone : 079-27541446
CWC Campus
Opp. Dhankal Bus Stop
Panihati
Kolkata 700 144 Phone: 033-25530454
CWC Complex
Mallgaon
Price : Rs. Guwahati 781 021 Phone : 0361-2674869
Publication Team
Head. Publication : M. Siraj Anwar
Department
Printed on 80 GSM paper with Chief Editor : Shveta Uppal
NCERT watermark
Chief Business : Gautam Ganguly
Published at the Publication Manager
Department by the Secretary, National
Council of Educational Research and Chief Production : Arun Chitkara
Officer (In-charge)
Training, Sri Aurobindo Marg, New
Delhi 110 016 and printed at Holy Faith Assistant Editor : Vineet Joshi
International (P) Ltd., B-9 & 10 Site, Production Assistant : Sunil Kumar
IV. Industrial Area, Sahibabad (UP) Cover
Shweta Rao
Illustrations
Ashwani Tyagi
ii
¤zÉÃð±ÀPg
À À ¸ÀAzÉÃ±À
DwäÃAiÀÄ «zÁåyðUÀ¼ÃÉ ,
¥Àæw «zÁåyðAiÀÄÄ ªÀÄºÀvÀÛgÀªÁzÀ PÀ£À¸ÀÄ PÁt®Ä ºÁUÀÆ D PÀ£À¸ÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁPÁgÀ

UÉÆ½¹PÉÆAqÀÄ JvÀÛgz À À ¸ÁÜ£PÀ ÌÉ ÃgÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ fÃªÀ£z
À À ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼£ À ÄÀ ß AiÀÄ±À¹éAiÀiÁV ¤¨sÁ¬Ä¸À®Ä
¸ÀªÄÀ xÀð£ÁUÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀ®Ä CUÀvåÀ ªÁzÀ J¯Áè ¸Ázs£ À U
À ¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀÆgÉÊ¸À®Ä PÀ£ÁðlPÀzÀ ¥Àz« À
¥ÀÆªÀð ²PÀët E¯ÁSÉAiÀÄÄ ±Àæ«Ä¸ÀÄwÛzÉ. F »£Éß¯ÉAiÀÄ°è “ªÀåQÛ vÁ£ÀÄ ¸ÁéªÀ®A©AiÀiÁUÀ®Ä
¸ÀªÄÀ xÀð£ÁUÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÉÃ ¤dªÁzÀ ²PÀët” JA§ ¸Áé«Ä «ªÉÃPÁ£ÀAzÀgÀ ªÀiÁvÀÄ ¸ÀÆPÀª Û ÁVzÉ.
F ¥ÀoåÀ ¥ÀÄ¸ÀÛPz
À °
À è C¼Àªr
À ¸À¯ÁVgÀÄªÀ «µÀAiÀÄUÀ¼ÄÀ ªÀÄÄA¢£À ºÀAvÀzÀ CzsåÀ AiÀÄ£ÀPÌÉ ¤ªÀÄä£ÄÀ ß
¸ÀdÄÓUÆ
É ½¸ÀÄªÀ GzÉÝÃ±À¢AzÀ gÀa¸À¯ÁVzÉ.
¤ªÀÄä «zÁå¨Ás å¸z

À À ¥ÀAiÀÄtªÀÅ ¸ÀÄUÀªÄÀ ªÁV ¸ÁV, ¤ÃªÀÅ gÁµÀÖçzÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄvÀ ¥Àe æ A
É iÀiÁV
ºÉÆgÀºÆ
É «Ää ¸ÀªiÀ ÁdzÀ K½UÉUÁV PÁtÂPA É iÀÄ£ÀÄß »AwgÀÄV¸ÀÄªÀ ¸ÁÜ£z
À °
À è ¤ªÀÄä£ÄÀ ß £ÉÆÃqÀ®Ä
EaÒ¸ÀÄvÉÛÃ£É.
±ÀÄ¨sÁ±ÀAiÀÄUÀ¼ÉÆA¢UÉ,
¹. ²SÁ, ¨sÁ.D.¸ÉÃ.,
¤zÉÃð±ÀPg
À ÄÀ
¥ÀzÀ« ¥ÀÆªÀð ²PÀët E¯ÁSÉ
¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
iii
ACKNOWLEDGEMENT
By
Department of Pre-University Education, Bangalore
The Department of Pre-university Education, Bangalore with immense pleasure

acknowledges the efforts of National Council of Educational Research and Training
and its Text Book Development Committee, Honourable Chairperson, Chief Advisor,
Member and Member co-ordinators for giving us a valuable text book for Business
Studies for XII standard (II P.U.C.) of Karnataka Commerce stream students.
The Department offers special thanks to the Authors of the Business Studies
Book who have created a valuable Text book and functional approach with their
innovative knowledge, thereby the book becomes relevant to present day needs.
The Deparatment gratefully acknowledges the contributions of all those experts

who have contributed directly or indirectly to make the book more valuable and useful
to the students and teachers.
This Text Book Kannada translation committee appreciates and acknowledges,

The Vasavi Vidyaniketana Trust, Vanivilasa Road, V.V. Puram, Bangalore - 560 004
and Sheshadripuram Education Trust, Sheshadripuram, Bangalore - 560 020 for
extending support and facilities for conducting translation committee workshops.
iv
¢éwÃAiÀÄ ¦.AiÀÄÄ.¹. ªÀåªÀºÁgÀ CzsåÀ AiÀÄ£À ¥ÀoåÀ ¥ÀÄ¸ÀÛPÀ C£ÀÄªÁzÀ ¸À«Äw
UËgÀªÁzsÀåPÀëgÀÄ : ²æÃªÀÄw ¹. ²SÁ, ¨sÁ.D.¸ÉÃ.,
¤zÉðÃ±ÀPÀgÀÄ, ¥ÀzÀ« ¥ÀÆªÀð ²PÀët E¯ÁSÉ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
CzsÀåPÀëgÀÄ : ²æÃ JA. £ÁUÀgÁd¥Àà,
¥ÁæZÁAiÀÄðgÀÄ, ¸ÀPÁðj ¸ÀévÀAvÀæ ¥ÀzÀ« ¥ÀÆªÀð PÁ¯ÉÃdÄ, PÀÄA¹, ²ªÀªÉÆUÀÎ vÁ®ÆèPÀÄ, ²ªÀªÉÆUÀÎ f¯Éè
¸ÀAZÁ®PÀgÀÄ : ²æÃ PÉ. gÁzsÁPÀÈµÀÚgÁªï, DAiÉÄÌ ±ÉæÃtÂ ªÁtÂdå±Á¸ÀÛç G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ,
§¢æAiÀiÁ ¥ÀzÀ« ¥ÀÆªÀð PÁ¯ÉÃdÄ, ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ, zÀQët PÀ£ÀßqÀ f¯Éè.
¸Àz¸
À åÀ gÀÄ : ²æÃ ºÉZï.J£ï. ªÀÄAdÄ£ÁxÀ eÉÆÃAiÀiïì, ¥ÁæZÁAiÀÄðgÀÄ,
ºÉZï.J¸ï. gÀÄzÀ¥
æ àÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¥Àz«À ¥ÀÆªÀð PÁ¯ÉÃdÄ, ²ªÀªÆ É UÀÎ.
²æÃ dUÀ¢Ã±ï. PÉ.JA., ¥ÁæZÁAiÀÄðgÀÄ,
¸ÀPÁðj ¥ÀzÀ« ¥ÀÆªÀð PÁ¯ÉÃdÄ, ºÉªÀÄägÀUÁ®, £ÀAd£ÀUÀÆqÀÄ vÁ®ÆèPÀÄ, ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ f¯Éè
²æÃªÀÄw ¨sÁgÀw ¨ÁÊ, PÉ. ¥ÁæZÁAiÀÄðgÀÄ,
¸ÀPÁðj ¥ÀzÀ« ¥ÀÆªÀð PÁ¯ÉÃdÄ, ªÀUÀÎ, §AmÁé¼À vÁ®ÆèPÀÄ, zÀQët PÀ£ÀßqÀ f¯Éè.
qÁ. J£ï.PÉ. «dAiÀÄ®Qëöä, DAiÉÄÌ ±ÉæÃtÂ ªÁtÂdå±Á¸ÀÛç G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ,
¨Á®QAiÀÄgÀ ¸ÀPÁðj ¥Àz« À ¥ÀÆªÀð PÁ¯ÉÃdÄ, £ÀÆåmË£ï, ¨sz À Áæªw À , ²ªÀªÆ
É UÀÎ f¯Éè.
²æÃ °AiÉÆÃ £ÉÆgÉÆÃ£Áí, DAiÉÄÌ ±ÉÃæ tÂ ªÁtÂdå±Á¸ÀÛç G¥À£Áå¸ÀPgÀ ÄÀ ,
¸ÉÃPÉq
æ ï ºÁmïð ¥ÀzÀ« ¥ÀÆªÀð PÁ¯ÉÃdÄ, ªÀÄqÀåAvÁågï, ¨É¼ÀÛAUÀr vÁ®ÆèPÀÄ, zÀQët PÀ£ÀßqÀ f¯Éè.
²æÃ ©.Dgï. C±ÀévÀÜ¥Àà, DAiÉÄÌ ±ÉæÃtÂ ªÁtÂdå±Á¸ÀÛç G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ,
¸ÀPÁðj ¥ÀzÀ« ¥ÀÆªÀð PÁ¯ÉÃdÄ, ¨É¼Áî«, vÀÄªÀÄPÀÆgÀÄ f¯Éè.
²æÃ ¹. PÉÃ±ÀªÀ£ï, DAiÉÄÌ ±ÉæÃtÂ ªÁtÂdå±Á¸ÀÛç G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ,
¨Á®QAiÀÄgÀ ¸ÀPÁðj ¥ÀzÀ« ¥ÀÆªÀð PÁ¯ÉÃdÄ, §£ÀÆßgÀÄ, ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ f¯Éè.
²æÃ JA. ¨Á®gÁdÄ, »jAiÀÄ ªÁtÂdå±Á¸ÀÛç G¥À£Áå¸ÀPgÀ ÄÀ ,
ªÀÄºÁgÁd ¸ÀPÁðj ¥Àz« À ¥ÀÆªÀð PÁ¯ÉÃdÄ, eÉ.J¯ï.©. gÀ¸ÛÉ, ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ.
²æÃªÀÄw ¥ÀæwªÀiÁ ¨sÀmï, ©. ªÁtÂdå±Á¸ÀÛç G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ,
¸ÀPÁðj ¥ÀzÀ« ¥ÀÆªÀð PÁ¯ÉÃdÄ, PÁn¥À¼Àî, ¸ÀÄgÀvÀÌ¯ï, ªÀÄAUÀ¼ÀÆgÀÄ, zÀQët PÀ£ÀßqÀ f¯Éè
²æÃ PÉ.f. gÁWÀªÉÃAzÀæ, ªÁtÂdå±Á¸ÀÛç G¥À£Áå¸ÀPÀgÀÄ,
¸ÀPÁðj «¨sf À vÀ ªÀÄºÁgÁd ¥Àz« À ¥ÀÆªÀð PÁ¯ÉÃdÄ, £Àdgû ï¨Ázï, ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ, ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ f¯Éè.
¥Àj²Ã®£Á ¸À«Äw
CzsÀåPÀëgÀÄ : qÁ. PÉ. ±ÉÃµÀªÀÄÆwð, ªÀÄÄRå PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÁ¢üPÁj (±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀ),
ªÁ¸À« ¸ÀªÀÄÆºÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, «.«.¥ÀÄgÀA, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
¸Àz¸
À åÀ gÀÄ : ²æÃ ªÀÄAdÄ£ÁxÀ. f.PÉ., ¥ÁæZÁAiÀÄðgÀÄ,
±ÉÃµÁ¢æ¥ÄÀ gÀA ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¥Àz«
À ¥ÀÆªÀð PÁ¯ÉÃdÄ, ±ÉÃµÁ¢æ¥ÄÀ gÀA, ¨ÉAUÀ¼Æ
À gÀÄ.
¥ÉÆæ. ©.J¸ï. ®PÀëöät ¥Àæ¸Ázï, ¤zÉðÃ±ÀPgÀ ÄÀ (±ÉÊPÀëtÂPÀ),
ªÁ¸À« «zÁå¤PÉÃvÀ£À ¦.AiÀÄÄ. PÁ¯ÉÃdÄ, «.«.¥ÀÄgÀA, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
²æÃ gÀÄzÀª
æ ÄÀ Æwð ±Á¹Ûç, SÁåvÀ ¯ÉÃRPÀgÀÄ ºÁUÀÆ C£ÀÄªÁzÀPÀgÀÄ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
¸ÀºPÀ ÁgÀ
²æÃ zÉÆgÉ¸Áé«Ä,JA.f. dAn ¤zÉðÃ±ÀPÀgÀÄ (±ÉÊPÀëtÂPÀ), ¥ÀzÀ« ¥ÀÆªÀð ²PÀët E¯ÁSÉ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
²æÃ gÀAUÀ¸Áé«Ä, Dgï., G¥À¤zÉðÃ±ÀPÀgÀÄ (±ÉÊPÀëtÂPÀ), ¥ÀzÀ« ¥ÀÆªÀð ²PÀët E¯ÁSÉ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
²æÃ ªÉÆºÀªÀÄäzï fAiÀiÁªÀÅ¯Áè SÁ£ï, ¸ÀºÁAiÀÄPÀ ¤zÉðÃ±ÀPÀgÀÄ, (±ÉÊPÀëtÂPÀ), ¥ÀzÀ« ¥ÀÆªÀð ²PÀët E¯ÁSÉ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
qÁ || ²æÃ£Áxï. PÉ.J¸ï., ±ÁSÁ¢üPÁj, (±ÉÊPÀëtÂPÀ), ¥ÀzÀ« ¥ÀÆªÀð ²PÀët E¯ÁSÉ, ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ.
v
FOREWORD
The National Curriculum Framework (NCF), 2005, recommends that children’s life at
school must be linked to their life outside the school. This principle marks a departure
from the legacy of bookish learning which continues to shape our system and causes a
gap between the school, home and community. The syllabi and textbooks developed
on the basis of NCF signify an attempt to implement this basic idea. They also attempto
to discourage rote learning and the maintenance of sharp boundaries between different
subject areas. We hope these measures will take us significantly further in the direction
of a child-centred system of education outlined in the National Policy on Education
(1986).
The success of this effort depends on the steps that school principals and
teachers will take to encourage children to reflect on theirown learning and to pursue
imaginative activities and questions. We must recognise that, given space, time and
freedom, children generate new knowledge by engaging with the information passed
on to them by adults. Treating the prescribed textbook as the sole basis of examination
is one of the key reasons why other resources and sites of learning are ignored.
Inculcating creativity in learning, not as receivers of a fixed body of knowledge.
These aims imply considerable change in school routines and mode of

functioning. Flexibility in the daily time-table is as necessary as rigour in implementing
the annual calendar so that the required number of teaching days are actually devoted
to teaching. The methods used for teaching and evaluation will also determine how
effective this textbook proves for making children’s life at school a happy experience,
rather than a source of stress or boredom. Syllabus designers have tried to address
the problem of curricular burden by restructuring and reorienting knowledge of different
stages with greater consideration for child psychology and the time available for
teaching. The textbook attempts to enhance this endeavour by giving higher priority
and space to pportunities for contemplation and wondering, discussion in small groups,
and activities requiring hands-on experience.
vi
The National Council of Educational Research and Training (NCERT) appreciates the
hard work done by the textbook development committee responsible for this book. We
wish to thank the Chaiperson of the advisory group in Social Sciences Professor Hari
Vasudevan and the Chief Advisor for this book. Professor D.P.S. Verma (Retd.), Delhi
School of Economics, University of Delhi and Dr. G.L.Tayal, Reader, Ramjas College,
University of Delhi for guiding the work of this committee. Several teachers contributed
to the development of this textbook; we are grateful to their principals for making this
possible. We are indebted to the institutions and organisations which have generously
permitted us to draw upon their resources, material and personnel. We are especially
grateful to the members of the National Monitoring Committee, appointed by the
Department of Secondary and Higher Education, Ministry of Human Resource
Development under the Chairpersonship of Professor Mrinal Miri and Professor G.P.
Deshpande, for their valuable time and contribution. As an organisation committed to
the systematic reform and continuous improvement in the quality of its products, NCERT
welcomes comments and suggestions which will enable us to undertake further revision
and refinement.
Director
New Delhi National Council of Educational
20 November 2006 Research and Training
vii
TEXTBOOK DEVELOPMENT COMMITTEE
CHAIRPERSON, ADVISORY COMMITTEE FOR TEXTBOOKS IN SOCIAL SCIENCES
AT SENIOR SECONDARY LEVEL.
Hari Vasudevan, Professor, Department of History, University of Calcultta, Kolkata.
CHIEF ADVISOR
D.P.S. Verma, Retired Professor, Department of Commerce, Delhi School of Economics,

University of Delhi, Delhi.
ADVISOR
G.L. Tayal, Reader, Ramjas College, University of Delhi, Delhi.
MEMBERS
Anand Saxena, Reader, Deen Dayal Upadhyaya College, University of Delhi.
Davinder K. Vaid, Professor,Department of Education in Social Sciences and Humanities,

NCERT, New Delhi.
M.M. Goyal, Reader PG DAV College, University of Delhi.
Narsimha Murthy, Principal, University Post-Graduate College, Subedari, Anam Konda, Distt.
Warrangal, Andhra Pradesh.
Pooja Dasani, PGT (Commerce) Convent of Jesus and Mary, Gol Dakkhana, New Delhi.
R.B. Solanki, Principal, B.R. Ambedkar College, University of Delhi.
Ruchi Kakkar, Lecturer, Acharya Narendra Dev College,University of Delhi.
Shruti Bodh Aggarwal, Vice-Principal, Rajkiya Pratibha Vikas Vidyalaya, Kishanganj, Delhi.
Sumati Verma, Reader, Sri Aurobindo College, University of Delhi.
Y.V. Reddy, Reader, Department of Commerce, Goa University, Goa.
MEMBER COORDINATOR
Minoo Nandrajog, Reader, Department of Education in Social Sciences and Humanities,

NCERT, New Delhi.
viii
ACKNOWLEDGEMENTS
The National Council of Educational Research and Training acknowledges the valuable
contributions of the following persons in preparing exercises, activities and projects for
the text book.
Seema Srivastava, Lecturer, Inservice Department, DIET, Moti Bagh, New Delhi
; Rajni Rawal, Vice-Principal, Rajkiya Pratibha Vikas Vidyalaya, Paschim Vihar, Delhi;
Shruti Bodh Aggarwal, Vice Principal, Rajkiya Pratibha Vikas Vidyalaya,
Kishanganj,Delhi; Manju Chawla, PGT Commerce, Rajkiya Pratibha Vikas Vidyalaya,
Surajmal Vihar, Delhi; Shivani Nagrath, PGT Commerce, Summer Fields School, Kailash
Colony, New Delhi.
Special thanks are due to Savita Sinha, Professor and Head, Department of
Education in Social Sciences and Humanities, NCERT for her support and guidance,
during the development of this book.
The Council acknowledges the efforts of Computer language, Dinesh Kumar;

DTP Operator, Uttam Kumar, Archana Gupta and Sr. Proof Reader, NCERT, Rishi Pal
Singh.
ix
NOTE TO THE TEACHER
This textbook is expected to provide a good understanding of the environment in which
a business operates. A manager has to analyse the complex, dynamic situations in
which a business is placed. Therefore, content enrichment in the form of business news
and abstracts of articles from business journals and magazines has been given as
inset material (boxes). This will encourage students to be observant about all business
activity and discover what is happening in business organisations with the expectation
that they will update their knowledge through the use of libraries, newspapers, business
oriented TV programmes and the internet. Various types of questions are given and
case problems have been introduced to test the application of subject knowledge to
realistic business situations.
x
THE CONSTITUTION OF
INDIA
PREAMBLE
WE, THE PEOPLE OF INDIA, having solemnly resolved
to constitute India into a 1[SOVEREIGN SOCIALIST
SECULAR DEMOCRATIC REPUBLIC] and to Secure
to all its citizens :
JUSTICE, social, economic and political;

LIBERTY of thought, expression, belief, faith
and worship;
EQUALITY of status and of opportunity; and
to promote among them all
FRATERNITY assuring the dignity of the
individual and the 2 [Unity and integrity of the
Nation] ;
IN OUR CONSTITUENT ASSEMBLY this
twenty-sixth day of November, 1949 to HEREBY
ADOPT, ENACT AND GIVE TO OURSELVES
THIS CONSTITUTION.
1. Subs. by the Constitution (Forty-second Amendment) Act, 1976, Sec.2, for “Sovereign Democratic
Republic” (w.e.f. 3.1.1977)
2. Subs. by the Constitution (Forty-second Amendment) Act, 1976, Sec.2, for “Unity of the Nation” (w.e.f.
3.1.1977)
xi
Constitution of India
Part IV A (Article 51 A)
Fundamental Duties
It shall be the duty of every citizen of India -
(a) to abide by the Constitution and respect its ideals and institutions, the
National Flag and the National Anthem;
(b) to cherish and follow the noble ideals which inspired our national
struggle for freedom;
(c) to uphold and protect the sovereignty, unity and integrity of India ;
(d) to defend the country and render national service when called upon to do
so ;
(e) to promote harmony and the spirit of common brotherhood amongst all
the people of India transcending religious, linguistic and regional or sectional
diversities; to renounce practices derogatory to the dignity of women;
(f) to value and preserve the rich heritage of our composite culture;
(g) to protect and improve the natural environment including forests, lakes,
rivers, wildlife and to have compassion for living creatures;
(h) to develop the scientific temper, humanism and the spirit of inquiry and
reform;
(i) to safeguard public property and to abjure violence;
(j) to strive towards excellence in all spheres of individual and collective activity
so that the nation constantly rises to higher levels of endeavour and
achievement;
*(k) who is a parent or guardian, to provide opportunities for education to his
child or, as the case may be, ward between the age of six and fourteen
years.
Note : The Article 51A containing Fundamental Duties was inserted by the Constitution (42nd
Amendment) Act, 1976 (with effect from 3 January 1977).
*(k) was inserted by the Constitution (86th Amendment) Act, 2002 (with effect from 1 April
2010).
xii
¥Àj«r (¨sÁUÀ - 1)
ªÀÄÄ£ÀÄßr iii
¨sÁUÀ- I
CzsÁåAiÀÄ 1 ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¸ÀégÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÀvÀé 1
CzsÁåAiÀÄ 2 ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ 41
CzsÁåAiÀÄ 3 ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀ 90
CzsÁåAiÀÄ 4 AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ 118
CzsÁåAiÀÄ 5 ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ 144
CzsÁåAiÀÄ 6 ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉ 189
CzsÁåAiÀÄ 7 ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉ 231
CzsÁåAiÀÄ 8 ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉ 281
xiii
CzsÁåAiÀÄ
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ¸ÀégÆ
À ¥À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÀvéÀ
1
Nature and Significance of
Management
HCL£À°è ¤ªÀðºÀuÉ
(Management at HCL) PÀ°PÉAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ
¨sÁgÀvÀªÀÅ MlÄÖ 250 PÀA¥ÀÆålgïUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝ F CzsÁåAiÀÄªÀ£ÄÀ ß C¨såÀ ¹¹zÀ §½PÀ, ¤ÃªÀÅ:
MAzÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ²ªÀ £ÁqÀgï, zÉÃ²ÃAiÀÄ ªÀiÁ»w
ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæeÁÕ£À (IT) G¢ÝªÉÄAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ°è
• ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
GvÀ Ì lªÁV £À A ©PÉ Ej¹PÉ Æ ArzÀ Ý AiÀ Ä ÄªÀ
¸ÀA¸ÉÜAiÉÆAzÀgÀ°è CzÀgÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß
vÀAqÀªÉÇAzÀ£ÀÄß ªÀÄÄ£ÀßqÉ¹zÀÝgÀÄ. 1976gÀ°è zÉºÀ°AiÀÄ
«ªÀj¸À§°èj.
ªÀÄ¼ÉAiÀÄ PÀrªÀiÁqÉÆAzÀgÀ°è (§gï¸ÁwAiÀÄ°è) ºÉÆgÀ
ºÉÆ«ÄäzÀ D PÀ£À¸ÀÄ ªÀÄÆgÀÄ zÀ±ÀPÀUÀ¼À £ÀAvÀgÀ 3.5 • PÀ¯É, «eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈwÛAiÀiÁV ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ
©°AiÀ Ä £ï CªÉ Ä jPÀ £ ï qÁ®gïUÀ ¼ À eÁUÀ w PÀ ¸ÀégÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj.
G¢ÝªÄÉ AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÄÀ ªÀÅzÀg° À ¹vÀÄ. HCL EAzÀÄ

À è ¥s°
• ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj
ªÀ i Á»w ªÀ Ä vÀ Ä Û vÀ A vÀ æ e ÁÕ£À G¢ÝªÉ Ä AiÀ Ä °è
ªÀÄvÀÄ,Û
ªÀ Ä ÄAZÀ Æ tÂ A iÀ Ä °è z À Ä Ý, 41,000 ªÀ È wÛ ¥ À g À g À £ À Ä ß
£ÉÃ«Ä¹PÉÆAqÀÄ, AiÀÄÄJ¸ï, AiÀÄÆgÉÆÃ¥ï, d¥Á£ï, • ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ ¸ÀégÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ
K¶AiÀÄ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥É¹¦üPï PÀgÁªÀ½UÀ¼°

À è ªÁå¦¹zÀAvÉ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥À±
æ ÀA¹¸À§°èj.
16 zÉÃ±ÀU¼
À °
À è vÀ£ßÀ eÁUÀwPÀ G¥À¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
HCL£À ªÀåªº
À ÁgÀªÅÀ EAzÀÄ ªÀiÁ»w ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀe
æ ÁÕ£À
¨sËwPÁA±À (ºÁqïðªÉÃgï) GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ºÀAaPÉ,
¹¸ÀÖªÀiï EAnUÉæÃµÀ£ï, vÀAvÀæeÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÁæA±À
(¸Á¥sïª
Ö ÃÉ gï) ¸ÉÃªÉU¼
À ÄÀ , ªÀåªº
À ÁgÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄ ºÉÆgÀUÄÀ wÛUÉ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð ¤ªÀðºÀuU
É ½
À UÉ ªÁå¦¹zÉ. HCL
G¢ÝªÄÉ AiÀÄÄ eÁUÀwPÀ vÀAvÀe
æ ÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ»w ªÀÄvÀÄÛ
vÀAvÀe
æ ÁÕ£À ¸ÉÃªÉUÀ¼À°è CUÀt
æ ÂAiÀiÁVzÉ.
2 ªÀåªÀºÁgÀ CzsÀåAiÀÄ£À
zÉÃ²ÃAiÀÄ ªÉÄÊPÉÆæÃ PÀA¥ÀÆålgï C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀÄªÀ HCL£À ªÀÄÆ® AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ 1978gÀ°è, CzÉÃ
¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°èzÀÝ Då¥À¯ï ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄAvÉ ªÀÄvÀÄÛ IBM VAvÀ ªÀÄÆgÀÄ ªÀµÀð ªÉÆzÀ¯ÉÃ ¥sÀ® PÉÆnÖvÀÄ. EzÀÄ
¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀA¥ÀÆålgï G¢ÝªÉÄAiÀÄ GUÀªÀÄ JAzÀÄ C£ÉÃPÀ G¢ÝªÉÄ ¸À«ÄÃPÀëPÀjAzÀ ¥ÀjUÀtÂ¸À®ànÖvÀÄ.
¸ÀA¸ÁÜ¥PÀ À ¦vÁªÀÄºÀgÀ ¸ÀªÄÀ xÀð ¤zÉÃð±À£z
À °
À è CzÀÄ 1988gÀ°è CªÉÄjPÁzÀ°è vÀ£ßÀ eÁUÀwPÀ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß
DgÀA©ü¹vÀÄ. ²ªÀ £ÁqÀgïgÀªÀgÀ £ÀµÀÖ¨sÀAiÀÄ ¹éÃPÀj¸ÀÄªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ C¢éwÃAiÀÄªÁzÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀ®ªÀÅ ¨Áj
CªÀgÄÀ ªÀiÁrzÀ ¸ÁºÀ¹ DPÀª
æ ÄÀ tUÀ¼ÄÀ ¨s«
À µÀåzÀ §UÉV£À CªÀgÀ ¤²ÑvÁ©ü¥ÁæAiÀÄªÀ£ÄÀ ß Dzsj
À ¹zÀÝªÅÀ . ¨sËwPÁA±ÀªÅÀ
DlzÀ ºÉ¸ÀgÁVzÀÝ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è £ÁqÀgï ªÀiÁ»w ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ PÀ°PÉAiÀÄ PÉëÃvÀæzÀ°è §ÈºÀvï
¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß ªÀÄÄAzÁV £ÉÆÃrzÀÝgÀ ¥ÀjuÁªÀÄ NIIT d£Àä vÁ½vÀÄ. »ÃVzÁÝUÆ
À å ¥ÀÄ£ÀB vÀAvÁæA±À C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ
E£ÀÆß C¥ÀPéÀ ¹ÜwAiÀÄ°èzÁÝU,À ²ªÀ £ÁqÀgï ªÀÄÄAzÁ¼ÀvéÀ ªÀ»¹zÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ EAzÀÄ HCL eÁUÀwPÀ ªÀiÁgÀÄPÀmA
ÖÉ iÀÄ°è
Û iÀiÁVzÉ. HCL G¢ÝªÄÉ AiÀÄ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ gÀZ£
¸Ét¸À§®è ±ÀQA À A
É iÀÄÄ ¨sÁgÀvz
À °
À è JgÀqÄÀ AiÀiÁ¢ÃPÀÈvÀ PÀA¥À¤UÀ¼£
À ÄÀ ß
M¼ÀUÉÆArzÉ- HCL mÉPÁß®fÃ¸ï ªÀÄvÀÄÛ HCL E£ÉÆáÃ¹¸ÀÖªÀiïì.
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ CzsÀåPÀëgÀÄ ºÁUÀÆ ªÀÄÄRå PÁAiÀÄð ¤ªÀðºÀuÁ¢üPÁjAiÀiÁzÀÀ ²ªÀ £ÁqÀgï, ¸ÀªÀÄÆºÀzÀ F

AiÀÄ±À¸Àì£ÀÄß, ¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ°è£À Që¥Àæ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¹, C¥ÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß CªÀPÁ±ÀUÀ¼ÁV
¥ÀjªÀwð¸ÀÄªÀ°è ¸ÀªÀÄÆºÀzÀ ¤ªÀðºÀuÁ vÀAqÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ GzÀåªÀÄ²Ã®vÉAiÀÄ ZÉÊvÀ£Àå ±ÀQÛUÀ¼ÀÄ MmÁÖV
±À«
æ Ä¹zÀÝPÁÌV CªÀjUÉ C¦ð¸ÀÄvÁÛg.É ¥ÀQæ A
æ iÉÄUÉ ªÀÄÆ®¨sÆ
À vÀªÁzÀÄzÉAzÀg,É »AzÉAzÀÆ WÀn¹gÀzÀ ¸À¤ßªÉÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß
JzÀÄj¸À®Ä ºÉÆ¸À zÀÈ¶ÖPÆ
É Ã£ÀU¼
À À C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄvÀÛ ¸ÀªÄÀ ÆºÀªÅÀ ¸ÁºÀ¸z
À À ºÉeÓÉ ºÁPÀÄªÀÅzÁVzÉ. EªÀÅ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ
¥ÀÄ£Àgï-gÀZÀ£É, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¤ªÀiÁðt, vÀAvÀæeÁÕ£À ¥ÀæAiÉÆÃd£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ
ªÀiÁUÀðzÀ²ðPÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆ¼ÀÄîvÀÛªÉ. EvÀgÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄAvÉAiÉÄÃ, MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁV
HCL£À G½ªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¯Á¨sÀªÀÅ §ºÀÄ ªÀÄÄRåªÁVzÉ.
HCL£À°è, ¸ÀAvÀÈ¥ÀÛ GzÉÆåÃVAiÀÄÄ ¸ÀAvÀÈ¥ÀÛ UÁæºÀPÀ£À£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄvÁÛ£É, ¥ÀæwAiÀiÁV UÁæºÀPÀ£ÀÄ ¯Á¨sÀUÀ¼À£ÀÄß

¸ÀÈf¸ÀÄvÁÛ£É, CzÀÄ ¸ÀAvÀÈ¥ÀÛ ±ÉÃgÀÄzÁgÀjUÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ £ÀA§ÄvÀÛzÉ.
HCL ¸ÀzÈÀ qsª

À ÁzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ ¥Àe
æ ÕÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. CzÀÄ ¤ªÀðºÀu,É EAf¤AiÀÄjAUï
ªÀÄvÀÄÛ PÀA¥ÀÆålgï ²PÀët PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ¸ÁÜ¦¹gÀÄªÀ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è NzÀÄwÛgÀÄªÀ «zÁåyðUÀ¼À°è ªÀÄÆgÀ£ÉÃ
MAzÀÄ ¨sÁUÀ ºÉtÄÚ ªÀÄPÀÌ¼ÁVzÁÝgÉ.
²ªÀ £ÁqÀgïgÀªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ AiÀiÁªÀ eÁUÀwPÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ eÁUÀwPÀ DyðPÀvÉAiÀÄ ¸ÀªÁ®ÄUÀ½UÉ vÀPÀÌAvÉ vÀ£Àß£ÀÄß
vÁ£ÉÃ ¥ÀjªÀwð¹PÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉAiÉÆÃ CAvÀºÀ ¸ÀA¸ÉÜUÉ ¨sÀ«µÀå«gÀÄvÀÛzÉ.
ªÀÄÆ®: www.hcl.in
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¸ÀégÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÀvÀé 3
¦ÃpPÉ (Introduction)
ªÉÄÃ°£À ¥ÀPæ g
À t
À ªÀÅ ¨sÁgÀvz
À À G£ÀßvÀ PÀA¥À¤UÀ¼°
À è MAzÁzÀ AiÀÄ±À¹é ¸ÀAWÀl£ÉAiÉÆAzÀgÀ GzÁºÀgu
À A
É iÀiÁVzÉ.
CzÀÄ G£ÀßvÀ ªÀÄlÖPÉÌ KgÀ®Ä CzÀgÀ UÀÄtªÀÄlÖzÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÉÄÃ PÁgÀtªÁVzÉ. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ J¯Áè jÃwAiÀÄ
¸ÀAWÀl£ÉU½
À UÀÆ CUÀvåÀ «zÉ. CzÀÄ UÀtPÀAiÀÄAvÀU
æ ¼
À ÄÀ CxÀªÁ PÉÊªÀÄUÀÎ GvÀà£ßÀ UÀ¼À GvÁàz£
À A
É iÀiÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ, UÁæºPÀ À
¸ÀgPÀ ÄÀ UÀ¼À ªÁå¥ÁgÀ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ CxÀªÁ PÉÃ±À«£Áå¸À ¸ÉÃªÉ MzÀV¸ÀÄªÀÅzÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªº
À ÁgÉÃvÀgÀ
¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ PÀÆqÀ DVgÀ§ºÀÄzÀÄ. £Á«ÃUÀ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÉÆîÃt.
¸ÀÄºÁ¹¤, EªÀgÀÄ ¥sÁå¨ïªÀiÁmïð£À ±ÁSÁ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÁVzÁÝgÉ. F ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÉÊªÀÄUÀÎ

ªÀÄvÀÄÛ PÀgÀPÀÄ±À® GvÀà£ÀßUÀ¼À ªÀiÁgÁl ¥ÀæªÀvÀð£É ªÀiÁqÀÄvÁÛ, ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ PÀÄ±À®PÀ«ÄðUÀ½UÉ £ÁåAiÀÄ¸ÀªÀÄävÀªÁzÀ
GzÉÆåÃUÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. ¥sÁå¨ïªÀiÁmïð, vÀ£Àß GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÁzÀåAvÀ ºÀgÀrgÀÄªÀ 7500PÀÆÌ ºÉaÑ£À
¥ÀjtvÀ ªÀåQÛUÀ½AzÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀÄ±À®PÀ«ÄðUÀ¼À ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ vÀj¹PÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ. AiÀiÁªÀÅzÀ£ÀÄß GvÁà¢¸À¯ÁVzÉAiÉÆÃ
CzÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉAiÀÄ ¨ÉÃrPÉUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁVzÉ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß SÁvÀj¥Àr¸À®Ä, GvÀà£ßÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄAvÀºÀ
PÀpt PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß, ªÀiÁgÁl ¥ÀæQæAiÉÄ ªÀÄvÀÄÛ «£Áå¸ÀzÀ°è £ÀÄjvÀ vÀdÕgÀÄ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ. vÀdÕgÀ F AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀÄºÁ¹¤AiÀÄªÀgÀÄ ªÁ¸ÀÛªÀªÁV PÁAiÀÄðUÀvÀUÉÆ½¸ÀÄªÀ UÁæ«ÄÃt PÀÄ±À®PÀ«ÄðUÀ½UÉ D£ÀAvÀgÀ w½¸ÀÄvÁÛgÉ.
zÉÃ±ÀzÁzÀåAvÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ±ÁSÉU¼

À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀÄªÀ ¥sÁå¨ïªÀiÁmïð MAzÀÄ SÁ¸ÀV ¤AiÀÄ«ÄvÀ PÀA¥À¤AiÀiÁVzÉ.
EzÀÄ ¸ÀAQÃtð ¸ÀAWÀl£Á gÀZ£
À AÉ iÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, EzÀg°
À è ªÁ¸Àª
Û À GvÁàz£
À AÉ iÀÄÄ ºÀ®ªÁgÀÄ £ÀÄjvÀ PÀÄ±À®PÀ«ÄðUÀ¼À
PÉÊAiÀÄ°ègÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ ±ÁSÉUÀ¼À ¹§âA¢ ªÀUÀðzÀªÀgÀÄ ªÀiÁgÁl ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ. EAvÀºÀ MAzÀÄ
±ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄºÁ¹¤AiÀÄªÀgÀÄ ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÁÝgÉ. CAzÀgÉ, ¸ÀÄºÁ¹¤AiÀÄªÀgÀÄ ¤gÀAvÀgÀªÁV vÀªÀÄä GzÉÆåÃVUÀ½UÉ
¥ÉÃæ gÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤zÉÃð±À£À ¤ÃqÀÄªÀÅzÁVzÉ. ¤AiÀÄ«ÄvÀªÁzÀ ªÀiÁgÁlªÀ£ÄÀ ß RavÀ¥r
À ¹PÉÆ¼À®
î Ä, CªÀgÄÀ GvÁàz£
À A
É iÀÄÄ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄAvÉ ¸ÁUÀÄwÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¸ÀºÀ SÁvÀj¥Àr¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀÄºÁ¹¤AiÀÄªÀgÀ fÃªÀ£ÀzÀ «²µÀÖ ¢£ÀªÀÅ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§A¢üvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀAvÀgÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À ¸ÀgÀtÂAiÀÄ£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. CªÀgÀÄ ¢Ã¥ÁªÀ½ ªÀÄvÀÄÛ Qæ¸ïªÀÄ¸ï ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ½UÁV «±ÉÃµÀ ºÀ§âzÀ ¸ÀAUÀæºÀUÀ¼À£ÀÄß
AiÉÆÃf¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É CAzÀg,É ºÉZÄÀ Ñ d£À PÀÄ±À®PÀ«ÄðUÀ¼À £ÉÃªÀÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÄÀ Ñ ºÀtPÁ¸À£
À ÄÀ ß ¸ÀAWÀn¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É
CªÀgÄÀ ¤gÀAvÀgª
À ÁV vÀªÄÀ ä ¥ÀÆgÉÊPÉzÁgÀgÀ eÉÆvÉ ¸ÀA¥ÀPð
À zÀ°z
è ÄÀ Ý, ¸ÀgPÀ ÄÀ «¯ÉÃªÁjAiÀÄÄ UÀqÄÀ «£À°è ªÀÄÄlÄÖªÅÀ zÀ£ÄÀ ß
PÀÆqÀ RavÀ¥Àr¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. CªÀgÀÄ vÀªÀÄä zÉÊ£ÀA¢£À PÁAiÀÄðzÀ°è UÁæºÀPÀgÀ£ÀÄß CªÀgÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¥ÀæwQæAiÉÄ
ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀÄ PÉÆqÀ§ºÀÄzÁzÀ ¸À®ºÉUÀ½UÁV ¨sÉÃn ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.
¸ÀÄºÁ¹¤AiÀÄªÀgÀÄ ¥sÁå¨ïªÀiÁmïð£À ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÁVzÁÝgÉ. ºÁUÉAiÉÄÃ ¨ÁA¨É qÉÊ¬ÄAUï£À £ÀÄ¹è ªÁrAiÀiÁ,
ªÉÄÊPÉÆæÃ¸Á¥sïÖ£À ©¯ï UÉÃmïì, ºÉZï¹J¯ï£À ²ªÀ £ÁqÀgï, ¥É¦ìPÉÆÃzÀ EA¢gÁ £ÀÆ¬Ä ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀÄä ±Á¯ÉAiÀÄ
¥ÁæZÁAiÀÄðgÀÄ. CªÀgÉ®ègÀÆ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ. ±Á¯ÉUÀ¼ÀÄ, D¸ÀàvÉæUÀ¼ÀÄ, CAUÀrUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ zÉÆqÀØ
¤UÀªÀÄUÀ¼É®èªÀÇ K£À£ÁßzÀgÀÆ ¸Á¢ü¸ÀÄªÀ UÀÄj ºÉÆA¢gÀÄªÀ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À¤ßj¹PÉÆArgÀÄªÀ
¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÁVªÉ. ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ AiÀiÁªÀÅzÉÃ DVgÀ° CxÀªÁ CzÀgÀ UÀÄjUÀ¼ÀÄ K£ÁzÀgÀÆ EgÀ°-CªÀÅUÀ¼À°è
K£ÉÆÃ MAzÀÄ ¸ÀªÀiÁ£À CA±À«zÉ - CzÉÃ ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ (¤ªÁðºÀPÀgÀÄ).
ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÁV ¸ÀÄºÁ¹¤AiÀÄªÀgÀ PÁAiÀÄðªÀÅ ««zsÀ ¸Àgt
À Â ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ CxÀªÁ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ
GzÉÝÃ±À ¸Á¢ü¸ÀÄªÀ UÀÄj ºÉÆA¢zÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÁVªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀÄ¤¹¢j. ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§AzsÀ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀgÀ¸ÀàgÀ CªÀ®A§£É ºÉÆA¢gÀÄªÀÀ F PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¨sÁUÀªÁVªÉ. AiÀÄ±À¹é ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä
UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ‘¤ªÀðºÀuÉ’ JA§ GzÉÝÃ±À¥ÀÆªÀðPÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸Á¢ü¸ÀÄvÀÛªÉAiÉÄÃ
ºÉÆgÀvÀÄ DPÀ¹äPÀªÁVAiÀÄ®è.
¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ, zÉÆqÀØ CxÀªÁ ¸Àt,Ú ¯Á¨sPÀ ÁÌVgÀÄªÀ CxÀªÁ ¯Á¨sPÀ ÁÌV C®èz,À ¸ÉÃªÉU¼
À ÄÀ CxÀªÁ GvÁàz£
À Á
¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ-J®èPÀÆÌ CvÀåUÀvÀåªÁVzÉ. ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ UÀÄA¦£À GzÉÝÃ±ÀUÀ½UÁV vÀªÀÄä CvÀÄåvÀÛªÀÄ PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß
¤ÃqÀ®Ä ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ CªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ.
¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ, J¯Áè ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ¥Àg¸
À g
àÀ À ¸ÀA§A¢üvÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À ¸Àgt
À A
Â iÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÆ
É ArzÉ.
HCL£À ªÀÄÄRå PÁAiÀÄð ¤ªÀðºÀuÁ¢üPÁj (CEO) ²ªÀ £ÁqÀgïgÀªg
À ÄÀ F J¯Áè PÁAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀAvÉAiÉÄÃ
¥sÁå¨ïªÀiÁmïð£À°è ¸ÀÄºÁ¹¤AiÀÄªÀgÀÆ ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ. E§âgÀÆ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÉÃ DzÀgÀÆ, CªÀgÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ
««zsÀ ºÀAvÀUÀ¼À°è PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ JA§ «µÀAiÀÄªÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ F CzsÁåAiÀÄzÀ ªÀÄÄA¢£À ¨sÁUÀzÀ°è
w½zÀÄPÉÆ¼ÀÄî«j. ºÁUÉAiÉÄÃ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ««zsÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À°è ªÀå¬Ä¸ÀÄªÀ CªÀ¢A
ü iÀÄÆ ©ü£ÀßªÁVgÀÄvÀÛzÉ. G£ÀßvÀ
ºÀAvÀzÀ°ègÀÄªÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ, PÉ¼ÀºÀAvÀzÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ªÀå¬Ä¸ÀÄªÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄQÌAvÀ®Æ ºÉaÑ£À ¸ÀªÀÄAiÀÄªÀ£ÀÄß
AiÉÆÃf¸ÀÄªÀÅzÀgÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀn¸ÀÄªÀÅzÀgÀ°è PÀ¼ÉAiÀÄÄvÁÛgÉ.
¥ÀjPÀ®à£É (Concept)
¤ªÀðºÀuÉ JA§ÄzÀÄ d£À¦Aæ iÀÄªÁzÀ MAzÀÄ ¥Àzª

À ÁVzÀÄÝ, CzÀ£ÄÀ ß ªÁå¥PÀ ª
À ÁV J¯Áè ¥ÀPæ ÁgÀzÀ ZÀlÄªÀnPÉU½
À UÉ
§¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. CzÀgÀ®Æè ¥ÀæªÀÄÄRªÁV, MAzÀÄ GzÀåªÀÄzÀ ««zsÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À ¥Àæ¨sÁgÀ(charge)ªÀ£ÀÄß
vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀPÉÌ §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÉÄÃ°£À GzÁºÀgÀuÉ ºÁUÀÆ ¥ÀæPÀgÀt CzsÀåAiÀÄ£ÀUÀ¼À ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À°è ¤ÃªÀÅ
£ÉÆÃrzÀAvÉ, PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ d£ÀgÀ UÀÄA¥ÀÄ J°èzÉAiÉÆÃ C°è ¤ªÀðºÀuÁ ZÀlÄªÀnPÉAiÀÄÄ CªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ.
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°ègÀÄªÀ d£ÀgÀÄ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ PÉ®¸À-PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀÝgÀÆ, CªÀgÉ®ègÀÆ MAzÉÃ GzÉÝÃ±À
¸ÁzsÀ£ÉUÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛgÀÄvÁÛgÉ. ¸ÁªÀiÁ£Àå GzÉÝÃ±ÀªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁVgÀÄªÀ CªÀgÉ®ègÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ½UÉ
ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ªÀiÁqÀÄªÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ºÉÆA¢zÉ. »ÃUÉ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ, PÀ¤µÀ× ªÉZÀÑzÀ°è C®à
¥Àª
æ iÀ ÁtzÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼À §¼ÀP(É CAzÀg,É zÀPëv
À )É AiÉÆA¢UÉ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¹ UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸Á¢ü¸¯
À ÁVzÉ (CAzÀg,É
¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀé) JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
DzÀÄzÀjAzÀ, ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ, UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ºÁUÀÆ zÀPv
ëÀ ¬
É ÄAzÀ ¸Á¢ü¸ÄÀ ªÀ GzÉÝÃ±À¢AzÀ
PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁr¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ MAzÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄ JAzÀÄ ªÁåSÁå¤¸À¯ÁVzÉ. F ªÁåSÁå£ÀªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ «±ÉèÃ¶¸ÀÄªÀ
CUÀvÀå«zÉ. E°è «¸ÀÛøvÀ «ªÀgÀuÉAiÀÄ CUÀvÀå«gÀÄªÀ PÉ®ªÀÅ ¤¢ðµÀÖ ¥ÀzÀUÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ (J) ¥ÀæQæAiÉÄ (©)
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ªÀÄvÀÄÛ (¹) zÀPÀëvÉ¬ÄAzÀ.
F ªÁåSÁå£ÀzÀ°è ‘¥ÀæQæAiÉÄ’AiÉÄAzÀgÉ, MAzÀÄ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁr¹PÉÆ¼Àî®Ä, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ

¥ÁæxÀ«ÄPÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÁVªÉ. F PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ - AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ, ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ, ¹§âA¢
¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉ, ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉUÀ¼ÁVzÀÄÝ, EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ CzsÁåAiÀÄ ºÁUÀÆ ¥ÀÄ¸ÀÛPÀzÀ°è
ªÀÄÄAzÉ ZÀað¸ÉÆÃt.
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ªÁåSÁå£ÀU¼

À ÄÀ (Definitions of Management)
“¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ, UÀÄA¦£À°è eÉÆvÉAiÀiÁV PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ªÀåQU
Û ¼
À ÄÀ , DAiÉÄÌ ªÀiÁrPÉÆAqÀ UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¸Á¢ü¸À®Ä ¨ÉÃPÁzÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß «£Áå¸ÀUÉÆ½¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ MAzÀÄ
¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀiÁVzÉ”.
- ºÉgÁ¯ïØ PÀÆAvïÔ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÃAiÀiïß÷ì «ÃjZï
‘‘GzÉÝÃ±ÀU¼
À À ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ªÀÄvÀÄÛ zÀPëÀ ¸Ázs£
À A
É iÀÄ°è CUÀvåÀ «gÀÄªÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sËwPÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼À
¸ÀªÄÀ £ÀA
é iÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸®
À Ä, ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ PÁAiÀiÁðZÀgu
À U
É ¼
À £
À ÄÀ ß AiÉÆÃf¸ÀÄªÀ, ¸ÀAWÀn¸ÀÄªÀ, PÁAiÀÄðUÀvU
À Æ
É ½¸ÀÄªÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀðºÀuÉAiÉÄAzÀÄ ªÁåSÁå¤¸À¯ÁVzÉ.’’
- gÁ§mïð J¯ï. mÉæªÉ°è ªÀÄvÀÄÛ JA. f¤ £ÀÆå¥ÉÆÃmïð
‘¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ, §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÀÄªÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è ¹Ã«ÄvÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß zÀPÀëvÉ¬ÄAzÀ §¼À¹

¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä, EvÀgÀgÀ eÉÆvÉAiÀÄ°è ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ®PÀ PÁAiÀÄð
¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀiÁVzÉ.’
- QæÃvÀßgï
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁVgÀÄªÀÅzÀÄ CxÀªÁ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ, JAzÀgÉ ªÀÄÆ®vÀB PÉÆnÖgÄÀ ªÀ
PÉ®¸Àª£
À ÄÀ ß ªÀÄÄV¸ÀÄªÀÅzÀÄ JAzÁUÀÄvÀz
Û .É ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀéªÅÀ , ¸ÀjAiÀiÁzÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ,
ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ ¸ÀA§AzsÀ¥ÀnÖzÉ. E£ÉÆßAzÀÄ jÃwAiÀÄ°è
ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÁzÀg,É ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ CAwªÀÄ ¥s°
À vÁA±ÀPÌÉ ¸ÀA§Azs¥
À n
À Öz.É
DzÀgÉ, PÉÃªÀ® PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉÆ½¹zÀgÀµÉÖÃ ¸Á®zÀÄ, C°è ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ CA±ÀªÀÇ EzÉ, CAzÀgÉ
zÀPÀëªÁVgÀÄªÀÅzÀÄ CxÀªÁ zÀPÀëvÉ¬ÄAzÀ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
‘zÀPÀëvÉ’ JAzÀgÉ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁV ªÀÄvÀÄÛ PÀ¤µÀ× ªÉZÀÑzÉÆA¢UÉ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀÄ. E°è MAzÀÄ «zsÀzÀ
ªÉZÀÑ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀzÀ «±ÉèÃµÀuÉAiÀÄÄ M¼ÀUÉÆArzÉAiÀÄ®èzÉÃ §¼À¹zÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ (inputs) ªÀÄvÀÄÛ GvÀàwÛ
(outputs) - EªÀÅUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀªÀÇ EzÉ. MAzÀÄ ªÉÃ¼É, PÀrªÉÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß §¼À¹ ºÉZÀÄÑ
¥ÀA
æ iÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀgÉ (CAzÀgÉ GvÀàwÛ), DUÀ zÀPÀëvÉ ºÉaÑzÉ J£Àß§ºÀÄzÀÄ. CzÉÃ jÃw, PÀrªÉÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®zÀ°è
ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ ªÉZÀÑzÀ°è CzÉÃ GvÀàwÛ CxÀªÁ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÁUÀ®Æ ¸ÀºÀ zÀPÀëvÉ ºÉZÀÄÑvÀÛzÉ. §¼À¹zÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ CAzÀgÉ, ºÀt, ¸ÁªÀÄVæUÀ¼ÀÄ, G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤¢ðµÀÖ PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀ®Ä ¨ÉÃPÁzÀ ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ.
¤¸ÀìA±ÀAiÀÄªÁV, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ F ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À zÀPÀë §¼ÀPÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. KPÉAzÀgÉ, CzÀÄ ªÉZÀÑªÀ£ÀÄß
PÀrªÉÄUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CAwªÀÄªÁV ºÉaÑ£À ¯Á¨sÀzÀ PÀqÉ £ÀqÉ¸ÀÄvÀÛzÉ.
¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀézÀ JzÀÄgÁV zÀPëÀ vÉ (Effectiveness versus Efficiency)
F JgÀ q À Ä ¥À z À U À ¼ À Ä ©ü £ À ß ªÁVªÉ A iÀ i ÁzÀ g À Æ , CªÀ Å ¥À g À ¸ À à g À ¸À A §A¢ü v À ª ÁVªÉ . ¤ªÀ ð ºÀ u É U É

¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁVAiÀÄÆ, zÀPÀëªÁVAiÀÄÆ EgÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄÄRåªÁVzÉ. ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀé ºÁUÀÆ zÀPÀëvÉUÀ¼ÀÄ MAzÉÃ
£ÁtåzÀ JgÀqÀÄ ªÀÄÄRUÀ¼ÀAvÉ. DzÀgÉ, F JgÀqÀÄ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄvÉÆÃ®£ÀzÀ°èlÄÖPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ CUÀvÀåªÁVzÉ
ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÉÇªÉÄä ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ zÀPv
ëÀ A
É iÀÄ eÉÆvÉ ºÉÆAzÁtÂPÉ ªÀiÁrPÉÆ¼Àî¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É GzÁºÀgu
À U
É ,É zÀPv
ëÀ A
É iÀÄ£ÀÄß
PÀqU
É t
À ¹
Â ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁVgÀÄªÀÅzÀÄ ¸ÀÄ®¨s,À CAzÀg,É PÉÆlÖ PÉ®¸Àª£
À ÄÀ ß ºÉa£
Ñ À ªÉZz
ÑÀ Æ
É A¢UÉ ¥ÀÆtðUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
MAzÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄ ªÁ¶ðPÀ GvÁàzÀ£Á UÀÄj 5000 AiÀÄÆ¤lÄÖUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ H»¹PÉÆ¼ÉÆîÃt. F UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß
¸Á¢ü¸®
À Ä, §ºÀÄvÉÃPÀ ¸ÀªÄÀ AiÀÄ «zÀÄåvï ªÉÊ¥s®
À å«gÀÄªÀ PÁgÀt ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ JgÀqÄÀ ¥Á½UÀ¼°
À è PÁAiÀÄð £Àq¸
É ¨
À ÃÉ PÁVzÉ.
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ 5000 AiÀÄÆ¤mïUÀ¼£
À ÄÀ ß GvÁà¢¸À®Ä ¸ÁzsåÀ ªÁzÀgÆ
À GvÁàz£
À Á ªÉZÑÀ ºÉZÁÑUÄÀ vÀÛz.É F ¥ÀPæ g
À t
À zÀ°è
ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁVzÁÝ£,É DzÀgÉ ¸ÁPÀµÄÀ Ö zÀP£
ëÀ ÁV®è. KPÉAzÀg,É CzÉÃ GvÀàwU
Û É §¼À¹zÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®
(±ÀæªÀÄzÀ ªÉZÀÑ, «zÀÄåvï ªÉZÀÑ)UÀ¼ÀÄ C¢üPÀªÁVªÉ.
PÉ®ªÉÇªÉÄä, ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ PÀrªÉÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÉÆA¢UÉ CAzÀgÉ, ªÉZÀÑªÀ£ÀÄß PÀrvÀUÉÆ½¹ GvÁàzÀ£É
ªÀiÁqÀÄªÀvÛÀ ºÉZÄÀ Ñ UÀªÄÀ £À ºÀj¸À§ºÀÄzÁzÀgÆ
À GvÁàz£
À A
É iÀÄ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸z
À É ºÉÆÃUÀ§ºÀÄzÀÄ. ¥ÀjuÁªÀÄªÁV,
¸ÀgPÀ ÄÀ UÀ¼ÄÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÖA
É iÀÄ£ÀÄß vÀ®Ä¥ÀÄªÀÅ¢®è. DzÀÝjAzÀ CªÀÅUÀ½UÉ ¨ÉÃrPÉ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÊ¥ÉÆÃnzÁgÀgÄÀ
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæªÉÃ²¸ÀÄvÁÛgÉ. EzÀÄ zÀPÀëvÉ¬ÄgÀÄªÀ ¥ÀæPÀgÀtªÁzÀgÀÆ, GvÁà¢vÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß
vÀ®Ä¥ÀzÉÃ EgÀÄªÀ PÁgÀt, CzÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV®è.
DzÀÄzÀjAzÀ, zÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀézÀ £ÀqÀÄªÉ ¸ÀªÀÄvÉÆÃ®£ÀªÀ£ÀÄß PÁ¥ÁrPÉÆ¼ÀÄîªÁUÀ, PÀ¤µÀ×

¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼Æ
É A¢UÉ, CAzÀg,É JµÀÄÖ ¸ÁzsåÀ ªÇÉ Ã CµÀÄÖ zÀPv
ëÀ ¬
É ÄAzÀ, vÀªÄÀ ä UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ (¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀ)é
¤ªÀðºÀuÉUÉ §ºÀÄ ªÀÄÄRåªÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ºÉaÑ£À zÀPÀëvÉAiÀÄÄ ºÉaÑ£À ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀézÉÆA¢UÉ ¸ÀA§AzsÀ
ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉAiÀiÁzÀÝjAzÀ, EzÀÄ J¯Áè ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ GzÉÝÃ±ÀªÀÇ DVgÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV®èzÉ,
ºÉaÑ£À zÀPÀëvÉUÉ C£ÀUÀvÀå ªÀÄºÀvÀé ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÆ ¸ÀºÀ C¥ÉÃPÀëtÂÃAiÀÄªÀ®è. PÀ¼À¥É ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ CzÀPÀëvÉ¬ÄAzÀ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀézÀ PÉÆgÀvÉ¬ÄAzÀ DUÀÄvÀÛzÉ.
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÄÀ (Characteristics of Management)
¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ PÉ®ªÀÅ ªÁåSÁå£U
À ¼
À £
À ÄÀ ß UÀªÄÀ ¤¹zÀ §½PÀ, £ÁªÀÅ ºÀ®ªÀÅ CA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß PÀAqÀÄPÉÆ¼À§
î ºÀÄzÁVzÀÄÝ,
CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ® UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ.
GE ¬ÄAzÀ ¤ªÀðºÀuÁ ªÀÄAvÀæ (The Management Mantra from GE)
1981gÀ°è eÁPï ªÉ¯ïëgª

À g À ÄÀ ß GEAiÀÄ ªÀÄÄRå PÁAiÀÄð ¤ªÀðºÀuÁ¢üPÁjAiÀiÁV (CEO) £ÉÃ«Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
À £
D ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°,è ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ $ 13 ©°AiÀÄ£ï ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ §AqÀªÁ¼À ºÉÆA¢vÀÄ.Û 2000£ÉÃ E¸À«AiÀÄ°è CªÀgÄÀ D
¥Àz«
À ¬ÄAzÀ PÉ¼V
À ½AiÀÄÄªÁUÀ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÀ»ªÁlÄ §ºÀÄ ¥ÀlÄÖ ºÉZ¼ À ÁV $ 500 ©°AiÀÄ£ïUÀ½UÉ KjvÀÄ.Û
ÑÀ ª
ªÉ¯ïëgª
À g
À À AiÀÄ±À¹£
ì À gÀº¸
À åÀ ªÃÉ £ÀÄ? ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ AiÀÄ±À¹A
é iÀiÁUÀ®Ä CªÀgÄÀ F PÉ¼V
À £À PÉ®ªÀÅ CA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß PÉÆnÖzÁÝg:É
§ MAzÀÄ ‘zÀÆgÀzÈÀ ¶’Ö (Vision)AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈ¶¹

Ö , CzÀ£ÄÀ ß £À£¸
À ÁV¸À®Ä ¤ªÀÄä ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ºÀÄjzÀÄA©¹. vÁªÀÅ ªÀiÁqÀÄwÛgÄÀ ªÀ
PÉ®¸Àz° À è F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄµÁ×£U À Æ
É ½¸ÀÄªÀªg À U
É É PÁAiÀÄ®Ä ¸ÁzsåÀ ªÁUÀzAÀ vÉ d£Àg£ À ÄÀ ß GvÀÌl EZÉÒ
G¼Àªî g
À £ À ÁßV¹. ¥À§
æ ®ªÁzÀ ±ÀQ,Û ¸Àz
à Ás ð¸ÀÆáwð ªÀÄvÀÄÛ GvÁìºª À £
À ÄÀ ß §rzÉ©â¸®À Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥s° À vÁA±Àª£
À ÄÀ ß
¸Á¢ü¸® À Ä ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß ¥Àq¬
É Äj. F UÀÄtUÀ¼£ À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀÄªÀ £ÁAiÀÄPÀjUÁV ºÀÄqÀÄQ.
§ PÁAiÀÄðvÀAvÀz
æ À «µÀAiÀÄUÀ½UÉ UÀªÄÀ £À PÉÃA¢æÃPÀj¹. ¤ªÀÄä ¥Àw æ AiÉÆAzÀÄ ªÀåªº
À ÁgÀz° À è §gÀÄªÀ ¥Àªæ ÄÀ ÄR «µÀAiÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß
CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄª î ÅÀ zÀÄ ¤ªÀÄä PÉ®¸À. D ªÀiÁgÀÄPÀmU ÖÉ ¼
À °À è UÉ®®
è Ä CUÀvåÀ «gÀÄªÀ ¥Àw
æ ¨sU
É ¼
À £À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¹.
§ ªÀÄÄRå «µÀAiÀÄUÀ½UÉ UÀªÄÀ £À PÉÆr. zÉÆqÀØ avÀt æ ªÀ£ÄÀ ß £ÉÆÃqÀÄªÀ PÉ®¸À ¤ªÀÄäzÄÀ . ¥Àw æ AiÉÆAzÀÄ «ªÀgª À £
À ÆÀ ß
£ÉÆÃqÀ¨ÃÉ r. ¸ÀÆPÀöë ä «ªÀgUÀ ¼
À °
À è ¤ªÀÄä£ÄÀ ß ¤ÃªÀÅ ¹®ÄQ¹PÉÆ¼À¨ î ÃÉ r. DzÀg,É §zÀ°UÉ ¤ªÀÄä zÀÈ¶ÖPÆ É Ã£Àª£ À ÄÀ ß
PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÌÉ vÀg® À Ä, EvÀgj À UÉ ¥ÉÃæ gÀuÉ ¤Ãr. ¤ªÀÄä ¸ÀÄvÀ® Û Æ ¸ÀªÄÀ xÀð ªÀåQU Û ¼ À £
À ÄÀ ß ElÄÖPÆ
É ½î ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀAWÀl£ÉUÁV vÀªÄÀ ä PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ vÀªÄÀ ä CvÀÄåvª ÛÀ ÄÀ PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä CªÀgÀ ªÉÄÃ¯É
¨sg
À ª
À ¸
À A
É iÀÄ¤ßr.
§ J®èg£ À Æ À ß vÉÆqÀV¹PÉÆ½î ªÀÄvÀÄÛ J¯Éq è ¬É ÄAzÀ §gÀÄªÀ G£ÀßvÀ PÀ®à£U É ¼À £À ÄÀ ß ¸ÁéUw À ¹. PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄwÛgÄÀ ªÀªg À U É É
AiÀiÁgÀÄ ¨ÉÃPÁzÀgÆ À £ÁAiÀÄPÀgÁUÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁgÁzÀgÆ À PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä CvÀåAvÀ CxÀð¥ÀÆtðªÁzÀ
ªÀiÁUÀðªÉAzÀg,É CzÀÄ MAzÀÄ GvÀª Û ÄÀ PÀ®£
à A É iÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ. ªÀåªº À ÁgÀªÅÀ ¥Àw æ AiÉÆ§âjAzÀ CvÀÄåvª ÛÀ ÄÀ
PÀ®£à U
É ¼ À £À ÄÀ ß ¥ÀqA É iÀÄÄªÀÅzÉÃ DVzÉ. ºÉÆ¸À PÀ®£ à U É ¼À ÄÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ fÃªÀgPÀ ª ÛÀ ÁVzÀÄÝ, ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß £Àq¸É ÄÀ ªÀ
EAzs£ À ª À ÁVzÉ. “£ÁAiÀÄPÀ£A É zÀgÉ ºÉÆ¸À PÀ®£ à U É ¼À ÄÀ ¼Àî ªÀåQ”Û . PÀ®£
à UÉ ¼À £À ÄÀ ß C©üªåÀ QU Û ÆÉ ½¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ
zÀÈ¶ÖPÆ É Ã£Àª£ À ÄÀ ß ¸ÀÈ¶Ö¸ÄÀ ªÀÅzÀQÌAvÀ ªÀÄÄRåªÁzÀzÄÀ Ý MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉUÉ E£ÁßªÀÅzÀÆ E®è.
§ GzÁºÀgu À AÉ iÀiÁV ªÀÄÄ£ÀßqÉ¹: EvÀgg
À ÄÀ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀAvÉ Qr ºÉÆwÛ¸ÄÀ ªÀ ªÉÆzÀ®Ä ¤ÃªÀÅ GzÁºÀgu À AÉ iÀiÁV
ªÀÄÄ£ÀßqÉAiÀÄ¨ÉÃPÀÄ. eÁPï ªÉ¯ïëgª À gÀ ° À À £Á®ÄÌ ‘E’UÀ¼À C¢ü¥v
À è £ÁAiÀÄPÀvéz À åÀ ªÅÀ AiÀiÁªÁUÀ®Æ ¸Àµ
à ª
ÖÀ ÁVvÀÄÛ -
Energy (±ÀQÛ), Energise (±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß vÀÄA§ÄªÀÅzÀÄ), Edge (¥ÉÊ¥ÉÆÃn) ªÀÄvÀÄÛ Execution
(PÁAiÀÄðUÀvU À ÆÉ ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ) “CªÀgÄÀ ¥À§ æ ®±ÀQA Û iÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÄÀ , EvÀgg À °À è ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß vÀÄA§ÄwÛzÝÀ gÄÀ ,
wÃªÀª
æ ÁzÀ ¸Àz à Ás ð¸ÀÆáwðAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ C¢éwÃAiÀÄªÁzÀ PÁAiÀÄðUÀvU À Æ
É ½¸ÀÄªÀ zÁR¯ÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÀÝgÄÀ . EzÀÄ ªÉ¯ïëgª À g
À À ZÀªÄÀ vÁÌgU
À ¼
À À QÃ°PÉÊ. MAzÀÄ ªÉÃ¼É CªÀgÄÀ vÁªÀÅ ¸ÀªÄÀ yð¹zÀ ®PÀt ë UÀ¼° À è
PÉÆgÀvAÉ iÀÄÄ¼Àª
î g À ÁVzÀÝg,É CªÀgÄÀ F jÃwAiÀÄ ªÉÄZÀÄU Ñ A
É iÀÄ£ÀÄß ¥ÀqA
É iÀÄÄwÛg°À ®è”.
ªÀÄÆ®: www.ge.co.in
(i) ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ UÀÄj ¥Àz

æ Ás £À ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀiÁVzÉ (Management is a goal oriented process): MAzÀÄ
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, CªÀÅUÀ¼ÉÃ CzÀgÀ C¹ÛvÀéPÉÌ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ PÁgÀtªÁVgÀÄvÀÛzÉ. F
UÀÄjUÀ¼ÀÄ ¸ÀgÀ¼À ºÁUÀÆ ¸ÀÄálªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. ««zsÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ ««zsÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ,
MAzÀÄ a®ègÉ CAUÀrAiÀÄ UÀÄjAiÀÄÄ ªÀiÁgÁl ºÉaÑ¸ÀÄªÀÅzÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ, DzÀgÉ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸Áàöå¶ÖPïì ¸ÉÆ¸ÉÊn
(The Spastics Society of India)AiÀÄ UÀÄjAiÀÄÄ «±ÉÃµÀ CUÀvÀåªÀÅ¼Àî ªÀÄPÀÌ½UÉ ²PÀët PÉÆqÀÄªÀÅzÁVgÀÄvÀÛzÉ.
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ F UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°ègÀÄªÀ ««zsÀ ªÀåQÛUÀ¼À ¥Àj±ÀæªÀÄªÀ£ÀÄß MlÄÖUÀÆr¸ÀÄvÀÛzÉ.
(ii) ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ ¸Àªð À ÁVzÉ (Management is all pervasive): MAzÀÄ G¢ÝªÉÄAiÀÄ£ÀÄß
À ªÁå¥ÀPª
¤ªÀð»¸À®Ä ¨ÉÃPÁzÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ, DyðPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ CxÀªÁ gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÉÃ ªÉÆzÀ¯ÁzÀ J¯Áè
jÃwAiÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ½UÀÆ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁVgÀÄvÀÛªÉ. MAzÀÄ D¸ÀàvÉæ CxÀªÁ ±Á¯ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀAvÉAiÉÄÃ, MAzÀÄ
¥ÉmÉÆÃæ ¯ï §APÀ£ÀÆß ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁzÀ CUÀvÀå«zÉ. CzÀÄ ¨sÁgÀvÀªÁVgÀ°, CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£À, dªÀÄð¤
CxÀªÁ d¥Á£ï DVgÀ°, J¯ÉèqÉAiÀÄÆ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ MAzÉÃ jÃwAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ. ºÉÃUÉ
¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ JA§ÄzÀÄ ¸ÁPÀµÀÄÖ ©ü£ÀßªÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ. F ©ü£ÀßvÉAiÀÄÄ, ¸ÀA¸ÀÌøw, ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EwºÁ¸ÀUÀ¼À
©ü£ßÀ vÉU½
À AzÁVzÉ.
(iii) ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ §ºÀÄ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼£

À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ (Management is multidimensional): ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ
MAzÀÄ ¸ÀAQÃtð ZÀlÄªÀnPÉAiÀiÁVzÀÄÝ, ¥ÀæªÀÄÄRªÁV ªÀÄÆgÀÄ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ:
(C) PÉ®¸ÀzÀ ¤ªÀðºÀuÉ (Management of work): J¯Áè ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ PÉ®ªÉÇAzÀÄ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸À®Ä
C¹Ûvz
éÀ °
À g
è ÄÀ vÀª
Û .É PÁSÁð£ÉAiÀÄ°è ¸ÀgPÀ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß GvÁà¢¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û ,É ¹zÀÞ GqÀÄ¦£À CAUÀrAiÀÄ°è UÁæºPÀ g
À À CUÀvåÀ ª£
À ÄÀ ß
vÀÈ¦Û¥r
À ¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ D¸Àv
à A
æÉ iÀÄ°è gÉÆÃVUÉ aQvÉì ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀz
É iÀÄÄ F PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ¸Á¢ü¸¨
À ÃÉ PÁzÀ
UÀÄjUÀ¼£
À ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ CªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸Á¢ü¸®
À Ä ¨ÉÃPÁzÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼£
À ÄÀ ß ¤AiÉÆÃf¸ÀÄvÀÛz.É EzÀ£ÄÀ ß,
¥ÀjºÀj¸À¨ÉÃPÁzÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼ÀÄ, vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁzÀ ¤zsÁðgÀUÀ¼ÀÄ, ¸ÁÜ¦¸À¨ÉÃPÁzÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ, ªÀÄÄAUÀqÀ
¥Àv(Àæ budget)UÀ¼À gÀZÀ£É, ªÀ»¹PÉÆqÀ¨ÉÃPÁzÀ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÉÆÃf¸À¨ÉÃPÁzÀ C¢üPÁgÀUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è
ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀz
Û .É
À À ¤ªÀðºÀuÉ (Management of people): ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ

(D) ªÀåQÛU¼ À ä® CxÀªÁ d£ÀgÄÀ MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ
zÉÆqÀØ D¹Û. vÀAvÀe
æ ÁÕ£z
À °
À è C¥ÁgÀ ¥ÀU
æ w
À AiÀiÁVzÀÝgÆ
À , “d£ÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ PÉ®¸Àª£
À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄîªÅÀ zÀÄ” EA¢UÀÆ
æ ÀÄÄR PÁAiÀÄðªÁVzÉ. ªÀåQÛUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ JgÀqÀÄ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. i) £ËPÀgÀgÀ£ÀÄß
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ ¥Àª
ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ CUÀvÀå ªÀÄvÀÄÛ ªÀvÀð£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ ªÀåQÛUÀ¼ÉAzÀÄ ¨sÁ«¹ CªÀgÉÆA¢UÉ ªÀåªÀºÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ;
ii) ªÀåQÛUÀ¼À eÉÆvÉ CªÀgÀ£ÀÄß d£ÀgÀ MAzÀÄ ¸ÀªÀÄÆºÀªÉAzÀÄ ¨sÁ«¹ ªÀåªÀºÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀÅ
d£ÀgÀ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼£
À ÄÀ ß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV¹ ºÁUÀÆ CªÀgÀ zË§ð®åU¼
À £
À ÄÀ ß UËtªÁV¹, ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß
¸Á¢ü¸ÀÄªÀvÀÛ CªÀgÀÄ PÉ®¸À¤ªÀð»¸ÀÄªÀAvÉÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÁVzÉ.
(E) PÁAiÀiÁðZÀgu
À U À À ¤ªÀðºÀuÉ (Management of operations): ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ AiÀiÁªÀÅzÉÃ DVgÀ°, CzÀÄ
É ¼
C¹ÛvÀézÀ°ègÀ®Ä K£ÁzÀgÉÆAzÀÄ ªÀÄÆ® GvÀà£Àß CxÀªÁ ¸ÉÃªÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ, C£ÀÄ¨sÉÆÃUÀPÉÌ
¨ÉÃPÁzÀ C¥ÉÃQëvÀ GvÀà£ÀßªÁV PÀZÁÑ ¸ÁªÀÄVæAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjªÀwð¸À®Ä PÀZÁÑ ¸ÀA¥À£ÀÆä® §¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ
ºÀj«£À CªÀ±ÀåPÀvÉ¬ÄgÀÄªÀ GvÁàzÀ£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÉÆAzÀ£ÀÄß §AiÀÄ¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ PÉ®¸ÀzÀ ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåQÛUÀ¼À
¤ªÀðºÀuÉ - EªÉgÀqÀgÀ eÉÆvÉUÀÆ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA¥ÀPÀð ºÉÆA¢zÉ.
(iv) ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ ¤gÀAvÀgÀ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀiÁVzÉ (Management is a continuous process): ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ
¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ ¤gÀAvÀgÀ, ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ, DzÀgÉ ¥ÀævÉåÃPÀ PÁAiÀÄð (AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ, ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉÉ, ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉÀ, ¹§âA¢
¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉ)UÀ¼À ¸ÀgÀtÂAiÀiÁVzÉ. F PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß J¯Áè ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ KPÀPÁ°PÀªÁV
J¯Áè ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ®Æè ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ. ¸ÀÄºÁ¹¤AiÀÄªÀgÀÄ ¥sÁå¨ïªÀiÁmïð£À°è ¥ÀævÉåÃPÀ ¢£ÀªÉÇAzÀgÀ°è ºÀ®ªÁgÀÄ
«©ü£Àß §UÉAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀÄ¤¹gÀ§ºÀÄzÀÄ. PÉ®ªÀÅ ¢£ÀUÀ¼À°è CªÀgÀÄ ºÉaÑ£À
¸ÀªÀÄAiÀÄªÀ£ÀÄß ªÀÄÄAzÉ K¥Àðr¸À°gÀÄªÀ ªÀ¸ÀÄÛ ¥Àz
æ À±Àð£ÀzÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ°è PÀ¼ÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ ºÁUÀÆ ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ
¢£À CªÀgÀÄ £ËPÀgÀ£ÉÆ§â£À ¸ÀªÀÄ¸ÉåAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸ÀÄªÀÅzÀgÀ°è ¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀå¬Ä¸À§ºÀÄzÀÄ. M§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£À
PÁAiÀÄð¨sÁgÀªÀÅ ¤gÀAvÀgÀªÁV £ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀÄªÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À ¸ÀgÀtÂAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
¥ÀæwAiÉÆ§âgÀÆ MmÁÖV MAzÀÄ vÀAqÀzÀAvÉ ºÉaÑ£ÀzÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À§ºÀÄzÀÄ.

(v) ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ MAzÀÄ UÀÄA¥ÀÄ ZÀlÄªÀnPÉAiÀiÁVzÉ (Management is a group activity): ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ
«©ü£Àß CUÀvÀåªÀÅ¼Àî ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ ªÀåQÛUÀ¼À MAzÀÄ ¸ÀªÀÄ¶×AiÀiÁVzÉ. ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃgÀ®Ä UÀÄA¦£À ¥ÀæwAiÉÆ§â
¸Àz¸
À åÀ ¤UÀÆ ©ü£ßÀ ªÁzÀ GzÉÝÃ±À«gÀÄvÀz
Û .É DzÀgÉ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¸Àz¸
À åÀ gÁV, CªÀgÄÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄªÀ ¤nÖ£°
À è PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÁÛg.É EzÀPÌÉ vÀAqÀ PÁAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¥Àj±Àª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÁªÀiÁ£Àå UÀÄjAiÉÄqÉUÉ
¸ÀªÄÀ £Àé¬Ä¸ÀÄªÀ CUÀvåÀ «gÀÄvÀÛz.É CzÉÃ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è, CUÀvåÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀPÁ±ÀU¼
À ÄÀ §zÀ¯ÁUÀÄªÀÅzÀjAzÀ, ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ
vÀ£Àß J¯Áè ¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ ºÉÆAzÀ®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀ¨ÉÃPÀÄ.
(vi) ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ ZÀ®£À²Ã® PÁAiÀÄðªÁVzÉ (Management is a dynamic function): ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ
ZÀ®£À²Ã® PÁAiÀÄðªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÀÄªÀ ¥Àj¸ÀgÀPÉÌ vÀPÀÌAvÉ vÀ£Àß£ÀÄß ºÉÆA¢¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ, ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ vÀ£Àß ¨ÁºÀå
¥Àj¸ÀgÀPÉÌ ¥Àæw¸ÀàA¢¸ÀÄvÀÛzÉ. MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ AiÀÄ±À¹éAiÀiÁUÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ, CzÀÄ vÀ£Àß£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ vÀ£Àß UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß
¥Àj¸ÀgÀzÀ CUÀvÀåPÉÌ vÀPÀÌAvÉ §zÀ¯Á¬Ä¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. §ºÀÄ±ÀB ¤ÃªÀÅ w½¢gÀ§ºÀÄzÀÄ, ¥sÁ¸ïÖ¥sÀÄqï zÉÊvÀå
ªÀiÁåPïqÉÆ£Á¯ïØ PÀA¥À¤AiÀÄÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉAiÀÄ°è C¹ÛvéÀ G½¹PÉÆ¼Àî®Ä vÀ£ßÀ w¤¸ÀÄUÀ¼À ¥ÀnÖAiÀÄ°è ¥Àª
æ ÄÀ ÄR
§zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À £
À ÄÀ ß ªÀiÁrvÀÄÛ.
(vii) ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ MAzÀÄ CUÉÆÃZÀgÀ ±ÀQAÛ iÀiÁVzÉ (Management is an intangible force): ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ
MAzÀÄ CUÉÆÃZÀgÀ ±ÀQÛAiÀiÁVzÀÄÝ, CzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÀ®Ä ¸ÁzsÀå«®è, DzÀgÉ CzÀgÀ EgÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ jÃwAiÀÄ°è C£ÀÄ¨s«
À ¸À§ºÀÄzÀÄ. ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄªÀ£ÄÀ ß, AiÉÆÃd£ÉU½
À UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV
UÀÄj ªÀÄÄlÄÖªÀÅzÀÄ, ¹§âA¢ ªÀUÀðzÀªÀgÀÄ ¸ÀAvÉÆÃµÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀÈ¦Û¬ÄAzÀ EgÀÄªÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ CªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ §zÀ°UÉ
ªÀåªÀ¹ÜvÀªÁVgÀÄªÀÅzÀÄ, EªÀÅUÀ¼À°è UÀªÀÄ¤¸À§ºÀÄzÀÄ.
¤ªÀðºÀuÉ - §ºÀÄ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À MAzÀÄ ZÀlÄªÀnPÉ

¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ (Objectives of Management)
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¸Á¢ü¸À§AiÀÄ¸ÀÄªÀ PÉ®ªÀÅ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÉÆAzÀÄ ZÀlÄªÀnPÉAiÀÄ C¥ÉÃQëvÀ

¥sÀ°vÁA±ÀªÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀåªÀºÁgÀzÀ ªÀÄÆ® GzÉÝÃ±À¢AzÀ¯ÉÃ ¥ÀqÉAiÀÄ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. AiÀiÁªÀÅzÉÃ MAzÀÄ
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è ««zsÀ GzÉÝÃ±ÀU½
À gÀÄvÀª
Û É ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ F J¯Áè GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß zÀPëÀ ºÁUÀÆ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
jÃwAiÀÄ°è ¸Á¢ü¸¨
À ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ , ¸ÁªÀiÁfPÀ GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ
CxÀªÁ ªÀåQÛUÀvÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÉAzÀÄ ªÀVÃðPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ.
i) ¸ÀAWÀ£ÁvÀäPÀ GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ (Organisational Objectives): ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
¸ÁÜ¦¹, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ dªÁ¨ÁÝjAiÀiÁVzÉ. µÉÃgÀÄzÁgÀgÀÄ, GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ, UÁæºÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀPÁðgÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ J¯Áè D¸ÀQÛzÁgÀgÀ »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjUÀtÂ¹, J¯Áè PÉëÃvÀæÀUÀ¼À ««zsÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. AiÀiÁªÀÅzÉÃ MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝÃ±ÀªÀÅ, ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sËwPÀ
¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÁzsåÀ ªÁzÀµÆ
À Ö UÀjµÀ× ¥ÀA
æ iÉÆÃd£ÀPÌÉ, CAzÀg,É ªÀåªº
À ÁgÀzÀ DyðPÀ GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß FqÉÃj¹PÉÆ¼À®
î Ä
G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. C¹ÛvÀé, ¯Á¨sÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼ÀÄ ªÀåªÀºÁgÀzÀ DyðPÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÁVªÉ.
C¹ÛvéÀ (survival): AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÀåªÀºÁgÀzÀ ªÀÄÆ® GzÉÝÃ±ÀªÀÅ C¹ÛvÀézÀ°ègÀÄªÀÅzÁVzÉ. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ

C¹Ûvª
éÀ £
À ÄÀ ß RavÀ¥r
À ¸À®Ä ±À«
æ Ä¸À¨ÃÉ PÀÄ. C¹Ûvz
éÀ °
À g
è ÄÀ ªÀ ¸À®ÄªÁV ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ªÉZª
ÑÀ £
À ÄÀ ß ¨sj
À ¸À®Ä ¸ÁPÀµÄÀ Ö DzÁAiÀÄªÀ£ÄÀ ß
UÀ½¸À¨ÉÃPÀÄ.
¯Á¨sÀ (profit): ªÀåªÀºÁgÀPÉÌ PÉÃªÀ® C¹ÛvÀé ªÀiÁvÀæ ¸ÁPÁUÀÄªÀÅ¢®è. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜ ¯Á¨sÀ UÀ½¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß
RavÀ¥Àr¸À¨ÉÃPÀÄ. ¯Á¨sÀªÀÅ MAzÀÄ GzÀåªÀÄzÀ ¤gÀAvÀgÀ AiÀÄ±À¹é PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÉ ¥ÀæªÀÄÄR GvÉÛÃdPÀÀªÁVzÉ.
¯Á¨sÀªÀÅ ªÀåªÀºÁgÀzÀ ªÉZÀÑ ªÀÄvÀÄÛ £ÀµÀÖ ¨sÀAiÀÄªÀ£ÀÄß ¨sÀj¸À®Ä CvÀåªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ.
¨É¼ª
À t
À U
Â É (growth): MAzÀÄ ªÀåªº
À ÁgÀªÅÀ ¢ÃWÁðªÀ¢A
ü iÀÄ°è vÀ£ßÀ CªÀPÁ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ºÉa¹
Ñ PÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É EzÀPÁÌV
ªÀåªº
À ÁgÀPÌÉ ¨É¼ª
À t
À U
Â A
É iÀÄÄ §ºÀÄ ªÀÄÄRåªÁVzÉ.É G¢ÝªÄÉ AiÀÄ°è G½AiÀÄ®Ä, ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¨É¼ª
À t
À U
Â A
É iÀÄ
¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV §¼À¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. MAzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁgÁlzÀ UÁvÀæ.
GzÉÆåÃVUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ°è KjPÉ, GvÀà£ÀßUÀ¼À ¸ÀASÉå CxÀªÁ §AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉAiÀÄ°è ºÉZÀÑ¼À EvÁå¢ CA±ÀUÀ¼À
gÀÆ¥ÀzÀ°è C¼ÉAiÀÄ§ºÀÄzÁVzÉ. ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ EvÀgÀ ¸ÀÆZÀPÀUÀ¼ÀÆ EgÀ§ºÀÄzÀÄ.
ii) ¸ÁªÀiÁfPÀ GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ (Social objectives): EzÀÄ ¸ÀªÀiÁdPÁÌV ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À ¸ÀÈf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß
M¼ÀUÆ
É ArzÉ. ¸ÀªiÀ ÁdzÀ MAzÀÄ CAUÀªÁVgÀÄªÀ ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ, CzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVgÀ° CxÀªÁ
ªÀåªÀºÁgÉÃvÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÉÄÃ DVgÀ°
À , ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨ÁzsåÀ vÉAiÉÆAzÀ£ÄÀ ß ¥ÀÆgÉÊ¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz.É EzÀÄ ¸ÀªiÀ ÁdzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ
PÉëÃvÀæUÀ½UÁV DyðPÀ ªÀiË®åUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀvÀvÀªÁV ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄªÀÅzÉAzÀÄ G¯ÉèÃT¸À§ºÀÄzÁVzÉ. EzÀÄ ¥Àj¸ÀgÀ-¸ÉßÃ»
GvÁàz£
À Á «zsÁ£ÀU¼
À £
À ÄÀ ß §¼À¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ, ¸ÀªiÀ ÁdzÀ CªÀPÁ±À ªÀAavÀ ªÀUð
À zÀªj
À UÉ GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß MzÀV¸ÀÄªÀÅzÀÄ
ºÁUÀÆ GzÉÆåÃVUÀ¼À ªÀÄPÀÌ½UÉ ±Á¯É ªÀÄvÀÄÛ ¥Á®£Á PÉÃAzÀU
Àæ ¼
À A
À vÀºÀ ªÀÄÆ®¨sÆ
À vÀ ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß MzÀV¸ÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß
M¼ÀUÆ
É ArzÉ. F ªÀÄÄAzÉ ¤ÃrgÀÄªÀ ¨ÁPïì£°
À g
è ÄÀ ªÀ avÀt
æ ªÀÅ MAzÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄÄ vÀ£ßÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÉÆtÂUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÃUÉ ¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ.
ITC - UÁæ«ÄÃt ¨sÁgÀvª

À £
À ÄÀ ß ¸À±PÀ U
ÛÀ Æ
É ½¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀÅzÀÄ (ITC - Empowering Rural India)
MAzÀÄ ¤±Àê§Ý rfl¯ï PÁæAwAiÀÄÄ §ºÀÄzÀÆgÀzÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ºÀ½îUÀ¼À°ègÀÄªÀ gÉÊvÀgÀ fÃªÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÄ£Àgï
gÀÆ¦¸ÀÄwÛz.É ¸Á«gÁgÀÄ ªÀµð
À UÀ½AzÀ ªÀiÁqÀÄvÀ¯
Û ÃÉ §A¢gÀÄªÀAvÉ, F ºÀ½îU¼
À °
À è gÉÊvÀgÄÀ vÀªÄÀ ä ¸ÀtÚ ¨sÆ
À «ÄUÀ¼°
À è
¸ÉÆÃAiÀiÁ©Ã£ï, UÉÆÃ¢ü ªÀÄvÀÄÛ PÁ¦üAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛzÁÝgÉ. EAvÀºÀ ªÀiÁzÀj ºÀ½îAiÉÆAzÀPÉÌ «±Áé¸ÁºÀð
«zÀÄåZÀÒQÛ E®è¢gÀÄ«PÉ ºÁUÀÆ EgÀÄªÀ zÀÆgÀªÁtÂAiÀÄ vÀAwUÀ¼ÀÆ ¥ÀÄgÁvÀ£ÀªÁVªÉ. E°è£À gÉÊvÀgÀÄ ºÉZÁÑV
C£ÀPÀëgÀ¸ÀÜgÀÄ ºÁUÀÆ UÀtPÀAiÀÄAvÀæªÀ£ÀÄß £ÉÆÃrAiÉÄÃ E®è. DzÀgÉ, F ºÀ½îUÀ¼À°è£À gÉÊvÀgÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ Cw zÉÆqÀØ
UÁæºÀPÀ GvÀà£Àß ªÀÄvÀÄÛ PÀÈ¶ GzÀåªÀÄ PÀA¥À¤UÀ¼À°è MAzÁVgÀÄªÀ ITC AiÀÄÄ ¸ÀÈ¶Ö¹gÀÄªÀ E-ZË¥Á¯ï (E-
Choupal) JA§ G¥ÀPÀæªÀÄzÀ ªÀÄÆ®PÀ «zÀÄå£Áä£À ªÀåªÀºÁgÀ (e-business)ªÀ£ÀÄß £ÀqÉ¸ÀÄwÛzÁÝgÉ.
ITC AiÀÄ E-ZË¥Á¯ï G¥ÀPª

æÀ ÄÀ ªÀÅ, MAzÀÄ ªÀåªº
À ÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ PÁ¥ÉÆÃðgÉÃmï ¸ÁªÀiÁfPÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄwÛgÀÄªÀÅzÀgÀ MAzÀÄ GvÀÛªÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁVzÉ. F PÁAiÀÄðPÀæªÀÄzÀ ªÀÄÆ® UÀÄjAiÀÄÄ, UÁæ«ÄÃt
¨sÁgÀvz
À À gÉÊvÀjUÉ £ÉÃgÀ ªÀiÁgÁl ªÀiÁUÀðªÀ£ÄÀ ß §¼À¹PÉÆ¼À®
î Ä CªÀPÁ±À ªÀiÁrPÉÆqÀÄªÀÅzÁVzÀÄÝ, §ºÀÄ ªÀÄzsåÀ ªw
À ðUÀ¼ÄÀ ,
ªÀåxÀð ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀªÀ±ÀåPÀ ªÀåªÀºÁgÀ ªÉZÀÑUÀ¼À£ÀÄß vÉÆqÉzÀÄºÁPÀÄªÀÅzÁVzÉ. EzÀÄ UÁæ«ÄÃt ¨sÁgÀvÀzÀ°è
PÁ¥ÉÆÃðgÉÃmï ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆAzÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ Cw zÉÆqÀØzÁzÀ KPÀªÉÄÃªÀ ªÀiÁ»w vÀAvÀæeÁÕ£À DzsÁjvÀ
ªÀÄzsÀå¹ÜPÉAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ UÁæ«ÄÃt gÉÊvÀ£À£ÀÄß ¥ÀæUÀw¥ÀgÀ eÁÕ£ÀzÁ» £ÁUÀjPÀ£À£ÁßV ¥ÀjªÀwð¹, eÁÕ£À¢AzÀ
CªÀ£À£ÀÄß ²æÃªÀÄAvÀUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆ¸À PÀæªÀÄzÀ ¸À§°ÃPÀgÀtzÀvÀÛ PÉÆAqÉÆAiÀÄÄåªÀÅzÁVzÉ.
E-ZË¥Á¯ï, ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ gÉÊvÀgÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä, ¸ÀPÁ°PÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß

ªÀÄvÀÄÛ CªÀ±åÀ «gÀÄªÀ ¸ÀA§A¢üvÀ eÁÕ£ª
À £
À ÄÀ ß ¤ÃqÀÄvÀz
Û É ºÁUÀÆ F ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ ¨ÉÃrPÉUÉ PÀÈ¶ GvÁàz£
À A
É iÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢¸ÀÄvÀz
Û ;É GvÀª
Û ÄÀ UÀÄtªÀÄlÖ, GvÁàzPÀ v
À É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄzsÁjvÀ ¨É¯A
É iÀÄ£ÀÄß ¥Àqz
É ÄÀ PÉÆ¼À®
î Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É
UÁæ«ÄÃt ªÀ®AiÀÄzÀ°è£À PÉ¼ÀªÀÄlÖzÀ ¸ÁPÀëgÀvÉ¬ÄAzÁV, UÀtPÀAiÀÄAvÀæ PÉÃAzÀæ (computer terminal) ªÀÄvÀÄÛ
gÉÊvÀgÀ £ÀqÀÄªÉ ¨sËwPÀ¸ÀA¥ÀPÀð K¥Àðr¸ÀÄªÀ°è ZË¥Á¯ï ¸ÀAZÁ®PÀ CAzÀgÉ, UÁæªÀÄzÀ gÉÊvÀ ªÀÄÄRAqÀ£À ¥ÁvÀæªÀÅ
ªÀÄÄRåªÁVzÉ. E-ZË¥Á¯ï£À eÁ®vÁtzÀ°è UÁæºQÀ ÃPÀÈvÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä, gÉÊvÀgÀ UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉUÉ E-
ZË¥Á¯ï£À ¸ÁämïðPÁqïð C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀz
Û .É §¼ÀPA
É iÀÄ ¥Àª
æ iÀ Át ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åPÁÌV gÉÊvÀg£
À ÄÀ ß ¥ÀÄgÀ¸ÌÀj¸À®Ä
CªÀgÀ D£ï¯ÉÊ£ï ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß zÁR°¹PÉÆ¼Àî¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
ªÀÄÄAZÀÆtÂAiÀÄ°ègÀÄªÀ MAzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ UÁæ«ÄÃt §qÀd£ÀgÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀPÁÌV DzsÀÄ¤PÀ

vÀAvÀæeÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß §¼À¹gÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß GzÁºÀj¸À®Ä, E-ZË¥Á¯ï G¥ÀPÀæªÀÄªÀÅ ºÁªÀðqïð ©¹£É¸ï ¸ÀÆÌ¯ï£À°è
MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀæPÀgÀt CzsÀåAiÀÄ£À «µÀAiÀÄªÁV ¥ÀjUÀtÂ¸À®ànÖzÉ.
ªÀÄÆ®: ªÉÆÃºÀ£ï©Ãgï ¸Á»ß, ªÀiÁåPï PÁ«ÄðPï næ§Æ£ï ¥ÉÆæ¥sÉ¸Àgï D¥sï mÉPÁß®f, PÉ¯ÁUï ¸ÀÆÌ¯ï D¥sï ªÀiÁå£ÉÃeïªÉÄAmï, AiÀÄÄJ¸ïJ
iii) ªÉÊAiÀÄQÛPÀ GzÉÝÃ±ÀU¼

À ÄÀ (Personal objectives): ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ ««zsÀ ªÀåQÛvÀé, »£Éß¯É, C£ÀÄ¨sÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ
GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀÄªÀ ªÀåQU
Û ½
À AzÀ gÀa¸À®
À n
à z
Ö .É ªÀåQU
Û ¼
À ÄÀ vÀªÄÀ ä ªÉÊ«zsåÀ ªÄÀ AiÀÄ CUÀvåÀ vU
É ¼
À À vÀÈ¦ÛUÁV ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ
¨sÁUÀªÁUÀÄvÁÛg.É EªÀÅ ¸Àz
à Ás ðvÀäPÀ ¸ÀA§¼À ªÀÄvÀÄÛ ¸Àª®
À vÀÄU
Û ¼
À A
À vÀºÀ ºÀtPÁ¹£À CUÀvåÀ vU
É ½
À AzÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ CUÀvåÀ vU
É ¼
À ÁzÀ
¸ÀºÆ
É ÃzÉÆåÃVUÀ¼°
À è UÀÄgÀÄw¹PÉÆ¼ÀÄ«
î PÉ ªÀÄvÀÄÛ G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ CUÀvåÀ vU
É ¼
À ÁzÀ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¨É¼ª
À t
À U
Â É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞU¼
À ª
À g
À U
É É
§zÀ¯ÁUÀÄvÀÛªÉ. ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ¸ÁªÀÄgÀ¸ÀåªÀ£ÀÄß PÁ¥ÁrPÉÆ¼Àî®Ä, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ
GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀjzÀÆV¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ (Importance of Management)

¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ ¸ÁªÀðwæPÀ ZÀlÄªÀnPÉAiÀiÁVzÀÄÝ, AiÀiÁªÀÅzÉÃ MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ C«¨sÁdå CAUÀª£
É ÄÀ ßªÀÅzÀ£ÄÀ ß
w½zÀ ªÉÄÃ¯É, FUÀ AiÀiÁªÀ PÁgÀtUÀ½AzÁV ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß
£Á«ÃUÀ ¥Àj²Ã°¸ÉÆÃt:
i) ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ UÀÄA¥ÀÄ UÀÄjUÀ¼£
À Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û É (Management helps in
achieving group goals): ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ CUÀvÀåªÀÅ ¤ªÀðºÀuÉUÁVAiÉÄÃ EgÀzÉÃ CzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ
UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä CUÀvÀåªÁVzÉ. ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ MmÁÖgÉ GzÉÝÃ±ÀªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä, ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¥Àj±ÀæªÀÄPÉÌ
MAzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ M§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£À PÁAiÀÄðªÁVzÉ.
ii) ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ zÀPëÀ vÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÄÀ vÀz
Û É (Management increases efficiency): ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À GvÀÛªÀÄ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ, ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ, ¤zÉÃð±À£À, ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ
ªÀÄÆ®PÀ ªÉZÀÑªÀ£ÀÄß vÀVÎ¸ÀÄªÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ GvÁàzÀPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄªÀÅzÀÄ M§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£À UÀÄjAiÀiÁVzÉ.
iii) ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ ZÀ®£À²Ã® ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÄÀ vÀz

Û É (Management creates a dynamic
organisation): J¯Áè ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ ¤gÀAvÀgÀªÁV §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÀÄªÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁVzÉ.
MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß «gÉÆÃ¢ü¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÁt§ºÀÄzÀÄ. KPÉAzÀgÉ,
CzÀÄ ¥ÀjavÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄgÀPv
ëÀ A
É iÀÄÄ¼Àî ¥Àj¸Àg¢
À AzÀ ºÉÆ¸ÀzÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÄÀ Ñ ¸ÀªÁ®ÄUÀ½gÀÄªÀ ¥Àj¸ÀgPÀ ÌÉ ºÉÆÃUÀÄªÀÅzÁVzÉ.
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ d£ÀjUÉ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ½UÉ ºÉÆA¢PÉÆ¼Àî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀjAzÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ
vÀ£Àß ¸ÀàzsÁðvÀäPÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß G½¹PÉÆ¼Àî®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.
iv) ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ GzÉÝÃ±ÀU¼

À £
Û É (Management helps in
achieving personal objectives): ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ MmÁÖgÉ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À ¸ÁzsÀ£ÉUÉ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄªÀÅzÀgÀ
eÉÆvÉUÉ vÀªÄÀ ä ªÉÊAiÀÄQÛPÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸®
À Ä ¸ÁzsåÀ ªÁUÀÄªÀAvÉ M§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ vÀ£ßÀ vÀAqÀª£
À ÄÀ ß ¥ÉÃæ gÉÃ¦¸ÀÄvÁÛ£É
ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄ£ÀßqÉ¸ÀÄvÁÛ£É. ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÁAiÀÄPÀvÀéUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ vÀAqÀ¸ÀÆáwð, ¸ÀºÀPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ
UÀÄA¦£À AiÀÄ±À¹ìUÉ §zÀÞvÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¹PÉÆ¼Àî®Ä ªÀåQÛUÀ½UÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
v) ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ (Management helps in the

development of society): MAzÀÄ ¸ÀA¸ÀÜÉAiÀÄÄ vÀ£Àß£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄªÀ ««zsÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À zsÉåÃAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ÉUÁV
§ºÀÄ«zsÀzÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. F GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
C©üªÀÈ¢ÞUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ D ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÀÆ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ GvÀÛªÀÄ
UÀÄtªÀÄlÖzÀ GvÀà£Àß ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ, GzÉÆåÃUÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄvÀÛzÉ,
d£ÀgÀ ºÉa£
Ñ À M½wUÁV ºÉÆ¸À vÀAvÀe
æ ÁÕ£ª
À £
À ÄÀ ß C¼Àªr
À ¹PÉÆ¼ÀÄîvÛz
À ÀÉ ºÁUÀÆ ¨É¼ª
À t
À U
Â É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ¥Àxz
À °
À è
ªÀÄÄ£ÀßqÉAiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ¸ÀégÆ

À ¥À (Nature of Management)
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ £ÁUÀjPÀvAÉ iÀÄµÉÃÖ ºÀ¼AÉ iÀÄzÁVzÉ. DzsÄÀ ¤PÀ ¸ÀAWÀl£ÉU¼

À ÄÀ EwÛÃa£À ¨É¼ª
À t
À U
Â AÉ iÀiÁVªÉAiÀiÁzÀgÆ
À ,
¸ÀAWÀnvÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ ¥ÁæaÃ£À £ÁUÀjPÀvÉUÀ¼À PÁ®¢AzÀ®Æ C¹ÛvÀézÀ°èªÉ. ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ £ÁUÀjPÀ
¸ÀªÀiÁdªÀ£ÀÄß C£ÁUÀjÃPÀ ¸ÀªÀiÁd¢AzÀ ¨ÉÃ¥Àðr¸ÀÄªÀ MAzÀÄ «²µÀÖ ®PÀëtªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¸À§ºÀÄzÀÄ. DgÀA©üPÀ
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ DZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdå ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À C£ÀÄ¨sÀªÀzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉÆAqÀ
¤AiÀÄªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§Azs£
À U
É ¼
À À MAzÀÄ ¸ÀªÄÀ ÆºÀªÁVvÀÄ.Û ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdåzÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ PÀª
æ ÄÉ Ãt ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ
vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DZÀgÀuÉUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞUÉ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
EAzÀÄ ‘¤ªÀðºÀu’É JA§ ¥Àzª

À ÅÀ CzÀgÀ ¸ÀégÆ
À ¥ÀzÀ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR CA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß JwÛ vÉÆÃj¸ÀÄªÀ ««zsÀ CxÀðUÀ¼£
À ÄÀ ß
ºÉÆA¢zÉ. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀÅ, PÁ¯PÀæªÉÄÃt DzsÀÄ¤PÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À eÉÆvÉ, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ C£ÀÄ¨sÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ
DZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ºÀ®ªÀÅ ¸ÉÊzÁÞAwPÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÉgÀqÀgÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É «PÀ¸À£ÀUÉÆArzÉ. PÁ¯ÁAvÀgÀzÀ°è
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ vÀ£ÀßzÉÃ DzÀ «±ÉÃµÀ UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÉÆA¢UÉ MAzÀÄ ZÀ®£À²Ã® «µÀAiÀÄªÁV ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ºÉÆA¢zÉ.
DzÁUÀÆå, ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ¸ÀégÆ
À ¥ÀPÌÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ, ‘¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ «eÁÕ£ª
À ÃÉ CxÀªÁ PÀ¯A
É iÉÄÃ CxÀªÁ EªÉgq
À Æ
À
DVzÉAiÉÄÃ?’ JA§ ¥Àæ±ÉßAiÀÄ£ÀÄß PÉÃ¼À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. F ¥Àæ±ÉßUÉ GvÀÛj¸ÀÄªÀ ¸À®ÄªÁV, £Á«ÃUÀ «eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ PÀ¯É-
EªÉgÀqÀgÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀÄªÀÅzÀgÉÆA¢UÉ, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ F ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß JµÀÖgÀªÀÄnÖUÉ ºÉÆA¢zÉ JAzÀÄ
£ÉÆÃqÉÆÃt.
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ PÀ¯AÉ iÀiÁV (Management as an Art)
‘PÀ¯’É JAzÀgÃÉ £ÀÄ? C¥ÉÃQëvÀ ¥s°

À vÁA±ÀU¼
À £
À Ä, C¹ÛvéÀz°
À ègÄÀ ªÀ eÁÕ£ª
À £
À ÄÀ ß PË±À®å¥ÀÆtð ªÀÄvÀÄÛ
ªÉÊAiÀÄQÛPÀªÁV C£Àé¬Ä¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ‘PÀ¯É’ J£ÀÄßvÁÛgÉ. EzÀ£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À, CªÀ¯ÉÆÃPÀ£À ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄ¨sÀªÀ¢AzÀ
¥Àqz
É ÄÀ PÉÆ¼À§
î ºÀÄzÁVzÉ. PÀ¯AÉ iÀÄÄ eÁÕ£z
À À ªÉÊAiÀÄQÛPÀ C£À¬
é Ä¸ÀÄ«PÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹gÀÄªÀÅzÀjAzÀ, w½¢gÀÄªÀ ªÀÄÆ®vÀvU
éÀ ¼
À £
À ÄÀ ß
DZÀj¸À®Ä, PÉ®ªÉÇAzÀÄ eÁuÉä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÈd£À²Ã®vÉAiÀÄÄ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀ¯ÉAiÀÄ ªÀÄÆ® ®PÀëtUÀ¼ÀÄ F PÉ¼ÀV£ÀAwªÉ:
i) ¸ÉÊzÁÞAwPÀ eÁÕ£z
À À C¹ÛvéÀ (Existence of theoretical knowledge): ¤¢ðµÀÖ ¸ÉÊzÁÞAwPÀ eÁÕ£ª
À ÅÀ
C¹ÛvÀézÀ°èzÉ JA§ÄzÀÄ PÀ¯ÉAiÀÄ ¥ÀÆªÀðPÀ®à£ÉAiÀiÁVzÉ. MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¸ÀégÀÆ¥ÀzÀ PÀ¯ÉUÉ C£Àé¬Ä¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®
vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjtvÀgÀÄ vÀªÀÄUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArzÁÝgÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, £ÀÈvÀå, ¸ÁªÀðd¤PÀªÁV
ªÀiÁvÀ£ÁqÀÄªÀ PÀ¯É, £Àl£É CxÀªÁ ¸ÀAVÃvÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¸Á»vÀåªÀ£ÀÄß ªÁå¥ÀPÀªÁV UÀÄgÀÄw¸À¯ÁVzÉ.
ii) ªÉÊAiÀÄQÛPUÀ Æ
É ½¹zÀ C£À¬
é Ä¸ÀÄ«PÉ (Personalised application): F ªÀÄÆ®eÁÕ£z
À À §¼ÀPAÉ iÀÄÄ ªÀåQ¬
Û ÄAzÀ
ªÀåQÛUÉ §zÀ¯ÁUÀÄvÁÛ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. DzÀÄzÀjAzÀ, PÀ¯ÉAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ ªÉÊAiÀÄQÛPÀªÁzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀiÁVzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ,
E§âgÀÄ £ÀÈvÀåUÁgÀgÀÄ, E§âgÀÄ ¨sÁµÀtPÁgÀgÀÄ, E§âgÀÄ £ÀlgÀÄ, CxÀªÁ E§âgÀÄ §gÀºÀUÁgÀgÀÄ vÀªÀÄä PÀ¯ÉAiÀÄ
¥Àz
æ À±Àð£ÀzÀ°è AiÀiÁªÁUÀ®Æ «©ü£ÀßvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ.
iii) DZÀgu
À É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÈd£À²Ã®vÉU¼
À À ªÉÄÃ¯É DzsÁjvÀ (Based on practice and creativity): J¯Áè
PÀ¯U
É ¼
À Æ
À ¥ÁæAiÉÆÃVPÀªÁVªÉ. C¹Ûvéz
À °
À g
è ÄÀ ªÀ ¸ÉÊzÁÞAwPÀ eÁÕ£ª
À £
À ÄÀ ß ¸ÀÈd£ÁvÀäPª
À ÁV DZÀgu
À U
É É vÀgÄÀ ªÀÅzÀ£ÄÀ ß PÀ¯A
É iÀÄÄ
M¼ÀUÉÆArzÉ. J¯Áè ¸ÀAVÃvÀªÀÅ K¼ÀÄ ªÀÄÆ® ¸ÀégÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É DzsÀj¸À®ànÖzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ §¯ÉèªÀÅ. DzÁUÀÆå,
M§â ¸ÀAVÃvÀUÁgÀ£À ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß C£À£åÀ ªÁV¸ÀÄªÀÅzÀÄ CxÀªÁ ©ü£ßÀ ªÁV¸ÀÄªÀÅzÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉAzÀg,É ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV
CªÀ£ÀzÉÃ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄAvÉ ¸ÀÈd£ÁvÀäPÀ jÃwAiÀÄ°è CªÀ¤AzÁzÀ F ¸ÀégÀUÀ¼À §¼ÀPÉÀ.
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ F PÉ¼V

À £À ªÀiÁ£ÀzAÀ qÀU¼
À £
À ÄÀ ß vÀÈ¦Û¥r
À ¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ, CzÀ£ÄÀ ß MAzÀÄ PÀ¯É JAzÀÄ ºÉÃ¼À§ºÀÄzÁVzÉ.
i) M§â AiÀÄ±À¹é ªÀåª¸

À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ , MAzÀÄ GzÀåªÄÀ zÀ ¢£À¤vÀåzÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ£ÀÄß CzsåÀ AiÀÄ£À, CªÀ¯Æ
É ÃPÀ£À ªÀÄvÀÄÛ
C£ÀÄ¨sÀªÀzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¤ªÀðºÀuÁ PÀ¯ÉAiÀÄ£ÀÄß DZÀgÀuÉUÉ vÀgÀÄvÁÛ£É. M§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ «±ÉÃµÀ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆAzÀ¨ÃÉ PÁzÀ ªÀiÁgÁl ¥ÀQæ A
æ iÉÄ, ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼A
À vÀºÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ««zsÀ PÉëÃvÀU
æ ¼
À °
À è
«¥sÀÄ®ªÁzÀ ¸Á»vÀå ®¨sÀå«gÀÄªÀÅzÀ®èzÉÃ, ¸ÉÊzÁÞAwPÀ eÁÕ£ÀzÀ C¹ÛvÀéªÀÇ EzÉ.
ii) ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ°è aAvÀPÀgÀ£ÉÃPÀgÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀAvÀºÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ¤ªÀðºÀuÁ ¹zÁÞAvÀUÀ¼ÀÄ EzÀÄÝ, CªÀÅ

¤¢ðµÀÖ ¸ÁªÀðwæPÀ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛªÉ. M§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ, F ªÉÊeÁÕ¤PÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß,
¤¢ðµÀÖ ¸À¤ßªÉÃ±À CxÀªÁ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è, vÀ£ÀßzÉÃ DzÀ «²µÀÖ jÃwAiÀÄ°è C£Àé¬Ä¸ÀÄvÁÛ£É. M§â GvÀÛªÀÄ
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ DZÀgÀuÉ, ¸ÀÈd£À²Ã®vÉ, PÀ®à£É, G¥ÀPÀæ«Ä¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ D«µÁÌgÀUÀ¼À ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉUÀ½AzÀ vÀ£Àß
PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß £Àq¸
É ÄÀ vÁÛ£.É M§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ¤gÀAvÀgÀ C¨sÁå¸¢
À AzÀ ¥Àj¥ÀÆtðvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÄÀ vÁÛ£.É ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ
«zÁåyðUÀ¼ÀÆ ¸ÀºÀ vÀªÀÄä vÀªÀÄä ¸ÀÈd£ÁvÀäPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß CªÀ®A©¹ F vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß «©ü£ÀßªÁV C£Àé¬Ä¸ÀÄvÁÛgÉ.
iii) M§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ £

À ÄÀ vÁ£ÀÄ ¥Àqz
É ÄÀ PÉÆAqÀ eÁÕ£ª
À £
À ÄÀ ß MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¸À¤ßªÉÃ±ÀzÀ ªÁ¸ÀÛªv
À U
É ¼
À À DzsÁgÀz°
À è
ªÀåQÛUÀvÀªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ PË±À®åAiÀÄÄvÀªÁzÀ jÃwAiÀÄ°è C£Àé¬Ä¹PÉÆ¼ÀÄîvÁÛ£É. CªÀ£ÀÄ MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À°è
vÉÆqÀUÀÄvÁÛ£É, ¸ÀÆPÀëöä ¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ ¤¢ðµÀÖ ¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ¼À §¼ÀPÉUÉ vÀ£ÀßzÉÃ DzÀ
¹zÁÝAvÀU¼
À £
À ÄÀ ß gÀÆ¦¹PÉÆ¼ÀÄîvÁÛ£.É EzÀÄ ««zsÀ jÃwAiÀÄ ¤ªÀðºÀuÁ ±ÉÊ°UÀ¼À GUÀªÄÀ PÉÌ C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛz.É
CvÀÄåvÀÛªÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ §zÀÞvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄ¥ÀðuÁ ¨sÁªÀªÀÅ¼Àî ªÀåQÛUÀ¼ÁVzÀÄÝ, ºÉaÑ£À vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ
«zÁåºð
À vÉAiÀÄÄ¼Àª
î g
À ÁVgÀÄvÁÛg.É eÉÆvÉU,É EªÀg°
À è ªÉÊAiÀÄQÛPÀ UÀÄtUÀ¼ÁzÀ ªÀÄºÀvÁéPÁAPÉ,ë ¸ÀéAiÀÄA¥ÉÃæ gÀu,É ¸ÀÈd£ÁvÀäPv
À É
ªÀÄvÀÄÛ PÀ®à£Á±ÀQÛ EgÀÄvÀÛªÉ. ¸ÀéAiÀÄA-C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ eÉÆvÉUÉ vÁªÀÅ ¸ÉÃjzÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß C©üªÀÈ¢ÞUÉÆ½¸ÀÄªÀ
§AiÀÄPÉ G¼Àîªg
À ÁVgÀÄvÁÛg.É ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ J¯Áè DZÀgu
À U
É ¼
À ÄÀ MAzÉÃ jÃwAiÀÄ vÀvéÀU¼
À £
À ÄÀ ß Dzsj
À ¹ªÉ; F vÀvéÀU¼
À £
À ÄÀ ß
DZÀgÀuÉUÉ vÀgÀÄªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÉÃ M§â AiÀÄ±À¹é ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£À£ÀÄß PÀrªÉÄ AiÀÄ±À¹é ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ¤AzÀ ¥ÀævÉåÃQ¸ÀÄvÀÛzÉ.
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ «eÁÕ£ª
À ÁV (Management as a Science)
«eÁÕ£ÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÀvÀå CxÀªÁ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼À DZÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄªÀ PÀæªÀÄ§zÀÞªÁzÀ

eÁÕ£ÀªÁVzÉ. «eÁÕ£ÀzÀ ªÀÄÆ® ®PÀëtUÀ¼ÀÄ F PÉ¼ÀV£ÀAwªÉ:
i) PÀª
æ ÄÀ §zÀÞªÁzÀ eÁÕ£À (Systematised body of knowledge): «eÁÕ£ÀªÀÅ MAzÀÄ PÀæªÀÄ§zÀÞªÁzÀ
eÁÕ£ª
À ÁVzÉ. CzÀgÀ vÀvéÀU¼
À ÄÀ PÁgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À ¸ÀA§AzsU
À ¼
À £
À ÄÀ ß Dzsj
À ¹ªÉ.É GzÁºÀgu
À U
É ,É MAzÀÄ ¸ÉÃ§Ä
ªÀÄgÀ¢AzÀ £É®PÉÌ ©Ã¼ÀÄªÀ «zÀåªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄvÁéPÀµÀðt ¤AiÀÄªÀÄªÀÅ «ªÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.
ii) ¥ÀAæ iÉÆÃUÀ DzsÁjvÀ vÀvéÀU¼

À ÄÀ (Principles based on experimentation): «eÁÕ£ÀzÀ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß
ªÉÆzÀ®Ä CªÀ¯Æ
É ÃPÀ£z
À À ªÀÄÆ®PÀ C©üªÈÀ ¢Þ¥r
Û É ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgz
À °
À è ¤AiÀÄAwævÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ°è ¥ÀÄ£ÀgÁªÀwðvÀ
¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀjÃPÉëUÉ M¼À¥Àr¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
iii) ¸ÁªÀðwæPÀ ¹AzsÄÀ vÀé (Universal validity): «eÁÕ£z

À À vÀvU À ÄÀ ¸ÁªÀðwæPÀ ¹AzsÄÀ vÀé ªÀÄvÀÄÛ C£À¬
éÀ ¼ é Ä¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢ªÉ.
ªÉÄÃ°£À ®PÀëtUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ «eÁÕ£ÀzÀ PÉ®ªÀÅ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ JAzÀÄ
ºÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ.
i) ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ PÀª
æ ÄÀ §zÀÞªÁzÀ eÁÕ£ª
À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ PÁ¯Á£ÀÄPÀª
æ ÄÀ ªÁV C©üªÈÀ ¢ÞUÆ
É ½¸À®l
à Ö
vÀ£ÀßzÉÃ DzÀ ¹zÁÞAvÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ, CxÀð±Á¸ÀÛç, ¸ÀªÀiÁd±Á¸ÀÛç, ªÀÄ£ÀB±Á¸ÀÛç ªÀÄvÀÄÛ
UÀtÂvÀ±Á¸ÀÛçUÀ¼ÀAvÀºÀ EvÀgÀ «µÀAiÀÄ±Á¸ÀÛçUÀ½AzÀ®Æ ¸ÀºÀ ¥ÀqÉzÀÄPÉÆArzÉ. EvÀgÀ J®è ¸ÀAWÀnvÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀAvÉ,
¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ ¸ÀºÀ vÀ£ßÀ zÉÃ DzÀ ±À§ÝPÆ
É Ã±À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjPÀ®à£U
É ¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. GzÁºÀgu
À U
É ,É £ÁªÉ®è QæPm
É ï ªÀÄvÀÄÛ
¥sÀÄmï¨Á¯ï£ÀÀAvÀºÀ QæÃqÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£Àå ¥ÀzÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹ ZÀað¸ÀÄvÉÛÃªÉ. DlUÁgÀgÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀAªÀºÀ£ÀPÁÌV F
¥ÀzU
À ¼
À £
À ÄÀ ß §¼À¸ÄÀ vÁÛg.É CzÉÃ jÃw, ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ ¸ÀºÀ vÀªÄÀ ä PÁAiÀÄð ¸À¤ßªÉÃ±Àª£
À ÄÀ ß GvÀª
Û ÄÀ ªÁV CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼À®
î Ä,
¸ÁªÀiÁ£Àå ±À§ÝPÉÆÃ±ÀzÀ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀAªÀºÀ£À ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ CUÀvÀåªÁVzÉ.
PÉ®ªÀÅ D¸ÀQz
Û ÁAiÀÄPÀ «©ü£ßÀ -±Á¹ÛçÃAiÀÄ zÀÈ¶ÖPÆ
É Ã£ÀU¼
À ÄÀ
(Some Interesting Cross-Disciplinary Perspectives)
ªÀiÁ£ÀªÀ±Á¸ÀÛç: ªÀiÁ£ÀªÀ±Á¸ÀÛçªÀÅ ¸ÀªÀiÁdUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£ÀªÁVzÀÄÝ, CzÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À §UÉÎ
w½zÀÄPÉÆ¼Àî®Ä £ÀªÀÄUÉ ¸ÀºÁAiÀÄªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, ¸ÀA¸ÀÌøw ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀUÀ¼À ªÉÄÃ°£À ªÀiÁ£ÀªÀ±Á¸ÀÛçdÕgÀ
PÀÈwAiÀÄÄ, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ ««zsÀ zÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À d£ÀgÀ ««zsÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ,
zsÉÆÃgÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀvÀð£ÉUÀ¼À°è£À ªÀåvÁå¸À(©ü£ÀßvÉ)UÀ¼À£ÀÄß GvÀÛªÀÄªÁV CxÉÊð¹PÉÆ¼Àî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
CxÀð±Á¸ÀçÛ: CxÀð±Á¸ÀçÛªÅÀ «gÀ¼À ¸ÀA¥À£Æ

À ä®UÀ¼À ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ «vÀgu
À U
É É ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. CzÀÄ £ÀªÄÀ UÉ §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ
CxÀðªÀåª¸
À ÜÉ AiÀÄ ºÁUÀÆ eÁUÀwPÀ ¸À¤ßªÉÃ±Àz°
À è ¥ÉÊ¥ÉÆÃn ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄPÀÛ ªÀiÁgÀÄPÀmÖU
É ¼
À À ¥ÁvÀz
æ À CjªÀ£ÄÀ ß ¤ÃqÀÄvÀz
Û .É
eÁUÀwPÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ ªÀÄÄPÀÛ ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ gÀPÀëuÁvÀäPÀ ¤ÃwUÀ¼À §UÉÎ
w½ªÀ½PÉAiÀÄÄ Cw CªÀ±ÀåPÀªÁVzÀÄÝ, CxÀð±Á¸ÀÛçdÕgÀÄ F «µÀAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ.
vÀvéÀ±Á¸ÀçÛ : vÀvéÀ±Á¸ÀÛç ²PÀëtªÀÅ ªÀ¸ÄÀ ÛU¼

À À ¸ÀégÆ
À ¥ÀzÀ §UÉÎ, ¤¢ðµÀÖªÁV ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÁzÀg,É ªÀiË®åUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÊwPÀvA
É iÀÄ
§UÉÎ «ZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É £ÉÊwPÀvÉ J£ÀÄßªÀÅzÀÄ ªÀiÁ£Àª£
À À £Àqª
À ½
À PÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ MAzÀÄ ªÀiÁ£ÀzA
À qÀ. F
£ÉÊwPÀ ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÀÄ PÁ£ÀÆ£ÀÄ§zÀÞ C¢üPÁgÀ, ¥Àæw¥sÀ®ªÀ£ÀÄß PÁAiÀÄðPÀëªÀÄvÉUÉ eÉÆÃr¸ÀÄªÀÅzÀÄ, ªÀåªÀºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ
PÁ¥ÉÆðgÉÃmï ¸ÀégÀÆ¥ÀUÀ¼À C¹ÛvÀéªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄyð¹PÉÆ¼Àî®Ä ¨ÉÃPÁzÀ DzsÁgÀUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ EA¢£À
¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄvÀÛªÉ.
gÁdå±Á¸ÀçÛ : MAzÀÄ gÁdQÃAiÀÄ ¥Àj¸Àgz

À °
À è ªÀåQU
Û ¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À ªÀvð
À £ÉAiÀÄ CzsåÀ AiÀÄ£ÀªÃÉ gÁdå±Á¸ÀçÛ ªÁVzÉ.
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ MAzÀÄ zÉÃ±ÀzÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¥ÀæPÁgÀÀ¢AzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀUÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ - CAzÀgÉ, CzÀÄ vÀ£Àß £ÁUÀjPÀjUÉ
D¹ÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆAzÀ®Ä CªÀPÁ±À PÉÆqÀÄvÀÛzA
É iÉÄÃ, M¥ÀàAzÀU¼
À °
À è vÉÆqÀUÄÀ ªÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß HfðvÀUÆ
É ½¸ÀÄªÀ
£ÁUÀjPÀgÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ªÀÄvÀÄÛ PÀÄAzÀÄPÉÆgÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸À®Ä ®¨sÀå«gÀÄªÀ ªÉÄÃ®ä£À« ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼ÀÄ EvÁå¢. D¹Û,
M¥ÀàAzÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀÄ EªÀÅUÀ¼À §UÉV£À zÉÃ±ÀªÉÇAzÀgÀ ¤®ÄªÀÅ, D zÉÃ±ÀzÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À «zsÀ, gÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ
¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄvÀÛzÉ.
ªÀÄ£ÀB±Á¸ÀÛç: ªÀÄ£ÀB±Á¸ÀÛçªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¥ÁætÂUÀ¼À £ÀqÀªÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄÄªÀ, «ªÀj¸ÀÄªÀ ºÁUÀÆ
PÉ®ªÉÇªÉÄä §zÀ¯Á¬Ä¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ «eÁÕ£ÀªÁVzÉ. EA¢£À ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ, ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ UÁæºÀPÀgÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊ«zsåÀ ªÄÀ AiÀÄ ¹§âA¢ ªÀUð
À zÀªg
À £
À ÄÀ ß JzÀÄj¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É °AUÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÉÊ«zsåÀ vU
É ¼
À £
À ÄÀ ß CxÀð
ªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄª
î À ªÀÄ£À±Á¸ÀçÛ dÕgÀ ¥Àj±Àª
æ ÄÀ ªÀÅ, ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ j
À UÉ vÀªÄÀ ä UÁæºPÀ À ªÀÄvÀÄÛ ¹§âA¢ ªÀUð
À zÀªg
À À §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ
CUÀvåÀ U¼
À À §UÉÎ MAzÀÄ GvÀª
Û ÄÀ UÀ»
æ ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀz
Û .É ¥ÉÃæ gÉÃ¥Àu,É £ÁAiÀÄPÀv,éÀ £ÀA©PÉ, ¹§âA¢ DAiÉÄÌ,
PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ¥ÀgÁªÀÄ±Éð ªÀÄvÀÄÛ vÀg¨
À ÃÉ w «zsÁ£ÀU¼
À À «µÀAiÀÄUÀ¼°
À è ªÀÄ£ÀB±Á¸ÀçÛzÀ ²PÀt
ë ªÀÅ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ j
À UÉ
¥À¸
æ ÄÀ v
Û ª
À ÁVzÉ.
¸ÀªiÀ Ád±Á¸ÀÛç: vÀªÀÄä ¸ÀºÀªÀwð ªÀiÁ£ÀªÀjUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ d£ÀgÀ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀÄªÀÅzÉÃ ¸ÀªÀiÁd±Á¸ÀÛçªÁVzÉ.
AiÀiÁªÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ ¥À¸
æ ÀÄÛvÀªÁVªÉ? eÁUÀwÃPÀgÀt, ºÉZÀÄÑwÛgÀÄªÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÉÊ«zsÀåvÉ,
§zÀ¯ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ °AUÀ¨ÃÉs zÀzÀ ¥ÁvÀ,æ ««zsÀ PÀÄlÄA§ ¥ÀzÞÀ wUÀ¼A
À vÀºÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ §zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À ÄÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ
DZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ ¥Àæ¨sÁ«¸ÀÄvÀÛªÉ? ±Á¯Á ªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¥ÀæªÀÈwÛUÀ¼ÀÄ ¨sÀ«µÀåzÀ ¹§âA¢UÀ¼À PË±À®å
ªÀÄvÀÄÛ CºÀðvÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É AiÀiÁªÀ ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛªÉ? F jÃwAiÀÄ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛgÀªÀÅ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ vÀªÀÄä
ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ JA§ÄzÀgÀ ªÉÄÃ¯É vÀ£Àß ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀjuÁªÀÄªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
ªÀÄÆ®: ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ¯ÁzsÁgÀUÀ¼ÀÄ, ¹ÖÃ¥sÀ£ï ¦. gÁ©£ïì, qÉÃ«qï J.r¸ÉÃ£ïeóÉÆÃ
ii) ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ««zsÀ §UÉAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è PÁ®PÀæªÉÄÃt ¥ÀÄ£ÀgÁªÀwðvÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
CªÀ¯Æ
É ÃPÀ£z
À À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É «PÀ¸£
À U
À Æ
É ArªÉ. DzÁUÀÆå, ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£Àª£
À À ªÀvð
À £ÉU¼
À À
eÉÆvÉ ªÀåªÀºÀj¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ, F ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤RgÀªÁV H»¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è CxÀªÁ CªÀÅ
¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£ÉAiÀiÁUÀÄªÀÅ¢®è. DzÀÄzÀjAzÀ, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ‘¤RgÀªÀ®èzÀ «eÁÕ£À’(inexact science)ªÉAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄ§ºÀÄzÁVzÉ. F «ÄwUÀ¼À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ «zÁéA¸ÀgÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¸À®Ä ±ÀPÀÛgÁVzÁÝgÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, J¥sï.qÀ§Æèöå.mÉÃ®gïgÀªÀgÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÁ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉ¤æ
¥sA
À iÉÆÃ¯ïgÀªg
À À PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ¤ªÀðºÀuÁ vÀvéU
À ¼
À ÄÀ . EªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß ¤ÃªÀÅ ªÀÄÄA¢£À CzsÁåAiÀÄzÀ°è CzsåÀ AiÀÄ£À ªÀiÁqÀÄ«j.
iii) ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ vÀvéÀU¼
À ÄÀ , «eÁÕ£z
À À vÀvéÀU¼
À A
À vÉ ¤RgÀªÁV E®è¢gÀÄªÀÅzÀjAzÀ, CªÀÅUÀ¼À C£Àé¬Ä¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ
§¼ÀPÉAiÀÄÄ ¸ÁªÀðwæPÀªÁVgÀÄªÀÅ¢®è. PÉÆqÀ®àlÖ ¸À¤ßªÉÃ±ÀPÉÌ vÀPÀÌAvÉ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁ¥Àðr¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÁUÀÆå,
CªÀÅ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ ««zsÀ ¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ¼À°è G¥ÀAiÉÆÃV¸À§ºÀÄzÁzÀ PÉ®ªÀÅ ²¶ÖÃPÀÈvÀ vÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀÄvÀÛªÉ. F
vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞUÁV PÀÆqÀ §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
ªÉÄÃ°£À ZÀZð
É ¬ÄAzÀ ¤ÃªÀÅ, ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ «eÁÕ£U
À ¼
À g
É q
À g
À À ®PÀt
ë UÀ¼£
À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß
CxÉÊð¹PÉÆArgÀÄwÛÃj. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ DZÀgÀuÉAiÀÄÄ MAzÀÄ PÀ¯ÉAiÀiÁVzÉ. DzÁUÀÆå, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ DZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ
¤ªÀðºÀuA
À £
À ÄÀ ß Dzsj
À ¹zÀÝg,É CªÀgÄÀ GvÀÛªÄÀ ªÁV PÉ®¸À ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁVzÉ. F vÀvéÀU¼
À ÄÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ£ÀÄß
«eÁÕ£ÀªÀ£ÁßV gÀÆ¦¹ªÉ. DzÀÄzÀjAzÀ, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ «eÁÕ£ÀªÁV ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¥ÀævÉåÃPÀªÁV®è, §zÀ°UÉ
CªÀÅ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¥ÀÆgÀPÀªÁVªÉ.
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ ªÀÈwÛAiÀiÁV (Management as a Profession)
J¯Áè jÃwAiÀÄ ¸ÀAWÀl£Á ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ FUÁUÀ¯ÉÃ

w½zÀÄPÉÆArgÀÄ«j. ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä, ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¤¢ðµÀÖ CºÀðvÉAiÀÄÄ¼Àî ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄ¨sÀªÀ ºÉÆA¢zÀ
ªÀåQÛUÀ½UÁV JzÀÄgÀÄ £ÉÆÃqÀÄvÀÛªÉ JA§ÄzÀ£ÀÆß ¸ÀºÀ ¤ÃªÀÅ UÀªÀÄ¤¹gÀ§ºÀÄzÀÄ. MAzÉqÉ, PÁ¥ÉÆðgÉÃmï ¸ÀégÀÆ¥ÀzÀ
ªÀåªº
À ÁgÀU¼
À ÄÀ ºÉZÁÑUÄÀ wÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ E£ÉÆßAzÉq,É ¤ªÀð»¸À®q
à ÄÀ ªÀ ªÀåªº
À ÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À §UÉÎ ºÉa£
Ñ À MvÀ£
Û ÄÀ ß ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ
JA§ÄzÀ£ÀÆß UÀªÀÄ¤¸À§ºÀÄzÀÄ. ºÁUÁzÀgÉ, EzÀÄ ¤ªÀðºÀuÉ JA§ÄzÀÄ ªÀÈwÛ JAzÀÄ ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉAiÉÄÃ? F ¥Àæ±ÉßUÉ
GvÀÛj¸À®Ä, £Á«ÃUÀ ªÀÈwÛAiÀÄ ¥Àz
æ Ás £À ®PÀëtUÀ¼£
À ÄÀ ß ¥ÀjÃQë¸Æ
É Ãt ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ CªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉAiÉÄÃ
JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÉÆÃt.
ªÀÈwÛAiÀÄÄ F PÉ¼ÀPÀAqÀ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
i) ¤RgÀªÁV ªÁåSÁå¤¸À¯ÁzÀ eÁÕ£À (Well-defined body of knowledge): J¯Áè ªÀÈwÛU¼À ÄÀ ¤RgÀªÁV

ªÁåSÁå¤¹zÀ eÁÕ£ÀzÀ ªÉÄÃ¯É DzsÁjvÀªÁVzÀÄÝ, CzÀ£ÀÄß ²PÀëtzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀqÉzÀÄPÉÆ¼Àî§ºÀÄzÁVzÉ.
ii) ¤§ðA¢üvÀ ¥Àª

æ ÃÉ ±À (Restricted entry): MAzÀÄ ªÀÈwÛUÉ ¥ÀæªÉÃ²¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß MAzÀÄ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ
CxÀªÁ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¥ÀzÀ«AiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ¤§ðA¢ü¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, ¨sÁgÀvÀzÀ°è
¸À£ÀßzÀÄ ¯ÉQÌ UÀ£ÁUÀ®Ä (Chartered Accountant) M§â C¨sÀåyðAiÀÄÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸À£ÀßzÀÄ ¯ÉQÌUÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜ
(ICAI) £ÀqÉ¸ÀÄªÀ ¤¢ðµÀÖ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉÆ½¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
iii) ªÀÈwÛ¥g
À À ¸ÀAWÀ (Professional association): J¯Áè ªÀÈwÛUÀ¼ÀÆ ¸ÀºÀ DAiÀiÁ ªÀÈwÛ¥ÀgÀ ¸ÀAWÀUÀ½UÉ
C¢üÃ£ÀªÁVgÀÄvÀª
Û .É F ªÀÈwÛ¥g
À À ¸ÀAWÀU¼
À ÄÀ ªÀÈwÛUÉ ¥Àª
æ ÃÉ ±Àª£
À ÄÀ ß ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ vÀª
Û ,É ªÀÈwÛ DZÀgu
À AÉ iÀÄ ¥Àª
æ iÀ Át¥Àvª
æÀ £
À ÄÀ ß
¤ÃqÀÄvÀª
Û É ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈwÛUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ £Àqv
À É ¸ÀA»vÉAiÀÄ£ÀÄß gÀa¹, eÁjUÉ vÀgÄÀ vÀª
Û .É ¨sÁgÀvz
À °
À è ªÀQÃ®gÁV
ªÀÈwÛ ¤ªÀð»¸À®Ä ªÀQÃ®gÀÄ ¨Ágï PË¤ì¯ï£À ¸Àz¸
À åÀ gÁUÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É ¨Ágï PË¤ì¯ï ¸Àz¸
À åÀ gÀ ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß
¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ vÀz
Û .É
iv) £ÀqÀªÀ½PÉ ¤Ãw ¸ÀA»vÉ (Ethical code of conduct): J¯Áè ªÀÈwÛUÀ¼ÀÆ MAzÀÄ ¤Ãw ¸ÀA»vÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÀÄÝ, CzÀÄ vÀ£Àß ¸ÀzÀ¸ÀågÀ £ÀqÀªÀ½PÉUÀ½UÉ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, J¯Áè ªÉÊzÀågÀÄ
ªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß ¥Àª
æ ÃÉ ²¸ÀÄªÀ ¸ÀAzÀ¨ð
Às zÀ°è £ÉÊwPÀ DZÀgu
À A
É iÀÄ §UÉÎ MAzÀÄ ¥Àw
æ eÁÕ «¢üAiÀÄ£ÀÄß vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄîvÁÛg.É
v) ¸ÉÃªÉAiÀÄ GzÉÝÃ±À (Service motive): ªÀÈwÛAiÀÄ ªÀÄÆ® GzÉÝÃ±ÀªÅÀ §zÀÞvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÄÀ ¥ÀðuÁ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀzÀ
¸ÉÃªÉ¬ÄAzÀ UÁæºÀPÀgÀ »vÁ¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀÄªÀÅzÁVzÉ. M§â ªÀQÃ®£À PÁAiÀÄðªÀÅ vÀ£Àß UÁæºÀPÀ¤UÉ £ÁåAiÀÄ
zÉÆgÀPÄÀ ªÀÅzÀ£ÄÀ ß RavÀ¥r
À ¹PÉÆ¼ÀÄîªÅÀ zÁVzÉ.
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ªÀÈwÛAiÀÄ J¯Áè ªÀiÁ£ÀzÀAqÀUÀ¼À£ÀÄß ¤RgÀªÁV ¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄªÀÅ¢®è. DzÁUÀÆå EzÀÄ ªÀÈwÛAiÀÄ

PÉ®ªÀÅ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ:
i) ¥Àæ¥ÀAZÀzÁzÀåAvÀ, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ MAzÀÄ CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ «µÀAiÀÄªÁV UÀªÀÄ£ÁºÀðªÁzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß

ºÉÆA¢zÉ. ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ ««zsÀ ªÀåªº
À ÁgÀ ¸À¤ßªÉÃ±ÀU¼
À À ªÉÄÃ¯É DzsÁjvÀªÁzÀ, ¸ÀàµÖª
À ÁV ªÁåSÁå¤¸À®àlÖ vÀvéU
À ¼
À £
À ÄÀ ß
M¼ÀUÆ
É AqÀ PÀª
æ ÄÀ §zÀÞªÁzÀ eÁÕ£z
À À ªÉÄÃ¯É DzsÁjvÀªÁVzÉ. F eÁÕ£ª
À £
À ÄÀ ß ««zsÀ PÁ¯ÉÃdÄUÀ¼ÄÀ , ªÀÈwÛ¥g
À À ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÄÀ
ªÀÄvÀÄÛ ÇÀASÁåvÀ ¥ÀÄ¸ÀÛPU
À ¼
À ÄÀ ºÁUÀÆ ¢£À¥w
À Pæ U
É ¼
À À ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀqA
É iÀÄ§ºÀÄzÁVzÉ. ¤ªÀðºÀuÁ «µÀAiÀÄªÀ£ÄÀ ß ««zsÀ
¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è ¨ÉÆÃ¢ü¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅUÀ¼À°è ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀðºÀuÁ ²PÀëtªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ ¤¢ðµÀÖ
GzÉÝÃ±ÀPÁÌV ¸ÁÜ¦¸À¯ÁVzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¤ªÀðºÀuÁ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ (IIMs), ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¤ªÀðºÀuÁ
²PÀt
ë PÉÌ «ÄÃ¸À¯ÁVgÀÄªÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÁVªÉ. ««zsÀ ¸ÀA¸ÉÜU½
À UÉ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¥Àª
æ ÃÉ ±À ¥ÀjÃPÉA
ë iÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¥Àª
æ ÃÉ ±À«gÀÄvÀz
Û .É
ii) AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÀåªº

À ÁgÀzÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è, ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÁV AiÀiÁgÀ£ßÉ Ã DUÀ° UÉÆvÀÄ¥
Û r
À ¸ÀÄªÀÅzÀÄ CxÀªÁ £ÉÃ«Ä¸ÀÄªÀÅzÀPÌÉ
AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¤§ðAzsÀ«®è. ¥ÀqÉzÀ «zÁåºÀðvÉAiÀÄ£ÀÄß UÀt£ÉUÉ vÁgÀzÉÃ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÉAzÀÄ
PÀgA
É iÀÄ§ºÀÄzÀÄ. ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ CxÀªÁ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀÈwÛU¼
À °
À è ªÉÊzÀå CxÀªÁ ªÀQÃ® vÀ£ßÀ ªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß DZÀj¸À®Ä MAzÀÄ
¹AzsÀÄvÀéªÀÅ¼Àî ¥ÀzÀ«AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. DzÀgÉ, ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è J°èAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ¤UÉ ¤¢ðµÀÖ ¥ÀzÀ«
ºÉÆAzÀÄªÀ PÀqÁØAiÀÄ«®è. DzÀg,É ºÉ¸g
À ÁAvÀ ²PÀët ¸ÀA¸ÉÜU½
À AzÀ ¥Àz«
À CxÀªÁ r¥ÉÆèÃªÀiÁ ºÉÆA¢zÀªj
À UÉ ºÉaÑ£À
¨ÉÃrPÉ EgÀÄªÀÅzÀjAzÀ, ªÀÈwÛ¥ÀgÀ eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ£ÀÄß MAzÀÄ C¥ÉÃQëvÀ CºÀðvÉ JAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
DzÀÝjAzÀ, JgÀq£
À A
É iÀÄ ªÀiÁ£ÀzA
À qÀªÅÀ PÀlÄÖ¤mÁÖV ¥Á®£ÉAiÀiÁUÀÄªÀÅ¢®è.
iii) ¨sÁgÀvz
À °
À è ºÀ®ªÁgÀÄ ªÀÈwÛ¥g
À À ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À À ¸ÀAWÀU½
À ªÉ. GzÁºÀgu
À U
É É AIMA, (AII India Management
Association) EzÀÄ vÀ£Àß ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä MAzÀÄ ¤Ãw¸ÀA»vÉAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀA¢zÉ.
DzÁUÀÆå E°è ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ CAvÀºÀ ¸ÀAWÀzÀ ¸Àz¸
À åÀ gÁUÀ¯ÃÉ ¨ÉÃPÉA§ PÀqÁØAiÀÄ«®è ªÀÄvÀÄÛ D ¸ÀAWÀU½
À UÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
jÃwAiÀÄ ±Á¸À£ÁvÀäPÀ ¨ÉA§®«®è.
iv) ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ® GzÉÝÃ±ÀªÀÅ WÉÆÃ¶vÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÀA¸ÉÜUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÁVzÉ.
CzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ G¢ÝªÉÄAiÀÄ ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß UÀjµÀ×UÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÉÆÃ ªÀÄvÀÄÛ D¸ÀàvÉæAiÀÄ°è£À ¸ÉÃªÉAiÉÆÃ DVgÀ§ºÀÄzÀÄ.
DzÁUÀÆå, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀªÁV ¯Á¨sÀ UÀjµÀ×UÉÆ½¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÁzsÀÄªÁzÀÄzÀ®è ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ ªÉÃUÀªÁV
§zÀ¯ÁUÀÄwÛz.É DzÀÄzÀjAzÀ, MAzÀÄ ªÉÃ¼É ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ zÀPëÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁzÀ MAzÀÄ GvÀª
Û ÄÀ ¤ªÀðºÀuÁ
vÀAqÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ ¥ÀPÀëzÀ°è, ¸ÀªÀiÁdPÉÌ GvÀÛªÀÄ UÀÄtªÀÄlÖzÀ GvÀà£ÀßªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄAd¸ÀªÁzÀ ¨É¯ÉUÉ ¤ÃqÀÄªÀ
ªÀÄÆ®PÀ ¸ÉÃªÉ ¸À°è¸À§ºÀÄzÁVzÉ.
“¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ PÉÃªÀ® ¥ÀÄ¸ÀÛPÀUÀ½AzÀ PÀ°AiÀÄ¯Ájj...............”
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ºÀAvÀU¼

À ÄÀ (Levels of Management)
²ªÀ£ÁqÀgï ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄºÁ¹¤, E§âgÀÆ MAzÀÄ GzÀåªÀÄzÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÁVzÁÝgÉ. ²ªÀ£ÁqÀgïgÀªÀgÀÄ

HCL£À ªÀÄÄRå PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ C¢üPÁjAiÀiÁVzÁÝgÉ ºÁUÀÆ ¸ÀÄºÁ¹¤AiÀÄªÀgÀÄ ¥sÁå¨ïªÀiÁmïð£À ±ÁSÁ
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÁVzÁÝgÉ. CªÀgÀÄ ««zsÀ ºÀAvÀUÀ¼À°è vÀªÀÄä GzÀåªÀÄªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ. ‘¤ªÀðºÀuÉ’AiÀÄÄ MAzÀÄ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀA§AzsU
À ¼
À À ªÀUð
À ±ÉÃæ tÂAiÀÄ°è §zÀÞgÁzÀ ªÀåQÛU¼
À ÄÀ MmÁÖV ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ PÉ®ªÀÅ PÁAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÀÆa¸À®Ä
§¼À¸ÀÄªÀ ¸ÁªÀðwæPÀ ¥ÀzÀªÁVzÉ. ªÀUÀð±ÉæÃtÂAiÀÄ°è §gÀÄªÀ ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀåQÛAiÀÄÄ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß
AiÀÄ±À¹éAiÀiÁV ¥ÀÆtðUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ dªÁ¨ÁÝgÀ£ÁVgÀÄvÁÛ£É. F dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀÄxÀðªÁV ¥ÀÆgÉÊ¸À®Ä
CªÀ¤UÉ ¤¢ðµÀÖ ¥ÀæªÀiÁtzÀ C¢üPÁgÀ CxÀªÁ ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ ºÀPÀÌ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. F C¢üPÁgÀ-
dªÁ¨ÁÝj ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ ªÀåQÛUÀ¼À£ÀÄß ªÉÄÃ®¢üPÁj ªÀÄvÀÄÛ C¢üÃ£ÀgÉAzÀÄ §zÀÞgÁV¸ÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è
««zsÀ ºÀAvÀUÀ½UÉ JqÉªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÁzÀgÉ, MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ªÀUÀð±ÉæÃtÂAiÀÄ°è
ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀUÀ½gÀÄvÀÛªÉ.
i) G£ÀßvÀ ¤ªÀðºÀuÉ (Top Management): F ¤ªÀðºÀuÁ ºÀAvÀªÅÀ , ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è AiÀiÁªÀ ºÉ¸jÀ ¤AzÁzÀgÆ
À
PÀgA
É iÀÄ®àqÄÀ ªÀ CvÀåAvÀ »jAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPg
À £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArgÀÄvÀÛz.É CªÀg£
À ÄÀ ß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV CzsåÀ PÀë, ªÀÄÄRå
PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÁ¢üPÁj, ªÀÄÄRå PÁAiÀiÁðZÀgÀuÁ¢üPÁj ªÀÄvÀÄÛ G¥ÁzsÀåPÀëgÉAzÀÄ G¯ÉèÃT¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. G£ÀßvÀ
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ºÀtPÁ¸ÀÄ, ªÀiÁgÁl ¥ÀQæ A
æ iÉÄ EvÁå¢ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄ£ÀßqÉ¸ÀÄwÛgÀÄªÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ£ÀÄß
M¼ÀUÉÆAqÀ MAzÀÄ vÀAqÀªÁVzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, ªÀÄÄRå ºÀtPÁ¸ÀÄ C¢üPÁj. G¥ÁzsÀåPÀë (ªÀiÁgÁl ¥ÀæQæAiÉÄ).
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¸ÀªÄÀ UÀæ GzÉÝÃ±ÀU½
À UÀ£ÄÀ UÀÄtªÁV, ªÉÊ«zsåÀ ªÄÀ AiÀÄ CA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß MUÀÆÎr¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ E¯ÁSÉU
À ¼
À À
ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ CªÀgÀ ªÀÄÆ® PÁAiÀÄðªÁVgÀÄvÀÛz.É ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ PÀ¯Áåt ªÀÄvÀÄÛ C¹ÛvéÀPÌÉ
F G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ dªÁ¨ÁÝgÀgÁVgÀÄvÁÛgÉ. CªÀgÀÄ ªÀåªÀºÁgÀÀzÀ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ C¹ÛvÀézÀ
ªÉÄÃ¯É CzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß «±ÉèÃ¶¸ÀÄvÁÛgÉ. CªÀgÀÄ ¸ÀªÀÄUÀæ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ UÀÄjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
¸Á¢ü¸À®Ä PÁAiÀÄðvÀAvÀæªÀ£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄvÁÛgÉ. CªÀgÀÄ ªÀåªÀºÁgÀzÀ J¯Áè ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁdzÀ ªÉÄÃ¯É
CzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ½UÉ dªÁ¨ÁÝgg
À ÁVgÀÄvÁÛg.É G£ÀßvÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À À PÁAiÀÄðªÀÅ ¸ÀAQÃtð ªÀÄvÀÄÛ MvÀq
Û z
À À PÉ®¸ÀªÁVzÀÄÝ,
CzÀÄ ºÉZÀÄÑ ¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£ÉUÁV CªÀ£À §zÀÞvÉAiÀÄ£ÀÄß §AiÀÄ¸ÀÄvÀÛzÉ.
ii) ªÀÄzsåÀ ªÀÄ ¤ªÀðºÀuÉ (Middle Management): EzÀÄ G£ÀßvÀ ºÀAvÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉ¼ÀºÀAvÀzÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ
£ÀqÀÄ«£À PÉÆArAiÀiÁVzÉ. F ºÀAvÀzÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ, G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ C¢üÃ£ÀgÁVgÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ
ªÉÆzÀ® ¸Á°£À ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ j
À UÉ ªÉÄÃ¯¢üPÁjUÀ¼ÁVgÀÄvÁÛg.É ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV CªÀg£
À ÄÀ ß «¨sÁUÀzÀ ªÀÄÄRå¸ÜÀ gÄÀ J£Àß¯ÁUÀÄvÀz
Û .É
GzÁºÀgÀuÉUÉ, GvÁàzÀ£Á ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ. G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹zÀ AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ
PÁAiÀÄðvÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀvÀUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄzsÀåªÀÄ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ
dªÁ¨ÁÝjAiÀiÁVzÉ. CzÉÃ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è, CªÀgÀÄ ªÉÆzÀ® ¸Á°£À ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ J¯Áè ZÀlÄªÀnPÉUÀ½UÀÆ ¸ÀºÀ
dªÁ¨ÁÝgg
À ÁVgÀÄvÁÛg.É CªÀgÀ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR PÁAiÀÄðªÉAzÀgÉ G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ gÀÆ¦¹zÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß
PÁAiÀÄðUÀvU
À Æ
É ½¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. EzÀPÁÌV CªÀgÄÀ (1) G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ gÀÆ¦¹zÀ ¤ÃwUÀ¼£
À ÄÀ ß ªÁåSÁå¤¸À¨ÃÉ PÀÄ
(2) vÀªÀÄä E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ CªÀ±ÀåPÀ ¹§âA¢AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ (3) CªÀjUÉ CªÀ±ÀåPÀ
PÀvÀðªÀå ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß ªÀ»¸À¨ÉÃPÀÄ (4) C¥ÉÃQëvÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä CªÀgÀ£ÀÄß ¥ÉæÃgÉÃ¦¸À¨ÉÃPÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ (5) ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¸ÀÄUÀªÀÄ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÉ EvÀgÀ E¯ÁSÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀºÀPÀj¸À¨ÉÃPÀÄ. CzÉÃ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è,
CªÀgÀÄ ªÉÆzÀ® ¸Á°£À ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ J¯Áè ZÀlÄªÀnPÉUÀ½UÀÆ dªÁ¨ÁÝgÀgÁVgÀÄvÁÛgÉ.
iii) ªÉÄÃ°éZÁgÀuÁ CxÀªÁ PÁAiÀiÁðZÀgu

À AÉ iÀÄ ¤ªÀðºÀuÉ (Supervisory or Operational Management):
¸ÀAWÀl£Á ªÀUð
À ±ÉÃæ tÂAiÀÄ PÉ¼º
À AÀ vÀªÅÀ ¥sÆ
É ÃgïªÉÄ£ï (foremen) ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÃ°éZÁgÀPg
À £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ. ªÉÄÃ°éZÁgÀPg
À ÄÀ
£ÉÃgÀªÁV PÁ«ÄðPÀ ªÀUÀðzÀªÀgÀ ¥Àj±ÀæªÀÄªÀ£ÀÄß ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ. CªÀgÀ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄ
G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ gÀÆ¦¹zÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀPæ ÁgÀ ¹Ã«ÄvÀªÁVgÀÄvÀÛz.É ªÉÄÃ°éZÁgÀuÁ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è PÁ«ÄðPÀgÉÆA¢UÉ ¸ÀAªÀºÀ¤¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀåªÀÄ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¸ÀÆZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß
PÁ«ÄðPÀ ªÀUÀðzÀªÀjUÉ vÀ®Ä¦¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ §ºÀÄ ªÀÄÄRåªÁzÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ. CªÀgÀ ¥Àj±ÀæªÀÄzÀ ªÀÄÆ®PÀ
GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß PÁAiÀÄÄÝPÉÆ¼Àî¯ÁUÀÄvÀÛzÉ, ¸ÁªÀÄVæUÀ¼À ¥ÉÆÃ¯ÁUÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß PÀ¤µÀ×UÉÆ½¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄgÀPÀëvÉAiÀÄ ²µÀÖUÀ¼À£ÀÄß PÁ¥ÁrPÉÆ¼Àî¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. PÁAiÀÄðPÀëªÀÄvÉAiÀÄ UÀÄtªÀÄlÖ ªÀÄvÀÄÛ GvÀàwÛAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ
PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ PÀpt ¥Àj±ÀæªÀÄ, ²¸ÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ ¤µÉ×UÀ¼À£ÀÄß CªÀ®A©¹zÉ.
G£ÀßvÀ
¤ªÀðºÀuÉ
ªÀÄzsÀåªÀÄ ¤ªÀðºÀuÉ
PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉ / ªÉÄÃ°éZÁgÀuÁ ¤ªÀðºÀuÉ
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ºÀAvÀU¼

À ÄÀ
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼ÄÀ (Functions of Management)
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ, ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ, ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉ

ºÁUÀÆ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼£
À ÄÀ ß ¤¢ðµÀÖ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸®
À Ä §¼À¸ÄÀ ªÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀðºÀuÉ JAzÀÄ
ªÀtð
Â ¸À¯ÁVzÉ.
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ (Planning): AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ K£À£ÄÀ ß ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÄÀ ß AiÀiÁgÀÄ ªÀiÁqÀ¨
À ÃÉ PÀÄ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß
ªÀÄÄAavÀªÁV ¤zsð
À j¸ÀÄªÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ. EzÀÄ ªÀÄÄAavÀªÁV UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß zÀPëÀ
ºÁUÀÆ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¸Á¢ü¸ÀÄªÀ ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀÄºÁ¹¤AiÀÄªÀgÀ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è£À GzÉÝÃ±ÀªÀÅ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ PÉÊªÀÄUÀÎ ªÀÄvÀÄÛ PÀgÀPÀÄ±À® ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À RjÃ¢ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÁl
ªÀiÁqÀÄªÀÅzÁVzÉ. CªÀgÀÄ §mÉÖUÀ¼ÀÄ, ¦ÃoÉÆÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ, ¹zÀÞ GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ
ªÀ¸çÛÀ U½
À AzÀ vÀAiÀiÁj¹zÀ UÀÈºÉÆÃ¥ÀAiÉÆÃV ªÀ¸ÄÀ U
Û ¼
À £
À ÄÀ ß ªÀiÁgÀÄvÁÛg.É ¸ÀÄºÁ¹¤AiÀÄªÀgÄÀ EªÀÅUÀ¼À ¥Àª
æ iÀ Át, «zsU
À ¼
À ÄÀ ,
§tÚ ªÀÄvÀÄÛ «£Áå¸ÀzÀ §UÉÎ ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀzÀ°è, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ ¥ÀÆgÉÊPÉzÁgÀjAzÀ
RjÃ¢¸À®Ä CxÀªÁ DAvÀjPÀªÁV C©üªÈÀ ¢ÞUÆ
É ½¸À®Ä ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼£
À ÄÀ ß ºÀAaPÉ ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ
¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß vÀqÉAiÀÄÄªÀÅ¢®è. DzÀgÉ, CzÀÄ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß H»¸À§®èzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ ªÉÃ¼É ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼ÀÄ
JzÀÄgÁzÀgÉ, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¸À®Ä ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸À§ºÀÄzÀÄ.
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ (Organising): ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉwÛPÉÆ¼Àî®Ä CUÀvÀå«gÀÄªÀ

PÀvÀðªÀåUÀ¼À ¤AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ, PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß MUÀÆÎr¸ÀÄªÀÅzÀÄ, C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß
ºÀAZÀÄªÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ PÁAiÀÄðªÁVzÉ. MªÉÄä ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸®
À Ä, MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß
¸ÁÜ¦¹zÀ £ÀAvÀg,À D AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀvU
À Æ
É ½¸À®Ä CUÀvåÀ «gÀÄªÀ ZÀlÄªÀnPÉU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼£
À ÄÀ ß
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¥ÀjÃQë¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ AiÀiÁªÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À CUÀvÀå«zÉ
JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄvÀÛzÉ. CzÀÄ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß AiÀiÁgÀÄ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ, J°è ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ
AiÀiÁªÁUÀ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ CUÀvÀå«gÀÄªÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À £ÀÄß
¤ªÀð»¸À®àqÀ§ºÀÄzÁzÀ E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ PÁAiÀÄð-WÀlPÀUÀ¼À UÀÄA¥ÁV ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ
±ÉæÃtÂAiÀÄ°èè C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀgÀ¢ ªÀiÁqÀÄªÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¸ÀAWÀl£Á
vÀAvÀæUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄð¸Á¢ü¸ÀÄ«PÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ zÀPÀëvÉ ºÁUÀÆ ¥sÀ°vÁA±ÀzÀ
¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀU
é ¼
À g
É q
À £
À Æ
À ß ¥Àª
æ w
À ð¸ÀÄvÀª
Û .ÉÀ ««zsÀ §UÉAiÀÄ ªÀåªº
À ÁgÀU½
À UÉ CªÀÅUÀ¼À PÁAiÀÄð ¸Àg
é Æ
À ¥ÀPÌÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV
««zsÀ jÃwAiÀÄ ¸ÀAWÀl£Á gÀZ£
À A
É iÀÄÄ CªÀ±åÀ «gÀÄvÀz
Û .É ªÀÄÄA¢£À CzsÁåAiÀÄUÀ¼°
À è ¤ÃªÀÅ EzÀgÀ §UÉÎ ºÉZÄÀ Ñ NzÀÄ«j.
¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉ (Staffing): ¸Àg¼

À ª
À ÁV ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÁzÀg,É ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ ¸ÀjAiÀiÁzÀ PÉ®¸ÀPÌÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ
d£ÀgÀ£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀÄªÀÅzÁVzÉ. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ Cw ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀªÉÃ£ÉAzÀgÉ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä
¸ÀjAiÀiÁzÀ CºÀðvÉAiÀÄÄ¼À,î ¸ÀjAiÀiÁzÀ d£ÀgÄÀ , ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¸ÀÜ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è ®¨såÀ «zÁÝgÉ J£ÀÄßªÀÅzÀ£ÄÀ ß
RavÀ¥r
À ¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. EzÀ£ÄÀ ß ‘ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä® PÁAiÀÄð’ªÉAzÀÆ ¸ÀºÀ PÀgA
É iÀÄ¯ÁUÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ ¹§âA¢AiÀÄ
£ÉÃªÀÄPÁw, DAiÉÄÌ, ¸ÀÜ¼À ¤AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. E£ÉÆáÃ¹¸ï mÉPÁß®fÃ¸ï
¸ÀA¸ÉÜUÉ UÀtPÀAiÀÄAvÀæ vÀAvÁæA±ÀªÀ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀÄªÀ UÀtPÀAiÀÄAvÀæ vÀAvÁæA±À «±ÉèÃµÀPÀgÀÄ, ¥ÉÆæÃUÁæªÀÄgïUÀ¼À
CUÀvÀå«zÉ. DzÀgÉ ¥sÁå¨ïªÀiÁmïðUÉ «£Áå¸ÀPÁgÀgÀ vÀAqÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀgÀPÀÄ±À®PÀ«ÄðUÀ¼À CUÀvÀå«zÉ.
¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉ (Directing): ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¹§âA¢UÉ ¤AiÉÆÃf¹zÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ¤ªÀð»¸À®Ä ªÀÄÄAzÁ¼ÀvéÀ
ªÀ»¸ÀÄªÀÅzÀÄ, ¥À¨
æ Ás ªÀ ©ÃgÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÃæ gÉÃ¦¸ÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ. EzÀPÌÉ ¹§âA¢ ªÀUð
À zÀªg
À ÄÀ CvÀÄåvª
ÛÀ ÄÀ ªÁV
PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸À®Ä ¨ÉÃPÁzÀ ¥ÉÆÃæ vÁìºPÀ À ªÁvÁªÀgt
À ¸ÁÜ¥£
À AÉ iÀÄ CªÀ±åÀ Pv
À É EzÉ. ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÁAiÀÄPÀvU
éÀ ¼
À ÄÀ
¤zÉÃð±À£z
À À ¥Àª
æ ÄÀ ÄR WÀlPÁA±ÀU¼
À ÁVªÉ. ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¸ÀAªÀº£
À À ºÁUÀÆ PÉ®¸Àz°
À è GzÉÆåÃVUÀ¼À
ªÉÄÃ°éZÁgÀuAÉ iÀÄ£ÀÆß ¸ÀºÀ M¼ÀUÆ
É ArzÉ. ¸Àg¼
À ª
À ÁzÀ CxÀðzÀ°è GzÉÆåÃVUÀ¼£
À ÄÀ ß ¥ÉÃæ gÉÃ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ JAzÀgÉ CªÀgÄÀ PÉ®¸À
ªÀiÁqÀ®Ä EµÀ¥
Ö q
À ÄÀ ªÀ ¥Àj¸Àgª
À £
À ÄÀ ß ¸ÀÈ¶Ö¸ÄÀ ªÀÅzÁVzÉ. £ÁAiÀÄPÀvª
éÀ ÅÀ £ÁAiÀÄPÀ£ÄÀ §AiÀÄ¹zÀAvÉ EvÀgg
À ÄÀ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä
¥À¨
æ Ás ªÀ ©ÃgÀÄªÀÅzÁVzÉ. M§â GvÀª
Û ÄÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ , GzÉÆåÃVAiÀÄ°è£À CvÀÄåvª
ÛÀ ÄÀ ªÁzÀ PÁAiÀÄð ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß ªÉÄZÀÄU
Ñ É
ªÀÄvÀÄÛ «ªÀÄ±ÉðUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ºÉÆgÀvU
É AÉ iÀÄÄvÁÛ£.É ¸ÀÄºÁ¹¤AiÀÄªÀgÀ «£Áå¸À vÀAqÀªÅÀ ºÁ¹UÉU½
À UÉ gÉÃµÉä §mÉA
Ö iÀÄ ªÉÄÃ¯É
¥ÀPæ Á±ÀªiÀ Á£ÀªÁzÀ §tÚU½
À AzÀ ªÀÄÄ¢æ¹zÀ ºÉÆ¢PÉAiÀÄ£ÀÄß C©üªÈÀ ¢ÞUÆ
É ½¹vÀÄ.Û £ÉÆÃqÀÄªÀÅzÀPÌÉ CªÀÅ vÀÄA¨Á ªÀÄ£À¸¼
É AÉ iÀÄÄªÀAvÉ
PÀAqÀgÆ
À , gÉÃµÉäAiÀÄ §¼ÀPAÉ iÀÄÄ D GvÀ£
à ßÀ ªÀ£ÄÀ ß M§â ¸ÁzsÁgÀt UÁæºPÀ ¤
À UÉ vÀÄA¨Á zÀÄ¨ÁjAiÀiÁV¹vÀÄ. ¸ÀÄºÁ¹¤AiÀÄªÀgÄÀ ,
«£Áå¸U
À ÁgÀgÀ ¥Àj±Àª
æ ÄÀ ªÀ£ÄÀ ß ªÉÄaÑ, D gÉÃµÉäAiÀÄ ºÉÆ¢PÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¢Ã¥ÁªÀ½ ªÀÄvÀÄÛ Qæ¸ïªÀÄ¸ï£ÀAvÀºÀ «±ÉÃµÀ ¸ÀAzÀ¨ð
Às UÀ½UÉ
EqÀÄªÀAvÉ ¸À®ºÉ ¤Ãr, zÉÊ£ÀA¢£À ªÁå¥ÁgÀPÌÉ ºÀwÛ §mÉA
Ö iÀÄ ºÉÆ¢PÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¤ÃqÀÄªÀ ¥À¸
æ ÁÛ¥ª
À £
À ÄÀ ß ªÀiÁrzÀgÄÀ .
¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉ (Controlling): ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ UÀÄj ¸Á¢ü¸ÄÀ ªÀ ¤nÖ£°

À è CzÀgÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ
ªÀiÁqÀÄªÀ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ MAzÀÄ PÁAiÀÄðªÉÃ ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀiÁVzÉ. ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄÄ, PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ²µÀU
Ö ¼
À £
À ÄÀ ß
¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ, ¥À¸
æ ÄÀ v
Û À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ, ¸ÁÜ¦¹zÀ ²µÀU
ÀÖ ¼
À Æ
É A¢UÉÉ ¥À¸
æ ÄÀ v
Û À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆÃ°¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåvÁå¸U
À ¼
À ÃÉ £ÁzÀgÆ
À PÀAqÀÄ§AzÀ°è ¸Àj¥Àr¸ÀÄªÀ PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄª
î ÅÀ zÀ£ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ.
E°è ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ, AiÀiÁªÀ ZÀlÄªÀnPÉU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ GvÀ£
à ßÀ UÀ¼ÄÀ AiÀÄ±À¹U
ì É ¤uÁðAiÀÄPÀ, J°è ªÀÄvÀÄÛ ºÉÃUÉ CªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß
C¼ÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸Àj¥Àr¸ÀÄªÀ PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß vÉUz
î À C¢üPÁgÀªÅÀ AiÀiÁgÀzÁÝVgÀ¨ÃÉ PÀÄ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß ¤zsð
À j¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É
¸ÀÄºÁ¹¤AiÀÄªÀgÄÀ , vÀªÄÀ ä «£Áå¸U
À ÁgÀgÀ vÀAqÀªÅÀ , AiÉÆÃf¹zÀÝQÌAvÀÀ ºÉZÄÀ Ñ zÀÄ¨ÁjAiÀÄ ºÉÆ¢PÉU¼
À £
À ÄÀ ß vÀAiÀiÁj¹zÀÝ£ÄÀ ß
PÀAqÀÄPÉÆAqÁUÀ, ªÉZª
ÑÀ £
À ÄÀ ß ºÀvÆ
É ÃnAiÀÄ°èq®
À Ä §mÉA
Ö iÀÄ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸ÀÄªÀ ¤zsÁðgÀª£
À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ PÉÆAqÀgÄÀ .
M§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ««zsÀ PÁAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÉÄÃ°£À PÀª
æ ÄÀ zÀAvÉ ZÀað¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û .É
EzÀÄ M§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ªÉÆzÀ®Ä AiÉÆÃf¸ÀÄvÁÛ£.É £ÀAvÀgÀ ¸ÀAWÀn¸ÀÄvÁÛ£,É ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¸ÁÜ£z
À °
À è ¹§âA¢AiÀÄ£ÀÄß
¤AiÉÆÃf¸ÀÄvÁÛ£.É £ÀAvÀgz
À °
À è ¤zÉÃð²¸ÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ CAwªÀÄªÁV ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ vÁÛ£É JA§ÄzÀ£ÄÀ ß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀz
Û .É ªÁ¸Àª
Û z
À °
À ,è
ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ F PÁAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß ¥Àv
æ åÉ ÃPÀªÁV ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀÄ §®Ä C¥ÀgÆ
À ¥ÀªÁVzÉ. M§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À À ZÀlÄªÀnPÉU¼
À ÄÀ
¥Àg¸
À g
àÀ À ¸ÀA§A¢üvª
À ÁVªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV MAzÀÄ PÁAiÀÄðªÀÅ J°è ªÀÄÄV¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ E£ÉÆßAzÀÄ J°è ¥ÁægAÀ ¨sª
À Á¬ÄvÀÄ
J£ÀÄßªÀÅzÀ£ÄÀ ß ¤¢ðµÀª
Ö ÁV ¸ÀÆa¸ÀÄªÀÅzÀÄ PÀptªÁVzÉ.
¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉ - ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ¸ÁgÀ (Coordination – the Essence of Management)
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ, ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¨É¸ÉzÀÄPÉÆArgÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ CªÀ®A©vÀ G¥ÀªÀåªÀ¸ÉÜUÀ½AzÀ ªÀiÁqÀ®àlÖ MAzÀÄ

ªÀåªÀ¸ÉÜ. M§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è LzÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§A¢üvÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß
ªÀiÁqÀÄvÁÛ£É JA§ÄzÀ£ÄÀ ß ¤ÃªÀÅ FUÁUÀ¯ÃÉ w½¢gÀÄ«j. ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸®
À Ä F ««zsÀ
UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À£ÀÄß MnÖUÉ eÉÆÃr¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. M§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ ««zsÀ «¨sÁUÀUÀ¼À ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆAzÁtÂPÉ
ªÀiÁqÀÄªÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉ J£ÀÄßvÁÛgÉ.
¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ C£ÀÄ¥À¹ÜwAiÀÄ¯ÁèUÀÄªÀ ¥ÀjuÁªÀÄ - CªÀåªÀ¸ÉÜ
¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ, ¤ªÀðºÀuA

É iÀÄ EvÀgÀ J¯Áè PÁAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß §A¢ü¸ÄÀ ªÀ MAzÀÄ ±ÀQÛAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
PÁAiÀÄðªÀÅ ¤gÀAvÀgª
À ÁV £ÀqAÉ iÀÄÄwÛgÄÀ ªÀÅzÀ£ÄÀ ß RavÀ¥r
À ¹PÉÆ¼À®
î Ä, RjÃ¢, GvÁàz£
À ,É ªÀiÁgÁl ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¸ÀÄUÀ¼AÀ vÀºÀ
J¯Áè ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ºÁzÀÄ ºÉÆÃUÀÄªÀ MAzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå J¼ÉAiÀiÁVzÉ. ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß PÉ®ªÉÇªÉÄä
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀ PÁAiÀÄðªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÁUÀÆå, ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß
¸Á¢ü¸®
À Ä PÁAiÉÆÃ£ÀÄäRªÁVgÀÄªÀ ªÀåQÛUv
À À ¥ÀA
æ iÀÄvÀßUÀ¼Æ
É ¼ÀUÉ ¸ÁªÀÄgÀ¸åÀ ªÀ£ÄÀ ß vÀg§
À ®è ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ fÃªÁ¼ÀªÁVzÉ.
¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðªÀÅ ªÉÊAiÀÄQÛPª
À ÁV ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉUÉ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÀÛz.É ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
J¯Áè PÁAiÀÄðUÀ¼À®Æè ¸ÀÆZÀåªÁVAiÀÄÆ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀUÀðvÀªÁVAiÀÄÆ EgÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÀªÄÀ £Àé¬Ä¸ÀÄªÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄÄ AiÉÆÃd£Á ºÀAvÀz¯
À èÉÃ ¥ÁægA
À ¨sª
À ÁUÀÄvÀÛz.É G£ÀßvÀ
ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ ErÃ ¸ÀA¸ÉÜUÉ AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¹zÀÞ¥r
À ¸ÀÄvÀz
Û .É F AiÉÆÃd£ÉU¼
À A
À vÉ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZ£
À A
É iÀÄ£ÀÄß
C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¹§âA¢AiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. AiÉÆÃf¹zÀAvÉAiÉÄÃ F AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß
PÁAiÀÄðUÀvÀUÉÆ½¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉÆ¼Àî®Ä ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉ EzÉ. ªÁ¸ÀÛªÀ ªÀÄvÀÄÛ
¥Àw
æ ¥s®
À ZÀlÄªÀnPÉU¼
À À £ÀqÄÀ ªÉ EgÀÄªÀ ªÀåvÁå¸U
À ¼
À £
À ÄÀ ß ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ ºÀAvÀz°
À è ¤UÁ ªÀ»¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û .É ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
¸ÁªÀiÁ£Àå GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß FqÉÃj¸À®Ä ªÀåQÛUÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄA¥ÀÄ ¥Àj±ÀæªÀÄUÀ¼À°è QæAiÉÄAiÀÄ KPÀvÉ EgÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß M§â
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄ¬ÄAzÀ RavÀ¥Àr¹PÉÆ¼ÀÄîvÁÛ£É. DzÀÄzÀjAzÀ, ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
««zsÀ QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ««zsÀ WÀlPÀUÀ¼À ¥Àj±ÀæªÀÄUÀ¼À MUÀÆÎr¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. EzÀÄ CUÀvÀå«gÀÄªÀ
¥Àj±ÀæªÀÄzÀ ¥ÀæªÀiÁt, UÀÄtªÀÄlÖ, ¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀæªÀiÁ£ÀÄUÀwAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃfvÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
PÀ¤µÀ× ¸ÀAWÀµÀðzÀ°è ¸Á¢ü¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß RavÀ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ ªÁåSÁå£ÀU¼

À ÄÀ (Definitions of coordination)
¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ, vÀAqÀzÀ ««zsÀ ¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ PÁAiÀÄðUÀ¼À ¸ÀÆPÀÛ ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ°è
¥Àg¸
À g
àÀ À ¸ÁªÀÄgÀ¸åÀ ¢AzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÄÀ ¤ªÀð»¸À®q
à ÄÀ ªÀÅzÀ£ÄÀ ß £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄª
î À ªÀÄÆ®PÀ vÀAqÀª£
À ÄÀ ß ¸ÀjzÀÆV¸ÀÄªÀÅzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ MmÁÖV Ej¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÁVzÉ.
- E.J¥sï.J¯ï ¨ÉPæ ï
¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ MAzÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÀÄÝ, vÀ£ÀÆä®PÀ M§â PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ£ÀÄ vÀ£Àß C¢üÃ£ÀgÉÆ¼ÀUÉ UÀÄA¥ÀÄ

¥ÀA
æ iÀÄvÀßUÀ¼À MAzÀÄ PÀª
æ ÄÀ §zÀÞªÁzÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß C©üªÈÀ ¢Þ¥r
À ¹, ¸ÁªÀiÁ£Àå GzÉÝÃ±ÀzÀ FqÉÃjPÉAiÀÄ°è QæAiÉÄAiÀÄ
KPÀvA
É iÀÄ£ÀÄß UÀ½¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ.
- ªÀiÁåPï ¥sÀgÁèöåAqï
¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ, PÁAiÀiÁð£ÀÄµÁ×£ÀzÀ ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀæªÀiÁt, ¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄtªÀÄlÖUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸À®Ä C¢üÃ£ÀgÀ

¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß PÀæªÀÄ§zÀÞªÁV eÉÆÃr¸ÀÄªÀÅzÁVzÀÄÝ, CªÀgÀ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß WÉÆÃ¶vÀ UÀÄjUÀ¼ÀÄ,
CAzÀgÉ, G¢ÝªÉÄAiÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå GzÉÝÃ±ÀzÉqÉUÉ ªÀÄÄ£ÀßqÉ¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ.
- yAiÉÆÃ ºÉÊªÀÄ£ï
¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÄÀ (Characteristics of Coordination)
¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ ªÁåSÉåUÀ¼ÀÄ CzÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß »ÃUÉ JwÛ »rAiÀÄÄvÀÛªÉ:
i) ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ UÀÄA¥ÀÄ ¥Àj±Àª

æ ÄÀ ªÀ£ÄÀ ß ¸ÀAAiÉÆÃf¸ÀÄvÀz
Û É (Coordination integrates group efforts):
¸ÀªÄÀ £ÀA
é iÀÄvÉAiÀÄÄ, ¸ÀA§A¢ü¹gÀzÀ CxÀªÁ ªÉÊ«zsåÀ ªÄÀ AiÀÄ D¸ÀQU
Û ¼
À £
À ÄÀ ß MAzÀÄ GzÉÝÃ±À¥Æ
À ªÀðPÀ PÁAiÀÄð ZÀlÄªÀnPÉAiÀÄ£ÁßV
KQÃPÀÈvÀUÆ
É ½¸ÀÄvÀz
Û .É ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ UÀÄA¥ÀÄ ¥Àj±Àª
æ ÄÀ PÉÌ MAzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß PÉÆlÄÖ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ
AiÉÆÃf¹zÀAvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤UÀ¢vÀªÁV £ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß RavÀ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.
ii) ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ QæAiÉÄAiÀÄ KPÀvA

É iÀÄ£ÀÄß RavÀUÆ
É ½¸ÀÄvÀz
Û É (Coordination ensures unity of action):
¸ÁªÀiÁ£Àå GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À ¸Á¢ü¸ÀÄ«PÉAiÀÄ°è QæAiÉÄAiÀÄ KPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÉÃ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀªÁVzÉ.
¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ E¯ÁSÉUÀ¼À£ÀÄß MUÀÆÎr¸ÀÄªÀ ±ÀQÛAiÀÄAvÉ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ J¯Áè PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÄÀ ªÀ GzÉÝÃ±À ºÉÆA¢gÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß RavÀ¥r
À ¹PÉÆ¼ÀÄv
î z
ÛÀ .É ¥sÁå¨ïªÀiÁmïð£À°,è ªÀiÁgÀÄPÀmA
ÖÉ iÀÄ°è£À
¨ÉÃrPÉUÉ C£ÀÄ¸ÁgÀªÁV GvÁàzÀ£É ªÀiÁqÀ®Ä, GvÁàzÀ£Á ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÁl «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ vÀAvÀªÀÄä PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄUÉÆ½¸À¨ÉÃPÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀÄ¤¹¢ÝÃj.
iii) ¸ÀªÄÀ £ÀAé iÀÄvÉAiÀÄÄ ¤gÀAvÀgÀ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀiÁVzÉ (Coordination is a continuous process): ¸ÀªÄÀ £ÀAé iÀÄvÉAiÀÄÄ
PÉÃªÀ® MªÉÄä ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ PÁAiÀÄðªÁVgÀzÉ, ¤gÀAvÀgÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ. CzÀÄ AiÉÆÃd£Á ºÀAvÀzÀ°è DgÀA¨sÀªÁV
¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄªÀgU
É É ªÀÄÄAzÀÄªÀjAiÀÄÄvÀÛz.É ¸ÀÄºÁ¹¤AiÀÄªÀgÄÀ , dÆ£ï wAUÀ½£À°èAiÉÄÃ vÀªÄÀ ä ZÀ½UÁ® ¸ÀAUÀº
æ z
À À
§UÉÎ AiÉÆÃf¹gÀÄvÁÛg.É £ÀAvÀgÀ CªÀgÄÀ ¸ÁPÀµÄÀ Ö PÁ«ÄðPÀgÄÀ EgÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß SÁvÀj¥Àr¹PÉÆ¼Àî¨ÃÉ PÀ®z
è ÃÉ GvÁàz£
À A
É iÀÄÄ
AiÉÆÃfvÀ jÃwAiÀÄ°è £ÀqA
É iÀÄÄwÛzÉ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß ¤gÀAvÀgª
À ÁV £ÉÆÃrPÉÆ¼À¨
Û .É ¥Àª
æ v
À ð
À £É ªÀÄvÀÄÛ eÁ»ÃgÁvÀÄ
PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À®Ä CªÀgÀÄ vÀªÀÄä ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ «¨sÁUÀPÀÆÌ PÀÆqÀ PÀÄè¥ÀÛ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è «ªÀgÀuÉ
¤ÃqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É
iv) ¸ÀªÄÀ £ÀA

é iÀÄvÉAiÀÄÄ ¸Àªð
À ªÁå¥ÀPª
À ÁzÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ (Coordination is an all pervasive function):
¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ E¯ÁSÉU¼
À À PÁAiÀÄðUÀ¼À ¥Àg¸
À àÀgÀ CªÀ®A§£ÉAiÀÄ PÁgÀt¢AzÁV, ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ J¯Áè
ºÀAvÀUÀ¼À®Æè CUÀvÀåªÁVzÉ. CzÀÄ ««zsÀ E¯ÁSÉUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ ºÀAvÀUÀ¼À ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß MUÀÆÎr¸ÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀÄgÀ¸Àå¢AzÀ ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÀÄºÁ¹¤AiÀÄªÀgÀÄ, RjÃ¢, GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÁl
«¨sÁUÀU¼
À À ¥Àj±Àª
æ ÄÀ ªÀ£ÄÀ ß ¸ÀªÄÀ £ÀA
é iÀÄUÉÆ½¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É §mÉÖ RjÃ¢¸ÀÄªÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄ RjÃ¢ «¨sÁUÀzÁÝVgÀÄvÀz
Û .É
RjÃ¢ «¨sÁUÀzÀ F PÁAiÀÄðªÀÅ GvÁàzÀ£Á «¨sÁUÀzÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ½UÉ DzsÁgÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CAwªÀÄªÁV
ªÀiÁgÁlªÀÅ £ÀqA
É iÀÄÄvÀz
Û .É
MAzÀÄ ªÉÃ¼É RjÃ¢¹zÀ §mÉÖAiÀÄÄ PÀ¼À¥É UÀÄtªÀÄlÖzÁÝVzÀÝgÉ CxÀªÁ GvÁàzÀ£Á «¨sÁUÀªÀÅ ¤¢ðµÀÖ¥Àr¹zÀAvÉ
EgÀ¢zÀÝ°è, ªÀÄÄA¢£À ªÀiÁgÁlªÀÅ PÀÆqÀ PÀÄ¹AiÀÄ§ºÀÄzÁVzÉ. ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ C£ÀÄ¥À¹ÜwAiÀÄ°è, ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À°è
¸ÁªÀÄgÀ¸Àå ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAAiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ §zÀ°UÉ, CwPÀæªÀÄt ªÀÄvÀÄÛ CªÀåªÀ¸ÉÜ EgÀÄvÀÛzÉ.
v) ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ J¯Áè ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ g

À À dªÁ¨ÁÝjAiÀiÁVzÉ (Coordination is the responsibility of all
managers): ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ J¯Áè ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À À PÁAiÀÄðªÁVgÀÄvÀz
Û .É ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¸ÀªÄÀ UÀæ
¤ÃwUÀ¼ÄÀ ¸ÀjAiÀiÁV ¥Á°¸À®n
à ª
Ö É JA§ÄzÀ£ÄÀ ß SÁvÀj¥Àr¹PÉÆ¼À®
î Ä G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ vÀªÄÀ ä C¢üÃ£ÀgÆ
É A¢UÉ
¸ÀªÄÀ £À¬
é Ä¸ÀÄªÀ CUÀvåÀ «zÉ. ªÀÄzsåÀ ªÄÀ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÅÀ G£ÀßvÀ ºÀAvÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆzÀ® ¸Á°£À ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À Æ
É A¢UÉ
¸ÀªÀÄ£Àé¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ. PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÀÅ, AiÉÆÃd£ÉUÀ½UÀ£ÀÄUÀÄtªÁV PÉ®¸À PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ
£ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉÆ¼Àî®Ä, vÀ£Àß £ËPÀgÀgÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ.
vi) ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ GzÉÝÃ±À¥Æ

À ªÀðPÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ (Coordination is a deliberate function): M§â
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ ««zsÀ d£ÀgÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæeÁÕ¥ÀÆªÀðPÀ ºÁUÀÆ GzÉÝÃ±À¥ÀÆªÀðPÀªÁzÀ jÃwAiÀÄ°è
¸ÀªÀÄ£Àé¬Ä¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. «¨sÁUÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ EZÁÒ¥ÀÆªÀðPÀªÁV ¸ÀºÀPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝgÀÆ ¸ÀºÀ,
¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ D EZÁÒ±ÀQÛUÉ MAzÀÄ ¢PÀÆìaAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ C£ÀÄ¥À¹ÜwAiÀÄ°è ¸ÀºÀPÁgÀªÀÅ
ªÀåxÀð ¥Àj±ÀæªÀÄPÉÌ JqÉªÀiÁrPÉÆqÀ§ºÀÄzÀÄ, CAvÉAiÉÄÃ, ¸ÀºÀPÁgÀ«®èzÀ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ £ËPÀgÀgÀ°è CvÀÈ¦ÛUÉ zÁj
ªÀiÁrPÉÆqÀ§ºÀÄzÀÄ.
DzÀÄzÀjAzÀ, ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀ PÁAiÀÄðªÁVgÀzÉÃ, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¸ÁgÀªÉÃ DVzÉ.

MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ vÀ£Àß GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß zÀPÀë ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉ¬ÄzÉ.
MAzÀÄ ºÁgÀzÀ°è£À zÁgÀzÀAvÉ, ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ J®è PÁAiÀÄðUÀ¼À ¨sÁUÀªÁVzÉ.
¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ (Importance of Coordination)
ªÀåQU
Û ¼
À ÄÀ , E¯ÁSÉU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjtvÀgÀ ¥Àj±Àª
æ ÄÀ ªÀ£ÄÀ ß MUÀÆÎr¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ ¥Àª
æ ÄÀ ÄRªÁVzÉ.
¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉUÉ ¥Áæx«
À ÄPÀ PÁgÀtªÉÃ£ÉAzÀg,É ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ E¯ÁSÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåQU
Û ¼
À ÄÀ ¥Àg¸
À g
àÀ À CªÀ®A©vÀªÁVgÀÄªÀÅzÀÄ,
CAzÀgÉ vÀªÀÄä vÀªÀÄä ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä ¨ÉÃPÁzÀ ªÀiÁ»w ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ½UÁV CªÀÅ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀgÀ
ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁVªÉ. M§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ««zsÀ «zsÁ£À, ¸ÀªÄÀ AiÀÄ, ¥Àj±Àª
æ ÄÀ CxÀªÁ D¸ÀQU
Û ¼
À °
À g
è ÄÀ ªÀ ªÀåvåÀ AiÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß
ºÉÆA¢¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ CUÀvÀå«zÉ. CzÉÃ ªÉÃ¼É, ªÉÊAiÀÄQÛPÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ UÀÄjUÀ¼ÉÆA¢UÉ ªÉÄÃ¼ÉÊ¸ÀÄªÀ
CUÀvåÀ «zÉ.
‘qÀ¨ÁâªÁ¯ÁUÀ¼ÄÀ ’- ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ GvÀÌøµÀ×vÉ
(DABBAWALLAS - Excellence through Coordination)
SIX SIGMA ªÀåªÀºÁgÀ G¢ÝªÉÄAiÉÆAzÀgÀ PÀxÉAiÉÄÃ ‘ªÀÄÄA¨ÉÊ£À qÀ¨ÁâªÁ¯ÁUÀ¼ÀÄ’. F ªÀåªÀºÁgÀzÀ AiÀÄ±À¸ÀÄì,

¸ÀAQÃtðªÁzÀgÀÆ GvÀÛªÀÄªÁV ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄUÉÆ½¸À®àlÖ F ZÀAiÉÄðAiÀÄÄ ¢£À¢£ÀªÀÇ ªÀÄÄA¨ÉÊ£À gÀ¸ÉÛUÀ¼À°è
¸ÁUÀÄªÀ MAzÀÄ ¥Àj±Àª
æ ÄÀ zÀ°è CqÀVzÉ. qÀ¨ÁâªÁ¯ÁUÀ¼ÄÀ vÀªÄÀ ä ªÀåªÀºÁgÀª£
À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ zÀPëÀvA
É iÀÄ »A¢gÀÄªÀ
gÀºÀ¸ÀåªÉÃ£ÀÄ?
qÀ¨ÁâªÁ¯ÁUÀ¼À PÀxA
É iÀÄÄ ªÀÄÄA¨ÉÊ£À CqÀÄUÉªÄÀ £ÉU¼
À °
À è ¥ÁægA
À ¨sª
À ÁUÀÄvÀz
Û .É PÉ®¸ÀUÁgÀgÄÀ vÀªÄÀ ä ªÀÄ£É¬ÄAzÀ
ºÉÆgÀUÉ PÁ°lÖ £ÀAvÀgÀ, CªÀjUÁV PÉ®ªÀgÀÄ, ºÉZÀÄÑ ¸ÀªÀÄAiÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ vÁeÁ ºÁUÀÆ ªÀÄ£ÉAiÀÄ¯ÉèÃ
¨ÉÃ¬Ä¹zÀ ¨sÆ
É Ãd£Àª£
À ÄÀ ß vÀAiÀiÁj¸ÀÄªÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægA
À ©ü¸ÄÀ vÁÛg.É DzÀgÉ ªÀÄÄAzÉÃ£ÀÄ £ÀqA
É iÀÄÄvÀz
Û É JA§ÄzÀ£ÄÀ ß
qÀ¨ÁâªÁ¯Á ªÀåª¸
À ÜÉ AiÀÄ ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ ¥Àz
æ ²
À ð¸ÀÄvÀz
Û .É ªÉÆzÀ® qÀ¨ÁâªÁ¯£ÀÄ ªÀÄ£ÉU½
À AzÀ HlzÀ qÀ§âU¼
À £
À ÄÀ ß
vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ, ºÀwÛgÀzÀ gÉÊ¯Éé ¤¯ÁÝtPÉÌ vÀgÀÄvÁÛ£É. JgÀqÀ£ÉÃ qÀ¨ÁâªÁ®£ÀÄ gÉÊ¯Éé ¤¯ÁÝtPÉÌ §AzÀ D qÀ§âUÀ¼À£ÀÄß
CªÀÅUÀ¼À UÀªÀÄå ¸ÁÜ£ÀPÉÌ vÀPÀÌAvÉ «AUÀr¹ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA§A¢ü¹zÀ gÉÊ°£À ¨ÉÆÃVAiÀÄ°è EqÀÄvÁÛ£É. ªÀÄÆgÀ£ÉÃ
qÀ¨ÁâªÁ®£ÀÄ qÀ§âU¼
À Æ
É A¢UÉ UÀªÄÀ å¸ÁÜ£z
À À ºÀwg
Û «
À gÀÄªÀ gÉÊ®Ä ¤¯ÁÝtPÉÌ ¥ÀA
æ iÀiÁtÂ¸ÄÀ vÁÛ£.É £Á®Ì£ÃÉ qÀ¨ÁâªÁ®£ÀÄ
gÉÊ¯Éé ¤¯ÁÝtzÀ°è D qÀ§âUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÀZÉÃjUÀ½UÉ «vÀj¸ÀÄvÁÛ£É.
KgÀÄºÉÆwÛ£À°è, vÀªÀÄä UÁæºÀPÀjUÉ ªÀÄ£ÉAiÀÄ°è vÀAiÀiÁj¹zÀ vÁeÁ ªÀÄvÀÄÛ ©¹AiÀiÁzÀ ¨sÉÆÃd£ÀªÀ£ÀÄß

vÀ®Ä¦¸ÀÄªÀ SÁvÀj ¤ÃqÀÄªÀ qÀ¨ÁâªÁ¯ÁUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä ¸ÉÊPÀ¯ïUÀ¼À°è ªÀÄÄA¨ÉÊ£À gÀ¸ÉÛUÀ¼À°è ¸ÀAZÀj¸ÀÄvÁÛgÉ. F
HlzÀ qÀ§âzÀ «vÀgÀuÉUÉ PÀ¤µÀ× ªÀÄlÖzÀ vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉ EzÉ. qÀ¨ÁâªÁ¯ÁUÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄ §AqÀªÁ¼ÀzÀ
ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀgÁVzÀÄÝ, vÀªÀÄä UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä CªÀgÀÄ ¸ÉÊPÀ¯ï, ªÀÄgÀzÀ ¸ÁgÉÆÃlÄUÀ¼ÀÄ (UÁrUÀ¼ÀÄ)
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ gÉÊ®ÄUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄvÁÛgÉ. F qÀ¨ÁâªÁ¯ÁUÀ¼À°è ºÀ®ªÁgÀÄ UÀÄA¥ÀÄUÀ½zÀÄÝ, vÀªÀÄä
UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä CªÀgÀÄ ¸ÀévÀAvÀæªÁV ºÁUÀÆ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ eÁ®§AzsÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ.
¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ ¥Àz
æ ÃÉ ±Àª£
À ÄÀ ß ««zsÀ ¸ÀtÚ ºÀAaPÉAiÀÄ «¨sÁUÀU¼
À ÁV «AUÀr¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ
«¨sÁUÀªÀÅ ¤¢ðµÀÖ ªÀåQÛ¬ÄAzÀ ¤ªÀð»¸À®àqÀÄvÀÛzÉ. F ªÀåQÛAiÀÄÄ D ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ «¼Á¸ÀªÀ£ÀÄß ZÉ£ÁßV
w½zÀÄPÉÆArgÀÄvÁÛ£.É E°è ¥Àj¥ÀÆtðvÉAiÀÄÄ ¸Àvv
À À DZÀgu
À A
É iÉÆA¢UÉ §gÀÄvÀÛz.É ºÉa£
Ñ À ºÉÆ¸À qÀ¨ÁâªÁ¯ÁUÀ¼ÄÀ
vÀªÀÄä »jAiÀÄ qÀ¨ÁâªÁ¯ÁUÀ¼À ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£ÀzÀ°è wAUÀ¼ÀÄUÀlÖ¯É PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ.
¸ÀªÄÀ AiÀÄ ¥Àe

æ ÕÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ ¤ªÀðºÀuU
É ¼
À ÄÀ qÀ¨ÁâªÁ¯ÁUÀ¼À PÁAiÀÄð¸ÀÆaAiÀÄ°è ªÉÆzÀ® CA±ÀU¼
À ÁVªÉ.
AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ½gÀ°, qÀ¨ÁâªÁ¯ÁUÀ¼ÀÄ PÉ® ¤«ÄµÀUÀ¼À «¼ÀA§ªÀ£ÀÆß ¸ÀºÀ ªÀiÁqÀÄªÀÅ¢®è.
i) UÁvÀz
æ °
À è ¨É¼ª
À t
À U
Â É (Growth in size): MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ UÁvÀz
æ °
À è ¨É¼A
É iÀÄÄwÛgÄÀ ªÀAvÉ, CzÀÄ £ÉÃ«Ä¸ÀÄªÀ
GzÉÆåÃVUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ºÉZÁÑUÄÀ vÀz
Û .É PÉ®ªÉÇªÉÄä, CªÀgÀ ¥Àj±Àª
æ ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÀAAiÉÆÃf¸ÀÄªÀÅzÀÄ
PÀptªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. J¯Áè ªÀåQU
Û ¼
À ÄÀ vÀªÄÀ ä PÉ®¸ÀzÀ ºÀªÁå¸,À »£Éß¯É, ¸ÀAzÀ¨ð
Às UÀ¼£
À ÄÀ ß JzÀÄj¸ÀÄªÀ «zsÁ£À ªÀÄvÀÄÛ
EvÀgg
À Æ
É qÀ£É CªÀgÀ ¸ÀA§AzsU
À ¼
À °
À è ©ü£ßÀ ªÁVgÀÄvÁÛg.É J¯Áè ªÀåQU
Û ¼
À ÄÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå UÀÄj¸Ázs£
À U
É ÁVAiÉÄÃ
PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÁÝgÉ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß RavÀUÆ
É ½¹PÉÆ¼ÀÄª
î ÅÀ zÀÄ CUÀvåÀ ªÁVzÉ. DzÀg,É ªÀåQU
Û ¼
À Æ
À ¸ÀºÀ vÀªÄÀ äzÃÉ DzÀ
ªÉÊAiÀÄQÛPÀ UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀ§ºÀÄzÀÄ. DzÀÄzÀjAzÀ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ zÀPv
ëÀ U
É ÁV, ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ
UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ UÀÄjUÀ¼Æ
É A¢UÉ ªÉÄÃ¼ÉÊ¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄÄRåªÁVzÉ.
ii) PÁAiÀiÁðvÀäPÀ «©ü£ßÀ vÉ (Functional differentiation): MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼£

À ÄÀ ß E¯ÁSÉU¼
À ÄÀ
ªÀÄvÀÄÛ «¨sÁUÀU¼
À ÁV «¨sf
Û .É MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ºÀtPÁ¸ÀÄ, GvÁàz£
À ,É ªÀiÁgÁl ¥ÀQæ A
æ iÉÄ CxÀªÁ ªÀiÁ£ÀªÀ
¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ½UÉ ¥Àv
æ åÉ ÃPÀªÁzÀ «¨sÁUÀU½
À gÀ§ºÀÄzÀÄ. F J¯Áè «¨sÁUÀU¼
À ÄÀ vÀªÄÀ äzÃÉ DzÀ GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ , ¤ÃwUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ
vÀªÄÀ äzÃÉ DzÀ PÁAiÀÄð±ÉÊ°AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgu
À U
É ,É ªÀiÁgÁl ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ «¨sÁUÀzÀ GzÉÝÃ±ÀªÅÀ
¸ÉÆÃrAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁgÁlªÀ£ÄÀ ß ±ÉÃPÀqÁ 10 gÀµÄÀ Ö ºÉa¸
Ñ ÄÀ ªÀÅzÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ ºÀtPÁ¸ÀÄ
«¨sÁUÀªÅÀ , DzÁAiÀÄ £Àµª
ÖÀ ÁUÀÄªÀ PÁgÀt, ¸ÉÆÃr PÉÆqÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß M¥À¢
à gÀ§ºÀÄzÀÄ. F jÃwAiÀÄ ¸ÀAWÀµð
À UÀ¼ÄÀ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è GzÀã«¸ÀÄvÀª
Û ,É KPÉAzÀg,É ¥Àw
æ WÀlPÀ/E¯ÁSÉAiÀÄÄ ¨ÉÃgÉAiÀÄªÀjAzÀ ¥Àv
æ åÉ ÃPÀªÁV ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀz
Û É
ªÀÄvÀÄÛ E¯ÁSÉU¼
À À £ÀqÄÀ «£À CqÉvq
À U
É ¼
À ÄÀ ºÉZÄÀ Ñ PÀptªÁUÀÄvÀª
Û .É
DzÁUÀÆå, J®è E¯ÁSÉU¼

À ÄÀ ºÁUÀÆ ªÀåQU
Û ¼
À ÄÀ ¥Àg¸
À g
àÀ À CªÀ®A©vÀgÁVzÁÝgÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÄÀ vÀªÄÀ ä ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß
¤ªÀð»¸À®Ä ªÀiÁ»wUÁV ¥Àg¸
À g
àÀ g
À À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©¸À¨ÃÉ QzÉ. ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ E¯ÁSÉAiÀÄ ZÀlÄªÀnPÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
¸ÁªÀiÁ£Àå UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸Á¢ü¸ÄÀ ªÀvÛÀ vÀªÄÀ ä UÀªÄÀ £Àª£
À ÄÀ ß ºÀj¸ÀÄªÀ CUÀvåÀ «zÉ. ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ ««zsÀ E¯ÁSÉU¼
À À
ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß eÉÆÃr¸ÀÄªÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÄÀ vÀz
Û .É
iii) ªÉÊ²µÀöÖ åvÉ (Specialisation): DzsÄÀ ¤PÀ ¸ÀAWÀl£ÉU¼

À ÄÀ ºÉa£
Ñ À ªÀÄlÖzÀ ªÉÊ²µÀöÖ åvA
É iÀÄ UÀÄt®PÀt
ë UÀ¼£
À ÄÀ ß ºÉÆA¢ªÉ.
ªÉÊ²µÀöÖ åvA
É iÀÄÄ DzsÄÀ ¤PÀ vÀAvÀe
æ ÁÕ£z
À À ¸ÀAQÃtðvÉ¬ÄAzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀð»¸À¨ÃÉ PÁzÀ ªÉÊ«zsåÀ ªÄÀ AiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ½AzÁV
GzÀã«¸ÀÄvÀz
Û .É DzÀÄzÀjAzÀ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ºÀ®ªÁgÀÄ «±ÉÃµÀdg
Õ £
À ÄÀ ß £ÉÃ«Ä¹PÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÁzÀ CUÀvåÀ «zÉ. «±ÉÃµÀdg
Õ ÄÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
vÀªÄÀ ä ªÀÈwÛAiÀÄ ªÀiÁ£ÀzA
À qÀU¼
À À ¥ÀPæ ÁgÀ vÁªÀÅ ªÀiÁvÀª
æ ÃÉ ªÀiË®åªiÀ Á¥À£À ªÀiÁqÀ®Ä, £ÁåAiÀÄ wÃªÀiÁð¤¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ
¤zsð
À j¸À®Ä CºÀðgÉAzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV AiÉÆÃa¸ÀÄvÁÛg.É CªÀgÄÀ vÀªÄÀ ä ¥ÀjtwUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ «µÀAiÀÄUÀ¼À §UÉÎ
¨ÉÃgÉAiÀÄªÀgÀ ¸À®ºÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆZÀ£U
É ¼
À £
À ÄÀ ß vÉUz
î ÅÀ ¢®è. EzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ««zsÀ «±ÉÃµÀdÕgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ EvÀgg
À À £ÀqÄÀ ªÉ ¸ÀAWÀµð
À PÉÌ zÁj ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀz
Û .É DzÀÄzÀjAzÀ, M§â ¸Àv
é A
À vÀæ ªÀåQ¬
Û ÄAzÀ «±ÉÃµÀdÕgÀ
«zsÁ£ÀU¼
À ÄÀ , D¸ÀQÛ CxÀªÁ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À ¸ÀjzÀÆV¸ÀÄªÀ CªÀ±åÀ Pv
À É EzÉ.
eÁUÀwPÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ ¤
À VgÀÄªÀ ¸ÀªÁ®Ä
(The Challenge of Being a Global Manager)
gÀdvï¯Á¯ïgÀªgÀ ÄÀ eÁUÀwPÀ ªÀÄlÖz°

À è ¥Àª
æ Á¸ÉÆÃzÀåªÄÀ PÉÌ ¨ÉÃPÁzÀ vÀAvÁæA±À ¥ÀjºÁgÀU¼
À £
À ÄÀ ß C©üªÈÀ ¢ÞUÆ
É ½¸ÀÄªÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆAzÀgÀ
¤zÉÃð±ÀPg
À ÁVzÁÝg.É GvÀg
Û À ¨sÁgÀvz
À À vÀAvÁæA±À PÉÃAzÀª
æ ÁzÀ UÀÄgÀÄUÁæªÄÀ zÀ°g
è ÄÀ ªÀ ¸ÀA¸ÉÜUÉ ºÉÆgÀUÄÀ wÛUÉ ªÀÄÆ®PÀ vÀ£ßÀ
AiÉÆÃd£Á PÁAiÀÄð(¥ÁæePÉ ïÖ)ªÀ£ÄÀ ß ¤Ãr, vÀ£ßÀ «vÀgu
À Á ¥Á®ÄzÁgÀ£ÁV ªÀiÁrPÉÆArgÀÄªÀ, CªÉÄÃjPÁ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ
¸ÀA¸ÁÜ£z
À À vÀAvÁæA±À ¸ÉÃªÁ ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆAzÀ£ÄÀ ß gÀdvï¯Á¯ïgÀªg
À ÄÀ ¥Àw
æ ¤¢ü¸ÄÀ vÁÛg.É F ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ vÀAvÀe
æ ÁÕ£,À ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ
«gÁªÀÄ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À PÀA¥À¤UÀ½UÁV ¥À¥
æ AÀ ZÀzÁzÀåAvÀ vÀAvÁæA±Àª£
À ÄÀ ß C©üªÈÀ ¢Þ¥r
À ¸ÀÄvÀz
Û .É gÀdvïgÀªg
À ÄÀ vÀ£ßÀ eÁUÀwPÀ
UÁæºPÀ g
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀªÄÀ ä vÀªg
À ÄÀ £É®zÀ vÁAwæPÀ vÀAqÀzÀ £ÀqÄÀ ªÉ MAzÀÄ ¸ÀA¥ÀPð
À ¸ÉÃvÀÄªÁVzÁÝg.É F PÁgÀt¢AzÁV,
gÀdvïgÀªg
À À PÉ®¸ÀªÅÀ , ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV vÀ£ßÀ zÉÃ²ÃAiÀÄ ¥Àj¸Àgz
À °
À è PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ M§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À À PÉ®¸ÀQÌAvÀ
C¢üPÀ ¸ÀªÁ°£ÀzÁVzÉ. vÀªÄÀ ä PÉ®¸Àz°
À è JzÀÄj¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À §UÉÎ gÀdvïgÀªg
À ÄÀ ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÉÃ£ÉAzÀg:É
‘zÉÃ²ÃAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ ’À £À ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ°è - eÁUÀwPÀ ªÀåª¸

À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ , ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ PÀZÃÉ j CxÀªÁ ªÀåªº
À ÁgÀ ¥Á®ÄzÁgÀ£ÁV
vÀ£ßÀ PÀA¥À¤AiÀÄ PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªº
À ÁjPÀ C¹Ûvz
éÀ À ¸ÁÜ¦¸ÀÄ«PÉ, UÁæºPÀ g
À Æ
É qÀ£É M¥ÀA
à zÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAzsÁ£À, CªÉÄjPÁ/
AiÀÄÆgÉÆÃ¥ï£À°è ªÁ¹¸ÀÄªÀ ¨sÁgÀvz
À À vÁAwæPÀ ¹§âA¢AiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqAÉ iÀÄ¨ÉÃPÁVgÀÄªÀÅzÀjAzÀ £ÁåAiÀÄªÁ¢UÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀ®¸É C¢üPÁjUÀ¼£
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É AqÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À Æ
É A¢UÉ ªÀiÁvÀÄPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃªÀÄPÁw ¸ÉÃªÉU¼
À £
À ÄÀ ß MzÀV¸ÀÄªÀ
¸ÀÜ½ÃAiÀÄ PÀA¥À¤UÀ¼Æ
É A¢UÉ ªÀiÁvÀÄPÀvAÉ iÀÄ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼£
À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É eÁUÀwPÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À À ªÀÄvÉÆA
Û zÀÄ
¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¥ÁvÀª
æ AÉ zÀg,É ºÉÆgÀUÄÀ wÛUÉ ªÀÄvÀÄÛ eÁUÀwPÀ «vÀgu
À U
É ¼
À ÄÀ M¼ÀUÆ
É ArgÀÄªÀ CAvÀgï-¸ÀA¸ÀÌøw ªÀÄvÀÄÛ §ºÀÄ-
¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ CªÀPÁ±ÀU¼
À À UÀÄuÁvÀäPÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß MwÛ ºÉÃ½, ¨sÁ«Ã UÁæºPÀ g
À °
À è DgÁªÀÄzÁAiÀÄPÀvAÉ iÀÄ ¨sÁªÀ£AÉ iÀÄ£ÀÄß
¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ.
‘PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ ’À £À ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ°è - M§â eÁUÀwPÀ ªÀåª¸

À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ , ¸ÀjAiÀiÁzÀ vÁAwæPÀ PË±À®åU¼
À À ªÀÄÆ®, F
PË±À®åU¼
À À ±ÀQAÛ iÀÄÄvÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä® vÀ¼º
À ¢
À AiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¸ÀÄªÀÅzÀÄ, F PË±À®åU¼
À £
À ÄÀ ß §¼À¹, eÁUÀwPÀ PÁAiÀÄð¥Àj¸Àgz
À °
À -è
§ºÀÄ ªÉÃ¼ÁªÀ®AiÀÄUÀ¼°
À -è PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄªÀ vÀAvÁæA±À AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß «vÀgu
À É ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ,
UÁæºPÀ g
À À ªÀåªº
À ÁgÀªÅÀ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ªÀåªº
À ÁgÀ ZÀPª
æÀ £
À ÄÀ ß Dzsj
À ¹ UÁæºPÀ g
À À ¥Áæ±¸
À öÛÀ åª£
À ÄÀ ß w½zÀÄPÉÆ¼ÀÄª
î ÅÀ zÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ CªÀjUÉ agÀ¥j
À avÀªÁVgÀÄªÀ ¥ÀQæ Aæ iÉÄUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ «zsÁ£ÀU¼
À £
À ÄÀ ß C¼Àªr
À ¹PÉÆ¼ÀÄª
î ÅÀ zÀ£ÄÀ ß RavÀ¥r
À ¹PÉÆ¼À¨
Û .É
CAwªÀÄªÁV, eÁUÀwPÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À À F PÁAiÀÄðªÀÅ UÁæºPÀ g
À À ¤jÃPÉA
ë iÀÄ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ£ÀÆß PÀÆqÀ M¼ÀUÆ
É ArzÉ. M§â
PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ UÁæºPÀ g
À À ¥Áæ±¸
À öÛÀ åzAÀ vÉ ¨sÁgÀv,À CªÉÄÃjPÁ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄÆgÉÆÃ¥ï£À°£
è À ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß
¸ÀªÄÀ £À¬
é Ä¸À¨ÃÉ PÀÄ. AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¸ÁzsåÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀÅzÀÄ ÇÁzsåÀ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß ¸ÀAªÀº£
À À ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgAÀ vÉ vÀ£ßÀ
¹§âA¢ ªÀUð
À zÀªg
À À ¤jÃPÉU
ë ¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAvÀÈ¦ÛAiÀÄ ºÀAvÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÀºÀ ¤ªÀð»¸À¨ÃÉ PÀÄ.
‘ªÀåªÀºÁgÀ £ÁAiÀÄPÀ’£À ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ°è - eÁUÀwPÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ §zÀ¯ÁUÀÄªÀ ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
UÁæºPÀ g
À À ¥Áæ±¸
À ÛöÀ åUÀ½UÉ ¸ÀzÁ fÃªÀAwPÉ¬ÄAzÀ ¸ÀàA¢¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz.É CªÀ£ÄÀ ºÉÆgÀUÄÀ wÛUA
É iÀÄ ¥Àª
æ ÈÀ wÛAiÀÄ §UÉÎ ¤UÁ
ªÀ»¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É EzÀgÀ eÉÆvÉUÉ ªÀÄÄA§gÀÄªÀ CªÀPÁ±ÀU¼
À ÄÀ ºÁUÀÆ ¸ÀA¨sÁªÀå £ÀµÖ¨
À A
Às iÀÄzÀ §UÉÎ PÀ®à£É ªÀiÁqÀÄªÀ
¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ UÁæºÀPÀgÀÄ E£ÀÄß ªÀÄÄAzÉAiÀÄÆ CªÀ£ÉÆA¢UÉ
ªÀåªÀºÀj¸ÀÄvÁÛgÉAiÉÄÃ JA§ÄzÀ£ÀÄß CªÀ£ÀÄ w½zÀÄPÉÆ¼Àî®Ä, ºÉÆgÀUÀÄwÛUÉAiÀÄ §UÉV£À ±Á¸À£ÁvÀäPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À
§UÉÎ ©V »rvÀªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÀÄªÀÅzÀÄ M§â ªÀåªÀºÁgÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ¤UÉ CvÀåªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è£À PÁAiÀÄð
¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÉÌ «gÀÄzÀÞªÁV vÀªÀÄä ¸ÀézÉÃ±ÀzÀ°è£À PÁAiÀÄð ¥Àj¸ÀgÀzÀ £ÀqÀÄ«£À CAvÀgÀzÀ §UÉÎ UÁæºÀPÀgÀ
UÀ»
æ PÉU½
À UÉ, M§â eÁUÀwPÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ CvÀåAvÀ wÃªÀª
æ ÁV ¸ÀA
à ¢¸ÀÄªÀ CUÀvåÀ vÉ EgÀÄvÀz
Û .É ¨sÁgÀvz
À °
À £
è À ªÀÄÆ®¨sÆ
À vÀ
¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼ÀAvÀºÀ C±ÀPÀÛ PÉëÃvÀæUÀ¼À §UÉÎ ¥ÀjtvÀªÁV PÁ¼ÀfAiÀÄ£ÀÄß ªÀåPÀÛ¥Àr¸ÀÄªÁUÀ, ¨sÁgÀvÀPÉÌ ºÉÆgÀUÀÄwÛUÉ
¤ÃqÀÄªÀÅzÀjAzÁUÀÄªÀ C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ½UÉ-E°è£À PÀrªÉÄ ªÉZÀÑ ªÀÄvÀÄÛ E°è£À «±Á®ªÁzÀ ¥Àæw¨sÉAiÀÄ ®¨sÀåvÉAiÀÄ
zÀÈ¶ÖAiÀÄ°è- ºÉZÀÄÑ ªÀÄºÀvÀé ¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ.
EA¢£À eÁUÀwPÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ¤UÉ EªÉ®èªÀÅUÀ¼À ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀªÉÃ£ÀÄ?
ªÉÄÃ°£À ºÉÃ½PÉUÀ¼À ¸ÁgÁA±ÀªÉÃ£ÉAzÀgÉ, EA¢£À eÁUÀwPÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ ‘PÀpt PË±À®åUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ’ ªÀÄvÀÄÛ
‘ªÀÄÈzÀÄ PË±À®åUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ’ (Hard types of skills and Softer types of skills)UÀ¼ÉgÀqÀ£ÀÆß ºÉÆA¢zÀ
ªÀåQA
Û iÀiÁVzÁÝ£.É EAzÀÄ «±ÉÃè µÀu,É PÁAiÀÄðvÀAvÀ,æ EAf¤AiÀÄjAUï ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPv
À AÉ iÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ
E£ÀÆß ¨ÉÃPÁUÀÄvÁÛgÉ. DzÀgÉ, eÁUÀwPÀ AiÀÄ±À¸ÀÄì UÀ½¸À®Ä, MAzÀÄ vÀAqÀ ºÉÃUÉ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ, MAzÀÄ
¸ÀAWÀl£É ºÉÃUÉ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ, d£ÀgÀÄ ºÉÃUÉ ¥ÉæÃgÉÃ¦vÀgÁUÀÄvÁÛgÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß w½zÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ d£ÀgÀÄ
CvÀåAvÀ ªÀÄÄRåªÁVzÁÝgÉ.
««zsÀ ¸ÀA¸ÀÌøwUÀ¼À£ÀÄß ¤dªÁVAiÀÄÆ w½¢gÀÄªÀ M§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ, ¥À²ÑªÀÄ AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï£À EAVèÃµÉÃvÀgÀ

zÉÃ±Àz°
À ,è £ÀAvÀgÀ C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆAzÀÄwÛgÄÀ ªÀ zÉÃ±ÀU¼
À ÁzÀ ªÀÄ¯ÉÃ¶AiÀiÁ CxÀªÁ QÃ£Áåz°
À è ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀ CªÉÄjPÁ
¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¸ÁÜ£z
À À £ÀÆåAiÀiÁPïð£À°è EgÀÄªÀ PÀbÃÉ jUÉ ªÀUÁðªÀuU
É Æ
É AqÀgÆ
À PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀªÄÀ xÀð¤gÀÄvÁÛ£É
ªÀÄvÀÄÛ F ªÀÄÆgÀÆ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼À°è vÀéjvÀªÁV GvÁàzÀPÀvÉ(zÀPÀëvÉ)AiÀÄÄ¼ÀîªÀ£ÁVgÀÄvÁÛ£É.
eÁUÀwPÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À À ¥ÁvÀª
æ ÅÀ eÁUÀwPÀ PÉÊUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ªÀåª¸
À ÜÉ AiÀÄ jÃwAiÀÄ°èAiÉÄÃ «PÀ¸£
À U
À Æ
É ArgÀÄvÀz
Û É
JA§ÄzÀ£ÀÄß EzÀjAzÀ w½zÀÄPÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ. EzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è MAzÀÄ DAiÀiÁªÀÄzÀ
¥ÁvÀ¢
æ AzÀ vÁAwæPÀ PË±À®åU¼
À ÄÀ , ªÀÄÈzÀÄ ¤ªÀðºÀuÁ ªÀÄvÀÄÛ d£À PË±À®åU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ ¸ÀA¸ÀÌøwUÀ¼À C£ÀÄ¨sª
À ª
À £
À ÄÀ ß
ºÉÆAzÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀ°vÀÄPÉÆ¼ÀÄª
î À ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß §AiÀÄ¸ÀÄªÀ §ºÀÄªÀÄÄR ¥ÁvÀPæ ÌÉ §zÀ¯ÁUÀÄwÛz.É
ªÀÄÆ®: ºÁªÀðqïð ©¹£É¸ï ¸ÀÆÌ¯ï, PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÁ eÁÕ£À.

21£ÉÃ ±Àvª
À iÀ Á£Àz°
À è ¤ªÀðºÀuÉ (Management in the Twenty First Century)
¤ÃªÀÅ F CzsÁåAiÀÄªÀ£ÀÄß NzÀÄwÛgÀÄªÀAvÉAiÉÄÃ, ¸ÀA¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÀÄvÀÛªÉ. ¸ÀA¸ÀÌøwUÀ¼ÀÄ

ªÀÄvÀÄÛ zÉÃ±ÀU¼
À À £ÀqÄÀ «£À UÀrUÀ¼ÄÀ ªÀÄ¸ÀÄPÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀÅzÀjAzÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆ¸À ¸ÀAªÀº£À À vÀAvÀe
æ ÁÕ£ª
À ÅÀ ErÃ ¥À¥
æ A
À ZÀª£
À ÄÀ ß
MAzÀÄ ‘eÁUÀwPÀ UÁæªÄÀ ’ªÉAzÀÄ D¯ÉÆÃa¸À®Ä ¸ÁzsåÀ ªÁVgÀÄªÀÅzÀjAzÀ, CAvÀgg À Á¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgï-¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ
¸ÀA§AzsÀUÀ¼À ªÁå¦ÛAiÀÄÄ ªÉÃUÀªÁV «¸ÁÛgÀªÁUÀÄwÛzÉ. DzsÀÄ¤PÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ eÁUÀwPÀ zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£À¢AzÀ
¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁVgÀÄªÀ MAzÀÄ eÁUÀwPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ K£À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ?
¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¥ÀzU
À ¼
À ÄÀ
¤ªÀðºÀuÉ ¥ÀQæ A
æ iÉÄ zÀPv
ëÀ É ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀé PÀ¯É
«eÁÕ£À ªÀÈwÛ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ ¹§âA¢
¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉ ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉ ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉ ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉ
¸ÁgÁA±À
¥ÀjPÀ®à£:É
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä, ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À zÀPÀë ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ, ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ, ¹§âA¢ ¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉ, ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ
¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀéªÀÅ ¸ÀjAiÀiÁzÀ PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ,
ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ ¸ÀA§AzsÀ¥ÀnÖzÉ.
zÀPÀëvÉAiÉÄAzÀgÉ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁV ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ ªÉZÀÑzÉÆA¢UÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÁVzÉ.
UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÄÀ :
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼ÉAzÀgÉ: i) UÀÄj DzsÁjvÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ. ii) ¸ÀªÀð
ªÁå¥ÀPÀªÁVzÉ. iii) §ºÀÄ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. iv) ¤gÀAvÀgÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
v) UÀÄA¥ÀÄ ZÀlÄªÀnPÉAiÀiÁVzÉ. vi) ZÀ®£À²Ã® PÁAiÀÄðªÁVzÉ. vii) CUÉÆÃZÀgÀ
±ÀQA
Û iÀiÁVzÉ.
À ÄÀ :
GzÉÝÃ±ÀU¼
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ªÀÄÆgÀÄ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄvÀÛzÉ: ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ
ªÉÊAiÀÄQÛP.À
¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ:
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ªÀÄÄRåªÁVzÉ. KPÉAzÀgÉ, CzÀÄ UÀÄA¦£À UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ, zÀPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄvÀÛzÉÀ, ZÀ®£À²Ã® ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄvÀÛzÉÀ, ªÉÊAiÀÄQÛPÀ
GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁdzÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ PÉÆqÀÄUÉ
¤ÃqÀÄvÀzÛ .É
¸ÀégÆ
À ¥À: ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ MAzÀÄ PÀæªÀÄ§zÀÞªÁzÀ eÁÕ£À («eÁÕ£À) ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ PË±À®å¨sÀjvÀ
C£Àé¬Ä¸ÀÄ«PÉ (PÀ¯É)AiÀÄ ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÉ. CzÀÄ ªÀÈwÛAiÀÄ J¯Áè CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀÆgÉÊ¸À¢zÀÝgÀÆ, §ºÀ¼À ªÀÄnÖUÉ ªÀÈwÛ¥ÀgÀªÁVzÉ.
ºÀAvÀU¼ À ÄÀ : ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀzÀ ZÀlÄªÀnPÉ JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸ Â ¯À ÁVzÉ. G£ÀßvÀ
ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄªÀvÀÛ UÀªÀÄ£ÀºÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.
ªÀÄzsåÀ ªÄÀ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuA É iÀÄÄ EvÀgÀ ªÀåª¸ À ÁÜ¥PÀ g
À À ¥Àj±Àª
æ ÄÀ zÀ ªÀÄÆ®PÀ, F GzÉÝÃ±ÀU¼ À £
À ÄÀ ß
¸Á¢ü¸® À Ä ¥ÀA æ iÀÄwß¸ÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÃ°éZÁgÀuÁ CxÀªÁ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ¤ªÀðºÀuA É iÀÄÄ £ÉÃgÀªÁV
PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ ¥Àj±ÀæªÀÄªÀ£ÀÄß ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
PÁAiÀÄðUÀ¼ÄÀ : J¯Áè ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ F PÉ¼ÀPÀAqÀ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§A¢üvÀªÁzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß
¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ: AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ, ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ, ¹§âA¢ ¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉ, ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉ.
¸ÀªÄÀ £ÀAé iÀÄvÉ: ¸ÀªÄÀ £ÀA é iÀÄvÉAiÀÄÄ ¤ªÀðºÀuA É iÀÄ ¸ÁgÀªÁVzÉ. CzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¥Àg¸ À g àÀ À CªÀ®A©vÀ
ZÀlÄªÀnPÉU¼ À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ E¯ÁSÉU¼ À À £ÀqÄÀ ªÉ QæAiÉÄAiÀÄ KPÀvA É iÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÄÀ ªÀ ¥ÀQæ A æ iÉÄAiÀiÁVzÉ.
C¨sÁå¸ÀU¼
À ÄÀ
¸ÀAQë¥ÀÛ GvÀÛgzÀ À ¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
1) ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁå¤¹.
2) ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ JgÀqÀÄ ªÀÄÄRå UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
3) jvÀÄgÀªgÀ ÄÀ MAzÀÄ §ÈºÀvï PÁ¥ÉÆðgÉÃmï ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ GvÀg
Û À «¨sÁUÀzÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÁVzÁÝg.É
CªÀgÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è AiÀiÁªÀ ºÀAvÀzÀ°è PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ? CªÀgÀ ªÀÄÆ®
PÁAiÀÄðUÀ¼ÉÃ£ÀÄ?
4) ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß §ºÀÄªÀÄÄR ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÉÄAzÀÄ KPÉ ¥ÀjUÀtÂ¸À¯ÁVzÉ?
5) MAzÀÄ ªÀÈwÛAiÀiÁV ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ® UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¹.
¢ÃWÀð GvÀg
Û z
À À ¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
1) ¤ªÀðºÀuA É iÀÄ£ÀÄß PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ «eÁÕ£U
À ¼
À g
É q
À Æ
À DVzÉ JAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸
Â ¯
À ÁVzÉ. «ªÀj¹.
2) ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¥ÀÆtð ¥ÀæªÀiÁtzÀ ªÀÈwÛAiÀÄ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ JAzÀÄ
¤ÃªÀÅ AiÉÆÃa¸ÀÄwÛÃgÁ?
3) ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¸ÁgÀªÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ M¥ÀÄà«gÁ? PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß
PÉÆr.
4) “MAzÀÄ AiÀÄ±À¹é GzÀåªÀÄªÀÅ vÀ£ßÀ UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ªÀÄvÀÄÛ zÀPëv
À ¬
É ÄAzÀ
¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÀÄ” «ªÀj¹j.
5) ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¤gÀAvÀgÀ, ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§A¢üvÀ ¸ÀgÀtÂ PÁAiÀÄðªÁVzÉ. «ªÀÄ²ð¹.
§ºÀÄ DAiÉÄÌAiÀÄ ¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
1) F PÉ¼ÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀ®è.
C) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ
D) ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉ
E) ¸ÀºÀPÁgÀ
F) ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉ
2) ¤ªÀðºÀuA É iÀÄÄ
C) PÀ¯É
D) «eÁÕ£À
E) PÀ¯É ªÀÄvÀÄÛ «eÁÕ£À JgÀqÀÆ
F) AiÀiÁªÀÅzÀÆ C®è
3) EzÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ MAzÀÄ GzÉÝÃ±ÀªÀ®è
C) ¯Á¨sÀ UÀ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ
D) ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
E) GzÉÆåÃUÀ CªÀPÁ±À ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ
F) ¤Ãw gÀa¸ÀÄªÀÅzÀÄ
4) ¤ÃwAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀÅ
C) G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀzÀÄÝ
D) ªÀÄzsÀåªÀÄ ºÀAvÀzÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀzÀÄÝ
E) PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ¤ªÀðºÀuA É iÀÄªÀgz
À ÄÀ Ý
F) ªÉÄÃ°£À J®èªÀÇ
5) ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄÄ
C) ¤ªÀðºÀuA É iÀÄ PÁAiÀÄðªÁVzÉ
D) ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¸ÁgÀªÁVzÉ
E) ¤ªÀðºÀuA É iÀÄ GzÉÝÃ±ÀªÁVzÉ
F) ªÉÄÃ°£À AiÀiÁªÀÅzÀÆ C®è
¥ÀPæ g
À t
À ¸ÀªÄÀ ¸ÉåUÀ¼ÄÀ
1) ‘x’ PÀA¥À¤AiÀÄÄ EwÛÃa£À ¢£ÀU¼ À °À è §ºÀ¼µ À ÄÀ Ö ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À £
À ÄÀ ß JzÀÄj¸ÀÄwÛz.É EzÀÄ DgÁªÀÄzÁAiÀÄPÀ
¸ÀgPÀ ÄÀ UÀ¼ÁzÀ §mÉÖ MUÉAiÀÄÄªÀ AiÀÄAvÀU æ ¼
À ÄÀ , ªÉÄÊPÉÆÃæ ªÉÃªï MªÀ£ïUÀ¼ÄÀ , ²ÃvÀ® AiÀÄAvÀU æ ¼À ÄÀ
ªÀÄvÀÄÛ ºÀªÁ¤AiÀÄAvÀt æ AiÀÄAvÀU
æ ¼À £À ÄÀ ß GvÁà¢¸ÀÄvÀz Û .É PÀA¥À¤AiÀÄ ¯Á¨sª À ÅÀ §ºÀÄ MvÀqÛ zÀ °
À zè ÄÀ Ý,
¯Á¨sÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ ¥Á®ÄUÀ¼ÄÀ PÀÄ¹AiÀÄÄwÛª.É GvÁàz£ À Á E¯ÁSÉAiÀÄÄ ªÀiÁgÁl ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀÄ
E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁgÁl UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß vÀ®Ä¥À¢gÀÄªÀÅzÀPÌÉ zÀÆ¶¸ÀÄwÛz.É ªÀiÁgÁl ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀÄ
E¯ÁSÉAiÀÄÄ GvÀª Û ÄÀ UÀÄtªÀÄlÖ«®èzÀ ¸ÀgPÀ ÄÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß GvÁà¢¹zÀ GvÁàz£ À Á E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß
zÀÆ¶¸ÀÄwÛz.É ºÀtPÁ¸ÀÄ E¯ÁSÉAiÀÄÄ ºÀÆrPÉUÉ §gÀ¨ÃÉ PÁzÀ ¥Àw æ ¥s®À zÀ PÀÄ¹vÀPÁÌV ªÀÄvÀÄÛ
PÀ¼¥
À É ªÀiÁgÁl ¥ÀQæ Aæ iÉÄ PÁAiÀÄðPÁÌV GvÁàz£ À Á E¯ÁSÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÁl ¥ÀQæ Aæ iÉÄ E¯ÁSÉ
JgÀq£ À ÀÆß ¸ÀºÀ zÀÆ¶¸ÀÄwÛz.É
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ AiÀiÁªÀ UÀÄtªÀÅ F PÀA¥À¤AiÀÄ°è PÉÆgÀvAÉ iÀiÁVzÉAiÉÄAzÀÄ ¤ÃªÀÅ ¨sÁ«¸ÀÄwÛÃj?

¸ÀAQë¥ª
ÛÀ ÁV «ªÀj¹. PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¥ÀxPÀ ÌÉ vÀg® À Ä PÀA¥À¤AiÀÄ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ
AiÀiÁªÀ PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ?
2) MAzÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄÄ PÀÄ¹AiÀÄÄwÛgÄÀ ªÀ ªÀiÁgÁlzÀ PÁgÀtPÁÌV C¹Ûvz éÀ °

À g
è ÄÀ ªÀ GvÀ£
à ßÀ zÀ°è
ªÀiÁ¥ÁðqÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä §AiÀÄ¸ÀÄvÀz Û .É ¤ÃªÀÅ ¥ÀjavÀªÁVgÀÄªÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÆ É AzÀÄ GvÀ£ à ßÀ zÀ
§UÉÎ H»¸À§ºÀÄzÀÄ. F ¤zsÁðgÀª£ À ÄÀ ß PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÌÉ vÀg®
À Ä, ¥Àw
æ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ
AiÀiÁªÀ ¤zsÁðgÀ/PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼À¨ î ÃÉ PÀÄ?
3) MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ªÀÄÄAUÀqª À ÁV AiÉÆÃf¸ÀÄvÀz Û .É GvÀª Û ÄÀ ªÁzÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZ£ À ,É zÀPëÀ

ªÉÄÃ°éZÁgÀuÁ ¹§âA¢ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀt æ ªÀåª¸ À ÜÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀAzÀ¨ð Às UÀ¼°
À è
AiÉÆÃd£ÉU¼ À ÄÀ ¸ÀjAiÀiÁV ¥Á®£ÉAiÀiÁUÀ¢gÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß PÁtÄvÀz Û .É EzÀÄ UÉÆAzÀ® ªÀÄvÀÄÛ
PÉ®¸ÀzÀ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvðÀ £ÉU½À UÉ PÁgÀtªÁUÀÄwÛz.É ¥ÀjºÁgÀª£ À ÄÀ ß ¸ÀÆa¹.
F ªÀÄÄA¢£À ZÀlÄªÀnPÉU¼ À ÄÀ ¥ÀjPÀ®£

à U
É ¼
À £À ÄÀ ß ¥ÀÄ£Àgï §®¥Àr¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀAvÉÆÃµÀzÁAiÀÄPÀª£ À ÁßV ªÀiÁqÀÄªÀ GzÉÝÃ±Àª£ À ÄÀ ß ºÉÆA¢ªÉ. «zÁåyðUÀ¼À w¼ÀÄªÀ½PÉAiÀÄ ªÀÄlÖPÌÉ
C£ÀÄUÀÄtªÁV PÀÈvÀPª À ÁV ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ZÀlÄªÀnPÉU¼ À À C£ÀÄ¨sª
À ª
À £
À ÄÀ ß «zÁåyðUÀ½UÉ PÉÆqÀÄªÀ
GzÉÝÃ±Àª£
À ÄÀ ß PÀÆqÀ ºÉÆA¢zÉ.
ZÀlÄªÀnPÉ-1
vÀgU
À w
À AiÀÄ «zÁåyðUÀ¼À ¸ÀASÉåUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV ¥Àw æ 5-6 «zÁåyðUÀ¼À MAzÉÆAzÀÄ UÀÄA¥À£ÄÀ ß
gÀa¹. CªÀgÄÀ ¹zÀÞ GqÀÄ¥ÀÄ GvÁà¢¸ÀÄªÀ PÀA¥À¤AiÉÆAzÀ£ÄÀ ß £Àq¸ É ®
À Ä ©r. ¥Àwæ AiÉÆAzÀÄ
UÀÄA¦UÀÆ F PÉ¼V À £À PÁAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß ¤UÀ¢¥Àr¹.
i) ‘J’ UÀÄA¥ÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄ°è £ÀqAÉ iÀÄÄªÀ ZÀlÄªÀnPÉU¼ À £À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¸À°.
ii) ‘©’ UÀÄA¥ÀÄ F ZÀlÄªÀnPÉU¼ À £
À ÄÀ ß ¤ªÀðºÀuÁ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÃÉ vÀgÀ ZÀlÄªÀnPÉU½
À UÁV
ªÀVÃðPÀj¸À°.
iii) ‘¹’ UÀÄA¥ÀÄ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ZÀlÄªÀnPÉU¼ À £
À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¸À°.
iv) ‘r’ UÀÄA¥ÀÄ ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À°.
v) ‘E’ UÀÄA¥ÀÄ ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À°.
vi) ‘J¥sï’ UÀÄA¥ÀÄ ¤zÉÃð±À£ÀzÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À°.
vii) ‘f’ UÀÄA¥ÀÄ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À°.
viii) ‘ºÉZï’ UÀÄA¥ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À°
£ÀAvÀgzÀ °À è ²PÀPë g À ÄÀ F J¯Áè ZÀlÄªÀnPÉU¼ À £À ÄÀ ß PÉÆÃæ rÃPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÄÀ Ad¸ÀªÁzÀ

wÃªÀiÁð£ÀU¼ À £À ÄÀ ß ¥ÀqA É iÀÄ§ºÀÄzÀÄ. ªÉÄÃ°£À ZÀlÄªÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß EvÀgÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÀ®AiÀÄzÀ®Æè
CAzÀgÉ vÀAvÁæA±À gÀ¥sÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜ CxÀªÁ DmÉÆÃªÉÆ¨ÉÊ¯ï PÀA¥À¤UÀÆ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁVzÉ.
²PÀëPÀgÀÄ, CAvÀeÁð® ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄ¢ævÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ DAiÉÄÌ ªÀiÁrzÀ ªÀ®AiÀÄzÀ
£ÉÊd ZÀlÄªÀnPÉU¼ À £
À ÄÀ ß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä ¹zÀÞvU É ¼
À £À ÄÀ ß ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É ²PÀPë g
À ÄÀ , CAvÀeÁð®zÀ°è
ºÀÄqÀÄPÁl £ÀqÉ¸ÀÄªÁUÀ «zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¹PÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ.
ZÀlÄªÀnPÉ-2
F ZÀlÄªÀnPÉAiÀÄÄ, ªÉÄÃ°£À ZÀlÄªÀnPÉ-1 gÀ°è UÀÄgÀÄw¸À®àlÖ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß G£ÀßvÀ

ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÁ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ, ªÀÄzsÀåªÀÄ ºÀAvÀzÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉ¼ÀºÀAvÀzÀ
¤ªÀðºÀuÁ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ ªÀVÃðPÀj¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. F ¥ÀæPÁgÀªÁV, J,
© ªÀÄvÀÄÛ ¹ JA§ ªÀÄÆgÀÄ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀUÀ½UÁV gÀa¸À§ºÀÄzÀÄ. ²PÀëPÀgÀÄ
EaÒ¹zÀ ° è ºÉ a Ñ £ À UÀ Ä A¥À Ä UÀ ¼ À £ À Ä ß gÀ a ¸À § ºÀ Ä zÀ Ä . £À A vÀ g À ²PÀ ë P À g À Ä UÀ Ä A¥À Ä UÀ ¼ À
PÀAqÀÄ»rAiÀÄÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆæÃrÃPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ.
¸ÀÆZÀ£:É ²PÀPë g À ÄÀ F JgÀqÆÀ ZÀlÄªÀnPÉU½ À UÉ MAzÀÄ UÀÄA¥ÀÄ ZÀZð É AiÀÄ£ÀÄß K¥Àðr¸À§ºÀÄzÀÄ.

UÀÄA¦£À £ÁAiÀÄPÀgÄÀ vÀªÄÀ ä UÀªÄÀ ¤¸ÀÄ«PÉA É iÀÄ£ÀÄß w½¸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀgU À w
À AiÀÄ «zÁåyðUÀ¼ÄÀ
¥À±
æ ßÉ UÀ¼£
À ÄÀ ß PÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ. ²PÀPë g
À À ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ UÀÄA¦£À ¸Àz¸ À åÀ gÄÀ ¥À±æ ßÉ UÀ½UÉ GvÀj Û ¸À§ºÀÄzÀÄ.
F ZÀlÄªÀnPÉUÀ½UÉ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ¥ÀjtvÀgÁVgÀ¨ÉÃPÉA¢®è. EzÀÄ «zÁåyðUÀ½UÉ MAzÀÄ

£ÉÊd fÃªÀ£z À À PÁAiÀÄð¥Àj¸Àgz
À À §UÉÎ MAzÀÄ C£ÀÄ¨sª
À ª
À £
À ÄÀ ß PÉÆqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÄÀ ß CªÀgÄÀ
PÀ°wgÀÄªÀÅzÀgÉÆA¢UÉ ºÉÆÃ°¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.
CzsÁåAiÀÄ
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ vÀvéU
À ¼
À ÄÀ
PRINCIPLES OF MANAGEMENT
mÉÆAiÉÆmÁ ªÉÆÃmÁgï PÁ¥ÉÆðgÉÃµÀ£ï£À
ªÀåªÀºÁgÀ vÀvéÀU¼
À ÄÀ (Business Principles of
2
Toyota Motor Corporation) PÀ°PÉAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ
mÉ Æ AiÉ Æ mÁªÀ Å vÀ £ À ß PÁAiÀ Ä ðªÉ Ê RjAiÀ Ä £À Ä ß

F CzsÁåAiÀÄªÀ£ÄÀ ß C¨såÀ ¹¹zÀ §½PÀ, ¤ÃªÀÅ:
ªÀiÁUÀðzÀ²ð¸ÀÄªÀ PÉ®ªÉÇAzÀÄ ¸ÀÄ¸ÀàµÀÖªÁzÀ ªÀåªÀºÁgÀ
vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄwÛzÉ. EªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ:
1. ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ zÉÃ±ÀzÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁµÉAiÀÄ£ÀÄß • ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼À CxÀð, ¸ÀégÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ
UËgÀ«¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ¥ÀAZÀzÉ¯ÉèqÉ M¼ÉîAiÀÄ
ªÀÄºÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß w½¸À§°èj;
PÁ¥ÉÆðÃgÉÃmï ¥Àe æ A
É iÀiÁUÀ®Ä ªÀÄÄPÀÛ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀÄ
¸ÀªÀÄävÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ.
• mÉÃ®gïgÀªÀgÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ
2. ¥À æ w AiÉ Æ AzÀ Ä gÁµÀ Ö ç zÀ ¸À A ¸À Ì øw ªÀ Ä vÀ Ä Û
¸ÀA¥Àz æ ÁAiÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß UËgÀ«¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj; ªÀÄvÀÄÛ,
¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄUÀ¼° À è PÁ¥ÉÆðÃgÉÃmï ZÀlÄªÀnPÉU¼ À À
ªÀÄÆ®PÀ DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ • ¥sÀAiÉÆÃ¯ïgÀªÀgÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß
PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ.
«ªÀj¸À§°èj.
3. fÃªÀ£ÀzÀ UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ºÉaÑ¸À®Ä ¸ÀéZÀÒ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀÄgÀQëvÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß J¯ÉèqÉ MzÀV¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
4. ªÀÄÄAzÀÄªÀjzÀ vÀAvÀe æ ÁÕ£U

À ¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÀÈ¶×¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ¥ÀAZÀzÁzÀåAvÀ
UÁæºÀPÀgÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊ¸À®Ä CvÀÄåvÀÛªÀÄ
¸ÀgÀPÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
5. ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÀ ªÀÄzsåÉ ¥Àg¸

À g
àÀ À £ÀA©PÉ
ªÀÄvÀÄÛ WÀ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß UËgÀ«¸ÀÄªÁUÀ, ªÉÊAiÀÄQÛPÀ
¸ÀÈd£À²Ã®vÉ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄA¥ÀÄ QæAiÉÄ ªÀiË®åªÀ£ÀÄß
ºÉ a Ñ ¸ À ® Ä PÁ¥É Æ ðgÉ Ã mï ¸À A ¸À Ì ø wAiÀ Ä £À Ä ß
¥Á°¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
6. ¸ÀÈd£ÁvÀäPÀ ¤ªÀðºÀuA É iÀÄ ªÀÄÆ®PÀ eÁUÀwPÀ ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄzÀ eÉÆvÉUÉ ¨É¼ª
À t
À U
Â É ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÄÀ gÀ ¨ÁAzsª
À åÀ ª£
À ÄÀ ß
ªÀÄÄAzÀÄªÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
7. ¹ÜgÀ, ¢ÃWÁðªÀ¢ü ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆ¸À ¥Á®ÄUÁjPÉUÀ½UÉ
ªÀÄÄPÀª
Û ÁVgÀ®Ä, ¸ÀA±ÉÆÃzs£À É ªÀÄvÀÄÛ QæAiÀiÁ²Ã®vÉAiÀÄ°è ªÀåªº
À ÁgÀ ¥Á®ÄUÁgÀgÆ É A¢UÉ PÉ®¸À ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
F vÀvéÀU¼À ÄÀ PÀA¥À¤AiÀÄ eÁUÀwPÀ ªÀÄÄ£ÉÆßÃl 2010PÉÌ ªÀiÁUÀðzÀ±ð À £À ¤ÃqÀÄvÀª Û .É F eÁUÀwPÀ ªÀÄÄ£ÉÆßÃlªÀÅ,
¨sÀ«µÀåzÀ°è ºÉÆ¸À PÀ®à£ÉUÀ½UÉ, ¥Àj¸ÀgÀ-¸ÉßÃ» vÀAvÀæeÁÕ£ÀUÀ¼À §¼ÀPÉUÉ, ¸ÀªÀiÁdzÀ ««zsÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ
PÉ®¸À ¤ªÀð»¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ UËgÀ«¸À®Ä ºÁUÀÆ ¸ÀªiÀ ÁdzÉÆA¢UÉ ¥Àg¸ À àg
À À ¥Àw
æ QæAiÉÄ ¸ÀA§Azsª
À £
À Ä
¤gÀAvÀgª
À ÁV aAw¸ÀÄvÀÛz.É
Based on www.toyota.co.jp/en/environmental_rep/03/rinen.html on 17.10.2006
ªÉÄÃ°£À ¥ÀPæ g
À t
À ¢AzÀ ¸ÀàµÖÀªÁUÀÄªÀÅzÉÃ£ÉAzÀg,É mÉÆAiÉÆmÁ ªÉÆÃmÁgï PÁ¥ÉÆðgÉÃµÀ£ï£À°è£À ¤ªÀðºÀuÁ
C£ÉÃé µÀuU
É ¼
À ÄÀ , CzÀgÀ ªÀÄÄ£ÉÆßÃlªÀ£ÄÀ ß ªÀiÁvÀª
æ ®
À z
è ÃÉ , CzÀ£ÄÀ ß ¸Á¢ü¸®
À Ä EgÀÄªÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼£
À ÄÀ ß UÉÆvÀÄ¥
Û r
À ¸ÀÄªÀÅzÀPÁÌV
«±Á® ªÀiÁUÀðzÀ±ÀðPÀ ¸ÀÆvÀU
æ À¼ÁV ¸ÀºÀPÀj¸ÀÄªÀ vÀvÀéUÀ½AzÀ ¥ÉÃæ jvÀªÁVªÉ. CAvÉAiÉÄÃ, ºÀ®ªÁgÀÄ EvÀgÀ ªÀåªÀºÁgÀ
¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÄÀ §ºÀ¼À »A¢¤AzÀ®Æ CªÀÅUÀ¼À PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ°è C£ÉÃPÀ vÀvéU
À ¼
À £
À ÄÀ ß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄwÛª.É ºÀ®ªÁgÀÄ
¤ªÀðºÀuÁ aAvÀPg
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ §gÀºU
À ÁgÀgÆ
À PÀÆqÀ PÁ®¢AzÀ PÁ®PÉÌ ¤ªÀðºÀuÁ vÀvéÀU¼
À £
À ÄÀ ß CzsåÀ AiÀÄ£À ªÀiÁrzÁÝg.É
¤dªÁV, ¤ªÀðºÀuÁ aAvÀ£A
É iÀÄÄ ¢ÃWÀð EwºÁ¸Àª£
À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. ¤ªÀðºÀuÁ vÀvéU
À ¼
À ÄÀ «PÀ¸£
À U
À Æ
É AqÀÄ ¤gÀAvÀgÀ
¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°èªÉ. (¨ÁPïì £ÉÆÃr)
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ vÀvéÀU¼
À À ¨É¼ª
À t
À U
Â É (Evolution of Management Principles)
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ EwºÁ¸ÀªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀÄªÁUÀ, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ DZÀgÀuÉUÀ½UÉ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ¤ÃqÀ®Ä C£ÉÃPÀ
«ZÁgÀ ¥ÀAxÀU¼
À ÄÀ (Schools of Thought) ºÉÆgÀºÆ
É «ÄäªÉ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß PÁt§ºÀÄzÀÄ. F «ZÁgÀ ¥ÀAxÀU¼
À £
À ÄÀ ß
DgÀÄ «©ü£Àß ºÀAvÀUÀ¼ÁV «¨sÁV¸À§ºÀÄzÁVzÉ: 1. DgÀA©üPÀ zÀÈ¶Ö PÉÆÃ£ÀUÀ¼ÀÄ 2. ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ¤ªÀðºÀuÁ
¹zÁÞAvÀ 3. ºÉÆ¸À ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ¹zÁÞAvÀ - ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À «zsÁ£À 4. ªÀvÀð£Á ±Á¸ÀÛç «zsÁ£À -
¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ ªÀiÁ£ÀªÀvÉ 5. ¤ªÀðºÀuÁ «eÁÕ£À / PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É 6. DzsÀÄ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉ.
DgÀA©üPÀ zÀÈ¶ÖPÆ À ÄÀ (Early perspectives)

É Ã£ÀU¼
¥ÀæxÀªÀÄªÁV w½zÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ «ZÁgÀUÀ¼ÀÄ zÁR¯ÁVgÀÄªÀÅzÀÄ Qæ.¥ÀÆ. 3000-4000gÀ°è. Ff¥ïÖ

zÉÃ±ÀzÀ gÁd£ÁzÀ aAiÉÆÃ¥ïì£ÀÄ Qæ.¥ÀÆ. 2900gÀ°è 20 ªÀµÀðUÀ¼À CªÀ¢üAiÀÄ°è 1,00,000 PÁ«ÄðPÀjAzÀ
MAzÀÄ ¦gÀ«Äqï PÀnÖ¹zÀ£ÀÄ. EzÀÄ 13 JPÀgÉUÀ¼À ¨sÀÆ ¥ÀæzÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß DªÀj¹zÀÄÝ, 481 «ÄÃlgï JvÀÛgÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÉ. ¸ÀªÀÄvÀlÖªÁzÀ PÀ®Äè §AqÉUÀ¼À£ÀÄß ¸Á«gÁgÀÄ Q.«ÄÃ.UÀ¼À zÀÆgÀ¢AzÀ ¸ÁV¸À¯ÁVvÀÄÛ. CA¢£À
d£ÀgÉÃ ºÉÃ¼ÀÄªÀAvÉ ¦gÀ«ÄqÀÄØUÀ½gÀÄªÀ ¸ÀÄvÀÛªÀÄÄvÀÛ ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ ºÀ½îUÀ¼À°è ¸ÀÄwÛUÉ ±À§ÝªÀÇ ¸ÀºÀ PÉÃ½¸ÀÄwÛgÀ°®è.
GvÀª
Û ÄÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ vÀvéU
À ½
À UÉ §zÀÞªÁVgÀ¢zÀÝgÉ CAvÀºÀ ¸ÁägPÀ À PÉ®¸ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀÆtðUÉÆ½¸À¯ÁUÀÄwÛg°
À ®è.
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ 43
¸ÁA¥Àz
æ Á¬ÄPÀ ¤ªÀðºÀuÁ ¹zÁÞAvÀ (Classical Management Theory)
F ºÀAvÀªÅÀ ªÉÊZÁjPÀ DyðPÀ zÀÈ¶Ö, ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀu,É DqÀ½vÁvÀäPÀ vÀvU

éÀ ¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀAPÀÄ±À ¸ÀAWÀl£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß
¤gÀÆ¦¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÉÊZÁjPÀ DyðPÀ zÀÈ¶Ö ºÉÆA¢gÀÄªÀªÀgÀÄ, ¥ÁæxÀ«ÄPÀªÁV d£ÀgÀÄ DyðPÀ ¯Á¨sÀUÀ½AzÀ
GvÉÛÃfvÀgÁUÀÄvÁÛgÉ JAzÀÄ ¨sÁ«¸ÀÄvÁÛgÉ. ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ J¥sï.qÀ§Æèöå.mÉÃ®gï ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀgÀÄ
CvÀÄåvª
ÛÀ ÄÀ GvÁàz£
À Á «zsÁ£À EvÁå¢UÉ ªÀÄºÀvéÀ PÉÆnÖzÁÝg.É DqÀ½vÁvÀäPÀ ¹zÁÞAvÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¥Àw
æ ¥Á¢¸ÀÄªÀ ºÉ¤æ
¥sÀAiÉÆÃ¯ïgÀAvÀºÀªÀgÀÄ MAzÀÄ zÀPÀë ¸ÀAWÀl£ÉAiÉÆ¼ÀUÉ PÉ®¸ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀ£ÀÄß MUÀÆÎr¸ÀÄªÀ CvÀåvÀÛªÀÄ
«zsÁ£ÀzÀ GvÁàzÀ£Á ªÀiÁUÀðzÀ PÀqÉUÉ £ÉÆÃqÀÄwÛzÀÝgÉ, ªÀiÁåPïì ªÉ§gï £ÉÃvÀÈvÀézÀ £ËPÀgÀ±Á» ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ
¹zÁÞAvÀUÀ¼À ¥Àæw¥ÁzÀPÀgÀÄ C¢üPÁgÀ zÀÄgÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀ¢AzÀ ¤µÀá®vÉUÉ PÁgÀtªÁUÀÄªÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ
ÇÀªÀÄAd¸ÀvÉUÀ¼À£ÀÄß vÉÆqÉzÀÄ ºÁPÀÄªÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À PÀqÉUÉ £ÉÆÃqÀÄwÛzÀÝgÀÄ. EzÀÄ PÉÊUÁjPÁ PÁæAw ªÀÄvÀÄÛ
PÁSÁð£É GvÁàzÀ£Á ¥ÀzÀÞwAiÀÄ PÁ®ªÁVvÀÄÛ. ±ÀæªÀÄ «¨sÀd£É ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊ²µÀÖöåvÉ, ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄAvÀæUÀ¼À
£ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀ, ªÀåQÛUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉ, ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸ÀÄªÀ
vÀvÀéUÀ½UÉ §zÀÞvÉ E®è¢zÀÝgÉ zÉÆqÀØ ¥ÀæªÀiÁtzÀ GvÁàzÀ£É ¸ÁzsÀå«gÀÄwÛgÀ°®è.
ºÉÆ¸À ¸ÁA¥Àz
æ Á¬ÄPÀ ¹zÁÞAvÀ- ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA§AzsU
À ¼
À À «zsÁ£À (Neo-Classical Theory- Human
Relations Approach)
1920 ªÀÄvÀÄÛ 1950gÀ £ÀqÄÀ ªÉ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀiÁzÀ F ¹zÁÞAvÀzÀ aAvÀ£A

É iÀÄAvÉ, PÁ«ÄðPÀgÄÀ PÉÃªÀ® ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÄÀ ,
C¢üPÁgÀ ¸ÀgÀ¥À½ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ GvÉÛÃdPÀUÀ½UÉ ªÀiÁvÀæ ¥Àæw¸ÀàA¢¸ÀzÉÃ, vÀªÀÄä ¸ÁªÀiÁfPÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ,
§AiÀÄPÉU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ£U
É ½
À AzÀ ªÀiÁUÀðzÀ²ð¸À®q
à ÄÀ vÁÛg.É GEC ªÀÄwÛvg
À À PÀqU
É ¼
À °
À è DUÀ ºÁxÉÆÃ£ïð
CzsÀåAiÀÄ£ÀUÀ¼À£ÀÄß £ÀqÉ¸À¯ÁVvÀÄÛ. PÉÊUÁjPÁ PÁæAwAiÀÄ DgÀA©üPÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è vÁAwæPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀe
æ ÁÕ£ÀUÀ¼À
C©üªÈÀ ¢ÞUÉ ¸Áé¨Ás «PÀªÁV ¸ÁPÀµÄÀ Ö ªÀÄºÀvéÀ ¤ÃqÀ¯ÁVvÀÄÛ. ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄ CA±ÀPÌÉ UÀªÄÀ £À PÉÆqÀÄªÀÅzÀÄ F vÀvéÀ
¹zÁÞAvÀzÀ ¥Àz
æ Ás £À CA±ÀªÁVvÀÄÛ. F UÀªÀÄ£ÀªÀÅ ªÀvÀð£Á±Á¸ÀÛçUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞUÉ ªÀÄÄ£ÀÄßr MzÀV¸ÀÄªÀÅzÁVvÀÄÛ.
ªÀvÀð£Á ±Á¸ÀÛçzÀ «zsÁ£À - ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ ªÀiÁ£ÀªÀvÉ (Behavioural Science Approach -

Organisational Humanism)
¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ ªÀvÀð£Á ±Á¸ÀÛçdÕgÁzÀ Qæ¸ï CVðj¸ï, qÉÆUÁè¸ï ªÀiÁåPïVæÃUÀgï, C§æºÁA ªÀiÁ¸ÉÆèÃ ªÀÄvÀÄÛ
¥sq
æÉ j
À Pï ºÀeïó ð§Uïð F ºÁ¢AiÀÄ£ÀÄß C©üªÈÀ ¢Þ¥r
À ¸À®Ä ªÀÄ£ÀB±Á¸ÀçÛ , ¸ÀªiÀ Ád±Á¸ÀçÛ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£Àª±
À Á¸ÀçÛ U¼
À À
eÁÕ£ª
À £
À ÄÀ ß §¼À¹zÀÝgÄÀ . ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ ªÀiÁ£Àªv
À A
É iÀÄ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR vÀvéª
À A
É zÀg,É ªÀåQU
Û ¼
À ÄÀ vÀªÄÀ ä CºÀðvÉU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀÈd£ÁvÀäPÀ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß PÁAiÀÄð¸ÁÜ£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£ÉAiÀÄ°èAiÀÄÆ §¼À¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ CUÀvÀå«zÉ.
¤ªÀðºÀuÁ «eÁÕ£À / ¥ÀjZÀ®£ÁvÀäPÀ ¸ÀA±ÉÆÃzs£
À É (Management Science / Operational Research)
EzÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ wÃªÀiÁð£ÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀPÉÌ ¸ÀºÁAiÀÄªÁUÀÄªÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É

¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀ vÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ ¥ÁæzsÁ£ÀåvÉ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
DzsÄÀ ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉ (Modern Management)
EzÀÄ DzsÄÀ ¤PÀ ¸ÀAWÀl£ÉU¼

À £
À ÄÀ ß ¸ÀAQÃtð ªÀåªÀ¸ÜÉ AiÀiÁV £ÉÆÃqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ
¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß §UÉºÀj¸À®Ä ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄ «zsÁ£À ªÀÄvÀÄÛ DzsÀÄ¤PÀ vÀAvÀæUÀ¼À §¼ÀPÉUÉ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß
¤ÃqÀÄvÀz
Û .É
ªÀÄÆ®: Adopted from Internet modern history source book on www.fordham.edu
¤ªÀðºÀuÁ aAvÀ£A
É iÀÄ ¨É¼ª
À t
À U
Â A
É iÀÄÄ §ºÀ¼À PÀÄvÀÆºÀ®PÁjAiÀiÁVzÉAiÉÄA§ÄzÀ£ÄÀ ß ¤ÃªÀÅ £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.
F CzsÁåAiÀÄzÀ°è £ÁªÀÅ, ¸ÁA¥Àz
æ Á¬ÄPÀ ¤ªÀðºÀuÁ ¹zÁÝAvÀzÆ
É A¢UÉ MmÁÖV PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¹zÀªg
À A
É zÀÄ ¤ÃªÀÅ
N¢gÀÄªÀ ¥sÉæqÀjPï «£ï¸ÉÆèÃ mÉÃ®gï ªÀÄvÀÄÛ ºÉ¤æ ¥sÀAiÉÆÃ¯ï CªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀÄvÉÛÃªÉ.
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß MAzÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À «µÀAiÀÄªÁV¸À®Ä CªÀj§âgÀÆ C¥ÁgÀªÁzÀ PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß
¤ÃrzÁÝgÉ. CªÉÄÃjPÁzÀªÀgÁzÀ J¥sï.qÀ§Æèöå.mÉÃ®gïgÀªÀgÀÄ ªÉÄPÁå¤PÀ¯ï EAf¤AiÀÄgï DVzÀÝgÀÄ. ¥sÁæ£ïì£À ºÉ¤æ
¥sÀAiÀiÁ¯ïgÀªÀgÀÄ ªÉÄÊ¤AUï EAf£AiÀÄgï DVzÀÝgÀÄ. mÉÃ®gïgÀªÀgÀÄ ‘ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉ’AiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß
¤ÃrzÀgÉ, ¥sÀAiÀiÁ¯ï CªÀgÀÄ ‘DqÀ½vÁvÀäPÀ vÀvÀé’UÀ½UÉ ªÀÄºÀvÀé PÉÆlÖgÀÄ.
DzÀgÉ £ÁªÀÅ CªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À£ÀÄß «¸ÁÛgÀªÁV CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀÄªÀ ªÉÆzÀ®Ä, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼À
CxÀðªÀ£ÀÄß C¨sÀå¹¸ÉÆÃt.
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ vÀvéÀU¼

À ÄÀ : ¥ÀjPÀ®à£É (Principles of Management: The Concept)
¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ vÀvª
éÀ ÅÀ ¤tð¬Ä¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀvð
À £ÉU½
À UÉ «±Á® ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀ ªÀiÁUÀð¸ÀÆaAiÀiÁVzÉ.
GzÁºÀgu
À U
É ,É M§â £ËPÀg¤
À UÉ ¥ÀzÆ
É Ã£ÀßwAiÀÄ£ÀÄß ¤zsð
À j¸ÀÄªÁUÀ, M§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ eÉÃµÀv
× A
É iÀÄ£ÀÄß ¥ÀjUÀt¸
Â §
À ºÀÄzÀÄ,
EvÀgÀgÀÄ ¥Àæw¨sÉAiÀÄ vÀvÀéªÀ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸À§ºÀÄzÀÄ.
¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ vÀvéU
À ¼
À £
À ÄÀ ß ±ÀÄzÀÞ «eÁÕ£À vÀvéU
À ½
À AzÀ ¨ÉÃ¥Àðr¸À§ºÀÄzÀÄ. ¤ªÀðºÀuÁ vÀvéU
À ¼
À ÄÀ ±ÀÄzÀÞ «eÁÕ£z
À À
vÀvU
éÀ ¼
À A
À vÉ PÀptªÁV®è. CªÀÅ ªÀiÁ£Àª£
À À £Àqª
À ½
À PÉ §UÉÎ ªÀåªº
À j
À ¸ÀÄvÀª
Û É ªÀÄvÀÄÛ CzÉÃ ¥ÀPæ ÁgÀªÁV ¸ÀAzÀ¨ð
Às PÀÌ£ÄÀ ¸ÁgÀªÁV
¸ÀÈd£ÁvÀäPª
À ÁV C£Àé¬Ä¸ÀÄvÀª
Û .É ªÀåªº
À ÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄªÀ ªÀiÁ£Àª£
À À £Àqª
À ½
À PÉAiÀÄAvÉAiÉÄÃ vÀAvÀe
æ ÁÕ£ª
À ÇÀ
PÀÆqÀ ¹ÜgÀªÁVgÀÄªÀÅ¢®è. DzÀÝjAzÀ J¯Áè vÀvÀéUÀ¼ÀÆ F §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ ºÉeÉÓ ºÁPÀ¨ÉÃPÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ,
ªÀiÁ»w ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAªÀº£
À U
À ¼
À À vÀAvÀe
æ ÁÕ£À (ICT–Infomation and Communications Technology)ªÀÅ E®è¢zÀÝg,É
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ ¹Ã«ÄvÀ ¨sËUÉÆÃ½PÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ°è PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ£ÀÄß £ÉÆÃrPÉÆ¼Àî¨ÉÃQvÀÄÛ. ªÀiÁ»w ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAªÀºÀ£À
vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ C£ÉéÃµÀuÉAiÀÄÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ ¨sËUÉÆÃ½PÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀzÁZÉUÉ §ÈºÀvï ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÁªÀiÁædåªÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À®Ä
¸ÁzsÀåªÁV¹zÉ. ¨ÉAUÀ¼ÀÆj£À°ègÀÄªÀ vÀ£Àß ¥ÀæzsÁ£À PÀbÉÃjAiÀÄ ¸ÀªÉÄäÃ¼À£À PÉÆoÀrAiÀÄ°ègÀÄªÀ K¶AiÀiÁzÀ Cw zÉÆqÀØ
¸ÀªÄÀ vÀ® ¥Àgz
À (É flat screen)AiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ «±Àz
é À J¯Áè ¨sÁUÀU¼
À À vÀ£ßÀ UÁæºPÀ g
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ £ËPÀgg
À Æ
É A¢UÉ
¸ÀAªÁzÀ £ÀqÉ¸ÀÄªÀAwgÀÄªÀÅzÀgÀ §UÉÎ E£ÉÆáÃ¹¸ï ºÉªÉÄä¥ÀqÀÄvÀÛzÉ.
¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ vÀvU
éÀ ¼
À À CxÀðzÀ CjªÀ£ÄÀ ß C©üªÈÀ ¢Þ¥r
À ¸ÀÄªÁUÀ, AiÀiÁªÀÅzÀÄ F vÀvU
éÀ ¼
À ®
À è JAzÀÄ w½AiÀÄÄªÀÅzÀÆ
PÀÆqÀ ¥ÀA
æ iÉÆÃd£ÀPÁjAiÀiÁVzÉ. ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ vÀvéU
À ¼
À £
À ÄÀ ß ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ vÀAvÀU
æ ½
À AzÀ ¥Àv
æ åÉ ÃQ¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É vÀAvÀU
æ ¼
À ÄÀ ,
PÁAiÀÄð«zsÁ£À CxÀªÁ «zsÁ£ÀUÀ¼ÁVzÀÄÝ, C¥ÉÃQëvÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä PÉÊUÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁzÀ ¸ÀgÀtÂ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÉÆArzÉ. vÀvÀéUÀ¼ÀÄ, vÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄµÁ×£ÀUÉÆ½¸ÀÄªÁUÀ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ ¤tðAiÀÄUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ PÁAiÀÄðUÀ½UÉ
ªÀiÁUÀðzÀ²ð¸ÀÆvÀU
æ ¼
À ÁVªÉ. CzÉÃ jÃwAiÀiÁV vÀvU
éÀ ¼
À £
À ÄÀ ß ªÀiË®åU½
À AzÀ ¨ÉÃ¥Àðr¸À§ºÀÄzÉA§ÄzÀ£Æ
À ß CxÉÊð¹PÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ.
ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ ¹éÃPÀj¸À§ºÀÄzÁzÀ CxÀªÁ C¥ÉÃQë¸À§ºÀÄzÁzÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀAUÀwUÀ¼ÁVªÉ. CªÀÅ £ÉÊwPÀ CxÀðUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢ªÉ. vÀvÀéUÀ¼ÀÄ £ÀqÀªÀ½PÉUÉ ªÀÄÆ® ¸ÀvÀå CxÀªÁ ªÀiÁUÀð¸ÀÆaUÀ¼ÁVªÉ. ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå DZÀgÀuÉAiÀÄ
ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ªÀåQÛUÀ¼À £ÀqÀªÀ½PÉUÉ gÀÆ¦¸À®àlÖ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÁVªÉ. DzÀgÉ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ,
vÁAwæPÀ ¸Àg
é Æ
À ¥Àz°
À z
è ÄÀ Ý, PÁAiÀÄð¸ÀAzÀ¨ð
Às UÀ¼°
À £
è À ¸ÀA±ÉÆÃzs£
À AÉ iÀÄ £ÀAvÀgª
À ÃÉ gÀÆ¦¸À®n
à ª
Ö .É »ÃVzÁÝUÆ
À å, ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ
vÀvU
éÀ ¼
À £
À ÄÀ ß DZÀj¸ÀÄªÁUÀ ªÀåªº
À ÁgÀU¼
À ÄÀ ¸ÀªiÀ ÁdzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÊwPÀ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼£
À ÄÀ ß ¥ÀÆgÉÊ¸À¨ÃÉ PÁVgÀÄªÀÅzÀjAzÀ
ªÀiË®åUÀ¼À£ÀÄß PÀqÉUÀtÂ¸À¯ÁUÀzÀÄ.
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ vÀvéÀU¼ À ¥À (Nature of Principles of Management)

À À ¸ÀégÆ
¸ÀégÀÆ¥ÀªÉAzÀgÉ, AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÀ¸ÀÄÛ«£À UÀÄt ªÀÄvÀÄÛ ®PÀëtUÀ¼ÁVªÉ. vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå ºÉÃ½PÉUÀ¼ÁVzÀÄÝ

¤¢ðµÀÖ ¥Àj¹ÜwUÀ½gÀÄªÁUÀ C£Àé¬Ä¸ÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß CªÀ¯ÉÆÃPÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæAiÉÆÃVPÀvÉUÀ¼À®èzÉÃ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ
ªÉÊAiÀÄQÛPÀ C£ÀÄ¨sª
À U
À ¼
À À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯ÉAiÀÄÆ C©üªÈÀ ¢Þ¥r
À ¸À¯ÁVzÉ. vÀvéÀU¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÃUÉ C©üªÈÀ ¢Þ¥r
À ¸À¯ÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ £ÀqÀªÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV CªÀÅ ºÉÃUÉ «ªÀj¸ÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ H»¸ÀÄvÀÛªÉ JA§ÄzÀgÀ
DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ «eÁÕ£ª
À ÁVAiÀÄÆ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¯A
É iÀiÁVAiÀÄÆ C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆAzÀ®Ä PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÀª
Û .É
F vÀvU
éÀ ¼
À À ªÀÅåvw
àÀ Û (derivation)AiÀÄÄ «eÁÕ£z
À À «µÀAiÀÄªÉAzÀÄ ºÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À ¸ÀÈd£ÁvÀäPÀ C£À¬
é ÄPÉAiÀÄ£ÀÄß
PÀ¯A
É iÉÄAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¸§
À ºÀÄzÀÄ. F vÀvéÀU¼
À ÄÀ , ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ DZÀgu
À U
É É PÀ°AiÀÄ§ºÀÄzÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆÃ¢ü¸§
À ºÀÄzÁzÀ
CzsåÀ AiÀÄ£À «µÀAiÀÄªÁV «±Áé¸ÁºÀðvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrªÉ. CzÀgA
À vÉAiÉÄÃ, ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ¸ÁÜ£ª
À iÀ Á£ÀPÌÉÃgÀÄªÀÅzÀÄ ºÀÄnÖ¤AzÀ
¸ÀA¨s«
À ¸ÀÄªÀ «µÀAiÀÄªÁVgÀzÃÉ CªÀ±åÀ PÀ CºÀðvÉU¼
À À «µÀAiÀÄªÁVzÉ. ¸Àµ
à ª
ÖÀ ÁV, ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ªÀÈwÛ¥g
À U
À Æ
É ½¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ
ºÉZÀÄÑwÛgÀÄªÀÅzÀjAzÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ºÉÆA¢ªÉ.
F vÀvéU
À ¼
À ÄÀ QæAiÉÄUÉ ªÀiÁUÀðzÀ±ð
À £ÀªÁVªÉ. CªÀÅ PÁgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À ¸ÀA§AzsU
À ¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀª
Û .É
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼ÁzÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ, ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ, ¹§âA¢ £ÉÃªÀÄPÁw, ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ
¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉU¼
É iÀÄ£ÀÄß DZÀj¸ÀÄªÁUÀ PÉÊUÉÆ¼ÀÄª
î À PÁAiÀÄðUÀ¼ÁzÀg,É F PÁAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄªÁUÀ
wÃªÀiÁð£ÀU¼
À £
À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼Àî®Ä vÀvéÀU¼
À ÄÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ j
À UÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛª.É F PÉ¼PÀ A
À qÀ CA±ÀU¼
À ÄÀ ¤ªÀðºÀuÁ
vÀvÀéUÀ¼À ¸ÀégÀÆ¥ÀzÀ ¸ÁgÁA±ÀªÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛªÉ.
(i) ¸ÁªÀðwæPÀ C£Àé¬ÄPÀvÉ (Universal applicability): ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ J¯Áè «zsÀzÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ½UÉ
C£Àé¬Ä¸À§ºÀÄzÁVzÉ - ªÀåªÀºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀºÁgÉÃvÀgÀ, ¸ÀtÚ ªÀÄvÀÄÛ zÉÆqÀØ, ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ SÁ¸ÀV
ªÀ®AiÀÄ, GvÁàzÀ£Á ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÁ PÉëÃvÀæUÀ¼ÀÄ. DzÀgÀÆ CªÀÅUÀ¼À C£Àé¬ÄPÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀégÀÆ¥À,
ªÀåªÀºÁgÀ ZÀlÄªÀnPÉ, PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁt, ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ½AzÀ §zÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, C¢üPÀ
GvÁàzÀPÀvÉUÉ, PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀtÚ ¸ÀtÚ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÁßV «¨sÀf¸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæwAiÉÆ§â £ËPÀgÀ£À£ÀÄß CªÀ£À/CªÀ¼À
«²µÀÖ PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ¤ªÀð»¸À®Ä vÀg¨
À ÃÉ vÀÄUÉÆ½¸À¨ÃÉ PÀÄ. J°è CAZÉ CxÀªÁ zÁR¯É ¥ÀvU
æÀ ¼
À À ¹éÃPÀÈw ªÀÄvÀÄÛ gÀªÁ£É
ªÀiÁqÀÄªÀ ¢£ÀZÀj/gÀªÁ£É UÀÄªÀiÁ¸ÀÛ¤gÀÄvÁÛ£ÉÆÃ, UÀtPÀ AiÀÄAvÀæzÀ°è zÀvÁÛA±ÀªÀ£ÀÄß zÁR°¸ÀÄªÀÅzÀPÁÌV zÀvÁÛA±À
zÁR¯É ¥ÀjZÁ®PÀ (data entry operator) EgÀÄvÁÛ£Æ
É Ã, M§â dªÁ£À ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁj, EvÁå¢ EgÀÄvÁÛgÆ
É Ã,
CAvÀºÀ ¸ÀPÁðj PÀbÉÃjAiÀÄ°è F vÀvÀéªÀ£ÀÄß C£Àé¬Ä¸À§ºÀÄzÀÄ. F vÀvÀéªÀÅ GvÁàzÀ£É, ºÀtPÁ¸ÀÄ, ªÀiÁgÁl ¥ÀæQæAiÉÄ
ºÁUÀÆ ¸ÀA±ÉÆÃzs£
À É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ EvÁå¢ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ «¨sÁUÀU½
À gÀÄªÀ ¤AiÀÄ«ÄvÀ PÀA¥À¤UÀÆ PÀÆqÀ C£À¬
é Ä¸À§ºÀÄzÀÄ.
±Àª
æ ÀÄ «¨sÀd£ÉAiÀÄ ¥Àª
æ ÀiÁtªÀÅ ¥ÀPæ ÀgÀt¢AzÀ ¥ÀPæ ÀgÀtPÉÌ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
(ii) ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀiÁUÀð¸ÀÆaUÀ¼ÄÀ (General guidelines): F vÀvU

éÀ ¼
À ÄÀ PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀ®Ä ªÀiÁUÀð¸ÀÆaUÀ¼ÁVªÉ,
DzÀg,É ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ J¯Áè ¸ÀªÄÀ ¸ÉåUÀ½UÉ ¹zÀÞ¥r
À ¹zÀ £ÉÃgÀ GvÀÛgU
À ¼
À £
À ÄÀ ß MzÀV¸ÀÄªÀÅ¢®è. KPÉAzÀgÉ £ÉÊd ªÀåªÀºÁgÀ
¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ §ºÀ¼À ¸ÀAQÃtð ªÀÄvÀÄÛ QæAiÀiÁ²Ã® ºÁUÀÆ C£ÉÃPÀ CA±ÀUÀ¼À ¥Àæw¥sÀ®ªÁVªÉ. DzÁUÀÆå vÀvÀéUÀ¼À
ªÀÄºÀvÀéªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ CAzÁdÄ ªÀiÁqÀÄªÀAw®è KPÉAzÀgÉ JzÀÄgÁVgÀÄªÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåAiÀÄ£ÀÄß §UÉºÀj¸À®Ä MAzÀÄ aPÀÌ
ªÀiÁUÀð¸ÀÆaAiÀÄÆ PÀÆqÀ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ§®èzÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, JgÀqÀÄ E¯ÁSÉUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¸ÀAWÀµÀðuÉAiÀÄ
¸À¤ßªÉÃ±Àª£
À ÄÀ ß §UÉºj
À ¸ÀÄªÁUÀ, M§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀªÄÀ UÀæ GzÉÝÃ±ÀU½
À UÉ ªÉÆzÀ®£ÉÃ DzÀåvÉ PÉÆqÀ§ºÀÄzÀÄ.
(iii) DZÀgu
À É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæAiÉÆÃVPÀvUÉ ½
À AzÀ gÀÆ¥ÀÄUÉÆArªÉ (Formed by practice and experimentation):
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ vÀvU
éÀ ¼
À ÄÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À À C£ÀÄ¨sª
À À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ w¼ÀÄªÀ½PÉ¬ÄAzÀ ºÁUÀÆ ¥ÁæAiÉÆÃVPÀv¬
É ÄAzÀ
gÀÆ¥ÀÄUÉÆArªÉ. GzÁºÀgu
À U
É ,É AiÀiÁªÀÅzÉÃ GzÉÝÃ±Àª£
À ÄÀ ß ¥ÀÆtðUÉÆ½¸À®Ä ²¸ÀÄÛ C¤ªÁAiÀÄðªÉA§ÄzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå
C£ÀÄ¨sÀªÀzÀ «µÀAiÀÄªÁVzÉ. F vÀvÀéªÀÅ ¤ªÀðºÀuÁ ¹zÁÞAvÀzÀ°è G¯ÉèÃRªÁVzÉ. E£ÉÆßAzÉqÉ, PÁSÁð£ÉAiÀÄ°è
PÁ«ÄðPÀgÀ DAiÀiÁ¸ÀzÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÁj¸À®Ä, MvÀÛqÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄªÀ ¨sËwPÀ ¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ¼À ¸ÀÄzsÁgÀuÁ
¥ÀjuÁªÀÄ «ÃQë¸À®Ä ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÀ£ÀÄß £ÀqÉ¸À§ºÀÄzÀÄ.
(iv) £ÀªÄÀ ¤ÃAiÀÄªÁVªÉ (Flexible): ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV C£ÀÄ¸Àj¸À¯ÉÃ¨ÉÃPÁzÀ PÀptªÁzÀ

¤UÀ¢vÀ ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼À®è. CªÀÅ £ÀªÀÄ¤ÃAiÀÄªÁVªÉ ºÁUÀÆ ¸À¤ßªÉÃ±À §AiÀÄ¹zÀAvÉ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß
ªÀiÁ¥Àðr¸À§ºÀÄzÁVzÉ. »ÃUÉ ªÀiÁqÀ®Ä CªÀÅ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ¤UÉ ¸ÁPÀµÀÄÖ «ªÉÃZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆnÖªÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ,
C¢üPÁgÀ ¸ÁAzÀævÉ (PÉÃA¢æÃPÀgÀt) CxÀªÁ CzÀgÀ ºÀAaPÉAiÀÄ («PÉÃA¢æÃPÀgÀt) ªÀÄlÖªÀÅ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁVzÉ. J®èQÌAvÀ ºÉZÁÑV, ¥ÀævÉåÃPÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ
GzÉÝÃ±ÀUÀ½UÉ C£Àé¬Ä¸À®àqÀÄªÀ ««zsÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀAwgÀÄªÀÅzÀjAzÀ, AiÀiÁªÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è AiÀiÁªÀ ¸ÁzsÀ£À
§¼À¸À¨ÉÃPÉA§ÄzÀ£ÀÄß ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ ¤zsÀðj¸À¨ÉÃPÀÄ.
À £Á²Ã®ªÁVªÉ (Mainly behavioural): ¤ªÀðºÀuÁ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ£À £ÀqÀªÀ½PÉAiÀÄ

(v) ªÀÄÄRåªÁV ªÀvð
ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄªÀ GzÉÝÃ±ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. DzÀÝjAzÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRåªÁV ªÀvÀð£Á²Ã®
¸ÀégÀÆ¥ÀzÁÝVªÉ. F vÀvÀéUÀ¼ÀÄ, ¸ÀAUÀwUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ «zÀåªÀiÁ£ÀUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹AiÉÄÃ E®èªÉÃ£ÉÆÃ JAzÁVgÀzÉÃ,
CzÀÄ PÉÃªÀ® ªÀÄºÀvÀé PÉÆqÀÄªÀ «µÀAiÀÄªÁVzÉ. ºÉZÁÑV vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉÆ½¸À®Ä
ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sËwPÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ GvÀª
Û ÄÀ w¼ÀÄªÀ½PÉAiÀÄ ¸ÀA§Azsª
À £
À ÄÀ ß ¸ÁzsåÀ ªÁV¸ÀÄvÀz
Û .É GzÁºÀgu
À U
É ,É
MAzÀÄ PÁSÁð£ÉAiÀÄ «£Áå¸À gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß AiÉÆÃf¸ÀÄªÁUÀ PÁ«ÄðPÀgÀ ZÀ®£É ªÀÄvÀÄÛ PÀZÁÑ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À ºÀjªÀÅUÀ½AzÀ
MlÄÖ PÉ®¸ÀzÀ ºÀjªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÁtÂPÉ ªÀiÁqÀÄªÀ PÀæªÀÄ§zÀÞvÉ ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
(vi) PÁgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄ ¸ÀA§AzsU

À ¼
À ÄÀ (Cause and effect relationships): F vÀvéUÀ ¼
À ÄÀ PÁgÀt ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À ¸ÀA§AzsU
À ¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¹, CªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀPæ g
À t
À UÀ¼°
À g
è ÄÀ ªÀ ¸ÀªiÀ Á£À ¸À¤ßªÉÃ±ÀU¼
À °
À è §¼À¸§
À ºÀÄzÁzÀ
GzÉÝÃ±ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. »ÃVgÀÄªÁUÀ, ¤¢ðµÀÖ vÀvÀéªÀ£ÀÄß ¤¢ðµÀÖ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è C£Àé¬Ä¹zÁUÀ CzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄ
K£ÁUÀ§ºÀÄzÉA§ÄzÀ£ÄÀ ß £ÀªÄÀ UÉ ºÉÃ¼ÀÄvÀz
Û .É ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ vÀvU
éÀ ¼
À £
À ÄÀ ß ¥Àz
æ Ás £ÀªÁV ªÀiÁ£Àª£
À À ªÀvð
À £ÉUÉ C£À¬
é Ä¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ,
CªÀÅ ¥Àj¥ÀÆtðvÉVAvÀ®Æ PÀrªÉÄAiÀiÁVgÀÄvÀÛªÉ. ¤d fÃªÀ£ÀzÀ°è ¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ MAzÉÃ jÃwAiÀiÁVgÀÄªÀÅ¢®è.
DzÀÝjAzÀ RavÀªÁzÀ PÁgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ PÀµÀÖªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÀÆ,
¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ vÀvéU
À ¼
À ÄÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ j
À UÉ ¸ÀA§AzsU
À ¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¸À®Ä ¸Àé®à ªÀÄnÖUÉ ¸ÀºPÀ j
À ¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀª
Û ÁVªÉ.
vÀÄvÀÄð ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è, AiÀiÁgÁzÀgÉÆ§âgÀÄ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ªÀ»¹PÉÆAqÀÄ, EvÀgÀgÀÄ C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄªÀÅzÀÄ
C¥ÉÃPÀëtÃÂ AiÀÄªÁVgÀÄvÀÛz.É DzÀgÉ ºÉÆ¸À PÁSÁð£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ¥£
À A
É iÀÄAvÀºÀ «©ü£ßÀ ¥ÀPæ ÁgÀzÀ PÁAiÀÄð¸ÁzsPÀ À ¥ÀjtwAiÀÄ
CUÀvÀå«gÀÄªÀ ¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ¼À°è ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄî«PÉAiÀÄ°è ºÉZÀÄÑ ¥Á¯ÉÆÎ¼ÀÄîªÀ ¥ÀjAiÀÄÄ ¸À®ºÁvÀäPÀªÁVzÉ.
(vii) C¤²ÑvÀ (Contingent): ¤ªÀðºÀuA

É iÀÄ vÀvU
éÀ ¼
À À C£ÀA
é iÀÄªÀÅ C¤²ÑvÀ CxÀªÁ ¤¢ðµÀÖ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è ¥ÀZ
æ °
À vÀ«gÀÄªÀ
¸À¤ßªÉÃ±ÀU¼
À À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁVzÉ. vÀvéU
À ¼
À À C£Àé¬ÄPÉAiÀÄ£ÀÄß CUÀvåÀ PÌÀ£ÄÀ UÀÄtªÁV §zÀ°¸À§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgu
À U
É ,É
PÁ«ÄðPÀgÄÀ AiÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀÄ¸ÀªÄÀ ävÀ ¸ÀA¨sÁªÀ£A
É iÀÄ CºÀðvÉ ºÉÆA¢gÀÄvÁÛg.É DzÀg,É AiÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀÄ¸ÀªÄÀ ävÀ
JAzÀgÉÃ£ÀÄ JA§ÄzÀÄ C£ÉÃPÀ CA±ÀUÀ½AzÀ ¤zsÀðjvÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. CªÀÅ £ËPÀgÀ£À PÉÆqÀÄUÉ, GzÉÆåÃUÀzÁvÀ£À ¥ÁªÀw
¸ÁªÀÄxÀåð, ¥ÀjUÀt£ÉAiÀÄ°ègÀÄªÀ PÉ®¸ÀPÉÌ ¤UÀ¢AiÀiÁVgÀÄªÀ C¹ÛvÀézÀ°ègÀÄªÀ PÀÆ° zÀgÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆ¼ÀÄîvÀÛªÉ.
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ vÀvU

éÀ ¼
À À DAvÀjPÀ UÀÄtUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ®PÀt
ë UÀ¼£
À ÄÀ ß «ªÀj¹zÀ £ÀAvÀg,À ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ°è wÃªÀiÁð£ÀU¼
À £
À ÄÀ ß
vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÁUÀ F vÀvÀéUÀ¼À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV UÀæ»¸ÀÄ«j. DzÀgÉ CzÀPÀÆÌ ªÀÄÄ£Àß EzÀPÉÌ
ºÉÆA¢PÉÆAqÀ ¨ÁPïì£À°ègÀÄªÀ ‘QgÀuï ªÀÄdÄAzÁgï µÁ’ CvÀÄå£ÀßvÀ AiÀÄ±À¹é ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ
‘§AiÉÆÃPÁ£ï’zÀ CEO – F ¥ÀæPÀgÀt CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ NzÀ§ºÀÄzÀÄ.
¸Àé®àªÃÉ w½¢zÀÝ eÉÊ«PÀ vÀAvÀe

æ ÁÕ£À ªÀ®AiÀÄªÀ£ÄÀ ß CªÀgÄÀ ºÉÃUÉ ¯Á¨sz
À ÁAiÀÄPÀ PÀA¥À¤AiÀiÁV ¥ÀjªÀwð¹zÁÝgÉ
ªÀÄvÀÄÛ ºÉ¸g
À ÄÀ UÀ½¹zÁÝgA
É §ÄzÀÄ, AiÀiÁgÁzÀgÆ
À CzÀgÀ §UÉÎ PÀ£¸
À ÄÀ PÁtÄªÀ ºÁVgÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß ¤ÃªÀÅ £ÉÆÃqÀ¨ÃÉ PÁVzÉ.
qÁ. QgÀuï ªÀÄdÄAzÁgï µÁ gÀªÀgÀ PÀxÉAiÀÄÄ §ºÀ¼ÀªÁV ¸ÀÆáwð ¤ÃqÀÄªÀAwzÉ. AiÀiÁgÀÆ eÉÊ«PÀ
vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ ¸ÀA¨sÁªÀåvÉAiÀÄ §UÉÎ AiÉÆÃa¸ÀÄªÀ ¸ÁºÀ¸À ªÀiÁqÀ¢zÁÝUÀ EªÀgÀÄ ªÀÄÄAzÁ¯ÉÆÃa¹zÀgÀÄ. EªÀgÀÄ
vÀªÀÄä UÁågÉÃf£À°è C®à §AqÀªÁ¼À gÀÆ.10,000UÀ¼ÉÆA¢UÉ L¯ÁåðAr£À §AiÉÆÃPÁ£ï §AiÉÆÃPÉ«ÄPÀ¯ïì£À
¸ÀºÀ¨sÁVvÀézÉÆA¢UÉ vÀªÀÄä ªÀiÁ°ÃPÀvÀézÀ §AiÉÆÃPÁ£ï EArAiÀiÁ PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ.
CªÀgÀÄ ¸Á®UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ°aÒ¹zÁUÀ, ªÀÄÆgÀÄ PÁgÀtUÀ½AzÀ, AiÀiÁªÉÇAzÀÄ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÆ

¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄªÀ D¸ÀQÛ vÉÆÃj¸À°®è: eÉÊ«PÀ vÀAvÀæeÁÕ£ÀªÀÅ MAzÀÄ ºÉÆ¸À PÁAiÀÄðPÉëÃvÀæªÁVvÀÄÛ: CªÀgÀ PÀA¥À¤
D¹ÛUÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄ¬ÄzÀÝªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄzÁV, 1978gÀ°è ªÀÄ»¼Á ªÀåªÀºÁjPÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ D PÁ®zÀ°è §ºÀ¼À
«gÀ¼ÀªÁVzÀÝªÀÅ. CµÉÖÃ KPÉ, CªÀgÀÄ PÁ«ÄðPÀgÀ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÆß PÀÆqÀ JzÀÄj¹zÀÝgÀÄ. PÀA¥À¤AiÀÄ
DgÀA©üPÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄÄ ¥À¥ÁàAiÀÄ ºÀtÂÚ¤AzÀ QtéUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀvÉUÉAiÀÄÄªÀÅzÁVvÀÄÛ.
FUÀ §AiÉÆÃPÁ£ï ¤AiÀÄ«ÄvÀªÀÅ ¸ÀªÀÄUÀæ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÀÄÝ, eÉÊ«PÀ OµÀ¢üUÀ¼ÀÄ, ¤§ðA¢üvÀ

¸ÀA±ÉÆÃzs£
À ,É aQvÉU
ì É ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¸ÀA±ÉÆÃzs£
À É ªÀÄvÀÄÛ QtéU¼
À À C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ªÉÄÃ¯É UÀªÄÀ £À ºÀj¹zÉ. EzÀÄ 50PÀÆÌ
ºÉZÀÄÑ zÉÃ±ÀUÀ¼À ¥Á®ÄzÁgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÁæºÀPÀjUÉ GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ zÁæªÀtUÀ¼À£ÀÄß «vÀgÀuÉ ªÀiÁqÀÄwÛzÉ.
PÀA¥À¤AiÀÄ eÁ®vÁtzÀ ¥ÀPæ ÁgÀ “§AiÉÆÃPÁ£ï ºÉÆ¸À vÀAvÁæA±ÀU¼

À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ GvÀà£ßÀ UÀ¼£
À ¸ÀÄªÀ
ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀPÀÌzÀ ¥Àæ¨sÁªÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À C£ÀÄPÀÆ®PÁÌV ¤ÃqÀÄªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ £ÀªÀÄä AiÀÄ±À¹éAiÀiÁVzÉ. F
C¥ÀÆªÀðªÁzÀ ‘¸ÀªÄÀ UÀæ C£ÉÃé µÀu’É ºÁ¢AiÀÄÄ DwxÉÃAiÀÄ ¸ÁéªÄÀ å ºÀQÌ¤AzÀ gÀQv
ë ª
À ÁzÀ ¸ÀgPÀ ÄÀ UÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÁæA±ÀU¼
À ÄÀ
eÁUÀwPÀ VgÁQUÀ¼À zÉÆqÀØ ¸ÀªÀÄÆºÀzÉÆA¢UÉ ««zsÀ ºÀAvÀzÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆAzÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄªÀAvÀºÀ
¥sÀ®PÉÆnÖzÉ”. CzÀÄ JgÀqÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ PÀA¥À¤UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÀÄ ¹Af£ï EAlgï£ÁåµÀ£À¯ï
¥Éöæ ÊªÉÃmï °«ÄmÉqï, EzÀÄ OµÀzÀs ±ÉÆÃzs£
À É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ¥ÁægA
À ©üPÀ ºÀAvÀz°
À è PÉ«Ä¹Öç ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ°PÀÄå®gï
DzsÁjvÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ¸ÉÃªÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. JgÀqÀ£ÉAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄPÀ PÀA¥À¤
Qè¤f£ï EAlgï£ÁåµÀ£¯
À ï ¥Éöæ ÊªÉÃmï °«ÄmÉqï, EzÀÄ qÀAiÀiÁ©n¸ï£À°è §ºÀÄ ¢ÃWÀðzÀ ¸ÀA±ÉÆÃzs£
À É £Àq¹
É vÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ OµÀzsÀ ªÀ¸ÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ aQvÉìUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À ¸ÉÃªÉUÀ¼À°è ªÁå¥ÀPÀªÁV zÉÆqÀØ ªÀÄlÖzÀ
¥Àæ¸ÁÛ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrvÀÄ. §AiÉÆÃPÁ£ï ISO 9001 ¥ÀæªÀiÁt ¥ÀvÀæªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÉÆzÀ® eÉÊ«PÀ
vÀAvÀe
æ ÁÕ£z
À À PÀA¥À¤AiÀiÁVvÀÄ.Û
vÀvéU
À ½
À UÉ ºÉÆA¢PÉAiÀiÁUÀÄªÀ GvÀª
Û ÄÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ DZÀgu
À U
É ¼
À ÄÀ DzsÁgÀªÁVgÀÄªÀ ¥ÀA
æ iÀÄÄPÀÛ §AiÉÆÃPÁ£ï
¤AiÀÄ«ÄvÀªÅÀ ¥ÀZ
æ °
À vÀz°
À z
è .É
Adopted from www.biocon.com and other sources
ªÉÄÃ°£À PÀxÉ¬ÄAzÀ ¸ÀàµÀÖªÁUÀÄªÀÅzÉÃ£ÉAzÀgÉ §AiÉÆÃPÁ£ïzÀ AiÀÄ±À¸ÀÄì qÁ. QgÀuï ªÀÄdÄªÀiïzÁgï µÁ

CªÀgÀ ¥Àj±ÀæªÀÄUÀ½AzÁVAiÉÄÃ ºÉÆgÀvÀÄ CªÀPÁ±À¢AzÀ®è. CzÀÄ ¥ÀævÀåPÀë CxÀªÁ ¥ÀgÉÆÃPÀë ¤ªÀðºÀuÁ vÀvÀéUÀ¼À
¨sÁUÀªÁVgÀÄªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À C£ÀéAiÀÄªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ ¥ÁæªÀiÁtÂPÀ ¥Àj±ÀæªÀÄªÁVvÀÄÛ. FUÀ ¤ÃªÀÅ F vÀvÀéUÀ¼À
ªÀÄºÀvÀéªÀ£ÀÄß £ÉÆÃqÀÄ«j.
¤ªÀðºÀuÁ vÀvéÀU¼
À À ªÀÄºÀvéÀ (Significance of Principles of Management)
¤ªÀðºÀuÁ vÀvÀéUÀ¼À ªÀÄºÀvÀéªÀÅ CªÀÅUÀ¼À G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉ¬ÄAzÀ GzÀâ«¹zÉ. CªÀÅ ¤ªÀðºÀuÁvÀäPÀ ªÀvÀð£ÉUÉ

G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ M¼À£Æ
É ÃlUÀ¼£
À ÄÀ ß MzÀV¸ÀÄvÀª
Û É ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÁvÀäPÀ DZÀgu
À U
É ¼
À À ªÉÄÃ¯É ¥À¨
æ Ás ªÀ ©ÃgÀÄvÀª
Û .É ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ
vÀªÀÄä PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉÆ½¸À®Ä F vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß C£Àé¬Ä¸À§ºÀÄzÀÄ. ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ
wÃªÀiÁð£ÀU¼
À £
À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄîªÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄµÁ×£U
À Æ
É ½¸ÀÄªÁUÀ vÀvéÀU¼
À ÄÀ ªÀiÁUÀðzÀ±ð
À £À ¤ÃqÀÄvÀª
Û .É AiÉÆÃUÀåªÁzÀ
¥ÀæwAiÉÆAzÀÆ ¸ÀºÀ DzsÁjvÀ vÀvÀéªÉÇAzÀjAzÀ £ÀqÉ¸À®àqÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀÄ ¥Àæ±ÀA¹¸À®àqÀ§ºÀÄzÁVzÉ. ¤ªÀðºÀuÁ
¹zÁÞAwUÀ¼À C£ÉéÃµÀuA
É iÀÄÄ, ¥ÀÄ£ÀgÁªÀwðvÀ ¸ÀAzÀ¨ð
Às UÀ¼°
À è ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ gÀÆrüAiÀÄAvÉ G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄªÀ zÀÈ¶Ö¬ÄAzÀ
vÀvéÀU¼
À £
À ÄÀ ß ±ÉÆÃ¢ü¸ÄÀ ªÀÅzÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ DUÀ¯ÃÉ ¨ÉÃPÀÄ. ¤ªÀðºÀuA
À À ªÀÄºÀvéÀª£
À ÄÀ ß F PÉ¼PÀ A
À qÀ CA±ÀU¼
À r
À AiÀÄ°è
ZÀað¹zÉ:
(i) ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ j
À UÉ ªÁ¸À«
Û PÀvAÉ iÀÄ G¥ÀAiÀÄÄPÀª
Û ÁzÀ M¼À£Æ
É ÃlUÀ¼£
À ÄÀ ß MzÀV¸ÀÄvÀz
Û É (Providing managers
with useful insights into reality): ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ vÀvU
éÀ ¼
À ÄÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ j
À UÉ £ÉÊd ¥À¥
æ A
À ZÀzÀ ¸À¤ßªÉÃ±ÀU½
À UÉ
G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁUÀÄªÀ M¼À£ÉÆÃlªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ. F vÀvÀéUÀ¼À ¥Á®£ÉAiÀÄÄ CªÀgÀ eÁÕ£À, ¸ÁªÀÄxÀåð ªÀÄvÀÄÛ
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À£ÀÄß CxÉÊð¸ÀÄ«PÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄvÀÛªÉ. C®èzÉÃ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ
»AzÉ ªÀiÁrzÀ vÀ¥ÀÄàUÀ½AzÀ ¥ÁoÀ PÀ°AiÀÄ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀwðvÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉÃUÀ£É §UÉºÀj¹
¸ÀªÀÄAiÀÄªÀ£ÀÄß G½¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ, DzÀÝjAzÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£À £ÉÊ¥ÀÄtåvÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉa¸
Ñ ÄÀ vÀz
Û .É GzÁºÀgu
À U
É ,É M§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ /¼ÀÄ ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ vÀvª
éÀ £
À ÄÀ ß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ, zÉÊ£ÀA¢£À
wÃªÀiÁð£ÀU¼
À £
À ÄÀ ß vÀ£ßÀ C¢üÃ£ÀjUÉ ªÀ»¸À§ºÀÄzÀÄ ºÁUÀÆ DvÀ£/À DPÉAiÀÄ ¥Áæ«Ãtåª£
À ÄÀ ß Cw ªÀÄÄRå ¸À¤ßªÉÃ±ÀU½
À UÉ
§¼À¸À§ºÀÄzÁVzÉ.
(ii) ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼À CvÀÄåvÀª
Û ÄÀ §¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀ (Optimum utilisation of resources
and effecitive administration): PÀA¥À¤AiÀÄ°è ®¨såÀ «gÀÄªÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sËwPÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼g
É q
À Æ
À
«ÄvÀªÁVªÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß CvÀÄåvÀÛªÀÄ §¼ÀPÉAiÀÄ°è vÉÆqÀV¸À¨ÉÃPÀÄ. CvÀÄåvÀÛªÀÄ §¼ÀPÉAiÉÄAzÀgÉ, PÀrªÉÄ Rað£À°è
C¢üPÀ ¥ÀA
æ iÉÆÃd£ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀqA
É iÀÄÄªÀAvÀºÀ jÃwAiÀÄ°è ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼£
À ÄÀ ß §¼À¸¨
À ÃÉ PÀÄ. vÀvéU
À ¼
À ÄÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À £
À ÄÀ ß
CªÀgÀ wÃªÀiÁð£ÀU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ¼À PÁgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄ ¸ÀA§AzsU
À ¼
À £
À ÄÀ ß H»¸À®Ä ¹zÀÝ¥r
À ¸ÀÄvÀª
Û .É
EzÀjAzÀ ¥ÀA
æ iÀÄwß¸ÀÄªÀ-zÉÆÃµÀ ¸Àj¥Àr¸ÀÄªÀ (trial-and-error) «zsÁ£Àz°
À è PÀÆrgÀÄªÀ C£ÀÄ¥ÀAiÀÄÄPÀv
Û U
É ¼
À £
À ÄÀ ß
¤ªÁj¸À§ºÀÄzÀÄ. ¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀPÌÉ ¤ªÀðºÀuÁvÀäPÀ ªÀvð
À £ÉAiÀÄ CªÀåQÃÛ PÀgt
À zÀÀ CªÀ±åÀ Pv
À ¬
É ÄgÀÄªÀÅzÀjAzÀ
«ªÉÃZÀ£A
É iÉÆA¢UÉ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ C¢üPÁgÀª£
À ÄÀ ß G¥ÀAiÉÆÃV¸À¨ÃÉ PÀÄ. ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ vÀvéU
À ¼
À ÄÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀzÀ
«ªÉÃZÀ£ÉAiÀÄ ¹ÃªÉÄAiÀÄ£ÀÄß «ÄvÀUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ CªÀgÀ ¤zsÁðgÀUÀ¼ÀÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¥ÀÆªÁðUÀæºÀ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀP¥
ëÀ ÁvÀU½
À AzÀ ªÀÄÄPÀª
Û ÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgu
À U
É ,É ««zsÀ «¨sÁUÀU¼
À À ªÁ¶ðPÀ §eÉmïUÀ¼£
À ÄÀ ß ¤zsð
À j¸ÀÄªÁUÀ,
ªÉÊAiÀÄQÛPÀ DzÀåvU
É ¼
À À §zÀ°UÉ, ¤ªÀðºÀuÁvÀäPÀ «ªÉÃZÀ£AÉ iÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀU½
À UÉ PÉÆqÀÄUÉ vÀvPéÀ ÌÉ §zÀÞªÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ.
(iii) ªÉÊeÁÕ¤PÀ wÃªÀiÁð£ÀU¼
À ÄÀ (Scientific decisions): CAzÀÄPÉÆAqÀ GzÉÝÃ±ÀU½
À UÀ£ÄÀ UÀÄtªÁV wÃªÀiÁð£ÀU¼
À ÄÀ
¸ÀvÁåA±ÀU¼
À À ªÉÄÃ¯É DzsÁjvÀªÁVgÀÄªÀ eÉÆvÉUÉ D¯ÉÆÃZÀ£ÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀªÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ. CªÀÅ PÁ°PÀ,
£ÉÊd ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ¥À£À ºÁUÀÆ ªÀiË°ÃPÀgÀtUÀ½UÉ M¼À¥ÀqÀÄªÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ. ¤ªÀðºÀuÁ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ D¯ÉÆÃZÀ£ÁvÀäPÀ
wÃªÀiÁð£ÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅ PÀÄgÀÄqÀÄ £ÀA©PÉUÀ½VAvÀ vÀPÀðPÉÌ ºÉZÀÄÑ ªÀÄºÀvÀé
¤ÃqÀÄvÀÛªÉ. vÀvÀéUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¯ÁzÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ wÃªÀiÁð£ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀÆªÁðUÀæºÀ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀPÀë¥ÁvÀUÀ½AzÀ ªÀÄÄPÀÛªÁVgÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅ ¸À¤ßªÉÃ±ÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛ¤µÀ× ¤zsÀðgÀuÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É DzsÁgÀªÁVªÉ.
(iv) §zÀ¯ÁUÀÄªÀ ¥Àj¸ÀgÀ CUÀvåÀ vÉU¼

À À ¥ÀÆgÉÊPÉ (Meeting changing environment requirements):
vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀiÁUÀð¸ÀÆa ¸ÀégÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄªÀÅzÁzÀgÀÆ, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁ¥Àðr¸À§ºÀÄzÀÄ. EzÀjAzÀ
§zÀ¯ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¥Àj¸Àgz
À À CUÀvåÀ vU
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀÆgÉÊ¸À®Ä CªÀÅ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ j
À UÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀª
Û .É ¤Ã«ÃUÁUÀ¯ÃÉ
C¨såÀ ¹¹gÀÄªÀAvÉ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ vÀvU
éÀ ¼
À ÄÀ QæAiÀiÁ²Ã® ªÀåªº
À ÁgÀzÀ ¥Àj¸ÀgPÀ ÌÉ ºÉÆA¢PÉÆ¼ÀÄª
î µ
À ÄÀ Ö £ÀªÄÀ ¤ÃAiÀÄªÁVªÉ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ±ÀæªÀÄ«¨sÀd£É ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊ²µÀÖöåvÉUÉ ªÀÄºÀvÀé ¤ÃrªÉ. DzsÀÄ¤PÀ PÁ®zÀ°è
¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ°è ªÉÊ²µÀöÖ åvA
É iÀÄ£ÀÄß ºÉÆAzÀÄwÛgÄÀ ªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àª
æ ÄÀ ÄRªÀ®z
è À ªÀåªº
À ÁgÀU¼
À £
À ÄÀ ß vÉÆgÉAiÀÄÄwÛgÄÀ ªÀ
PÀA¥À¤UÀ¼À ¸ÀA¥ÀÆtð ªÀåªÀºÁgÀPÉÌ F vÀvÀéªÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À¯ÁVzÉ. F ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è »AzÀÆ¸ÁÛ£ï °ªÀgï
°«ÄmÉqï, ¥Àª
æ ÄÀ ÄRªÀ®z
è À gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ©vÀ£
Û É PÁ¼ÀÄUÀ¼À ªÀåªº
À ÁgÀU¼
À £
À ÄÀ ß PÉÊ©qÀÄªÀÅzÀg°
À è vÉUz
É ÄÀ PÉÆAqÀ
¤zsÁðgÀªÀ£ÀÄß GzÁºÀj¸À§ºÀÄzÀÄ. PÉ®ªÀÅ PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÀ®èzÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÁzÀ ±ÉÃgÀÄ-ªÀUÁðªÀuÉ
¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ eÁ»ÃgÁvÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀV£À ¸ÀA¸ÉÜUÀ½UÉ ºÉÆgÀUÀÄwÛUÉ ¤ÃqÀÄwÛªÉ. ºÁUÉAiÉÄÃ, EAzÀÄ
¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¥ÀQæ A
æ iÉÄUÀ¼ÁzÀ ¸ÀA±ÉÆÃzs£
À É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ (R&D), vÀAiÀiÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÁlUÀ¼£
À ÄÀ ß ºÉÆgÀUÄÀ wÛUU
É É
¤ÃqÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. ‘ªÀåªÀºÁgÀ ¥ÀæQæAiÉÄ ºÉÆgÀUÀÄwÛUÉ’ (BPO- Business Process Outsourcing) ªÀÄvÀÄÛ
‘eÁÕ£À ¥ÀæQæAiÉÄ ºÉÆgÀUÀÄwÛUÉ’ (KPO- Knowledge Process Outsourcing)UÀ¼À ¥Àæ¸ÀgÀtzÀ §UÉÎ ¤ÃªÀÅ
PÉÃ½®èªÉÃ?
(v) ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß FqÉÃj¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Fulfilling social responsibility): ºÉaz

Ñ À ¸ÁªÀðd¤PÀ
eÁUÀÈwAiÀÄÄ ªÀåªÀºÁgÀU¼
À £
À ÄÀ ß, «±ÉÃµÀªÁV ¤AiÀÄ«ÄvÀ PÀA¥À¤UÀ¼£
À ÄÀ ß, CªÀÅUÀ¼À ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÉÆuÉUÁjPÉU¼
À £
À ÄÀ ß
FqÉÃj¸ÀÄªÀAvÉ MvÁÛ¬Ä¹zÉ. ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ¹zÁÞAvÀU¼
À ÄÀ ºÁUÀÆ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ vÀvU
éÀ ¼
À Æ
À ¸ÀºÀ F ¨ÉÃrPÉU½
À UÉ
¸ÀàA¢¸À¯ÉAzÉÃ ¥Àæw¥Á¢¸À®ànÖªÉ. C®èzÉÃ vÀvÀéUÀ¼À ªÁåSÁå£ÀªÀÇ PÀÆqÀ §zÀ¯ÁzÀ PÁ®zÉÆA¢UÉ ºÉÆ¸À ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀªÄÀ PÁ°Ã£À CxÀðUÀ¼£
À ÄÀ ß ¥Àqz
É ÄÀ PÉÆArzÉ. DzÀÝjAzÀ, EAzÀÄ, AiÀiÁgÁzÀgÆ
À ‘¸ÀªÄÀ vÉ / £ÁåAiÀÄ’(equity)AiÀÄ
§UÉÎ ªÀiÁvÀ£ÁrzÀg,É CzÀÄ ‘PÀÆ°’(wages)AiÉÆAzÀPÌÉ Ã C£Àé¬Ä¸ÀÄªÀÅ¢®è. UÁæºPÀ j
À UÉ UËgÀª,À ¥Àj¸Àgz
À À §UÉÎ
PÁ¼Àf, ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¸Àz¸
À åÀ gÀ eÉÆvÉ ªÀåªÀºÁgÀU¼
À ÄÀ EªÉ®èªÇÀ F vÀvéÀzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄrAiÀÄ°è §gÀÄvÀÛª.É F vÀvéÀzÀ
C£Àé¬ÄPÉAiÀÄAvÉ, ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ G¢ÝªÉÄUÀ¼ÀÄ ErÃ G¥À£ÀUÀgÀUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹gÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß
£ÁªÀÅ PÁtÄvÉÛÃªÉ, GzÁºÀgÀuÉUÉ BHEL ºÀjzÁégÀ(GvÀÛgÁAZÀ¯ï)zÀ°è gÁtÂ¥ÀÄgïC£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹zÉ.
EzÀgÉÆA¢UÉ ¨ÁPïì£À°è ¤ÃqÀ¯ÁzÀ ²æÃ ªÀÄ»¼Á UÀÈºÀ GzÉÆåÃUÀ °dÓvï ¥Á¥Àqï PÀxÉAiÀÄ£ÀÄß AiÀiÁgÁzÀgÀÆ
PÀÆqÀ G¯ÉèÃT¸À§ºÀÄzÀÄ.
²æÃ ªÀÄ»¼Á UÀÈºÀ GzÉÆåÃUï °dÓvï ¥Á¥Àqï – ªÀåªÀºÁgÀzÉÆA¢UÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß
¨É¸É¢gÀÄªÀÅzÀÄ (ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£É, ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjAzÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÁV)
Shri Mahila Griha Udyog Lijjat Papad-Combining Business with Social Responsibility
(An Organisation of the Women, By the Women and For the Women)
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÁUÀ®Ä §AiÀÄ¸ÀÄªÀªÀjUÉ ²æÃ ªÀÄ»¼Á UÀÈºÀ GzÉÆåÃUÀ °dÓvï ¥Á¥Àqï£À PÀxÉAiÀÄÄ §ºÀ¼À
¸ÀÆáwðAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÉÆA¢UÉ ºÉÃUÉ ¨É¹¢zÉ
ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ D¸ÀQÛzÁgÀ (stakeholders)gÀ£ÀÄß ¸ÀéAiÀÄA-«±Áé¹UÀ¼À£ÁßV ªÀiÁrzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ.
D¸ÀQÛzÁgÀgÀÄ C£ÉÃPÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÁVzÀÄÝ, ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 40,000PÀÆÌ ºÉZÀÄÑ ¸ÀASÉåAiÀÄ°ègÀÄªÀ CªÀjUÉ «±ÀézÀ°èAiÉÄÃ
CªÀÅUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖPÉÌ ºÉ¸ÀgÁVgÀÄªÀ °dÓvï ¥Á¥ÀqïUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä ªÀ»¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÁzsÁgÀuÁ
jÃwAiÀÄ ¸Á®ªÁzÀ gÀÆ.80UÀ¼ÉÆA¢UÉ ¥ÁægÀA¨sÀªÁV CzÀÄ EAzÀÄ gÀÆ.301 PÉÆÃnUÀ½UÀÆ ºÉZÀÄÑ ªÀ»ªÁlÄ
ºÉÆA¢zÉ. CzÀgÀ gÀ¥sÀÄÛ gÀÆ.10 PÉÆÃnUÀ½UÀÆ ºÉZÀÄÑ. D¸ÀQÛzÁgÀjUÉ ¯Á¨sÀUÀ¼À£ÀÄß CªÀgÀ ªÀAwUÉ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è
ºÀAZÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. CzÀÄ 40PÀÆÌ ºÉZÀÄÑ ªÀµÀðUÀ½AzÀ vÀ£Àß ¥ÀæªÀÄÄR ªÀiË®å (Core values)UÀ½UÉ §zÀÞªÁVzÉ.
CzÀÄ UÁA¢ü ªÀiË®åU¼
À £
À ÄÀ ß ªÀåªº
À ÁgÀzÆ
É A¢UÉ ¸ÉÃj¸À®Ä ºÉÃUÉ ¸ÁzsåÀ ªÁVzÉ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß vÉÆÃj¹zÉ. PÀA¥À¤AiÀÄÄ
PÀrªÉÄAiÉÄAzÀgÀÆ 61 ±ÁSÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. AiÀiÁªÉÇ§â ªÀÄ»¼ÉAiÀÄÆ F ¥ÀæªÀÄÄR ªÀiË®åUÀ½UÉ ªÀAwUÉ ¸À°è¹
¸ÀA¸ÉÜUÉ ¸Àz¸
À åÀ gÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÉ¨ï¸ÉÊmï www.lijjat.com ¥ÀPæ ÁgÀ ²æÃ ªÀÄ»¼Á UÀÈºÀ GzÉÆåÃUï °dÓvï
¥Á¥Àqï ªÀÄÆgÀÄ ««zsÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ:
1. ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£É
2. ¥ÀjªÁgÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£É
3. C¥ÀðuÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£.É
F ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è F J¯Áè ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ªÀÄvÀÄÛ KPÀgÀÆ¥ÀªÁV C£ÀÄ¸Àj¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. F

¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥sÀ°vÁA±ÀªÁV, C°è MAzÀÄ «²µÀÖªÁzÀ °dÓvï D¯ÉÆÃZÀ£ÉAiÀÄ ªÀiÁUÀð C©üªÀÈ¢ÞAiÀiÁVzÉ.
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægÀA¨sÀ¢AzÀ¯ÉÃ C¼ÀªÀr¹PÉÆArzÉ. CzÀgÀ J¯Áè ªÀ»ªÁlÄUÀ¼ÀÄ
¸ÀzÀÈqsÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁåªÀºÁjPÀªÁzÀ £É¯ÉAiÀÄ°è ªÀiÁqÀÄwÛzÉ - UÀÄtªÀÄlÖzÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃUÀå
¨É¯ÉUÀ¼À°è. CzÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉÃ PÀqÉ¬ÄAzÀ zsÀ£À ¸ÀºÁAiÀÄ, zÁ£À, PÉÆqÀÄUÉ CxÀªÁ C£ÀÄzÁ£À M¦àPÉÆAr®è ªÀÄvÀÄÛ
¨s«
À µÀåz°
À Aè iÀÄÆ M¦àPÆ
É ¼ÀÄª
î ÅÀ ¢®è. vÀ¢g
é ÄÀ zÀÝªÁV ¸Àz¸
À åÀ ¸ÀºÆ
É ÃzÀjAiÀÄgÀÄ CªÀgÀ ¸ÁªÀÄxÀåðPÀÌ£ÄÀ ¸ÁgÀªÁV PÁ¯Á£ÀÄPÁ®PÉÌ
¸ÁªÀÄÆ»PÀªÁV M¼ÉîAiÀÄ PÁgÀtUÀ½UÉ zÁ£À PÉÆqÀÄvÁÛgÉ.
ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£É eÉÆvÉUÉ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ, CzÀgÀ J¯Áè ¸ÀzÀ¸Àå ¸ÀºÉÆÃzÀjAiÀÄgÉÆA¢UÉ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ

PÀÄlÄA§ ªÁvÀì®å, PÁ¼Àf ªÀÄvÀÄÛ £ÀA©PÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆArzÉ. ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ J¯Áè PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß
PÀÄlÄA§zÀ zÉÊ£ÀA¢£À ªÀÄ£ÉPÉ®¸ÀUÀ¼ÀAvÉ «vÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
DzÀgÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ C¼ÀªÀr¹PÉÆArgÀÄªÀ §ºÀÄ ªÀÄÄRå ¥ÀjPÀ®à£É JAzÀgÉ C¥ÀðuÉAiÀÄ PÀ®à£ÉAiÀiÁVzÉ. ¸ÀzÀ¸Àå-
¸ÀºÉÆÃzÀjAiÀÄgÀÄ, £ËPÀgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ »vÉÊ¶UÀ¼É®èjUÀÆ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ PÉÃªÀ® fÃªÀ£ÉÆÃ¥ÁAiÀÄ UÀ½PÉAiÀÄ ¸ÀÜ¼ÀªÁV®è-
CzÀÄ CªÀ£À CxÀªÁ CªÀ¼À ¸ÀéAvÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ½UÉ ªÀiÁvÀæ«gÀzÉ, DzÀgÉ J®ègÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀPÁÌV ¥ÀæwAiÉÆ§âgÀ
±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß C¦ð¸ÀÄªÀ ¥ÀÆd¤ÃAiÀÄ ¸ÀÜ¼ÀªÁVzÉ. F ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ, AiÀiÁgÀÄ CzÀgÀ ªÀÄÆ® ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À°è £ÀA©PÉ
ºÉÆA¢gÀÄªÀgÉÆÃ CªÀgÉ®èjUÀÆ ªÀÄÄPÀÛªÁVzÉ.
ªÀÄÆ®: Adopted from http/www.lijjat.com/organisation/core value
(vi) ¤ªÀðºÀuÁ vÀg¨

À ÃÉ w, ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA±ÉÆÃzs£
À É (Management training, education and
research): ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ vÀvU
éÀ ¼
À ÄÀ ¤ªÀðºÀuÁ ¹zÁÝAvÀPÌÉ wgÀÄ¼ÁVªÉ. CzÀPÁÌVAiÉÄÃ EªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ
vÀgÀ¨ÉÃw, ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉUÉ DzsÁgÀªÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ AiÉÆÃUÀåvÁ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À
£ÀAvÀgÀªÉÃ ¤ªÀðºÀuÁ ¸ÀA¸ÉÜUÀ½UÉ ¥ÀæªÉÃ±À ¸ÁzsÀå JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ CjwgÀ¨ÉÃPÀÄ. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß ««zsÀ ¸ÀAzÀ¨ð
Às UÀ¼°
À è ºÉÃUÉ C£À¬
é Ä¸À§ºÀÄzÀÄ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß CxÉÊð¹PÉÆ¼Àz
î ÃÉ F ¥ÀjÃPÉU
ë ¼
À £
À ÄÀ ß
C©üªÈÀ ¢Þ¥r
À ¸À¯ÁVzÉAiÉÄÃ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß ¤ÃªÀÅ AiÉÆÃa¹gÀÄ«gÁ? ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ MAzÀÄ CzsåÀ AiÀÄ£À-¨ÉÆÃzs£
À A
É iÀÄ
«¨sÁUÀªÁV C©üªÀÈ¢ÞºÉÆAzÀ®Ä F vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ªÀÄÆ® DzsÁgÀªÀ£ÀÄß MzÀV¹ªÉ. ªÀÈwÛ¥ÀgÀ PÉÆÃ¸ÀÄðUÀ¼ÁzÀ
JA.©.J. (MBA - Master of business administration), ©.©.J.(BBA - Bachelor of Business
Administration)UÀ¼ÀÄ PÀÆqÀ DgÀA©üPÀ PÀ°PÉAiÀÄ ºÀAvÀzÀ°èAiÉÄÃ ¥ÀoÀå(curriculum)zÀ ¨sÁUÀªÁV F
vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¨ÉÆÃ¢ü¸ÀÄwÛªÉ.
F vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ DZÀgÀuÉUÀ¼À ¥ÀjµÀÌgÀtzÉÆA¢UÉ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ºÉÆ¸À vÀAvÀæUÀ¼À C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÆß
¸ÁzsåÀ UÆ
É ½¹ªÉ. »ÃUÉ, F vÀvU
éÀ ¼
À À ªÉÄÃ¯É ªÀÄÄAzÀÄªÀjzÀ ¸ÀA±ÉÆÃzs£
À A
É iÀÄ ¥s®
À ªÁV vÀAvÀU
æ ¼
À ÁzÀ PÁAiÀiÁðZÀgu
À U
É ¼
À À
¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É (Operations Research), ªÉZÀÑ ¯ÉPÀÌ±Á¸ÀÛç, ‘d¸ïÖ E£ï mÉÊªÀiï’ (Just In Time) ‘PÀ£ï§£ï’
(Kanban) ªÀÄvÀÄÛ ‘PÉÊdû£ï’ (Kaizen) C©üªÀÈ¢ÞUÉÆArªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ PÁtÄvÉÛÃªÉ.
¤ªÀÄä w½ªÀ£ÄÀ ß ¥ÀjÃQë¹ (Test your understanding)
1. mÉÆAiÉÆmÁ ªÀÄvÀÄÛ QgÀuï ªÀÄdÄAzÁgï µÁ CªÀgÀ GzÁºÀgu

À U
É ½
À AzÀ ªÀåPª
ÛÀ ÁzÀ ºÉÆ¸Àv£
À ª
À ÅÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ
vÀvÀéUÀ¼À ¸ÀégÀÆ¥ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ AiÉÆÃa¸ÀÄ«gÁ?
2. ¤ªÀðºÀuÁ vÀvéÀU¼
À À ¥ÁæªÄÀ ÄRåvA
É iÀÄ AiÀiÁªÀ CA±ÀU½
À UÉ BHEL ªÀÄvÀÄÛ ²æÃ ªÀÄ»¼Á UÀÈºÀ GzÉÆåÃUÀ °dÓvï
¥Á¥Àqï£À ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß C¦ð¸ÀÄ«j?
PÉÆ£ÉAiÀÄzÁV, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼À CxÀð, ¸ÀégÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÀvÀéUÀ¼À CjAiÀÄÄ«PÉAiÀÄÄ ¤d fÃªÀ£ÀzÀ

¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ¼À°è CªÀÅUÀ¼À C£Àé¬ÄPÉAiÀÄ£ÀÄß ±ÁèX¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ ºÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ.
CzsÁåAiÀÄzÀ ¥ÁægÀA¨sÀzÀ°è ºÉÃ½gÀÄªÀAvÉ, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ, ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ ¢ÃWÀð EwºÁ¸ÀPÉÌ M¼À¥ÀnÖªÉ

ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅ ¤gÀAvÀgª
À ÁV «PÀ¸£
À U
À Æ
É ¼ÀÄw
î ª
Û .É ªÀÄÄA¢£À ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ vÀvU
éÀ ¼
À À ªÀtð£ÉAiÀÄÄ ¸ÁA¥Àz
æ Á¬ÄPÀ «ZÁgÀzÁs gÉUÉ
¸ÀA§A¢ü¹gÀÄªÀ, ºÉZÄÀ Ñ ¤RgÀªÁV ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÁzÀg,É J¥sï.qÀ§Æèöå.mÉÃ®gï ªÀÄvÀÄÛ ºÉ¤æ ¥sAÀ iÉÆÃ¯ïgÀªj
À AzÀ ¥Àw
æ ¥Á¢¸À®l
à Ö
vÀvéU
À ¼
À z
À ÁÝVzÉ.
mÉÃ®gïgÀªg
À À ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉ (Taylor’s Scientific Management)
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ DgÀA©üPÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ «ZÁgÀ ¥ÀAxÀUÀ¼À°è ‘¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ¥ÀAxÀ’ JAzÀÄ

G¯ÉèÃT¸À§ºÀÄzÁzÀ «ZÁgÀ ¥ÀAxÀªÉÇAzÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR «¨sÁUÀ JAzÀÄ ºÉÃ¼À¯ÁVzÉ. ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ¥ÀAxÀPÉÌ
¸ÉÃjgÀÄªÀ EvÀgÀ JgÀqÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼ÉAzÀgÉ - ¥sÀAiÉÆÃ¯ïgÀªÀgÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¹zÁÞAvÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁåPïìªÉ§gïgÀªÀgÀ
C¢üPÁj±Á» - DVªÉ. £ÁªÀÅ E°è C¢üPÁgÀ±Á»AiÀÄ §UÉÎ «ªÀgÀuÉ ¤ÃqÀÄwÛ®è. ¥sÀAiÉÆÃ¯ïgÀªÀgÀ vÀvÀéUÀ¼À MAzÀÄ
ZÀZÉðAiÀÄ £ÀAvÀgÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ZÀZÉðAiÀÄ£ÀÆß ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄªÀÅzÀÄ.
¥sr
æÉ Pæ ï «£ï¸ÉÆÃè mÉÃ®gï- ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÁ ZÀ¼ÄÀ ªÀ½AiÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ¥PÀ À
(Fredrick Winslow Taylor – Founder of Scientific Management Movement)
fÃ«vÀ CªÀ¢ü : ªÀiÁZïð 20, 1856 - ªÀiÁZïð 21, 1915
ªÀÈwÛ : CªÉÄÃjPÀ£ï ªÉÄPÁå¤PÀ¯ï EAf¤AiÀÄgï
«zÁå¨sÁå¸À : ¹ÖÃªÀ£ïì vÁAwæPÀ ¸ÀA¸ÉÜ¬ÄAzÀ 1883gÀ°è ªÉÄPÁå¤PÀ¯ï EAf¤AiÀÄjAUï£À°è ¥ÀzÀ«.
ºÉÆA¢zÀÝ ºÀÄzÉÝU¼
À ÄÀ :
1. 1874gÀ°è C¥ÉæAn¸ï ªÉÄ¶¤¸ïÖ.
2. 1884gÀ°è «Äqï«¯Éè ¹ÖÃ¯ï PÀA¥À¤AiÀÄ ¤ªÀðºÀuÁ¢üPÁj.
3. 1898gÀ°è ¨ÉvÀèºÉªÀiï C¢gÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄ°è, £ÀAvÀgÀ CzÀÄ ¨ÉvÀèºÉªÀiï ¹ÖÃ¯ï PÀA¥À¤ DVzÉ.
4. 1900gÀ°è ¸ÁÜ¦¸À®àlÖ ‘lPï ¸ÀÆÌ¯ï D¥sï ©¹£É¸ï’ £À°è ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀ.
5. 1906jAzÀ 1907gÀªÀgÉUÉ ‘CªÉÄÃjPÀ£ï ¸ÉÆ¸ÉÊn D¥sï ªÉÄPÁå¤PÀ¯ï EAf¤AiÀÄgïì’ £À°è CzsÀåPÀë.
§gÀºU
À ¼
À ÄÀ :
‘¢ CªÉÄÃjPÀ£ï ªÀiÁåUÀfÃ£ï’ £À°è ¥ÀæPÀlªÁzÀ ‘ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ’ ¸ÀgÀtÂ ¯ÉÃR£ÀUÀ¼ÀÄ
ªÀiÁZïð - ªÉÄÃ 1911gÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è, £ÀAvÀgÀ ¥ÀÄ¸ÀÛPÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è ¥ÀæPÀluÉ.
1. 1906gÀ°è ‘PÁAQæÃmï, ¥ÉèöÊ£ï DåAqï jE£ÉÆáÃ¸ïØð’
2. 1893gÀ°è ‘£ÉÆÃmïì D£ï ¨É°ÖAUï’
3. r¸ÉA§gï 1906gÀ°è ‘D£ï ¢ Dmïð D¥sï PÀnAUï ªÉÄl¯ïì’
4. dÆ£ï 1895gÀ°è ‘J ¦Ã¸ï gÉÃmï ¹¸ÀÖªÀiï’
5. 1915gÀ°è ¥ÀæPÀlªÁzÀ ¸ÀgÀtÂ ¯ÉÃR£ÀUÀ¼ÀÄ ‘¢ ªÉÄÃQAUï D¥sï J ¥ÀÄnÖAUï VæÃ£ï’
6. ªÀiÁZïð 1918gÀ°è ‘¢ CªÉÄÃjPÀ£ï ªÀiÁåUÀfÃ£ï£À°è ¥ÀæPÀlªÁzÀ ‘£Ámï ¥sÁgï ¢ fÃ¤AiÀÄ¸ï
§mï ¥sÁgï ¢ DåªÀgÉÃeï ªÀiÁå£ï’
Adopted from www.wikipedia.org and www.stevens.edulibrary
¥sÉæræPï «£ï¸ÉÆèÃ mÉÃ®gï (ªÀiÁZïð 20, 1856 - ªÀiÁZïð 21, 1915) PÉÊUÁjPÁ £ÉÊ¥ÀÄtåvÉAiÀÄ£ÀÄß
GvÀÛªÀÄ¥Àr¸À®Ä ±Àæ«Ä¹zÀÝ CªÉÄÃjPÁzÀ ªÉÄPÁå¤PÀ¯ï EAf¤AiÀÄgï. 1874gÀ°è CªÀgÀÄ vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ°è PÁSÁð£ÉAiÀÄ
¥Àj¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß PÀ°AiÀÄ®Ä C¥ÉæAn¸ï ªÉÄPÁå¤¸ïÖ DzÀgÀÄ. CªÀgÀÄ ªÉÄPÁå¤PÀ¯ï EAf¤AiÀÄjAUï ¥ÀzÀ« UÀ½¹zÀgÀÄ.
CªÀgÀÄ £ÉÊ¥ÀÄtåvÉ ZÀ¼ÀÄªÀ½AiÀÄ ¥Àæw¨sÁ¤évÀ £ÁAiÀÄPÀgÀ°è M§âgÁVzÀÝgÀÄ ºÁUÀÆ PÁSÁð£É GvÁàzÀ£Á ¥ÀzÀÞwAiÀÄ
¥ÀÄ£ÀgZ
æÀ £
À A
É iÀÄ°è §ºÀ¼À ¥À¨
æ Ás ªÀ±Á°AiÀiÁVzÀÝgÄÀ . §ÈºÀvï GvÁàz£
À A
É iÀÄ ®PÀët ºÉÆA¢zÀÝ PÉÊUÁjPÁ PÁæAwAiÀÄ ±ÀPU
É É
¸ÉÃjzÀªÀgÁVzÀÝ CªÀgÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ ±ÁèX¸À¯ÉÃ¨ÉÃPÀÄ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ºÉÆ¸À ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÆ ¥Àj¥ÀÆtðªÁUÀÄªÀÅzÀPÉÌ
PÉ®ªÀÅ ¸ÀªÀÄAiÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉA§ÄzÀ£ÀÄß PÀÆqÀ ¤ÃªÀÅ ªÉÄZÀÑ¯ÉÃ¨ÉÃPÀÄ. PÁSÁð£É GvÁàzÀ£Á ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß
¥Àj¥ÀÆtðªÁV ªÀiÁrzÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À ¨É¼ÀQ£À°è mÉÃ®gïgÀªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃqÀ¨ÉÃPÀÄ.
ªÉÊeÁÕ¤PÀªÁV PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß «±ÉèÃ¶¹zÁUÀ, CzÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä ‘MAzÀÄ CvÀÄåvÀÛªÀÄ ªÀiÁUÀð’ ºÀÄqÀÄPÀ®Ä

¸ÁzsåÀ ªÁUÀ§ºÀÄzÉAzÀÄ mÉÃ®gï D¯ÉÆÃa¹zÀÝgÄÀ . CªÀgÄÀ £Àq¹
É zÀ ‘¸ÀªÄÀ AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ZÀ®£À CzsåÀ AiÀÄ£À’UÀ½AzÀ CªÀgÄÀ
ºÉZÄÀ Ñ £É£¦
À £À°g
è ÄÀ vÁÛg.É CªÀgÄÀ MAzÀÄ PÉ®¸Àª£
À ÄÀ ß C£ÉÃPÀ ©r¨sÁUÀU¼
À ÁV «¨sf
À ¹, ¥Àw
æ AiÉÆAzÀ£Æ
À ß E£ÉÆßAzÀgÆ
É A¢UÉ
C¼ÉzÀÄ £ÉÆÃqÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ºÀªÁå¹AiÀiÁVzÀÄÝ CzÀ£ÀÄß ²PÀët «µÀAiÀÄªÁV CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ

mÉÃ®gï £ÀA©zÀÝgÄÀ . C®èzÃÉ PÁ«ÄðPÀgÄÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀzÆ
É A¢UÉ ¸ÀºPÀ j
À ¸À¨ÃÉ PÉAzÀÄ CªÀgÄÀ §AiÀÄ¹zÀÝgÄÀ , KPÉAzÀg,É
CzÀjAzÀ PÁ«ÄðPÀ ¸ÀAWÀl£É(trade unions)UÀ¼À CUÀvåÀ «gÀÄªÀÅ¢®è. CvÀÄåvª
ÛÀ ÄÀ ¥s°
À vÁA±ÀU¼
À ÄÀ vÀg¨
À ÃÉ w ºÉÆA¢zÀ
ªÀÄvÀÄÛ CºÀð ¤ªÀðºÀuÁAUÀ ºÁUÀÆ ¸ÀºPÀ ÁgÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ C£ÉÃé µÀuÁvÀäPÀ PÁAiÀÄð¥ÀqU
É ¼
À À £ÀqÄÀ «£À ¥Á®ÄUÁjPÉ¬ÄAzÀ
§gÀÄvÀÛªÉ. E§âjUÀÆ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀgÀ CUÀvÀå«zÉ.
1911gÀ°è CªÀgÀ ¯ÉÃR£ÀzÀ°è ¥ÀæPÀlªÁzÀ ‘ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ’ JAzÀÄ ¸ÀÈ¶Ö¸À¯ÁzÀ ¥ÀzÀPÉÌ
ºÉ¸ÀgÁVzÁÝgÉ. CªÀgÀÄ ¨ÉvÀèºÉªÀiï ¹ÖÃ¯ï PÀA¥À¤¬ÄAzÀ ªÀeÁUÉÆAqÀ £ÀAvÀgÀ §gÉzÀ ‘±Á¥ï ¥sÉÆèÃgï’ (Shop
floor) JA§ ¥ÀÄ¸ÀÛPÀªÀÅ ZÉ£ÁßV ªÀiÁgÁlªÁ¬ÄvÀÄ. CªÀ£ÀÄ 1906 jAzÀ 1907gÀ CªÀ¢üAiÀÄªÀgÉUÉ ¢ CªÉÄÃjPÀ£ï
¸ÉÆ¸ÉÊn D¥sï ªÉÄPÁå¤PÀ¯ï EAf¤AiÀÄgïì (ASME)UÉ CzsÀåPÀëgÁV DAiÉÄÌAiÀiÁzÀgÀÄ. 1900gÀ°è ¸ÁÜ¦vÀªÁzÀ
qÁgïÖªÀiËvï£À ‘lPï ¸ÀÆÌ¯ï D¥sï ©¹£É¸ï’ £À°è ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÁVzÀÝgÀÄ.
1884gÀ°è vÀªÀÄä £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæzÀ²ð¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ «ÄqïªÉÃ¯ï ¹ÖÃ¯ï PÀA¥À¤AiÀÄ

¤ªÀðºÀuÁ¢üPÁjAiÀiÁzÀgÄÀ . CªÀgÄÀ vÀªÄÀ ä ¸ÀºÀ PÉ®¸ÀUÁgÀjUÉ ºÀAvÀU¼
À °
À è PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀÆa¸ÀÄwÛzÝÀ gÄÀ . 1898gÀ°è
CªÀgÀÄ ¨ÉvÀèºÉªÀiï C¢gÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃjzÀgÀÄ, £ÀAvÀgÀ CzÀÄ ¨ÉvÀèºÉªÀiï ¹ÖÃ¯ï C¢gÀÄ PÀA¥À¤AiÀiÁ¬ÄvÀÄ.
ªÀÄÆ®vÀB PÁAiÀiÁðzsÁjvÀ PÀÆ° ¥ÀzÀÞw(piece rate wage system)AiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉÆ½¸À®Ä CªÀgÀ£ÀÄß £ÉÃªÀÄPÀ
ªÀiÁqÀ¯ÁVvÀÄ.Û PÀÆ° ¥ÀzÞÀ wAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægAÀ ©ü¹zÀ £ÀAvÀg,À PÀA¥À¤AiÀÄ°è CªÀjUÉ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÄÀ Ñ ºÉÆuÉUÁjPÉU¼
À £
À ÄÀ ß
PÉÆqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ºÉÆ¸ÀzÁV PÀAqÀÄPÉÆAqÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß §¼À¹, ¹§âA¢ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¹zÀgÀÄ ºÁUÀÆ
¨ÉvÀèºÉªÀiï£ÀÄß C£ÉéÃµÀuÉAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ½UÁV £ÉÆÃqÀÄªÀ ¸ÀÜ¼ÀªÁV¹zÀgÀÄ. zÀÄgÁzÀÈµÀÖªÀ±Ávï PÀA¥À¤AiÀÄÄ ¨ÉÃgÉ
¸ÀªÀÄÆºÀPÉÌ ªÀiÁgÁlªÁ¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ£ÀÄß PÉ®¸À¢AzÀ ©qÀÄUÀqÉUÉÆ½¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
1910gÀ°è CªÀgÀ DgÉÆÃUÀå E½ªÀÄÄRªÁ¬ÄvÀÄ. 1915gÀ°è £ÀÄåªÉÆÃ¤AiÀiÁ¢AzÀ CªÀgÀÄ ªÀÄgÀtÂ¹zÀgÀÄ. CªÀgÀ

PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ ¸ÀAQë¥ÀÛ £ÉÆÃlªÀ£ÀÄß ªÀÄÄA¢£À ¨ÁPïì£À°è PÉÆqÀ¯ÁVzÉ.
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuU
É É mÉÃ®gïgÀªg
À À PÉÆqÀÄUÉ
(Taylor’s Contribution to Scientific Management)
F PÉ¼V À £À ¸ÀAUÀº
æ UÀ ¼À £
À ÄÀ ß 1912gÀ°è AiÀÄÄ.J¸ï. ºË¸ï D¥sï gÉ¥¸
æÀ A
É mÉÃnªïì «±ÉÃµÀ ¸À«ÄwAiÀÄ ªÀÄÄA¢zÀÝ
mÉÃ®gïgÀªg À À ¥Àª
æ iÀ ÁtÂvÀ ºÉÃ½PÉ ªÀÄvÀÄÛ 1911gÀ°è ¥ÀPæ lÀ ªÁzÀ CªÀgÀ Cw ªÀÄÄRå PÀÈwAiÀiÁzÀ ‘ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ
vÀvéÀU¼
À ÄÀ -EzÀjAzÀ®Æ vÉUz É ÄÀ PÉÆArzÉ.
“ ªÉÆzÀ°UÉ ºÉ¨âÉg¼ À À ¤AiÀÄªÀÄ (rule of thumb)zÀrAiÀÄ°è C©üªÈÀ ¢Þ¥r À ¹, C£ÉÃPÀ ªÀiÁ¥ÁðqÀÄUÀ¼Æ É A¢UÉ
KPÀ ¥ÀPæ ÁgÀªÁV eÁjUÉÆ½¹zÀ ¥Àw æ AiÉÆAzÀ£ÄÀ ß JZÀj
Ñ PÉ¬ÄAzÀ C£ÉÃé ¶¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuA É iÀÄ CUÀvåÀ ªÁVzÉ
ªÀÄvÀÄÛ JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÁV, ¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ZÀ®£É CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ £ÀAvÀgÀ ºÀ®ªÀÅ M¼ÉîAiÀÄ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄUÀÆr¹
KPÀgÀÆ¥ÀzÀ ²µÀÖªÀ£ÀÄß eÁjUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ PÉ®¸ÀUÁgÀ£ÀÄ »A¢VAvÀ®Æ ªÉÃUÀªÁV ªÀÄvÀÄÛ §ºÀ¼À ¸ÀÄ®¨sÀªÁV
PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. »AzÉ §¼ÀPÉAiÀÄ°èzÀÝ, ºÀ®ªÀÅ ««zsÀ §UÉUÀ¼À §zÀ°UÉ EzÀ£ÀÄß ²µÀÖªÀ£ÁßV
§¼À¹PÉÆ¼À¯ î ÁUÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ ZÀ®£É ºÁUÀÆ ¸ÀªÄÀ AiÀÄ CzsåÀ AiÀÄ£ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄvÀµ
Û ÄÀ Ö ¸ÀÄzsÁjvÀªÁzÀÄzÀ£ÄÀ ß PÀAqÀÄPÉÆAqÀÄ
C¹ÛvÀézÀ°ègÀÄªÀ ²µÀÖªÀ£ÀÄß gÀzÀÄÝUÉÆ½¸ÀÄªÀªÀgÉUÉ EzÀÄ J¯Áè £ËPÀgÀjUÉ §¼ÀPÉAiÀÄ°ègÀÄvÀÛzÉ ”. (ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉ,
¥ÀÄl 119).
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ: (¥ÀÄl 129-130 sci-mgt) “ ¸ÀªÀÄAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£ÀUÀ¼ÀÄ”
PÁAiÀiÁðvÀäPÀ CxÀªÁ «²µÀÖ ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ
¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄµÁ×£ÀUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖ
PÉ®¸ÀzÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖ
¥ÀævÉåÃPÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÁAiÀÄð
C¥ÀªÁzÁvÀäPÀ ¤ªÀðºÀuA É iÀÄ vÀvéÀ
eÁgÀÄ-¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉÃ jÃwAiÀÄ ¸ÀªÀÄAiÀÄ G½vÁAiÀÄ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À §¼ÀPÉ
PÁ«ÄðPÀjUÉ ¸ÀÆZÀ£Á ¥ÀvÀæUÀ¼ÀÄ.
AiÀÄ±À¹é PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÉ PÉ®¸À ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ §ÈºÀvï ¨ÉÆÃ£À¸ï
«¨sÉÃzÁvÀäPÀ zÀgÀ PÀÆ° G¥ÀAiÉÆÃUÀ
GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄVæUÀ¼À «AUÀr¸ÀÄ«PÉUÁV £É£À¦qÀÄªÀ ¥ÀzÀÞwUÀ¼ÀÄ (Mnemonic systems)
ªÀiÁUÀð ¥ÀzÞÀ w
DzsÀÄ¤PÀ ªÉZÀÑ±Á¸ÀÛç ¥ÀzÀÞw EvÁå¢, EvÁå¢.
F CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß “PÉÃªÀ® CA±ÀUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ gÀZÀ£ÉUÀ¼À «ªÀgÀUÀ¼ÀÄ” JAzÀÄ mÉÃ®gï
ºÉ¸Àj¹zÀgÀÄ. CªÀgÀÄ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß £Á®ÄÌ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼À «¸ÁÛgÀUÀ¼ÁV £ÉÆÃrzÀÝgÀÄ (¥ÀÄl ¸ÀASÉå 130,
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀu)É
1. £ÉÊd «eÁÕ£ÀzÀ C©üªÀÈ¢Þ
2. PÉ®¸ÀUÁgÀ£À/PÁ«ÄðPÀ£À ªÉÊeÁÕ¤PÀ DAiÉÄÌ.
3. PÁ«ÄðPÀ£À ªÉÊeÁÕ¤PÀ ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ
4. ¤ªÀðºÀuÁAUÀ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃVUÀ¼À £ÀqÀÄªÀ D¥ÀÛ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉßÃºÀ¥ÀæzÀ ¸ÀºÀPÁgÀ.
Adopted from Taylorism (F.W. Taylor & scientific management)at http://www.quality.org/TQM-MSI/taylor.html
À ÄÀ (Principles of Management)
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ vÀvéÀU¼
PÉÊUÁjPÁ PÁæAwAiÀÄ DgÀA¨sÀzÀ ¢£ÀUÀ¼À°è, PÁSÁð£É ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¸ÁÜ¦vÀ ¹zÁÞAvÀzÀ C£ÀÄ¥À¹ÜwAiÀÄ°è,

PÁSÁð£ÉAiÀÄ ªÀiÁ°ÃPÀgÀÄ CxÀªÁ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ vÀªÀÄä PÉ®¸ÀzÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ°è JzÀÄgÁUÀÄwÛzÀÝ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß
§UÉºÀj¸À®Ä ªÉÊAiÀÄQÛPÀ wÃªÀiÁð£ÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀgÁVzÀÝgÀÄ. EzÀÄ ‘ºÉ¨ÉâgÀ¼À ¤AiÀÄªÀÄ’ (rule of thumb)
JAzÀÄ G¯ÉèÃTvÀªÁVzÉ. ºÉ¨ÉâgÀ¼À ¥ÀzÀÝw¬ÄAzÀ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ PÁSÁð£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ, ¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ
ºÉÃUÉ GzÀã«¸ÀÄvÀÛªÉAiÉÆÃ ºÁUÉAiÉÄÃ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß §UÉºÀj¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÁzsÀåªÁV¹vÀÄÛ, DzÀgÉ, CzÀÄ ¥ÀæAiÀÄwß¸ÀÄªÀ
ªÀÄvÀÄÛ zÉÆÃµÀ ¸Àj¥Àr¸ÀÄªÀ (trial and error) «zsÁ£ÀzÀ «Äw¬ÄAzÀ §¼À®ÄwÛvÀÄÛ. CªÀgÀ C£ÀÄ¨sÀªÀUÀ¼À£ÀÄß
C£ÀÄ¸Àj¸À®Ä, AiÀiÁªÀÅzÀÄ PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ KPÉ PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß w½AiÀÄÄªÀÅzÀÄ
¥Àª
æ ÄÀ ÄRªÁVvÀÄÛ. EzÀPÁÌV, «eÁÕ£z
À À «zsÁ£ÀzÀ DzsÁgÀ¢AzÀ MAzÀÄ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåAiÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁå¤¸ÀÄªÀÅzÀÄ, ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ
¥ÀjºÁgÀU¼
À £
À ¸ÀÄªÀÅzÀÄ, ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß JzÀÄgÀÄ £ÉÆÃqÀÄªÀÅzÀÄ, ¥ÀU
æ w
À AiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¤tðAiÀÄPÉÌ §gÀÄªÀÅzÀ£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀAvÉ MAzÀÄ ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄªÀ CUÀvÀå«vÀÄÛ.
EAvÀºÀ ¸À¤ßªÉÃ±ÀzÀ°è, mÉÃ®gï ‘ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¦vÁªÀÄºÀ’gÁV ºÉÆgÀºÉÆ«ÄäzÀgÀÄ. CªÀgÀÄ

ºÉ¨âÉg¼
À À ¤AiÀÄªÀÄPÉÌ «gÀÄzÀÞªÁzÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ£ÀÄß ¥À¸
æ ÁÛ¦¹zÀgÄÀ . CªÀgÄÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ZÀlÄªÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀtÚ
¨sÁUÀUÀ¼ÁV «AUÀr¹zÀgÀ®èzÉÃ PÀrªÉÄ CªÀ¢üAiÀÄ°è C¢üPÀ GvÁàzÀPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ºÉÃUÉ
ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÉA§ÄzÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rzÀgÀÄ. CzÀÄ ²¶ÖÃPÀj¹zÀ ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ, «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀ¨ÉÃw ºÉÆA¢zÀ
ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ½UÀ£ÀÄ¸ÁgÀªÁV GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄªÀÅzÀÄ, CzÀgÀ UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄªÀÅzÀÄ
ºÁUÀÆ ªÉZÀÑUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåxÀðUÀ¼À£ÀÄß PÀ¤µÀ×UÉÆ½¸ÀÄªÀ ¸À®ÄªÁV ªÀåªÀºÁgÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß £ÀqÉ¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ
¸ÀA§A¢ü¹zÉ.
mÉÃ®gïgÀªÀgÀ ªÀiÁvÀÄUÀ¼À°è “ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉ JAzÀgÉ PÁ«ÄðPÀgÀÄ K£ÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ ¤ÃªÀÅ

§AiÀÄ¸ÀÄwÛÃgÉÆÃ CzÀ£ÀÄß CªÀgÀÄ CvÀÄåvÀÛªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CvÀåAvÀ «ÄvÀ ªÀåAiÀÄPÁjAiÀiÁV ªÀiÁrzÁÝgÉAiÉÄÃ JA§ÄzÀ£ÀÄß
£ÉÆÃqÀÄªÀÅzÁVzÉ” mÉÃ®gï ¨ÉvÀèºÉªÀiï ¹ÖÃ¯ï PÀA¥À¤AiÀÄ°è ¸ÀévÀB ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼À C£ÀéAiÀÄ¢AzÀ
PÉ®¸ÀªÀiÁr GvÁàzÀPÀvÉAiÀÄ°è ªÀÄÆgÀÄ ¥ÀlÄÖ ºÉZÀÑ¼ÀªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¹zÀgÀÄ. DzÀÝjAzÀ F vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¸ÀÄªÀÅzÀÄ
¸ÀªÄÀ Ad¸ÀªÁVzÉ.
1. «eÁÕ£,À ºÉ¨âÉg¼
À À ¤AiÀÄªÀÄªÀ®è (Science Not Rule Of Thumb): ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ CZÀgÀuÁ
PÁAiÀÄðPÉÃë vÀz
æ °
À è ªÉÊeÁÕ¤PÀ «ZÁgÀuÁ ¥ÀzÞÀ wAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀªg
À °
À è mÉÃ®gïgÀªg
À ÄÀ ªÉÆzÀ°UÀgÄÀ . £Á«ÃUÁUÀ¯ÃÉ
ºÉ¨ÉâgÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ «ÄwUÀ¼À §UÉÎ G¯ÉèÃT¹zÉÝÃªÉ. ««zsÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ CªÀgÀ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ ºÉ¨ÉâgÀ¼À
¤AiÀÄªÀÄ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ, CzÀÄ ¤¸ÀìA±ÀAiÀÄ ºÉÃ½PÉAiÀiÁzÀgÀÆ CzÉ®èªÀÇ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁV
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁVgÀÄªÀÅ¢®è. mÉÃ®gïgÀªg
À ÄÀ zÀPv
ëÀ A
É iÀÄ£ÀÄß UÀjµÀ×PÌÉ Ãj¸ÀÄªÀÅzÀPÌÉ MAzÉÃ MAzÀÄ CvÀÄå£ßÀ vÀ «zsÁ£À«zÉ
JAzÀÄ £ÀA©zÀÝgÀÄ. F «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀÄvÀÄÛ «±ÉèÃµÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸À§ºÀÄzÀÄ. F jÃw
C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹zÀ «zsÁ£ÀªÀÅ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀiÁzÀåAvÀ ºÉ¨ÉâgÀ¼À ¤AiÀÄªÀÄPÉÌ §zÀ°AiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ. ªÉÊeÁÕ¤PÀ «zsÁ£ÀªÀÅ
PÁAiÀÄð-CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ¥ÀzÀÞwUÀ¼À ±ÉÆÃzsÀ£É, CvÀÄåvÀÛªÀÄ DZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß MUÀÆÎr¸ÀÄªÀÅzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ²µÀÖ «zsÁ£ÀªÇÉ AzÀgÀ C©üªÈÀ ¢ÞU¼
À £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÀÄÝ, EªÀÅ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ J¯Áè PÀqU
É Æ
À C£ÀÄ¸Àj¸À®àqÄÀ ªÀÅªÀÅ.
mÉÃ®gï ¥ÀæPÁgÀ, MAzÀÄ ¸ÀtÚ GvÁàzÀ£Á ZÀlÄªÀnPÉAiÀiÁzÀ PÀ©âtzÀ vÀÄAqÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀÄ ¸ÀgÀAeÁªÀÄÄ
¸ÁV¸ÀÄªÀ gÉÊ¯Éé ¨ÉÆÃVUÀ½UÉ vÀÄA§ÄªÀÅzÀ£ÀÆß PÀÆqÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀªÁV AiÉÆÃf¸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÀÄ.
EzÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ±ÀQÛAiÀÄ eÉÆvÉUÉ ¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À C¥ÀªÀåAiÀÄUÀ¼À°è ªÀÄºÀvÀÛgÀ G½vÁAiÀÄ (saving)zÀ°è
¥s°
À ¸ÀÄvÀz
Û .É
¥À¸
æ PÀ ÛÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ°è CAvÀeÁð® §¼ÀPA
É iÀÄÄ, DAvÀjPÀ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ UÁæºPÀ g
À À ¸ÀAvÀÈ¦ÛAiÀÄ «µÀAiÀÄzÀ°è
£ÁlQÃAiÀÄ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß vÀAzÀÄPÉÆnÖzÉ.
2. ¸ÁªÀÄgÀ¸åÀ , «gÉÆÃzsª À è (Harmony, Not Discord): PÁSÁð£É GvÁàzÀ£Á ¥ÀzÀÞwAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ,

À ®
ªÀiÁ°ÃPÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÀ £ÀqÄÀ ªÉ ¸ÉÃvÀÄªÉAiÀÄAvÉ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz.É ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ g
À ÁV
PÉ®¸ÀUÁgÀjAzÀ PÉ®¸Àª£
À ÄÀ ß ªÀiÁr¸ÀÄªÀÅzÀÄ CªÀgÀ PÀvð
À ªÀåªÁVgÀÄªÀÅzÀjAzÀ, ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÀ £ÀqÄÀ ªÉ
AiÀiÁªÁUÀ®Æ MAzÀÄ jÃwAiÀÄ ªÀUð
À -¸ÀAWÀµð
À uÉ ¸ÁzsåÀ vÉ EgÀÄªÀÅzÉA§ÄzÀ£ÄÀ ß M¦àPÆ
É ¼À®
î Ä ¤ªÀÄUÉ PÀµª
ÖÀ ¤
É ¸À¯ÁgÀzÄÀ .
F ¸ÀAWÀµÀð¢AzÀ AiÀiÁjUÀÆ, PÁ«ÄðPÀjUÁUÀ°Ã, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÁUÀ°Ã CxÀªÁ PÁSÁð£ÉAiÀÄ ªÀiÁ°ÃPÀjUÁUÀ°Ã
M½vÁUÀÄªÀÅ¢®èªA
É zÀÄ mÉÃ®gïgÀªg
À ÄÀ UÀÄgÀÄw¹zÀÝgÄÀ . CªÀgÄÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀ (management) ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÀ
£ÀqÄÀ ªÉ ¸ÀA¥ÀÆtð ¸ÁªÀÄgÀ¸åÀ «gÀ¨ÃÉ PÉA§ÄzÀPÌÉ MvÀÄÛ PÉÆnÖzÝÀ gÄÀ . ¥Àw
æ AiÉÆ§â£Æ
À ªÀÄÄRå JA§ÄzÀ£ÄÀ ß w½zÀÄPÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ.
F ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁzÀgÉ, ¤ªÀðºÀuÁAUÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÀÄ- E§âgÀ PÀqÉ¬ÄAzÀ®Æ ¸ÀA¥ÀÆtð ¨Ë¢ÞPÀ
PÁæAwUÁV mÉÃ®gï PÀgÉ ¤ÃrzÀgÄÀ . EzÀgÀ CxÀðªÉÃ£ÉAzÀg,É ¤ªÀðºÀuÁAUÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÄÀ vÀªÄÀ ä D¯ÉÆÃZÀ£A
É iÀÄ£ÀÄß
¥ÀjªÀwð¹PÉÆ¼Àî¨ÃÉ PÀÄ. CAvÀºÀ ¸À¤ßªÉÃ±Àz°
À è PÁ«ÄðPÀ ¸ÀAWÀl£ÉU¼
À Æ
À PÀÆqÀ ªÀÄÄµÀÌgÀ EvÁå¢UÀ½UÉ ºÉÆÃUÀÄªÀ §UÉÎ
D¯ÉÆÃa¸ÀÄªÀÅ¢®è.
¸ÀA¥ÀÆtð ¸ËºÁzÀðªÉÃ¥ÀðqÀÄªÀAvÉ ¯Á¨sÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀðºÀuÁAUÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÀÄ ºÀAaPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ
PÀA¥À¤AiÀÄ UÀ½PÉU¼
À ÃÉ £ÁzÀgÆ
À EzÀÝ°è ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÅÀ PÁ«ÄðPÀgÆ
É A¢UÉ CzÀ£ÄÀ ß ºÀAaPÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ. CzÉÃ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è
PÁ«ÄðPÀgÀÄ ±ÀæªÀÄªÀ»¹ PÉ®¸À ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀA¥À¤AiÀÄ M½wUÁV §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ºÀÈvÀÆàªÀðPÀªÁV
M¦àPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ. E§âgÀÆ PÀÄlÄA§zÀ ¨sÁUÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. mÉÃ®gï ¥ÀæPÁgÀ ‘ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ CzÀgÀ RavÀ
¤zsÁðgÀUÀ¼À vÀ¼ÀºÀ¢ ºÉÆA¢zÀÄÝ, E§âgÀ £ÉÊd D¸ÀQÛUÀ¼ÀÆ MAzÉÃ DVªÉ; ºÉÃUÉ PÁ«ÄðPÀgÀ C¨sÀÄåzÀAiÀÄzÀ
¸ÀºA
À iÉÆÃUÀ«®è¢zÀÝgÉ GzÉÆåÃUÀzÁvÀ£À C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ ¢ÃWÀðPÁ® C¹Ûvz
éÀ °
À g é ÄÀ zÀÞ(vice-
è ÄÀ ªÀÅ¢®èªÇÉ Ã CAvÉAiÉÄÃ vÀ¢g
versa)ªÀÇ ºËzÁVzÉ.’
EAvÀºÀ ¸À¤ßªÉÃ±ÀPÌÉ d¥Á¤ÃAiÀÄgÀ PÁAiÀÄð ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄÄ GvÀÌøµÀ× GzÁºÀgu

À A
É iÀiÁVzÉ. d¥Á¤ÃAiÀÄgÀ PÀA¥À¤UÀ¼°
À ,è
¦vÀÈgÀÆ¥À±ÉÊ°AiÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ DZÀgÀuÉAiÀÄ°èzÉ. C°è ¤ªÀðºÀuÁAUÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÀ £ÀqÀÄªÉ ¸ÀA¥ÀÆtð
ªÀÄÄPÀÛvÉ EzÉ. MAzÀÄ ªÉÃ¼É PÁ«ÄðPÀgÀÄ ªÀÄÄµÀÌgÀPÉÌ ºÉÆÃUÀÄªÀÅzÁzÀgÉ, CªÀgÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¸ÀºÁ£ÀÄ¨sÀÆwAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀA¥Á¢¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ PÀ¥ÀÄà ¥ÀnÖ (black badge) zsÀj¸ÀÄvÁÛgÉ, C®èzÉÃ ªÀiÁªÀÄÆ° PÉ®¸ÀzÀ ªÉÃ¼ÉVAvÀ ºÉZÀÄÑ PÉ®¸À
ªÀiÁqÀÄvÁÛg.É
3. ¸ÀºPÀ ÁgÀ, ¥Àv

æ åÉ ÃPÀvÁªÁzÀª®
À è (Co-operation, Not Individualism): PÁ«ÄðPÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ
£ÀqÀÄªÉ ¸ÀA¥ÀÆtð ¸ÀºÀPÁgÀ«gÀ¨ÉÃPÉÃ ºÉÆgÀvÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀvÁªÁzÀªÀ®è. F vÀvÀéªÀÅ, ‘¸ÁªÀÄgÀ¸Àå, «gÉÆÃzsÀªÀ®è’ vÀvÀézÀ
«¸ÁÛgÀªÁVzÉ. ¥ÉÊ¥ÉÆÃnAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀPÁgÀ¢AzÀ §zÀ°¸À¨ÉÃPÀÄ. E§âgÀÆ M§âjUÉÆ§âgÀÄ ¨ÉÃPÁVgÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß
CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ.
EzÀPÁÌV ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ GzÉÆåÃVUÀ½AzÀ §AzÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ¸À®ºÉUÀ½UÉ vÀ£Àß Q«UÀ¼À£ÀÄß
ªÀÄÄaÑPÉÆArgÀ¨ÁgÀzÀÄ. CªÀgÀ ¸À®ºÉUÀ¼ÀÄ ªÉZÀÑUÀ¼À°è UÀt£ÃAiÀÄªÁV PÀrvÀ GAlÄªÀiÁqÀÄªÀÅzÀgÀ°è ¥sÀ°¹zÀÝgÉ
CªÀg£
À ÄÀ ß ¥ÀÄgÀ¸ÌÀj¸À¨ÃÉ PÀÄ. CªÀgÄÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ¨sÁUÀªÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÆ
À ¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¤zsÁðgÀU¼
À £
À ÄÀ ß
vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀAwzÀÝgÉ, PÁ«ÄðPÀgÀ£ÀÄß «±Áé¸ÀPÉÌ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ.
CzÉÃ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è PÁ«ÄðPÀgÀÄ ªÀÄÄµÀÌgÀPÉÌ ºÉÆÃUÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ©qÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É

¸À P ÁgÀ t ªÀ ® è z À ¨É Ã rPÉ U À ¼ À £ À Ä ß ªÀ i ÁqÀ ¨ ÁgÀ z À Ä . ¤dªÁVAiÀ Ä Æ J°è ªÀ Ä ÄPÀ Û ¸À A ªÀ º À £ À ¥À z À Þ w ªÀ Ä vÀ Ä Û
«±Áé¸ÁºÀðvÉU½
À gÀÄvÀÛªA
É iÉÆÃ C°è PÁ«ÄðPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ CUÀvåÀ vÉAiÀÄÆ PÀÆqÀ EgÀÄªÀÅ¢®è. d¥Á¤£À PÀA¥À¤UÀ¼°
À è
eÁjAiÀÄ°ègÀÄªÀAvÉ, GzÉÆåÃUÀzÁvÀ£ÀÄ PÁ«ÄðPÀgÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼À JZÀÑjPÉ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀAvÀºÀ ¦vÀÈgÀÆ¥À ±ÉÊ°AiÀÄ
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ eÁjUÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ.
mÉÃ®gïgÀªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ, PÁ«ÄðPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ £ÀqÀÄªÉ PÉ®¸À ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ ºÀAaPÉAiÀÄÄ
§ºÀÄvÉÃPÀ ¸ÀªÄÀ £ÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ. ¢£À«rÃ ¤ªÀðºÀuÁAUÀzª
À g
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÄÀ ºÉZÆ
À ÑPr
À ªÉÄ eÉÆvÉeÆ
É vÉAiÀÄ°èzÄÀ Ý,
CªÀjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄªÀ, GvÉÛÃf¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀAiÀÄªÁzÀ jÃwAiÀÄ°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
4. ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀåQÛAiÀÄ CvÀÄå£ÀßvÀ zÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ C¨sÀÄåzÀAiÀÄUÀ¼ÀvÀÛ CªÀ£À CxÀªÁ CªÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ
(Development of Each and Every Person to His or Her Greatest Efficiency and
Prosperity): PÉÊUÁjPÁ zÀPÀëvÉAiÀÄÄ §ºÀÄvÉÃPÀ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©¹zÉ. CzÀPÁÌVAiÉÄÃ
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÆ PÀÆqÀ PÁ«ÄðPÀgÀ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ¥Àgª
À ÁVzÉ. ªÉÊeÁÕ¤PÀ «zsÁ£ÀzÀ ¥ÀjuÁªÀÄªÁV C©üªÈÀ ¢ÞAiÀiÁzÀ
‘CvÀÄåvÀÛªÀÄ «zsÁ£À’ªÀÅ PÁ«ÄðPÀgÀ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ PÀ°PÉUÉ CªÀ±ÀåPÀªÁVvÀÄÛ. zÀPÀëvÉAiÀÄ §UÉÎ PÁ¼ÀfAiÀÄ£ÀÄß PÁ«ÄðPÀgÀ
DAiÉÄÌAiÀÄ ¥ÀQæ A
æ iÉÄ¬ÄAzÀ¯ÃÉ ¨É¼¸
É §
À ºÀÄzÁVzÉ JA§ÄzÀÄ mÉÃ®gïgÀªg
À À C©ü¥ÁæAiÀÄªÁVvÀÄÛ. ¥Àw
æ AiÉÆ§â ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÆß
ªÉÊeÁÕ¤PÀªÁV DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ. £ÀAvÀgÀ ¨sËwPÀ, ªÀiÁ£À¹PÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨Ë¢ÞPÀ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ½UÉ ¸ÀjºÉÆAzÀÄªÀ
PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ªÀ»¸À¨ÉÃPÀÄ. zÀPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ CªÀjUÉ CUÀvÀåªÁzÀ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀ¨ÉÃPÀÄ. zÀPÀë £ËPÀgÀgÀÄ
ºÉZÀÄÑ GvÁàzÀ£É ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ UÀ½¸À§ºÀÄzÀÄ. EzÀÄ CªÀgÀ CvÀÄå£ÀßvÀ zÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ C¨sÀÄåzÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß
PÀA¥À¤ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀ ªÀUÀðUÀ¼ÉgÀqÀPÀÆÌ RavÀ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.
ªÉÄÃ°£À ZÀZÉð¬ÄAzÀ ¸ÀàµÀÖªÁUÀÄªÀÅzÉÃ£ÉAzÀgÉ mÉÃ®gïgÀªÀgÀÄ ªÀåªÀºÁgÀzÀ°è ªÉÊeÁÕ¤PÀ GvÁàzÀ£Á «zsÁ£ÀzÀ

§¼ÀPÉAiÀÄ ¥ÀæZÀAqÀ ¨ÉA§°UÀgÁVzÀÝgÀÄ.
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ vÀAvÀU
æ ¼
À ÄÀ (Techniques of Scientific Management)
FUÀ £ÁªÀÅ CªÀjAzÀ¯ÃÉ ¤¢ðµÀÖ¥r

À ¸À®àlÖ vÀAvÀU
æ ¼
À £
À ÄÀ ß ZÀað¸ÉÆÃt. EªÀÅ CªÀgÄÀ vÀªÄÀ ä ªÀÈwÛfÃªÀ£z
À °
À è
£ÀqÉ¹zÀ ««zsÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É DzsÁjvÀªÁVªÉ.
PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀPv
À éÀ (Functional Foremanship)
PÁSÁð£É ¥ÀzÞÀ wAiÀÄ°è, ªÉÄÃ°éZÁgÀP£

À ÄÀ zÉÊ£ÀA¢£À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ PÉ®¸ÀUÁgÀgÆ
É A¢UÉ
ªÀÄÄSÁ-ªÀÄÄTAiÀiÁV ¸ÀA¥ÀPÀð ºÉÆA¢gÀÄªÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀzÀ ªÀåQÛAiÀiÁV ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÁÛ£É. F ¥ÀÄ¸ÀÛPÀzÀ ªÉÆzÀ®
CzsÁåAiÀÄzÀ°è ªÉÄÃ°éZÁgÀP£
À ÄÀ CvÀåAvÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ À ªÀÄvÀÄÛ CvÀÄå£ßÀ vÀ ±ÉÃæ tÂAiÀÄ PÉ®¸ÀUÁgÀ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß ¤ÃªÀÅ
£ÉÆÃrgÀÄ«j. CªÀ£ÀÄ wgÀÄUÀtÂ(pivot)AiÀÄAwzÀÄÝ, GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ, eÁjUÉÆ½¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ
¤AiÀÄAvÀætUÀ¼É®èªÀÇ CªÀ£À£ÉßÃ ¸ÀÄvÀÄÛªÀjAiÀÄÄvÀÛªÉ. DzÀÝjAzÀ mÉÃ®gïgÀªÀgÀÄ PÁSÁð£ÉAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è F ¥ÁvÀæzÀ
PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ªÉÄÃ¯É vÀªÀÄä UÀªÀÄ£À PÉÃA¢æÃPÀj¹zÀgÀÄ. ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, M§â GvÀÛªÀÄ
ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ£À UÀÄtUÀ¼À MAzÀÄ ¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß mÉÃ®gï UÀÄgÀÄw¹zÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÉÇ§â ªÀåQÛAiÀÄÆ CªÉ®èªÀÅUÀ½UÉ ¸Àj
ºÉÆAzÀÄªÀÅ¢®è JA§ÄzÀ£ÀÄß PÀAqÀÄPÉÆAqÀgÀÄ. EzÀÄ, JAlÄ ªÀåQÛUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀvÀéªÀ£ÀÄß
¸ÀÆa¸À®Ä CªÀjUÉ ¥ÉæÃgÉÃ¦¹vÀÄ.
mÉÃ®gïgÀªg
À ÄÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ eÁjUÉÆ½¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß ¨ÉÃgÉAiÀiÁV¸À¨ÃÉ PÉAzÀÄ ªÁ¢¹zÀgÄÀ .
F ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ PÁSÁð£ÉAiÀÄ PÁAiÀiÁðAUÀt(shop floor)zÀ CvÀåAvÀ PÉ¼ÀºÀAvÀzÀªÀgÉUÀÆ «¸ÀÛj¸À®ànÖvÀÄ. CzÀÄ
‘PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀvÀé’ JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÁ¬ÄvÀÄ. PÁSÁð£ÉAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£À PÉÊPÉ¼ÀUÉ M§â AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ
¥À¨
æ Ás j C¢üPÁj (Planning Incharge) ªÀÄvÀÄÛ M§â GvÁàz£
À A
É iÀÄ ¥À¨
æ Ás j C¢üPÁj (Production Incharge)
EgÀÄvÁÛg.É AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ C¢üPÁjAiÀÄ CrAiÀÄ°è £Á®ÄÌ ªÀåQU
Û ¼
À ÄÀ CAzÀgÉ ¸ÀÆZÀ£Á ¥ÀvæÀ UÀÄªÀiÁ¸ÀÛ (Instruction
card clerk), ªÀiÁUÀð UÀÄªÀiÁ¸ÀÛ (Route clerk), CªÀ¢ü ªÀÄvÀÄÛ ªÉZÀÑ UÀÄªÀiÁ¸ÀÛ (Time and cost clerk) ªÀÄvÀÄÛ
M§â ²¸ÀÄÛ¥Á®PÀ (Disciplinarian) PÉ®¸À ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ. F £Á®égÀÄ ¹§âA¢UÀ¼ÀÄ PÀæªÀÄªÁV PÉ®¸ÀUÁgÀjUÉ
¸ÀÆZÀ£U
É ¼
À £
À ¸ÀÄªÀÅzÀÄ, GvÁàz£
À Á ªÀiÁUÀð ¤UÀ¢¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀÄ, CªÀ¢ü ªÀÄvÀÄÛ ªÉZÑÀ ¥ÀnA
Ö iÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀÄªÀÅzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ²¸ÀÄÛ SÁvÀjUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛg.É GvÁàz£
À Á C¢üPÁjAiÀÄ CrAiÀÄ°è PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀªg
À A
É zÀgÉ
¹àÃqï¨Á¸ï, UÁåAUï¨Á¸ï, j¥ÉÃgï¨Á¸ï ªÀÄvÀÄÛ E£ï¸ÉàPÀÖgï. EªÀgÀÄ PÀæªÀÄªÁV ¸ÀPÁ®zÀ°è ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀjAiÀiÁV PÉ®¸À
¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄªÀÅzÀÄ, AiÀÄAvÀU
æ ¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸Ázs£
À U
À ¼
À ÄÀ EvÁå¢UÀ¼£
À ÄÀ ß PÉ®¸ÀUÁgÀgÄÀ ¥ÀjZÁ®£É ªÀiÁqÀ®Ä ¹zÀÞ¥r
À ¸ÀÄªÀÅzÀÄ,
AiÀÄAvÀU
æ ¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸Ázs£
À U
À ¼
À ÄÀ ¸ÀjAiÀiÁV PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß SÁvÀj¥Àr¹PÉÆ¼ÀÄîªÅÀ zÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®¸ÀzÀ
UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¸ÀÄªÀÅzÀÄ-EªÀÅUÀ½UÉ ºÉÆuÉAiÀiÁVgÀÄvÁÛgÉ.
PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀPv
À ª
éÀ ÅÀ PÁSÁð£ÉAiÀÄ PÁAiÀiÁðAUÀtPÉÌ «¸Àj
Û ¹zÀ ±Àª
æ ÄÀ «¨sd
À £É ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊ²µÀöÖ åv(É Division
of labour and specialization)AiÀÄ vÀvª
éÀ ÁVzÉ. ¥Àw
æ AiÉÆ§â PÉ®¸ÀUÁgÀ£ÄÀ F JAlÄ ªÉÄÃ°éZÁgÀPj
À AzÀ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ
¥ÀæQæAiÉÄ CxÀªÁ GvÁàzÀ£Á PÁAiÀÄðUÀ¼À°è DzÉÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ. ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀgÀÄ §Ä¢ÞªÀAwPÉ, ²PÀët,
¸ÀªÀÄAiÉÆÃavÀ ¥ÀæeÉÕ, zsÉÊAiÀÄð, «ªÉÃZÀ£É, «±ÉÃµÀ eÁÕ£À, ªÀiÁ£ÀªÀ PË±À®å ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ, ¥ÁæªÀiÁtÂPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛªÀÄ
DgÉÆÃUÀåªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. F J¯Áè UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ M§â ªÀåQÛAiÀÄ°è PÁtÄªÀÅzÀÄ ¸ÁzsÀå«®è¢gÀÄªÀÅzÀjAzÀ
mÉÃ®gï JAlÄ ¥ÀjtvÀgÀ£ÀÄß ¥Àæ¸ÁÛ¦¹zÀgÀÄ. ¥ÀæwAiÉÆ§â ¥ÀjtvÀ¤UÉ CªÀ£À/CªÀ¼À ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ½UÀ£ÀÄ¸ÁgÀªÁV
PÉ®¸À ªÀ»¸À¨ÉÃPÀÄ, GzÁºÀgÀuÉUÉ, vÁAwæPÀ ¥Áæ«ÃtåvÉ, eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ zsÉÊAiÀÄð ºÉÆA¢gÀÄªÀªÀjUÉ AiÉÆÃf¸ÀÄªÀ
PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß PÉÆqÀ§ºÀÄzÀÄ. ±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛªÀÄ DgÉÆÃUÀåªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀªÀjUÉ eÁjUÉÆ½¸ÀÄªÀ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß
ªÀ»¸À§ºÀÄzÀÄ.
PÁSÁð£É ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ C¢üPÁj GvÁàzÀ£Á C¢üPÁj
¸ÀÆZÀ£Á ¥ÀvÀæ ªÀiÁUÀð CªÀ¢ü ªÀÄvÀÄÛ ²¸ÀÄÛ ¹àÃqï UÁåAUï j¥ÉÃgï E£ï¸ÉàPÖÀgï
UÀÄªÀiÁ¸ÀÛ UÀÄªÀiÁ¸ÀÛ ªÉZÀÑ UÀÄªÀiÁ¸ÀÛ ¥Á®PÀ ¨Á¸ï ¨Á¸ï ¨Á¸ï
PÉ®¸ÀUÁgÀ
PÉ®¸ÀzÀ ²¶ÖÃPÀgt
À ªÀÄvÀÄÛ ¸Àg½
À ÃPÀgt
À (Standardization and simplification of work)
mÉÃ®gï ²¶ÖÃPÀgÀtzÀ wÃªÀæ ¨ÉA§°UÀgÁVzÀÝgÀÄ. CªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ CxÀªÁ ºÉ¨ÉâgÀ¼À ¤AiÀÄªÀÄ
¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è DZÀgÀuÉAiÀÄ°èzÀÝ GvÁàzÀ£Á «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß «±ÉèÃ¶¸À®Ä ªÉÊeÁÕ¤PÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß §¼À¸À¨ÉÃPÀÄ. CvÀÄåvÀÛªÀÄ
DZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß G½¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C®èzÉÃ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß CvÀÄåvÀÛªÀÄªÁV¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ MAzÀÄ ²µÀÖªÀ£ÀÄß
C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ J¯Áè PÀqÉAiÀÄÆ CzÀ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸À¨ÉÃPÀÄ. EzÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À, ZÀ®£É
CzsÀåAiÀÄ£À, DAiÀiÁ¸À CzsÀåAiÀÄ£À ªÀÄvÀÄÛ «zsÁ£À CzsÀåAiÀÄ£ÀUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ PÁAiÀÄð-CzsÀåAiÀÄ£À vÀAvÀæUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß F CzsÁåAiÀÄzÀ°è ªÀÄÄAzÉ ZÀað¹zÉ. PÉ®¸À ²¶ÖÃPÀgÀtUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß
UÀÄjAiÀiÁV¹PÉÆArgÀÄªÀ jÃEAd¤ÃAiÀÄjAUï, PÉÊdû£ï (¤gÀAvÀgÀ ¸ÀÄzsÁgÀu)É ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀzA
À qÀ ¤UÀ¢UÀ¼£
À Æ
É ß¼ÀUÆ
É AqÀ
ªÀåªÀºÁgÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À vÀAvÀæUÀ¼À£ÀÆß ¸ÀºÀ G¯ÉèÃT¸À§ºÀÄzÀÄ.
²¶ÖÃPÀgÀtªÀÅ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ZÀlÄªÀnPÉUÉ ²µÀÖUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ; CzÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄ,
PÀZÁÑ ¸ÁªÀÄVæ, PÁ®, GvÀ£
à ßÀ , AiÀÄAvÉÆÃæ ¥ÀPg
À t
À , «zsÁ£ÀU¼
À ÄÀ CxÀªÁ PÁAiÀÄð¸ÁÜ£z
À À ¥Àj¹ÜwUÀ¼À ²¶ÖÃPÀgt
À ªÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ.
F ²µÀÖUÀ¼ÀÄ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ°è ¥Á°¸À¯ÉÃ¨ÉÃPÁzÀ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀUÀ¼ÁVªÉ. ²¶ÖÃPÀgÀtzÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ:
1. MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ±ÉæÃtÂ CxÀªÁ GvÀà£ÀßªÀ£ÀÄß ¤¢ðµÀÖ «zsÀUÀ¼ÀÄ, UÁvÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ®PÀëtUÀ½UÉ E½¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
2. GvÁà¢vÀ ¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GvÀà£ÀßUÀ¼À ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ «¤ªÀÄAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
3. ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À°è GvÀÌøµÀ×vÉ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄtªÀÄlÖzÀ ²µÀÖUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
4. PÁ«ÄðPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄAvÀæUÀ¼À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ²µÀÖUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
¸ÀgÀ½ÃPÀgÀtªÀÅ C£ÀUÀvÀå «zsÀUÀ¼ÀÄ, UÁvÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄ ºÁPÀÄªÀ GzÉÝÃ±À ºÉÆA¢zÉ.
ºÁUÉAiÉÄÃ ²¶ÖÃPÀgÀtªÀÅ ZÁ°ÛAiÀÄ°ègÀÄªÀÅzÀgÀ §zÀ°UÉ ºÉÆ¸À ªÉÊ«zsÀåUÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. ¸ÀgÀ½ÃPÀgÀtªÀÅ
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À C£ÀªÀ±ÀåPÀ ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄ ºÁPÀÄªÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. CzÀÄ ±ÀæªÀÄ, AiÀÄAvÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À ªÉZÀÑ G½¸ÀÄªÀ°è ¥sÀ®PÁjAiÀiÁVzÉ. CzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä, ¸ÁªÀÄVæAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀA¥ÀÆtðªÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÁl ªÀ»ªÁlÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉaÑ¸À®Ä C£Àé¬Ä¸À§ºÀÄzÀÄ.
§ºÀÄvÉÃPÀ §ÈºÀvï PÀA¥À¤UÀ¼ÁzÀ £ÉÆÃQAiÀiÁ, mÉÆAiÉÆmÁ, ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÊPÉÆæÃ¸Á¥sïÖ EvÁå¢UÀ¼ÀÄ ²¶ÖÃPÀgÀt

ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgÀ½ÃPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß AiÀÄ±À¹éAiÀiÁV eÁjUÉÆ½¹ªÉ. CªÀÅUÀ¼À C£ÀÄPÀæªÀÄªÁzÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼À°è CªÀÅUÀ¼À zÉÆqÀØ
¥Á°¤AzÀ EzÀÄ ¸Á©ÃvÁVzÉ.
«zsÁ£À CzsåÀ AiÀÄ£À (Method Study)
«zsÁ£À CzsåÀ AiÀÄ£ÀzÀ GzÉÝÃ±ÀªA

É zÀg,É PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄªÀ MAzÀÄ CvÀÄåvª
ÛÀ ÄÀ «zsÁ£Àª£
À ÄÀ ß PÀAqÀÄ»rAiÀÄÄªÀÅzÁVzÉ.
PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä C£ÉÃPÀ «zsÁ£ÀUÀ½ªÉ. GvÀÛªÀÄ ªÀiÁUÀð ¤zsÀðgÀuÉUÉ C£ÉÃPÀ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀUÀ½ªÉ. PÀZÁÑ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼À
RjÃ¢¬ÄAzÀ »rzÀÄ CAwªÀÄ GvÀà£ÀßªÀ£ÀÄß UÁæºÀPÀjUÉ vÀ®Ä¦¸ÀÄªÀªÀgÉV£À ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ZÀlÄªÀnPÉAiÀÄÄ «zsÁ£À
CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ ¨sÁUÀªÁVzÉ. «zsÁ£À CzsÀåAiÀÄ£À §¼ÀPÉ¬ÄAzÀ mÉÃ®gïgÀªÀgÀÄ eÉÆÃqÀuÁ ±ÉÊ°AiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀÈ¶Ö¹zÀgÄÀ . ¥sÆ
É Ãqïð ªÉÆÃmÁgÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄÄ F ¥ÀjPÀ®à£A
É iÀÄ£ÀÄß AiÀÄ±À¹éAiÀiÁV §¼À¹zÉ. FUÀ®Æ PÀÆqÀ DmÉÆÃ
PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ CzÀ£ÀÄß §¼À¸ÀÄwÛªÉ.
¸ÀªÀÄUÀæ PÀ¸ÀgÀwÛ£À GzÉÝÃ±ÀªÀÅ GvÁàzÀ£Á ªÉZÀÑªÀ£ÀÄß PÀ¤µÀ×UÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ UÀÄtªÀÄlÖ ªÀÄvÀÄÛ UÁæºÀPÀ
vÀÈ¦ÛAiÀÄ£ÀÄß UÀjµÀ×UÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. F GzÉÝÃ±ÀPÁÌV C£ÉÃPÀ vÀAvÀæUÀ¼ÁzÀ ¥ÀæQæAiÀiÁ £ÀPÉëUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjZÀ®£ÉUÀ¼À
¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É (Operations Research) EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À¯ÁVzÉ.
MAzÀÄ PÁgÀ£ÄÀ ß «£Áå¸U

À Æ
É ½¸À®Ä eÉÆÃqÀuÁ ±ÉÃæ tÂ GvÁàz£
À A
É iÀÄÄ ¥ÀjZÀ®£ÉU¼
À À PÀª
æ iÀ Á£ÀÄUÀw, PÁ«ÄðPÀgÄÀ ,
AiÀÄAvÀU
æ ¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀZÁÑ ¥ÀzÁxÀðUÀ¼ÄÀ EvÁå¢UÉ ¸ÀÜ¼À ¤tðAiÀÄUÉÆ½¸ÀÄ«PÉU¼
À £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ. EzÉ®èªÇÀ «zsÁ£À
CzsÀåAiÀÄ£À ¨sÁUÀªÁVzÉ.
ZÀ®£É CzsåÀ AiÀÄ£À (Motion Study)
ZÀ®£É CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀÅ «²µÀÖ PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀÄªÁUÀ PÉÊUÉÆ¼Àî¯ÁUÀÄªÀ JvÀÄÛªÀÅzÀÄ, ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß EqÀÄªÀÅzÀÄ,

PÀÆgÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸ÀÄªÀÅzÀÄ, EvÁå¢ ZÀ®£ÉUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£ÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. C£ÀªÀ±ÀåPÀ
ZÀ®£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ ºÁPÀÄªÀÅzÀjAzÀ PÉ®¸Àª£
À ÄÀ ß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¥ÀÆgÉÊ¸À®Ä PÀrªÉÄ ¸ÀªÄÀ AiÀÄ vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄv
î z
ÛÀ .É
GzÁºÀgÀuÉUÉ, mÉÃ®gï ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ eÉÆvÉUÁgÀ ¥sÁæAPï UÉ¬Ä¯ï§vïð EnÖUÉ ºÁ¸ÀÄªÀÅzÀgÀ°è£À ZÀ®£ÉUÀ¼À£ÀÄß 18
jAzÀ 5PÉÌ E½¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁ¬ÄvÀÄ. F ¥ÀæQæAiÉÄ¬ÄAzÀ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ £Á®ÄÌ ¥ÀlÄÖ GvÁàzÀPÀvÉAiÀÄÄ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉAzÀÄ
mÉÃ®gï gÀÄdÄªÁvÀÄ ªÀiÁrzÁÝgÉ.
zÉÃºÀ ZÀ®£ÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥Àj²Ã®£É ªÀÄÄV¹zÀ ªÉÄÃ¯É, GzÁºÀgÀuÉUÉ, F PÉ¼ÀV£ÀAvÉ PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä

¸ÁzsåÀ ªÁVzÉ.
(i) GvÁàzÀPÀ ZÀ®£ÉUÀ¼ÀÄ

(ii) ¥Áæ¸ÀAVPÀ ZÀ®£ÉUÀ¼ÀÄ (GzÁºÀgÀuÉUÉ zÁ¸ÁÛ£ÀÄUÀ½UÉ ºÉÆÃUÀÄªÀÅzÀÄ)
(iii) C£ÀÄvÁàzÀPÀ ZÀ®£ÉUÀ¼ÀÄ
mÉÃ®gï ««zsÀ ZÀ®£ÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä ¸ÁÖ¥ïªÁZÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ UÀÄgÀÄvÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ §tÚUÀ¼À£ÀÄß
G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀgÄÀ . ZÀ®£É CzsåÀ AiÀÄ£ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ, mÉÃ®gïgÀªg
À ÄÀ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¸ÁªÀÄVæ ªÀÄvÀÄÛ ¸Ázs£
À U
À ¼
À £
À ÄÀ ß «£Áå¸U
À Æ
É ½¹
CªÀÅUÀ¼À G¥ÀAiÀÄÄPÀv
Û AÉ iÀÄ ªÉÄÃ¯É PÁ«ÄðPÀjUÉ vÀg¨
À ÃÉ w ¤ÃqÀ®Ä ¸ÀªÄÀ xÀðgÁVzÀÝgÄÀ , CªÀjAzÀ ¸Á¢ü¸®
À l
à Ö ¥s°
À vÁA±ÀU¼
À ÄÀ
¤dPÀÆÌ UÀªÀÄ£ÁºÀðªÁVªÉ.
¸ÀªÄÀ AiÀÄ CzsåÀ AiÀÄ£À (Time Study)
MAzÀÄ ¸ÀÄ¸ÀàµÀÖªÁV «ªÀj¸À®àlÖ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ ²µÀÖ ¸ÀªÀÄAiÀÄªÀ£ÀÄß CzÀÄ

wÃªÀiÁð¤¸ÀÄvÀÛzÉ. PÉ®¸ÀzÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¨sÁUÀPÀÆÌ PÁ®ªÀiÁ¥À£À ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ºÀ®ªÁgÀÄ
¨Áj ªÀiÁ¥À£À vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ £ÀAvÀgÀ ¸ÀªÀÄ¸ÀÛ PÉ®¸ÀPÉÌ ¥Àª
æ ÀiÁt PÁ®ªÀ£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀªÀÄAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À
«zsÁ£ÀªÀÅ PÉ®¸ÀzÀ ¥Àª
æ ÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£É, ¥ÀjZÀ®£ÉAiÀÄ ZÀPz
Àæ À CªÀ¢ü ªÀÄvÀÄÛ PÁ®ªÀiÁ¥À£À ªÉZÀÑUÀ¼À ªÉÄÃ¯É
CªÀ®A©¹zÉ. ¸ÀªÀÄAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À GzÉÝÃ±ÀªÀÅ PÁ«ÄðPÀgÀ£ÀÄß £ÉÃ«Ä¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄªÀÅzÀÄ;
¸ÀjAiÀiÁzÀ GvÉÛÃdPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀæªÀÄzÀ ªÉZÀÑUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ, MAzÀÄ PÁqïð ¨ÉÆÃqïð ¥ÉnÖUÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä PÁ«ÄðPÀjAzÀ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ ¥ÀæªÀiÁt

CªÀ¢A
ü iÀÄÄ 20 ¤«ÄµÀUÀ¼ÉAzÀÄ C£ÉÃPÀ CªÀ¯ÉÆÃPÀ£ÀUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¤±ÀÑ¬Ä¹zÉ. DzÀÝjAzÀ MAzÀÄ UÀAmÉAiÀÄ°è
CªÀ£ÀÄ/CªÀ¼ÀÄ 3 ¥ÉnÖUÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. M§â PÉ®¸ÀUÁgÀ£À£ÀÄß 08 UÀAmÉUÀ¼À MAzÀÄ ¥Á½ PÉ®¸ÀzÀ°èlÄÖ
«±ÁæAw ªÀÄvÀÄÛ HlPÁÌV MAzÀÄ UÀAmÉ PÀ¼ÉAiÀÄ¯ÁVzÉ JAzÀÄ ¨sÁ«¹, MAzÀÄ UÀAmÉUÉ 03 ¥ÉnÖUÉUÀ¼ÀAvÉ 07
UÀAmÉUÀ¼À°è 21 ¥ÉnÖUÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀÄvÁÛ£ÉAzÀÄ ¤±ÀÑ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ. FUÀ EzÀÄ M§â PÉ®¸ÀUÁgÀ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁzÀ ²µÀÖ
PÁAiÀÄðªÁVzÉ. CzÀPÀÌ£ÀÄ¸ÁgÀªÁV PÀÆ°/ªÀÄdÆjAiÀÄ£ÀÄß ¤zsÀðj¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
DAiÀiÁ¸À CzsåÀ AiÀÄ£À (Fatigue Study)
M§â ªÀåQÛAiÀÄÄ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÁUÀ «±ÁæAw ¥ÀqÉAiÀÄ¢zÀÝgÉ CªÀ¼ÀÄ/CªÀ£ÀÄ ªÀiÁ£À¹PÀªÁV ªÀÄvÀÄÛ

zÉÊ»PÀªÁV DAiÀiÁ¸ÀUÉÆAqÀ C£ÀÄ¨sÀªÀ ªÀiÁrAiÉÄÃ EgÀÄvÁÛ¼É/£É. «±ÁæAwAiÀÄ ªÀÄzsÀåAvÀgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄgÀÄZÉÃvÀ£À ºÉÆA¢
CzÉÃ ¸ÁªÀÄxÀåðzÉÆA¢UÉ ¥ÀÄ£ÀB PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀª
Û .É EzÀÄ GvÁàzPÀ v
À AÉ iÀÄ£ÀÄß ºÉa¸
Ñ ÄÀ ªÀ ¥ÀjuÁªÀÄªÀ£ÄÀ ß
ºÉÆA¢zÉ. MAzÀÄ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ªÀÄÄV¸ÀÄªÀ°è §AiÀÄ¸ÀÄªÀ «±ÁæAw ªÀÄzsÀåAvÀgÀUÀ¼À ¥ÀjªÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£À
¸ÀªÄÀ AiÀÄ CzsåÀ AiÀÄ£ÀªÅÀ ¤±À¬
Ñ Ä¸ÀÄvÀz
Û .É GzÁºÀgu
À U
É ,É ¸ÁÜªg
À z
À °
À è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¥Àw
æ 8 UÀAmÉU¼
À À ªÀÄÆgÀÄ ¥Á½UÀ¼°
À è
PÉ®¸ÀªÀÅ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. MAzÉÃ ¥Á½AiÀÄ°èAiÀÄÆ PÀÆqÀ M§â PÉ®¸ÀUÁgÀ¤UÉ CªÀ¼À/CªÀ£À ¨sÉÆÃd£À EvÁå¢UÉ ¸Àé®à
«±ÁæAw PÁ¯ÁªÀ¢ü PÉÆqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. PÉ®¸ÀªÀÅ ºÉZÀÄÑ ¨sËwPÀ ±ÀæªÀÄªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÀÝgÉ DUÀ PÉ®¸ÀUÁgÀjUÉ
DVAzÁUÉÎ ¸ÀtÚ vÁvÁÌ°PÀ «gÁªÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß PÉÆqÀ¨ÃÉ PÀÄ. EzÀjAzÁV C¥ÉÃQëvÀ GvÁàz£
À U
É É CªÀ¼ÄÀ /CªÀ£ÄÀ ¸ÁªÀÄxÀåð
ªÀÄlÖª£
À ÄÀ ß vÀÄA©PÉÆ¼ÀÄîvÁÛ¼/É £É.
DAiÀiÁ¸ÀPÉÌ PÁgÀtªÁUÀÄªÀAvÀºÀ C£ÉÃPÀ PÁgÀtUÀ¼À°è PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ¢ÃWÀð CªÀ¢üUÀ¼ÀÄ, ¸ÀjºÉÆAzÀzÀ

PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ, ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÉÆA¢V£À ºÁ¢ðPÀª®
À z
è À ¸ÀA§AzsU
À ¼
À ÄÀ CxÀªÁ PÀ¼¥
À ª
É ÄÀ lÖzÀ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ
¥Àj¹ÜwUÀ¼ÀÄ EvÁå¢ ¸ÉÃjªÉ. GvÀÛªÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ°è EAvÀºÀ CqÀZÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¸À¨ÉÃPÀÄ.
«¨sÃÉ zÁvÀäPÀ PÁAiÀiÁðzsÁjvÀ PÀÆ° ¥ÀzÞÀ w (Differential Piece Wage System)
PÁAiÀiÁðzsÁjvÀ PÀÆ° ¥ÀzÞÀ wAiÀÄ£ÀÄß mÉÃ®gï §®ªÁV ¸ÀªÄÀ yð¹zÀÝgÄÀ . CªÀgÄÀ PÉ®¸ÀUÁgÀg£
À ÄÀ ß ¸ÀªÄÀ xÀð(zÀP)ëÀ
ªÀÄvÀÄÛ ÇÀªÄÀ xÀð(CzÀP)ëÀ gÉAzÀÄ «¨sf
À ¸À®Ä §AiÀÄ¹zÀÝgÄÀ . ²µÀÖ CªÀ¢ü ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ªÀiÁ£ÀzA
À qÀU¼
À ÄÀ ªÉÄÃ¯É ZÀað¹zÀ
PÉ®¸À-CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¤zsÀðj¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. £ÀAvÀgÀ F ²µÀÖUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ£ÀÄß
¸ÀªÄÀ xÀð ªÀÄvÀÄÛ ÇÀªÄÀ xÀðgÉAzÀÄ ªÀVÃðPÀj¸À¨ÃÉ PÀÄ. CªÀgÄÀ ¸ÀªÄÀ xÀð PÉ®¸ÀUÁgÀg£
À ÄÀ ß ¥ÀÄgÀ¸ÌÀ j¸À®Ä §AiÀÄ¸ÀÄwÛzÝÀ gÄÀ .
DzÀÝjAzÀ, ²µÀÖQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¹zÀ ªÀÄvÀÄÛ ²µÀÖQÌAvÀ PÀrªÉÄ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¹zÀ PÉ®¸ÀUÁgÀjUÉ CªÀgÀÄ
««zsÀ PÀÆ° zÀgÀ ¥ÁªÀw ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀAzÀgÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, M§â PÉ®¸ÀUÁgÀ¤UÉ MAzÀÄ ¢£ÀPÉÌ ²µÀÖ
GvÁàz£
À É 10 AiÀÄÆ¤lÄÖU¼
À A
É zÀÄ ¤zsð
À j¸À¯ÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁgÀÄ ²µÀÖ CxÀªÁ ²µÀQÖ ÌAvÀ ºÉZÄÀ Ñ GvÁàz£
À É ªÀiÁqÀÄvÁÛgÆ
É Ã
CªÀgÀÄ MAzÀÄ AiÀÄÆ¤nÖUÉ gÀÆ.50 ¥ÀqÉAiÀÄÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁgÀÄ PÀrªÉÄ GvÁà¢¸ÀÄvÁÛgÉÆÃ CªÀgÀÄ MAzÀÄ
AiÀÄÆ¤nÖUÉ gÀÆ.40 ¥ÀqÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. 11 AiÀÄÆ¤lÄÖUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrzÀ M§â PÁ«ÄðPÀ£ÀÄ FUÀ MAzÀÄ ¢£ÀPÉÌ
11 x 50=gÀÆ.550 ¥ÀqÉAiÀÄÄvÁÛ£É ºÁUÉAiÉÄÃ 9 AiÀÄÆ¤lÄÖUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrzÀ PÁ«ÄðPÀ£ÀÄ MAzÀÄ ¢£ÀPÉÌ
9 x 40=gÀÆ.360 ¥ÀqÉAiÀÄÄvÁÛ£É.
mÉÃ®gïgÀªg
À À ¥ÀPæ ÁgÀ, ÇÀªÄÀ xÀð PÉ®¸ÀUÁgÀ¤UÉ gÀÆ.190UÀ¼À ªÀåvÁå¸ª
À ÅÀ GvÀª
Û ÄÀ ªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀAvÉ
¥ÉÃæ gÉÃ¦vÀ£ÁUÀ®Ä ¸ÁPÁUÀÄvÀz
Û .É CªÀgÀ ¸ÀA
é vÀ C£ÀÄ¨sª
À ¢
À AzÀ, ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ vÀAvÀU
æ ¼
À £
À ÄÀ ß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ
¨ÉvÀèºÉªÀiï ¹ÖÃ¯ï ªÀPïìð£À°è PÀ©âtzÀ vÀÄAqÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀÄ ¸ÀgÀAeÁªÀÄÄ ¸ÁV¸ÀÄªÀ gÉÊ¯Éé ¨ÉÆÃVUÀ½UÉ vÀÄA§ÄªÀ
PÉ®¸ÀzÀ°è ¢£ÀªÉÇAzÀPÉÌ M§â ªÀåQÛAiÀÄÄ 12.5 l£ï¤AzÀ ¢£ÀªÉÇAzÀPÉÌ M§â ªÀåQÛAiÀÄÄ 47 l£ïUÀ¼ÀµÀÄÖ vÀÄA© vÀ£Àß
¢£ÀUÀÆ°AiÀÄ£ÀÄß gÀÆ.15jAzÀ gÀÆ.85PÉÌ ºÉaÑ¹PÉÆAqÀÄ UÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ±ÉÃ 60gÀµÀÄÖ ºÉZÀÄÑ UÀ½¸ÀÄªÀ ¸ÁªÀÄxÀåð
ºÉÆA¢zÀ ¹Ì«Äqï (Schmidt) JA§ PÁ«ÄðPÀ£À GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀÄvÁÛgÉ.
mÉÃ®gïgÀªÀgÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀAvÀæUÀ¼ÀÄ M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ ¸ÀªÀÄUÀæªÁV MUÀÆÎr¹zÀ zÀPÀëvÉAiÀÄ

¤gÀÆ¥ÀuU
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀÄ£ÀgÁªÀ¯Æ
É ÃPÀ£À ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄÄRåªÁVzÉ. zÀPëÀvA
É iÀÄ ¸ÀA±ÉÆÃzs£
À U
ÀÉ É MAzÀÄ GvÀÛªÄÀ «zsÁ£ÀzÀ
¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ CUÀvÀå«zÉ ªÀÄvÀÄÛ DAiÉÄÌUÉÆAqÀ «zsÁ£ÀªÀÅ £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀ ¢£ÀzÀ PÉ®¸À ¤±ÀÑ¬Ä¸À®Ä ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À
¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ. ¢£ÀzÀ £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß AiÀiÁgÀÄ ªÀÄÄV¸ÀÄªÀgÉÆÃ/ºÉZÀÄÑ ªÀiÁqÀÄªÀgÉÆÃ CªÀjUÉ ¨sÉÃzÀ vÉÆÃgÀÄªÀ
ªÉÃvÀ£À ¥ÀzÞÀ w EgÀ¨ÃÉ PÀÄ. F «¨sÃÉ zÁvÀäPÀ ¥ÀzÞÀ wAiÀÄÄ zÀPv
ëÀ A
É iÀÄÄ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ dAn ¥Àj±Àª
æ ÄÀ UÀ¼À
¥sÀ°vÁA±À JA§ HºÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É DzsÁgÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. DzÀÝjAzÀ PÁ«ÄðPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ C¢üPÀ
¥ÀjuÁªÀÄPÀ(output)zÀ°è ¥Á®Ä ¥ÀqAÉ iÀÄ®Ä dUÀ¼ª
À Ár GvÁàz£
À AÉ iÀÄ£ÀÄß ¤§ðA¢ü¸ÄÀ ªÀ §zÀ®Ä, CzÀ£ÄÀ ß UÀjµÀU
× Æ
É ½¸À®Ä
¸ÀºPÀ ÁgÀ¢AzÀ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸À¨ÃÉ PÀÄ. ¸ÀàµÖÀªÁV, mÉÃ®gïgÀªg
À À D¯ÉÆÃZÀ£U
É ¼
À À MlÄÖ C©ü¥ÁæAiÀÄ ¸ÁgÀªÅÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæUÀ¼À ÇÀA§zÀÞ «ªÀgÀuÉAiÀÄ°ègÀzÉÃ, ªÀiÁ£À¹PÀ PÁæAw (Mental Revolution)
JAzÉÃ CªÀgÀÄ G¯ÉèÃT¸ÀÄªÀ ªÀÄ£ÉÆÃzsÀªÀÄðzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ°èzÉ. ªÀiÁ£À¹PÀ PÁæAwAiÀÄÄ PÉ®¸ÀUÁgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¤ªÀðºÀuÁAUÀUÀ¼À ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¥ÉÊ¥ÉÆÃn¬ÄAzÀ ¸ÀºÀPÁgÀzÉÀqÉUÉ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
E§âgÀÆ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀgÀ CªÀ±ÀåPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß CjAiÀÄ¨ÉÃPÀÄ. E§âgÀÆ ¯Á¨sÀzÀ ¥ÀæªÀiÁt ºÉaÑ¸ÀÄªÀ UÀÄj ºÉÆAzÀ¨ÉÃPÀÄ. DUÀ
EzÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉÃ PÉëÆÃ¨sÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆÃUÀ¯Ár¸À§®èzÀÄ. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¯Á¨sÀzÀ MAzÀÄ ¥Á®£ÀÄß PÁ«ÄðPÀgÉÆA¢UÉ
ºÀAaPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ. PÁ«ÄðPÀgÀÆ PÀÆqÀ vÀªÀÄä ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß PÀA¥À¤AiÀÄÄ ¯Á¨sÀ UÀ½¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀ®Ä PÉÆqÀÄUÉAiÀiÁV
¤ÃqÀ¨ÃÉ PÀÄ. F ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ£A î iÀÄzÀÄ. PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ AiÉÆÃUÀPÃëÉ ªÀÄªÀÅ
É iÀÄÄ CªÀj§âjUÀÆ, eÉÆvÉUÉ PÀA¥À¤UÀÆ PÀÆqÀ M¼ÉA
¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀÄ°è ªÀiÁvÀæªÉÃ ªÀåªÀºÁgÀzÀ C¨sÀÄåzÀAiÀÄzÀ SÁvÀjAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ.
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ CA±ÀU¼
À ÄÀ , vÀvU
éÀ ¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀU
æ ¼
À £
À ÄÀ ß C¨såÀ ¹¹zÀ £ÀAvÀg,À FUÀ £ÁªÀÅ J¥sï.qÀ§Æèö.å
mÉÃ®gï PÁ®zÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀzÀåzÀ°è£À CªÀÅUÀ¼À ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ C£ÀéAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjUÀtÂ¸ÉÆÃt.
mÉÃ®gï ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ ¸ÀªÄÀ PÁ°Ã£ÀjAzÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ C£ÀéAiÀÄUÀ¼ÄÀ

(Applications of Scientific Management by Taylor and his Contemporaries)
1. ¨ÉvÀèºÉªÀiï ¹ÖÃ¯ï PÀA¥À¤AiÀÄ°è PÁAiÀÄð CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ°è ¸ÀgÀtÂÃ ¥ÀæAiÉÆÃUÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ M§â PÁ«ÄðPÀ£ÀÄ
MAzÀÄ ¸À°PÉ¬ÄAzÀ 21 ¥ËAqïUÀ¼À CvÀÄåvÀÛªÀÄ vÀÆPÀªÀ£ÀÄß eÉÆÃgÁV £ÀÆPÀ§ºÀÄzÉA§ÄzÀ£ÀÄß mÉÃ®gï
PÀAqÀÄ»rzÀgÀÄ. EzÀgÀ C£ÀÄµÁ×£ÀªÀÅ MAzÀÄ ªÀµÀðPÉÌ gÀÆ.75000 jAzÀ gÀÆ.80000UÀ¼À£ÀÄß PÀA¥À¤AiÀÄÄ
G½¹vÀÄ.
2. MAzÀÄ ¢£ÀPÉÌ M§â ªÀåQÛAiÀÄÄ PÀ©âtzÀ vÀÄAqÀÄ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀÄ 12.5 l£ï ¬ÄAzÀ 47 l£ïUÀ½UÉ ºÉaÑvÀÄ.
EzÀÄ PÀÆqÀ ±À«
æ ÄPÀjUÉ ±ÉÃPÀqÁ 60jAzÀ PÀÆ° ºÉa¸
Ñ ÄÀ ªÀ°è C®èzÃÉ ±À«
æ ÄPÀgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß 500 jAzÀ 140PÉÌ
PÀrvÀUÉÆ½¹ PÀA¥À¤UÉ G½vÁAiÀÄUÀ¼À°è ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃjvÀÄ.
3. MAzÀÄ «eÁÕ£ÀªÁV ¥ÀjªÀvÀð£É ºÉÆA¢zÀ ‘¯ÉÆÃºÀUÀ¼À PÀvÀÛj¸ÀÄªÀ PÀ¯É’ (The art of cutting metals)
JA§ MAzÀÄ ¯ÉÃR£ÀªÀ£ÀÄß CªÀgÀÄ ¥ÀæPÀn¹zÀgÀÄ.
4. CªÀgÀÄ ¨ÉvÀèºÉªÀiï ¹ÖÃ¯ï PÀA¥À¤UÉ - GvÉÛÃd£ÀUÀ¼ÀÆ ¸ÉÃjzÀAvÉ PÁAiÀiÁðzsÁjvÀ zÀgÀ PÀÆ° ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß
«£Áå¸ÀUÉÆ½¹zÀgÀÄ.
5. mÉÃ®gïgÀªg
À À ¸Àº¥
À Áp ¥sÁAæ Pï UÉ¬Ä¯ï¨Év
æ ï EnÖUÉ eÉÆÃr¸ÀÄªÀ PÀ¯U
É É ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß C£À¬
é Ä¹zÀgÄÀ
ªÀÄvÀÄÛ EnÖUÉ eÉÆÃr¸ÀÄªÀªÀjUÉ CªÀ±ÀåªÉAzÀÄ ¤±ÀÑ¬Ä¹zÀ PÉ®ªÀÅ ZÀ®£ÉUÀ¼À£ÀÄß ZÀ®£É CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ
vÉUÉzÀÄºÁPÀ®Ä ¸ÁzsÀå«zÀÄÝ (ZÀ®£ÉUÀ¼ÀÄ 18 jAzÀ 5PÉÌ E½¬ÄvÀÄ) EnÖUÉUÀ¼À£ÀÄß »rzÀÄPÉÆ¼Àî®Ä ¸ÀgÀ¼À
G¥ÀPg
À t
À UÀ¼A
À vÀºÀ ºÉÆAzÁtÂPA
É iÀiÁUÀÄªÀ ¸ÁgÀÄªÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¥ÉÆlÖtUÀ¼£
À ÄÀ ß «£Áå¸ÀUÆ
É ½¹zÀ£ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ
CzÉÃ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è EnÖUÉ eÉÆÃr¸ÀÄªÀªj
À UÉ JgÀqÆ
À PÉÊUÀ¼£
À Æ
À ß §¼À¸®
À Ä PÀÆqÀ CAwªÀÄªÁV ¨ÉÆÃ¢ü¹zÀ£ÄÀ .
EzÀÄ EnÖUÉ eÉÆÃr¸ÀÄªÀ ¸Àg¼
À À PÀ¯U
É É ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ C£À¬
é ÄPÉUÉ MAzÀÄ GvÀÌøµÀ× GzÁºÀgu É iÀiÁVzÉ.
À A
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¸ÀzÀåzÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀªÀ£ÀÆß PÀÆqÀ ¥ÀjÃQë¸À§ºÀÄzÀÄ. EAzÀÄ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉUÉ
ªÀÄÄAzÀÄªÀjzÀ ¨sÁUÀªÁV C£ÉÃPÀ ºÉÆ¸À vÀAvÀæUÀ¼ÀÄ C©üªÀÈ¢ÞºÉÆA¢ªÉ. «±ÀézÀ JgÀqÀ£ÉÃ AiÀÄÄzÀÞzÀ°è AiÀÄÄzÀÞ
¸ÁªÀÄVæUÀ¼À ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß CvÀÄåvÀÛªÀÄUÉÆ½¸À®Ä ¥ÀjZÀ®£ÉUÀ¼À ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸À¯ÁVvÀÄÛ. CzÉÃ
jÃwAiÀiÁV J¥sï.qÀ§Æèöå.mÉÃ®gïgÀªÀjAzÀÀ eÉÆÃqÀuÁ ±ÉæÃtÂAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ±ÉÆÃ¢ü¸À®àlÄÖ, CzÀÄ ‘T £ÀªÀÄÆ£É’AiÀÄ
PÁgÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÀªÄÀ ÆºÀU½
À UÁV vÀAiÀiÁj¸À®Ä ¥sÆ
É Ãqïð ªÉÆÃmÁgÀÄ PÀA¥À¤¬ÄAzÀ §ºÀ¼À AiÀÄ±À¹éAiÀiÁV §¼À¸¯
À ÁVvÀÄ.Û
F ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß FUÀ §ºÀÄªÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ°è wÃgÁ EwÛÃaV£À ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ
‘£ÉÃgÀ GvÁàz£
À ’É (Lean Manufacturing) DVzÉ. EwÛÃa£À ¢£ÀU¼
À °
À è AiÀÄAvÀª
æ iÀ Á£ÀªÀ «eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ PÀA¥ÀÆålgïUÀ¼£
À ÄÀ ß,
GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÉ ªÀåªÀºÁgÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À°è G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. EzÀÄ F ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À ªÉÊeÁÕ¤PÀ
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¨sÁUÀªÁVzÉ. EzÀÄ GvÁàzÀPÀvÉAiÀÄ ªÀÄlÖUÀ¼À£ÀÄß ºÉaÑ¹zÉ. PÁAiÀÄð ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á vÀAvÀæUÀ¼À£ÀÆß PÀÆqÀ
C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹zÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄªÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ. DzsÀÄ¤PÀ vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄ°è
G¥ÀAiÉÆÃV¹gÀÄªÀ PÉ®ªÉÇAzÀÄ ¥ÀzÀUÀ¼À CxÀðUÀ¼À£ÀÄß ªÉÄÃ¯É ¨ÁPïì£À°è PÉÆqÀ¯ÁVzÉ.
¥sAÀ iÉÆÃ¯ïgÀªg
À À ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ vÀvéÀU¼
À ÄÀ (Fayol’s Principles of Management)
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ «ZÁgÀ ¥ÀAxÀzÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è ¥sÀAiÉÆÃ¯ïgÀªÀgÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ ¹zÁÞAvÀªÀÅ

MAzÀÄ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR PÉÆArAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¹zÉ. MAzÀÄ PÁ®zÀ°è mÉÃ®gïgÀªg
À ÄÀ PÁSÁð£ÉAiÀÄ PÁAiÀiÁðAUÀtzÀ PÉ®¸ÀU¼
À ÁzÀ
CvÀÄåvÀÛªÀÄ «zsÁ£À PÀAqÀÄ»rAiÀÄÄªÀÅzÀÄ, £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀ PÉ®¸À ¢£ÀUÀ¼ÀÄ, «¨sÉÃzÁvÀäPÀ PÁAiÀiÁðzsÁjvÀ PÀÆ° ¥ÀzÀÞw
ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀuU
É ¼
À °
À è ¥ÀjuÁªÀÄPÁj AiÀÄ±À¸ÄÀ ì UÀ½¹zÀgÄÀ . ºÉ¤æ ¥sA
À ÄÀ M§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À À
PÁAiÀÄð AiÀiÁªÀÅzÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ F PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀÄªÁUÀ AiÀiÁªÀ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸À¨ÉÃPÉA§ÄzÀ£ÀÄß
«ªÀj¹zÁÝgÉ. PÁSÁð£É ¥ÀzÀÞwAiÀÄ°è PÁ«ÄðPÀgÀ zÀPÀëvÉ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ¥ÀqÉzÀgÉ, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ zÀPÀëvÉAiÀÄÆ ¸ÀºÀ
¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ¥ÀqÉ¢zÉ. ¥sÀAiÉÆÃ¯ïgÀªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß CªÀgÀ PÀÈwUÀ¼ÀÄ ºÉÆA¢zÀÝ ¥Àæ¨sÁªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ
zÀPÀëvÉUÀ¼À°è ¸ÀÄzsÁgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¤gÀAvÀgÀªÁV ºÉÆAzÀÄªÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è ªÁåSÁå¤¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
À iÉÆÃ¯ï (1841-1925) ¥ÉA

ºÉ¤æ ¥sA æ Zï ¤ªÀðºÀuÁ ¥Àw
æ ¥ÁzÀP£
À ÁVzÀÄÝ, PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÉ
¸ÀA§A¢ü¹zÀ CªÀgÀ ¹zÁÞAvÀU¼
À ÄÀ 20£ÉÃ ±Àvª
À iÀ Á£ÀzÀ DgÀA¨sz
À °
À è ºÉZÄÀ Ñ ¥À¨
æ Ás ªÀ ©ÃjzÀªÅÀ . CªÀgÄÀ 1860gÀ°è ¸ÉÊAmï
Jn£Áß ªÉÄÊ¤AUï CPÁqÉ«Ä¬ÄAzÀ ªÉÄÊ¤AUï EAf¤AiÀÄjAUï£À°è ¥ÀzÀ« ¥ÀqÉzÀgÀÄ. 19 ªÀµÀðzÀ EAf¤AiÀÄgï
‘Compagnie de commentary- Fourchambean- Decazeville’ JA§ ªÉÄÊ¤AUï PÀA¥À¤AiÀÄ°è ªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß
¥ÁægA
À ©ü¹zÀgÄÀ . CAwªÀÄªÁV 1888 jAzÀ 1918 gÀªg
À U
É É CzÀgÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ À ¤zÉÃð±ÀPg
À ÁV PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¹zÀgÄÀ .
CªÀgÀ ¹zÁÞAvÀU¼
À ÄÀ , vÀ£ßÀ GvÁàz£
À Á ªÉZU
ÑÀ ¼
À £
À ÄÀ ß ¤AiÀÄAwæ¸¨
À ÃÉ PÁzÀ ¸Àz
à Ás ðvÀäPÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆAzÀgÀ GvÁàz£
À Á
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ PÀÄjvÀÄ «ªÀj¸ÀÄvÀª
É iÀÄ £Á®ÄÌ PÁAiÀÄðUÀ¼ÁzÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ, ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ, ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹zÀ ªÉÆzÀ® ªÀåQÛ ¥sÀAiÉÆÃ¯ï. DzÀgÉ, CªÀgÀ ¤gÀÆ¥ÀuÉ ¸Àé®à ©ü£ÀßªÁVvÀÄÛ-
AiÉÆÃf¸ÀÄ, ¸ÀAWÀn¸ÀÄ, DeÉÕªÀiÁqÀÄ, ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄUÉÆ½¸ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ. ¥sÀAiÉÆÃ¯ï CªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ MAzÀÄ
OzÉÆåÃVPÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ J¯Áè ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß vÁAwæPÀ, ªÁtÂdå, ºÀtPÁ¸ÀÄ, ¨sÀzÀævÉ, ¯ÉPÀÌ±Á¸ÀÛç ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉ
JAzÀÄ «¨sÀf¸À§ºÀÄzÀÄ. C®èzÉÃ, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ¨sËwPÀ, £ÉÊwPÀ, ²PÀët, eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄ¨sÀªÀ - F UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ PÀÆqÀ CªÀgÀÄ ¸ÀÆa¹zÀÝgÀÄ. MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß GvÀÛªÀÄ¥Àr¸À®Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁzÀ ¤ªÀðºÀuÁ vÀvÀéUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄÄ ¸ÀA¨sÁªÀåªÁV «ÄwgÀ»vÀªÁzÀzÀÄÝ JAzÀÄ CªÀgÀÄ
£ÀA©zÀÝgÄÀ .
vÀªÀÄä ¸ÀéAvÀ C£ÀÄ¨sÀªÀzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É, CªÀgÀÄ vÀªÀÄä DqÀ½vÀzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹zÀgÀÄ.
CªÀgÀÄ ¥Àæw¥Á¢¹zÀ 14 ¤ªÀðºÀuÁ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß 1917gÀ°è ¥ÀæPÀlªÁzÀ CªÀgÀ ‘’Administration Industrialle et
generale’’ JA§ PÀÈwAiÀÄ°è «ªÀgÀªÁV ZÀað¸À¯ÁVzÉ. F PÀÈwAiÀÄÄ 1949gÀ°è ‘¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀÄvÀÄÛ OzÉÆåÃVPÀ
¤ªÀðºÀuÉ’ (General and Industrial Management) JAzÀÄ DAUÀè ¨sÁµÉAiÀÄ°è ¥ÀæPÀlUÉÆArvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
CzÀ£ÀÄß ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ¤ªÀðºÀuÁ ¹zÁÞAvÀzÀ vÀ¼ÀºÀ¢AiÉÄAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¸À¯ÁVzÉ. CªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÁV CªÀgÀ£ÀÄß
‘¸ÁªÀiÁ£Àå ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¦vÁªÀÄºÀ’ JAzÀÆ PÀÆqÀ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
DzsÄÀ ¤PÀ GvÁàz£
À /É ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ PÉ®ªÀÅ ¥ÀzU
À ¼
À À ±À§Ý¸AÀ UÀº
æ À
(Glossary of Some Terms of Modern Production/Scientific Management)
1. ¸ÀPÁ®zÀ°è vÀAiÀiÁjPÉ (Just in Time Manufacturing): EzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉ vÀAvÀæªÁVzÀÄÝ,

ºÀÆrPÉAiÀÄ ªÉÄÃ°£À ¥Àæw¥sÀ®ªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ¸ÀA¸ÀÌgÀuÁ zÁ¸ÁÛ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÉZÀÑUÀ¼À£ÀÄß
PÀrvÀUÆ
É ½¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. F ¥ÀzÞÀ wAiÀÄ£ÀÄß zÀ²ð¸À§®è ¸À£ßÉ UÀ¼ÄÀ CxÀªÁ PÁ£ï¨Á£ï (KANBAN) ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ
C£ÀÄµÁ×£U
À Æ
É ½¸À§ºÀÄzÁVzÀÄÝ, GvÁàz£
À Á ¥ÀQæ A
æ iÉÄ CxÀªÁ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ºÀAvÀz°
À è ªÀÄgÀÄ¥ÀÆgÀtzÀ CUÀvåÀ «zÉAiÉÄÃ
CxÀªÁ E®èªÉÃ JAzÀÄ ºÉÃ¼ÀÄvÀÛzÉ.
2. À É / °Ã£ï ªÀiÁå£ÀÄå¥sÁåPÀÑjAUï (Lean Manufacturing): AiÀiÁªÀÅzÉÃ vÀAiÀiÁjPÁ ¥ÀQæ A

£ÉÃgÀ GvÁàz£ æ iÉÄ
CxÀªÁ AiÀiÁªÀÅzÉÃ «zsÀzÀ ªÀåªÀºÁgÀzÀ°è K¼ÀÄ C¥ÀªÀåAiÀÄUÀ¼ÁzÀ, CwAiÀiÁzÀ GvÁàzÀ£É, PÁAiÀÄÄªÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄ,
¸ÁjUÉ, ¸ÀA¸ÀÌgÀuÉ, ZÀ®£É, zÁ¸ÁÛ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄdjªÀ¸ÀÄÛ PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀgÀ ªÉÄÃ¯É UÀªÀÄ£À PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀÄªÀ
¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ¹zÁÞAvÀªÁVzÉ. C¥ÀªåÀ AiÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß vÀqU
É l
À ÄÖªÅÀ zÀjAzÀ UÀÄtªÀÄlÖ ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄvÀz
Û ,É GvÁàz£
À Á CªÀ¢ü
PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÉZÀÑ PÀrvÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
3. PÉÊgÀhÄ£ï (Kaizen): EzÉÆAzÀÄ d¥Á¤ ±À§ÝªÁVzÀÄÝ, EzÀgÀ CxÀð ‘GvÀÛªÀÄUÉÆ¼ÀÄî«PÉUÉ §zÀ¯ÁªÀuÉ’
CxÀªÁ ‘¸ÀÄzsÁgÀu’É . EzÀÄ d¥Á¤ÃAiÀÄgÀÄ JgÀq£
À A
É iÀÄ ªÀÄºÁAiÀÄÄzÀÞzÀ §½PÀ, vÀªÄÀ ä GvÁàzPÀ v
À A
É iÀÄ°è ¸ÀÄzsÁgÀuU
É ÁV,
J¥sï.qÀ§Æèöå. mÉÃ®gï£ÀAvÀºÀ CªÉÄÃjPÁzÀ ¥ÀjtvÀgÀ PÁAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß C£Àé¬Ä¹, §¼À¹zÀ «zsÁ£ÀªÁVzÉ. PÉÊgÀhÄ£ï£À
GzÉÝÃ±ÀªÉAzÀgÉ C¥ÀªÀåAiÀÄzÀ ºÉÆÃUÀ¯Ár¸ÀÄ«PÉ (AiÀiÁªÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ ªÀiË®åªÀ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀzÉ, GvÀà£Àß CxÀªÁ
¸ÉÃªÉAiÀÄ ªÉZª
ÑÀ £
À ÄÀ ß ºÉa¸
Ñ ÄÀ vÀª
Û A
É iÉÆÃ, CAvÀºÀ ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß C¥ÀªåÀ AiÀÄªÉAzÀÄ ªÁåSÁå¤¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û )É ¸ÀPÁ®zÀ°è
«vÀgÀuÉ, GvÁàzÀ£Á ¥ÀæªÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ «zsÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀjzÀÆV¸ÀÄªÀÅzÀÄ, ²¶ÖÃPÀj¹zÀ PÉ®¸À, GvÀà£Àß ±ÉæÃtÂUÀ¼À
ZÀ®£ÉAiÀÄ UÀw, ¸ÀjAiÀiÁzÀ UÁvÀæzÀ ¸À®PÀgÀuÉ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. d¥Á¤ÃAiÀÄgÀÄ §¼À¸ÀÄªÀ F ¥ÀzÀ
“¥Àv
æ åÉ ÃPÀªÁV¸ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GvÀª
Û ÄÀ jÃwAiÀÄ°è EqÀÄ” JA§ CxÀðªÀ£ÄÀ ß PÉÆqÀÄvÀz
Û .É ¥Àv
æ åÉ ÃPÀªÁV vÉUz
É ÄÀ PÉÆArgÀÄªÀÅzÉAzÀg,É
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV MAzÀÄ ¥ÀQæ Aæ iÉÄ, ¥ÀzÞÀw, GvÀ£
à ßÀ CxÀªÁ ¸ÉÃªÉAiÀiÁVzÉ. CzÀÄ PÁAiÀÄð¸ÀÜ¼ª
À £
À ÄÀ ß ªÀiÁ£À«ÃAiÀÄUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ,
QèµÀÖPÀgÀªÁzÀ ¨sËwPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£À¹PÀ PÉ®¸ÀUÀ¼ÉgÀqÀ£ÀÆß vÉÆqÉzÀÄºÁPÀÄªÀÅzÀÄ, ªÉÊeÁÕ¤PÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¹ Që¥Àæ
¥ÀA
æ iÉÆÃUÀU¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÃUÉ ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÉA§ÄzÀ£ÄÀ ß d£ÀjUÉ w½¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªº
À ÁgÀzÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄUÀ¼°
À £
è À C¥ÀªåÀ AiÀÄªÀ£ÄÀ ß
UÀªÀÄ¤¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÉÆqÉzÀÄ ºÁPÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß PÀ°¸ÀÄªÀ zÉÊ£ÀA¢£À ZÀlÄªÀnPÉAiÀiÁVzÉ.
4. ¹Pïì ¹UÀä (Six sigma): EzÀÄ zÀvÁÛA±À DzsÁjvÀ «zsÁ£ÀªÁVzÀÄÝ, CzÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀAWÀl£ÉUÉ, AiÀiÁªÀ
ªÀ®AiÀÄ CxÀªÁ PÉëÃvÀæzÀ°è PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀÝgÀÆ, CzÀPÀëvÉUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ‘UÀÄtªÀÄlÖ
ªÀåvÀåAiÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß’ PÀrªÉÄUÉÆ½¹, ¸ÀªÄÀ AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀt G½¸À®Ä ¸ÀºPÀ j
À ¸ÀÄvÀÛz.É CzÀÄ ¥À§
æ ®ªÁzÀ UÁæºPÀ À PÉÃA¢ævÀ
«zsÁ£ÀªÁVzÀÄÝ, ºÉZÀÄÑ zÀPÀë ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸À®Ä CxÀªÁ C¹ÛvÀézÀ°ègÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß ±ÀÄ¢ÞÃPÀj¸À®Ä,
zÀvÁÛA±ÀªÀ£ÀÄß CªÀ®A©¸ÀÄvÀÛzÉ. ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ UÀÄtªÀÄlÖUÀ¼À ¥ÀæPÁgÀ ¥Àæw «Ä°AiÀÄ£ï CªÀPÁ±ÀUÀ¼À°è 3-4QÌAvÀ
ºÉZÀÄÑ zÉÆÃµÀUÀ½gÀ¨ÁgÀzÀÄ. EzÀ£ÀÄß AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¥ÀæQæAiÉÄUÉ C£Àé¬Ä¸À§ºÀÄzÀÄ, DzÀgÉ ¸ÀºÀd ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ
¨ÉA§®zÀ CUÀvåÀ «zÉ.
¤ªÀÄä w¼ÀÄªÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¹PÉÆ½î

¯ÉÃR£À ¸ÁªÀÄVæUÀ¼À ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À®Ä MAzÀÄ ¸ÀtÚ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸À¨ÉÃPÉAzÀÄ ¤ÃªÀÅ
¨sÁ«¸ÀÄ«j. ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉÆ½¸À®Ä ¤ÃªÀÅ AiÀiÁªÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆ¼ÀÄî«j? ¤ÃªÀÅ
eÁjUÉÆ½¸À°aÒ¸ÀÄªÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹ ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ ¤ÃqÀÄªÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀnÖ ªÀiÁr.
CªÀgÀÄ ¤ÃrzÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ 14 vÀvÀéUÀ¼ÉAzÀgÉ:-

(i) ±Àª
æ ÄÀ «¨sd
À £É (Division of Work): PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀtÚ PÁAiÀÄðUÀ¼ÁV «¨sÀf¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ
PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß M§â vÀgÀ¨ÉÃw ºÉÆA¢zÀ AiÉÆÃUÀå ¥ÀjtvÀ£ÀÄ ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÀÄ. »ÃUÉ, ±ÀæªÀÄ «¨sÀd£ÉAiÀÄÄ ªÉÊ²µÀÖöåvÉUÉ
CªÀPÁ±À ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. ¥sÀAiÉÆÃ¯ï CªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ, “±ÀæªÀÄ «¨sÀd£ÉAiÀÄ D±ÀAiÀÄªÀÅ MAzÉÃ jÃwAiÀÄ ¥Àj±ÀæªÀÄzÀ°è
ºÉZÄÀ Ñ GvÁà¢¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GvÀª
Û ÄÀ PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄªÀÅzÁVzÉ. ªÉÊ²µÀöÖ åvA
É iÀÄÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¥Àj±Àª
æ ÄÀ ªÀ£ÄÀ ß G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄªÀ
CvÀåAvÀ zÀPÀë ªÀiÁUÀðªÁVzÉ.”
ªÀåªº
À ÁgÀz°
À è PÉ®¸Àª£
À ÄÀ ß «²µÀÖ PÁAiÀÄðUÀ¼ÁV «¨sf
À ¹zÀg,É CzÀ£ÄÀ ß ºÉZÄÀ Ñ zÀPv
ëÀ ¬
É ÄAzÀ ¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÁVzÉ.
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ PÁAiÀÄðªÀÇ ¥ÀjtvÀ CxÀªÁ vÀgÀ¨ÉÃw ¥ÀqÉzÀ £ËPÀgÀjAzÀ ¤ªÀð»¸À®àqÀ¨ÉÃPÀÄ. EzÀÄ zÀPÀë ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀjuÁªÀÄPÁj GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß GAlÄªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÉ, PÀA¥À¤AiÀÄ°è £ÁªÀÅ ºÀtPÁ¸ÀÄ, ªÀiÁgÁl ¥ÀæQæAiÉÄ,
GvÁàz£
À É ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä® C©üªÈÀ ¢Þ EvÁå¢ ¥Àv
æ åÉ ÃPÀ «¨sÁUÀU¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉÝÃªÉ. CªÀÅUÀ¼®
É ª
è ÇÀ ¥ÀjtvÀ
ªÀåQU
Û ¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀÄvÀª
Û .É ¸ÁªÀÄÆ»PÀªÁV CªÀgÄÀ PÀA¥À¤AiÀÄ GvÁàz£
À É ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÁlUÀ¼À UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸Á¢ü¸ÄÀ vÁÛg.É
¥sA
À iÉÆÃ¯ï ±Àª
æ ÄÀ «¨sd
À £ÉAiÀÄ F vÀvéÀª£
À ÄÀ ß J¯Áè «zsz
À À PÉ®¸ÀU½
À UÉ- vÁAwæPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuU
É -
É C£Àé¬Ä¹zÀgÄÀ . F
vÀvÀéªÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ D¸ÀàvÉæ CxÀªÁ MAzÀÄ ¸ÀPÁðj PÀbÉÃjAiÀÄAvÀºÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è PÀÆqÀ £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.
(ii) C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆuÉUÁjPÉ (Authority and Responsibility): ¥sAÀ iÉÆÃ¯ï CªÀgÀ ¥ÀPæ ÁgÀ “C¢üPÁgÀªÅÀ
DzÉÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß PÉÆqÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ «zsÃÉ AiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqAÉ iÀÄÄªÀ ºÀPÁÌVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄÄ C¢üPÁgÀzÀ ¥s°
À vÁA±ÀªÁVzÉ.
C¢üPÁgÀzÀ JgÀqÀÄ «zsÀUÀ¼ÉAzÀgÉ – C¢üPÀÈvÀ C¢üPÁgÀ CAzÀgÉ DeÉÕ ªÀiÁqÀÄªÀ C¢üPÁgÀªÁVzÉ, ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ
C¢üPÁgÀ CAzÀgÉ ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£À C¢üPÁgÀªÁVzÉ”.
C¢üPÁgÀªÅÀ O¥ÀZÁjPÀ ªÀÄvÀÄÛ C£Ë¥ÀZÁjPÀ JgÀqÆ

À DVzÉ. ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ CªÀgÀ ºÉÆuÉUÁjPÉUÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV
C¢üPÁgÀ §AiÀÄ¸ÀÄvÁÛgÉ. C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ £ÀqÀÄªÉ ¸ÀªÀÄvÉÆÃ®£À«gÀ¨ÉÃPÀÄ. ¤ªÀðºÀuÁ C¢üPÁgÀzÀ
zÀÄgÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀªÁUÀzAÀ vÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ gÀPu
ëÀ É ªÀiÁrPÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ. CzÉÃ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°,è ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ vÀ£ßÀ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀÆtðUÉÆ½¸ÀªÅÀ zÀPÌÉ CUÀvåÀ ªÁzÀ C¢üPÁgÀª£
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ. GzÁºÀgu
À U
É ,É M§â ªÀiÁgÁl ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ ¼
À Æ
É §â¼ÄÀ
M§â RjÃ¢zÁgÀ£ÉÆA¢UÉ ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß wÃªÀiÁð¤¸À¨ÉÃPÁVzÉ. CªÀ¼ÀÄ 60 ¢£ÀUÀ¼À GzÀÝj CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß
¤ÃrzÀgÉ, ¥ÁæAiÀÄ±ÀB PÀA¥À¤AiÀÄÄ ºÉZÀÄÑªÀj gÀÆ. 50 PÉÆÃnUÀ¼À ¤ªÀé¼À ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀ ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß
PÀÄzÀÄj¸À§ºÀÄzÉAzÀÄ CªÀ¼ÀÄ PÀAqÀÄPÉÆ¼ÀÄîvÁÛ¼É. FUÀ PÀA¥À¤AiÀÄÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ½UÉ PÉÃªÀ® 40 ¢£ÀUÀ¼À GzÀÝj
CªÀ¢A
ü iÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀÄªÀ C¢üPÁgÀª£
À ÄÀ ß ¤ÃrzÉ. EzÀÄ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ°è ÇÀªiÀ Á£Àv¬
É ÄzÉ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß
vÉÆÃj¸ÀÄvÀz
Û .É EAvÀºÀ ¸ÀAzÀ¨ð
Às zÀ°,è PÀA¥À¤AiÀÄ »vÀzÈÀ ¶Ö¬ÄAzÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ ¤
À /½UÉ 60 ¢£ÀU¼
À À GzÀÝj CªÀ¢A
ü iÀÄ£ÀÄß
¤ÃqÀÄªÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß PÉÆqÀ¨ÉÃPÀÄ. CzÉÃ jÃwAiÀiÁV, F GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ°è F ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ½UÉ £ÀÆgÀÄ ¢£ÀUÀ¼À
GzÀÝj CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¨ÁgÀzÀÄ, KPÉAzÀgÉ CzÀgÀ CUÀvÀå«®è. ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ vÀ£Àß
«¢üªv
À ÁÛzÀ DzÉÃ±Àª£
À ÄÀ ß GzÉÝÃ±À¥Æ
À ªÀðPÀªÁV ¥Á°¸À¢gÀÄªÀ C¢üÃ£Àg£
À ÄÀ ß ²Që¸ÄÀ ªÀ C¢üPÁgÀª£
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ.
DzÀgÉ, CzÀÄ C¢üÃ£À £ËPÀgÀ¤UÉ CªÀ£À/CªÀ¼À «µÀAiÀÄ ªÀÄAqÀ£ÉUÉ ¸ÁPÀµÀÄÖ CªÀPÁ±À ¤ÃrzÀ £ÀAvÀgÀªÀµÉÖÃ DUÀ¨ÉÃPÀÄ.
ºÉ¤æ ¥sAÀ iÉÆÃ¯ï
1. fÃ«vÀ CªÀ¢ü : 1841-1925

2. ªÀÈwÛ : ªÉÄÊ¤AUï EAf¤AiÀÄgï ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¹zÁÞAw (¥sÉæAZï gÁ¶ÖçÃAiÀÄ)
3. ²PÀët : 1880gÀ°è ¸ÉÊAmï Jn£Éß ªÉÄÊ¤AUï CPÁqÉ«ÄAiÀÄ°è ¥ÀzÀ«.
4. ºÉÆA¢zÀ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ:
‘Cmpagnie de commentry- Fourchambeau-Decazeville’ JA§ ªÉÄÊ¤AUï PÀA¥À¤ ¸ÁÜ¦¹zÀgÄÀ
ªÀÄvÀÄÛ 1888gÀ°è ªÀÄvÀÄÛ 1918gÀ ªÀgÉUÀÆ CzÀgÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ ¤zÉÃð±ÀPÀgÁVzÀÝgÀÄ.
5. §gÀºU
À ¼
À ÄÀ :
‘Administration Industrialle et generale’ JA§ ¥ÀÄ¸ÀÛPª
À £
À ÄÀ ß 1949gÀ°è ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀÄvÀÄÛ OzÉÆåÃVPÀ
¤ªÀðºÀuÉ JA§ ºÉ¸j
À £À°è DAUÀ¨
è Ás µÉAiÀÄ°è ¥ÀPæ n
À ¸À®n
à v
Ö ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ ¸ÁA¥Àz
æ Á¬ÄPÀ ¤ªÀðºÀuÉ ¹zÁÞAvÀz°
À è
vÀ¼ÀºÀ¢AiÀÄ PÉ®¸ÀªÉAzÀÄ «¸ÁÛgÀªÁV ¥ÀjUÀtÂ¸À¯ÁVzÉ.
6. PÉÆqÀÄUÉU¼
À ÄÀ : ¥Àz
æ Ás £ÀªÁV 14 ¤ªÀðºÀuÉ vÀvéU
À ¼
À ÄÀ , DqÀ½vÁvÀäPÀ ¸ÀégÆ
À ¥Àz°
À g
è ÄÀ ªÀ EªÀÅUÀ¼ÄÀ G£ÀßvÀ ¤ªÀðºÀuÉ
ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ £ÀqÀªÀ½PÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀÄÝ ªÉÄÃ°AzÀ-PÉ¼ÀPÉÌ ºÁ¢AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ JAzÀÄ
ºÉÃ¼À¯ÁVzÉ.
Source:- www.en.wikipedia.org Image source:- www.image.google.com
(iii) ²¸ÀÄÛ (Discipline): ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÉ CªÀ±Àå«gÀÄªÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
GzÉÆåÃUÀ M¥ÀàAzÀPÉÌ «zsÉÃAiÀÄ£ÁVgÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ²¸ÀÄÛ J£ÀÄßvÁÛgÉ. ¥sÀAiÉÆÃ¯ïgÀªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ, ²¸ÀÄÛ J¯Áè ºÀAvÀUÀ¼À®Æè
M¼ÉAî iÀÄ G£ÀßvÁ¢üPÁjUÀ¼ÄÀ , ¸Àµ
à ÖÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀÄ¸ÀªÄÀ ävÀ M¥ÀA
à zÀU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀAqÀU¼
À À £ÁåAiÀÄ¸ÀªÄÀ ävª
À ÁzÀ C£À¬
é Ä¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß
§AiÀÄ¸ÀÄvÀz
Û .É
PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß £ÀµÀÖ¢AzÀ ¥ÁgÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä AiÀiÁªÀÅzÉÃ ºÉZÀÄÑªÀj ªÉÃvÀ£À«®èzÉ PÁ«ÄðPÀgÀÄ ºÉZÀÄÑªÀj

UÀAmÉU¼
À À PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ À ªÀUð
À ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀ ¸ÀAWÀl£ÉU¼
À ÄÀ M¥ÀàAzÀ ªÀiÁrgÀÄªÀÅzÁV ¨sÁ«¸ÉÆÃt.
¥Àæw¥sÀ®ªÁV, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄÄ F UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¹zÀ §½PÀ PÁ«ÄðPÀgÀ PÀÆ°UÀ¼À£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ ªÁUÁÝ£À
¤ÃrzÉ. E°è PÁ«ÄðPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ E§âgÀÆ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¥ÀPÀë¥ÁvÀ«®èzÉ CªÀgÀªÀgÀ ¨ÁzsÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀÆgÉÊ¹zÁUÀ ²¸ÀÄÛ C£ÀéAiÀÄªÁUÀÄvÀÛzÉ.
(iv) À ¥À DeÉÕ (Unity of Command): ¥sÀAiÉÆÃ¯ïgÀªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ, ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÉÊAiÀÄQÛPÀ £ËPÀgÀ¤UÉ

KPÀgÆ
M§â£ÉÃ M§â ªÉÄÃ®¢üPÁj EgÀ¨ÉÃPÀÄ. M§â £ËPÀgÀ£ÀÄ E§âgÀÄ ªÉÄÃ®¢üPÁjUÀ½AzÀ KPÀPÁ®zÀ°è DzÉÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
¥Àqz
É g
À É KPÀgÆ
À ¥À DeÉA
Õ iÀÄ vÀvª
éÀ £
À ÄÀ ß G®èAX¹zÀAvÁUÀÄvÀz
Û .É O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è ¨sÁUÀª»
À ¸ÀÄªÀ ¥Àw
æ AiÉÆ§âgÆ
À
M§â£ÉÃ M§â ªÉÄÃ®¢üPÁj¬ÄAzÀ CzÉÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ¤UÉÃ ºÉÆuÉUÁgÀ£ÁUÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ KPÀgÀÆ¥À
DeÉÕAiÀÄ vÀvéÀªÅÀ w½¸ÀÄvÀz
Û .É ¥sA
À iÉÆÃ¯ï F vÀvéÀPÌÉ §ºÀ¼À ªÀÄºÀvéÀ PÉÆnÖzÝÀ gÄÀ . F vÀvéÀª£
À ÄÀ ß G®èAX¹zÀgÉ “C¢üPÁgÀªÅÀ
zÀÄ§ð®ªÁUÀÄvÀÛzÉ ²¸ÀÄÛ DvÀAPÀzÀ°ègÀÄvÀÛzÉ, DzÉÃ±À UÉÆAzÀ®UÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¹ÜgÀvÉUÉ ©üÃw GAmÁUÀÄªÀÅzÉAzÀÄ”
CªÀgÀÄ ¨sÁ«¹zÀÝgÀÄ. F vÀvÀéªÀÅ «Ä°lj ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆÃ®ÄvÀÛzÉ. E§âUÉAiÀÄ C¢üÃ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß vÀ¦à¸À¨ÉÃPÀÄ.
EzÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁzÀ PÉ®¸ÀUÀ¼À §UÉÎ UÉÆAzÀ® vÀ¦à¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÀiÁgÁl¥ÀQæ A
æ iÀiÁ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ ªÀiÁgÁlUÁgÀ¤/½UÉ, M§â
RjÃ¢zÁgÀ£Æ
É A¢UÉ ªÀåªº
À ÁgÀª£
À ÄÀ ß PÀÄzÀÄj¸À®Ä, ±ÉÃPÀqÁ 10gÀµÄÀ Ö ¸ÉÆÃr ¤ÃqÀ®Ä C£ÀÄªÀÄwAiÀÄ£ÀÄß PÉÆqÀÄvÁÛ£A
É zÀÄ
¨sÁ«¹. DzÀgÉ ºÀtPÁ¸ÀÄ E¯ÁSÉ CªÀ£ÀÄ/CªÀ½UÉ ±ÉÃPÀqÁ 5QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ¸ÉÆÃr PÉÆqÀ¨ÁgÀzÉAzÀÄ ºÉÃ¼ÀÄvÀÛzÉ. F
¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è KPÀgÆ

À ¥À DeÉÕ EgÀÄªÀÅ¢®è. ««zsÀ E¯ÁSÉU¼
À À ªÀÄzsåÉ ¸ÀªÄÀ £ÀA
é iÀÄvÉ¬ÄzÀÝg,É EzÀ£ÄÀ ß ºÉÆÃUÀ¯Ár¸À§ºÀÄzÀÄ.
(v) KPÀgÆ
À ¥À ¤zÉÃð±À£À (Unity of Direction): MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ J¯Áè WÀlPÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ¥Àj±ÀæªÀÄzÀ ªÀÄÆ®PÀ MAzÉÃ jÃwAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÉqÉUÉ ¸ÁUÀ¨ÉÃPÀÄ. MAzÉÃ GzÉÝÃ±ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ
ZÀlÄªÀnPÉU¼
À À ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ UÀÄA¥ÀÄ M§â ªÀÄÄRå¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ. EzÀÄ QæAiÉÄAiÀÄ
KPÀ gÀÆ¥ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß SÁvÀjUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, MAzÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄÄ ªÉÆÃmÁgÀÄ
¸ÉÊPÀ®ÄèU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁgÀÄUÀ¼g
É q
À £
À Æ
À ß vÀAiÀiÁj¸ÀÄwÛzÝÀ g,É DUÀ CzÀÄ JgÀqPÀ Æ
À Ì JgÀqÄÀ ¥Àv
À £
¥Àw
æ «¨sÁUÀªÇÀ vÀ£ßÀ zÉÃ DzÀ C¢üPÁj, AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ eÁjUÉÆ½¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼£
AiÀiÁªÀÅzÉÃ PÁgÀt¢AzÀ JgÀqÀÄ «¨sÁUÀUÀ¼À PÁAiÀÄðzÀ°è CwPÀæªÀÄtªÁUÀ¨ÁgÀzÀÄ. FUÀ £ÁªÀÅ JgÀqÀÆ vÀvÀéUÀ¼ÁzÀ
KPÀgÀÆ¥À DeÉÕ ªÀÄvÀÄÛ KPÀgÀÆ¥À ¤zÉÃð±À£ÀzÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß w½AiÉÆÃt.
KPÀgÆ
À ¥À DeÉÕ ªÀÄvÀÄÛ KPÀgÆ
À ¥À ¤zÉÃð±À£À £ÀqÄÀ ªÉ ªÀåvÁå¸À
(Difference between unity of command and unity of direction)

DzsÁgÀ KPÀgÀÆ¥À DeÉÕ KPÀgÀÆ¥À ¤zÉÃ±Àð£À
1. CxÀð M § â C ¢ ü Ã £ À C ¢ ü P Á j A i À Ä Ä M § â MAzÉÃ GzÉÝÃ±Àª£ À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀÄªÀ ¥Àw

æ AiÉÆAzÀÄ
ª É Ä Ã ® ¢ ü P Á j ¬ Ä A z À D z É Ã ± À U À ¼ À £ À Ä ß UÀÄA¥ÀÄ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ M§â ªÀÄÄRå¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ
¥À q É A iÀ Ä ÄªÀ Å zÀ Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û CªÀ £ É Æ §â ¤ UÉ Ã MAzÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.
ºÉÆuÉUÁgÀ£ÁUÀ¨ÉÃPÀÄ.
2. UÀÄj E§âUÉ C¢üÃ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß vÀ¦à¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ZÀlÄªÀnPÉU¼

À À CwPÀª
æ ÄÀ tªÀ£ÄÀ ß vÀ¦¸
à ÄÀ vÀz
Û .É
3. ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ EzÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀ PÁ«ÄðPÀ£À ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ EzÀÄ ErÃ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ
©ÃgÀÄvÀz
Û .É ©ÃgÀÄvÀz
Û .É
(vi) ªÉÊAiÀÄQÛPÀ D¸ÀQA

Û iÀÄ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£Àå D¸ÀQU
Û É C¢üÃ£ÀUÆ
É ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Subordination of Individual Interest
to General Interest): ¥sÀAiÉÆÃ¯ï CªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ, AiÀiÁªÉÇ§â ªÉÊAiÀÄQÛPÀ GzÉÆåÃVAiÀÄ D¸ÀQÛVAvÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
D¸ÀQU
Û ¼
À ÄÀ DzÀåvA
É iÀÄ¨ÉÃPÀÄ. ¥Àw
æ AiÉÆ§â PÉ®¸ÀUÁgÀ£ÄÀ PÀA¥À¤AiÀÄ°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ªÉÊAiÀÄQÛPÀ D¸ÀQA
Û iÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀÄvÁÛ£É. PÀA¥À¤AiÀÄÄ vÀ£ÀßzÉÃ DzÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, PÀA¥À¤AiÀÄÄ ¸ÀàzsÁðvÀäPÀ
ªÉZz
ÑÀ °
À è (ªÉÃvÀ£)À vÀ£ßÀ GzÉÆåÃVUÀ½AzÀ UÀjµÀ× GvÁàz£
À A
É iÀÄ£ÀÄß §AiÀÄ¸ÀÄvÀz
Û .É E£ÉÆßAzÉq,É £ËPÀg£
À ÄÀ PÀ¤µÀ× PÉ®¸ÀPÌÉ
UÀjµÀ× ªÉÃvÀ£À ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä §AiÀÄ¸À§ºÀÄzÀÄ. E£ÉÆßAzÀÄ ¸À¤ßªÉÃ±ÀzÀ°è M§â ªÉÊAiÀÄQÛPÀ PÉ®¸ÀUÁgÀ£ÀÄ, ¨ÉÃgÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
£ËPÀgÀ¤UÉ M¦àUÉAiÀiÁUÀ¢gÀÄªÀ, PÀrªÉÄ CªÀ¢üUÉ PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄªÀAvÀºÀ, PÉ®ªÀÅ jAiÀiÁ¬ÄwUÀ¼À£ÀÄß PÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ.
J¯Áè ¸ÀAzÀ¨Àð
s UÀ¼À®Æè UÀÄA¥ÀÄ/PÀA¥À¤AiÀÄ D¸ÀQÛUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÉÇ§â ªÀåQÛAiÀÄ D¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß CwPÀ«
æ Ä¸À§ºÀÄzÀÄ.
EzÀÄ KPÉAzÀgÉ AiÀiÁªÉÇ§â ªÀåQÛAiÀÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ D¸ÀQÛVAvÀ C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ°ègÀÄªÀ PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ D¸ÀQÛzÁgÀgÀ
D¸ÀQÛUÀ¼ÀÄ §ºÀ¼À ªÀÄÄRåªÁUÀÄvÀÛªÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, PÀA¥À¤AiÀÄ ªÉÄÃ¯É MvÀÛqÀ vÀgÀ®Ä ¥ÀA
æ iÀÄwß¸ÀÄªÀ M§â ªÀåQÛ CxÀªÁ
ªÀåQÛUÀ¼À MAzÀÄ ¸ÀtÚ ¸ÀªÀÄÆºÀPÁÌV, ««zsÀ §UÉAiÀÄ D¸ÀQÛUÀ¼À D¸ÀQÛzÁgÀgÀÄ CAzÀgÉ ªÀiÁ°ÃPÀgÀÄ, ±ÉÃgÀÄzÁgÀgÀÄ,
¸ÁºÀÄPÁgÀgÀÄ, ¸Á®UÁgÀgÀÄ, ºÀtPÁ¸ÀÄ ¯ÉÃªÁzÉÃ«zÁgÀgÀÄ, vÉjUÉ ¥Áæ¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ, UÁæºÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁdzÀ
§ºÀÄvÉÃPÀgÀ »vÁ¸ÀQU
Û ¼
À £
À ÄÀ ß vÁåUÀ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄªÀÅ¢®è. M§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ CªÀ¼/À CªÀ£À DzÀ±ð
À ¥ÁæAiÀÄ £Àqª
À ½
À PÉ¬ÄAzÀ
EzÀ£ÄÀ ß RavÀ¥r
À ¸À§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgu
À U
É ,É CªÀ¼ÄÀ /CªÀ£ÄÀ PÁ«ÄðPÀg/À PÀA¥À¤AiÀÄ §ºÀÄ zÉÆqÀØ ¸ÁªÀiÁ£Àå D¸ÀQA
Û iÀÄ
ªÉZÀÑzÀ°è, ªÉÊAiÀÄQÛPÀ/PÀÄlÄA§zÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀPÉÌ CªÀ¼À/CªÀ£À C¢üPÁgÀUÀ¼À£ÀÄß zÀÄ§ð¼ÀPÉ ªÀiÁqÀÄªÀ ¥Àæ¯ÉÆÃ¨sÀ£ÉUÉ
©Ã¼À¨ÁgÀzÀÄ. EzÀÄ PÁ«ÄðPÀgÀ zÀÈ¶ÖAiÀÄ°è CªÀ¼À/CªÀ£À WÀ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÉÃ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è
CªÀjAzÀ CzÉÃ jÃwAiÀÄ £ÀqÀªÀ½PÉ RavÀ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.
(vii) £ËPÀgg
À À ¸ÀA¨sÁªÀ£É (Remuneration of Employees): MmÁÖgÉ ªÉÃvÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjºÁgÀªÅÀ GzÉÆåÃVUÀ¼ÄÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£É- E§âjUÀÆ £ÁåAiÀÄ¸ÀªÀÄävÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. £ËPÀgÀjUÉ PÀ¤µÀ× £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀ PÀÆ°UÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀ¨ÉÃPÀÄ,
CzÀjAzÁV CªÀjUÉ PÀ¤µÀ× AiÉÆÃUÀå fÃªÀ£ÀªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀAvÁUÀ¨ÉÃPÀÄ. CzÉÃ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è, CzÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄ
¥ÁªÀw ¸ÁªÀÄxÀåðzÉÆ¼ÀVgÀ¨ÉÃPÀÄ. ¨ÉÃgÉ ªÀiÁw£À°è ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÁzÀgÉ, ¸ÀA¨sÁªÀ£ÉAiÀÄÄ AiÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ
£ÁåAiÀÄ¸ÀªÀÄävÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. EzÀÄ PÁ«ÄðPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀA¥À¤AiÀÄ £ÀqÀÄªÉ »vÀPÀgÀ ªÁvÁªÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛªÀÄ
¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß SÁwæUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ. DzÀÄzÀjAzÀ PÀA¥À¤AiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄUÀªÀÄªÁUÀÄvÀÛªÉ.
(viii) PÉÃA¢æÃPÀgt À (Centralisation and Decentralisation): ¤zsÁðgÀ vÉUz

À ªÀÄvÀÄÛ «PÉÃA¢æÃPÀgt É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄª
î À
C¢üPÁgÀªÀÅ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVzÀÝgÉ, CzÀ£ÀÄß PÉÃA¢æÃPÀgÀt JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ, ºÁUÉAiÉÄÃ MAzÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ d£ÀjUÉ
CzÀÄ ºÀAaPÉAiÀiÁzÀgÉ, CzÀ£ÀÄß «PÉÃA¢æÃPÀgÀt JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. ¥sÀAiÉÆÃ¯ï CªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ, “«PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ
ªÀÄÆ®PÀ C¢üÃ£À C¢üPÁjAiÀÄ ¨sÁUÀª»
À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÃA¢æÃPÀgt
À zÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ g
À °
À è CAwªÀÄ C¢üPÁgÀzÀ
G½¹PÉÆ¼ÀÄ«
î PÉAiÉÆA¢UÉ ¸ÀjzÀÆV¸ÀÄªÀ CUÀvåÀ «zÉ.” PÉÃA¢æÃPÀgt
À zÀ ¥Àª
æ iÀ ÁtªÀÅ PÀA¥À¤AiÀÄÄ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ
¸ÀAzÀ¨ð
Às UÀ¼À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁVzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV, ¸ÀtÚ ¸ÀA¸ÉÜU½
À VAvÀ zÉÆqÀØ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÄÀ ºÉZÄÀ Ñ «PÉÃA¢æÃPÀgt
À ªÀ£ÄÀ ß
ºÉÆA¢ªÉ. GzÁºÀgu
À U
É ,É £ÀªÄÀ ä zÉÃ±Àz°
À è ºÀ½îU¼
À À ¸ÀÄzsÁgÀuU
É ,É ¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ ¥ÀAZÁ¬ÄwUÀ½UÉ wÃªÀiÁð£ÀU¼
À £
À ÄÀ ß
vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî®Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄAdÆgÁzÀ C£ÀÄzÁ£ÀªÀ£ÀÄß RZÀÄð ªÀiÁqÀ®Ä ºÉZÀÄÑ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß PÉÆnÖzÉ. gÁµÀÖç
ªÀÄlÖz°
À è EzÀÄ «PÉÃA¢æÃPÀgt
À ªÁVzÉ.
(ix) ±ÉÃæ tÂÃPÀÈvÀ ¸Àg¥ À (Scalar Chain): AiÀiÁªÀÅzÉÃ MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ªÉÄÃ®¢üPÁjUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üÃ£À
À ½
C¢üPÁjUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. CvÀÄå£ÀßvÀ ±ÉæÃtÂ¬ÄAzÀ CvÀåAvÀ PÉ¼ÀV£À ±ÉæÃtÂUÉ O¥ÀZÁjPÀ C¢üPÁgÀzÀ ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß
±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ ¸ÀgÀ¥À½ J£ÀÄßªÀgÀÄ.
¥sÀAiÉÆÃ¯ï CªÀgÀ ¥ÀæPÁgÀ “¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ ¸ÀgÀ¥À½AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.

CzÀÄ ªÉÄÃ°¤AzÀ PÉ¼ÀUÉ ZÀ°¸À¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üÃ£ÀgÀÄ CzÀ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸À¨ÉÃPÀÄ”.
MAzÀÄ ¸À¤ßªÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß UÀªÀÄ¤¸ÉÆÃt, ‘A’ J£ÀÄßªÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜ£ÀÄ CªÀ¼À/CªÀ£À C¢üÃ£ÀzÀ°è JgÀqÀÄ C¢üPÁgÀzÀ
±ÉæÃtÂUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝ£É. MAzÀÄ ±ÉæÃtÂAiÀÄÄ B-C-D-E-F M¼ÀUÉÆArzÉ. ‘A’ C¢üÃ£ÀzÀ E£ÉÆßAzÀÄ C¢üPÁgÀ
±ÉæÃtÂAiÀÄ°è L-M-N-O-P M¼ÀUÉÆArzÉ. MAzÉÃ C¢üPÁgÀªÀÄlÖzÀ°ègÀÄªÀ ‘E’ AiÀÄÄ ‘O’ £ÉÆA¢UÉ ¸ÀAªÀºÀ£À
£ÀqÉ¸À¨ÉÃPÁzÀgÉ, DUÀ CªÀ¼ÀÄ/CªÀ£ÀÄ E-D-C-B-A-L-M-N-O ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß PÀæ«Ä¸À¨ÉÃPÀÄ. EzÀÄ F ¸À¤ßªÉÃ±ÀzÀ°è
C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄwÛgÀÄªÀ ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ ¸ÀgÀ¥À½ vÀvÀézÀ ¥sÀ®ªÁVzÉ.
¥sÀAiÉÆÃ¯ïgÀªÀgÀ ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ ¸ÀgÀ¥À½
¥sA
À iÉÆÃ¯ï ¥ÀPæ ÁgÀ O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀº£
À z
À À ¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÀAzÀ¨ð
Às zÀ°è F ¸Àg¥
À ½
À AiÀÄ£ÀÄß G®èAX¸À¨ÁgÀzÄÀ ,
ºÉÃUÁzÀgÀÆ, vÀÄvÀÄð ¸ÀAzÀ¨sÀð«zÀÝgÉ DUÀ ‘E’ £ÀÄ ‘O’ £ÀÄß avÀæzÀ°è vÉÆÃj¹gÀÄªÀ UÁåAUï ¥ÁèAPï/£ÉÃgÀ ¸ÀAªÀºÀ£À
¥ÀzÞÀ wAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ £ÉÃgÀªÁV ¸ÀA¢ü¸§
À ºÀÄzÀÄ. EzÀÄ vÀq«
À ®èzÃÉ ¸ÀAªÀº¤
À ¸ÀÄªÀÅzÀPÌÉ MzÀV¹gÀÄªÀ ¸À«ÄÃ¥À ªÀiÁUÀðªÁVzÉ.
DZÀgÀuÉAiÀÄ°è M§â PÁ«ÄðPÀ£ÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄ CEOC£ÀÄß £ÉÃgÀªÁV ¨sÉÃn ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄªÀÅ¢®è JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ
PÁt§ºÀÄzÀÄ. MAzÀÄ ªÉÃ¼É CªÀ£ÄÀ /CªÀ¼ÄÀ ºÁUÉ ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÁzÁUÀ, J¯Áè O¥ÀZÁjPÀ ªÀÄlÖU¼
À ÄÀ , CAzÀgÉ ¥sÆ
É ÃgïªÀÄ£ï,
ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀgÀÄ, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ, ¤zÉðÃ±ÀPÀgÀÄ, EvÁå¢ J®ègÀÆ F «µÀAiÀÄªÀ£ÀÄß w½¢gÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÁUÀÆå,
vÀÄvÀÄð ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è PÁ«ÄðPÀ£ÉÆ§â£ÀÄ CEOC£ÀÄß £ÉÃgÀªÁV ¨sÉÃnAiÀiÁUÀ®Ä ¸ÁzsÀå«zÉ.
(x) PÀª
æ ÄÀ (Order)
¥sÀAiÉÆÃ¯ï ¥ÀæPÁgÀ d£ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ UÀjµÀ× zÀPÀëvÉUÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼À°è ¸ÀÆPÀÛ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è
zÉÆgÉAiÀÄ¨ÉÃPÀÄ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀPÀÆÌ (¥ÀæwAiÉÆ§âjUÀÆ) MAzÀÄ ¸ÀÜ¼À«gÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÆ CzÀgÀ (CªÀ¼À/
CªÀ£)À ¸ÀÜ¼z
À °
À èg¨
À ÃÉ PÀÄ. CUÀvåÀ ªÁV EzÀÄ PÀª
æ iÀ Á£ÀÄUÀwAiÀÄ CxÀðªÁVzÉ. ¥Àw
æ AiÉÆAzÀPÆ
À Ì ¤¢ðµÀÖ ¸ÀÜ¼«
À zÀÝgÉ ªÀÄvÀÄÛ
CzÀÄ C°èzÀÝgÉ, DUÀ ªÀåªÀºÁgÀ/PÁSÁð£É ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÉÃ vÉÆAzÀgÉ¬ÄgÀÄªÀÅ¢®è. EzÀÄ GvÁàzÀPÀvÉ
ªÀÄvÀÄÛ zÀPÀëvÉAiÀÄ ºÉZÀÑ¼ÀPÉÌ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.
(xi) ¸ÀªÄÀ vÉ / £ÁåAiÀÄ(Equity)
¥sÀAiÉÆÃ¯ï ¥ÀæPÁgÀ ¸ÁzsÀåªÁzÀµÀÄÖ £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀªÁV PÁ«ÄðPÀgÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀtÂ¸À®Ä GvÀÛªÀÄ ¥ÀæeÉÕ ªÀÄvÀÄÛ

C£ÀÄ¨sª
À z
À À CUÀvåÀ «zÉ. F vÀvéª
À ÅÀ PÁ«ÄðPÀgÀ PÀqU
É É ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À À £Àqª
À ½
À PÉAiÀÄ°è zÀAiÀiÁ¼ÀÄvÀ£À ªÀÄvÀÄÛ £ÁåAiÀÄPÉÌ DzÀåvÉ
PÉÆnÖz.É EzÀÄ «zsÃÉ AiÀÄvÉ ªÀÄvÀÄÛ ±Àz
æ ÞÉAiÀÄ£ÀÄß SÁwæUÆ
É ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ. PÉ®ªÉÇªÉÄä MvÀq
Û À §¼À¸®
À Ä ¥sAÀ iÉÆÃ¯ï »AdjAiÀÄÄwÛg°
À ®è.
ºÉZÁÑV ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÀtÚ°è ¥ÀæwAiÉÆ§âgÀÆ ¸ÀªÀiÁ£ÀgÀÄ JA§ ¸ÀAzÉÃ±À ¸ÁgÀÄªÀÅzÀPÉÌ ¸ÉÆÃªÀiÁj ªÀåQÛUÀ¼À£ÀÄß
¤µÀÄÖgÀªÁV £ÀqÉ¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÉAzÀÄ CªÀgÀÄ ºÉÃ¼ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. AiÀiÁgÀ «gÀÄzÀÞªÉÃ DUÀ°, °AUÀ, zsÀªÀÄð, ¨sÁµÉ, eÁw,
£ÀA©PÉ CxÀªÁ gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉ EvÁå¢ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ªÀåvÁå¸À ªÀiÁqÀ¨ÁgÀzÀÄ. EwÛÃa£À ¢£ÀUÀ¼À°è §ºÀÄgÁ¶ÖçÃAiÀÄ
PÀA¥À¤UÀ¼°
À è ««zsÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄvÉAiÀÄ d£ÀgÄÀ ªÀåvÁå¸À ªÀÄÄPÀÛ ªÁvÁªÀgt
À zÀ°è MmÁÖV PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß DZÀgu
À A
É iÀÄ°è
£ÁªÀÅ «ÃQë¹zÉÝÃªÉ. DzÀgÆ
À ªÉÄÃ¯ÉÃgÀ®Ä ¥Àw
æ AiÉÆ§âjUÀÆ CAvÀºÀ PÀA¥À¤UÀ¼°
À è ¸ÀªiÀ Á£À CªÀPÁ±ÀU¼
À ÄÀ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀª
Û .É
ºÁUÁV, ¨sÁgÀvÀ ¸ÀAeÁvÀ CEO DzÀ gÀdvï UÀÄ¥À,Û ªÀiÁåQ£Éì JA§ §ºÀÄgÁ¶ÖçÃAiÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄ£ÀßqÉ¸ÄÀ wÛgÄÀ ªÀÅzÀ£ÄÀ ß
£ÁªÀÅ PÁtÄvÉÛÃªÉ. ¨sÁgÀvÀ ¸ÀAeÁvÀ CªÉÄÃjPÁzÀ CgÀÄuï ¸Àj£ï EwÛÃZÉUÀµÉÖÃ ©ænÃµï mÉ°PÁA£À ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ
ªÉÇÃqÉÆÃ¥sÉÆÃ£ï ¤AiÀÄ«ÄvÀzÀ CEO DzÀgÀÄ.
À É (Stability of Personnel)
(xii) ¹§âA¢ ¹Ügv
¥sA
À iÉÆÃ¯ï ¥ÀPæ ÁgÀ “¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ zÀPv
ëÀ A
É iÀÄ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀÄªÀÅzÀPÌÉ £ËPÀgg
À À §zÀ¯ÁªÀuA
É iÀÄ£ÀÄß PÀ¤µÀ×UÆ
É ½¸À¨ÃÉ PÀÄ”.
£ËPÀgÀgÀ£ÀÄß ¤±ÀÑAiÀÄªÁVgÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ©VAiÀiÁzÀ PÁAiÀÄð«zsÁ£À¢AzÀ DAiÉÄÌ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃªÀÄPÁw ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ. DzÀgÉ
MªÉÄä DAiÉÄÌAiÀiÁzÀªÀgÀ£ÀÄß PÀ¤µÀ× ¤UÀ¢vÀ CªÀ¢üAiÀÄªÀgÉUÉ CªÀgÀ ºÀÄzÉÝ/¸ÁÜ£ÀzÀ°èj¸À¨ÉÃPÀÄ. CªÀgÀÄ CªÀ¢üAiÀÄ
¹ÜgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á©ÃvÀÄ¥Àr¸À®Ä £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀ CªÀ¢üAiÀÄ£ÀÄß CªÀjUÉ PÉÆqÀ¨ÉÃPÀÄ.
F «ZÁgÀzÀ°è AiÀiÁªÀÅzÉÃ GzÁ¹Ã£ÀvÉAiÀÄÄ £ËPÀgÀgÀ°è C¹ÜgÀvÉ/C¨sÀzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄvÀÛzÉ. CªÀgÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
vÉÆgÉAiÀÄ®Ä ºÀªÀtÂ¸ÀÄvÁÛgÉ. £ÉÃªÀÄPÁw, DAiÉÄÌ ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀ¨ÉÃw ªÉZÀÑUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑªÀÅªÀÅ. DzÀÝjAzÀ ªÀåªÀºÁgÀPÉÌ £ËPÀgÀgÀ
CªÀ¢üAiÀÄ ¹ÜgÀvÉAiÀÄÄ M¼ÉîAiÀÄzÀÄ.
(xiii) ªÀÄÄAvÉÆqÀUÄÀ «PÉ (Initiative)
¥sAÀ iÉÆÃ¯ï ¥ÀPæ ÁgÀ PÁ«ÄðPÀgÄÀ CªÀgÀ AiÉÆÃd£ÉU¼

À £
À ÄÀ ß GvÀª
Û ÄÀ UÉÆ½¹PÉÆAqÀÄ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀiÁUÀÄªÀÅzÀPÌÉ GvÉÃÛ d£À
¤ÃqÀ¨ÃÉ PÀÄ. ªÀÄÄAvÉÆqÀUÄÀ «PÉ JAzÀgÉ ¸ÀéAiÀÄA GvÉÃÛ d£Àª£
À ÄÀ ß ªÉÆzÀ® ºÀAvÀz°
À A
è iÉÄÃ vÉUz
î ÅÀ zÀÄ. CzÀÄ
AiÉÆÃd£É §UÉÎ AiÉÆÃa¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÌÉ vÀgÄÀ ªÀÅzÁVzÉ. CzÀÄ M§â §Ä¢ÞªA
À vÀ ªÀåQA
Û iÀÄ UÀÄtªÁVzÉ.
ªÀÄÄAvÉÆqÀUÄÀ «PÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÃÛ f¸À¨ÃÉ PÀÄ. DzÀgÉ CzÀgÀ CxÀðªÉAzÀgÉ ªÉÊ«zsåÀ vU
É ÁV PÀA¥À¤AiÀÄ ¸ÁÜ¦vÀªÁzÀ DZÀgu
À U
É ¼
À À
«gÀÄzÀÞªÁV ºÉÆÃUÀÄªÀÅzÁVgÀÄªÀÅ¢®è. MAzÀÄ M¼ÉîAiÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄÄ £ËPÀgÀgÀ ¸À®ºÁ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.
vÀ£ÀÆä®PÀ AiÀiÁªÀ vÉÆqÀUÀÄ«PÉ/¸À®ºÉUÀ¼ÀÄ UÀt¤ÃAiÀÄ ªÉZÀÑ/¸ÀªÀÄAiÀÄ G½vÁAiÀÄzÀ°è ¥sÀ°vÁA±À ¤ÃqÀÄvÀÛzÉAiÉÆÃ
CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÄgÀ¸ÀÌj¸À¨ÉÃPÀÄ.
(xiv) ¸ÀAWÀ ¨sÁªÀ£É (Espirit De Corps)
¥sÀAiÉÆÃ¯ï ¥ÀæPÁgÀ, £ËPÀgÀgÀ°è KPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄªÀÄzsÀÄgÀ ¸ÀA§AzsÀ UÀÄA¥ÀÄ GvÁìºÀªÀ£ÀÄß ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ
¨É¼À¸À¨ÉÃPÀÄ. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ «±ÉÃµÀªÁV zÉÆqÀØ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è UÀÄA¥ÀÄ QæAiÉÄ ¨É¼É¸À¨ÉÃPÀÄ, KPÉAzÀgÉ, E®èªÁzÀgÉ
GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÁPÁgÀUÆ
É ½¸À®Ä PÀµª
ÖÀ ¤
É ¸À§ºÀÄzÀÄ. C®èzÃÉ ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ £Àµz
ÖÀ °
À è PÉÆ£ÉAiÀiÁUÀÄvÀz
Û .É ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ
UÀÄA¥ÀÄ QæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÉÆÃæ vÁì»¸À®Ä PÁ«ÄðPÀgÆ
É A¢UÉ ¸ÀA¨sÁ¶¸ÀÄªÁUÀ ‘£Á£ÀÄ’ JA§ÄzÀgÀ §zÀ°UÉ ‘£ÁªÀÅ’ JAzÀÄ
¸ÀA¨ÉÆÃ¢ü¸À¨ÉÃPÀÄ. EzÀÄ ¸ÀªÀÄÆºÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ°è ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ £ÀA©PÉ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉÃ ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ
zÀAqÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀÄªÀ CUÀvÀåªÀ£ÀÆß PÀÆqÀ PÀ¤µÀ×UÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ.
ªÉÄÃ°£À ZÀZÉð¬ÄAzÀ ¸ÀàµÀÖªÁUÀÄªÀÅzÉÃ£ÉAzÀgÉ ¥sÀAiÉÆÃ¯ïgÀªÀgÀ 14 ¤ªÀðºÀuÁ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ

¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ½UÉ ºÉZÁÑV C£Àé¬Ä¸À¯ÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ D¯ÉÆÃZÀ£ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É UÀA©üÃgÀ ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃjªÉ.
DzÀgÉ ªÀåªÀºÁgÀ ªÀiÁqÀÄªÀ ªÁvÁªÀgÀt §zÀ¯ÁªÀuÉAiÉÆA¢UÉ F vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß CxÉÊð¸ÀÄªÀÅzÀÆ PÀÆqÀ §zÀ¯ÁVzÉ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆuÉUÁjPÉ JAzÀgÉ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ C¢üPÁgÀ ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ, DzÀgÉ ¸ÀªÀÄvÀ®
¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ gÀZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ §®UÉÆ¼ÀÄîwÛgÀÄªÀÅzÀjAzÀ CzÀÄ £ËPÀgÀjUÉ C¢üPÁgÀ ¤ÃqÀÄªÀÅzÁVzÉ. £ÁªÀÅ ZÀað¹zÀ
¥sÀAiÉÆÃ¯ïgÀªÀgÀ vÀvÀéUÀ¼À ªÁ¸ÀÛ«PÀ CxÀðUÀ¼À£ÀÄß ¨ÁPïì£À°ègÀÄªÀAvÉ CjAiÀÄÄªÀ ¹ÜwAiÀÄ°èzÉÝÃªÉ.
GzÉÆåÃV ¸À®ºÁ ¥ÀzÀÞw: ¥Àæ²PÀëuÁyð ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ°è vÉÆqÀUÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀÄªÀÅzÀÄ

¥sAÀ iÉÆÃ¯ï: CAzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EAzÀÄ (Fayol :Then and Now)
¥sA
À À vÀvéU
À ¼
À ÄÀ ¸ÀªÄÀ PÁ°Ã£À ªÀåªº
À ÁgÀ ¸À¤ßªÉÃ±ÀU½
À UÉ, «±ÉÃµÀªÁV ¸ÉÃªÁzsÁjvÀ ªÀÄvÀÄÛ G£ÀßvÀ
vÁAwæPv
À A
É iÀÄ DyðPÀvA
É iÀÄAvÀºÀ AiÀÄÄ.J¸ï.J zÉÃ±ÀPÌÉ AiÀiÁªÀ CxÀð PÉÆqÀÄvÀª
Û É JA§ÄzÀ£ÄÀ ß FUÀ w½AiÉÆÃt.
“ªÀiÁå£ÉÃeïªÉÄAmï r¹µÀ£ï” 39/10 (2001) PP 880-889gÀ°è ¥ÀæPÀlªÁVgÀÄªÀ, AiÀÄÄ.J¸ï.J AiÀÄ

ªÀiÁAmïPÉèÃgï AiÀÄÄ¤ªÀ¹ðn, £ÀÆåd¹ð, USAAiÀÄ PÁ¯ïð J. gÁræUÀ¸ï CªÀgÀ “¥sÀAiÉÆÃ®£À 14 ¤ªÀðºÀuÁ
vÀvÀéUÀ¼ÀÄ. CAzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EAzÀÄ - EªÀwÛ£À ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¤ªÀðºÀuÉUÉ MAzÀÄ ZËPÀlÄÖ” JA§
¯ÉÃR£ÀzÀ°è F PÉ¼ÀPÀAqÀ CAwªÀÄ ¤tðAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃrzÁÝgÉ.
PÀæ.¸ÀA. vÀvéÀzÀ ºÉ¸g
À ÄÀ DUÀ FUÀ
01 ±Àªæ ÄÀ «¨sd
À £É PÁ«ÄðPÀgÀ PÉ®¸À «£Áå¸ÀzÀ°è PÁ«ÄðPÀgÀ PÉ®¸À «£Áå¸ÀzÀ°è
ªÉÊ²µÀöÖ åv.É ¸ÁªÀiÁ¤åÃPÀgt À
02 C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆuÉUÁjPÉ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ C¢üPÁgÀ PÁ«ÄðPÀgÀÄ/ £ËPÀgÀgÀÄ
ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ. C¢üPÁgÀ ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ.
03 ²¸ÀÄÛ O¥ÀZÁjPÀvA É iÀÄ ¤AiÀÄAvÀt
æ UÀ¼ÄÀ C£Ë¥ÀZÁjPÀ, G£ÀßvÀªU À ð
À zÀ
¤AiÀÄAvÀt æ UÀ¼ÄÀ .
04 KPÀgÀÆ¥À DeÉÕ M§â ªÉÄÃ®¢üPÁjUÉ ªÀiÁvÀæ C¢üÃ£ÀgÀÄ C£ÉÃPÀ
C¢üÃ£ÀgÀÄ ªÀgÀ¢ ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ. ªÉÄÃ®¢üPÁjUÀ½UÉ ªÀgÀ¢
¤ÃqÀ¨ÃÉ PÀÄ.
05 KPÀgÀÆ¥À ¤zÉÃð±À£À PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ AiÉÆÃd£É PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ C£ÉÃPÀ
ªÀÄvÀÄÛ M§â ªÉÄÃ¯¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C£ÉÃPÀ
ªÀiÁvÀæ ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ. ªÉÄÃ®¢üPÁjUÀ¼£ À ÄÀ ß
ºÉÆA¢gÀÄvÀª Û .É
06 ªÉÊAiÀÄQÛPÀ D¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£Àå £ËPÀgÀgÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ £ËPÀgÀjUÉ
D¸ÀQÛUÉ C¢üÃ£ÀUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ §zÀÞgÁVgÀÄvÁÛgÉ. §zÀÞvA É iÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ
ªÀÄvÀÄÛ vÀ¢égÄÀ zÀÞ.
07 £ËPÀgÀgÀ ¸ÀA¨sÁªÀ£É AiÉÆÃUÀåªÁzÀ ªÉÃvÀ£À ¥ÀÄgÀ¸ÁÌgÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉ DzsÁgÀzÀ
¥ÀzÞÀ w ªÉÃvÀ£À ¥ÀÄgÀ¸ÁÌgÀ ¥ÀzÀÞw.
08 PÉÃA¢æÃPÀgt
À ¤zsÁ£ÀªÁV PÉ¼ÀV½AiÀÄÄªÀ ºÀÄzÉÝUÉ ¸ÀjºÉÆAzÀÄªÀ
wÃªÀiÁð£À. vÁvÁÌ°PÀ wÃªÀiÁð£À.
09 ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ ¸ÀgÀ¥À½ ±ÉÃæ tÂ ªÀåªÀ¸ÉÜ, O¥ÀZÁjPÀvÉAiÀÄ PÀrªÉÄ O¥ÀZÁjPÀvÉ, ¸ÀªÀÄvÀ®
¸ÀAªÀºÀ£À ªÀiÁUÀð ¸ÀAªÀºÀ£À gÀZÀ£É ªÀÄvÀÄÛ PÀæªÀÄ
PÀæ.¸ÀA. vÀvéÀzÀ ºÉ¸g
À ÄÀ DUÀ FUÀ
10 PÀªæ ÄÀ ¤AiÀÄAvÀæt GzÉÝÃ±ÀUÀ½UÉ ¸ÀºÀPÁgÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ½UÉ
DAvÀjPÀ ªÀiÁ»w ¥ÀzÞÀ w. DAvÀjPÀ ªÀiÁ»w ¥ÀzÞÀ w.
11 ¸ÀªiÀ Á£ÀvÉ zÀAiÀiÁ¼ÀÄvÀ£ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁ°ÃPÀvÀé Cj«£À ªÀÄÆ®PÀ
§zÀÞvA É iÀÄ£ÀÄß ¥ÀqA
É iÀÄÄªÀÅzÀÄ. §zÀÞvA É iÀÄ£ÀÄß ¥ÀqAÉ iÀÄÄªÀÅzÀÄ.
12 £ËPÀgÀgÀ CªÀ¢üAiÀÄ ¹ÜgÀvÉ vÀgÀ¨ÉÃw £ËPÀgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀÄ ¤gÀAvÀgÀ £ËPÀgÀgÀ vÀgÀ¨ÉÃw
ºÁUÉÃ G½AiÀÄ®Ä GvÉÛÃd£À. ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ.
13 ªÀÄÄAvÉÆqÀUÄÀ «PÉ ¤ªÁðºÀPÀgÀ ¨sÁªÀ£É ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÀ ¨sÁªÀ£É ªÀÄvÀÄÛ
ºÉÆ¸À «µÀAiÀÄUÀ¼À eÁj. ºÉÆ¸À «µÀAiÀÄUÀ¼À eÁj.
14 ¸ÀAWÀ ¨sÁªÀ£É £ËPÀgÀgÀ°è ºÉZÀÄÑ £ÉÊwPÀvÉ £ËPÀgÀgÀ°è ºÉZÀÄÑ £ÉÊwPÀvÉ
PÁ¥ÁqÀÄªÀÅzÀÄ PÀqÁØAiÀÄªÁVzÉ. PÁ¥ÁqÀÄªÀÅzÀÄ LaÒPÀªÁVzÉ.
¥sÀAiÉÆÃ¯ï mÉÃ®gï - MAzÀÄ ºÉÆÃ°PÉ
¥sÀAiÉÆÃ¯ï ªÀÄvÀÄÛ mÉÃ®gï CªÀj§âgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆÃ°PÉ ªÀiÁqÀÄªÀ ¸À¤ßªÉÃ±ÀzÀ°è £Á«zÉÝÃªÉ.

CªÀj§âgÆ À ¤ªÀðºÀuÉ eÁÕ£PÀ ÌÉ ¤ªÁðºÀPj
À AzÀ ªÀÄÄAzÉ DZÀj¸ÀÄªÀÅzÀPÌÉ DzsÁgÀªÁV gÀavÀªÁVªÉ. CªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉU¼
À ÄÀ
MAzÀPÉÆÌAzÀÄ ¥ÀÆgÀPÀªÁVªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ UÀªÀÄ¤¸À¨ÉÃPÀÄ. CªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ F PÉ¼ÀPÀAqÀ CA±ÀUÀ¼À
ªÀåvÁå¸ÀªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.
¤ªÀðºÀuÉ eÁÕ£z
À À ¨É¼ª
À t
À U
Â U
É É ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ PÉÆqÀÄUÉU¼
À £
À ÄÀ ß PÀÆqÀ ¤ÃªÀÅ PÉÆnÖgÄÀ ªÀ ¨ÁPïì£°
À è PÁt§ºÀÄzÀÄ.
PÀæ.¸ÀA. ªÀåvÁå¸ÀPÌÉ DzsÁgÀ ºÉ¤æ ¥sAÀ iÉÆÃ¯ï J¥sï.qÀ§Äè. mÉÃ®gï
01 zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£À G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÉ PÁSÁð£ÉAiÀÄ PÉ¼ÀªÀÄlÖ
02 KPÀgÀÆ¥À DeÉÕ ¤µÁ×ªA
À vÀ vÀvéÀ ¥Àw
æ ¥ÁzÀPÀ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉAiÀÄ°è M§â
PÁ«ÄðPÀ 8 d£À ¥ÀjtvÀjAzÀ
DzÉÃ±ÀU¼À £
À ÄÀ ß ¥ÀqA
É iÀÄÄªÀÅzÀjAzÀ EzÀÄ
¥ÀæªÀÄÄR«®è JAzÀÄ ¨sÁ«¹zÀÝgÀÄ.
03 C£À¬
é ÄPÉ ¸ÁªÀðwæPÀ C£ÀéAiÀÄ «²µÀÖ ¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ½UÉ C£ÀéAiÀÄ.
04 gÀZÀ£ÉAiÀÄ DzsÁgÀ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ C£ÀÄ¨sª
À À CªÀ¯ÉÆÃPÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæAiÉÆÃUÁvÀäPÀvÉ.
05 zÀÈ¶Ö ErÃ DqÀ½vÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ GvÁàzPÀ v
À É ºÉa¸
Ñ ÄÀ ªÀÅzÀÄ.
06 ªÀåQv
Û éÀ ªÀÈwÛUÁgÀ «eÁÕ¤
07 C©üªåÀ QÛ ¸ÁªÀiÁ£Àå DqÀ½vÀ ¹zÁÞAvÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀu.É
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¤ªÀðºÀuÁ ‘UÀÄgÀÄ’ d£ÀgÀ GzÀAiÀÄ
(Rise of Indian Mangement Gurus)
£ÁªÀÅ CªÉÄÃjPÀ£ï ¤ªÀðºÀuÁ UÀÄgÀÄ d£ÀgÉ¤¹zÀ ¦Ãlgï qÀæPÀÌgï, JqÀégïØ ¦Ãlgï, J¥sï. qÀ§Æèöå. mÉÃ®gï
ªÀÄvÀÄÛ ºÉ¤æ ¥sA
À À PÀÄjvÀÄ N¢zÉÝÃªÉ. EwÛÃaUÉ, CAvÀgg
À Á¶ÖçÃAiÀÄ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ°è ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ vÀªÄÀ ä
bÁ¥ÀÄ ªÀÄÆr¹zÁÝgÉ.
2005gÀ°è ºÉ¸Àj¹gÀÄªÀ 50 d£ÀgÀ G£ÀßvÀ aAvÀPÀgÀ AiÀiÁ¢AiÀÄ°è £Á®égÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ - vÀAvÀæ UÀÄgÀÄ ¹.PÉ
¥Àº
æ Áèz,À ªÀåª¸
À ÁÜ¥£
À Á vÀg¨
À ÃÉ vÀÄzÁgÀ gÁªÀiïZÀgu
À ï, lPï §Äå¹£É¸ï ¸ÀÆÌ¯ï£À ¥ÁæzÁs å¥PÀ À «dAiÀiï UÉÆÃ«AzÀgÁd£ï
ªÀÄvÀÄÛ ºÁªÀðqïð §Äå¹£É¸ï ¸ÀÆÌ¯ï£À (HBS) gÁPÉÃ±ï RÄgÁ£Á ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÁÝgÉ. ®AqÀ£ï §Äå¹£É¸ï
¸ÀÆÌ¯ï£À ¸ÀÄªÀÄAvÀæ WÉÆÃ±Á¯ïgÀªÀgÀ PÀÈw “ªÉÄÃ£ÉÃfAUï CPÁæ¸ï ¨ÁqÀðgïì: ¢ mÁæ£ïì £Áå±À£À¯ï ¸ÉÆ®Æå±À£ï”
¥sÊÉ £Á¤ìAiÀÄ¯ï mÉÊªÀiïì£À 20£ÉÃ ±Àvª
À iÀ Á£ÀzÀ 50 d£ÀgÀ CvÀåAvÀ ¥À¨
æ Ás ªÀ±Á° ¥ÀÄ¸ÀPÛ U
À ¼
À À AiÀiÁ¢AiÀÄ°è UÀÄgÀÄw¸À®n
à z
Ö .É
¤w£ï £ÉÆÃ»æAiÀiÁ, vÀgÄÀ uï R£Áß ªÀÄvÀÄÛ HBS£À PÀÈµÀÚ ¥Á¯É¥ÄÀ , £Áxïð ªÉ¸ÖÀ£ïð£À PÉ¯Æ
É Ãè Uï ¸ÀÆÌ¯ï£À ¢Ã¥ÀPï
eÉÊ£ï ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆÃºÀ£ï©gï ¸Á»ß, PÉÆ®A©AiÀiÁzÀ dUÀ¢Ã±ï ¨sÀUÀªÀw ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÉðV ªÉÄ¯ÉÆèÃ£ï£À gÁeïgÉrØ
G¯ÉèÃT¸À§ºÀÄzÁzÀ PÉ®ªÀÅ SÁåvÀgÁVzÁÝgÉ.
JªÀiï©J (MBA) PÁAiÀÄðPÀª

æ ÄÀ UÀ¼°
À è ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ £ÉÆÃAzÀtÂ ºÉZÁÑzA
À vÉ ¸ÀÄ¥À¹
æ zÀÞ ªÀåQU
Û ¼
À À ¥ÀnÖ ¢ÃWÀðªÁUÀÄªÀ
¤jÃPÉë¬ÄzÉ. ªÉÆÃºÀ£ï ©gï ¸Á»ß ºÉÃ½zÀAvÉ, ‘‘AiÀÄÄ.J¸ï £À CvÀÄå£ÀßvÀ 20 §Äå¹£É¸ï ¸ÀÆÌ¯ïUÀ¼°
À è ¥Àw
æ £Á®ÄÌ
CxÀªÁ LzÀgÀ°è M§â ¨sÁgÀwÃAiÀÄ¤zÁÝ£É’’. CªÀgÀÄ ¨ÉÆÃ¢ü¸ÀÄwÛgÀÄªÀ PÉ¯ÉÆèÃUï£À°è, «¨sÁUÀzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÆ
¸ÉÃjzÀAvÉ ¨ÉÆÃzsÀPÀªÀUÀðzÀ ±ÉÃPÀqÁ 15 gÀµÀÄÖ ¨sÁgÀwÃAiÀÄjzÁÝgÉ. DzÀgÉ EzÀÄ ¸ÀASÉåUÀ¼À°è ªÀiÁvÀæªÉ - MAzÀÄ
©°AiÀÄ£ï d£Àg°
À è PÉÆ£ÉÃ ¥ÀPëÀ ±ÉÃPÀqÁ 20gÀµÄÀ Ö §Ä¢ÞªA
À vÀgÄÀ ? ‘‘£ÁªÀÅ ªÀiÁvÀ£ÁqÀÄwÛgÄÀ ªÀÅzÀÄ §ÈºÀvï d£À¸A
À SÉåAiÀÄ
§UÉÎ – DzÀgÉ CzÀÄ AiÀÄ±À¸ÀÄì UÀ½¸À®Ä £ÁªÀÅ JµÀÄÖ ºÀA§°¸ÀÄvÉÛÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀ ²PÀëtPÉÌ PÉÆnÖgÀÄªÀ
ªÀÄºÀvÀéªÉÃ£ÀÄ JA§ÄzÀgÀ §UÉÎAiÀÄÆ DVzÉ. C°è ¸ÀÄgÀPÀëvÉAiÀÄ eÁ®«®è. ¤ÃªÀÅ ºÉÆA¢gÀÄªÀÅzÀÄ PÉÃªÀ® ¥ÀzÀ«
ªÀiÁvÀæ.’’ J£ÀÄßvÁÛgÉ CAvÀeÁð® AiÀÄÄUÀzÀ eÁ£ï ªÉÄ£Áqïð QÃ£ïì JAzÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ ¥ÀqÉ¢gÀÄªÀ ¸Á»ßAiÀÄªÀgÀÄ.
‘‘JPÁæ¸ï ¢ ¨ÉÆÃqïð’’ ¤AiÀÄvÀPÁ°PÀPÉÌ ¤ÃrzÀ ¸ÀAzÀ±Àð£ÀzÀ°è «dAiÀiï UÉÆÃ«AzÀgÁd£ï F «ªÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
¤ÃrzÁÝg,É “¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ ¥À§
æ ®ªÁzÀ PÁAiÀÄð£ÉÊwPÀvA
É iÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝg.É EAVèÃµï ªÀiÁvÀ£ÁqÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀjPÀ®£
à U
É ¼
À À aAvÀ£É ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃè µÀuAÉ iÀÄ°è GvÀª
Û ÄÀ gÁVzÁÝg.É ’’ ¥sÆ
É Ãqïð ¥sËAqÉÃ±À£ï ¸ÁÌ®gï²¥ï£À°è JZï©J¸ïUÉ
(HBS) ºÉÆÃzÀ «dAiÀÄ UÉÆÃ«AzÀgÁd£ïgÀªg
À ÄÀ , FUÀ CªÉÄÃjPÁzÀ°è CvÀå¢Pü À ¸ÀA¨sÁªÀ£A
É iÀÄÄwÛgÄÀ ªÀ
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ vÀgÀ¨ÉÃvÀÄzÁgÀgÁVzÁÝgÉ. CzÀÄ ¨ÉÆÃqïð gÀÆªÀiï DVgÀ° CxÀªÁ MBA PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÁVgÀ°,
¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ PÀÆqÀ eÁUÀwÃPÀgt

À PÉÌ ºÉÆ¸À DAiÀiÁªÀÄªÀ£ÄÀ ß vÀgÄÀ wÛzÁÝg.É ‘‘£ÀªÄÀ ä°è C£ÉÃPÀgÄÀ PÉ®ªÀÅ ¸ÀªÄÀ AiÀÄ¢AzÀ
CªÉÄÃjPÁzÀ°z
è ÝÀ gÆ
À , ¨sÁgÀvz
À À eÁÕ£ª
À £
À ÄÀ ß G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉÆ¼À®
î Ä ¸ÁzsåÀ ªÁVgÀ°®è. FUÀ ºÉÆ¸À GzÀ¬Ä¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼À ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼ÀÄ CzÀ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¹zÉ.’’ J£ÀÄßvÁÛgÉ ¸Á»ß.
vÀªÄÀ ä §®ªÁzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ eÁÕ£z

À Æ
É A¢UÉ, ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ ¥Á²ÑªiÀ ÁvÀå aAvÀPj
À AzÀ PÀqU
É t
À ¸
Â ®
À l
à Ö
¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸ÀÄwÛzÁÝg.É CvÀå¢üPÀ ªÀiÁgÁlªÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ vÀªÄÀ ä ¥ÀÄ¸ÀÛPÀ ‘¢ ¥sÁZÀÄð£ï Cmï ¢ ¨ÁlªÀiï
D¥sï ¢ ¦gÀ«Äqï’ £À°è ¹.PÉ. ¥ÀæºÁèzïgÀªÀgÀÄ «±ÀézÀ §qÀªÀgÀ ªÀÄzsÉå ¸ÀtÚ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀÄ¤¸À¨ÉÃPÉAzÀÄ
MvÁÛAiÀÄ ªÀiÁrzÁÝgÉ. ªÀiÁgÁl ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ UÀÄgÀÄ PÁ±ïgÀAUÀ£ïgÀªÀgÀ ¥À¸
æ ÀÄÛvÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄÄ «±ÀézÀ §qÀªÀjUÉ
ªÀiÁgÁl ¥ÀæQæAiÉÄ K£ÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ J£ÀÄßªÀÅzÀgÀ ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVzÉ. ¸Á»ß vÀªÀÄä vÀvÀéªÀ£ÀÄß “AiÀiÁªÀ
«µÀAiÀÄUÀ¼ÄÀ d£ÀjUÉ ¥ÁæªÄÀ ÄRåªÁVªÉAiÉÆÃ CªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß §UÉºj
À ¸ÀÄªÀÅzÀÄ” JAzÀÄ ªÀtð
Â ¸ÀÄvÁÛg.É £ÁªÀÅ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
¤ªÀðºÀuÁ vÀvÀéUÀ¼ÀvÀÛ £ÉÆÃqÀÄwÛzÉÝÃªÉAiÉÄÃ? ‘‘ºËzÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ DzsÁåwäPÀ eÁÕ£ÀzÀ°è ¨ÉÃgÀÆjzÉ. FªÀgÉUÀÆ
d£À¦æAiÀÄªÁVzÀÝ £Á¬ÄUÀ¼À PÀZÁÑlzÀ ¤ªÀðºÀuÁ vÀvÀé(dog-eat-dog management philosophy)ªÀ®è.
DzÀgÉ ¨sÀ«µÀåwÛ£À ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ºÉZÀÄÑ ªÉÄÃ¼ÉÊ¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ’’ J£ÀÄßvÁÛgÉ ¸Á»ß. CªÀgÀÄ PÉ¯ÉÆèÃUï£À°è vÀªÀÄä
«zÁåyðUÀ½UÉ ¥ÀAZÀvA
À vÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¨sU
À ª
À ¢
À ÎÃvÉU½
À AzÀ PÀxU
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀzÃÉ ¥ÀzÃÉ ¤gÀÆ¦¸ÀÄvÁÛg.É DzÀÝjAzÀ £Á¼ÉAiÀÄ
PÁ¥ÉÆÃðgÉÃmï ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÄÀ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ jÃwAiÀÄ°è §zÀ¯ÁªÀuA
É iÀiÁUÀ§ºÀÄzÉÃ? ¥ÁæAiÀÄ±ÀB ¨sÁgÀvÀ G¥ÀRAqÀ¢AzÀ
©Ã¸ÀÄªÀ UÁ½ ºÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ.
Adopted, based and taken from’MANAGEMENT GURU? THINK INDIAN NOW by NEELAM RAAJ
published in http/www.economictimes.indiatimes.com datelined Sunday,August 27, 2006
¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¥ÀzU
À ¼
À ÄÀ
PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ PÉ®¸À ²¶ÖÃPÀgÀt ¸ÀªÀÄAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À

ZÀ®£É CzsÀåAiÀÄ£À DAiÀiÁ¸À DzsÀåAiÀÄ£À «zsÁ£À CzsåÀ AiÀÄ£À
PÁAiÀiÁðzsÁjvÀ PÀÆ° ¥ÀzÀÞw ªÀiÁ£À¹PÀ PÁæAw KPÀgÀÆ¥À DeÉÕ
KPÀgÀÆ¥À ¤zÉðÃ±À£À ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ ¸ÀgÀ¥À½ UÁåAUï ¥ÁèAPï
¸ÀAWÀ ¨sÁªÀ£É
¸ÁgÁA±À
CxÀð
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀiÁUÀð¸ÀÆaUÀ¼ÁVzÀÄÝ, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄªÀ
¸ÀÜ¼U À ¼À °À è ¤¢ðµÀÖ ¸À¤ßªÉÃ±ÀU¼ À ° À è §¼À¸§ À ºÀÄzÀÄ. ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ g À ÄÀ wÃªÀiÁð£À vÉUz É ÄÀ PÉÆ¼Àî®Ä
ªÀÄvÀÄÛ eÁjUÉÆ½¸À®Ä CªÀÅ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
¸Àg
é Æ À ¥À
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ vÀvU éÀ ¼
À À ¸Àg
é Æ À ¥Àª£ À ÄÀ ß PÉ¼V À £À ²Ã¶ðPÉU¼ À rÀ AiÀÄ°è ZÀað¸À§ºÀzÄÀ - DZÀgu À ¬É ÄAzÀ
gÀavÀªÁVªÉ; ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀiÁUÀð¸ÀÆaUÀ¼ÄÀ ; ¸ÁªÀðwæP;À £ÀªÄÀ ¤ÃAiÀÄ; ªÀvð À £Á²Ã®; C¤²ÑvÀ
ªÀÄvÀÄÛ PÁgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄ ¸ÀA§AzsÀ.
ªÀÄºÀvéÀ
ªÀåª¸ À ÁÜ¥PÀ g À ÄÀ M¼ÉîAiÀÄ wÃªÀiÁð£ÀU¼ À £À ÄÀ ß vÉUz É ÄÀ PÉÆ¼Àî®Ä ¤ªÀðºÀuA É iÀÄ vÀvéÀU¼ À À ªÀÄºÀvéÀª£ À ÄÀ ß
¸ÀjAiÀiÁV w½AiÀÄÄªÀÅzÀÄ CªÀ±ÀåªÁVzÉ. ªÀÄºÀvÀéªÀ£ÀÄß F PÉ¼ÀPÀAqÀ ²Ã¶ðPÉUÀ¼ÀrAiÀÄ°è
ZÀað¸À§ºÀÄzÀÄ - zÀPv ëÀ AÉ iÀÄ°è ºÉZ¼ ÑÀ ;À ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼À ¥À± æ ¸
À ÛÀ §¼ÀP;É ªÉÊeÁÕ¤PÀªÁV ¤zsÁðgÀ
vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄî«PÉ, §zÀ¯ÁUÀÄªÀ ¥Àj¸ÀgÀPÉÌ ºÉÆAzÁtÂPÉ; ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÉÆuÉUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß
FqÉÃj¸ÀÄªÀÅzÀÄ; AiÀÄÄPÀÛªÁzÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ; ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀ.
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉ
mÉÃ®gïgÀªÀgÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ - «eÁÕ£À, ºÉ¨ÉâgÀ¼À ¤AiÀÄªÀÄªÀ®è; ¸ÁªÀÄgÀ¸Àå,
«gÉÆÃzsÀªÀ®è; ¸ÀºÀPÁgÀ, ¥ÀævÉåÃPÀvÁªÁzÀªÀ®è, ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀåQÛAiÀÄ CvÀÄå£ÀßvÀ zÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ
C¨sÀÄåzÀAiÀÄUÀ¼ÀvÀÛ CªÀ£À CxÀªÁ CªÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ. mÉÃ®gï ¥ÀæPÁgÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ
vÀAvÀæUÀ¼ÉAzÀgÉ - PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ; PÉ®¸ÀzÀ ²¶ÖÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgÀ½ÃPÀgÀt;
DAiÀiÁ¸À CzsÀåAiÀÄ£À; «zsÁ£À CzsÀåAiÀÄ£À; ¸ÀªÀÄAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀÄvÀÄÛ «¨sÉÃzÁvÀäPÀ PÀÆ°
¥ÀzÝÀ w.
¥sAÀ iÉÆÃ¯ï£À ¤ªÀðºÀuÉ vÀvéÀU¼ À ÄÀ
¥sA À iÉÆÃ¯ïgÀªg À À ¥ÀPæ ÁgÀ, ¤ªÀðºÀuA É iÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼A É zÀg,É AiÉÆÃf¸ÀÄªÀÅzÀÄ, ¸ÀAWÀn¸ÀÄªÀÅzÀÄ,
DeÉÕ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄªÀÅzÀÄ.MAzÀÄ OzÉÆåÃVPÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß
»ÃUÉ «¨sf À ¸À§ºÀÄzÀÄ: vÁAwæP;À ªÁtÂeÁåväÀ P;À ºÀtPÁ¸ÀÄ; ¸ÀÄgÀPv ëÀ ,É ¯ÉPÌÀ¥v À æÀ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÁvÀäP.À CªÀgÄÀ ªÀåª¸ À ÁÜ¥PÀ g À ÄÀ F ªÀÄÄA¢£À CºÀðvÉU¼ À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÉAzÀÄ
¸À®ºÉ ¤ÃrzÁÝgÉ: ¨sËwPÀ; £ÉÊwPÀ; ²PÀët; eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄ¨sÀªÀ. ¥sÀAiÉÆÃ¯ï ¥ÀnÖªÀiÁrzÀ
14 ¤ªÀðºÀuÉ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ - ±ÀæªÀÄ «¨sÀd£É; C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆuÉUÁjPÉ; ²¸ÀÄÛ; KPÀgÀÆ¥À
DeÉÕ; KPÀgÆ À ¥À ¤zÉðÃ±À£;À ªÉÊAiÀÄQÛPÀ D¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£Àå D¸ÀQÛUÉ C¢üÃ£ÀUÆ É ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ;
£ËPÀgg À À ¸ÀA¨sÁªÀ£;É PÉÃA¢æÃPÀgt À ªÀÄvÀÄÛ «PÉÃA¢æÃPÀgt À , ±ÉÃæ tÂÃPÀÈvÀ ¸Àg¥ À ½ À , PÀª æ ÄÀ , £ÁåAiÀÄ,
¹§âA¢ CªÀ¢üAiÀÄ°è ¹ÜgÀvÉ; ªÀÄÄAvÉÆqÀUÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀ ¨sÁªÀ£É.
£ÁªÀÅ mÉÃ®gï ªÀÄvÀÄÛ ¥sÀAiÉÆÃ¯ï PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ PÀÆqÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ DzÀgÉ CªÀÅ ¥ÀÆgÀPÀ ¸ÀégÀÆ¥ÀzÀ°èªÉ.
C¨sÁå¸À ¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
§ºÀÄ DAiÉÄÌ (Multiple choice)
1. ¤ªÀðºÀuÉ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ______ DVgÀÄªÀÅ¢®è.
J) ¸ÁªÀðwæPÀ
©) £ÀªÄÀ ¤ÃAiÀÄ
¹) ¸ÀA¥ÀÆtð
r) ªÀvð À £Á²Ã®
2. ¤ªÀðºÀuÉ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ gÀa¸À¯ÁVzÉ?
J) ¥ÀæAiÉÆÃUÀ ±Á¯ÉAiÀÄ°è
©) ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ g À À C£ÀÄ¨sª À U
À ½
À AzÀ
¹) UÁæºÀPÀgÀ C£ÀÄ¨sÀUÀ½AzÀ
r) ¸ÁªÀiÁfPÀ «eÁÕ¤UÀ¼À ¥Àæ¸ÁgÀ¢AzÀ
3. ¤ªÀðºÀuÉ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ªÀÄºÀvÀéªÁVªÉ, KPÉAzÀgÉ
J) zÀPëÀvA É iÀÄ°è ºÉZÑÀ¼À
©) vÉÆqÀÄUÀÄ«PÉ
¹) ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À CvÀÄåvÀÛªÀÄ §¼ÀPÉ
r) §zÀ¯ÁUÀÄªÀ vÁAwæPÀvÉUÉ ºÉÆA¢PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ
4. ºÉ¤æ ¥sÀAiÉÆÃ¯ï __________ DVzÀÝgÀÄ.
J) ¸ÁªÀiÁfPÀ «eÁÕ¤
©) ªÉÄÊ¤AUï EAf¤AiÀÄgï
¹) CPËAmÉAmï
r) GvÁàz£ À Á EAf¤AiÀÄgï
5. ‘±Àª
æ ÄÀ «¨sd À £É’ vÀvÀ ªé £
À ÄÀ ß F PÉ¼PÀ AÀ qÀ AiÀiÁªÀ ºÉÃ½PÉAiÀÄÄ CvÀÄåvª
ÛÀ ÄÀ ªÁV «ªÀj¸ÀÄvÀz
Û .É
J) PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀtÚ PÁAiÀÄð(task)UÀ¼ÁV «¨sÀf¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
©) ±Àª æ ÄÀ ªÀ£ÄÀ ß «¨sf À ¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
¹) ºÀÄzÉÝUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß «¨sÀf¸ÀÄªÀÅzÀÄ
r) ªÉÊ²µÀÖöåvÉUÉ zÁjªÀiÁrPÉÆqÀÄªÀÅzÀÄ.
6. ¸ÀA§AzsÀ¥ÀlÖ PÁ«ÄðPÀjAzÀ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸À®Ä CªÀ¼ÀÄ/CªÀ£ÀÄ AiÀÄAvÀæUÀ¼ÀÄ,
¸À®PÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß ¹zÀÞªÁV Ej¸ÀÄvÁÛ¼É/£É; PÁAiÀiÁðvÀäPÀ
ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉAiÀÄ°è F ªÁPÀå¢AzÀ AiÀiÁgÀ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¹zÉ.
J) ¸ÀÆZÀ£É PÁqïð UÀÄªÀiÁ¸ÀÛ
©) j¥ÉÃgï ¨Á¸ï
¹) UÁåAUï ¨Á¸ï
r) ªÀiÁUÀð ¤µÀÌµÉð ªÀiÁqÀÄªÀ UÀÄªÀiÁ¸ÀÛ
7. F PÉ¼ÀPÀAqÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀ ¤ªÀðºÀuÉ vÀvÀéªÀÅ mÉÃ®gï¤AzÀ PÉÆqÀ®ànÖgÀÄªÀÅ¢®è
J) «eÁÕ£À, ºÉ¨ÉâgÀ½£À ¤AiÀÄªÀÄªÀ®è
©) PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ
¹) UÀjµÀ× GvÁàzÀ£É, ¤§ðA¢üvÀªÀ®è
r) ¸ÁªÀÄgÀ¸Àå, «gÉÆÃzsÀªÀ®è
8. MAzÀÄ PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀ®Ä ‘MAzÀÄ G£ÀßvÀ ªÀiÁUÀð’ªÀ£ÀÄß ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ
PÀAqÀÄ»rAiÀÄ¨ÉÃPÀÄ. F ªÁPÀåzÀ°è ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ AiÀiÁªÀ vÀAvÀæªÀ£ÀÄß
ªÁåSÁå¤¸À¯ÁVzÉ?
J) ¸ÀªÀÄAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À
©) ZÀ®£É CzsÀåAiÀÄ£À
¹) DAiÀiÁ¸À CzsÀåAiÀÄ£À
r) «zsÁ£À CzsåÀ AiÀÄ£À
9. F PÉ¼PÀ AÀ qÀ ºÉÃ½PÉU¼ À ° À è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ªÀiÁ£À¹PÀ PÁæAwAiÀÄ£ÀÄß §ºÀ¼À ZÉ£ÁßV «ªÀj¹zÉ?
J) CzÀÄ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ£É §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ C£ÀéAiÀÄªÁUÀÄªÀÅzÀÄ.
©) ¤ªÀðºÀuÁAUÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®¸ÀUÁgÀgÄÀ M§âgÃÉ ªÉÄÃ¯ÁUÀ¨ÃÉ PÉA§ DlªÀ£ÄÀ ß DqÀ¨ÁgÀzÄÀ .
¹) ¤ªÀðºÀuÁAUÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀj§âgÀ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ CUÀvÀåvÉ.
r) PÁ«ÄðPÀjUÉ ºÉZÀÄÑ PÀÆ°UÀ¼À£ÀÄß PÉÆqÀ¨ÉÃPÀÄ.
10. mÉÃ®gï ªÀÄvÀÄÛ ¥sÀAiÉÆÃ¯ïgÀ §UÉÎ F PÉ¼ÀPÀAqÀ ºÉÃ½PÉUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ vÀ¥ÀÄà?
J) ¥sA À iÉÆÃ¯ï ªÉÄÊ¤AUï EAf¤AiÀÄgï DVzÀÝgÄÀ , ºÁUÉAiÉÄÃ mÉÃ®gï ªÉÄPÁå¤PÀ¯ï
EAf¤AiÀÄgï DVzÀÝgÀÄ.
©) ¥sÀAiÉÆÃ¯ïgÀªÀgÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ «²µÀÖ ¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ¼À°è C£Àé¬Ä¸ÀÄvÀÛªÉ, ºÁUÉAiÉÄÃ
mÉÃ®gïgÀªÀgÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀðwæPÀ C£ÀéAiÀÄªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ.
¹) ¥sAÀ iÉÆÃ¯ïgÀªg À À vÀvU éÀ ¼À ÄÀ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ C£ÀÄ¨sª
À U
À ¼
À À ªÀÄÆ®PÀ gÀavÀªÁVªÉ, ºÁUÉAiÉÄÃ
mÉÃ®gïgÀªÀgÀ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃUÁvÀäPÀvÉ¬ÄAzÀ gÀa¸À®ànÖªÉ.
r) ¥sA À iÉÆÃ¯ïgÀªg À À vÀvéU À ¼ À ÄÀ G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ ¤ªÀðºÀuU É É C£Àé¬Ä¸ÀÄvÀª
Û ,É ºÁUÉAiÉÄÃ
mÉÃ®gïgÀªg À À vÀvU éÀ ¼À ÄÀ PÁSÁð£ÉAiÀÄ PÁAiÀiÁðAUÀtzÀ PÁ«ÄðPÀjUÉ C£À¬ é Ä¸ÀÄvÀª
Û .É
¸ÀAQë¥ÀÛ GvÀÛgÀzÀ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ.
1. KPÀgÆ À ¥À DeÉÕ vÀvéª À ÅÀ ¤ªÀðºÀuU É É ºÉÃUÉ G¥ÀAiÀÄÄPÀª
Û ÁVzÉ? ¸ÀAQë¥ª ÛÀ ÁV «ªÀj¹j.
2. ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuA É iÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁå¤¹. CzÀgÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÆ À ªÀÄÆgÀÄ vÀvéÀU¼
À £
À ÄÀ ß
w½¹.
3. ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¸ÀÜ¼ª À £À ÄÀ ß ¨sËwPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ½UÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ MzÀV¸À¢zÀÝgÉ
¤ªÀðºÀuA É iÀÄ AiÀiÁªÀ vÀvéª À £À ÄÀ ß G®èAX¹zÀAvÁUÀÄvÀz Û ?É CzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÃÉ £ÀÄ?
4. ¤ªÀðºÀuÉ vÀvÀéUÀ¼À AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ £Á®ÄÌ CA±ÀUÀ¼À ªÀÄºÀvÀéªÀ£ÀÄß ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV
«ªÀj¹j.
5. ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ ¸ÀgÀ¥À½ ªÀÄvÀÄÛ UÁåAUï ¥ÁèAPï vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.
¢ÃWÀð GvÀÛgÀzÀ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ
1. mÉÃ®gïgÀªÀjAzÀ PÉÆqÀ®àlÖ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹j.
2. ¥sA
À iÉÆÃ¯ïgÀªj
À AzÀ PÉÆqÀ®l
à Ö F PÉ¼V
À £À ¤ªÀðºÀuÉ vÀvU
éÀ ¼
À £
À ÄÀ ß GzÁºÀgu
À A
É iÉÆA¢UÉ
«ªÀj¹j.
J) KPÀgÀÆ¥À ¤zÉðÃ±À£À
©) ¸ÀªÄÀ vÉ/£ÁåAiÀÄ
¹) ¸ÀAWÀ ¨sÁªÀ£É
r) PÀª
æ ÄÀ
E) PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ «PÉÃA¢æÃPÀgÀt
J¥sï) ªÀÄÄAvÉÆqÀÄUÀÄ«PÉ
3. mÉÃ®gïgÀªÀjAzÀ ¥Àæw¥Á¢¸À®àlÖ vÀAvÀæUÀ¼ÁzÀ ‘PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ’ ªÀÄvÀÄÛ
‘ªÀiÁ£À¹PÀ PÁæAw’ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹j.
4. F PÉ¼ÀPÀAqÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ PÁAiÀÄð CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ vÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¹.
J) ¸ÀªÀÄAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À
©) ZÀ®£É CzsÀåAiÀÄ£À
¹) DAiÀiÁ¸À CzsÀåAiÀÄ£À
r) «zsÁ£À CzsåÀ AiÀÄ£À
E) PÉ®¸ÀzÀ ¸ÀgÀ½ÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ²¶ÖÃPÀgÀt
5. mÉÃ®gï ªÀÄvÀÄÛ ¥sÀAiÉÆÃ¯ï PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¹.
6. ¸ÀªÀÄPÁ°Ã£À ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è mÉÃ®gï ªÀÄvÀÄÛ ¥sÀAiÉÆÃ¯ïgÀªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À
¥À¸
æ ÄÀ Ûvv
À A
É iÀÄ£ÀÄß ZÀað¹.
AiÉÆÃfvÀ PÁAiÀÄð
1. ¤AiÀÄvÀPÁ°PÉUÀ¼ÀÄ, ªÁ¶ðPÀ ªÀgÀ¢UÀ¼ÀÄ, ªÀÈvÀÛ ¥ÀwPæ ÉUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ CAvÀeÁð®¢AzÀ

PÀA¥À¤UÀ¼À°è PÀA¥À¤ DqÀ½vÀ, GvÁàzÀ£Á DZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ EvÁå¢UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ
AiÀiÁªÀ §zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À ÁVªÉ ? MAzÀÄ PÀZÁÑ ¥ÀÄ¸ÀPÛ ª
À £
À ÄÀ ß vÀAiÀiÁj¹j. F «µÀAiÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß
¤ªÀÄä ²PÀPë À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉßÃ»vÀgÆ
É A¢UÉ ZÀað¹. CzÀgÀ MAzÀÄ ªÀg¢
À AiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹j.
2. MAzÀÄ PÁSÁð£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¨sÉÃn ªÀiÁr. CzÀgÀ GvÁàzÀ£Á ¥ÀzÀÞw ªÀÄvÀÄÛ ªÉÃvÀ£À

¥ÁªÀw ¥ÀzÀÞwAiÀÄ §UÉÎ PÀAqÀÄ»r¬Äj. MAzÀÄ ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹ ªÀÄvÀÄÛ
CzÀ£ÀÄß ¤ªÀÄä vÀgÀUÀw ªÀÄvÀÄÛ ²PÀëPÀgÉÆA¢UÉ ZÀað¹.
¥ÀæPÀgÀt ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼ÀÄ
¸ÀªÄÀ ¸Éå-1
J¥sï. ¤AiÀÄ«ÄvÀªÀÅ DºÁgÀ ¸ÀA¸ÀÌgÀuÁ ªÀåªÀºÁgÀzÀ°è vÉÆqÀVzÀÄÝ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ
GvÀ£à ßÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß ºÉ¸g
À ÁAvÀ ¨ÁæAqï£ÀrAiÀÄ°è ªÀiÁgÁl ªÀiÁqÀÄwÛz.É £ÀAvÀgÀ M¼ÉA î iÀÄ UÀÄtªÀÄlÖ
ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃUÀå ¨É¯U É ½
À AzÁV CzÀgÀ ªÀåªº À ÁgÀª£
À ÄÀ ß «¸Àj
Û ¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¸ÀA¸ÀÌj¹zÀ DºÁgÀPÌÉ
§ºÀ¼À d£ÀgÉÆA¢UÉ ªÀiÁgÁl PÉ®¸ÀªÀÇ PÀÆqÀ ºÉaÑvÀÄ. ºÉÆ¸À ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß £ÀUÀzÀÄ
ªÀiÁrPÉÆ¼À® î Ä ºÉÆ¸À ¸À¢ à ð
ü UÀ¼ÄÀ PÀÆqÀ §gÀÄwÛzÁÝg.É PÀrªÉÄ CªÀ¢A
ü iÀÄ°è CzÀgÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ
¥Á®£ÀÄß G½¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀPÉÌ PÀA¥À¤AiÀÄÄ CzÀgÀ ºÁ° PÁAiÀÄð¥ÀqÉUÉ «ÄÃjzÀ CªÀ¢ü
(overtime) PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ¤zÉðÃ²¹vÀÄ.
DzÀgÉ EzÀÄ C£ÉÃPÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß vÀAzÉÆrØvÀÄ. PÉ®¸ÀzÀ MvÀÛqÀ ºÉZÁÑzÀAvÉ

PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ zÀPv
ëÀ É PÀrªÉÄAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. PÉ®ªÉÇªÉÄä C¢üÃ£ÀgÄÀ M§âjVAvÀ ºÉZÄÀ Ñ ªÉÄÃ®¢üPÁjUÀ½UÉ
PÉ®¸À ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁzÀÄzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄªÁV zÀPÀëvÉ PÀrªÉÄAiÀiÁ¬ÄvÀÄ. MAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ«£À
ªÉÄÃ¯É »AzÉ PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ JgÀqÀÄ CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À ªÉÄÃ¯É PÉ®¸À
ªÀiÁqÀÄªÀAvÁ¬ÄvÀÄ. EzÀÄ PÉ®¸À ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvð À £É ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄ¥ÀAiÀÄÄPÀv
Û U
É É PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
PÁ«ÄðPÀgÄÀ ²¸ÀÄÛ E®èzAÀ vÁzÀgÄÀ . PÀA¥À¤AiÀÄ »A¢£À UÀÄt®PÀëtªÁzÀ ¸ÀªÄÀ ÆºÀ PÉ®¸ÀzÀ
¸ÀÆàwð zÀÄ§ð®UÉÆ¼Àî®Ä ¥ÁægÀA¨sÀªÁ¬ÄvÀÄ. PÉ®¸ÀUÁgÀjUÉ ªÉÆÃ¸ÀªÁVzÉ JA§
¨sÁªÀ£ÉAiÀiÁ¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄAvÉÆqÀUÀÄ«PÉAiÀÄÄ PÀÄ¹¬ÄvÀÄ. GvÀà£ÀßUÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖ
PÀrªÉÄAiÀiÁUÀ®Ä ¥ÁægA
À ©ü¹vÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ ¥Á®Ä PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄªÀ CAaUÉ §A¢vÀÄ.
ªÁ¸ÀÛ«PÀªÁV PÀA¥À¤AiÀÄÄ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊ¸ÀzÉÃ

§zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉÆ½¹vÀÄ.
¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ :
1. PÀA¥À¤¬ÄAzÀ G®èAWÀ£A
É iÀiÁVgÀÄªÀ ¤ªÀðºÀuÉ vÀvU
éÀ ¼
À £
À ÄÀ ß (ºÉ¤æ ¥sA
À iÉÆÃ¯ï ¤ÃrgÀÄªÀ
14gÀ°è) UÀÄgÀÄw¹.
2. F vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV «ªÀj¹j.
3. PÀA¥À¤AiÀÄÄ CzÀgÀ »A¢£À ªÉÊ¨sª
À PÀ ÌÉ ªÀÄgÀ¼¨
À ÃÉ PÁzÀgÉ PÀA¥À¤AiÀÄÄ ªÉÄÃ®ÌAqÀ vÀvU
éÀ ½
À UÉ
¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ AiÀiÁªÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ?
¸ÀªÀÄ¸Éå - 2 (¥ÀæPÀgÀt ¸ÀªÀÄ¸Éå - 1PÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ)
‘J¥sï’ ¤AiÀÄ«ÄvÀ PÀA¥À¤AiÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ vÀ£Àß ªÀÄÆRðvÀ£ÀªÀ£ÀÄß FUÀ
CxÀðªÀiÁrPÉÆArzÉ. EAvÀºÀ ¸À¤ßªÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß ¸Àj¥Àr¸À®Ä PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß »A¢£ÀAvÉ
ºÀ½UÀ¼À ªÉÄÃ¯É vÀgÀ®Ä AiÉÆÃd£É ¥ÀÄ£ÀgïgÀZÀ£É ²¥sÁgÀ¸ÀÄì ªÀiÁqÀ®Ä CzÀÄ ‘JA’
¸À®ºÉUÁgÀgÀ£ÀÄß ¤ªÀðºÀuÉ ¸À®ºÉUÁgÀ£À£ÁßV £ÉÃªÀÄPÀ ªÀiÁrvÀÄ. ’JA’ ¸À®ºÉUÁgÀgÀÄ
‘J¥sï’ ¤AiÀÄ«ÄvÀ PÀA¥À¤AiÀÄ PÁSÁð£ÉAiÀÄ°è£À GvÁàzÀ£Á ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß
PÉÊUÉÆAqÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ F PÉ¼ÀPÀAqÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ²¥sÁgÀ¸ÀÄì ªÀiÁrzÀgÀÄ.
1. GvÁàz£ À U
É É ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ PÀA¥À¤AiÀÄÄ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß eÁjUÉÆ½¸À¨ÃÉ PÀÄ.
2. GvÁàzÀ£É AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ ¸ÉÃjzÀAvÉ ªÀiÁUÀð, ªÉÃ¼Á¥ÀnÖ, gÀªÁ£É ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄgÀÄªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉÆ½¸À¨ÉÃPÀÄ.
3. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄð«zsÁ£À ¤ªÀðºÀu¬ É ÄAzÀ ¨ÉÃ¥Àðr¸À®Ä ‘PÁAiÀiÁðvÀäPÀ
ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ’AiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉÆ½¸À¨ÉÃPÀÄ.
4. ¸ÀA¥À£Æ À ä®UÀ¼£ À ÄÀ ß C¥ÉÃQëvª
À ÁV §¼À¸®
À Ä ‘PÁAiÀÄð CzsåÀ AiÀÄ£À’ªÀ£ÄÀ ß PÉÊUÉÆ¼Àî¨ÃÉ PÀÄ.
5. zÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀzÁ¬ÄvÀéªÀ£ÀÄß ºÉaÑ¸À®Ä J¯Áè ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À ²¶ÖÃPÀgÀt
eÁjUÉÆ½¸À¨ÉÃPÀÄ.
6. PÉ®¸ÀUÁgÀg£ À ÄÀ ß GvÉÃÛ f¸À®Ä «¨sÃÉ zÁvÀäPÀ PÀÆ° zÀgÀ ¥ÀzÝÀ wAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉÆ½¸À¨ÃÉ PÀÄ.
7. ¥ÀæPÀgÀt ¸ÀªÀÄ¸Éå-1 gÀ°è ²¥sÁj¸À®àlÖ PÀæªÀÄUÀ½AzÀ ¨ÉÃgÉAiÀiÁV ªÉÄÃ®ÌAqÀ
§zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ. (D ¥ÀæPÀgÀt ¸ÀªÀÄ¸ÉåAiÀÄ ¥Àæ±Éß ¸ÀASÉå 03 PÉÌ
GvÀÛgÀªÁV)
F §zÀ ¯ ÁªÀ u É U À ¼ À Ä PÀ A ¥À ¤ AiÀ Ä PÉ ® ¸À z À ° è DªÀ Ä Æ¯ÁUÀ æ §zÀ ¯ ÁªÀ u É

GAlÄªÀiÁqÀÄvÀÛzÉAzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ªÀÄÆ®gÀÆ¥ÀzÀ ªÉÊ¨sÀªÀªÀ£ÀÄß CzÀÄ ¥ÀÄ£ÀºÀ
¥ÀqA
É iÀÄÄvÀÛzA
É zÀÄ ¤jÃQë¸¯À Á¬ÄvÀÄ.
¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
1. ‘JA’ ¸À®ºÉUÁgÀjAzÀ ²¥sÁgÀ¹¸À®l
à Ö ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß eÁjUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ
¤jÃQë¹zÀ ¥sÀ°vÁA±À ºÉÆgÀ§gÀÄªÀÅzÉAzÀÄ ¤ÃªÀÅ ¨sÁ«¸ÀÄ«gÁ?
2. F §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉÆ½¸À®Ä AiÀiÁªÀ ªÀÄÄ£ÉßZÀÑjPÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ?
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ vÀAvÀæUÁjPÉUÀÆ ¥ÀæPÀgÀt ¸ÀªÀÄ¸ÉåAiÀÄ°ègÀÄªÀ 06 gÀ ªÀÄÆ®PÀ CA±À

01gÀ°è ¸ÀàµÀÖªÁVgÀÄªÀAvÉ ¤ªÀÄä GvÀÛgÀ PÉÆr.
CzsÁåAiÀÄ
ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀ
BUSINESS ENVIRONMENT
®WÀÄ-¥Á¤ÃAiÀÄ PÉëÃvÀæzÀ ¢UÀÎd ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÁzÀ
¥É¦ìPÉÆÃ ªÀÄvÀÄÛ PÉÆÃPÁ-PÉÆÃ¯Á ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ 2006gÀ
3
PÀ°PÉAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ
ªÀµÀðzÀ DgÀA¨sÀzÀ°è, «eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÀ PÉÃAzÀæ
( CSE–Centre for Science and F CzsÁåAiÀÄªÀ£ÄÀ ß C¨såÀ ¹¹zÀ §½PÀ, ¤ÃªÀÅ:
Environment)ªÀÅ F ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À vÀA¥ÀÄ ¥Á¤ÃAiÀÄUÀ¼°
À è
Qæ«Ä£Á±ÀPÀ CA±ÀªÀÅ C£ÀÄªÀÄw¹zÀ DgÉÆÃUÀå «ÄwVAvÀ
• ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ CxÀðªÀ£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj;
50 ¥ÀlÄÖUÀ¼ÀªÀgÉUÉ PÀAqÀÄ §A¢gÀÄªÀÅzÉAzÀÄ ºÉÃ½PÉ
¤ÃrzÁUÀ , vÀ ª À Ä ä ªÀ i ÁgÁl ¥À æ ª À i ÁtzÀ ° è • ªÀ å ªÀ º ÁgÀ ¥À j ¸À g À z À ¥Áæ ª À Ä ÄRåvÉ A iÀ Ä £À Ä ß
E½PÉAiÀÄ£Àß£ÀÄ¨sÀ«¹zÀªÀÅ. F PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä ZÀað¸À§°èj;
¥Á¤ÃAiÀÄUÀ¼ÄÀ ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ¸ÀÄgÀQv
ë ª
À ÁVªÉAiÉÄAzÀÄ
• ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ««zsÀ ªÀÄÆ¯ÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀwPæ Á ¥ÀPæ l
À uÉU¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÆgÀr¹zÀªÅÀ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀtÂð¸À§°èj; ªÀÄvÀÄÛ
¨sÁgÀvz
À °
À è C£ÉÃPÀ ¥ÀZ
æ ÁgÀ DAzÉÆÃ®£ÀU¼
À £
À ÄÀ ß £Àq¹
É zÀªÅÀ .
PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀ DgÉÆÃUÀå ¸ÀaªÁ®AiÀÄzÀ vÀdÕgÀ • ¨sÁgÀvÀzÀ°è DyðPÀ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀºÁgÀ
¸À«ÄwAiÀÄÆ PÀÆqÁ PÉÆÃPï ªÀÄvÀÄÛ ¥É¦ì ¥Á¤ÃAiÀÄUÀ¼ÄÀ ºÁUÀÆ PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ
¸ÀÄgÀPv
ëÀ ¬
É ÄAzÀ PÀÆrªÉ JAzÀÄ ºÉÃ½PÉ ¤ÃrvÀÄ. ¥Àw
æ AiÀiÁV ¤ÃwUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß ¥ÀgÁªÀÄ²ð¸À§ºÀÄzÀÄ.
CSE AiÀÄÄ, DgÉÆÃUÀå ¸ÀaªÁ®AiÀÄzÀ vÀdÕgÀ ¸À«ÄwAiÀÄ
À ÄÀ ß nÃQ¹, 11 ««zsÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ PÉÆÃPï
¤tðAiÀÄUÀ¼£
ªÀÄvÀÄÛ ¥É¦ì ¥Á¤ÃAiÀÄUÀ¼ÄÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ
¸ÀgÁ¸Àj Qæ«Ä£Á±ÀPÀ ªÀÄlÖQÌAvÀ 24 ¥ÀlÄÖ ºÉaÑ£À
¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ JAzÀÄ ºÉÃ½PÉ ¤ÃrvÀÄ.
DgÉÆÃUÀå ¸ÀaªÁ®AiÀÄzÀ «ªÀgÀuÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀªÀÇ
ºÀ®ªÁgÀÄ gÁdåUÀ¼ÀÄ PÉÆÃPï ªÀÄvÀÄÛ ¥É¦ìUÀ¼À£ÀÄß
¤µÉ Ã ¢ü ¸ À Ä ªÀ Å zÀ £ À Ä ß CxÀ ª Á ¤§ðA¢ü ¸ À Ä ªÀ Å zÀ £ À Ä ß
ªÀÄÄAzÀÄªÀg¹
É zÀªÅÀ . DzÁUÀÆå, d£ÀgÄÀ vÀªÄÀ ä DgÉÆÃUÀåzÀ
PÀqÉ ºÉa£
Ñ À ®PÀöë åª»
À ¸À®Ä DgÀA©ü¹zÀÝjAzÀ, Qæ«Ä£Á±ÀPÀ
ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀ 91
«ªÁzÀªÅÀ PÉÆÃPï ªÀÄvÀÄÛ ¥É¦ìU¼
À À ªÀiÁgÁlzÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àw
æ PÀÆ® ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃjvÀÄ. EzÀÝQÌzÝÀ AvÉ £ÉÊ¸ÀVðPÀ DºÁgÀ
GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ DgÉÆÃUÀåzÀ zÀÈ¶Ö¬ÄAzÀ ºÉZÀÄÑ ¥ÀæZÁgÀPÉÌ §AzÀªÀÅ. £ÉÊ¸ÀVðPÀ GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß, Qæ«Ä£Á±ÀPÀ CxÀªÁ
gÁ¸ÁAiÀÄ¤PÀ UÉÆ§âgÀUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀzÉ GvÁà¢¹zÀ CxÀªÁ ¨É¼ÉzÀ ºÀtÄÚ, vÀgÀPÁj, DºÁgÀzsÁ£ÀåUÀ¼ÉAzÀÄ
ªÁåSÁå¤¸À§ºÀÄzÀÄ. EµÀg
Ö °
À è ¥Á¤ÃAiÀÄ ¢UÀÎd ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÄÀ ¤gÀAvÀgª
À ÁV eÁ»ÃgÁvÀÄ ¤ÃqÀÄvÁÛ vÀªÄÀ ä ¥Á¤ÃAiÀÄUÀ¼ÄÀ
¸ÀÄgÀPÀëvÉ¬ÄAzÀ PÀÆrªÉ JAzÀÄ §¼ÀPÉzÁgÀjUÉ ªÀÄ£ÀªÀjPÉ ªÀiÁrPÉÆqÀÄªÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀÄwÛzÀÝªÀÅ.
¥É¦ì PÉÆÃ¯Á «ªÁzÀªÀÅ MAzÀÄ D¸ÀQÛzÁAiÀÄPÀ ¥Àæ±ÉßAiÀÄ£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁQzÉ: vÀªÀÄä ªÀiÁgÁl ¥ÀæªÀiÁt
PÀÄ¹vÀUÆ
É AqÀ £ÀAvÀgÀ ®WÀÄ ¥Á¤ÃAiÀÄ ¢UÀÎd ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÁzÀ PÉÆÃPÁ PÉÆÃ¯Á ªÀÄvÀÄÛ ¥É¦Pì Æ
É ÃUÀ¼ÄÀ ¨sÁgÀvz
À °
À è ¥ÀZ
æ ÁgÀ
PÁAiÀÄðUÀ½UÉ KPÉ ºÉZÀÄÑ ¥Àj±ÀæªÀÄ ºÁPÀÄwÛªÉ? EzÀPÉÌ GvÀÛgÀªÀÅ, ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À AiÀÄ±À¸ÀÄì PÉÃªÀ® CªÀÅUÀ¼À DAvÀjPÀ
¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ªÉÄÃ¯É ªÀiÁvÀæ CªÀ®A©vÀªÁVgÀzÃÉ , ºÀ®ªÁgÀÄ ¨ÁºÀå ±ÀQU
Û ¼
À ÁzÀ, GzÁºÀgu
À U
É ,É ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤zsÁðgÀU¼
À ÄÀ
ªÀÄvÀÄÛ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ, UÁæºÀPÀgÀÄ, E¤ßvÀgÀ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, CSE£ÀAvÀºÀ ¸ÀPÁðgÉÃvÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜ(NGOs)UÀ¼À ªÉÄÃ®Æ
CªÀ®A©vÀªÁVzÉ JA§ ¸ÀvåÀ zÀ°è CqÀVzÉ. F CzsÁåAiÀÄzÀ°è PÉ®ªÀÅ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¨ÁºÀå ±ÀQÛU¼
À ÄÀ (CxÀªÁ ¥Àj¸ÀgÁvÀäPÀ
¹ÜwUÀwUÀ¼ÄÀ ) ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªº
À ÁgÀ G¢ÝªÄÉ UÀ¼À PÁAiÀÄð ZÀlÄªÀnPÉU¼
À À ªÉÄÃ¯É CªÀÅUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¸ÀÄvÉÃÛ ªÉ.
ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸Àgz
À À CxÀð (Meaning of Business Environment)
‘ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀ’ JA§ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ ºÉÆgÀvÁzÀ DzÀgÉ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀ§ºÀÄzÁzÀ J¯Áè ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ, ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ E¤ßvÀgÀ CA±ÀUÀ¼À MlÄÖ
ªÉÆvÀÛ JAzÀÄ CxÉÊð¸À§ºÀÄzÀÄ. ¯ÉÃRPÀgÉÆ§âgÀÄ ºÉÃ¼ÀÄªÀAvÉ - “ErÃ «±ÀéªÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀt£ÉUÉ vÉUÉzÀÄPÉÆ½î,
EzÀjAzÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¥Àw
æ ¤¢ü¸ÄÀ ªÀ G¥ÀUt
À UÀ¼£
À ÄÀ ß PÀ¼¬
É Äj, G½AiÀÄÄªÀ ±ÉÃµÀªÃÉ ªÀåªº
À ÁgÀ ¥Àj¸Àg”À . DzÀÄzÀjAzÀ
ªÀåªº
À ÁgÀ G¢ÝªÄÉ AiÀÄ ºÉÆgÀUÉ PÁAiÀiÁðZÀj¸ÀÄªÀ DyðPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ, gÁdQÃAiÀÄ, vÁAwæPÀ ªÀÄvÀÄÛ E£ßvÀgÀ ±ÀQU
Û ¼
À ÄÀ
CzÀgÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¨sÁUÀªÁVªÉ. ºÁUÉAiÉÄÃ ªÀåªÀºÁgÀ GzÀåªÀÄzÀ ºÉÆgÀUÉ PÉ®¸À ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ªÀåQÛ, UÁæºÀPÀgÀÄ CxÀªÁ
¥Àw
æ ¸À¢
à ð
ü G¢ÝªÄÉ UÀ¼ÄÀ eÉÆvÉUÉ ¸ÀPÁðgÀ, UÁæºPÀ À ¸ÀAWÀl£ÉU¼
À ÄÀ , ¥ÉÊ¥ÉÆÃnzÁgÀgÄÀ , £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄUÀ¼ÄÀ , ªÀiÁzsåÀ ªÄÀ UÀ¼ÄÀ
ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ PÀÆqÀ CzÀgÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¨sÁUÀªÁVªÉ. ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ CA±ÀªÉAzÀgÉ, F ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ, ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛUÀ¼ÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÁå¦Û¬ÄAzÀ ºÉÆgÀVzÀÝgÀÆ PÀÆqÀ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É
¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄªÀ ¸ÁzsåÀ vÉ EgÀÄvÀz
Û .É GzÁºÀgu
À U
É ,É ¸ÀPÁðgÀzÀ DyðPÀ ¤ÃwUÀ¼°
À £
è À §zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À ÄÀ , vÀAvÀe
æ ÁÕ£z
À °
À £
è À
Që¥ÀæUÀwAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼ÀÄ, gÁdQÃAiÀÄ C¤²ÑvÀvÉ, UÁæºÀPÀgÀ ±ÉÊ° ªÀÄvÀÄÛ C©ügÀÄaUÀ¼À°è §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ ºÀÁUÀÆ
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è ºÉZÁÑzÀ ¥ÉÊ¥ÉÆÃn– EªÉ®èªÀÇ ªÀåªÀºÁgÀ G¢ÝªÉÄAiÀÄ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀæªÀÄÄR
jÃwAiÀÄ°è ¥À¨
Û .É ¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ vÉjUÉAiÀÄ°è£À ºÉZ¼
ÑÀ ª
À ÅÀ ªÀ¸ÄÀ U
Û ¼
À À RjÃ¢AiÀÄ£ÀÄß zÀÄ¨ÁjAiÀiÁV¸À§ºÀÄzÀÄ.
vÁAwæPÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄÄ C¹ÛvÀézÀ°ègÀÄªÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß ®Ä¥ÀÛUÉÆ½¸À§ºÀÄzÀÄ. gÁdQÃAiÀÄ C¤²ÑvÀvÉAiÀÄÄ ºÀÆrPÉzÁgÀgÀ
ªÀÄ£À¹ì£À°è DvÀAPÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸À§ºÀÄzÀÄ. UÁæºÀPÀgÀ ±ÉÊ° ªÀÄvÀÄÛ C©ügÀÄaUÀ¼À°è£À §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è
¨ÉÃrPÉAiÀÄÄ C¹Ûvéz
À °
À g
è ÄÀ ªÀ ¸ÀgPÀ ÄÀ UÀ½AzÀ ºÉÆ¸À ¸ÀgPÀ ÄÀ UÀ½UÉ ªÀUÁðªÀuA
É iÀiÁUÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. ªÀiÁgÀÄPÀmÖA
É iÀÄ°è
C¢üPÀUÉÆAqÀ ¥ÉÊ¥ÉÆÃnAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¯Á¨sÀzÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.
F »A¢£À ZÀZÉðAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É, ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ F PÉ¼ÀPÀAqÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ

JAzÀÄ ºÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ.
i) ¨ÁºÀå ±ÀQU
Û ¼
À À ¸ÀªÄÀ ¶Ö (Totality of external forces): ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ºÉÆgÀV£À
±ÀQÛUÀ¼À ¸ÀªÀÄ¶ÖAiÀiÁVzÉ. »ÃUÁV EzÀÄ ¸ÀªÀÄUÀævÉAiÀÄ ¸ÀégÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
ii) ¤¢ðµÀÖ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁ£Àå ±ÀQU

Û ¼
À ÄÀ (Specific and general forces): ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ ¤¢ðµÀÖ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁªÀiÁ£Àå ±ÀQÛUÀ¼ÉgÀqÀ£ÀÆß M¼ÀUÉÆArzÉ. ¤¢ðµÀÖ ±ÀQÛUÀ¼ÀÄ (CAzÀgÉ, ºÀÆrPÉzÁgÀgÀÄ, UÁæºÀPÀgÀÄ, ¥ÉÊ¥ÉÆÃnzÁgÀgÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgÀ§gÁdÄzÁgÀgÀÄ) ¥ÀævÀåPÀëªÁV ªÀÄvÀÄÛ vÀPÀëtzÀ°è ªÉÊAiÀÄQÛPÀªÁV MAzÉÆAzÀÆ G¢ÝªÉÄAiÀÄ ¢£À¤vÀåzÀ
PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛªÉ. ¸ÁªÀiÁ£Àå ±ÀQÛUÀ¼ÀÄ (CAzÀgÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ, gÁdQÃAiÀÄ, PÁ£ÀÆ£ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ ¹ÜwUÀwUÀ¼ÀÄ) J¯Áè ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÉÃ jÃwAiÀÄ°è F
±ÀQÛUÀ¼ÀÄ ¥Àæw ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÉÄÃ®Æ ¥ÀgÉÆÃPÀëªÁV ªÀiÁvÀæ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀ§ºÀÄzÀÄ.
iii) ¥Àg¸
À àÀgÀ ¸ÀA§AzsÀ (Inter-relatedness): ªÀåªº
À ÁgÀ ¥Àj¸Àgz
À À ««zsÀ CA±ÀU¼
À ÄÀ CxÀªÁ ¨sÁUÀU¼
À ÄÀ ¤PÀlªÁzÀ
CAvÀgï-¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, ºÉZÁÑVgÀÄªÀ d£ÀgÀ fÃ«vÁªÀ¢ü ªÀÄvÀÄÛ ºÉaÑgÀÄªÀ DgÉÆÃUÀå
PÁ¼ÀfAiÀÄ eÁUÀÈw-EªÀÅ, DgÉÆÃUÀå ¸ÀA§A¢ü GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉUÀ¼ÁzÀ qÀAiÀÄmï-PÉÆÃPï, PÉÆ§ÄâgÀ»vÀ
CqÀÄUÉ JuÉÚ ºÁUÀÆ DgÉÆÃUÀå zsÁªÀÄ(health resort)UÀ¼À ¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¹ªÉ. ¥ÀæwAiÀiÁV, ºÉÆ¸À DgÉÆÃUÀå
GvÀà£Àß ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉUÀ¼ÀÄ d£ÀgÀ fÃªÀ£À ±ÉÊ°UÀ¼À£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¹ªÉ.
iv) ZÀ®£À²Ã® ¸ÀégÆ

À ¥À (Dynamic nature): vÁAwæPÀ ¸ÀÄzsÁgÀu,É §¼ÀPz
É ÁgÀgÀ DzÀåvU
É ¼
À °
À è §zÀ¯ÁªÀuÉ CxÀªÁ
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è ºÉÆ¸À ¥ÉÊ¥ÉÆÃnAiÀÄ ¥ÀæªÉÃ±À- EªÀÅ §zÀ¯ÁUÀÄvÀÛ¯ÉÃ EgÀÄªÀÅzÀjAzÀ ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ
ZÀ®£À²Ã®ªÁVzÉ.
v) C¤²Ñvv
À É (Uncertainty): ¨s«
À µÀåzÀ WÀl£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß H»¸À®Ä ºÉZÄÀ Ñ PÀµPÖÀ g
À ª
À ÁzÀÄzÀjAzÀ, «±ÉÃµÀªÁV, ¥Àj¸ÀgÀ
§zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À ÄÀ ºÉZÁÑV, ªÀiÁ»w vÀAvÀe
æ ÁÕ£À CxÀªÁ ¥sÁåµ£
À ï GzÀåªÄÀ UÀ¼°
À g
è ÄÀ ªÀAvÉ, ¥ÀzÃÉ ¥ÀzÃÉ ¸ÀA¨s«
À ¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀÅzÀjAzÀ,
ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ §ºÀÄªÀÄnÖUÉ C¤²ÑvÀªÁVzÉ.
vi) ¸ÀAQÃtðvÉ (Complexity): ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ ««zsÀ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ GzÀãªÀUÉÆArgÀÄªÀ CAvÀgï-
¸ÀA§A¢üvÀ ªÀÄvÀÄÛ ZÀ®£À²Ã® ¥Àj¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß CxÀªÁ ±ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄªÀÅzÀjAzÀ, ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ
K£À£ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß MªÉÄäUÉ CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÅÀ zÀÄ PÀµÖÀPg
À ª
À ÁVzÉ. ¨ÉÃgÉ ¥ÀzU
À ¼
À °
À è ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÁzÀg,É
¥Àj¸Àgª
À ÅÀ ºÉZÄÀ Ñ ¸ÀAQÃtðªÁVzÀÄÝ, ¸Àt-Ú ¸ÀtÚ «¨sÁUÀU¼
À ÁV CxÉÊð¹PÉÆ¼ÀÄª
î ÅÀ zÀÄ ¸ÀÄ®¨sª
À ÁUÀÄvÀz
Û ,É DzÀgÉ ¸ÀªÄÀ UÀª
æ ÁV
¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß CxÉÊð¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ PÀµÀÖPÀgÀªÁVzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è MAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¨ÉÃrPÉAiÀÄ
É iÀÄ ªÉÄÃ¯É ¸ÁªÀiÁfPÀ, DyðPÀ, gÁdQÃAiÀÄ, vÁAwæPÀ CxÀªÁ PÁ£ÀÆ¤£À CA±ÀU¼
§zÀ¯ÁªÀuA À À ¸Á¥ÉÃPÀë ¥À¨
æ Ás ªÀª£
À ÄÀ ß
w½zÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÅÀ zÀÄ PÀµÖÀPg
À ª
À ÁVzÉ.
vii) ¸Á¥ÉÃPÀëvÉ (Relativity): ªÀåªº

À ÁgÀ ¥Àj¸Àgª
À ÅÀ zÉÃ±À¢AzÀ zÉÃ±ÀPÌÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àz
æ ÃÉ ±À¢AzÀ ¥Àz
æ ÃÉ ±ÀPÌÉ §zÀ¯ÁUÀÄªÀÅzÀjAzÀ
«©ü£ÀßvÉ¬ÄAzÀ PÀÆrzÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀiÁVzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ AiÀÄÄ.J¸ï.J.zÀ°ègÀÄªÀ gÁdQÃAiÀÄ ¥Àj¹ÜwUÀ¼ÀÄ aÃ£Á
CxÀªÁ ¥ÁQ¸ÁÛ£z
À À ¥Àj¹ÜwUÀ½VAvÀ ©ü£ßÀ ªÁVgÀÄvÀª
Û .É ºÁUÉAiÉÄÃ ¨sÁgÀvz
À °
À è ¹ÃgÉU½
À UÉ ¨ÉÃrPÉ ¸À®
é à ºÉZÁÑVgÀ§ºÀÄzÀÄ,
DzÀgÉ ¥sÁæ£ïì£À°è ¹ÃgÉUÀ½UÉ ¨ÉÃrPÉAiÉÄÃ E®è¢gÀ§ºÀÄzÀÄ.
ªÀåªº
À À ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ (Importance of Business Environment)
ªÀiÁ£Àªg
À AÀ vÉ ªÀåªº
À ÄÀ PÀÆqÁ ¥Àv
æ åÉ ÃPÀªÁV EgÀ®Ä ¸ÁzsåÀ «®è. ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ ªÀåªº
À ÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ
vÀ£ßÀ µÀPÖ ÌÉ vÁ£ÉÃ MAzÀÄ ¢éÃ¥ÀªÁV G½AiÀÄ®Ä ¸ÁzsåÀ «®è. CzÀÄ vÀ£ßÀ ¥Àj¸Àgz
À À CA±ÀU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQU
Û ¼
À À ¸À¤ßªÉÃ±ÀzÆ
É ¼ÀUÉ
C¹Ûvz
éÀ °
À g
è ÄÀ vÀz
Û ,É G½AiÀÄÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼AÉ iÀÄÄvÀz
Û .É ¥Àv
æ åÉ ÃPÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆAzÀÄ F ±ÀQU
Û ¼
À £
À ÄÀ ß §zÀ¯Á¬Ä¸À¯ÁUÀ°Ã CxÀªÁ
¤AiÀÄAwæ¸¯
À ÁUÀ°Ã ¸ÁzsåÀ «®èzÝÀjAzÀ, CªÀÅUÀ½UÀ£ÄÀ UÀÄtªÁV ¸ÀAà ¢¸ÀÄªÀÅzÀÄ CxÀªÁ ºÉÆA¢PÉÆ¼ÀÄª
î ÅÀ zÀPÌÉ ¨ÉÃgÉ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄªÀÅ
EgÀÄªÀÅ¢®è. ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ ¥Àj¸Àgª
À £
À ÄÀ ß ¸ÀjAiÀiÁV CxÀð ªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄª
î ÅÀ zÀjAzÀ, CªÀjUÉ vÀªÄÀ ä ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À ¨ÁºÀå
±ÀQU
Û ¼
À £
À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ¯Æ
É ÃQ¸ÀÄªÀÅzÀgÀ eÉÆvÉU,É D ¨ÁºÀå CA±ÀU½
À UÉ ¸ÀjAiÀiÁV ¥Àw
æ Qæ¬Ä¸À®Ä ¸ÁzsåÀ ªÁUÀÄvÀz
Û .É
F PÉ¼V
À £À CA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀjUÀt¸
Â ÄÀ ªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀåªº
À ÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÄÀ ß ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄª
î ÅÀ zÀgÀ
¥ÁæªÄÀ ÄRåvAÉ iÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸À§ºÀÄzÀÄ.
i) EzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÉ CªÀPÁ±ÀU¼

À £
À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁægAÀ ©üPÀ C£ÀÄPÀÆ®vÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀqAÉ iÀÄ®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û É
(It enables the firm to identify opportunities and getting the first mover advantage): CªÀPÁ±ÀU¼
À ÄÀ ,
¸ÀA¸ÉÜUÉ vÀ£ßÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß GvÀª
Û ÄÀ ¥Àr¹PÉÆ¼À®
î Ä ¸ÀºPÀ j
À ¸ÀÄªÀ zs£
À ÁvÀäPÀ ¨ÁºÀå ¥Àª
æ ÈÀ w CxÀªÁ §zÀ¯ÁªÀuU
É ½
À UÉ
¸ÀA§A¢ü¹ªÉ. ªÀåªº
À ÅÀ ªÀåªº
À ÁgÀzÀ AiÀÄ±À¹U
ì É ÇÀASÁåvÀ CªÀPÁ±ÀU¼
À £
Û .É §ºÀÄ ¨ÉÃUÀ£É
CªÀPÁ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ ¥Àw
æ ¸À¢
à ð
ü UÀ½UÉ CªÀPÁ±À«®èzAÀ vÉ ¥ÁægAÀ ©üPª
À ÁVAiÉÄÃ CªÀPÁ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß
¸Àz¼
âÀ PÀ É ªÀiÁrPÉÆ¼À®
î Ä ªÀåªº
À ÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÉ ¸ÀºÁAiÀÄªÁUÀÄvÀz
Û .É GzÁºÀgu
À U
É ,É ªÀiÁgÀÄw GzÉÆåÃUï ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¥ÉmÆ
É Ãæ ¯ï
¨É¯AÉ iÀÄÄ ºÉZÄÀ w
Ñ g
Û ÄÀ ªÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsåÀ ªÄÀ ªÀUð
À zÀ d£À¸AÀ SÉåAiÉÄÃ ºÉZÁÑVgÀÄªÀAvÀºÀ ¨sÁgÀvz
À À ¥Àj¹ÜwAiÀÄ°è ¸ÀtÚ PÁgÀÄUÀ¼À
CUÀvåÀ vAÉ iÀÄ£ÀÄß ªÉÆzÀ¯ÃÉ UÀÄgÀÄw¹zÀÝjAzÀ ¸ÀtÚ PÁgÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmA
ÖÉ iÀÄ°è £ÁAiÀÄPÀ£ÁV ¨É¼AÉ iÀÄ®Ä ¸ÁzsåÀ ªÁVzÉ.
ii) EzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÉ C¥ÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ JZÀj

Ñ PÉAiÀÄ ¸ÀÆZÀ£UÉ ¼
À £
À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û É (It helps the firm to
identify threats and early warning signals): C¥ÁAiÀÄªÀÅ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuU
É É vÀqAÉ iÉÆqÀÄª
Ø À ¨ÁºÀå
¥Àj¸Àgz
À À ¥Àª
æ ÈÀ wÛ ªÀÄvÀÄÛ §zÀ¯ÁªÀuU
É ½
À UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. ¥Àj¸Àgª
À ÅÀ CªÀPÁ±ÀU¼
À Æ
É £ÀßzÀV¸ÀÄªÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ ºÀ®ªÁgÀÄ
C¥ÁAiÀÄUÀ¼À ªÀÄÆ®ªÁV ªÀiÁ¥ÀðqÀÄvÀz
Û .É ªÀåªº
À À eÁUÀÈwAiÀÄÄ, ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ j
À UÉ ««zsÀ C¥ÁAiÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß
¸ÀªÄÀ AiÀiÁ£ÀÄ¸ÁgÀ UÀÄgÀÄw¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄAavÀªÁV JZÀj
Ñ PÉAiÀÄ ¸ÀÆZÀ£U
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀqAÉ iÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É GzÁºÀgu
À U
É ,É
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmU
ÖÉ É MAzÀÄ «zÉÃ² §ºÀÄgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¥Àª
æ ÃÉ ²¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀÅzÀ£ÄÀ ß PÀAqÁUÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ
CzÀ£ÄÀ ß JZÀj
Ñ PÉAiÀÄ ¸ÀÆZÀ£AÉ iÀiÁV ¥ÀjUÀt¸
Â ¨
À ÃÉ PÀÄ. D ªÀiÁ»wAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É, ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÄÀ , GvÀ£
à ßÀ UÀ¼À
UÀÄtªÀÄlÖª£
À ÄÀ ß ºÉa¸
Ñ ÄÀ ªÀÅzÀÄ, GvÁàz£
À Á ªÉZª
ÑÀ £
À ÄÀ ß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ, wÃªÀv
æ g
À ª
À ÁzÀ eÁ»ÃgÁvÀÄUÀ¼°
À è vÉÆqÀUÄÀ ªÀÅzÀÄ
ªÀÄÄAvÁzÀ PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß C¼Àªr
À ¹PÉÆ¼ÀÄª
î À ªÀÄÆ®PÀ C¥ÁAiÀÄªÀ£ÄÀ ß vÀqU
É l
À ®
Ö Ä vÀªÄÀ UÉ vÁªÉÃ ¹zÀÞvÉ ªÀiÁrPÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ.
iii) EzÀÄ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆAzÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ (It helps in tapping
useful resources): ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß £ÀqÉ¸À®Ä ¨ÉÃPÁzÀ ««zsÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ªÀÄÆ®ªÁVzÉ.
AiÀiÁªÀÅzÉÃ «zsz
À À ªÀåªº
À ÁgÀ ZÀlÄªÀnPÉAiÀÄ°è vÉÆqÀV¹PÉÆ¼Àî®Ä, ªÀåªº
À ÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ºÀtPÁ¸ÀÄ, AiÀÄAvÉÆÃæ ¥ÀPg
À t
À ,
PÀZÁÑ ¸ÁªÀÄVæUÀ¼ÀÄ, ±ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃgÀÄ, PÁ«ÄðPÀgÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß, ºÀtPÁ¸ÀÄ MzÀV¸ÀÄªÀªÀgÀÄ,
¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÆgÉÊPÉzÁgÀgÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ vÀ£Àß ¥Àj¸ÀgÀ¢AzÀ ¸ÀAUÀæ»¸ÀÄvÀÛzÉ. EªÀgÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜ¬ÄAzÀ
¥Àæw¥sÀ®zÀ ¤jÃPÉëAiÉÆA¢UÉ F ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸À®Ä ¤zsÀðj¸ÀÄvÁÛgÉ. ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¥Àj¸ÀgÀPÉÌ
««zsÀ §UÉAiÀÄ ¹zÀÞ-GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß CAzÀgÉ, UÁæºÀPÀjUÉ ¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÀPÁðgÀPÉÌ vÉjUÉ, ºÀÆrPÉzÁgÀjUÉ
vÀªÀÄä ºÀtPÁ¹£À ºÀÆrPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àæw¥sÀ®, ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. KPÉAzÀgÉ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ
PÀZÁÑ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ªÀÄÆ®ªÁV ªÀÄvÀÄÛ ¹zÀÞ GvÀà£ÀßUÀ¼À ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀiÁV ¥Àj¸ÀgÀzÀ ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁVzÉ.
CAzÀgÉ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ vÀ£ÀUÉ ¨ÉÃPÁzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆ¼Àî®Ä ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ §AiÀÄ¸ÀÄªÀÀ
¹zÀÞ GvÀà£ÀßUÀ¼ÁV ¥ÀjªÀwð¸À®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄªÀ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄvÀÛzÉ. ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ K£À£ÀÄß
MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß CxÉÊð¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ F ªÉÄÃ°£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß GvÀÛªÀÄªÁV ¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÀÄ.
iv) EzÀÄ Që¥Àæ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄxÀðªÁV ¤¨sÁ¬Ä¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ (It helps in
coping with rapid changes): EA¢£À ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ ºÉZÀÄÑ ºÉZÀÄÑ ZÀ®£À²Ã®ªÁUÀÄwÛzÀÄÝ,
§zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ wÃªÀæUÀwAiÀÄ°è DUÀÄwÛªÉ. ªÁ¸ÀÛ«PÀ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄÄ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ UÀwVAvÀ ªÀÄÄRåªÁzÀÄzÀ®è.
¥ÀæPÀëÄ§Þ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¥Àj¹ÜwUÀ¼ÀÄ, «ÄvÀ ¨ÁæAqï ¤µÉ×, ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼À «¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ G¥À «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ
(«WÀl£É), ºÉZÀÄÑ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ¤ßqÀÄªÀ UÁæºÀPÀgÀÄ, vÁAwæPÀvÉAiÀÄ°è£À Që¥ÀæUÀwAiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ wÃªÀæ
eÁUÀwPÀ ¥ÉÊ¥ÉÆÃnUÀ¼ÀÄ EA¢£À ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß ªÀtÂð¸À®Ä §¼À¹PÉÆ¼Àî§ºÀÄzÁzÀ PÉ®ªÀÅ avÀætUÀ¼ÁVªÉ.
J¯Áè UÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ J¯Áè «zsÀzÀ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑV ZÀ®£À²Ã® ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß JzÀÄj¸ÀÄwÛªÉ.
F UÀÄgÀÄvÀgÀªÁzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄxÀðªÁV ¤¨sÁ¬Ä¸À®Ä ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß
¸ÀjAiÀiÁV CxÉÊð¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉèÃµÀuÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ £ÀAvÀgÀ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß
C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸À¨ÉÃPÀÄ.
v) EzÀÄ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw gÀÆ¦¸ÀÄªÀÅzÀg°

À è ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ (It helps in assisting in
planning and policy formulation): ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ, ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÉ CªÀPÁ±À ªÀÄvÀÄÛ C¥ÁAiÀÄUÀ¼ÉgÀqÀgÀ
ªÀÄÆ®ªÁVgÀÄªÀÅzÀjAzÀ, ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁV CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉèÃµÀuÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ,
¨sÀ«µÀåzÀ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸À®Ä (AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ) CxÀªÁ ¤zsÁðgÀ PÉÊUÉÆ¼Àî®Ä ªÀiÁUÀðzÀ²ð
¸ÀÆvÀæUÀ¼À£ÀÄß gÀÆ¦¸À®Ä (¤Ãw) DzsÁgÀªÁVzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÉ ºÉÆ¸À ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¥ÀæªÉÃ±ÀªÀÅ,
ºÉZÀÄÑ ¥ÉÊ¥ÉÆÃnAiÀÄÄ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÃUÉ ¤¨sÁ¬Ä¸À§ºÀÄzÉA§ÄzÀgÀ §UÉÎ ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆAzÀÄ ºÉÆ¸ÀzÁV
D¯ÉÆÃa¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀ§®èzÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß CxÉÊð¸ÀÄvÀÛzÉ.
vi) PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä EzÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ (It helps in improving

performance): ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß CxÉÊð¹PÉÆ¼Àî®Ä EgÀÄªÀ CAwªÀÄ PÁgÀtªÀÅ, CzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ°è ¤dªÁVAiÀÄÆ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉAiÉÄÃ CxÀªÁ E®èªÉÃ, JA§ÄzÀPÉÌ
¸ÀA§A¢ü¹zÉ. EzÀPÉÌ GvÀÛgÀ, ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ªÀåvÁå¸À GAlÄªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ
vÉÆÃgÀÄvÀÛzÉ. ºÀ®ªÁgÀÄ CzsÀåAiÀÄ£ÀUÀ¼ÀÄ, ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¨sÀ«µÀåªÀÅ ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è K£ÁUÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀgÉÆA¢UÉ
¤PÀlªÁV ¸ÀA§AzsÀ ºÉÆA¢zÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß vÉÆÃj¹PÉÆnÖªÉ. ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß ¤gÀAvÀgÀªÁV
¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ªÀåªÀºÁgÀ DZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, vÀªÀÄä
¥Àæ¸ÀÄÛvÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß GvÀÛªÀÄ ¥Àr¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀ®èzÉ, ¢ÃWÀðPÁ®zÀªÀgÉUÉ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è
AiÀÄ±À¹éAiÀÄÄvÀªÁV ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.
À À DAiÀiÁªÀÄUÀ¼ÄÀ (Dimensions of Business Environment)
ªÀåªº
À À DAiÀiÁªÀÄUÀ¼ÄÀ DyðPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ, vÁAwæP,À gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÆ¤£À CA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß
M¼ÀUÆ
É ArªÉ. F CA±ÀU¼
À ÄÀ MAzÀÄ G¢ÝªÄÉ AiÀÄ ¤zsÁðgÀU¼
À £
À ÄÀ ß PÉÊUÉÆ¼Àî®Ä ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ£ÀÄß
¸ÀÄzsÁj¸À®Ä CUÀvÀåªÁVªÉÉ. ¤¢ðµÀÖ ¥Àj¸ÀgÀPÉÌ ¥ÀæwAiÀiÁV F CA±ÀUÀ¼ÀÄ KPÀPÁ®zÀ°è ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ªÉÄÃ¯É
ºÉZÀÄÑ ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄªÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄvÀÛªÉ. DzÁUÀÆå, ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ G¢ÝªÉÄAiÀÄ
¤ªÀðºÀuÁAUÀªÅÀ F DAiÀiÁªÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß G¥ÉÃQë¸ÄÀ ªÀÅzÀgÀ §zÀ¯ÁV, CªÀÅUÀ¼À §UÉUÉ eÁUÀÈw ºÉÆAzÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ
ºÉZÀÄÑ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå §®ÄâUÀ½VAvÀ 20
¥ÀlÄÖ ºÉZÄÀ Ñ CªÀ¢U
ü É ¨Á½PÉ §gÀÄªÀAvÀºÀ «zÀÄåvï «ÄvÀªåÀ AiÀÄ ¨É¼QÀ £À §®ÄâU¼
À £
À ÄÀ ß GvÁà¢¸ÀÄªÀAvÀºÀ vÀAvÀe
æ ÁÕ£ª
À £
À ÄÀ ß
D«µÁÌgÀ ªÀiÁrvÀÄ. d£ÀgÀ¯ï J¯ÉQÖçPÀ¯ïì ªÀivÀÄÛ ¦ü°¥sï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¯ÉÊnAUï «¨sÁUÀzÀ »jAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ, F
D«µÁÌgÀªÀÅ vÀªÀÄä WÀlPÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀvÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É UÀªÀÄ£ÁºÀðªÁV ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄªÀ
¸ÀA¨sÁªÀåvÉ ºÉÆA¢zÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹zÀgÀÄ. DzÀgÀAvÉ, F ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß eÁUÀgÀÆPÀvÉ¬ÄAzÀ
»A¨Á°¹, CzÀgÀ ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀªÁV §¼À¹PÉÆAqÀgÀÄ. F PÉ¼ÀUÉ ¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ
««zsÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV ZÀað¸À¯ÁVzÉ:
i) DyðPÀ ¥Àj¸ÀgÀ (Economic Environment): §rØ zÀgU

À ¼
À ÄÀ , ºÀtzÀÄ§âgÀ zÀgU
À ¼
À ÄÀ , d£ÀgÀ §¼À¸§
À ºÀÄzÁzÀ
DzÁAiÀÄzÀ°è£À §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ, ±ÉÃgÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ ¸ÀÆZÀåAPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÀÆ¥Á¬Ä ªÀiË®åUÀ¼ÀAvÀºÀ PÉ®ªÀÅ
DyðPÀ CA±ÀU¼
À ÄÀ ªÀåªº
À ÁgÀ G¢ÝªÄÉ AiÉÆAzÀgÀ ¤ªÀðºÀuÁ DZÀgu
À U
É ¼
Û .É C¯Áàª¢
À ü ªÀÄvÀÄÛ
¢ÃWÁðªÀ¢ü §rØ zÀgÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉUÀ¼À ¨ÉÃrPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É UÀªÀÄ£ÁºÀðªÁV ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛªÉ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ, ¤ªÀiÁðt PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÁºÀ£ÉÆÃzÀåªÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ, ¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀÄ°è£À PÀrªÉÄ
§rØ zÀgÀUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ ¥ÀA
æ iÉÆÃd£ÀPÁjAiÀiÁVªÉ. KPÉAzÀgÉ, UÁæºÀPÀgÀÄ ¸Á® ¥ÀqÉzÀÄ ªÀÄ£É ªÀÄvÀÄÛ PÁgÀÄUÀ¼À RjÃ¢AiÀÄ
ªÉÄÃ¯É ºÉZÄÀ Ñ ºÀt «¤AiÉÆÃd£É ªÀiÁqÀ®Ä PÁgÀtªÁUÀÄvÀª
Û .É ºÁUÉAiÉÄÃ zÉÃ±ÀzÀ DAvÀjPÀ MlÄÖ GvÀ£
à ßÀ zÀ ºÉZ¼
ÑÀ ¢
À AzÁV
d£ÀgÀ §¼À¸À§ºÀÄzÁzÀ DzÁAiÀÄzÀ°è KjPÉAiÀiÁV ¸ÀgÀPÀÄUÀ½UÉ ºÉaÑ£À ¨ÉÃrPÉ ¸ÀÈ¶ÖAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. ºÉaÑ£À ºÀtzÀÄ§âgÀ
zÀgÀªÀÅ, PÀZÁÑªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼À RjÃ¢, £ËPÀgÀjUÉ ¤ÃqÀÄªÀ PÀÆ° ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA§¼À ªÀÄÄAvÁzÀ
ªÀåªÀºÁgÀ ªÉZÀÑUÀ¼À ºÉZÀÑ¼ÀPÉÌ PÁgÀtªÁUÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀåªÀºÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¤§ðAzsÀUÀ¼À£ÀÄß «¢ü¸ÀÄvÀÛzÉ.
¸ÁªÀiÁfPÀ
DyðPÀ ¥Àj¸ÀgÀ ¥Àj¸ÀgÀ
ªÀåªÀºÁgÀ
¥Àj¸ÀgÀ
PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ vÁAwæPÀ
¥Àj¸ÀgÀ ¥Àj¸ÀgÀ
gÁdQÃAiÀÄ
¥Àj¸ÀgÀ
ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ªÀÄÆ¯ÁA±ÀUÀ¼ÀÄ
DyðPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ WÀlPÁA±ÀUÀ¼ÀÄ (Elements of Economic Environment)

• SÁ¸ÀV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÁvÀæPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ C¹ÛvÀézÀ°ègÀÄªÀ DyðPÀvÉAiÀÄ ¸ÀAgÀZÀ£É.
• GNPAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀ¯ÁzÁAiÀÄ - ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹ÜgÀ ¨É¯ÉUÀ¼À°è
• G½vÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀÆrPÉAiÀÄ zÀgÀUÀ¼ÀÄ
• ««zsÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À DªÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÀ¥sÀÄÛ ¥ÀæªÀiÁt.
• ¸ÀAzÁAiÀÄ ²®ÄÌ ªÀÄvÀÄÛ «zÉÃ² «¤ªÀÄAiÀÄ «ÄÃ¸À®ÄUÀ¼À°è£À §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ
• PÀÈ¶ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÈwÛUÀ¼ÀÄ
• ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð ¸Ë®¨sÀåUÀ¼À «¸ÀÛgÀuÉ
• DyðPÀvÉAiÀÄ°è£À ºÀtzÀ ¸ÀgÀ§gÁdÄ
• ¸ÁªÀðd¤PÀ ¨ÁQ (DAvÀjPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁºÀå)
• SÁ¸ÀV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À°è AiÉÆÃf¸À¯ÁzÀ ºÀtºÀÆrPÉ.
ZÀlÄªÀnPÉ: 1
»A¢£À ºÀ¢£ÉÊzÀÄ ¢£ÀU¼

À À ¢£À¥wÀ Pæ U
É ¼
À £
À ÄÀ ß N¢ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀªÅÀ ªÀiÁrzÀ DyðPÀ ¤ÃwAiÀÄ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÆ
À LzÀÄ
§zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀnÖ ªÀiÁr. ªÀåªº
À À PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É CªÀÅUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß «±ÉÃè ¶¹.
¨sÁgÀwÃAiÀÄ j¸Àªïð ¨ÁåAPï F PÁgÀtUÀ½AzÀ zÉÃ±ÀzÀ DyðPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¤AiÀÄAvÀæPÀªÁVzÉ:
§ CzÀÄ §rØAiÀÄ zÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæ¨sÁ«¸ÀÄvÀÛzÉ.
§ DyðPÀvÉAiÀÄ°è ºÀtzÀ ºÀjªÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ.
§ ¨ÁåAPÀÄUÀ¼À PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄvÀÛzÉ.
ºÉÆ¸À ªÁå¥ÁgÀ ¤Ãw (I) AiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
Salient Features of New Trade Policy (I)
• J¯Áè §UÉAiÀÄ ¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉUÀ¼À gÀ¥sÀÄÛUÀ¼À ªÉÄÃ°£À ¸ÉÃªÁ vÉjUÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆqÉzÀÄ ºÁPÀÄªÀÅzÀÄ.
• gÀ¥sÀÄÛ PÀæªÀiÁ£ÀÄUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀgÀ½ÃPÀgÀtUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
• eÉÊ«PÀ vÀAvÀæeÁÕ£À ¥ÁPïð ªÀÄvÀÄÛ PÀgÀPÀÄ±À® ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ «±ÉÃµÀ DyðPÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À ¸ÁÜ¥À£É.
• vÁeÁ ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ zÁ¸ÁÛ£ÀÄUÁjPÁ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À ¸ÁÜ¥À£É
• 5 PÉÆÃn ªÁå¥ÁgÀPÉÌ ªÉÄÃ®àlÖ gÀ¥sÀÄÛzÁgÀjUÉ ¨ÁåAPÀÄ ¨sÀgÀªÀ¸É ¥ÀvÀæzÀ CUÀvÀåvÉ¬ÄAzÀ ºÉÆgÀvÁV
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
ii) ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥Àj¸ÀgÀ (Social Environment): ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁfPÀ ±ÀQÛUÀ¼ÁzÀ
DZÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥ÀæªÀÈwÛUÀ¼ÀÄ, ªÀåªÀºÁgÀ¢AzÀ ¸ÀªÀiÁdzÀ
¤jÃPÉëUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ zÀ±ÀPÀUÀ½AzÀ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀvÀªÀiÁ£ÀUÀ¼À
C£ÀÄ¸Àj¹PÉÆAqÀÄ §gÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ DZÀgu
À U
É ¼
À £
À ÄÀ ß ªÁåSÁå¤¸ÀÄvÀª
Û .É GzÁºÀgu
À U
É ,É ¨sÁgÀvz
À °
À è DZÀj¸À¯ÁUÀÄªÀ
¢Ã¥ÁªÀ½, Fzï, Qæ¸ÀªÀÄ¸ï ªÀÄvÀÄÛ UÀÄgÀÄ¥ÀªÀðUÀ¼ÀÄ, VæÃnAUï PÁqïð PÀA¥À¤UÀ½UÉ, ¹» ªÀÄvÀÄÛ «ÄoÁ¬Ä
vÀAiÀiÁgÀPj À UÉ UÀt¤ÃAiÀÄªÁzÀ ºÀtPÁ¹£À
À UÉ, ºÉÆ°UÉ CAUÀrUÀ½UÉ ºÁUÀÆ ¸ÀA§A¢üvÀ E¤ßvÀgÀ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜU½
CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ. ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀiÁdzÀ°è ºÉaÑ£À UËgÀªÀ ºÉÆA¢gÀÄªÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼ÁVªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è
ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÁévÀAvÀæöå, ¸ÁªÀiÁfPÀ £ÁåAiÀÄ, CªÀPÁ±ÀUÀ¼À°è ¸ÀªÀiÁ£ÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¨sÁªÉÊPÀåvÉUÀ¼ÀÄ £ÁªÉ®ègÀÆ
¥Á°¹PÉÆAqÀÄ §gÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR ªÀiË®åU½
À UÉ GzÁºÀgu
À U
É ¼
À ÁVªÉ. F ªÀiË®åU¼
À £
À ÄÀ ß ªÀåªº
À ÁgÀzÀ ¥Àj¨sÁµÉAiÀÄ°è
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À DAiÉÄÌ ¸ÁévÀAvÀöæ å, ¸ÀªÀiÁdPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ºÉÆuÉUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ
vÁgÀvª
À ÄÀ å-gÀ»vÀ GzÉÆåÃUÀ DZÀgu
À U
É ¼
À ÄÀ JAzÀÄ ªÀiÁ¥Àðr¸À§ºÀÄzÀÄ. ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥Àª
æ ÈÀ wÛU¼
À ÄÀ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜU½
À UÉ
ºÀ®ªÁgÀÄ CªÀPÁ±ÀUÀ½UÉ ªÀÄvÀÄÛ C¥ÁAiÀÄUÀ½UÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛªÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ zÉÃºÀzÁqsÀå
(fitness) ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄÄ ºÉaÑ£À £ÀUÀgÀªÁ¹UÀ¼À°è ¥Àæ¹zÀÞªÁVzÉ. F ¥ÀæªÀÈwÛAiÀÄÄ £ÉÊ¸ÀVðPÀ DºÁgÀ, ¥ÀxÀåzÀ ®WÀÄ
¥Á¤ÃAiÀÄUÀ¼ÀÄ, ªÁåAiÀiÁªÀÄ ±Á¯ÉUÀ¼ÀÄ, ¨Ál®ÄUÀ¼À°è vÀÄA©¹zÀ (R¤dAiÀÄÄPÀÛ) ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DºÁgÀ ¥ÀÆgÀPÀUÀ½UÉ
¨ÉÃrPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¹zÉ. DzÁUÀÆå F ¥Àª
æ ÈÀ wÛAiÀÄÄ ºÉÊ£ÀÄ ¸ÀA¸ÀÌgu
À ,É vÀA¨ÁPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzÀå¥Á£À ªÀÄÄAvÁzÀ PÉÊUÁjPÁ
ªÀåªÀºÁgÀUÀ½UÉ ¥ÀæwPÀÆ®ªÁV ¥Àjt«Ä¹zÉ.
¸ÁªÀiÁfPÀ ¥Àj¸Àgz
À À ¥Àª À ÄÀ (Major Elements of Social Environment)
æ ÄÀ ÄR ªÀÄÆ¯ÁA±ÀU¼
• GvÀà£Àß D«µÁÌgÀUÀ¼ÀÄ, fÃªÀ±ÉÊ°UÀ¼ÀÄ, GzÉÆåÃUÀ ºÀAaPÉ ªÀÄvÀÄÛ UÁæºÀPÀ DzÀåvÉUÀ¼ÉqÉV£À ªÀvÀð£ÉUÀ¼ÀÄ
• fÃªÀ£À UÀÄtªÀÄlÖzÉÆA¢VgÀÄªÀ PÁ¼Àf
• fÃ«vÁªÀ¢ü
• PÁAiÀÄð¥ÀqÉAiÀÄ ¤jÃPÉëUÀ¼ÀÄ
• PÁAiÀÄð¥ÀqÉAiÀÄ°è£À ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ G¥À¹ÜwAiÀÄ°è ¸ÁÜ£ÁAvÀgÀUÀ¼ÀÄ
• d£À£À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄgÀtzÀ ¥ÀæªÀiÁt
• d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ¸ÁÜ£ÁAvÀgÀUÀ¼ÀÄ
• ±ÉÊPÀëtÂPÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁPÀëgÀvÁ ¥ÀæªÀiÁt
• G¥À¨sÉÆÃUÀzÀ ºÀªÁå¸ÀUÀ¼ÀÄ
• PÀÄlÄA§ ¸ÀAAiÉÆÃd£É.
ZÀlÄªÀnPÉ 2
¸ÁªÀiÁfPÀ ¥Àj¸ÀgÀ
¤ªÀÄUÉ ¥ÀjZÀAiÀÄ«gÀÄªÀ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ ºÀvÀÄÛ PÀÄlÄA§UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¹. PÀ¼ÉzÀ LzÀÄ ªÀµÀðUÀ¼À°è
CªÀgÀ G¥À¨ÉÆ
s ÃUÀzÀ ºÀªÁå¸ÀUÀ¼À°è DVgÀÄªÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»r¬Äj. ªÀåªÀºÁgÀ G¢ÝªÉÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É F
§zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄªÀ£ÀÄß «±ÉèÃ¶¹.
¥sÁåµÀ£ï PÉÊUÁjPÉ (¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ «zÀÄå£Áä£À «£Áå¸À ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼ÀÄ (F

GqÀÄUÉAiÉÄqÉUÉ ¸ÁÜ£ÁAvÀgÀ) ¸ÁzsÀ£ÀUÀ¼À ¨ÉÃrPÉAiÀÄ°è ºÉZÀÑ¼À)
¸ËAzÀAiÀÄðªÀzsÀðPÀUÀ¼À PÉÊUÁjPÉ DºÁgÀ ¥ÀzÀÞwUÀ¼ÀÄ (¸ÀAªÉÃ¶ÖvÀ

(¨ÉÃrPÉAiÀÄ°è KjPÉ) DºÁgÀzq É UÉ É ¸ÁÜ£ÁAvÀgÀ
PÁAiÀÄð¥ÀqÉAiÀÄ°è ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀ G¥À¹ÜwAiÉÆA¢VgÀÄªÀ ¸ÁÜ£ÁAvÀgÀUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄ

vÁAwæPÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ PÁgÀt¢AzÀ, gÉÊ¯Éé nPÉÃlÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄ£É, PÀZÉÃj, EvÁå¢UÀ¼À°è CAvÀeÁð®zÀ

ªÀÄÆ®PÀ PÁ¢j¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁVzÉ.
iii) vÁAwæPv
À AÉ iÀÄ ¥Àj¸ÀgÀ (Technological Environment): vÁAwæPvÀ AÉ iÀÄ ¥Àj¸Àgª
À ÅÀ ¸ÀgPÀ ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉU¼
À £
À ÄÀ ß
GvÁà¢¸À®Ä £À«Ã£À ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀºÁgÀªÉÇAzÀ£ÀÄß £ÀqÉ¸À®Ä CUÀvÀåªÁzÀ vÁAwæPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀ
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ D«µÁÌgÀUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, UÀtPÀAiÀÄAvÀæ ªÀÄvÀÄÛ «zÀÄå£Áä£À±Á¸ÀÛçUÀ¼À°è
EwÛÃZÉUÉ GAmÁzÀ vÁAwæPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼ÀÄ, PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À eÁ»ÃgÁvÀÄ ªÀiÁqÀÄªÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß
ªÀiÁ¥Àðr¹ªÉ. CD-ROMUÀ¼ÄÀ , UÀtQÃPÀÈvÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ QgÀÄªÀÄ½UÉU¼
À ÄÀ (Computerised information kiosks)
ªÀÄvÀÄÛ CAvÀeÁð®/«±Àé ªÁå¦ eÁ®§AzsÀ(World Wide Web)UÀ¼À §ºÀÄªÀiÁzsÀåªÀÄ (multi media) ¥ÀÄlUÀ¼À°è
¸ÀgÀPÀÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ GvÀÛªÀÄ CA±ÀUÀ¼ÀÄ JwÛ vÉÆÃj¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV FUÀ PÁt§ºÀÄzÁVzÉ.
ºÁUÉAiÉÄÃ a®ègÉ ªÀiÁgÁlUÁgÀgÀÄ, vÀªÀÄUÉ CUÀvÀå«gÀÄªÁUÀ zÁ¸ÁÛ¤£À ªÀÄgÀÄ¥ÀÆgÀtPÉÌ ¥ÀÆgÉÊPÉzÁgÀgÉÆA¢UÉ £ÉÃgÀ
¸ÀA¥ÀPÀðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝgÉ. GvÁàzÀPÀgÀÄ £ÀªÀÄ¤ÃAiÀÄ GvÁàzÀ£Á ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝgÉ. «ªÀiÁ£ÀAiÀiÁ£À
PÀA¥À¤UÀ¼ÄÀ CAvÀeÁð® ªÀÄvÀÄÛ «±Àé ªÁå¦ eÁ®§AzsÀ ¥ÀÄlUÀ¼£
À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÀÄÝ, UÁæºPÀ g
À ÄÀ «ªÀiÁ£ÀU¼
À À ªÉÃ¼Á¥ÀnÖ,
¸ÉÃgÀÄªÀ ¸ÀÜ¼À, ¥ÀæAiÀiÁt zÀgÀUÀ¼À£ÀÄß £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀ®èzÉÃ D£ï¯ÉÊ£ï ªÀÄÄSÁAvÀgÀ ¥ÀæAiÀiÁtzÀ nPÉÃlÄUÀ¼À£ÀÄß
PÁ¬ÄÝj¸À§ºÀÄzÁVzÉ. eÉÆvÉUÉ ¯ÉÃ¸Àgï, gÉÆ¨ÉÆÃnPï, eÉÊ«PÀ vÀAvÀæeÁÕ£À, DºÁgÀ ¸ÀAgÀPÀëPÀUÀ¼ÀÄ, OµÀzsÀ, zÀÆgÀ-
¸ÀA¥ÀPÀð ªÀÄvÀÄÛ PÀÈvÀPÀ EAzsÀ£À ªÀÄÄAvÁzÀ ªÉÊeÁÕ¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è£À ¤gÀAvÀgÀ D«µÁÌgÀUÀ¼ÀÄ C£ÉÃPÀ
««zsÀ G¢ÝªÉÄUÀ½UÉ ÇÀASÁåvÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ C¥ÁAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÀÄlÄÖºÁQªÉ. ªÁåPÀÆåªÀiï lÆå¨ïUÀ½AzÀ
mÁæ¤ì¸ÖÀgïUÉ, GVAiÀÄAvÀU
æ ½
À AzÀ rÃ¸É¯ï ªÀÄvÀÄÛ J¯ÉQÖçPï EAf£ÀÄßUÀ½UÉ, ¥sËAmÉÃ£ï ¥É£ïUÀ½AzÀ ¨Á¯ï ¥Á¬ÄAmï
¥É£ïUÀ½UÉ, ¥sÉÆæ¥É®gï «ªÀiÁ£ÀUÀ½AzÀ eÉmï «ªÀiÁ£ÀUÀ½UÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉgÀ¼ÀZÀÄÑ AiÀÄAvÀæ¢AzÀ ªÀqïð ¥ÉÆæ¸É¸Àgï
DzsÁjvÀ PÀA¥ÀÆålgïUÀ½UÉ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÁAvÀgU
À ¼
À ÃÉ dªÁ¨ÁÝjAiÀiÁVzÀÄÝ, ºÉÆ¸À ªÀåªº
À ÁgÀU¼
À À ¸ÀÈ¶ÖUÉ PÁgÀtªÁVªÉ.
iv) gÁdQÃAiÀÄ ¥Àj¸ÀgÀ (Political Environment): gÁdQÃAiÀÄ ¥Àj¸Àgª

À ÅÀ gÁdQÃAiÀÄ ¥Àj¹ÜwUÀ¼ÁzÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå
¹ÜgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ zÉÃ±ÀzÀ°è ±ÁAw-¸ÀÄªÀåªÀ¸ÉÜ ºÁUÀÆ ªÀåªÀºÁgÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ, ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¸ÀPÁðj ¥Àæw¤¢üUÀ¼À
¤¢ðµÀÖ zsÉÆÃgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. ªÀåªÀºÁgÀzÀ AiÀÄ±À¹ì£À°è gÁdQÃAiÀÄ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄÄ ¹ÜgÀ
gÁdQÃAiÀÄ ¸À¤ßªÉÃ±ÀU¼
À °
À è ªÀåªÀºÁgÀ ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß ªÀÄÄ£ÀßAzÁf¸ÀÄªÀÅzÀg°
À è CqÀVzÉ. ªÀÄvÉÆÛAzÉqÉ gÁdQÃAiÀÄ
C±ÁAw ºÁUÀÆ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄªÀåª¸
À ÜÉ AiÀÄ C¥ÁAiÀÄ¢AzÁV ªÀåªº
À ÁgÀ ZÀlÄªÀnPÉU¼
À ÄÀ C¤²Ñvv
À U
É É M¼À¥q
À §
À ºÀÄzÀÄ.
»ÃUÁV gÁdQÃAiÀÄ ¹ÜgÀvÉAiÀÄÄ, DyðPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¨ÉÃPÁzÀ ¢ÃWÀðPÁ®zÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ½UÉ ºÀt ºÀÆrPÉ
ªÀiÁqÀ®Ä ªÀåªº
À ÁgÀ¸ÜÀg°
À è «±Áé¸ª
À £
À ÄÀ ß ªÀÄÆr¸ÀÄvÀz
Û .É gÁdQÃAiÀÄ C¹Ügv
À AÉ iÀÄÄ D §UÉAiÀÄ «±Áé¸ª
À £
À ÄÀ ß C®ÄUÁr¸À§ºÀÄzÀÄ.
ºÁUÉAiÉÄÃ ªÀåªÀºÁgÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¸ÀPÁðj C¢üPÁjUÀ¼À ªÀvÀð£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀåªÀºÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É zsÀ£ÁvÀäPÀ E®èªÉÃ
IÄuÁvÀäPÀ ¥ÀjuÁªÀÄªÀ£ÀÄß ©ÃgÀ§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, 1991gÀ°è £ÀªÀÄä CxÀðªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄPÀÛUÉÆ½¹zÀ
ªÉÄÃ®Æ «zÉÃ² PÀA¥À¤UÀ½UÉ C¢üPÁgÀ±Á» PÉA¥ÀÄ ¥Àn(Ö bureaucratic red tape)¬ÄAzÀ ¨sÁgÀvz
À °
À è ªÀåªº
À ÁgÀª£
À ÄÀ ß
£Àq¸
É ÄÀ ªÀÅzÀPÌÉ C£ÀÄªÀÄw ¥ÀqA
É iÀÄÄªÀÅzÀÄ vÀÄA¨Á ¥ÀA
æ iÀiÁ¸ÀPg
À ª
À ÁVvÀÄ.Û F GzÉÝÃ±ÀPÁÌV CªÀgÀ CfðAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸À®Ä
wAUÀ¼ÄÀ UÀ¼ÃÉ ¨ÉÃPÁUÀÄwÛzÝÀ ªÅÀ . vÀvj
àÀ uÁªÀÄªÁV, £ÀªÄÀ ä zÉÃ±Àz°
À è ºÀÆrPÉ ªÀiÁqÀ®Ä «zÉÃ² PÀA¥À¤UÀ½UÉ »AdjAiÀÄÄªÀAvÉ
ªÀiÁrvÀÄ. F ¥Àj¹ÜwAiÀÄÄ PÁ¯PÀæªÉÄÃt ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÉÆArzÉ.
gÁdQÃAiÀÄ ¥Àg¸
À g
À z
À À ¥Àª
À ÄÀ
(Major Elements of Political Environment)
• zÉÃ±ÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£À
• C¹ÛvÀézÀ°ègÀÄªÀ gÁdQÃAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜ
• ªÀåªÀºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ gÁdQÃPÀgÀtUÉÆAqÀ ¥ÀæªÀiÁt
• ¥ÀæªÀÄÄR gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀPÀëUÀ¼À ¥Àæ§® ¹zÁÞAvÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ
• gÁdQÃAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ ¸ÀégÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAQë¥ÀÛ avÀæt ºÁUÀÆ gÁdQÃAiÀÄ ªÀåQÛUÀ¼À aAvÀ£ÉUÀ¼ÀÄ
• gÁdQÃAiÀÄ £ÉÊwPÀvÉAiÀÄ ªÀÄlÖ
• gÁdQÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÁzÀ ¸ÀPÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA§A¢üvÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ
• DqÀ½vÀ ¥ÀPÀëzÀ gÁdQÃAiÀÄ ¹zÁÞAvÀ ªÀÄvÀÄÛ DZÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ
• ªÀåªÀºÁgÀzÀ°è ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀÄzsÀå ¥ÀæªÉÃ²PÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀégÀÆ¥À
• «zÉÃ±ÀUÀ¼ÉÆA¢V£À £ÀªÀÄä zÉÃ±ÀzÀ ¸ÀA§AzsÀzÀ ¸ÀégÀÆ¥À.
v) PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ ¥Àj¸ÀgÀ (Legal Environment): PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ ¸ÀPÁðgÀ eÁjUÉÆ½¹zÀ C£ÉÃPÀ

PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼ÀÄ, ¸ÀPÁðj ¥Áæ¢üPÁgÀUÀ¼ÀÄ ¤ÃrzÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ DzÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ, £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄzÀ wÃ¥ÀÄðUÀ¼ÀÄ, eÉÆvÉUÉ
PÉÃAzÀæ, gÁdå CxÀªÁ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀUÀ¼À ¥Àæw ºÀAvÀzÀ°è ««zsÀ DAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀæPÀn¹zÀ
wÃªÀiÁð£ÀU¼
À £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ. ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÅÀ £É®zÀ PÁ£ÀÆ¤UÉ PÀqÁØAiÀÄªÁV «zsÃÉ AiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. DzÀÄzÀjAzÀ GvÀÛªÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÉ, ¸ÀPÁðgÀªÀÅ gÀÆ¦¹zÀ ¤AiÀÄªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¤§AzsÀ£ÉUÀ¼À §UÉUÉ ¸ÁPÀµÀÄÖ eÁÕ£À ºÉÆA¢gÀÄªÀÅzÀÄ ¥ÀÆªÁð¥ÉÃQëvÀªÁVzÉ. PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ½UÉ C£ÀÄ¸ÁgÀªÁV
£ÀqÉzÀÄPÉÆ¼Àî¢zÀÝgÉ ªÀåªÀºÁgÉÆÃ¢ÝªÉÄAiÀÄÄ PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ½UÉ ¹®ÄQPÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß
£ÀqÉ¸À®Ä PÀA¥À¤UÀ¼À PÁAiÉÄÝ 1956 (¥Àæ¸ÀÄÛvÀ PÀA¥À¤UÀ¼À PÁAiÉÄÝ 2013); PÉÊUÁjPÁ (C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀæt)
PÁAiÉÄÝ 1951; «zÉÃ² «¤ªÀÄAiÀÄ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÉÄÝ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÀ¥sÀÄÛ (¤AiÀÄAvÀæt) PÁAiÉÄÝ 1947;
PÁSÁð£ÉUÀ¼À PÁAiÉÄÝ 1948; PÁ«ÄðPÀ ¸ÀAWÀUÀ¼À PÁAiÉÄÝ 1926; PÁ«ÄðPÀ ¥ÀjºÁgÀ PÁAiÉÄÝ 1923; PÉÊUÁjPÁ
ªÁådåUÀ¼À PÁAiÉÄÝ 1947; §¼ÀPÉzÁgÀ gÀPÀëuÁ PÁAiÉÄÝ 1986; ¥ÉÊ¥ÉÆÃn PÁAiÉÄÝ 2002 ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÀwÛ£À°è PÁ®PÁ®PÉÌ
wzÀÄÝ¥ÀrAiÀiÁzÀ EAvÀºÀ ºÀ®ªÀÅ PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ C¢ü¤AiÀÄªÀÄUÀ¼À §UÉUÉ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀÅzÀÄ
ªÀÄÄRåªÁVzÉ. PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¥ÀjuÁªÀÄªÀ£ÀÄß §¼ÀPÉzÁgÀgÀ »vÁ¸ÀQÛ gÀPÀëuÉVgÀÄªÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼À
¸ÀºÁAiÀÄzÉÆA¢UÉ «ªÀj¸À§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgu
À U
É ,É ªÀiÁzÀPÀ ¥Á¤ÃAiÀÄUÀ¼À eÁ»ÃgÁvÀ£ÄÀ ß ¤µÉÃ¢ü¸¯
À ÁVzÉ. ¹UÀgÃÉ mï
eÁ»ÃgÁvÀÄUÀ¼ÄÀ ±Á¸À£À «¢ü¹zÀ JZÀÑjPÉAiÀiÁzÀ ‘¹UÀgÃÉ mï ¸ÉÃªÀ£A
É iÀÄÄ DgÉÆÃUÀåPÉÌ ºÁ¤PÀg’À JA§ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ. ºÁUÉAiÉÄÃ ²±ÀÄ DºÁgÀ eÁ»ÃgÁvÀÄUÀ¼ÄÀ CªÀ±åÀ Pª
À ÁV vÁ¬ÄAiÀÄ ºÁ¯ÉÃ ±ÉÃæ µÀ× JA§ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀA¨sÁªÀå UÁæºÀPÀjUÉ ¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ. F J¯Áè ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼À£ÀÄß eÁ»ÃgÁvÀÄzÁgÀgÀÄ C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄªÀÅzÀÄ CUÀvÀåªÁVzÉ.
¨sÁgÀvz
À °
À è DyðPÀ ¥Àj¸ÀgÀ (Economic Environment in India)
¨sÁgÀvÀzÀ°è£À DyðPÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ, ªÀåªÀºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄªÀ GvÁàzÀ£ÁAUÀÀUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀwÛ£À ºÀAaPÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀªÀÄUÀæ-ºÀAvÀzÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÀÄÝ, CªÀÅ PÉ¼ÀV£À
ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ:
J) zÉÃ±ÀzÀ DyðPÁ©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ºÀAvÀ.
©) ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ SÁ¸ÀV PÉëÃvÀæzÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀÄªÀ «Ä±Àæ CxÀðªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ gÀÆ¥ÀzÀ DyðPÀ gÀZÀ£É,
¹) PÉÊUÁjPÉ, ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «wÛÃAiÀÄ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ DyðPÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ
r) ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÄÀ , ªÁ¶ðPÀ DAiÀÄªÀåAiÀÄ ªÀÄwÛvg
À À AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É AqÀ DyðPÀ AiÉÆÃd£É
E) gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀgª
À iÀ Á£À, DzÁAiÀÄzÀ ºÀAaPÉ, GNPAiÀÄ ¨É¼ª
À t
À U
Â É ªÀÄvÀÄÛ zÀg,À vÀ¯Á DzÁAiÀÄ, §¼À¸§
À ºÀÄzÁzÀ
ªÉÊAiÀÄQÛPÀ DzÁAiÀÄ, G½vÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀÆrPÉAiÀÄ zÀg,À gÀ¥ÄÀs Û ªÀÄvÀÄÛ DªÀÄzÀÄ ªÀiË®å, ¨ÁQ ¸ÀAzÁAiÀÄ ²®ÄÌ,
ªÀÄwÛvÀgÀ DyðPÀ ¸ÀÆZÀåAPÀUÀ¼ÀÄ.
J¥sï) ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, ¨ÁåAPÀÄUÀ¼ÀÄ, ¸ÁjUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ E¤ßvÀgÀ
ªÀÄÆ® ¸ËPÀAiÀÄðzÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ.
¨sÁgÀvÀzÀ°è£À ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, vÀªÀÄä PÁAiÀÄð ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É DyðPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¥Àæ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß
ªÀÄ£ÀUÀArªÉ. §ºÀÄ¥Á®Ä PÀA¥À¤UÀ¼À CzsÀåPÀëgÀÄ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¥Àr¸ÀÄªÀ PÀA¥À¤UÀ¼À ªÁ¶ðPÀ ªÀgÀ¢UÀ¼ÀÄ, zÉÃ±ÀzÀ°è
C¹ÛvéÀz°
À g
è ÄÀ ªÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå DyðPÀ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀªÄÀ ä PÀA¥À¤UÀ¼À ªÉÄÃ¯É CzÀÄ ©ÃgÀÄªÀ ¥À¨
æ Ás ªÀzÀ ªÀiË®åªiÀ Á¥À£U
À ¼
À À
§UÉÎ UÀt¤ÃAiÀÄªÁzÀ UÀªÀÄ£À ¤ÃqÀÄwÛªÉ.
¨sÁgÀvÀzÀ°è ªÀåªÀºÁgÀzÀ DyðPÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ ªÀÄÄRåªÁV ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwUÀ½AzÁV ¹ÜgÀªÁV §zÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ.
¸ÁévÀAvÀæöå UÀ½¹zÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è:
J) ¨sÁgÀvÀzÀ DyðPÀvÉAiÀÄÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁV PÀÈ¶ ªÀÄvÀÄÛ UÁæ«ÄÃt ¸ÀégÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ.
©) zÀÄrAiÀÄÄªÀ MlÄÖ d£À¸ÀASÉåAiÀÄ ±ÉÃPÀqÁ 70gÀµÀÄÖ ¨sÁUÀ PÀÈ¶AiÀÄ ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁVvÀÄÛ.
¹) ±ÉÃPÀqÁ 85 gÀµÀÄÖ d£À¸ÀASÉåAiÀÄÄ UÁæªÀÄUÀ¼À°è ªÁ¹¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ.
r) GvÁàz£
À Á ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß vÁQðPÀª®
À z
è À ªÀÄvÀÄÛ PÀrªÉÄ GvÁàzPÀ v
À AÉ iÀÄ vÀAvÀe
æ ÁÕ£À «zsÁ£Àz°
À è £Àq¸
É ¯
À ÁUÀÄwÛvÄÀ .Û
E) ¸ÁAPÁæ«ÄPÀ gÉÆÃUÀU¼
À ÄÀ ºÉZÄÀ Ñ ºÀgr
À PÉÆArzÀÝªÅÀ . ªÀÄgÀt ¥Àª
æ iÀ ÁtªÀÅ ºÉZÁÑVvÀÄÛ. GvÀÛªÄÀ ªÁzÀ ¸ÁªÀðd¤PÀ
DgÉÆÃUÀå ªÀåªÀ¸ÉÜ EgÀ°®è.
£ÀªÀÄä zÉÃ±ÀzÀ DyðPÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸À®Ä ¸ÀPÁðgÀªÀÅ C£ÉÃPÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆArvÀÄ. F PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ,
¸ÀPÁðgÀ PÉ®ªÉÇAzÀÄ PÉÊUÁjPÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ, PÉÃAzÀæ AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄPÉÌ PÀrªÉÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvAÉ iÀÄ£ÀÄß
¤ÃqÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ. ¨sÁgÀvÀzÀ C©üªÀÈ¢Þ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÀÄ F PÉ¼ÀV£ÀAwzÀÝªÀÅ:
J) fÃªÀ£À ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ºÉaÑ¸À®Ä, ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ §qÀvÀ£À ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä Që¥Àæ DyðPÀ
¨É¼ª
À t
À U
Â A
É iÀÄ£ÀÄß ¥ÁægA
À ©ü¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ.
©) ¸ÁéªÀ®A§£É ºÉÆAzÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §ÈºÀvï ºÁUÀÆ ªÀÄÆ® PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ¤ÃqÀÄªÀAvÉ ¸ÀzÀÈqsÀ
PÉÊUÁjPÁ £É®UÀlÖ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
¹) DzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀwÛ£À ÇÀªÀiÁ£ÀvÉUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ.
r) ¸ÀªiÀ Á£ÀvA
É iÀÄ DzsÁgÀz°
À è ¸ÀªiÀ ÁdªÁzÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß C¼Àªr
À ¹PÉÆ¼ÀÄª
î ÅÀ zÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåQ¬
Û ÄAzÀ
ªÀåQÛUÁUÀÄªÀ ±ÉÆÃµÀuÉAiÀÄ£ÀÄß vÀ¦à¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
dÆ£ï 1991 gÀ ©PÀÌlÄÖ (Crisis of June 1991)
¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀPÉÌ DyðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ WÉÆÃ¶¸À®Ä PÁgÀtªÁzÀ ©PÀÌnÖ£À ¸À¤ßªÉÃ±ÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ:
§ 1990-91gÀ°è «wÛÃAiÀÄ PÉÆgÀvÉAiÀÄÄ GDPAiÀÄ ±ÉÃPÀqÁ 6.6gÀ ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß vÀ®Ä¦zÀAvÀºÀ UÀA©üÃgÀªÁzÀ

«wÛÃAiÀÄ ©PÀÌlÄÖ.
§ PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀ MlÄÖ DzÁAiÀÄ ¸ÀAUÀæºÀuÉAiÀÄ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÁ 39gÀµÀÄÖ ºÀjzÀÄºÉÆÃUÀ®àlÖ,

§rØ¥ÁªÀwUÀ¼ÉÆA¢UÉ GDPAiÀÄ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ ±ÉÃPÀqÁ 50PÉÌ KjzÀ ¨sÁjÃ DAvÀjPÀ ¸Á®.
§ 1988-89gÀ°è (1980-81gÀ ¨É¯ÉUÀ¼À°è) GvÀÄÛAUÀ ªÀÄlÖzÀ ±ÉÃPÀqÁ 10.5jAzÀ ±ÉÃPÀqÁ 1.4PÉÌ PÀÄ¹zÀ PÀrªÉÄ
GNP AiÀÄ PÀrªÉÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ zÀgÀ.
§ MmÁÖgÉ PÀrªÉÄAiÀiÁV, IÄuÁvÀäPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ zÀgÀUÀ¼ÁzÀ -2.8%, -5.3% ªÀÄvÀÄÛ -0.1% UÀ¼À£ÀÄß
vÉÆÃj¹zÀ PÀÈ¶ GvÁàzÀ£É, DºÁgÀ zsÁ£Àå GvÁàzÀ£É ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ GvÁàzÀ£ÉUÀ¼ÀÄ.
§ ¸ÀUÀlÄ ¨É¯É ¸ÀÆZÀåAPÀ ªÀÄvÀÄÛ UÁæºÀPÀ ¨É¯É (PÉÊUÁjPÁ PÁ«ÄðPÀjUÉ) ¸ÀÆZÀåAPÀUÀ¼ÉgÀqÀ£ÀÆß DzsÀj¹
±ÉÃPÀqÁ 13-14 JvÀÛgÀPÉÌ fVzÀ ºÀtzÀÄ§âgÀzÀ zÀgÀ.
§ «zÉÃ² ªÁå¥ÁgÀzÀ PÀÄ¹vÀ, DªÀÄzÀÄUÀ¼ÀÄ ±ÉÃPÀqÁ 19.4 gÀµÀÄÖ ªÀÄvÀÄÛ gÀ¥sÀÄÛUÀ¼ÀÄ ±ÉÃPÀqÁ 1.5 gÀµÀÄÖ PÀÄ¹vÀ
(qÁ®gÀÄUÀ¼À ªÀiË®åzÀ°è).
§ AiÀÄÄ.J¸ï. qÁ®gï UÀ½UÉ JzÀÄgÁV ±ÉÃPÀqÁ 26.7 gÀµÀÄÖ PÀÄ¹vÀ PÀAqÀ gÀÆ¥Á¬Ä.
§ PÉ®ªÀÅ ªÁgÀUÀ¼À DªÀÄzÀÄ CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊ¸À®Ä ªÀiÁvÀæ ¸ÁPÁUÀÄªÀµÀÄÖ ªÀÄlÖQÌ½zÀ «zÉÃ² «¤ªÀÄAiÀÄ
¸ÀAUÀº
æ U
À ¼
À ÄÀ . C¤ªÁ¹ ¨sÁgÀwÃAiÀÄgÀÄ JZÀj
Ñ ¸ÀÄªÀAvÀºÀ ºÉa£
Ñ À zÀgz
À °
À è vÀªÄÀ ä oÉÃªÀtU
Â ¼
À £
À ÄÀ ß »AvÉUA
É iÀÄÄwÛzÝÀ gÄÀ .
§ CAvÀgg
À Á¶ÖçÃAiÀÄ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À «±Áé¸ª
À ÅÀ PÉqÄÀ PÉ¤¸ÀÄªÀµÖg
À À ªÀÄnÖUÉ C®ÄUÁr¸À®ànÖvÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃªÀ®
MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ°è CzÀgÀ ¸Á®zÀ AiÉÆÃUÀåvÉAiÀÄ ªÀiÁ¥À£ÁAPÀUÀ¼ÀÄ AAA ¬ÄAzÀ BB + UÉ PÀÄ¹¬ÄvÀÄ
(¸Á®«ÃPÀëuA
É iÀÄ¤ßj¹).
§ zÉÃ±ÀªÀÅ CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ºÀtPÁ¸ÀÄ ºÉÆtÂUÁjPÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¸ÀÄ¹ÛzÁgÀ£ÁUÀÄªÀ CAa£À°èvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ F

¸À¤ßªÉÃ±À¢AzÀ gÀQë¹PÉÆ¼Àî®Ä vÀPÀëtzÀ ¤Ãw PÀæªÀÄ C¤ªÁAiÀÄðªÁVvÀÄÛ. ªÉÄÃ 1991 gÀ°è ¸ÀPÁðgÀªÀÅ vÀ£Àß
¸ÀAUÀæºÀ¢AzÀ 20 l£ï a£ÀßªÀ£ÀÄß ¸ÉÖÃmï ¨ÁåAPï D¥sï EArAiÀiÁPÉÌ, DgÀÄ wAUÀ¼À £ÀAvÀgÀ ¥ÀÄ£Àgï
RjÃ¢AiÀÄ DAiÉÄÌAiÉÆA¢UÉ ªÀiÁgÁl ªÀiÁqÀ®Ä C£ÀÄªÁUÀÄªÀAvÉ, UÀÄwÛUU
É É ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÁ¬ÄvÀÄ. EzÀgÆ
É A¢UÉ,
j¸Àªïð ¨ÁåAPï D¥sï EArAiÀiÁªÀÅ $600 «Ä°AiÀÄ£ï ¸Á®ªÉv®
ÛÀ Ä ¨ÁåAPï D¥sï EAUÉA
è qï£À°è 47 l£ï
a£ÀßªÀ£ÄÀ ß MvÉ¬
Û ÄqÀ¨ÃÉ PÁ¬ÄvÀÄ.
DyðPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ£ÀÄUÀÄtªÁV ¸ÀPÁðgÀªÀÅ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄð PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¸ÁªÀðd¤PÀ
ªÀ®AiÀÄPÉÌ ªÀÄÄAzÁ¼ÀvÀéªÀ£ÀÄß ¤ÃrvÀÄ. ¥ÀæwAiÀiÁV SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄªÀÅ UÁæºÀPÀ §¼ÀPÉ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À PÉÊUÁjPÉ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ
dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ¥Àqz
É ÄÀ PÉÆArvÀÄ. CzÉÃ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è ¸ÀPÁðgÀªÅÀ SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄzÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉAiÀÄ
ªÉÄÃ¯É ºÀ®ªÁgÀÄ ¤§ðAzsÀ, ¤§AzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀætUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃjvÀÄ. DyðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÉÆA¢V£À ¨sÁgÀvÀzÀ
C£ÀÄ¨sª
À ª
À ÅÀ «Ä±Àæ ¥s°
À vÁA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÆgÀºÁQzÉ. 1991gÀ°è DyðPÀvA
É iÀÄÄ «zÉÃ² «¤ªÀÄAiÀÄzÀ wÃªÀæ ¸ÀAPÀµÖ,À ºÉaz
Ñ À
¸ÀPÁðj «wÛÃAiÀÄ PÉÆgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛªÀÄ ¨É¼É GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ ¨É¯É KjPÉ ¥Àª
æ ÀÈwÛUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¹vÀÄ.
DyðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼À ¨sÁUÀªÁV, ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ dÄ¯ÉÊ 1991 gÀ°è ºÉÆ¸À PÉÊUÁjPÁ ¤ÃwAiÀÄ WÉÆÃµÀuÉ
ªÀiÁrvÀÄ.
ºÉÆ¸À PÉÊUÁjPÁ ¤ÃwAiÀÄ «±Á® UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ F PÉ¼ÀV£ÀAwzÀÝªÀÅ:
J) ¸ÀPÁðgÀªÀÅ PÀqÁØAiÀÄ C£ÀÄªÀÄw «¨sÁUÀzÀ°è£À PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß DgÀPÉÌ PÀrvÀUÉÆ½¹vÀÄ.
©) »A¢£À ¤ÃwAiÀÄ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄPÉÌ «ÄÃ¸À¯ÁVj¹zÀÝ ºÀ®ªÁgÀÄ PÉÊUÁjPÁ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß

ªÀÄÄPÀÛUÉÆ½¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¤AiÉÆÃfvÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß PÉÃªÀ® vÁAwæPÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ
£Á®ÄÌ ¥ÀæPÁgÀzÀ PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ ¹Ã«ÄvÀUÉÆ½¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
¹) ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ PÉÊUÁjPÁ ¸ÀA¸ÉÜU½

À UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ §AqÀªÁ¼À »AvÉUv
É À ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ.
r) «zÉÃ² §AqÀªÁ¼ÀzÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß GzÁjÃPÀgÀtUÉÆ½¸À¯ÁVvÀÄÛ. «zÉÃ² §AqÀªÁ¼À ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ

¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß ºÉaÑ¸À¯ÁVvÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ ºÀ®ªÀÅ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À°è ±ÉÃPÀqÁ 100gÀµÀÄÖ «zÉÃ² §AqÀªÁ¼À £ÉÃgÀ
ºÀÆrPÉ (FDI- Foreign Direct Investment)UÉ C£ÀÄªÀÄw ¤ÃqÀ¯ÁVvÀÄÛ.
E) «zÉÃ² PÀA¥À¤UÀ¼Æ
É A¢UÉ vÁAwæPÀ M¥ÀA
à zÀU¼
À £
À ÄÀ ß ªÀiÁrPÉÆ¼À®
î Ä ¸ÀA
é iÀÄAZÁ°vÀ C£ÀÄªÀÄw ªÀåª¸
À ÜÉ MzÀV¸À¯ÁVvÀÄ.Û
J¥sï) «zÉÃ² ºÀÆrPÉ ¥Àª

æ v
À ð
À £Á ªÀÄAqÀ½(FIPB - Foreign Investment Promotion Board)AiÀÄ£ÀÄß ¨sÁgÀvz
À °
À è
«zÉÃ² §AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªÀ»¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁÜ¦¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
zÉÆqÀØ PÉÊUÁjPÁ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À PÉÊUÁjPÁ WÀlPÀUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ «¸ÀÛgÀuÉAiÀÄ ºÁ¢AiÀÄ°è£À CqÉvÀqÉUÀ¼À£ÀÄß
¤ªÁj¸À®Ä ¸ÀÆPÀÛ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆ¼Àî¯Á¬ÄvÀÄ. ¸ÀtÚ PÉÊUÁjPÁ ªÀ®AiÀÄUÀ½UÉ J¯Áè jÃwAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄzÀ ¨sÀgÀªÀ¸É
¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ½UÉ ªÀiÁ£ÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
¸ÁgÀ gÀÆ¥ÀzÀ°è ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÁzÀgÉ, F ¤ÃwAiÀÄÄ C£ÀÄªÀÄw ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀAPÉÆÃ¯ÉUÀ½AzÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß
ªÀÄÄPÀÛUÉÆ½¸À®Ä (GzÁjÃPÀgÀt) ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß wÃªÀæªÁV PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä (SÁ¸ÀVÃPÀgÀt)
ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁgÀvÀzÀ PÉÊUÁjPÁ©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è «zÉÃ²-SÁ¸ÀV ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÉÆæÃvÁì»¸À®Ä (eÁUÀwÃPÀgÀt)
¥ÀA
æ iÀÄwß¹vÀÄ.
GzÁjÃPÀgt
À (Liberalisation)
eÁjUÉÆ½¸À¯ÁzÀ DyðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR GzÉÝÃ±ÀªÀÅ ¨sÁgÀvÀzÀ ªÀåªÀºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß

C£ÀUÀvÀåªÁzÀ ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄvÀÄÛ ¤§ðAzsÀUÀ½AzÀ GzÁjÃPÀgÀtUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÁVvÀÄÛ. F ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ ¯ÉÊ¸É£ïì-
¥À«Äðmï–PÉÆÃmÁ gÁeï£ÀÄß CAvÀåUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄwÛzÀÝªÀÅ.
F PÉ¼ÀV£À CA±ÀUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¨sÁgÀvÀzÀ PÉÊUÁjPÉAiÀÄÄ GzÁjÃPÀgÀtPÉÌ vÉgÉzÀÄPÉÆArvÀÄ:
i) CAwªÀÄ ¥ÀnÖAiÀÄ°ègÀÄªÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹, ºÉaÑ£À PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ C£ÀÄªÀÄw CUÀvÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß

gÀzÄÀ Ý¥r
À ¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
ii) ªÀåªÀºÁgÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄªÀ ¸ÁévÀAvÀæöå CAzÀgÉ ªÀåªÀºÁgÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À «¸ÀÛgÀuÉ
CxÀªÁ ¸ÀAPÉëÃ¥ÀUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¤§ðAzsÀ«®è¢gÀÄªÀÅzÀÄ.
iii) ¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉUÀ¼À ZÀ®£ÉAiÀÄ ªÉÄÃ°£À ¤§ðAzsÀUÀ¼À£ÀÄß vÉÆqÉzÀÄ ºÁPÀÄªÀÅzÀÄ.
iv) ¸ÀgÀPÀÄ ¸ÉÃªÉUÀ¼À ¨É¯É ¤UÀ¢ ¸ÁévÀAvÀæöå.
v) vÉjUÉ zÀgU
À ¼
À °
À è PÀrvÀ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀvA
É iÀÄ ªÉÄÃ°£À C£ÀUv
À åÀ ¤AiÀÄAvÀt
æ UÀ¼£
À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ ºÁPÀÄªÀÅzÀÄ.
vi) gÀ¥sÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ DªÀÄzÀÄ PÀæªÀiÁ£ÀÄUÀwUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀgÀ½ÃPÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
vii) «zÉÃ² §AqÀªÁ¼À ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæeÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß ¨sÁgÀvÀPÉÌ DPÀ¶ð¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ.

¥ÁægAÀ ¨sz
À À ©PÀÌlÖ£ÄÀ ß JzÀÄj¹zÀÄÝ: ¸ÀÄzsÁgÀuÁ PÀª
æ ÄÀ UÀ¼ÄÀ (Early Crisis Met: Reform Measures)
DyðPÀ ©PÀÌlÖ£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¯ÁzÀ DgÀA©üPÀ PÉ®ªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ F PÉ¼ÀPÀAqÀAwªÉ:
§ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ gÀÆ. 7,700 PÉÆÃnAiÀÄ «wÛÃAiÀÄ PÉÆgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß (1990-91 PÉÌ ºÉÆÃ°¹zÀgÉ) 1991-92gÀ°è
PÀrªÉÄUÉÆ½¸ÀÄªÀ UÀÄj ºÉÆA¢zÀ «wÛÃAiÀÄ wzÀÄÝ¥Àr.
§ ºÉZÀÄÑ ¸ÀàzsÁðvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀPÀëvÉAiÀÄÄ¼Àî PÉÊUÁjPÁ DyðPÀvÉAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀÄªÀ GzÉÝÃ±À¢AzÀ
PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß C¤AiÀÄAvÀætUÉÆ½¸À®Ä dÄ¯ÉÊ 1991gÀ°è ºÉÆ¸À PÉÊUÁjPÁ ¤ÃwAiÀÄ ¥ÀæPÀluÉ.
§ C¢üPÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÁvÀäPÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ DªÀÄzÀÄ CA±À ºÉÆA¢zÀÝ 18
PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ J¯Áè PÉÊUÁjPÁ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ¥ÀgÀªÁ¤UÉ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¤ªÀÄÆð®£É. ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ
±ÉÃPÀqÁ 80gÀµÀÄÖ PÉÊUÁjPÉUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀªÁ£ÀV gÀ»vÀUÉÆAqÀªÀÅ.
§ zÉÆqÀØ PÀA¥À¤UÀ¼À ¸ÁªÀÄxÀåð «¸ÀÛgÀuÉ, ªÉÊ«¢üåÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ «°Ã£À ºÁUÀÆ MPÀÆÌlUÀ½UÁV PÉÃAzÀæ
¸ÀPÁðgÀzÀ ¥ÀÆªÁð£ÀÄªÀÄwAiÀÄ CUÀvÀåªÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄºÁPÀÄªÀÅzÀPÁÌV MRTP PÁAiÉÄÝUÉ wzÀÄÝ¥Àr.
§ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæªÀÄÄR PÉÊUÁjPÉUÀ¼À°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄPÉÌAzÀÄ F ªÉÆzÀ®Ä «ÄÃ¸À°j¹zÀÝ
MA¨sÀvÀÄÛ PÉëÃvÀæUÀ¼ÀÄ SÁ¸ÀVªÀ®AiÀÄPÉÌ vÉgÉAiÀÄ®àlÖªÀÅ.
§ «±Á® ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄÄ¼Àî DzÀåvÁ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À°è «zÉÃ²Ã FQén »qÀÄªÀ½AiÀÄ «ÄwAiÀÄ£ÀÄß ±ÉÃPÀqÁ 40jAzÀ
±ÉÃPÀqÁ 51PÉÌ Kj¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
§ CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ zÉÆqÀØ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¥Àæ¸ÁÛ¥ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀiÁ¯ÉÆÃa¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ºÀÆrPÉ ¥Àæ¸ÁÛ¥ÀUÀ¼À
wÃgÀÄªÀ½UÀ¼À£ÀÄß vÀéjvÀUÉÆ½¸À®Ä «zÉÃ²Ã ºÀÆrPÉ ¥ÀæªÀvÀð£Á ªÀÄAqÀ½ (FIPB-Foreign Investment Promotion
Board) AiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
§ CPÉÆÖÃ§gï 1991gÀ°è £ÀqÉ¹zÀ ªÀiÁvÀÄPÀvÉAiÀÄ ¥sÀ®ªÁV ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 20 wAUÀ½UÀÆ C¢üPÀ CªÀ¢üAiÀÄ $ 2.3
©°AiÀÄ£ï IMP «ÄÃ¸À®Ä ¸Á®¢AzÀ ¨ÉA§°vÀªÁzÀ dÄ¯ÉÊ 1-3, 1991gÀ°è gÀÆ¥Á¬ÄAiÀÄ ±ÉÃPÀqÁ 18gÀµÀÄÖ
C¥ÀªÀiË°åÃPÀgÀt.
§ K¦æ¯ï 1992gÀ°è «±Àé ¨ÁåAQ¤AzÀ $500 «Ä°AiÀÄ£ï gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ºÉÆAzÁtÂPÉ ¸Á® ªÀÄvÀÄÛ d£ÀªÀj¬ÄAzÀ
¸É¥ÉÖA§gï 1991 gÀ°è CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¤¢ü(IMF-International Monetary Fund) ¬ÄAzÀ MmÁÖV
J¸ï r Dgï 1.3 ©°AiÀÄ£ï ¸Á®UÀ¼À ¸ÀAzsÁ£À.
§ CPÉÆÖÃ§gï 1991gÀ°è «zÉÃ±ÀzÀ°è »r¢qÀ®àlÖ ¤¢üUÀ¼À ªÁ¥À¸ÁwUÁV ¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯ÁzÀ ¨sÁgÀvÀ C©üªÀÈ¢Þ
¨ÁAqï AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæwgÉÆÃzsÀ ±ÀQÛ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀrAiÀÄ°è $2 ©°AiÀÄ£ïUÀ½UÀÆ C¢üPÀ ºÀtªÀ£ÀÄß
¸ÀdÄÓUÉÆ½¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
§ F ªÀÄÄAZÉ ¨ÁåAPï D¥sï EAUÉèAqï ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁåAPï D¥sï d¥Á£ïUÀ¼À°è MvÉÛ¬ÄqÀ¯ÁVzÀÝ a£ÀßªÀ£ÀÄß
»AvÀgÀÄªÀÅzÀÄ.
§ DªÀÄzÀÄ ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄvÀÄÛ ¸Á®¢AzÀ ºÉÆgÀ§gÀ®Ä PÀæªÀÄUÀ¼À ªÀÄÄAzÀÄªÀjPÉ.
§ gÀ¥sÀÄÛ UÀ½PÉUÀ½UÉ eÉÆÃr¸À¯ÁzÀ ªÀÄÄPÀÛªÁV ªÁå¥ÁjÃPÀj¸À§®è DªÀÄzÀÄ ºÀPÀÄÌ¥ÀvÀæ (JQìªÀiï ¹Ìç¥ïì JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄªÀ)UÀ¼À §zÀ°UÉ DªÀÄzÀÄ ¥ÀgÀªÁ£ÀVAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉÆ½¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F PÀæªÀÄªÀÅ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
«zÉÃ² ªÁå¥ÁgÀzÀ°è ¸ÀéAiÀÄA ¸ÀªÀÄvÉÆÃ°vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀÄªÀ ¤jÃPÉë ºÉÆA¢vÀÄÛ.
§ G¨sÀAiÀÄ «¤ªÀÄAiÀÄ zÀgÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀ GzÁjÃPÀÈvÀ «¤ªÀÄAiÀÄ PÀgÀ ¤ªÀðºÀuÁ ªÀåªÀ¸ÉÜ(LERMS-
Liberalised Exchange Rate Management System)AiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀgÀ°è MAzÀÄ zÀgÀªÀÅ
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV Kj½vÀPÉÆÌ¼ÀUÁUÀÄªÀAwvÀÄÛ.
§ §ºÀÄvÉÃPÀ §AqÀªÁ¼À ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼ÀÄ, PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ, CgÉ ¹zÀÞ¥Àr¹zÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ WÀlPÁA±ÀUÀ¼À°è£À
DªÀÄzÀÄ ¥ÀgÀªÁ£ÀVAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄºÁPÀ¯Á¬ÄvÀÄ. ¸ÀÄzsÁjvÀ ¥ÀgÀªÁ£ÀV ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ UÀªÀÄ£ÁºÀðªÁV
¸ÀgÀ½ÃPÀÈvÀUÉÆArvÀÄ.
DgÀA¨sÀzÀ PÀæªÀÄUÀ¼À ¸ÀgÀtÂAiÀÄÄ ¨sÀ«µÀåzÀ DyðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ½UÉ zsÀé¤AiÀiÁ¬ÄvÀÄ. vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
ªÉÄÃ°£À PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ £ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀÄªÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ MAzÀÄ ¨sÁUÀªÁzÀAvÉ ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉzÀªÀÅ
SÁ¸ÀVÃPÀgt
À (Privatisation): ºÉÆ¸À DyðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuUÉ ¼
À ÄÀ , gÁµÀÖç ¤ªÀiÁðt ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀi°è SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄPÉÌ
§ºÀÄ zÉÆqÀØ ¥ÁvÀæ ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄªÀ GzÉÝÃ±ÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÀÝªÀÅ. EzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ AiÉÆÃd£Á ¤ªÀiÁðvÀÈUÀ¼ÀÄ EzÀÄªÀgÉUÀÆ £ÀA©PÉ¬ÄnÖzÀÝ C©üªÀÈ¢Þ PÁAiÀÄðvÀAvÀæPÉÌ
vÀ¢égÀÄzÀÞªÁVvÀÄÛ. EzÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÀPÁðgÀªÀÅ 1991gÀ ºÉÆ¸À PÉÊUÁjPÁ ¤ÃwAiÀÄ°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ
¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ¥ÀÄ£Àgï-ªÁåSÁå£À ªÀiÁrvÀÄ. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ §AqÀªÁ¼À »AvÉUÉvÀzÀ AiÉÆÃfvÀ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß
C¼ÀªÀr¹PÉÆArvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÀµÀÖ C£ÀÄ¨sÀ«¸ÀÄwÛgÀÄªÀ ºÁUÀÆ gÉÆÃUÀUÀæ¸ÀÜ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À ¥ÀgÁªÀÄ±Éð ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß
PÉÊUÁjPÁ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¥ÀÄ£Àgï-¤ªÀiÁðt ªÀÄAqÀ½ (Board of Industrial and Financial Reconstruction)UÉ
¤ÃqÀ®Ä ¤zsð
À j¹vÀÄ.Û E°è §¼À¸¯
À ÁzÀ §AqÀªÁ¼À »AvÉUv
É À JA§ ¥Àj¨sÁµÉAiÀÄÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ G¢ÝªÄÉ UÀ½AzÀ
SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄPÉÌ ªÀUÁð¬Ä¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß CxÉÊð¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è£À ¸ÀPÁðgÀzÀ
§AqÀªÁ¼ÀzÀ ¥Á®£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß M¼ÀUÆ æ iÀ ÁtªÀ£ÄÀ ß ±ÉÃPÀqÁ 51£ÀÄß
É ArzÉ. ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀiÁ°ÃPÀvéÀzÀ ¥Àª
«ÄÃj PÀrªÉÄAiÀiÁzÀgÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÀiÁ°ÃPÀvÀé ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉUÀ¼ÀÄ SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄPÉÌ ªÀUÁðªÀuÉUÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ.
eÁUÀwÃPÀgt
À (Globalisation): eÁUÀwÃPÀgÀtªÉAzÀgÉ, ¸ÀªÀÄUÀæ eÁUÀwPÀ CxÀðªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ GUÀªÀÄPÉÌ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ
ºÀ®ªÁgÀÄ zÉÃ±ÀU¼
À À DyðPÀvA
É iÀÄ£ÀÄß ¸ÀAAiÉÆÃf¸ÀÄªÀÅzÀÄ JAzÀxð
À . 1991gÀªg
À U
É É ¨sÁgÀvª
À ÅÀ DªÀÄ¢£À ¥Àª
æ iÀ Át ªÀÄvÀÄÛ
ªÀiË®åzÀ ªÉÄÃ¯É PÀlÄÖ¤nÖ£À ¤§ðAzsÀ ºÉÃjPÉAiÀÄ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄwÛvÀÄÛ. F ¤§ðAzsÀUÀ¼ÀÄ (J) DªÀÄ¢UÉ
C£ÀÄªÀÄw ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ (©) ¸ÀÄAPÀ ¤§ðAzsÀUÀ¼ÀÄ (¹) ¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀ ¤§ðAzsÀUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀÝªÀÅ. ªÁå¥ÁjÃ
GzÁjÃPÀgt
À , GzÉÝÃ²vÀ ºÉÆ¸À DyðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuU
É ¼
À ÄÀ , ¸ÀªÄÀ Ad¸ÀªÁzÀ ¸ÀÄAPÀ ¸ÀAgÀZ£
À É ªÀÄvÀÄÛ «zÉÃ² «¤ªÀÄAiÀÄPÉÌ
¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¸ÀÄzsÁgÀuU
É ¼
À À ªÀÄÆ®PÀ gÀ¥ÄÀs Û ¥Àª
æ v
À ð
À £ÉUÉ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÉ ¤ÃrzÀªÅÀ . EzÀjAzÁV zÉÃ±ÀªÅÀ ¥À¥
æ A
À ZÀzÀ EvÀgÀ
¨sÁUÀUÀ½AzÀ ºÉÆgÀvÁV MAnAiÀiÁV G½AiÀÄÄªÀÅ¢®è. eÁUÀwÃPÀgÀtªÀÅ eÁUÀwPÀ CxÀðªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ««zsÀ zÉÃ±ÀUÀ¼À
£ÀqÀÄªÉ CAvÀgï-¸ÀA§AzsÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ®A§£ÉAiÀÄ ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. ¨sËUÉÆÃ½PÀ CAvÀgÀ
CxÀªÁ gÁdQÃAiÀÄ UÀrUÀ¼ÄÀ , ªÀåªº
À ÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜU½
À UÉ zÀÆgÀzÀ eÁUÀwPÀ ªÀiÁgÀÄPÀmA
ÖÉ iÀÄ°è£À UÁæºPÀ j
À UÉ ¸ÉÃªÉ ¸À°¸
è ÄÀ ªÀÅzÀPÌÉ
¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ CqÀZÀuÉUÀ¼ÁV G½¢®è. EzÀÄ vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ wÃªÀæ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁðgÀUÀ¼À GzÁjÃPÀgÀt
ªÁå¥Áj ¤ÃwUÀ½AzÀ ¸ÁzsÀåªÁVzÉ. 1991gÀ ¤ÃwAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀPÁðgÀªÀÅ zÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß eÁUÀwÃPÀgÀtzÉqÉUÉ
¸ÁUÀÄªÀAvÉ ªÀiÁrzÉ.
ªÁ¸Àª
Û ª
À ÁV eÁUÀwÃPÀgt
À UÉÆAqÀ DyðPÀvÉ (A Truly Globalised Economy)
ªÁ¸ÀÛªÀ eÁUÀwPÀ CxÀðªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ UÀr gÀ»vÀªÁzÀ ¥Àæ¥ÀAZÀzÀ°è F PÉ¼ÀPÀAqÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ:
i. zÉÃ±ÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉUÀ¼À ªÀÄÄPÀÛ ºÀjAiÀÄÄ«PÉ;
ii. zÉÃ±ÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ §AqÀªÁ¼ÀªÀÅ ªÀÄÄPÀÛªÁV ¥ÀæªÉÃ²¹¸ÀÄªÀÅzÀÄ;
iii. ªÀiÁ»w ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæeÁÕ£À ªÀÄÄPÀÛªÁV ºÀjAiÀÄÄªÀÅzÀÄ;
iv. UÀrUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ d£ÀgÀ ªÀÄÄPÀÛ NqÁl;
v. «ªÁzÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¹PÉÆ¼Àî®Ä ¸ÁªÀiÁ£Àå M¦àvÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ;
vi. eÁUÀwPÀ DqÀ½vÀ zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£À.
ZÀlÄªÀnPÉ 3
eÁUÀwÃPÀgt
À
EAzÀÄ eÁUÀwPÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ LzÀÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀA¥À¤UÀ¼À ¥ÀnÖAiÉÆAzÀ£ÀÄß ªÀiÁr.

CªÀÅ ªÀiÁgÁl ªÀiÁqÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ zÉÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
PÀAqÀÄ»r¬Äj.
ªÀåªÀºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉ ªÉÄÃ¯É ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwAiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuU

É ¼
À À ¥ÀjuÁªÀÄ (Impact of Government
Policy Changes on Business and Industry)
¸ÀPÁðgÀzÀ GzÁjÃPÀgÀt, SÁ¸ÀVÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ eÁUÀwÃPÀgÀt ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ PÉëÃvÀæzÀ
¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ªÀÄºÀvÀÛgÀªÁzÀ ¥ÀjuÁªÀÄªÀ£ÀÄß ©ÃjªÉ. ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwAiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À
¥ÀjuÁªÀÄªÁV ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÁ¥ÉÆÃðgÉÃmï ªÀ®AiÀÄªÀÅ C£ÉÃPÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ½UÉ ªÀÄÄSÁªÀÄÄTAiÀiÁVzÉ. F ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼£
À ÄÀ ß
F PÉ¼ÀV£ÀAvÉ «ªÀj¸À§ºÀÄzÁVzÉ:
i) ºÉZÄÀ Ñwg
Û ÄÀ ªÀ ¥ÉÊ¥ÉÆÃn (Increasing competition): PÉÊUÁjPÁ C£ÀÄªÀÄw ªÀÄvÀÄÛ «zÉÃ² ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À ¥Àª
æ ÃÉ ²PÉUÉ
¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼À §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄªÁV ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ½UÉ ¥ÉÊ¥ÉÆÃnAiÀÄÄ ºÉZÁÑVzÉ.
«±ÉÃµÀªÁV F ªÉÆzÀ®Ä ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°èzÀÝ zÀÆgÀ ¸ÀA¥ÀPÀð, ªÁAiÀÄÄAiÀiÁ£À ¸ÉÃªÉ, ¨ÁåAQAUï, «ªÉÄ
ªÀÄÄAvÁzÀ ¸ÉÃªÁ PÉÊUÁjPÉUÀ½UÉ ¥ÉÊ¥ÉÆÃn C¢üPÀªÁVzÉ.
ii) ºÉZÄÀ Ñ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ¤ßqÀÄªÀ UÁæºPÀ g
À ÄÀ (More demanding customers): EA¢£À UÁæºPÀ g
À ÄÀ ¸Àµ
à ÖÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀÄªÀÅzÀjAzÀ ºÉaÑ£ÀzÀ£ÀÄß §AiÀÄ¸ÀÄvÁÛgÉ. ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è£À ºÉaÑzÀ ¥ÉÊ¥ÉÆÃnAiÀÄÄ UÁæºÀPÀjUÉ GvÀÛªÀÄ
UÀÄtªÀÄlÖzÀ ¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉUÀ¼À£ÀÄß RjÃ¢¸ÀÄªÀ ªÁå¥ÀPÀ DAiÉÄÌUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
iii) wÃªÀª
æ ÁV §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ vÁAwæPÀ ¥Àj¸ÀgÀ (Rapidly changing technological environment): ºÉaz
Ñ À
¥ÉÊ¥ÉÆÃnAiÀÄ ±ÀQÛUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ½UÉ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è G½AiÀÄ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ºÉÆAzÀ®Ä ºÉÆ¸À ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß
C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸À®Ä ¥ÉÆævÁì»¸ÀÄvÀÛzÉ. ºÉÆ¸À vÁAwæPÀvÉUÀ¼ÀÄ, AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀt, ¥ÀæQæAiÉÄ, ¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀÄzsÁj¸À®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. wÃªÀæªÁV §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÀÄªÀ vÁAwæPÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ ¸ÀtÚ ¸ÀA¸ÉÜUÀ½UÉ PÀpt
¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄvÀÛzÉ.
iv) §zÀ¯ÁªÀuAÉ iÀÄ CªÀ±åÀ PÀvÉ (Necessity for change): 1991QÌAvÀ ªÀÄÄAa£À ¤AiÀÄAwævÀ ¥Àj¸Àgz
À °
À è ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÄÀ
¸Á¥ÉÃPÀëªÁzÀ ¹ÜgÀ ¤Ãw ªÀÄvÀÄÛ DZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄwÛzÀÝªÀÅ. 1991gÀ £ÀAvÀgÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ±ÀQÛUÀ¼ÀÄ ¥ÀæPÀëÄ§ÞvÉ
ºÉÆA¢zÀ ¥ÀjuÁªÀÄªÁV G¢ÝªÉÄUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¤gÀAvÀgÀªÁV ªÀiÁ¥Àðr¸ÀÄªÀAvÁ¬ÄvÀÄ.
v) ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ À ¸ÀÄªÀ CUÀvåÀ vÉ (Need for developing human resource): ¨sÁgÀvz
À ä®ªÀ£ÄÀ ß C©üªÈÀ ¢Þ¥r À À
ªÀåªº
À ÄÀ ¢ÃWÀðPÁ®zÀªg
À U
É É ÇÀªÄÀ ¥ÀðPÀªÁV vÀg¨
À ÃÉ w ºÉÆA¢zÀ ¹§âA¢ ¸ÀªÄÀ ¸Éå¬ÄAzÀ §¼À®ÄwÛzÝÀ ªÅÀ .
ºÉÆ¸À ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¹ÜwUÀwUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ ¸ÀàzÁs ðvÀäPÀªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞvÉ¬ÄAzÀ PÀÆrzÀ d£ÀgÀ£ÀÄß §AiÀÄ¸ÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÁV,
ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®zÀ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ CUÀvÀåvÉ EzÉ.
vi) ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£À (Market orientation): F »AzÉ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ªÉÆzÀ®Ä ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß GvÁà¢¹
£ÀAvÀgÀ CªÀÅUÀ¼À ªÀiÁgÁlPÉÌ ºÉÆÃUÀÄwÛzÀÝªÀÅ. ¨ÉÃgÉ ¥ÀzÀUÀ¼À°è ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÁzÀgÉ, ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ GvÁàzÀ£Á DzsÁjvÀ
ªÀiÁgÁl PÁAiÀiÁðZÀgu
À AÉ iÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÝªÅÀ . Që¥ª
æÀ ÁV §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¥À¥
æ AÀ ZÀz°
À ,è F ªÀiÁgÁl PÁAiÀiÁðZÀgu
À AÉ iÀÄÄ
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£ÀzÉqÉUÉ §zÀ¯ÁUÀÄwÛzÉ. ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ªÉÆzÀ®Ä ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀÄvÀÄÛ «±ÉèÃµÀuÉ ªÀiÁr
£ÀAvÀgÀ D ¥ÀæPÁgÀªÁV ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß GvÁà¢¸ÀÄªÀµÀÖgÀ ªÀÄnÖUÉ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£ÀzÉqÉUÉ §zÀ¯ÁUÀÄwÛªÉ.
vii) ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄPÉÌ §eÉmï ¨ÉA§®zÀ £ÀµÀÖ (Loss of budgetary support to the public sector):
ªÀµÁðAvÀgÀUÀ¼À°è ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è ºÀÆrPÉ ªÀiÁqÀ®Ä ºÀt vÉÆqÀV¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ
PÉÃAzÀæ ¸ÀPÁðgÀzÀ §eÉmï ¨ÉA§®ªÀÅ PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ. ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä G½ªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ
¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ vÀÄA¨Á zÀPÀëvÉ¬ÄAzÀ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÀÄ ºÁUÀÆ vÀªÀÄäzÉÃ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ
JA§ÄzÀ£ÄÀ ß ªÀÄ£ÀUA
À rªÉ.
MmÁÖgA
É iÀiÁV, ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwAiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À °
À è£À ¥ÀjuÁªÀÄªÀÅ ªÀÄÄRåªÁV GzÁjÃPÀgt
À , SÁ¸ÀVÃPÀgt
À
ªÀÄvÀÄÛ eÁUÀwÃPÀgt
À PÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ zs£
À ÁvÀäPª
À ÁVzÉ. KPÉAzÀg,É ¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉU¼
À ÄÀ ºÉÆ¸À
DyðPÀ PÀª
æ ÄÀ UÀ¼Æ
À j
À ¸ÀÄªÀ°è §ºÀÄzÉÆqÀØ ZÉÃvÀjPÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¹ªÉ. ¥ÉÊ¥ÉÆÃnAiÀÄ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼£
À ßÉ zÀÄj¸À®Ä
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ, PÁAiÀÄðvÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹, ªÀåªÀºÁgÀ ¥ÀæQæAiÉÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ¼À°è
C¼Àªr
À ¹PÉÆ¼ÀÄw
î ª
Û .É CªÀÅ ºÉZÄÀ Ñ UÁæºPÀ À PÉÃA¢ævª
À ÁUÀÄwÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ UÁæºPÀ À ¸ÀA§AzsÀ ºÁUÀÆ ¸ÀAvÀÈ¦ÛAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄªÀ
PÀª
æ ÀÄUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆ¼ÀÄîwÛªÉ.
¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¥ÀzU
À ¼
À ÄÀ
ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀ CªÀPÁ±ÀU¼
À ÄÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼ÀÄ
DyðPÀ ¥Àj¸ÀgÀ gÁdQÃAiÀÄ ¥Àj¸ÀgÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥Àj¸ÀgÀ
vÁAwæPÀ ¥Àj¸ÀgÀ PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ ¥Àj¸ÀgÀ GzÁjÃPÀgÀt
SÁ¸ÀVÃPÀgÀt eÁUÀwÃPÀgt
À
¸ÁgÁA±À
ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸Àgz À À CxÀð: ªÀåªº À ÁgÀ ¥Àj¸Àgz

À À CxÀðªÉAzÀg,É ªÀåªº À ÁgÀzÀ ºÉÆgÀV£À DzÀgÉ
ªÀåªºÀ ÁgÀzÀ PÁAiÀÄðPÀª ë ÄÀ vÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¥À¨æ Ás ªÀ ©ÃgÀÄªÀ J¯Áè ªÀåQU
Û ¼
À ÄÀ ,
¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ E¤ßvÀgÀ CA±ÀUÀ¼À MlÄÖ ¸ÀªÀÄÆºÀªÁVzÉ. ªÀåªÀºÁgÀzÀ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß
F gÀÆ¥ÀzÀ°è ºÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ.
(a) ¨ÁºÀå CA±ÀUÀ¼À MlÄÖ ¸ÀªÀÄÆºÀ
(b) ¤¢ðµÀÖ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁ£Àå CA±ÀUÀ¼ÀÄ
(c) CAvÀgï ¸ÀA§AzsÀ
(d) ZÀ®£À²Ã® ¸ÀégÀÆ¥À
(e) C¤²Ñvv À É
(f) ¸ÀAQÃtðvÉ
(g) ¸Á¥ÉÃPÀv ë É
ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ: ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ §UÉV£À w¼ÀÄªÀ½PÉAiÀÄÄ

(i) CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÉÆzÀ¯ÉÃ C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆ¼Àî®Ä
C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É
(ii) ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁægÀA¨sÀzÀ°è JZÀÑjPÉAiÀÄ ¸ÀAeÉÕUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É
(iii) wÃªÀæUÀwAiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¤¨sÁ¬Ä¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ ¸ÀºÀPÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.
(iv) AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ ¤Ãw ¤gÀÆ¥ÀuÉAiÀÄ°è ¸ÀºÀPÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.
(v) PÁAiÀÄðPÀëªÄÀ vÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄvÀÛz.É
À À CA±ÀU¼
À ÄÀ : ªÀåªº À ÁgÀ ¥Àj¸Àgª
À ÅÀ DyðPÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ, vÁAwæP,À gÁdQÃAiÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ CA±ÀU¼À £À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É AqÀAvÉ LzÀÄ ¥Àªæ ÄÀ ÄR DAiÀiÁªÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ.
DyðPÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ §rØ zÀgÀUÀ¼ÀÄ, ºÀtzÀÄ§âgÀ zÀgÀ, d£ÀgÀ RZÀÄð ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁzÀ
DzÁAiÀÄzÀ°è£À §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ, ±ÉÃgÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÀ¼À ¸ÀÆZÀåAPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÀÆ¥Á¬Ä
ªÀiË®åzÀAvÀºÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
¸ÁªÀiÁfPÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁfPÀ CA±ÀUÀ¼ÁzÀ ¸ÀA¥ÀæzÁAiÀÄUÀ¼ÀÄ, ªÀiË®åUÀ¼ÀÄ, ¸ÁªÀiÁfPÀ

¥ÀæªÀÈwÛUÀ¼ÀÄ, ¸ÀªÀiÁdzÀ ªÀåªÀºÁjPÀ ¤jÃPÉëUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
vÁAwæPÀ ¥Àj¸Àgª À ÀÅ ¸ÀgÀPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉUÀ¼À GvÁàzÀ£ÉUÉ ºÉÆ¸À ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ

ºÁUÀÆ ªÀåªÀºÁgÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ ºÉÆ¸À «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀæeÁÕ£À MzÀV¸ÀÄªÀ
ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ D«µÁÌgÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
gÁdQÃAiÀÄ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ zÉÃ±ÀzÀ°è ¸ÁªÀiÁ£Àå ¹ÜgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ±ÁAw ºÁUÀÆ ªÀåªÀºÁgÀzÉqÉUÉ

¸ÀPÁðj ZÀÄ£Á¬ÄvÀ ¥Àæw¤¢üUÀ¼ÀÄ ºÉÆA¢gÀÄªÀ £ÀqÀªÀ½PÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÆÉ ArzÉ.
PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ ¥Àj¸Àgª
À ÅÀ ¸ÀPÁðgÀ eÁjUÉÆ½¹zÀ C£ÉÃPÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼ÄÀ , ¸ÀPÁðj ¥Áæ¢Pü ÁgÀU¼
À ÄÀ
¤ÃrzÀ DqÀ½vÁvÀäPÀ DzÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ, £ÁåAiÀiÁ®AiÀÄzÀ wÃ¥ÀÄðUÀ¼ÀÄ, eÉÆvÉUÉ PÉÃAzÀæ, gÁdå
CxÀªÁ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ ¸ÀPÁðgÀUÀ¼À ¥Àæw ºÀAvÀzÀ°è ««zsÀ DAiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÉÆÃUÀUÀ¼ÀÄ
¥ÀæPÀn¹zÀ wÃªÀiÁð£ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
¨sÁgÀvÀzÀ°è DyðPÀ ¥Àj¸ÀgÀ: ¨sÁgÀvÀzÀ°è DyðPÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀÅ ªÀåªÀºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ
ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ºÉÆA¢gÀÄªÀ GvÁàzÀ£ÁAUÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀwÛ£À ºÀAaPÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ
C£ÉÃPÀ «±Á® ªÀÄlÖzÀ CA±ÀU¼ À £À ÄÀ ß M¼ÀUÆ É ArzÉ. ¨sÁgÀvz À °
À è ªÀåªº À ÁgÀzÀ DyðPÀ ¥Àj¸Àgª À ÅÀ ,
¸ÁévAÀ vÀöæ å ¥Àqz
É AÀ ¢¤AzÀ ¹Ügª À ÁV §zÀ¯ÁUÀÄwÛz.É EzÀPÌÉ ¥Àª æ ÄÀ ÄR PÁgÀtªÉAzÀg,É ¸ÀPÁðgÀzÀ
¤ÃwUÀ¼ÄÀ , ¸ÁévA À vÀöæ å ¥ÀqzÉ À PÁ®WÀlÖz° À è £ÀªÄÀ ä zÉÃ±ÀzÀ DyðPÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼ À £
À ÄÀ ß ¥ÀjºÀj¸À®Ä
¸ÀPÁðgÀªÅÀ ªÀÄÆ® PÉÊUÁjPÉU¼ À £ À ÄÀ ß vÀ£ßÀ ¤AiÀÄAvÀt æ zÀ°l è ÄÖPÆ
É ¼ÀÄîªÀ PÉÃAzÀæ AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ
SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄPÉÌ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvA É iÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ M¼ÀUÆ É AqÀAvÉ C£ÉÃPÀ PÀª æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß
PÉÊUÉÆArvÀÄ. F PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ 1991 gÀªÀgÉUÉ ¨sÁgÀvÀzÀ CxÀðªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ «zÉÃ² «¤ªÀÄAiÀÄzÀ
UÀA©üÃgÀ ¸ÀªÄÀ ¸Éå, ºÉaz Ñ À ¸ÀPÁðgÀzÀ «wÛÃAiÀÄ PÉÆgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÀª Û ÄÀ ¨É¼AÉ iÀÄ ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ
¨É¯É KjPÉ ¥ÀæªÀÈwÛUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸À¨ÉÃPÁV §gÀÄªÀªÀgÉUÀÆ «Ä±Àæ ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆgÀºÁQzÀªÅÀ .
GzÁjÃPÀgt À , SÁ¸ÀVÃPÀgt
À ªÀÄvÀÄÛ eÁUÀwÃPÀgt
À : DyðPÀ ¸ÀÄzsÁgÀuA
É iÀÄ ¨sÁUÀªÁV, ¨sÁgÀvÀ
¸ÀPÁðgÀªÅÀ dÄ¯ÉÊ 1991gÀ°è ºÉÆ¸À PÉÊUÁjPÁ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß WÉÆÃ¶¹vÀÄ. EzÀÄ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß
C£ÀÄªÀÄw ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀAPÉÆÃ¯É¬ÄAzÀ ªÀÄÄPÀÛUÉÆ½¸À®Ä (GzÁjÃPÀgÀt), ¸ÁªÀðd¤PÀ
ªÀ®AiÀÄzÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß wÃªÀæªÁV PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä (SÁ¸ÀVÃPÀgÀt) ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ
C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ°è «zÉÃ² SÁ¸ÀV ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÉÆæÃvÁì»¸À®Ä (eÁUÀwÃPÀgÀt)
¥ÀA
æ iÀÄwß¹vÀÄ.
ªÀåªÀºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwAiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼ÀÄ :

¸ÀPÁðgÀzÀ GzÁjÃPÀgÀt, SÁ¸ÀVÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ eÁUÀwÃPÀgÀt ¤ÃwAiÀÄÄ ªÀåªÀºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ
PÉÊUÁjPÉAiÀÄ°è ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À°è ¤¢ðµÀÖ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß F
PÉ¼PÀ A
À qÀ gÀÆ¥Àz° À è ªÀiÁrzÀªÅÀ .
J) ºÉZÀÄÑwÛgÀÄªÀ ¥ÉÊ¥ÉÆÃn
©) ºÉZÀÄÑ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ¤ßqÀÄªÀ UÁæºÀPÀgÀÄ
¹) wÃªÀæªÁV §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÀÄªÀ vÁAwæPÀ ¥Àj¸ÀgÀ
r) §zÀ¯ÁªÀuA É iÀÄ CUÀvåÀ vÉ
E) ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀÄªÀ CUÀvÀåvÉ
J¥sï)ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£À
f) ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄPÉÌ §eÉmï ¨ÉA§®zÀ £Àµ,ÖÀ ºÉÆ¸À DyðPÀ ¥Àj¸Àgz À °
À è ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¥ÉÊ¥ÉÆÃnAiÀÄ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÉßzÀÄj¸À®Ä ºÀ®ªÁgÀÄ PÁAiÀÄðvÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß
C©üªÈÀ ¢Þ¥rÀ ¹zÀªÅÀ .
C¨sÁå¸ÀU¼
À ÄÀ
§ºÀÄ DAiÉÄÌ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1. F PÉ¼ÀV£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ UÀÄt®PÀëtªÀ®è?
J) C¤²Ñvv À É
©) £ËPÀgÀgÀÄ
¹) ¸Á¥ÉÃPÀv ë É
r) ¸ÀAQÃtðvÉ
2. F PÉ¼V À £À AiÀiÁªÀÅzÀÄ ªÀåªºÀ ÁgÀ ¥Àj¸Àgz
À À ¥ÁæªÄÀ ÄRåvA
É iÀÄ£ÀÄß GvÀª
Û ÄÀ ªÁV ¸ÀÆa¸ÀÄvÀz
Û ?É
J) UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉ
©) PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA É iÀÄ°è ¸ÀÄzsÁgÀuÉ
¹) wÃªÀæ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¤¨sÁ¬Ä¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
r) ªÉÄÃ°£À J®èªÇÀ .
3. F PÉ¼ÀV£À AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ GzÁgÀuÉAiÀiÁVzÉ?
J) DyðPÀvÉAiÀÄ°è ºÀtzÀ ¸ÀgÀ§gÁdÄ
©) UÁæºÀPÀ ¸ÀAgÀPÀëuÁ PÁAiÉÄÝ
¹) zÉÃ±ÀzÀ ¸ÀA«zsÁ£À
r) PÀÄlÄA§zÀ ¸ÀAAiÉÆÃd£É
4. GzÁjÃPÀgt À ªÉAzÀg:É
J) DyðPÀvÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀAAiÉÆÃd£É
©) ¸ÀPÁðgÀzÀ «ÄwUÉÆAqÀ ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄvÀÄÛ ¤§ðAzsÀUÀ¼ÀÄ
¹) AiÉÆÃfvÀ §AqÀªÁ¼À »AvÉUÉvÀzÀ ¤Ãw
r) AiÀiÁªÀÅzÀÆ C®è
5. F PÉ¼V
À £À AiÀiÁªÀÅzÀÄ ªÀåªº
À ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉ ªÉÄÃ¯É ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤Ãw §zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À À
¥ÀjuÁªÀÄªÀ£ÄÀ ß «ªÀj¸ÀÄªÀÅ¢®è.
J) ºÉZÀÄÑ ¨ÉÃrPÉAiÀÄ UÁæºÀPÀgÀÄ
©) ¥ÉÊ¥ÉÆÃn ºÉZÀÑ¼À
¹) PÀÈ¶ ¨É¯ÉUÀ¼À°è §zÀ¯ÁªÀuÉ
r) ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£À.
¸ÀAQë¥ÀÛ GvÀÛgz
À À ¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
1. ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀªÉAzÀgÉ K£ÉAzÀÄ CxÉÊð¹PÉÆ¼ÀÄî«j?
2. ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ ªÀÄÄRåªÁVzÉ, KPÉ?
¸ÀAQë¥ÛÀªÁV «ªÀj¹.
3. ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ««zsÀ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉ¸Àj¹.
4. F PÉ¼ÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV «ªÀj¹.
J) GzÁjÃPÀgÀt
©) SÁ¸ÀVÃPÀgÀt
¹) eÁUÀwÃPÀgt À
5. ªÀåªº
À ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉU¼
À À ªÉÄÃ¯É ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwUÀ¼°
À £
è À §zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À À ¥ÀjuÁªÀÄªÀ£ÄÀ ß
¸ÀAQë¥Ûª
À ÁV ZÀað¹.
¢ÃWÀð GvÀÛgÀzÀ ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ

1. ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«j? GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ
¸ÁªÀiÁ£Àå ªÀÄvÀÄÛ ¤¢ðµÀÖ ¥Àj¸ÀgÀUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ªÀåvÁå¸ÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
2. ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ AiÀÄ±À¸ÀÄì ªÀÄÄRåªÁV CzÀgÀ ¥Àj¸ÀgÀ¢AzÀ ¥Àæ¨sÁ«vÀªÁUÀÄvÀÛzÉ
JA§ÄzÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ ªÁ¢¸ÀÄ«j?
3. ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ««zsÀ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß GzÁgÀuÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ «ªÀj¹.

4. 1991gÀ PÉÊUÁjPÁ ¤ÃwAiÀÄ°è ¸ÀPÁðgÀªÀÅ AiÀiÁªÀ DyðPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß
eÁjUÉÆ½¹vÀÄ? F §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É AiÀiÁªÀ
¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃjªÉ?
J) GzÁjÃPÀgÀt
©) SÁ¸ÀVÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ
¹) eÁUÀwÃPÀgÀtUÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÁªÀÅªÀÅ?
ZÀlÄªÀnPÉU¼
À ÄÀ
1. ¤ªÀÄUÉ ¥ÀjavÀ«gÀÄªÀ MAzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ G¢ÝªÉÄAiÀÄ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁr. ¤ÃªÀÅ
£É£¦À ¹PÉÆ¼ÀÄª
î À ºÁ° WÀl£ÉU½ À AzÀ (¢£À¥w À Pæ U
É ¼
À ÄÀ CxÀªÁ ¤AiÀÄvÀPÁ°PÀU¼
À °
À è ¤ÃªÀÅ
N¢gÀ§ºÀÄzÁzÀ CxÀªÁ zÀÆgÀz± À ð
À £À CxÀªÁ ¨Á£ÀÄ°UÀ¼° À è ¤ÃªÀÅ D°¹gÀ§ºÀÄzÁzÀ
WÀl£ÉUÀ¼ÀÄ), F G¢ÝªÉÄAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ºÉÆA¢gÀ§ºÀÄzÁzÀ PÉ®ªÉÇAzÀÄ
¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ ¥Àj¸ÀgÁvÀäPÀ ±ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹.
2. ¤ªÀÄä ±Á¯Á UÀæAxÁ®AiÀÄzÀ°è UÀªÀÄ£ÁºÀðªÁzÀ ªÀiÁ»w ®¨sÀå«gÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ

¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÀA¥À¤AiÉÆAzÀ£ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¹. F PÀA¥À¤AiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ªÉÄÃ¯É
¸ÀPÁðj ¤ÃwUÀ¼À°è£À §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄªÀ£ÀÄß «±ÉèÃ¶¹.
¥ÀPæ g
À t
À ¸ÀªÄÀ ¸Éå
EwÛÃZÉUÉ C£ÉÃPÀ PÀA¥À¤UÀ¼ÄÀ ¨sÁgÀvz
À °
À è ¸ÀAWÀnvÀ a®ègÉ ªÁå¥ÁgÀz°À è UÀªÄÀ £ÁºÀð ºÀÆrPÉAiÀÄ£ÀÄß
ªÀiÁqÀ®Ä AiÉÆÃf¹ªÉ. F «µÀAiÀÄzÀ°è CªÀgÀ ¤zsÁðgÀU½ À UÉ ºÀ®ªÀÅ CA±ÀU¼ À ÄÀ PÁgÀtªÁVªÉ.
UÁæºÀPÀ DzÁAiÀÄªÀÅ ºÉZÀÄÑwÛzÉ. d£ÀgÀÄ C¢üPÀªÁV ¥ÁªÀw¸À¨ÉÃPÁV §AzÀgÀÆ ¸ÀºÀ

GvÀÛªÀÄ UÀÄtªÀÄlÖzÀ GvÀà£ÀßUÀ¼À C©ügÀÄaAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¹PÉÆArzÁÝgÉ. DPÁAPÉëAiÀÄ ªÀÄlÖUÀ¼ÀÄ
ºÉaÑwÛªÉ. ¸ÀPÁðgÀªÀÇ ¸ÀºÀ F ¢¸ÉAiÀÄ°è vÀ£Àß DyðPÀ ¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß GzÁjÃPÀj¹zÉ ªÀÄvÀÄÛ
a®ègÉ ªÁå¥ÁgÀzÀ PÉ®ªÀÅ «¨sÁUÀUÀ¼À°è £ÀÆgÀPÉÌ £ÀÆgÀÄ «zÉÃ² £ÉÃgÀ §AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉUÉ
C£ÀÄªÀÄw¹zÉ.
¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
1. ¸ÀAWÀnvÀ a®ègÉ ªÁå¥ÁgÀzÀ°è UÀªÀÄ£ÁºÀð ºÀÆrPÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀÄªÀ PÀA¥À¤UÀ¼À
¤zsÁðgÀUÀ½UÉ PÁgÀtªÁzÀ ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ ««zsÀ ¨sÁUÀUÀ¼À°è- DyðPÀ,
¸ÁªÀiÁfPÀ, vÁAwæPÀ, gÁdQÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ ¥Àj¸ÀgÀUÀ¼À°è DVgÀÄªÀ
§zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹.
2. eÁUÀwÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ SÁ¸ÀVÃPÀgÀtUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ F §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À
¥ÀjuÁªÀÄªÉÃ£ÁVzÉ?
CzsÁåAiÀÄ
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉÀ
PLANNING
¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¤® ¥Áæ¢Pü ÁgÀ (GAIL)
- ºÉÆ¸À AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ
4
À ÄÀ
(Gas Authority of India - GAIL
– New Plans) F CzsÁåAiÀÄªÀ£ÄÀ ß C¨såÀ ¹¹zÀ §½PÀ, ¤ÃªÀÅ:
GAIL-EArAiÀ i Á, C¤® ¥À æ ¸ À g À t ªÀ ® AiÀ Ä zÀ ° è
KPÀ¸Áé«ÄvÀéªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ, ªÀÄÄA§gÀÄªÀ ¢£ÀUÀ¼À°è
PÀpt ¥ÉÊ¥ÉÆÃnAiÀÄ£ÉßzÀÄj¸À®Ä CtÂAiÀiÁUÀÄwÛzÉ. • AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ CxÀðªÀ£ÀÄß w½¸À§°èj;
j®AiÀÄ£ïì ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ PÉÆ¼ÀªÉ ªÀiÁUÀðzÀ°è C¤® • AiÉ Æ Ãf¸À Ä «PÉ A iÀ Ä ®PÀ ë t UÀ ¼ À Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û
¸À g À § gÁdÄ ªÀ i ÁqÀ Ä ªÀ ªÀ ® AiÀ Ä PÉ Ì ¥À æ ª É Ã ²¸À ® Ä ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj;
¹zÀÞªÁUÀÄwÛgÀÄªÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ ©ænµï UÁå¸ï ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ
£À U À g À C¤® «vÀ g À u É «¨s Á UÀ P É Ì ¥À æ A iÀ Ä wß¹gÀ Ä ªÀ • AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ «ÄwUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj;
¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è GAIL £À ºÉÆ¸À CzsÀåPÀëgÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
• AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ°è£À ºÀAvÀU¼
À £
À ÄÀ ß
ªÀ Ä ÄAzÉ PÉ Æ AqÉ Æ AiÀ Ä å®Ä AiÀ i ÁªÀ jÃwAiÀ Ä °è
«±ÉèÃ¶¸À§°èj; ªÀÄvÀÄÛ,
AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀÆ¦¹zÁÝgÉ JA§ÄzÀgÀ §UÉUÉ vÀªÀÄä
aAvÀ£U É ¼
À £
À ÄÀ ß ºÀAaPÉÆArzÁÝg.É • ««zsÀ ¥ÀæPÁgÀzÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß
GAIL£À ªÀÄÄRå DzÀåvÉUÀ¼ÁªÀÅªÀÅ? UÀÄgÀÄw¸À§°èj.
ªÀåªÀºÁgÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀæzÀ ¥ÀæPÁgÀ, C¤® ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ,
¥Àæ¸ÀgÀt, ªÀiÁgÁl, ¸ÀA¸ÀÌgÀuÉ, ¥ÉmÉÆæÃPÉ«ÄPÀ¯ïì,
eÁUÀwÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ £ÀUÀgÀ C¤® «vÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ
PÉÃA¢æPÀj¸À®àlÖ÷ ªÀ®AiÀÄUÀ¼ÁVªÉ. £ÁªÀÅ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ
ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ, LNG ªÀÄÆ®PÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀrAiÀiÁZÉ
(«zÉÃ²)V£À PÉÆ¼ÀªÉ ªÀiÁUÀðzÀ ªÀÄÆ®PÀ C¤®ªÀ£ÀÄß
¥ÀqzÉ ÄÀ PÉÆ¼À®
î Ä UÀªÄÀ £À ¤ÃqÀÄwÛzÝÃÉ ªÉ. £ÀªÄÀ ä C¤® eÁ®ªÀ£ÄÀ ß
5600 Q.«ÄÃ. UÀ½AzÀ 10,000 Q.«ÄÃ. «¸Àj Û ¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ
C¤® ªÀiÁgÁlzÀ ¥Àª æ iÀ ÁtªÀ£ÄÀ ß ºÉa¸Ñ ®
À Ä GzÉÝÃ²¹zÉÝÃªÉ.
11£ÉÃ ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ PÉÆ£ÉUÉ £ÀUg À À C¤®
«vÀgu À É AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ 6 jAzÀ 45PÉÌ ºÉZ¼ ÑÀ ªÀ ÁUÀÄªÀ
¤jÃPÉ¬ ë ÄzÉ.
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ 119
«zÉÃ±Àz°
À è C¤® ±ÉÆÃzs£
À É ªÀÄvÀÄÛ GvÁàz£
À Á PÀA¥À¤ (E&P)AiÀÄ£ÀÄß RjÃ¢¸ÀÄªÀÅzÀPÌÉ GAIL£À AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÃÉ £ÀÄ?
GAIL vÀ£ßÀ C¤®±ÉÆÃzs£

À É ªÀÄvÀÄÛ GvÁàz£
À Á ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß §®¥Àr¸À®Ä AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉ. C¢éwÃAiÀÄ
PÀA¥À¤AiÀiÁV ¨É¼AÉ iÀÄ®Ä GAIL ºÀ®ªÁgÀÄ ªÀiÁUÀðUÀ¼£
À ÄÀ ß ±ÉÆÃ¢ü¸ÄÀ wÛz.É «zÉÃ±Àz°
À è E&P PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß ºÉÆAzÀÄªÀÅzÀÆ
F DAiÉÄÌU¼
À °
À è MAzÁVzÉ.
¤ªÀÄä §AqÀªÁ¼À ªÉZz

ÑÀ À (Capex) AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÁªÀÅªÀÅ? ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ½UÉ ºÀt ºÀÆrPÉ ªÀiÁqÀ®Ä ºÉÃUÉ AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß
ºÁQPÉÆAr¢ÝÃj?
GAIL 2006-07gÀ DyðPÀ ªÀµð

À zÀ°è §AqÀªÁ¼À ªÉZz
ÑÀ À AiÉÆÃd£ÉUÉ gÀÆ.2967.28 PÉÆÃn CAzÁf¹zÉ. EzÀÄ
PÉÆ¼ÀªÉ ªÀiÁUÀð ¤ªÀiÁðt ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À À gÀÆ.2579.58 PÉÆÃn ºÁUÀÆ ¥ÉmÆ
É Ãæ PÉ«ÄPÀ¯ïì AiÉÆÃd£ÉU½
À UÉ
¨ÉÃPÁzÀ gÀÆ.387.70 PÉÆÃnUÀ¼£
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ. F AiÉÆÃd£ÉU½
À UÉ DAvÀjPÀ ¤¢üU¼
À £
À ÄÀ ß §¼À¹PÉÆ¼ÀÄª
î À ªÀÄÆ®PÀ
ºÀt «¤AiÉÆÃd£É ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄªÀÅzÀÄ.
£ÀUgÀ À C¤® ¸Àg§

À gÁfUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¤ªÀÄä AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÃÉ £ÀÄ? GAIL vÀ£ßÀ EAzs£
À À ¤ªÀðºÀuÁ ªÉZz
ÑÀ À AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß
ªÀÄÄAzÀÄªÀg¸
É °
À zÉAiÉÄÃ?
FUÁUÀ¯ÃÉ £ÁªÀÅ ªÀÄÄA¨ÉÊ, zÉº°

À , ªÀqÆ
É ÃzÀg,À «dAiÀÄªÁqÀ, DUÁæ, ®PÉÆßÃ, PÁ£ÀÄg
à UÀ ¼
À °
À è ªÀåªº
À ÁgÀª£
À ÄÀ ß AiÀÄ±À¹Aé iÀÄÄvÀªÁV
¥ÁægAÀ ©ü¹zÉÝÃªÉ. GAIL EzÀÄªÀgU
É Æ
À , £ÀUg
À À C¤® ¸Àg§
À gÁdÄ AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß eÁjUÉÆ½¸À®Ä JAlÄ dAn
ªÀåªº
À ÁgÀ PÀA¥À¤UÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¹zÉ. gÁd¸ÁÜ£z
À °
À è gÁdåzÁzÀåAvÀ £ÀUg
À À C¤® AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀvU
À Æ
É ½¸À®Ä
EAzs£
À À ªÀiÁgÁl PÀA¥À¤UÀ¼Æ
É A¢UÉ dAn ªÀåªº
À ÁgÀª£
À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀÄ°èz.É
zÀÆgÀ ¸ÀA¥ÀPð
À ªÀåªÀºÁgÀPÆ
À Ì ¥Àª
æ ÃÉ ²¸ÀÄªÀÅzÀPÌÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ GAIL£À AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÁªÀÅªÀÅ? ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¥À¸
æ ÄÀ v
Û À ¹ÜwUÀw
K£ÀÄ?
Gailtel, EzÀÄ GAIL£À zÀÆgÀ ¸ÀA¥ÀPð

À ¸ÉÃªÁ ¨ÁºÀÄªÁVzÀÄÝ, ¨sÁgÀvz
À ÁzÀåAvÀ EgÀÄªÀ zÀÆgÀ ¸ÀA¥ÀPð
À ¸ÉÃªÉ
¥ÀÆgÉÊPÉzÁgÀjVAvÀ ªÀÄÄAdÆtÂAiÀÄ°è ¤®è®Ä ªÁtÂeÁåväPÀ ª
À ÁV zÀÆgÀ ¸ÀA¥ÀPð
À ¸ÉÃªÉU¼
À £
Û .É Gailtel
¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 13,000 Q.«ÄÃ. GzÀÝzÀ ¥sÊÉ §gï D¦ÖPï eÁ®§AzsÀ ªÀiÁUÀðªÀ£ÄÀ ß ºÉÆA¢zÀÄÝ GvÀª
Û ÄÀ ªÁV PÁAiÀÄð
¤ªÀð»¸ÀÄwÛz,É ªÀÄvÀÄÛ GAIL vÀ£ßÀ ªÀåªº
À ÁgÀ ¨É¼ª
À t
À U
Â U
É É ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¨sÀ«µÀåzÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß gÀÆ¦¸À®Ä ««zsÀ
DAiÉÄÌU¼
À À ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀÄwÛzÉ.
ªÀÄÆ®: The Economic Times, Oct - 2006

£ÀªÄÀ ä ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ ªÀÄÄAZÀÆtÂAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ PÀA¥À¤UÀ¼¯

À Æ
É A
è zÁVgÀÄªÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ C¤® ¥Áæ¢Pü ÁgÀ
¤AiÀÄ«ÄvÀ(GAIL)zÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß FUÀµÃÖÉ N¢¢ÝÃj. GAIL£À CzsåÀ Pg
ëÀ ÄÀ «ªÀj¹gÀÄªÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÄÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÁ¸Àª
Û À
AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÁVzÀÄÝ, vÀªÄÀ ä GzÉÝÃ±ÀU¼
À À ¸Ázs£
À U
É É CªÀgÄÀ ºÉÃUÉ ªÀÄÄAvÉÆqÀUÄÀ vÁÛgAÉ §ÄzÀ£ÄÀ ß ¸Àµ
à ¥
ÖÀ r
À ¸ÀÄvÀª
Û .É EªÀÅ ¤²Ñvª
À ÁV
PÀA¥À¤AiÀÄÄ ¤ÃrzÀ «¸ÁÛgª
À ÁzÀ ºÉÃ½PÉU¼
À ÁVªÉ ªÀÄvÀÄÛ F AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß C£ÀÄµÁ×£U
À Æ
É ½¸À®Ä ºÀAvÀ-ºÀAvÀªÁV
«¨sf
À ¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É EzÀÄ, zÉÃ±ÀzÁzÀåAvÀ ªÀåªº
À ÁgÀ ZÀlÄªÀnPÉU¼
À À ªÁå¥PÀ À vÀ®Ä¥ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ G£ÀßvÀ ºÀAvÀPÌÃÉ gÀ®Ä
¥ÀAæ iÀÄwß¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¨sÁgÀvz
À À ¸ÁªÀðd¤PÀ ªÀ®AiÀÄzÀ°£
è À PÀA¥À¤UÀ½UÉ MAzÀÄ GzÁºÀgu
À AÉ iÀiÁVzÉ. E£ÀÆß ºÉa£
Ñ z
À ÁV,
¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ ªÀåªº
À ÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÆ
À , CzÀÄ ¸ÀPÁðj MqÉv£
À z
À À PÀA¥À¤AiÀiÁVgÀ°, SÁ¸ÀV MqÉv£
À z
À À ªÀåªº
À ÁgÀªÁVgÀ°
CxÀªÁ SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄzÀ°g
è ÄÀ ªÀ PÀA¥À¤AiÀiÁVgÀ°, AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ CªÀ±åÀ Pv
À É EzÉ. ¸ÀPÁðgÀªÅÀ zÉÃ±ÀPÁÌV ¥ÀAZÀªÁ¶ðPÀ
AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß gÀÆ¦¸ÀÄvÀz
Û ,É MAzÀÄ ¸ÀtÚ ªÀåªº
À ÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ vÀ£ßÀ zÉÃ DzÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀÄvÀz
Û .É ºÁUÉAiÉÄÃ
E¤ßvÀgÀ PÀA¥À¤UÀ¼ÄÀ ªÀiÁgÁl AiÉÆÃd£É, GvÁàz£
À Á AiÉÆÃd£ÉAiÀÄAvÀºÀ §ÈºÀvï AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
Û .É J¯Áè
¥ÀPæ ÁgÀzÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÄÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
Û .É
J¯Áè ªÀåªº
À ÄÀ AiÀÄ±À¹A
é iÀiÁUÀ®Ä, vÀªÄÀ ä ªÀiÁgÁlªÀ£ÄÀ ß ºÉa¸
Ñ ®
À Ä ªÀÄvÀÄÛ ¯Á¨sª
À £
À ÄÀ ß UÀ½¸À®Ä EaÒ¸ÀÄvÀª
Û .É
J¯Áè ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ F PÀ£¸
À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ vÀªÄÀ ä UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß FqÉÃj¸À®Ä ¥ÀAæ iÀÄwß¸ÀÄvÁÛg.É DzÀgÉ F
PÀ£¸
À ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß ªÁ¸À«
Û PÀvU
É É ¥ÀjªÀwð¸À®Ä ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ ¨s«
À µÀåzÀ §UÉÎ AiÉÆÃa¸À®Ä, ªÀåªº
À ÁgÀzÀ §UÉÎ ªÀÄÄ£ÀßAzÁdÄ
ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ UÀÄj ¸Á¢ü¸®
À Ä PÀpt ¥Àj±Àª
æ ÄÀ ¥Àq¨
À ÃÉ PÁzÀ CªÀ±åÀ Pv
À ¬
É ÄzÉ. ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ K£ÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
CzÀ£ÄÀ ß ºÉÃUÉ ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ JAzÀÄ ¥ÀÆªÀð¨sÁ«AiÀiÁV AiÉÆÃa¹zÁUÀ ªÀiÁvÀæ vÀªÄÀ ä PÀ£¸
À ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÁPÁgÀUÆ
É ½¸À®Ä ¸ÁzsåÀ .
EzÀÄ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ fÃªÁ¼ÀªÁVzÉ.
¥ÀjPÀ®à£É (Concept)
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ K£ÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÃUÉ ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÉAzÀÄ ¥ÀÆªÀð¨sÁ«AiÀiÁV ¤zsð
À j¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ.
EzÀÄ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ªÀÄÆ® PÁAiÀÄðUÀ¼¯
À Æ
É A
è zÁVzÉ. K£À£ÁßzÀgÄÀ ªÀiÁqÀÄªÀ ªÉÆzÀ®Ä, ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ
PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ºÉÃUÉ ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ JA§ PÀ®£
à AÉ iÀÄ£ÀÄß ªÀåª¹
À Üvª
À ÁV ¤gÀÆ¦¸À¨ÃÉ PÀÄ. F jÃw AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÀÈd£À²Ã®vÉ
ªÀÄvÀÄÛ £Á«Ã£ÀåvU
É É ¤PÀlªÁV ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. DzÀg,É ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ªÉÆzÀ®Ä GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¹zÀ £ÀAvÀgª
À µ
À ÃÖÉ vÁ£ÀÄ
J°èUÉ ºÉÆÃUÀ¨ÃÉ PÀÄ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß w½AiÀÄÄvÁÛ£.É AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ £ÁªÀÅ J°èzÝÉ ÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ J°èUÉ ºÉÆÃUÀ¨ÃÉ PÀÄ JA§ÄzÀgÀ
£ÀqÄÀ «£À CAvÀgª
À £
À ÄÀ ß vÀÄA§®Ä ¥ÀAæ iÀÄwß¸ÀÄvÀz
Û .É ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ J¯Áè ºÀAvÀU¼
À À ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ K£ÀÄ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÆ
É Ã CzÉÃ
AiÉÆÃf¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ¼°
À è GvÀª
Û ÄÀ ªÁzÀÄzÀ£ÄÀ ß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß
M¼ÀUÆ
É ArgÀÄªÀÅzÀjAzÀ, ¤zsÁðgÀ PÉÊUÉÆ¼ÀÄ«
î PÉAiÀÄ CUÀvåÀ v¬
É ÄzÉ.
»ÃUÁV, AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ CxÀªÁ ¤zsÀðj¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ F GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ
¤zsÁðgÀ PÉÊUÉÆ¼ÀÄî«PÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ J¯Áè PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉUÀ½UÉ ¤zÉÃð±À£À ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ
¥ÀÆªÀð ¤zsÀðjvÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä vÀPÀð§zÀÞªÁzÀ PÁAiÀÄð «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. J¯Áè ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ
¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀÄ CUÀvÀåªÁVzÉ. F UÀÄjUÀ¼ÀÄ, ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁzÀ
CAwªÀÄ UÀªÄÀ åª£
À ÄÀ ß ¤zsð
À j¸ÀÄvÀª
Û .É ªÁ¸À«
Û PÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ£ÀÄß F UÀÄjUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É C¼ÉAiÀÄ¯ÁUÀÄvÀz
Û .É
DzÀÄzÀjAzÀ AiÉÆÃf¸ÀÄªÀÅzÀÄ JAzÀgÉ, GzÉÝÃ±À ªÀÄvÀÄÛ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄªÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä
CUÀvÀåªÁzÀ PÁAiÀÄð AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ JAzÀxÀð. AiÉÆÃf¸ÀÄªÀÅzÀÄ UÀÄj ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁzsÀ£ÀªÀiÁUÀð
CAzÀgÉ K£ÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ JA§ JgÀqÀÆ CA±ÀUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ.
C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹zÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ MAzÀÄ ¤UÀ¢vÀ PÁ®«ÄwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. DzÀgÉ ¸ÀªÀÄAiÀÄ «ÄvÀªÁzÀ

¸ÀA¥À£ÀÆä®ªÁVzÉ. CzÀ£ÀÄß «ªÉÃPÀAiÀÄÄvÀªÁV §¼À¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ CUÀvÀå«zÉ. MAzÀÄ ªÉÃ¼É, ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ CA±ÀªÀ£ÀÄß
¥ÀjUÀt£ÉUÉ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¢zÀÝgÉ, ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è£À ¹ÜwUÀwUÀ¼ÀÄ §zÀ¯ÁUÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀºÁgÀzÀ J¯Áè
AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÄÀ ¤gÀxð
À PÀªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀvU
À Æ
É ½¸À¢zÀÝgÉ CxÀªÁ ¸ÀjAiÀiÁV eÁjUÉÆ½¸À¢zÀÝg,É
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ MAzÀÄ ¤µÀá® ¥ÀæAiÀÄvÀßªÁUÀÄvÀÛzÉ.
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ: GzÉÝÃ±ÀªÀ£ÀÄß zÀÈ¶ÖAiÀÄ°èj¹PÉÆAqÀÄ PÁAiÀÄðzÀ°è vÉÆqÀUÀÄªÀÅzÀÄ

ªÉÄÃ°£À «ªÀgÀuÉ¬ÄAzÀ ¤ÃªÀÅ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉUÉ MAzÀÄ ¸ÀªÀÄUÀæ ªÁåSÉåAiÀÄ£ÀÄß gÀÆ¦¸À§ºÀÄzÉAzÀÄ
AiÉÆÃa¸ÀÄwÛÃgÁ? ºÁUÉ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁzÀ MAzÀÄ «zsÁ£ÀªÉAzÀgÉ, AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß, MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ CªÀ¢üUÉ
GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¤zsð
À j¸ÀÄªÀÅzÀÄ, CªÀÅUÀ¼£
À Ä ««zsÀ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ¼£
À ÄÀ ß gÀÆ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ®¨såÀ «gÀÄªÀ
««zsÀ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ¼À°è GvÀÛªÀÄ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄªÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÁVzÉ JAzÀÄ ªÁåSÁå¤¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ.
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ (Importance of Planning)
PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀgÀÄ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ gÀÆ¦¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¤zÉÃð±ÀPÀ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ

¸À¨Ás PÉÆoÀrUÀ¼°
À è ºÉÃUÉ §®ªÁV ¥À¸
æ ÄÀ Ûv¥
À r
À ¸ÀÄvÁÛgÉ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß ¤ÃªÀÅ ZÀ®£ÀavÀU
æ ¼
À °
À è CxÀªÁ eÁ»ÃgÁvÀÄUÀ¼°
À è
£ÉÆÃrgÀ§ºÀÄzÀÄ. ªÁ¸ÀÛªÀªÁV CAvÀºÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄð ¸ÁzsÀåªÉÃ? CzÀÄ zÀPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄvÀÛzÉAiÉÄÃ?
£ÁªÀÅ KPÁzÀgÀÆ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀÆ¦¸À¨ÉÃPÀÄ? EªÀÅ ÇÀARå ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÁVzÀÄÝ, EªÀÅUÀ½UÉ ¥ÀjºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß £ÁªÀÅ
PÀAqÀÄPÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÉAzÀÄ EaÒ¸ÀÄvÉÃÛ ªÉ. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ £ÁªÀÅ J°èUÉ ºÉÆÃUÀ¨ÃÉ PÀÄ JAzÀÄ w½¸ÀÄªÀÅzÀ®z
è ,É ¤zÉÃð±À£ª
À £
À ÄÀ ß
¤ÃqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄ£ÀßAzÁdÄ(forecasts)UÀ¼À£ÀÄß ¹zÀÞ¥Àr¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ C¤²ÑvÀvÉAiÀÄ C¥ÁAiÀÄªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ
ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É »ÃUÁV AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ RArvÀªÁVAiÀÄÆ ºÉZÄÀ Ñ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvA
É iÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ
¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß F ªÀÄÄAzÉ ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ:
(i) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤zÉÃð±À£U

À ¼
À £
Û É (Planning provides directions): AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ
MAzÀÄ PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ºÉÃUÉ ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ JAzÀÄ ¥ÀÆªÀð¨sÁ«AiÀiÁV ¤zsð
À j¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ PÁAiÀiÁðZÀgu
À U
É É
¤zÉÃð±À£À ¤ÃqÀÄvÀz
Û .É AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ UÀÄj ªÀÄvÀÄÛ GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¤RgÀªÁV ¸Àµ
à ¥
ÖÀ r
À ¸À¯ÁVzÉ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß
SÁvÀjUÉÆ½¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ AiÀiÁªÀ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÄÀ ß AiÀiÁªÀ ªÀiÁUÀðzÀ°è
¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸À®Ä ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀàµÀÖªÁV ªÁåSÁå¤¹zÀÝgÉ,
£ËPÀgÀjUÉ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ K£À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ D UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä CªÀgÀÄ K£ÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ
JA§ÄzÀgÀ CjªÀÅ EgÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ««zsÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉ¬ÄAzÀ
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÀÄ. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ E®è¢zÀÝgÉ, £ËPÀgÀgÀÄ ««zsÀ PÁAiÀÄð ªÀiÁUÀðUÀ¼À°è
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ vÀ£Àß C¥ÉÃQëvÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄªÀÅ¢®è.
(ii) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ C¤²Ñvv

À AÉ iÀÄ C¥ÁAiÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û É (Planning reduces the risks
of uncertainty): AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ¤UÉ ¨sÀ«µÀåzÉqÉUÉ zÀÈ¶ÖºÁ¬Ä¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀ«µÀåzÀ
§zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¤jÃQë¸À®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄªÀ ZÀlÄªÀnPÉAiÀiÁVzÉ. ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß
ªÀÄÄAavÀªÁVAiÉÄÃ ¤zsÀðj¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ C¤²ÑvÀ WÀl£ÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ
ªÀåªÀºÀj¸ÀÄªÀ ºÁ¢AiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ. §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¨sÀ«¸ÀÄªÀ WÀl£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¸À®Ä
¸ÁzsÀå«®è. DzÀgÉ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄAavÀªÁV ¤jÃQë¹, CªÀÅUÀ¼À£ÉßzÀÄj¸À®Ä ¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀæwQæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß
C©üªÈÀ ¢Þ¥r
À ¸À§ºÀÄzÀÄ.
(iii) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ CwªÁå¦¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåxÀð ZÀlÄªÀnPÉU¼

À £
À ÄÀ ß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û É (Planning
reduces overlapping and wasteful activities): AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ««zsÀ «¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåQU
Û ¼
À À
PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉ ºÁUÀÆ ¥ÀA
æ iÀÄvÀßUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄUÉÆ½¸À®Ä DzsÁgÀªÁVzÉ. EzÀÄ UÉÆAzÀ® ªÀÄvÀÄÛ vÀ¥ÄÀ à
w¼ÀÄªÀ½PÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ aAvÀ£É ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ¼À°è ¸ÀàµÀÖvÉ
vÀgÄÀ ªÀÅzÀjAzÀ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉAiÀÄÄ ¸ÀÄ®°vÀªÁV AiÀiÁªÀÅzÉÃ CqÉvq
À U
É ½
À ®èzÃÉ £ÀqA
É iÀÄÄvÀz
Û .É ¤gÀÄ¥ÀAiÀÄÄPÀÛ
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄ£ÀgÄÀ QÛvÀ (redundant) ZÀlÄªÀnPÉU¼
À ÄÀ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀª
Û É E®èªÃÉ ¤ªÁgÀuA
É iÀiÁUÀÄvÀª
Û .É CzÀPv
ëÀ A
É iÀÄ
¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄÄªÀÅzÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀªÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÁj¸À®Ä ¸ÀÆPÀÛ ¤ªÁgÀuÁ
PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ.
(iv) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ D«µÁÌgPÀ À PÀ®à£UÉ ¼

À £ Û É (Planning promotes innovative ideas):
À ÄÀ ß GvÉÃÛ f¸ÀÄvÀz
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ªÉÆzÀ® PÁAiÀÄðªÁVgÀÄªÀÅzÀjAzÀ, £À«Ã£À PÀ®£
à U
É ¼
À ÄÀ ¸ÀzÈÀ qsÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÁV
gÀÆ¥ÀÄUÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ. EzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ªÀÄvÀÄÛ C¨sÀÄåzÀAiÀÄPÉÌ C£ÀÄªÁUÀÄªÀ ¨sÀ«µÀåzÀ J¯Áè
ZÀlÄªÀnPÉUÀ½UÉ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀjAzÀ, ¤ªÀðºÀuÁAUÀzÀ ¥Á°UÉ Cw zÉÆqÀØ ¸ÀªÁ°£À
ZÀlÄªÀnPÉAiÀiÁVzÉ.
(v) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤zsÁðgÀ vÉUz

É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄî«PÉUÉ C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀz
Û É (Planning facilitates
decision making): ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¨sÀ«µÀåzÉqÉUÉ ®PÀëöåªÀ»¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ
PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ¼°
À è GvÀª
Û ÄÀ ªÁzÀÄzÀ£ÄÀ ß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ®Ä AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ
¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ¼£
À ÄÀ ß ªÀiË°ÃPÀj¹, PÁAiÀÄð¸ÁzsåÀ ªÁzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß DAiÉÄÌ
ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß ¤zsð
À j¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨s«
À µÀåzÀ ¹ÜwUÀwUÀ¼£
À ÄÀ ß CAzÁf¸ÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß
M¼ÀUÉÆArzÉ. »ÃUÁV AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ «ªÉÃPÀAiÀÄÄPÀÛªÁzÀ ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É
(vi) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ ªÀÅzÀPÁÌV ²µÀU
Ö ¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¸ÀÄvÀz
Û É (Planning establishes standards
for controlling): AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß ¤zsð
À j¸ÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ. ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ¸ÀA¥ÀÆtð
¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄÄ AiÉÆÃf¸ÀÄªÀÅzÀÄ, ¸ÀAWÀn¸ÀÄªÀÅzÀÄ, ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀu,É ¤zÉÃð²¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ ªÀÅzÀgÀ
ªÀÄÆ®PÀ ¥ÀÆªÀð¤zsð
À jvÀ UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸Á¢ü¸ÄÀ ªÀÅzÀPÌÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß CxÀªÁ
²µÀÖUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ªÁ¸ÀÛ«PÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ.
ªÁ¸ÀÛ«PÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ²µÀÖzÉÆA¢UÉ ºÉÆÃ°PÉ ªÀiÁr, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä
vÀªÄÀ UÉ ¤dªÁVAiÀÄÆ ¸ÁzsåÀ ªÁVzÉAiÉÄÃ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß w½zÀÄPÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ. AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÀåvÁå¸«
À zÀÝ°è CzÀ£ÄÀ ß
¸Àj¥Àr¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀÄzÀjAzÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ ¥ÀÆªÁð¥ÉÃQëvÀªÁVzÉ JAzÀÄ £ÁªÀÅ
ºÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ. UÀÄj ªÀÄvÀÄÛ ²µÀU
Ö ¼
À ÄÀ E®è¢zÀÝg,É ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ ¨sÁUÀªÁVgÀÄªÀ ªÀåvÁå¸U
À ¼
À £
À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉAiÀÄ
PÁAiÀÄðªÀÅ ¸ÁzsåÀ ªÁUÀÄªÀÅ¢®è. ªÀåvÁå¸U
À ¼
À £
À ÄÀ ß ¸Àj¥Àr¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¸Àg
é Æ
À ¥ÀªÅÀ , ²µÀÖ ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸Àª
Û À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuU
É ¼
À À
£ÀqÄÀ «£À ªÀåvÁå¸z
À À ¥Àª
æ iÀ ÁtªÀ£ÄÀ ß CªÀ®A©¹zÉ. DzÀÄzÀjAzÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤AiÀÄAvÀt
æ PÉÌ DzsÁgÀª£
À ÄÀ ß
MzÀV¸ÀÄvÀz
Û .É
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ®PÀëtUÀ¼ÄÀ (Features of Planning)
¥ÉÆ¯ÁjÃ¸ï ¸ÀA¸ÉÜUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ GzÁºÀgu

À A
É iÀÄ°è, PÀA¥À¤AiÀÄÄ vÀ£ßÀ ªÀåªº
À ÁgÀ «¸Àg
Û u
À U
É É AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß
ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. CªÀgÀ GzÉÝÃ±ÀªÀÅ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄªÀÅzÁVzÀÄÝ, EzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ E£ÀÆß 800 ªÀÈwÛ¥ÀgÀgÀ£ÀÄß
£ÉÃªÀÄPÀ ªÀiÁrPÉÆ¼Àî®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. CªÀgÀ UÀÄj-¸ÁzsÀ£Á CªÀ¢üAiÀÄÄ DgÀÄ wAUÀ¼ÀÄUÀ¼ÁVªÉ. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ªÀµÀðzÀ
GzÉÝÃ±ÀªÀ£ÀÄß PÀÆqÁ ¸ÀàµÀÖªÁV ºÉÃ¼À¯ÁVzÀÄÝ, ªÀÈwÛ¥ÀgÀgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß 1500 jAzÀ 2000zÀµÀÄÖ ºÉaÑ¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ.
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ¥Áæx«
À ÄPÀ PÁAiÀÄðªÁVgÀÄªÀÅzÀjAzÀ, E°è CªÀgÄÀ vÀªÄÀ ä GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ªÉÆzÀ®Ä
¸ÁÜ¦¹PÉÆArzÁÝg.É F jÃw, J¯Áè ªÀåªº
À ÄÀ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ AiÉÆÃd£Á £ÀªÄÀ Æ£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß C£ÀÄ¸Àj¸À¨ÃÉ PÀÄ.
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ®PÀëtUÀ¼À°è ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÛ«PÀ fÃªÀ£ÀzÀ°è ¤ÃªÀÅ K£À£ÀÄß PÁtÄwÛÃj JA§ÄzÀgÀ £ÀqÀÄªÉ ¤ÃªÀÅ
¸ÀªÀiÁ£ÀvÉUÀ¼À£ÀÄß PÁt®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹.
ªÀÄÄA¨ÉÊAiÀÄ°è ¥ÉÆ¯Áj¸ï ºÉÆ¸À ¸ËPÀAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß AiÉÆÃf¸À°zÉ
(Polaris Plans New Facility in Mumbai)
IT PÀA¥À¤ ¥ÉÆ¯Áj¸ï ¸Á¥sïÖ ªÉÃgï ¯Áå¨ï ªÀÄÄA¨ÉÊ £ÀUÀgÀzÀ°è 800 ªÀÈwÛ¥ÀgÀgÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ¼Àî ºÉÆ¸À
¸Ë®¨sÀåªÀ£ÀÄß AiÉÆÃf¸ÀÄwÛzÉ.
¥Àæ¸ÀÄÛvÀzÀ°è PÀA¥À¤AiÀÄÄ ªÀÄÄA¨ÉÊAiÀiÁzÀåAvÀ vÀ£Àß ªÀÄÆgÀÄ PÉÃAzÀæUÀ¼À°è 1200 ªÀÈwÛ¥ÀgÀgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ ªÀÄvÀÄÛ
ºÉÆ¸À ¸Ë®¨sÀåªÀÅ ªÀÄÄA¢£À DgÀÄ wAUÀ¼À°è C¹ÛvÀéPÉÌ §gÀÄªÀ ¤jÃPÉë¬ÄzÉ.
¥ÉÆ¯Áj¸ï£À CzsÀåPÀë ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄRå PÁAiÀÄð ¤ªÀðºÀuÁ¢üPÁj(CEO)AiÀÄªÀgÀÄ, F »AzÉ WÉÆÃ¶¹zÀAvÉ,

¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ªÀµÀð ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÀÈwÛ¥ÀgÀgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß, 1500–2000 zÀµÀÄÖ ºÉaÑ¹, ªÀiÁZïð 2007 gÉÆ¼ÀUÉ MmÁÖgÉ
ªÀÈwÛ¥ÀgÀgÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß 9000PÉÌ ºÉaÑ¸ÀÄªÀ ºÁ¢AiÀÄ°èzÉ JAzÀÄ ºÉÃ½zÁÝgÉ. £ÁªÀÅ, ¨ÁåAQAUï ºÀtPÁ¸ÀÄ
¸ÉÃªÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «ªÀiÁ (BSFI) PÉëÃvÀæPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¸ÀtÚ ¸À®ºÁ PÀA¥À¤UÀ¼À£ÀÄß ¸Áé¢üÃ£À¥Àr¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ PÀqÉUÉ
®PÀöë åª»
À ¹zÉÝÃªÉ. EzÀÄ UÁæºPÀ g
À À ¸ÉÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¯ÉPÌÀ ¤ªÀðºÀuÁ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß ºÉa¸
Ñ ®
À Ä ¸ÀºPÀ ÁjAiÀiÁUÀÄvÀz
Û .É
ªÀÄÆ®: ¢ JPÀ£Á«ÄPï mÉÊªÀiïì, CPÉÆÖÃ§gï, 06
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀÅ PÉ®ªÉÇAzÀÄ «±ÉÃµÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. F ®PÀëtUÀ¼ÀÄ

CzÀgÀ ¸ÀégÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¦ÛAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¨É¼ÀPÀÄ ZÉ®ÄèvÀÛªÉ.
i) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ GzÉÝÃ±ÀU¼
À À ¸Ázs£
À AÉ iÀÄ ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æPj
À ¸ÀÄvÀz
Û É (Planning focuses on achieving
objectives): ªÀåªº
À £
À ÄÀ ß ¸ÁªÀiÁ£Àå GzÉÝÃ±ÀzÀ zÀÈ¶ÖPÆ
É Ã£Àz°
À è ¸ÁÜ¦¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û .É AiÉÆÃd£ÉU¼
À À
ªÀÄÆ®PÀ ¤¢ðµÀÖ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. eÉÆvÉUÉ UÀÄj ¸ÁzsÀ£ÉUÉ CªÀ±ÀåPÀªÁzÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÉ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ GzÉÝÃ±À¥ÀÆªÀðPÀªÁVzÉ. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ
¥ÀÆªÀð¤zsÀðjvÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀ¢zÀÝgÉ CzÀPÉÌ AiÀiÁªÀÅzÉÃ CxÀð«gÀÄªÀÅ¢®è.
ii) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ¥Áæx«

À ÄPÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ (Planning is a Primary function of
Management): AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ E¤ßvÀgÀ PÁAiÀÄðUÀ½UÉ DzsÁgÀªÀ£ÉÆßzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ.
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ J¯Áè PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß gÀÆ¦¹zÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ZËPÀnÖ£ÉÆ¼ÀUÉÃ ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÀÄ. »ÃUÉÀ,
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ J¯Áè PÁAiÀÄðUÀ½VAvÀ ªÉÆzÀ®Ä £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ
¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ JAzÀÄ G¯ÉÃè T¸À¯ÁUÀÄvÀz
É iÀÄ ««zsÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÄÀ ¥Àg¸
À àg
À À CAvÀgï-¸ÀA§Azsª
À £
À ÄÀ ß
ºÉÆA¢zÀÄÝ J®èªÀÇ ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁV ªÀÄÄRåªÉ¤¹ªÉ. DzÁUÀÆå, AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ G½zÉ¯Áè PÁAiÀÄðUÀ½UÉ
DzsÁgÀª£
À Æ
É ßzÀV¸ÀÄvÀz
Û .É
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ: ¤ªÀðºÀuU
É É ªÉÆzÀ® PÀª
æ ÄÀ
iii) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸Àªð
À ªÁå¦AiÀiÁVzÉ (Planning is pervasive): AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ J¯Áè ¤ªÀðºÀuÁ
ºÀAvÀUÀ½UÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ J¯Áè «¨sÁUÀUÀ½UÉ CUÀvÀåªÁVzÉ. EzÀÄ PÉÃªÀ® G£ÀßvÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀzÀ
CxÀªÁ AiÀiÁªÀÅzÉÆÃ MAzÀÄ «¨sÁUÀzÀ PÁAiÀÄðªÀµÖÉ DVgÀÄªÀÅ¢®è. AiÉÆÃd£Á PÁAiÀÄðzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ ««zsÀ
¤ªÀðºÀuÁ ºÀAvÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ «¨sÁUÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ©ü£ÀßªÁVgÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, G£ÀßvÀ
¤ªÀðºÀuÁAUÀªÀÅ ErÃ ¸ÀA¸ÉÜUÉ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄzsÀåªÀÄ ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÀÅ «¨sÁVÃAiÀÄ
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. CvÀåAvÀ PÉ¼ÀºÀAvÀzÀ°è ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀgÀÄ zÉÊ£ÀA¢£À PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ
AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄvÁÛgÉ.
iv) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤gÀAvÀgª

À ÁVzÉ (Planning is continuous): AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ
CªÀ¢üUÉ CAzÀgÉ, MAzÀÄ wAUÀ¼ÀÄ, ªÀÄÆgÀÄ wAUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ MAzÀÄ ªÀµÀðPÉÌ gÀÆ¦¸À§ºÀÄzÀÄ. D ¤¢ðµÀÖ
CªÀ¢üAiÀÄ PÉÆ£ÉUÉ, ºÉÆ¸À AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆ¸À CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀ«µÀåzÀ ¹ÜwUÀwUÀ¼À DzsÁgÀzÀ
ªÉÄÃ¯É gÀÆ¦¸ÀÄªÀ CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÁV AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤gÀAvÀgÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀiÁVzÉ. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ
¤gÀAvÀgÀvÉ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ZÀPÀæPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. CAzÀgÉ AiÉÆÃd£ÉAiÉÆAzÀ£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ, CzÀ£ÀÄß
eÁjUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ßÀ £ÀÄ¸Àj¹ E£ÉÆßAzÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀÆ¦¹, eÁjUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ.....»ÃUÉ.
v) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¨s«
À µÀåPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ (Planning is Futuristic): AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¥Àª
æ ÄÀ ÄRªÁV
¨s«
À µÀåzq
É U
É É ®PÀöë åª»
À ¸ÀÄªÀ ¸ÀA§AzsÀ ¹zÀÝvÉ ªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄª
î ÅÀ zÀ£ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ. ¸ÀA¸ÉÜUÉ ºÉZÄÀ Ñ C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀÄªÀAvÉ
¨sÀ«µÀåzÀ ¸ÀAUÀwUÀ¼À£ÀÄß zÀPÀëvÉ¬ÄAzÀ JzÀÄj¸ÀÄªÀÅzÀÄ EzÀgÀ ªÀÄÄRå GzÉÝÃ±ÀªÁVzÉ. CAzÀgÉ ¨sÀ«µÀåªÀ£ÀÄß
®PÀöë å«lÄÖ £ÉÆÃqÀÄªÀÅzÀÄ, «±ÉÃè ¶¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAzÁf¸ÀÄªÀÅzÀÄ. DzÀÄzÀjAzÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ªÀÄÄ£ÀßAzÁf£À
DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¨sÀ«µÀåzÉqÉUÉ £ÉÆÃqÀÄªÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ. ¨sÀ«µÀåzÀ ¸ÀAUÀwUÀ¼À£ÀÄß ºÁUÀÆ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À£ÀÄß
CAzÁf¹, AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß gÀÆ¦¸À§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgu
À U
É É ªÀiÁgÁl ¥Àª
æ iÀ ÁtzÀ ªÀÄÄ£ÀßAzÁf£À DzsÁgÀzÀ
ªÉÄÃ¯É ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ vÀ£Àß GvÁàzÀ£É ºÁUÀÆ ªÀiÁgÁlzÀ ªÁ¶ðPÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀÆ¦¸À§ºÀÄzÀÄ.
vi) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤zsÁðgÀ vÉUz

É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄî«PÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÆ
É ArzÉ (Planning involves decision
making): AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¥Àª
æ ÄÀ ÄRªÁV ºÀ®ªÀÅ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ZÀlÄªÀnPÉU¼
À °
À è
DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. PÉÃªÀ® MAzÉÃ UÀÄj CxÀªÁ MAzÉÃ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀð«zÀÝgÉ DAiÉÄÌUÉ
CªÀPÁ±À«®èzÉ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉ EgÀÄªÀÅ¢®è. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉAiÀÄÄ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄUÀ¼À
®¨såÀ v¬
É ÄAzÁV GzÀã«¸ÀÄvÀz
Û .É ªÁ¸À«
Û PÀªÁV AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ¼À ®¨såÀ vA
É iÀÄ£ÀÄß
PÀ°à¹PÉÆqÀÄvÀÛzÉ. DzÀÄzÀjAzÀ AiÉÆÃd£Á PÁAiÀÄðªÀÅ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ªÀiÁUÀðUÀ¼À ¥Àj²Ã®£É
ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË°ÃPÀgt
À zÀ ªÀÄÄSÁAvÀgÀ ºÉZÄÀ Ñ ¸ÀÆPÀª
Û ÁzÀ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄªÀ£ÄÀ ß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ.
vii) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ªÀiÁ£À¹PÀ QæAiÉÄAiÀiÁVzÉ (Planning is mental exercise)
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ zÀÆgÀzÀÈ¶Ö, §Ä¢ÞªÀAwPÉ, PÀ®à£É ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛªÀÄ ¤µÀÌµÉðUÀ¼ÀAvÀºÀ ªÀiÁ£À¹PÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß

§AiÀÄ¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁV PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ §zÀ¯ÁV AiÉÆÃa¸ÀÄªÀ ªÀiÁ£À¹PÀ
ZÀlÄªÀnPÉAiÀiÁVzÉ. KPÉAzÀgÉ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ PÉÊUÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁzÀ PÀæªÀÄªÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ PÉÃªÀ®
HºÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀPÌÉ §zÀ¯ÁV vÁQðPÀªÁV AiÉÆÃa¸ÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß §AiÀÄ¸ÀÄvÀz
Û .É ¨ÉÃgÉ ¥ÀzU
À ¼
À °
À è ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÁzÀg,É
AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß gÀÆ¦¸À®Ä ªÀiÁqÀÄªÀ AiÉÆÃZÀ£A
É iÀÄÄ PÀª
æ ÄÀ §zÀÞªÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAQ–CA±ÀU¼
À ÄÀ ºÁUÀÆ
ªÀÄÄ£ÀßAzÁf£À DzsÁgÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.
J¸Áìgï£À CAvÀgÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄºÀvÁéPÁAPÉëUÀ¼ÄÀ
(International Ambitions of Essar)
J¸Áìgï UÀÆæ¥ïì, C¥ÁAiÀÄPÁjAiÀiÁzÀ DzÀgÉ ºÉZÀÄÑ ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀªÁzÀ D¦üæPÁ, ¥ÀÆªÀð AiÀÄÄgÉÆÃ¥ï
ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÀå ¥ÀÆªÀð zÉÃ±ÀUÀ¼À ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÉ ¥ÀæªÉÃ²¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ eÁUÀwPÀ ªÀÄlÖzÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
¸ÁÜ¦¸À®Ä £ÉÆÃqÀÄwÛzÉ.
J¸Áìgï UÀÆæ¥ïì, vÀ£Àß ¥ÀæªÀÄÄR GPÀÄÌ ªÀåªÀºÁgÀzÀ «¸ÀÛgÀuÉUÉ, ¥ÀÆªÀð AiÀÄÄgÉÆÃ¦£À°è ¸ÀAWÀnvÀ GPÀÄÌ
PÁSÁð£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Áé¢üÃ£À ¥Àr¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß £ÉÆÃqÀÄwÛzÉ.
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ, ±ÁeÁð, RvÁgï, ªÀÄvÀÄÛ EgÁ£ï zÉÃ±ÀUÀ¼À°è VæÃ£ï¦üÃ¯ïØ, CAzÀgÉ, ºÉÆZÀÑºÉÆ¸ÀzÁzÀ

GvÁàz£
À Á PÁAiÀiÁðZÀgu
À A
É iÀÄ£ÀÄß ¥ÁægA
À ©ü¸®
À Ä GzÉÝÃ²¹gÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß PÀÆqÁ FUÁUÀ¯ÃÉ WÉÆÃ¶¹zÉ. EwÛÃaV£À
J¸Áìgï ¥ÀwPæ Á ¥ÀPæ l
À uÉAiÀÄ ¥ÀPæ ÁgÀ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ±ÁeÁðzÀ ºÉÆgÀª®
À AiÀÄzÀ°è RvÁgï ¹ÖÃ¯ï PÀA¥À¤AiÉÆA¢UÉ, 1.5
«Ä°AiÀÄ£ï l£ï ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ GPÀÄÌ ¸ÁÜªg
À ª
À £
À ÄÀ ß ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ «Ä°AiÀÄ£ï l£ï ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ ¹ÖÃ¯ï gÉÆÃ°AUï
¸ÁÜªÀgÀªÀ£ÀÄß 50-50 dAn GzÀåªÀÄzÀ°è ¥ÁægÀA©ü¸À®Ä AiÉÆÃf¹zÉ. C®èzÉ EAqÉÆÃ£ÉÃ²AiÀiÁzÀ J¸Áìgï
UÀÆæ¥ïì£À ±ÁSÉAiÀÄÄ PÀÆqÀ vÀ£Àß ªÀ®AiÀÄzÀ°è «°Ã£À ªÀÄvÀÄÛ ¸Áé¢üÃ£À CªÀPÁ±ÀUÀ½UÁV ¤jÃQë¸ÀÄwÛzÉ.
ªÀÄÆ® : Business World, 25th September 06
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ «ÄwUÀ¼ÄÀ (Limitations of Planning)
ªÀåªº
À ÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜU½
À UÉ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ JµÀÄÖ CvÀåª±
À åÀ Pª
À ÁVzÉ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß FUÁUÀ¯ÃÉ £ÁªÀÅ £ÉÆÃrzÉÝÃªÉ.
O¥ÀZÁjPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ½®èzÉ PÁAiÀÄðZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀÄ PÀµÀÖªÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ UÀÄj
¸Ázs£
À A
É iÉÄqÉUÉ ªÀÄÄAvÉÆqÀUÄÀ ªÀÅzÀÄ CªÀ±åÀ P.À DzÀgÉ £ÁªÀÅ ¢£À¤vÀåzÀ fÃªÀ£z
À °
À è £ÉÆÃqÀÄªÀAvÉ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉU¼
À ÄÀ
AiÉÆÃd£ÉUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV £ÀqÉAiÀÄÄªÀÅ¢®è. C¤jÃQëvÀ WÀl£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ CAzÀgÉ, GvÁàzÀ£Á
ªÉZÀÑ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¯ÉUÀ¼À°è ºÉZÀÑ¼À, ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è£À §zÀ¯ÁªÀuÉ, ¸ÀPÁðgÀzÀ ªÀÄzsÀå¥ÀæªÉÃ²PÉ, PÁ£ÀÆ£ÀÄ ¤§ðAzsÀUÀ¼É®èªÀÇ
£ÀªÀÄä ªÀåªÀºÁgÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛªÉ. CAvÀºÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß
ªÀiÁ¥Àðr¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. £ÁªÀÅ £ÀªÀÄä AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¹ÜgÀªÁV ¤®è®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀ¢zÀÝgÉ, £ÁªÀÅ AiÀiÁPÁzÀgÀÆ
AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß gÀÆ¦¸À¨ÃÉ PÀÄ? EzÀ£ßÉ Ã £ÁªÀÅ «±ÉÃè ¶¸À¨ÃÉ PÁzÀ CUÀvåÀ «zÉ. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR «ÄwUÀ¼£
À ÄÀ ß
F PÉ¼ÀUÉ ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
i) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ PÀptvÉUÉ D¸ÀàzÀ ¤ÃqÀÄvÀz
Û É (Planning leads to rigidity): ¸ÀAWÀl£ÉAiÉÆAzÀgÀ°è
¤UÀ¢vÀ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ ZËPÀn£
Ö Æ
É ¼ÀUÉ ¤¢ðµÀÖ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß FqÉÃj¸À®Ä GvÀª
Û ÄÀ ªÁV ªÁåSÁå¤¸À¯ÁzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß
gÀÆ¦¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û .É F AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÃÉ ¨s«
À µÀåzÀ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðªÀ£ÄÀ ß ¤zsð
À j¸ÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ
EzÀ£ÄÀ ß ªÀiÁ¥Àðr¸ÀÄªÀ ¹ÜwAiÀÄ°ègÄÀ ªÀÅ¢®è. AiÉÆÃd£ÉU¼
À °
À £
è À F ¥ÀPæ ÁgÀzÀ PÁptåvA
É iÀÄÄ QèµPÖÀ g
À À ¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß
¤«Äð¸À§ºÀÄzÀÄ. §zÀ¯ÁzÀ ¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸À®Ä ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ j
À UÉ ¸Àé®à ¥Àª
æ iÀ ÁtzÀ £ÀªÄÀ åvA
É iÀÄ£ÀÄß
¤ÃqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É ¥Àj¹ÜwUÀ¼ÄÀ §zÀ¯ÁzÀ ¸ÀAzÀ¨ð
Às UÀ¼°
À è ¥ÀÆªÀð ¤zsð
À jvÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¥Á°¹PÉÆAqÀÄ
ºÉÆÃUÀÄªÀÅzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉU¼
À À »vÁ¸ÀQU
Û É ¥ÀÆgÀPª
À ÁUÀ¢gÀ§ºÀÄzÀÄ.
ii) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ZÀ®£À²Ã® ¥Àj¸Àgz

À °
À è PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸À¢gÀ§ºÀÄzÀÄ (Planning may not work in
a dynamic environment): ªÀåªº
À ÅÀ ZÀ®£À²Ã®ªÁVzÉ. AiÀiÁªÀÅzÀÆ ¹Ügª
À ®
À .è ªÀåªº
À ÁgÀ
¥Àj¸Àgª
À ÅÀ DyðPÀ, gÁdQÃAiÀÄ, ¨sËwPÀ, PÁ£ÀÆ£ÁvÀäP,À ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄÄAvÁzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß
M¼ÀUÆ
É ArzÉ. ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¤gÀAvÀgª
À ÁV §zÀ¯ÁªÀuU
É ½
À UÉ ¸Àv
é BÀ ºÉÆA¢PÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ. DyðPÀ ¤ÃwUÀ¼À §zÀ¯ÁªÀu,É
zÉÃ±ÀzÀ gÁdQÃAiÀÄ ¥Àj¹Üw ¹Ügª
À ÁV®è¢gÀÄªÀÅzÀÄ, £ÉÊ¸ÀVðPÀ «PÉÆÃ¥À ªÀÄÄAvÁzÀ ¸ÀAzÀ¨ð
Às UÀ¼°
À è GAmÁUÀÄªÀ
§zÀ¯ÁªÀuA
É iÀÄ ¢PÀÄÌU¼
À £
À ÄÀ ß ¤RgÀªÁV ¤zsð
À j¸ÀÄªÀÅzÀÄ PÀµª
ÖÀ ÁUÀÄvÀz
Û .É ªÀiÁgÀÄPÀmA
ÖÉ iÀÄ°è£À ¥ÉÊ¥ÉÆÃnAiÀÄÄ
ºÀtPÁ¹£À AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß KgÀÄ¥ÉÃgÀÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ, ªÀiÁgÁlzÀ UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß ¥ÀjµÀÌj¸À¨ÃÉ PÁUÀ§ºÀÄzÀÄ
ªÀÄvÀÄ,Û CAvÉAiÉÄÃ, £ÀUz
À ÄÀ DAiÀÄªÀåAiÀÄUÀ¼£
À Æ
À ß PÀÆqÁ ªÀiÁ¥Àðr¸ÀÄªÀ CUÀvåÀ «gÀÄvÀz
Û .É KPÉAzÀg,É CªÀÅ ªÀiÁgÁlzÀ
CAQ-CA±ÀzÀ ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁVgÀÄvÀª
Û .É AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¥Àw
æ AiÉÆAzÀ£Æ
À ß ªÀÄÄ£ÀßAzÁf¸ÀÄªÀÅ¢®è. »ÃUÁV,
¥ÀjuÁªÀÄPÁj AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉUÉ CqÉvq
À U
É ½
À gÀ§ºÀÄzÀÄ.
iii) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÀÈd£À²Ã®vÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ (Planning reduces creativity):

AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ, G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÅÀ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ZÀlÄªÀnPÉAiÀiÁVzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV G½zÀ
¸Àz¸
À åÀ gÄÀ PÉÃªÀ® AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß eÁjUÉ CxÀªÁ PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÌÉ vÀgÄÀ vÁÛg.É ¥ÀjuÁªÀÄªÁV ªÀÄzsåÀ ªÄÀ ºÀAvÀzÀ
¤ªÀðºÀuÁAUÀ ªÀÄvÀÄÛ E¤ßvÀgÀ ¤zsÁðgÀ PÉÊUÉÆ¼ÀÄîªÀ ¹§âA¢UÀ½UÉ AiÉÆÃd£Á ¥Àj«ÄwAiÀÄ ºÉÆgÀUÉ
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä, E®èªÃÉ , CªÀjµÀPÖ ÌÉ vÀPÌÀAvÉ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸À®Ä CªÀPÁ±À ¤ÃqÀÄªÀÅ¢®è. »ÃUÁV CªÀg°
À è
CAvÀUð
À vÀªÁVgÀÄªÀ ºÉa£
Ñ À ¥Àª
æ v
À ð
À £Á ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ CxÀªÁ ¸ÀÈd£À²Ã®vÉAiÀÄÄ £À²¹ ºÉÆÃUÀ§ºÀÄzÀÄ, E®èªÉ
PÀrªÉÄAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. ºÉa£
Ñ À ¸ÀAzÀ¨ð
Às UÀ¼°
À è £ËPÀgg
À ÄÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß gÀÆ¦¸ÀÄªÀ ¥ÀA
æ iÀÄvÀßªÀ£Æ
À ß PÀÆqÀ
ªÀiÁqÀÄªÀÅ¢®è. CªÀgÄÀ PÉÃªÀ® ªÉÄÃ°£Àªg
À À DzÉÃ±ÀU¼
À A
À vÉ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛg.É DzÀÄzÀjAzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ
d£Àg£
À ÄÀ ß ¨ÉÃgÉAiÀÄªÀgÄÀ AiÉÆÃa¸ÀÄªÀ ªÀiÁUÀðzÀ°è AiÉÆÃa¸À®Ä ¤§ðA¢ü¸ÄÀ ªÀÅzÀjAzÀ, MAzÀÄ «zsz
À °
À è
¸ÀÈd£À²Ã®vÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄUÉÆ½¸ÀÄvÀz
Û .É C°è AiÀiÁªÀÅzÉÃ ºÉÆ¸Àv£
À À CxÀªÁ £Á«Ã£ÀåvÉ EgÀÄªÀÅ¢®è.
iv) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ C¥ÁgÀ ªÉZª
ÑÀ £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ (Planning involves huge costs) AiÉÆÃd£ÉU¼À £
À ÄÀ ß
gÀÆ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ C¥ÁgÀ ªÉZÀÑªÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. EzÀÄ ºÉaÑ£À ¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtªÀ£ÀÄß §AiÀÄ¸ÀÄvÀÛzÉ.
GzÁºÀgu
À U
É ,É CAQ-CA±ÀU¼
À À ¤RgÀvAÉ iÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀÄªÀÅzÀÄ ºÉa£
Ñ À ¸ÀªÄÀ AiÀÄªÀ£ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ¼ÀÄv
î z
ÛÀ .É «¸ÀøÛ vÀªÁzÀ
AiÉÆÃd£ÉUÀ½UÉ CAQ-CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä ªÉÊeÁÕ¤PÀ ¯ÉPÀÌZÁgÀUÀ¼À CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ. PÉ®ªÉÇªÉÄä
AiÉÆÃd£ÉU½
À UÉ vÀU®
À ÄªÀ ªÉZª
ÑÀ ÅÀ CªÀÅUÀ½AzÀ ¹UÀÄªÀ ¥ÀA
æ iÉÆÃd£ÀPÌÉ £ÁåAiÀÄ ¸ÀªÄÀ ävª
À ÁV®è¢gÀ§ºÀÄzÀÄ. C£ÉÃPÀ
¥Áæ¸ÀAVPÀ ªÉZÀÑUÀ¼ÀÄ, CAzÀgÉ, ¤zÉÃð±ÀPÀ ªÀÄAqÀ½AiÀÄ ¸À¨sÁ ªÉZÀÑ, ªÀÈwÛ¥ÀgÀ vÀdÕgÉÆA¢UÉ £ÀqÉ¸ÀÄªÀ ¸ÀAªÁzÀ
CxÀªÁ ZÀZÉðAiÀÄ ªÉZÀÑ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä £ÀqÉ¸ÀÄªÀ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ
vÀ¤SÉUÀ½UÉ vÀUÀ®ÄªÀ ªÉZÀÑUÀ¼ÀAvÀÆ EzÉÝÃ EgÀÄvÀÛªÉ.
v) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÀªÄÀ AiÀÄ §AiÀÄ¸ÀÄªÀ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀiÁVzÉ (Planning is a time-consuming Process):

PÉ®ªÉÇªÉÄä AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß gÀÆ¦¸À®Ä ºÉa£
Ñ À ¸ÀªÄÀ AiÀÄ vÉUz
î z
ÛÀ .É EzÀjAzÁV gÀÆ¦¹zÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß
eÁjUÉÆ½¸À®Ä PÁ¯ÁªÀPÁ±ÀªÉÃ EgÀÄªÀÅ¢®è.
vi) AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ AiÀÄ±À¸£

ìÀ ÄÀ ß SÁvÀjUÉÆ½¸ÀÄªÀÅ¢®è (Planning does not guarantee the success):
¸ÀA¸ÉÜAiÉÆAzÀgÀ AiÀÄ±À¸ÄÀ ì GvÀª
Û ÄÀ ªÁzÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß vÀAiÀiÁj¹, eÁjUÉÆ½¹zÁUÀ ªÀiÁvÀæ ¸ÁzsåÀ ªÁUÀÄvÀz
Û .É
AiÀiÁªÀÅzÉÃ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¹zÀÝ¥r
À ¹zÀ £ÀAvÀgÀ CzÀ£ÄÀ ß ªÁ¸À«
Û PÀ PÁAiÀÄðªÁV ¥ÀjªÀwð¸À¨ÃÉ PÁzÀ CUÀvåÀ «zÉ.
E®è¢zÀÝgÉ CzÀÄ ¤gÀxÀðPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ F ªÉÆzÀ®Ä AiÉÆÃUÀåªÉAzÀÄ gÀÄdÄªÁvÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ
AiÀÄ±À¹A
é iÀiÁzÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁUÀÄªÀ ¥Àª
æ ÈÀ wÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛg.É »AzÉ AiÀÄ±À¹A
é iÀÄÄvÀªÁV
PÁAiÀÄðUÀvU
À Æ
É AqÀ AiÉÆd£ÉAiÀÄÄ ªÀÄvÉÛ AiÀÄ±À¹A
é iÀiÁUÀÄvÀz
Û É JA§ÄzÀg°
À è ºÀÄgÀÄ½gÀÄªÀÅ¢®è. EzÀ®z
è ÃÉ UÉÆwÛ®z
è ÃÉ
EgÀÄªÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjUÀtÂ¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. F §UÉAiÀÄ vÀ¥ÀÄà UÀæ»PÉAiÀÄÄ ªÁ¸ÀÛ«PÀªÁV AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ
AiÀÄ±À¹éAiÀiÁUÀÄªÀÅzÀgÀ §zÀ®Ä CzÀgÀ «¥s®
À vÉUÉ PÁgÀtªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. EµÉ¯
Ö Áè «ÄwUÀ½zÀÝgÆ
À AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ
C£ÀÄ¥ÀAiÀÄÄPÀÛ PÁAiÀÄðªÀ®.è EzÀÄ JZÀj
Ñ PÉ¬ÄAzÀ §¼À¸¨
À ÃÉ PÁzÀ ¸Ázs£
À ª
À ÁVzÉ. ¨s«
À µÀåzÀ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ¼°
À è
«±ÉèÃ¶¸À®Ä DzsÁgÀªÁVzÉ. DzÀgÉ EzÀÄ J¯Áè ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ½UÀÆ ¥ÀjºÁgÀªÀ®è.
2008gÀ ªÉÃ¼ÉUÉ gÁdå «zÀÄåZÀÒQÛ ªÀÄAqÀ½UÀ¼£
À ÄÀ ß QæAiÀiÁ²Ã®ªÁV¸À®Ä ªÀÄAvÁæ®AiÀÄªÀÅ AiÉÆÃd£É
gÀÆ¦¹zÉ (Ministry Draws up Plan to Turn Around SEB’s by ’08)
gÁdå «zÀÄåZÀÒQÛ ªÀÄAqÀ½UÀ¼À «wÛÃAiÀÄ DgÉÆÃUÀåPÉÌ ±ÀQÛ ¤ÃqÀÄªÀÅzÀPÁÌV EAzsÀ£À ªÀÄAvÁæ®AiÀÄªÀÅ 11 CA±ÀUÀ¼À
MAzÀÄ PÁAiÀÄð¸ÀÆaAiÀÄ£ÀÄß 2007-08gÀ ªÉÃ¼ÉUÉ CªÀÅUÀ¼À ºÀtPÁ¹£À QæAiÀiÁ²Ã®vÉAiÀÄ£ÀÄß G¢ÝÃ¥À£ÀUÉÆ½¸À®Ä
gÀÆ¦¹zÉ. ¤ÃrgÀÄªÀ ¸À®ºÉUÀ¼À°è «vÀgÀuÁ ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÄ ¸ÀPÁðgÀUÀ½UÉ ¸À°è¸ÀÄªÀ zÀgÀ ¤zsÀðgÀuÉAiÀÄ «ZÁgÀuÁ
ªÀÄ£À«UÀ¼°
À è §zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀªÁzÀ PÁ®-§zÀÞ ªÀåªº
À ÁgÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®£
à A
É iÀÄ ¥ÀjZÀAiÀÄUÀ¼ÄÀ
M¼ÀUÉÆArªÉ. ªÀÄAvÁæ®AiÀÄªÀÅ, J®è ªÀÄAqÀ½UÀ¼ÀÆ 2007-08PÁÌV ¸À°è¸À°gÀÄªÀ ªÀÄÄA¢£À zÀgÀ «ZÁgÀuÁ
ªÀÄ£À«AiÀÄ£ÀÄß gÁdå ¸ÀPÁðgÀU½
À UÉ ¸À°è¸ÄÀ ªÀ ªÉÆzÀ®Ä §ºÀÄ-ªÀµð
À zÀgÀ «zsÁ£Àª£
À ÄÀ ß C¼Àªr
À ¹PÉÆ¼Àî®Ä PÉÃ½zÉ.
EzÀÄ 2006 gÀ r¸ÉA§gï M¼ÀUÉ PÉÊUÉwÛPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁVzÉ. eÉÆvÉUÉ CzÀÄ ªÀÄAqÀ½UÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÆgÀÄ, DgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ºÀ£ÉßgÀqÀÄ wAUÀ¼À CªÀ¢üUÀ½UÁV UÀÄgÀÄw¸À®àqÀÄªÀ UÀÄjUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ C£ÀÄªÀÄw ¥ÀqÉzÀ ªÀåªÀºÁgÀ
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ vÁQÃvÀÄ ªÀiÁrzÉ. C®èzÉÃ, ¸ÀéAiÀÄAZÁ°vÀ zÀgÀ ºÉÆAzÁtÂPÉUÁV gÁdå
¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ ºÉZÀÄÑªÀj EAzsÀ£À ªÀÄvÀÄÛ C¤jÃQëvÀ ªÉZÀÑUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄgÀÄ¥ÁªÀw¸À®Ä C£ÀÄªÀÄwAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ
CUÀvåÀ ªÁVzÉ.
ªÀÄÆ®: The Economic Times, September 06
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀQæ Aæ iÉÄ (Planning process)
£ÀªÄÀ UÉ®è w½¢gÀÄªÀAvÉ, AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ JAzÀg,É K£À£ÄÀ ß ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÃUÉ ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß
¥ÀÆªÀð ¨sÁ«AiÀiÁV ¤zsÀðj¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. EzÀÄ ¤zsÁðgÀ PÉÊUÉÆ¼ÀÄîªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ. £ÁªÀÅ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß
gÀÆ¦¸À®Ä ºÉÃUÉ ªÀÄÄAvÉÆqÀUÀÄvÉÛÃªÉ? AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ MAzÀÄ ZÀlÄªÀnPÉAiÀiÁVgÀÄªÀÅzÀjAzÀ, AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß
gÀÆ¦¸À®Ä ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÆ C£ÀÄ¸Àj¸À¨ÉÃPÁzÀ PÉ®ªÉÇAzÀÄ vÁQðPÀ ºÀAvÀUÀ½ªÉ.
(i) GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Setting Objectives): GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÉÆzÀ® ªÀÄvÀÄÛ
¥Àz
æ Ás £À ºÀAvÀªÁVzÉ. ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ PÉ®ªÉÇAzÀÄ GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ. GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß
ErÃ ¸ÀAWÀl£ÉUÉ ¤UÀ¢¥Àr¸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¥Àw
æ «¨sÁUÀPÌÉ CxÀªÁ WÀlPÀPÌÉ ¤UÀ¢¥Àr¸À§ºÀÄzÀÄ.
GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ CxÀªÁ UÀÄjUÀ¼ÄÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ K£À£ÄÀ ß ¸Á¢ü¸¨
À ÃÉ PÀÄ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀª
Û .É GzÁºÀgu
À U
É É
ªÀiÁgÁlzÀ ¥Àª
æ iÀ ÁtªÀ£ÄÀ ß ±ÉÃPÀqÁ 20gÀµÄÀ Ö ºÉa¸
Ñ ¨
À ÃÉ PÀÄ JA§ÄzÀÄ MlÄÖ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀªÁVgÀÄvÀÛz.É
¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ UÀÄj ¸Ázs£
À U
É É ¥Àw
æ «¨sÁUÀ ºÉÃUÉ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÀÄ JA§ÄzÀÄ MAzÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ,
CzÀ£ÀÄß ¤RgÀªÁV gÀÆ¦¸À¨ÉÃPÀÄ. GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß J¯Áè «¨sÁUÀUÀ½UÉ, WÀlPÀUÀ½UÉ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃVUÀ½UÉ
¸ÀàµÖª
À ÁV w½¸À¨ÃÉ PÀÄ. F GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ J¯Áè «¨sÁUÀU½
À UÉ ¤zÉÃð±À£À ¤ÃqÀÄvÀª
Û ,É £ÀAvÀgÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ vÁwéPÀ
ªÀåª¸
À ÜÉ AiÀÄ ¥Àj¢üAiÉÆ¼ÀUÉ «¨sÁUÀU¼
À ÄÀ /WÀlPÀU¼
À ÄÀ vÀªÄÀ äzÃÉ DzÀ GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¤UÀ¢¥Àr¹PÉÆ¼À¨
Û .É
GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ ¥Àw
æ WÀlPÀ ªÀÄvÀÄÛ J¯Áè ºÀAvÀzÀ GzÉÆåÃVUÀ¼Æ
É ¼ÀUÉ ªÁå¦¹PÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ. CzÉÃ ¸ÀAzÀ¨ð
Às zÀ°è
ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ ºÉÆ¸À PÀ®£
à U
É ¼
À Æ
É A¢UÉ GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀÄ°è vÉÆqÀV¹PÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ. CªÀgÄÀ
GzÉÝÃ±Àª£
À ÄÀ ß FqÉÃj¸À®Ä vÀªÄÀ ä PÁAiÀÄðUÀ¼ÄÀ ºÉÃUÉ PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀª
Û É JAzÀÄ CxÉÊð¹PÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ.
GzÉÝÃ±À ¸ÁÜ¥£
À Á ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀÄ CAwªÀÄ ¥s°
À vÁA±ÀªÅÀ ¸Àµ
à ª
ÖÀ ÁVzÀÝg,É UÀÄj ¸Ázs£
À AÉ iÉÄqÉUÉ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀÄ
¸ÀÄ®¨sª
À ÁUÀÄvÀz
Û .É
(ii) ¥Àj«Äw CxÀªÁ HºÉU¼

À £
À ÄÀ ß C©üªÈÀ ¢Ý¥r
À ¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Developing Premises): AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ
C¤²ÑvÀ ¨s«
À µÀåPÌÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. ¥Àw
æ AiÉÆ§â AiÉÆÃd£Á ¤gÀÆ¥ÀP£
À ÄÀ (planner) ¨s«
À µÀåz°
À è K£ÁUÀ§ºÀÄzÀÄ
JA§ÄzÀ£ÄÀ ß H»¸À¨ÃÉ PÀÄ. DzÀÄzÀjAzÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ¨s«
À µÀåPÌÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ PÉ®ªÉÇAzÀÄ HºÉU¼
À £
À ÄÀ ß
ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É F HºÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¥Àj«ÄwUÀ¼ÄÀ JAzÀÄ PÀgAÉ iÀÄ¯ÁUÀÄvÀz
Û .É HºÉU¼
À ÄÀ ¥Àª
À ÁVzÀÄÝ
EªÀÅUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß gÀÆ¦¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û ,É HºÉU¼
À À ªÀÄÆ¯ÁA±ÀªÅÀ ªÀÄÄ£ÀßAzÁdÄ, C¹Ûvz
éÀ °
À g
è ÄÀ ªÀ
AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÄÀ CxÀªÁ ¤ÃwUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ »A¢£À ªÀiÁ»wUÀ¼À gÀÆ¥Àz°
À g
è §
À ºÀÄzÀÄ. AiÉÆÃd£Á ¥Àj«Äw
CxÀªÁ HºÉU¼
À ÄÀ MAzÉÃ jÃwAiÀÄ°èg¨
À ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ AiÉÆÃd£Á ¤gÀÆ¥ÀPg
À À £ÀqÄÀ ªÉ
MªÀÄäv«
À gÀ¨ÃÉ PÀÄ. AiÉÆÃd£Á ¤gÀÆ¥ÀuAÉ iÀÄ°è vÉÆqÀVPÉÆArgÀÄªÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ C©üªÈÀ ¢Þ¥r
À ¹zÀ HºÉU¼
À À
ªÀiÁ»w ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ MAzÉÃ §UÉAiÀÄ HºÉU¼
À £
À ÄÀ ß J®ègÆ
À §¼À¹PÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ. GzÁºÀgu
À U
É ,É
ªÀÄÄ£ÀßAzÁf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ªÀiÁ»w ¸ÀAUÀº
æ u
À AÉ iÀÄ vÀAvÀª
æ ÁVgÀÄªÀÅzÀjAzÀ, AiÉÆÃd£Á ¥Àj«ÄwUÀ¼£
À ÄÀ ß C©üªÈÀ ¢Ý¥r
À ¸À®Ä
ªÀÄÄRåªÁVzÉ. ªÀÄÄ£ÀßAzÁd£ÀÄß MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ªÀ¸ÄÀ «
Û £À ¨ÉÃrPÉ, ¤Ãw §zÀ¯ÁªÀu,É §rØ zÀg,À §AqÀªÁ¼À
¸ÀgPÀ ÄÀ UÀ¼À ¨É¯U
É ¼
À ÄÀ , vÉjUÉ zÀgÀ ªÀÄÄAvÁzÀ CA±ÀU½
À UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. DzÀÄzÀjAzÀ, AiÀÄ±À¹é
AiÉÆÃd£ÉU½
À UÁV ¤RgÀªÁzÀ ªÀÄÄ£ÀßAzÁdÄ CªÀ±åÀ Pª
À ÁVzÉ.
(iii) ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ¼£

À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Identifying alternative courses of action): MªÉÄä
GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¹zÀ £ÀAvÀg,À HºÉU¼
À £
À ÄÀ ß ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄªÀÅzÀÄ. CzÀgÀ £ÀAvÀgz
À À ºÀAvÀªAÉ zÀg,É CªÀÅUÀ¼À
DzsÁgÀz°
À è PÁAiÀÄð¥Àª
æ ÈÀ vÀª
Û ÁUÀÄªÀÅzÀÄ. GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À Ä ºÀ®ªÁgÀÄ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ½gÀ§ºÀÄzÀÄ. F
J¯Áè ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ¼£
À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¸À¨ÃÉ PÀÄ. ¥ÀjUÀt¸
Â ÄÀ ªÀ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðªÀÅ FUÁUÀ¯ÃÉ ªÁrPÉAiÀÄ°è
EgÀ§ºÀÄzÀÄ CxÀªÁ ºÉÆ¸À ±ÉÆÃzs£
À AÉ iÀiÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ. ±ÉÆÃ¢üvÀ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðªÀ£ÄÀ ß C¼Àªr
À ¹PÉÆ¼ÀÄª
î À ¸ÀAzÀ¨ð
À s zÀ°è
ºÉZÄÀ Ñ d£ÀgÆ
É A¢UÉ ZÀað¹ CªÀgÀ aAvÀ£U
É ¼
À £
À ÄÀ ß ºÀAaPÉÆ¼ÀÄª
î À ªÀÄÆ®PÀ C¼Àªr
À ¹PÉÆ¼À§
î ºÀÄzÀÄ. vÀÄA¨Á
¥Àª
æ ÄÀ ÄRªÁzÀ PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÀÝ°,è ºÉa£
Ñ À ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ¼£
À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¸À¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ D
J¯Áè ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¸Àz¸
À åÀ gÆ
É A¢UÉ «ªÀgª
À ÁV ZÀað¸À¨ÃÉ PÀÄ.
(iv) ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ¼£
À ÄÀ ß ªÀiË°ÃPÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Evaluating alternative courses): ªÀÄÄA¢£À
ºÀAvÀªÀÅ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ¼À ¸ÁzsÀPÀ-¨ÁzsÀPÀUÀ¼À£ÀÄß vÀÆV£ÉÆÃqÀÄªÀÅzÁVzÉ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ
¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ªÀiÁUÀðªÀÅ «©ü£Àß jÃwAiÀÄ ZÀ®PÀ(variable)UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. F CA±ÀUÀ¼À DzsÁgÀzÀ
ªÉÄÃ¯É CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀiË°ÃPÀj¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ¥Àæ¸ÁÛ«vÀ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄUÀ¼À zsÀ£ÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ IÄuÁvÀäPÀ
CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁzÀ GzÉÝÃ±ÀzÀ zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£ÀzÀ°è ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ vÀÆV £ÉÆÃqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ,
ºÀtPÁ¹£À AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À°è £ÀµÀÖ¨sÀAiÀÄ-¥Àæw¥sÀ®ªÀ£ÀÄß ºÉÆÃ°PÉ ªÀiÁr £ÉÆÃqÀÄªÀÅzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
ºÉaÑ£À £ÀµÀÖ¨sÀAiÀÄªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ ºÀÆrPÉAiÀÄÄ ºÉaÑ£À ¥Àæw¥sÀ® vÀAzÀÄPÉÆqÀÄªÀ ¸ÁzsÀåvÉ EgÀÄvÀÛzÉ.
CAvÀºÀ ¥Àæ¸ÁÛªÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀiË°ÃPÀj¸À®Ä UÀ½PÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt, ¥Àæw ±ÉÃj£À UÀ½PÉAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁt, §rØ zÀgÀ,
vÉjUÉ, ¯Á¨sÁA±À WÉÆÃµÀuÉ ªÀÄÄAvÁzÀ CA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß «ªÀgª
À ÁV ¯ÉPÌÀ ºÁPÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ ¤zsÁðgÀU¼
À £
À ÄÀ ß
vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ¤²ÑvÀ ªÀÄvÀÄÛ C¤²ÑvÀ ¥Àj¹ÜwUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ªÀiÁrzÀ ¤RgÀªÁzÀ
ªÀÄÄ£ÀßAzÁdÄUÀ¼ÀÄ CAvÀºÀ ºÀtPÁ¹£À AiÉÆÃd£ÉUÀ½UÉ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ HºÉUÀ¼ÁUÀÄvÀÛªÉ. ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ
PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼À PÁAiÀÄð¸ÁzsÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£ÀzÀ°è «±ÉèÃ¶¸À¨ÉÃPÀÄ.
(v) ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ (Selecting an alternative): EzÀÄ

¤zsÁðgÀ PÉÊUÉÆ¼ÀÄîªÀ ¤dªÁzÀ ¸À¤ßªÉÃ±ÀªÁVzÉ. GvÀÛªÀÄªÁzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆAqÀÄ
eÁjUÉÆ½¸À¨ÉÃPÀÄ. DzÀ±Àð AiÉÆÃd£É JAzÀgÉ CzÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÉÌ vÀgÀÄªÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ,
¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀªÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¤µÀ× £ÀPÁgÁvÀäPÀ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. ºÉaÑ£À AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ
AiÀiÁªÁUÀ®Æ CAQ-¸ÀASÉåUÀ¼À «±ÉèÃµÀuÉUÉ ªÀiÁvÀæ M¼À¥ÀnÖgÀÄªÀÅ¢®è. CAvÀºÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è CvÀÄåvÀÛªÀÄ
PÁAiÀÄð¸ÁzsåÀ ªÁzÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ®Ä ªÀ¸ÄÀ Û¤µÀ×v,É ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ g
À À PÁAiÀiÁð£ÀÄ¨sª
À ,À «ªÉÃZÀ£,É
CAvÀB¥ÀæeÉÕ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ»¸ÀÄvÀÛªÉ. PÉ®ªÉÇªÉÄä MAzÀÄ CvÀÄåvÀÛªÀÄ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ §zÀ®Ä
ºÀ®ªÀÅ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. PÀæªÀÄ¥À®èl£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAAiÉÆÃd£É
«zsÁ£À §¼À¹ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ GvÀÛªÀÄ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁrPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ.
(vi) AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Implementing the plan): F ºÀAvÀz°

À è ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ G½zÉ¯Áè
PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ avÀætPÉÌ §gÀÄvÀÛªÉ. F ºÀAvÀªÀÅ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀQÌ½¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ CAzÀgÉ,
CUÀvÀå«gÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ ºÉZÀÑ¼ÀPÉÌ AiÉÆÃf¹zÀÝgÉ,
ºÉaÑ£À ¸ÀASÉåAiÀÄ PÁ«ÄðPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉaÑ£À AiÀÄAvÀæUÀ¼À CªÀ±ÀåPÀvÉ EgÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÁV F ºÀAvÀzÀ°è ºÉaÑ£À
PÁ«ÄðPÀgÀ£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄAvÀæUÀ¼À£ÀÄß RjÃ¢¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ PÀæªÀÄ PÉÊUÉÆ¼Àî¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
(vii) ªÀÄÄA§jPÉ CxÀªÁ ¥ÀæUÀw «±ÉèÃµÀuÉ (Follow up action): AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉÆ½¹, ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ
¤UÀ¢¥Àr¹zÀ PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£Á ªÉÃ¼Á¥ÀnÖAiÀÄAvÉ £ÀqA
É iÀÄÄwÛªA
É iÉÄÃ JAzÀÄ £ÉÆÃqÀÄªÀÅzÀÄ PÀÆqÀ AiÉÆÃd£Á
¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ ¨sÁUÀªÁVzÉ. AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÆ PÀÆqÀ GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ ¸Á¢ü¸®
À q
à ÄÀ ªÀÅzÀ£ÄÀ ß
SÁwæ¥Àr¹PÉÆAqÀµÉÖÃ ªÀÄÄRåªÁVzÉ.
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ «zsU
À ¼
À ÄÀ (Types of Plans)
KPÀ-§¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁÜ¬ÄÃ AiÉÆÃd£ÉU¼

À ÄÀ (Single-Use and Standing Plans)
MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ ªÀåªÀºÁgÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉ CxÀªÁ PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀPÉÌ

¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ wÃªÀiÁð£À vÉUz
î ÅÀ zÀPÌÉ ªÉÆzÀ®Ä AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À¨ÃÉ PÀÄ. AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß
G¥ÀAiÉÆÃUÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ¢üAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ºÀ®ªÁgÀÄ «zsÀUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. PÉ®ªÀÅ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ
C¯ÁàªÀ¢ü ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. F AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß KPÀ-
§¼ÀPÉAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁÜ¬ÄÃ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÉAzÀÄ «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.
KPÀ-§¼ÀPÉ AiÉÆÃd£É (Single-Use Plan): KPÀ-§¼ÀPAÉ iÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß MAzÀÄ ¨Áj PÉÊUÉÆ¼ÀÄª
î À ZÀlÄªÀnPÉUÉ
CxÀªÁ PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£ÉUÉ C©üªÈÀ ¢Þ¥r
Û .É F §UÉAiÀÄ PÁAiÀÄð ªÀiÁUÀðUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¨s«
À µÀåz°
À è
¥ÀÄ£ÀgÁªÀwðvÀªÁV §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅ¢®è. CAzÀgÉ CªÀÅ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀwðvÀªÀ®èzÀ ¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ½UÉ §¼ÀPÉAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ. F
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CªÀ¢Aü iÀÄÄ ¤ªÀð»¸À¨ÃÉ PÁzÀ PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¸Àg
é Æ
À ¥Àª£
À ßÀ ªÀ®A©¹zÉ. EzÀÄ MAzÀÄ ªÁgÀ«gÀ§ºÀÄzÀÄ
CxÀªÁ MAzÀÄ wAUÀ½gÀ§ºÀÄzÀÄ. PÉ®ªÉÇªÉÄä PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CªÀ¢ü MAzÀÄ ¢£À ªÀiÁvÀæ DVgÀÄvÀz
Û .É GzÁºÀgu
À U
É ,É
MAzÀÄ «ZÁgÀ-¸ÀAQgÀt CxÀªÁ ZÀZÁð UÉÆÃ¶×AiÀÄ£ÀÄß DAiÉÆÃf¸ÀÄªÀÅzÀÄ. KPÀ-§¼ÀPA
É iÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ªÀÄÄAUÀq¥
À v
À ,æÀ
PÁAiÀÄðPÀª
æ ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ KPÀ-§¼ÀPÉ AiÉÆÃd£ÉUÀ½UÉ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄªÀ
ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä dªÁ¨ÁÝgÀgÁzÀ £ËPÀgÀgÀ ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀAvÉ «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ, PÁAiÀÄðPÀæªÀÄªÀÅ E¤ßvÀgÀ ¸ÀtÚ PÉ®¸ÀzÉÆA¢UÉ ªÀåªÀºÀj¸À®Ä ºÉÆ¸À «¨sÁUÀzÀ ¥ÁægÀA¨sÀPÉÌ CUÀvÀåªÁzÀ
PÀæªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀ§ºÀÄzÀÄ. PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀAvÉAiÉÄÃ EgÀÄvÀÛªÉ
DzÀgÉ, ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAQÃtðvÉAiÀÄ°è ªÀåvÁå¸À ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ. ªÀÄÄAUÀqÀ¥ÀvÀæªÀÅ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ CªÀ¢üAiÀÄ RZÀÄð
ªÀÄvÀÄÛ DzÁAiÀÄUÀ¼À ºÉÃ½PÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛzÉ.
¸ÁÜ¬ÄÃ AiÉÆÃd£É (Standing Plan): ¸ÁÜ¬ÄÃ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÁ¯ÁAvÀgÀzÀ°è ¤gÀAvÀgÀªÁV £ÀqÉAiÀÄÄªÀ

ZÀlÄªÀnPÉU½
À UÉ §¼À¸¯
À ÁUÀÄvÀz
Û .É EzÀ£ÄÀ ß ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ DAvÀjPÀ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉU¼
À ÄÀ ¸ÀÄ®°vÀªÁV £ÀqA
É iÀÄÄªÀAvÉ
C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀ®Ä gÀÆ¦¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. F AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ zÉÊ£ÀA¢£À wÃªÀiÁð£À PÉÊUÉÆ¼ÀÄîªÀ°è zÀPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß
C¢üPª
À ÁV ºÉa¸
Ñ ÄÀ vÀz
Û .É ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV EzÀ£ÄÀ ß MªÉÄä ªÀiÁvÀæ C©üªÈÀ ¢Ý¥r
Û É DzÀgÉ PÁ®-PÁ®PÉÌ ªÀåªº
À ÁgÀzÀ
CUÀvåÀ U¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁ¥Àðr¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û .É ¸ÁÜ¬ÄÃ AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÄÀ ¤ÃwUÀ¼ÄÀ , PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼
À ÄÀ , «zsÁ£ÀU¼
À ÄÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉÉ.
¤ÃwUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå gÀÆ¥ÀzÀ ¸ÁÜ¬ÄÃ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÁVzÀÄÝ, ²PÀët ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è£À «zÁåyðUÀ¼À zÁR¯Áw

¤ÃwAiÀÄAvÀºÀ PÉ®ªÀÅ ¸À¤ßªÉÃ±ÀPÉÌ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¥ÀæwQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀàµÀÖ¥Àr¸ÀÄvÀÛªÉ. PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ GvÁàzÀ£Á
¥ÀæUÀwAiÀÄ §UÉÎ ªÀgÀ¢ ªÀiÁqÀÄªÀ PÁAiÀÄð «zsÁ£ÀzÀAvÀºÀ ¤¢ðµÀÖ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À°è C£ÀÄ¸Àj¸À¨ÉÃPÁzÀ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß
«ªÀj¸ÀÄvÀÛªÉ. «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ jÃwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀàµÀÖ¥Àr¸ÀÄvÀÛªÉ. ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÀÄ
¤¢ðµÀÖªÁV K£ÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß ¸ÀàµÖÀªÁV ºÉÃ¼ÀÄvÀÛª.É GzÁºÀgu
À U
É ,É ¤¢ðµÀÖ ¸ÀªÄÀ AiÀÄPÉÌ PÉ®¸ÀPÌÉ ªÀg¢
À
ªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÅÀ zÀÄ.
KPÀ §¼ÀPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁÜ¬ÄÃ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ¨sÁUÀUÀ¼ÁVªÉ.
KPÀ §¼ÀPÉ CxÀªÁ ¸ÁÜ¬ÄÃ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÉAzÀÄ «AUÀr¸ÀzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ «zsÀzÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ½ªÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ
PÁAiÀÄðvÀAvÀæ. EzÀÄ PÁAiÀÄðvÀAvÁævÀäPÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ CxÀªÁ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¨sÁUÀªÁVzÉ. EzÀÄ G£ÀßvÀºÀAvÀzÀ
¤ªÀðºÀuÁAUÀªÀÅ gÀÆ¦¸ÀÄªÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ, ¸ÀA¥À£ÀÆä® ºÀAaPÉ, DzÀåvÉUÀ¼À gÀÆ¥ÀgÉÃµÉUÀ¼À£ÀÄß
¤ÃqÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªº
À ÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÊ¥ÉÆÃnAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjUÀt£ÉUÉ vÉUz
î z
ÛÀ .É GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÅÀ ¸ÁÜ¦¸ÀÄvÀz
Û .É ªÀÄvÀÄÛ F GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ ¸ÀA¥ÀÆtð AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉUÉ ªÀiÁUÀðzÀ²ðAiÀiÁV
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛªÉ. £ÀAvÀgÀ ¥ÀæwWÀlPÀªÀÅ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ UÀÄjUÀ¼À ¥Àj¢üAiÉÆ¼ÀUÉ vÀªÀÄäzÉÃ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
¸ÁÜ¦¹PÉÆ¼ÀÄîvz
ÛÀ .É
AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÄÀ K£À£ÄÀ ß ¸Á¢ü¸¨
À ÃÉ PÀÄ JA§ÄzÀgÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É, AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ , PÁAiÀÄðvÀAvÀ,æ
¤ÃwUÀ¼ÀÄ, PÁAiÀÄð«zsÁ£À, «zsÁ£À, ¤AiÀÄªÀÄ, PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ, ªÀÄÄAUÀqÀ¥ÀvÀæUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.
GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ (Objectives)
GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ ¥ÁægA
À ©üPÀ ºÀAvÀªÁVzÉ. DzÀÄzÀjAzÀ GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß
¤ªÀðºÀuÁAUÀªÅÀ ¸Á¢ü¸¨
À ÃÉ PÉA¢gÀÄªÀ C¥ÉÃQëvÀ ¨s«
À µÀåzÀ ¸ÁÜ£ª
À iÀ Á£À CxÀªÁ UÀÄjUÀ¼A
É zÀÄ ºÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ. GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®¨sÆ
À vÀ CA±ÀU¼
À ÁVªÉ. ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÅÀ vÀ£ßÀ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ
¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁzÀ CAwªÀÄ UÀªÀÄåªÉAzÀÄ ªÁåSÁå¤¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀÄzÀjAzÀ GzÉÝÃ±ÀªÀÅ ¤ÃªÀÅ K£À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÀÄ,
CAzÀgÉ ¤ªÀÄä ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À CAwªÀÄ ¥sÀ°vÁA±ÀªÉÃ£ÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¸ÀgÀ¼ÀªÁV ºÉÃ¼ÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, MAzÀÄ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ªÀiÁgÁlzÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß ±ÉÃPÀqÁ 10gÀµÀÄÖ ºÉZÀÑ¼ÀªÀiÁqÀÄªÀ CxÀªÁ ºÀÆrPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¸ÀªÀÄAd¸À UÀ½PÉ
¥ÀqÉAiÀÄÄªÀ, ªÀåªÀºÁgÀ¢AzÀ ±ÉÃPÀqÁ 20 gÀµÀÄÖ ¯Á¨sÀUÀ½PÉ ªÀiÁqÀÄªÀ GzÉÝÃ±ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ§ºÀÄzÀÄ. GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÀÄ
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ CAwªÀÄ WÀlÖª£
À ÄÀ ß ¥Àw
æ ¤¢ü¸ÄÀ vÀÛª.É ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ E¤ßvÀgÀ J¯Áè PÁAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß F GzÉÝÃ±ÀU¼
À À
¸Ázs£
À A
É iÉÄqÉUÉ ¤zÉð²¸À¯ÁVgÀÄvÀz
Û .É ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀ¢AzÀ
¸ÁÜ¦vÀªÁUÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ «±Á®, ¸ÁªÀiÁ£Àå ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢ævÀªÁVgÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅUÀ¼ÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ wÃªÀæ
¥ÀA
æ iÀÄvÀßzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸Á¢ü¸¨
À ÃÉ PÁzÀ ¨s«
À µÀåzÀ ¸ÁÜ£ª
À £
À ÄÀ ß ¸Àµ
à ¥
ÖÀ r
À ¸ÀÄvÀª
Û .É CªÀÅ ªÀåªº
À ÁgÀzÀ ¸ÀA¥ÀÆtð AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ
ªÀiÁUÀðzÀ±ð
À PÀU¼
À ÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛª.É ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è£À ««zsÀ «¨sÁUÀU¼
À ÄÀ CxÀªÁ WÀlPÀU¼
À ÄÀ vÀªÄÀ äzÃÉ DzÀ
GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ§ºÀÄzÀÄ.
GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤¢ðµÀÖ gÀÆ¥ÀzÀ°è ªÀåPÀÛ¥Àr¸ÀÄªÀ CªÀ±ÀåPÀvÉ¬ÄzÉ. CAzÀgÉ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀ

gÀÆ¥Àz°
À è D¼ÉAiÀÄÄªÀAvÉ, MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ PÁ®«ÄwAiÀÄ°è ¸Á¢ü¸¨
À ÃÉ PÁzÀ C¥ÉÃQëvÀ ¥s°
À vÁA±ÀU¼
À À °TvÀ ºÉÃ½PÉAiÀÄ
gÀÆ¥ÀzÀ°è ªÀåPÀÛ¥Àr¸À¨ÉÃPÀÄ.
PÁAiÀÄðvÀAvÀæ (Strategy)
PÁAiÀÄðvÀAvÀª
æ ÅÀ MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ªÀåªº
À ÁgÀPÌÉ «±Á® ªÁå¦A
Û iÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀz
Û .É EzÀ£ÄÀ ß ¢ÃWÁðªÀ¢A
ü iÀÄ°è
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¢PÀÄÌ-zÉ¸É ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¦ÛUÀ¼À£ÀÄß ªÁåSÁå¤¸ÀÄªÀ ¨sÀ«µÀåzÀ wÃªÀiÁð£ÀUÀ¼ÀÄ JAzÀÆ ºÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ.
DzÀÄzÀjAzÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀæªÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä EgÀÄªÀ ¸ÀªÀÄUÀæ AiÉÆÃd£É JAzÀÄ
ºÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ. F ¸ÀªÀÄUÀæ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ªÀÄÆgÀÄ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ. i) ¢ÃWÁðªÀ¢ü GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
¤zsÀðj¸ÀÄªÀÅzÀÄ, ii) GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä CUÀvÀåªÁzÀ ¤¢ðµÀÖ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄßö DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ,
iii) GzÉÝÃ±À ¸ÁzsÀ£ÉUÉ CUÀvÀåªÁzÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ºÀAaPÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ.
PÁAiÀÄðvÀAvÀæªÀ£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄªÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀt£ÉUÉ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁzÀ

CUÀvÀå«zÉ. DyðPÀ, gÁdQÃAiÀÄ, ¸ÁªÀiÁfPÀ, PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀvÉ ªÀÄÄAvÁzÀ ¥Àj¸ÀgÀUÀ¼À°è GAmÁzÀ
§zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À ÄÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄðvÀAvÀz
æ À ªÉÄÃ¯É ¥À¨
Û .É ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÁAiÀÄðvÀAvÀU
æ ¼
À ÄÀ ªÀåªº
À ÁgÀ
¥Àj¸Àgz
À °
À è ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ C£À£åÀ vA
É iÀÄ£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄªÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ªÀiÁqÀÄvÀª
Û .É ¥Àª
æ ÄÀ ÄR PÁAiÀÄðvÀAvÁæväÀPÀ ¤zsÁðgÀU¼
À ÄÀ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ªÀåªÀºÁgÀzÀ°è ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉAiÀÄ¨ÉÃPÉ? CxÀªÁ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ªÀåªÀºÁgÀzÀ eÉÆvÉUÉ ºÉÆ¸À ªÀåªÀºÁgÀ
ªÀiÁUÀðUÀ¼À eÉÆvÉ ¸ÉÃjPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÉ? CxÀªÁ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è GvÀÛªÀÄ ¸ÁÜ£À ºÉÆAzÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄwä¸À¨ÉÃPÉ?
J£ÀÄßªÀAvÀºÀ ¤zsÁðgÀU¼
À £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArªÀ.É GzÁºÀgu
À U
É ,É MAzÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄ ªÀiÁgÁl PÁAiÀÄðvÀAvÀæ AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÄÀ
PÉ®ªÉÇAzÀÄ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛgÀ PÀAqÀÄPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ. CAzÀgÉ, UÁæºÀPÀgÀÄ AiÀiÁgÀÄ, ªÀ¸ÀÄÛ«VgÀÄªÀ ¨ÉÃrPÉ JAvÀºÀzÀÄ,
AiÀiÁªÀ «vÀgÀuÁ ªÀiÁUÀðªÀ£ÀÄß §¼À¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ, ¨É¯É ¤zsÁðgÀ ¤Ãw K£ÀÄ, ªÀÄvÀÄÛ £ÁªÀÅ ºÉÃUÉ ªÀ¸ÀÄÛUÀ½UÉ
eÁ»ÃgÁvÀÄ ¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ. ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ªÀiÁgÁl PÁAiÀÄðvÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄªÁUÀ ªÉÄÃ°£À J¯Áè ªÀÄvÀÄÛ E£ÀÆß
ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸ÀÄªÀ CUÀvÀå«zÉ.
¤Ãw (Policy)
¤ÃwUÀ¼ÄÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå ºÉÃ½PÉU¼

À ÁVzÀÄÝ, AiÉÆÃa¸À®Ä ªÀiÁUÀðzÀ±ð
À £À ¤ÃqÀÄvÀª
Û É CxÀªÁ PÁAiÀÄð ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ
MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¢QÌ£À°è ¥ÀæªÀ»¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. ¤ÃwUÀ¼ÀÄ, ¸ÁªÀiÁ£Àå gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄªÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀàµÀÖªÁV CxÉÊð¸À®Ä DzsÁgÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄðvÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉÆ½¸ÀÄªÀ ¤ªÀðºÀuÁ QæAiÉÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¤zsÁðgÀUÀ½UÉ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, PÀA¥À¤AiÀÄÄ ¹§âA¢ £ÉÃªÀÄPÁw ¤Ãw, ¨É¯É
¤zsÁðgÀ ¤ÃwUÀ¼£
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀ§ºÀÄzÀÄ. F ¤ÃwUÀ¼r
À AiÀÄ°è GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¤zsð
À j¸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ wÃªÀiÁð£ÀU¼
À £
À ÄÀ ß
PÉÊUÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ. MAzÀÄ GvÀÛªÀÄ ¸ÁÜ¦vÀ ¤Ãw¬ÄzÀÝgÉ, ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÁV
¤ÃwAiÀÄÄ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÉ CxÀªÁ ¥Àj¹ÜwUÉ EgÀÄªÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¥ÀjºÁgÀªÁVzÉ.
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ J¯Áè ºÀAvÀUÀ¼À®Æè ªÀÄvÀÄÛ «¨sÁUÀUÀ¼À®Æè ¥ÀæªÀÄÄR PÀA¥À¤ ¤ÃwUÀ½AzÀ »rzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå
¤ÃwUÀ¼ª
À g
À U
É Æ
À ¤ÃwUÀ¼ÄÀ EgÀÄvÀÛª.É ¥Àª
æ ÄÀ ÄR PÀA¥À¤ ¤ÃwUÀ¼ÄÀ UÁæºPÀ ,À PÀQëzÁgÀ, ¥ÉÊ¥ÉÆÃnzÁgÀ ªÀÄÄAvÁzÀªg
À £
À ÄÀ ß
M¼ÀUÉÆAqÀ J®èjUÀÆ w½¢gÀÄvÀÛªÉ. DzÀgÉ ¸ÁªÀiÁ£Àå ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆ¼ÀV£À d£ÀjUÉ ªÀiÁvÀæ C£ÀéAiÀÄªÁUÀÄvÀÛzÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ £ËPÀgÀjUÉ §ºÀÄ ªÀÄÄRåªÁzÀ Cw ¸ÀÆPÀëöä «ªÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛªÉ. DzÀgÉ EvÀgÀjUÉ
ªÀiÁ»w §»gÀAUÀ¥Àr¸À®Ä PÉ®ªÀÅ DzsÁgÀUÀ½gÀ¨ÉÃPÀÄ.
¤ÃwUÀ¼ÄÀ , ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÁzÀ ªÁå¦A
Û iÀÄ ¥Àj¢üAiÀÄ£ÀÄß ªÁSÁå¤¸ÀÄvÀª
Û .É ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ
¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß CxÉÊð¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ C£Àé¬Ä¹PÉÆ¼Àî®Ä CªÀ£À/CªÀ¼À «ªÉÃZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹PÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ
RjÃ¢ ¤ÃwAiÀÄr vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ wÃªÀiÁð£ÀªÀÅ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀV¤AzÀ RjÃ¢¸À¨ÉÃPÉ CxÀªÁ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°èAiÉÄÃ
GvÁà¢¸À¨ÃÉ PÉ J£ÀÄßªÀ ¸ÀégÆ
À ¥Àz°
À ègÄÀ vÀÛz.É PÀA¥À¤AiÀÄÄ vÀ£U
À É CUÀvåÀ «gÀÄªÀ ¸ÀAªÉÃ¶Ö¸ÄÀ «PÉ (¥ÁåQAUï), ¸ÁUÁtÂP,É
¯ÉÃR£À¸ÁªÀÄVæ, ¤ÃgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQÛ ºÁUÀÄ ªÀÄwÛvÀgÀ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß vÁ£ÉÃ vÀAiÀiÁj¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÉ CxÀªÁ RjÃ¢¸À¨ÉÃPÉ?
ªÀ¸ÄÀ U
Û ¼
À £
À ÄÀ ß RjÃ¢¸À®Ä ªÀiÁgÁlUÁgÀg£
À ÄÀ ß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ ºÉÃUÉ? PÀA¥À¤AiÀÄÄ JµÀÄÖ ¸ÀASÉåAiÀÄ ¥ÀÆgÉÊPÉzÁgÀjAzÀ
RjÃ¢¸À¨ÉÃPÀÄ? ¥ÀÆgÉÊPÉzÁgÀgÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ®Ä EgÀÄªÀ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀªÉÃ£ÀÄ? F J¯Áè ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ RjÃ¢
¤ÃwAiÀÄ°è ªÀiÁ»wUÀ½gÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz.É
PÁAiÀÄð«zsÁ£À (Procedure)
PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÀÄ J£ÀÄßªÀ zÉÊ£ÀA¢£À PÀæªÀÄUÀ¼ÁVªÉ. CªÀÅ

AiÀiÁªÀÅzÉÃ MAzÀÄ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß AiÀiÁªÀ ¤¢ðµÀÖ jÃwAiÀÄ°è ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÉA§ÄzÀ£ÀÄß «µÀ¢ÃPÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.
PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß PÁ¯Á£ÀÄPÀæªÀÄ jÃwAiÀÄ°è «ªÀj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¸ÀÄªÀ
ªÀÄÄ£Àß PÀZÁÑªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À RjÃ¢UÉ ¨ÉÃrPÉ ¸À°è¸ÀÄªÀ PÁAiÀÄð«zsÁ£À«gÀ§ºÀÄzÀÄ. PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ, MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ
¥Àj¹ÜwUÀ¼À°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä C£ÀÄ¸Àj¸À¨ÉÃPÁzÀ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀàµÀÖ¥Àr¸ÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼ÀÄ PÉÃªÀ® ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
DAvÀjPÀ ¹§âA¢AiÀÄ C£ÀÄ¸ÀgÀuÉUÁV ªÀiÁvÀæ EgÀÄvÀÛªÉ. C£ÀÄPÀæªÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß CxÀªÁ QæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß eÁjUÉÆ½¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä PÉÊUÉÆ¼Àî¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¤Ãw ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ
MAzÀPÉÆÌAzÀÄ CAvÀgï-¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢ªÉÉ. ¤ÃwAiÀÄ «±Á® ¥Àj¢üAiÉÆ¼ÀUÉ PÉÊUÉÆ¼ÀÄîªÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÁ
ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ¼ÁVªÉ.
«zsÁ£À (Method)
«zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ GzÉÝÃ±ÀzÀ DzsÁgÀzÀ°è PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸À®Ä ¤²ÑvÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß CxÀªÁ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß

MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ. EzÀÄ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀzÀ°è£À MAzÀÄ ºÀAvÀzÀ PÁAiÀÄðzÉÆA¢UÉ ªÀåªÀºÀj¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ F ºÀAvÀªÀ£ÀÄß
ºÉÃUÉ ¤ªÀð»¸À¨ÃÉ PÉAzÀÄ ¸ÀàµÖÀ¥r
À ¸ÀÄvÀz
Û .É «zsÁ£ÀªÅÀ MAzÀÄ PÁAiÀÄð¢AzÀ ªÀÄvÉÆA
Û zÀÄ PÁAiÀÄðPÉÌ §zÀ¯ÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
¸ÀjAiÀiÁzÀ «zsÁ£ÀzÀ DAiÉÄÌAiÀÄÄ ¸ÀªÄÀ AiÀÄ, ºÀt ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀA
À ÄÀ ß G½¸ÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ zÀPëÀvA
É iÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÄÀ vÀÛz.É
ªÉÄÃ°£À ºÀAvÀ¢AzÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀuÁ ºÀAvÀzÀªÀgÉV£À ¹§âA¢UÉ vÀgÀ¨ÉÃw ¤ÃqÀ®Ä ««zsÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß
C¼ÀªÀr¹PÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ ªÉÄÃ°£À ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÁ ¹§âA¢UÉ ¥Àæ²PÀët PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ, «±ÉÃµÀ
G¥À£Áå¸À ªÀÄvÀÄÛ «ZÁgÀ UÉÆÃ¶×UÀ¼À£ÀÄß DAiÉÆÃf¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ ªÉÄÃ°éZÁgÀuÁ ºÀAvÀzÀ ¹§âA¢UÉ PÁAiÀÄð
¤gÀvÀ vÀgÀ¨ÉÃw «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðzsÁjvÀ ¥Àæ²PÀët vÀgÀ¨ÉÃw «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀÆPÀÛªÁV C£ÀéAiÀÄªÁUÀÄvÀÛªÉ.
¤AiÀÄªÀÄ (Rule)
¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÄÀ ¤¢ðµÀÖ ºÉÃ½PÉU¼

À ÁVzÀÄÝ, K£À£ÄÀ ß ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß w½¸ÀÄvÀª
Û .É ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÄÀ £ÀªÄÀ åvÉ
CxÀªÁ «ªÉÃZÀ£ÉUÉ D¸ÀàzÀ ¤ÃqÀÄªÀÅ¢®è. EzÀÄ PÉ®ªÉÇAzÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ CxÀªÁ ªÀiÁqÀ¨ÁgÀzÉA§
¤ªÀðºÀuÁ ¤zsÁðgÀzÀ ¥Àæw¥sÀ®PÀªÁVzÉ. ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV Cw ¸ÀgÀ¼À «zsÀzÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÁVgÀÄvÀÛªÉ.
KPÉAzÀgÉ ¤Ãw ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀîzÀ ºÉÆgÀvÁV ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼À£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸ÀÄªÀÅzÁUÀ°Ã CxÀªÁ ºÉÆAzÁtÂPÉ
ªÀiÁrPÉÆ¼Àî¯ÁUÀ°Ã ¸ÁzsÀå«®è.
PÁAiÀÄðPÀª
æ ÄÀ (Programme)
PÁAiÀÄðPÀª
æ ÄÀ UÀ¼ÄÀ PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ §UÉV£À «ªÀgª
À ÁzÀ ºÉÃ½PÉU¼
À ÁVzÀÄÝ, AiÀiÁªÀÅzÉÃ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðªÀ£ÄÀ ß
eÁjUÉÆ½¸À®Ä GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÀÄ, ¤Ãw, ¤AiÀÄªÀÄ, PÉ®¸À, CUÀvÀå«gÀÄªÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sËwPÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ
ªÀÄÄAUÀqÀ ¥ÀvÀæUÀ¼À gÀÆ¥ÀgÉÃµÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ eÉÆvÉUÉ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ
¤Ãw ªÀÄvÀÄÛ F ¤ÃwAiÀÄÄ ErÃ ªÀåªÀºÁgÀ AiÉÆÃd£ÉUÉ ºÉÃUÉ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß DªÀÄÆ¯ÁUÀæªÁV
M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. Cw ¸ÀÆPÀëöä «ªÀgÀUÀ¼ÁzÀ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ, ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÀÄ, §eÉmïUÀ¼À£ÀÄß «±Á® ¤Ãw
ZËPÀnÖ£ÉÆ¼ÀUÉ gÀÆ¦¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
ªÀÄÄAUÀq¥
À v
À æÀ (Budget)
ªÀÄÄAUÀqÀ¥ÀvÀæªÀÅ ¤jÃQëvÀ ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß CAQ-¸ÀASÉåUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è ªÀåPÀÛ¥Àr¹zÀ ºÉÃ½PÉAiÀiÁVzÉ.

EzÉÆAzÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÀÄÝ ¨s«
À µÀåzÀ CAQ–CA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¥Àª
æ iÀ ÁtÂÃPÀj¸ÀÄvÀz
Û .É GzÁºÀgu
À U
É ,É ªÀiÁgÁl ªÀÄÄAUÀq¥
À v
À ª
æÀ ÅÀ
MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ wAUÀ½£À°è ««zsÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À°è ««zsÀ ¥ÀæPÁgÀzÀ ¸ÀgÀPÀÄUÀ¼À ªÀiÁgÁlªÀ£ÀÄß ªÀÄÄ£ÀßAzÁf¸ÀÄvÀÛzÉ.
ªÀÄÄAUÀq¥
À v
À ª
æÀ £
À ÄÀ ß PÁSÁð£ÉAiÀÄ GvÁàz£
À Á ªÀÄlÖªÅÀ UÀjµÀÖ ¥Àª
æ iÀ ÁtzÀ°g
è ÄÀ ªÀ ¸ÀAzÀ¨ð
Às zÀ°è ¨ÉÃPÁUÀÄªÀ ¹§âA¢AiÀÄ
¸ÀASÉåAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¸À®Ä vÀAiÀiÁj¸À§ºÀÄzÀÄ.
ªÀÄÄAUÀqÀ¥ÀvÀæªÀÅ J¯Áè CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß CAQ ¸ÀASÉåUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è ªÀåPÀÛ¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ ªÁ¸ÀÛ«PÀ CAQ-

CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤jÃQëvÀ CAQ–CA±ÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ºÉÆÃ°PÉ ªÀiÁqÀ®Ä ºÁUÀÆ £ÀAvÀgÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ½zÀÝ°è ¸Àj¥Àr¸À®Ä
¸ÀÄ®¨sÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÁV ªÀÄÄAUÀqÀ¥ÀvÀæªÀÅ ¤AiÀÄAvÀæuÁ ¸ÁzsÀ£ÀªÁVzÀÄÝ, EzÀjAzÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É
UÀªÀÄ£À«ÃAiÀÄ§ºÀÄzÁVzÉ. DzÀgÉ ªÀÄÄAUÀqÀ¥ÀvÀæzÀ vÀAiÀiÁjPÉAiÀÄÄ ªÀÄÄ£ÀßAzÁd£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ, DzÀÝjAzÀ¯ÉÃ
EzÀÄ ¸Àµ
à ª
ÖÀ ÁV AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄrAiÀÄ°è §gÀÄvÀz
Û .É EzÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀA¸ÉÜU½
À UÉ CvÀåAvÀ ¥Àª
æ ÄÀ ÄRªÁzÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ
¸Ázs£
À ª
À ÁVzÉ.
£ÁªÀÅ £ÀUÀzÀÄ ªÀÄÄAUÀqÀ¥ÀvÀæªÀ£ÀÄß GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁV vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÉÆîÃt. £ÀUÀzÀÄ ªÀÄÄAUÀqÀ¥ÀvÀæªÀÅ £ÀUÀzÀÄ

¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÁzsÀ£ÀªÁVzÉ. EzÀÄ ¤ªÀðºÀuÁAUÀPÉÌ £ÀUÀzÀÄ §¼ÀPÉ ºÁUÀÆ ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ AiÉÆÃf¸À®Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ CªÀ¢üUÉ £ÀUÀ¢£À CAzÁdÄ M¼ÀºÀjªÀÅ (inflow) ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆgÀºÀjªÀ
(outflow)£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄªÀ ºÉÃ½PÉAiÀiÁVzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV £ÀU¢
À £À M¼Àºj
À ªÀÅ ¸ÀgPÀ ÄÀ UÀ¼À ªÀiÁgÁl¢AzÀÄAmÁUÀÄvÀz
Û É
ªÀÄvÀÄÛ £ÀUz
À ÄÀ ºÉÆgÀ ºÀjªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ªÀåªº
À ÁgÀzÀ PÁAiÀiÁðZÀgu
À U
É É ¸ÀA§A¢ü¹zÀ RZÀÄð-ªÉZU
ÑÀ ½
À AzÁUÀÄvÀz
Û .É
¤ªÀé¼À £ÀUÀzÀÄ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß £ÀUÀzÀÄ ªÀÄÄAUÀqÀ¥ÀvÀæzÀ ªÀÄÆ®PÀ PÀAqÀÄ »rAiÀÄ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ; CAzÀgÉ,
£ÀUÀ¢£À M¼ÀºÀjªÀÅ - ºÉÆgÀ ºÀjªÀÅ = ºÉZÀÑ¼À (surplus) / PÉÆgÀvÉ (deficiency).
¤ªÀðºÀuÁAUÀªÅÀ ««zsÀ GzÉÝÃ±ÀU½
À UÁV ¸ÁPÀµÄÀ Ö £ÀUz
À ÄÀ ²®Ì£ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ. DzÀgÉ CzÉÃ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è
ºÉZÀÄÑªÀj £ÀUÀzÀÄ ²®ÄÌ EgÀzÀAvÉ £ÉÆÃrPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ KPÉAzÀgÉ ºÉZÀÄÑªÀj £ÀUÀzÀÄ PÀ¤µÀ× CxÀªÁ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
¥Àæw¥sÀ®ªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀÅ¢®è. ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ vÀ£Àß £ÀUÀzÀÄ CUÀvÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß JZÀÑjPÉ¬ÄAzÀ CAzÁf¹
AiÉÆÃa¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz.É
¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¥ÀzU
À ¼
À ÄÀ
AiÉÆÃf¸ÀÄªÀÅzÀÄ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÀÄ UÀÄjUÀ¼ÀÄ ¤zsÁðgÀUÀ¼ÀÄ

²µÀÖU¼
À ÄÀ ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ ¥Àj«ÄwUÀ¼ÀÄ HºÉUÀ¼ÀÄ
¥ÀAiÀiÁðAiÀÄUÀ¼ÄÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀæ ¤Ãw PÁAiÀÄð«zsÁ£À
¤AiÀÄªÀÄ PÁAiÀÄðPÀª
æ ÄÀ ªÀÄÄAUÀq¥
À v
À æÀ
¸ÁgÁA±À
AiÉÆÃf¸ÀÄªÀÅzÀÄ:
AiÉÆÃf¸ÀÄªÀÅzÀÄ JAzÀgÉ, K£ÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÃUÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ
¥ÀÆªÀð¨sÁ«AiÀiÁV ¤zsð
À j¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. EzÀÄ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðUÀ¼¯
À Æ
É Aè zÁVzÉ.
AiÉÆÃf¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ:
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. C¤²ÑvÀvÉAiÀÄ C¥ÁAiÀÄªÀ£ÀÄß
«ÄwUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ. Cw ªÁå¦¹zÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåxÀð ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
£À«Ã£À PÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀÄvÀÛzÉ. ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀPÉÌ C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
¤AiÀÄAvÀt
æ PÉÌ CUÀvÀåªÁzÀ ²µÀÖUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄvÀÛzÉ.
AiÉÆÃf¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ¸ÀégÆ
À ¥À:
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ GzÉÝÃ±À ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É PÉÃA¢æÃPÀj¹zÉ. EzÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ
¥Áæx«À ÄPÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸Àªð
À ªÁå¦AiÀiÁVzÉ, ¤gÀAvÀgªÀ ÁzÀÄzÁVzÉ,
¨sÀ«µÀåPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤zsÁðgÀ PÉÊUÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. EzÀÄ ¨Ë¢ÞPÀ
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ «ÄwUÀ¼ÀÄ:
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ PÀptvÉUÉ D¸Àz à À ¤ÃqÀÄvÀz Û ,É ¸ÀÈd£À²Ã®vÉAiÀÄ£ÀÄß «ÄvÀUÆ É ½¸ÀÄvÀz
Û ,É
C¢üPÀ ªÉZªÑÀ £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ, EzÀÄ ºÉZÄÀ Ñ ¸ÀªÄÀ AiÀÄ §AiÀÄ¸ÀÄªÀ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀiÁVzÉ, §zÀ¯ÁUÀÄªÀ
¥Àj¹ÜwUÀ¼À°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅ¢®è ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄ±À¸Àì£ÀÄß SÁvÀjUÉÆ½¸ÀÄªÀÅ¢®è.
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀQæ Aæ iÉÄ:
GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ: GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ErÃ ¸ÀAWÀl£ÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¥Àæw
«¨sÁUÀPÉÌ CxÀªÁ WÀlPÀPÉÌ ¸ÁÜ¦¸À§ºÀÄzÀÄ.
¥Àj«ÄwUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀÄ: AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ C¤²ÑvÀ ¨sÀ«µÀåPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ.

¥ÀæwAiÉÆ§â AiÉÆÃd£Á ¤gÀÆ¥ÀPÀ£ÀÄ ¨sÀ«µÀåzÀ°è K£ÀÄ ¸ÀA¨sÀ«¸À§ºÀÄzÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß
H»¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz.É
¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀÄªÀÅzÀÄ: GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹ HºÉUÀ¼À£ÀÄß

C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹zÀ £ÀAvÀgÀzÀ ºÀAvÀªÉAzÀgÉ GzÉÝÃ±À ªÀÄvÀÄÛ HºÉUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É
QæAiÀiÁ²Ã®ªÁV vÉÆqÀV¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ.
¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðUÀ¼À «±ÉÃè µÀu:É ªÀÄÄA¢£À ºÀAvÀªA

É zÀgÉ ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ
PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðzÀ ¸ÁzsÀPÀ - ¨ÁzsÀPÀUÀ¼À£ÀÄß «±ÉèÃµÀuÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ.
¥ÀAiÀiÁðAiÀÄªÀ£ÄÀ ß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ: EzÀÄ ¤zsÁðgÀ PÉÊUÉÆ¼ÀÄª

î À ¤dªÁzÀ ¸ÀªÄÀ AiÀÄªÁVzÉ.
GvÀÛªÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆAqÀÄ eÁjUÉÆ½¸À¨ÉÃPÀÄ.
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ: EzÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÉÌ vÀgÀÄªÀÅzÀPÉÌ

¸ÀA§A¢ü¹zÉ.
ªÀÄÄA§jPÉ CxÀªÁ ¥ÀU æ w

À «±ÉÃè µÀu:É AiÉÆÃd£ÉU¼ À £
À ÄÀ ß ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÆ PÀÆqÁ
GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄªÀµÉÖÃ ªÀÄÄRåªÁVzÉ.
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ «zsÀUÀ¼ÀÄ:
GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÀÄ: GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÀÅ ¸Á¢ü¸À¨ÉÃPÁzÀ ¨sÀ«µÀåzÀ ¹Üw JAzÀÄ
ºÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ.
PÁAiÀÄðvÀAvÀ:æ PÁAiÀÄðvÀAvÀª
æ ÀÅ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÀåªÀºÁgÀzÀ «±Á® ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄvÀÛzÉ.
EzÀ£ÀÄß ¢ÃWÁðªÀ¢üAiÀÄ°è ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¢PÀÄÌ zÉ¸É ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¦ÛUÀ¼À£ÀÄß ªÁåSÁå¤¸ÀÄªÀ
¤zsÁðgÀ JAzÀÆ ºÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ.
¤Ãw: ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå ºÉÃ½PÉUÀ¼ÁVzÀÄÝ AiÉÆÃa¸À®Ä CxÀªÁ PÁAiÀÄð ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ

MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ªÀiÁUÀðzÀ°è ¥Àªæ À»¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
PÁAiÀÄð«zsÁ£À: PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ zÉÊ£ÀA¢£À

PÁAiÀÄð ºÀAvÀUÀ¼ÁVªÉ.
¤AiÀÄªÀÄ: ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÀÄ ¤¢ðµÀÖ ºÉÃ½PÉUÀ¼ÁVzÀÄÝ, K£À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ ºÉÃ¼ÀÄvÀÛªÉ.
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ: PÁAiÀÄðPÀª
æ ÀÄUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ «ªÀgÀªÁzÀ ºÉÃ½PÉUÀ¼ÁVªÉ.
PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£ÉUÉ CUÀvåÀ ªÁzÀ PÁAiÀÄðªÀiÁUÀðªÀ£ÄÀ ß C¼ÀªrÀ ¹PÉÆ¼À®î Ä CUÀvåÀ ªÁzÀ GzÉÝÃ±À,
¤Ãw, PÁAiÀÄð«zsÁ£À, ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÄÀ , PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉ, ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sËwPÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼À
gÀÆ¥ÀÄ-gÉÃSÉUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄvÀÛªÉ.
ªÀÄÄAUÀq¥
À v
À æÀ : ¤jÃQëvÀ ¥s°
À vÁA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß CAQ- CA±ÀU¼
À À gÀÆ¥Àz°
À è ªÀåP¥
ÛÀ r
À ¹zÀ ºÉÃ½PÉAiÉÄÃ
ªÀÄÄAUÀqÀ¥ÀvÀæªÁVzÉ. EzÀÄ ¨sÀ«µÀåzÀ CAQ-CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæªÀiÁtÂÃPÀj¸ÀÄªÀ MAzÀÄ
AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVzÉ.
C¨sÁå¸ÀU¼
À ÄÀ
¸ÀAQë¥ÀÛ GvÀg
Û z
À À ¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
1. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ªÁåSÉåAiÀÄ°ègÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅªÀÅ?
2. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ºÉÃUÉ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ?
3. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ §zÀ¯ÁUÀÄªÀ ¥Àj¹ÜwUÀ¼À°è PÁAiÀÄð¸À¥sÀ®ªÁUÀÄvÀÛzÉAzÀÄ
¨sÁ«¸ÀÄwÛÃgÁ?
4. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¨sÀ«µÀåzÀ «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀàµÀÖ¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÀÝgÀÆ,
KPÉ AiÀÄ±À¸Àì£ÀÄß SÁwæUÉÆ½¸ÀÄªÀÅ¢®è?
5. ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼À£ÀÄß AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÉAzÀÄ KPÉ ¥ÀjUÀtÂ¸À¨ÉÃPÀÄ?
6. ªÀåªº
À ÄÀ AiÀiÁªÀ jÃwAiÀÄ PÁAiÀÄðvÀAvÁæväÀPÀ ¤zsÁðgÀU¼
À £
À ÄÀ ß PÉÊUÉÆ¼ÀÄv
î ª
ÛÀ ?É
¢ÃWÀð GvÀg
Û z
À À ¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
1. ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä J¯Áè GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß AiÀiÁªÁUÀ®Æ ¸Á¢ü¸À®Ä
¸ÁzsåÀ ªÁUÀÄªÀÅ¢®è. KPÉ?
2. ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÅÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß gÀÆ¦¸ÀÄªÀ ¸ÀAzÀ¨ð
Às zÀ°è ¥ÀjUÀt¸
Â ¨
À ÃÉ PÁzÀ UÀÄt
¸ÀégÆ
À ¥ÀU¼
À ÁªÀÅªÀÅ?
3. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÀÅ C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄªÀ PÀæªÀÄUÀ¼ÁªÀÅªÀÅ?
4. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ºÉZÄÀ Ñ ªÉZU
ÑÀ ¼
À £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÀÝgÆ
À ªÀiË®åAiÀÄÄvÀªÁzÀÄzÉ? «ªÀj¹.
ZÀlÄªÀnPÉU¼
À ÄÀ
AiÀiÁªÀ jÃw GzÉÝÃ±ÀU¼

À £
À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸Á¢ü¸®À Ä JµÀÄÖ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ
CUÀvåÀ «zÉ JA§ÄzÀgÀ §UÉUÉ ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ ªÀåªº
À ÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆAzÀgÀ ªÀåª¸ À ÁÜ¥PÀ g
À £
À ÄÀ ß ¸ÀAzÀ²ð¹.
CªÀgÀÄ ¤ÃrzÀ «ªÀgÀuÉAiÀÄÄ, ¤ÃªÀÅ F CzsÁåAiÀÄzÀ°è CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀ CA±ÀUÀ½VAvÀ
ºÉÃUÉ ©ü£ÀßªÁVzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß w½¹.
¥ÀPæ g
À t
‘¹’ ¤AiÀÄ«ÄvÀ JA§ ªÉÆÃmÁgÀÄ ªÁºÀ£À vÀAiÀiÁjPÁ PÀA¥À¤AiÀÄÄ, ºÉÆ¸À ªÀÄvÀÄÛ FUÁUÀ¯ÃÉ
C¹ÛvÀézÀ°ègÀÄªÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À wÃªÀæ ¥ÉÊ¥ÉÆÃn¬ÄAzÀ, vÀ£Àß ªÁºÀ£ÀUÀ¼À ªÀiÁgÁl ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è
E½PÉAiÀÄ£ÀÄß PÁtÄvÀÛz.É EzÀgÀ ¥ÉÊ¥ÉÆÃnzÁgÀgÄÀ ¨É¯É ¸ÀAªÉÃ¢ UÁæºPÀ j À UÉ PÀrªÉÄ ªÀiË®åzÀ
ªÁºÀ£À ªÀiÁzÀjUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÉ ¥ÀjZÀ¬Ä¹ªÀÉ. ‘¹’ ¤AiÀÄ«ÄvÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ UÀÄtªÀÄlÖ
¸ÀAªÉÃ¢ UÁæºÀPÀjUÉ ºÉaÑ£À UÀÄt®PÀët ªÀÄvÀÄÛ GvÀÌøµÀ× vÁAwæPÀvÉ¬ÄAzÀ PÀÆrzÀ ªÁºÀ£À
ªÀiÁzÀjUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖUÉ ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ.
¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ
1. ¥À¸
æ ÀÄÛvÀ ¸ÀªÁ®£ÀÄß JzÀÄj¸À®Ä ‘¹’ ¤AiÀÄ«ÄvÀ ¸ÀA¸ÉÜUÉ MAzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ AiÉÆÃd£Á
ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹. ¤ÃªÀÅ ¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀ CA±ÀU½
À UÉ ºÉZÄÀ Ñ ¤RgÀªÁVgÀ¨ÃÉ Q®è.
¤ÃªÀÅ AiÀiÁªÀ jÃwAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄwÛ¢ÝÃj JAzÀÄ ºÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ.
2. D AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À «ÄwUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹.
3. D «ÄwUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ ¤ªÁj¸ÀÄ«j?
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ CzsÁåAiÀÄ
Organising
ªÀÄÄ£ÀßqÉªÀ zÁj, «¥ÉÆÃæ !
(Way to Go, Wipro!)
CzÀÄ ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV C°è E®è¢zÀÝgÆ À , UÀÄjAiÀÄAvÀÆ
5
RArvÀªÁV ¸À¤ºÀz° À z
è .É ¨sÁgÀvz À À Cw zÉÆqÀØ ªÀiÁ»w PÀ°PÉAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ
vÀ A vÀ æ e ÁÕ £ À ( IT) ¥À j ºÁgÀ U À ¼ À ¥À Æ gÉ Ê PÉ z ÁgÀ g À ° è F CzsÁåAiÀÄªÀ£ÄÀ ß C¨såÀ ¹¹zÀ §½PÀ, ¤ÃªÀÅ:
MAzÉ£¹gÀÄªÀ «¥ÉÆæÃ mÉPÁß®fÃ¸ï, IBM ªÀÄvÀÄÛ
Accenture U À ¼ À A v É ¥Àj±ÀæªÀÄªÀ£ÀÄß • ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£A
É iÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj;
vÉUz É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄîªÅÀ zÀgÆ É A¢UÉ ¥À¥ æ AÀ ZÀzÀ CwzÉÆqÀØ ªÀÄvÀÄÛ • ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj;
CvÀåAvÀ AiÀÄ±À¹é ¸ÉÃªÁ PÀA¥À¤UÀ¼ÉÆA¢UÉ £ÀqÀÄªÉ • ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvAÉ iÀÄ£ÀÄß ªÀtð
Â ¸À§°èj;
¸ÉÃgÀ®ànÖzÉ. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ «¥ÉÆæÃ 45,000 d£ÀgÀ£ÀÄß
• PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ CxÀð, C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÄÀ
£ÉÃ«Ä¹PÉÆArzÀÄÝ CzÀÄ ªÀÄÄA§gÀÄªÀ ªÀµÀðUÀ¼À°è
ªÁ¶ðPÀ ±ÉÃ.30 C©üªÀÈ¢Þ zÀgÀzÀ UÀÄj ºÉÆA¢zÉ. ºÁUÀÆ C£À£ÀÄPÀÆ®UÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj;
«¥ÉÆæÃ CzsÀåPÀëgÁzÀ ¥ÉæÃªÀiïf “1,50,000 CxÀªÁ • «¨sÁUÁvÀäPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ CxÀð, C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÄÀ
2,00,000 d£ÀªÁV ¨É¼A É iÀÄÄªÀÅzÀÄ zÀÄ¸Àg Û À ¸ÀªÁ¯ÉAzÀÄ ºÁUÀÆ C£À£ÀÄPÀÆ®UÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj;
£Á£ÀÄ £ÉÆÃqÀÄªÀÅ¢®è”, JAzÀÄ ºÉÃ½zÁÝgÉ. CªÀgÀ • O¥ÀZÁjPÀ ªÀÄvÀÄÛ C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À
£ÀA©PÉAiÀÄAvÉ CPÉìAZÀgï£ÀAvÀºÀ PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ JgÀqÀÄ
CxÀð, C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C£À£ÀÄPÀÆ®UÀ¼À£ÀÄß
ªÀµð À UÀ¼° À è 20,000 d£ÀgA À vÉ ¨É¼ª À t
À UÂ É ºÉÆA¢zÀg,É
«¥ÉÆæÃzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ PÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ ÇÁzsÀåªÉÃ£À®è. «ªÀj¸À§°èj;
«¥ÉÆÃæ zÀ ªÀÄgÀÄ-gÀa¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ CzÀÄ ¥À¥ æ A À ZÀzÀ MAzÀÄ • O¥ÀZÁjPÀ ªÀÄvÀÄÛ C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À
zÉÊvÀå ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁUÀÄªÀÅzÀgÀ°è Cw ªÀÄÄRå PÀæªÀÄªÉAzÀÄ £ÀqÀÄ«£À ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj;
¥ÀjUÀt¸ Â ¯
À ÁVzÀÄÝ, CzÀÄ ¸ÀÄzsÁjvÀ UÁæºPÀ -À zÀÈ¶ÖPÆ É Ã£ÀzÀ • ¤AiÉ Æ Ãd£É ªÀ Ä vÀ Ä Û «PÉ Ã A¢æ Ã PÀ g À t UÀ ¼ À
UÀÄj¬ÄAzÀ ¥ÉæÃjvÀªÁVzÉ. PÀ¼ÉzÀ PÉ®ªÀÅ wAUÀ¼ÀÄUÀ¼À°è
¥ÀjPÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj;
«¥ÉÆÃæ vÀ£ßÀ £ÀÄß vÁ£ÉÃ zÀÆgÀ¸A À ¥ÀPðÀ , EAf¤AiÀÄjAUï,
ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸ÉÃªÉ, EvÁå¢ GvÀà£Àß ±ÉæÃtÂUÀ¼À ºÀ®ªÀÅ • ¤AiÉ Æ Ãd£É ªÀ Ä vÀ Ä Û «PÉ Ã A¢æ Ã PÀ g À t UÀ ¼ À
CAUÀ¸A À ¸ÉÜ (subsidiaries)UÀ¼ÁV ¥Àv æ åÉ ÃQ¹PÉÆArzÉ. ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj; ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ CAUÀ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 300 zÀ±À®PÀë • ¤AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À
qÁ®gï ªÁ¶ðPÀ DzÁAiÀÄ vÀgÀÄwÛzÀÄÝ, CzÀÄ vÀ£Àß ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß w½¸À§°èj.
¯ÉPÌÀ¥ÄÀ ¸ÀPÛ U À ¼
À °
À ,è ¹§âA¢, DqÀ½vÁvÀäPÀ ZÀlÄªÀnPÉU¼ À °
À è
¸Áéª® À A§£É ¸Á¢ü¹zÉ. «¥ÉÆÃæ vÀ£ßÀ DqÀ½vÀ ªÀåª¸ À ÜÉAiÀÄ£ÀÄß
PÉ Ã A¢æ Ã PÀ È vÀ ªÀ å ªÀ ¸ É Ü ¬ÄAzÀ «PÉ Ã A¢æ Ã PÀ g À t PÉ Ì
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ 145
§zÀ¯Á¬Ä¹zÉ. ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¨ÉÃPÁzÀ J¯Áè dªÁ¨ÁÝjUÀ¼ÀÆ DAiÀiÁ WÀlPÀzÀ DqÀ½vÀzÀ ªÉÄÃ°gÀÄvÀÛªÉ. “£ÁªÀÅ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀzÀgÀ ªÀÄÄPÀÛUÉÆ½¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÉÝÃªÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀºÁgÀzÀ £ÁAiÀÄPÀjUÉ GvÀÛªÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ
dªÁ¨ÁÝjAiÀÄAvÀºÀ ºÉaÑ£À C¢üPÁgÀ ¤ÃrzÉÝÃªÉ” ªÀÄvÀÄÛ “£ÁªÀÅ (PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀgÀ) ¸ÀA¥ÀÆtð ¥ÀzÀgÀªÀ£ÀÄß
vÉUÉzÀÄºÁQzÉÝÃªÉ” JAzÀÄ ¥ÉæÃªÀiïf ºÉÃ½zÁÝgÉ. 2002 ªÀÄvÀÄÛ 2003gÀ £ÀqÀÄªÉ, «¥ÉÆæÃ JgÀqÀÄ IT ¸À®ºÁ
¸ÀA¸ÉÜU¼
À £À ÄÀ ß ¸Áé¢Ãü £À¥r À ¹PÉÆAqÀÄ CªÉÄÃjPÁ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉUÉ ¥Àª æ ÃÉ ²¹zÉ. «¥ÉÆÃæ FUÀ ¸ÉÃªÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀÅzÀgÀ
eÉÆvÉUÉ GvÀà£ßÀ UÀ¼£ À ÄÀ ß C©üªÈÀ ¢Þ¥r
À ¸ÀÄªÀvÛÀ ¸ÁUÀÄwÛz.É EAzÀÄ CzÀÄ vÀ£ßÀ IT GvÀà£ßÀ UÀ¼À C©üªÈÀ ¢ÞUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ
C£ÀÄ¨sÀªÀªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ vÀ£Àß ºÉ¸ÀgÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹PÉÆ¼Àî®Ä EvÀgÀ PÀA¥À¤UÀ¼À°è ¥Á®ÄºÉÆA¢zÉ.
Adopted from an article by Heide B. Malhotra for Epoch Times Washington D.C. May, 01, 2006
MªÉÄä AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ¹ CªÀÅUÀ¼°
À è GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¤¢ðµÀÖ¥r
À ¹zÀ ªÉÄÃ¯É, ªÀÄÄA¢£À ºÀAvÀªÅÀ GzÉÝÃ±ÀU¼
À À
¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄvÀÛ ªÀÄÄ£ÀßqÉ¸ÀÄªÀ jÃwAiÀÄ°è ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. AiÉÆÃd£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¤¢ðµÀÖ
¥Àr¹zÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀÄªÀÅzÀgÀ°ègÀÄªÀ QèµÀÖ «µÀAiÀÄªÉAzÀgÉ ¥ÀjªÀvÀð£Á²Ã®ªÁzÀ ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¥Àj¸ÀgÀPÉÌ
C¼ÀªÀrPÉAiÀiÁUÀÄªÀAvÉ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß gÀa¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß AiÀÄ±À¹éAiÀiÁV
PÁAiÀÄðUÀvÀUÉÆ½¸ÀÄªÀAvÀºÀ jÃwAiÀÄ°è ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆAzÀgÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAWÀn¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¥s®
À ¥Àz
æ ª
À ÁUÀÄªÀÅzÀPÌÉ CªÀ±åÀ P«
À gÀÄªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼ÄÀ , CªÀÅUÀ¼À CvÀÄåvª
ÛÀ ÄÀ §¼ÀP,É PÉ®¸ÀU¼
À £
À ÄÀ ß
¸Á¢ü¸À§ºÀÄzÁzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÁßV gÀÆ¥ÁAvÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ, D PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä PÁAiÀÄð¥ÀqÉAiÀÄ£ÀÄß
¸À§°ÃPÀgÀtUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ, EvÁå¢UÀ¼ÀAvÀºÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀjUÀt£ÉUÀ¼À£ÀÄß CxÉÊð¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼ÉÆA¢UÉ
¸ÀÆPÀÛªÁV ªÀåªÀºÀj¸ÀÄªÀ CUÀvÀå«zÉ.
«¥ÉÆæÃ eÁUÀwPÀªÁV MAzÀÄ AiÀÄ±À¹é vÀAvÀæeÁÕ£À PÀA¥À¤AiÀiÁUÀÄªÀ vÀ£Àß UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß vÀ®Ä¥ÀÄªÉqÉUÉ, CzÀÄ
£Àqz
É ÄÀ §AzÀ zÁj¬ÄAzÀ, ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß C£ÀÄµÁ×£U
À Æ
É ½¸ÀÄªÀ°è ¥Àª
æ £
À ÄÀ ß ªÀ»¸ÀÄvÀz
Û ,É
JA§ÄzÀÄ ¸ÀàµÖÀªÁVzÉ.
«±ÀézÀ EvÀgÀ zÉÊvÀå ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è ¸ÀàzsÁð¼ÀÄªÁV ºÉÆªÀÄä®Ä «¥ÉÆæÃ K£ÀÄ ªÀiÁrzÉ? «¥ÉÆæÃ C£ÀÄ¸Àj¹zÀ
«zsÁ£À¢AzÀ PÀ°AiÀÄ¨ÉÃPÁzÀ ¥ÁoÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ EªÉAiÉÄÃ?
UÁæºÀPÀ zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£ÀªÀÅ vÀ£Àß EvÀgÀ UÀÄjUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥Áæ§®å ¸Á¢ü¸À®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄªÀ jÃwAiÀÄ°è
«¥ÉÆæÃ vÀ£Àß£ÀÄß ¸ÀAWÀn¹PÉÆArzÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÀà£Àß ±ÉæÃtÂUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ªÉÊ«¢üåÃPÀj¹zÉ. EzÀÄ ¤ªÀðºÀuÁ
ªÀUÀð±ÉæÃtÂ (management hierarchy)AiÉÆ¼ÀV£À ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß vÀ£Àß UÀÄjUÀ½UÉ ºÉÆA¢PÉAiÀiÁUÀÄªÀAvÉAiÀÄÆ
ªÀiÁ¥Àðr¹PÉÆArzÉ.
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀÅ, ¸ÁªÀiÁ£Àå GzÉÝÃ±ÀPÁÌV ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß CvÀÄåvÀÛªÀÄªÁV
§¼À¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀÄ ¸ÁªÀÄÆ»PÀªÁV ºÁUÀÆ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀå«gÀÄªÀ jÃwAiÀÄ°è
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÁAiÀÄðzÀ°è ¹zÀÞ¥r
À ¸À¯ÁzÀ UÀÄjUÀ¼À ¸Ázs£
À AÉ iÀÄvÀÛ ¥ÀAæ iÀÄvÀßUÀ¼ÄÀ ¤zÉÃð²¸À®q
à ÄÀ ªÀÅzÀ£ÄÀ ß SÁvÀj¥Àr¸ÀÄvÀz
Û .É
»ÃUÉ, ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ CxÀðzÀ°è ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀÅ ºÉZÀÄÑ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢zÉ. CzÀÄ
AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÉÌ ¥ÀjªÀwð¸ÀÄªÀ ¸ÁzsÀ£ÀªÁVzÉ.
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀÅ, ¸ÀÆPÀª

Û ÁV £ÀÄjvÀ d£ÀjAzÀ ¨sw
À ðªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÁzÀ ¥ÁvÀU
æ ¼
À £
À ÄÀ ß «£Áå¸U
À Æ
É ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ PÀvð
À ªÀå £Égª
À ÃÉ j¸ÀÄ«PÉAiÀÄ°è£À ÇÀµ
à v
ÖÀ AÉ iÀÄ£ÀÄß ¤ªÁj¸À®Ä F ¥ÁvÀU
æ ¼
À À £ÀqÄÀ ªÉ ¥Àg¸
À g
àÀ À ¸ÀA§AzsÀ ªÁåSÁå¤¸ÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß
M¼ÀUÉÆAqÀ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ PÁgÀtªÁVzÉ. EzÀÄ ¹§âA¢UÀ¼À £ÀqÀÄªÉ GvÁàzÀ£ÁvÀäPÀ
¸ÀºÀPÁgÀPÁÌV ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉÃ, C¢üPÁgÀzÀ «ÄwAiÀÄ ¸Àà¶ÖÃPÀgÀtPÁÌVAiÀÄÆ, eÉÆvÉUÉ, ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À ºÉÆuÉUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ
ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À vÁQðPÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸À®Æ ªÀÄÄRåªÁVzÉ.
CxÀð (Meaning)
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ºÉÃUÉ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ JAzÀÄ CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼Àî®Ä MAzÀÄ GzÁºÀgÀuÉ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÉÆîÃt. ¤ÃªÀÅ

ºÉZÁÑV D£ÀA¢¸ÀÄªÀ ¤ªÀÄä ±Á¯ÉAiÀÄ ºÀ§âªÀÅ ªÁ¸ÀÛªÀªÁV ºÉÃUÉ dgÀÄUÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀgÀ PÀqÉUÉ ¤ÃªÉAzÁzÀgÀÆ
UÀªÀÄ£À«wÛ¢ÝÃgÁ? CzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ JtÂ¹zÀAvÉ C¥ÉÃQëvÀ ªÁ¸ÀÛªÀªÀ£ÁßV¸À®Ä vÉgÉAiÀÄ »AzÉ K£ÀÄ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ?
¸ÀA¥ÀÆtð ZÀlÄªÀnPÉAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄðUÀÄA¥ÀÄUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¹, ¥Àæw UÀÄA¥ÀÄ DºÁgÀ ¸À«Äw, C®APÁgÀ ¸À«Äw,
nPÉmï ¸À«Äw EvÁå¢ «²µÀÖ PÉëÃvÀz
æ °
À è ªÀåªÀºj
À ¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛz.É EªÉ®èªÇÀ M§â PÁAiÀÄðPÀª
æ ÄÀ C¢üPÁjAiÀÄ
¸ÀªÀÄUÀæ ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉAiÀÄrAiÀÄ°è EgÀÄvÀÛªÉ. J¯Áè UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ ¸ÀA§AzsÀ ¸ÁÜ¦¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ,
PÁAiÀÄðPÀª
æ ÄÀ zÀvÛÀ ¥Àw
æ UÀÄA¦£À PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ §UÉÎ ¸ÀÄ®°vÀ ¸ÀAªÀº£
À À ºÁUÀÆ ¸Àµ
à v
ÖÀ É ¥ÀqA
É iÀÄÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß ¸ÁzsåÀ UÆ
É ½¸ÀÄvÀz
Û .É
ªÉÄÃ°£À J¯Áè ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÁAiÀÄðzÀ ¨sÁUÀªÁVªÉ.
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ CvÀåUv
À åÀ ªÁV, ªÀiÁ£ÀªÀ ¥ÀA
À ÄÀ ß ¸ÀªÄÀ £ÀA
é iÀÄUÉÆ½¸ÀÄªÀ, ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼£
À ÄÀ ß PÉÆÃæ rÃPÀj¸ÀÄªÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¤¢ðµÀÖ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä §¼À¸ÀÄªÀAvÉ EªÉgÀqÀ£ÀÆß KQÃPÀÈvÀ ¸ÀA¥ÀÆtðªÀ£ÁßV MUÀÆÎr¸ÀÄªÀ
MAzÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄUÉ C£Àé¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ, UÀÄgÀÄw¸À®àlÖ ªÀÄvÀÄÛ C¥ÉÃQëvÀ ¥sÀ°vÁA±À(UÀÄj)UÀ¼À ¸ÁzsÀ£ÉUÁV PÉ®¸ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð

¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Àà¶ÖÃPÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¤AiÉÆÃf¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ
AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À C£ÀÄµÁ×£ÀPÉÌ ªÀÄÄAvÉÆqÀUÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄ JAzÀÄ ªÁåSÁå¤¸À§ºÀÄzÁVzÉ.
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ªÁåSÉå (Definition of Organising)
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ MAzÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÀÄÝ, GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä d£ÀgÀÄ CvÀåAvÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV

MmÁÖV PÉ®¸ÀªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄªÀAvÉ, ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀÄªÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ
UÀÄA¥ÀÄUÀÆr¸ÀÄªÀÅzÀÄ, C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß ªÁåSÁå¤¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÉÆÃf¸ÀÄªÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ
¸ÀA§AzsU
À ¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ.
- ®Æ¬Ä¸ï Cå¯É£ï
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ªÁåSÁå¤¹ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄA¥ÀÄUÀÆr¹, CªÀÅUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ

C¢üPÁgÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀ MAzÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
- yAiÉÆÃ ºÉÊªÀÄ£ï
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀÄ ºÀAvÀU¼

À ÄÀ (Steps in the Process of Organising)
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ C¥ÉÃQëvÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸®

À Ä CUÀvåÀ ªÁV vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÁzÀ PÀª
æ ÄÀ UÀ¼À ¸Àgt
À A
Â iÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÆ
É ArzÉ.
£ÁªÀÅ FUÀ MAzÀÄ GzÁºÀgu
À A
É iÉÆA¢UÉ ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ºÉÃUÉ £ÀqA
É iÀÄÄvÀz
Û É JA§ÄzÀ£ÄÀ ß CxÀð ªÀiÁrPÉÆ¼ÉÆÃî t.
ºÀ£ÉßgÀqÀÄ «zÁåyðUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃ¹UÉ gÀeÁ CªÀ¢üAiÀÄ°è ±Á¯ÉAiÀÄ UÀæAxÁ®AiÀÄzÀ°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ JAzÀÄ

H»¹PÉÆ¼ÉÆîÃt. MAzÀÄ ªÀÄzsÁåºÀß CªÀjUÉ, ºÉÆ¸ÀzÁV ¥ÀæPÀluÉUÉÆArgÀÄªÀ ¥ÀÄ¸ÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß ªÁºÀ£À¢AzÀ E½¹
PÀ¥ÁlÄUÀ¼À°è eÉÆÃr¸ÀÄªÀAvÉ, ºÁUÀÆ C£ÀÄ¥ÀAiÀÄÄPÀÛ (ºÀ¼ÉAiÀÄ PÁUÀzÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁåPÉÃfAUï)UÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄ
ºÁPÀÄªÀAvÉ w½¸À¯Á¬ÄvÀÄ. MAzÀÄ ªÉÃ¼É J¯Áè «zÁåyðUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄäzÉÃ jÃwAiÀÄ°è D PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸À®Ä
¤zsÀðj¹zÀgÉ. CzÀÄ ¸ÀA¥ÀÆtð UÉÆAzÀ®zÀ°è ¥ÀAiÀÄðªÀ¸Á£ÀªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. EzÀgÀ §zÀ¯ÁV M§â «zÁåyðUÉ
ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ ªÀ»¹, «zÁåyðUÀ¼À£ÀÄß UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¹, PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÀAaPÉ ªÀiÁr ¥Àæw UÀÄA¦UÀÆ
¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁzÀ CªÀgÀ ¥Á°£À PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¹, CªÀgÀÄ ªÀgÀ¢ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁzÀ PÁAiÀÄð ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß
CªÀgÉÆ¼ÀUÉ ¨É¼É¹zÀgÉ, F PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ²ÃWÀæªÁV ºÁUÀÆ GvÀÛªÀÄªÁV ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁVzÉ.
ªÉÄÃ°£À «ªÀgÀuÉ¬ÄAzÀ F PÉ¼ÀPÀAqÀ ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è£À ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ ºÉÆgÀºÉÆªÀÄÄävÀÛªÉ:
1) PÉ®¸ÀzÀ UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ «¨sd

À £É (Identification and Division of work): ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ
¥ÀæxÀªÀÄ ºÀAvÀªÀÅ ¥ÀÆªÀð ¤zsÁðjvÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁVgÀÄªÀ PÉ®¸ÀzÀ UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉ
ºÁUÀÄ «¨sÀd£ÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÁzÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ
¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÁj¸À§ºÀÄzÀÄ ºÁUÀÆ PÉ®¸ÀzÀ ºÉÆgÉAiÀÄ£ÀÄß £ËPÀgÀgÀ°è ºÀAaPÉ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.
2) «¨sÁVÃPÀgt
À (Departmentalisation): MªÉÄä PÉ®¸Àª£
À ÄÀ ß ¸ÀtÚ ºÁUÀÆ ¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÁzÀ ZÀlÄªÀnPÉU¼
À ÁV
«AUÀr¹zÀ £ÀAvÀg,À MAzÉÃ ¸ÀégÆ
À ¥ÀzÀ ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß MmÁÖV¹ UÀÄA¥ÀÄ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄªÀÅzÀÄ. EAvÀºÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÄÀ
ªÉÊ²µÀÖöåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄUÀªÄÀ UÉÆ½¸ÀÄvÀÛª.É UÀÄA¥ÀÄUÀÆr¸ÀÄªÀ F ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ£ÀÄß ‘«¨sÁVÃPÀgt
À ’ J£ÀÄßªÀgÄÀ . «¨sÁUÀU¼
À £
À ÄÀ ß
ºÀ®ªÁgÀÄ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀUÀ¼À DzsÁgÀªÀ£ÀÄß §¼À¹ gÀZÀ£É ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. ºÉZÀÄÑ §¼À¸ÀÄªÀ d£À¦æAiÀÄªÁVgÀÄªÀ PÉ®ªÀÅ
DzsÁgÀUÀ¼ÉAzÀgÉ, ¥ÀæzÉÃ±À (GvÀÛgÀ, zÀQët, ¥À²ÑªÀÄ, EvÁå¢) ªÀÄvÀÄÛ GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ (G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ, ªÀ¸ÀÛçUÀ¼ÀÄ,
¸ËAzÀAiÀÄðªÀzð
Às PÀU¼
À ÄÀ ).
3) PÀvð
À ªÀåUÀ¼À ¤AiÉÆÃd£É (Assignment of Duties): ««zsÀ GzÉÆåÃUÀ ¸ÁÜ£UÀ ¼À °
À £
è À PÉ®¸ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ªÁåSÁå¤¸ÀÄªÀ
CUÀvÀåvÉ¬ÄzÀÄÝ, CzÀgÀAvÉ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ £ËPÀgÀjUÉ PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤AiÉÆÃd£É ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. MªÉÄä «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ
gÀavÀªÁzÀ ªÉÄÃ¯É ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ «¨sÁUÀªÀ£ÀÆß M§â ªÀåQÛAiÀÄ ¥Àæ¨sÁgÀ(charge)zÀrAiÀÄ°è Ej¸À¯ÁUÀÄªÀÅzÀÄ. £ÀAvÀgÀ
PË±À®å ºÁUÀÆ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß DzsÀj¹ ¥Àæw «¨sÁUÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀåjUÉ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁzÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÉ PÉ®¸ÀzÀ ¸ÀégÀÆ¥À ºÁUÀÆ ªÀåQÛAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ
ºÉÆAzÁtÂPÉ CvÀåUv
À åÀ ªÁVzÉ. AiÀiÁgÀÄ PÉ®¸Àª£
À ÄÀ ß GvÀª
Û ÄÀ ªÁV ¤ªÀð»¸À®Ä ¸ÀªÄÀ xÀðjgÀÄvÁÛgÆ
É Ã CªÀjUÉ PÉ®¸ÀU¼
À £
À ÄÀ ß
£AiÉÆÃf¸À¨ÃÉ PÀÄ.
4) ªÀg¢
À ªÀiÁqÀÄªÀ ¸ÀA§AzsU
À ¼ À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Establishing reporting relationships): PÉÃªÀ® PÁAiÀÄðUÀ¼À
À £
ºÀAaPÉAiÀiÁzÀgÉ ¸Á®zÀÄ, ¥Àw
æ ªÀåQÛAiÀÄÆ vÁ£ÀÄ AiÀiÁjAzÀ PÉ®¸ÀzÀ DzÉÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¥Àqz
É ÄÀ PÉÆ¼Àî¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁjUÉ
GvÀÛgÀzÁ¬ÄAiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß w½¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. F jÃwAiÀÄ ¤¢ðµÀÖ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À ¸ÁÜ¦¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ««zsÀ
«¨sÁUÀUÀ¼À°è ªÀUÀð±ÉæÃtÂÃAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ ¸ÀÈ¶Ö ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ «¨sÁUÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄªÁUÀÄªÀÅzÀÄ.
EzÀgÀ §UÉÎ D¯ÉÆÃa¹ (Think about it)
¤ªÀÄä ±Á¯ÉAiÀÄ°è ¥ÀoÉåÃvÀgÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ½UÁV £ÁlPÀ ¸ÀAWÀ, gÀ¸À¥Àæ±Éß PÀÆl, CxÀð±Á¸ÀÛç ¸ÀAWÀ ªÀÄvÀÄÛ ZÀZÁð
PÀÆl, EvÁå¢ ««zsÀ PÀÆlUÀ½gÀ§ºÀÄzÀÄ. CªÉ®èªÀÇ vÀªÀÄä ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ±ÀæªÀÄ«¨sÀd£É, ¸ÀAªÀºÀ£Á¸ÀgÀtÂ
ªÀÄvÀÄÛ PÉ®¸À ªÀgÀ¢ ªÀiÁqÀÄ«PÉAiÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß DAiÉÆÃf¹gÀÄªÀ jÃwUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀÄ¤¹, ¥ÀnÖªÀiÁr. EzÀÄ ¤ÃªÀÅ
N¢gÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÉ JµÀÄÖ ºÉÆA¢PÉAiÀiÁVzÉ?
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ (Importance of Organising)
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÁAiÀÄð £Égª

À ÃÉ j¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ ªÀåªº
À ÁgÀ ¥Àj¸ÀgPÀ ÌÀ£ÄÀ UÀÄtªÁV EgÀÄªÀAvÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
¸ÀÄ®¨sÀ ¥ÀjªÀvÀð£ÉUÉ JqÉªÀiÁrPÉÆqÀÄªÀÅzÀÄ. ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ PÁAiÀÄðzÀ ªÀÄºÀvÀéªÀÅ ªÀÄÄRåªÁV CzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
G½ªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ª
À t
À U
Â U
É É ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼£
À ÄÀ ß JzÀÄj¸À®Ä CzÀ£ÄÀ ß ¸ÀdÄÓUÆ
É ½¸ÀÄvÀÛzÉ
JA§ ¸ÀvÀå¢AzÀ GzÀã«¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆAzÀÄ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß £ÉgÀªÉÃj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄ±À¹éAiÀiÁV
UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß vÀ®Ä¥À®Ä, ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁV ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÀÄ. F PÉ¼ÀV£À CA±ÀUÀ¼ÀÄ
AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è£À ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ¤uÁðAiÀÄPÀ ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß JwÛ »rAiÀÄÄvÀÛªÉ.
1) ªÉÊ²µÀöÖ åvÉAiÀÄ ¥ÀAæ iÉÆÃd£ÀU¼

À ÄÀ (Benefits of specialisation):¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ PÁAiÀÄð¥ÀqAÉ iÉÆ¼ÀUÉ
PÉ®¸ÀzÀ ªÀåª¹
À ÜvÀ ºÀAaPÉUÉ JqÉ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀz
Û .É EzÀÄ PÁAiÀÄð¨sÁgÀª£
À ÄÀ ß vÀVÎ¸ÄÀ ªÀÅzÀgÆ
É A¢UÉ GvÁàzPÀ v
À AÉ iÀÄ£ÀÄß
ºÉaÑ¸ÀÄvÀÛzÉ. KPÉAzÀgÉ ¤¢ðµÀÖ PÉ®¸ÀUÁgÀgÀÄ ¤¢ðµÀÖ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¤AiÀÄvÀªÁV ¤ªÀð»¸ÀÄªÀgÀÄ. ¤¢ðµÀÖ
PÁAiÀÄðzÀ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀwðvÀ ¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ D PÉëÃvÀæzÀ°è PÉ®¸ÀUÁgÀ¤UÉ C£ÀÄ¨sÀªÀ UÀ½¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ
ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊ²µÀÖöåvÉUÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.
2) PÁAiÀÄð ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À°è ¸ÀàµÀÖvÉ (Clarity in working relationships): PÁAiÀÄð ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À

¸ÁÜ¦¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ, ¸ÀAªÀº£
À z
À À ±ÉÃæ tÂU¼
À £
À ÄÀ ß ¸Àµ
à U
ÖÀ Æ
É ½¸ÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁgÀÄ AiÀiÁjUÉ ªÀg¢
À ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÉ£ÄÀ ßªÀÅzÀ£ÄÀ ß
¤¢ðµÀÖ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ªÀiÁ»w ªÀUÁðªÀuÉ ºÁUÀÆ ¸ÀÆZÀ£ÉUÀ¼À°ègÀÄªÀ UÉÆAzÀ®UÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¸ÀÄvÀÛzÉ.
EzÀÄ ªÀUÀð±ÉæÃtÂÃAiÀÄ PÀæªÀÄ ( hierarchical order)ªÀ£ÀÄß gÀa¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀjAzÀ
ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ¤zsÀðj¸À®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ M§â ªÀåQÛAiÀÄÄ ZÀ¯Á¬Ä¸À§ºÀÄzÁzÀ
C¢üPÁgÀzÀ «ÄwAiÀÄ£ÀÄß UÉÆvÀÄÛ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.
3) ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼À CvÀÄåvÀª
Û ÄÀ §¼ÀPÉ (Optimum utilisation of resources): ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ J¯Áè
¨sËwPÀ, ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ §¼ÀPÉUÉ JqÉªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀÆPÀÛªÁV ¤AiÉÆÃd£É ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀjAzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£É vÀ¥ÀÄàvÀÛzÉ ºÁUÀÆ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À
GvÀÛªÀÄ §¼ÀPÉAiÀÄ£ÀÆß ¸ÁzsÀåUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ. PÁAiÀÄðUÀ¼À ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£É vÀ¦à¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ UÉÆAzÀ®UÀ¼À£ÀÄß
vÀqÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼ÀÄ ªÀåxÀðªÁUÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß PÀ¤µÀ×UÉÆ½¸À§ºÀÄzÀÄ.
4) §zÀ¯ÁªÀuU
É É ºÉÆA¢PÉÆ¼ÀÄîªÅÀ zÀÄ (Adaptation to change): ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀÄÄ, MAzÀÄ
ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ §zÀ¯ÁzÀ ¥Àj¸ÀgÀPÉÌ ºÉÆA¢PÉÆ¼Àî®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ¸ÀAWÀl£Á
gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆPÀÛªÁV ªÀiÁ¥ÁðqÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄUÀªÀÄ ¥ÀjªÀvÀð£ÉUÉ JqÉªÀiÁr PÉÆqÀÄªÀAvÉ
¤ªÀðºÀuÁ ºÀAvÀUÀ¼À DAvÀjPÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À ¥ÀjµÀÌgÀuÉ ªÀiÁqÀ®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
§zÀ¯ÁªÀuÉUÀ½zÁÝUÀÆå ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆAzÀgÀ G½ªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄÄ ¤gÀAvÀgÀªÁVgÀ®Ä Cw CUÀvÀåªÁzÀ
¹ÜgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß CzÀÄ MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ.
5) ¥ÀjuÁªÀÄPÁj DqÀ½vÀ (Effective administration): ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À ¸ÀàµÀÖ «ªÀgÀ

ºÁUÀÆ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÀvð
À ªÀåUÀ¼£
À ÄÀ ß «ªÀj¸ÀÄvÀÛz.É EzÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvð
À £É ªÀÄvÀÄÛ UÉÆAzÀ®UÀ¼£
À ÄÀ ß
¤ªÁj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. PÁAiÀÄð¸ÀA§AzsÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀàµÀÖvÉAiÀÄÄ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀªÁV
C£ÀÄµÁ×£ÀUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÁzsÀåUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀjAzÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¤ªÀðºÀuÉ ¸ÀÄ®¨sÀªÁUÀÄªÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ
EzÀÄ DqÀ½vÀz°
À è ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀéª£
À ÄÀ ß vÀgÄÀ vÀÛz.É
6) ¹§âA¢AiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ (Development of personnel): ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ°è

¸ÀÈd£À²Ã®vÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÃÛ f¸ÀÄvÀz
Û .É ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£É(delegation)AiÀÄÄ, ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ zÉÊ£ÀA¢£À
AiÀiÁAwæPÀ PÉ®¸ÀU¼
À £
À ÄÀ ß vÀªÄÀ ä C¢üÃ£ÀjUÉ ªÀ»¹PÉÆqÀÄªÀAvÉ ªÀiÁr, vÀªÄÀ ä PÁAiÀÄð¨sÁgÀª£
À ÄÀ ß PÀrªÉÄ ªÀiÁrPÉÆ¼À®
î Ä
C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀz
Û .É PÉÃªÀ® ªÀåQA
Û iÉÆ§â£À ¹Ã«ÄvÀ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ PÁgÀtPÁÌV ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ
PÁAiÀÄð¨sÁgÀzÀ vÀVÎ¸ÄÀ «PÉAiÀÄÄ CªÀ±åÀ Pª
À ÁVgÀzÃÉ , CzÀÄ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ j
À UÉ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ºÉÆ¸À «zsÁ£ÀU¼
À ÄÀ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁUÀðUÀ¼£
À ¸À®Ä CªÀPÁ±Àª£
À Æ
À ß ¸ÀºÀ MzÀV¸ÀÄvÀz
Û .É EzÀjAzÁV CªÀjUÉ ¨É¼ª
À t
À U
Â A
É iÀÄ
PÉëÃvÀæUÀ¼À C£ÉéÃµÀuÉUÉ ¸ÀªÀÄAiÀÄ ¹UÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ £Á«Ã£ÀåvÉUÉ CªÀPÁ±À ¹QÌ, PÀA¥À¤AiÀÄ ¸ÀàzsÁðvÀäPÀ ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß
§®¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ. ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ C¢üÃ£À £ËPÀgÀgÀ°è ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV JzÀÄj¸ÀÄªÀ
¸ÁªÀÄxÀåð ¨É¼À¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀÄ vÀªÀÄä ¸ÀA¥ÀÆtð ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß CjAiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
7) «¸Àg
Û u
À É ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ª
À t
À U
Â É (Expansion and growth): ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¨É¼ª
À t
À U
Â É ºÁUÀÆ
ªÉÊ«zsÀåvÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀgÉÆA¢UÉ ¥ÀæZÀ°vÀzÀ°ègÀÄªÀ gÀÆrüUÀ½UÉ ©ü£ÀßªÁzÀ ºÉÆ¸À ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼À£ÀÄß
vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
EzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆAzÀÄ PÉ®¸ÀzÀ ºÀÄzÉÝUÀ¼ÀÄ, «¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀ®èzÉÃ, vÀ£Àß GvÀà£Àß
±ÉæÃtÂUÀ¼À£ÀÄß ªÉÊ«¢üåÃPÀgÀtUÉÆ½¸À®Æ C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. ºÁ°¬ÄgÀÄªÀ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À
eÉÆvÉUÉ ºÉÆ¸À ¨sËUÉÆÃ½PÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀUÀ¼À£ÀÆß ¸ÉÃj¹PÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ UÁæºÀPÀ ¸ÀASÉå, ªÀiÁgÁl, ¯Á¨sÀ
ºÉZÁÑUÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
»ÃUÉ, ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄ¬ÄAzÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ CªÀåªÀ¸ÉÜAiÉÆ¼ÀUÉ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß vÀgÀÄvÁÛ£É, d£ÀgÀ°ègÀÄªÀ
PÉ®¸À CxÀªÁ ºÉÆuÉUÁjPÉ ºÀAaPÉÆ¼ÀÄîªÀ §UÉV£À ¸ÀAWÀµÀðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¸ÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ UÀÄA¥ÀÄ-PÁAiÀÄðPÉÌ
¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ¥Àj¸ÀgÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄvÁÛ£É.
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À ªÉÊ²µÀÖöåvÉUÉ zÁj ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ C¥ÁAiÀÄªÉAzÀgÉ PÉ®¸ÀªÉÇAzÀgÀ

PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£ÉAiÀiÁzÀgÉ KPÀvÁ£ÀvÉ, MvÀÛqÀ, ¨ÉÃ¸ÀgÀ, UÉÊgÀÄºÁdgÁUÀÄ«PÉ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
F ¸À¤ßªÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ K£ÀÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ?
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZ£
À É (Organisation Structure)
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ¥sÀ°vÁA±ÀªÉÃ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZÀ£É. MAzÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆAzÀgÀ

¯Á¨sz
À ÁAiÀÄPÀvA
É iÀÄ£ÀÄß ºÉa¸
Ñ ÄÀ vÀz
Û .É AiÀiÁªÁUÀ MAzÀÄ GzÀåªÄÀ ªÀÅ vÀ£ßÀ UÁvÀæ CxÀªÁ ¸ÀAQÃtðvÉAiÀÄ°è ¨É¼A
É iÀÄÄvÀz
Û A
É iÉÆÃ,
DUÀ vÀPÀÄÌzÁzÀ ¸ÀAWÀl£Á gÀZÀ£ÉAiÀÄ CUÀvÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß CzÀÄ ªÀÄ£ÀUÁtÄvÀÛzÉ. ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄvÀÛ UÀªÀÄ£À PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀzÀ
¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ªÀiÁvÀæ MAzÉÃ §UÉAiÀÄ ¤¢ðµÀÖ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß §ºÀ¼ÀµÀÄÖ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀªÀgÉUÉ PÁAiÀÄÄÝPÉÆ¼ÀÄîvÀÛªÉ. DzÁUÀÆå,
EAvÀºÀ ¤±ÀÑ®vÉAiÀÄÄ G¢ÝªÉÄAiÉÆAzÀPÉÌ PÉqÀÄPÀ£ÀÄß GAlÄªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ JAzÀÄ ¸Á©ÃvÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. KPÉAzÀgÉ,
MA¢¤vÀÆ §zÀ¯ÁUÀzÉÃ EgÀÄªÀ PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ ªÀÄÄZÀÑ®àqÀÄvÀÛªÉ CxÀªÁ CªÀÅUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉ ¸ÀÜVvÀUÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ.
MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ ¨É¼ÉzÀAvÉ, ºÉÆ¸À PÁAiÀÄðUÀ¼À GzÀAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÀZÀ£ÁvÀäPÀ ªÀUÀð±ÉæÃtÂ(structural

hierarchy)UÀ¼°
À £
è À ºÉZ¼
ÑÀ U
À ¼
À À PÁgÀt¢AzÀ ¸ÀªÄÀ £ÀA
é iÀÄvÉAiÀÄÄ PÀµª
ÖÀ ÁUÀÄvÀz
Û .É »ÃUÉ, MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ ¸ÀÄUÀªÄÀ ªÁV
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸ÀgÁvÀäPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸À®Ä, CzÀgÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ §UÉÎ UÀªÀÄ£À ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ
CªÀ±åÀ Pª
À ÁUÀÄvÀz
Û .É
¦Ãlgï qÀPæ ÀgïgÀªÀgÀÄ, “¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ C¤ªÁAiÀÄð CA±ÀªÁVzÉ; ªÀÄvÀÄÛ zÉÆÃµÀ¥ÀÆjvÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ
ªÀåªÀºÁgÀzÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß UÀA©üÃgÀªÁV ÇÀÛªÀå¸ÀÛUÉÆ½¸À§ºÀÄzÀÄ ºÁUÀÆ £Á±ÀUÉÆ½¸À®Æ§ºÀÄzÀÄ”
JAzÀÄ ºÉÃ¼ÀÄªÁUÀ, ¸ÀÆPÀª
Û ÁzÀ ¸ÀAWÀl£Á gÀZ£
À A
É iÀÄ£ÀÄß ºÉÆAzÀÄªÀ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvA
É iÀÄ ªÉÄÃ¯É ºÉa£
Ñ À MvÀÄÛ ¤ÃqÀÄvÁÛg.É
¸ÀAWÀl£Á gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀåªÀ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ QæAiÀiÁvÀäPÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ¤ªÀð»¸À®àqÀÄªÀ ZËPÀlÄÖ JAzÀÄ

ªÁåSÁå¤¸À§ºÀÄzÁVzÉ. CzÀÄ d£ÀgÀÄ, PÉ®¸À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.
EzÀÄ ªÀiÁ£Àª,À ¨sËwPÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ ¸Àº¸
À A
À §AzsÀ (correlation) ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÄÀ £ÀA
é iÀÄvÉU¼
À £
À ÄÀ ß
GAlÄªÀiÁqÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ ªÀåªº
À ÁgÀ G¢ÝªÄÉ AiÉÆAzÀÄ C¥ÉÃQëvÀ UÀÄjUÀ¼À ¸Á¢ü¸ÄÀ «PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁzsåÀ UÆ
É ½¸ÀÄvÀz
Û .É
MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀAWÀl£Á gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ £ÀPÉëAiÉÆAzÀgÀ°è vÉÆÃj¸À¯ÁUÀÄªÀÅzÀÄ.
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ §ºÀÄ ªÀÄnÖUÉ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ gÀZÀ£ÉUÉ ¸ÀégÀÆ¥À ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ,
M§â ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÁzÀ C¢üÃ£ÀgÀ ¸ÀASÉåUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. EzÀÄ gÀZ£
À A
É iÀÄ°è£À
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀgÁUÀªÁzÀ ¸ÀAªÀº£
À z
À À ºÀjªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªº
À ÁgÀ G¢ÝªÄÉ AiÀÄ PÁAiÀiÁðZÀgu
À U
É ¼
À À ªÉÄÃ¯É GvÀª
Û ÄÀ ¤AiÀÄAvÀt
æ UÀ¼£
À ÄÀ ß
RavÀ¥Àr¸À®Ä MAzÀÄ ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ CvÀåªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ.
MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZ£

À A
É iÀÄÄ, ªÀåQU
Û ¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ «¨sÁUÀU¼
À À dªÁ¨ÁÝjUÀ¼£
À ÄÀ ß ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ ªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÄÀ £À¬
é Ä¸ÀÄªÀ
ªÀÄÆ®PÀ G¢ÝªÄÉ AiÀÄÄ MAzÀÄ ¸ÀªÄÀ UÀæ WÀlPÀªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß ¸ÁzsåÀ UÆ
É ½¸ÀÄªÀ ZËPÀl£
Ö ÄÀ ß MzÀV¸ÀÄvÀz
Û .É
EzÀ£ÀÄß MAzÀÄ GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ CxÀð ªÀiÁrPÉÆ¼Àî®Ä £ÁªÀÅ ¥ÀæAiÀÄwß¸ÉÆÃt.
GzÁºÀgÀuÉUÉ: ¹ävÁgÀªÀgÀÄ PÉ® ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ »AzÉ vÀªÀÄäzÉÃ DzÀ mÁæªÉ¯ï KeÉ¤ì ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ. CªÀgÀÄ vÀªÀÄä
ªÀÄÆªÀgÀÄ GzÉÆåÃVUÀ½UÉ F PÉ¼ÀPÀAqÀAvÉ PÁAiÀÄð ºÀAaPÉ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ. ‘£ÉÃºÁ; ¤ÃªÀÅ «ªÀiÁ£À, gÉÊ®Ä ªÀÄvÀÄÛ
§¸ÀÄì EªÀÅUÀ¼À PÁ¬ÄÝj¸ÀÄ«PÉU¼
À À ¥À¨
æ Ás jAiÀiÁV¢ÝÃj’. ‘PÀgu
À ï, ¤ÃªÀÅ ªÀ¸w
À UÀÈºÀU¼
À À PÁ¬ÄÝj¸ÀÄ«PÉ «¨sÁUÀ £ÉÆÃrPÉÆ½’î.
‘¸Á»¯ï, ¤ÃªÀÅ D£ï¯ÉÊ£ï «ZÁgÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉærmï PÁqÀÄðUÀ¼À ¥ÁªÀwUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¹’. ‘¤ÃªÀÅ ªÀÄÆªÀgÀÆ
£À£ÀUÉ ¤AiÀÄ«ÄvÀªÁV ªÀgÀ¢ ¤Ãr’. »ÃUÉ, ªÉÄÃ°£À PÉ®ªÀÅ ªÁPÀåUÀ¼À°è ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ ¹zÀÞ¥Àr¸À®àlÄÖ,
CzÀgÀ°è CªÀgÀ C¢üPÁgÀzÀ ±ÉæÃtÂUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ PÉëÃvÀæUÀ¼À£ÀÄß ¤¢ðµÀÖ¥Àr¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
ºÉÆÃAqÁ vÀ£ßÀ R & D PÁAiÀiÁðZÀgu

À AÉ iÀÄ gÀZ£
À AÉ iÀÄ£ÀÄß §®¥Àr¹PÉÆ¼Àî°zÉ
(Honda to Strengthen Structure of its R & D Operations)
PÁ¥ÉÆÃðgÉÃmï ¥sÉ§æªÀj 21, 2006

mÉÆÃQAiÉÆÃ, d¥Á£ï, ¥sÉ§æªÀj 21, 2006.
K¦æ¯ï 1, 2006 jAzÀ eÁjUÉ §gÀÄªÀAvÉ ºÉÆÃAqÁ ªÉÆÃmÁgï PÀA¥À¤ °«ÄmÉqï, ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ
C©üªÀÈ¢Þ ZÀlÄªÀnPÉUÀ½UÉ ºÉÆuÉAiÀiÁVgÀÄªÀ ºÉÆÃAqÁzÀ ¥ÀÆtð MqÉvÀ£ÀzÀ C¢üÃ£À PÀA¥À¤AiÀiÁVgÀÄªÀ
ºÉÆÃAqÁ Dgï. DåAqï r. PÀA¥À¤ °«ÄmÉqïUÁV, MAzÀÄ ºÉÆ¸À ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ gÀZ£
À A
É iÀÄ£ÀÄß ©qÀÄUÀqª
É iÀ ÁqÀÄªÀ
vÀ£ßÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀPæ n
À ¹zÉ. EwÛÃa£À vÁAwæPÀ G£ÀßwÃPÀgt
À UÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄAzÀÄªÀgz
É À ªÀåªº
À ÁgÀ «¸Àg
Û u
À U
É ½
À AzÀ
ºÉÆÃAqÁ R & D AiÀÄ°è C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ºÀAvÀz°
À ègÄÀ ªÀ vÁAwæPÀ WÀlPÁA±ÀU¼
À À ªÉÊ«zsåÀ vÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAQÃtðvÉU¼
À ÄÀ
ºÁUÀÆ ªÁºÀ£ÀUÀ¼À ¸ÀASÉåUÀ¼ÀÄ £ÁlQÃAiÀÄªÁV ºÉaÑªÉ. ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¸À¤ßªÉÃ±À ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀ«µÀåzÀ°è ªÀÄÄA¢£À
ªÀåªÀºÁgÀ «¸ÀÛgÀuÉUÀ¼ÉgÀqÀPÀÆÌ GvÀÛgÀªÁV ºÉÆ¸À gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ©qÀÄUÀqÉ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄªÀÅzÀÄ. ºÉÆ¸À gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ
¥ÀæwAiÉÆ§â ¸ÀºÀAiÉÆÃVUÀÆ G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ ªÀÄÄAvÉÆqÀUÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß, ¥ÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À ºÉZÀÄÑ ¸ÀàµÀÖ
ªÁåSÁå£ÀzÉÆA¢UÉ ºÁUÀÆ ¸ÁºÀ¹ C¢üPÁgÀ ¥Àæw¤AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ, ¥ÀæzÀ±Àð£ÀzÉÆA¢UÉ «ªÀj¸À®Ä
¸ÁzsåÀ UÆ
É ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ. «ÄV¯ÁV ºÉÆ¸À gÀZ£
À A
É iÀÄÄ, ¸ÀAWÀl£ÉAiÉÆ¼ÀUÉ ¤zsÁðgÀ ªÀiÁqÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß wÃªÀª
æ ÁV¸ÀÄªÀÅzÀPÌÉ
¸ÀºÁAiÀÄªÁUÀÄªÀAvÉ ¸ÀAªÀºÀ£À ¸Á¢ü¸ÀÄªÀÅzÀPÁÌV «£Áå¸ÀUÉÆ½¸À¯ÁVzÉ.
ºÉÆ¸À gÀZÀ£ÉAiÀÄ gÀÆ¥ÀgÉÃSÉUÀ¼ÀÄ:
1) C¹ÛvÀézÀ°ègÀÄªÀ R & D PÉÃAzÀæUÀ¼ÁzÀ ÇÁPÁ R & D PÉÃAzÀæ, ªÁPÉÆÃ R & D PÉÃAzÀæ ªÀÄvÀÄÛ vÉÆÃ¶V
R & D PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ ºÁ° ¨sËUÉÆÃ½PÀ ¥ÀæzÉÃ±ÀzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀAWÀnvÀªÁVzÀÄÝ, FUÀ ¤¢ðµÀÖ
PÁAiÀÄðUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É LzÀÄ PÉÃAzÀæUÀ¼À£ÁßV ¥ÀÄ£Àgï-¸ÀAWÀnvÀªÁUÀÀ°ªÉ. F LzÀÄ PÉÃAzÀæUÀ¼À
ºÉ¸g
À ÄÀ UÀ¼A
É zÀg:É ªÉÆÃmÁgï¸ÉÊPÀ¯ï qÉª®
É ¥ïªÉÄAmï ¸ÉAlgï, DmÉÆÃªÉÆ¨ÉÊ¯ï qÉª®
É ¥ïªÉÄAmï ¸ÉAlgï,
¥ÀªÀgï ¥ÁæqÀPïÖ÷ì qÉªÉ®¥ïªÉÄAmï ¸ÉAlgï, KgÉÆÃ EAf£ï qÉªÉ®¥ïªÉÄAmï ¸ÉAlgï ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÃ¹Pï
mÉPÁß®f ¸ÉAlgï.
2) ¥Àæw PÉÃAzÀæªÀÇ ¥ÀævÉåÃPÀ PÀbÉÃj ºÉÆAzÀ°zÀÄÝ, AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ, GvÀà£ÀßUÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ, vÁAwæPÀ C©üªÀÈ¢Þ
ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÀ- EªÀÅUÀ¼À ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ¸ÀàµÀÖªÁV ªÁåSÁå¤¸À¯ÁVzÉ.
3) ¥À¸
æ ÄÀ ÛvÀ ¥Àw
æ PÉÃAzÀz
æ À ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀ £ÉÃvÀÈvÀéz°
À ègÄÀ ªÀ PÁAiÀiÁðZÀgu
À A
É iÀÄ ¤zsÁðgÀ vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄîªÀ ¥Áæx«
À ÄPÀ
C¢üPÁgÀªÀÅ ¥Àæw PÉÃAzÀæzÉÆ¼ÀVgÀÄªÀ ¥Àæw PÀbÉÃjAiÀÄ ªÀÄÄRå¸ÀÜjUÉ ¥Àæw¤AiÉÆÃf¸À®àqÀÄªÀÅzÁVzÀÄÝ, ¥Àæw
PÀbÉÃjAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀAvÉ ¸ÁéAiÀÄvÀÛ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
¸Á¢ü¸ÄÀ ªÀÅzÁVzÉ.
4) ¸ÀªÄÀ vÀ®ªÁzÀ ºÁUÀÆ PÀrªÉÄ ºÀAvÀªÅÀ ¼À/î ¥Àzg

À ª
À ÅÀ ¼Àî ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZ£
À A
É iÀÄ£ÀÄß C¼Àªr
À ¹PÉÆ¼ÀÄª
î ÅÀ zÀjAzÀ
PÀbÉÃj ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ ¸ÀºÀAiÉÆÃVUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀÄ®¨sÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃgÀ ¸ÀAªÀºÀ£À ¸Á¢ü¸À§ºÀÄzÀÄ.
5) ªÉÆÃmÁgÀÄ ªÁºÀ£À C©üªÈÀ ¢Þ PÉÃAzÀz

æ ,À GvÀà£ßÀ C©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ªÀÄvÉÛ ºÉÆÃAqÁ ¨ÁæAqï ºÁUÀÆ
CPÀÆågÀ ¨ÁæAqï JAzÀÄ ¥ÀævÉåÃQ¸À¯ÁUÀÄªÀÅzÀÄ.
C©üªÀÈ¢Þ PÉÃAzÀæzÀ ¥Àæ¨sÁgÀ C¢üPÁgÀzÀ

DqÀ½vÀ ªÀÄAqÀ½ ¸ÀzÀ¸Àå (DqÀ½vÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÄ
ªÀÄAqÀ½ ¸ÀzÀ¸Àå, ºÉÆÃAqÁ R & D)
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ
ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÄ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÄ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÄ vÁAwæPÀvÉAiÀÄ

ªÀiÁUÀð¸ÀÆa
vÁAwæPÀ C©üªÀÈ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ
DqÀ½vÀ GvÀà£Àß C©üªÀÈ¢Þ
C©üªÀÈ¢Þ GvÀà£Àß C©üªÀÈ¢Þ
J¯Áè DqÀ½vÀ GvÀà£ÀßzÀ «£Áå¸À
vÁAwæPÀ C©üªÀÈ¢ÞUÉ M¼ÀUÉÆAqÀAvÉ
¥ÁvÀæUÀ¼ÀÄ, ¸ÁªÀiÁ£Àå
¥Àæw GvÀà£ÀßzÀ CAUÀ, GvÀà£ÀßzÀ C©üªÀÈ¢Þ
«zÀåªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ, HR
CªÀÅUÀ¼À EAf£ï
¸Ë®¨sÀå, ¤ªÀðºÀuÉ
ªÀÄvÀÄÛ ZÁ¹¸ï
EvÁå¢.
F gÀZ£
À A
É iÀÄ §zÀ¯ÁªÀuA
É iÀÄÄ ºÉÆÃAqÁzÀ ¤gÀAvÀgÀ ¥Àj±Àª
æ ÄÀ zÀ MAzÀÄ ¨sÁUÀªÁVzÀÄÝ, ¥Àz
æ Ás £À UÀÄt®PÀt
ë UÀ¼£
À ÄÀ ß
§®¥Àr¸ÀÄªÀ°è ºÉÆÃAqÁ C£À£åÀ ªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆÃAqÁ ¸ÀA¸ÉÜUÉ C£À£åÀ ªÁVgÀÄªÀ CvÁåzÄÀs ¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÈd£À²Ã®
vÀAvÀæeÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉ¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. EzÀjAzÁV ºÉÆÃAqÁ PÀA¥À¤
¸ÀªÀiÁdªÀÅ C¥ÉÃQë¸ÀÄªÀAvÉ vÀ£Àß C¹ÛvÀéªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
http://world.honda.com/news/2006/C06022/R and DO Operations/
¸ÀAWÀl£Á gÀZÀ£ÉAiÀÄ «zsÀUÀ¼ÀÄ (Types of Organisation Structures): MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ

C¼ÀªÀr¹PÉÆArgÀÄªÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ CzÀgÀ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ ¸ÀégÀÆ¥ÀUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É
§zÀ¯ÁªÀuA
É iÀiÁUÀÄvÀz
Û .É ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ gÀZ£
À A
É iÀÄ£ÀÄß JgÀqÄÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÁV ªÀVÃðPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ. CªÀÅ AiÀiÁªÀÅªÉAzÀg:É
1. PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZÀ£É (Functional Structure) ªÀÄvÀÄÛ
2. «¨sÁVÃAiÀÄ gÀZÀ£É (Divisional Structure)
PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZ£
À É (Functional Structure)
MAzÉÃ ¸ÀégÆ
À ¥ÀªÅÀ ¼Àî PÁAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß PÁAiÀiÁðvÀäPz
À r
À AiÀÄ°è MAzÀÄUÀÆr¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ F ¥Àª
æ ÄÀ ÄR PÁAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß
¥Àv
À ÁV ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZ£
À AÉ iÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈf¸ÀÄvÀz
Û .É J¯Áè «¨sÁUÀU¼
À Æ
À M§â ¸ÀªÄÀ £ÀA
é iÀiÁ¢üPÁjUÉ
ªÀgÀ¢ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, MAzÀÄ GvÁàzÀ£Á ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄR PÁAiÀÄðUÀ¼ÁV PÉ®¸ÀzÀ «¨sÀd£ÉAiÀÄÄ,
GvÁàzÀ£É, RjÃ¢, ªÀiÁgÁl¥ÀæQæAiÉÄ, ¯ÉPÀÌ¥ÀvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¹§âA¢UÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ. F «¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß E£ÀÆß
ªÀÄÄAzÀÄªÀjzÀÄ ªÀUÀðUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. »ÃUÉ MAzÀÄ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ MAzÉÃ jÃwAiÀÄ CxÀªÁ
¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄUÀÆr¸ÀÄªÀ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ «£Áå¸ÀªÁVzÉ.
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ ¤zÉÃð±ÀPÀ
ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® ªÀiÁgÁl¥ÀæQæAiÉÄ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ RjÃ¢¸ÀÄ«PÉ

C©üªÀÈ¢Þ
PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZÀ£É
C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÄÀ (Advantages): PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ ºÀ®ªÁgÀÄ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. CªÀÅUÀ¼À°è

ªÀÄÄRåªÁzÀªÀÅ F PÉ¼ÀV£ÀAwªÉ:
J) ¤¢ðµÀÖ PÁAiÀÄðUÀ½UÉ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ¤ÃqÀÄªÀÅzÀjAzÀ MAzÀÄ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ ªÀÈwÛ¥ÀgÀ ªÉÊ²µÀÖöåvÉUÉ

PÁgÀtªÁUÀÄvÀz
Û .É EzÀjAzÁV, «¨sÁUÀªÇÉ AzÀg°
À £
è À £ËPÀgg
À ÄÀ MAzÉÃ jÃwAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ
ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß GvÀÛªÀÄ¥Àr¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀjAzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ±ÀQÛAiÀÄ §¼ÀPÉAiÀÄ°è zÀPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß
GvÉÃÛ f¸ÀÄvÀz
Û .É
©) ¤ªÀð»¸À®àqÀÄªÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À°è ¸ÁªÀÄåvÉ EgÀÄªÀ PÁgÀt, CzÀÄ MAzÀÄ «¨sÁUÀzÉÆ¼ÀUÉ ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÉÆÃæ vÁì»¸ÀÄvÀÛz.É
¹) EzÀÄ ªÀåª¸
À ÁÜ¥£
À Á ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀiÁðZÀgu
À A
É iÀÄ zÀPv
ëÀ A
Ñ ÄÀ ªÀÅzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄªÁV C¢üPÀ ¯Á¨sU
À ½
À ¸À®Ä
¸ÀºÁAiÀÄªÁUÀÄvÀz
Û .É
r) EzÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvð

À £ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀ¤µÀ×UÆ
É ½¸À®Ä JqÉªiÀ ÁrPÉÆqÀÄªÀÅzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄªÁV ¥Àª
æ iÀ Át-
«ÄvÀªÀåAiÀÄUÀ¼ÀÄAmÁUÀÄvÀÛªÉ (economies of scale) ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ ªÉZÀÑªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ.
E) ¹Ã«ÄvÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ PË±À®åzÀ ªÉÄÃ¯É ªÀiÁvÀæ UÀªÀÄ£À ºÀj¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ GzÉÆåÃVUÀ½UÉ vÀgÀ¨ÉÃw ¤ÃqÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß
¸ÀÄ®¨sU
À Æ
É ½¸ÀÄvÀÛz.É
J¥sï) EzÀÄ ««zsÀ PÁAiÀÄðUÀ½UÉ ¸ÁPÀµÀÄÖ UÀªÀÄ£À ¤ÃqÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß SÁwæ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.

C£À£ÄÀ PÀÆ®UÀ¼ÄÀ (Disadvantages): PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è ºÀ®ªÀÅ C£À£ÀÄPÀÆ®UÀ½zÀÄÝ, ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆAzÀÄ
EzÀ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ ªÀÄÄ£Àß EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjUÀtÂ¸À¨ÉÃPÀÄ. CªÀÅUÀ¼À°è PÉ®ªÀÅ F PÉ¼ÀV£ÀAwªÉ:
J) PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ, PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜ£ÀÄ C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄªÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ½VAvÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀªÁðAVÃt

GzÉÝÃ±ÀUÀ½UÉ PÀrªÉÄ ªÀÄºÀvÀé ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. EAvÀºÀ ¥ÀzÀÞwUÀ¼ÀÄ MAzÉÃ PÁAiÀÄðPÉÌ «Äw «ÄÃjzÀ ªÀÄºÀvÀé
¤ÃqÀ§ºÀÄzÁzÀ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ¸ÁªÀiÁædåPÌÉ £ÁA¢AiÀiÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ »vÁ¸ÀQA
Û iÀÄ£ÀÄß §¢Vj¹, «¨sÁUÀzÀ
»vÁ¸ÀQU
Û É ªÀÄºÀvéÀ ¤ÃqÀÄªÀÅzÀjAzÀ JgÀqÄÀ CxÀªÁ ºÉa£
Ñ À «¨sÁUÀU¼
À À £ÀqÄÀ ªÉ ¥Àg¸
À g
àÀ À ¸ÀAªÀº£
À PÀ ÌÉ CrØAiÀiÁUÀÄvÀz
Û .É
©) PÁAiÀiÁðvÀäPÀªÁV «©ü£ÀßUÉÆ½¸À®àlÖ «¨sÁUÀUÀ¼ÉÆ¼ÀUÉ ªÀiÁ»w «¤ªÀÄAiÀÄUÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁUÀÄªÀÅzÀjAzÀ, EzÀÄ

¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄzÀ°è ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ½UÉ zÁj ªÀiÁrPÉÆqÀ§ºÀÄzÀÄ.
¹) JgÀqÀÄ CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ «¨sÁUÀUÀ¼À »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À°è ºÉÆAzÁtÂPÉAiÀÄ PÉÆgÀvÉ¬ÄzÁÝUÀ, »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À ¸ÀAWÀµÀð

GzÀã«¸À§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgu
À U
É ,É ªÀiÁgÁl «¨sÁUÀªÅÀ UÁæºPÀ -À ¸ÉßÃ»Ã «£Áå¸PÀ ÌÉ MvÀÄÛ ¤ÃrzÁUÀ GvÁàz£
À A
É iÀÄ°è
PÀptvÉU¼
À £
À ÄÀ ß GAlÄªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. CAvÀºÀ ©ü£Áß©ü¥ÁæAiÀÄªÀÅ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ »vÁ¸ÀQÛ FqÉÃjPÉAiÀÄ CxÀðzÀ°è
vÉÆAzÀgÉAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. ¥Àv
æ ÉåÃPÀ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ C£ÀÄ¥À¹ÜwAiÀÄ°è CAvÀgï-«¨sÁUÀzÀ ¸ÀAWÀµÀðUÀ¼ÀÆ ¸ÀºÀ
GzÀã«¸À§ºÀÄzÀÄ.
r) MAzÉÃ jÃwAiÀÄ PË±À®å ºÁUÀÆ eÁÕ£ÀUÀ¼À DzsÁgÀªÀÅ¼Àî d£ÀgÀÄ ¸ÀAPÀÄavÀ zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£À ¨É¼É¹PÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ.
EzÀÄ C£ÀªÄÀ åvU
É É CªÀPÁ±À«ÃAiÀÄÄªÀÅzÀjAzÀ ¨ÉÃgÁªÀÅzÉÃ zÀÈ¶ÖPÆ
É Ã£ÀzÀ ±ÁèW£
À É ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀg°
À è PÀptªÁUÀÄªÀÅzÀÄ.
PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÄ G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ ¤ªÀðºÀuÁ ¸ÁÜ£ÀUÀ½UÉ vÀgÀ¨ÉÃw ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀÅ¢®è, KPÉAzÀgÉ
ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è C£ÀÄ¨sÀªÀ MlÄÖUÀÆr¹PÉÆ¼Àî®Ä CªÀjUÉ ¸ÁzsÀåªÁUÀÄªÀÅ¢®è.
¤AiÀÄ«ÄvÀªÁV ¢£À¥w
À Pæ U
É ¼
À £
À ÄÀ ß N¢ ªÀÄvÀÄÛ ¤vÀåzÀ ¸ÀÄ¢ÝAiÀÄ°è ªÀåªº
À ÄÀ gÀZ£
À A
É iÀÄ£ÀÄß C¼Àªr
À ¹PÉÆAqÀ
§UÉÎ UÀÄgÀÄw¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹. CªÀÅUÀ¼À gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÆ ªÀiÁUÀð¢AzÀ ¸ÀÄzsÁjvÀªÁVAiÉÄÃ ªÀÄvÀÄÛ
C¥ÉÃQëvÀ ¥s°
À vÁA±À ®¨såÀ ªÁVzÉAiÉÄÃ?
¸ÀÆPÀv
Û É (Suitability): ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ UÁvÀæ zÉÆqÀØzÁVzÁÝUÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝUÀ,
PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À°è G£ÀßvÀ±ÉæÃtÂAiÀÄ ªÉÊ²µÀÖöåvÉAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉ¬ÄzÁÝUÀ EzÀÄ CvÀåAvÀ ¸ÀÆPÀÛªÁVzÉ.
«¨sÁVÃAiÀÄ gÀZ£
À É (Divisional Structure)
ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ C£ÉÃPÀ zÉÆqÀØ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀgÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÆ®
PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZÀ£É¬ÄAzÀ vÁªÁVAiÉÄÃ zÀÆgÀ ¸ÀjzÀÄ vÀªÀÄä ZÀlÄªÀnPÉUÀ½UÉ ºÉZÀÄÑ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ «¨sÁVÃAiÀÄ
gÀZÀ£ÉAiÀÄvÀÛ ªÁ° ¥ÀÄ£Àgï-¸ÀAWÀn¹PÉÆArªÉ. MAzÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ªÀUÀðzÀ GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ½UÉ EzÀÄ
¸ÀjºÉÆAzÀÄvÀÛzÉ. KPÉAzÀgÉ, ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ KPÀgÀÆ¥ÀzÀ PÁAiÀÄðUÀtªÀ£ÉßÃ ¤ªÀð»¹zÀgÀÆ, CzÀÄ
««zsÀ GvÀà£Àß ªÀUÀðUÀ½UÉ ªÉÊ«¢üåÃPÀj¹PÉÆAqÁUÀ, GzÀã«¸ÀÄªÀ ¸ÀAQÃtðvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸À®Ä ºÉZÀÄÑ «PÀ¹vÀ
gÀZÀ£Á «£Áå¸ÀzÀ C¼ÀªÀrPÉ CUÀvÀåªÉAzÀÄ ¨sÁ«¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
MAzÀÄ «¨sÁVÃAiÀÄ gÀZ£

À AÉ iÀÄ°è, ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZ£
À AÉ iÀÄÄ ¥Àv
æ åÉ ÃPÀ ªÀåªº
À ÁgÀ WÀlPÀ CxÀªÁ «¨sÁUÀU¼
À £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArgÀÄvÀz
Û .É
¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ WÀlPÀPÆ
À Ì M§â «¨sÁVÃAiÀÄ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuU
É É dªÁ¨ÁÝg£
À ÁVzÀÄÝ, D WÀlPÀzÀ ªÉÄÃ¯É
C¢üPÁgÀ ºÉÆA¢gÀÄvÁÛ£É. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV, vÀAiÀiÁgÁUÀÄªÀ ««zsÀ GvÀà£ÀßUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ªÀiÁ£ÀªÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
UÀÄA¥ÀÄ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ «¨sÁUÀªÀÇ §ºÀÄPÁAiÀiÁðvÀäPÀªÁVzÉ. KPÉAzÀgÉ, MAzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå UÀÄj
¸Á¢ü¸À®Ä ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ «¨sÁUÀzÀ®Æè GvÁàzÀ£É, ªÀiÁgÁl ¥ÀæQæAiÉÄ, ºÀtPÁ¸ÀÄ, RjÃ¢¸ÀÄ«PÉ, EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß
MmÁÖ V ¤ªÀ ð »¸À ¯ ÁUÀ Ä vÀ Û z É . GvÀ à £ À ß ±É æ Ã tÂ U É ¸À A §A¢ü ¹ zÀ J¯Áè PÁAiÀ Ä ðUÀ ¼ À ® Æè ¥À j twAiÀ Ä £À Ä ß
C©üªÈÀ ¢ÞUÆ
É ½¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ ¸ÀéAiÀÄA¥ÀÆtðªÁVgÀÄvÀÛz.É
E£ÉÆßAzÀÄ jÃwAiÀÄ°è ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÁzÀg,É ¥Àw

æ AiÉÆAzÀÄ «¨sÁUÀz®
À Æè, PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZ£
À AÉ iÀÄ£ÀÄß C¼Àªr
À ¹PÉÆ¼À¨
Û .É
DzÁUÀÆå, ¤¢ðµÀÖ GvÀ£
à ßÀ ±ÉÃæ tÂUÉ C£ÀÄ¸ÁgÀªÁV «¨sÁUÀU¼
À À PÁAiÀÄðUÀ¼ÄÀ ©ü£ßÀ ªÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ. C®èzÃÉ , ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ
«¨sÁUÀªÀÇ ¯Á¨sÀzÀ PÉÃAzÀæzÀAvÉ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀÄÝ, DAiÀiÁ «¨sÁUÀzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜ£ÀÄ vÀ£Àß «¨sÁUÀzÀ ¯Á¨sÀ-
£ÀµÀÖUÀ½UÉ dªÁ¨ÁÝgÀ£ÁVgÀÄvÁÛ£É. GzÁºÀgÀuÉUÉ, MAzÀÄ zÉÆqÀØ PÀA¥À¤AiÀÄÄ ¸ËAzÀAiÀÄðªÀzsÀðPÀUÀ¼ÀÄ, ªÀ¸ÀÛçUÀ¼ÀÄ,
EvÁå¢ «¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ§ºÀÄzÀÄ.
C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÄÀ (Advantages): «¨sÁVÃAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. CªÀÅUÀ¼À°è

¥Àª
æ ÀÄÄRªÁzÀªÀÅ F PÉ¼ÀV£ÀAwªÉ:
J) GvÀà£ÀßzÀ «²¶ÖÃPÀgÀtªÀÅ «¨sÁVÃAiÀÄ ªÀÄÄRå¸ÀÜ¤UÉ §ºÀÄªÀÄÄT PË±À®åUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹PÉÆ¼Àî®Ä

¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁr, CªÀ£ÀÄ G£ÀßvÀ ºÀÄzÉÝUÀ½UÉ ¸ÀeÁÓUÀ®Ä £ÉgÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. KPÉAzÀgÉ, MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ GvÀà£ÀßPÉÌ
¸ÀA§A¢ü¹zÀ J¯Áè PÁAiÀÄðUÀ¼À°è CªÀ¤UÉ C£ÀÄ¨sÀªÀ zÉÆgÀPÀÄvÀÛzÉ.
©) ««zsÀ «¨sÁUÀUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ DzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉZÀÑUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀªÁV UÀÄgÀÄw¸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¤UÀ¢UÉÆ½¸À§ºÀÄzÁzÀÝjAzÀ, «¨sÁVÃAiÀÄ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÄ ¯Á¨sÀUÀ½UÉ GvÀÛgÀzÁ¬ÄAiÀiÁVgÀÄvÁÛgÉ. EzÀÄ
PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ªÀiÁ¥À£PÀ ÌÉ ¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀªÁzÀ DzsÁgÀª£
Û .É EzÀÄ, PÀ¼¥
À É PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ
¥ÀæPÀgÀtUÀ¼À°è «¨sÁUÀzÀ dªÁ¨ÁÝj ¤UÀ¢¥Àr¸ÀÄ«PÉAiÀÄ®Æè ¸ÀºÁAiÀÄªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆPÀÛ ¥ÀjºÁgÁvÀäPÀ
PÀæªÀÄªÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ.
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ ¤zÉÃð±ÀPÀ
↓ ↓ ↓ ↓
¸ËAzÀAiÀÄðªÀzsÀðPÀ GqÀÄ¥ÀÄUÀ¼ÀÄ ¥ÁzÀgÀPÉë ZÀÀªÀÄð gÀPÀëuÉ
↓ ↓ ↓ ↓
ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® ªÀiÁgÁl ¥ÀæQæAiÉÄ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É & RjÃ¢¸ÀÄ«PÉ
C©üªÀÈ¢Þ
«¨sÁVÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZÀ£É vÉÆÃj¸ÀÄªÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ £ÀPÉë
¹) EzÀÄ £ÀªÀÄåvÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄAvÉÆqÀUÀÄ«PÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉÆæÃvÁì»¸ÀÄvÀÛzÉ. KPÉAzÀgÉ, ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ «¨sÁUÀªÀÅ Që¥Àæ

¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄî«PÉUÉ JqÉªÀiÁrPÉÆqÀÄªÀ ¸ÁéAiÀÄvÀÛ WÀlPÀªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ.
r) EzÀÄ «¸Àg
Û u
À É ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ª
À t
À U
Â A
É iÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄUÀªÄÀ UÉÆ½¸ÀÄvÀz
Û .É ºÁ°¬ÄgÀÄªÀ PÁAiÀiÁðZÀgu
À U
É É CqÉvq
À A
É iÀiÁUÀzA
À vÉ,
PÉÃªÀ® E£ÉÆß§â «¨sÁUÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜ ªÀÄvÀÄÛ ¹§âA¢ ªÀUÀðzÀªÀgÀ£ÀÄß ¸ÉÃj¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÉÆ¸À GvÀà£Àß
±ÉæÃtÂAiÀÄ ºÉÆ¸À «¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÉÃj¸À§ºÀÄzÁVgÀÄvÀÛzÉ.
C£À£ÄÀ PÀÆ®UÀ¼ÄÀ (Disadvantages): «¨sÁVÃAiÀÄ gÀZ£

À A
É iÀÄÄ PÉ®ªÀÅ C£À£ÄÀ PÀÆ®UÀ½AzÀ PÀÆrzÉ. CªÀÅUÀ¼A
É zÀg,É
J) ºÀtPÁ¹£À ºÀAaPÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ «¨sÁUÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀAWÀµÀðªÀÅ GzÀã«¸À§ºÀÄzÀÄ. C®èzÉÃ MAzÀÄ

«¨sÁUÀªÀÅ E¤ßvÀgÀ «¨sÁUÀUÀ¼À ªÉZÀÑzÀ°è vÀ£Àß ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß UÀjµÀ×¥Àr¹PÉÆ¼Àî®Ä §AiÀÄ¸À§ºÀÄzÀÄ.
©) GvÀà£ÀßUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£ÉAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÁzÀÝjAzÀ, EzÀÄ ªÉZÀÑUÀ¼À ºÉZÀÑ¼ÀPÉÌ

zÁjªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ «¨sÁUÀPÀÆÌ MAzÉÃ vÉgÀ£ÁzÀ ¥ÀævÉåÃPÀ PÁAiÀÄðUÀtªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀÅzÀÄ
ªÉZª
ÑÀ £
À ÄÀ ß ºÉa¸
Ñ ÄÀ vÀÛz.É
¹) EzÀÄ MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ «¨sÁUÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ J¯Áè ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß ªÉÄÃ°éZÁj¸ÀÄªÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß

ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀªÀÄAiÀÄ ¸ÀjzÀAvÉ, EAvÀºÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß UÀ½¸À§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀªÁ°£À°è vÀ£Àß ¸ÁévÀAvÀæöåªÀ£ÀÄß ¥Àæw¥Á¢¸ÀÄªÀÅzÀPÁÌV ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ »vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß PÀqÉUÀtÂ¸À§ºÀÄzÀÄ.
¸ÀÆPÀv
Û É (Suitability): «¨sÁVÃAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ ««zsÀ GvÁàzÀ£Á ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß §¼À¹ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ
GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸ÀÄªÀÀ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ½UÉ ¸ÀÆPÀÛªÁUÀÄvÀÛªÉ. AiÀiÁªÁUÀ MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ
¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉAiÉÆÃ ªÀÄvÀÄÛ ºÉaÑ£À ¹§âA¢AiÀÄ£ÀÄß ¸ÉÃj¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ, ºÉZÀÄÑ «¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄªÀ ºÁUÀÆ
ºÉÆ¸À ¤ªÀðºÀuÁ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀÄªÀ CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉAiÉÆÃ, DUÀ CzÀÄ «¨sÁVÃAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
C¼Àªr
À ¹PÉÆ¼Àî®Ä ¤zsð
À j¸ÀÄvÀz
Û .É PÉ¼PÀ A
À qÀ PÉÆÃµÀÖP-
À 1 PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ºÁUÀÆ «¨sÁVÃAiÀÄ gÀZ£
À U
É ¼
À À ºÉÆÃ°PÉAiÀÄ£ÀÄß
¤ÃqÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ F «µÀAiÀÄPÉÌ ºÉaÑ£À ¸ÀàµÀÖvÉ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ «¨sÁVÃAiÀÄ gÀZ£

À AÉ iÀÄ ºÉÆÃ°PÉAiÀÄ £ÉÆÃl
(Comparative View: Functional and Divisional Structure)
DzsÁgÀ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZÀ£É «¨sÁVÃAiÀÄ gÀZÀ£É
1. ¸ÁÜ¥À£É ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À ªÉÄÃ¯É DzsÀj¹zÉ. ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄÄ GvÀà£Àß ±ÉæÃtÂUÀ¼À ªÉÄÃ¯É DzsÀj¹zÉ
ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ½AzÀ ¨ÉA§°¸À®ànÖzÉ.
2. ªÉÊ²µÀÖöåvÉ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ªÉÊ²µÀÖöåvÉ. GvÀà£Àß ªÉÊ²µÀÖöåvÉ.
3. dªÁ¨ÁÝj «¨sÁUÀªÉÇAzÀPÉÌ dªÁ¨ÁÝj ¤UÀ¢ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÉ dªÁ¨ÁÝj ¤UÀ¢
¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀÄ PÀµÀÖ. ¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀÄ ¸ÀÄ®¨sÀ.
4. ¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀæwAiÉÆÃªÀð PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ ¸ÁéAiÀÄvÀÛvÉ ºÁUÀÆ C£ÉÃPÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß
C©üªÀÈ¢Þ vÀ£Àß ªÉÄÃ®¢üPÁjUÉ ªÀgÀ¢ ªÀiÁqÀÄªÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄ
¤ÃqÀ¨ÉÃPÁUÀÄªÀÅzÀjAzÀ ¤ªÀðºÀuÁ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀjAzÀ ¤ªÀðºÀuÁ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ
C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ PÀpt. ¸ÀÄ®¨s.À
5. ªÉZÀÑ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀwðvÀ «¨sÁUÀUÀ¼À°è ¸ÀA¥À£ÀÆä® §¼ÀPÉAiÀÄÄ
DUÀÄªÀÅ¢®èªÁzÀÝjAzÀ «ÄvÀªÀåAiÀÄ. ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£ÉAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉAiÀiÁzÀÝjAzÀ
ªÉZÀÑzÁAiÀÄPÀ.
6. ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ §ºÀÄ GvÀà£ÀßUÀ¼À PÀA¥À¤UÉ EzÀÄ PÀpt ¤¢ðµÀÖ GvÀà£ÀßUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ J¯Áè
PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ «¨sÁUÀzÀ°è
MUÀÆÎr¸À¯ÁUÀÄªÀÅzÀjAzÀ ¸ÀÄ®¨sÀ
F jÃw, ªÀåªº
À ÁgÀªÅÀ QæAiÀiÁvÀäPÀ ¥Àj¸Àgz
À °
À è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÄÀ Ý, §zÀ¯ÁªÀuU
É É ºÉÆA¢PÉÆ¼Àî®Ä «¥s®
À ªÁUÀÄªÀ
GzÀåªÀÄUÀ¼ÀÄ G½AiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀå«®è JAzÀÄ ºÉÃ¼À§ºÀÄzÁVzÉ. DzÀÄzÀjAzÀ, ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÀÅ vÀ£Àß AiÉÆÃd£É
ºÁUÀÆ GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¤gÀAvÀgª
À ÁV CªÀ¯Æ
É ÃQ¸ÀÄwÛg¨
À ÃÉ PÀÄ. CzÀgAÀ vÉ G¢ÝªÄÉ AiÉÆAzÀgÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß, ªÀiÁ¥Áðr£À
CUÀvÀå«zÉAiÉÄÃ JAzÀÄ ¤zsÀðj¸À®Ä, PÁ°PÀ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀ¯ÉÆÃPÀ£ÀPÉÌ M¼À¥Àr¸À¨ÉÃPÀÄ. MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ,
J¯Áè PÁ®zÀ®Æè G¢ÝªÄÉ AiÀÄ GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¸Á¢ü¸ÄÀ ªÀvÛÀ vÀ£ßÀ PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¹§âA¢ ªÀUð
À zÀªg
À À
PÉÆqÀÄUÉAiÀÄÄ UÀjµÀ× ºÁUÀÆ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV¸ÀÄªÀ ªÀÄÄAvÉÆqÀUÀÄ«PÉUÉ CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ.
ONGCAiÀÄ ¸ÀAWÀl£Á gÀZ£

À É (¸ÀAUÀº
æ -
À www.ongc.com/archives/)
ONGC AiÀÄ°è gÀZ£
À ÁvÀäPÀ ¥ÀjªÀvð
À £É
(Structural Transformation at ONGC)
DgÀA¨sª
À ÁzÀA¢¤AzÀ®Æ ONGCAiÀÄÄ, zÉÃ±ÀzÀ ¹Ã«ÄvÀ zÀÄ¸Àg
Û ª
À ÁzÀ ªÀåªº
À ÁgÀ ªÀ®AiÀÄªÀ£ÄÀ ß PÁAiÀÄð¸ÁzsåÀ ªÁzÀ
§ÈºÀvï PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÁ PÉÃë vÀª
æ £
À ÁßV ¥ÀjªÀwð¸ÀÄªÀÅzÀg°
À è ¤«ÄvÀª
Û ÁVzÀÄÝ, zÉÃ±ÀzÄÀ zÀÝU®
À PÀÆÌ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃµÀªÁV
¸ÁUÀgÉÆÃvÀÛgÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À®Æè vÀ£Àß ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß «¸ÀÛj¹zÉ.
1990gÀ ªÀµÀðªÀÅ ONGC ¥Á°UÉ PÀgÁ¼À ¥ÀÄlªÀ£ÉßÃ DgÀA©ü¹vÀÄÛ. CvÀåAvÀ C¤²ÑvÀvÉUÀ½AzÀ ºÉÆgÀ§gÀ®Ä
CzÀÄ ºÉZÀÆÑPÀrªÉÄ zÀ±ÀPÀªÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆArvÀÄ.
C£ÉÃPÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¤UÀªÀÄªÀÅ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ QëÃtvÉ¬ÄAzÀ §¼À®ÄwÛvÀÄÛ. G½«UÁV ONGC

ªÀiÁåPï Q£Éì(Mc Kinsey)¬ÄAzÀ ¸ÀºÁAiÀÄªÀ£ÀÄß AiÀiÁa¹vÀÄ.
ªÀåªÀºÁgÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À£ÁßzsÀj¹zÀ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ gÀZÀ£ÉVAvÀ vÀ£Àß ªÀåªÀºÁgÀzÀ CUÀvÀåUÀ½UÉ ºÉZÀÄÑ ¸ÀàA¢¸ÀÄªÀ

¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ gÀZ£
À A
É iÀÄ£ÀÄß «PÀ¹vÀUÆ
É ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀiÁåPï Q£ÉA
ì iÀÄ DtwAiÀiÁVvÀÄ.Û ONGC ªÀåª¸
À ÜÉ AiÀÄÄ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ
ªÀÄÄRå¸ÜÀ jAzÀ £Àq¸
É ®
À q
à ÄÀ wÛzÄÀ Ý, C£ÉÃPÀ ¨Áj, PÉÃë vÀPæ ÌÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ, vÀÄvÀÄð ¤zsÁðgÀU¼
À ÄÀ ¨ÉÃPÁzÀ «µÀAiÀÄUÀ¼°
À è
ªÀµð
À «ÄÃj «¼ÀA§UÀ¼ÁUÀÄwÛzÝÀ ªÅÀ . eÉÆvÉU,É GvÁàz£
À Á ªÉÃ¢PÉAiÀÄ°è ªÀåªº
À ÁgÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼ÄÀ
ºÀAZÀ®q
à ÄÀ wÛzÄÀ Ýzj
À AzÀ, dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À PÀÄjvÁVAiÉÄÃ PÁzÁlªÁUÀÄªÀ ªÀÄnÖUÉ ªÀåª¸
À ÜÉ AiÀÄÄ ºÉ¥ÄÀ U
à n
À v
Ö ÄÀ .Û CAvÉAiÉÄÃ,
PÉ®¸ÀzÀ CUÀvåÀ vU
É ½
À VAvÀ UÀÄA¥ÀÄ ¤µÉU
× ¼
À ÃÉ DzÀåvÉ ¥Àqz
É ª
À ÅÀ . §ºÀÄªÀÄÄRåªÁV, ªÀåªº
À ÁgÀ UÀÄA¦£À C¼ÀvU
É Æ
É Ã®£ÀÄß
DzsÀj¹zÀ PÁAiÀÄð ¤ªÀðºÀuÁ ªÀiË°ÃPÀgÀtªÀÅ PÉëÃvÀæUÀ¼À CUÀvÀåUÀ½UÉ ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV «gÀÄzÀÞªÁVvÀÄÛ. ªÀiÁåPï
Q£Éì ‘¸ÀAWÀl£É ¥ÀjªÀvÀð£Á AiÉÆÃd£É’ JA§ ²Ã¶ðPÉ ºÉÆvÀÛ vÀ£Àß ¥Àæ¸ÀÄÛwAiÀÄ°è ¸ÀàµÀÖªÁV ªÁåSÁå¤¸À®àlÖ
dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À MAzÀÄ ¸ÀévÀÄÛ-DzsÁjvÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß ²¥sÁgÀ¸ÀÄ ªÀiÁrvÀÄ.
ªÀiÁåPï Q£ÉìAiÀÄ ²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ¼À£ÀÄß GzÁgÀªÁV M¦àPÉÆAqÀgÀÆ, ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ºÀAZÀ®àqÀÄªÀ ¸ÉÃªÉUÀ¼À

PÀÄjvÁzÀ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ «µÀAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß EvÀåxÀðUÉÆ½¸À¨ÉÃPÁ¬ÄvÀÄ.
CAwªÀÄªÁV, ¸ÀéwÛ£À vÀAqÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ PÉ®¸À ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ J®è ¸ÉÃªÁ ¹§âA¢AiÀÄ ªÉÄÃ°£À ¥ÀæxÀªÀÄ
¤AiÀÄAvÀætªÀÅ ¸ÀéwÛ£À ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ°è PÉÃA¢ævÀªÁ¬ÄvÀÄ. KPÉAzÀgÉ, vÀªÀÄä PÁAiÀÄðvÁAwæPÀ ªÀåªÀºÁgÀ WÀlPÀUÀ¼À
PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÉ dªÁ¨ÁÝgÀgÁzÀªÀgÉÃ CªÀgÉÆA¢UÉ PÉ®¸À ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ¹§âA¢AiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¸ÀjAiÀiÁV
¤AiÀÄAvÀæt ºÉÆAzÀ§ºÀÄzÉAzÁVvÀÄÛ. PÉÆ£ÉAiÀÄzÁV, 14 ¸ÀévÀÄÛUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ 11 PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ¸ÉÃªÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆAqÀ
ºÉÆ¸À gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ ºÉÆgÀ©¢ÝvÀÄ.
¤ÃªÉÃ ªÀiÁrj (Do it yourself)
¤ÃªÀÅ ONGCAiÀÄ gÀZ£

À A
É iÀÄ ¸ÀavÀæ «ªÀgu
À A
É iÀÄ£ÀÄß £ÉÆÃr¢ÝÃj. EvÀgÀ ªÀåªº
À ÁgÀ ¸ÀAWÀl£ÉU¼
À À eÁ®vÁtUÀ¼£
À ÄÀ ß
±ÉÆÃzsª
À iÀ Ár, CªÀÅ §¼À¸ÄÀ wÛgÄÀ ªÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZ£
À A
É iÀÄ £ÀPA
ëÉ iÀÄ£ÀÄß CzsåÀ AiÀÄ£À ªÀiÁr. CªÀgÄÀ G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ
gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹.
O¥ÀZÁjPÀ ªÀÄvÀÄÛ C£Ë¥ÀZ

À ÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É (Formal and Informal Organisation)
J¯Áè ¸ÀAWÀl£ÉU¼
À °
À è £ËPÀgj
À UÉ ªÀiÁUÀðzÀ±ð
À £À ¤ÃqÀ®Ä ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÄÀ ºÁUÀÆ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU½
À gÀÄvÀª
Û .É ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
¸ÀÄUÀªÀÄ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÁV PÁAiÀÄð ¥ÀæQæAiÉÄUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ PÉ®¸ÀzÀ «ªÀgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄªÀÄ ºÁUÀÆ
PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¹gÀ¨ÉÃPÀÄ. EzÀ£ÀÄß O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ, MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ PÉ®¸Àª£

À Ä ¤ªÀðºÀuÁ ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ «£Áå¸U
À Æ
É ½¹zÀ
¸ÀAWÀl£Á gÀZÀ£É JAzÀÄ G¯ÉèÃT¸À§ºÀÄzÁVzÉ. EzÀÄ C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆuÉUÁjPÉUÀ¼À J¯ÉèUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀàµÀÖªÁV
¤¢ðµÀÖ¥r
À ¸ÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ EzÀjAzÀ, ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À Ä ««zsÀ ZÀlÄªÀnPÉU¼
À À £ÀqÄÀ ªÉ ªÀåª¹
À ÜvÀ
¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉ¬ÄgÀÄvÀz
Û .É
O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ PÁAiÀiÁðvÀäPÀªÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ CxÀªÁ «¨sÁVÃAiÀÄªÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ. F

PÉ¼ÀPÀAqÀ ®PÀëtUÀ¼À CzsÀåAiÀÄ£À¢AzÀ O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß ZÉ£ÁßV CxÉÊð¹PÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ:
J) ««zsÀ GzÉÆåÃUÀU¼
À À §UÉÎ CzÀgÀ ¸ÁÜ£U
À ¼
À £
À ÄÀ ß ºÁUÀÆ CzÀgÀ DAvÀjPÀ ¸ÀA§AzsU
À ¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É EzÀÄ
AiÀiÁgÀÄ AiÀiÁjUÉ ªÀgÀ¢ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¸ÀàµÀÖ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.
©) AiÉÆÃd£ÉU¼
À °
À è ¸ÀÆa¹zÀ GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß FqÉÃj¸À®Ä EzÀÄ MAzÀÄ ¸Ázs£
À ª
À ÁVzÀÄÝ, CªÀÅUÀ¼À FqÉÃj¸ÀÄ«PÉUÉ
CªÀ±ÀåªÁzÀ ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄvÀÛzÉ.
¹) ««zs À E¯ÁSÉ U À ¼ À ¥À æ A iÀ Ä vÀ ß UÀ ¼ À £ À Ä ß ¸À ª À Ä £À é A iÀ Ä UÉ Æ ½¸À Ä ªÀ Å zÀ Ä , ¥À g À ¸ À à g À ¨É ¸ É A iÀ Ä ÄªÀ Å zÀ Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û

KQÃPÀÈvÀUÉÆ½¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄªÀÅzÀÄ.
r) ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¸ÀÄUÀªÀÄ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÁV G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÁ ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ EzÀ£ÀÄß GzÉÝÃ±À

¥ÀÆªÀðPÀªÁV «£Áå¸ÀUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ.
E) EzÀÄ £ËPÀgÀgÀ £ÀqÀÄªÉ EgÀÄªÀ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§AzsÀQÌAvÀ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ ºÉZÀÄÑ MvÀÄÛ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÄÀ (Advantages): O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ ºÀ®ªÀÅ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. CªÀÅUÀ¼À°è
ªÀÄÄRåªÁzÀÄªÉAzÀg:É
J) ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ¤RgÀªÁV ªÁåSÁå¤¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀÄ

¸ÀÄ®¨sª
À ÁUÀÄvÀz
Û .É
©) ¥ÀæwAiÉÆ§â ¸ÀzÀ¸Àå£À PÀvÀðªÀåUÀ¼À£ÀÄß ¤UÀ¢¥Àr¹gÀÄªÀÅzÀjAzÀ CªÀgÀÄ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ¥ÁvÀæUÀ¼À §UÉÎ

UÉÆAzÀ®UÀ½gÀÄªÀÅ¢®è. EzÀÄ ¥Àj±ÀæªÀÄzÀ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvÀð£ÉAiÀÄ£ÀÄß vÀ¦à¸À®Ä PÀÆqÀ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
¹) EzÀgÀ°è ¸ÁÜ¦vÀ DzÉÃ±À-¸ÀgÀtÂUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ KPÀgÀÆ¥ÀzÀ DeÉÕUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
r) ¤ªÀð»¸À¨ÃÉ PÁzÀ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉU¼

À À ZËPÀlÖ£ÄÀ ß MzÀV¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àw
æ AiÉÆ§â GzÉÆåÃVAiÀÄÄ vÁ£ÀÄ
¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁzÀ ¥ÁvÀæzÀ §UÉÎ w½zÀÄPÉÆArzÁÝ£É JA§ÄzÀ£ÀÄß RavÀ¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ CzÀÄ
UÀÄjUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¸ÁzsÀ£ÉUÉ JqÉªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ
E) EzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉUÉ ¹ÜgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. KPÉAzÀgÉ £ËPÀgÀjUÉ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ªÀiÁqÀ®Ä ¤¢ðµÀÖ

¤AiÀÄªÀÄUÀ½gÀÄªÀÅzÀjAzÀ CªÀgÀ £ÀqÀªÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß vÀPÀÌªÀÄnÖUÉ CAzÁf¸À§ºÀÄzÀÄ.
«ÄwUÀ¼ÄÀ (Limitations): O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ F PÉ¼ÀPÀAqÀ «ÄwUÀ½AzÀ §¼À®ÄvÀÛzÉ:
J) O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÁvÀäPÀ «¼ÀA§PÉÌ zÁj ªÀiÁrPÉÆqÀ§ºÀÄzÀÄ, KPÉAzÀgÉ C°è ¸ÁÜ¦vÀ

DzÉÃ±ÀUÀ¼À ¸ÀgÀtÂAiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄªÀ£ÀÄß
ºÉa¸
Ñ ÄÀ vÀz
Û .É
©) ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ PÉ¼z
À e
À ð
É AiÀÄ DZÀgu
À U
É ¼
À ÄÀ ¸ÀÈd£À²Ã® ¥Àw
æ ¨sU
É ¼
À £
À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¸À®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄªÀÅ¢®è
KPÉAzÀg,É CzÀÄ ¤zsð
À j¸À®l
à Ö PÀpt ¤AiÀÄªÀÄUÀ½AzÁZÉUÉ DUÀÄªÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÀåvÁå¸U
À ½
À UÉ C£ÀÄªÀÄw¸ÀÄªÀÅ¢®è.
¹) EzÀÄ gÀZ£
À É ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀ½UÉ ºÉa£
Ñ À ªÀÄºÀvéÀ ¤ÃqÀÄªÀÅzÀjAzÀ G¢ÝªÄÉ AiÉÆAzÀg°
À è ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA§AzsU
À ¼
À £
À ÄÀ ß
CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼Àî®Ä PÀµÀÖªÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ, ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆAzÀÄ ºÉÃUÉ PÁAiÀÄð
¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀgÀ ¸ÀA¥ÀÆtð avÀætªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀÅ¢®è.
O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É (Formal Organisation)
O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ, ¤¢ðµÀÖªÁV ªÁåSÁå¤¹zÀ PÉ®¸ÀUÀ¼ÀÄ, ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ PÉ®¸ÀªÀÇ ¤¢ðµÀÖ ¥ÀæªÀiÁtzÀ

C¢üPÁgÀ, ºÉÆuÉUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀzÁ¬ÄvÀéUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ MAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ.
-®Æ¬Ä¸ï Cå¯É£ï
O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÉÄAzÀgÉ MAzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå GzÉÝÃ±Àzq

É U
É É E§âgÄÀ CxÀªÁ ºÉZÄÀ Ñ ªÀåQÛU¼
À £
À ÄÀ ß
¥ÀæeÁÕ¥ÀÆªÀðPÀªÁV ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄUÉÆ½¹zÀ MAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ.
-ZÉ¸ÀÖgï §£Áð£ïØ
C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É (Informal Organisation)
PÉ®¸ÀzÀ°ègÀÄªÀ d£ÀgÉÆ¼ÀUÉ £ÀqÉªÀ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀàA¢¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ®àqÀÄªÀ

‘GzÉÆåÃVUÀ¼ÉÆ¼ÀUÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À eÁ®§AzsÀ’PÉÌ d£Àä ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
AiÀiÁªÁUÀ d£ÀgÀÄ C¢üPÀÈvÀªÁV ¤zsÀðj¸À®àlÖ vÀªÀÄä ¥ÁvÀæUÀ¼ÁZÉ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀàA¢¸ÀÄvÁÛgÉÆÃ, DUÀ O¥ÀZÁjPÀ
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ M¼ÀUÉ C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ ºÉÆgÀºÉÆªÀÄÄävÀÛzÉ. CAvÉAiÉÄÃ, AiÀiÁªÁUÀ d£ÀgÀÄ ªÉÄÃ°AzÀ
ªÉÄÃ¯É ¨sÉÃn-¸ÀA¥ÀPÀðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆAzÀÄvÁÛgÉÆÃ, DUÀ CªÀgÀ£ÀÄß PÀptªÁzÀ O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÉÆ¼ÀVgÀÄªÀAvÉ
MvÁÛAiÀÄ¥Àr¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è. CzÀgÀ §zÀ°UÉ, ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀàA¢¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉßÃºÀUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É CªÀgÀÄ
D¸ÀQU
Û ¼
À À gÀÆ¥Àz°
À è C£ÀÄ¸Àgu
À A
É iÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¸ÀÄªÀAvÀºÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¹PÉÆ¼ÀÄîvÁÛg.É ¸ÁªÀiÁ£Àå D¸ÀQA
Û iÉÆA¢UÉ
¸ÁÜ¦¸À ® à q À Ä ªÀ EAvÀ º À UÀ Ä A¥À Ä UÀ ¼ À GzÁºÀ g À u É A iÉ Ä AzÀ g É , ¥À æ w ¨s Á £À Ä ªÁgÀ Qæ P É m ï ¥À A zÀ å UÀ ¼ À ° è
¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄªÀªÀgÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ, PÁ¦üUÁV PÉ¥sÉmÉÃjAiÀiÁUÀ¼À°è ¸ÀA¢ü¸ÀÄªÀªÀgÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ, £ÁlPÀUÀ¼À°è D¸ÀQÛ
ºÉÆA¢gÀÄªÀªÀgÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ, EvÁå¢. C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è AiÀiÁªÀÅzÉÃ °TvÀ ¤AiÀÄªÀÄUÀ½gÀÄªÀÅ¢®è.
¥ÀæPÁgÀ ºÁUÀÆ ªÁå¦ÛUÀ¼À°è EzÀÄ zÀæªÀzÀAvÉ ¸ÀgÁUÀªÁVzÀÄÝ, ¤¢ðµÀÖ ¸ÀAªÀºÀ£À ±ÉæÃtÂUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀÅ¢®è.
ªÀÄÄAzÉ ¤ÃqÀ¯ÁVgÀÄªÀ PÉÆÃµÀÖPÀªÀÅ F JgÀqÀÆ «zsÀUÀ¼À GvÀÛªÀÄ CxÉÊð¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ®Ä, C£Ë¥ÀZÁjPÀ
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÉÆA¢UÉ ºÉÆÃ°¸ÀÄvÀÛzÉ.
C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É (Informal Organisation)
MAzÀÄ C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ, AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¥Àe
æ ÁÕ¥Æ
À ªÀðPÀ GzÉÝÃ±ÀU½
À gÀz,À DzÀgÉ ¸ÀAAiÀÄÄPÀÛ ¥s°
À vÁA±ÀU½
À UÉ
PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄªÀ, ªÀåQÛ-ªÀåQÛUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À MlÄÖUÀÆqÀÄ«PÉAiÀiÁVzÉ.
-ZÉ¸ÖÀgï §£Áð£ïØ
C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀA§AzsU

À ¼
À À eÁ®§Azsª
À ÁVzÀÄÝ, O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É¬ÄAzÀ
¸ÁÜ¦vÀªÁzÀÄzÀÆ CxÀªÁ CzÀPÉÌ CUÀvÀåªÁzÀÄzÀÆ DVgÀzÉÃ, d£ÀgÀÄ M§âgÉÆA¢UÉ ªÀÄvÉÆÛ§âgÀÄ MqÀUÀÆrzÁUÀ
¸Àºd
À ¸ÀÆáwð¬ÄAzÀ GzÀã«¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ.
-QÃvï qÉÃ«¸ï
C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß F PÉ¼ÀPÀAqÀ ®PÀëtUÀ½AzÀ ZÉ£ÁßV CxÉÊð¹PÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ:
J) GzÉÆåÃVUÀ¼ÉÆ¼ÀV£À ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀàA¢¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥sÀ°vÁA±ÀªÁV C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ O¥ÀZÁjPÀ

¸ÀAWÀl£É¬ÄAzÀ GzÀãªª
À ÁUÀÄvÀz
Û .É
©) ªÀvð
À £Á ²µÀU
Ö ¼
À ÄÀ , C¢üPÈÀ vÀªÁV gÀÆ¦¹zÀ ¤Ãw ªÀÄvÀÄÛ ¤§Azs£
À U
É ½
À VAvÀ ºÉZÁÑV, ¸ÀªÄÀ ÆºÀzÀ ªÀiÁ£ÀzAÀ qÀU½
À AzÀ
ºÀÄnÖPÆ
É ¼ÀÄîvÛª
À .É
¹) ªÀiÁ»wAiÀÄ ºÀjAiÀÄÄ«PÉAiÀÄÄ, AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¤¢ðµÀÖ ªÀiÁUÀð«®èzÉÃ, UÀÄA¦£À ¸ÀzÀ¸ÀågÉÃ C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹zÀ

¸ÀévÀAvÀæ ¸ÀAªÀºÀ£À ªÀiÁUÀðUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
r) EzÀÄ ¸ÀºÀd¸ÀÆáwð¬ÄAzÀ ºÉÆgÀºÉÆªÀÄÄäªÀÅzÉÃ ºÉÆgÀvÀÄ, ¤ªÀðºÀuÁAUÀ¢AzÀ GzÉÝÃ±À¥ÀÆªÀðPÀªÁV

gÀa¸À®q
à ÄÀ ªÀÅ¢®è.
E) C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ ¸Àz¸

À åÀ gÆ
É ¼ÀV£À ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀA§AzsU
À ¼
À À ¸ÀAQÃtð eÁ®§Azsª
À ÁVgÀÄªÀÅzÀjAzÀ
EzÀPÉÌ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¤¢ðµÀÖ gÀZÀ£É CxÀªÁ gÀÆ¥À«®è.
C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÄÀ (Advantages): C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÀAæ iÉÆÃd£ÀU¼À £

Û .É CªÀÅUÀ¼°
À è
ªÀÄÄRåªÁzÀÄªÉAzÀg,É
J) EzÀÄ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ ¸ÀAªÀºÀ£À ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄªÀÅ¢®è. F jÃw, C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è

ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß Cw ªÉÃUÀªÁV ºÀgÀqÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÉÆA¢UÉ ²ÃWÀæ ¥ÀæwQæAiÉÄ (»£ÀÄßtÂPÉ) ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä
zÁj ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛz.É
©) EzÀÄ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊ¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀiÁ£À ªÀÄ£À¸ÀÌ d£ÀgÀ£ÀÄß
PÀAqÀÄPÉÆ¼Àî®Ä CªÀPÁ±À ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ CªÀjUÉ £ÁªÀÅ F ¸ÀAWÀl£ÉUÉ ¸ÉÃjzÀªÀgÀÄ JA§ ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß
ªÀÄÆr¸ÀÄvÀÛzÉAiÀiÁzÀÝjAzÀ CªÀgÀ PÉ®¸ÀzÀ°è£À vÀÈ¦ÛAiÀÄ£ÀÄß C¢üPÀUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ.
¹) O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°ègÀÄªÀ ÇÀªÀÄ¥ÀðPÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß

¥ÀÆgÉÊ¸À®Ä PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, AiÉÆÃd£É ºÁUÀÆ ¤ÃwUÀ¼À §UÉÎ £ËPÀgÀgÀ ¥ÀæwQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß
C£Ë¥ÀZÁjPÀ eÁ®§Azs¢
À AzÀ ¥ÀjÃQë¸§
À ºÀÄzÀÄ.
C£À£ÄÀ PÀÆ®UÀ¼ÄÀ (Disadvantages): C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ PÉ®ªÀÅ C£À£ÀÄPÀÆ¯vÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.

CªÀÅUÀ¼À°è PÉ®ªÀÅ F PÉ¼ÀV£ÀAwªÉ:
J) C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è ªÀzÀAwUÀ¼ÀÄ ºÀ©âzÁUÀ EzÀÄ MqÀPÀÄ ªÀÄÆr¸ÀÄªÀ ±ÀQÛAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÀÄ ºÁUÀÆ

O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ »vÁ¸ÀQÛAiÀÄ «gÀÄzÀÞªÁV PÁAiÀÄð£ªÀð»¸À§ºÀÄzÀÄ.
©) C£Ë¥À Z ÁjPÀ ¸À A WÀ l £É A iÀ Ä Ä «gÉ Æ Ã¢ü ¹ zÀ g É , ¤ªÀ ð ºÀ u Á ªÀ Ä AqÀ ½ AiÀ Ä Ä §zÀ ¯ ÁªÀ u É U À ¼ À £ À Ä ß

C£ÀÄµÁ×£U
À Æ
É ½¸ÀÄªÀÅzÀg°
À è AiÀÄ±À¹A
é iÀiÁUÀ¢gÀ§ºÀÄzÀÄ. §zÀ¯ÁªÀuV
É gÀÄªÀ EAvÀºÀ ¥Àw
æ gÉÆÃzsª
À ÅÀ ¨É¼ª
À t
À U
Â A
É iÀÄ£ÀÄß
¤zsÁ£ÀUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ CxÀªÁ ¤§ðA¢ü¸ÄÀ vÀÛz.É
¹) ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ UÀÄA¦£À ¤jÃPÉëUÀ¼À£ÀÄß ¥Á°¸À®Ä EzÀÄ MvÀÛqÀ ºÉÃgÀÄvÀÛzÉ. MAzÀÄ ªÉÃ¼É UÀÄA¥ÀÄ ¤UÀ¢UÉÆ½¸ÀÄªÀ
ªÀiÁ£ÀzÀAqÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ »vÁ¸ÀQÛUÉ «gÀÄzÀÞªÁVzÀÝgÉ, CzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÉ ªÀiÁgÀPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß MªÉÄä¯É vÉUÉzÀÄºÁPÀ®Ä ¸ÁzsÀå«®è. »ÃUÁV, EAvÀºÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À C¹ÛvÀéªÀ£ÀÄß

ªÀiÁ£Àå ªÀiÁr, CªÀÅUÀ¼À ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ªÀ»¸ÀÄªÀ ¥ÁvÀæUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀÄªÀÅzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ »vÁ¸ÀQÛAiÀÄ zÀÈ¶Ö¬ÄAzÀ
M½vÁUÀÄvÀÛzÉ. EAvÀºÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß, CªÀgÀ ¨ÉA§®ªÀ£ÀÄß MlÄÖUÀÆr¸À®Ä §¼À¹PÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ ºÁUÀÆ
¥ÀjuÁªÀÄ¸ÀégÀÆ¥ÀªÁV EzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä JqÉªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. EAvÀºÀ
UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÀÄ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß JzÀÄj¸ÀÄªÀ §zÀ®Ä ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÀÅ
PË±À®å¥ÀÆtðªÁV O¥ÀZÁjPÀ ºÁUÀÆ C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÉgÀqÀgÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£À ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÀjAzÀ PÉ®¸À
¸ÀÄUÀªÀÄªÁV ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉAiÀÄÄvÀÛªÉ.
O¥ÀZÁjPÀ ªÀÄvÀÄÛ C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É: MAzÀÄ vÀÄ®£ÁvÀäPÀ £ÉÆÃl
Formal and Informal Organisation: A Comparative View
DzsÁgÀ O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É
1. CxÀð C¢üPÁgÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À g À Z À £ É - ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À eÁ®§AzsÀ-

¤ªÀðºÀuÁAUÀ¢AzÀ ¸ÀÈf¸À®àqÄÀ vÀÛz.É GzÉÆåÃVUÀ¼ÉÆ¼ÀV£À ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ
¸ÀàA¢¸ÀÄ«PÉ¬ÄAzÀ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ
2. ªÀÄÆ® PÀA¥É¤AiÀÄ ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼À ¸ÁªÀiÁfPÀªÁV ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀàA¢¸ÀÄ«PÉ¬ÄAzÀ

¥s®
À ªÁV GzÀã«¸ÀÄvÀÛz.É GzÀã«¸ÀÄvÀz
Û .É
3. C¢üPÁgÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ°è£À ¸ÁÜ£¢
À AzÀ GAmÁUÀÄvÀÛz.É ªÉÊAiÀÄQÛPÀ UÀÄtUÀ½AzÀ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
4. ªÀvð
À £É ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÀÄ EzÀ£ÀÄß ¤zÉÃð²¸ÀÄvÀÛªÉ. AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¤UÀ¢vÀ ªÀvÀð£ÉAiÀÄ ªÀiÁzÀj E®è.
5. ¸ÀAªÀº£À z
À À ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ ¸ÀgÀ¥À½AiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ AiÉÆÃf¹zÀ ªÀiÁUÀðzÀAvÉ ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ
ºÀjªÀÅ £ÀqAÉ iÀÄÄvÀz
Û .É ºÀjAiÀÄÄªÀÅ¢®è. EzÀÄ AiÀiÁªÀ ¢QÌ£À¯ÁèzÀgÀÆ
ºÉÆÃUÀ§ºÀÄzÀÄ.
6. ¸Àé¨Ás ªÀ PÀpt £ÀªÄÀ ¤ÃAiÀÄªÁVzÉ
7. £ÁAiÀÄPÀvéÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÁVgÀÄvÁÛgÉ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ CxÀªÁ

E®è¢gÀ§ºÀÄzÀÄ. CªÀgÀ£ÀÄß UÀÄA¥ÀÄ DAiÉÄÌ
ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É
æ ¤AiÉÆÃd£É (Delegation)
¥Àw
M§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ, JµÉÖÃ ¸ÀªÀÄxÀð¤zÀÝgÀÆ, vÁ£ÉÃ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÆß ¸ÀévÀB ¤ªÀð»¸À®Ä

¸ÁzsåÀ «®è. PÉ®¸ÀzÀ ¥Àª
æ iÀ Át J¯Áè PÉ®¸Àª£
À ÄÀ ß ¸Àv
é BÀ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß C¥ÁæAiÉÆÃVPÀª£
À ÁßV¸ÀÄvÀz
Û .É EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄªÁV,
CªÀ£ÀÄ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄlÖ®Ä, GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É UÀªÀÄ£À«qÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ J¯Áè PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀÆgÉÊ¸À¯ÁVzÉ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß RavÀ¥r
À ¹PÉÆ¼À®
î Ä EaÑ¹zÀ°,è CªÀ£ÄÀ RArvÀªÁVAiÀÄÆ C¢üPÁgÀª£
À ÄÀ ß ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£É
ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É
¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£É JAzÀgÉ ªÉÄÃ®¢üPÁj¬ÄAzÀ C¢üÃ£Àgª
À g
À U
É É PÉ¼ª
À ÄÀ ÄRªÁV C¢üPÁgÀª£
À ÄÀ ß ªÀUÁð¬Ä¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ.
MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜ AiÀÄ±À¹éAiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä EzÀÄ ¥ÀÆªÁðªÀ±ÀåPÀªÁVzÉ. KPÉAzÀgÉ EzÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ vÀ£Àß
¸ÀªÀÄAiÀÄªÀ£ÀÄß ºÉZÀÄÑ DzÀåvÉAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ½UÉ G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. C®èzÉÃ, EzÀÄ C¢üÃ£À C¢üPÁjUÀ¼À
UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉ(recognition)AiÀÄ CUÀvÀåªÀ£ÀÄß vÀÈ¦ÛUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀÄ C©üªÀÈ¢ÞºÉÆAzÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ
ªÀÄÄAvÉÆqÀVPÉÆ¼Àî®Ä CªÀPÁ±À PÀ°à¸ÀÄvÀÛzÉ.
¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£É (Delegation)
¥Àæw¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ vÀ£ÀUÉ ¤AiÉÆÃf¸À¯ÁzÀ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß «¨sÀf¹, vÀ£Àß C£À£Àå ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ
¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ PÁgÀt¢AzÀ, vÁ£ÀÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁzÀ PÉ®¸ÀzÀ ¨sÁUÀª£
À ÄÀ ß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ªÀiÁqÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ
G½zÀ ¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ¨ÉÃgÉAiÀÄªÀgÀ ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ ªÀiÁqÀ®Ä C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
-®Æ¬Ä¸ï Cå¯É£ï
C¢üPÁgÀ ¥Àæw¤AiÉÆÃd£É JAzÀgÉ PÉÃªÀ® ¤UÀ¢vÀ «ÄwUÀ¼ÉÆ¼ÀUÉ PÀvÀðªÀå ¤ªÀð»¸À®Ä C¢üÃ£ÀjUÉ C¢üPÁgÀ
¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ.
-yAiÉÆÃ ºÉÊªÀÄ£ï
¥Àæw¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¤zsÁðgÀ ªÀiÁqÀÄ«PÉAiÀÄ°è «¼ÀA§UÀ½UÉ JqÉªÀiÁr PÉÆqÀÄªÀÅ¢®è
¥Àæw¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ CªÀgÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¹PÉÆ¼Àî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ

ªÀ i ÁqÀ Ä vÀ Û z É . ¥À æ w ¤AiÉ Æ Ãd£É E®è ¢ zÀ Ý gÉ CªÀ g À Ä vÁªÀ Å ¸À é v À B ªÀ i ÁqÀ § ºÀ Ä zÁzÀ PÁAiÀ Ä ðUÀ ½ UÀ µ É Ö Ã
¤§ðA¢üvg
À ÁVgÀ¨ÃÉ PÁUÀÄwÛvÄÀ .Û DzÁUÀÆå ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÉÄAzÀgÉ ¥Àzv
À ÁåUª
À A
É zÀÄ CxÀðªÀ®.è ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ CªÀ¤UÉ
ªÀ»¹zÀ PÉ®¸ÀU¼
À À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuU
É É CªÀ£ÃÉ GvÀÛgz
À Á¬ÄAiÀiÁVgÀÄvÁÛ£.É C®èzÃÉ , M§â C¢üÃ£À C¢üPÁjUÉ ¤ÃrzÀ
C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß »AzÀPÉÌ ¥ÀqÉzÀÄ CzÀ£ÀÄß ªÀÄvÉÆÛ§âjUÉ ¥Àæw¤AiÉÆÃf¸À§ºÀÄzÀÄ. F jÃw ¤AiÉÆÃf¹gÀÄªÀ C¢üPÁgÀ
¥Àª
æ ÀiÁtªÀ£ÀÄß ¥ÀjUÀtÂ¸ÀzÉ, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ ¤AiÉÆÃd£ÉUÀÆ ªÀÄÄ£Àß JµÀÄÖ GvÀÛgÀzÁ¬ÄAiÀiÁVgÀÄwÛzÀÝ£ÉÆÃ, CAvÉAiÉÄÃ
FUÀ®Æ ¸ÀºÀ GvÀÛgÀzÁ¬ÄAiÀiÁVgÀÄvÁÛ£É.
¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ¯ÁA±ÀU¼
À ÄÀ (Elements of Delegation)
®Æ¬Ä¸ï Cå¯£
É ïgÀªg
À À ¥ÀPæ ÁgÀ ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÉÄAzÀgÉ dªÁ¨ÁÝj ºÁUÀÆ C¢üPÁgÀª£
À ÄÀ ß ªÀÄvÉÆ§
Û âjUÉ ªÀ»¸ÀÄªÀÅzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÉ GvÀÛgÀzÁ¬ÄvÀéªÀ£ÀÄß ¤UÀ¢ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ.
®Æ¬Ä¸ï Cå¯É£ïgÀªg
À À «ªÀgª
À ÁzÀ ªÁåSÉåAiÀÄ «±ÉèÃµÀuA
É iÀÄÄ F PÉ¼PÀ A
À qÀ ¥Àw
À À
ªÉÄÃ¯É ¨É¼ÀPÀÄ ZÉ®ÄèvÀÛzÉ:
(i) C¢üPÁgÀ (Authority): C¢üPÁgÀªA

É zÀgÉ vÀ£ßÀ C¢üÃ£ÀjUÉ DeÉÕU¼
À £
À ÄÀ ß ¤ÃqÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀ£ßÀ ¸ÁÜ£z
À À ªÁå¦A
Û iÉÆ¼ÀUÉ
PÀæªÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî§ºÀÄzÁzÀ ªÀåQÛAiÉÆ§â£À ºÀPÁÌVzÉ. C¢üPÁgÀ J£ÀÄßªÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ ±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ ¸ÀgÀ¥À½(scalar
chain)¬ÄAzÀ GzÀã«¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ««zsÀ PÁAiÀÄð¸ÁÜ£À ºÁUÀÆ ««zsÀ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄvÀÛzÉ.
C¢üPÁgÀªÀÅ, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ ¸ÁÜ£ÀzÀ°è CAvÀUÀðvÀªÁVgÀÄªÀ ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ ºÀQÌUÀÆ ¸ÀA§A¢ü¹zÀÄÝ, d£ÀjUÉ
K£ÀÄ PÉ®¸À ¤ªÀð»¸À¨ÃÉ PÉAzÀÄ w½¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÄÀ CzÀ£ÄÀ ß ªÀiÁqÀ®Ä ¤jÃQë¸ÄÀ ªÀÅzÁVzÉ JAzÀÄ G¯ÉÃè T¹zÉ.
O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è C¢üPÁgÀzÀ ªÀÄÆ®ªÀÅ ªÀåQÛAiÀÄ ¸ÁÜ£À¢AzÀ GzÀã«¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀzÀ

ªÁå¦A
Û iÀÄÄ G£ÀßvÀ ¤ªÀðºÀuÁ ºÀAvÀU¼ À è Cw ºÉZÁÑVzÀÄÝ, PÀA¥À¤AiÀÄ C¢üPÁgÀzÃÉ tÂ(corporate ladder)AiÀÄ°è
À °
PÉ¼§
À AzÀAvÉ ºÀAvÀºA
À vÀªÁV PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛz.É »ÃUÉ C¢üPÁgÀªÅÀ G£ÀßvÀ ºÀAvÀ¢AzÀ PÉ¼º
À A
À vÀzª
À g
À U
É É ZÀ°¸ÀÄvÀÛz.É
CAzÀgÉ, ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄÄ CªÀ£À C¢üÃ£ÀgÀ ªÉÄÃ¯É C¢üPÁgÀ ºÉÆA¢gÀÄvÁÛ£É.
ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ j
À UÉ vÀªÄÀ ä C¢üÃ£À ¹§âA¢¬ÄAzÀ «zsÃÉ AiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqA
É iÀÄ®Ä ºÁUÀÆ CªÀjUÉ ¤zÉÃð±À£U
À ¼
À £
À ÄÀ ß
PÉÆqÀÄªÀ ºÀPÄÀ Ì ¤ÃqÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ C¢üPÁgÀ ¸ÀA§AzsU
À ¼
À ÄÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è ¸ÀÄªÀåªÀ¸ÜÉ AiÀÄ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀÄvÀª
Û .É
C¢üPÁgÀªÀÅ, ªÉÄÃ®¢üPÁj-C¢üÃ£À ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ°è ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄÄ C¢üÃ£À¤UÉ

vÀ£Àß ¤zsÁðgÀªÀ£ÀÄß w½¹, CzÀgÀ C£ÀÄ¸ÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß CªÀ¤AzÀ ¤jÃQë¸ÀÄvÁÛ£É ºÁUÀÆ C¢üÃ£À£ÀÄ ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄ
ªÀiÁUÀð¸ÀÆaUÀ¼A
À vÉ D ¤zsÁðgÀª£
À ÄÀ ß PÁAiÀÄðUÀvU
À Æ
É ½¸ÀÄvÁÛ£.É ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄÄ ¥ÀqA
É iÀÄ§ºÀÄzÁzÀ C£ÀÄ¸Àgu
À A
É iÀÄ
ªÁå¦ÛAiÀÄÄ ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄ ªÀåQÛvÀézÀ ªÉÄÃ®Æ CªÀ®A©vÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
EzÀg°
À è UÀªÄÀ ¤¸À¨ÃÉ PÁzÀ CA±ÀªA
É zÀg,É C¢üPÁgÀªÅÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¤Ãw-¤AiÀÄªÀÄUÀ½AzÀ
¤§ðA¢üvª
À ÁVzÀÄÝ, CzÀgÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ£ÀÄß «ÄvÀUÆ
É ½¸ÀÄvÀÛz.É DzÁUÀÆå £ÁªÀÅ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ªÀUð
À ±ÉÃæ tÂAiÀÄ°è G£ÀßvÀ
ºÀAvÀzÉqÉUÉ ªÉÄÃ¯É ºÉÆÃzÀAvÉ¯Áè C¢üPÁgÀ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛzÉ.
PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÉ GvÀÛgÀzÁ¬ÄvÀéªÀ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄªÀÅzÀÄ
(ii) dªÁ¨ÁÝj (Responsibility): dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄ M§â C¢üÃ£À ¹§âA¢AiÀÄÄ vÀ£ÀUÉ ªÀ»¹zÀ PÀvÀðªÀåªÀ£ÀÄß
¸ÀjAiÀiÁV ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ¨ÁzsåÀ vA
É iÀiÁVgÀÄvÀz
Û .É EzÀÄ ªÉÄÃ®¢üPÁj-C¢üÃ£ÀgÀ ¸ÀA§Azs¢
À AzÀ GzÀã«¸ÀÄvÀz
Û É KPÉAzÀg,É
ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄÄ ªÀ»¹zÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß C¢üÃ£ÀgÄÀ ¤ªÀð»¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz.É F jÃw dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄ ªÉÄÃ®ÄäRªÁV
ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ, CAzÀgÉ, C¢üÃ£À vÀ£Àß ªÉÄÃ®¢üPÁjUÉ AiÀiÁªÁUÀ®Æ dªÁ¨ÁÝgÀ£ÁVgÀÄvÁÛ£É.
C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ UÀªÀÄ£À«j¸À¨ÉÃPÁzÀ ªÀÄÄRå ¥ÀjUÀt£ÉÉAiÉÄAzÀgÉ, AiÀiÁªÁUÀ

M§â £ËPÀgÀ¤UÉ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß MAzÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÁV PÉÆqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉAiÉÆÃ, DUÀÀ CªÀ¤UÉ D PÁAiÀÄð
¤ªÀð»¸À®Ä CªÀ±åÀ P«
À gÀÄªÀ ªÀÄlÖzÀ C¢üPÁgÀª£
À Æ
À ß PÉÆqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É F jÃw, ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉUÁV
C¢üPÁgÀ ¤ÃrPÉAiÀÄÄ ¤AiÉÆÃf¹zÀ dªÁ¨ÁÝjUÉ vÀPÀÌAvÉ EgÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. MAzÀÄ ªÉÃ¼É PÉÆnÖgÀÄªÀ C¢üPÁgÀªÀÅ
dªÁ¨ÁÝjVAvÀ ºÉZÁÑzÀ°è CzÀÄ C¢üPÁgÀzÀ zÀÄgÀÄ¥ÀAiÉÆÃUÀPÉÌ zÁj ªÀiÁrPÉÆqÀ§ºÀÄzÀÄ. MAzÀÄ ªÉÃ¼É ¤ÃrzÀ
dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄ C¢üPÁgÀQÌAvÀ ºÉZÁÑzÀ°è CzÀÄ M§â ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß CzÀPÀë£À£ÁßV¸ÀÄvÀÛzÉ.
(iii) GvÀÛgz
À Á¬ÄvÀé (Accountability): C¢üPÁgÀzÀ ¥Àæw¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ, ¤¸ÀìAzÉÃºÀªÁV, M§â £ËPÀgÀ¤UÉ vÀ£Àß
ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄ ¥ÀgÀªÁV PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ±ÀQÛ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄÄ D ¥sÀ°vÁA±ÀPÉÌ
GvÀÛgz
À Á¬ÄAiÀiÁVgÀÄvÁÛ£.É
GvÀg
Û z
À Á¬ÄvÀéªÅÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ CAwªÀÄ ¥s°
À vÁA±ÀPÌÉ GvÀg
Û À ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ. MªÉÄä C¢üPÁgÀªÅÀ
¥Àæw¤AiÉÆÃf¸À®àlÄÖ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß M¦àPÉÆAqÁUÀ, GvÀÛgÀzÁ¬ÄvÀéªÀ£ÀÄß ¤gÁPÀj¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è. CzÀ£ÀÄß
¥Àæw¤AiÉÆÃf¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ ªÉÄÃ®ÄäRªÁV ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ. CAzÀgÉ vÀÈ¦ÛzÁAiÀÄPÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÁV
C¢üÃ£À£ÄÀ ªÉÄÃ®¢üPÁjUÉ GvÀg
Û z
À Á¬ÄAiÀiÁVgÀÄvÁÛ£.É EzÀÄ, M§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ vÀ£ßÀ C¢üÃ£ÀgÄÀ , CªÀgÀ PÀvð
À ªÀåU¼
À £
À ÄÀ ß
¸ÀjAiÀiÁV ¤ªÀð»¹zÁÝgÉ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß RavÀ¥r
À ¹PÉÆ¼ÀÄª
î ÅÀ zÀ£ÄÀ ß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀz
Û .É EzÀ£ÄÀ ß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß
JµÀÖgª
À ÄÀ nÖUÉ ¸Á¢ü¸¯
À ÁVzÉ JA§ÄzÀgÀ §UÉÎ ¤gÀAvÀgÀ ¥Àw
æ QæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqA
É iÀÄÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ eÁjUÉ vÀg¯
À ÁUÀÄvÀz
Û .É
C¢üÃ£ÀgÀÄ PÁAiÀÄð CxÀªÁ ¯ÉÆÃ¥ÀUÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄªÀAvÉ ¤jÃQë¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
CAwªÀ Ä ªÁV ºÉ Ã ¼À § ºÀ Ä zÁzÀ Ä zÉ A zÀ g É , C¢ü P ÁgÀ ª À £ À Ä ß ¥À æ w ¤AiÉ Æ Ãf¹zÁUÀ , dªÁ¨ÁÝjAiÀ Ä £À Ä ß

vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¯ÁUÀÄvÀÛzÉ, GvÀÛgÀzÁ¬ÄvÀéªÀ£ÀÄß ºÉÃgÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄ C¢üPÁgÀ¢AzÀ ¤µÀàwÛAiÀiÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ
GvÀÛgÀzÁ¬ÄvÀéªÀÅ dªÁ¨ÁÝj¬ÄAzÀ ¤µÀàwÛ(Derived)AiÀiÁVzÉ. F ªÀÄÄA¢£À PÉÆÃµÀÖPÀªÀÅ ¥Àæw¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ
ªÀÄÆ¯ÁA±ÀUÀ¼À ¸ÁgÁA²ÃPÀj¹zÀ £ÉÆÃlªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
¥Àw
À À CªÀ¯Æ
É ÃPÀ£À
(Overview of the Elements of Delegation)
DzsÁgÀ C¢üPÁgÀ dªÁ¨ÁÝj GvÀg

Û z
À Á¬ÄvÀé
CxÀð DeÉÕUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ ºÀPÀÄÌ. ¤AiÉÆÃf¹zÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¤AiÉÆÃfvÀ PÁAiÀÄðzÀ

¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ¨ÁzsåÀ vÉ. ¥s°
À vÁA±ÀPÌÉ GvÀÛj¸À¨ÃÉ PÁzÀ
¨ÁzsåÀ v.É
¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£É ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃf¸À§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ¥Àæw¤AiÉÆÃf¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÉÃ
¥Àw
æ ¤AiÉÆÃf¸À®Ä ¸ÁzsÀå«®è. E®è.
ªÀÄÆ® O¥ÀZÁjPÀ ¸ÁÜ£¢À AzÀ ¥Àw

æ ¤AiÉÆÃf¸À®àlÖ dªÁ¨ÁÝj¬ÄAzÀ
GzÀã«¸ÀÄvÀz
Û .É C¢üPÁgÀ¢AzÀ GzÀã«¸ÀÄvÀz
Û .É GzÀã«¸ÀÄvÀz
Û .É
ZÀ®£É/ºÀjªÀÅ ªÉÄÃ®¢üPÁj¬ÄAzÀ C¢üÃ£ÀjAzÀ ªÉÄÃ®¢üPÁjUÉ C¢üÃ£ÀjAzÀ ªÉÄÃ®¢üPÁjUÉ

C¢üÃ£ÀjUÉ PÉ¼ÀªÀÄÄRªÁV ªÉÄÃ®ÄäRªÁV ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÉÄÃ®ÄäRªÁV ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ.
ZÀ°¸ÀÄvÀz
Û .É
CfûÃªÀiï ¥ÉæÃªÀiïfÃAiÀÄªÀgÉÆA¢UÉ ¸ÀAzÀ±Àð£À
(Interview with Azim Premji)
knowledge.wharton.upenn.edu: April 20, 2006
CfûÃªÀiï ¥ÉæÃªÀiïfÃgÀªÀgÀÄ ¨ÉAUÀ¼ÀÆgÀÄ ªÀÄÆ®zÀ «¥ÉÆæÃzÀ°è ±ÉÃPÀqÁ 80 gÀµÀÄÖ ¥Á®£ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝgÉ. EzÀÄ
¨sÁgÀvÀzÀ Cw zÉÆqÀØ ªÀÄÆgÀ£ÉAiÀÄ vÀAvÁæA±À gÀ¥sÀÄÛzÁgÀ£ÁVzÉ. EzÀÄ ªÁ¶ðPÀªÁV US $ 1.8 ±ÀvÀPÉÆÃn
DzÁAiÀÄªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢vÀÄÛ. 2005gÀ°è ¥sÉÆÃ¨ïìð ¥ÀwæPÉAiÀÄÄ UÀÄgÀÄw¹zÀAvÉ CªÀgÀ ¤ªÀé¼À D¹ÛAiÀÄ ªÀiË®å 13
±ÀvÀPÉÆÃn qÁ®gÀ£ÀÄß «ÄÃjzÀÄÝ, EzÀÄ CªÀgÀ£ÀÄß EwÛÃa£À «±ÀézÀ CvÀåAvÀ ²æÃªÀÄAvÀgÀ AiÀiÁ¢AiÀÄ°è 25£ÉÃ
±ÉÃAiÀiÁAPÀzÀ°èj¹zÉ. ¥ÉæÃªÀiïfÃAiÀÄªÀgÀÄ ªÁlð£ï£À°è PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ»w ¤ªÀðºÀuÉ «¨sÁUÀzÀ°è
¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÁVgÀÄªÀ gÀ« CgÉÆÃ£ïgÀªÀgÉÆA¢UÉ «¥ÉÆæÃzÀ ¥ÀÄ£Àgï¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ §UÉÎ ªÀiÁvÀ£ÁqÀÄvÁÛgÉ.
DgÉÆÃ£ï: «ªÉÃPï ¥Á¯ï («¥ÉÆæÃzÀ ªÉÆzÀ°£À CEO) gÀªÀgÀÄ PÀ¼ÉzÀ ªÀµÀð PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß ©lÖ £ÀAvÀgÀ, ¤ÃªÀÅ
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è ªÀÄÆ® ¸ÀégÀÆ¥ÀzÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀiÁrgÀÄ«j. CªÀÅ ¤ªÀÄä ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ªÀÄvÀÄÛ
«¥ÉÆæÃzÀ ªÀÄÄ£ÀßqÉAiÀÄ PÀÄjvÀ ¤ªÀÄä zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£ÀzÀ ªÉÄÃ¯É ºÉÃUÉ ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃjªÉ?
¥ÉÃæ ªÀiïfÃ: ¤ÃªÀÅ ¥Àæ±ÀA¸É ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁzÀ §ºÀÄ ªÀÄÄRå CA±ÀªÉAzÀgÉ, F ¥ÀÄ£Àgï-¸ÀAWÀl£É¬ÄAzÀ, «¥ÉÆæÃzÀ F
£ÁAiÀÄPÀvÀéªÀÅ UÁæºÀPÀgÀ ¸À«ÄÃ¥ÀPÉÌ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ºÉÆÃUÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¸ÀÄwÛzÉ. F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è £ÁªÀÅ
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß/¥ÀzÀgÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀªÀÄä ªÀåªÀºÁgÀ £ÁAiÀÄPÀgÀ£ÀÄß ¸À§°ÃPÀj¸ÀÄªÀ
¥ÀæAiÀÄvÀßªÀ£ÀÄß ªÀiÁrzÉÝÃªÉ. CzÀPÁÌV £ÁªÀÅ F ªÉÆzÀ®Ä C¹ÛvÀézÀ°èzÀÝ ºÀAvÀªÉÇAzÀ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV
vÉUÉ¢zÉÝÃªÉ. £ÀªÀÄä PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀgÀÄ vÀªÀÄä PÁAiÀÄðUÀ¼À°è ZÉ£ÁßV ¥À¼ÀVzÁÝgÉ ºÁUÀÆ vÀªÀÄä ºÀÄzÉÝUÀ¼À°è
¸ÀÄ¢ÃWÀð PÁ® ¤ªÀð»¹gÀÄªÀÅzÀjAzÀ ºÉÆ¸À gÀZÀ£ÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ DvÀä«±Áé¸ÀªÀ£ÀÄß
ºÉÆA¢zÁÝgÉ.
DgÉÆÃ£ï: F ¤ªÀÄä ºÉÆ¸À gÀZÀ£ÉAiÀÄ ¨sÁUÀªÁV, ®A§zÀ ºÀAvÀzÀ°è ¤ÃªÀÅ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¯Á¨sÀ-£ÀµÀÖUÀ¼À
dªÁ¨ÁÝjAiÉÆA¢UÉ ªÀÄgÀÄªÁåSÁå¤¸À®Ä ¥ÁægÀA©ü¹¢ÝgÁ? [¸ÀA¥ÁzÀPÀgÀ ¸ÀÆZÀ£É: «¥ÉÆæÃzÀ ®A§
gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß WÀlPÀUÀ¼ÁV «AUÀr¹zÀÄÝ, CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ – mÉ°PÁA ¸ÉÃªÉ ¥ÀÆgÉÊPÉzÁgÀgÀÄ,
GvÀà£Àß vÁAwæPÀ ¥ÀjºÁgÀ, ºÀtPÁ¸ÀÄ ¥ÀjºÁgÀ, GzÀåªÀÄ ¥ÀjºÁgÀ, F WÀlPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉzÀÄ
PÉÊUÁjPÉAiÀÄ CUÀvÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ ¨ÁåAPÀÄ, «ªÉÄ, ¨sÀzÀævÉ, EvÁå¢UÀ¼ÀÄ]
¥ÉÃæ ªÀiïfÃ: E®è, ¥Àæw ®A§ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ ¸ÀéAiÀÄA ¥ÀÆtðªÁzÀ ªÀåªÀºÁgÀ«zÀÝAvÉ. EzÀÄ CªÉÄÃjPÁzÀ ªÀÄlÖzÀ°è
ªÀÄzsÀåªÀÄ UÁvÀæzÀ PÀA¥À¤¬ÄzÀÝAvÉ, KPÉAzÀgÉ F ®A§ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ ªÁ¶ðPÀªÁV 300 zÀ±À®PÀë qÁ®gï
ªÀgÀªÀiÁ£À vÀgÀÄvÀÛzÉ. EªÀÅ ºÀtPÁ¸ÀÄ, ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®, UÀÄtªÀÄlÖ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÁl¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀAvÀºÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÁªÀiÁ£Àå gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¹zÀgÀÆ, ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ®A§ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ
PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄªÀ d£ÀgÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ®A§ gÀZÀ£ÉAiÀÄÆ
¥ÀævÉåÃPÀ PÀA¥À¤¬ÄzÀÝAwzÉ.
DgÉÆÃ£ï: CAzÀgÉ ¤ªÀÄä CxÀð ¤ÃªÀÅ, ºÉaÑ£À C¢üPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß F ¸ÀéAiÀÄA¥ÀÆtðªÁzÀ
PÀA¥À¤UÀ½UÉ ¤AiÉÆÃf¸À®Ä GzÉÝÃ²¹¢ÝÃgÁ?
¥ÉÃæ ªÀiïfÃ: ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV.
DgÉÆÃ£ï: EzÀgÀ »A¢£À ¤ªÀÄä D¯ÉÆÃZÀ£ÉAiÉÄÃ£ÀÄ?
¥ÉæÃªÀiïfÃ: EzÉ®èªÀÇ £ÁAiÀÄPÀvÀéPÉÌ ºÉÆÃUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ªÉÃUÀªÁV¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤zsÁðgÀUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃUÀ
vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî®àqÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ªÀåQÛUÀ½UÉ ºÉaÑ£À C¢üPÁgÀ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄvÀÄÛ CªÀjUÉ ªÀgÀ¢ £ÃqÀÄªÀªÀjUÉ
ªÀÄvÀÆÛ ºÉa£ Ñ À C¢üPÁgÀ ¤ÃqÀÄvÀz
Û .É KPÉAzÀgÉ CªÀgÀ GzÉÆåÃUÀU¼
À ÄÀ EzÀÝQzÀÝAvÉ ºÉZÄÀ Ñ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄ¼ÀîzÁÝVªÉ.
http://www.ibef.org/artdisplay.aspx?cat_id=105&art_id=11158
¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ (Importance of Delegation)
¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ, C¢üÃ£ÀgÄÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ g
À À ¥Àgª
À ÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ CªÀgÀ PÁAiÀÄð¨sÁgÀª£
À ÄÀ ß
PÀrªÉÄUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ºÉaÑ£À ¸ÀªÀÄAiÀÄªÀ£ÀÄß ¥ÀæªÀÄÄR «µÀAiÀÄUÀ½UÉ ¤ÃqÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß
RavÀ¥r
À ¸ÀÄvÀÛz.É ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁzÀ ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ F PÉ¼PÀ A
À qÀ ¥ÀA
æ iÉÆÃd£ÀU½
À UÉ zÁjªÀiÁr PÉÆqÀÄvÀÛz:É
i) ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¤ªÀðºÀuÉ (Effective management): C¢üÃ£ÀjUÉ C¢üPÁgÀ ¤ÃqÀÄªÀÅzÀjAzÀ ªÀåª¸À ÁÜ¥PÀ gÀ ÄÀ

¥ÀæªÀÄÄR «µÀAiÀÄUÀ½UÉ ºÉaÑ£À ¸ÀªÀÄAiÀÄªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ§ºÀÄzÁVzÀÄÝ EzÀjAzÀ ºÉZÀÄÑ zÀPÀëvÉ¬ÄAzÀ PÁAiÀÄð
¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÁVzÉ. zÉÊ£ÀA¢£À PÁAiÀÄðUÀ¼À ¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉ¬ÄAzÀ ªÀÄÄQÛAiÀÄÄ ºÉÆ¸À PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ¥Àjtw
ºÉÆAzÀ®Ä CªÀPÁ±À ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
ii) GzÉÆåÃV C©üªÈÀ ¢Þ (Employee development): ¥Àwæ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥s°

À vÁA±ÀªÁV, £ËPÀgg
À ÄÀ vÀªÄÀ ä
¥Àæw¨sÉAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹PÉÆ¼Àî®Ä ºÉZÀÄÑ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÀ®èzÉÃ, EzÀÄ CªÀgÀ°è£À ¸ÀÄ¥ÀÛ ¥Àæw¨sÉAiÀÄ
ºÉÆgÀºÉÆªÀÄÄä«PÉUÉ CªÀPÁ±À«ÃAiÀÄÄvÀÛzÉ. EzÀÄ, ¸ÀAQÃtð PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä ¸ÁzsÀåUÉÆ½¸ÀÄªÀ
CªÀgÀ PË±À®åUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¹PÉÆ¼Àî®Ä ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ ªÀÈwÛfÃªÀ£ÀzÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß GvÀÛªÀÄªÁV¸ÀÄªÀ
dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß ªÀ»¹PÉÆ¼Àî®Ä, C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ CªÀgÀ£ÀÄß GvÀÛªÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ ºÁUÀÆ
¤zsÁðgÀ PÉÊUÉÆ¼ÀÄîªÀªÀgÀ£ÁßV ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. F jÃw ¥Àæw¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¨sÀ«µÀåzÀ GvÀÛªÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ£ÀÄß
vÀAiÀiÁgÀÄ ªÀiÁqÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀºÁAiÀÄªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ £ËPÀgj
À UÉ vÀªÄÀ ä PË±À®åª£
À ÄÀ ß §¼À¸ÄÀ ªÀ,
C£ÀÄ¨sª
À ª
À £
À ÄÀ ß UÀ½¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ G£ÀßvÀ ¸ÁÜ£U
À ½
À UÁV vÀªÄÀ ä£ÄÀ ß C©üªÈÀ ¢Þ¥r
À ¹PÉÆ¼ÀÄª
î À CªÀPÁ±Àª£
À ÄÀ ß ¤ÃqÀÄªÀÅzÀgÀ
ªÀÄÆ®PÀ CªÀgÀ£ÀÄß ¸À±ÀPÀÛgÀ£ÁßV ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
iii) £ËPÀgÀgÀ ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ (Motivation of employees): ¥Àæw¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ £ËPÀgÀgÀ ¥Àæw¨sÉUÀ¼À£ÀÄß

C©üªÀÈ¢ÞUÉÆ½¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ªÀÄ£ÉÆÃªÉÊeÁÕ¤PÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÆß ¸ÀºÀ ºÉÆA¢zÉ.
ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄÄ MAzÀÄ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß vÀ£Àß C¢üÃ£À ¹§âA¢UÉ ªÀ»¹zÁUÀ EzÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À ºÀAaPÉAiÀÄµÉÖÃ
C®è, EzÀÄ G£ÀßvÀ C¢üPÁjUÉ EgÀ¨ÉÃPÁzÀ ¨sÀgÀªÀ¸É ªÀÄvÀÄÛ C¢üÃ£À ¹§âA¢UÉ EgÀ¨ÉÃPÁzÀ §zÀÞvÉAiÀÄ£ÀÄß
vÉÆÃj¸ÀÄvÀÛzÉ. PÉ®¸ÀzÀ ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄÄ £ËPÀgÀgÀ°è DvÀä-UËgÀªÀªÀ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀjAzÀ CªÀgÀ DvÀä
«±Áé¸À ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ CªÀgÀÄ GvÉÛÃd£À ºÉÆA¢ vÀªÀÄä PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÀÛµÀÄÖ
GvÀÛªÄÀ ¥Àr¹PÉÆ¼Àî®Ä ¥ÀA
æ iÀÄwß¸ÀÄvÁÛg.É
iv) ¨É¼ª
À t
À U
Â AÉ iÀÄ ¸ÀÄUÀªÄÀ UÉÆ½¸ÀÄ«PÉ (Facilitation of growth): ¥Àæw¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ºÉÆ¸À ¸ÁºÀ¹
GzÀåªÄÀ UÀ¼°
À è ªÀÄÄAzÁ¼Àvéz
À À ¸ÁÜ£U
À ¼
À £
À ÄÀ ß ªÀ»¹PÉÆ¼À®
î Ä ¹zÀÞgÁzÀ PÁAiÀÄð¥ÀqA
É iÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ «¸Àg
Û u
À U
É É ¸ÀºÁAiÀÄªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É vÀg¨
À ÃÉ w ºÉÆA¢zÀ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄ¨s«
À GzÉÆåÃVUÀ¼ÄÀ , ºÁ°¬ÄgÀÄªÀ
WÀlPÀUÀ½AzÀ vÁªÀÅ UÀæ»¹PÉÆAqÀ PÁAiÀÄð¤ÃwUÀ¼À£ÀÄß, ºÉÆ¸ÀzÁV ¸ÁÜ¦vÀªÁzÀ ±ÁSÉUÀ¼À°è ©A©¸ÀÄªÀ
ªÀÄÆ®PÀ ºÉÆ¸À AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À ¥ÁægÀA¨sÀzÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸À®Ä ¸ÀªÀÄxÀðgÁVgÀÄvÁÛgÉ.
v) ¤ªÀðºÀuÁ ªÀUð
À ±ÉÃæ tÂAiÀÄ DzsÁgÀ (Basis of Management Hierarchy): C¢üPÁgÀ ¥Àwæ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ
¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀ ªÉÄÃ®¢üPÁj-C¢üÃ£À ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ ¤ªÀðºÀuÁ ªÀUÀð±ÉæÃtÂUÉ DzsÁgÀªÁVªÉ. F C¢üPÁgÀzÀ
ªÁå¦Û ªÀÄvÀÄÛ ºÀjªÀÅUÀ¼ÀÄ AiÀiÁgÀÄ AiÀiÁjUÉ ªÀgÀ¢ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉA§ÄzÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è
¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ GzÉÆåÃUÀ ¸ÁÜ£ª
À ÅÀ C£ÀÄ¨s«
À ¸ÀÄªÀ C¢üPÁgÀª£
À Æ
À ß ¸ÀºÀ ¥Àw
æ £AiÉÆÃf¸À®l
à Ö C¢üPÁgÀzÀ ¥Àª
æ iÀ ÁtªÀÅ
¤zsð
À j¸ÀÄvÀz
Û .É
vi) GvÀª
Û ÄÀ ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉ (Better coordination): ¥Àæw¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CA±ÀUÀ¼ÁzÀ C¢üPÁgÀ, dªÁ¨ÁÝj
ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀzÁ¬ÄvÀéUÀ¼ÀÄ MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ««zsÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ C¢üPÁgÀ, PÀvÀðªÀå ªÀÄvÀÄÛ
GvÀg
Û z
À Á¬ÄvÀU
é ¼
À £
À ÄÀ ß ªÁåSÁå¤¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É EzÀÄ ««zsÀ ºÀAvÀU¼
À °
À è ¤ªÀð»¸À¨ÃÉ PÁzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À
§UÉÎ ¸ÀàµÖÀ avÀt
æ ªÀ£ÄÀ ß ¤ÃqÀÄªÀÅzÀjAzÀ PÀvð
À ªÀåU¼
À À CwPÀ«
æ Ä¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ±Àª
æ ÄÀ zÀ ¥ÀÄ£ÀgÁvÀð£ÉAiÀÄ£ÀÄß vÀ¦à¸®
À Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. ªÀgÀ¢ªÀiÁqÀÄªÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À°è£À EAvÀºÀ ¸ÀàµÀÖvÉAiÀÄÄ ««zsÀ «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ, ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼¸
É ÄÀ ªÀ°è ªÀÄvÀÄÛ G½¹PÉÆAqÀÄ
ºÉÆÃUÀÄªÀ°è ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
»ÃUÉ, ¥Àæw¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄÆ¯ÁA±ÀªÁVzÉ.
HCL£À°è D«µÁÌgÀ (Innovation at HCL)
¥À¥
æ ÀAZÀzÀ CvÀåAvÀ DzsÀÄ¤PÀ ¤ªÀðºÀuÉ FUÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è; HCL mÉPÁß®fÃ¸ï vÀ£Àß GzÉÆåÃVUÀ½UÉ C¢üPÁgÀ
¤ÃqÀÄwÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¨sÀ«µÀåzÀvÀÛ zÁj vÉÆÃj¸ÀÄwÛzÉ. Fortune, K¦æ¯ï 14, 2006.
¥Àw
æ AiÉÆ§â £ËPÀg£
À Æ
À CªÀ£À ªÉÄÃ®¢üPÁj, CªÀ£À ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄ ªÉÄÃ¯¢üPÁj ªÀÄvÀÄÛ PÀA¥À¤AiÀÄ AiÀiÁgÁzÀgÆ
À
EvÀgÀ ªÀÄÆªÀgÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁr, 18 ¥Àæ±ÉßUÀ¼À ªÉÄÃ¯É 1-5 ªÀiÁ¥ÀPÀ (scale) G¥ÀAiÉÆÃV¹
ªÀiÁ¥À£ÁAPÀ (rating) ¤ÃqÀÄvÁÛ£.É F jÃwAiÀÄ 360-rVæAiÀÄ ªÀiË®åªiÀ Á¥À£ª
À ÅÀ D¸ÁªÀiÁ£Àåª®
À ,è DzÀg,É HCL
£À°è J¯Áè ¥s°
À vÁA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß D£ï¯ÉÊ£ï£À°è ¥Àz
æ ²
À ð¹ ¥Àw
æ AiÉÆ§â GzÉÆåÃVAiÀÄÆ £ÉÆÃqÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀz
Û .É
EzÀAvÀÆ J°èAiÀÄÆ PÉÃ½zÀAw®è!
E¢µÉÖÃ C®è, ¥ÀæwAiÉÆ§â HCL GzÉÆåÃVAiÀÄÄ, AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è PÀA¥À¤AiÀÄ°è K£ÁzÀgÀÆ PÀæªÀÄ
vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ CUÀvÀåªÉAzÀÄ CªÀgÀÄ D¯ÉÆÃa¹zÀgÉ, CzÀ£ÀÄß ¥ÀæPÀl¥Àr¸À®Ä MAzÀÄ «zÀÄå£Áä£À nPÉmï
(electronic ticket) C£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸À§ºÀÄzÀÄ. «¸ÀäAiÀÄªÉAzÀgÉ F nPÉÃlÄUÀ¼ÀÄ GzÉÆåÃVUÀ½AzÀ ªÀiÁvÀæªÉÃ
ªÀÄÄPÁÛAiÀÄUÉÆ½¸À§ºÀÄzÀÄ. ªÀÄvÀÄÛ £ÁAiÀÄgï [«¤Ãvï £ÁAiÀÄgïgÀªg
À ÄÀ 30,000 GzÉÆåÃVUÀ¼ÄÀ ¼Àî HCL vÀAvÀe
æ ÁÕ£À
(¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É) EzÀgÀ CzsÀåPÀëgÀÄ]gÀªÀgÀÄ, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ vÀªÀÄä GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ nPÉlÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄªÀ CxÀªÁ
ªÀÄÄPÁÛAiÀÄUÉÆ½¸ÀÄªÀ PÁAiÀÄðPÉÌ ºÉzÀj¸ÀzÀAvÉ JZÀÑgÀ ªÀ»¹zÁÝgÉ. «¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ JµÀÄÖ nPÉlÄUÀ¼À£ÀÄß gÀa¹ªÉ
JA§ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ ¨sÁUÀ±BÀ ªÀiË°ÃPÀj¸À®àqÄÀ vÁÛgÉ - DzÀÝjAzÀ EªÀÅ ºÉaz
Ñ µ
À Æ
À Ö M¼ÉîAiÀÄzÀÄ.
EzÀgÉÆA¢UÉ, ¥ÀæwAiÉÆ§â GzÉÆåÃVAiÀÄÄ AiÀiÁªÀÅzÉÃ «µÀAiÀÄzÀ §UÉÎ ¥Àæ±Éß CxÀªÁ C¤¹PÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀðd¤PÀ
¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁzÀ ‘¤ÃªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ £Á£ÀÄ’ zÀ°è PÀ¼ÀÄ»¸À§ºÀÄzÀÄ. ¥Àæw wAUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 400 §gÀÄvÀÛªÉ. ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀUÀ¼É®èªÀ£ÀÆß CAvÀeÁð®zÀ°è C¼ÀªÀr¸À¯ÁUÀÄªÀÅzÀÄ.
“EvÀgÀ ¥Àw
æ AiÉÆ§âjUÀÆ ºÉÆÃ°¹zÁUÀ £À£ßÀ GzÉÆåÃVUÀ½UÉ CvÀÄåvª
ÛÀ ÄÀ ¸ÉÃªÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀAvÀºÀ PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß
£Á£ÀÄ §AiÀÄ¸ÀÄvÉÛÃ£É,” JAzÀÄ CªÀgÀÄ «ªÀj¸ÀÄvÁÛgÉ. HCL C£ÀÄß ªÀiÁUÀðzÀ²ð¸ÀÄªÀ PÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ vÀÀ¤ßAzÀ
§gÀÄªÀÅ¢®è. DzÀgÉ CªÀÅ PÉ¼º
À A
À vÀ¢AzÀ §gÀÄvÀª
Û É JAzÀÆ CªÀgÄÀ CZÀ®ªÁV £ÀA§ÄvÁÛg.É ¥ÁægA
À ©üPÀ ¸ÀAPÉÃvÀU¼
À ÄÀ
¸ÀÆa¸ÀÄªÀÅzÉAzÀgÉ CªÀgÀ ¢lÖ vÀAvÀæUÁjPÉÉAiÀÄÄ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÉ. £ÁAiÀÄgïgÀªÀgÀÄ MAzÀÄ ªÀµÀð ªÀiÁvÀæ
CzsÀåPÀëgÁVzÀÝgÀÄ. ¥ÀæPÀëÄ§ÞªÁVzÀÝ D ªÀµÀðzÀ°èAiÉÄÃ F C«µÁÌgÀUÀ¼À°è ºÉaÑ£ÀzÀ£ÀÄß eÁjUÉÆ½¸À¯Á¬ÄvÀÄ. F
CªÀ¢üAiÀÄ°è wPÁÌlUÀ¼ÀÄ CzsÀðzÀµÀÄÖ PÀrªÉÄAiÀiÁ¬ÄvÉAzÀÄ CªÀgÀÄ ºÉÃ¼ÀÄvÁÛgÉ. HCL £ÀÀ C«µÁÌgÀUÀ¼ÀÄ PÉÃªÀ®
¤ªÀðºÀtÃÂ AiÀÄ ªÀiÁvÀª
æ ÃÉ DV®è. PÀA¥À¤AiÀÄÄ UÁæºPÀ g
À Æ
É A¢UÉ, ªÀåªº
À ÁgÀ ¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ°è CªÀgÆ
É A¢UÉ
PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÀÆgÀ¢AzÀ¯ÉÃ ªÀÄÆ®¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀðºÀuÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀgÉÆA¢UÉ,
PÁAiÀÄðvÀAvÀæ ¥Á®ÄUÁgÀ£ÁUÀÄªÀ UÀÄj ºÉÆA¢gÀÄªÀ MAzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß CzÀÄ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ¥ÀæªÀwð¹zÉ
JAzÀÄ £ÁAiÀÄgï ºÉÃ¼ÀÄvÁÛgÉ. F PÁAiÀÄðvÀAvÀª
æ ÀÅ, ªÉÄÃ¯É w½¹zÀ ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß zÉÆqÀØ ±ÉÃæ tÂAiÀÄ UÁæºÀPÀgÁzÀ
AMD (Research) eÉÆvÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀgÉÆA¢UÉ, AiÀÄ±À¹éAiÀiÁVzÉ. ªÀÄvÉÆÛ§â ªÀÄÄRå UÁæºÀPÀ, CISCO
(Research). 10 ªÀµÀðUÀ¼À UÁæºÀPÀ£ÁVgÀÄªÀ EzÀgÉÆA¢UÉ HCL FUÀ, ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæPÁgÀzÀ D«µÁÌgÀ -
ºÀAaPÉAiÀÄ £ÀµÖ¨
À A
Às iÀÄ(innovation - shared risk)ªÀ£ÄÀ ß M¦àPÆ
É ArzÉ. ¥s§
É ª
æ j
À ¬ÄAzÀ HCL, MAzÀÄ ¹¸ÉÆÌÃ
GvÀà£ÀßzÀ vÁAwæPÀvÉUÉ ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV dªÁ¨ÁÝjAiÀiÁVzÉ. GvÀà£ÀßªÀÅ JµÀÄÖ ZÉ£ÁßV ªÀiÁgÁlªÁUÀÄvÀÛzÉ
JA§ÄzÀ£Áßzsj
À ¹ CzÀÄ ¥ÁªÀw¸À®q
à ÄÀ vÀz
Û .É F J¯Áè C«µÁÌgU
À ¼
À £
À ÄÀ ß vÁAwæÃPÀj¸ÀÄªÀ°è £ÁAiÀÄgïgÀªg
À À £ÀªÄÀ v
æ A
É iÀÄÄ
¥Àæ§® ¤ªÀðºÀuÁ D¹ÛAiÉÄAzÀÄ vÉÆÃgÀÄvÀÛzÉ.
Adapted from an article by David Kirkpatrick on:
http://www.indianembassy.org/newsite/News/US %20media/2006/115.asp
«PÉÃA¢æÃPÀgt
À (Decentralisation)
ºÉaÑ£À ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À°è G£ÀßvÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÀÅ J¯Áè ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ°è ¸ÀQæAiÀÄ ¥ÁvÀæªÀ»¹zÀgÉ,

E¤ßvÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À °
À è F C¢üPÁgÀª£
À ÄÀ ß PÉ¼º
À A
À vÀU¼
À À ¤ªÀðºÀuÁAUÀU½
À UÀÆ ¤ÃqÀ¯ÁVgÀÄvÀz
Û .É AiÀiÁªÀ ¸ÀAWÀl£ÉU¼
À °
À è
¤zsÁðgÀ vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄîªÀ C¢üPÁgÀªÅÀ G£ÀßvÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀzÆ
É A¢UÉ EgÀÄªÀÅzÉÆÃ, CªÀÅ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ¸ÀAWÀl£ÉU¼
À ÄÀ
J¤¹PÉÆAqÀg,É EAvÀºÀ C¢üPÁgÀªÅÀ PÉ¼º
À A
À vÀU¼
À Æ
É A¢UÉ ºÀAaPÉAiÀiÁVgÀÄªÀ ¸ÀAWÀl£ÉU¼
À ÄÀ «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ¸ÀAWÀl£ÉU¼
À ÄÀ
J¤¹PÉÆ¼ÀÄîvª
ÛÀ .É
«PÉÃA¢æÃPÀgt
À ªÀÅ, ¤zsÁðgÀ vÉUz
î À dªÁ¨ÁÝjUÀ¼ÄÀ ªÀUð
À ±ÉÃæ tÂÃAiÀÄ ºÀAvÀU¼
À °
À è «¨sf
À ¸À®l
à Ö «zsÁ£Àª£
À ÄÀ ß
«ªÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀgÀ¼ÀªÁV ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÁzÀgÉ, «PÉÃA¢æPÀgÀtªÉAzÀgÉ, ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ J¯Áè ºÀAvÀUÀ¼À®Æè C¢üPÁgÀzÀ
¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀiÁVgÀÄªÀÅzÀÄ. ¤zsÁðgÀ vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄîªÀ C¢üPÁgÀª£
À ÄÀ ß PÉ¼º
À A
À vÀU¼
À Æ
É A¢UÉ ºÀAaPÉÆ¼ÀÄîªÅÀ zÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀjuÁªÀÄ¸ÀégÀÆ¥ÀªÁV EzÀ£ÀÄß PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÁ PÉÃAzÀæUÀ¼À CvÀåAvÀ ¸À«ÄÃ¥ÀªÉÃ Ej¸ÀÄªÀÅzÀÄ. E£ÉÆßAzÀÄ
«zsÀzÀ°è, ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ C¢üPÁgÀªÀÅ DeÁÕ ¸ÀgÀ¥À½AiÀÄ PÉ¼ÀUÉ vÀ¼Àî®àqÀÄvÀÛzÉ.
PÉ¼ÀºÀAvÀzÀ°è vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ ¤zsÁðgÀUÀ¼ÀÄ §ºÀÄ¸ÀASÉåAiÀÄzÁVzÀÄÝ, eÉÆvÉUÉ ªÀÄÄRåªÀÇ DVzÀÝgÉ, MAzÀÄ

¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ «PÉÃA¢æPÀgÀtªÁVzÉ JAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¸À§ºÀÄzÀÄ.
PÉÃA¢æÃPÀgt
À ªÀÄvÀÄÛ «PÉÃA¢æÃPÀgt
À (Centralisation or Decentralisation)
PÉÃA¢æÃPÀgt
À ªÀÄvÀÄÛ «PÉÃA¢æPg
À t
À UÀ¼ÄÀ , ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À À ZÁ°Û ¹ÜwUÀ½AzÀ £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÁzÀ ¸Á¥ÉÃPÀë ¥ÀzU
À ¼
À ÄÀ .
MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVzÉAiÉÄAzÀgÉ ¤zsÁðgÀ vÉUz

î À C¢üPÁgÀªÅÀ G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÁ
ªÀÄAqÀ½AiÀÄÄ vÀ£ßÀ ¯ÉÃè G½¹PÉÆArzÉ JAzÁzÀg,É EAvÀºÀ C¢üPÁgÀª£
À ÄÀ ß ¥Àwæ ¤AiÉÆÃf¹zÁUÀ CzÀÄ «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁUÀÄvÀz
Û .É
¸ÀA¥ÀÆtð PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ ¸ÀÆa¸ÀÄªÀÅzÉÃ£ÉAzÀgÉ, J¯Áè ¤zsÁðgÀ PÉÊUÉÆ¼ÀÄîªÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ

ªÀUÀð±ÉæÃtÂAiÀÄ ªÉÄÃ®älÖzÀ°è PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. EAvÀºÀ ¸À¤ßªÉÃ±ÀªÀÅ ¤ªÀðºÀuÁ ªÀUÀð±ÉæÃtÂAiÀÄ CUÀvÀåªÀ£ÀÄß
¤ªÁj¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄvÉÆÛAzÉqÉ, ¸ÀA¥ÀÆtð «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ ¸ÀÆa¸ÀÄªÀÅzÉÃ£ÉAzÀgÉ, J¯Áè ¤zsÁðgÀ PÉÊUÉÆ¼ÀÄîªÀ
PÁAiÀÄðUÀ¼ÄÀ ªÀUð
À ±ÉÃæ tÂAiÀÄ PÉ¼º
À A
À vÀU½
À UÉ ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃf¸À®ànÖgÄÀ ªÀÅzÀÄ. EzÀÄ G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÁ ¸ÁÜ£U
À ¼
À À
CUÀvÀåªÀ£ÀÄß ¤ªÁj¸ÀÄvÀÛzÉ. F JgÀqÀÆ ¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ CªÁ¸ÀÛ«PÀ.
MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ, ¸ÀA¥ÀÆtð PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ CxÀªÁ «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁUÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÉÃ E®è. CzÀÄ UÁvÀæ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAQÃtðvÉUÀ¼À°è ¨É¼ÉzÀAvÉ, «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄî«PÉAiÀÄvÀÛ ¸ÁUÀÄªÀ ¥Àª
æ ÀÈwÛ¬ÄgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ
KPÉAzÀg,É zÉÆqÀØ ¸ÀAWÀl£ÉU¼
À °
À è, AiÀiÁªÀ £ËPÀgg
À ÄÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¤¢ðµÀÖ PÁAiÀiÁðZÀgu
À U
É ¼
À Æ
É A¢UÉ £ÉÃgÀªÁV ªÀÄvÀÄÛ
¤PÀlªÁV vÉÆqÀVPÉÆArgÀÄvÁÛgÉÆÃ CªÀgÀÄ CªÀÅUÀ¼À §UÉÎ G£ÀßvÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ eÁÕ£À ºÉÆA¢gÀÄªÀ
¥Àª
æ ÈÀ wÛAiÀÄªÀgÁVgÀÄvÁÛg.É G£ÀßvÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÅÀ ¥Àv
æ åÉ ÃPÀ PÁAiÀiÁðZÀgu
À U
É ¼
À Æ
É A¢UÉ PÉÃªÀ® ¥ÀgÆ
É ÃPÀª
ë ÁV ¸ÀA§AzsÀ
ºÉÆA¢gÀ§ºÀÄzÁVzÉ.
DzÀÄzÀjAzÀ. ¸Àº-À C¹Ûvz

éÀ °
À g
è ÄÀ ªÀ F §®UÀ¼À £ÀqÄÀ ªÉ ¸ÀªÄÀ vÉÆÃ®£À«gÀ¨ÃÉ PÁzÀ CUÀvåÀ «zÉ. »ÃUÉ, ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ PÉÃA¢æÃPÀgt
À ªÀÄvÀÄÛ «PÉÃA¢æÃPÀgt
À UÀ¼g
É q
À g
À À UÀÄt®PÀt
ë UÀ¼£
À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÉAiÉÄAzÀÄ ºÉÃ¼À§ºÀÄzÁVzÉ.
«PÉÃA¢æÃPÀgt
À (Decentralisation)
«PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ, PÉÃAzÀæ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°è §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁzÀÄzÀ£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹, J®è C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß CvÀåAvÀ

PÉ¼À ºÀAvÀPÉÌ ¥Àæw¤AiÉÆÃf¸ÀÄªÀ ªÀåªÀ¹ÜvÀªÁzÀ ¥ÀæAiÀÄvÀß JAzÀÄ G¯ÉèÃT¸À§ºÀÄzÀÄ.
- ®Æ¬Ä¸ï Cå¯É£ï
C¢üÃ£ÀgÀ ¥ÁvÀz
æ À ¥ÁæªÄÀ ÄRåvA
Ñ ÄÀ ªÀvÛÀ ºÉÆÃUÀÄªÀ ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÆ «PÉÃA¢æPg
À t
À , CzÀ£ÄÀ ß PÀrªÉÄAiÀiÁV¸ÀÄªÀvÛÀ
ºÉÆÃUÀÄªÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÆ PÉÃA¢æÃPÀgÀt.
- ºÉ¤æ ¥sÀAiÉÆÃ¯ï
¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ (Importance)
«PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ ¤ªÀðºÀuÁ ªÀUÀð±ÉæÃtÂAiÀÄ PÉ¼ÀºÀAvÀUÀ½UÉ PÉÃªÀ® C¢üPÁgÀ ªÀUÁðªÀuÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀQÌAvÀ®Æ

ºÉa£
Ñ z
À ÁVzÉ. CzÀÄ C¢üPÁgÀzÀ DAiÉÄÌªiÀ ÁqÀ§ºÀÄzÁzÀ ºÀAaPÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁgÀÄªÀ ¹zÁÞAvÀªÁVzÀÄÝ, d£ÀgÄÀ AiÉÆÃUÀågÄÀ ,
¸ÀªÄÀ xÀðgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®ªÀåQU
Û ¼
À A
É § £ÀA©PÉAiÀÄ£ÀÄß CzÀÄ ¥À¸
æ Áj¸ÀÄvÀz
Û .É CªÀgÄÀ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ªÀ»¹PÉÆAqÀÄ
CªÀgÀ ¤zsÁðgÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV PÁAiÀÄðUÀvU
À Æ
É ½¸À§ºÀÄzÀÄ. »ÃUÉ, F ¹zÁÞAvÀªÅÀ ¤zsÁðgÀ vÉUz
î ª
À g
À À
¸ÁéAiÀÄvÀÛvÉAiÀÄ CUÀvÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀÄvÀÛzÉ. DzÁUÀÆå ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÀÅ AiÀiÁªÀ ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß PÉ¼ÀºÀAvÀUÀ½UÉ
ªÀ»¸À¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀÅzÀ£ÀÄß G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ°è Ej¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÉA§ÄzÀ£ÀÄß JZÀÑjPÉ¬ÄAzÀ DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
PÉÆÃµÀÖPÀ-4 ¥Àæw¤AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ «PÉÃA¢æPÀgÀtUÀ¼À §UÉÎ ºÉÆÃ°PÉAiÀÄ £ÉÆÃlªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£É ªÀÄvÀÄÛ «PÉÃA¢æÃPÀgt
À : MAzÀÄ ºÉÆÃ°PÉAiÀÄ £ÉÆÃl
Delegation and Decentralisation: A Comparative view
PÀæ.¸ÀA. DzsÁgÀ ¥Àæw¤AiÉÆÃd£É «PÉÃA¢æÃPÀgÀt

1. ¸Àé¨Ás ªÀ/¸ÀégÆ
À ¥À æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ PÀqÁØAiÀÄªÁzÀ QæAiÉÄ, «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ LaÒPÀ ¤Ãw ¤zsÁðgÀ.
¥Àw
2. PÁAiÀÄð ¸ÁévÀAvÀöæ å KPÉAzÀg,É AiÀiÁgÉÃ ªÀåQA é BÀ EzÀÄ G£ÀßvÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ «ªÉÃZÀ£ÉUÉ
Û iÀÄÄ vÁ£ÉÃ ¸Àv
J¯Áè PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä M¼À¥n
À z
Ö .É
¸ÁzsåÀ «®è.
3. ¹Üw ªÉÄÃ®¢üPÁjUÀ¼À ¤AiÀÄAvÀæt ºÉZÀÄÑ. PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¤AiÀÄAvÀæt
D z À Ä z À j A z À ¸ À é A v À ¤ z s Á ð g À PÀrªÉÄ. DzÀÄzÀjAzÀ ºÉZÀÄÑ
vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ ¸ÁévÀAvÀæöå PÀrªÉÄ. PÁAiÀÄð¸ÁévA
À vÀöæ å.
4 ªÁå¦Û PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ºÀAZÀ®Ä C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄªÀ G£ÀßvÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀzÀ ¤Ãw ¤zsÁðgÀzÀ
MAzÀÄ ¥ÀQæ A
æ iÉÄ. ¥s°
À vÁA±À.
5 GzÉÝÃ±À EzÀgÀ ªÁå¦Û ¹Ã«ÄvÀ, EzÀÄ ªÉÄÃ¯¢üPÁj EzÀgÀ ªÁå¦Û ºÉZÀÄÑ. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀzÀ C¢üÃ£ÀjUÉ ¹Ã«ÄvÀ. PÉ¼ÀºÀAvÀUÀ½UÀÆ ¥Àæw¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£À PÁAiÀÄð¨sÁgÀ PÀrªÉÄ «¸ÀÛgÀuÉ JAzÀÄ ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ. ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è ºÉZÀÄÑ ¸ÁéAiÀÄvÀÛvÉ ¤Ãr
C¢üÃ£ÀgÀ ¥ÁvÀæ ºÉZÀÄÑªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ.
«PÉÃA¢æPÀgÀtªÀÅ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ºÀAvÀªÁVzÀÄÝ CzÀgÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß F PÉ¼ÀPÀAqÀ CA±ÀUÀ½AzÀ

CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼Àî§ºÀÄzÁVzÉ:
i) C¢üÃ£Àg°
À è ªÀÄÄAvÉÆqÀUÄÀ «PÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼¸
É ÄÀ ªÀÅzÀÄ: (Develops initiative among subordinates):
«PÉÃA¢æÃPÀgt
À ªÀÅ C¢üÃ£Àg°
À è ¸Áéª®
À A§£É ªÀÄvÀÄÛ DvÀä«±Áé¸U
À ¼
À £
À ÄÀ ß ¥Àª
æ w
À ð¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É EzÀÄ
KPÉAzÀg,É AiÀiÁªÁUÀ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ PÉ¼º
À AÀ vÀU½
À UÉ ¸ÀA
é vÀ ¤zsÁðgÀ vÉUz
î À ¸ÁévAÀ vÀöæ åª£
À ÄÀ ß ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄªÀÅzÉÆÃ,
DUÀ CªÀgÀÄ vÀªÀÄä ¸ÀéAvÀ wÃªÀiÁð£ÀzÀ ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß PÀ°AiÀÄÄvÁÛgÉ. EzÀÄ AiÀiÁªÁUÀ®Æ
¸ÀªÁ®ÄUÀ¼£
À ÄÀ ß JzÀÄj¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀªÄÀ UÉ JzÀÄgÁUÀÄªÀ ºÀ®ªÀÅ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU½
À UÉ ¥ÀjºÁgÀU¼
À £
À ¸ÀÄªÀ
¹ÜwAiÀÄ°è PÀÆqÀ CªÀgÀ£ÀÄß Ej¸ÀÄvÀÛzÉ. «PÉÃA¢æÃPÀgÀt ¤ÃwAiÀÄÄ QæAiÀiÁ²Ã® £ÁAiÀÄPÀgÁUÀ®Ä CUÀvÀå«gÀÄªÀ
¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ¼Àî PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀgÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
ii) ¨s«
À µÀåzÀ ¤ªÀðºÀuÁ ¥Àw
æ ¨sAÉ iÀÄ£ÀÄß ¨É¼¸
É ÄÀ ªÀÅzÀÄ (Develops Managerial Talent for the future):
O¥ÀZÁjPÀ vÀg¨
À ÃÉ wAiÀÄÄ, C¢üÃ£À ¹§âA¢AiÀÄÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è ¨É¼A
É iÀÄÄªÀAvÁUÀ®Ä, PË±À®åU¼
À µ
À ÃÖÉ ªÀÄÄRåªÁV
CªÀgÄÀ ¸ÀévA
À vÀª
æ ÁV PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ ¥Àqª
É À C£ÀÄ¨sª
À U
À ¼
À Æ
É A¢UÉ, CªÀg£
À ÄÀ ß
¸ÀdÄÓUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀgÀ°è ªÀÄÄRå ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ. «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ CªÀjUÉ vÀªÀÄä ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß
¸Á©ÃvÀÄ¥Àr¸À®Ä MAzÀÄ CªÀPÁ±À ¤ÃqÀÄªÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ, ºÉZÀÄÑ ¸ÀªÁ¯ÁV ¥Àjt«Ä¸ÀÄªÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß
§rÛUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ vÀÄA§®Ä ¥ÀjUÀtÂ¸À§ºÀÄzÁzÀ CºÀð ªÀiÁ£ÀªÀ±ÀQÛAiÀÄ ¸ÀAUÀæºÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ
AiÀiÁgÀÄ ºÉaÑ£À dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ªÀ»¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ°è AiÀÄ±À¹éAiÀiÁUÀÄªÀÅ¢®èªÉÇÃ CAvÀºÀªÀgÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä
PÀÆqÀ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É »ÃUÉ EzÀÄ ¤ªÀðºÀuÁ ²PÀëtzÀ MAzÀÄ ¸Ázs£
À ª
À ÁVgÀÄªÀÅzÀgÆ
É A¢UÉ, vÀg¨
À ÃÉ w
ºÉÆA¢zÀ ªÀiÁ£ÀªÀ±ÀQÛUÉ vÀ£Àß ¥Àw
æ ¨sÉAiÀÄ£ÀÄß £ÉÊd fÃªÀ£À ¸À¤ßªÉÃ±ÀUÀ¼À°è §¼À¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ MAzÀÄ CªÀPÁ±ÀªÀÇ
DVzÉ.
iii) vÀéjvÀ ¤zsÁðgÀ ªÀiÁqÀÄ«PÉ (Quick decision making): ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ªÀUð
À ±ÉÃæ tÂAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAªÀº£
À z
À À
¸ÀgÀ¥À½AiÀÄ jÃwAiÀÄ°è £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è J¯Áè ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ
¤ªÀðºÀuÁAUÀªÅÀ vÉUz
î ÅÀ zÀjAzÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ ºÀjAiÀÄÄ«PÉAiÀÄÄ ºÀ®ªÀÅ ºÀAvÀU¼
À £
À ÄÀ ß zÁn §gÀ¨ÃÉ PÁzÀ
PÁgÀt¢AzÀ ¤zsÁ£ÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. eÉÆvÉUÉ ¥ÀæwQæAiÉÄAiÀÄÆ PÀÆqÀ ºÉZÀÄÑ ¸ÀªÀÄAiÀÄªÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ. EzÀÄ
£zsÁðgÀ ªÀiÁqÀÄ«PÉAiÀÄ ªÉÃUÀª£
À ÄÀ ß PÀrªÉÄUÉÆ½¸ÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ GzÀåªÄÀ ªÀÅ QæAiÀiÁvÀäPÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÁ
¹ÜwUÀwUÀ½UÉ ºÉÆA¢PÉÆ¼ÀÄª
î ÅÀ zÀ£ÄÀ ß PÀptUÉÆ½¸ÀÄvÀz
Û .É DzÀg,É «PÉÃA¢æÃPÀgt
À zÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è ¤zsÁðgÀU¼
À £
À ÄÀ ß,
PÁAiÀÄð PÉÃAzÀU
æ ½
À UÉ ¸À«ÄÃ¥À«gÀÄªÀ ºÀAvÀU¼
À ¯
À ÃèÉ vÉUz
î ÅÀ zÀjAzÀ ªÀÄvÀÄÛ C£ÉÃPÀ ºÀAvÀU¼
À À C£ÀÄªÉÆÃzÀ£AÉ iÀÄ
CUÀvÀå«®èªÁUÀÄªÀÅzÀjAzÀ, ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ ªÉÃUÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀgÀ°è ªÀiÁ»wAiÀÄÄ GzÀÝzÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À°è
ZÀ°¸À¨ÉÃPÁV®èzÀ PÁgÀt ªÀiÁ»wAiÀÄÄ «PÀÈvÀUÉÆ¼ÀÄîªÀ ¸ÀA¨sÀªÀUÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄAiÀiÁVgÀÄvÀÛªÉ.
iv) G£ÀßvÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀPÌÉ £Égª

À ÅÀ (Relief to top management): «PÉÃA¢æÃPÀgt
À ªÀÅ M§â ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄÄ
vÀ£ßÀ C¢üÃ£À £ËPÀg£
À À ªÉÄÃ¯É ªÀiÁqÀÄªÀ £ÉÃgÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀuA
É iÀÄ ¥Àª
æ iÀ ÁtªÀ£ÄÀ ß PÀrªÉÄUÉÆ½¸ÀÄvÀz
Û .É
KPÉAzÀgÉ, C¢üÃ£À£ÀÄ ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄÄ ¤ÃrzÀ «ÄwAiÉÆ¼ÀUÀµÉÖÃ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤zsÀðj¸ÀÄªÀ
¸ÁévA
À vÀöæ åª£
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛ£.É ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀuA
É iÀÄ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¤AiÀÄAvÀt
æ zÀ EvÀgÀ gÀÆ¥ÀU½
À AzÀ,
GzÁºÀgu
À U
É ,É ºÀÆrPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àw
æ ¥s®
À , EvÁå¢UÀ½AzÀ §zÀ°¸À§ºÀÄzÀÄ. «PÉÃA¢æÃPÀgt
À ªÀÅ G½¹PÉÆqÀÄªÀ
ºÉZÀÄÑ ¸ÀªÀÄAiÀÄªÀ£ÀÄß G£ÀßvÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÀÅ, zÉÊ£ÀA¢£À ¤Ãw ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ
¤zsÁðgÀU¼
À £
À ÄÀ ß vÉUz
î ÅÀ zÀPÌÉ §zÀ¯ÁV, ¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¤Ãw ¤zsÁðgÀU½
À UÉ «¤AiÉÆÃV¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É
ªÁ¸ÀÛªÀªÁV PÉ¼ÀºÀAvÀUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÀÅ vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ ¤zsÁðgÀUÀ¼À ¥Àj²Ã®£ÉAiÀÄÄ PÀrªÉÄ¬ÄzÁÝUÀ
«PÉÃA¢æÃPÀgt
À ªÀÅ ªÀÄºÀvéÀzÁÝVgÀÄvÀz
Û .É
v) ¨É¼ª
À t
À U
Â AÉ iÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄUÀªÄÀ UÉÆ½¸ÀÄvÀz
Û É (Facilitates growth): «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ PÉ¼ÀºÀAvÀzÀ DqÀ½vÀPÉÌ
ºÁUÀÆ «¨sÁVÃAiÀÄ CxÀªÁ E¯ÁSÁ ªÀÄÄRå¸ÀÜjUÉ ºÉaÑ£À ¸ÁéAiÀÄvÀÛvÉ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. EzÀjAzÀ CªÀgÀ «¨sÁUÀÀPÉÌ
¸ÀÆPÀÛªÁUÀÄªÀ ºÁUÉ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁr, ««zsÀ «¨sÁUÀUÀ¼À°è ¥ÉÊ¥ÉÆÃnAiÀÄ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ£É
¨É¼¸
É §
À ºÀÄzÀÄ. ¥ÀjuÁªÀÄªÁV, ¥Àw
æ «¨sÁUÀªÅÀ E£ÉÆßAzÀÄ «¨sÁUÀª£
À ÄÀ ß «ÄÃj¸ÀÄªÀAvÉ vÀ£ßÀ CvÀÄåvª
ÛÀ ÄÀ ªÁzÀÄzÀ£ÄÀ ß
¤ÃqÀ¨ÉÃPÉA§ ¸ÀàzsÉðAiÀÄ°è GvÁàzÀPÀvÉAiÀÄ ªÀÄlÖUÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑUÀÄªÀÅªÀÅ ºÁUÀÆ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ ºÉaÑ£À DzÁAiÀÄ
UÀ½¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁV, «¸ÀÛgÀuÁ GzÉÝÃ±ÀUÀ½UÉ CzÀ£ÀÄß §¼À¸À§ºÀÄzÁVzÉ.
vi) GvÀª
Û ÄÀ ¤AiÀÄAvÀt
æ (Better control): «PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ºÀAvÀzÀ°è PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉ
ªÀiË°ÃPÀj¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÁzsÀåUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À ¥sÀ°vÁA±ÀPÁÌV «¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀævÉåÃPÀªÁV
GvÀÛgÀzÁ¬ÄAiÀÄ£ÁßV¸À§ºÀÄzÀÄ. EzÀjAzÀ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ ªÀÄlÖ ºÁUÀÆ MmÁÖgÉ
GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß FqÉÃj¸ÀÄ«PÉAiÀÄ°è ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ E¯ÁSÉAiÀÄ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ. J®è
ºÀAvÀUÀ½AzÀ ¥ÀqÉzÀ ¥ÀæwQæAiÉÄAiÀÄÄ, ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß «±ÉèÃµÀuÉ ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß
GvÀÛªÀÄUÉÆ½¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ. PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ GvÀÛgÀzÁ¬ÄvÀéªÀÅ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ°ègÀÄªÀ
¸ÀªÁ®ÄUÀ¼°
À è MAzÁVzÉ. F ¸ÀªÁ°UÉ GvÀg
Û ª
À ÁV, ¸ÀªÄÀ vÉÆÃ®£Á ªÀiÁ»w ªÀg¢
À (Balance Information
Card) ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÁ ªÀiÁ»w ¥ÀzÞÀ w(MIS-Management Information System)UÀ¼A
À vÀºÀ GvÀª
Û ÄÀ
¤AiÀÄAvÀt
æ ªÀåª¸
À ÜÉ U¼
À ÄÀ «PÁ¸ÀUÆ
É ArªÉ. «PÉÃA¢æÃPÀgt
À ªÀÅ £À«Ã£À ªÀiÁ¥À£À ¥ÀzÞÀ wUÀ¼q
É U
É É ¤ªÀðºÀuÁAUÀª£
À ÄÀ ß
MvÁÛ¬Ä¸ÀÄvÀz
Û .É
CAwªÀÄªÁV, E°è UÀªÄÀ ¤¸À¨ÃÉ PÁzÀ CA±ÀªAÉ zÀgÉ «PÉÃA¢æÃPÀgt

À ªÀ£ÄÀ ß CzÀgÀ ¥ÀAæ iÉÆÃd£ÀU¼
À À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ
§ºÀÄ JZÀÑjPÉ¬ÄAzÀ C£Àé¬Ä¸À¨ÉÃPÀÄ, E®èªÁzÀ°è, CzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ «¨sÀd£ÉUÉ PÁgÀtªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. KPÉAzÀgÉ
«¨sÁUÀUÀ¼ÀÄ C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄªÀ vÀªÀÄäzÉÃ DzÀ ªÀiÁUÀð¸ÀÆaUÀ¼ÀÄ EzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ »vÁ¸ÀQÛUÉ «gÀÄzÀÞªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¤Ãw ¤zsÁðgÀU¼
À À PÉÃë vÀU
æ ¼
À °
À è «PÉÃA¢æÃPÀgt
À ªÀÅ AiÀiÁªÁUÀ®Æ PÉÃA¢æÃPÀgt
À zÉÆA¢UÉ ¸ÀªÄÀ vÉÆÃ°vÀªÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ.
«PÉÃA¢æÃPÀgt
À : MAzÀÄ ±ÀQÛ
(Decentralisation: A Strength)
ªÀiÁåPï¤Ã¯ï ºÉ¸ÀgÀÄ 1879gÀ°è gÁ§mïð ªÀiÁåPï¤Ã¯ï vÀ£Àß ¥ÀæxÀªÀÄ OµÀzsÀ a®ègÉ ªÀiÁgÁl ªÀÄ½UÉAiÀÄ£ÀÄß
¥É¤¯
ì ÃéÉ ¤AiÀiÁzÀ°è vÉgz
É ÁV¤AzÀ®Æ OµÀzÀs GvÀ£
à ßÀ UÀ¼À vÀAiÀiÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÁlzÉÆA¢UÉ vÀ¼ÄÀ PÀÄºÁQPÉÆArzÉ.
¨É¼ÉAiÀÄÄwÛgÀÄªÀ ¸ÀÆavÀ OµÀzsÀ(prescription pharmaceuticals)UÀ¼À GvÁàzÀPÀ£ÁVgÀÄªÀ ªÀiÁåPï¤Ã¯ï
¯Áå¨ÉÆÃgÉÃljÃ¸ï PÀA¥À¤AiÀÄÄ 1933gÀ°è AiÀÄÄ.J¸ï. £À°è ¸ÀAAiÉÆÃf¸À®ànÖvÀÄ ºÁUÀÆ 1959gÀ°è eÁ£Àì£ï &
eÁ£Àì£ï PÀA¥À¤UÀ¼À ¥ÀjªÁgÀzÀ ¸ÀzÀ¸Àå£Á¬ÄvÀÄ. ªÀiÁåPï¤Ã¯ï PÀ£ÀÆìöåªÀÄgï ºÉ¯ïÛ PÉÃgï PÉ£ÀqÁzÀ°è£À vÀ£Àß
PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß 1980gÀ°è DAmÉÃjAiÉÆÃ, UÀÄåAiÉÄ¯ïá£À°è ºÁ°¬ÄgÀÄªÀ eÁ£Àì£ï & eÁ£Àì£ï DqÀ½vÀ
¸ËPÀAiÀÄðzÀ°è DgÀA©ü¹vÀÄ.
DAmÉÃjAiÉÆÃ, UÀÄåAiÉÄ¯ïá£À°ègÀÄªÀ ªÀiÁåPï¤Ã¯ï PÀ£ÀÆìöåªÀÄgï ºÉ¯ïÛ PÉÃgï (¸ÀÆavÀªÀ®èzÀ OµÀ¢üÃAiÀÄ

GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ), PÉ£ÀqÁzÀ°è£À eÁ£Àì£ï & eÁ£Àì£ï PÀA¥À¤UÀ¼À ¥ÀjªÁgÀzÀ ¸ÀzÀ¸Àå£ÁVzÉ.
eÁ£Àì£ï & eÁ£Àì£ï ºÁUÀÆ E¤ßvÀgÀ C£ÉÃPÀ PÀA¥À¤UÀ¼À £ÀqÀÄ«£À MAzÀÄ ªÀÄÄRå ªÀåvÁå¸ÀªÉAzÀgÉ-
«PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ¥ÀjPÀ®£
à .É §ºÀÄ ©°AiÀÄ£ï qÁ®gïUÀ¼À MAzÀÄ zÉÆqÀØ ¤UÀªÄÀ ªÁV PÁAiÀiÁðZÀj¸ÀÄªÀ
§zÀ®Ä eÁ£Àì£ï & eÁ£Àì£ï 190 ¸ÀtÚ PÀA¥À¤UÀ¼ÁV PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÀÄÝ, ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄÄ
¤¢ðµÀÖ ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ CxÀªÁ GvÀà£Àß «±ÉÃµÁ¢üPÁgÀ (medical or product franchise) ªÀÄvÀÄÛ ¨sËUÉÆÃ½PÀ
PÉëÃvÀæUÀ¼À ªÉÄÃ¯É UÀªÀÄ£À PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀÄªÀÅzÀgÉÆA¢UÉ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ CAUÀ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÆ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ºÀ®ªÁgÀÄ
¥ÀAiÀiÁðAiÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß ºÀÄlÄÖºÁQzÉ. «PÉÃA¢æÃPÀgt
À zÀ ªÀÄÆ®PÀ £ÁªÀÅ zÉÆqÀØzÁVgÀÄªÀÅzÀgÀ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÀtÚ
¸ÀA¸ÉÜU¼
À À ZÀÄgÀÄPÀÄvÀ£À ªÀÄvÀÄÛ UÀªÄÀ £À PÉÃA¢æÃPÀgt
À UÀ¼Æ
É A¢UÉ ¸ÀAAiÉÆÃf¸À§ºÀÄzÀÄ. «PÉA¢æÃPÀgt
À ªÀÅ ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ
PÀA¥À£AiÀÄ£ÀÄß vÀ£Àß UÁæºÀPÀjUÉ ¤PÀlªÁVgÀÄªÀÅzÀÄ, UÁæºÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃVUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ aPÀÌ
±ÉæÃtÂUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆAzÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw¨sÉAiÀÄ C©üªÀÈ¢Þ ºÉaÑ¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÁzsÀåªÁV¸ÀÄvÀÛzÉ. eÁ£Àì£ï & eÁ£Àì£ï-
ªÉÄPïð PÀ£ÀÆìöåªÀÄgï ¥sÁªÀiÁð¸ÀÆånPÀ¯ïì PÀA¥À¤AiÀÄÆ ¸ÀºÀ UÀÄAiÉÄ¯ïá£À°ègÀÄªÀ ªÀÅqï¯Á£ï gÀ¸ÉÛAiÀÄ £ÀªÀÄä
¸ËPÀAiÀÄð¢AzÀ¯ÃÉ PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄwÛz.É
http://www.mcneilcanada.com/eng/eco07pgl.shtm
M§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÁV, ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ C¢üPÁgÀªÀÅ ºÀAaPÉAiÀiÁUÀÄªÀÅzÉAzÀÄ w½¢gÀÄªÀ ¤ÃªÀÅ

«PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀÄ«gÁ?
¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¥ÀzU
À ¼
À ÄÀ
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZÀ£É
«¨sÁVÃPÀgt
À ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£É C¢üPÁgÀ
dªÁ¨ÁÝj GvÀg
Û z
À Á¬ÄvÀé PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZ£
À É
«¨sÁVÃAiÀÄ gÀZÀ£É O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É
¤ªÀðºÀuÉ ªÁå¦Û PÉÃA¢æÃPÀgt
À «PÉÃA¢æÃPÀgt
À
¸ÁgÁA±À
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ MAzÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÀÄÝ, EzÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ªÁåSÁå¤¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ

UÀÄA¥ÀÄUÀÆr¸ÀÄªÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ CªÀÅUÀ¼ÉÆ¼ÀUÉ C¢üPÁgÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ.
¥ÀæQæAiÉÄ: ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ F PÉ¼ÀPÀAqÀ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
J) PÉ®¸ÀzÀ UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ «¨sÀd£É
©) «¨sÁVÃPÀgt
À
¹) PÀvÀðªÀåUÀ¼À ¤AiÉÆÃd£É
r) ªÀgÀ¢ªÀiÁqÀÄªÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À ¸ÁÜ¥À£É
¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ: ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¥Àª

æ ÄÀ ÄRªÁVzÉ JAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¸¯ À ÁVzÉ, KPÉAzÀgÉ CzÀÄ,
PÉ®¸ÀzÀ «¨sÀd£É, ªÀgÀ¢ ªÀiÁqÀÄªÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À ¸ÀàµÀÖvÉ, ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À CvÀÄåvÀÛªÀÄ §¼ÀPÉ,
¨É¼ÀªÀtÂUÉ, GvÀÛªÀÄ DqÀ½vÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉaÑ£À ¸ÀÈd£À²Ã®vÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ gÀZÀ£É: ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀiÁðZÀj¸ÀÄªÀ

PÉ®¸ÀU¼À £
À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸À¨ÃÉ PÁVgÀÄªÀ MAzÀÄ ZËPÀlÄÖ. EzÀÄ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ CxÀªÁ «¨sÁVÃAiÀÄ
gÀZÀ£ÉAiÀiÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ.
¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ M§â ªÉÄÃ¯¢üPÁjAiÀÄ PÉÊ PÉ¼ÀUÉ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ C¢üÃ£À
¹§âA¢AiÀÄ ¸ÀASÉåAiÀiÁVzÉ.
PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZ£ À AÉ iÀÄÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ZÀlÄªÀnPÉU¼ À £

À ÄÀ ß UÀÄA¥ÀÄUÀÆr¸ÀÄvÀz Û .É
EAvÀºÀ gÀZ£ À A
É iÀÄ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼A É zÀg,É ªÉÊ²µÀöÖ åv/É ¥Àjtw, GvÀª Û ÄÀ ¤AiÀÄAvÀt æ , ªÀåª¸À ÁÜ¥£ À Á
zÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ £ËPÀgÀgÀ£ÀÄß vÀgÀ¨ÉÃvÀÄUÉÆ½¸ÀÄªÀ°è ¸ÀÄUÀªÀÄvÉ. EzÀgÀ C£À£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÉAzÀgÉ –
PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ¸ÁªÀiÁædå, »vÁ¸ÀQA Û iÀÄ ¸ÀAWÀµð
À , C£ÀªÄÀ åvÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåª¸ À ÁÜ¥£ À Á ¨É¼ªÀ tÀ UÂ AÉ iÀÄ°è
¤§ðAzs.À
«¨sÁVÃAiÀÄ gÀZ£ À AÉ iÀÄÄ GvÀà£ßÀ UÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ZÀlÄªÀnPÉU¼ À £

À ÄÀ ß UÀÄA¥ÀÄUÀÆr¸ÀÄvÀÛz.É
EzÀgÀ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼A É zÀgÉ – KQÃPÀgt À , GvÀà£ßÀ ªÉÊ²µÀÖöåv,É ºÉa£
Ñ À GvÀg Û z
À Á¬ÄvÀé, £ÀªÄÀ åv,É
GvÀÛªÀÄ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛªÀÄ ªÀÄÄAvÉÆqÀV¹PÉÆ¼ÀÄî«PÉ/G¥ÀPÀæªÀÄ. EzÀgÀ
C£À£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÉAzÀgÉ «¨sÁVÃAiÀÄ ¸ÀAWÀµÀðUÀ¼ÀÄ, ªÉZÀÑzÁAiÀÄPÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
»vÁ¸ÀQÛUÀ¼À£ÀÄß ¤®ðQë¸ÀÄªÀÅzÀÄ, ¥ÀæzsÁ£À ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À ºÉZÀÑ¼À.
O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀU¼ À £

À ÄÀ ß FqÉÃj¸À®Ä ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÅÀ EzÀ£ÄÀ ß
«£Áå¸U À Æ
É ½¸ÀÄvÀz
Û .É EzÀgÀ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼A
É zÀgÉ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼£ À ÄÀ ß ¤UÀ¢UÉÆ½¸ÀÄvÀz Û .É ¥ÁvÀU
æ ¼
À À
¸Àµ
à v
ÖÀ ,É KPÀgÆÀ ¥ÀzÀ DzÉÃ±À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj UÀÄj ¸Ázs£ À .É EzÀgÀ C£À£ÄÀ PÀÆ®UÀ¼A É zÀgÉ
PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀzÀ°è «¼ÀA§, ¸ÀÈd£À²Ã®vÉAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀÄªÀ°è ÇÀªÀÄ¥ÀðPÀvÉ, ¹Ã«ÄvÀ
ªÁå¦.Û
C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ d£ÀgÀÄ PÉ®¸ÀzÀ ªÉÄÃ°gÀÄªÁUÀ CªÀgÉÆ¼ÀV£À ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ

¥Àw
æ ¸ÀàAzÀ£¬
É ÄAzÀ G¢¸ÀÄvÀzÛ .É EzÀgÀ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼A É zÀgÉ Që¥U
æÀ w
À , ¸ÁªÀiÁfPÀ CUÀvåÀ vU
É ¼
À À
FqÉÃj¸ÀÄ«PÉ, O¥ÀZÁjPÀ gÀZ£ À AÉ iÀÄ PÉÆgÀvU
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¤ÃV¸ÀÄ«PÉ. EzÀgÀ C£À£ÄÀ PÀÆ®UÀ¼A É zÀgÉ
CrØ¥Àr¸ÀÄªÀ ±ÀQÛUÀ¼ÀÄ, §zÀ¯ÁªÀuÉUÉ «gÉÆÃzsÀ, UÀÄA¥ÀÄ »vÁ¸ÀQÛUÉ DzÀåvÉ.
¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ªÉÄÃ¯¢üPÁjAiÀÄÄ vÀ£ßÀ C¢üÃ£À ¹§âA¢UÉ C¢üPÁgÀª£À ÄÀ ß ªÀUÁð¬Ä¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
EzÀg° À è ªÀÄÆgÀÄ ªÀÄÆ¯ÁA±ÀU½ À ªÉ: C¢üPÁgÀ, dªÁ¨ÁÝj, GvÀg
Û z
À Á¬ÄvÀ.é ¥Àw æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ
¥ÁæªÄÀ ÄRåvA É iÉÄAzÀg,É ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¤ªÀðºÀu,É GzÉÆåÃV C©üªÈÀ ¢Þ, ¥ÉÃæ gÉÃ¥Àu,É ¨É¼ª
À t
À U
Â É
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉUÀ½UÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
«PÉÃA¢æÃPÀgÀtªÀÅ ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆ¼ÀUÉ¯Áè C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ¥Àæw¤AiÉÆÃd£É. «PÉÃA¢æÃPÀgÀtzÀ

¥ÁæªÀÄÄRåvÉUÀ¼ÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥À£Á ¥Àæw¨sÉAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, ²ÃWÀæ ¤zsÁðgÀ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄî«PÉ,
G£ÀßvÀ ¤ªÀðºÀuÁAUÀzÀ ºÉÆgÉAiÀÄ£ÀÄß vÀVÎ¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ, ªÀÄÄAvÉÆqÀUÄÀ «PÉAiÀÄ C©üªÈÀ ¢Þ, ¨É¼ª
À t
À U
Â ,É
GvÀÛªÄÀ ¤AiÀÄAvÀtæ .
C¨sÁå¸À
§ºÀÄ DAiÉÄÌ ¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
1) EªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ CA±ÀªÀ®è?
J) GvÀg
Û z
À Á¬ÄvÀé
©) C¢üPÁgÀ
¹) dªÁ¨ÁÝj
r) C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É
2) PÉ®¸À ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ°è ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀàA¢¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÁgÀt¢AzÀ ¸ÀºÀd ¸ÀÆáwð¬ÄAzÀ
¥ÁægÀA¨sÀªÁUÀÄªÀ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À eÁ®§AzsÀªÉAzÀgÉ ________
J) O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É
©) C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É
¹) «PÉÃA¢æÃPÀgt
À
r) ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£É
3) F PÉ¼ÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ±ÉæÃtÂPÀÈvÀ ¸ÀgÀ¥À½AiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄªÀÅ¢®è?
J) PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZ£
À É
©) «¨sÁVÃAiÀÄ gÀZÀ£É
¹) O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É
r) C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É
4) MAzÀÄ JvÀÛgÀzÀ gÀZÀ£É (tall structure) ºÉÆA¢gÀÄªÀÅzÉAzÀgÉ ________
J) QjzÁzÀ ¤ªÀðºÀuÁ ªÁå¦Û
¹) ¤ªÀðºÀuÁ ªÁå¦Û¬Ä®è
©) ªÁå¥ÀPÀ ¤ªÀðºÀuÁ ªÁå¦Û
r) PÀrªÉÄ ¤ªÀðºÀuÁ ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ
5) PÉÃA¢æÃPÀgt
À ªÉAzÀgÉ
J) ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆ¼ÀÄîªÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß G½¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ (retention)
©) ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆ¼ÀÄîªÀ C¢üPÁgÀzÀ ºÀAaPÉ
¹) ¯Á¨sÀUÀ½¸ÀÄªÀ PÉÃAzÀæzÀ «¨sÁUÀUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸ÀÄªÀÅzÀÄ
r) ºÉÆ¸À PÉÃAzÀæUÀ¼À CxÀªÁ ±ÁSÉUÀ¼À ¥ÁægÀA¨sÀ
6) ¥Àæw¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁUÀ¨ÉÃPÁzÀgÉ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄ CUÀvÀåªÁV
eÉÆvÉUÀÆqÀ¨ÉÃPÁzÀ CªÀ±ÀåPÀ CA±À
J) C¢üPÁgÀ
©) ªÀiÁ£Àª±
À QÀ Û
¹) ¥ÉÆæÃvÁìºÀPÀUÀ¼ÀÄ
r) §rÛUÀ¼ÀÄ
7. ¤ªÀðºÀuÁ ªÁå¦ÛAiÀÄÄ ¸ÀÆa¸ÀÄªÀÅzÉÃ£ÉAzÀgÉ
J) ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ ¸ÀASÉå
©) ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ£ÀÄß £ÉÃªÀÄPÀUÉÆ½¹zÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ CªÀ¢ü
¹) ªÉÄÃ¯¢üPÁjAiÀÄ PÉ¼ÀVgÀÄªÀ C¢üÃ£À ¹§âA¢ ¸ÀASÉå
r) G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ°è EgÀÄªÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀ ¸ÀASÉå
8. ªÀzA
À wUÀ½UÉ d£Àä ¤ÃqÀÄªÀÅzÀPÌÉ ºÉ¸g
À ÁVgÀÄªÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¥ÀPæ ÁgÀªÅÀ »ÃUÉ PÀgA
É iÀÄ®àqÄÀ vÀz
Û É
J) PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ¸ÀAWÀl£É
©) «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ¸ÀAWÀl£É
¹) C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É
r) O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£É
9. GvÀà£ÀßUÀ¼À ±ÉæÃtÂUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄA¥ÀÄUÀÆr¸ÀÄªÀÅzÀÄ EzÀgÀ
MAzÀÄ ¨sÁUÀ
J) ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¸ÀAWÀl£É
©) «¨sÁVÃAiÀÄ ¸ÀAWÀl£É
¹) PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ¸ÀAWÀl£É
r) ¸ÁéAiÀÄvÀÛ ¸ÀAWÀl£É
10. PÁAiÀÄðUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄA¥ÀÄUÀÆr¸ÀÄªÀÅzÀÄ EzÀgÀ MAzÀÄ
¨sÁUÀ
J) «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ¸ÀAWÀl£É
©) «¨sÁVÃAiÀÄ ¸ÀAWÀl£É
¹) PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ¸ÀAWÀl£É
r) PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ¸ÀAWÀl£É
Û U
À ¼
À À ¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
1. ‘¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ’AiÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁå¤¹.
2. ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ««zsÀ ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅªÀÅ?
3. ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ DA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¹.
4. ‘¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÁå¦Û’ ¥ÀzÀªÀÅ AiÀiÁªÀÅzÀPÉÌ C£Àé¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ?
5. AiÀiÁªÀ ¸ÀAzÀ¨ÀsðUÀ¼À°è PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ ¸ÀÆPÀÛ DAiÉÄÌAiÉÄAzÀÄ ¸Á©ÃvÁUÀÄvÀÛzÉ?
6. «¨sÁUÁvÀäPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ©A©¸ÀÄªÀ MAzÀÄ gÉÃSÁ avÀæ §gÉ¬Äj.
7. MAzÀÄ zÉÆqÀØ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ CxÀªÁ
«PÉÃA¢ÃæPÀÈvÀªÁVgÀ§ºÀÄzÉÃ? ¤ªÀÄä C©ü¥ÁæAiÀÄ §gÉ¬Äj.
8. «PÉÃA¢æÃPÀgt
À ªÀÅ ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÉ¼º
À A
À vÀzª
À g
À U
É É «¸Àj
Û ¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. C©ü¥ÁæAiÀÄ
w½¹.
¢ÃWÀð GvÀÛgÀUÀ¼À ¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ
1. ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉUÉ ¥Àw
æ ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ CªÀ±åÀ PÀ JAzÀÄ KPÉ ¥ÀjUÀt¸
Â ¯
À ÁVzÉ?
2. «¨sÁVÃAiÀÄ gÀZÀ£É JAzÀgÉÃ£ÀÄ? CzÀgÀ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «ÄwUÀ¼À£ÀÄß ZÀað¹.
3. «PÉÃA¢ÃæPÀgÀtªÀÅ MAzÀÄ LaÒPÀ ¤Ãw. MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ «PÉÃA¢æÃPÀÈvÀªÁUÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ
KPÉ DAiÉÄÌ ªÀiÁrPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
4. MAzÀÄ C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÃUÉ ¨ÉA§°¸ÀÄvÀz
Û ?É
5. PÉÃA¢æÃPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ «PÉÃA¢æÃPÀgÀtUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ªÀåvÁå¸ÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
6. «¨sÁUÁvÀäPÀ gÀZÀ£ÉVAvÀ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄÄ ºÉÃUÉ ©ü£ÀßªÁVzÉ?
C£Àé¬ÄPÀ ªÀiÁzÀj
1. £ÉÃºÁgÀªg
À ÄÀ ±ÀÆUÀ¼£
À ÄÀ ß vÀAiÀiÁj¸ÀÄªÀ MAzÀÄ PÁSÁð£ÉAiÀÄ£ÀÄß £Àq¸
É ÄÀ wÛzÄÀ Ý, D ªÀåªº
À ÁgÀªÅÀ
ZÉ£ÁßV £ÀqÉAiÀÄÄwÛzÉ. CªÀgÀÄ vÀªÀÄä ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß «©ü£Àß GvÀà£ÀßUÀ¼ÁzÀÀ ZÀªÀÄðzÀ PÉÊ
aÃ®UÀ¼ÀÄ, ºÁUÀÆ ¥Á±ÁÑvÀå O¥ÀZÁjPÀ GqÀÄUÉUÀ½UÉ «¸ÀÛj¸À®Ä GzÉÝÃ²¹zÀgÀÄ. D
ªÀÄÆ®PÀÀ vÀªÀÄä PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀÆtð PÁ¥ÉÆðgÉÃmï GqÀÄUÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ
¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁV¸À®Ä GzÉÝÃ²¹zÀgÀÄ. EzÀjAzÀ CªÀgÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ªÀåªÀºÁgÀªÀÅ PÀvÀðªÀå
¤gÀvÀ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄjUÉ, vÀªÄÀ ä GvÀ£
à ßÀ ªÀ£ÄÀ ß Cw ²ÃWÀª
æ ÁV ¤ÃqÀÄªÀÅzÁVzÉ. CªÀgÀ «¸Àj
Û ¹zÀ
¸ÀAWÀl£ÉUÉ ¤ÃªÀÅ AiÀiÁªÀ jÃwAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ²¥sÁgÀ¸ÀÄì ªÀiÁqÀÄ«j ªÀÄvÀÄÛ KPÉ?
2. GvÁàz£
À Á ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ vÀ£ßÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀP¤
À UÉ ¢£ÀPÌÉ 200 AiÀÄÆ¤lÄÖU¼
À À GvÁàz£
À Á
UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä w½¹zÀ£ÀÄ. DzÀgÉ CªÀ£ÀÄ CUÀvÀå G¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ CUÀvÀå
ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß GUÁæt¢AzÀ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ C¢üPÁgÀ ¤ÃqÀ°®è. FUÀ GvÁàzÀ£Á
ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ vÀ£ßÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀP¤
À UÉ ¤jÃQë¹zÀ UÀÄj ¸Á¢ü¹®èªA
É zÀÄ DgÉÆÃ¦¸À§ºÀÄzÉÃ?
PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß ¤Ãr.
3. M§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ GvÁàz£
À Á UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¥Àw
æ wAUÀ½UÉ 500 AiÀÄÆ¤lÄÖU½
À AzÀ 700
AiÀÄÆ¤lÄÖUÀ½UÉ ºÉaÑ¹zÀ£ÀÄ, DzÀgÉ PÀZÁÑ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß
DvÀ£ÄÀ ¤ÃqÀ°®è, EzÀjAzÀ GvÁàz£
À Á ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ¥ÀjµÀÌøvÀ GvÁààz£
À Á UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß
¸Á¢ü¸À°®è, EzÀPÉÌ AiÀiÁgÀÄ ºÉÆuÉ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀ vÀvÀéªÀ£ÀÄß G®èAX¸À¯Á¬ÄvÀÄ?
4. MAzÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄ £ÉÆÃAzÁ¬ÄvÀ PÀbÉÃjAiÀÄÄ zÉºÀ°AiÀÄ°èzÀÄÝ, GvÁàzÀ£Á WÀlPÀªÀÅ
UÀÄgïUÁªï£À°è ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÁl «¨sÁUÀU¼
À ÄÀ ¥sj
À ÃzÁ¨Ázï£À°g
è ÄÀ vÀª
Û .É
F PÀA¥À¤AiÀÄÄ UÁæºÀPÀ GvÀà£ÀßUÀ¼À£ÀÄß GvÁà¢¸ÀÄvÀÛzÉ. CzÀgÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä
AiÀiÁªÀ jÃwAiÀÄ ¸ÀAWÀl£Á gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ?
¥ÀPæ g
À t
1. MAzÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄÄ DnPÉU¼

À À d£À¦Aæ iÀÄ ¨ÁæAqïC£ÀÄß GvÁà¢¸ÀÄwÛzÄÀ Ý CzÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmA
ÖÉ iÀÄ°è
M¼ÉîAiÀÄ ºÉ¸ÀgÀÄ ªÀiÁrzÉ. EzÀÄ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ,
GvÁàz£
À ,É ºÀtPÁ¸ÀÄ, ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®, ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA±ÉÆÃzs£
À É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄAvÀºÀ
««zsÀ «¨sÁUÀU½
À ªÉ.
EwÛÃZÉUÉ CzÀÄ vÀ£Àß ¨ÁæAqï ºÉ¸ÀgÀ£ÀÄß §¼À¹, ºÉÆ¸À ªÀåªÀºÁgÀzÀ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
£ÀU¢
À ÃPÀj¹PÉÆ¼À®
î Ä, CzÀÄ ¥Àª
æ z
À ð
Às ªÀiÁ£ÀPÌÉ §gÀÄwÛgÄÀ ªÀ «zÀÄå£Áä£À DnPÉU¼
À À ±ÉÃæ tÂAiÀÄ£ÀÄß
GvÁà¢¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÉÆ¸À ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæªÉÃ²¸À®Ä D¯ÉÆÃa¹vÀÄ.
¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ: PÀA¥À¤AiÀÄÄ AiÀiÁªÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¹zÀgÉ GvÀÛªÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀqA
É iÀÄ§ºÀÄzÀÄ? EzÀPÌÉ ªÁ¸Àª
Û À PÁgÀtUÀ¼£
À ÄÀ ß ¤Ãr MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£Á gÀZ£
À A
É iÀÄ §UÉÎ
ªÀgÀ¢ vÀAiÀiÁj¹.
2. 1945 gÀ°è ©ænµï ¥ÀæªÀvÀðPÀgÀÄ ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV O¥ÀZÁjPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ£ÀÄß
C£ÀÄ¸Àj¹ ºÉÆ°AiÀÄÄªÀ AiÀÄAvÀU
æ À¼À MAzÀÄ GvÁàzÀ£Á WÀlPÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¹zÀgÀÄ. CzÀÄ
ºÀ®ªÁgÀÄ vÉÆAzÀgU
É ¼
À £
À ÄÀ ß JzÀÄj¸ÀÄwÛzÄÀ Ý ¤zsÁðgÀ vÉUz
î °
À è «¼ÀA§ªÁ¬ÄvÀÄ.
EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄªÁV §zÀ¯ÁzÀ ªÀåªº
À £
À ÄÀ ß C¼Àªr
À ¹PÉÆ¼À®
î Ä ¸ÁzsåÀ ªÁUÀÄwÛ®.è
PÁAiÀÄð¥ÀqA
É iÀÄ£ÀÄß GvÉÃÛ f¸ÀÄªÀ ºÁUÀÆ vÀªÄÀ ä PÀÄAzÀÄPÉÆgÀvU
É ¼
À £
À ÄÀ ß w½¸ÀÄªÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼Æ
À
¸ÀºÀ O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀA¥ÀPÀðzÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆgÀvÀÄ¥Àr¹ ¸ÁzsÀåªÁUÀÄwÛ®è, KPÉAzÀgÉ
C¢üPÁjUÀ¼À «¼ÀA§ ¤Ãw, EzÀjAzÀ GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸ÀÄªÀ
¥Àª
æ iÀ Át ºÉZÄÀ .Ñ F §zÀ¯ÁzÀ ¥Àj¹Üw ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªº
À ÁgÀzÀ ¥Àj¸Àg¢
À AzÀ CzÀgÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ
¥Á®Ä PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉ.
¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ : ¤ÃªÀÅ PÀA¥À¤AiÀÄÄ JzÀÄj¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåUÀ¼À ¸ÀA§AzsÀ CzÀ£ÄÀ ß ¥ÀjºÀj¸À®Ä
AiÀiÁªÀ ¸ÀAWÀl£Á gÀZÀ£É C¼ÀªÀr¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÉA§ ¸À®ºÉ ¤ÃqÀÄ«j? ¤ÃªÀÅ ¸ÀÆa¹zÀ
§zÀ¯ÁªÀuÉUÀ½AzÀ ¸ÀA¸ÉÜUÉ DUÀ§ºÀÄzÁzÀ ¯Á¨sÀUÀ½UÉ PÁgÀt ¤Ãr, PÀA¥À¤AiÀÄÄ
GvÁà¢¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ GvÁàz£
À U
É ½
À UÉ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ QëÃtÂ¸ÄÀ wÛgÄÀ ªÀÅzÀ£ÄÀ ß UÀªÄÀ £Àz°
À l
è ÄÖPÆ
É AqÀÄ,
AiÀiÁªÀ PÉëÃvÀæUÀ½UÉ «¸ÀÛj¸À§ºÀÄzÀÄ?
3. ‘JPïì’ °«ÄmÉqï PÀA¥À¤AiÀÄÄ ¸ËAzÀAiÀÄðªÀzð
Às PÀU¼
À £
À ÄÀ ß GvÁà¢¸ÀÄwÛzÄÀ Ý, ªÀåªº
À ÁgÀz°
À è
zÉÆqÀz
Ø ÁV ¨É¼z
É ÄÀ ¸ÀA¸ÉÜ »jªÉÄAiÀÄ ¸ÁÜ£ª
À £
À ÄÀ ß ¥Àq¢
É zÉ. 1991gÀªg
À U
É É CzÀgÀ ªÀåªº
À ÁgÀªÅÀ
§ºÀ¼À ZÉ£ÁßVvÀÄÛ, CzÀgÀ £ÀAvÀgÀ, ºÉÆ¸À GzÁjÃPÀgÀtzÀ ¥Àj¸ÀgÀ¢AzÀ F PÉëÃvÀæªÀÅ
ºÀ®ªÁgÀÄ §ºÀÄgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß PÀArvÀÄ. EzÀgÀ ¥ÀjuÁªÀÄªÁV
‘JPïì’ °«ÄmÉqï£À ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¥ÀæªÀiÁtªÀÅ QëÃtÂ¹zÉ. PÀA¥À¤AiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ
ªÀåªÀºÁgÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄwÛzÀÄÝ, CzÀgÀ ¤zÉÃð±ÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «¨sÁVÃAiÀÄ
ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÄ Cw ¸ÀtÚ ¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÆß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀgÀÄ. UÁæºÀPÀjUÉ ¨ÉÃgÉ
DAiÉÄÌUÀ½®è¢zÀÄÝzÀjAzÀ 1991 QÌAvÀ®Æ »AzÉ CzÀgÀ ªÀåªÀºÁgÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄÄ ¸ÉÃªÉ
¸À°¸
è ®
À Ä ¸ÀÆPÀª
Û ÁVvÀÄ.Û DzÀgÉ FUÀ PÀA¥À¤AiÀÄÄ ¸ÀÄzsÁgÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß vÀg¯
À ÃÉ ¨ÉÃPÁzÀ MvÀq
Û z
À °
À z
è .É
¥À±ßÉ UÀ¼ÄÀ :
PÀA¥À¤AiÀÄÄ vÀ£ßÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉAiÀÄ ¥Á®£ÀÄß G½¹PÉÆ¼Àî®Ä AiÀiÁªÀ jÃwAiÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ
gÀZÀ£ÉUÉ §zÀ¯Á¬Ä¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ?
PÀA¥À¤AiÀÄÄ FMCG PÉëÃvÀæzÀ°ègÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß UÀªÀÄ£ÀzÀ°èj¹PÉÆAqÀÄ, ¤ÃªÀÅ ¸ÀÆa¹zÀ
§zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ PÀA¥À¤UÉ AiÀiÁªÀ jÃwAiÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄªÁUÀÄvÀÛªÉ?
CzsÁåAiÀÄ
¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉÀ
STAFFING
E£ÉÆáÃ¹¸ï£À°è ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉ
(Management of Human Resources at INFOSYS)
6
À ÄÀ
“£ÀªÄÀ ä ¸ÀévÄÀ U
Û ¼
À ÄÀ ¥Àw
æ ¢£À ¸ÀAeÉ £ÀªÄÀ ä ¨ÁV°¤AzÀ
¤UÀð«Ä¸ÀÄvÀª
Û .ÉÀ CªÀÅ ªÀÄgÀÄ¢£À ¨É½UÉÎ ªÀÄgÀ½ §gÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß F CzsÁåAiÀÄªÀ£ÄÀ ß C¨såÀ ¹¹zÀ §½PÀ, ¤ÃªÀÅ:
£ÁªÀÅ RavÀ¥r
À ¹PÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ.” (£ÁgÁAiÀÄt ªÀÄÆwð,
ªÀÄÄRå PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÁ C¢üPÁj-CEO, E£ÉÆáÃ¹¸ï).
• ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁå¤¸À§°èj;
¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÄÀ vÀªÄÀ ä ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼À
PÁAiÀÄðvÀAvÀæzÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ZÀað¸ÀÄwÛgÀÄªÀ • ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä® ¤ªÀðºÀuAÉ iÉÆA¢UÉ EzÀgÀ
¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°,è ¸À®ºÁ¸ÀA¥ÀPð

À ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÁæA±À ¸ÉÃªÉU¼
À À ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸À§°èj;
¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVgÀÄªÀ E£ÉÆáÃ¹¸ï ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ vÀ£Àß D¹Û • ¹§â A ¢ ¤ªÀ ð ºÀ u É A iÀ Ä CUÀ v À å vÉ ªÀ Ä vÀ Ä Û

ªÀiË®åª£
À ÄÀ ß zÀÈrüÃPÀj¸À®Ä vÀ£ßÀ D¹Û-dªÁ¨ÁÝj vÀBSÉAÛ iÀÄ°è ªÀÄºÀvÀéªÀ£ÀÄß w½¸À§°èj;
vÀ£ßÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÉÃj¹PÉÆArzÉ. EzÀgÀ
• ¹§â A ¢ ¤ªÀ ð ºÀ u É A iÀ Ä ¥À æ Q æ A iÉ Ä AiÀ Ä °è £ À
vÁQðPÀ PÀª
æ ÄÀ ªÀÅ PÉ¼PÀ A
À qÀAwzÉ: “MAzÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄ
ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀtÂð¸À§°èj;
¢ÃWÀðPÁ°Ã£À AiÀÄ±À¸ÀÄì PÉ®ªÀÅ ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ºÀtPÁ¸ÉÃvÀgÀ ªÀiÁ£ÀzA
À qÀU¼
À À ªÉÄÃ¯É ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV • £ÉÃªÀÄPÁw ªÀÄvÀÄÛ DAiÉÄÌUÀ¼À CxÀðªÀ£ÀÄß
¥ÀjÃQë¸®
À q
à ÄÀ vÀz
Û .É ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼ÄÀ F ºÉÆ¸À w½¸À§°èj;
ºÀtPÁ¸ÉÃvÀgÀ ªÀiÁ£ÀzAÀ qÀU¼

À °
À è ¸ÉÃjzÀÄÝ, CªÀÅ PÀA¥À¤AiÀÄ • £É Ã ªÀ Ä PÁwAiÀ Ä ¥À æ ª À Ä ÄR ªÀ Ä Æ®UÀ ¼ À £ À Ä ß
AiÀÄ±À¸Àì£ÀÄß PÉÃªÀ® ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ PÀæªÀÄUÀ¼À ªÉÄÃ¯É UÀÄgÀÄw¸À§°èj;
ªÀiË®åªiÀ Á¥À£À ªÀiÁqÀÄªÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀv
Û U
É É ¸ÀªÁ¯ÁVzÉ.
• DAiÉÄÌ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀÄ°è£À PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß ªÀtð
Â ¸À§°èj;
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ GzÉÆåÃVUÀ¼À°ègÀÄªÀ PÀ¯ÉvÀ ¥Àjtw,
D«µÁÌg,À £ÁAiÀÄPÀv,éÀ GzÀåªÄÀ ²Ã®vÉ ªÀÄvÀÄÛ DqÀ½vÁvÀäPÀ • vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞUÀ¼À CUÀvÀåªÀ£ÀÄß
PË±À®åU¼
À £
À ÄÀ ß ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼£
À ÄÀ ß ¥Àw
æ ¤¢ü¸ÄÀ vÀª
Û ”É . ±ÁèX¸À§°èj; ªÀÄvÀÄÛ
• PÁAiÀÄð¤gÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÉÄÃðvÀgÀ vÀg¨

À ÃÉ wAiÀÄ
««zsÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj.
eÁÕ£-À ¸ÁAzÀæ (knowedge intensive) PÀA¥À¤AiÀiÁV, E£ÉÆáÃ¹¸ï ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸Àv
é ÄÀ U
Û ¼
À À ªÀiË®åª£
À ÄÀ ß
vÀ£ßÀ ¸Àz
à Ás ðvÀäPÀ ¸ÁÜ£ª
À £
À ÄÀ ß G½¹PÉÆ¼ÀÄª
î À ¸À®ÄªÁV UÀÄgÀÄw¸ÀÄvÀz
Û .É ¨sÁgÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ «zÉÃ±Àz°
À £
è À ¥Àw
æ ¸À¢
à ð
ü UÀ¼ÄÀ vÀ£ßÀ
IT ¥Àw
æ ¨sU
É É C¥ÉÃPÉ¥
ë q
À ÄÀ vÀª
Û A
É iÀiÁzÀÝjAzÀ F ¸ÀévÄÀ U
Û ¼
À ÄÀ ¸ÀÄ®¨sª
À ÁV ºÉÆgÀ ºÉÆÃUÀ§ºÀÄzÁVzÉ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß EzÀÄ
CjvÀÄPÉÆArzÉ. ¥ÀjuÁªÀÄªÁV, E£ÉÆáÃ¹¸ï JzÀÄj¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¸ÀªÁ¯ÉAzÀg,É vÀ£ßÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀévÄÀ U
Û ¼
À £
À ÄÀ ß ºÉZÄÀ Ñ
¸Àz
à Ás ðvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ QæAiÀiÁvÀäPÀ ¥Àj¸Àgz
À °
À è DPÀ¶ð¸ÀÄªÀÅzÀÄ, G½¹PÉÆ¼ÀÄª
î ÅÀ zÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ¥r
À ¸ÀÄªÀÅzÀÄ ºÉÃUÉ?
E£ÉÆáÃ¹¸ï£À°£
è À §ºÀÄvÉÃPÀ ¥À¸
æ ÄÀ v
Û À ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä® ¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀzÞÀ wUÀ¼ÄÀ CzÀgÀ £ÁAiÀÄPÀgÄÀ
gÀa¹zÀ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ zÀÆgÀzÈÀ ¶Ö¬ÄAzÀ GAmÁVzÉ. vÀªÄÀ ä £ÁAiÀÄPÀvéÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀÆgÀzÈÀ ¶ÖU½
À UÉ ºÉ¸g
À ÁVgÀÄªÀ £ÁgÁAiÀÄt
ªÀÄÆwðAiÀÄªÀgÄÀ E£ÉÆáÃ¹¸ï£À ¸ÁªÀðd¤PÀ ¥Àw
æ ©A§ªÁVzÁÝg.É CªÀgÀ «£ÀªÄÀ æ ªÀÄvÀÄÛ ¢lÖv£
À z
À À £ÁAiÀÄPÀvéÀ ±ÉÊ°,
¨sÁgÀwÃAiÀÄ ªÀåªº
À ÁgÀ dUÀw£
Û °
À è §ºÀÄ C¥ÀgÆ
À ¥ÀªÁVzÉ. vÀ£ßÀ GzÉÆåÃVUÀ¼Æ
É A¢UÉ ¸ÀA¥ÀvÄÀ Û ºÀAaPÉÆ¼ÀÄª
î ÅÀ zÀg°
À è
£ÀA©PÉ¬Äj¹gÀÄªÀ CªÀgÄÀ ¸Àv
é BÀ ªÀiÁzÀjAiÀiÁV ªÀÄÄAZÀÆtÂAiÀÄ°èzÁÝg.É E£ÉÆáÃ¹¸ï£ÀAvÀºÀ eÁÕ£ÁzsÁjvÀ ªÀåªº
À ÁgÀ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è, CªÀgÄÀ GzÉÆåÃVUÀ¼À ¸À§°ÃPÀgt
À zÀ°è ªÁPÁÑvÄÀ AiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ QæAiÉÄUÀ¼°
À è ¹Ügv
À A
É iÀÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvA
É iÀÄ£ÀÄß
PÀAqÀÄPÉÆArzÁÝg.É E£ÉÆáÃ¹¸ï£À°è ¤PÀlvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸À§°ÃPÀgt
À zÀ ¸ÀA¸ÀÌøwAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸ÀÄªÀÅzÀgÀ QÃwð CªÀjUÉ
¸À®Äèvz
ÛÀ .É CªÀgÀ ¤ªÀðºÀuÁ ±ÉÊ°AiÀÄÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ DqÀ½vÀ £ÁAiÀÄPÀg°
À è C¥ÀgÆ
À ¥ÀªÁVzÀÄÝ ¥Á²ÑªiÀ ÁvÀå ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ
ªÉÄÃ¯É DzsÁjvÀªÁVzÉ.
ªÀÄÆ®: ¸ÀÄ«ÄvÁ gÀWÄÀ gÁªÀiï, ¥sÆ
É Ãzsð
À ªÀiï UÁædÄAiÉÄÃmï ¸ÀÆÌ¯ï D¥sï ©¹£É¸ï.
AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀA¸ÉÜUÉ CzÀgÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀévÀÄÛUÀ¼ÁzÀ ¥Àæw¨sÁ¤évÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj±ÀæªÀÄzÀ d£ÀgÀÄ Cr¥ÁAiÀÄªÁVzÁÝgÉ.
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ UÀÄtªÀÄlÖzÀ ¹§âA¢UÀ¼À ¤gÀAvÀgÀ M¼ÀºÀjAiÀÄÄ«PÉAiÀÄ CUÀvÀå«zÉ JA§ÄzÀÄ ¸ÁÜ¦vÀ
¸ÀvÀåªÁVzÉ. AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ AiÀÄ±À¹ìUÉ, ¸ÁPÀµÀÄÖ ¹§âA¢ CxÀªÁ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ
CvÀåªÀ±ÀåPÀªÁzÀ CUÀvÀåªÁVzÉ. »ÃUÁV, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°è ¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀåQÛUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÁUÀ
ªÀiÁvÀæ CzÀgÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.
CxÀð (Meaning)
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ DAiÉÄÌAiÀiÁzÀ £ÀAvÀgÀ, ¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ªÀÄÄA¢£À

ºÀAvÀªÅÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è MzÀV¸À¯ÁzÀ ««zsÀ ºÀÄzÉÝU¼
À £
À ÄÀ ß ¨sw
À ð ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ. EzÀ£ÄÀ ß ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉ JAzÀÄ
PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. Cw ¸ÀgÀ¼ÀªÁzÀ ±À§ÝUÀ¼À°è ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉ JAzÀgÉ, ‘PÉ®¸ÀUÀ½UÉ d£ÀgÀ£ÀÄß Ej¸ÀÄªÀÅzÀÄ’. EzÀÄ
PÁAiÀÄð¥ÀqÉAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÉÆA¢UÉ DgÀA¨sÀªÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð¥ÀqÉAiÀÄ £ÉÃªÀÄPÁw, DAiÉÄÌ, vÀgÀ¨ÉÃw, §rÛ,
¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉ 191
¸ÀA¨sÁªÀ£É ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. CAzÀgÉ, ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ
¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ¨sÁUÀªÁVzÀÄÝ, vÀÈ¦ÛPÀgÀªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀÈ¦ÛºÉÆA¢zÀ PÁAiÀÄð¥ÀqÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ,
§¼À¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ PÁAiÀÄðPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. EAzÀÄ ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¢£ÀUÀÆ°PÁgÀgÀÄ,
¸À®ºÉUÁgÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄwÛUÉ GzÉÆåÃVUÀ¼ÄÀ ¸ÉÃjzÀAvÉ £ËPÀgg
À À AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÆ
É ArgÀ§ºÀÄzÀÄ.
CAwªÀÄªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀªÀ£ÀÄ ¥ÀæwAiÉÆ§â £ËPÀgÀ£ÁVgÀÄªÀÅzÀjAzÀ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ £ÉÃ«Ä¹PÉÆAqÀ ¥ÀæwAiÉÆ§â
ªÀåQÛAiÀÄ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß, ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ UÀÄgÀÄw¸ÀÄvÀÛzÉ.
¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZ£
À A
É iÀÄ°è ¸ÁÜ£U
À ¼
À £
À ÄÀ ß ¨sw
À ð ªÀiÁqÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sw
À ðªÀiÁqÀ®n
à g
Ö ÄÀ ªÀAvÉ
£ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîªÀ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉAiÀiÁVzÉ JAzÀÄ ªÀtÂð¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÉÆ¼ÀUÉ
«£Áå¸ÀUÉÆ½¸À¯ÁzÀ ¥ÁvÀæUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwðªÀiÁqÀ®Ä PÁAiÀÄð¥ÀqÉAiÀÄ CUÀvÀåvÉ UÀÄgÀÄw¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ ªÉÆzÀ¯ÉÆÎAqÀÄ
¹§âA¢ £ÉÃªÀÄPÁw, DAiÉÄÌ, C£ÀÄ¸ÁÜ¥£
À ,É §rÛ, ¥ÀgÁªÀÄ±Éð ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞU¼
À À ªÀÄÆ®PÀ EzÀ£ÄÀ ß ¸Á¢ü¸§
À ºÀÄzÁVzÉ.
MAzÀÄ ºÉÆ¸À GzÀåªÄÀ zÀ°,è ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðªÀÅ, AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ PÁAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß
C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄvÀÛzÉ. K£À£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ, CzÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ ¤zsÀðj¹zÀ £ÀAvÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£Á
gÀZ£
À A
É iÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈf¹zÀ £ÀAvÀg,À ¤ªÀðºÀuÁAUÀ(management)ªÀÅ ««zsÀ ºÀAvÀU¼
À °
À è GzÀåªÄÀ zÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®
CUÀvåÀ vÉU¼
À £
À ÄÀ ß w½AiÀÄ®Ä ¸ÁzsåÀ ªÁUÀÄvÀÛz.É DAiÉÄÌ ªÀiÁrPÉÆ¼Àî¨ÃÉ PÁzÀ ¹§âA¢ ¸ÀASÉå ªÀÄvÀÄÛ «zsU
À ¼
À £
À ÄÀ ß ¤zsð
À j¹zÀ
§½PÀ, GzÀåªÀÄzÀ DªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊ¸À®Ä £ÉÃªÀÄPÁw, DAiÉÄÌ ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀ¨ÉÃwUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß
¤ªÀðºÀuÁAUÀªÅÀ ¥ÁægA
À ©ü¸ÄÀ vÀz
Û .É C¹Ûvz
éÀ °
À g
è ÄÀ ªÀ MAzÀÄ GzÀåªÄÀ zÀ°è ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ ¤gÀAvÀgÀ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀiÁVzÉ,
KPÉAzÀgÉ ºÉÆ¸À GzÉÆåÃUÀU¼
À ÄÀ gÀa¸À®q
à §
À ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¹Ûvz
éÀ °
À g
è ÄÀ ªÀ PÉ®ªÀÅ £ËPÀgg
À ÄÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß vÉÆgÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ.
¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ (Importance of Staffing)
AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è d£ÀgÀÄ PÉ®¸À ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ. ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðªÀÅ F

CUÀvÀåªÀ£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ PÉ®¸ÀPÁÌV ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ d£ÀgÀ£ÀÄß PÀAqÀÄPÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ. ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁV,
¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è ¸ÀÆa¹gÀÄªÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß vÀÄA§ÄvÀÛzÉ.
ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÀåªÀºÁgÀzÀ Cr¥ÁAiÀÄªÁVªÉ. AiÉÆÃUÀå d£ÀgÀÄ ¤ªÀÄä ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß

G£ÀßvÀ ªÀÄlÖPÉÌ vÀgÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ; AiÉÆÃUÀågÀ®èzÀ d£ÀgÀÄ ¤ªÀÄä ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß ºÁ¼ÀÄUÉqÀªÀ§ºÀÄzÀÄ.
DzÀÝjAzÀ, ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¸ÁA¹ÜPÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ CvÀåAvÀ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤uÁðAiÀÄPÀ
ZÁ®£Á±ÀQA
Û iÀiÁVzÉ. vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ ²ÃWÀæ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛgÀÄªÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ UÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀgÀ ¸ÀAQÃtð
£Àqª
À ½
À PÉU¼
À À PÁgÀt¢AzÁV ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉ PÁAiÀÄðªÀÅ EA¢£À ¢£ÀU¼
À °
À è ºÉa£
Ñ À ¥ÁæªÄÀ ÄRåvAÉ iÀÄ£ÀÄß ¥Àqz
É ÄÀ PÉÆArzÉ.
ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼ÄÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ Cw ªÀÄÄRåªÁzÀ D¹ÛAiÀiÁVªÉ. UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÄÀ ªÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ
CzÀgÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß CªÀ®A©¹gÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ, ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¥ÀæªÀÄÄR
¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðªÁVzÉ. ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÉÆ¼ÀUÉ MzÀV¸À¯ÁzÀ ««zsÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁqÀÄªÀAvÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀwðªÀiÁqÀ®ànÖgÀÄªÀAvÉ £ÉÆÃrPÉÆ¼Àî¢zÀÝgÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ AiÀÄ±À¹éAiÀiÁUÀÄªÀÅ¢®è.
¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜUÉ F PÉ¼ÀV£À ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß SÁvÀj¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ:
(i) ««zsÀ PÉ®¸ÀUÀ½UÉ CºÀð ¹§âA¢UÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄPÉÆ¼Àî®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀqÉzÀÄPÉÆ¼Àî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
(ii) ¸ÀjAiÀiÁzÀ PÉ®¸ÀPÉÌ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÉÆÃf¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ G£ÀßvÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß

¸ÁzsåÀ ªÁV¸ÀÄvÀÛz.É
(iii) ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ ¤gÀAvÀgÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ GzÀåªÀÄzÀ ¤gÀAvÀgÀ C¹ÛvÀé ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼À£ÀÄß
SÁwæ¥r
À ¸ÀÄvÀz
Û .É
(iv) ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ

À ä®UÀ¼À ¸ÀªÄÀ xÀðªÁzÀ §¼ÀPA
É iÀÄ£ÀÄß RavÀ¥r
À ¹PÉÆ¼Àî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É «Äw«ÄÃjzÀ
ªÀiÁ£ÀªÀ±ÀQÛ ¤AiÉÆÃd£É(over -manning)AiÀÄ£ÀÄß vÀ¦à¹, ¹§âA¢ ÇÀªÀÄ¥ÀðPÀ §¼ÀPÉ ºÁUÀÆ C¢üPÀ
PÁ«ÄðPÀ ªÉZÑÀU¼
À £
À ÄÀ ß vÀqU
É l
À ÄÖvÛÀz.É CzÉÃ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è ¹§âA¢UÀ¼À PÉÆgÀvA
É iÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄAavÀªÁV ¸ÀÆa¸ÀÄªÀ
ªÀÄÆ®PÀ PÉ®¸ÀzÀ CqÉvÀqÉUÀ¼À£ÀÄß vÀ¦à¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄvÀÄÛ
(v) GzÉÆåÃVUÀ¼À ªÀ¸ÀÄÛ¤µÀ× ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ PÉÆqÀÄUÉUÀ½UÉ £ÁåAiÀÄAiÀÄÄvÀ ¥Àæw¥sÀ®UÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
CªÀgÀ°è PÉ®¸ÀzÀ vÀÈ¦Û ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£ÉÆÃ¸ÉÜöÊAiÀÄð(morale)ªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄvÀÛzÉ.
J¯Áè ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀjAiÀiÁzÀ

¥ÀPæ ÁgÀzÀ £ËPÀgg
À ÄÀ ®¨såÀ «®è¢zÀÝg,É CzÀÄ PÀZÁÑ ªÀ¸ÄÀ U
Û ¼
À ÄÀ , ¸ÀªÄÀ AiÀÄ, ¥Àj±Àª
æ ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ±ÀQU
Û ¼
À À ªÀåxð
À PÉÌ PÁgÀtªÁUÀÄvÀz
Û É
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄªÁV EzÀÄ PÀrªÉÄ GvÁàzÀPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¼À¥É UÀÄtªÀÄlÖzÀ GvÀà£ÀßUÀ½UÉ JqÉ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
GzÀåªÄÀ ªÀÅ GvÀà£ßÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß ¯Á¨sz
À ÁAiÀÄPÀªÁV ªÀiÁgÁl ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsåÀ ªÁUÀÄªÀÅ¢®è. DzÀÝjAzÀ, ¸ÀjAiÀiÁzÀ jÃwAiÀÄ
d£ÀgÄÀ , ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°,è ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ°è ®¨såÀ «gÀ¨ÃÉ PÁzÀ CUÀvåÀ «zÉ. ªÀåxð
À ªÀ£ÄÀ ß PÀ¤µÀU
× Æ
É ½¸ÀÄªÀAvÁUÀ®Ä
CªÀjUÉ ¸ÁPÀµÀÄÖ vÀgÀ¨ÉÃw ¤ÃqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀÆPÀÛ ¥ÉÆæÃvÁìºÀPÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÉaÑ£À GvÁàzÀPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ
UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß PÁAiÀÄÄÝPÉÆ¼Àî®Ä CªÀgÀ£ÀÄß ¥ÉæÃgÉÃ¦¸À¨ÉÃPÀÄ.
À ä® ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ¨sÁUÀªÁV ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉ (Staffing as part of Human Resource
Management)
EzÀÄ J¯Áè ªÀåª¸

À ÁÜ¥PÀ g
À Æ
À ¤ªÀð»¸À¨ÃÉ PÁzÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ. EzÀÄ ¥Àv
æ åÉ ÃPÀ ªÀÄvÀÄÛ «²µÀª
Ö ÁzÀ PÁAiÀÄðªÁVzÀÄÝ,
ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA§AzsU
À ¼
À À C£ÉÃPÀ CA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀjUÀt¸
Â ¨
Û .É vÀªÄÀ ä ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ ¸ÁÜ£U
À ¼
À £
À ÄÀ ß ¨sw
À ðªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ
ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À À PÁAiÀÄðªÁVzÀÄÝ, CzÀgÆ
É A¢UÉ CªÀÅ CºÀð ªÀåQU
Û ½
À AzÀ vÀÄA§®ànª
Ö A
É iÉÄÃ JAzÀÆ RavÀ¥r
À ¹PÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ.
À É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁÜ£U
À ¼
À £
À ÄÀ ß ¤zsð
À j¹zÀ £ÀAvÀgÀ ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉAiÉÆA¢UÉ ¤PÀl
¸ÀA§Azsª
À £
À ÄÀ ß ºÉÆAzÀÄvÀz
Û A
É iÀiÁzÀÝjAzÀ d£ÀgÄÀ F ¸ÁÜ£U
À ¼
À °
À è PÉ®¸À ¤ªÀð»¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É vÀz£
À A
À vÀgz
À °
À è ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
UÀÄjUÀ¼Æ
É A¢UÉ ¸ÁªÀÄgÀ¸åÀ ¢AzÀ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸À®Ä CªÀjUÉ vÀg¨
À ÃÉ w ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuA
É iÀÄ CUÀvåÀ «zÉ. ¹§âA¢
¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ£ÀÄß, »ÃUÉ, ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ MAzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå PÁAiÀÄðªÉAzÀÄ PÁt¯ÁUÀÄvÀz
Û .É
¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðªÀÅ ¤ªÀðºÀuA

É iÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ CA±ÀzÆ
À j
À ¸ÀÄvÀz
Û .É ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ
WÀlPÁA±Àª£
À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀÄ CvÀåAvÀ ªÀÄÄRåªÁzÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ, KPÉAzÀgÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ,
¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðªÀÅ JµÀÄÖ ZÉ£ÁßV ¤ªÀð»¸À®n
à z
Ö É JA§ÄzÀgÀ ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©vÀªÁVzÉ. vÀ£ßÀ UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß
¸Á¢ü¸ÄÀ ªÀ°£
è À ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ AiÀÄ±À¸ÄÀ ,ì ºÉZÁÑV CzÀgÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®zÀ PÁAiÀÄðPÀª
ë ÄÀ vÉ, ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuU
É ¼
À À
ªÉÄÃ¯É ¤zsð
À j¸À®q
à ÄÀ vÀz
Û .É
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀ®Ä d£ÀgÆ

É A¢UÉ £ÉÃgÀªÁV ªÀåªº
À j
À ¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀg£
À ÄÀ ß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ
J¯Áè ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À À dªÁ¨ÁÝjAiÀiÁVzÉ. ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ PÁAiÀÄðzÀ°è ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À À ¥ÁvÀª
æ ÅÀ ¹Ã«ÄvÀªÁVzÉ. F
PÉ®ªÀÅ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼°
À ,è ¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀåQAÛ iÀÄ£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁzÀ PÉ®¸ÀzÀ ªÉÄÃ¯É Ej¸ÀÄªÀÅzÀÄ, ¸ÀAWÀl£ÉUÉ ºÉÆ¸À GzÉÆåÃVUÀ¼£
À ÄÀ ß
¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀÄªÀÅzÀÄ, GzÉÆåÃVUÀ¼£
À ÄÀ ß vÀg¨
À ÃÉ vÀÄUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄªÀÅzÀÄ,
CªÀgÀ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼£
À ¸ÀÄªÀÅzÀÄ, CªÀgÀ ªÀÄ£ÉÆÃ¸ÉÜöÊAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß PÁ¥ÁqÀÄªÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ CªÀgÀ DgÉÆÃUÀå
ªÀÄvÀÄÛ zÉÊ»PÀ ¹ÜwUÀ¼£
À ÄÀ ß gÀQ¸
ë ÄÀ ªÀÅzÀ£ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ¼ÀÄv
î ª
ÛÀ .É ¸ÀtÚ ¸ÀAWÀl£ÉU¼
À °
À è £ËPÀgg
À À ¸ÀA§¼À, AiÉÆÃUÀPÃëÉ ªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
PÉ®¸ÀzÀ ¹ÜwUÀwUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ J¯Áè PÀvð
À ªÀåU¼
À £
À ÄÀ ß ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ ¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÀÄ.
DzÀgÉ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÄÀ ¨É¼z
É A
À vÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃ«Ä¹PÉÆAqÀ GzÉÆåÃVUÀ¼À ¸ÀASÉåAiÀÄÄ ºÉZÁÑzA
À vÉ, d£Àg£
À ÄÀ ß
¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀg°
À è ¥ÀjtvÀgÁzÀªg
À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀÄªÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä® «¨sÁUÀ JA§ ¥Àvæ åÉ ÃPÀ «¨sÁUÀzÀ gÀZ£
À AÉ iÀiÁUÀÄvÀz
Û .É
À ä®UÀ¼À ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ MAzÀÄ «²µÀÖ ªÀ®AiÀÄªÁVzÀÄÝ, CzÀPÌÉ C£ÉÃPÀ d£ÀgÀ ¥ÀjtwAiÀÄ CUÀvåÀ «gÀÄvÀz
Û .É
À ä® vÀdÕgÀ ¸ÀASÉå ªÀÄvÀÄÛ F «¨sÁUÀzÀ UÁvÀª
æ ÅÀ ªÀåªº
À ÁgÀzÀ UÁvÀª
æ £
À Æ
À ß ¸ÀºÀ ¸ÀÆa¸ÀÄvÀz
Û .É MAzÀÄ
zÉÆqÀØ PÀA¥À¤AiÀÄ°è ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼À «¨sÁUÀªÃÉ vÀ£ßÀ ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ PÁAiÀÄðPÉÌ vÀdÕg£
Û .É
ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ, ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® ¹§âA¢ ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁzÀ C£ÉÃPÀ «±ÉÃµÀ
ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀvÀðªÀåUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. F PÀvÀðªÀåUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅªÉAzÀgÉ:
§ £ÉÃªÀÄPÁw, CAzÀgÉ, CºÀðvÉAiÀÄÄ¼Àî ªÀåQÛUÀ½UÁV ±ÉÆÃzsÀ.
§ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À£ÀÄß «±ÉèÃ¶¸ÀÄªÀÅzÀÄ, GzÉÆåÃUÀÀ «ªÀgÀUÀ¼À£ÀÄß vÀAiÀiÁj¸À®Ä GzÉÆåÃUÀUÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁ»w

¸ÀAUÀ»
æ ¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
§ ¥ÀjºÁgÀ/¸ÀA¨sÁªÀ£É ªÀÄvÀÄÛ GvÉÛÃdPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
§ zÀPÀë PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈwÛfÃªÀ£ÀzÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÁV GzÉÆåÃVUÀ¼À vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ.
§ PÁ«ÄðPÀ ¸ÀA§AzsU
À ¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀ ¸ÀAWÀl£É-¤ªÀðºÀuÁAUÀU¼
À À ¸ÀA§AzsU
À ¼
À £
À ÄÀ ß PÁ¥ÁrPÉÆ¼ÀÄîªÅÀ zÀÄ.
§ PÀÄAzÀÄPÉÆgÀvÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÀÆgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
§ £ËPÀgÀjUÉ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¨sÀzÀævÉ ªÀÄvÀÄÛ AiÉÆÃUÀPÉëÃªÀÄªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
§ PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÁådåUÀ¼À°è PÀA¥À¤UÀ¼À£ÀÄß gÀQë¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ vÉÆqÀPÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÀ¦à¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
À ä® ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ «PÀ¸£
À À (Evolution of Human Resource Management)
À ä® ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ PÁ«ÄðPÀ AiÉÆÃUÀPëÃÉ ªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ¸ÁA¥Àz
æ Á¬ÄPÀ
¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß §zÀ°¹zÉ. ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® ¤ªÀðºÀuÉ(HRM)AiÀÄ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ¸ÀégÀÆ¥ÀªÀÅ PÉÊUÁjPÁ PÁæAwAiÀÄ
AiÀÄÄUÀ¢AzÀ®Æ C¹ÛvÀézÀ°èzÀÄÝ C£ÉÃPÀ ¥ÀæªÀÄÄR DAvÀjPÀ ¸ÀA§A¢üvÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ½AzÀ «PÀ¸À£ÀUÉÆArzÉ. ªÁå¥Áj
¸ÀAWÀl£Á ZÀ¼ÄÀ ªÀ½AiÀÄÄ ªÀiÁ°ÃPÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ £ÀqÄÀ ªÉ MAzÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¸ÀA¥ÀPð
À ªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀ
M§â ªÀåQÛAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉUÉ JqÉªÀiÁrPÉÆnÖvÀÄ. »ÃUÉ, PÁ«ÄðPÀ PÀ¯Áåt C¢üPÁjAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄÄ §A¢vÀÄ. CªÀ£À
¥ÁvÀæªÀÅ £ËPÀgÀgÀ ªÀÄÆ® AiÉÆÃUÀPÉëÃªÀÄ ZÀlÄªÀnPÉUÀ½UÀµÉÖÃ ¹Ã«ÄvÀªÁVvÀÄÛ. ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, CªÀ£ÀÄ PÁ«ÄðPÀgÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ°ÃPÀjAzÀ ºÀUÀÄgÀªÁV PÁt®àqÀÄwÛzÀÝ£ÀÄ.
PÁSÁð£É ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ, ¸Á«gÁgÀÄ d£ÀgÀÄ MAzÉÃ bÁªÀtÂAiÀÄrAiÀÄ°è

PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ. ¸ÀA¸ÉÜUÉ d£ÀgÀ£ÀÄß £ÉÃ«Ä¸ÀÄªÀ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß M§â ªÀåQÛUÉ ¤ÃqÀ¯Á¬ÄvÀÄ, £ÀAvÀgÀ
CªÀ¤UÉ ¹§âA¢UÀ¼À £ÉÃªÀÄPÁw, DAiÉÄÌ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ªÀ»¸À¯Á¬ÄvÀÄ. EzÀÄ ªÉÆzÀ°UÉ
¹§âA¢ C¢üPÁj ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀzÀ°è ¹§âA¢ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÉAzÀÄ ºÉÆgÀºÉÆªÀÄä®Ä PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA§Azsª
À ÅÀ MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ AiÀÄ±À¹ì£À ¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¸Ázs£
À ª
À ÁV ªÀiÁ£ÀªÀ CA±Àª£
À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¸ÀÄvÀÛz.É
DzÁUÀÆå, ªÉÃUÀªÁV §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ vÁAwæPÀ ¨É¼ª
À t
À U
Â U
É ¼
À ÄÀ , £ËPÀgg
À À ºÉÆ¸À PË±À®å C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ vÀg¨
À ÃÉ wAiÀÄ£ÀÄß
CªÀ±ÀåUÉÆ½¹zÉÉ. d£ÀgÀÄ, ªÀÄvÀÛµÀÆÖ C©üªÀÈ¢ÞUÉÆ½¸À§ºÀÄzÁzÀ, ªÀiË®åAiÀÄÄvÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®ªÁV UÀÄgÀÄw¸À®ànÖzÁÝgÉ.
PÉ®¸ÀzÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ°è£À ºÉZÀÑ¼ÀªÀÅ ¹§âA¢ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ¤AzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÁV §zÀ¯ÁUÀ®Ä
PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
F J¯Áè CA±ÀUÀ¼ÀÄ G¢ÝªÉÄAiÀÄ AiÀiÁAwæPÀ ¨sÁUÀ¢AzÀ «©ü£ÀßªÁVgÀÄªÀ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ°ègÀÄªÀ ªÀiÁ£ÀªÀ

CA±ÀUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹ªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀÄ¤¹gÀ§ºÀÄzÀÄ. DzÀÝjAzÀ ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ªÀiÁ£ÀªÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä®zÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ MAzÀÄ CAvÀUÀðvÀ ¨sÁUÀªÁVzÉ, KPÉAzÀgÉ EzÀÄ MAzÀÄ GzÉÝÃ±ÀPÁÌV d£ÀgÉÆA¢UÉ
PÁAiÀÄð ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀÄªÀ, ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀ DZÀgÀuÉAiÀiÁVzÉ.
¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ, AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ, ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ, ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄAvÉ

¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ MAzÀÄ PÁAiÀÄðªÁVgÀÄªÀAvÉAiÉÄÃ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÁl ¥ÀæQæAiÀiÁ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄAvÉ,
EzÀÆ ¸ÀºÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ «©ü£ßÀ ªÁzÀ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ PÉÃë vÀz
æ À PÁAiÀÄðªÁVzÉ JAzÀÄ w½AiÀÄÄªÀÅzÀÄ §ºÀ¼À ªÀÄÄRåªÁVzÉ.
DzÀÝjAzÀ ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ±ÉæÃtÂ ªÀÄvÀÄÛ ¹§âA¢ (line and staff) ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÉgÀqÀPÀÆÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ,
CAzÀgÉ, CzÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ §ºÀÄ ªÀÄÄRå PÁAiÀÄðªÁVgÀÄªÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® «¨sÁUÀzÀ ¸À®ºÉ
¤ÃqÀÄªÀ ¥ÁvÀª
æ £
À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛz.É
¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀQæ Aæ iÉÄ (Staffing Process)
¤ÃªÀÅ FUÀ w½¢gÀÄªÀAvÉ, ¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀQæ A

æ iÉÄAiÀÄ°è£À ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðzÀ ªÀÄÄRå PÁ¼ÀfAiÀÄÄ
MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆ¼ÀV£À ªÀiÁ£ÀªÀ±ÀQÛAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀPÁ°PÀªÁV ¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. F CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼ÀÄ,
ºÉÆ¸ÀzÁV ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß DgÀA©ü¸ÀÄªÁUÀ CxÀªÁ C¹ÛvÀézÀ°ègÀÄªÀ ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¸ÀÄªÁUÀ GzÀã«¸À§ºÀÄzÀÄ
CxÀªÁ AiÀiÁgÁzÀgÀÆ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß vÀåf¹zÁUÀÀ, ¤ªÀÈwÛ ºÉÆA¢zÁUÀ CxÀªÁ ªÀUÁðªÀuÉAiÀiÁzÁUÀ CxÀªÁ §rÛ
ºÉÆA¢zÁUÀ CxÀªÁ PÉ®¸À¢AzÀ ªÀeÁUÉÆAqÁUÀ, §zÀ° ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ CUÀvÀå¢AzÀ GzÀã«¸À§ºÀÄzÀÄ. AiÀiÁªÀÅzÉÃ
¸ÀAzÀ¨ð
Às zÀ°è, ‘¸ÀjAiÀiÁzÀ PÉ®¸ÀPÌÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀåQÛAiÀÄ’ CªÀ±åÀ PÀvU
É É ºÉZÄÀ Ñ MvÀÄÛ ¤ÃqÀÄªÀ CUÀvåÀ «gÀzÄÀ . DzÀgÆ
À ºÉÃUÉ
‘¤ÃgÀÄ ¤ÃgÀÄ J¯Éè®Æè, ºÀ¤AiÉÆA¢®è PÀÄrAiÀÄ®Ä’ JA§ £ÀÄrUÀlÄÖ, ¨sÆ
À «ÄAiÀÄ 2/3 gÀµÄÀ Ö ¤ÃjzÀÝgÆ
À , PÀÄrAiÀÄÄªÀ
¤ÃgÀÄ C¨sÁªÀzÀ ªÀ¸ÀÄÛªÁVzÉ JA§ ¸ÀAUÀwAiÀÄ£ÀÄß UÀnÖAiÀiÁV ¸ÁgÀÄvÀÛzÉAiÉÆÃ, ‘¸ÀjAiÀiÁzÀ PÉ®¸ÀPÉÌ ¸ÀjAiÀiÁzÀ
ªÀåQÛ’AiÀÄ£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀÄªÀ §UÉÎAiÀÄÆ ºÁUÉAiÉÄÃ ºÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ. »ÃVgÀÄªÁUÀ ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ, ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆ¼ÀV£À
ªÀiÁ£ÀªÀ±ÀQÛAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀjAzÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁV, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄªÀ ¸ÀA¨sÁªÀå
ªÀÄÆ®UÀ¼£
À ÄÀ ß, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ M¼ÀV¤AzÁUÀ°Ã CxÀªÁ ºÉÆgÀV¤AzÁUÀ°Ã, UÀÄgÀÄw¸ÀÄªÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÉÄAzÀÄ ±ÁèX¸ÀÄªÀÅzÀÄ
§ºÀÄ ªÀÄÄRåªÁUÀÄvÀÛzÉ. ‘¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀåQÛAiÀÄÄ’ zÉÆgÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ «gÀ¼ÀªÁVgÀÄªÀÅzÀjAzÀ, d£ÀjUÉ PÉ®¸À ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÉgÀqÀ£ÀÆß zÉÆgÀQ¸ÀÄªÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ CUÀvÀå«zÉ. PÉÃªÀ® MAzÀÄ SÁ° ºÀÄzÉÝUÉ £ÀÆgÁgÀÄ C¨sÀåyðUÀ¼ÀÄ
CfðºÁPÀÄªÀ ¸ÀAzÀ¨ð
Às zÀ°,è Cw ºÉZÄÀ Ñ ¸ÀÆPÀª
Û ÁzÀªg
À £
À ÄÀ ß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ ¸ÀªÁ¯ÁUÀÄvÀz
Û .É ºÉÆ¸ÀzÁV £ÉÃªÀÄPÀUÆ
É AqÀ
ªÀåQÛUÀ½UÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸À®Ä ¥ÀÄ£À±ÀÉÑÃvÀ£À CxÀªÁ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ
CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ. ±ÉÊPÀëtÂPÀ CºÀðvÉUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ PÀ°PÉAiÀÄ AiÉÆÃUÀåvÉAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ªÀiÁvÀæ CªÀgÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ
ªÀiÁrzÀg,É ¤¢ðµÀÖ PË±À®åU¼
À ®
À Æè CªÀjUÉ vÀg¨
À ÃÉ w ¨ÉÃPÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgu
À U
É ,É d£ÀgÆ
É A¢UÉ ¨ÉgA
É iÀÄÄªÀÅzÀg°
À è
ªÀÄvÀÄÛ EAVèÃµï ªÀiÁvÀ£ÁqÀÄ«PÉAiÀÄ°è ¤¥ÀÄt£ÁzÀ M§â ªÀåQÛAiÀÄÄ MAzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀ ¥ÀæQæAiÉÄ ºÉÆgÀUÀÄwÛUÉ (BPO-
Business Process Outsourcing) WÀlPÀPÉÌÀ DAiÉÄÌAiÀiÁzÀgÉ, ªÁ¸ÀÛªÀ C£ÀÄ¸ÁÜ¥À£ÉUÀÆ ªÀÄÄ£Àß ¸ÀA§A¢ü¹zÀ
ªÀåªÀºÁgÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ, zÀÆgÀªÁtÂ ¸ÀA¨sÁµÀuÉAiÀÄ ²µÁÖZÁgÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ±À§Ý«£Áå¸ÀzÀ ºÉÆA¢¹PÉÆ¼ÀÄî«PÉUÀ¼À°è
vÀgÀ¨ÉÃw ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀ CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀÄ£À±ÀÉÑÃvÀ£À ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄ¸ÁÜ¥À£ÉUÀ¼À ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è£À GzÉÆåÃVAiÀÄ C£ÀÄ¨sÀªÀUÀ¼ÀÄ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ §UÉÎ CªÀ£À/CªÀ¼À ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ C¤¹PÉAiÀiÁV gÀÆ¥ÀÄUÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ. PÉ®¸ÀzÀ ªÉÄÃ°gÀÄªÁUÀ®Æ ¸ÀºÀ
GzÉÆåÃVUÀ½UÉ eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ PË±À®åUÀ¼À G£ÀßwÃPÀgÀtPÁÌV ªÀÄvÀÄÛ ºÉaÑ£À dªÁ¨ÁÝjUÀ½UÉ vÀAiÀiÁgÁUÀ°PÁÌV
vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ ¹§âA¢ vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ
ªÀÄvÉÆÛAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¨sÁUÀÀªÁVzÉ.
ªÉÄÃ°£À ºÀAvÀUÀ¼À ¸ÀAQë¥ÀÛ «ªÀgÀuÉAiÀÄÄ F PÉ¼ÀV£ÀAwzÉ.
(i) ªÀiÁ£Àª±À QÀ AÛ iÀÄ CUÀvåÀ vUÉ ¼

À £
À ÄÀ ß CAzÁdÄ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ (Estimating the Manpower Requirements):
¤ªÀÄUÉ w½¢gÀÄªÀ ºÁUÉ, ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ gÀZÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß «£Áå¸À ªÀiÁqÀÄªÁUÀ, gÀZÀ£ÉAiÀÄ ¸ÀªÀÄvÀ¯ÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ
®A¨ÁvÀäPÀ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß ¥Àw
æ ¥Á¢¸ÀÄªÀ zÀÈ¶Ö¬ÄAzÀ, ¤zsÁðgÀU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤zsÁðgÀ-vÉUz
î À ºÀAvÀU¼
À ÄÀ ,
ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼ÉÆ¼ÀV£À ¸ÀA§AzsÀzÀ «±ÉèÃµÀuÉAiÀÄ£ÀÄß £ÁªÀÅ PÉÊUÉwÛPÉÆ¼ÀÄîvÉÛÃªÉ. »ÃUÉ, ««zsÀ
GzÉÆåÃUÀ ¸ÁÜ£U
À ¼
À ÄÀ gÀa¸À®àqÄÀ vÀª
Û .É ¸ÀàµÖª
À ÁV, ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ £ËPÀjAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ, ¤¢ðµÀÖªÁzÀ
±ÉÊPÀt
ë PÂ À CºÀðvÉU¼
À ÄÀ , PË±À®åU¼
À ÄÀ , ªÀÄÄAa£À C£ÀÄ¨sª
À ,À EvÁå¢UÀ½gÀÄªÀ ªÀåQAÛ iÀÄ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ£ÀÄß CªÀ±åÀ Pª
À ÁV¸ÀÄvÀz
Û .É
»ÃUÁV, ªÀiÁ£ÀªÀ±ÀQÛAiÀÄ CUÀvÀåvÉUÀ¼À CxÉÊð¹PÉÆ¼ÀÄî«PÉAiÀÄÄ, PÉÃªÀ® £ÀªÀÄUÉ JµÀÄÖ d£ÀgÀ CUÀvÀå«zÉAiÉÄAzÀÄ
w½AiÀÄÄªÀ «µÀAiÀÄªÁVgÀzÉÃ, AiÀiÁªÀ ¥ÀæPÁgÀzÀ ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ ¨ÉÃPÁVzÁÝgÉ JAzÀÆ w½AiÀÄÄªÀÅzÁVzÉ. MAzÀÄ
ªÉÃ¼É £ÀªÄÀ ä ¸ÀAWÀl£ÉU¼
À °
À è dªÁ¨ÁÝjAiÀÄÄvÀ ¸ÁÜ£U
À ¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÆAzÀ®Ä ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÀÄ, »AzÀÄ½zÀ ¸ÀªÄÀ ÄzÁAiÀÄUÀ¼À
ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉÃµÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ ªÀåQÛUÀ¼À£ÀÄß («PÀ®ZÉÃvÀ£ÀgÀÄ, zÀÈ¶Ö ªÀÄvÀÄÛ ±ÀæªÀt
zÉÆÃµÀªÅÀ ¼ÀA
î vÀºª
À g
À £
À ÄÀ ß) ¥ÉÆÃæ vÁì»¸ÀÄªÀ CUÀvåÀ «zÁÝU,À CxÀð ªÀiÁrPÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÁzÀ CªÀ±åÀ Pv
À É EzÀÄÝ, CUÀvåÀ «zÀÝ°,è
CzÀPÀÌ£ÀÄUÀÄtªÁV ªÀiÁ£ÀªÀ±ÀQÛAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÄ£Àgï-ªÁåSÁå¤¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÉÆåÃVUÀ¼À°è £ÁªÀÅ
CAvÀºÀ ªÉÊ«zsÀåvÉAiÀÄ£ÀÄß KPÉ ¥ÉÆæÃvÁì»¸À¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄ AiÉÆÃa¹¢ÝÃgÁ?
PÁAiÀiÁðvÀäPÀªÁV, ªÀiÁ£ÀªÀ ±ÀQÛAiÀÄ CUÀvÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄî«PÉAiÀÄÄ, MAzÉqÉ PÁAiÀÄð¨sÁgÀzÀ

«±ÉèÃµÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ E£ÉÆßAzÉqÉ PÁAiÀÄð¥ÀqÉAiÀÄ «±ÉèÃµÀuÉUÀ¼À£ÀÄß CUÀvÀåªÁV¸ÀÄvÀÛzÉ. PÁAiÀÄð¨sÁgÀzÀ
«±ÉÃè µÀuA
É iÀÄÄ ««zsÀ GzÉÆåÃUÀU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¹ÜPÀ GzÉÝÃ±ÀU¼
À À ¸Ázs£
À U
É ÁV CUÀvåÀ ªÁzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼À
¸ÀASÉå ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼À ¤zsÀðgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁzsÀåUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ. PÁAiÀÄð¥ÀqÉAiÀÄ «±ÉèÃµÀuÉAiÀÄÄ ®¨sÀå«gÀÄªÀ
¸ÀASÉå ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæPÁgÀªÀ£ÀÄß w½AiÀÄ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÁ¸ÀÛªÀªÁV CAvÀºÀ ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÀÅ £ÁªÀÅ ºÉÆA¢gÀÄªÀ ¹§âA¢
¥Àª
æ iÀ ÁtªÀÅ CUÀvåÀ QÌAvÀ PÀrªÉÄAiÀiÁVzÉAiÉÆÃ, C¢üPª
À ÁVzÉAiÉÆÃ CxÀªÁ CvÀÄåvÀÛªÄÀ ªÁVzÉAiÉÆÃ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß
w½¸ÀÄvÀÛzÉ. C¢üPÀ ¹§âA¢AiÀiÁUÀ°Ã CxÀªÁ PÀrªÉÄ ¹§âA¢AiÀiÁUÀ°Ã EgÀÄªÀ ¸À¤ßªÉÃ±ÀªÀÅ C¥ÉÃPÀëtÂÃAiÀÄªÀ®è
JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀÄ¤¸ÀÀ§ºÀÄzÁVzÉ. KPÉ JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ AiÉÆÃa¸ÀÄ«gÁ? ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, F ¥ÀæAiÉÆÃUÀªÀÅ
vÀzÀ£ÀAvÀgÀzÀ ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðUÀ½UÉ DzsÁgÀªÀ£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄvÀÛzÉ. AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸À¤ßªÉÃ±ÀzÀ°è C¢üPÀ
¸ÀASÉåAiÀÄ ¹§âA¢AiÀÄÄ ¤AiÉÆÃfvÀªÁVzÀÝgÉ, GzÉÆåÃVAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄºÁPÀÄªÀ CxÀªÁ ¨ÉÃgÉqÉ ªÀUÁðªÀuÉ
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀrªÉÄ ¹§âA¢ ¤AiÀÄÄQÛAiÀÄ ¸À¤ßªÉÃ±ÀzÀ°è £ÉÃªÀÄPÁw ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ£ÀÄß
DgÀA©ü¸ÄÀ ªÀ CªÀ±åÀ Pv
À É EgÀÄvÀz
Û .É DzÁUÀÆå CzÀ£ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ªÉÆzÀ®Ä, ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®zÀ CUÀvåÀ vU
É ¼
À £
À ÄÀ ß,
¤¢ðµÀÖ PÉ®¸ÀzÀ «ªÀgu
À É ªÀÄvÀÄÛ D PÁAiÀÄðUÁæ»(occupant)AiÀÄ ¸ÀAQë¥ÛÀ avÀt
æ (profile)UÀ½UÉ ¥ÀjªÀwð¸ÀÄªÀÅzÀÄ
ªÀÄÄRåªÁVzÉ. ¸ÀAQë¥ÛÀ avÀt
æ zÀ°è C¥ÉÃQëvÀ «zÁåºð
À vÉU¼
À ÄÀ , C£ÀÄ¨sª
À ,À ªÀåQv
Û éÀzÀ ®PÀt
ë UÀ¼ÄÀ EvÁå¢UÀ½gÀ¨ÃÉ PÀÄ.
»ÃUÉ ¸ÀA¨sÁªÀå £ËPÀgÀjUÁV ºÀÄqÀÄPÀÄªÁUÀ F ªÀiÁ»wAiÀÄÄ DzsÁgÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
(ii) £ÉÃªÀÄPÁw (Recruitment): ¸ÀA¨sÁªÀå GzÉÆåÃVUÀ¼À£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÉÄAzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è£À

GzÉÆåÃUÀUÀ½UÉ Cfð ¸À°è¸À®Ä CªÀgÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀÄªÀÅzÀÄ JAzÀÄ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁå¤¸À§ºÀÄzÀÄ.
GzÉÆåÃUÀzÀ «ªÀgu
À A
É iÀÄ£ÀÄß ¤zsð
À j¸ÀÄªÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ°è ¸ÀAUÀ»
æ ¹zÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ C¨såÀ yðAiÀÄ ¸ÀAQë¥ÛÀ
avÀætªÀ£ÀÄß ‘SÁ° ºÀÄzÉÝUÀ¼À’ eÁ»ÃgÁvÀÄ ¤ÃqÀÄªÁUÀ §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ. eÁ»ÃgÁvÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÁSÁð£É/PÀZÉÃj
zÁégÀUÀ¼À°è ¥ÀæzÀ²ð¸À§ºÀÄzÀÄ CxÀªÁ CzÀ£ÀÄß ªÀÄÄzÀæt ªÀiÁzsÀåªÀÄzÀ°è ¥ÀæPÀn¸À§ºÀÄzÀÄ CxÀªÁ «zÀÄå£Áä£À
ªÀiÁzsÀåªÀÄUÀ¼À°è ¥À¸
æ ÁgÀ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. F ºÀAvÀªÀÅ ¸ÀA¨sÁªÀå C¨sÀåyðUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀÄªÀ CxÀªÁ ¸ÀA¨sÁªÀå
C¨sÀåyðUÀ¼À ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, ¸ÀA¸ÉÜUÉ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ ««zsÀ
ªÀÄÆ®UÀ½ªÉ. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ ««zsÀ ªÀÄÆ®UÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁvÀ£ÁqÀÄªÁUÀ ZÀað¸À¯ÁUÀÄªÀÅzÀÄ.
¸ÀA¨sÁªÀå GzÉÆåÃV C¨sÀåyðUÀ¼À ¸ÀªÀÄÆºÀ gÀa¸ÀÄªÀÅzÀÄ CvÀåUÀvÀå GzÉÝÃ±ÀªÁVzÉ. £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ DAvÀjPÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁºÀå JgÀqÀÆ ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß ¥Àj±ÉÆÃ¢ü¸À§ºÀÄzÀÄ. DAvÀjPÀ ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß ¹Ã«ÄvÀ ªÁå¦ÛAiÀÄ°è
ºÁUÀÆ ºÉÆ¸À ªÀÄvÀÄÛ «±Á® DAiÉÄÌUÉ ¨ÁºÀå ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
(iii) DAiÉÄÌ (Selection): DAiÉÄÌAiÀÄÄ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ ºÀAvÀz°

À è C©üªÈÀ ¢Þ¥r
À ¸À¯ÁzÀ ¸ÀA¨sÁªÀå GzÉÆåÃV C¨såÀ yðUÀ¼À
¸ÀªÄÀ ÆºÀz°
À è DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄªÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀiÁVzÉ. DAiÉÄÌAiÀÄ CªÀPÁ±ÀªÅÀ vÀÄA¨Á «gÀ¼«
À gÀÄªÀ ºÉZÄÀ Ñ «²µÀÖªÁzÀ
GzÉÆåÃUÀU¼
À °
À A
è iÀÄÆ ¸ÀºÀ DAiÉÄÌAiÀÄ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ PÀptvÉAiÀÄÄ JgÀqÄÀ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
Û :É
(i) ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ®¨sÀå«gÀÄªÀÅzÀgÀ°è CvÀÄåvÀÛªÀÄªÁzÀÄzÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÀ£ÀÄß SÁvÀj¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ
(ii) DAiÉÄÌAiÀiÁzÀªÀgÀ DvÀäUËgÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæwµÉ×AiÀÄ£ÀÄß EzÀÄ ºÉaÑ¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è PÉ®¸À
¤ªÀð»¸ÀÄªÀ UÀA©üÃgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß CªÀjUÉ w½¸ÀÄvÀÛzÉ. F PÀptvÉAiÀÄÄ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAzÀ±Àð£ÀUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÆ
É ArgÀÄvÀz
Û .É EzÀ£ÄÀ ß £ÀAvÀgÀ «ªÀj¸À¯ÁVzÉ. ¥ÀjÃPÉë ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAzÀ±ð
À £ÀU¼
À £
À ÄÀ ß AiÀÄ±À¹A
é iÀiÁV ¥ÀÆgÉÊ¹zÀªj
À UÉ
GzÉÆåÃUÀ M¥ÀàAzÀ, GzÉÆåÃUÀ ¤ÃqÀÄªÀ ¥À¸
æ ÁÛ¥ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ °TvÀ zÀ¸ÁÛªÉÃdÄ, ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
µÀgÀvÀÄÛUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¸ÉÃgÀÄªÀ ¢£ÁAPÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
(iv) C£ÀÄ¸ÁÜ¥£
À É ºÁUÀÆ C©ü²PÀët (Placement and Orientation): PÉ®¸ÀPÉÌ ¸ÉÃgÀÄªÀ GzÉÆåÃVAiÀÄ
PÉ®¸ÀzÀ ¸ÀÜ¼ÀzÀ°è DvÀ£À ¸ÁªÀiÁfQÃPÀgÀtzÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÉÆåÃVUÉ PÀA¥À¤AiÀÄ §UÉÎ
¸ÀAQë¥ÀÛ ¤gÀÆ¥ÀuÉ ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀ£À ªÉÄÃ®¢üPÁjUÀ¼ÀÄ, C¢üÃ£ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀºÉÆÃzÉÆåÃVUÀ½UÉ
¥ÀjZÀ¬Ä¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û .É CªÀ££
À ÄÀ ß PÁAiÀÄð¸ÀÜ¼z
À ¯
É q
èÉ É PÀgz
É Æ
É AiÀÄå¯ÁUÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ CªÀ¤UÉ DAiÉÄÌAiÀiÁzÀ PÉ®¸Àª£
À ÄÀ ß
ªÀ»¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û .É ¥ÀjavÀvA
É iÀÄ F ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄÄ §ºÀ¼À ¤uÁðAiÀÄPÀ CA±ÀªÁVzÀÄÝ, CªÀ£ÄÀ PÉ®¸Àz°
À è G½AiÀÄÄªÀ
ªÀÄvÀÄÛ PÀvð À ÁzÀ ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀ§ºÀÄzÀÄ. C©ü²PÀëtªÉAzÀg,É
À ªÀå ¥Á®£ÉAiÀÄ CªÀ£À ¤zsÁðgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ±Á±Àévª
DAiÉÄÌAiÀiÁzÀ £ËPÀgg
À £
À ÄÀ ß EvÀgÀ £ËPÀgj
À UÉ ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀÄªÀÅzÀÄ ºÁUÀÆ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼£
À ÄÀ ß
w½¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. ¤AiÉÆÃd£ÉAiÉÄAzÀgÉ, vÁ£ÀÄ DAiÉÄÌAiÀiÁVgÀÄªÀ ¸ÁÜ£À CxÀªÁ ºÀÄzÉÝAiÀÄ£ÀÄß GzÉÆåÃVAiÀÄÄ
C®APÀj¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ.
(v) vÀg¨
À ÃÉ w ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ (Training & Development): d£ÀgÀÄ §AiÀÄ¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÈwÛfÃªÀ£ÁªÀPÁ±À
(career)ªÀ£ÉßÃ ºÉÆgÀvÀÄ PÉÃªÀ® PÉ®¸ÀªÀ®è. ¥ÀæwAiÉÆ§âgÀÆ G£ÀßvÀ ¸ÁÜ£ÀPÉÌÃgÀ®Ä CªÀPÁ±À EgÀ¨ÉÃPÀÄ.
CzÀPÁÌV £ËPÀgg
À À PÀ°PÉUÉ CªÀPÁ±À MzÀV¸ÀÄªÀÅzÀÄ GvÀª
Û ÄÀ ªÀiÁUÀðªÁVzÉ. ¸ÀA¸ÉÜU¼
À °
À è vÀªÄÀ äzÃÉ DzÀ vÀg¨
À ÃÉ w
PÉÃAzÀæUÀ½gÀÄvÀÛªÉ CxÀªÁ vÀªÀÄä GzÉÆåÃVUÀ¼À ¤gÀAvÀgÀ PÀ°AiÀÄÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉÆ¼Àî®Ä vÀgÀ¨ÉÃw
ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÉÆA¢UÉ M¥ÀàAzÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀjAzÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ½UÀÆ ¸ÀºÀ vÀÄA¨Á
¥ÀæAiÉÆÃd£ÀPÁjAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÉÆåÃV ¥ÉæÃgÀuÉ ºÉaÑzÀgÉ, CªÀgÀ PÁAiÀÄðPÀëªÀÄvÉUÀ¼ÀÄ §®UÉÆ¼ÀÄîvÀÛªÉ, CªÀgÀÄ
GvÀÛªÀÄªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀé ªÀÄvÀÄÛ zÀPÀëvÉUÉ ºÉaÑ£À PÉÆqÀÄUÉ
¤ÃqÀÄvÁÛgÉ. vÀªÀÄä ¹§âA¢UÉ ªÀÈwÛfÃªÀ£ÀzÀ ¥ÀæUÀwUÉ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ, ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¸ÀªÀÄxÀð
d£ÀgÀ£ÀÄß DPÀ¶ð¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉ, ¥Àæw¨sÁ¤évÀ ªÀåQÛUÀ¼À£ÀÄß G½¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÀÄvÀÛªÉ.
«Äw«ÄÃjzÀ ¹§âA¢ ¤AiÉÆÃd£É: Dl eÁ¹Û, PÉ®¸À PÀ«Ää
F ªÉÆzÀ®Ä ZÀað¹zÀAvÉ, ºÉaÑ£À ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîªÀ ¥ÀævÉåÃPÀ

À ä® «¨sÁUÀ EzÉ. DzÀgÉ ¸ÀtÚ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ° À ÁÜ¥PÀ (À line manager)£ÀÄ ¤ªÀðºÀuA
À è ±ÉÃæ tÂ ªÀåª¸ É iÀÄ
PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß CAzÀgÉ, AiÉÆÃf¸ÀÄªÀÅzÀÄ, ¸ÀAWÀn¸ÀÄªÀÅzÀÄ, ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉ, ¤zÉÃð²¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄÄ £ÀAvÀgz
À À ªÀÄÆgÀÄ ºÀAvÀU¼
À £
À ÄÀ ß
M¼ÀUÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ.
(vi) PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ¥ÀgÁªÀÄ±Àð£À (Performance Appraisal): GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ vÀgÀ¨ÉÃw ºÉÆA¢

¸Àé®à ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀªÀgÉUÉ GzÉÆåÃUÀzÀ°èzÀÝgÉ, CªÀgÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiË°ÃPÀj¸ÀÄªÀ CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ.
J¯Áè ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä GzÉÆåÃVUÀ¼À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¥ÀgÁªÀÄ±Éð ªÀiÁqÀÄªÀ PÉ®ªÀÅ O¥ÀZÁjPÀ CxÀªÁ
C£Ë¥ÀZÁjPÀ «zsÁ£ÀU¼
À £
Û .É PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ¥ÀgÁªÀÄ±Àð£À JAzÀgÉ PÉ®ªÀÅ ¥ÀÆªÀð¤zsð
À jvÀ
²µÀUÀ À (standards) ¥Àª
Ö ¼ æ iÀ ÁtzÀ ªÉÄÃ¯É GzÉÆåÃVUÀ¼À ¥À¸
æ ÄÀ v
Û À ªÀÄvÀÄÛ / CxÀªÁ »A¢£À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß
ªÀiË°ÃPÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ. ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ²µÀU
Ö ¼
À ÄÀ AiÀiÁªÀÅªÀÅ JAzÀÄ GzÉÆåÃVAiÀÄÄ w½zÀÄPÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÉAzÀÄ ¤jÃQë¸¯
À ÁUÀÄvÀz
Û É
ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÃ¯¢üPÁjAiÀÄÄ CªÀ£/À CªÀ¼À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ §UÉÎ ¥Àw É feedback)AiÀÄ£ÀÄß
æ QæAiÉÄ (»£ÀÄßtÂP-
¤ÃqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀgÁªÀÄ±Àð£À ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ, PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ªÁåSÁå¤¸ÀÄªÀÅzÀÄ,
PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀgÁªÀÄ²ð¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæwQæAiÉÄ MzÀV¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ.
ªÀåªÀºÁgÀ ¥ÀQAæ iÉÄ ºÉÆgÀUÄÀ wÛUÉ (©¦N) WÀlPÀU¼
À °
À è ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ
Managers in Business Process Outsourcing (BPO) Units
BPO ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV, ºÉqï¥sÉÆÃ£ïUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ ªÀÄ£ÉÆÃzsÀªÀÄðUÀ¼ÉÆA¢VgÀÄªÀ

£ÀÆgÁgÀÄ AiÀÄÄªÀ ªÀÈwÛ¥g
À g
À £
À ÄÀ ß CzsåÀ PÀëv£
À ¢
À AzÀ ªÀÄÄ£ÀßqÉ¸ÄÀ ªÀ M§â ªÀåQÛAiÉÄAzÀÄ ©A©¸À®àqÄÀ ªÀÅ¢®è. CªÀ£z
É ÄÀ jUÉ
¥Àæw¸Àà¢üð ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¸ÉÃ¥ÀðqÉAiÀiÁUÀzÀAvÉ vÀ£Àß AiÀÄÄªÀ-¥ÀqÉUÀ¼À£ÀÄß »r¢lÄÖPÉÆ¼ÀÄîªÀ zÉÆqÀØ ¸ÀªÁ°zÉ.
ºÉÆ¸À GzÀåªÀÄ, C£ÀÄ¨sª

À «
À ®è, AiÀÄÄªÀ PÁAiÀÄðvÀAqÀ, PÀptªÁzÀ ¸ÉÃªÁ ªÀÄlÖzÀ M¥ÀàAzÀU¼
À ÄÀ - F ¥ÀnÖUÉ
CAvÀå«®è. BPO ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ PÉ®¸ÀPÉÌ F ¸ÀªÀiÁ£ÀªÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀjAzÀ
PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀ PÁAiÀÄðªÀÅ ºÉZÀÄÑ ¸ÀªÁ°£À GzÉÆåÃUÀUÀ¼À°è MAzÁVzÉ JAzÀÄ §»gÀAUÀ¥Àr¸À®Ä
¸ÀºÁAiÀÄªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É
MAzÀÄ BPOªÀ£ÀÄß ºÉZÁÑV PÉ®¸ÀªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉAiÉÄÃ ºÉÆgÀvÀÄ ªÀÈwÛfÃªÀ£ÀªÁV C®è. CzÀÄ

PÉÃªÀ® MAzÀÄ ¸ÁÖ¥ï-UÁå¥ï (stop-gap) ªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®¸ÀPÉÌ ¸ÉÃgÀÀ®Ä D²¸ÀÄªÀªÀjUÉ DgÀA¨sÀzÀ ªÉÄnÖ®Ä.
DzÀgÉ BPO GzÀåªÀÄªÀÅ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ MAzÀÄ ¸ÀªÁ°£À ªÁvÁªÀgÀtªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ, CzÀÄ QjAiÀÄ
¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°è ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉ, ªÀÄzsÀåªÀÄ¢AzÀ »rzÀÄ »jAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÁ¢üPÁjUÀ¼ÀªÀgÉUÉ eÁUÀwPÀ
vÀAqÀUÀ¼À°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤¢ðµÀÖ PÉÊUÁjPÁ C£ÁªÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä
¸ÁPÀµÄÀ Ö CªÀPÁ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É BPO ¥Àj¸Àgz
À °
À è ¥Àª
æ £
À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ UÁæºPÀ À
ªÀÄvÀÄÛ §lªÁqÉ vÀAqÀ(delivery team)UÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¤uÁðAiÀÄPÀ ¸ÀA¥ÀPÀðªÁVzÁÝ£É. UÁæºÀPÀgÀ ªÀåªÀºÁgÀªÉÃ
ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁVgÀÄªÀÅzÀÄ JA§ÄªÀÅzÀÄ EzÀgÀ AiÀÄ±À¹ì£À DgÀA©üPÀ ¤AiÀÄªÀÄªÁVzÉ.
GzÀåªÀÄzÀ°è£À ºÉaÑ£À BPO ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ mÉ°PÁA, «ªÉÄ, ¨ÁåAQAUï, DwxÀå, a®ègÉ ªÁå¥ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ
GvÁàz£
À Á ªÀ®AiÀÄUÀ½AzÀ §AzÀªg
À ÁVgÀÄvÁÛg.É F ªÉÊ«zsåÀ ªÄÀ AiÀÄ «¨sÁUÀU½
À AzÀ GvÀª
Û ÄÀ ªÁzÀÄzÀ£ÄÀ ß ºÉÆgÀvU
É AÉ iÀÄÄªÀÅzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆgÀUÀÄwÛUÉ GzÀåªÀÄzÀ CUÀvÀåvÉUÀ½UÉ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ «²µÀÖ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß gÀa¸ÀÄªÀÅzÀÄ ¸ÀªÁ°£À PÉ®¸ÀªÁVzÉ.
EzÀÄ ‘PÁAiÀÄð¤gÀvÀ’ dn®vÉUÀ¼À£ÀÄß PÀ°AiÀÄÄªÀÅzÀPÉÌ PÀgÉ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. BPO PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ ¥ÀæªÉÃ±À ºÀAvÀzÀ°è ¸ÀªÀÄUÀæ
vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄwÛªÉ. DzÁUÀÆå, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ vÀªÀÄä ªÀÈwÛ¥ÀgÀ C£ÀÄ¨sÀªÀUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ D
PÀ°PÉAiÀÄ£ÀÄß BPO ¥Àj¸ÀgÀªÁV ¥ÀjªÀwð¸À¨ÉÃPÀÄ.
ªÀÄÆ®: JPÀ£Á«ÄPï mÉÊªÀiïì, £ÀªÉA§gï. 06.

(vii) §rÛ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈwÛfÃªÀ£À AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ (Promotion and Career Planning): J¯Áè ¸ÀA¸ÉÜU¼
À Æ
À vÀªÄÀ ä
GzÉÆåÃVUÀ½UÉ ªÀÈwÛfÃªÀ£À ¸ÀA§A¢üvÀ «ZÁgÀU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ §rÛAiÀÄ CªÀPÁ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß w½¸À¨ÃÉ PÁzÀ CUÀvåÀ «gÀÄvÀz
Û .É
ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ GzÉÆåÃVAiÀÄ ¢ÃWÀðPÁ°Ã£À »vÁ¸ÀQU
Û ¼
À £
À ÄÀ ß PÁAiÀÄ®Ä ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß «£Áå¸À ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É
GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä ªÀÄvÀÄÛ vÀªÀÄä ¸ÀA¥ÀÆtð ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß w½zÀÄPÉÆ¼Àî®Ä ¥ÉÆÃæ vÁì»¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
§rÛAiÀÄÄ d£ÀgÀ ªÀÈwÛfÃªÀ£z
À À MAzÀÄ C«¨sÁdå CAUÀªÁVzÉ. CAzÀgÉ CªÀg£
À ÄÀ ß ºÉa£
Ñ À dªÁ¨ÁÝj ¸ÁÜ£U
À ¼
À °
À è
Ej¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÁVzÉ. CzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ºÉZÀÄÑ ªÉÃvÀ£À, dªÁ¨ÁÝj ªÀÄvÀÄÛ PÉ®¸ÀzÀ ¸ÀAvÀÈ¦ÛAiÀiÁVzÉ.
(viii) ¥ÀjºÁgÀ (Compensation): ¸ÀA¸ÉÜU¼À ÄÀ vÀªÄÀ ä GzÉÆåÃVUÀ½UÉ PÀÆ° ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA§¼ÀzÀ AiÉÆÃd£ÉU¼À £
À ÄÀ ß
¸ÁÜ¦¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. PÉ®¸ÀzÀ ªÀiË®åªÀ£ÀÄß CªÀ®A©¹ «©ü£Àß ªÉÃvÀ£À AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀa¸À®Ä «©ü£Àß
«zsÁ£ÀUÀ½ªÉ. ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÁV PÉ®¸ÀzÀ ªÀiË®åªÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸À¨ÉÃPÀÄ. DzÀÝjAzÀ, ¥ÀjºÁgÀªÉAzÀgÉ £ËPÀgÀjUÉ
¸À®ÄèªÀ J¯Áè jÃwAiÀÄ ¥Àæw¥sÀ®UÀ¼ÁVªÉ. EªÀÅ £ÉÃgÀ ¥ÁªÀwUÀ¼ÁzÀ ¸ÀA§¼À, ªÉÃvÀ£À, ¥ÉÆæÃvÁìºÀPÀUÀ¼ÀÄ,
PÀ«ÄµÀ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆÃ£À¸ïUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÉÆÃPÀëªÁV GzÉÆåÃUÀzÁvÀ ¥ÁªÀw¸ÀÄªÀ «ªÉÄ
ªÀÄvÀÄÛ gÀeÉUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀ§ºÀÄzÀÄ.
£ÉÃgÀ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¥ÁªÀwUÀ¼ÄÀ JgÀqÄÀ jÃwAiÀÄzÁÝVªÉ: PÁ® DzsÁjvÀ (time based) CxÀªÁ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉ
DzsÁjvÀ (performance based) ¥ÁªÀwUÀ¼ÄÀ . PÁ® DzsÁjvÀ AiÉÆÃd£É JAzÀgÉ ªÉÃvÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA§¼ÀU¼
À £
À ÄÀ ß
zÉÊ¤PÀ, ¸Á¥ÁÛ»PÀ, ªÀiÁ¹PÀ CxÀªÁ ªÁ¶ðPÀªÁV ¥ÁªÀw¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û .É PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ DzsÁgÀzÀ ¥ÁªÀw
AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À°è ¸ÀA§¼À/ ªÉÃvÀ£ÀªÀ£ÀÄß GvÁà¢¹zÀ WÀlPÀUÀ¼À ¥ÀæªÀiÁtzÀ DzsÁgÀªÁV ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄªÀÅzÀÄ.
GzÁºÀgu
À U
É ,É CªÀ£ÄÀ /CªÀ½AzÀ vÀAiÀiÁj¸À®l
à Ö WÀlPÀU¼
À À ¥ÀPæ ÁgÀ ¸ÀA¨sÁªÀ£É ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuU
É É
¥Àw
æ ¥s®
À ªÁV ¤ÃqÀÄªÀ ¥ÀjºÁgÀª£
À ÄÀ ß ««zsÀ ¥ÉÆÃæ vÁìºPÀ U
À ¼
À À AiÉÆÃd£ÉU¼
À r
À AiÀÄ°è ¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁqÀ®Ä ºÀ®ªÀÅ
«zsÁ£ÀUÀ½ªÉ. ¤¢ðµÀÖ ªÉÃvÀ£À AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉaÑ£À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÁV PÁ® DzsÁjvÀ ªÉÃvÀ£À ªÀÄvÀÄÛ
¥ÉÆæÃvÁìºÀPÀUÀ¼À ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀiÁV gÀa¸ÀÀ§ºÀÄzÀÄ. GzÉÆåÃVUÀ½UÉ ¸ÀªÀÄAiÀÄ DzsÁjvÀ ¸ÀA§¼À CxÀªÁ
ªÉÃvÀ£À ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉ DzsÁjvÀ ºÀtPÁ¸ÀÄ ¥ÉÆÃæ vÁìºPÀ U
À ¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÉÆÃ£À¸ïUÀ¼ÄÀ ºÁUÀÆ GzÉÆåÃV
¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁªÀw¸À®Ä ««zsÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀÆ¦¸À§ºÀÄzÀÄ.
eÉÆvÉUÉ, PÁ£ÀÆ£ÁvÀäPÀ (PÁ«ÄðPÀ PÁ£ÀÆ£ÀÄ) CA±À, PÁ«ÄðPÀ ¸ÀAWÀ, PÀA¥À¤ ¤Ãw ªÀÄvÀÄÛ FQénUÀ¼ÀAvÀºÀ
EvÀgÀ PÉ®ªÀÅ CA±ÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÉÃvÀ£À AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ «£Áå¸ÀªÀ£ÀÄß ¥Àæ¨sÁ«¸ÀÄvÀÛªÉ.
»ÃUÁV, MAzÀÄ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄAvÉ £ÉÆÃrzÀg,É ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¸ÀA¥À£Æ
À ä®, CAzÀg,É
É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄî«PÉ, G½¹PÉÆ¼ÀÄî«PÉ, C©üªÈÀ ¢Þ, PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀgÁªÀÄ±Éð,
CzÀgÀ ªÀiÁ£ÀªÀ §AqÀªÁ¼ÀzÀ ¥Àqz
§rÛ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
PÁ«ÄðPÀ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è ¤¢ðµÀÖ PË±À®åUÀ¼À ¨ÉÃrPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÆgÉÊPÉUÀ¼ÀÄ, ¤gÀÄzÉÆåÃUÀ zÀgÀ, PÁ«ÄðPÀ
ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ ¥Àj¹ÜwUÀ¼ÀÄ, PÁ£ÀÆ£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ gÁdQÃAiÀÄ ¥ÀjUÀt£ÉUÀ¼ÀÄ, PÀA¥À¤AiÀÄ WÀ£ÀvÉ, ¤Ãw, ªÀiÁ£ÀªÀ
¸ÀA¥À£ÀÆä® AiÉÆÃd£É ªÉZÀÑ, vÁAwæPÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁ£Àå DyðPÀ ¥Àj¸ÀgÀ EvÁå¢ ºÀ®ªÀÅ
CA±ÀUÀ¼ÀÄ £ÉÃªÀÄPÁw, DAiÉÄÌ ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀ¨ÉÃwUÀ¼À£ÀÄß £Àq¸
É ÄÀ ªÀ «zsÁ£ÀU¼
À À ªÉÄÃ¯É ¥ÀjuÁªÀÄ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ
JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀªÀÄ£ÀzÀ°è Ej¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
£ÉÃªÀÄPÁw (Recruitment)
£ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄÄ GzÉÆåÃUÀ CxÀªÁ PÁAiÀÄðPÁÌV ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄ C¨sÀåyðUÀ¼À£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß

¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß ‘¸ÀA¨sÁªÀå GzÉÆåÃVUÀ¼À£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è£À GzÉÆåÃUÀUÀ½UÁV Cfð
¸À°è¸À®Ä CªÀgÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄ’ JAzÀÄ ªÁåSÁå¤¸À¯ÁVzÉ.
eÁ»ÃgÁvÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV £ÉÃªÀÄPÁw ¥ÀQæ A

æ iÉÄAiÀÄ ¨sÁUÀªÁVzÉ. EzÀ£ÄÀ ß, ¸ÀªiÀ ÁZÁgÀ ¥ÀwPæ U
É ¼
À ÄÀ , GzÉÆåÃUÀ
eÁ»ÃgÁwUÁVAiÉÄÃ «ÄÃ¸À¯ÁzÀ ¥ÀwPæ U
É ¼
À ÄÀ , ªÀÈwÛ¥g
À À ¥ÀPæ l
À uÉ, QlQ eÁ»ÃgÁvÀÄ, PÉ®¸À-À PÉÃAzÀ,æ PÁåA¥À¸ï ¸ÀAzÀ±ð
À £À,
EvÁå¢ ºÀ®ªÁgÀÄ «zsÁ£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ.
£ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ ªÀÄÆ®UÀ¼ÄÀ (Sources of Recruitment)
£ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄÄ, DªÀ±ÀåPÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ CºÀðvÉ ºÉÆA¢gÀÄªÀ ¸ÀA¨sÁªÀå C¨sÀåyðUÀ¼À£ÀÄß, ®¨sÀå«gÀÄªÀ

GzÉÆåÃUÀUÀ½UÉ ¸ÁPÀµÀÄÖ ¸ÀASÉåUÀ¼À°è DPÀ¶ð¸ÀÄªÀ GzÉÝÃ±À ºÉÆA¢zÉ. EzÀÄ GzÉÆåÃUÀUÀ½UÉ ®¨sÀå«gÀÄªÀ d£ÀgÀ£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¹ ¸ÀA¸ÉÜUÉ Cfð ¸À°è¸ÀÄªÀAvÉ CªÀgÀ£ÀÄß DºÁé¤¸ÀÄvÀÛzÉ. £ÉÃªÀÄPÁw ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ¤¢ðµÀÖ
¸ÁÜ£ÀUÀ½UÉ ¸ÀÆPÀÛ C¨sÀåyðAiÀÄ DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄVAvÀ ªÀÄÄAavÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ. £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄÄ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ
C¨sÀåyðUÀ¼À£ÀÄß ®¨sÀå«gÀÄªÀ PÉ®¸ÀUÀ½UÉ Cfð ¸À°è¸À®Ä DPÀ¶ð¸ÀÄvÀÛzÉ. £ÉÃªÀÄPÁw ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è M¼ÀUÉÆArgÀÄªÀ
ºÀ®ªÁgÀÄ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÉAzÀgÉ, (J) PÁ«ÄðPÀ ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀÄ «©ü£Àß ªÀÄÆ®UÀ¼À UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉ, (©) CªÀÅUÀ¼À
¹AzsÀÄvÀézÀ ¤zsÀðgÀuÉ, (¹) ºÉZÀÄÑ ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ªÀÄÆ® CxÀªÁ ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß Dj¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ (r) SÁ°
ºÀÄzÉÝUÀ½UÉ ¸ÀA¨sÁªÀå C¨sÀåyðUÀ½AzÀ CfðUÀ¼À£ÀÄß DºÁé¤¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
CfðzÁgÀ (ªÀåQÛ ¸ÀAWÀl£É (GzÉÆåÃUÀ)
£ÉÃªÀÄPÁw
(UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ DPÀ¶ð¸ÀÄ«PÉ)
DAiÉÄÌ
(¤zsÀðgÀuÉ, ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀÄvÀÄÛ
CAwªÀÄ ºÉÆAzÁtÂPÉ)
vÀg¨
À ÃÉ w
→
¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ PË±À®å C©üªÀÈ¢Þ
¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ CA±ÀU¼

À ÄÀ
CUÀvåÀ «gÀÄªÀ ¸ÁÜ£U

À ¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆ¼ÀV¤AzÀ CxÀªÁ ºÉÆgÀV¤AzÀ ¨sw
À ðªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. »ÃUÉ, £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ°è
– DAvÀjPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁºÀå- JA§ JgÀqÀÄ ªÀÄÆ®UÀ½ªÉ.
→
DAvÀjPÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÄÀ (Internal Sources)
DAvÀjPÀ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ JgÀqÀÄ ªÀÄÄRå ªÀÄÆ®UÀ½ªÉ, CªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ, ªÀUÁðªÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §rÛUÀ¼ÀÄ.

EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÉ¼ÀUÉ ZÀað¸À¯ÁVzÉ.
(i) ªÀUÁðªÀuU À ÄÀ (Transfers): ªÀUÁðªÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß GzÉÆåÃVAiÀÄ dªÁ¨ÁÝj ªÀÄvÀÄÛ zÀeð

É ¼ É (status)AiÀÄ°è
ªÀÄºÀvéz
À À §zÀ¯ÁªÀu¬
É Ä®èzA
É iÉÄÃ MAzÀÄ PÉ®¸À¢AzÀ E£ÉÆßAzÀPÌÉ, MAzÀÄ E¯ÁSÉ¬ÄAzÀ E£ÉÆßAzÀPÌÉ CxÀªÁ
MAzÀÄ ¥Á½¬ÄAzÀ E£ÉÆßAzÀPÉÌ ¸ÁÜ£À ¥À®èlUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. EzÀÄ GzÉÆåÃVAiÀÄ PÀvÀðªÀåUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
dªÁ¨ÁÝjUÀ¼ÀÄ, PÉ®¸À ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ¹ÜwUÀ¼À°è §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ½UÉ CªÀPÁ±À«ÃAiÀÄ§ºÀÄzÁzÀgÀÆ ªÉÃvÀ£ÀzÀ°è
§zÀ¯ÁªÀuÉ DUÀ¨ÃÉ PÁzÀ CUÀvåÀ «®è. ªÀUÁðªÀuAÉ iÀÄÄ C¢üPÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ±ÀQÛ ºÉÆA¢gÀÄªÀ «¨sÁUÀU¼
À À GzÉÆåÃVUÀ¼£
À ÄÀ ß
SÁ° ºÀÄzÉÝUÀ½UÉ ¨sÀwðªÀiÁqÀÄªÀ MAzÀÄ M¼ÉîAiÀÄ ªÀÄÆ®ªÁVzÉ. ¥ÁæAiÉÆÃVPÀªÁV EzÉÆAzÀÄ £ËPÀgÀgÀ
¸ÀªÀÄvÀ¯ÁvÀäPÀ (horizontal) ZÀ®£ÉAiÀiÁVzÉ. MAzÀÄ ±ÁSÉAiÀÄ°ègÀÄªÀ ¸ÀÆPÀÛ ¹§âA¢UÀ¼À PÉÆgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß EvÀgÀ
±ÁSÉ CxÀªÁ E¯ÁSÉ¬ÄAzÀ ªÀUÁðªÀuÉ ªÀÄÆ®PÀ ¨sÀwð ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. ªÀUÁðªÀuÉUÀ¼ÀÄ PÉ®¸À¢AzÀ
ªÀeÁUÉÆ¼ÀÄ«
î PÉAiÀÄ£ÀÄß vÀ¦¸
à ®
À Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¸ÀªÄÀ ¸Éå ªÀÄvÀÄÛ PÀÄAzÀÄPÉÆgÀvU
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¤ªÁj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁVªÉ.
ªÀUÁðªÀuAÉ iÀÄ ¸ÀAzÀ¨ð
Às zÀ°,è PÉ®¸ÀPÌÉ ªÀUÁðªÀuU
É Æ
É ¼À¨
î ÃÉ PÁzÀ GzÉÆåÃVAiÀÄÄ CzÀ£ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß
ºÉÆA¢zÁÝ£ÉAiÉÄÃ JA§ÄzÀ£ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀUÁðªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ««zsÀ PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß
PÀ°AiÀÄÄªÀÅzÀPÁÌV £ËPÀgÀgÀ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ°è ¸ÀºÀ §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ.
(ii) À ÄÀ (Promotions): ªÀåªº

§rÛU¼ À ÁgÀ GzÀåªÄÀ UÀ¼ÄÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÉ¼º
À AÀ vÀzÀ ºÀÄzÉÝU½
À AzÀ GzÉÆåÃVUÀ¼£
À ÄÀ ß
§rÛUÉÆ½¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwðªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÀ C¨sÁå¸ÀªÀ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄvÀÛzÉ.
§rÛAiÀÄÄ GzÉÆåÃVAiÉÆ§â£À£ÀÄß ºÉaÑzÀ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼ÀÄ, ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ, zÀeÉð ªÀÄvÀÄÛ ªÉÃvÀ£À ºÉÆA¢gÀÄªÀ
G£ÀßvÀ ºÀÄzÉÝUÉ ¸ÁÜ£À¥À®èl(Vertical Shifting)UÉÆ¼ÀÄîªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. §rÛAiÀÄÄ £ËPÀgÀgÀ ®A¨ÁvÀäPÀ
¸ÁÜ£À¥À®èl (vertical shifting)ªÁVzÉ. §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀiÁVzÉ. EzÀjAzÀ £ËPÀgÀgÀ ¥ÉæÃgÀuÉ, ¤µÉ× ªÀÄvÀÄÛ
vÀÈ¦ÛAiÀÄ ªÀÄlÖªÅÀ ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄvÀÛz.É EzÀÄ GzÉÆåÃVUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ºÉa£
Ñ À ªÀÄ£ÉÆÃªÉÊeÁÕ¤PÀ ¥À¨
æ Ás ªÀª£
À ÄÀ ß ©ÃgÀÄvÀÛz.É
KPÉAzÀgÉ G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ §rÛAiÀÄÄ, ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ PÉ¼ÀºÀAvÀzÀ°ègÀÄªÀªÀgÀ §rÛAiÀÄ ¸ÀgÀ¥À½UÉ JqÉªÀiÁr
PÉÆqÀ§ºÀÄzÀÄ.
DAvÀjPÀ ªÀÄÆ®UÀ¼À C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÄÀ (Merits of Internal Sources)
G£ÀßvÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À°ègÀÄªÀ SÁ° ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆ¼ÀVAzÀ¯ÉÃ CxÀªÁ DAvÀjPÀ ªÀUÁðªÀuÉUÀ¼À

ªÀÄÆ®PÀ ¨sÀwð ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ F PÉ¼ÀV£À C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ:
(i) £ËPÀgÀjUÉ vÀªÀÄä PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ¥ÉæÃgÀuÉ ¹UÀÄvÀÛzÉ. G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ°è£À §rÛAiÀÄÄ
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ PÉ¼ÀªÀÄlÖzÀ°è£À §rÛAiÀÄ ¸ÀgÀ¥À½UÉ PÁgÀtªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. EzÀÄ PÀ°PÉ ªÀÄvÀÄÛ C¨sÁå¸ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ
£ËPÀgg
À À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ¥ÉÃæ gÉÃ¦¸ÀÄvÀz
Û .É £ËPÀgg
À ÄÀ §zÀÞvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤µÉ¬
× ÄAzÀ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¹
vÀªÀÄä GzÉÆåÃUÀUÀ¼À°è ¸ÀAvÀÈ¥ÀÛgÁV G½AiÀÄÄvÁÛgÉ. §rÛAiÀÄ ¸ÁzsÀåvÉUÀ½AzÁV GzÀåªÀÄzÀ°è ±ÁAw ¸ÀºÀ
£É¯¸
É ÄÀ vÀÛz;É
(ii) DAvÀjPÀ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄÄ DAiÉÄÌ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÜ¼À ¤AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀ ¸ÀgÀ¼ÀUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ. FUÁUÀ¯ÉÃ
GzÀåªÄÀ zÀ°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ C¨såÀ yðUÀ¼£
À ÄÀ ß ºÉZÄÀ Ñ ¤RgÀªÁV ªÀÄvÀÄÛ «ÄvÀªåÀ AiÀÄPÁjAiÀiÁV ªÀiË®åªiÀ Á¥À£À
ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀA¸ÉÜUÉ C¨sÀåyðUÀ¼ÀÄ FUÁUÀ¯ÉÃ w½¢gÀÄªÀ PÁgÀt EzÀÄ £ÉÃªÀÄPÁwUÉ ºÉZÀÄÑ «±Áé¸ÁºÀð
ªÀiÁUÀðªÁVzÉ;
(iii) ªÀUÁðªÀuÉ JA§ÄzÀÄ £ËPÀgÀgÀ£ÀÄß G£ÀßvÀ GzÉÆåÃUÀPÁÌV vÀAiÀiÁgÁUÀÄªÀAvÉ vÀgÀ¨ÉÃw ¤ÃqÀÄªÀ ¸ÁzsÀ£ÀªÁVzÉ.
¸ÀAWÀl£ÉAiÉÆ¼ÀVAzÀ d£ÀgÀ£ÀÄß £ÉÃªÀÄPÀ ªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀjAzÀ CªÀjUÉ ¥ÀæwµÁ×¥À£Á vÀgÀ¨ÉÃw(induction
training)AiÀÄ CUÀvåÀ «gÀÄªÀÅ¢®è;
(iv) ªÀUÁðªÀuÉAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑªÀj ¹§âA¢¬ÄgÀÄªÀ E¯ÁSÉUÀ½AzÀ ¹§âA¢ PÉÆgÀvÉ¬ÄgÀÄªÀ PÀqÉUÉ PÁAiÀÄð¥ÀqÉAiÀÄ£ÀÄß

¸ÁÜ£À¥À®èlUÉÆ½¸À§ºÀÄzÁzÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£À ºÉÆA¢zÉ;
(v) ¨ÁºÀå ªÀÄÆ®UÀ½UÉ ºÉÆÃ°¹zÀgÉ DAvÀjPÀ ªÀÄÆ®¢AzÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ CUÀÎªÁVzÉ.
DAvÀjPÀ ªÀÄÆ®UÀ¼À «ÄwUÀ¼ÄÀ : (Limitations of Internal Sources)
£ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ DAvÀjPÀ ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀÄªÀ «ÄwUÀ¼ÀÄ PÉ¼ÀPÀAqÀAwªÉ:
(i) DAvÀjPÀ §rÛUÀ½AzÀ SÁ°ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß vÀÄA©zÁUÀ, ºÉÆ¸À ¥Àæw¨sÉAiÀÄ ¥ÀæªÉÃ±ÀzÀ ¸ÁzsÀåvÉ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛzÉ.
DzÀÝjAzÀ, DAvÀjPÀ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜUÉ ‘ºÉÆ¸À gÀPÛ(À ºÉÆ¸À ¥Àw
æ ¨s)É zÀ ¥Àª
æ ÃÉ ±À’ªÀ£ÄÀ ß CrØ¥r
À ¸ÀÄªÀ ‘DAvÀjPÀ
¸Àé¨Ás ªÀ’ ¨É¼ÉªÀ C¥ÁAiÀÄ«zÉ;
(ii) PÁ®«Äw §rÛ SÁwæAiÀiÁzÀgÉ GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ ¤gÀÄvÁì»UÀ¼ÁUÀÄvÁÛgÉ;
(iii) MAzÀÄ ºÉÆ¸À GzÀåªÀÄPÉÌ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ DAvÀjPÀ ªÀÄÆ®UÀ¼£

À ÄÀ ß §¼À¸¯
À ÁUÀÄªÀÅ¢®è. AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ
DAvÀjPÀ ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ¯ÉÃ J¯Áè ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwðªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄªÀÅ¢®è.
(iv) £ËPÀgÀgÉÆ¼ÀV£À ¸ÀàzsÁðvÀäPÀ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀPÉÌ CrØAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÀÄ; ªÀÄvÀÄÛ
(v) ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV DVAzÁUÉÎ £ÀqÉAiÀÄÄªÀ GzÉÆåÃVUÀ¼À ªÀUÁðªÀuÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ GvÁàzÀPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ

ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.
¨ÁºÀå ªÀÄÆ®UÀ¼ÄÀ (External Sources)
DAvÀjPÀ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ J¯Áè ºÀÄzÉÝU¼

À £
À Æ
À ß ¨sw
À ð ªÀiÁqÀ¯ÁUÀzÀ PÁgÀt¢AzÀ MAzÀÄ G¢ÝªÄÉ AiÀÄÄ
««zsÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ½UÉ ¨ÁºÀå ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß CªÀ®A©¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛgÀÄªÀ ¹§âA¢AiÀÄÄ ¸ÁPÀµÀÄÖ
¸ÀASÉåAiÀÄ°è E®è¢gÀ§ºÀÄzÀÄ CxÀªÁ ¨sÀwðªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁzÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À CºÀðvÁ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢®è¢gÀ§ºÀÄzÀÄ. ¨ÁºÀå £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄÄ «±Á® DAiÉÄÌAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜUÉ ºÉÆ¸À gÀPÀÛ(ºÉÆ¸À
¥Àæw¨sÉ)ªÀ£ÀÄß vÀgÀÄvÀÛzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV §¼À¸ÀÄªÀ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ ¨ÁºÀå ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß PÉ¼ÀUÉ ZÀað¸À¯ÁVzÉ:
(i) £ÉÃgÀ £ÉÃªÀÄPÁw (Direct recruitment): £ÉÃgÀ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ°è, GzÉÆåÃUÀU¼
À À «ªÀgU
À ¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀÄªÀ
¸ÀÆZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀÆZÀ£Á¥sÀ®PÀzÀ°è ¥ÀæPÀn¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÉÆåÃUÀ C£ÉéÃµÀPÀgÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ DªÀgÀtzÀ
ºÉÆgÀUÀqÉ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ ¤¢ðµÀÖ ¢£ÁAPÀzÀAzÀÄ ¸ÉÃgÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ DAiÉÄÌAiÀÄÄ ¸ÀÜ¼ÀzÀ¯ÉèÃ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ. £ÉÃgÀ
£ÉÃªÀÄPÁw ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PË±À®å«®èzÀ CxÀªÁ CgÉ-£ÀÄjvÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À ¸ÁAzÀ©üðPÀ SÁ°
ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß vÀÄA§®Ä C£ÀÄ¸Àj¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EAvÀºÀ £ËPÀgÀgÀ£ÀÄß ¸ÁAzÀ©üðPÀ CxÀªÁ ‘§zÀ°’ £ËPÀgÀgÀÄ
JAzÀÄ PÀgA
Û É ºÁUÀÆ CªÀjUÉ ¢£ÀUÆ
À ° DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¸ÀA¨sÁªÀ£É ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀz
Û .É £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ
F «zsÁ£ÀªÀÅ vÀÄA¨Á PÀrªÉÄ ªÉZÀÑzÁAiÀÄPÀªÁVzÀÄÝ, ºÀÄzÉÝUÀ¼À eÁ»ÃgÁvÀÄUÀ¼À AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÉZÀÑªÀ£ÀÄß EzÀÄ
M¼ÀUÆ
É ArgÀÄªÀÅ¢®è. ºÉa£
Ñ À PÉ®¸À«zÁÝUÀ CxÀªÁ PÉ®ªÀÅ SÁAiÀÄA PÉ®¸ÀUÁgÀgÄÀ UÉÊgÀÄ ºÁdgÁzÁUÀ ¸ÁAzÀ©ð
ü PÀ
ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß vÀÄA§®Ä F «zsÁ£ÀªÀÅ ¸ÀÆPÀÛªÁVzÉ.
(ii) £ÉÃgÀ ¹éÃPÀÈvÀ CfðUÀ¼ÄÀ (Casual Callers): C£ÉÃPÀ ¥Àæ¹zÀÞ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä PÀZÉÃjUÀ¼À°è
C¥ÉÃQëvÀªÀ®èzÀ CfðzÁgÀ(unsolicited applicants)gÀ ªÀiÁ»w-¸ÀAUÀæºÀ(data-base)ªÀ£ÀÄß Ej¹
PÉÆArgÀÄvÀª
Û .É EAvÀºÀ GzÉÆåÃUÀ-DPÁAQëU¼
À ÄÀ ªÀiÁ£Àª±
À QÀ A
Û iÀÄ ªÀiË®åAiÀÄÄvÀªÁzÀ MAzÀÄ ªÀÄÆ®ªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
CAvÀºÀ GzÉÆåÃVUÀ¼À ¥ÀnA
Ö iÀÄ£ÀÄß vÀAiÀiÁj¹ GzÉÆåÃUÀU¼
À ÄÀ GzÀã«¹zÀAvÉ ¨sw
À ðªÀiÁqÀ®Ä ¥Àj²Ã°¸À§ºÀÄzÀÄ.
£ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ F ªÀÄÆ®zÀ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR C£ÀÄPÀÆ®vÉAiÉÄAzÀg,É EvÀgÀ ªÀÄÆ®UÀ½UÉ ºÉÆÃ°¹zÀgÉ PÁAiÀÄð¥ÀqA
É iÀÄ
£ÉÃªÀÄPÁw ªÉZÀÑªÀ£ÀÄß EzÀÄ PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
(iii) eÁ»ÃgÁvÀÄ (Advertisement): ªÁå¥PÀ À DAiÉÄÌ CUÀvåÀ «zÁÝUÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¥ÀwPæ UÉ ¼

À £
À ÄÀ ß CxÀªÁ ªÁå¥ÁgÀ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈwÛ¥g
À À ¤AiÀÄvÀPÁ°PÀU¼
À £
À ÄÀ ß eÁ»ÃgÁvÀÄUÀ½UÉ §¼À¸¯
À ÁUÀÄvÀÛz.É PÉÊUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÁtÂdåzÀ §ºÀÄ¥Á®Ä
G£ÀßvÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß F «zsÁ£À¢AzÀ vÀÄA§¯ÁUÀÄªÀÅzÀÄ. GzÉÆåÃVUÀ¼À eÁ»ÃgÁw£À C£ÀÄPÀÆ®vÉAiÉÄAzÀgÉ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÀzÀ §UÉÎ ºÉaÑ£À ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß eÁ»ÃgÁvÀÄUÀ¼À°è ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. eÁ»ÃgÁvÀÄ
¤ªÀðºÀuÁAUÀPÉÌ ªÁå¥ÀPÀ ±ÉæÃtÂAiÀÄ C¨sÀåyðUÀ¼À£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀ®Ä CªÀPÁ±À ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. eÁ»ÃgÁvÀÄUÀ¼À£ÀÄß
¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¥ÀwPæ U
É ¼
À °
À è ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. CzÀgÀ C£À£ÄÀ PÀÆ®ªÉAzÀgÉ CzÀÄ ¥Àw
æ QæAiÉÄAiÀÄ ªÀÄºÁ¥ÀÆgÀª£
À ßÉ Ã vÀg§
À ºÀÄzÀÄ
ºÁUÀÆ ºÀ®ªÀÅ ¨Áj ¸ÁPÀµÀÄÖ ¸ÀÆPÀÛªÀ®èzÀ C¨sÀåyðUÀ½AzÀ®Æ ¥ÀæwQæAiÉÄ §gÀ§ºÀÄzÀÄ.
(iv) GzÉÆåÃUÀ «¤ªÀÄAiÀÄ PÉÃAzÀU

æ ¼
À ÄÀ (Employment Exchanges): ¸ÀPÁðgÀ¢AzÀ £Àq¸
É ®
À q
à ÄÀ ªÀ GzÉÆåÃUÀ
«¤ªÀÄAiÀÄ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ PË±À®ågÀ»vÀ ªÀÄvÀÄÛ PË±À®å¥ÀÆtð ZÀlÄªÀnPÉAiÀÄÄ¼Àî GzÉÆåÃUÀUÀ½UÉ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ
GvÀÛªÀÄ ªÀÄÆ®ªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¸À¯ÁVzÉ. PÉ®ªÀÅ ¸ÀAzÀ¨ÀsðUÀ¼À°è, GzÉÆåÃUÀ «¤ªÀÄAiÀÄ PÉÃAzÀU
æ À½UÉ ºÀÄzÉÝUÀ¼À
PÀqÁØAiÀÄ PÁ£ÀÆ¤£À C¢ü¸ÀÆZÀ£ÉAiÀÄ CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÁV, GzÉÆåÃUÀ «¤ªÀÄAiÀÄ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ
GzÉÆåÃUÁPÁAQëU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÀzÁvÀgÀ £ÀqÄÀ «£À ¸ÀA¥ÀPð
À zÀAvÉ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ ¹§âA¢
¨ÉÃrPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. zÀÄgÀzÀÈµÀÖªÀ±Ávï, GzÉÆåÃUÀ «¤ªÀÄAiÀÄzÀ
PÉÃAzÀz
æ À zÁR¯ÉU¼
À ÄÀ DUÁUÉÎ £À«ÃPÀÈvÀªÁVgÀÄªÀÅ¢®è ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅ G¯ÉÃè T¸ÀÄªÀ ºÉa£
Ñ À C¨såÀ yðUÀ¼ÄÀ ¸ÀÆPÀª
Û ÁV®èzÃÉ
EgÀ§ºÀÄzÀÄ.
(v) ¤AiÉÆÃd£Á ¸ÀA¸ÉÜU¼

À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÁ ¸À®ºÉUÁgÀgÄÀ (Placement Agencies and Management
Consultants): vÁAwæPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈwÛ¥ÀgÀ ªÀ®AiÀÄUÀ¼À°è, SÁ¸ÀV ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈwÛ¥ÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ
¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛªÉ. ¤AiÉÆÃd£Á ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¹§âA¢ ¨ÉÃrPÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢¸ÀÄªÀ gÁµÀÖçªÁå¦ ¸ÉÃªÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ. F ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ §ÈºÀvï ¸ÀASÉåAiÀÄ C¨sÀåyðUÀ¼À ªÉÊAiÀÄQÛPÀ
ªÀiÁ»w(bio-data)AiÀÄ£ÀÄß PÉÆÃæ rÃPÀj¹ vÀªÄÀ ä UÁæºPÀ j
À UÉ ¸ÀÆPÀÛ ºÉ¸g
À ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß ²¥sÁgÀ¸ÄÀ ªÀiÁqÀÄvÀÛª.É EAvÀºÀ
¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÄÀ vÀªÄÀ ä ¸ÉÃªÉU½
À UÉ ±ÀÄ®Ìª£
À ÄÀ ß «¢ü¸ÄÀ vÀª
Û É ªÀÄvÀÄÛ ªÁå¥PÀ À ¥Àj²Ã®£É CUÀvåÀ «gÀÄªÁUÀ EªÀÅ G¥ÀAiÀÄÄPÀª
Û ÁVªÉ.
F ªÀÈwÛ¥ÀgÀ £ÉÃªÀÄPÁwzÁgÀgÀÄ EvÀgÀ PÀA¥À¤UÀ½AzÀ vÀªÀÄä°è CUÀvÀå«gÀÄªÀ G£ÀßvÀ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀgÀ£ÀÄß
¸ÀÆPÀÛ PÉÆqÀÄUÉUÀ¼À£ÀÄß ¤Ãr ¸É¼ÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ.
vÁAwæPÀ ªÀÈwÛ¥ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÁ ¹§âA¢UÀ¼À£ÀÄß £ÉÃªÀÄPÀ ªÀiÁqÀ®Ä ¤ªÀðºÀuÁ ¸À®ºÁ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅ ªÀÄzsÀåªÀÄ ºÀAvÀzÀ ªÀÄvÀÄÛ G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ ¤AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À°è
¥Àjtw ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ. CªÀÅ ««zsÀ «zÁåºÀðvÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PË±À®åUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ ªÀåQÛUÀ¼À ªÀiÁ»wPÉÆÃ±À
(data-bank)ªÀ£ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄvÀª
Û É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀjAiÀiÁzÀ jÃwAiÀÄ ¹§âA¢UÀ¼£
À ÄÀ ß £ÉÃ«Ä¹PÉÆ¼Àî®Ä vÁªÉÃ UÁæºPÀ g
À À
¥ÀgÀªÁV eÁ»ÃgÁvÀÄ ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ.
(vi) DªÀgt
À £ÉÃªÀÄPÁw (Campus Recruitment): vÁAwæPÀ, ªÀÈwÛ¥ÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ GzÉÆåÃUÀUÀ½UÉ
£ÉÃªÀÄPÁw ªÀiÁqÀ®Ä PÁ¯ÉÃdÄUÀ¼ÄÀ , ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀe
æ ÁÕ£z
À À ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÄÀ d£À¦A
æ iÀÄ ªÀÄÆ®ªÁVªÉ. C£ÉÃPÀ
zÉÆqÀØ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ «±Àé«zÁå¤®AiÀÄUÀ¼ÀÄ, OzÉÆåÃVPÀ ±Á¯ÉUÀ¼ÀÄ, ¤ªÀðºÀuÁ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÉÆA¢UÉ ««zsÀ
GzÉÆåÃUÀU½
À UÉ CºÀð ¹§âA¢UÀ¼£
À ÄÀ ß £ÉÃªÀÄPÀ ªÀiÁqÀ®Ä ¤PÀl ¸ÀA§Azsª
À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢ªÉ. ±ÉÊPÀt
ë PÂ À ¸ÀA¸ÉÜU½
À AzÀ
£ÉÃªÀÄPÁw ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ ªÀåªº
À ÁgÀ GzÀåªÄÀ UÀ¼À GvÀª
Û ÄÀ d£À¦A
æ iÀÄ ¥ÀzÞÀ wAiÀiÁVzÉ. EzÀ£ÄÀ ß DªÀgt
À £ÉÃªÀÄPÁw
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
(vii) GzÉÆåÃVUÀ¼À ²¥sÁgÀ¸ÄÀ UÀ¼ÄÀ (Recommendations of Employees): ¥À¸

æ ÄÀ ÛvÀ GzÉÆåÃVUÀ¼ÄÀ CxÀªÁ
CªÀgÀ ¸ÉßÃ»vÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA§A¢üUÀ¼ÀÄ ¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀÄªÀ C¨sÀåyðUÀ¼ÀÄ £ÉÃªÀÄPÁwUÉ GvÀÛªÀÄ ªÀÄÆ®ªÉAzÀÄ
¸Á©ÃvÁUÀ § ºÀ Ä zÀ Ä . CAvÀ º À C¨s À å yðUÀ ¼ À »£É ß ¯É ¸ÁPÀ µ À Ä Ö w½¢gÀ Ä ªÀ Å zÀ j AzÀ CªÀ g À Ä GvÀ Û ª À Ä
GzÉÆåÃVUÀ¼ÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. MAzÀÄ jÃwAiÀÄ ¥ÀÆªÀð¨sÁ« ¥Àj²Ã®£É £ÀqÉAiÀÄ®àqÀÄvÀÛzÉ, KPÉAzÀgÉ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ
GzÉÆåÃVUÀ½UÉ PÀA¥À¤ ªÀÄvÀÄÛ C¨sÀåyðUÀ¼À §UÉÎ w½¢gÀÄvÀÛzÉ, ºÁUÀÆ CªÀgÀÄ E§âgÀ£ÀÆß vÀÈ¦Û¥Àr¸À®Ä
¥ÀA
æ iÀÄwß¸ÀÄvÁÛg.É
(viii) PÁ«ÄðPÀ UÀÄwÛUz

É ÁgÀgÄÀ (Labour Contractors): PÁ«ÄðPÀgÀ UÀÄwÛUz
É ÁgÀgÄÀ PÁ«ÄðPÀgÆ
É A¢UÉ ¤PÀl
¸ÀA¥ÀPÀð ºÉÆA¢gÀÄvÁÛgÉ. CªÀgÀÄ CUÀvÀå«gÀÄªÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ PË±À®ågÀ»vÀ PÁ«ÄðPÀgÀ£ÀÄß ¸ÀA¸ÉÜUÉ vÀÄvÀÄð
DzÉÃ±À«zÁÝUÀ MzÀV¸ÀÄvÁÛg.É PÉ®¸ÀUÁgÀg£
À ÄÀ ß £ÉÃ«Ä¸ÀÄªÀ PÁ«ÄðPÀ UÀÄwÛUz
É ÁgÀgÄÀ ¸ÀévBÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ £ËPÀgg
À ÃÉ
DVgÀÄvÁÛgÉ. F ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ zÀÄµÀàjuÁªÀÄUÀ¼ÉÃ£ÉAzÀgÉ UÀÄwÛUÉzÁgÀ£ÉÃ ¸ÀévÀB ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆgÉAiÀÄ®Ä
¤zsÀðj¹zÀgÉ, CªÀ£À ªÀÄÆ®PÀ PÉ®¸À ¥ÀqÉ¢gÀÄªÀ J¯Áè PÉ®¸ÀUÁgÀgÀÄ CªÀ£À£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄvÁÛgÉ.
(ix) zÀÆgÀz±
À ð
À £Àz°
À è eÁ»ÃgÁvÀÄ (Advertising on Television): zÀÆgÀzÀ±Àð£ÀzÀ°è SÁ° ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀZ
æ ÁgÀ ªÀiÁqÀÄªÀ C¨sÁå¸ÀªÀÅ EwÛÃa£À ¢£ÀUÀ¼À°è ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛzÉ. GzÉÆåÃUÀ ¸ÀÈ¶ÖAiÀiÁzÁUÀ
PÉ®¸ÀzÀ «ªÀgÀªÁzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ CzÀPÉÌ CUÀvÀå«gÀÄªÀ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ QgÀÄ
¥ÀjZÀAiÀÄ(profile)zÉÆA¢UÉ ¥ÀPæ n
À ¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É
(x) eÁ®vÁt ¥ÀPæ l

À uÉ (Web Publishing): EwÛÃa£À ¢£ÀUÀ¼À°è eÁ®vÁtªÀÅ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå
ªÀÄÆ®ªÁVzÉ. GzÉÆåÃUÁPÁAQëU¼
À À ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀU¼
À À §UÉÎ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀ GzÉÝÃ±ÀPÁÌV
¤¢ðµÀÖªÁV «£Áå¸ÀUÉÆ½¹ ¸ÀªÀÄ¦ð¹gÀÄªÀ PÉ®ªÀÅ eÁ®vÁtUÀ½ªÉ. ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, www.naukri.com,
www.jobstreet.com UÀ¼ÀAvÀºÀ eÁ®vÁtUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¸ÀA¨sÁªÀå GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆPÀÛ
d£ÀjUÁV ºÀÄqÀÄPÀÄªÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀAzÀ²ð¸ÀÄvÀÛªÉ.
DªÀgt
À £ÉÃªÀÄPÁw
¨ÁºÀå ªÀÄÆ®UÀ¼À C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÄÀ (Merits of External Sources)
£ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ ¨ÁºÀå ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀÄªÀ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÀÄ PÉ¼ÀPÀAqÀAwªÉ:
(i) CºÀð ¹§âA¢ (Qualified Personnel): £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ ¨ÁºÀå ªÀÄÆ®UÀ¼£À ÄÀ ß §¼À¸ÄÀ ªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ, ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ SÁ° GzÉÆåÃUÀU½
À UÉ Cfð ¸À°¸
è ®
À Ä CºÀð ªÀÄvÀÄÛ vÀg¨
À ÃÉ w ºÉÆA¢zÀ d£Àg£
À ÄÀ ß DPÀ¶ð¸À§ºÀÄzÀÄ.
(ii) «±Á® DAiÉÄÌ (Wider Choice): SÁ° ºÀÄzÉÝU¼À ÄÀ ªÁå¥PÀ ª

À ÁV eÁ»ÃgÁvÀÄUÉÆAqÁUÀ, ¸ÀA¸ÉÜUÉ ºÉÆgÀV¤AzÀ
ºÉa£
Ñ À ¸ÀASÉåAiÀÄ CfðzÁgÀgÄÀ Cfð ¸À°è¸ÄÀ vÁÛg.É GzÉÆåÃUÀPÁÌV d£Àg£
À ÄÀ ß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄªÁUÀ ¤ªÀðºÀuU
É É
«±Á®ªÁzÀ DAiÉÄÌAiÀÄ GvÀÛªÄÀ CªÀPÁ±À«gÀÄvÀÛz.É
(iii) ºÉÆ¸À ¥Àw

æ ¨sÉ (Fresh Talent): ¥À¸
æ ÀÄÛvÀ GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ ¸ÁPÀ¶Ö®è¢gÀ§ºÀÄzÀÄ CxÀªÁ GzÉÆåÃUÀPÉÌ ¨ÉÃPÁzÀ
«±ÉÃµÀ CºÀðvÉU¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢®èzÃÉ EgÀ§ºÀÄzÀÄ. ¨ÁºÀå £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄÄ «±Á®ªÁzÀ DAiÉÄÌAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀz
Û É
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜUÉ ºÉÆ¸À ¥Àw
æ ¨sA
É iÀÄ£ÀÄß ºÉÆvÀÄÛ vÀgÄÀ vÀz
Û .É DzÁUÀÆå, EzÀÄ ªÉZz
ÑÀ ÁAiÀÄPÀªÁVzÀÄÝ ºÉZÄÀ Ñ ¸ÀªÄÀ AiÀÄªÀ£ÄÀ ß
C¥ÉÃQë¸ÄÀ vÀz
Û .É
(iv) ¸Àz
à Ás ðvÀäPÀ ¸ÀÆáwð (Competitive Spirit): PÀA¥À¤AiÀÄÄ ¨ÁºÀå ªÀÄÆ®UÀ¼£À ÄÀ ß CªÀ®A©¹zÀg,É ¥À¸æ ÄÀ vÛ À ¹§âA¢AiÀÄÄ
ºÉÆgÀV£Àªg
À Æ
É A¢UÉ ¸À¢
à ð
ü ¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É GvÀª
Û ÄÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß vÉÆÃgÀ®Ä CªÀgÄÀ ºÉZÄÀ Ñ ±À«
æ Ä¸ÀÄvÁÛg.É
¨ÁºÀå ªÀÄÆ®UÀ¼À «ÄwUÀ¼ÄÀ (Limitations of External Sources)
1. ¥À¸
æ ÄÀ v
Û À ¹§âA¢UÀ¼Æ
É ¼ÀUÉ CvÀÈ¦Û (Dissatisfaction among existing staff): ¨ÁºÀå £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄÄ
¥Àæ¸ÀÄÛvÀ £ËPÀgÀgÀ £ÀqÀÄªÉ CvÀÈ¦Û ªÀÄvÀÄÛ ºÀvÁ±ÉUÉ PÁgÀtªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. CªÀgÀÄ vÀªÀÄä §rÛAiÀÄ CªÀPÁ±À
PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄªÀÅzÉAzÀÄ ¨sÁ«¸À§ºÀÄzÀÄ.
2. ¸ÀÄ¢ÃWÀð ¥ÀQæ Aæ iÉÄ (Lengthy process): ¨ÁºÀå ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄÄ ¢ÃWÀð ¸ÀªÀÄAiÀÄ
vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ. £ÉÃªÀÄPÁw ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß PÉÊUÉÆ¼Àî®Ä ªÀåªÀºÁgÀªÀÅ ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæPÀn¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ DAiÉÄÌ
¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ CfðUÀ½UÁV PÁAiÀÄ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
3. ªÉZÀÑzÁAiÀÄPÀ ¥ÀæQæAiÉÄ (Costly process): ¨ÁºÀå ªÀÄÆ®UÀ½AzÀ ¹§âA¢ £ÉÃªÀÄPÀ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ

ªÉZz
ÑÀ ÁAiÀÄPÀªÁVzÉ. eÁ»ÃgÁvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CfðUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÀA¸ÀÌj¸ÀÄªÀÅzÀPÌÉ ºÉa£
Ñ À ºÀtªÀ£ÄÀ ß RZÀÄð ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É
IT ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ GzÉÆåÃV G¯ÉèÃTvÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©¹gÀÄªÀÅzÀÄ–
G½AiÀÄÄ«PÉAiÀÄ zÀgÀªÀ£ÀÄß GvÀÛªÀÄ¥Àr¹zÉ
(IT Firms Depend upon Employee Referrals-Improves Retention Rate)
C£ÉÃPÀ IT PÀA¥À¤UÀ¼À GzÉÆåÃVUÀ¼ÃÉ L-¥ÁqïUÀ¼ÄÀ , KµÀå£ï ¥Àª

æ Á¸ÀU¼
À ÄÀ , ªÉÆÃmÁgï ¨ÉÊPÀÄUÀ¼ÄÀ CxÀªÁ
ªÀiÁgÀÄw ¹é¥ïs Ö PÁgÀ£Æ
À ß ¸ÀºÀ UÉ¢ÝgÄÀ vÁÛg.É ¸ÀàµÖÀªÁV, GzÉÆåÃV G¯ÉèÃTvÀU¼
À ÄÀ CxÀªÁ ¸ÉßÃ»vÀgÀ £ÉÃªÀÄPÁwUÀ¼ÄÀ
¨sÁjÃ ¨ÉÆÃ£À¸ïUÀ¼À eÉÆvÉUÉ CªÀjUÉ ¥ÉÆæÃvÁìºÀPÀUÀ¼ÁV ®©ü¹ªÉ.
CzÀgÀ ¨sÁUÀªÁV, PÀA¥À¤UÉ vÁ£ÀÄ C¥ÉÃQë¹gÀÄªÀ ¥Àæw¨sÉUÀ¼ÀÄ zÉÆgÀPÀÄªÀÅzÀÄ ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉÃ, ºÉaÑ£À ºÀt
¥ÁªÀwUÀ¼ÄÀ EzÁÝU®
À Æ, £ÉÃªÀÄPÁw ªÉZª
ÑÀ £
À ÄÀ ß UÀt¤ÃAiÀÄªÁV PÀrªÉÄUÉÆ½¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄªÁUÀÄvÀz
Û .É ¸À®ºÉUÁgÀ£À
ªÀÄÆ®PÀ £ÉÃªÀÄPÁw ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV 25% gÀµÀÄÖ ºÉZÀÄÑ ªÉZÀÑªÁUÀÄvÀÛzÉ. PÀ¼ÉzÀ JgÀqÀÄ ªÀµÀðUÀ¼À°è
G¯ÉèÃTvÀUÀ¼À ¥ÉÆæÃvÁìºÀPÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 20% ºÉZÁÑVzÉ. F ªÀåªÀ¸ÉÜ¬ÄAzÀ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 50% gÀµÀÄÖ £ÉÃªÀÄPÁw
ªÉZÀÑªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÉAzÀÄ PÀA¥À¤UÀ½UÉ ªÀÄ£ÀªÀjPÉAiÀiÁVzÉ.
F ªÀµÀð $ 2.4 ±ÀvÀPÉÆÃn dÄ¤¥Àgï £ÉmïªÀPïìð£À°è G¯ÉèÃTvÀ ªÀåªÀ¸ÉÜ¬ÄAzÀ 290 GzÉÆåÃVUÀ¼À°è

50% gÀÀµÀÄÖ £ÉÃªÀÄPÁwUÀ¼ÁzÀªÀÅ.
G¯ÉèÃTvÀUÀ¼À ¨ÉÆÃ£À¸ï £ËPÀgÀjUÉ ¸ÀªÀiÁ£À ªÀÄ£À¸ÀÌ d£ÀgÀ£ÀÄß PÀA¥À¤UÉ vÀgÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
EzÀjAzÀ, G½AiÀÄÄ«PÉAiÀÄ zÀgÀ GvÀª
Û ÄÀ UÉÆ¼ÀÄîvz
ÛÀ É JAzÀÄ dÄ¤¥Àgï EArAiÀiÁzÀ JA.r ºÉÃ½zÀgÄÀ . ºÀtPÁ¹£À
¯Á¨sÀzÀ eÉÆvÉUÉ, dÄ¤¥Àgï£À°è ‘AiÀÄ±À¹é £ÉÃªÀÄPÁw ªÀiÁqÀÄªÀªÀgÀÄ’ ªÉÆÃmÁgÀÄ ¨ÉÊPÀÄUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ ¥sÁèöåmï
¥ÀgÀzÉAiÀÄ n«UÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw vÉæöÊªÀiÁ¹PÀzÀ°è GqÀÄUÉÆgÉUÀ¼À£ÀÄß UÉ®è®Ä CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀºÀ ¥ÀqÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîvÁÛgÉ.
PÀA¥À¤UÀ¼ÄÀ ºÉÃ¼ÀÄªÀAvÉ, G¯ÉÃè TvÀU¼

À À ¥ÀzÞÀ wAiÀÄÄ, ©VAiÀiÁzÀ GzÉÆåÃUÀ ªÀiÁgÀÄPÀmA
ÖÉ iÀÄ°è C¥ÁAiÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß
PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É ºÉa£
Ñ À PÀA¥À¤UÀ¼ÄÀ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ ªÉÆzÀ® ¢£ÀªÃÉ £ËPÀgj
À UÉ ªÀÄvÉÆA
Û zÀÄ
ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¸À®Ä CªÀPÁ±À ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
PÀrªÉÄ Rað£À ºÉÆgÀvÁV, G¯ÉÃè TvÀU¼

À ÄÀ PÀA¥À¤UÀ½UÉ ºÉÆ¸ÀzÁV £ÉÃªÀÄPÁw ºÉÆA¢zÀªg
À À AiÉÆÃUÀåvÁ
¥ÀvU
æÀ ¼
À £
À ÄÀ ß zÀÈqs¥
À r
À ¹PÉÆ¼Àî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛª.É G¯ÉèÃT¸À®àlÖ ªÀåQÛAiÀÄÄ C¥ÀjavÀ CfðzÁgÀjVAvÀ ºÉZÄÀ Ñ
«±Áé¸ÁºÀðªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀt¸
Â ¯
À ÁUÀÄvÀz
Û ,É KPÉAzÀgÉ F «µÀAiÀÄzÀ°è ¹§âA¢UÀ¼ÄÀ PÀÆqÀ PÉ®ªÉÇAzÀÄ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼£
À ÄÀ ß
ºÀAaPÉÆ¼Àî¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É
ªÀÄÆ®: ¢ JPÁ£Á«ÄPï mÉÊªÀiïì, r¸ÉA§gï 10, 06

DAiÉÄÌ (Selection)
DAiÉÄÌAiÀÄÄ GzÉÆåÃUÀPÌÉ ¸ÀA¨sÁªÀå C¨såÀ yðUÀ¼°

À è AiÉÆÃUÀå ªÀåQU
Û ¼
À £
À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ Dj¸ÀÄªÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀiÁVzÉ.
F GzÉÝÃ±ÀPÁÌV, C¨sÀåyðUÀ¼ÀÄ GzÉÆåÃUÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAzÀ±Àð£ÀzÀ ¸ÀgÀtÂAiÀÄ£ÀÄß JzÀÄj¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ºÀAvÀzÀ°èAiÀÄÆ C£ÉÃPÀgÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄºÁPÀ¯ÁUÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÀgÀÄ ªÀiÁvÀæªÉÃ ¸ÀÆPÀÛ C¨sÀåyðUÀ¼ÀÄ
®¨sÀåªÁUÀÄªÀªÀgÉUÉ ªÀÄÄA¢£À ºÀAvÀPÉÌ ¸ÁUÀÄvÁÛgÉ. F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ CfðUÀ¼À ¥Àj²Ã®£É¬ÄAzÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁV,
C¨sÀåyðUÉ GzÉÆåÃUÀ ¤ÃrPÉ, CzÀgÀ ¹éÃPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ DvÀ£À ¸ÉÃ¥ÀðqÉAiÀÄ £ÀAvÀgÀªÀÇ ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ.
ºÁUÁV DAiÉÄÌ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄÄ, AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¤ªÀðºÀuÁ ¤zsÁðgÀzA
À vÉ C¨såÀ yðAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ
§UÉÎ ¤tðAiÀÄªÀ£ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArgÀÄvÀz
Û .É DAiÉÄÌ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀª
é £
À ÄÀ ß DAiÀÄÝ ªÀåQA
Û iÀÄÄ PÉ®¸Àz°
À è vÉÆqÀVgÀÄªÀ
¸ÀAzÀ¨ð
Às zÀ°è CAwªÀÄªÁV ¥ÀjÃQë¸¯
À ÁUÀÄvÀÛz.É
DAiÉÄÌAiÀÄ ¥ÀQæ Aæ iÉÄ (Process of Selection)
DAiÉÄÌ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¥ÀæªÀÄÄR ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ PÉ¼ÀPÀAqÀAwªÉ:
(i) ¥ÀÆªÀð¨sÁ« ¥Àj²Ã®£É (Preliminary Screening): CfðAiÀÄ°è MzÀV¹zÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ DzsÁgÀzÀ

ªÉÄÃ¯É ¸ÀÆPÀÛ CºÀðvÉ ºÉÆA¢®èzÀ CxÀªÁ C£ÀºÀð GzÉÆåÃUÀ DPÁAQëUÀ¼À£ÀÄß PÉÊ©qÀ®Ä ¥ÀÆªÀð¨sÁ«
¥Àj²Ã®£ÉAiÀÄÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ¤UÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. CfðAiÀÄ°è PÁtzÀ PÁgÀtUÀ½UÁV C£ÀºÀðgÀ£ÀÄß
PÉÊ©qÀ®Ä ¥ÀÆªÀð¨sÁ« ¸ÀAzÀ±Àð£ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
(ii) DAiÉÄÌ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÄÀ (Selection Tests): GzÉÆåÃUÀ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄÄ MAzÀÄ PÀæªÀÄ§zÀÞ «zsÁ£À(PÁUÀzÀ-¯ÉÃR¤
§¼ÀPÉAiÀÄ ¥ÀjÃPÉë CxÀªÁ MAzÀÄ C¨sÁå¸À)ªÁVzÀÄÝ, CzÀÄ ªÀåQÛUÀ¼À PÉ®ªÀÅ UÀÄt®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß C¼ÉAiÀÄÄªÀ
¥ÀæAiÀÄvÀßªÁVgÀÄvÀÛzÉ. F UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÀÄ, PÉÊUÉ®¸ÀzÀ £ÉÊ¥ÀÄtåvÉAiÀÄAvÀºÀ AiÉÆÃUÀåvÉUÀ½UÉ, §Ä¢ÞªÀAwPÉUÉ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀåQÛvéÀzª
À g
À U
É É ºÀgr
À PÉÆArªÉ.
GzÉÆåÃVUÀ¼À DAiÉÄÌUÁV §¼À¸¯

À ÁUÀÄªÀ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÄÀ
(Important Tests Used for Selection of Employees)
(J) §Ä¢ÞªAÀ wPÉAiÀÄ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÄÀ (Intelligence Tests): EzÀÄ ªÀåQÛAiÀÄ §Ä¢ÞªÀAwPÉAiÀÄ CA±ÀzÀ ªÀÄlÖ
(intelligence quotient level) C¼ÉAiÀÄ®Ä §¼À¸ÄÀ ªÀ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR ªÀÄ£ÉÆÃªÉÊeÁÕ¤PÀ ¥ÀjÃPÉU
ë ¼
À °
À è MAzÁVzÉ.
EzÀÄ ªÀåQÛAiÀÄ PÀ°PÁ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß CxÀªÁ ¤zsÁðgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤tðAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁqÀÄªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É
(©) AiÉÆÃUÀåvÁ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÄÀ (Aptitude Tests): EªÀÅ ºÉÆ¸À PË±À®åUÀ¼À£ÀÄß PÀ°AiÀÄÄªÀ ªÀåQÛAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ
C¼ÀvA
É iÀiÁVzÉ. EªÀÅ ªÀåQA
Û iÀÄÄ C©üªÈÀ ¢Þ ºÉÆAzÀÄªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀª
Û .É EAvÀºÀ ¥ÀjÃPÉU
ë ¼
À ÄÀ ªÀåQA
Û iÀÄ
¨sÀ«µÀåzÀ AiÀÄ±À¹ì£À CAPÀUÀ¼À GvÀÛªÀÄ ¸ÀÆZÀåAPÀUÀ¼ÁVªÉ.
(¹) ªÀåQÛvéÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÄÀ (Personality Tests): ªÀåQÛvÀé ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÀÄ ªÀåQÛAiÀÄ ¨sÁªÀ£ÉUÀ¼ÀÄ, CªÀgÀ ¥ÀæwQæAiÉÄUÀ¼ÀÄ,
¥ËærüªÉÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®å ªÀåªÀ¸ÉÜ, EvÁå¢UÀ¼À ¸ÀÄ½ªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ. F ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÀÄ MmÁÖgÉ ªÀåQÛvÀéªÀ£ÀÄß
±ÉÆÃ¢ü¸ÀÄvÀÛªÉ. DzÀÝjAzÀ, EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß «£Áå¸ÀUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðUÀvÀUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ PÀµÀÖªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
wÃªÀæ ¸Ààzð
És , ¥Àw
æ ¨sU
É ¼
À À eÉÆÃgÁzÀ ¸ÀzÄÀ Ý 15-20% ªÉÃvÀ£À KjPÉAiÀÄ£ÀÄß
PÉÊ¬ÄAzÀ vÉgÄÀ ªÀAvÉ PÀA¥À¤UÀ¼£
À ÄÀ ß MvÁÛ¬Ä¹ªÉ
(Intense Competition, Talent Crunch Push Companies to Hand Out 15-20% Pay Hikes)
¨sÁgÀwÃAiÀÄ GzÉÆåÃVUÀ½UÉ »AzÉAzÀÆ EµÀÄÖ M¼ÉîAiÀÄzÁVgÀ°®è. wÃªÀæ ¸ÀàzÉð s ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑwÛgÀÄªÀ wPÁÌlzÀ
ªÀÄlÖUÀ¼ÀÄ 15-20% ªÀÄzsÁåªÀ¢üAiÀÄ ¸ÀA§¼À ºÉZÀÑ¼ÀªÀ£ÀÄß vÉgÀÄªÀAvÉ PÀA¥À¤UÀ¼À£ÀÄß MvÁÛ¬Ä¸ÀÄwÛªÉ.
j®AiÀÄ£ïì EAqÀ¹ÖçÃ¸ï, ªÀiÁjPÉÆÃ ªÀÄvÀÄÛ qÁ§gïUÀ¼ÀÄ ªÀÄzsÀåªÀiÁªÀ¢üAiÀÄ ªÉÃvÀ£À§rÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 15-20%

£ÀµÀÄÖ ¸ÀgÀ¢-«ÄÃjzÀ (out-of-turn) ºÉZÀÑ¼ÀUÀ¼À£ÀÄß G£ÀßvÀ ¸ÁzsÀPÀjUÉ EwÛÃa£À wAUÀ¼ÀÄUÀ¼À°è ¤ÃrªÉ. EzÀÄ
PÀ¼ÉzÀ ªÀµÀð ªÁ¶ðPÀ ¥ÀgÁªÀÄ±ÉðUÀ¼À°è ¤ÃrzÀ 15-20% ¸ÀA§¼À ºÉZÀÑ¼ÀQÌAvÀ C¢üPÀªÁVzÉ.
mÉ°PÁA, Ln, ©¦N ªÀÄvÀÄÛ a®ègÉ ªÁå¥ÁgÀz° À è ¨sÁgÀvz

À À PÁ¥ÉÆðgÉÃmï ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÄÀ (India inc.) vÀ£Æ
À ä®PÀ
¥Àæw¨sÉAiÀÄ£ÀÄß G½¹PÉÆ¼Àî®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¸ÀÄwÛªÉ.
©¦N, mÉ°PÁA ªÀÄvÀÄÛ a®ègÉ ªÁå¥ÁgÀzÀAvÀºÀ GzÀAiÉÆÃ£ÀÄäR PÉëÃvÀæUÀ¼ÀÄ ¨sÁj £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ ¨ÉÃrPÉ-
¥ÀÆgÉÊPÉUÀ¼À ÇÁªÀÄgÀ¸Àå ¸ÀÈ¶Ö¹ªÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄzsÁåªÀ¢üAiÀÄ ºÉZÀÑ¼ÀUÀ¼ÀÆ 40% ªÀgÉUÉ ¸ÁUÀÄwÛªÉ. LnAiÀÄ°è ¸ÀgÁ¸Àj
WÀµÀðuÉAiÀÄ zÀgÀUÀ¼ÀÄ 18% jAzÀ 22% PÉÌ, ©¦N UÀ¼À°è 46% jAzÀ 50% UÉ KjªÉ. GvÁàzÀ£Á ªÀ®AiÀÄzÀ°è
¥Àæw¨sÁ ¤UÀðªÀÄ£ÀªÀÅ ¸ÀgÁ¸Àj 8-12% gÀ¶ÖzÉ.
ºÀ®ªÁgÀÄ PÁ¥ÉÆðgÉÃmï ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¨ÉÆÃ£À¸ïUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ KjPÉUÀ¼À£ÀÄß vÉæöÊªÀiÁ¹PÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É

G£ÀßvÀ vÀAqÀUÀ½UÉ ¤ÃqÀÄwÛªÉ. “EzÀÄ C¯ÁàªÀ¢üAiÀÄ ¥ÀæwQæAiÉÄAiÀiÁVzÀÝgÀÆ, £ÁªÀÅ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ ¸À¤ßªÉÃ±ÀPÉÌ
¥ÀÆªÀð¨sÁ«AiÀiÁV ¥Àw æ QæAiÉÄ ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ÀªÄÀ ä ¸ÁzsPÀ g
À £
À ÄÀ ß G½¹PÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ. M§â £ËPÀg£
À £
À ÄÀ ß PÀ¼z
É ÄÀ PÉÆAqÀg,É
ºÉÆ¸À ªÀåQÛUÉ PË±À®åªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆ¼Àî®Ä ¸ÀgÁ¸Àj ¸ÀªÀÄAiÀÄªÀÅ DgÀÄ wAUÀ¼ÀªÀgÉUÉ DUÀÄvÀÛzÉAiÀiÁzÀÝjAzÀ EzÀÄ
PÀA¥À£AiÀÄÄ PÀ¼ÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ ¤uÁðAiÀÄPÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄªÁVgÀÄvÀÛzÉ. §zÀ° RZÀÄðUÀ¼ÁzÀ ¸À®ºÉUÁgÀgÀ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ
ªÉZÀÑUÀ¼ÀÆ ¸ÀºÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è MAzÀÄ zÉÆqÀØ RZÉð¤¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® C¢üPÁjAiÀÄ
ªÉÄÃ¯É MvÀÛqÀªÀ£ÀÄß vÀgÀÄvÀÛzÉ” JAzÀÄ qÁ§gï EArAiÀiÁ HR ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÄ ºÉÃ½zÁÝgÉ.
PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ £ËPÀjAiÀÄ£ÀÄß ©qÀÄªÀ ¥Àæ¯ÉÆÃ¨sÀ£ÉUÉ M¼ÀUÁUÀ§ºÀÄzÁzÀ ªÀåQÛUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀÄwÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ
CAvÀºÀ ¥Àw
æ ¨sU
É ¼
À £
À ÄÀ ß G½¹PÉÆ¼Àî®Ä PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß gÀÆ¦¸ÀÄwÛª.É ºÉÆ¸À§jUÉ PÀ°PÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ ¸Ë®¨såÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß
MzÀV¸ÀÄªÀÅzÀÄ, eÉÆvÉUÉ MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ PÀgÁgÀÄ¥ÀvÀæ(bonds)UÀ¼À°è (DgÀÄ-wAUÀ¼À ¸ÀÜ¼À ¤AiÀÄÄQÛUÁV) CªÀgÀ£ÀÄß
«zÉÃ±ÀUÀ½UÉ PÀ¼ÀÄ»¸ÀÄªÀÅzÀÄ EvÁå¢.
ªÀÄÆ®: JPÀ£Á«ÄPï mÉÊªÀiïì, 1 r¸ÉA§gï. 06
(r) ªÀÈwÛ ¥ÀjÃPÉë (Trade Test): F ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÀÄ ªÀåQÛAiÀÄ C¹ÛvÀézÀ°ègÀÄªÀ PË±À®åUÀ¼À£ÀÄß C¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. EªÀÅ ªÀÈwÛ
CxÀªÁ vÁAwæPÀ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ ªÀÄlÖUÀ¼À°è CªÀgÀ eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ PË±À®åzÀ ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄÄvÀÛªÉ. AiÉÆÃUÀåvÁ
¥ÀjÃPÉë ªÀÄvÀÄÛ ªÀÈwÛ eÁÕ£ÀzÀ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ªÀåvÁå¸ÀªÉAzÀgÉ, ªÉÆzÀ°£ÀzÀÄÝ PË±À®åUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀ
¸ÁªÀÄxÀåð ªÀÄvÀÄÛ £ÀAvÀgÀzÀÄÝ £ÉÊd PË±À®åUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛªÉ.
(E) D¸ÀQÛ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÄÀ (Interest Tests): ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀåQÛUÀÆ MAzÀÄ GzÉÆåÃUÀQÌAvÀ E£ÉÆßAzÀgÀ°è ºÉaÑ£À
D¸ÀQÛ EgÀÄvÀÛzÉ. ªÀåQÛAiÀÄ D¸ÀQÛUÀ¼À ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß CxÀªÁ M¼ÀUÉÆ¼ÀÄî«PÉAiÀÄ£ÀÄß w½zÀÄPÉÆ¼Àî®Ä D¸ÀQÛ
¥ÀjÃPÉëUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
(iii) GzÉÆåÃUÀ ¸ÀAzÀ±ð

À £À (Employment Interview): ¸ÀAzÀ±Àð£ÀªÀÅ O¥ÀZÁjPÀªÁVzÀÄÝ, CfðzÁgÀ£À
AiÉÆÃUÀåvAÉ iÀÄ£ÀÄß ªÀiË®åªiÀ Á¥À£À ªÀiÁqÀÄªÀ D¼ÀªÁzÀ ¸ÀA¨sÁµÀuAÉ iÀiÁVzÉ. ¸ÀAzÀ±ð
À £ÀPÁgÀ£À ¥ÁvÀª
æ ÅÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀqA
É iÀÄÄªÀÅzÁVzÀÄÝ, C¨såÀ yðAiÀÄ ¥ÁvÀª
æ ÅÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. DzÁUÀÆå, ¥À¸
æ ÄÀ v
Û À ¸ÀªÄÀ AiÀÄUÀ¼°
À ,è
C¨sÀåyðAiÀÄÆ ¸ÀºÀ ¸ÀAzÀ±Àð£ÀPÁgÀ¤AzÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ.
(iv) ²¥sÁgÀ¸ÄÀ ì ªÀÄvÀÄÛ »£Éß¯É ¥Àj²Ã®£É (Reference and Background Checks): C£ÉÃPÀ GzÉÆåÃUÀzÁvÀgÄÀ
CfðzÁgÀgÀ ºÉZÄÀ ª
Ñ j
À ªÀiÁ»w ¥ÀqA
É iÀÄ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¥Àj²Ã°¸ÀÄªÀ GzÉÝÃ±ÀPÁÌV ²¥sÁgÀ¸ÄÀ zÁgÀgÀ
ºÉ¸ÀgÀÄUÀ¼ÀÄ, «¼Á¸ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÀÆgÀªÁtÂ ¸ÀASÉåUÀ¼À£ÀÄß C¥ÉÃQë¸ÀÄvÁÛgÉ. »A¢£À GzÉÆåÃUÀzÁvÀgÀÄ, ¥ÀjavÀ
ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ, ²PÀëPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «±Àé«zÁå®AiÀÄ ¥ÁæzsÁå¥ÀPÀgÀÄ ¥ÀjZÀAiÀÄ¸ÀÜgÀ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÀÄ.
¥ÁægÀA©ü¹
CfðAiÀÄ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ
↓ ↓
↓ DAvÀjPÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ
¨ÁºÀå ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ
↓ ¥ÀÆªÀð¨sÁ« ¥Àj²Ã®£É
↓
↓
ºËzÀÄ ¥ÀÆªÀð¨sÁ« ¥Àj²Ã®£É E®è....
wgÀ¸ÀÌj¹
↓ ¸ÀjAiÀiÁVzÉAiÉÄ?
DAiÉÄÌ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÀÄ
E®è....
DAiÉÄÌ ¥ÀjÃPÉë ¸ÀjAiÀiÁVzÉAiÉÄ?
wgÀ¸ÀÌj¹
ºËzÀÄ
GzÉÆåÃUÀ ¸ÀAzÀ±Àð£À
↓
GzÉÆåÃUÀ ¸ÀAzÀ±Àð£À ¸ÀjAiÀiÁVzÉAiÉÄ? E®è....
wgÀ¸ÀÌj¹
↓
G¯ÉèÃR ªÀÄvÀÄÛ »£Éß¯É «±ÉèÃµÀuÉ ºËzÀÄ
↓
G¯ÉèÃR ªÀÄvÀÄÛ »£Éß¯É E®è....
¸ÀjAiÀiÁVzÉAiÉÄ? wgÀ¸ÀÌj¹
↓ ↓
DAiÉÄÌ ¤zsÁðgÀ ºËzÀÄ
↓
DAiÉÄÌ ¤zsÁðgÀ zsÀ£ÁvÀäPÀªÁVzÉAiÉÄÃ? E®è....
wgÀ¸ÀÌj¹
↓
ºËzÀÄ
↓
GzÉÆåÃUÀ ¥Àæ¸ÁÛ¥À
↓
GzÉÆåÃUÀ M¥ÀàAzÀ
↓ wgÀ¸ÀÌj¹zÀ
DAiÉÄÌ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀézÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À CfðUÀ¼ÀÄ
PÉ®ªÀÅ ªÁåSÉåUÀ¼ÄÀ
DAiÉÄÌ J£ÀÄßªÀÅzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆ¼ÀV£À CxÀªÁ ºÉÆgÀUÉ EgÀÄªÀ C¨sÀåyðUÀ½AzÀ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ºÀÄzÉÝ CxÀªÁ ¨sÀ«µÀåzÀ ºÀÄzÉÝUÉ
CvÀåAvÀ ¸ÀÆPÀÛ ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄªÀ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀiÁVzÉ.
-qÉÃ¯ï AiÉÆÃqÀgï
DAiÉÄÌAiÀÄÄ MAzÀÄ ¤ªÀðºÀuÁ ¤zsÁðgÀzÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÀÄÝ AiÀiÁªÀ GzÉÆåÃVAiÀÄ£ÀÄß £ÉÃªÀÄPÀ ªÀiÁrPÉÆAqÀgÉ
AiÀÄ±À¹éAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ H»¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ.
- qÉÃ«qï ªÀÄvÀÄÛ gÁ©£ïì
DAiÉÄÌAiÀÄÄ PÉ®¸Àz°
À è AiÀÄ±À¹ì£À ºÉaÑ£À ¸ÁzsåÀ vÉU¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÆAzÀÄ§ºÀÄzÁzÀªg
À £
À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¹ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÃ«Ä¸ÀÄªÀ ¸À®ÄªÁV
C¨sÀåyðUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ªÀåvÁå¸À PÀAqÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
-¸ÉÆÖÃ£ï
(v) DAiÉÄÌ ¤zsÁðgÀ (Selection Decision): ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÀÄ, ¸ÀAzÀ±Àð£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ G¯ÉèÃR ¥Àj²Ã®£ÉUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀÆgÉÊ¹gÀÄªÀ C¨såÀ yðUÀ¼Æ
É ¼ÀUÉ DAiÉÄÌAiÀÄ §UÉÎ CAwªÀÄ ¤zsÁðgÀª£
À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼À¨
Û .É ¸ÀA§Azs¥
À l
À Ö
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV CAwªÀÄ DAiÉÄÌAiÀÄ°è ¥ÀjUÀtÂ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ, KPÉAzÀgÉ ºÉÆ¸À
GzÉÆåÃVAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÉ CªÀ£ÀÄ/CªÀ¼ÀÄ ºÉÆuÉAiÀiÁVgÀÄvÁÛgÉ.
(vi) ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ¥ÀjÃPÉë (Medical Examination): DAiÉÄÌ ¤zsÁðgÀzÀ £ÀAvÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÀ ¤ÃqÀÄªÀ
ªÉÆzÀ®Ä, C¨såÀ yðAiÀÄÄ ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ AiÉÆÃUÀåvÁ ¥ÀjÃPÉëUÉ M¼À¥q
À ¨
À ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz.É ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ¥ÀjÃPÉëAiÀÄ £ÀAvÀgÀ
C¨sÀåyðAiÀÄ£ÀÄß AiÉÆÃUÀå JAzÀÄ WÉÆÃµÀuÉ ªÀiÁr £ÉÃªÀÄPÁw DzÉÃ±À ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄªÀÅzÀÄ.
(vii)GzÉÆåÃUÀ ¤ÃrPÉ (Job Offer): DAiÉÄÌ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è£À ªÀÄÄA¢£À ºÀAvÀªÀÅ »A¢£À J¯Áè CqÉvÀqÉUÀ¼À£ÀÄß
¸ÁV§AzÀ C¨sÀåyðUÀ½UÉ GzÉÆåÃUÀ ¤ÃqÀÄªÀÅzÁVzÉ. GzÉÆåÃUÀ ¤ÃrPÉAiÀÄÄ CªÀgÀ £ÉÃªÀÄPÁw ¥ÀvÀæ /
CAVÃPÁgÀ zÀÈrüÃPÀgt
À ¥Àvz
æÀ À gÀÆ¥Àz°
À ègÄÀ vÀÛz.É CAvÀºÀ ¥Àvª
æÀ ÅÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV £ÉÃªÀÄPÀUÆ
É AqÀªg
À ÄÀ PÀvð
À ªÀåPÉÌ
ªÀgÀ¢ ªÀiÁrPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁzÀ ¢£ÁAPÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ. £ÉÃªÀÄPÀUÉÆAqÀªÀjUÉ ªÀgÀ¢ ªÀiÁrPÉÆ¼Àî®Ä ¸ÀÆPÀÛ
PÁ¯ÁªÀPÁ±Àª£
À ÄÀ ß ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É
(viii) GzÉÆåÃUÀ M¥ÀàAzÀ (Contract of Employment): C¨sÀåyðUÉ GzÉÆåÃUÀ ¤Ãr CªÀ¤AzÀ CzÀÄ
CAVÃPÀj¸À®l
à Ö £ÀAvÀg,À GzÉÆåÃUÀzÁvÀ ªÀÄvÀÄÛ C¨såÀ yðUÀ¼ÄÀ PÉ®ªÀÅ zÁR¯ÉU¼
À £
À ÄÀ ß M¦à ¸À» ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É
CAvÀºÀ MAzÀÄ zÁR¯ÉAiÀÄÄ zÀÈrüÃPÀgt
À ¥Àvz
æÀ À gÀÆ¥À(attestation form)zÀ°g
è ÄÀ vÀz
Û .É F ¥Àvª
æÀ ÅÀ C¨såÀ yðAiÀÄ
§UÉÎ PÉ®ªÀÅ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR «ªÀgU
À ¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀÄªÀÅzÀjAzÀ, CzÀÄ CªÀ¤AzÀ CxÀªÁ CªÀ½AzÀ C¢üPÈÀ vÀUÆ
É AqÀÄ,
zÀÈrüÃPÀj¹gÀ¨ÉÃPÀÄ. ¨sÀ«µÀåzÀ G¯ÉèÃRPÁÌV zÀÈrüÃPÀgÀt ¥ÀvÀæªÀÅ ¹AzsÀÄvÀéªÀÅ¼Àî zÁR¯ÉAiÀiÁVzÉ. GzÉÆåÃUÀzÀ
PÀgÁgÀ£ÀÄß (contract of employment) vÀAiÀiÁj¸ÀÄªÀ CUÀvÀåªÀÇ EzÉ. ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ºÀAvÀzÀ GzÉÆåÃUÀUÀ½UÉ
¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ °TvÀ M¥ÀàAzÀz°
À è ¸ÉÃj¸À¨ÃÉ PÁzÀ ªÀÄÆ®¨sÆ
À vÀ ªÀiÁ»wAiÀÄÄ ©ü£ßÀ ªÁVgÀÄvÀz
Û .É DzÀgÉ PÉ¼V
À £À
¥Àj²Ã®£Á ¥ÀnA
Ö iÀÄÄ «²µÀÖ ²gÉÆÃ£ÁªÉÄUÀ¼£
À ÄÀ ß ¤UÀ¢¥Àr¸ÀÄvÀz
Û :É GzÉÆåÃUÀ ²Ã¶ðPÉ, PÀvð
À ªÀåU¼
À ÄÀ , dªÁ¨ÁÝjUÀ¼ÄÀ ,
¤gÀAvÀgÀ GzÉÆåÃUÀ ¥ÁægÀA¨sÀªÁzÀ ¢£ÁAPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉAiÀÄ ¯ÉPÁÌZÁgÀzÀ DzsÁgÀ, ªÉÃvÀ£À zÀgÀUÀ¼ÀÄ, ¨sÀvÉåUÀ¼ÀÄ,
PÉ®¸ÀzÀ CªÀ¢ü, gÀeÁ ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÀÄ, C£ÁgÉÆÃUÀå, zÀÆgÀÄ-¤ªÀðºÀuÁ «zsÁ£À, ²¸ÀÄÛ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ, PÉ®¸ÀzÀ
¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÀÄ, GzÉÆåÃUÀ¢AzÀ ªÀeÁUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
¸Àj / vÀ¥ÄÀ à DAiÉÄÌ ¤zsÁðgÀU¼
À ÄÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÉ §ºÀ¼µ
À ÄÀ Ö ªÀÄÄRåªÁUÀÄvÀª
Û .É
(Right/Wrong Selection Decisions Matter a lot to the Organisations)
AiÀiÁªÀÅzÉÃ DAiÉÄÌAiÀÄ ¤zsÁðgÀªÀÅ 4 ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄ ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ½UÉ PÁgÀtªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ MAzÀÄ PÀët

¥ÀjUÀtÂ¹. CfðzÁgÀ£ÀÄ AiÀÄ±À¹éAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÉAzÀÄ H»¹zÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®¸ÀzÀ°è AiÀÄ±À¹éAiÀiÁVzÁÝ£É JAzÀÄ
¸Á©ÃvÁzÁUÀ, CxÀªÁ CfðzÁgÀ£ÄÀ AiÀÄ±À¹éAiÀiÁUÀÄªÀÅ¢®è JAzÀÄ H»¹ DvÀ££ À ÄÀ ß £ÉÃªÀÄPÀ ªÀiÁrzÁUÀ CzÀPÌÉ
C£ÀÄUÀÄtªÁV DvÀ£ÄÀ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¹zÁUÀ, ¤zsÁðgÀªÅÀ ¸Àj ¤zsÁðgÀ J£Àß¯ÁUÀÄvÀz Û .É ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ ¸ÀAzÀ¨ðÀs zÀ°è
£ÁªÀÅ DvÀ££ À ÄÀ ß AiÀÄ±À¹éAiÀiÁV ¹éÃPÀj¹zÉÝÃªÉ; JgÀq£
À ÃÉ ¸ÀAzÀ¨ð
Às zÀ°è £ÁªÀÅ DvÀ££
À ÄÀ ß AiÀÄ±À¹éAiÀiÁV wgÀ¸ÌÀj¹zÉÝÃªÉ.
GzÉÆåÃUÀzÀ°è AiÀÄ±À¹éÃ ¸ÁzsÀ£É ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁVzÀÝ C¨sÀåyðUÀ¼À£ÀÄß wgÀ¸ÀÌj¸ÀÄªÀÅzÀgÀ°è ªÀiÁrzÀ ¯ÉÆÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ
(¤gÁPÀgÀuÉAiÀÄ ¯ÉÆÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ) CxÀªÁ CAwªÀÄªÁV PÀ¼À¥É ¥ÀæzÀ±Àð£À ¤ÃqÀÄªÀªÀgÀ£ÀÄß M¦àPÉÆ¼ÀÄîªÀ (¹éÃPÀgÀuÉAiÀÄ
¯ÉÆÃ¥ÀUÀ¼ÀÄ) ¸ÀAzÀ¨Àð s zÀ°è ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼ÀÄ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ. F ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼ÀÄ UÀt¤ÃAiÀÄªÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ zÀÄ¨Áj
vÀ¥ÀÄàUÀ½UÉ PÁgÀtªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ AiÉÆÃa¸ÀÄªÀÅ¢®èªÉÃ?
vÀg¨
À ÃÉ w ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ (Training and Development)
AiÀiÁgÉÆÃ M§âgÀÄ ¸ÀjAiÀiÁV ºÉÃ½zÁÝgÉ:
“¤ÃªÀÅ MAzÀÄ ªÀµÀðPÉÌ AiÉÆÃf¸À®Ä §AiÀÄ¸ÀÄªÀÅzÁzÀgÉ ©ÃdUÀ¼À£ÀÄß ©wÛj, ¤ÃªÀÅ 10 ªÀµÀðUÀ½UÉ

AiÉÆÃf¸À®Ä §AiÀÄ¸ÀÄªÀÅzÁzÀgÉ ¸À¹UÀ¼À£ÀÄß £Ér, ¤ÃªÀÅ fÃ«vÁªÀ¢üUÉ AiÉÆÃf¸À®Ä §AiÀÄ¸ÀÄªÀÅzÁzÀgÉ, d£ÀgÀ£ÀÄß
C©üªÈÀ ¢Þ¥r
À ¹”.
vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ JA§ÄzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV GzÉÆåÃVAiÀÄ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß §zÀ°¹ CxÀªÁ

CªÀ£/À CªÀ¼À PË±À®å ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£ª
À £
À ÄÀ ß ºÉa¹
Ñ , PÀ°PÉAiÀÄ ªÀÄÄSÉÃ£À GzÉÆåÃVAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß
ºÉaÑ¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ, ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ CxÀªÁ ¨sÀ«µÀåzÀ GzÉÆåÃV PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄªÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßªÁVzÉ.
vÀg¨
À ÃÉ w ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ (Importance of Training and Development)
GzÉÆåÃUÀU¼
À ÄÀ ¸Àg¼
À ª
À ÁzÁUÀ, PÀ°AiÀÄ®Ä ¸ÀÄ®¨sª
À ÁzÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀAvÀe
æ ÁÕ£z
À À §zÀ¯ÁªÀuU
É ½
À AzÀ ¸Àé®àªÄÀ nÖUÉ
¥Àæ¨sÁ«vÀªÁUÀÄªÀAwzÁÝUÀ, GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ vÀªÀÄä PË±À®åUÀ¼À£ÀÄß £À«ÃPÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ CxÀªÁ ¥ÀjµÀÌj¸ÀÄªÀÅzÀÄ CµÁÖV
CUÀvÀå«gÀ°®è. DzÀgÉ, PÀ¼ÉzÀ PÁ®Ä ±ÀvÀªÀiÁ£ÀzÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è £ÀªÀÄä CvÁåzsÀÄ¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAQÃtð ¸ÀªÀiÁdzÀ°è
£ÀqÉAiÀÄÄwÛgÀÄªÀ vÀéjvÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ, vÀAiÀiÁj¹zÀ GvÀà£Àß ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉUÀ¼ÀÄ, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß GvÁà¢¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ
¤ÃqÀÄªÀ «zsÁ£ÀÀ, CUÀvåÀ «gÀÄªÀ ««zsÀ GzÉÆåÃUÀU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÀU¼
À À ¤ªÀðºÀuU
É É CªÀ±åÀ P«
À gÀÄªÀ PË±À®åU¼
À £
À ÄÀ ß
¥ÀÄ£Àgï¥Àj²Ã°¸ÀÄªÀAvÉ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ºÉaÑ£À MvÀÛqÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¹ªÉ. »ÃUÁV, GzÉÆåÃUÀUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑ
¸ÀAQÃtðªÁUÀÄwÛzÀÄÝ, GzÉÆåÃV vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ ªÀÄºÀvÀé ºÉZÁÑVzÉ.
vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ ¸ÀAWÀl£ÉUÀÆ, ªÀåQÛUÀÆ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀA¸ÉÜUÉ ¹UÀÄªÀ ¥ÀAæ iÉÆÃd£ÀU¼

À ÄÀ (Benefits to the Organisation)
¸ÀA¸ÉÜUÉ vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞUÀ¼À ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼ÀÄ PÉ¼ÀPÀAqÀAwªÉ:
(i) vÀg¨
À ÃÉ wAiÀÄÄ MAzÀÄ ªÀåª¹
À ÜvÀ PÀ°PÉAiÀiÁVzÀÄÝ, CzÀÄ ¥Àj±Àª
æ ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtzÀ ¥ÉÆÃ¯ÁUÀÄªÀÅzÀPÌÉ PÁgÀtªÁVgÀÄªÀ
‘ªÀÄÄ£ÀÄßUÀÄÎªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀA
æ iÉÆÃUÀ ªÀiÁqÀÄªÀ’ (hit and trial) «zsÁ£ÀU½
À VAvÀ AiÀiÁªÁUÀ®Æ GvÀª
Û ÄÀ ªÁVgÀÄvÀz
Û .É
(ii) EzÀÄ ¥ÀæªÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ UÀÄtªÀÄlÖPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ GzÉÆåÃV GvÁàzÀPÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ºÉaÑ£À
¯Á¨sÀUÀ½UÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.
(iii) vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄÄ vÀÄvÀÄð¹ÜwAiÀÄ ¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è ªÀÄÄAzÉ ¸ÁUÀÄªÀ ¨sÀ«µÀåzÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ£ÀÄß ¸ÀdÄÓUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ.
(iv) vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄÄ £ËPÀgÀgÀ ªÀÄ£ÉÆÃ¸ÉÜöÊAiÀÄðªÀ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ UÉÊgÀÄ ºÁdj ºÁUÀÆ PÁ«ÄðPÀ DªÀvÀð£À
(labour turnover)UÀ¼À£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
(v) ªÉÃUÀªÁV §zÀ¯ÁUÀÄªÀ vÁAwæPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ ¥Àj¸ÀgÀPÉÌ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¥ÀæwQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀ°è EzÀÄ
GzÉÆåÃVUÀ½UÉ ¥ÀAæ iÉÆÃd£ÀU¼
À ÄÀ (Benefits to Employees)
GzÉÆåÃVUÀ½UÉ vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼ÀÄ »ÃVªÉ:
(i) vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ PÁgÀt¢AzÀ GvÀÛªÀÄUÉÆAqÀ eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ PË±À®åUÀ¼ÀÄ GvÀÛªÀÄ ªÀÈwÛfÃªÀ£ÀPÉÌ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.
(ii) ªÀåQÛ¬ÄAzÀ ºÉaÑzÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ CªÀjUÉ ºÉZÀÄÑ UÀ½¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
(iii) vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄÄ GzÉÆåÃVUÉ AiÀÄAvÀæUÀ¼À£ÀÄß ºÉZÀÄÑ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¤ªÀð»¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.

»ÃUÁV, C¥ÀWÁvÀUÀ¼ÀÄ PÀrªÉÄAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ.
(iv) vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄÄ £ËPÀgÀgÀ ¸ÀAvÀÈ¦Û ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ£ÉÆÃ¸ÉÜöÊAiÀÄðªÀ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄvÀÛzÉ.
vÀg¨
À ÃÉ w, C©üªÈÀ ¢Þ ªÀÄvÀÄÛ ²PÀët (Training, Development and Education)
vÀgÀ¨ÉÃw JA§ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß, ¤¢ðµÀÖ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄªÁUÀ GzÉÆåÃVUÀ¼À ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀUÀ¼ÀÄ,

PË±À®åUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛªÉ JA§ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸À®Ä §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ, C©üªÀÈ¢Þ
JAzÀgÉ M§â ªÀåQA
Û iÀÄ ¸Àªð
À vÉÆÃªÀÄÄR ¨É¼ª
À t
À U
Â A
É iÀiÁVzÉ.É vÀg¨
À ÃÉ wAiÀÄÄ C¯Áàª¢
À A
ü iÀÄ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀiÁzÀgÉ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ
¤gÀAvÀgÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ. CAvÉAiÉÄÃ, C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄÄ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
vÀgÀ¨ÉÃw, ²PÀët ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞUÀ¼ÀÄ ¸Àé®à ªÀÄnÖUÉ MAzÀgÀ ªÉÄÃ¯ÉÆAzÀÄ CwPÀæ«Ä¸ÀÄvÀÛªÉAiÀiÁzÀgÀÆ CªÀÅ
«©ü£ÀßªÁzÀ ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ JAzÀÄ CxÉÊð¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁVzÉ.
vÀg¨
À ÃÉ wAiÀÄÄ ¤¢ðµÀÖ GzÉÆåÃUÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸À®Ä GzÉÆåÃVUÀ¼À AiÉÆÃUÀåv,É PË±À®å ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼£
À ÄÀ ß
ºÉaÑ¸ÀÄªÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ ºÉÆ¸À PË±À®åUÀ¼À£ÀÄß PÀ°AiÀÄÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£ÀzÀ C£Àé¬Ä¸ÀÄ«PÉAiÀÄ
¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ PÉ®¸ÀzÀ ªÉÄÃ¯É CªÀgÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä CxÀªÁ AiÀiÁªÀÅzÉÃ
GzÉÝÃ²vÀ PÉ®¸ÀPÁÌV CªÀgÀ£ÀÄß ¸ÀdÄÓUÉÆ½¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¸ÀÄvÀÛzÉ.
²PÀëtªÀÅ GzÉÆåÃVUÀ¼À eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ w¼ÀÄªÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ eÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß

CxÉÊð¹PÉÆ¼ÀÄîªÅÀ zÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÁåSÁå¤¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. EzÀÄ ¤¢ðµÀÖ GvÀg
Û U
À ¼
À £
À ÄÀ ß MzÀV¸ÀÄªÀÅ¢®è, DzÀgÉ ¸ÀA§Azs¥
À l
À Ö
ZÀ®PÀ(variables)UÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄªÀ vÁQðPÀ ªÀÄvÀÄÛ «ªÉÃZÀ£Á²Ã® §Ä¢ÞAiÀÄ£ÀÄß
C©üªÈÀ ¢Þ¥r
À ¸ÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ EzÀjAzÁV, MAzÀÄ «zÀåªiÀ Á£Àª£
À ÄÀ ß CxÉÊð¹PÉÆ¼À§
î ºÀÄzÁVzÉ. ²PÀt
ë ªÀÅ §Ä¢ÞUÉ UÀÄuÁvÀäPv
À É
ªÀÄvÀÄÛ £ÀqÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæzÁ£À ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ; ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ vÀvÀéUÀ¼À w¼ÀÄªÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ; ºÁUÀÆ «±ÉèÃµÀuÉ,
¸ÀA±ÉÃè µÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀ¸ÄÀ ¤
Û µÀv
× U
É ¼
À À ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼£
À ÄÀ ß C©üªÈÀ ¢Þ ¥Àr¸ÀÄvÀz
Û .É ²PÀt
ë ªÀÅ ªÁå¦A
Û iÀÄ°è vÀg¨
À ÃÉ wVAvÀ «±Á®ªÁVzÉ.
vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄÄ ªÀåQÛAiÀÄ UÀÄjUÀ½VAvÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ UÀÄjUÀ¼ÉÆA¢UÉ ºÉZÀÄÑ ¨É¸ÉAiÀÄ®ànÖzÉ.
vÀg¨
À ÃÉ w ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞU¼
À À £ÀqÄÀ «£À ªÀåvÁå¸À
(Difference Between Training and Development)
vÀg¨
À ÃÉ w C©üªÀÈ¢Þ
EzÀÄ eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ PË±À®åUÀ¼À£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄªÀ EzÀÄ PÀ°PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼ÀªÀtÂUÉÂAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
¥ÀQæ A
EzÀÄ GzÉÆåÃVAiÀÄÄ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß GvÀÛªÀÄªÁV EzÀÄ GzÉÆåÃVAiÀÄ ¸ÀªÀðvÉÆÃªÀÄÄR

ªÀiÁqÀÄªÀAvÉ ¸ÀQA
æ iÀÄUÉÆ½¸ÀÄvÀÛz.É ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀQA
æ iÀÄUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ.
EzÀÄ GzÉÆåÃUÀ (job) DzsÁjvÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ ªÀÈwÛfÃªÀ£À (career) DzsÁjvÀ

¥ÀQæ A
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ GzÉÆåÃVUÀ¼À ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä «£Áå¸ÀUÉÆ½¸À¯ÁzÀ PÀ°PÁ CªÀPÁ±ÀUÀ¼ÉAzÀÄ

G¯ÉÃè T¸À§ºÀÄzÀÄ. EzÀÄ GzÉÆåÃUÀzÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄªÀAvÀºÀ ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß ªÀiÁvÀª
æ ®
À z
è ÃÉ ,
ªÀåQÛvÀézÀ ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀÄ°è ¸ÀÄzsÁgÀuÉ vÀgÀÄªÀÅzÀ£ÀÆß M¼ÀUÉÆArzÉ. EzÀÄ, ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ ¥Àæ§ÄzÀÞvÉAiÀÄvÀÛ ¸ÁV ¨É¼ÀªÀtÂUÉ
ºÉÆAzÀÄªÀÅzÀgÀ°è ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ ¸ÀA¨sÁªÀå ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß ªÁ¸ÀÛ«ÃPÀj¸ÀÄªÀÅzÀgÀ°è ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀjAzÀ,
CªÀgÀÄ GvÀÛªÀÄ GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉÃ GvÀÛªÀÄ ¥ÀÄgÀÄµÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄ»¼ÉAiÀÄgÁUÀÄvÁÛgÉ.
vÀg¨
À ÃÉ w ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ PÉëÃvÀª
æ ÅÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä PÀ°PÉAiÀÄ «£Áå¸À
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀÄ£ÀÄß GvÀÛªÀÄ ¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. PÉ®ªÀÅ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À°è ªÀåQÛUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜUÉ ¹UÀÄªÀÀ
PÀ°PÉAiÀÄ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀàµÀÖ¥Àr¸À®Ä ‘vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢’ÞUÉ §zÀ¯ÁV ‘PÀ°PÉ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ’ JA§
¥ÀzÀªÀ£ÀÄß §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EvÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è, ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® C©üªÀÈ¢Þ JA§ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
J£ïn©J¸ï¹(qÀ§âªÁ®UÀ¼ÄÀ )AiÀÄ°è ¹§âA¢ vÀg¨

À ÃÉ w
(Training of Staff at NTBSC -Dabbawalas)
F E§âgÀÆ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ GqÀÄ¥ÁzÀ PÀÄvÁð-¥ÉÊeÁªÀiÁ ªÀÄvÀÄÛ UÁA¢ü mÉÆÃ¦ zsÀj¹ zÉÃ±ÁzÀåAvÀ
¸ÀAZÀj¸ÀÄªÀ ¥Àæ¨sÁªÀ±Á°UÀ¼ÁzÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ.
‘ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß C©üªÈÀ ¢Þ¥r

À ¸ÀÄªÀÅzÀÄ: HR zÀÈ¶ÖPÆ
É Ã£À’ zÀ PÀÄjvÀÄ CºÀªÄÀ zÁ¨Ázï ªÀiÁå£ÃÉ eïªÉÄAmï
ÇÉÆÃ¹AiÉÄÃµÀ£ï K¥Àðr¹zÀÝ PÁAiÀÄðPÀª
æ ÄÀ zÀ°,è ¥À¹
æ zÀÞ PÀA¥À¤UÀ¼À ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä® ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À À ¥À¸
æ ÄÀ w
Û UÀ¼°
À è
ErÃ ¥Àz
æ ±
À ð
À £Àª£
À ßÉ Ã vÀªÄÀ äzÁV¹PÉÆAqÀªg
À ÄÀ , £ÀÆvÀ£ï ªÀÄÄA¨ÉÊ n¦ü£ï ¨ÁPïì ¸À¥èöÉ Ê ZÁjn (NTBSC) læ¸ïÖ£À
‘qÀ§âªÁ®UÀ¼ÀÄ’. UÀAUÁgÁªÀiï vÁ¯ÉÃPÀgï ªÀÄvÀÄÛ gÀWÀÄ£Áxï ªÉÄqÉÎ E§âgÀÆ vÀªÀÄä ¯Áå¥ïmÁ¥ïUÀ½AzÀ ¥ÀªÀgï-
¥Á¬ÄAmï ¥Àæ¸ÀÄÛwUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁrzÀgÀÄ.
¸ÀgÀ§gÁdÄ ¸ÀgÀ¥À½ ¤ªÀðºÀu¬

É ÄAzÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ gÀZ£
À A
É iÀÄªÀgU
É ,É ¥Àgz
À A
É iÀÄ ªÉÄÃ¯É ¥Àw
æ ¸Éöè Êqï£À°A
è iÀÄÆ
J£ïn©J¸ï¹ vÀªÀÄä ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ 115 ªÀµÀðUÀ½UÀÆ ºÉZÀÄÑ PÁ® ºÉÃUÉ AiÀÄ±À¹éAiÀiÁV £ÀqÉ¢zÉ JA§ÄzÀgÀ §UÉÎ
¥ÉæÃPÀëPÀjUÉ MAzÀÄ M¼À£ÉÆÃlªÀ£ÀÄß ¤ÃrvÀÄ.
EzÀÄ 16 zÀ±À®PÀëPÉÌ PÉÃªÀ® MAzÀÄ zÉÆÃµÀzÉÆA¢UÉ, 99.9999% zÀ ¹Pïì ¹UÁäUÀ¼ÀÄ, AiÀiÁªÀÅzÉÃ

vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ ¨ÁåPï-C¥ï, ²µÀÖ ¨É¯É-¤UÀ¢UÀ½®èzÉÃ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ºÀgÀvÁ¼ÀUÀ½®èzÉAiÉÄÃ ¸ÁzsÀåªÁ¬ÄvÀÄ.
J®èQÌAvÀ «ÄV¯ÁV, J£ïn©J¸ï¹ AiÀÄ ±ÀÆ£Àå wPÁÌlzÀ zÀgÀUÀ¼À §UÉÎ ªÀiÁvÀ£ÁrzÀgÀÄ. ¸ÉÃªÉAiÀÄ°ègÀÄªÀ 5,000
d£ÀgÀ°è, 3,500 QÌAvÀ ºÉZÀÄÑ d£ÀgÀÄ C£ÀPÀëgÀ¸ÀÜgÁVzÁÝgÉ. ¹Pïì ¹UÁä JAzÀgÉÃ£ÀÄ JAzÀÄ £ÀªÀÄUÉ w½¢®è, DzÀgÉ
UÁæºÀPÀgÀ ¸ÀAvÀÈ¦ÛAiÀÄ£ÀÄß £ÁªÀÅ £ÀA§ÄvÉÛÃªÉ JAzÀÄ CªÀgÀÄ ºÉÃ½zÀgÀÄ. ¸ÀªÀÄAiÀÄ ¤ªÀðºÀuÉ, UÁæºÀPÀgÀ PÁ¼Àf,
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ªÀiË®å ªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ §UÉÎ E§âgÀÆ w½¹zÀgÀÄ.
”£ÀªÀÄä C£ÀÄ¨sÀ« ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ vÀgÀ¨ÉÃw ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀªÀjUÉÉ vÀgÀ¨ÉÃw ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ. CªÀgÀÄ ¸ÀA»vÉAiÀÄ£ÀÄß

CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ §ºÀ¼À ªÀÄÄRå, KPÉAzÀgÉ £ÀªÀÄUÉ §gÀÄªÀ ºÉaÑ£À d£ÀgÀÄ C£ÀPÀëgÀ¸ÀÜgÁVzÁÝgÉ. £ÁªÀÅ
CªÀjUÉ vÀg¨
À ÃÉ w PÁAiÀÄðPÀª
æ ÄÀ ªÀ£ÄÀ ß £Àq¸
É ÄÀ vÉÃÛ ªÉ. CzÀPÁÌVAiÉÄÃ CAvÀºÀ PÀrªÉÄ zÉÆÃµÀzÀ ¥Àª
æ iÀ ÁtªÀ£ÄÀ ß G½¹PÉÆ¼À®
î Ä
¸ÁzsÀåªÁVzÉ” JAzÀÄ ªÉÄqÉÎ ºÉÃ½zÀgÀÄ.
ªÀÄÆ®: JPÁ£À«ÄPï mÉÊªÀiïì, 15 £ÀªÉA§gï, 06
vÀg¨
À ÄÀ (Training Methods)
vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ°è ««zsÀ «zsÁ£ÀUÀ½ªÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß «±Á®ªÁV JgÀqÀÄ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÁV «AUÀr¸À¯ÁVzÉ:

PÁAiÀÄð-¤gÀvÀ «zsÁ£ÀU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÉÄÃðvÀgÀ «zsÁ£ÀU¼
À ÄÀ . PÁAiÀÄð¤gÀvÀ «zsÁ£ÀU¼
À ÄÀ , GzÉÆåÃVUÀ¼ÄÀ ªÁ¸Àª
Û ª
À ÁV
PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄªÀ ¸ÀÜ¼ÀPÉÌ C£ÀéAiÀÄªÁUÀÄªÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. PÁAiÉÄÃðvÀgÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß PÉ®¸ÀzÀ ¸ÀÜ¼À¢AzÀ
zÀÆgÀz°
À è G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄvÀª
Û .É ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÀÄ, PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÁUÀ PÀ°vÀÄPÉÆ¼ÀÄª
î ÅÀ zÁzÀg,É JgÀq£
À A
É iÀÄzÀÄ
PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ªÉÆzÀ®Ä PÀ°AiÀÄÄªÀÅzÁVzÉ.
À ÄÀ (On- the-job methods)
PÁAiÀÄð¤gÀvÀ «zsÁ£ÀU¼
(i) ¥À² æ ÄÀ UÀ¼ÄÀ (Apprenticeship Programmes): ¥Àæ²PÀëuÁyð PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼À°è,

æ PÀëuÁyð PÁAiÀÄðPÀª
ªÀÈwÛ¥ÀgÀ GzÉÆåÃVAiÀÄ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£ÀzÀ°è vÀgÀ¨ÉÃw ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀªÀ¤UÉ vÀgÀ¨ÉÃw ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. G£ÀßvÀ
ºÀAvÀzÀ PË±À®åªÀ£ÄÀ ß ¥ÀqA
É iÀÄ®Ä EªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß «£Áå¸ÀUÆ
É ½¸À¯ÁVzÉ. £ÀÄjvÀ PË±À®åzÀ PÉ®¸ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¥Àª
æ ÃÉ ²¸À®Ä
§AiÀÄ¸ÀÄªÀ d£ÀgÀÄ, GzÁºÀgÀuÉUÉ, PÉÆ¼Á¬ÄUÁgÀgÀÄ (plumbers), J¯ÉQÖç¶AiÀÄ£ïUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ PÀ©ât-
PÉ®¸ÀUÁgÀgÄÀ , ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV EAvÀºÀ vÀg¨
À ÃÉ wUÉ M¼ÀUÁUÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É F ¥À²
æ PÀu
ë ÁyðUÀ¼ÄÀ C£ÀÄ¨s«
À ªÀiÁUÀðzÀ²ð
CxÀªÁ vÀg¨
À ÃÉ vÀÄzÁgÀgÆ
É A¢UÉ ¤¢ðµÀÖ ¸ÀªÄÀ AiÀÄªÀ£ÄÀ ß PÀ¼z
É ÄÀ vÀg¨
À ÃÉ w ¥ÀqA
É iÀÄÄvÁÛg.É vÀg¨
À ÃÉ wAiÀÄ£ÀÄß KPÀgÆ
À ¥ÀzÀ
CªÀ¢A
ü iÀÄ°è ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ, EzÀgÀ°è ªÉÃUÀªÁV ªÀÄvÀÄÛ ¤zsÁ£ÀªÁV PÀ°AiÀÄÄªÀªÀgÀ£ÀÄß MnÖUÉ Ej¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
¤zsÁ£ÀUÀwAiÀÄ PÀ°AiÀÄÄªÀªÀjUÉ ºÉaÑ£À vÀgÀ¨ÉÃw ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
(ii) ªÀåQÛUv
À À vÀg¨
À ÃÉ w (Coaching): F «zsÁ£Àz°
À ,è ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄÄ vÀg¨
À ÃÉ vÀÄzÁgÀ£ÁV vÀg¨
À ÃÉ vÀÄ ¥ÀqAÉ iÀÄÄªÀª¤
À UÉ
ªÀiÁUÀðzÀ±ð
À £À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆZÀ£U
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¤ÃqÀÄvÁÛ£.É vÀg¨
À ÃÉ vÀÄzÁgÀgÄÀ CxÀªÁ ¸À®ºÉUÁgÀgÄÀ ¥Àg¸
À àÀgÀ UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß
¤UÀ¢¥Àr¹, F UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ ¸Á¢ü¸ÀÄªÀÅzÀÄ JA§ÄzÁV ¸À®ºÉ ¤ÃqÀÄvÁÛgÉ. vÀgÀ¨ÉÃwzÁgÀgÀÄ vÀgÀ¨ÉÃw
¥ÀqAÉ iÀÄÄªÀª£
À À ¥ÀU
æ w
À AiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄvÀPÁ°PÀªÁV «ªÀÄ²ð¸ÀÄvÁÛgÉ ºÁUÀÆ DvÀ£À £Àqª
À ½
À PÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuU
É É
CUÀvåÀ «gÀÄªÀ §zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÀÆa¸ÀÄvÁÛg.É vÀg¨
À ÃÉ w ¥ÀqA
É iÀÄÄªÀª£
À ÄÀ »jAiÀÄ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À Æ
É A¢UÉ £ÉÃgÀªÁV
PÉ®¸À ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ ¸ÀA¥ÀÆtð dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîvÁÛ£É.
¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀªÁV, vÀgÀ¨ÉÃw ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀªÀ¤UÉ »jAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£À ¸ÁÜ£ÀPÉÌ ¹zÀÞ¥Àr¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÀÅ
PÀvð
À ªÀåU½
À AzÀ CªÀ££
À ÄÀ ß ©qÀÄUÀqU
É Æ
É ½¸À®Ä, EAvÀºÀ vÀg¨
À ÃÉ w ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀz
Û .É EzÀÄ vÀg¨
À ÃÉ w ¥ÀqA
É iÀÄÄªÀª¤
À UÉ
PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß PÀ°AiÀÄ®Ä PÀÆqÀ CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
(iii) ¸ÁÜ£§
À zÀÞ PÀ°PÁ vÀg¨
À ÃÉ w (Internship Training): EzÀÄ ±ÉÊPÀëtPÂ À ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÄÀ
¸ÀºÀPÀj¹ ¤ÃqÀÄªÀ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ dAn PÁAiÀÄðPÀæªÀÄªÁVzÉ. DAiÉÄÌAiÀiÁzÀ C¨sÀåyðUÀ¼ÀÄ ¤UÀ¢vÀ CªÀ¢üUÉ
¤AiÀÄ«ÄvÀ CzsÀåAiÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß £ÀqÉ¸ÀÄvÁÛgÉ. ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉ ¥ÁæAiÉÆÃVPÀ eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ PË±À®åUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä
CªÀgÀÄ PÁSÁð£É CxÀªÁ PÀbÉÃjAiÀÄ°è ¸ÀºÀ PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.
(iv) PÁAiÀÄð DªÀvð

À £À (Job Rotation): F jÃwAiÀÄ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄÄ vÀgÀ¨ÉÃw ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀªÀgÀ£ÀÄß MAzÀÄ
E¯ÁSÉ¬ÄAzÀ E£ÉÆßAzÀPÉÌ CxÀªÁ MAzÀÄ ºÀÄzÉÝ¬ÄAzÀ E£ÉÆßAzÀPÉÌ §zÀ¯Á¬Ä¸ÀÄªÀÅzÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ
ªÀåªº
À ÁgÀzÀ J¯Áè ¨sÁUÀU¼
À À «±Á®ªÁzÀ w¼ÀÄªÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ¥Àqz
É ÄÀ PÉÆ¼À®
î Ä ªÀÄvÀÄÛ ErÃ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV
ºÉÃUÉ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛzÉ JAzÀÄ w½AiÀÄ®Ä vÀgÀ¨ÉÃw ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀªÀ¤UÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. vÀgÀ¨ÉÃw
¥ÀqÉAiÀÄÄªÀªÀgÀÄ ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV E¯ÁSÉUÀ¼À PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À°è ¥Á¯ÉÆÎAqÀÄ vÀªÀÄä AiÉÆÃUÀåvÉ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¥ÀjÃQë¸À®Ä CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. PÁAiÀÄð DªÀvÀð£ÀªÀÅ vÀgÀ¨ÉÃw ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀªÀ¤UÉ
EvÀgÀ GzÉÆåÃVUÀ¼ÉÆA¢UÉ PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ E¯ÁSÉUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¨sÀ«µÀåzÀ°è ¸ÀºÀPÁgÀ ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä
C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀÄvÀÛzÉ. F «zsÁ£À¢AzÀ GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ vÀgÀ¨ÉÃw ¥ÀqÉzÁUÀ, §rÛ, §zÀ° CxÀªÁ ªÀUÁðªÀuÉ
¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è ¸ÀA¸ÉÜUÉ ¸ÀÄ®¨sÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
PÁAiÉÄÃðvÀgÀ «zsÁ£ÀU¼
À ÄÀ (Off -The -Job Methods)
(i) vÀgU
À w
À G¥À£Áå¸ÀU¼
À ÄÀ / ¸ÀªÄÉ äÃ¼À£U
À ¼
À ÄÀ (Class Room Lectures/Conferences) : G¥À£Áå¸À CxÀªÁ
¸ÀªÄÉ äÃ¼À£z
À À «zsÁ£ÀªÅÀ ¤¢ðµÀÖ ªÀiÁ»w, ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÄÀ , PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀU¼
À ÄÀ CxÀªÁ «zsÁ£ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¥À¸
æ ÄÀ v
Û ¥
À r
À ¸À®Ä
ZÉ£ÁßV «£Áå¸ÀUÉÆ½¸À¯ÁVzÉ. ±ÀæªÀt-zÀÈ±ÁåªÀ½UÀ¼ÀÄ (audio-visuals) CxÀªÁ ¥ÀæzÀ±Àð£ÀUÀ¼À §¼ÀPÉ
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV O¥ÀZÁjPÀ vÀgÀUÀw ¥Àæ¸ÀÄÛwAiÀÄ£ÀÄß ºÉZÀÄÑ D¸ÀQÛzÁAiÀÄPÀªÁV¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ zsÁgÀt±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß
ºÉaÑ¸ÀÄvÀÛzÉ. C®èzÉ, ºÉZÀÄÑ PÀµÀÖPÀgÀªÁzÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀàµÀÖ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.
(ii) ZÀ®£ÀavÀU
æ ¼
À ÄÀ (Films): EvÀgÀ vÀAvÀæUÀ½AzÀ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV ¥Àæw¤¢ü¸À®àqÀzÀ PË±À®åUÀ¼À ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß EªÀÅ
MzÀV¹ ¸Àµ
à ª
ÖÀ ÁV ¥Àz
æ ²
À ð¸À§ºÀÄzÀÄ. PÉ®ªÀÅ ¸ÀAzÀ¨ð
Às UÀ¼°
À è ¸ÀªÄÉ äÃ¼À£U
À ¼
À À ZÀZð
É UÀ¼À eÉÆvÉAiÀÄ°è G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀg,É
EªÀÅ §ºÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁzÀ «zsÁ£ÀªÁUÀÄvÀÛªÉ.
(iii) ¥ÀPæ g
À t
À CzsåÀ AiÀÄ£À (Case Study): ¸ÀA¸ÉÜU¼À À £ÉÊd C£ÀÄ¨sª
À U
À ½
À AzÀ vÉUz
É ÄÀ PÉÆAqÀ ¥ÀPæ g
À t
À UÀ¼ÄÀ , ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ
JzÀÄj¹zÀ £ÉÊd ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁzsÀåªÁzÀµÀÄÖ ¤RgÀªÁV «ªÀj¸ÀÄªÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÀÛªÉ. vÀgÀ¨ÉÃw
¥ÀqA
É iÀÄÄªÀªg
À ÄÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼
À £
À ÄÀ ß ¤zsð
À j¸À®Ä, PÁgÀt «±ÉÃè ¶¸À®Ä, ¥ÀAiÀiÁðAiÀÄ ¥ÀjºÁgÀU¼
À £
À ¸À®Ä,
ªÀÄvÀÄÛ CvÀÄåvÀÛªÀÄ ¥ÀjºÁgÀ K£ÉAzÀÄ w½zÀÄ PÁAiÀÄðUÀvÀUÉÆ½¸À®Ä, ¥ÀæPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.
(iv) UÀtPÀAiÀÄAvÀæ CtPÀÄ ªÀiÁzÀj (Computer Modelling): PÉ®¸ÀzÀ CtPÀÄ ªÁvÁªÀgÀtªÀ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸À®Ä,
PÉ®¸ÀzÀ PÉ®ªÉÇAzÀÄ £ÉÊdvÉU¼ À ÄÀ ß C£ÀÄPÀj¸À®Ä PÀA¥ÀÆålgï ¥ÉÆÃæ UÁæ«ÄAUï (Programming a computer)
À £
ªÀiÁr, PÀ°AiÀÄ®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀz
Û .É MAzÀÄ ªÉÃ¼É ªÁ¸Àª
Û À fÃªÀ£À ¸À¤ßªÉÃ±Àz°
À è vÀ¥ÁàVzÀÝgÉ DUÀ§ºÀÄzÁVzÀÝ
C¥ÁAiÀÄ CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ ªÉZÀÑUÀ¼ÀÄ E®èzÀAvÉ E°è PÀ°AiÀÄ§ºÀÄzÁVzÉ.
(v) ªÉÆUÀ¸Á¯É vÀg¨
À ÃÉ w (Vestibule Training): GzÉÆåÃVUÀ¼ÄÀ vÁªÀÅ §¼À¸ÄÀ wÛgÄÀ ªÀ G¥ÀPgÀ t
À UÀ½AzÀ CªÀgÀ
PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ°AiÀÄÄvÁÛgÉ, DzÀgÉ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄÄ ªÀÄÆ® PÉ®¸ÀzÀ ¸ÀÜ¼À¢AzÀ zÀÆgÀ«gÀÄvÀÛzÉ. ¤dªÁzÀ PÉ®¸ÀzÀ
ªÁvÁªÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß vÀgÀUÀw PÉÆoÀrUÀ¼À¯ÉèÃ ¸ÀÈ¶Ö¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ CAvÀºÀÄzÉÃ ¸ÁªÀÄVæUÀ¼ÀÄ,
PÀqÀvÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. EzÀ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV, GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ CvÁåzsÀÄ¤PÀ
AiÀÄAvÉÆæÃ¥ÀPÀgÀtUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸ÀÄªÀ CUÀvÀå«zÁÝUÀ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
(vi) AiÉÆÃf¸À®àlÖ ¸ÀÆZÀ£É (Programmed Instruction): F «zsÁ£ÀªÅÀ PÉ®ªÀÅ ¤¢ðµÀÖ PË±À®åU¼

À ÄÀ CxÀªÁ
¸ÁªÀiÁ£Àå eÁÕ£ÀzÀ ¥ÀÆªÀð¤zsÀðjvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ¸ÁÛ¦vÀ ¥ÀqÉAiÀÄÄ«PÉÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß
CxÀð¥ÀÆtð WÀlPÀUÀ¼ÁV «¨sÀf¹, F WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß vÁQðPÀ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄPÀª
æ ÀÄªÁzÀ, CAzÀgÉ ¸ÀgÀ¼ÀvÉ¬ÄAzÀ
¸ÀAQÃtðzÉqÉUÉ, PÀ°PÉAiÀÄ ¥ÁåPÉÃeï (package) DV gÀa¹ eÉÆÃr¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. vÀgÀ¨ÉÃw ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀªÀgÀÄ
¥ÁåPÉÃdÄ WÀlPÀUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¹ ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¹ CxÀªÁ SÁ° eÁUÀUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwðªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.
¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¥ÀzU
À ¼
À ÄÀ
¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉ GzÉÆåÃVUÀ¼À ¤ªÀðºÀuÉ
ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® ¤ªÀðºÀuÉ
£ÉÃªÀÄPÁw DAiÉÄÌ
vÀg¨
À ÃÉ w C©üªÈÀ ¢Þ
PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀgÁªÀÄ±Éð ¤zsÀðgÀuÁ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÀÄ
¸ÁgÁA±À
CxÀð: ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ gÀZÀ£ÉAiÀÄ°è ««zsÀ ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀwð
ªÀiÁqÀ®ànÖgÀÄªÀAvÉ £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîªÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¹§âA¢ ¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉ
JAzÀÄ ªÁåSÁå¤¸À¯ÁVzÉ. ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ gÀZÀ£ÉÀAiÀÄ°è ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß ¨sÀwð ªÀiÁqÀ®Ä.
ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁV, PÉ®¸ÀzÀ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀÄªÀÅzÀÄ, £ÉÃªÀÄPÁw, DAiÉÄÌ, ¸ÀÜ¼À
¤AiÉÆÃd£É, §rÛ, ¥ÀgÁªÀÄ±Éð ªÀÄvÀÄÛ ¹§âA¢UÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ¬ÄAzÀ EzÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ CUÀvåÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ: AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è, d£ÀgÀÄ
PÉ®¸À ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀÄ CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ. ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀÅ F CUÀvÀåªÀ£ÀÄß
¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆPÀÛ PÉ®¸ÀPÁÌV ¸ÀÆPÀÛ d£ÀgÀ£ÀÄß PÀAqÀÄPÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ. vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ ²ÃWÀæ
¨É¼ª
À t
À U
Â ,É ¨É¼z
É À ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ UÁvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£Àªg
À À ¸ÀAQÃtð £Àqª
À ½
À PÉ¬ÄAzÀ ¹§âA¢
¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðªÀÅ EA¢£À ¢£ÀUÀ¼À°è ºÉaÑ£À ¥ÁæªÀÄÄRåvÉ ¥ÀqÉ¢zÉ. CzÀgÀ UÀÄj
¸Á¢ü¸ÀÄªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ CzÀgÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß CªÀ®A©¹gÀÄvÀÛzÉ.
À ä® ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ¨sÁUÀªÁV ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉ: ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ

PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß J¯Áè ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ¥Àv
æ ÉåÃPÀ ªÀÄvÀÄÛ «²µÀÖªÁzÀ
PÁAiÀÄðªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À C£ÉÃPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¸À®àqÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è PÉ®¸À ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀPÁÌV d£ÀgÉÆA¢UÉ £ÉÃgÀªÁV ªÀåªÀºÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ

DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ J¯Áè ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À À dªÁ¨ÁÝjAiÀiÁVzÉ. ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÁ
PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ¤ªÀð»¹zÁUÀ CªÀ£À ¥ÁvÀª
æ ÅÀ ¹Ã«ÄvÀªÁVzÉ. ¸ÀtÚ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À °
À ,è ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ
£ËPÀgg
À À ¸ÀA§¼À, AiÉÆÃUÀPÃëÉ ªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®¸ÀzÀ ¹ÜwUÀwUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ J¯Áè PÀvð
À ªÀåU¼
À £
À ÄÀ ß
¤ªÀð»¸À§ºÀÄzÀÄ.
DzÀgÉ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À ÄÀ ¨É¼z
É ÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåQÛU¼
À À ¸ÀASÉåAiÀÄÄ ºÉZÁÑUÄÀ wÛzÝÀ AvÉ, ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®
E¯ÁSÉ JA§ ¥Àv
æ åÉ ÃPÀ E¯ÁSÉ gÀZ£
À A
É iÀiÁUÀÄvÀz
Û ,É EzÀÄ d£Àg£
À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ¥ÀjtvÀg£
À ÄÀ ß
ºÉÆA¢zÉ.
ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¹§âA¢ ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁzÀ C£ÉÃPÀ «±ÉÃµÀ

ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀvÀðªÀåUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
À ä® ªÀåªÀ¸ÁÜ¥£ À :À ªÀiÁ£Àª¸
À AÉ iÀÄ «PÀ¸£ À A
À ¥À£Æ
À ä® ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ PÁ«ÄðPÀ
PÀ¯Áåt ªÀÄvÀÄÛ ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß §zÀ°¹zÉ. HRM
CzÀgÀ ¥À¸
æ ÄÀ v
Û À gÀÆ¥Àz°
À è C£ÉÃPÀ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR CAvÀg-À ¸ÀA§A¢üvÀ ¨É¼ª
À t
À U
Â U
É ½
À AzÀ «PÀ¸£
À U
À Æ
É ArzÉ,
EzÀ Ä PÉ Ê UÁjPÁ PÁæ A wAiÀ Ä AiÀ Ä ÄUÀ P É Ì »A¢£À z À Ä. ªÁå¥ÁgÀ ¸À A WÀ ZÀ ¼ À Ä ªÀ ½ AiÀ Ä
ºÉÆgÀºÆ
É ªÀÄÄä«PÉ¬ÄAzÀ ªÀiÁ°ÃPÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÀ £ÀqÄÀ ªÉ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj PÉÆArAiÀiÁV
PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ªÀåQÛAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉUÉ PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ.
GzÀåªÀÄzÀ AiÀiÁAwæPÀ ¨sÁUÀ¢AzÀ «©ü£ÀßªÁVgÀÄªÀ F J¯Áè CA±ÀUÀ¼ÀÄ GzÀåªÀÄzÀ°è£À

ªÀiÁ£ÀªÀ CA±ÀzÆ
É A¢UÉ ¸ÀA§A¢ü¹ªÉ JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ UÀªÄÀ ¤¹gÀ§ºÀÄzÀÄ. DzÀÝjAzÀ ¹§âA¢
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®zÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ MAzÀÄ CAvÀUÀðvÀ ¨sÁUÀªÁVzÉ,
KPÉAzÀgÉ EzÀÄ MAzÀÄ GzÉÝÃ±ÀPÁÌV d£ÀgÉÆA¢UÉ PÉ®¸ÀzÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀÄªÀ,
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀ C¨sÁå¸ÀªÁVzÉ.
¹§â A ¢ ¤ªÀ ð ºÀ u Á ¥À æ Q æ A iÉ Ä : ¤ªÀ ð ºÀ u Á ¥À æ Q æ A iÉ Ä AiÀ Ä °è £ À ¹§â A ¢ ¤ªÀ ð ºÀ u Á

PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR PÁ¼ÀfAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆ¼ÀV£À ªÀiÁ£ÀªÀ±ÀQÛAiÀÄ CªÀ±ÀåPÀvÉUÀ¼À
¸ÀPÁ°PÀ ¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄ«PÉAiÀiÁVzÉ.
ªÀiÁ£Àª±
À QÀ AÛ iÀÄ CªÀ±åÀ PÀvU
É ¼
À £
À ÄÀ ß CAzÁdÄ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ: ¥Àw
æ PÉ®¸ÀzÀ PÁAiÀÄð ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ
MAzÀÄ ¤¢ðµÀÖ ±ÉÊPÀëtÂPÀ CºÀðvÉUÀ¼ÀÄ, PË±À®åUÀ¼ÀÄ, ªÀÄÄAa£À C£ÀÄ¨sÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ E¤ßvÀgÀ
ªÀåQA
Û iÀÄ £ÉÃªÀÄPÁwUÉ CªÀ±åÀ Pª
À ÁV¸ÀÄvÀz
Û .É PÁAiÀiÁðvÀäPª
À ÁV, ªÀiÁ£Àª±
À QÀ A
Û iÀÄ CUÀvåÀ vU
É ¼
À £
À ÄÀ ß
CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀgÀ°è PÁAiÀÄð¨sÁgÀzÀ «±ÉèÃµÀuÉ MAzÀÄ PÀqÉ DzÀgÉ, ªÀÄvÉÆÛAzÉqÉ
PÁAiÀÄð¥ÀqÉAiÀÄ «±ÉèÃµÀuÉAiÀÄÄ CUÀvÀåªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
£ÉÃªÀÄPÁw: ¸ÀA¨sÁªÀå GzÉÆåÃVUÀ¼À£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è GzÉÆåÃVUÀ¼ÀÄ

Cfð ¸À°è¸ÀÄªÀAvÉ GvÉÛÃf¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß £ÉÃªÀÄPÁwAiÉÄAzÀÄ ªÁåSÁå¤¸À§ºÀÄzÀÄ.
DAiÉÄÌ: £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ ºÀAvÀzÀ°è C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸À¯ÁzÀ ¸ÀA¨sÁªÀå GzÉÆåÃV C¨sÀåyðUÀ¼À

¸ÀªÀÄÆºÀzÀ°è DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ DAiÉÄÌAiÀiÁVzÉ.
C£ÀÄ¸ÁÜ¥£
À É ªÀÄvÀÄÛ C©ü²PÀët: C©ü²PÀt
ë ªÉAzÀg,É DAiÉÄÌAiÀiÁzÀ £ËPÀg£
À £
À ÄÀ ß EvÀgÀ GzÉÆåÃVUÀ½UÉ
¥ÀjZÀ¬Ä¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼£
À ÄÀ ß CªÀ¤UÉ w½¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ.
C£ÀÄ¸ÁÜ¥£
À É JAzÀgÉ DAiÉÄÌUÆ
É AqÀ C¨såÀ yðAiÀÄÄ vÀ£ßÀ ºÀÄzÉÝAiÀÄ£ÀÄß ¹éÃPÀj¸ÀÄªÀÅzÁVgÀÄvÀÛz.É
vÀg¨
À ÃÉ w ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ: ¸ÀgÀ¼ÀªÁV, d£ÀgÀÄ §AiÀÄ¸ÀÄªÀÅzÀÄ PÉÃªÀ® PÉ®¸ÀªÀ®è DzÀgÉ
ªÀÈwÛfÃªÀ£ÀªÁVzÉ. ¥ÀæwAiÉÆ§âgÀÄ G£ÀßvÀ ¸ÁÜ£ÀPÉÌÃgÀ®Ä CªÀPÁ±À ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. £ËPÀgÀgÀ
PÀ°PÉUÉ C£ÀÄPÀÆ®ªÁUÀÄªÀAvÀºÀ CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀÅzÀÄ GvÀÛªÀÄ ªÀiÁUÀðªÁVzÉ.
£ÉÃªÀÄPÁw
GzÉÆåÃUÀ CxÀªÁ PÁAiÀÄðPÁÌV ¸ÀA¨sª

À ¤
À ÃAiÀÄ C¨såÀ yðUÀ¼£
À ÄÀ ß PÀAqÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄÄ
£ÉÃªÀÄPÁwAiÀiÁVzÉ.
£ÉÃªÀÄPÁw ªÀÄÆ®UÀ¼ÄÀ : DªÀ±ÀåPÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAWÀl£ÉAiÉÆ¼ÀVAzÀ CxÀªÁ ºÉÆgÀV¤AzÀ
¨sÀwð ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. »ÃUÁV, £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ JgÀqÀÄ ªÀÄÆ®UÀ½ªÉ- DAvÀjPÀ ªÀÄvÀÄÛ
¨ÁºÀå.
DAvÀjPÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ: GzÀåªÀÄzÉÆ¼ÀVAzÀ £ÉÃªÀÄPÁw. DAvÀjPÀ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ JgÀqÀÄ

ªÀÄÄRå ªÀÄÆ®UÀ½ªÉ, CAzÀgÉ, ªÀUÁðªÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ §rÛUÀ¼ÀÄ.
¨ÁºÀå ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ: J¯Áè ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß DAvÀjPÀ £ÉÃªÀÄPÁw ªÀÄÆ®PÀ ¨sÀwð ªÀiÁqÀ®Ä

¸ÁzsÀå«®èzÀ PÁgÀt MAzÀÄ GzÀåªÀÄªÀÅ ««zsÀ ¸ÁÜ£ÀUÀ½UÉ ¨ÁºÀå ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß
CªÀ®A©¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄªÀ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ ¨ÁºÀå ªÀÄÆ®UÀ¼ÄÀ
£ÉÃgÀ £ÉÃªÀÄPÁw, £ÉÃgÀ ¹éÃPÀÈvÀÀ-CfðUÀ¼ÀÄ, eÁ»ÃgÁvÀÄUÀ¼ÀÄ, GzÉÆåÃUÀ «¤ªÀÄAiÀÄ
PÉÃAzÀæ, GzÉÆåÃUÀ KeÉ¤ìUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥À£Á ¸À®ºÉUÁgÀgÀÄ, DªÀgÀt £ÉÃªÀÄPÁw,
£ËPÀgÀgÀ ²¥sÁgÀ¸ÀÄUÀ¼ÀÄ, PÁ«ÄðPÀ UÀÄwÛUÉzÁgÀgÀÄ, zÀÆgÀzÀ±Àð£ÀzÀ°è eÁ»ÃgÁvÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
eÁ®vÁtzÀ°è eÁ»ÃgÁvÀÄ.
DAiÉÄÌ ¥ÀQæ Aæ iÉÄ: (i) ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ¥Àj²Ã®£É: Cfð £ÀªÀÄÆ£É (ii) DAiÉÄÌ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÀÄ: (J)
§Ä¢ÞªÀAwPÉAiÀÄ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÀÄ (©) AiÉÆÃUÀåvÁ ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÀÄ (¹) ªÀåQÛvÀé ¥ÀjÃPÉëUÀ¼ÀÄ (r) ªÀÈwÛ
eÁÕ£z
À À ¥ÀjÃPÉUÀ ÄÀ (E) D¸ÀQÛ ¥ÀjÃPÉU
ë ¼ À ÄÀ (iii) GzÉÆåÃUÀ (iv) ¸ÀAzÀ±ð
ë ¼ À £À (v) G¯ÉÃè RUÀ¼ÄÀ
ªÀÄvÀÄÛ »£Éß¯É ¥Àj²Ã®£É (vi) DAiÉÄÌ ¤zsÁðgÀ (vii) ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ ¥ÀjÃPÉ,ë (viii) GzÉÆåÃUÀ
¤ÃrPÉ (ix) GzÉÆåÃUÀzÀ M¥ÀàAzÀ
vÀg¨
À ÃÉ w ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ
vÀg¨
À ÃÉ w ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄ CUÀvåÀ : £ÀªÀÄä CvÁåzsÀÄ¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAQÃtð ¸ÀªÀiÁdzÀ°è
£ÀqA
É iÀÄÄwÛgÄÀ ªÀ vÀéjvÀ §zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À ÄÀ , vÀAiÀiÁj¹zÀ GvÀà£ßÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÃªÉU¼
À ÄÀ , CªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß
GvÁà¢¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃqÀÄªÀ «zsÁ£À,À CUÀvåÀ «gÀÄªÀ ««zsÀ GzÉÆåÃUÀU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÀU¼
À À
¤ªÀðºÀuÉUÉ CªÀ±ÀåPÀ«gÀÄªÀ PË±À®åUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÄ£Àgï ¥Àj²Ã°¸ÀÄªÀAvÉ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É
ºÉaÑ£À MvÀÛqÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¹ªÉ.
vÀg¨
À ÃÉ wAiÀÄÄ ¤¢ðµÀÖªÁzÀ GzÉÆåÃUÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä AiÉÆÃUÀåvÉUÀ¼ÀÄ, PË±À®åUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ £ËPÀgÀgÀ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄªÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
²PÀëtªÀÅ £ËPÀgg
À À eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ w¼ÀÄªÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÄÀ ªÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀiÁVzÉ. EzÀÄ eÁÕ£z
À À
CxÉÊð¹PÉÆ¼ÀÄî«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÁåSÁå£ÀªÁVzÉ.
C©üªÈÀ ¢ÞAiÀÄÄ GzÉÆåÃVUÀ½UÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä «£Áå¸U

À Æ
É ½¸À¯ÁzÀ PÀ°PÁ CªÀPÁ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É
vÀg¨
À ÄÀ : ««zsÀ vÀgÀ¨ÉÃw «zsÁ£ÀUÀ½ªÉ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß «±Á®ªÁV JgÀqÀÄ
UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÁV ªÀVÃðPÀj¸À¯ÁVzÉ: PÁAiÀÄð¤gÀvÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÉÄÃðvÀgÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ.
PÁAiÀÄð¤gÀvÀ «zsÁ£ÀU¼
À ÄÀ :
(i) ¥Àæ²PÀëuÁyð PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ (ii) ªÀåQÛUÀvÀ vÀgÀ¨ÉÃw (iii) ¸ÁÜ£À§zÀÞ PÀ°PÁ vÀgÀ¨ÉÃw
(iv) PÁAiÀÄð DªÀvÀð£À
PÁAiÉÄÃðvÀgÀ «zsÁ£ÀU¼
À ÄÀ :
(i) vÀgÀUÀw G¥À£Áå¸ÀUÀ¼ÀÄ/¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀUÀ¼ÀÄ (ii) ZÀ®£ÀavÀæUÀ¼ÀÄ (iii) ¥ÀæPÀgÀt CzsÀåAiÀÄ£À

(iv) PÀA¥ÀÆålgï ªÀiÁqÉ°AUï (v) ªÉÆUÀ¸Á¯É vÀg¨
À ÃÉ w (VI) AiÉÆÃf¸À®l
à Ö ¸ÀÆZÀ£U
É ¼
À ÄÀ .
C¨sÁå¸ÀU¼
À ÄÀ
Û z
À À ¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
1. £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ªÀÄÆ®UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV «µÀ¢ÃPÀj¹.
2. £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ CxÀðªÉÃ£ÀÄ? DAiÉÄÌ¬ÄAzÀ CzÀÄ ºÉÃUÉ ©ü£ÀßªÁVzÉ?
3. vÀgÀ¨ÉÃw ªÁåSÁå¤¹. ²PÀët¢AzÀ EzÀÄ ºÉÃUÉ ©ü£ÀßªÁVzÉ?
4. vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ £ÀqÀÄªÉ ªÀåvÁå¸À w½¹.
5 £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ DAvÀjPÀ ªÀÄÆ®UÀ¼ÀÄ KPÉ ºÉZÀÄÑ CUÀÎªÁV ¥ÀjUÀtÂ¸À®àqÀÄvÀÛªÉ?
6. EA¢£À ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è ¹§âA¢ ¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÁAiÀÄðzÀ ªÀÄºÀvÀéUÀ¼ÀÄ K£ÀÄ?

¢ÃWÀð GvÀg
Û z
À À ¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
1. ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ°ègÀÄªÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß

ªÁåSÁå¤¹.
2. £ËPÀgÀgÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄªÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
3. ªÀåQÛUÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£ÉUÉ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅªÀÅ?
4. ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðªÀÅ ¥Àw

æ AiÉÆ§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ ¤
À AzÀ ¤ªÀð»¸À®q
à ÄÀ vÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀævÉåÃPÀ E¯ÁSÉ¬ÄAzÀ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ CUÀvÀå«®è. «ªÀj¹.
C£Àé¬Ä¸ÀÄ«PÉ
1. PÁSÁð£ÉAiÀÄ PÁ«ÄðPÀjUÉ ºÉÆ¸À AiÀÄAvÀæUÀ¼À°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄªÀÅ¢®è

ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÃ°éZÁgÀP£
À À ¸ÀºÁAiÀÄPÁÌV AiÀiÁªÁUÀ®Æ ¨ÉÃrPÉ ¸À°¸
è ÄÀ vÁÛg.É CªÀgÄÀ DUÁUÉÎ
PÀgÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ ªÉÄÃ°éZÁgÀP¤
À UÉ CwAiÀiÁzÀ ºÉÆgÉAiÀiÁVzÉ. ¥ÀjºÁgÀª£
À ÄÀ ß ¸ÀÆa¹.
2. ºÉÊmÉPï AiÀÄAvÀU
æ ¼
À À eÁÕ£z
À À PÉÆgÀvA
É iÀÄ PÁgÀt PÁSÁð£ÉAiÀÄ PÁ«ÄðPÀgÄÀ dqÀªÁVAiÉÄÃ
G½¢zÁÝgÉ. ¥ÀzÉÃ ¥ÀzÉÃ EAf¤AiÀÄgï ¨sÉÃn¬ÄAzÀ RZÀÄðUÀ¼ÀÄ ºÉZÁÑUÀÄvÀÛªÉ. F
¸ÀªÀÄ¸ÉåAiÀÄ£ÀÄß ºÉÃUÉ ºÉÆÃUÀ¯Ár¸À§ºÀÄzÀÄ?
3. GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ UÀÄtªÀÄlÖªÀÅ ²µÀÖUÀ¼À£ÀÄ¸ÁgÀ E®è. vÀ¤SÉAiÀÄ°è ºÉaÑ£À PÁ«ÄðPÀjUÉ

AiÀÄAvÉÆÃæ ¥ÀPg
À t
À UÀ¼À ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ §UÉÎ ¸ÀA¥ÀÆtð Cj«gÀ°®è JAzÀÄ
UÀªÀÄ¤¸À¯Á¬ÄvÀÄ. ¤RgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄªÀ ªÀiÁUÀð AiÀiÁªÀÅzÀÄ.
4. MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¨sz

À v
æÀ Á ¸ÉÃªÉU¼
À £
À ÄÀ ß MzÀV¸ÀÄvÀÛz.É EzÀPÌÉ «±Áé¸ÁºÀð ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ
UÁæºPÀ g
À À gÀº¸
À åÀ U¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÉÆÃjPÉ ªÀiÁqÀzAÀ vÀºÀ C¨såÀ yðUÀ¼À CUÀvåÀ «zÉ. DAiÉÄÌ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀÄ°è
AiÀiÁªÀ ºÀAvÀªÀ£ÀÄß ¸ÉÃj¸À¨ÉÃPÀÄ?
5. MAzÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄÄ PÁUÀzz

À À vÀmÖU
É ¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ §lÖ®ÄUÀ¼£
À ÄÀ ß vÀAiÀiÁj¸ÀÄwÛz.É EzÀÄ ¥Àw
æ
¢£À 1,00,000 vÀmÉÖUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §lÖ®ÄUÀ¼À£ÀÄß GvÁà¢¸ÀÄwÛzÉ. ¸ÀÜ½ÃAiÀÄ GvÀìªÀzÀ
PÁgÀt, EzÀÄ ºÉZÀÄÑªÀj 50,000 vÀmÉÖUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ §lÖ®ÄUÀ¼À vÀÄvÀÄð DzÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß
¥ÀqÉ¬ÄvÀÄ. PÀA¥À¤AiÀÄÄ ºÉÃUÉ vÀ£Àß DzÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊ¸À®Ä AiÀiÁªÀ £ÉÃªÀÄPÁw
«zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß ¥Á°¸À¨ÉÃPÉAzÀÄ ¤ÃªÀÅ ¸À®ºÉ ªÀiÁqÀÄ«j?
¥ÀPæ g
À t
À CzsåÀ AiÀÄ£À
X PÀA¥À¤ ¤AiÀÄ«ÄvÀªÅÀ ¨sÁgÀvz
À °
À è ªÉÆÃmÁgÀÄ ©r ¨sÁUÀU¼
À £
À ÄÀ ß GvÁà¢¸À®Ä MAzÀÄ ºÉÆ¸À
WÀlPÀª£
À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¸ÀÄwÛz.É ¨sÁgÀvª
À ÅÀ F PÉÃë vÀz
æ °
À è CvÀåAvÀ ¸Àz
à Ás ðvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉZz
ÑÀ À ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
GvÁàz£
À Á ªÀÄÆ®ªÁVzÉ. C£ÉÃPÀ ¥À¹
æ zÀÞ PÁgÀÄ vÀAiÀiÁgÀPg
À ÄÀ E°èAzÀ vÀªÄÀ ä ªÉÆÃmÁgÀÄ ©r
¨sÁUÀU¼
À £ É iÀÄÄvÁÛg.É X ¤AiÀÄ«ÄvÀ PÀA¥À¤AiÀÄÄ ¨sÁgÀvz
À ÄÀ ß ¥ÀqA À °
À è 40% ªÀiÁgÀÄPÀmA
ÖÉ iÀÄ ¥Á®£ÀÄß
ºÉÆAzÀ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 2 ªÀµð
À UÀ¼À AiÉÆÃfvÀ PÁAiÀiÁðZÀgu
À U
É ¼
À °
À è PÀ¤µÀ× $ 5 «Ä°AiÀÄ£ï
gÀ¥ÄÀs Û ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀºÀ AiÉÆÃf¹zÉ. F UÀÄjUÀ¼£
À Ä EzÀPÌÉ CvÀÄå£ßÀ vÀ vÀg¨
À ÃÉ w ¥Àqz
É À
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÃæ gÉÃ¦vÀ PÁAiÀÄð¥ÀqA
É iÀÄ CUÀvåÀ «zÉ. F «µÀAiÀÄzÀ°è CzÀPÌÉ ¸À®ºÉ ¤ÃqÀ®Ä PÀA¥À¤AiÀÄÄ
¤ªÀÄä£ÄÀ ß PÉÃ½PÉÆArzÉ. EzÀgÀ GvÀg
Û À ¤ÃqÀÄªÁUÀ PÀA¥À¤AiÀÄÄ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ ªÀ®AiÀÄªÀ£ÄÀ ß
£É£¦
À £À°r
è .
1. PÀA¥À¤ C£ÀÄ¸Àj¸À¨ÉÃPÁzÀ ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ gÀÆ¥ÀÄgÉÃµÉAiÀÄ£ÀÄß w½¹.
2. PÀA¥À¤AiÀÄÄ AiÀiÁªÀ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄ ªÀÄÆ®ªÀ£ÄÀ ß CªÀ®A©¸À¨ÃÉ PÀÄ? ¤ªÀÄä ²¥sÁgÀ¸ÄÀ UÀ½UÉ

PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß ¤Ãr.
3. PÀA¥À¤AiÀÄÄ C£ÀÄ¸Àj¸À¨ÉÃPÁzÀ DAiÉÄÌ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ gÀÆ¥ÀÄgÉÃµÉUÀ¼À£ÀÄß w½¹.
4. AiÀiÁªÀ «zsÁ£ÀzÀ vÀgÀ¨ÉÃw ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢ÞAiÀÄ£ÀÄß PÀA¥À¤AiÀÄÄ ¥ÁægÀA©ü¸À¨ÉÃPÀÄ?

PÁgÀtUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ «ªÀj¹.
(ii) MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR E£ÀÄêgÉ£ïì PÀA¥À¤AiÀÄÄ qÉÃmÁ JAnæ / UÁæºÀPÀ ¸ÉÃªÉ ¥Àæw¤¢üUÀ½UÉ
J¯Áè £ÉÃªÀÄPÁw, vÀ¥Á¸ÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ vÀg¨
À ÃÉ w ¥ÀQæ A
æ iÉÄUÀ¼£
À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄwÛz.É CªÀgÀ ¥Àw
æ ¸À¢
à ð
ü AiÀÄÄ
vÀªÄÀ ä ªÀiÁgÀÄPÀmAÖÉ iÀÄ°è CºÀðªÁzÀ, ¸ÀA¨sÁªÀå £ËPÀgg
À £
À ÄÀ ß DPÀ¶ð¸ÀÄwÛzÁÝg.É §°µÀ× DyðPÀv¬
É ÄAzÀ
ªÀÄvÀÄÛ GzÉÆåÃUÁPÁAQëU¼
À À ªÀiÁgÀÄPÀm¬
ÖÉ ÄAzÀ £ÉÃªÀÄPÁwAiÀÄÄ §ºÀ¼À PÀµPÖÀ g
À ª
À ÁV ¥Àjt«Ä¹zÉ.
EzÀjAzÀ UÁæºÀPÀjUÉ PÉ®¸ÀPÉÌ ¨ÉÃPÁzÀ ‘ªÀÄÈzÀÄ’ PË±À®å (soft skills)UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ
C¨sÀåyðUÀ¼À£ÀÄß DAiÉÄÌªÀiÁqÀ®Ä PÁgÀtªÁ¬ÄvÀÄ, DzÀgÉ CªÀjUÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ‘PÀpt’ PË±À®å
(hard skills) ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ PÉÆgÀvÉ¬ÄvÀÄÛ.
1. ¤ÃªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÁV PÀA¥À¤AiÀÄ°è AiÀiÁªÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß
£ÉÆÃqÀÄwÛÃj?
2. EzÀ£ÀÄß ºÉÃUÉ ¥ÀjºÀj¸À§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ ¨sÁ«¸ÀÄwÛÃj?

(iii) ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÁjUÉ ¤UÀªÀÄªÀÅ ªÉÄmÉÆæ¥Á°l£ï £ÀUÀgÀzÀ ¥ÀæAiÀiÁtÂPÀjUÉ ««zsÀ
ªÀiÁUÀðUÀ½UÁV 1000 §¸ï UÀ¼À£ÀÄß ¨ÁrUÉUÉ ¥ÀqÉ¢zÉ. F §¸ïUÀ¼À 3000 ¹§âA¢UÀ¼ÀÄ
(ZÁ®PÀgÀÄ, ¤ªÁðºÀPÀgÀÄ, ¸ÀºÁAiÀÄPÀgÀÄ ªÀÄÄAvÁzÀªÀgÀÄ) ¸ÁªÀðd¤PÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¢£À¤vÀåzÀ
¥ÀæAiÀiÁtÂPÀgÉÆA¢UÉ vÀÈ¦ÛPÀgÀªÁV ªÀåªÀºÀj¸À¢gÀÄªÀÅzÀÄ PÀAqÀÄ§A¢zÉ. CªÀjUÉ PÉ®¸ÀzÀ°è
D¸ÀQÛ¬Ä®è¢gÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀjUÉ PÉ®¸ÀªÀÅ J¯Áè CxÀðªÀ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉÆArzÉ JAzÀÄ
vÉÆÃgÀÄvÀÛz.É
1. ¸ÁªÀðd¤PÀ ¸ÁjUÉ PÀA¥À¤AiÀÄ ªÀåª¸

À ÁÜ¥PÀ g
À ÁV, ¤ÃªÀÅ ¹§âA¢ PÉ®¸Àª£
À ÄÀ ß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä
AiÀiÁªÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄwÛÃj?
2. ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ jÃwAiÀÄ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ£ÀÄß AiÉÆÃf¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ CªÀgÀ £ÀqÀªÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß

ªÀiÁ¥Àðr¸ÀÄªÀÅzÀÄ ¸ÁzsÀåªÉÃ? MAzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¹.
(iv) PÀÄªÀiÁj dAiÀÄ²æÃ EwÛÃZÉUÉ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ°è ¸ÁßvÀPÉÆÃvÀÛgÀ

r¥ÉÆèªÀiÁªÀ£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉÆ½¹zÁÝgÉ. PÉ®ªÀÅ wAUÀ¼ÀÄUÀ¼À »AzÉ zÉÆqÀØ GQÌ£À vÀAiÀiÁjPÁ
PÀA¥À¤AiÀÄÄ vÀ£ßÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä® ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÁV CªÀg£
À ÄÀ ß £ÉÃªÀÄPÀ ªÀiÁrvÀÄ. EzÀÄªÀgU
É É
PÀA¥À¤AiÀÄÄ 800 d£ÀgÀ£ÀÄß £ÉÃªÀÄPÀ ªÀiÁrPÉÆArgÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ «¸ÀÛgÀuÁ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß
PÉÊAiÀÄ°è ºÉÆA¢zÉ. EzÀPÁÌV ««zsÀ jÃwAiÀÄ ºÉZÀÄÑªÀj CUÀvÀåUÀ½UÁV E£ÀÄß 200 d£ÀgÀÄ
¨ÉÃPÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. PÀÄªÀiÁj dAiÀÄ²æÃ CªÀjUÉ PÀA¥À¤AiÀÄÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä® E¯ÁSÉAiÀÄ
¸ÀA¥ÀÆtð dªÁ¨ÁÝj ¤ÃrzÉ.
1. CªÀ¼ÀÄ ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁzÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß vÉÆÃj¹.
2. ¤ÃªÀÅ CªÀgÀ PÉ®¸ÀzÀ°è AiÀiÁªÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄAUÁt§ºÀÄzÀÄ?
3. vÀ£ßÀ PÉ®¸Àª£
À ÄÀ ß ¸ÀªÄÀ xÀðªÁV ¤ªÀð»¸À®Ä CªÀgÄÀ K£ÀÄ PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄw
î z
Û ÁÝg?É
4. ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è CªÀ¼À ¥ÁvÀæ JµÀÄÖ ªÀÄºÀvÀézÁÝVzÉ?

¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉÉÀ CzsÁåAiÀÄ
Directing
vÀ¼ª
À ÄÀ lÖzÀ £ÁAiÀÄPÀvéÀ -
É Ãqïð ªÉÆÃmÁgï PÀA¥À¤
¥sÆ
(Grassroot Leadership –
Ford Motro Co.)
7
À ÄÀ
¥s É Æ Ãqïð AiÀ i ÁªÁUÀ ® Æ ¸À ª À Ä xÀ ð
ªÀ å ªÀ ¸ ÁÜ¥À P À g À Ä ªÀ Ä vÀ Ä Û vÀ A vÀ æ d Õ g À £ À Ä ß DPÀ ¶ ð¹, F CzsÁåAiÀÄªÀ£ÄÀ ß C¨såÀ ¹¹zÀ §½PÀ, ¤ÃªÀÅ:
¥ÉÆÃ¶¹zÉAiÀiÁzÀgÀÆ, CzÀÄ §zÀ° KeÉAlgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ • ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£É ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀºÁgÀ
£ÁAiÀÄPÀjUÉ »ÃUÉ ªÀiÁqÀÄªÀ°è ¸ÉÆÃwzÉ. DzÀÝjAzÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è CzÀgÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸À
ªÁºÀ£À vÀAiÀiÁgÀPÀgÀ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ªÀÄgÀÄeÉÆÃqÀuÉAiÀÄ
§°èj.
CAUÀªÁV, ¥sÉÆÃqïð, £ÁAiÀÄPÀgÀ C¢üPÀ ¸ÀASÉåAiÀÄ
• ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß
¤ªÀiÁðtPÁÌV UÀA©üÃgÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À°è vÉÆqÀUÀÄwÛzÉ.
ªÀiÁUÀðzÀ²ð¸ÀÄªÀ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß w½AiÀÄ§°èj.
CzÀÄ ºÀ¼A É iÀÄ ¥ÀjPÀ®£ à UÉ ¼ À £À ÄÀ ß vÀ¯PÉ ¼É U
À ÁV¸À®Ä zsÊÉ AiÀÄð
• ªÉ Ä Ã°é Z ÁgÀ u É A iÀ Ä CxÀ ð ªÀ Ä vÀ Ä Û CzÀ g À
ªÀÄvÀÄÛ PË±À®å ºÁUÀÆ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ°è
¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj
UÁqs£ À AÀ ©PÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢ CzÀ£ÄÀ ß ¸Á¢ü¸§ À ®è ‘AiÉÆÃzs-À
• ¥ÉæÃgÉÃ¦¸ÀÄ«PÉAiÀÄ CxÀð ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀºÁgÀ
GzÀå«Ä ¸ÁºÀ¹UÀ¼À ¥Àq’É AiÀÄ£ÀÄß ¤«Äð¸À®Ä §AiÀÄ¸ÀÄwÛz.É
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ°è CzÀgÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß
¥sÆÉ Ãqïð ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 2500 ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ g À £
À ÄÀ ß,
«ªÀj¸À§°èj.
CªÀgÀ°è PÉÃªÀ® PÁæAwPÁgÀPÀ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ ªÀÄvÀÄÛ
• ªÀiÁ¸ÉÆèÃgÀªÀgÀ CUÀvÀåvÁ ªÀUÀð±ÉæÃtÂ ¹zÁÞAvÀ
±À§ÝÄ Às qÁgÀU¼ À ÄÀ ªÀiÁvÀª æ ® À zè ,É PÁæAwAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸® À Ä
CUÀvåÀ «gÀÄªÀ ¸Ázs£ À U
À ¼À £À ÄÀ ß ºÀAvÀ ºÀAvÀªÁV vÀÄA©¸À®Ä, ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ¹§âA¢UÀ¼À
vÀ£ßÀ £ÁAiÀÄPÀvéÀ C©üªÈÀ ¢Þ PÉÃAzÀz æ À £Á®ÄÌ PÁAiÀÄðPÀª æ ÄÀ UÀ¼° À è ¥ÉÃæ gÉÃ¦¸ÀÄ«PÉAiÀÄ°è CzÀgÀ C£À¬ é Ä¸ÀÄ«PÉU¼ À £À ÄÀ ß
- PÁå¥ïìmÆ É Ã£ï, C£ÀÄ¨s« À £ÁAiÀÄPÀ ¸ÀªÁ®Ä, ¥sÆ É Ãqïð w½AiÀÄÄ«j ªÀÄvÀÄÛ «ªÀj¸À§°èj.
ªÀåªº À ÁgÀ ¸ÀAWÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀªÀ GzÀåªÄÀ £ÁAiÀÄPÀ- MAzÀPÌÉ • ªÀåª¸ À ÁÜ¥PÀ g À ÄÀ vÀªÄÀ ä ¹§âA¢UÀ¼£ À ÄÀ ß ¥ÉÃæ gÉÃ¦¸ÀÄªÀ
PÀ¼ÄÀ »¸ÀÄwÛz.É EzÉÃ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°,è ªÀåªº À ÁgÀ £ÁAiÀÄPÀgÀ ºÀtPÁ¹£À ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¸ÉÃvÀgÀ GvÉÃÛ dPÀU¼ À £À ÄÀ ß
G¥ÀPÀæªÀÄzÀ ªÀÄÆ®PÀ «±ÀézÁzÀåAvÀ ªÉÃvÀ£À ¥ÀqÉªÀ «ªÀj¸À§°èj.
100,000 GzÉÆåÃVUÀ¼ÄÀ , ¤zsÁ£ÀUw À AiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj • £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ ¥ÀjPÀ®à£É ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ°è
¸ÀAªÀºÀ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæzsÁ£À UÀÄA¥ÀÄ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÉÆA¢UÉ CzÀgÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj.
¸ÀAAiÉÆÃf¸ÀÄªÀ, ªÀåªº À ÁgÀ-£ÁAiÀÄPÀvéÀ ±ÉÃæ tÂÃPÀgt À zÀAvÀºÀ • GvÀª Û ÄÀ £ÁAiÀÄPÀ£À UÀÄtUÀ¼£ À ÄÀ ß ªÀtð Â ¸À§°èj.
wÃªÀævÀgÀ UÀgÀrAiÀÄ°è ¨sÁUÀªÀ»¸À°zÁÝgÉ. • ¸ÀAWÀl£ÉU¼ À °À è O¥ÀZÁjPÀ ªÀÄvÀÄÛ C£Ë¥ÀZÁjPÀ
AiÀÄ±À¹é ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¸ÀÈ¶ÖUÉ vÀ¼ÀªÀÄlÖzÀ ¸ÀAªÀºÀ£ÀUÀ¼À §UÉÎ «ªÀj¸À§°èj: ªÀÄvÀÄÛ
£ÁAiÀÄPÀvÀéªÀÅ CvÀÄåvÀÛªÀÄ ªÁºÀPÀªÉAzÀÄ ¥sÉÆÃqïð • ¸ÀAWÀl£ÉU¼ À °À è ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¸ÀAªÀº£ À QÀ ÌgÄÀ ªÀ
¨sÁ«¸ÀÄvÀz Û .É CqÀZu À UÉ ¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ F CqÀZu À U É ¼À À ¤ªÁgÀuAÉ iÀÄ
http://www.fastcompany.com/online/33/ ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À§°èj.
ford.html zÀ ¯ÉÃR£ÀªÉÇAzÀjAzÀ C¼ÀªÀr¹PÉÆArzÉ.
£ÁAiÀÄPÀvÀézÀ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß J¯Áè ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ°è ºÀÄlÄÖºÁPÀÄªÀÅzÀÄ JµÀÄÖ ªÀÄÄRåªÁzÀÄzÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß ªÉÄÃ°£À

¥ÀæPÀgÀtªÀÅ w½¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ EvÀgÀgÀ£ÀÄß ªÀÄÄ£ÀßqÉ¸À§®è ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ AiÀiÁªÁUÀ®Æ §ºÀ¼À
¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrªÉ. NªÀð ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ vÀ£Àß C¢üÃ£À PÉ®¸ÀUÁgÀgÀ£ÀÄß ªÀÄÄ£ÀßqÉ¸À®Ä, ¥ÉæÃgÉÃ¦¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀÆáwð ¤ÃqÀ®Ä ºÁUÀÆ CªÀgÆ
É A¢UÉ ¸ÀÆPÀª
Û ÁV ¸ÀAªÀº£
À À £Àq¸
É ®
À Ä ««zsÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼£
À ÄÀ ß G¥ÀAiÉÆÃV¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É
¥À¸
æ ÄÀ ÛvÀ CzsÁåAiÀÄzÀ°è ZÀað¸À¯ÁVgÀÄªÀ F ªÀiÁUÀðUÀ¼£
À ÄÀ ß MmÁÖgA
É iÀiÁV ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÁAiÀÄð
JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
CxÀð (Meaning)
¸ÁªÀiÁ£Àå CxÀðzÀ°,è ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉ JAzÀgÉ d£ÀjUÉ PÉ®¸ÀU¼

À £
À ÄÀ ß ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀÆZÀ£U
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀiÁUÀðzÀ²ð¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. £ÀªÄÀ ä zÉÊ£ÀA¢£À fÃªÀ£z
À °
À è £ÁªÀÅ ºÀ®ªÀÅ ¸ÀAzÀ¨
À ð
Às UÀ¼£
À ÄÀ ß UÀªÄÀ ¤¸ÀÄvÉÃÛ ªÉ-ºÉÆÃmÉ¯ï
ªÀiÁ°ÃPÀ£Æ
É §â vÀ£ßÀ £ËPÀgj
À UÉ MAzÀÄ ¸ÀªiÀ ÁgÀA¨sª
À £
À ÄÀ ß ¸ÀAWÀn¸À®Ä ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÁVgÀÄªÀ ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¤zÉÃð²¸ÀÄªÀÅzÀÄ;
M§â CzsÁå¥PÀ À vÀ£ßÀ «zÁåyðUÉ ¤¢ðµÀÖ QæAiÀiÁAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉÆ½¸À®Ä ¤zÉÃð²¸ÀÄªÀÅzÀÄ; ¹¤ªÀiÁ
¤zÉÃð±ÀP£
À Æ
É §â vÀ£ßÀ PÀ¯Á«zÀjUÉ ¹¤ªÀiÁzÀ°è ºÉÃUÉ £Àn¸À¨ÃÉ PÉA§ÄzÀ£ÄÀ ß ¤zÉÃð²¸ÀÄªÀÅzÀÄ EvÁå¢. F J¯Áè
¸ÀAzÀ¨ð
Às UÀ¼°
À ,è PÉ®ªÀÅ ¥ÀÆªÀð¤zsð
À jvÀ GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À Ä ¤zÉÃð±À£ª
À £
À ÄÀ ß ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀz
Û É JA§ÄzÀ£ÄÀ ß £ÁªÀÅ
UÀªÄÀ ¤¸À§ºÀÄzÀÄ.
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ zÀÈ¶Ö¬ÄAzÀ, ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä d£ÀjUÉ ¸ÀÆZÀ£É,

ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À, ¸À®ºÉ, ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄAzÁ¼ÀvÀé ¤ÃqÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ PÉÃªÀ® ¸ÀAªÀºÀ£À ªÀiÁqÀÄªÀ QæAiÉÄAiÀiÁVgÀzÉ, CzÀÄ ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ, ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ, ªÀÄvÀÄÛ

£ÁAiÀÄPÀvÀézÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ E°è UÀªÀÄ¤¸À§ºÀÄzÀÄ. CzÀÄ ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ
¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðUÀ¼À°è MAzÁVzÉ. ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ fÃªÀ£ÀzÀÄzÀÝPÀÆÌ
£ÀqA
É iÀÄÄªÀ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀiðªÁVzÉ.
¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß PÉ¼ÀUÉ ZÀað¸À¯ÁVzÉ:
(1) ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ QæAiÉÄUÉ ZÁ®£É ¤ÃqÀÄvÀz

Û É (Directing initiates action): ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ
¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR PÁAiÀiðªÁVzÉ. ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è vÀ£ßÀ PÀvð
À ªÀåª£
À ÄÀ ß ¤ªÀð»¸ÀÄªÁUÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ,
¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ, ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ eÉÆvÉUÉ ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀ£Æ
À ß ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É
EvÀgÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÀÄ QæAiÉÄUÉ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¹zÀgÉ, ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è QæAiÉÄUÉ ZÁ®£É ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉ 233
(2) ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ¥Àw
æ ºÀAvÀz°
À è £ÀqAÉ iÀÄÄvÀz
Û É (Directing takes place at every
level): ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ, G£ÀßvÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÁ C¢üPÁj¬ÄAzÀ »rzÀÄ ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ£ÀªÀgÉUÉ,
¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀÄvÁÛ£É. ªÉÄÃ®¢üPÁj ªÀÄvÀÄÛ C¢üÃ£ÀgÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ½gÀÄªÀ J¯Áè PÀqÉUÀ¼À°è
¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ £ÀqA
É iÀÄÄvÀÛz.É
(3) ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤gÀAvÀgÀ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀiÁVzÉ (Directing is a continuous process): ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ

¤gÀAvÀgª
À ÁzÀ ZÀlÄªÀnPÉAiÀiÁVzÉ. CzÀÄ ¤ªÀðºÀuÁ ºÀÄzÉÝU¼
À £
À ÄÀ ß C®APÀj¸ÀÄªÀ ªÀåQÛU¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀjUÀtÂ¸z
À ,É ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
fÃªÀªiÀ Á£ÀzÄÀ zÀÝPÆ
À Ì £ÀqA
É iÀÄÄvÀz
Û .É E£ÉÆáÃ¹¸ï, mÁmÁ, ©ºÉZïEJ¯ï, ºÉZïJ¯ïJ¯ï£ÀAvÀºÀ ¸ÀA¸ÉÜU¼
À °
À è ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ
§zÀ¯ÁUÀÄvÁÛgÁzÀgÀÆ ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉAiÀÄÄvÀÛzÉ KPÉAzÀgÉ, ¤zÉÃð±À£À«®èzÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉAiÀÄ®Ä ¸ÁzsÀå«®è JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ UÀªÀÄ¤¸À§ºÀÄzÀÄ.
(4) ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ªÉÄÃ°¤AzÀ PÉ¼ÀPÉÌ ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ (Directing flows from top to bottom):
¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ªÉÆzÀ®Ä G£ÀßvÀ ºÀAvÀz°
À è ¥ÁægA
À ¨sU
À Æ
É ¼ÀÄv
î z
ÛÀ É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¹ÜPÀ ªÀUð
À ±ÉÃæ tÂAiÀÄ°è PÉ¼PÀ ÌÉ ZÀ°¸ÀÄvÀz
Û .É
CAzÀgÉ ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ vÀ£Àß ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ C¢üÃ£ÀjUÉ ¤zÉÃð±À£ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ vÀ£Àß ¸À«ÄÃ¥ÀzÀ
ªÉÄÃ®¢üPÁj¬ÄAzÀ ¸ÀÆZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄvÁÛ£É.
¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ (Importance of Directing )

¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ PÁAiÀÄðªÀÅ ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉ¬ÄAzÀ ¥ÁægAÀ ¨sª
À ÁUÀÄvÀz
Û É JA§ÄzÀjAzÀ CzÀgÀ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvAÉ iÀÄ£ÀÄß
CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ. ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå zsÉåÃAiÉÆÃzÉÝÃ±ÀUÀ¼À ¸ÁzsÀ£ÉUÉ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À
¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ d£ÀjUÉ K£ÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ, AiÀiÁªÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÃUÉ
ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉA§ÄzÀ£ÀÄß ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉ, vÀªÀÄä ¸ÀÆZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ AiÀÄxÁªÀvÁÛV PÁAiÀÄðUÀvÀªÁVgÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß
RavÀ¥Àr¹PÉÆ¼ÀÄîvÁÛgÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV, EzÀÄ ¸ÀA¸ÀÜÀÉAiÀÄ zÀPÀë ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÉ CUÀvÀåªÁzÀ
CA±ÀªÁVzÉ. ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄªÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ F PÉ¼ÀV£ÀAwªÉ:
1. ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ C¥ÉÃQëvÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ d£ÀgÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¸À®Ä

Û .É GzÁºÀgu
À U
É ,É M§â ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ vÀ£ßÀ C¢üÃ£ÀjUÉ ªÀiÁUÀðzÀ±ð
À £À ¤Ãr CªÀgÀ ¸ÀA±ÀAiÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß
¤ªÁj¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ, £ËPÀgÀjUÉ vÀªÀÄUÉ ¤ÃrzÀ PÉ®¸ÀzÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.
2. ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ £ËPÀgÀgÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßUÀ¼À£ÀÄß MUÀÆÎr¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw ªÀåQÛAiÀÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¥Àj±ÀæªÀÄªÀÅ

¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuU
É É PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É »ÃUÉ, CzÀÄ ªÀåQU
Û ¼
À ÄÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀU½
À UÉ
zÀÄrAiÀÄÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß SÁvÀj¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É GzÁºÀgu
À U
É ,É GvÀÛªÄÀ £ÁAiÀÄPÀvéÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉÆA¢gÀÄªÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ vÀ£ßÀ
C¢üÃ£À £ËPÀgÀjUÉ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ ¥Àj±ÀæªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄA¥ÀÄ ¥Àj±ÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ UÀÄj ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄvÀÛ ªÀÄÄ£ÀßqÉ¸ÀÄvÀÛªÉ
JA§ÄzÀ£ÄÀ ß ªÀÄ£Àªj
À PÉ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÁÛ£.É
3. ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj £ÁAiÀÄPÀvª
éÀ £
À ÄÀ ß MzÀV¹, £ËPÀgj
À UÉ vÀªÄÀ ä ¸ÀÄ¥ÀÛ ¸ÁªÀÄxÀåð
ªÀÄvÀÄÛ CºÀðvÉU¼
À £
À ÄÀ ß CjvÀÄPÉÆ¼À®
î Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É M§â GvÀª
Û ÄÀ £ÁAiÀÄPÀ£ÄÀ AiÀiÁªÁUÀ®Æ vÀ£ßÀ £ËPÀgg
À À ¸ÀÄ¥ÀÛ
¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¸À§®è ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ vÀªÄÀ ä ¸ÀA¥ÀÆtð ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß §¼À¹ PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ¥ÉÃæ gÉÃ¦¸À§®è.
4. ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è CUÀvÀå §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆ¼Àî®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ.

¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV, d£ÀgÄÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è §zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¥Àw
æ gÉÆÃ¢ü¸ÄÀ ªÀ ¥Àª
æ ÈÀ wÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛg.É ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
¤zÉÃð±À£ÀªÀÅ ¥ÉæÃgÉÃ¦¸ÀÄ«PÉ, ¸ÀAªÀºÀ£À ªÀÄvÀÄÛ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ ªÀÄÆ®PÀ EAvÀºÀ ¥ÀæwgÉÆÃzsÀªÀ£ÀÄß PÀrªÉÄªÀiÁqÀ®Ä
¸ÀºÁAiÀÄªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¸À®Ä CUÀvÀåªÁzÀ ¸ÀºÀPÁgÀªÀ£ÀÄß ¨É¼ÉÀ¸ÀÄvÀÛzÉ.
GzÁºÀgu
À U
É ,É M§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ¯ÉPÌÀ¥v
À z
æÀ À ºÉÆ¸À «zsÁ£Àª£
À ÄÀ ß C¼Àªr
À ¸À®Ä §AiÀÄ¹zÀg,É ¯ÉPÌÀ¥v
À z
æÀ À ¹§âA¢UÀ½AzÀ
¥ÁægÀA©üPÀ ¥ÀæwgÉÆÃzsÀªÀÅ §gÀ§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ CzÀgÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹, vÀgÀ¨ÉÃw ¤Ãr,
ºÉZÄÀ ª
Ñ j
À ¥Àw
æ ¥s®
À zÀ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÉ ¤ÃrzÀg,É £ËPÀgg
À ÄÀ §zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À £
À ÄÀ ß M¦àPÆ
É ¼À§
î ºÀÄzÀÄ ºÁUÀÆ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À Æ
É A¢UÉ
¸ÀºÀPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ.
5. ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ¹Ügv

À É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÄÀ vÉÆÃ®£Àª£
À ÄÀ ß vÀg®
À Ä ¸ÀºÁAiÀÄªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É
CzÀÄ d£ÀgÀ°è ¸ÀºÀPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞvÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛzÉ ºÁUÀÆ ««zsÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÀÄ, ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
«¨sÁUÀUÀ¼À°è ¸ÀªÀÄvÉÆÃ®£ÀªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ vÀvU À ÄÀ (Principles of Directing)

éÀ ¼
GvÀª
Û ÄÀ ºÁUÀÆ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀÅzÀg°
À è C£ÉÃPÀ ¸ÀAQÃtðvÉU¼
À ÄÀ M¼ÀUÆ
É ArgÀÄªÀ
PÁgÀt CzÉÆAzÀÄ ¸ÀªÁ°£À PÉ®¸ÀªÁVzÉ. M§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ªÉÊ«zsåÀ ªÄÀ AiÀÄ »£Éß¯É ªÀÄvÀÄÛ ¤jÃPÉU
ë ¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀÄªÀ
d£ÀgÆ
À j
Û .É EzÀÄ ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀÄ£ÀÄß dn®UÉÆ½¸ÀÄvÀz
Û .É PÉ®ªÉÇAzÀÄ ªÀiÁUÀðzÀ²ð
vÀvÀéUÀ¼ÀÄ ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. F vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß PÉ¼ÀUÉ ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV «ªÀj¸À¯ÁVzÉ:
1. UÀjµÀ× ªÀåQÛUv
À À PÉÆqÀÄUÉ (Maximum individual contribution): ¸ÁA¹ÜPÀ UÀÄjUÀ¼À ¸Ázs£
À U
É É ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
¥Àw
æ AiÉÆ§â ªÀåQA
Û iÀÄÄ vÀ£ßÀ UÀjµÀ× ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀ®Ä ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ vÀAvÀU
æ ¼
À ÄÀ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÉAzÀÄ
F vÀvÀéªÀÅ MvÁÛ¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ. CzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ zÀPÀëvÉUÁV £ËPÀgÀgÀ §¼ÀPÉAiÀiÁUÀzÀ ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆgÀUÉ¼ÉAiÀÄ¨ÉÃPÀÄ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ, ¸ÀÆPÀÛ DyðPÀ ªÀÄvÀÄÛ DyðPÉÃvÀgÀ ¥Àæw¥sÀ®UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀ GvÀÛªÀÄ ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ
¸ÀA¸ÉÜUÁV vÀ£ßÀ UÀjµÀ× ¥ÀA
À ÄÀ ß ªÀiÁqÀ®Ä £ËPÀg£
À £
À ÄÀ ß ¥ÉÃæ gÉÃ¦¸ÀÄvÀÛz,É KPÉA
À zÀgÉ vÀ£ßÀ ¥ÀA
æ iÀÄvÀßUÀ¼ÄÀ vÀ£U
À É ¸ÀÆPÀÛ
¥Àæw¥sÀ®ªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ JAzÀÄ DvÀ/DPÉ ¨sÁ«¸À§ºÀÄzÀÄ.
2. GzÉÝÃ±ÀU¼
À À ¸ÁªÀÄgÀ¸åÀ (Harmony of objectives): C£ÉÃPÀ ¨Áj £ËPÀgÀgÀ ªÉÊAiÀÄÄQÛPÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ w½zÀÄPÉÆArgÀÄªÀAvÀºÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÀÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ «gÀÄzÀÞªÁVgÀÄvÀÛªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ PÁtÄvÉÛÃªÉ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ, M§â £ËPÀgÀ£ÀÄ vÀ£Àß ªÉÊAiÀÄÄQÛPÀ CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊ¹PÉÆ¼Àî®Ä DPÀµÀðPÀ ªÉÃvÀ£À ªÀÄvÀÄÛ DyðPÀ
¥ÀA
æ iÉÆÃd£ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¤jÃQë¸§
À ºÀÄzÀÄ. ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ vÀ£ßÀ ¤jÃQëvÀ ¯Á¨sª
À £
À ÄÀ ß UÀ½¸À®Ä £ËPÀgj
À AzÀ ºÉa£
Ñ À GvÁàzPÀ v
À A
É iÀÄ£ÀÄß
¤jÃQë¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ, GvÀÛªÀÄ ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ £ËPÀgÀgÀ ¥Àæw¥sÀ® ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðzÀPÀëvÉUÀ¼ÀÄ MAzÀPÉÆÌAzÀÄ
¥ÀÆgÀPÀªÁVgÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ªÀÄ£ÀªÀjPÉ ªÀiÁr¹ ¸ÁªÀÄgÀ¸ÀåªÀ£ÀÄß GAlÄªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ.
3. KPÀgÆ
À ¥À DeÉÕ (Unity of Command): F vÀvéª
À ÅÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è M§â ªÀåQA
Û iÀÄÄ M§â ªÉÄÃ®¢üPÁj¬ÄAzÀ
ªÀiÁvÀª
æ ÃÉ ¸ÀÆZÀ£U
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀqA
É iÀÄ¨ÉÃPÉAzÀÄ MvÁÛ¬Ä¸ÀÄvÀÛz.É M§â¤VAvÀ ºÉa£
Ñ ª
À j
À AzÀ ¸ÀÆZÀ£U
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¥Àqz
É g
À ,É CzÀÄ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è UÉÆAzÀ®, ¸ÀAWÀµÀð ºÁUÀÆ CªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄvÀÛzÉ. F ¤AiÀÄªÀÄzÀ ¥Á®£ÉAiÀÄÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
¤zÉÃð±À£ª
À £
À ÄÀ ß SÁvÀj¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É
4. ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ vÀAvÀz
æ À ¸ÀÆPÀv
Û É (Appropriateness of direction technique): F vÀvÀézÀ
¥ÀæPÁgÀ, C¢üÃ£À £ËPÀgÀgÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼ÀÄ, ªÀÄ£ÉÆÃªÀÈwÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¸ÁAzÀ©üðPÀ ZÀ®PÀUÀ¼À
DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¤zÉÃð²¸ÀÄªÁUÀ, ¸ÀÆPÀÛªÁzÀ ¥ÉæÃgÀuÁvÀäPÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ vÀAvÀæªÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸À¨ÉÃPÀÄ.
GzÁºÀgu
À U
É ,É PÉ®ªÀÅ d£ÀjUÉ ºÀt ±ÀQAÛ iÀÄÄvÀ ¥ÉÃæ gÀPª
À ÁzÀg,É E£ÀÄß PÉ®ªÀjUÉ ªÀÄÄA§rÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¥ÉÃæ gÀPª
À ÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
5. ¤ªÀðºÀuÁ ¸ÀAªÀº£
À À (Managerial communication): ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è J¯Áè ºÀAvÀU¼À °
À £
è À ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥À£Á ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ ¤zÉÃð±À£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV¸ÀÄvÀÛzÉ. C¢üÃ£À £ËPÀgÀjUÉ ¸ÀA¥ÀÆtð ªÀÄ£ÀªÀjPÉ
ªÀiÁqÀ®Ä ¤zÉÃð±À£ÀªÀÅ ¸ÀàµÀÖ ¸ÀÆZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀªÁ¤¸À¨ÉÃPÀÄ. ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¥ÀæwQæAiÉÄ(feedback)AiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ,
C¢üÃ£À £ËPÀgg
À ÄÀ vÀªÄÀ ä ¸ÀÆZÀ£U
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¸Àµ
à Öª
À ÁV CxÀðªÀiÁrPÉÆArgÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ RavÀ¥r
À ¹PÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ.
6. C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ §¼ÀPÉ (Use of informal organisaton): ¥Àwæ O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è

C£Ë¥ÀZÁjPÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼ÀÄ EgÀÄvÀÛªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ w½zÀÄPÉÆArgÀ¨ÉÃPÀÄ.
CªÀ£ÀÄ CAvÀºÀ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹, CzÀ£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉUÁV §¼À¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ.
7. £ÁAiÀÄPÀvéÀ (Leadership): C¢üÃ£À £ËPÀggÀ £

À ÄÀ ß ¤zÉÃð²¸ÀÄªÁUÀ, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ GvÀÛªÄÀ £ÁAiÀÄPÀvéÀª£
À ÄÀ ß
§¼À¸À¨ÉÃPÀÄ. GvÀÛªÀÄ £ÁAiÀÄPÀvÀéªÀÅ C¢üÃ£À £ËPÀgÀgÀ°è ÇÀAvÀÈ¦ÛAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÆr¸ÀzÉ ¸ÀPÁgÁvÀäPÀ ¥ÀjuÁªÀÄªÀ£ÀÄß
©ÃgÀÄvÀz
Û .É
8. C£ÀÄ¥Á®£É (Follow through): PÉÃªÀ® DzÉÃ±À ¤ÃqÀÄ«PÉAiÀÄµÉÖÃ ¸ÁPÁUÀÄªÀÅ¢®è. ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ F
DzÉÃ±ÀU¼
À ÄÀ AiÀÄxÁªÀvÁÛV ¥Á®£ÉAiÀiÁVªÉAiÉÄÃ CxÀªÁ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÆ
À ¸ÀªÄÀ ¸ÉåUÀ¼ÄÀ JzÀÄgÁVªÉAiÉÄÃ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß
¤gÀAvÀgÀªÁV ¥Àj²Ã°¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ CzÀ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄwÛgÀ¨ÉÃPÀÄ. CªÀ±ÀåPÀvÉ¬ÄzÁÝUÀ ¤zÉÃð±À£ÀzÀ°è ¸ÀÆPÀÛ
§zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À £
À ÄÀ ß ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛz.É
¤zÉÃð±À£z À ÄÀ (Elements of Direction)

À À ªÀÄÆ¯ÁA±ÀU¼
¤zÉÃð±À£ÀzÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ zsÉåÃAiÉÆÃzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä d£ÀjUÉ ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À, vÀgÀ¨ÉÃw,

¸ÀÆZÀ£É, ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ, ªÀÄÄAzÁ¼ÀvÀé ¤ÃqÀÄ«PÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄÄA¢£À GzÁºÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀÄ¤¹.
(i) M§â ªÉÄÃ°éZÁgÀP£ À UÉ ZÀgQÀ AiÀÄAvÀ(æ Lathe machine)zÀ°è ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÁzÀ PÁAiÀiÁðZÀgu
À ÄÀ £ËPÀg¤ À U
É ¼
À À §UÉÎ
«ªÀj¸ÀÄvÁÛ£.É (ii) UÀtÂUÁjPÉ EAf¤AiÀÄgï£ÀÄ PÀ°èzÀÝ®Ä UÀtÂAiÀÄ°è PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄªÁUÀ C£ÀÄ¸Àj¸À¨ÉÃPÁzÀ ¸ÀÄgÀPÀëvÁ
JZÀj
Ñ PÉU¼
À À §UÉÎ «ªÀj¸ÀÄvÁÛ£.É (iii) ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ À ¤zÉÃð±ÀP£
À ÄÀ PÀA¥À¤AiÀÄ ¯Á¨sª
À £
À ÄÀ ß ºÉa¸
Ñ ®
À Ä ¤ÃrgÀÄªÀ PÉÆqÀÄUÉUÁV
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ j
À UÉ ¯Á¨sz
À °
À è ¥Á®£ÀÄß WÉÆÃ¶¸ÀÄvÁÛ£.É (iv) ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ /¼ÀÄ vÀ£ßÀ £ËPÀgj
À UÉ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ°è
¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæ ªÀ»¹ ¸ÀÆáwðAiÀÄ£ÀÄß vÀÄA§ÄvÁÛ£É/¼É.
¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ F J¯Áè GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ ºÁUÀÆ C£ÉÃPÀ EvÀgÀ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß

¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ªÀÄÆ¯ÁA±ÀUÀ¼ÉAzÀÄ «±Á®ªÁzÀ £Á®ÄÌ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼ÁV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ:
(i) ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ (ii) ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ (iii) £ÁAiÀÄPÀvÀé (iv) ¸ÀAªÀºÀ£À
¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ §UÉÎ ºÉZÀÄÑ w½zÀÄPÉÆ¼Àî®Ä F CA±ÀUÀ¼À PÀÄjvÀÄ «¸ÁÛgÀªÁV ZÀað¸À¯ÁVzÉ.
ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ (Supervision)
ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ ¥Àzª
À £
À ÄÀ ß JgÀqÄÀ jÃwAiÀÄ°è CxÉÊð¸À§ºÀÄzÀÄ. ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄzÁV, CzÀ£ÄÀ ß ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ
MAzÀÄ ªÀÄÆ¯ÁA±ÀªÉAzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÁV, ¸ÀAWÀl£Á ªÀUÀð±ÉæÃtÂAiÀÄ°è ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀgÀÄ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ
MAzÀÄ PÁAiÀÄðªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¸À§ºÀÄzÀÄ.
ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ MAzÀÄ ªÀÄÆ¯ÁA±ÀªÁV UÀªÀÄ¤¹zÁUÀ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ¥ÀæwAiÉÆ§â

ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ /¼ÀÄ vÀ£ßÀ C¢üÃ£Àg£
À ÄÀ ß ªÉÄÃ°éZÁj¸ÀÄvÁÛ£/É ¼É. F CxÀðzÀ°è ªÉÄÃ°éZÁgÀuAÉ iÉÄAzÀg,É C¥ÉÃQëvÀ GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß
¸Á¢ü¸®
À Ä £ËPÀgg
À À ¥ÀA
À ÄÀ ß ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼£
À ÄÀ ß ªÀiÁUÀðzÀ²ð¸ÀÄªÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÉÄAzÀÄ CxÉÊð¸À§ºÀÄzÀÄ.
CAzÀgÉ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼À CvÀÄåvª
ÛÀ ÄÀ §¼ÀPÉ ºÁUÀÆ PÁAiÀÄðUÀÄjUÀ¼À ¸Ázs£
À U
É ÁV C¢üÃ£ÀgÀ PÁAiÀÄðUÀ¼£
À ÄÀ ß ªÉÄÃ®Ä¸ÀÄª
Û Áj
ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀÅzÁVzÉ.
JgÀqÀ£ÉAiÀÄzÁV, ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ JAzÀgÉ, ¸ÀAWÀl£Á ªÀUÀð±ÉæÃtÂAiÀÄ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ ºÀAvÀzÀ°è ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ
ºÀÄzÉÝAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ, CAzÀgÉ PÁ«ÄðPÀ¤VAvÀ MAzÀÄ ºÀAvÀ ªÉÄÃ°gÀÄªÀ, M§â ªÉÄÃ°éZÁgÀP£
À ÄÀ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ PÁAiÀÄðªÉAzÀÄ
w½AiÀÄ§ºÀÄzÀÄ. ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ£À PÁAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæzÀ±Àð£À AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀA¸ÉÜUÉ §ºÀ¼À ªÀÄÄRåªÁVgÀÄvÀÛzÉ. KPÉAzÀgÉ
DvÀ PÁ«ÄðPÀjUÉ £ÉÃgÀªÁV ¸ÀA§A¢ü¹gÀÄvÁÛ£É. DzÀgÉ, EvÀgÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ PÉ¼ÀºÀAvÀzÀ PÁ«ÄðPÀgÉÆA¢UÉ £ÉÃgÀ
¸ÀA¥ÀPð
À ºÉÆA¢gÀÄªÀÅ¢®è.
ªÉÄÃ°éZÁgÀuAÉ iÀÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ (Importance of Supervision)
ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ªÉÊ«zsåÀ ªÄÀ AiÀÄ ¥ÁvÀU

æ ½
À AzÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀuA
É iÀÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvA
É iÀÄ£ÀÄß CjvÀÄPÉÆ¼À§
î ºÀÄzÀÄ.
EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÉ¼ÀUÉ «ªÀj¸À¯ÁVzÉ:
1. ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ£ÀÄ PÁ«ÄðPÀgÉÆA¢UÉ zÉÊ£ÀA¢£À ¸ÀA¥ÀPÀð ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉßÃºÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß Ej¹PÉÆ¼ÀÄîvÁÛ£É. M§â

GvÀª
Û ÄÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀP£
À ÄÀ PÁ«ÄðPÀjUÉ M§â ªÀiÁUÀðzÀ±ð
À PÀ, ¸ÉßÃ»vÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀvée
À ÁÕ¤AiÀÄAvÉ £Àqz
î ÁÛ£.É
2. ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ£ÀÄ £ËPÀgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ £ÀqÀÄªÉ MAzÀÄ PÉÆArAiÀÄAvÉ PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÁÛ£É. DvÀ
ªÀåª¸
À ÁÜ¥£
À A
É iÀÄ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß PÁ«ÄðPÀjUÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼
À £
À ÄÀ ß ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ j
À UÉ gÀªÁ¤¸ÀÄvÁÛ£.É
ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ£À F PÁAiÀÄðªÀÅ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÀÄ/£ËPÀgÀgÀ £ÀqÀÄ«£À vÀ¥ÀÄà UÀæ»PÉ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀAWÀµÀðUÀ¼À£ÀÄß vÀ¦à¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
3. ªÉÄÃ°éZÁgÀP£
À ÄÀ vÀ£ßÀ ¤AiÀÄAvÀt
æ zÀ°g
è ÄÀ ªÀ PÁ«ÄðPÀgÆ
É ¼ÀUÉ vÀAqÀzÀ KPÀvA
É iÀÄ£ÀÄß G½¸ÀÄªÀ°è ¥Àª
æ £
À ÄÀ ß
ªÀ»¸ÀÄvÁÛ£.É CªÀ£ÄÀ DAvÀjPÀ ¨sÃÉ zÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¤ªÁj¸ÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀg°
À è ¸ÁªÀÄgÀ¸åÀ ª£
À ÄÀ ß G½¸ÀÄvÁÛ£.É
4. ªÉÄÃ°éZÁgÀP£
À ÀÄ ¤zsÁðjvÀ UÀÄjUÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ£ÀÄß RavÀ¥r
À ¸ÀÄvÁÛ£.É DvÀ
PÁAiÀÄð¸Ázs£
À AÉ iÀÄ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄvî ÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ vÀ£ßÀ PÁ«ÄðPÀg£
À ÄÀ ß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¥ÉÃæ gÉÃ¦¸ÀÄvÁÛ£.É
5. ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ£ÀÄ PÁ«ÄðPÀjUÉ ªÀÄvÀÄÛ £ËPÀgÀjUÉ GvÀÛªÀÄ PÁAiÀÄð¤gÀvÀ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÁÛ£É. M§â

£ÀÄjvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁArvÀåªÀÅ¼Àî ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ£ÀÄ zÀPÀë PÁ«ÄðPÀgÀ vÀAqÀªÀ£ÀÄß gÀÆ¦¸À§®è.
6. ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ £ÁAiÀÄPÀvÀéªÀÅ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ PÁ«ÄðPÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄªÀ°è ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ.
GvÀÛªÀÄ £ÁAiÀÄPÀvÀé UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ£ÀÄ PÁ«ÄðPÀgÀ°è ºÉaÑ£À £ÉÊwPÀ ¸ÉÜöÊAiÀÄðªÀ£ÀÄß
¨É¼É¸À®Ä ¸ÁzsÀå.
7. M§â M¼ÉA
î iÀÄ ªÉÄÃ°éZÁgÀP£
À ÄÀ vÀ£ßÀ PÁ«ÄðPÀgÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß «±ÉÃè ¶¸ÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ ¥Àw
æ QæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÁÛ£.É
DvÀ PÁ«ÄðPÀjUÉ PÁAiÀÄðPË±À®åUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ¥Àr¸ÀÄªÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÁÛ£É.
ÇÀAvÀÈ¥ÀÛ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ £
À £
À ÄÀ ß ¤zÉÃð²¸ÀÄªÀÅzÀÄ
(Directing a Dissatisfied Manager)
gÀ²ä eÉÆÃ², ¥sÊÉ £ï ¥ÉÆq

æ PÀ ë£
À ïì ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ºÀvÄÀ Û ªÀµð
À UÀ¼À PÁ® f¯Áè ªÀiÁgÁl ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ g
À ÁVzÀÝgÄÀ .
CªÀgÄÀ vÀªÄÀ ä «¨sÁUÀª£
À ÄÀ ß GvÀª
Û ÄÀ ªÁV ¤ªÀð»¹zÀ ªÀåQA
Û iÀiÁV vÀªÄÀ ä ¸ÀºÆ
É ÃzÉÆåÃVUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÄÃ°éZÁgÀPj
À AzÀ
UÀÄgÀÄw¸À®ànÖzÀÝgÀÄ. DzÁUÀÆå, gÀ²äAiÀÄªÀgÀÄ M§â Cw ªÀÄºÀvÁéPÁAQëAiÀiÁVzÀÄÝ, G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÁ
ºÀÄzÉÝAiÀÄ£ÀÄß §AiÀÄ¸ÀÄwÛgÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¥ÀæwAiÉÆ§âgÀÆ w½¢zÀÝgÀÄ. vÀªÀÄä ªÀiÁgÁl ¥Àæw¤¢üUÀ¼À°è M§âgÀÄ GvÀÛªÀÄ
PÉ®¸À ªÀiÁrzÁUÀ, CzÀgÀ ºÉUÀÎ½PÉAiÀÄ£ÀÄß vÁªÀÅ ¥ÀqÉAiÀÄÄwÛzÀÝgÀÄ. DzÀgÉ, AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀªÀÄ¸Éå JzÀÄgÁzÀgÉ, CzÀÄ
vÀªÀÄä vÀ¥Àà®èªÉAzÀÄ ¨sÁ«¸ÀÄwÛzÀÝgÀÄ. M§â ªÀiÁgÁl ¥ÀæQæAiÀiÁ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ¤ªÀÈvÀÛgÁzÁUÀ, gÀ²äAiÀÄªÀgÀÄ D
ºÀÄzÉÝUÉ CfðAiÀÄ£ÀÄß ¸À°¹
è zÀgÄÀ . F ºÀÄzÉÝ ºÉÆA¢gÀÄªÀ dªÁ¨ÁÝj ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÄÀ ÄRåv¬
É ÄAzÁV, PÀA¥À¤AiÀÄªÀgÄÀ
¸ÀjAiÀiÁzÀ ºÀÄqÀÄPÁlªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀ®Ä ¤zsÀðj¹zÀÝgÀÄ. ºÀÄqÀÄPÁl ªÀÄÄPÁÛAiÀÄªÁzÁUÀ, D ¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß PÀA¥À¤AiÀÄ
ºÉÆgÀV£À M§â ªÀåQÛAiÀÄÄ vÀÄA§¨ÉÃPÉA§ ¤zsÁðgÀ ªÀiÁqÀ¯Á¬ÄvÀÄ. gÀ²äAiÀÄªÀgÄÀ NªÀð GvÀÛªÄÀ f¯Áè ªÀiÁgÁl
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÁVzÀÝgÀÆ, vÀªÀÄä ºÉÆ¸À ¸ÀºÉÆÃzÉÆåÃVUÀ¼ÉÆA¢UÉ PÉ®¸À ¤ªÀð»¸À®Ä vÉÆAzÀgÉUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆAzÀ§ºÀÄzÉ£ÀÄßªÀÅzÀÄ G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ MªÀÄävÀzÀ C©ü¥ÁæAiÀÄªÁVvÀÄÛ. CªÀgÀÄ EvÀgÀgÀ PÉ®¸ÀzÀ
ºÉUÎÀ ½PÉAiÀÄ£ÀÄß vÁªÉÃ ¥Àqz
É ÄÀ PÉÆAqÀg,É EvÀgÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ j
À UÉ ÇÀAvÉÆÃµÀ GAlÄªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EzÀjAzÀ
CªÀgÀ PÁAiÀÄðvÀvÀàgÀvÉUÉ ¸ÀªÀÄ¸ÉåAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÉAzÀÄ CªÀgÀÄ ¨sÁ«¹zÀgÀÄ.
gÀ²äAiÀÄªÀjUÉ EzÀjAzÀ §ºÀ¼À DWÁvÀªÁ¬ÄvÀÄ. CªÀgÀÄ §ºÀ¼À ¸ÀªÀÄAiÀÄ¢AzÀ F ºÀÄzÉÝAiÀÄ£ÀÄß

§AiÀÄ¹zÀÝgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÄÀ ß ¥ÀqA
É iÀÄÄªÀÅzÀPÁÌV vÀªÄÀ ä J¯Áè ±ÀQA
Û iÀÄ£ÀÄß ¸ÀªÄÀ ¦ð¹zÀÝgÄÀ . wÃgÁ ºÀvÁ±ÀgÁzÀ PÁgÀt
CªÀgÀ PÉ®¸ÀzÀ UÀÄtªÀÄlÖ QëÃtÂ¹vÀÄ. E¯ÁSÉAiÀÄÄ CªÀgÀ ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¹vÀÄ, CªÀjAzÁV
C®è. CªÀgÀ ¤zsÁðgÀU¼
À ÄÀ ¤zsÁ£ÀªÁUÀvÆ
É qÀVzÀªÅÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÁl ªÀg¢
À UÀ¼£
À ÄÀ ß vÀqª
À ÁV ¤ÃqÀ®Ä ¥ÁægA
À ©ü¹zÀgÄÀ .
CªÀgÀ ªÀiÁgÁl ¹§âA¢UÀ¼ÄÀ PÁAiÀÄðPÀª
ë ÄÀ vÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀÄªÀg¹
É zÀgÆ
À , CªÀjUÉ CzÀgÀ QÃwðAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqAÉ iÀÄ¯ÁUÀ°®è.
ºÉÆ¸À ªÀiÁgÁl ¥ÀæQæAiÀiÁ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ C¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ªÀ»¹PÉÆAqÁUÀ, AiÀiÁªÀ jÃw gÀ²äAiÀÄªÀgÀ£ÀÄß

GvÉÃÛ f¹ ªÉÆzÀ°£À PÁAiÀÄðPÀª
ë ÄÀ vÉAiÀÄ ªÀÄlÖPÌÉ CªÀg£
À ÄÀ ß vÀg§
À ºÀÄzÉ£ÄÀ ßªÀÅzÀÄ DvÀ JzÀÄj¹zÀ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼
À °
À è
MAzÁVvÀÄÛ. gÀ²äAiÀÄªÀgÀÄ §ºÀ¼À PÁ®¢AzÀ PÀA¥À¤AiÀÄ°èzÁÝgÉ DzÀgÉ, GvÀÛªÀÄªÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀAvÉ
DPÉAiÀÄ£ÀÄß GvÉÛÃf¸À®Ä K£ÁzÀgÀÆ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ CªÀgÀÄ UÀÄgÀÄw¹zÀgÀÄ.
¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÉ (Motivation)
gÀ²äAiÀÄªÀgÀ ¥ÀæPÀgÀtªÀÅ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðzÀ MAzÀÄ ªÀÄÄRåªÁzÀ ¸ÀvÀåªÀ£ÀÄß w½¸ÀÄvÀÛzÉ; AiÀiÁªÁUÀ®Æ

O¥ÀZÁjPÀ C¢üPÁgÀª£
À ÄÀ ß ZÀ¯Á¬Ä¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ¯ÃÉ £ËPÀgj
À AzÀ CvÀÄåvª
ÛÀ ÄÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ¥ÀqA
É iÀÄ®Ä ¸ÁzsåÀ ªÁUÀÄªÀÅ¢®è.
d£Àg£
À ÄÀ ß vÀªÄÀ äzÃÉ jÃwAiÀÄ°è ªÀwð¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄªÀ CA±À AiÀiÁªÀÅzÀÄ? PÉ®ªÀgÄÀ vÀªÄÀ UÉ ¸ÁªÀÄxÀåð«zÀÝgÆ
À , PÉ®¸À
ªÀiÁqÀ®Ä ¤gÁ¸ÀPÀÛgÁUÀÄªÀÅzÀÄ KPÉ? d£ÀgÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä K£ÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÀÄ?
F ¥Àæ±ÉßUÀ½UÉ GvÀÛj¸À®Ä M§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ d£ÀgÀ ªÀvÀð£ÉAiÀÄ PÁgÀtUÀ¼À §UÉÎ ¸ÀÆPÀëöä ¥ÀjeÁÕ£ÀªÀ£ÀÄß
¨É¼¹
É PÉÆ¼À®
î Ä ¥ÀA
æ iÀÄwß¸À¨ÃÉ PÀÄ. ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À Æ
É §â£ÄÀ CvÀå¢Pü À §zÀÞv¬
É ÄgÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ PÀµ¥
ÖÀ l
À ÄÖ zÀÄrAiÀÄÄªÀ ¹§âA¢AiÀÄ£ÀÄß
CxÀªÁ ¸ÉÆÃªÀiÁj, vÀ¦à¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ ªÀÄvÀÄÛ vÉÆÃjPÉAiÀÄ PÉ®¸ÀUÁgÀg£
À ÄÀ ß £ÉÆÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. vÀªÄÀ ä ¸ÁªÀÄxÀåðzÀµÄÀ Ö PÉ®¸À
ªÀiÁqÀ®Ä EZÉÒ¬Ä®èzÀ £ËPÀgÀgÉÆA¢UÉ K£ÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ DvÀ/DPÉ D±ÀÑAiÀÄð¥ÀqÀ§ºÀÄzÀÄ. ªÀÄ£ÀB±Á¸ÀÛçdÕgÀÄ
ºÉÃ¼ÀÄªÀAvÉ, d£ÀgÀÄ EZÁÒ¥ÀÆªÀðPÀªÁV PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄªÀAvÉ CªÀgÀ£ÀÄß ¥ÀæZÉÆÃ¢¸ÀÄªÀÅzÉÃ ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀiÁVzÉ.
FUÀ £ÁªÀÅ ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ PÀÄjvÀÄ ¸Àé®à w½AiÀÄ®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¸ÉÆÃt.
¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÉ (Motivation): ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÉ JAzÀgÉ PÁAiÀÄðªÀiÁqÀ®Ä CxÀªÁ ªÀÄÄAzÀÄªÀgAÉ iÀÄ®Ä ¥ÀZ
æ Æ
É ÃzÀ£É CxÀªÁ
¥ÉÃæ gÀu.É ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ zÀÈ¶Ö¬ÄAzÀ, ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÉ JAzÀgÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¤¢ðµÀÖ UÀÄjUÀ¼£
À Ä C¢üÃ£Àg£
À ÄÀ ß C¥ÉÃQë¹zÀ
jÃwAiÀÄ°è PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄ PÀÄjvÀÄ ZÀað¸ÀÄªÁUÀ, ¥Àg¸

À g
àÀ À ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ªÀÄÆgÀÄ ±À§ÝU¼
À £
À ÄÀ ß £ÁªÀÅ CxÉÊð¹PÉÆ¼À¨
Û É
- ¥ÉæÃgÀuÉ, ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉæÃgÀPÀ. EªÀÅUÀ¼À §UÉÎ w½zÀÄPÉÆ¼Àî®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¸ÉÆÃt.
¥ÉÃæ gÀuÉ (Motive): ¥ÉÃæ gÀuÉ JAzÀgÉ £Àqª

À ½
À PÉU¼
À £
À ÄÀ ß ®PÀëöåzÀ PÀqU
É É ±ÀQÛAiÀÄÄvÀUÆ
É ½¸ÀÄªÀ, ¸ÀQA
æ iÀÄUÉÆ½¸ÀÄªÀ CxÀªÁ
¸Àj¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀqÉ¸ÀÄªÀ DAvÀjPÀ ¹Üw. ¥ÉæÃgÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀåQÛUÀ¼À CUÀvÀåvÉUÀ½AzÀ ºÀÄnÖPÉÆ¼ÀÄîvÀÛªÉ. ¥ÉæÃgÀuÉAiÀÄ CjªÀÅ
ªÀåQA
Û iÀÄ°è ZÀq¥
À r
À PÉAiÀÄ£ÀÄß GAlÄªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É F ZÀq¥
À r
À PÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄUÉÆ½¸À®Ä PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ¥ÀZ
æ Æ
É Ã¢¸ÀÄvÀz
Û .É
GzÁºÀgÀuÉUÉ, DºÁgÀzÀ CUÀvÀå ºÀ¹ªÀ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄvÀÛzÉ. EzÀjAzÁV ªÀÄ£ÀÄµÀå DºÁgÀªÀ£ÀÄß ºÀÄqÀÄPÀÄvÁÛ£É. EAvÀºÀ
PÉ®ªÀÅ ¥ÉæÃgÀuÉUÀ¼ÉAzÀgÉ, ºÀ¹ªÀÅ, ¨ÁAiÀiÁjPÉ, ¸ÀÄgÀPÀëvÉ, ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ, ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À CUÀvÀå, ªÀÄ£ÀßuÉ EvÁå¢.
¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÉ (Motivation): ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄÄ, C¥ÉÃQë¹zÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä PÁAiÀÄðªÀiÁqÀÄªÀAvÉ d£ÀgÀ£ÀÄß

GvÉÛÃf¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ. ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄÄ d£ÀgÀ CUÀvÀåUÀ¼À£ÀÄß vÀÈ¦Û¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©¹zÉ.
¥ÉÃæ gÀPÀ (Motivator): ¥ÉæÃgÀPÀªÉAzÀgÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è d£ÀgÀ£ÀÄß GvÉÛÃf¸À®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄªÀ vÀAvÀæªÁVzÉ. d£ÀgÀÄ
vÀªÀÄä CvÀÄåvÀÛªÀÄ PÉÆqÀÄUÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀAvÉ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀ®Ä ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ªÉÃvÀ£À, ¨ÉÆÃ£À¸ï,
ªÀÄÄA§rÛ, ªÀÄ£ÀßuÉ, ¥Àæ±ÀA¸É, dªÁ¨ÁÝj EvÁå¢ ªÉÊ«zsÀåªÀÄAiÀÄ ¥ÉæÃgÀPÀUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄvÁÛgÉ.
¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄ ¥ÀjPÀ®à£ÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸À®Ä PÉ®ªÉÇAzÀÄ ªÁåSÉåUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄA¢£À ¨ÁPïì£À°è ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄ ªÁåSÁå£ÀU¼

À ÄÀ
(Definitions on Motivation)
¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ JAzÀgÉ C¥ÉÃQë¹zÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä d£ÀgÀ£ÀÄß QæAiÉÄUÉ ºÀÄjzÀÄA©¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
-«°AiÀÄA. f. ¸ËÌmï
¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÉÄAzÀgÉ vÀÄrvÀ, ¥ÀæªÀÈwÛ, D¸É, CPÁAPÉë, ¥ÀæAiÀÄvÀß CxÀªÁ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀgÀ £ÀqÀªÀ½PÉUÀ¼À£ÀÄß
¤zÉÃð²¸ÀÄªÀ, ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄªÀ CxÀªÁ «ªÀj¸ÀÄªÀ «zsÁ£ÀªÁVzÉ.
–ªÀiÁåPï ¥sg
À ÁèAqï
¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄÄ M§â ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ PÉ®¸ÀzÀ°è G½¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ ¸ÀAQÃtðªÁzÀ ±ÀQÛAiÀiÁVzÉ. CzÀÄ

ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄðzÉqÉUÉ £ÀqÉ¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ FUÁUÀ¯ÉÃ ¥ÁægÀA©ü¹gÀÄªÀ PÁAiÀÄð¥ÀxÀzÀ°è ªÀÄÄAzÀÄªÀgÉ¸ÀÄvÀÛzÉ.
-qÀÆå©£ï
¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuA
É iÀÄÄ fÃªÀ£Á±ÀåPÀ CxÀªÁ ªÀiÁ£À¹PÀ CUÀvåÀ vÉ CxÀªÁ PÉÆgÀv¬
É ÄAzÀ ¥ÁægA
À ¨sª
À ÁUÀÄªÀ ¥ÀQæ A
EzÀÄ UÀÄj CxÀªÁ GvÉÛÃdPÀzÀ GzÉÝÃ±À¢AzÀ £ÀqÀªÀ½PÉ CxÀªÁ ¥ÉæÃgÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ºÀÄnÖ¸ÀÄvÀÛzÉ.
-¥sq
æÉ ï ®ÆåxÀ£ïì
¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄ ®PÀëtUÀ¼ÄÀ (Features of motivation): ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄ ««zsÀ ªÁåSÁå£UÀ ¼À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀÈ¶ÖPÆ
É Ã£ÀU¼
À À
«±ÉÃè µÀuAÉ iÀÄÄ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄ F PÉ¼V
À £À ®PÀt
ë UÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀz
Û :É
i) ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄÄ MAzÀÄ DAvÀjPÀ ¨sÁªÀ£.É ªÀiÁ£Àª£

À À vÀÄrvÀ, ¥ÉÃæ gÀuU
É ¼
À ÄÀ , D¸ÉU¼
À ÄÀ , DPÁAPÉU
ë ¼
À ÄÀ , ¥ÀAæ iÀÄvÀßUÀ¼ÄÀ
CxÀªÁ CUÀvåÀ vU
É ¼
À ÄÀ DAvÀjPÀªÁVzÀÄÝ, CªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ £Àqª
À ½
À PÉU¼
æ Ás ªÀª£
À ÄÀ ß ©ÃgÀÄvÀª
Û .É GzÁºÀgu
À U
É ,É
d£ÀjUÉ ªÉÆÃmÁgï¨ÉÊPï, DgÁªÀÄzÁAiÀÄPÀ ªÀÄ£É, ¸ÀªiÀ ÁdzÀ°è UËgÀªÀ EvÁå¢ ¥ÀqAÉ iÀÄ¨ÉÃPÉA§ vÀÄrvÀ CxÀªÁ D¸É
EgÀ§ºÀÄzÀÄ. F vÀÄrvÀU¼
À ÄÀ M§â ªÀåQU
Û É DAvÀjPÀªÁVgÀÄvÀª
Û .É
ii) ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄÄ UÀÄj ¤zÉÃð²vÀ £Àqª

À ½
À PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÄÀ vÀz
Û .É GzÁºÀgu
À U
É ,É £ËPÀg£
À À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß
¸ÀÄzsÁj¸ÀÄªÀ GzÉÝÃ±À¢AzÀ DvÀ¤UÉ £ËPÀjAiÀÄ°è ªÀÄÄA§rÛAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. £ËPÀg£
À ÄÀ ªÀÄÄA§rÛAiÀÄ°è
D¸ÀP£
ÛÀ ÁVzÀÝg,É EzÀÄ DvÀ£°
À è PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄªÀ £Àqª
À ½
À PÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼¸
É ®
Û .É
iii) ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄÄ ¸ÀPÁgÁvÀäPª

À ÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ CxÀªÁ £ÀPÁgÁvÀäPª
À ÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀPÁgÁvÀäPÀ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄÄ ªÉÃvÀ£z
À °
À è
ºÉZ¼
ÑÀ ,À ªÀÄÄA§rÛ, ªÀiÁ£ÀåvÉ ªÀÄÄAvÁzÀ zs£
À ÁvÀäPÀ ¥Àw
æ ¥s®
À UÀ¼£
Û .É £ÀPÁgÁvÀäPÀ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄÄ £ÀPÁgÁvÀäPÀ
«zsÁ£ÀU¼
À ÁzÀ zÀAqÀ£,É ªÉÃvÀ£§
À rÛ ¸ÀÜVvÀ, ¨Ézj
À PÉ EvÁå¢UÀ¼£
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArgÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ C¥ÉÃQë¹zÀ jÃwAiÀÄ°è
M§â ªÀåQA
Û iÀÄÄ PÁAiÀÄð ªÀiÁqÀ®Ä ¥ÀZ
æ Æ
É Ã¢¸ÀÄvÀz
Û .É
iv) ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄÄ ¸ÀAQÃtð ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀiÁVzÉ. ªÀåQU

Û ¼
À ÄÀ vÀªÄÀ ä ¤jÃPÉU
ë ¼
À ÄÀ , UÀ»
æ PÉU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àwæ QæAiÉÄUÀ¼°
À è ©ü£ßÀ ªÁVgÀÄvÁÛg.É
AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄ «zsª
À ÅÀ J¯Áè ¸Àz¸
À åÀ gÀ ªÉÄÃ¯É KPÀjÃwAiÀÄ ¥À¨
æ Ás ªÀª£
À ÄÀ ß ©ÃgÀ¯ÁgÀzÄÀ .
¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄ ¥ÀQæ Aæ iÉÄ (Motivation process): ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀÄÄ ªÀiÁ£ÀªÀ CUÀvåÀ vUÉ ¼À À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©¹zÉ.
¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄªÀ ¸Àg¼
À À ªÀiÁzÀjAiÉÆAzÀ£ÄÀ ß PÉ¼U
À É ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
F GzÁºÀgu
À AÉ iÀÄÄ ªÀiÁ£ÀªÀ CUÀvåÀ vU
É ¼
À £
À ÄÀ ß vÀÈ¦ÛUÆ
É ½¸ÀÄªÀ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄvÀz
Û .É gÁªÀÄÄ ¨É¼V
À Î£À G¥ÁºÁgÀª£
À ÄÀ ß
ªÀiÁrgÀzÀ PÁgÀt ºÀ¹¢zÁÝ£.É C¥ÀgÁºÀß 1.00 UÀAmÉAiÀÄ ºÉÆwÛUÉ DvÀ ZÀq¥
À r
À ¸À¯ÁgÀA©ü¹, wAr CxÀªÁ HlªÀ£ÄÀ ß
ºÀÄqÀÄPÀÄvÁÛ gÀ¸A
ÛÉ iÀÄ°è £ÀqAÉ iÀÄ®Ä ¥ÁægAÀ ©ü¹zÀ. 2 Q.«ÄÃ.£ÀµÄÀ Ö £ÀqAÉ iÀÄÄªÁUÀ DvÀ¤UÉ gÀÆ.10 PÉÌ gÉÆÃn ªÀÄvÀÄÛ zÁ¯ï
¹UÀÄªÀ ºÉÆÃmÉ¯Æ
É AzÀÄ PÁtÂ¹vÀÄ. DvÀ£°
À è PÉÃªÀ® gÀÆ.15 EzÀÄÝzj
À AzÀ gÀÆ.10 PÉÆlÄÖ vÀÈ¦ÛAiÀiÁV HlªÀ£ÄÀ ß ªÀiÁrzÀ.
HlªÀ£ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ PÉÆAqÀ §½PÀ DvÀ¤UÉ ±ÀQÛ ªÀÄgÀ½ §AzÀAvÉ ¨sÁ¸ÀªÁ¬ÄvÀÄ.
ªÀåQA
Û iÀÄ ÇÀAvÀÈ¥ÀÛ CUÀvåÀ vÉ DvÀ£°
À è MvÀq
Û ª
À £
À ÄÀ ß ºÀÄnÖ¹, DvÀ£/À DPÉAiÀÄ ¥Àª
æ ÈÀ wÛU¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀZ
æ Æ
É Ã¢¸ÀÄvÀz
Û .É F ¥Àª
æ ÈÀ wÛU¼
À ÄÀ
CAvÀºÀ CUÀvåÀ vAÉ iÀÄ£
À ÄÀ ß ¸ÀAvÀÈ¦ÛUÆ
É ½¸À®Ä ºÀÄqÀÄPÁlzÀ £Àqª
À ½
À PÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÀÈ¶Ö¸ÄÀ vÀª
Û .É EAvÀºÀ CUÀvåÀ vAÉ iÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊ¹zÁUÀ,
ªÀåQA
Û iÀÄÄ MvÀq
Û ¢
À AzÀ ©qÀÄUÀqÉ ºÉÆAzÀÄvÁÛ£.É
ÇÀAvÀÈ¥ÀÛ CUÀvåÀ vÉ
↓
MvÀq
Û À
¥Àª
æ ÈÀ wÛU¼
À ÄÀ
ºÀÄqÀÄPÁlzÀ £Àqª
À ½
À PÉ
¥ÀÆgÉÊ¹zÀ CUÀvåÀ vÉ
MvÀÛqz
À °
À è E½PÉ
¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ (Importance of motivation): mÁmÁ ¹ÖÃ¯ï£À GzÁºÀgÀuÉAiÀÄ°è ¤zÉÃð±À£À,
¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj £ÁAiÀÄPÀvÀé ºÉÃUÉ PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄ£ÀßqÉ¹ªÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ PÀAr¢ÝÃj.
PÀA¥À¤AiÀÄ°ègÀÄªÀ ¸ÀAªÀºÀ£À ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼ÀÆ ¸ÀºÀ £ËPÀgÀjUÉ vÀªÀÄä UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¥ÉÆæÃvÁìºÀ ¤ÃrªÉ.
↓
mÁmÁ ¹ÖÃ¯ï£À°è £ËPÀgg
À £
À ÄÀ ß ¥ÉÃæ gÉÃ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ
(Motivating Employees in Tata Steel)
mÁmÁ ¹ÖÃ¯ï£À°è ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuA

É iÀÄ ªÀÄlÖª£
À ÄÀ ß ªÀÄvÀÄÛ ¤zsÁðgÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ°è C¢üPÁjUÀ¼À ¨sÁUÀª»
À ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ««zsÀ G¥ÀPª
æÀ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼À¯
î ÁUÀÄwÛz-
É ªÀåQv
Û éÀ C©üªÈÀ ¢Þ PÁAiÀÄðPÀª
æ ÄÀ UÀ¼À O¥ÀZÁjPÀ «zsÁ£ÀU¼
À À
ªÀÄÆ®PÀ vÀgÀ¨ÉÃwUÉ ºÉaÑ£À ¥ÉÆæÃvÁìºÀ, ¥Àæw¨sÁ «ªÀÄ±Éð ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄð DªÀvÀð£À «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ, PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉ
¤ªÀðºÀuÁ ªÀåª¸
À ÜÉ UÉ ¸ÀAAiÉÆÃfvÀ ¥ÀjºÁgÀ, O¥ÀZÁjPÀ ¥ÀÄgÀ¸ÁÌgÀ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉ ªÀåª¸
À ÜÉ , ªÀiË®åªiÀ Á¥À£z
À Æ
É A¢UÉ
eÉÆÃr¸À®àlÖ CjªÀÅ ¤ªÀðºÀuÁ ªÀåªÀ¸ÜÉ , UÀÄtªÀÄlÖ ªÀÈvÀÛU¼
À °
À è £ÁAiÀÄPÀvéÀ CªÀPÁ±ÀU¼
À ÄÀ , ¤gÀAvÀgÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ
ªÀiË®å EAf¤AiÀÄjAUï PÁAiÀÄðPÀª
æ ÄÀ UÀ¼ÄÀ , £ËPÀgg
À À ¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ PÁ¼ÀfUÀ¼£
À ÄÀ ß GzÉÝÃ²¸ÀÄªÀ O¥ÀZÁjPÀ ªÀÄvÀÄÛ
D£ï¯ÉÊ£ï ¸ÀAªÁzÀU¼
À À ªÀÄÆ®PÀ CvÀåAvÀ ¥ÁgÀz±
À ð
À PÀ ªÀÄvÀÄÛ «±Áé¸ÁºÀð §ºÀÄ¥ÀxÀ ¸ÀAªÀº£
À Á ªÀåª¸
À ÜÉ , «ÃrAiÉÆÃ
PÁ£ÀágÉ¤ìAUï, “JA.r. D£ï¯ÉÊ£ï”, »jAiÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÉÆA¢UÉ «±ÉÃµÀ ¸ÀAªÁzÀ, ¸À¨sÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÀªÉÄäÃ¼À£ÀUÀ¼ÀÄ,
«ZÁgÀ ¸ÀAQgÀtUÀ¼ÄÀ , EvÁå¢. F G¥ÀPª
æÀ ÄÀ UÀ¼ÄÀ mÁmÁ ¹ÖÃ¯ï£À°è KPÀgÆ
À ¥ÀzÀ ºÁUÀÆ UÀÄj-PÉÃA¢ævÀ vÀAqÀª£
À ÄÀ ß
¤«Äð¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁrªÉ ªÀÄvÀÄÛ D ªÀÄÆ®PÀ PÀA¥À¤AiÀÄ zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£ÀPÉÌ ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ §zÀÞvÉAiÀÄ£ÀÄß
ºÉaÑ¹ªÉ. £ËPÀgÀjUÉ ¥Áæw¤¢üPÀ ¤ªÀðºÀuÁ DzsÁgÀzÀ°è UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¥ÀæZÉÆÃ¢¹zÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À
ªÀiÁ°ÃPÀvéÀPÌÉ ªÀÄÄ£ÀßqÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃrzÉ.
mÁmÁ¹ÖÃ¯ï, PÁAiÀÄð ¸ÁévÀAvÀæöå, £Á«Ã£ÀåvÉAiÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöå ªÀÄvÀÄÛ PÉÆ£ÉUÉ, ÇÀ¥sÀ®vÉAiÀÄ ¸ÁévÀAvÀæöåªÀ£ÀÆß ¸ÀºÀ
¥ÀZ
æ ÄÀ gÀ¥r
À ¸ÀÄªÀ PÀA¥À¤AiÀiÁVzÉ. CzÀÄ vÀéjvÀ, ªÉÃUÀªÁzÀ, DzsÄÀ ¤PÀ ªÀÄvÀÄÛ zÀÆgÀz²
À ðvÀézÀ PÀA¥À¤AiÀiÁVzÀÄÝ, ¸ÀÄ¹ÜgÀ
C©üªÀÈ¢Þ ¥ÀxÀzÀ°èzÉ. PÀA¥À¤AiÀÄÄ vÀ£Àß GvÁàzÀ£Á ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À°è ªÀÄvÀÄÛ GvÁàzÀ£Á ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ vÀAvÀæeÁÕ£ÀzÀ°è
PÁæAwPÁj §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß PÀArzÉ. F §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ, AiÀÄÄªÀ £ËPÀgÀgÀ PÁAiÀÄð ºÁUÀÆ IT DzsÁjvÀ
ªÀåªÀ¸ÜÉ U¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ AiÀiÁAwæÃPÀgt
À zÀ G£ÀßvÀ ºÀAvÀU¼
À £
À ÄÀ ß Dzsj
À ¹zÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ°è ºÉÆ¸À ¸ÀªÁ®ÄUÀ¼£
À ÄÀ ß
JzÀÄj¸À®Ä ºÉa£
Ñ À CªÀPÁ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÀÈ¶Ö¹ªÉ. EªÉ®èªÇÀ F PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß CvÀåAvÀ PÀrªÉÄ ªÉZz
ÑÀ À ¹ÖÃ¯ï GvÁàzPÀ À
PÀA¥À¤UÀ¼¯
À Æ
É A
è zÁV¹zÉ ªÀÄvÀÄÛ dUÀw£
Û À CvÀÄåvÌÀøµÀÖ “eÁUÀwPÀ UÀÄtªÀÄlÖ”zÀ ¹ÖÃ¯ï vÀAiÀiÁgÀPg
À °
À è KPÉÊPÀ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ
PÀA¥À¤AiÉÄAzÀÄ ‘eÁUÀwPÀ ¹ÖÃ¯ï qÉÊ£Á«ÄPïì’ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ UÀÄgÀÄw¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁrzÉ. mÁmÁ ¹ÖÃ¯ïì zÀÈqsÀ £ÁAiÀÄPÀvÀé
C©üªÀÈ¢Þ ¥ÀzÀÞwUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ vÀ£Àß £ÁAiÀÄPÀvÀéªÀ£ÀÄß PÉÃA¢æÃPÀj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä §AiÀÄ¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ
PÀA¥À¤UÀ½UÉ ªÀÄÄRå PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀ C¢üPÁj(CEO)UÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄvÀÛzÉ.
http://www.tata.com/tata_steel/releases/20030829.htm
¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄÄ ¥ÁæªÀÄÄRåªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¸À®ànÖzÉ. KPÉAzÀgÉ CzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À

CUÀvÀåªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÆgÉÊ¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ vÀ£ÀÆä®PÀ CªÀgÀ PÁAiÀÄðvÀvÀàgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É EzÉÃ PÁgÀtPÁÌV ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ««zsÀ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÁ PÁAiÀÄðPÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß
C©üªÈÀ ¢Þ¥r
À ¸ÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ PÉÆÃlåAvÀgÀ gÀÆ¥Á¬ÄUÀ¼£
À ÄÀ ß F PÁAiÀÄðPÀª
æ ÄÀ UÀ¼À ªÉÄÃ¯É RZÀÄð ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuA
É iÀÄ
¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß F PÉ¼ÀV£À ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ «ªÀj¸À§ºÀÄzÀÄ:
(i) ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuA

É iÀÄÄ £ËPÀgg
À À ºÁUÀÆ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ªÀÄlÖª£
À ÄÀ ß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É
¸ÀjAiÀiÁzÀ ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄÄ £ËPÀgÀgÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ, CªÀgÀÄ vÀªÀÄä ¸ÀA¥ÀÆtð ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß vÀªÀÄä
PÉ®¸ÀzÀ°è C¥ÉÃQëvÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄvÁÛgÉ. ¸ÀAvÀÈ¥ÀÛ £ËPÀgÀ£ÉÆ§â JA¢UÀÆ ¤jÃQëvÀ
PÁAiÀÄðvÀvÀàgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ§®è£ÀÄ. ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉUÉÆ¼À¥ÀlÖ £ËPÀgÀgÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ zsÉåÃAiÉÆÃzÉÝÃ±ÀUÀ½UÉ vÀªÀÄä UÀjµÀ×
¥ÀAæ iÀÄvÀßªÀ£ÄÀ ß PÉÆqÀÄUÉAiÀiÁV ¤ÃqÀÄªÀÅzÀjAzÀ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è£À GvÀª
Û ÄÀ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄÄ ºÉa£
Ñ À ªÀÄlÖzÀ PÁAiÀÄðvÀvg
àÀ v
À AÉ iÀÄ£ÀÄß
¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
(ii) ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄÄ £ËPÀgÀgÀ £ÀPÁgÁvÀäPÀ CxÀªÁ ¤gÁ¸ÀPÀÛ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀPÁgÁvÀäPÀ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀªÁV
¥ÀjªÀwð¹, ¸ÁA¹ÜPÀ zsåÉ ÃAiÉÆÃzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À Ä ¸ÀºÁAiÀÄªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É GzÁºÀgu
À U
É ,É M§â £ËPÀg¤
À UÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ
¥Àæw¥sÀ® zÉÆgÀPÀ¢zÀÝ°è, DvÀ vÀ£Àß PÁAiÀÄðzÀ°è ¤gÁ¸ÀPÀÛ CxÀªÁ £ÀPÁgÁvÀäPÀ ªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÀ§ºÀÄzÀÄ.
MAzÀÄ ªÉÃ¼É DvÀ¤UÉ ¸ÀÆPÀÛ ¥Àw
æ ¥s®
À ¤Ãr, ªÉÄÃ°éZÁgÀPg
À ÄÀ ¸ÀPÁgÁvÀäPÀ ¥ÉÆÃæ vÁìºÀ ªÀÄvÀÄÛ M¼ÉîAiÀÄ PÉ®¸ÀPÁÌV ªÉÄZÀÄU
Ñ É
¤ÃrzÀgÉ, DvÀ ¤zsÁ£ÀªÁV vÀ£Àß PÁAiÀÄðzÀ°è ¸ÀPÁgÁvÀäPÀ ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¹PÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ.
(iii) ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄÄ GzÉÆåÃV §zÀ¯ÁªÀuÉ(employee turnover)AiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ vÀ£ÀÆä®PÀ

ºÉÆ¸À £ÉÃªÀÄPÁw ªÀÄvÀÄÛ vÀg¨
À ÃÉ wAiÀÄ ªÉZª
ÑÀ £
À ÄÀ ß G½¸ÀÄvÀz
Û .É C¢üPÀ ¥Àª
æ iÀ ÁtzÀ GzÉÆåÃV §zÀ¯ÁªÀuA
É iÀÄ §ºÀÄªÀÄÄRå
PÁgÀtªÉAzÀgÉ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuA
É iÀÄ PÉÆgÀv.É ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ £ËPÀgg
À À ¥ÉÃæ gÀuÁvÀäPÀ CUÀvåÀ vÉU¼
À £
À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¹zÀgÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆPÀÛ
GvÉÃÛ d£ÀU¼
À £
À ÄÀ ß MzÀV¹zÀg,É £ËPÀgg
À ÄÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ©qÀÄªÀ §UÉÎ aAw¸À¯ÁgÀgÄÀ . ºÉa£
Ñ À ¥Àª
æ iÀ ÁtzÀ §zÀ¯ÁªÀu¬
É ÄAzÀ
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ºÉÆ¸À £ÉÃªÀÄPÁw ªÀÄvÀÄÛ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ ºÉZÀÄÑªÀj ºÀt, ¸ÀªÀÄAiÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæAiÀÄvÀßzÀ «¤AiÉÆÃV¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄÄ EAvÀºÀ ªÉZÀÑªÀ£ÀÄß G½¸À®Ä
¸ÀºÁAiÀÄªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. C®èzÉ ¥Àæw¨sÁ¤évÀ d£ÀgÀ£ÀÄß ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è G½¹PÉÆ¼Àî®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
(iv) ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è UÉÊgÀÄºÁdgÁUÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß vÀVÎ¸ÄÀ vÀz

Û .É UÉÊgÀÄºÁdgÁUÀÄ«PÉUÉ PÉ®ªÉÇAzÀÄ PÁgÀtUÀ¼AÉ zÀg,É
PÀ¼À¥É PÁAiÀÄð¸ÀÜ¼À ¹ÜwUÀ¼ÀÄ, ÇÀªÀÄ¥ÀðPÀ ¥Àæw¥sÀ®, UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÉÆgÀvÉ, ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀºÉÆÃzÉÆåÃVUÀ¼ÉÆA¢UÉ PÀ¼À¥É ¸ÀA§AzsÀ EvÁå¢. ¸ÀÆPÀÛ ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ªÀÄÆ®PÀ F J¯Áè PÉÆgÀvÉUÀ¼À£ÀÄß
¸Àj¥Àr¸À§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuA
É iÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀÅzÀjAzÀ, PÉ®¸ÀªÅÀ DºÁèzPÀ g
À ª
À ÁVgÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÄÀ
PÉ®¸ÀPÉÌ ¤AiÀÄ«ÄvÀªÁV ºÁdgÁUÀÄvÁÛgÉ.
(v) ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄÄ, d£ÀjAzÀ ºÉaÑ£À ¥ÀæwgÉÆÃzsÀUÀ½®èzÀAvÉ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄ®°vÀªÁV C¼ÀªÀr¹PÉÆ¼Àî®Ä

ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è C¼ÀªÀr¸À¯ÁUÀÄªÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ½UÉ
¥ÀæwgÉÆÃzsÀUÀ¼ÀÄ §gÀ§ºÀÄzÀÄ. MAzÀÄ ªÉÃ¼É ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ £ËPÀgÀjUÉ ¸ÀÆavÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼ÀÄ ºÉZÀÄÑªÀj ¥Àæw¥sÀ®
vÀgÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ªÀÄ£ÀªÀjPÉ ªÀiÁrzÀgÉ, CªÀgÀÄ D §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À£ÀÄß M¦àPÉÆ¼Àî®Ä ¹zÀÞgÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
ªÀiÁ¸ÉÆÃè gÀªg
À À ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄ CUÀvåÀ vÁ ªÀUð
À ±ÉÃæ tÂ ¹zÁÞAvÀ (Maslow’s Need Hierarchy Theory of
Motivation): ¥ÉÃæ gÉÃ¥
À u
À A
É iÀÄÄ CvÀåAvÀ ¸ÀAQÃtðªÁVgÀÄªÀÅzÀjAzÀ, ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀA±ÉÆÃzsPÀ g
À ÄÀ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuA
É iÀÄ §UÉÎ
««zsÀ DAiÀiÁªÀÄUÀ½AzÀ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÁÝgÉ ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÉÇAzÀÄ ¹zÁÞAvÀUÀ¼À£ÀÄß C©üªÀÈ¢Þ ¥Àr¹zÁÝgÉ. F
¹zÁÞAvÀU¼
À ÄÀ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuA
É iÀÄ «zÀåªiÀ Á£ÀzÀ w¼ÀÄªÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼¸
É ®
À Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀª
Û .É CªÀÅUÀ¼°
À è ªÀiÁ¸ÉÆÃè gÀªg
À À
CUÀvÀåvÁ ªÀUÀð±ÉæÃtÂ ¹zÁÞAvÀªÀÅ ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄ CxÉÊð¸ÀÄ«PÉUÉ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀªÉAzÀÄ ¥ÀjUÀtÂ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. £ÁªÀÅ
EzÀ£ÀÄß «¸ÁÛgÀªÁV ¥Àj²Ã°¸ÉÆÃt.
ºÉ¸ÀgÁAvÀ ªÀÄ£ÀB±Á¸ÀÛçdÕgÁzÀ C§æºÁA ªÀiÁ¸ÉÆèÃgÀªÀgÀÄ 1943gÀ°è ¥ÀæPÀn¹zÀ ±ÉæÃµÀ× PÀÈwAiÀÄ°è ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄ
¹zÁÞAvÀzÀ ªÀÄÆ¯ÁA±ÀUÀ¼À §UÉÎ «ªÀj¹zÁÝgÉ.
CªÀgÀ ¹zÁÞAvÀªÅÀ ªÀiÁ£ÀªÀ CUÀvåÀ vU

É ¼
À À ªÉÄÃ¯É DzsÁjvÀªÁVzÉ. CªÀgÄÀ ¥Àw
æ AiÉÆ§â ªÀiÁ£Àª£
À °
À è LzÀÄ CUÀvåÀ vU
É ¼
À À
ªÀUÀð±ÉæÃtÂ EgÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß UÀªÀÄ¤¹zÁÝgÉ. CªÀÅUÀ¼ÉÀAzÀgÉ:
1. ªÀÄÆ® zÉÊ»PÀ CUÀvåÀ vÉU¼

À ÄÀ (Basic Physiological Needs): F CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ ±ÉæÃtÂAiÀÄ°è CvÀåAvÀ
ªÀÄÆ® CUÀvÀåvÉUÀ¼ÁVªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæxÀ«ÄPÀ CUÀvÀåvÉUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹ªÉ. ºÀ¹ªÀÅ, ¨ÁAiÀiÁjPÉ, EgÀ®Ä ªÀÄ£É,
¤zÉæ ªÀÄvÀÄÛ ¯ÉÊAVPÀvÉ F CUÀvåÀ vU
É ½
À UÉ PÉ®ªÉÇAzÀÄ GzÁºÀgu
À U
É ¼
À ÁVªÉ. ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ £É¯AÉ iÀÄ°,è ªÀÄÆ®ªÉÃvÀ£ª
À ÅÀ
F CUÀvÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊ¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
2. ¸ÀÄgÀPëÀ vÉ/¨sz
À v
æÀ AÉ iÀÄ CUÀvåÀ vÉU¼
À ÄÀ (Safety/Security Needs): F CUÀvåÀ vUÉ ¼
À ÄÀ ¨sËwPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁªÀ£ÁvÀäPÀ
ºÁ¤UÀ½AzÀ ¨sz
À v
æÀ É ªÀÄvÀÄÛ gÀPu
ëÀ A
É iÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛª.É GzÁºÀgu
À U
É ¼
À ÄÀ : £ËPÀjAiÀÄ ¨sz
À v
æÀ ,É DzÁAiÀÄzÀ ¹Ügv
À ,É
¦AZÀtÂ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ EvÁå¢.
3. ¸ÉÃ¥ÀðqÉ/¨ÁAzsª
À åÀ zÀ CUÀvåÀ vÉU¼
À ÀÄ (Affiliation/Belongingness Needs): F CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ ¦æÃw,
DwäÃAiÀÄvÉAiÀÄ ¨sÁªÀ, ¹éÃPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉßÃºÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹ªÉ.
4. ¥ÀæwµÉ×AiÀÄ CUÀvåÀ vÉU¼

À ÄÀ (Esteem Needs): EªÀÅ ¸Áé©üªÀiÁ£À, ¸ÁéAiÀÄvÀÛvÉAiÀÄ ¸ÁÜ£ÀªÀiÁ£À, UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉ
ªÀÄvÀÄÛ UÀªÀÄ£À EvÁå¢ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ.
5. ¸ÀéAiÀÄA ¸Ázs£
À AÉ iÀÄ CUÀvåÀ vÉU¼
À ÄÀ (Self Actualisation Needs): EzÀÄ ±ÉæÃtÂAiÀÄ°è CvÀåAvÀ G£ÀßvÀ
ªÀÄlÖzÀ CUÀvåÀ vA
É iÀiÁVzÉ. EzÀÄ M§â ªÀåQÛ K£ÁUÀ®Ä ¸ÁzsåÀ «zÉAiÉÆÃ CzÀ£ÄÀ ß ¸Á¢ü¸ÄÀ ªÀ §AiÀÄPÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ.
F CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉ, ¸ÀéAiÀÄA¥ÀÆtðvÉ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄjUÀ¼À ¸ÁzsÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ.
ªÀiÁ¸ÉÆèÃgÀªÀgÀ ¹zÁÞAvÀªÀÅ PÉ¼ÀPÀAqÀ HºÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É DzsÁjvÀªÁVzÉ:
1. d£ÀgÀ £ÀqÀªÀ½PÉAiÀÄÄ CªÀgÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É DzsÁjvÀªÁVzÉ. F CUÀvÀåvÉUÀ¼À ¥ÀÆgÉÊPÉAiÀÄÄ CªÀgÀ

£Àqª
À ½
À PÉAiÀÄ£ÀÄß ¥À¨
æ Ás «vÀUÆ
É ½¸ÀÄvÀÛz.É
2. d£ÀgÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÆ® CUÀvÀåvÉUÀ½AzÀ ¥ÁægÀA©ü¹ EvÀgÀ ªÉÄÃ®Ä¸ÀÛgÀzÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀªÀgÉUÉ ªÀUÀð±ÉæÃtÂAiÀÄ

C£ÀÄPÀª
æ ÄÀ zÀ°g
è ÄÀ vÀª
Û .É
3. ¥ÀÆtðUÉÆAqÀ CUÀvÀåvÉ ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀPÉÌ ¥ÉæÃgÉÃ¦¸ÀÄªÀÅ¢®è; ªÀÄÄA¢£À ªÉÄÃ°£À ºÀAvÀzÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ
ªÀiÁvÀª
æ ÉÃ DvÀ£À£ÀÄß ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÉUÉÆ½¸À§®èªÀÅ.
4. PÉ¼ÀºÀAvÀzÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ ¥ÀÆtðUÉÆAqÀ §½PÀªÉÃ M§â ªÀåQÛ ªÉÄÃ°£À ºÀAvÀzÀ ±ÉæÃtÂUÉ ºÉÆÃUÀ§®è.
ªÀiÁ¸ÉÆèÃgÀªÀgÀ ¹zÁÞAvÀªÀÅ ªÀiÁ£ÀªÀ£À CUÀvÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄ DzsÁgÀªÁV ¥ÀjUÀtÂ¸ÀÄvÀÛzÉ. DvÀ£À

¹zÁÞAvÀªÀÅ «¸ÀÛøvÀªÁV UÀÄgÀÄw¸À®ànÖzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ±ÀA¹¸À®ànÖzÉ. DzÀgÀÆ, DvÀ£À PÉ®ªÉÇAzÀÄ ¥Àæw¥ÁzÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß
CUÀvÀåvÉUÀ¼À ªÀVÃðPÀgÀt ªÀÄvÀÄÛ ªÀUÀð±ÉæÃtÂUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥Àæ²ß¸À¯ÁVzÉ. DzÀgÉ, EAvÀºÀ nÃPÉUÀ¼À ºÉÆgÀvÁVAiÀÄÆ, F
¹zÁÞAvÀªÅÀ EA¢UÀÆ ¥À¸
æ ÄÀ v
Û ª
À ÁVgÀÄªÀÅzÀÄ KPÉAzÀg,É CUÀvåÀ vU
É ¼
À ÄÀ , ºÉÃUÉ ªÀVÃðPÀj¸À®n
à ÖªÉ JA§ÄzÀÄ ªÀÄÄRåªÁVgÀzÉ
ªÀvÀð£ÉAiÀÄ£ÀÄß CxÀð ªÀiÁrPÉÆ¼Àî®Ä CªÀÅ ªÀÄÄRåªÁVgÀÄªÀÅzÀÄ. CzÀÄ ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä £ËPÀgÀgÀ
CUÀvÀåvÉAiÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À¨ÉÃPÀÄ J£ÀÄßªÀÅzÀ£ÀÄß w½zÀÄPÉÆ¼Àî®Ä ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
ªÀåQÛAiÀÄ GzÁºÀgu
À É ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ GzÁºÀgu
À É
¸ÀéAiÀÄA¥ÀÆtðvÉ ¸ÀéAiÀÄA¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ UÀÄjUÀ¼À ¸ÁzsÀ£É

↑ ↑
CAvÀ¸ÄÀ Û £ËPÀjAiÀÄ°è QÃwð
¥ÀæwµÉ×AiÀÄ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ
↑ ↑
¸ÉßÃºÀ ¸ÀºÉÆÃzÉÆåÃVUÀ¼ÉÆA¢UÉ
↑ ¸ÉÃ¥ÀðqÉ / ¨ÁAzsÀª↑
ÀåzÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ ¸Ëd£ÀåAiÀÄÄvÀ ¸ÀA§AzsÀ
DzÁAiÀÄzÀ ¹ÜgÀvÉ
↑
¸ÀÄgÀPëÀ vÉ/¨sz
À v
æÀ Á CUÀvåÀ vÉU¼
À ÄÀ ¦AZÀtÂ AiÉÆÃd£É
ºÀ¹ªÀÅ
↑
ªÀÄÆ® zÉÊ»PÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÆ® ªÉÃvÀ£À
ªÀiÁ¸ÉÆèÃgÀªÀgÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼À ªÀUÀð±ÉæÃtÂAiÀÄ ¹zÁÞAvÀ

C§æºÁA ªÀiÁ¸ÉÆÃè gÀªg
À À ªÀåQÛavÀæ (1908-1970)
(Profile of Abraham Maslow)
C§æºÁA ªÀiÁ¸ÉÆèÃgÀªg À ÄÀ 1908gÀ°è £ÀÆåAiÀiÁPïð£À §ÆæQè£ï JA§°è d¤¹zÀgÄÀ . CªÀgÄÀ «¸ÁÌ£ï¹£ï

AiÀÄÄ¤ªÀ¹ðnAiÀÄ°è ¸À¸ÀÛ¤UÀ¼À £ÀqÀªÀ½PÉAiÀÄ PÀÄjvÀÄ CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁrzÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 1934gÀ°è ªÀÄ£ÀB±Á¸ÀÛçzÀ°è
qÁPÀÖgÉÃmï ¥ÀzÀ«AiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀgÀÄ.
vÀªÄÀ ä ªÀÈwÛAiÀÄ ¥ÁægA À ¨sz À °

À A
è iÉÄÃ CªÀgÄÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåQv Û éz
À À CzsåÀ AiÀÄ£Àzv À ÛÀ ¸É¼AÉ iÀÄ®àlg Ö ÄÀ .
F PÉëÃvÀæzÀ°è£À CªÀgÀ PÉ®¸ÀªÀÅ PÀmÁÖ £ÀqÀªÀ½PÉ±Á¸ÀÛçdÕgÀ£ÀÄß ÇÀªÀiÁzsÁ£ÀÀUÉÆ½¹vÀÄ. KPÉAzÀgÉ ªÀiÁ¸ÉÆèÃgÀªÀgÀÄ
¤ÃrzÀ ¥ÀÆtðªÀåQÛAiÀÄ PÀ®à£U É É CªÀgÀ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåQÛvéÀzÀ «ªÀgu À U
É ¼À ÄÀ ÇÀ¥® Às ªÁVzÀÝª À ÅÀ . ¸ÀéAiÀÄA¥ÉÃæ jvÀ
ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀÄªÀ ªÀiÁ¸ÉÆèÃgÀªg À À CUÀvåÀ vÉU¼
À À ªÀUð
À ±ÉÃæ tÂ ¹zÁÞAvÀªÅÀ ªÀiÁ£À¹PÀ ªÀÄ£ÉÆÃ«eÁÕ£z À À ¸ÁÜ¥£ À U É É
¥À§
æ ® ªÉÃUÀªÀzÀsðPÀªÁ¬ÄvÀÄ. ªÀiÁ¸ÉÆèÃgÀªÀgÀÄ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÀéAiÀÄA¥ÉÃæ jvÀ ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÌøµÀÖ C£ÀÄ¨sÀªÀUÀ¼À
vÀªÄÀ ä ¹zÁÞAvÀU¼ À °
À è ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ £Àqª À ½
À PÉU½À UÉ ¸ÀA§AzsÀ PÀ°¹ à zÀgÄÀ . ¥ÀZæ °À vÀ ªÀÄ£ÀB±Á¸ÀçÛz° À è ªÀiÁ¸ÉÆÃè gÀªg À £ À ÄÀ ß
¥ÀæªÀÄÄR ªÀåQÛAiÀiÁV ¥ÀjUÀtÂ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. CªÀgÀ ªÀÈwÛfÃªÀ£ÀªÀÅ ÇÁzsÁgÀtªÁVvÀÄÛ.
CªÀgÀÄ §ÆæQè£ï PÁ¯ÉÃf£À°è 14 ªÀµÀðUÀ¼À PÁ® ¨ÉÆÃzsÀ£É ªÀiÁrzÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C°èAzÀ ¨ÁæArÃ¸ï
AiÀÄÄ¤ªÀ¹ðnAiÀÄ°è ªÀÄ£ÀB±Á¸ÀçÛ «¨sÁUÀzÀ CzsåÀ PgëÀ ÁV vÉg½À zÀgÄÀ . 1968gÀ°è CªÉÄÃjPÀ£ï ªÀÄ£ÀB±Á¸ÀçÛ ÇÉÆÃ¹AiÉÄÃ±À£ï£À
CzsåÀ Pg
ëÀ ÁV DAiÉÄÌAiÀiÁzÀgÄÀ . 1969gÀ°è CªÀgÄÀ PÁå°¥sÆ É Ã¤ðAiÀiÁzÀ ªÉÄ£ÉÆÃè ¥ÁPïð£À°è ¯Á¥sï°£ï ¥sËAqÉÃ±À£ïUÉÀ
ºÉÆÃzÀgÀÄ. CªÀgÀÄ JgÀqÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÀÄ¸ÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß §gÉzÀgÀÄ: ‘lÄªÀqïð J ¸ÉÊPÁ®f D¥sï ©Ã¬ÄAUï’ (1968)
ªÀÄvÀÄÛ ‘ªÉÆÃnªÉÃ±À£ï CAqï ¥À¸Àð£Á°n’ (1970). C§æºÁA ªÀiÁ¸ÉÆèÃgÀªÀgÀÄ 1970gÀ°è ºÀÈzÀAiÀiÁWÁvÀ¢AzÀ
¤zsÀ£À ºÉÆA¢zÀgÀÄ.
ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¸ÉÃvÀgÀ GvÉÃÛ dPÀU¼

À ÄÀ (Financial and Non-Financial Incentives)
vÀªÀÄä PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä d£ÀgÀ£ÀÄß ¥ÉæÃgÉÃ¦¸À®Ä G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄªÀ J¯Áè PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß

GvÉÃÛ dPÀU¼
À ÄÀ J£ÀÄßvÁÛg.É F GvÉÃÛ dPÀU¼
À £
À ÄÀ ß «±Á®ªÁV ºÀtPÁ¹£À ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¸ÉÃvÀgª
À A
É zÀÄ ªÀVÃðPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ.
F GvÉÛÃdPÀUÀ¼À PÀÄjvÀÄ «ªÀgÀªÁV w½AiÉÆÃt.
À ÄÀ (Financial incentives): ¥À¸

ºÀtPÁ¹£À GvÉÃÛ dPÀU¼ æ ÄÀ v
Û À DyðPÀ ªÀåª¸
À ÜÉ AiÀÄ°è, ºÀtªÀÅ zÉÊ£ÀA¢£À fÃªÀ£z
À À
¨sËwPÀ CUÀvåÀ vÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÁÜ£À ºÁUÀÆ C¢üPÁgÀª£
À ÄÀ ß ¥ÀqA
É iÀÄÄªÀ ¸Ázs£
À ª
À ÁVzÉ. ºÀtPÉÌ
RjÃ¢ ¸ÁªÀÄxÀåð«gÀÄªÀ PÁgÀt, CzÀÄ ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀåQÛUÉ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ GvÉÛÃdPÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
ºÀtPÁ¹£À GvÉÃÛ dPÀU¼
À A
É zÀgÉ £ÉÃgÀªÁV ºÀtzÀ gÀÆ¥Àz°
À g
è ÄÀ ªÀ CxÀªÁ ºÀtzÀ ªÀiË®åz°
À è C¼ÉAiÀÄ§ºÀÄzÁzÀ
GvÉÛÃdPÀUÀ¼ÁVªÉ ªÀÄvÀÄÛ EªÀÅ d£ÀjUÉ GvÀÛªÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÉ ¥ÉæÃgÉÃ¦¸ÀÄvÀÛªÉ. F GvÉÛÃdPÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀåQÛ
CxÀªÁ UÀÄA¥ÀÄ DzsÁgÀzÀ°è MzÀV¸À§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄªÀ ºÀtPÁ¹£À GvÉÛÃdPÀUÀ¼À£ÀÄß
PÉ¼ÀUÉ ¥ÀnÖ ªÀiÁqÀ¯ÁVzÉ:
1. À åÉ UÀ¼ÄÀ (Pay and allowances): ¥Àwæ AiÉÆ§â £ËPÀg¤

ªÉÃvÀ£À ªÀÄvÀÄÛ ¨sv À UÉ ¸ÀA§¼ÀªÅÀ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR ºÀtPÁ¹£À
GvÉÛÃdPÀªÁVzÉ. CzÀÄ ªÀÄÆ®ªÉÃvÀ£À, vÀÄnÖ¨sÀvÉå ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ ¨sÀvÉåUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. ¸ÀA§¼À ¥ÀzÀÞwAiÀÄÄ
¤AiÀÄ«ÄvÀ ªÁ¶ðPÀ ªÉÃvÀ£À §rÛ ºÁUÀÆ ¸ÀªÄÀ AiÀÄ¢AzÀ ¸ÀªÄÀ AiÀÄPÉÌ ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄªÀ ¨sv
À åÉ U¼
À À KjPÉU¼
À £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArgÀÄvÀz
Û .É
PÉ®ªÀÅ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è, ªÉÃvÀ£À KjPÉ ªÀÄvÀÄÛ §rÛUÀ¼ÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÉ eÉÆÃqÀuÉAiÀiÁVgÀÄvÀÛªÉ.
2. GvÁàzPÀ v À ÄÀ (Productivity linked wage incentives): ºÀ®ªÁgÀÄ

À É DzsÁjvÀ ªÉÃvÀ£À GvÉÃÛ dPÀU¼
ªÉÃvÀ£À GvÉÛÃdPÀUÀ¼ÀÄ ªÉÃvÀ£À ¥ÁªÀwAiÀÄ£ÀÄß ªÀåQÛ CxÀªÁ UÀÄA¥ÀÄ ºÀAvÀzÀ GvÁàzÀPÀvÉAiÀÄ ºÉZÀÑ¼ÀPÉÌ eÉÆÃr¸ÀÄªÀ
UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛªÉ.
3. ¨ÉÆÃ£À¸ï (Bonus): ¨ÉÆÃ£À¸ï £ËPÀgjÀ UÉ ªÉÃvÀ£/À ¸ÀA§¼ÀQÌAvÀ ºÉZÄÀ ª

Ñ j
À AiÀiÁV ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄªÀ GvÉÃÛ dPÀªÁVzÉ.
4. À À ºÀAaPÉ (Profit Sharing): ¯Á¨sÀzÀ ºÀAaPÉ JAzÀgÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¯Á¨sÀzÀ°è £ËPÀgÀjUÉ MAzÀÄ
¯Á¨sz
¥Á®£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ. EzÀÄ £ËPÀgÀjUÉ vÀªÀÄä PÁAiÀÄð¥ÀæzÀ±Àð£ÀªÀ£ÀÄß ºÉaÑ¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¯Á¨sÀzÀ ºÉZÀÑ¼ÀPÉÌ PÉÆqÀÄUÉ
¤ÃqÀ®Ä ¥ÉæÃgÀuÉ PÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
5. ¸ÀºÀ ¥Á®ÄUÁjPÉ/¸ÁÖPï DAiÉÄÌ (Co-partnership / Stock option): F GvÉÛÃdPÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À°è,

£ËPÀgj
À UÉ PÀA¥À¤AiÀÄ ±ÉÃgÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß ªÀiÁgÀÄPÀmA
ÖÉ iÀÄ zÀgQÀ ÌAvÀ PÀrªÉÄ zÀgz
À °
À è ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀz
Û .É PÉ®ªÉÇªÉÄä, ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄÄ
£ÀUÀzÀÄ gÀÆ¥ÀzÀ°è ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄªÀ GvÉÛÃdPÀUÀ½UÉ §zÀ¯ÁV ±ÉÃgÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ. ±ÉÃgÀÄUÀ¼À ¤ÃrPÉ £ËPÀgÀgÀ°è
ªÀiÁ°ÃPÀvÀézÀ ¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÀÄnÖ¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¨É¼ÀªÀtÂUÉUÉ PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
E£ÉÆáÃ¹¸ï£À°è ¸ÁÖPï DAiÉÄÌ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÁðºÀPÀ ¸ÀA¨sÁªÀ£ÉAiÀÄ ¨sÁUÀªÁV C¼ÀªÀr¹PÉÆ¼Àî¯ÁVzÉ.
6. ¤ªÀÈwÛ ¥ÀAæ iÉÆÃd£ÀU¼

À ÄÀ (Retirement benefits): ««zsÀ ¤ªÀÈwÛ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼ÀÄ CAzÀgÉ ¨sÀ«µÀå ¤¢ü
(¥Áæ«qÉAmï ¥sÀAqï), ¦AZÀtÂ ªÀÄvÀÄÛ G¥ÁzÁ£À (UÁæZÀÄån) ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅ £ËPÀgÀjUÉ ¤ªÀÈwÛAiÀÄ §½PÀ ºÀtPÁ¹£À
¨sÀzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ. EzÀÄ CªÀjUÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ¸ÉÃªÉAiÀÄ°ègÀÄªÁUÀ GvÉÛÃdPÀªÁV ªÀwð¸ÀÄvÀÛzÉ.
7. ¨sQÀ ëÃ¸ÀÄUÀ¼ÄÀ (Perquisites): ºÉaÑ£À PÀA¥À¤UÀ¼À°è £ËPÀgÀjUÉ ¸ÀA§¼ÀzÀ dvÉUÉ ¨sÀQëÃ¸ÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ºÉZÄÀ ª
Ñ j
À ¸Ë®¨såÀ U¼
À ÁzÀ ªÁºÀ£¨
À v
Às åÉ , ªÀÄ£É, ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ £Égª
À ÅÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄPÀÌ½UÉ «zÁå¨Ás å¸À EvÁå¢UÀ¼£
À ÄÀ ß ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀz
Û .É
F PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ £ËPÀgÀjUÉ/ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ ¤ÃqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
ºÀtPÁ¸ÉÃvÀgÀ GvÉÃÛ dPÀU¼

À ÄÀ (Non-Financial Incentives): ªÀåQUÛ ¼
À À J¯Áè CªÀ±åÀ Pv
À U
É ¼
À £
À ÄÀ ß PÉÃªÀ® ºÀt¢AzÀ
vÀÈ¦Û¥r
À ¸À®Ä ¸ÁzsåÀ «®è. ªÀiÁ£À¹PÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÁªÀ£ÁvÀäPÀ CA±ÀU¼
À ÄÀ PÀÆqÁ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuA
É iÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀ°è
¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛªÉ. ºÀtPÁ¸ÉÃvÀgÀ GvÉÛÃdPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄRåªÁV F CUÀvÀåvÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É UÀªÀÄ£ÀºÀj¸ÀÄvÀÛªÉ.
PÉ®ªÉÇªÉÄä, ºÀtPÁ¸ÉÃvÀgÀ GvÉÛÃdPÀUÀ¼À®Æè DyðPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÉÃgÀ§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ, ºÀt-¥ÉæÃjvÀªÁzÀ vÀÈ¦ÛVAvÀ
ªÀiÁ£À¹PÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ ¸ÀAvÀÈ¦ÛAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À®Ä ºÉaÑ£À MvÀÄÛ ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, M§â ªÀåQÛ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ªÀÄÄA§rÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉzÁUÀ, CzÀÄ DvÀ£À£ÀÄß ªÀiÁ£À¹PÀªÁV ºÉZÀÄÑ vÀÈ¦Û¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ. KPÉAzÀgÉ DvÀ
K½UÉAiÀÄ ¨sÁªÀ£É, CAvÀ¹Û£À°è KjPÉ, C¢üPÁgÀzÀ°è ºÉZÀÑ¼À, GzÉÆåÃUÀzÀ°è ¸ÀªÁ®Ä EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄvÁÛ£É.
ªÀÄÄA§rÛAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑªÀj ºÀt¥ÁªÀwAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉAiÀiÁzÀgÀÆ, ºÀtPÁ¸ÉÃvÀgÀ «µÀAiÀÄUÀ¼ÀÄ E°è ºÀtzÀ
CA±Àª£
À ÄÀ ß CwPÀ«
æ Ä¸ÀÄvÀª
Û .É
PÉ®ªÉÇAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ºÀtPÁ¸ÉÃvÀgÀ GvÉÛÃdPÀUÀ¼À£ÀÄß F PÉ¼ÀUÉ «ªÀj¸À¯ÁVzÉ:
1. CAvÀ¸ÄÀ Û (Status): ¸ÀAWÀÀl£ÉAiÀÄ zÀÈ¶ÖAiÀÄ°è, CAvÀ¸ÀÄÛ JAzÀgÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ¸ÁÜ£ÀUÀ¼À ±ÉæÃAiÀiÁAPÀ. C¢üPÁgÀ,
dªÁ¨ÁÝj, ¥Àw
æ ¥s®
À , ªÀiÁ£Àåv,É ¨sQÀ Ãë ¸ÀÄUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ £ËPÀjAiÀÄ ¥Àw
æ µÉ×U¼
À ÄÀ ¤ªÀðºÀuÁ¸ÁÜ£ª
À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀÄªÀ ªÀåQA
Û iÀÄ
CAvÀ¸ÀÛ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛªÉ. ªÀåQÛAiÀÄ ªÀiÁ£À¹PÀ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæwµÉ×AiÀÄ/UËgÀªÁzÀgÀUÀ¼À CUÀvÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß DvÀ£À
£ËPÀjAiÀÄ°è zÉÆgÀPÀÄªÀ CAvÀ¸ÀÄÛ vÀÈ¦Û¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.
2. ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ ªÁvÁªÀgt
À (Organisational Climate): ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ ªÁvÁªÀgÀtªÀÅ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß
«ªÀj¸ÀÄªÀ ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¨ÉÃgÉ ¸ÀA¸ÉÜ¬ÄAzÀ ¥ÀævÉåÃQ¸ÀÄvÀÛzÉ. F ®PÀëtUÀ¼ÀÄ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è£À ªÀåQÛUÀ¼À ªÀvÀð£ÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛªÉ. EAvÀºÀ ®PÀëtUÀ¼ÉAzÀgÉ ªÀåQÛAiÀÄ ¸ÁéAiÀÄvÀÛvÉ, ¥Àæw¥sÀ®zÀ
zÀÈ¶ÖPÆ
É Ã£À, £ËPÀgg
À À ¥ÀjUÀt£É, £ÀµÖ¨
À A
Às iÀÄ ¨ÁzsåÀ vÉ EvÁå¢. ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ F CA±ÀU¼
À À §UÉÎ ¸ÀPÁgÁvÀäPÀ PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß
PÉÊUÉÆAqÀgÉ, CzÀÄ GvÀÛªÀÄ ¸ÀAWl£ÁvÀäPÀ ªÁvÁªÀgÀtªÀ£ÀÄß ¨É¼É¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
3 ªÀÈwÛ G£ÀßwÃPÀgt
À zÀ CªÀPÁ±ÀU¼
À ÄÀ (Career Advancement Opportunities): ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀåQÛAiÀÄÄ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è G£ÀßvÀ ºÀAvÀPÉÌ ¨É¼ÉAiÀÄ®Ä EµÀÖ¥ÀqÀÄvÁÛ£É. ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ £ËPÀgÀjUÉ vÀªÀÄä PË±À®åUÀ¼À£ÀÄß ºÉaÑ¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ
ªÀÄvÀÄÛ £ËPÀjAiÀÄ°è G£ÀßvÀ ºÀAvÀPÌÉ ªÀÄÄA§rÛ ºÉÆAzÀÄªÀ CªÀPÁ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß MzÀV¸À¨ÃÉ PÀÄ. ¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀ PË±À®å C©üªÈÀ ¢Þ
PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛªÀÄ §rÛ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ £ËPÀgÀjUÉ ªÀÄÄA§rÛAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
ªÀÄÄA§rÛAiÀÄÄ ±ÀQÛªÀzsÀðPÀzÀAvÉ PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ £ËPÀgÀjUÉ ºÉaÑ£À PÁAiÀÄðvÀvÀàgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß vÉÆÃj¸À®Ä
Û .É
4 PÁAiÀÄð ¸ÀAªÀzð
Às £É (Job Enrichment): PÁAiÀÄð ¸ÀAªÀzsÀð£ÉAiÀÄÄ ºÉZÀÄÑ PÁAiÀÄð¸ÀégÀÆ¥ÀzÀ «zsÀUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÀ eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ PË±À®åªÀ£ÀÄß ¨ÉÃqÀÄªÀ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ ¸ÀA§A¢ü¹zÉ. CzÀÄ
£ËPÀgj
À UÉ ºÉa£
Ñ À ¸ÁéAiÀÄvÀÛvÉ ºÁUÀÆ dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊAiÀÄÄQÛPÀ C©üªÈÀ ¢Þ ºÁUÀÆ CxÀð¥ÀÆtð
PÁAiÀiÁð£ÀÄ¨sÀªÀzÀ CªÀPÁ±ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¥ÀÄ¶ÖÃPÀj¹ ºÉZÀÄÑ D¸ÀQÛzÁAiÀÄPÀªÁV ªÀiÁrzÁUÀ, D
PÁAiÀÄðªÀÅ ªÀåQÛUÉ ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄ ªÀÄÆ®ªÁUÀÄvÀÛzÉ.
5 GzÉÆåÃV UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉ PÁAiÀÄðPÀª

æ ÄÀ UÀ¼ÄÀ (Employee Recognition Programmes): ºÉa£
Ñ À ªÀåQU
Û ¼
À ÄÀ
vÀªÄÀ ä PÁAiÀÄðzÀ ªÀiË®åªiÀ Á¥À£À ªÀÄvÀÄÛ UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉAiÀÄ CUÀvåÀ vA
É iÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÁÛg.É vÁªÀÅ ªÀiÁrzÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß
EvÀgg
À ÄÀ UÀÄgÀÄw¸À¨ÃÉ PÉAzÀÄ CªÀgÄÀ §AiÀÄ¸ÀÄvÁÛg.É UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉ JAzÀgÉ ªÉÄZÀÄÑUA
É iÀÄ£ÀÄß ªÀåPÀÛ¥r
À ¸ÀÄªÀÅzÀÄ. £ËPÀgg
À ÄÀ
ªÀiÁrzÀ PÁAiÀÄðzÀ°è CAvÀºÀ ªÉÄZÀÄÑUÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀåPÀÛ¥Àr¹zÁUÀ, CªÀgÀÄ E£ÀÆß ºÉaÑ£À ªÀÄlÖzÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß
¤ªÀð»¸À®Ä ¥ÉæÃgÉÃ¦vÀgÁUÀÄvÁÛgÉ. £ËPÀgÀgÀ UÀÄgÀÄw¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÉ®ªÀÅ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÉAzÀgÉ :
* GvÀÛªÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉUÉ £ËPÀgÀ£À£ÀÄß C©ü£ÀA¢¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
* £ËPÀgÀ£À PÁAiÀÄð¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆZÀ£Á¥sÀ®PÀ CxÀªÁ PÀA¥À¤AiÀÄ ªÁvÁð¥ÀvÀæzÀ°è ¥ÀæPÀn¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
* CvÀÄåvÀÛªÀÄ PÁAiÀÄð¥ÀæzÀ±Àð£ÀPÉÌ ¥Àæ±À¹Û CxÀªÁ ¥ÀæªÀiÁt¥ÀvÀæUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
* £ËPÀgg
À À ¸ÉÃªÉAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä £É£¦
À £À PÁtÂPU
É ¼
À ÄÀ , nÃ-±ÀlÄðUÀ¼A
À vÀºÀ GavÀ PÉÆqÀÄUÉU¼
À £
À ÄÀ ß «vÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
* CªÀÄÆ®å ¸À®ºÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ £ËPÀgÀgÀ£ÀÄß ¥ÀÄgÀ¸ÀÌj¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
6. GzÉÆåÃUÀ ¨sz
À v
æÀ É (Job security): £ËPÀgÀgÀÄ vÀªÀÄä £ËPÀjAiÀÄ°è ¨sÀzÀævÉAiÀÄ£ÀÄß §AiÀÄ¸ÀÄvÁÛgÉ. CªÀgÀÄ vÀªÀÄä
¨sÀ«µÀåzÀ DzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ËPÀjUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ aAvÉUÀ½®èzÀAvÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑ ºÀÄgÀÄ¦¤AzÀ
PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸À®Ä ¸ÁzsåÀ ªÁUÀÄªÀAvÀºÀ ¹Ügv
À AÉ iÀÄ£ÀÄß §AiÀÄ¸ÀÄvÁÛg.É ¨sÁgÀvz
À °
À g
è ÄÀ ªÀ ÇÀªÄÀ ¥ÀðPÀ GzÉÆåÃUÁªÀPÁ±ÀU¼
À ÄÀ
ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ½VgÀÄªÀ C¢üPÀ ¥Àª
æ iÀ ÁtzÀ DPÁAQëU¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀjUÀt¹
Â zÁUÀ ¨sÁgÀvz
À °
À è F CA±ÀªÅÀ ºÉZÄÀ Ñ ¥Àª
æ ÄÀ ÄRªÁUÀÄvÀz
Û .É
DzÀgÉ £ËPÀj ¨sÀzÀævÉAiÀÄ°è MAzÀÄ IÄuÁvÀäPÀ CA±À«zÉ. £ËPÀgÀjUÉ vÁªÀÅ £ËPÀjAiÀÄ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ
¸ÁzsÀåvÉ¬Ä®èªÉ¤¹zÁUÀ, CªÀgÀÄ CµÀÖgÀ°èAiÉÄÃ ¸ÀAvÀÈ¥ÀÛgÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
7. £ËPÀgg
À À ¨sÁUÀª»
À ¸ÀÄ«PÉ (Employee participation): EzÀÄ £ËPÀgÀgÀ£ÀÄß CªÀjUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ ¤zsÁðgÀ
¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è vÉÆqÀV¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÁVzÉ. ºÀ®ªÀÅ PÀA¥À¤UÀ¼À°è F PÁAiÀÄðPÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ dAn ¤ªÀðºÀuÁ ¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ,
PÁAiÀÄð¸À«ÄwUÀ¼ÀÄ, PÁåAnÃ£ï PÀ«ÄnUÀ¼ÀÄ EvÁå¢UÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄvÀÛªÉ.
8. GzÉÆåÃV ¸À§°ÃPÀgt
À (Employee empowerment): ¸À§°ÃPÀgt
À ªÉAzÀgÉ C¢üÃ£ÀjUÉ ºÉa£
Ñ À ¸ÁéAiÀÄvÀv
Û É
ªÀÄvÀÄÛ C¢üPÁgÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¤ÃqÀÄªÀÅzÁVzÉ. ¸À§°ÃPÀgt
À ªÀÅ d£ÀjUÉ vÀªÄÀ ä GzÉÆåÃUÀ ºÉZÄÀ Ñ ¥ÁæªÄÀ ÄRåªA
É zÀÄ ¨sÁ«¸ÀÄªÀAvÉ
ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É F ¨sÁªÀ£A
É iÀÄÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ°è ºÉa£
Ñ À PË±À®å ºÁUÀÆ ¥Àw
æ ¨sA
É iÀÄ£ÀÄß §¼À¸®
À Ä zs£
À ÁvÀäPÀ ¥À¨
æ Ás ªÀ
©ÃgÀÄvÀz
Û .É
£ÁAiÀÄPÀvéÀ (Leadership)
AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ AiÀÄ±ÉÆÃUÁxÉAiÀÄ£ÀÄß £ÁªÀÅ PÉÃ¼ÀÄªÁUÀ, vÀPt

ëÀ CzÀgÀ £ÁAiÀÄPÀg£
À ÄÀ ß £É£¦
À ¹PÉÆ¼ÀÄîvÃÛÉ ªÉ.
©¯ïUÉÃmïì E®èzÀ ªÉÄÊPÉÆæÃ¸Á¥sïÖ, CA¨Á¤AiÀÄªÀj®èzÀ j¯ÁAiÀÄ£ïì EAqÀ¹ÖçÃ¸ï, £ÁgÁAiÀÄt ªÀÄÆwðAiÀÄªÀj®èzÀ
E£ÉÆáÃ¹¸ï, eÉ.Dgï.r.mÁmÁ E®èzÀ mÁmÁ, CxÀªÁ CfÃA ¥ÉÃæ ªÀiïfÃAiÀÄªÀj®èzÀ «¥ÉÆÃæ §UÉÎ ¤ÃªÀÅ H»¸À§°ègÁ?
CAvÀºÀ ±ÉÃæ µÀ× £ÁAiÀÄPÀj®èzÉ AiÀÄ±À¸ÄÀ ì UÀ½¸À®Ä ¸ÁzsåÀ «®è JAzÀÄ ¤ÃªÀÅ ºÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ. AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ AiÀÄ±À¸ÄÀ ì
ªÀÄvÀÄÛ ±ÉæÃµÀ×vÉAiÀÄ°è £ÁAiÀÄPÀgÀÄ §ºÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÁÛgÉ.
£Á«ÃUÀ £ÁAiÀÄPÀvz
éÀ À ¥ÀjPÀ®£
à ,É CzÀgÀ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÀª
Û ÄÀ £ÁAiÀÄPÀgÀ UÀÄtUÀ¼À §UÉÎ CjvÀÄPÉÆ¼ÉÆÃî t.
£ÁAiÀÄPÀvéÀªA
É zÀgÉ d£ÀgÄÀ vÀªÄÀ ä ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ UÀÄjUÀ¼£
À Ä ¸ÀéAiÀÄA EZÉÒ¬ÄAzÀ ¥Àj±Àª
æ ÄÀ ¥ÀqÄÀ ªÀAvÉ CªÀgÀ
ªÀvÀð£ÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ. vÀ£Àß C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼ÉÆA¢UÉ GvÀÛªÀÄ ªÀåQÛUÀvÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß
G½¹PÉÆ¼ÀÄª
î À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ zsåÉ ÃAiÉÆÃzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À Ä CªÀg£
À ÄÀ ß ¥ÉÃæ gÉÃ¦¸ÀÄªÀ ªÀåQA
Û iÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß
£ÁAiÀÄPÀvéÀªÅÀ ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛz.É
£ÁAiÀÄPÀvéÀzÀ ªÁåSÉåUÀ¼ÄÀ (Definitions of Leadership)

£ÁAiÀÄPÀvÀéªÀÅ ¸ÁªÀÄÆ»PÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ½UÉ d£ÀgÀÄ LaÒPÀªÁV ¥Àj±ÀæªÀÄ ªÀ»¸ÀÄªÀAvÉ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄªÀ
– eÁeïð mÉjæ
£ÁAiÀÄPÀvÀéªÉAzÀgÉ d£ÀgÀÄ LaÒPÀªÁV ªÀÄvÀÄÛ GvÁìºÀ¨sÀjvÀgÁV ¸ÁªÀÄÆ»PÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À ¸ÁzsÀ£ÉUÉ
±Àæ«Ä¸ÀÄªÀAvÉ CªÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄªÀ PÀ¯É CxÀªÁ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
- ºÉgÁ¯ïØ PÀÆAvïÓ ªÀÄvÀÄÛ »Ã£ïì «ÃjZï
£ÁAiÀÄPÀvÀéªÀÅ zsÉåÃAiÉÆÃzÉÝÃ±ÀUÀ¼À ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ°è £ËPÀgÀgÀÄ ¸ÀºÀPÀj¸ÀÄªÀAvÉ ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀ®Ä gÀÆ¦¸À¯ÁzÀ

ªÀåQÛUÀ¼À ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ £ÀqÀªÀ½PÉUÀ¼À ¸ÀªÀÄÆºÀªÁVzÉ.
- UÀÄèAiÉÄPï
£ÁAiÀÄPÀvÀéªÀÅ ¥ÀæQæAiÉÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄt®PÀët JgÀqÀÆ DVzÉ. £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ MAzÀÄ ¸ÀAWÀnvÀ
¸ÀªÄÀ ÆºÀzÀ ¸Àz¸
À åÀ gÀ ZÀl
À ÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÁªÀÄÆ»PÀ GzÉÝÃ±ÀU
À ¼
À À ¸Ázs£
À U
É É ¤zÉÃð²¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄUÉÆ½¸ÀÄªÀ
MvÁÛAiÀÄgÀ»vÀ ¥À¨
æ Ás ªÀzÀ §¼ÀPA
É iÀiÁVzÉ. MAzÀÄ UÀÄt®PÀt
ë ªÁV, £ÁAiÀÄPÀvéª
À ÅÀ CAvÀºÀ ¥À¨
æ Ás ªÀª£
À ÄÀ ß AiÀÄ±À¹éAiÀiÁV
§¼À¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÁV ¨sÁ«¸À¯ÁzÀ d£ÀgÀ UÀÄtUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ®PÀëtUÀ¼À ¸ÀªÀÄÆºÀªÁVzÉ.
-UÉÃ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÉÖçÃPï
À À ®PÀëtUÀ¼ÄÀ (Features of Leadership)

£ÁAiÀÄPÀvéz
ªÉÄÃ°£À ªÁåSÉåUÀ¼À ¥Àj²Ã®£ÉAiÀÄÄ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ PÉ¼ÀPÀAqÀ ¥ÀæªÀÄÄR ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
1. £ÁAiÀÄPÀvÀéªÀÅ EvÀgÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄªÀ ªÀåQÛAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
2. £ÁAiÀÄPÀvÀéªÀÅ EvÀgÀgÀ £ÀqÀªÀ½PÉAiÀÄ°è §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀÄ£ÀÄß vÀgÀ®Ä ¥ÀA

æ iÀÄwß¸ÀÄvÀÛzÉ.
3. £ÁAiÀÄPÀvÀéªÀÅ £ÁAiÀÄPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼À £ÀqÀÄªÀt ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
4. £ÁAiÀÄPÀvÀéªÀÅ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÁªÀiÁ£Àå GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¸ÀÄvÀÛzÉ.
5. £ÁAiÀÄPÀvéÀªÅÀ ¤gÀAvÀgª
À ÁzÀ ¥ÀQæ A
£ÁAiÀÄPÀ JA§ ¥Àzª

À ÅÀ £ÁAiÀÄPÀv¢
éÀ AzÀ GvÀw
à A
Û iÀiÁUÀÄvÀz
Û .É £ÁAiÀÄPÀvz
éÀ À ®PÀt
ë UÀ¼£
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀÄªÀ ªÀåQA
Û iÀÄ£ÀÄß
éÀ À PÀÄjvÀÄ ZÀað¸ÀÄªÁUÀ, £ÁAiÀÄPÀ-C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼À ¸ÀA§Azsª
£ÁAiÀÄPÀ JAzÀÄ PÀgAÉ iÀÄÄvÁÛg.É £ÁAiÀÄPÀvz À £
À ÄÀ ß CjAiÀÄÄªÀÅzÀÄ
ªÀÄÄRåªÁVzÉ. §ºÀ¼À ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ AiÀÄ±À¹ì£À QÃwðAiÀÄ£ÀÄß £ÁAiÀÄPÀjUÉ ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ, DzÀgÉ
C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ½UÉ ¸À®è¨ÉÃPÁzÀ ªÀÄ£ÀßuÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀÅ¢®è. C£ÀÄAiÀiÁ¬Ä ¸ÀA§A¢üvÀ ºÀ®ªÀÅ CA±ÀUÀ¼ÀÄ CAzÀgÉ
CªÀgÀ PË±À®å, eÁÕ£,À §zÀÞv,É ¸ÀºPÀ j
À ¸ÀÄªÀ EZÉÒ, vÀAqÀ¸Æ
À áwð, EvÁå¢ M§â ¥ÀjuÁªÀÄPÁj £ÁAiÀÄPÀ££
À ÄÀ ß gÀÆ¦¸ÀÄvÀª
Û .É
C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼ÀÄ M§â ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß DvÀ£À £ÁAiÀÄPÀvÀéªÀ£ÀÄß M¦àPÉÆ¼ÀÄîªÀ ªÀÄÆ®PÀ M§â £ÁAiÀÄPÀ£À£ÁßV ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.
DzÀÝjAzÀ £ÁAiÀÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄAiÀiÁ¬Ä E§âgÆ
À £ÁAiÀÄPÀvéÀzÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ°è §ºÀ¼À ¥Àª
æ £
À ÄÀ ß ªÀ»¸ÀÄvÁÛgÉ
JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À¨ÉÃPÀÄ.
¥ÀjuÁªÀÄPÁj £ÁAiÀÄPÀvÀéªÉAzÀgÉ PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ªÀiÁr¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ, PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀÄè¥ÀÛ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è

¥ÀÆtðUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÀ¤µÀ× ªÉZÀÑzÀ°è GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ.
éÀ À ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ (Importance of leadership): £ÁAiÀÄPÀvª
£ÁAiÀÄPÀvz éÀ ÅÀ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß AiÀÄ±À¹A
é iÀiÁV¸ÀÄªÀ
¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀªÁVzÉ. §ºÀ¼À ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ AiÀÄ±À¸ÀÄì ºÁUÀÆ ªÉÊ¥sÀ®åUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À CAvÀgÀªÀÅ
£ÁAiÀÄPÀvÀéªÁVgÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß EwºÁ¸À w½¸ÀÄvÀÛzÉ. ¥Àæ¹zÀÞ ¤ªÀðºÀuÁ ¸À®ºÉUÁgÀgÁzÀ ¹ÖÃ¥sÀ£ï PÉÆÃªÉ
ºÉÃ¼ÀÄªÀAvÉ, ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ ªÀÄÄRå, DzÀg,É ±Á±ÀévÀ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ AiÀÄ±À¹U
ì É £ÁAiÀÄPÀgÄÀ CvÀåUv
À åÀ . NªÀð £ÁAiÀÄPÀ vÀ£ßÀ
C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ zsÉåÃAiÀÄUÀ½UÉ §zÀÞ£ÁV¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀiÁvÀæªÀ®è, CUÀvÀå«gÀÄªÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß
PÉÆæÃrÃPÀj¸ÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ C¢üÃ£ÀjUÉ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ªÀiÁUÀðzÀ²ð¸ÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉæÃgÉÃ¦¸ÀÄvÁÛ£É.
£ÁAiÀÄPÀvÀézÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¸ÉÜUÉ zÉÆgÀPÀÄªÀ PÉ¼ÀV£À ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ½AzÀ «ªÀj¸À§ºÀÄzÀÄ:
1. £ÁAiÀÄPÀvÀéªÀÅ d£ÀgÀ £ÀqÀªÀ½PÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀgÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀPÁÌV
vÀªÄÀ ä ±ÀQA
Û iÀÄ£ÀÄß zs£
À ÁvÀäPª
À ÁV PÉÆqÀÄUÉ ¤ÃqÀ®Ä ¥ÉÃæ gÉÃ¦¸ÀÄvÀz
Û .É GvÀª
Û ÄÀ £ÁAiÀÄPÀgÄÀ AiÀiÁªÀvÆ
À Û vÀªÄÀ ä C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼À
ªÀÄÆ®PÀ GvÀÛªÀÄ ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄvÁÛgÉ.
2. £ÁAiÀÄPÀ£ÄÀ vÀ£ßÀ C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼Æ

É A¢UÉ GvÀª
Û ÄÀ ¸ÀA§Azsª
À £
À ÄÀ ß G½¹PÉÆ¼ÀÄv
î ÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ CUÀvåÀ vU
É ¼
À £
À ÄÀ ß
¥ÀÆgÉÊ¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÁÛ£.É DvÀ CªÀjUÉ CUÀvåÀ «gÀÄªÀ «±Áé¸,À ¨ÉA§® ºÁUÀÆ ¥ÉÆÃæ vÁìºª
À £
À ÄÀ ß MzÀV¸ÀÄvÁÛ£É
ªÀÄvÀÄÛ vÀ£ÀÆä®PÀ ¸ÀjºÉÆAzÀÄªÀ PÉ®¸ÀzÀ ªÁvÁªÀgÀtªÀ£ÀÄß ¤«Äð¸ÀÄvÁÛ£É.
3. £ÁAiÀÄPÀ£ÄÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è CUÀvåÀ «gÀÄªÀ §zÀ¯ÁªÀuU

É ¼
À £
À ÄÀ ß C¼Àªr
À ¸ÀÄªÀ°è ¥Àª
æ £
À ÄÀ ß ªÀ»¸ÀÄvÁÛ£.É
DvÀ d£ÀgÄÀ §zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À £
À ÄÀ ß ºÀÈvÀÆª
à ð
À PÀªÁV M¦àPÆ
É ¼À®
î Ä MvÁÛ¬Ä¸ÀÄvÁÛ£,É ¸Àµ
à ¥
ÖÀ r
À ¸ÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÃæ gÉÃ¦¸ÀÄvÁÛ£.É
»ÃUÉ DvÀ §zÀ¯ÁªÀuU
É É JzÀÄgÁUÀÄªÀ ¥Àw
æ gÉÆÃzsª
À £
À ÄÀ ß ¤ªÁj¸ÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÄÀ ß PÀ¤µÀ× ÇÀªiÀ ÁzsÁ£ÀzÆ
É A¢UÉ
CzÀ£ÄÀ ß C¼Àªr
À ¸ÀÄvÁÛ£.É
4. M§â £ÁAiÀÄPÀ ¸ÀAWÀµÀðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ WÀµÀðuÉUÀ½AzÀ GAmÁUÀÄªÀ
¥ÀæwPÀÆ® ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÀ¦à¸ÀÄvÁÛ£É. M§â GvÀÛªÀÄ £ÁAiÀÄPÀ vÀ£Àß »A¨Á®PÀjUÉ AiÀiÁªÀvÀÆÛ vÀªÀÄä ¨sÁªÀ£ÉUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ©ü£Áß©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß ºÉÆgÀºÁPÀ®Ä CªÀPÁ±À ¤ÃqÀÄvÁÛ£.É DzÀg,É ¸ÀÆPÀÛ ¸À¶
à ÃÖ PÀgt
À ªÀ£ÄÀ ß ¤Ãr ¸ÀªiÀ ÁzsÁ£À¥r
À ¸ÀÄvÁÛ£.É
5. £ÁAiÀÄPÀ vÀ£ßÀ C¢üÃ£ÀjUÉ vÀg¨

À ÃÉ wAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÁÛ£.É M§â GvÀª
Û ÄÀ £ÁAiÀÄPÀ AiÀiÁªÁUÀ®Æ vÀ£ßÀ GvÀg
Û Á¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß
gÀÆ¦¸ÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÄUÀªÀÄ GvÀÛgÁ¢üPÁjvÀézÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è ¸ÀºÁAiÀÄªÀiÁqÀÄvÁÛ£É.
E£ÉÆáÃ¹¸ï£À°è £ÁAiÀÄPÀvÀé
(Leadership at Infosys)
E£ÉÆáÃ¹¸ï£À ªÀiÁf CzsåÀ P,ëÀ ITAiÀÄ zÀAvÀPx

À ,É ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÁÜ¥PÀ ,À ±ÉÃæ µÀ× £ÁAiÀÄPÀ, ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðUÀ¼À
¸ÁPÁgÀªÁVgÀÄªÀ J£ï.Dgï. £ÁgÁAiÀÄtªÀÄÆwðAiÀÄªÀgÀ §UÉÎ w½zÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ D¸ÀQÛzÁAiÀÄPÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀÆáwðzÁAiÀÄPÀªÁVzÉ.
1946gÀ DUÀ¸ïÖ 20gÀAzÀÄ PÀ£ÁðlPÀ gÁdåzÀ°è d¤¹zÀ ²æÃ £ÁgÁAiÀÄtªÀÄÆwðAiÀÄªÀgÀÄ ªÉÄÊ¸ÀÆgÀÄ

«±À«
é zÁå¤®AiÀÄ¢AzÀ ©.E. ¥Àz«
À Ãzsg
À g
À ÁV (1967), ¸ÁßvÀPÆ
É ÃvÀg
Û À ¥Àz«
À (JA.mÉPï)AiÀÄ£ÀÄß LLn, PÁ£ÀÄg
à ¢
À AzÀ
(1969) ¥Àqz
É ÄÀ PÉÆAqÀgÄÀ . CªÀgÄÀ LLJA, CºÀªÄÀ zÁ¨Ázï£À°è PÀA¥ÀÆålgï PÉÃAzÀz
æ À ªÀÄÄRå¸ÜÀ gÁV ªÀÈwÛAiÀÄ£ÀÄß
¥ÁægA
À ©ü¹zÀgÄÀ .
CªÀgÀÄ 1981gÀ°è vÀªÀÄä ¸ÉßÃ»vÀgÉÆA¢UÉ MAzÀÄ ¸ÀtÚ ¸Á¥sïÖªÉÃgï PÀA¥À¤ E£ÉÆáÃ¹¸ï£ÀÄß ¥ÁægÀA©ü¹zÀgÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ 2002gÉÆ¼ÀUÉ CzÀ£ÄÀ ß eÁUÀwPÀ IT PÀA¥À¤AiÀiÁV gÀÆ¦¹zÀgÄÀ . JgÀqÄÀ zÀ±PÀ U
À ¼
À ª
À g
À U
É É PÀA¥À¤AiÀÄ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR
ªÀiÁUÀðzÀ±ð
À PÀgÄÀ , ªÀÄÄRå PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÁ C¢üPÁj (CEO) DVzÀÝgÄÀ . F ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è CªÀgÄÀ PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß
H»¸À¯ÁUÀzÀ JvÀÛgÀPÉÌ PÉÆAqÉÆAiÀÄÝgÀÄ. 1981gÀ°è gÀÆ. 10,000 DVzÀÝ FQén §AqÀªÁ¼À¢AzÀÀ E£ÉÆáÃ¹¸ï£À
ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ §AqÀªÁ½ÃPÀgt
À ªÀiË®åªÀÅ 2001gÀ°è gÀÆ.11 ©°AiÀÄ£ï£ÀÄß vÀ®Ä¦vÀÄ. E£ÉÆáÃ¹¸ï ¨sÁgÀvz
À À CvÀåAvÀ
zÉÆqÀØ ¸Á¥sïÖªÉÃgï gÀ¥sÀÄÛzÁgÀ PÀA¥À¤AiÀiÁ¬ÄvÀÄ. 1999gÀ°è £Áå¸ÁØPï ±ÉÃgÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖAiÀÄ°è £ÉÆÃAzÀtÂAiÀiÁzÀ
ªÉÆvÀÛ ªÉÆzÀ® PÀA¥À¤AiÀiÁVzÉ.
£ÁgÁAiÀÄtªÀÄÆwðAiÀÄªÀg£
À ÄÀ ß ºÀ®ªÁgÀÄ «µÀAiÀÄUÀ¼°
À è CvÀÄå£ßÀ vÀ £ÁAiÀÄPÀgÁV ¸Àäj¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û .É CªÀgÄÀ vÀªÄÀ ä
vÀAqÀzÀ ¸Àz¸
À åÀ gÄÀ , C¢üPÁjUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ £ËPÀgg
À °
À è CvÀå¢Pü À «±Áé¸ª
À £
À ÄÀ ß ºÉÆA¢zÀÝgÄÀ . CªÀgÄÀ ¥Àv
æ åÉ ÃPÀ ²PÀt
ë ªÀÄvÀÄÛ
vÀg¨
À ÃÉ wUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ £ÁAiÀÄPÀvéz
À À UÀÄtUÀ¼£
À ÄÀ ß ¥ÉÆÃ¶¹zÀgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨É¼¹
É zÀgÄÀ . 2001gÀ°è E£ÉÆáÃ¹¸ï £ÁAiÀÄPÀvéÀ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß ¥ÁægA
À ©ü¹, E£ÉÆáÃ¹¸ï£À GzÉÆåÃVUÀ½UÉ eÁUÀwPÀ £ÁAiÀÄPÀgÁV ¨É¼A
É iÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁrzÀgÄÀ .
ªÀÄÆwðAiÀÄªÀgÀÄ GzÁºÀgÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ «±Áé¸ÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ d£ÀgÀ£ÀÄß ªÀÄÄ£ÀßqÉ¹zÀgÀÄ. CªÀgÀÄ AiÀiÁªÁUÀ®Æ
ºÉÃ¼ÀÄwÛzÀÝ ªÀiÁvÉAzÀgÉ “¤dªÁzÀ £ÁAiÀÄPÀ£ÉAzÀgÉ GzÁºÀgÀuÉAiÀiÁV ªÀÄÄ£ÀßqÉ¸ÀÄªÀ ªÀåQÛ ªÀÄvÀÄÛ vÀ£Àß
PÁAiÀÄð¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ°è ¨ÉÃgÉAiÀÄªÀjVAvÀ ºÉZÀÄÑ vÁåUÀ ªÀiÁqÀÄªÀ ªÀåQÛ.” EzÀ£ÀÄß CªÀgÀÄ vÀªÀÄä E£ÉÆáÃ¹¸ï£À°è
PÁAiÀÄðvÀB ªÀiÁr vÉÆÃj¹zÀgÀÄ.
ªÀÄÆwðAiÀÄªÀgÀÄ vÀªÀÄä vÀAqÀªÀ£ÀÄß AiÀiÁªÀvÀÆÛ ¥ÉæÃgÉÃ¦¹zÀgÀÄ. CªÀgÀÄ E£ÉÆáÃ¹¸ï£À PÁAiÀÄð¤ªÁðºÀPÀjUÉ

£À«Ã£ÀªÉ¤¹zÀ ¸ÁÖPï DAiÉÄÌ AiÉÆÃd£É ¸À»vÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÁ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjZÀ¬Ä¹zÀgÀÄ.
£ÁgÁAiÀÄt ªÀÄÆwðAiÀÄªÀgÄÀ C£ÉÃPÀ gÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgg

À Á¶ÖçÃAiÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉU¼
À °
À è ««zsÀ ºÀÄzÉÝU¼
À £
À ÄÀ ß
C®APÀj¹zÀÝgÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊ«zsåÀ ªÄÀ AiÀÄ ZÀlÄªÀnPÉU½
À UÉ vÀªÄÀ ä ¸ÉÃªÉAiÀÄ£ÀÄß «¸Àj
Û ¹zÀgÄÀ . CªÀgÄÀ ±ÉÊPÀt
ë PÂ ,À ¸ÁªÀiÁfPÀ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀªÀÄÄzÁAiÀÄUÀ½AzÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ¥Àæ±À¹ÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄgÀ¸ÁÌgÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆAqÀgÀÄ. vÁªÉÃ
¸ÀévÀB ºÁQzÀ ªÉÄÃ®àAQÛAiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¹, vÀªÀÄä ¸ÉßÃ»vÀ ºÁUÀÆ ¸ÀºÀ-¸ÁÜ¥ÀPÀgÁzÀ £ÀAzÀ£ï ¤¯ÉÃPÀtÂAiÀÄªÀjUÉ
2002gÀ°è E£ÉÆáÃ¹¸ï£À DqÀ½vÁ¢üPÁgÀªÀ£ÀÄß ºÀ¸ÁÛAvÀj¹zÀgÀÄ.
GvÀª
Û ÄÀ £ÁAiÀÄPÀ£À UÀÄtUÀ¼ÄÀ (Qualities of good leader): M§â GvÀÛªÀÄ £ÁAiÀÄPÀ ºÉÆA¢gÀÄªÀ UÀÄtUÀ¼ÀÄ
AiÀiÁªÀÅªÀÅ? J¯Áè GvÀª
Û ÄÀ £ÁAiÀÄPÀjUÉ C£ÀA
é iÀÄªÁUÀÄªÀ ¸ÁªÀiÁ£Àå UÀÄtUÀ¼ÄÀ EªÉAiÉÄÃ? M§â £ÁAiÀÄPÀ AiÀÄ±À¹A
é iÀiÁUÀ®Ä
CAvÀºÀ JµÀÄÖ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ?
£ÁAiÀÄPÀvÀézÀ MAzÀÄ zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£ÀªÀÅ ¥Àæw¥Á¢¸ÀÄªÀAvÉ, M§â ªÀåQÛ AiÀÄ±À¹é £ÁAiÀÄPÀ£ÁUÀ®Ä PÉ®ªÀÅ ¤¢ðµÀÖ
UÀÄtUÀ¼£
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É CzÀgÀ ¥ÀPæ ÁgÀ, £ÁAiÀÄPÀg
À £
À ÄÀ ß CªÀgÄÀ ºÉÆA¢gÀÄªÀ PÉ®ªÀÅ «±ÉÃµÀ UÀÄtUÀ½AzÁV
EvÀgj
À AzÀ ¥Àv
æ åÉ ÃQ¸À§ºÀÄzÀÄ. PÉ®ªÀÅ ¸ÀA±ÉÆÃzsPÀ g
À ÄÀ UÀÄgÀÄw¹gÀÄªÀ GvÀª
Û ÄÀ £ÁAiÀÄPÀgÀ UÀÄtUÀ¼£
À ÄÀ ß PÉ¼V
À £À ¨ÁPïì£°
À è
¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
GvÀª
Û ÄÀ £ÁAiÀÄPÀ£À UÀÄtUÀ¼ÄÀ (Qualities of a Good Leader)
¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£ÁPÁgÀgÀÄ ¸Àj¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 18000 UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹zÁÝgÉ. CAvÀºÀ PÉ®ªÀÅ ¥Àæ¹zÀÞ CzsÀåAiÀÄ£ÀPÁgÀgÀÄ

ºÉÃ½gÀÄªÀ GvÀÛªÀÄ £ÁAiÀÄPÀ£À ®PÀëtUÀ¼À£ÀÄß PÉ¼ÀUÉ ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ:
ZÉÊvÀ£Àå, ¨sÁªÀ£ÁvÀäPÀ ¹ÜgÀvÉ, ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À eÁÕ£À, ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ, ¸ÀAªÀºÀ£À, PË±À®å, ¨ÉÆÃzsÀ£Á ¸ÁªÀÄxÀåð,
¸ÁªÀiÁfPÀ PË±À®å ªÀÄvÀÄÛ vÁAwæPÀ ¸ÁªÀÄxÀåð -eÁeïð mÉjæ
ºÀÄgÀÄ¥ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸À»µÀÄÚvÉ, zÀÈqsÀ¤zsÁðgÀ, ªÀÄ£ÀªÉÇ°¸ÀÄ«PÉ, ªÀvÀð£ÉAiÀÄ°è ¹ÜgÀvÉ, ¨Ë¢ÞPÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ªÀÄvÀÄÛ eÁÕ£À
- ZÉ¸ÀÖgï §£Áðqïð
zÉÊ»PÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁßAiÀÄÄ ±ÀQÛ, GvÁìºÀ, GzÉÝÃ±À ªÀÄvÀÄÛ ¤zÉÃð±À£ÀzÀ ¨sÁªÀ£É, vÁAwæPÀ ¥Àæ§ÄzÀÞvÉ, ¸ÉßÃºÀ¥ÀgÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ
ªÁvÀì®å, ¤tðAiÀÄPÀëªÀÄvÉ. - NqïðªÉÃ mÉqï
zsÉÊAiÀÄð, ªÀÄ£ÉÆÃ§®, wÃªÀiÁð£À, £ÀªÀÄ¤ÃAiÀÄvÉ, eÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¥ÁæªÀiÁtÂPÀvÉ - «PËmï ¹èªiÀ ï
ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ ¸ÁªÀÄxÀåð, ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ, ¸ÀéAiÀÄA ¸ÁzsÀ£É, §Ä¢ÞªÀAwPÉ, ¸ÀéAiÀÄA¨sÀgÀªÀ¸É, ¤tðAiÀÄPÀëªÀÄvÉ
– V¸É°è
zsÉÊAiÀÄð, DvÀä«±Áé¸À, £ÉÊwPÀ UÀÄtUÀ¼ÀÄ, vÁåUÀªÀÄ£ÉÆÃ¨sÁªÀ, ¥ÉÆÃµÀPÀ¨sÁªÀ, £ÁåAiÀÄ¥ÀgÀvÉ. - »¯ï
¨sËwPÀ ªÀÄvÀÄÛ gÀZÀ£ÁvÀäPÀ CA±ÀUÀ¼ÀÄ, §Ä¢ÞªÀAwPÉ, DvÀä«±Áé¸À, ¸ÁAXPÀvÉ, ¸ÀAPÀ®à, ¥Áæ§®å

- ¸ÁÖrÎ¯ï
F PÉ®ªÉÇAzÀÄ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß E°è «ªÀj¸À¯ÁVzÉ:
1. ¨sËwPÀ ®PÀëtUÀ¼ÄÀ (Physical features): ¨sËwPÀ ®PÀëtUÀ¼ÁzÀ JvÀÛgÀ, vÀÆPÀ, DgÉÆÃUÀå, ¨ÁºÀågÀÆ¥À,
EªÀÅ M§â ªÀåQÛAiÀÄ ¨sËwPÀ ªÀåQÛvÀéªÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄvÀÛªÉ. GvÀÛªÀÄ ¨sËwPÀ ®PÀëtUÀ¼ÀÄ d£ÀgÀ£ÀÄß DPÀ¶ð¸ÀÄvÀÛªÉ
JAzÀÄ £ÀA§¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. DgÉÆÃUÀå ªÀÄvÀÄÛ ¸À»µÀÄÚvÉUÀ¼ÀÄ £ÁAiÀÄPÀ¤UÉ ±ÀæªÀÄ¥ÀlÄÖ PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀgÀ£ÀÄß CzÉÃ jÃw PÉ®¸À ªÀiÁqÀ®Ä ¸ÀÆáwð ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
2. eÁÕ£À (Knowledge): M§â AiÀÄ±À¹é £ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ CUÀvÀå eÁÕ£À ºÁUÀÆ ¸ÁªÀÄxÀåð ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. CAvÀºÀ
ªÀåQÛ ªÀiÁvÀæªÉÃ vÀ£Àß C¢üÃ£ÀjUÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¸ÀÆZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀ§®è£ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ£ÀÄß ¥Àæ¨sÁ«¸À§®è£ÀÄ.
3. ¥ÁæªiÀ ÁtÂPv
À É (Integrity): £ÁAiÀÄPÀ£ÁzÀª£
À ÄÀ GvÀÌøµÀÖ ªÀÄlÖzÀ ¥ÁæªiÀ ÁtÂPv
À É ªÀÄvÀÄÛ ¤µÉA
× iÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ.
DvÀ£ÀÄ £ÉÊwPÀvÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åUÀ¼À°è EvÀgÀjUÉ ªÀiÁzÀjAiÀiÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
4. ªÀÄÄAvÉÆqÀUÄÀ «PÉ (Initiative): £ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ zsÉÊAiÀÄð ºÁUÀÆ ªÀÄÄAvÉÆqÀUÀÄ«PÉUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.

CªÀ£ÀÄ CªÀPÁ±ÀUÀ¼ÀÄ vÀ£Àß §½ §gÀ¯ÉAzÀÄ PÁAiÀÄ¨ÁgÀzÀÄ, §zÀ¯ÁV vÁ£ÉÃ CªÀPÁ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸É¼ÉzÀÄPÉÆAqÀÄ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ M½wUÁV §¼À¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ.
5. ¸ÀAªÀº£
À À PË±À®å (Communication skills): £ÁAiÀÄPÀ£ÁzÀªÀ£ÀÄ GvÀÛªÀÄ ¸ÀAªÀºÀ£ÀPÁgÀ£ÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
DvÀ vÀ£Àß ¨sÁªÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀàµÀÖªÁV w½AiÀÄ¥Àr¸ÀÄªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ d£ÀjUÉ vÀ£Àß
¨sÁªÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß CxÀðªÀiÁr¸ÀÄªÀªÀ£ÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. DvÀ PÉÃªÀ® ªÀiÁvÀÄUÁgÀ ªÀiÁvÀæ DVgÀzÉ, M§â M¼ÉîAiÀÄ
PÉÃ¼ÀÄUÀ, ¨ÉÆÃzsÀsPÀ, ¸À®ºÉUÁgÀ ºÁUÀÆ ªÀÄ£ÀªÉÇ°¸ÀÄªÀªÀ£ÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ.
6. ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÁ PË±À®å (Motivation skills): M§â £ÁAiÀÄPÀ£ÄÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¥ÉÃæ gÀP£
À ÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ. DvÀ d£ÀgÀ
CUÀvåÀ vU
É ¼
À £
À ÄÀ ß CjvÀÄPÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß ¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ CªÀjUÉ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuA
É iÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÀÄ.
7. DvÀä«±Áé¸À (Self confidence): £ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ G£ÀßvÀ ªÀÄlÖzÀ DvÀä«±Áé¸ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. CvÀåAvÀ

QèµÀÖPÀgÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°èAiÀÄÆ PÀÆqÁ DvÀ vÀ£Àß «±Áé¸ÀªÀ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉÆ¼Àî¨ÁgÀzÀÄ. ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, £ÁAiÀÄPÀ£À°è
DvÀä«±Áé¸ÀzÀ PÉÆgÀvÉ EzÀÝgÉ, DvÀ vÀ£Àß C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼À°è «±Áé¸ÀªÀ£ÀÄß vÀÄA§®Ä ¸ÁzsÀå«®è.
8. ¤tðAiÀÄPÀëªÄÀ vÉ (Decisiveness): £ÁAiÀÄPÀ£ÄÀ PÉ®¸ÀzÀ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ°è zÀÈqsÀ ¤zsÁðgÀU¼À £

À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ.
ªÀ¸ÄÀ ¹
Û ÜwAiÀÄ£ÀÄß MAzÀÄ ¸À® ªÀÄ£Àªj
À PÉ ªÀiÁrPÉÆAqÀ §½PÀ DvÀ zÀÈqsª
À ÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀ£ßÀ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß
¥ÀzÃÉ ¥ÀzÃÉ §zÀ¯Á¬Ä¸À¨ÁgÀzÄÀ .
9. ¸ÁªÀiÁfPÀ PË±À®åUÀ¼ÄÀ (Social skills): £ÁAiÀÄPÀ£ÄÀ vÀ£ßÀ ¸ÀºÆ

É ÃzÉÆåÃVUÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄAiÀiÁ¬ÄUÀ¼Æ
É A¢UÉ
¸ÀÄ®¨sª
À ÁV ¨ÉgAÉ iÀÄ§®èª£
À ÄÀ ºÁUÀÆ ¸ÉßÃºÀ¥g
À £
À ÁVgÀ¨ÃÉ PÀÄ. d£Àg£
À ÄÀ ß CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÆ
É A¢UÉ
GvÀÛªÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß G½¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ.
DzÁUÀÆå, GvÀÛªÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÉ®ègÀÆ M§â GvÀÛªÀÄ £ÁAiÀÄPÀ£À J¯Áè UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß CªÀ±ÀåªÁV ºÉÆA¢®èzÉÃ
EgÀ§ºÀÄzÀÄ JA§ÄzÀ£ÀÄß £ÁªÀÅ £É£À¦£À°èj¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ. ªÁ¸ÀÛªÀªÁV, AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÀåQÛUÉ J¯Áè UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß
ºÉÆAzÀ®Ä ¸ÁzsåÀ «®è. DzÀg,É F UÀÄtUÀ¼À CjªÀÅ, vÀg¨
À ÃÉ w ªÀÄvÀÄÛ ¥Àe
æ ÁÕ¥Æ
À ªÀðPÀ ¥ÀA
æ iÀÄvÀßUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ
CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
ºÉZï¹J¯ï mÉPÆ
É ßÃ¯ÉÆfAiÀÄ°è £ÁAiÀÄPÀvéÀ ªÀÄvÀÄÛ vÀAqÀ PÁAiÀÄð
(Leadership and Team work in HCL Technologies)
HCL mÉPÁß®fÃ¸ï°è ¤ªÀðºÀuÉUÉ §ºÀ¼À £À«Ã£À «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß C¼ÀªÀr¸À¯ÁVzÉ. E°è £ËPÀgÀgÀÄ UÁæºÀPÀjVAvÀ
ªÉÆzÀ®Ä §gÀÄvÁÛg.É ¥Àw
æ AiÉÆ§â £ËPÀg£
À ÄÀ vÀ£ßÀ ªÉÄÃ®¢üPÁj, ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄ ªÉÄÃ®¢üPÁj, ªÀÄvÀÄÛ PÀ¤µÀ× EvÀgÀ
ªÀÄÆgÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ£ÀÄß 1-jAzÀ-5 ªÀiÁ¥ÀPÀzÀ£ÀéAiÀÄ ±ÉæÃtÂÃPÀj¸ÀÄvÁÛ£É. F ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæwAiÉÆ§âgÀ
UÀªÀÄ£ÀPÁÌV D£ï¯ÉÊ£ï£À°è ºÁPÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀAvÀÈ¥ÀÛ ºÁUÀÆ ¸ÀÄgÀQëvÀ £ËPÀgÀgÀÄ UÁæºÀPÀ AiÀÄ±À¹ì£À ªÉÄÃ¯É UÀªÀÄ£À PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀÄvÁÛgÉAzÀÄ PÀA¥À¤
CxÀðªÀiÁrPÉÆArzÉ. HCL ºÉÆ¸À PÁAiÀÄðvÀAvÀz
æ À ªÉÄÊwæU¼
À £
À ÄÀ ß gÀÆ¦¹zÉ ªÀÄvÀÄÛ UÁæºPÀ g
À Æ
É A¢UÉ ºÀAaPÉÆAqÀ
£ÀµÀÖ¨sÀAiÀÄzÀAvÀºÀ ºÉÆ¸À PÀæªÀÄUÀ¼ÀvÀÛ ºÉeÉÓºÁPÀÄwÛzÉ.
ªÀÄÆ® : www.evolvingexcellence.com/blog/2006/04/the future of m.html
£ÁAiÀÄPÀvéÀzÀ ±ÉÊ° (Leadership style)
£ÁAiÀÄPÀvÀé £ÀqÀªÀ½PÉ ªÀÄvÀÄÛ ±ÉÊ°AiÀÄ ««zsÀ ¹zÁÞAvÀUÀ½ªÉ. ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£Á CzsÀåAiÀÄ£ÀUÀ¼ÀÄ £ÁAiÀÄPÀ£ÉÆ§â

ºÉÆA¢gÀ§ºÀÄzÁzÀ ¤¢ðµÀÖ «±ÉÃµÀ ®PÀt
ë ªÀÄvÀÄÛ UÀÄtUÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÀÆa¹ªÉ. DzÀg,É EªÀÅUÀ¼ÃÉ ¤uÁðAiÀÄPÀªÁUÀ¯
À ÁgÀªÅÀ
KPÉAzÀgÉ, C£ÉÃPÀ d£ÀgÀÄ F UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ§ºÀÄzÁzÀgÀÆ CªÀgÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÀ®è¢gÀ§ºÀÄzÀÄ.
£ÁAiÀÄPÀvÀézÀ ±ÉÊ°UÀ¼À£ÀÄß ªÀVÃðPÀj¸ÀÄªÀ ºÀ®ªÁgÀÄ DzsÁgÀUÀ½ªÉ. CvÀåAvÀ d£À¦A

æ iÀÄªÁzÀ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ ±ÉÊ°AiÀÄ
ªÀVÃðPÀgÀtªÀÅ C¢üPÁgÀzÀ §¼ÀPÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É DzsÁjvÀªÁVzÉ. C¢üPÁgÀ §¼ÀPÉAiÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ
ªÀÄÆgÀÄ ªÀÄÆ®¨sÀÆvÀ ±ÉÊ°UÀ½ªÉ:
1) ¸ÀªÁð¢üPÁj 2) ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéªÁ¢ ªÀÄvÀÄÛ 3) ªÀÄÄPÀÛ ¤ÃwªÁ¢
1. ¸ÀªÁð¢üPÁj/¤gÀAPÀÄ±Á¢üPÁj £ÁAiÀÄPÀ (Autocratic or authoritarian leader): ¸ÀªÁð¢üPÁj £ÁAiÀÄPÀ

DzÉÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¤ÃqÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ vÀ£ßÀ C¢üÃ£ÀgÄÀ F DzÉÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¥Á°¸ÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß ¤jÃQë¸ÄÀ vÁÛ£.É ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÁzÀª£
À ÄÀ
F ±ÉÊ°AiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄ¸Àj¸ÀÄwÛzÀÝgÉ, DUÀ ¸ÀAªÀºÀ£À PÉÃªÀ® KPÀªÀÄÄRªÁVzÀÄÝ, C¢üÃ£ÀgÀÄ PÉÃªÀ® ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£À
DzÉÃ±Á£ÀÄ¸ÁgÀ PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ.
F §UÉAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ ¸ÉÊzÁÞAwPÀ£ÁVgÀÄvÁÛ£É, CAzÀgÉ, §zÀ¯ÁUÀÄªÀÅzÀÆ E®è CxÀªÁ «gÉÆÃzsÀªÀ£ÀÆß

EµÀÖ¥ÀqÀÄªÀÅ¢®è. ¥sÀ°vÁA±ÀªÀ£ÀÄß CªÀ®A©¹ ¥ÀÄgÀ¸ÁÌgÀ CxÀªÁ zÀAqÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ§ºÀÄzÀÄ JA§ HºÉAiÀÄ
ªÉÄÃ¯É DvÀ£À ¤ÃwAiÀÄÄ Dzsj
À ¸À®n
à g
Ö ÄÀ vÀz
Û .É F jÃwAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀvéÀ ±ÉÊ°AiÀÄÄ ºÀ®ªÀÅ ¸ÀAzÀ¨ð
Às UÀ¼°
À è GvÁàzPÀ v
À A
É iÀÄ£ÀÄß
¥Àqz
É ÄÀ PÉÆ¼À®
î Ä ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁVzÉ. GzÁºÀgu
À U
É ,É ªÉÄÃ°éZÁgÀP£
À ÄÀ GvÁàz£
À A
É iÀÄ£ÀÄß PÀÄ¥
è ÛÀ ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è ¥ÀqA
É iÀÄ®Ä
dªÁ¨ÁÝg£
À ÁVzÀÄÝ, PÁ«ÄðPÀ GvÁàzPÀ v
À A
É iÀÄ£ÀÄß SÁvÀj¥Àr¸À¨ÃÉ PÁzÀ ¸ÀAzÀ¨ð
Às zÀ°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁVzÉ. ²ÃWÀæ
¤zsÁðgÀªÀ£ÀÆß PÀÆqÁ EzÀÄ ¸ÁzsÀåªÁV¸ÀÄvÀÛzÉ.
DzÀg,É EzÀg°
À è ¸Àé®à §zÀ¯ÁªÀuU
É ¼
À Æ
À EgÀÄvÀÛª.É CªÀgÄÀ ¥Àw
æ AiÉÆ§âgÀ C©ü¥ÁæAiÀÄªÀ£ÄÀ ß PÉÃ¼À§ºÀÄzÀÄ, C¢üÃ£ÀgÀ
D¯ÉÆÃZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ PÁ¼ÀfAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀjUÀtÂ¸À§ºÀÄzÀÄ, DzÀgÉ ¤zsÁðgÀ ªÀiÁvÀæ CªÀgÀzÉÝÃ DVgÀÄvÀÛzÉ.
2. ¥Àe
æ Á¥À¨
æ ÄÀs vÀéªÁ¢ CxÀªÁ ¨sÁUÀª»
À ¸ÀÄªÀ £ÁAiÀÄPÀ (Democratic or Participating leader):
¥Àe
æ Á¥À¨
æ ÄÀs vÀª
é Á¢ £ÁAiÀÄPÀ£ÄÀ QæAiÀiÁ AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ¸ÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ vÀ£ßÀ C¢üÃ£ÀgÆ
É A¢UÉ ¸ÀªiÀ Á¯ÉÆÃZÀ£É
£Àq¹
É ¤zsÁðgÀU¼
À £
À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄîvÁÛ£.É ¤zsÁðgÀ vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄî«PÉAiÀÄ°è CªÀgÄÀ ¨sÁUÀª»
À ¸À®Ä ¥ÉÆÃæ vÁì»¸ÀÄvÁÛ£.É
F jÃwAiÀÄ £ÁAiÀÄPÀvéÀ ±ÉÊ° EwÛÃa£À ¢£ÀU¼
À °
À è §ºÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁVzÉ. KPÉAzÀgÉ d£ÀgÄÀ vÀªÄÀ äzÃÉ DzÀ UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß
ºÉÆA¢zÁUÀ CvÀÄåvª
ÛÀ ÄÀ ªÁV PÉ®¸À ¤ªÀð»¸ÀÄvÁÛgAÉ zÀÄ £ÁAiÀÄPÀgÄÀ PÀAqÀÄPÉÆArzÁÝg.É CªÀgÄÀ EvÀgg
À À C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß
UËgÀ«¸À¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¢üÃ£ÀjUÉ vÀªÀÄä PÀvÀðªÀåUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä
¸ÀºÀPÁgÀ ¤ÃqÀ¨ÉÃPÀÄ. CªÀgÀÄ vÀAqÀzÀ M¼ÀV£À ±ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß §¼À¹ ºÉaÑ£À ¤AiÀÄAvÀætªÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀÄvÁÛgÉ.
3. ªÀÄÄPÀÛ ¤ÃwªÁ¢ CxÀªÁ ¤AiÀÄAvÀt

æ -ªÀÄÄPÀª
Û Á¢ £ÁAiÀÄPÀ (Laissez faire or Free-rein leader):
EAvÀºÀ £ÁAiÀÄPÀ£ÄÀ Cw C¤ªÁAiÀÄðªÁUÀzÀ ºÉÆgÀvÄÀ , C¢üPÁgÀzÀ §¼ÀPA
É iÀÄ£ÀÄß £ÀA§ÄªÀÅ¢®è. C¢üÃ£ÀjUÉ
vÀªÀÄä ¸ÀéAvÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä Cw ºÉaÑ£À ¸ÁévÀAvÀæöåªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
vÀAqÀzÀ ¸ÀzÀ¸ÀågÀÄ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß vÁªÉÃ ¥ÀjºÀj¹PÉÆAqÀÄ vÀªÀÄä PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ. ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ CªÀjUÉ PÉÃªÀ®
¸ÀºÀPÁgÀ ¤ÃqÀÄvÁÛ£É ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä CUÀvÀå«gÀÄªÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÁÛ£É. CzÉÃ
¸ÀAzÀ¨sÀðzÀ°è, C¢üÃ£À £ËPÀgÀ£ÀÄ vÁ£ÀÄ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁzÀ PÁAiÀÄðzÀ ¸ÀA¥ÀÆtð dªÁ¨ÁÝjAiÀÄ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÁÛ£É.
¸ÀAzÀ¨ð
Às ªÀ£ÄÀ ß CªÀ®A©¹, £ÁAiÀÄPÀ£ÁzÀª£
À ÄÀ CUÀvåÀ «zÀÝgÉ F ««zsÀ ±ÉÊ°UÀ¼À ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß DAiÉÄÌ
ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. M§â ªÀÄÄPÀÛ ¤ÃwªÁ¢ £ÁAiÀÄPÀ£Æ
À PÀÆqÁ PÉ®ªÀÅ ¥Àj¹ÜwUÀ¼°
À è ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼£
À ÄÀ ß ¥Á°¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀÛzÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀéªÁ¢ £ÁAiÀÄPÀ£ÀÄ vÀÄvÀÄð¥Àj¹ÜwUÀ¼À°è vÀ£Àß ¸ÀéAvÀ ¤zsÁðgÀªÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
¸ÀAªÀº£
À À (Communication)
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ AiÀÄ±À¹ì£À°è ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ ¥ÀæªÀÄÄR ¥ÁvÀæªÀ£ÀÄß ªÀ»¸ÀÄvÀÛzÉ. C¢üÃ£À £ËPÀgÀjUÉ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj

¸ÀAªÀºÀ£À ªÀiÁqÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ°è CjªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀ ¸ÁªÀÄxÀåð ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£À°è E®è¢zÀÝgÉ, DvÀ JµÀÄÖ ªÀÈwÛeÁÕ£À
ªÀÄvÀÄÛ §Ä¢ÞªA
À wPÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢zÁÝ£A
É §ÄzÀÄ C¥À¸
æ ÄÀ Ûvª
À ÁUÀÄvÀÛz.É ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ £
À À ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ
ªÀÄÄRåªÁV DvÀ£À ¸ÀAªÀºÀ£À PË±À®åUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©¹gÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ¯ÉÃ, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
£ËPÀgÀgÀ ¸ÀAªÀºÀ£Á PË±À®åUÀ¼À£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄªÀÅzÀPÉÌ AiÀiÁªÁUÀ®Æ MvÀÄÛ ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
DAUÀè ¨sÁµÉAiÀÄ “PÀªÀÄÆå¤PÉÃ±À£ï”(Communication) ¥ÀzÀªÀÅ ¯Áån£ï ¨sÁµÉAiÀÄ “PÀªÀÄÄå¤¸ï”

(Communis) JA§ ¥ÀzÀ¢AzÀ GvÀàwÛAiÀiÁVzÀÄÝ, CzÀgÀ CxÀð ‘¸ÁªÀiÁ£Àå’ CAzÀgÉ, ¸ÁªÀiÁ£Àå CxÉÊð¸ÀÄ«PÉ
J£ÀÄßªÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀ£ÀÄß ««zsÀ jÃwAiÀÄ°è ªÁåSÁå¤¸À¯ÁVzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV, CzÀ£ÀÄß ªÀåQÛUÀ¼À
£ÀqÄÀ ªÉ ¸ÁªÀiÁ£Àå CxÉÊð¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸®
À Ä «ZÁgÀU¼
À ÄÀ , C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼ÄÀ , ¸ÀAUÀwUÀ¼ÄÀ , ¨sÁªÀ£U
É ¼
À ÄÀ , EvÁå¢UÀ¼À
«¤ªÀÄAiÀÄzÀ ¥ÀæQæAiÉÄ JAzÀÄ CxÉÊð¸À¯ÁVzÉ. ¤ªÀðºÀuÁ vÀdÕgÀÄ ¤ÃrgÀÄªÀ PÉ®ªÉÇAzÀÄ ªÁåSÉåUÀ¼À£ÀÄß PÉ¼ÀV£À
¨ÁPïì£°
À è ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
¸ÀAªÀº£
À z
À À ªÁåSÉåUÀ¼ÄÀ (Definitions of Communication)
¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ M§â ªÀåQÛ E£ÉÆß§â£À ªÀÄ£À¹ì£À°è CxÉÊð¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸À®Ä ªÀiÁqÀÄªÀ J¯Áè «µÀAiÀÄUÀ¼À
ªÉÆvÀª
ÀÛ ÁVzÉ. CzÀÄ ºÉÃ¼ÀÄ«PÉ, PÉÃ¼ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼ÀÄ«
î PÉAiÀÄ PÀª
æ ÄÀ §zÀÞ ªÀÄvÀÄÛ ¤gÀAvÀgª
À ÁzÀ ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀÄ£ÀÄß
M¼ÀUÆ
É ArzÉ. -®Æ¬Ä¸ï Cå¯É£ï
¹éÃPÀvð
À £ÀÄ CxÀðªÀiÁrPÉÆ¼À®
î Ä ¸ÁzsåÀ ªÁUÀÄªÀAvÉ, gÀªÁ¤¸ÀÄªÀª¤
À AzÀ ¹éÃPÀvð
À ¤UÉ ªÀiÁ»wAiÀÄ ªÀUÁð¬Ä¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ
¸ÀAªÀºÀ£ÀªÁVzÉ. -ºÉgÁ¯ïØ PÀÆAvïÔ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÃAiÀiïß÷ì «ÃjZï
¸ÁªÀiÁ£Àå CxÉÊð¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆAzÀ®Ä d£ÀgÀÄ M§âgÀÄ E£ÉÆß§âgÉÆA¢UÉ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß gÀÆ¦¹PÉÆ¼ÀÄîªÀ

ªÀÄvÀÄÛ ºÀAaPÉÆ¼ÀÄîªÀ ¥ÀæQæAiÉÄ ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÁVzÉ. -gÉÆÃdgïì
ªÉÄÃ°£À ªÁåSÉåUÀ¼À ¥Àj²Ã®£É¬ÄAzÀ ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ ¸ÁªÀiÁ£Àå CxÉÊð¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆAzÀ®Ä E§âgÀÄ

CxÀªÁ ºÉZÀÄÑ ªÀåQÛUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ £ÀqÉAiÀÄÄªÀ «ZÁgÀ «¤ªÀÄAiÀÄzÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÉÄAzÀÄ w½zÀÄ§gÀÄvÀÛzÉ.
¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ ¤ªÀðºÀuÁ zÀPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀAªÀº£ À ÄÀ (Elements of Communication Process)
À À ¥ÀQæ Aæ iÉÄAiÀÄ ªÀÄÆ¯ÁA±ÀU¼
¸ÀAªÀº£
À ª
À £
À ÄÀ ß MAzÀÄ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀiÁV ªÁåSÁå¤¸À¯ÁVzÉ. F ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄÄ ªÀÄÆ®, ¸ÀAPÉÃw¸ÀÄ«PÉ, ªÀiÁzsåÀ ªÄÀ /
ªÀiÁUÀð, ¹éÃPÀvð
À , «¸ÀAPÉÃw¸ÀÄ«PÉ, ±À§Ý, ¥Àw
æ QæAiÉÄ, EvÁå¢ ªÀÄÆ¯ÁA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ. ¸ÀAªÀº£
À À ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ£ÀÄß
avÀæzÀ°è vÉÆÃj¸À¯ÁVzÉ.
¸ÀAªÀºÀ£À ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÉ¼ÀUÉ «ªÀj¸À¯ÁVzÉ:
1. gÀªÁ£ÉzÁgÀ (Sender): gÀªÁ£ÉzÁgÀ£ÉAzÀgÉ ¹éÃPÀvÀð¤UÉ vÀ£Àß D¯ÉÆÃZÀ£ÉUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ PÀ®à£ÉUÀ¼À£ÀÄß

gÀªÁ¤¸ÀÄªÀ ªÀåQÛAiÀiÁVzÁÝ£É. gÀªÁ£ÉzÁgÀ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ ªÀÄÆ®ªÀ£ÀÄß ¥Àæw¤¢ü¸ÀÄvÁÛ£É.
2. ¸ÀAzÉÃ±À (Message): ¸ÀAªÀºÀ£À ªÀiÁqÀ®Ä GzÉÝÃ²¸À¯ÁzÀ PÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ, ¨sÁªÀ£ÉUÀ¼ÀÄ, ¸À®ºÉUÀ¼ÀÄ,

DzÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ EvÁå¢ «µÀAiÀÄUÀ¼ÁVªÉ.
3. ¸ÀAPÉÃw¸ÀÄ«PÉ (Encoding): EzÀÄ ¸ÀAzÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ, avÀæUÀ¼ÀÄ, ¸ÀAeÉÕUÀ¼ÀÄ EvÁå¢ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ

¸ÀAPÉÃvÀUÀ¼ÁV ¥ÀjªÀwð¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
4. ªÀiÁzsåÀ ªÀÄ (Medium): EzÀÄ ¸ÀAPÉÃw¹zÀ ¸ÀAzÉÃ±Àª£

À ÄÀ ß ¹éÃPÀvð
À ¤UÉ ¸ÁV¸ÀÄªÀ ªÀiÁUÀðªÁVzÉ. ªÀiÁzsåÀ ªÄÀ ªÀÅ
°TvÀ gÀÆ¥À, ªÀÄÄSÁªÀÄÄT, zÀÆgÀªÁtÂ PÀgÉ, CAvÀeÁð® EvÁå¢ gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀ§ºÀÄzÀÄ.
5. «¸ÀAPÉÃw¸ÀÄ«PÉ (Decoding): EzÀÄ gÀªÁ£ÉzÁgÀ£À ¸ÀAPÉÃvÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjªÀwð¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ.
6. ¹éÃPÀvð
À (Receiver): gÀªÁ£ÉzÁgÀ£À ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀ ªÀåQÛAiÀiÁVzÁÝ£É.
7. ¥ÀæwQæAiÉÄ (Feedback): ¹éÃPÀvÀð£ÀÄ vÁ£ÀÄ gÀªÁ£ÉzÁgÀ£À ¸ÀAzÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉ¢gÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ

CxÉÊð¹PÉÆArgÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸À®Ä ªÀiÁqÀÄªÀ J¯Áè QæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß CzÀÄ M¼ÀUÉÆArzÉ.
8. ±À§Ý (Noise): ±À§ÝªÉAzÀgÉ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ°è §gÀÄªÀ CqÀZÀuÉ CxÀªÁ vÉÆAzÀgÉAiÀiÁVzÉ. F vÉÆAzÀgÉAiÀÄÄ

gÀªÁ£ÉzÁgÀ, ¸ÀAzÉÃ±À CxÀªÁ ¹éÃPÀvÀð¤UÉ GAmÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. ±À§ÝzÀ PÉ®ªÀÅ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÉAzÀgÉ:
J) vÀ¥ÁàV ¸ÀAPÉÃw¸ÀÄ«PÉUÉ PÁgÀtªÁUÀÄªÀ ÇÀàµÀÖ ¸ÀAeÉÕUÀ¼ÀÄ.
©) PÀ¼À¥É zÀÆgÀªÁtÂ ¸ÀA¥ÀPÀð.

¹) UÀªÀÄ£À ¤ÃqÀzÀ ¹éÃPÀvÀð.
r) vÀ¥ÁàV «¸ÀAPÉÃw¸ÀÄ«PÉ (¸ÀAzÉÃ±ÀPÉÌ vÀ¥ÀÄà CxÀðUÀ¼À£ÀÄß PÀlÄÖªÀÅzÀÄ)
E) ¸ÀAzÉÃ±ÀzÀ zÀÄ§ð® CxÉÊð¸ÀÄ«PÉUÉ PÁgÀtªÁUÀÄªÀ ¥ÀÆªÁðUÀæºÀUÀ¼ÀÄ
J¥sï) ¸ÀAzÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß wgÀÄZÀÄªÀ ¸ÀAeÉÕUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DAVPÀ ¨sÀAVUÀ¼ÀÄ.
¸ÀAPÉÃw¸ÀÄ«PÉ «¸ÀAPÉÃw¸ÀÄ«PÉ
gÀªÁ£ÉzÁgÀ → ¸ÀAzÉÃ±À ªÀiÁzsÀåªÀÄ ¹éÃPÀvð

À
±À§Ý
¥ÀæwQæAiÉÄ
¸ÀAªÀº£
À À ¥ÀQæ Aæ iÉÄ
¸ÀAªÀº£
À z
À À ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ (Importance of Communication
→ )
¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ ¤ªÀðºÀuÁ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À CvÀåAvÀ PÉÃAzÀæ «µÀAiÀÄUÀ¼À¯ÉÆèAzÁVzÉ. M§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ vÀ£Àß

¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ 90 ¥Àw
æ ±ÀvÀ ¨sÁUÀª£
À ÄÀ ß ¸ÀAªÀº£
À z
À °
À -
è NzÀÄ«PÉ, §gÉAiÀÄÄ«PÉ, PÉÃ¼ÀÄ«PÉ, ªÀiÁUÀðzÀ²ð¸ÀÄ«PÉ, ¸ÀÆa¸ÀÄ«PÉ,
M¥ÀÄà«PÉ, ªÁUÀÝAqÀ£É EvÁå¢UÀ¼°
À è PÀ¼A
É iÀÄvÁÛ£A
É zÀÄ CAzÁf¸À¯ÁVzÉ. ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ £
À À ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀéªÅÀ , DvÀ vÀ£ßÀ
ªÉÄÃ®¢üPÁjUÀ¼ÀÄ, C¢üÃ£ÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁåAPÀgïUÀ¼ÀÄ, ¥ÀÆgÉÊPÉzÁgÀgÀÄ, AiÀÄÆ¤AiÀÄ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀgÀPÁgÀUÀ¼ÀAvÀºÀ ¨ÁºÀå
ªÀåQÛUÀ¼ÉÆA¢UÉ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ¸ÀAªÀºÀ£À ªÀiÁqÀÄªÀ DvÀ£À ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©¹zÉ.
CªÉÄÃjPÁzÀ ªÀiÁå£ÉÃeïªÉÄAmï ÇÉÆÃ¹AiÉÄÃ±À£ï ªÀiÁf CzsÀåPÀëgÉÆ§âgÀÄ ºÉÃ½gÀÄªÀAvÉ, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ

EA¢£À ªÉÆvÀÛªÉÆzÀ® ¸ÀªÀÄ¸ÉåAiÉÄAzÀgÉ ¸ÀAªÀºÀ£À. §£ÁðqïðgÀªÀgÀÄ CzÀ£ÀÄß J¯Áè UÀÄA¥ÀÄ ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À
£É®UÀlÄÖ JAzÀÄ PÀg¢
É zÁÝg.É ¸ÀAªÀº£
À ª
À ÅÀ ¤ªÀðºÀuÁ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ ¸ÀÄUÀªÄÀ ZÀlÄªÀnPÉU½
À UÉ JgÉvÊÉ ®(Lubricant)ªÁV
PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ°è ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß PÉ¼ÀV£À CA±ÀUÀ½AzÀ ¤zsÀðj¸À§ºÀÄzÀÄ:
1. ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ DzsÁgÀªÁV ªÀwð¸ÀÄvÀz
Û É (Acts as a basis of Co-ordination): ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ
¸ÀªÄÀ £ÀA
é iÀÄvÉAiÀÄ DzsÁgÀªÁV ªÀwð¸ÀÄvÀz
Û .É EzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ «¨sÁUÀU¼
À ÄÀ , ZÀlÄªÀnPÉU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåQU
Û ¼
À °
À è ¸ÀªÄÀ £ÀA
é iÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß
MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ zsÉåÃAiÀÄUÀ¼ÀÄ, CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀÄªÀ «zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ««zsÀ d£ÀgÉÆ¼ÀUÉ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ
¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
2. ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀÄUÀªÄÀ PÁAiÀÄðUÀ¼°

À è ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û É (Helps in smooth working of an enterprise):
¸ÀAªÀº£
À ª
À ÅÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÀÄUÀªÄÀ ªÁV ªÀÄvÀÄÛ C¤§ðA¢üvª
À ÁV £Àq¸
É ÄÀ ªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛz.É ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
J¯Áè ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ QæAiÉÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©¹ªÉ. ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£À PÁAiÀÄðªÀÅ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ªÀÄvÀÄÛ
¨sËwPÀ ªÀÄÆ¯ÁA±ÀUÀ¼À£ÀÄß zÀPÀë ªÀÄvÀÄÛ QæAiÀiÁ²Ã® WÀlPÀªÀ£ÁßV ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄUÉÆ½¹ ¸ÁªÀiÁ£Àå GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
¸Á¢ü¸ÄÀ ªÀÅzÁVzÉ. PÉÃªÀ® ¸ÀAªÀº£
À À ªÀiÁvÀª
æ ÃÉ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀÄUÀªÄÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ¸ÁzsåÀ ªÁV¸ÀÄvÀz
Û .É ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ºÀÄnÖ¤AzÀ
¥ÁægA
À ©ü¹ CzÀgÀ ¤gÀAvÀgÀ fÃ«vÀ PÁ®zÀ°è ¸ÀAªÀº£
À ª
À ÅÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ C¹ÛvéPÀ ÌÉ ªÀÄÆ¯ÁzsÁgÀªÁVzÉ. ¸ÀAªÀº£
À À ¤AvÁUÀ
¸ÀAWÀnvÀ ZÀlÄªÀnPÉAiÀÄÄ C¹ÛvÀéªÀ£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ.
3. ¤zsÁðgÀ vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄî«PÉUÉ DzsÁgÀªÁVzÉ (Acts as basis of decision making): ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ
¤zsð
À j¸ÀÄ«PÉUÉ CUÀvåÀ ªÁzÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀz
Û .É CzÀgÀ C£ÀÄ¥À¹ÜwAiÀÄ°è, ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ j
À UÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ CxÀð¥ÀÆtð
¤zsÁðgÀUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄªÀÅ¢®è. PÉÃªÀ® ¸ÀA§A¢üvÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É
¸ÀjAiÀiÁzÀ ¤zsÁðgÀªÀ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî®Ä ¸ÁzsÀå.
4. ¤ªÀðºÀuÁ zÀPëÀ vÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉa¸

Ñ ÄÀ vÀz
Û É (Increases managerial efficiency): ¸ÀAªÀº£
À ª
À ÅÀ ¤ªÀðºÀuÁ
PÁAiÀÄðUÀ¼À ²ÃWÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj PÁAiÀÄðvÀvÀàgÀvÉUÉ CvÀåUÀvÀå. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ GzÉÝÃ±À ªÀÄvÀÄÛ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ, ¸ÀÆZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ, PÁAiÀÄð ªÀÄvÀÄÛ dªÁ¨ÁÝjUÀ¼À£ÀÄß ºÀAaPÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ C¢üÃ£ÀgÀ
PÁAiÀÄðvÀvÀàgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß CªÀ¯ÉÆÃQ¸ÀÄvÀÛzÉ. F J¯Áè CA±ÀUÀ¼À°è ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ M¼ÀUÉÆArzÉ. »ÃUÉ, ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ
¸ÀA¥ÀÆtð ¸ÀA¸ÉÜUÉ JgÉvÉÊ®ªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß zÀPÀëvÉ¬ÄAzÀ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀAvÉ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
5. ¸ÀºPÀ ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ PÉÊUÁjPÁ ±ÁAwAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀz

Û É (Promotes co-operation and industrial
peace): zÀPëÀ PÁAiÀiÁðZÀgu
À A
É iÀÄÄ «ªÉÃZÀ£ÁAiÀÄÄPÀÛ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ UÀÄjAiÀiÁVzÉ. PÁSÁð£ÉAiÀÄ°è PÉÊUÁjPÁ ±ÁAw
ºÁUÀÆ ¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÀ £ÀqÄÀ ªÉ ¸ÀºPÀ ÁgÀ EzÁÝUÀ ªÀiÁvÀæ EzÀÄ ¸ÁzsåÀ . ¢éªÄÀ ÄR ¸ÀAªÀº£
À ª
À ÅÀ ¤ªÀðºÀuÉ
ªÀÄvÀÄÛ PÁ«ÄðPÀgÀ ªÀÄzsÉå ¸ÀºÀPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ w¼ÀÄªÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ¨É¼É¸ÀÄvÀÛzÉ.
6. ¥ÀjuÁªÀÄPÁj £ÁAiÀÄPÀvéÀª£
À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¸ÀÄvÀz
Û É (Establishes effective leadership): ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ
£ÁAiÀÄPÀvÀézÀ DzsÁgÀªÁVzÉ. ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ C¢üÃ£ÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
d£ÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀ®Ä £ÁAiÀÄPÀ GvÀÛªÀÄ ¸ÀAªÀºÀ£Á PË±À®åUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ.
7. £ÉÊwPÀ/ªÀÄ£ÉÆÃ¸ÉÜöÊAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ºÉaÑ¸ÄÀ vÀz

Û É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÉ MzÀV¸ÀÄvÀz
Û É (Boosts morale and
provides motivation): zÀPÀë ¸ÀAªÀºÀ£À ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¤ªÀðºÀuÉUÉ C¢üÃ£ÀgÀ£ÀÄß ¥ÉæÃgÉÃ¦¸À®Ä, ¥Àæ¨sÁªÀ ©ÃgÀ®Ä
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAvÀÈ¦ÛUÉÆ½¸À®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ. GvÀÛªÀÄ ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ PÁ«ÄðPÀjUÉ PÉ®¸ÀzÀ ¨sËwPÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÁªÀiÁfPÀ CA±ÀU¼
À À ºÉÆAzÁtÂPA
É iÀÄ°è ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É CzÀÄ PÉÊUÁjPÉAiÀÄ°è GvÀª
Û ÄÀ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA§AzsU
À ¼
À £
À ÄÀ ß
¸ÀÄzsÁj¸ÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀæeÁ¸ÀvÁÛvÀäPÀ ¥ÀæPÁgÀzÀ ¤ªÀðºÀuÉUÉ DzsÁgÀªÁVzÉ. ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ
£ËPÀgÀgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ £ÉÊwPÀ ¸ÉÜöÊAiÀÄðªÀ£ÀÄß ºÉaÑ¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
O¥ÀZÁjPÀ ªÀÄvÀÄÛ C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀº£

À À (Formal and Informal communication)
¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è £ÀqAÉ iÀÄÄªÀ ¸ÀAªÀº£

À ª
À £
À ÄÀ ß «±Á®ªÁV O¥ÀZÁjPÀ ªÀÄvÀÄÛ C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀº£
À ª
À AÉ zÀÄ «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.
O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀº£
À À (Formal communication)
O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ ¸ÀAWÀl£Á «£Áå¸ÀzÀ°è gÀÆ¦¸À¯ÁzÀ C¢üPÀÈvÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ.

F ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ ªÉÄÃ®¢üPÁj¬ÄAzÀ C¢üÃ£ÀjUÉ, C¢üÃ£ÀjAzÀ ªÉÄÃ®¢üPÁjUÉ CxÀªÁ MAzÉÃ ±ÉæÃtÂAiÀÄ £ËPÀgÀgÀÄ
CxÀªÁ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À À £ÀqÄÀ ªÉ £ÀqAÉ iÀÄ§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀAªÀº£
À ª
À ÅÀ ªÀiËTPÀ CxÀªÁ °TvÀªÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ. DzÀg,É ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
PÀbÉÃjAiÀÄ°è zÁR°¸À®àqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀqÀvÀPÉÌ ¸ÉÃj¸À®àqÀÄvÀÛzÉ.
O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀ£ÀÄß ®A§ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄvÀ® ¸ÀAªÀºÀ£ÀUÀ¼ÉAzÀÄ ¥ÀÄ£ÀB «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ.
®A§ ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ ®A§ªÁV CAzÀgÉ ªÉÄÃ®ÄäR CxÀªÁ PÉ¼ÀªÀÄÄRªÁV C¢üPÀÈvÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
ZÀ°¸ÀÄvÀÛzÉ. ªÉÄÃ®ÄäR ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÉAzÀgÉ C¢üÃ£ÀjAzÀ ªÉÄÃ®¢üPÁjUÀ½UÉ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ ºÀjªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ PÉ¼ÀªÀÄÄR
¸ÀAªÀºÀ£ÀªÉAzÀgÉ ªÉÄÃ®¢üPÁjUÀ½AzÀ C¢üÃ£ÀjUÉ £ÀqÉAiÀÄÄªÀ ¸ÀAªÀºÀ£À. ªÉÄÃ®ÄäR ¸ÀAªÀºÀ£ÀPÉÌ GzÁºÀgÀuÉUÀ¼ÀÄ:
gÀeÉ ¤ÃqÀ®Ä PÉÆÃj Cfð, ¥ÀæUÀw ªÀgÀ¢ ¸À°èPÉ, C£ÀÄzÁ£ÀPÉÌ ªÀÄ£À« EvÁå¢. ºÁUÉAiÉÄÃ, PÉ¼ÀªÀÄÄR ¸ÀAªÀºÀ£ÀPÉÌ
GzÁºÀgu
À U
É ¼
À ÄÀ , ¸ÀÜ
És É ºÁdgÁUÀ®Ä £ËPÀgj
À UÉ £ÉÆÃnÃ¸ï PÀ¼ÄÀ »¸ÀÄªÀÅzÀÄ, ªÀ»¸À¯ÁzÀ PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ¥ÀÆwðUÉÆ½¸À®Ä
C¢üÃ£ÀjUÉ DzÉÃ±À ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ, G£ÀßvÀ ºÀAvÀzÀ ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ªÀiÁUÀð¸ÀÆaUÀ¼£
À ÄÀ ß C¢üÃ£ÀjUÉ w½AiÀÄ¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀÄ
EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ.
¸ÀªÀÄvÀ® CxÀªÁ ¥Á±Àéð ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ MAzÀÄ «¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ E£ÉÆßAzÀÄ «¨sÁUÀzÀ £ÀqÀÄªÉ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
GzÁºÀgu
À U
É ,É GvÁàz£
À Á ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ GvÀà£ßÀ §lªÁqÉ C£ÀÄ¸ÀÆa, GvÀà£ßÀ «£Áå¸,À UÀÄtªÀÄlÖ EvÁå¢UÀ¼À §UÉÎ
ZÀað¸À®Ä ªÀiÁgÁl ¥ÀQæ A
æ iÀiÁ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£À£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ¸ÀAªÀºÀ£À ZÀ®£ÉAiÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄÄ ¸ÀAªÀºÀ£À eÁ®zÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀÆa¸À®àqÀÄvÀÛzÉ. O¥ÀZÁjPÀ

¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ°è ºÀ®ªÀÅ «zsÀzÀ ¸ÀAªÀºÀ£À eÁ®UÀ¼ÀÄ PÁAiÀiÁðZÀj¸À§ºÀÄzÀÄ. PÉ®ªÉÇAzÀÄ d£À¦æAiÀÄªÁzÀ ¸ÀAªÀºÀ£À
eÁ®UÀ¼À£ÀÄß PÉ¼ÀV£À avÀæzÀ°è ¤Ãr «ªÀj¸À¯ÁVzÉ.
¸Àg¥
À ½
À ZÀPÀæ ªÀÈvÁÛPÁgÀ ªÀÄÄPÀÛ ºÀjªÀÅ vÀ¯PÉ ¼
É U
À ÁzÀ
(«¯ÉÆÃªÀÄ) ‘V’
¸ÀAªÀº£
À À eÁ®
1. KPÀ ¸Àg¥
À ½
À (Single chain): F eÁ®ªÀÅ ªÉÄÃ®¢üPÁj ªÀÄvÀÄÛ DvÀ£À C¢üÃ£ÀgÀ £ÀqÄÀ ªÉ C¹Ûvéz
À °
À g
è ÄÀ vÀz
Û .É
À A
É iÀÄ°è ºÀ®ªÀÅ ºÀAvÀU½
À gÀÄªÀÅzÀjAzÀ, ¸ÀAªÀº£
À ª
À ÅÀ ¥Àw
æ AiÉÆ§â ªÉÄÃ®¢üPÁj¬ÄAzÀ DvÀ£À C¢üÃ£ÀjUÉ
KPÀ ¸ÀgÀ¥À½ ªÀÄÆ®PÀ £ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ.
2. ZÀPæÀ (Wheel): ZÀPæÀ eÁ®§Azsz

À °
À è M§â ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄ J¯Áè C¢üÃ£ÀgÄÀ DvÀ£À ªÀÄÆ®PÀªÃÉ ¸ÀAªÀº£
À À
£ÀqÉ¸ÀÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ DvÀ F ZÀPÀæzÀ PÉÃAzÀæzÀAvÉ ªÀwð¸ÀÄvÁÛ£É. C¢üÃ£ÀgÀÄ vÀªÀÄä vÀªÉÆä¼ÀUÉ ¸ÀAªÀºÀ£À £ÀqÉ¸ÀÄªÀAw®è.
3. ªÀÈvÁÛPÁgÀ (Circular): ªÀÈvÁÛPÁgÀ eÁ®zÀ°è ¸ÀAªÀº£

À ª
À ÅÀ ªÀÈvÀÛz°
À è ZÀ°¸ÀÄvÀÛz.É ¥Àw
æ AiÉÆ§â ªÀåQÛAiÀÄÄ vÀ£ßÀ
¸À¤ºÀzÀ E§âgÉÆA¢UÉ ¸ÀAªÀºÀ£À ªÀiÁqÀ§®è. F eÁ®§AzsÀzÀ°è ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ ºÀjªÀÅ ¤zsÁ£ÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
4. ªÀÄÄPÀÛ ºÀjªÀÅ (Free flow): F eÁ®ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ°è ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀåQÛAiÀÄÄ EvÀgÀgÉÆA¢UÉ ªÀÄÄPÀÛªÁV

¸ÀAªÀºÀ£À £ÀqÉ¸À®Ä ¸ÁzsÀå«zÉ. ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ ºÀjªÀÅ F «zsÁ£ÀzÀ°è ªÉÃUÀªÁVgÀÄvÀÛzÉ.
5. vÀ¯PÉ ¼ À ÁzÀ {«¯ÉÆÃªÀÄ} ‘V’ (Inverted V): F eÁ®§AzsÀzÀ°è M§â C¢üÃ£À £ËPÀgÀ vÀ£Àß £ÉÃgÀ
É U
ªÉÄÃ®¢üPÁj ªÀÄvÀÄÛ DvÀ£À ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÉÆA¢UÉ ¸ÀAªÀº£
À À £Àq¸
É ®
À Ä ¸ÁzsåÀ «zÉ. DzÀg,É JgÀq£
À A
É iÀÄ ¸ÀAzÀ¨ð
Às zÀ°è,
¤UÀ¢¥Àr¸À®àlÖ ¸ÀAªÀº£
À ª
À ÅÀ ªÀiÁvÀª
æ ÃÉ £ÀqA
É iÀÄÄvÀÛz.É
C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀº£
À À (Informal Communication)
C¢üPÈÀ vÀ ¸ÀAªÀº£
À À ªÀiÁUÀðUÀ¼£
À ÄÀ ß §¼À¸z
À ÃÉ £Àq¸
É ¯
À ÁUÀÄªÀ ¸ÀAªÀº£
À ª
À £
À ÄÀ ß C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀº£
À À J£Àß¯ÁUÀÄvÀz
Û .É
C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀº£
À À ªÀåª¸
À ÜÉ AiÀÄ£ÀÄß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ‘zÁæQ§
ë ½î’ JAzÀÄ PÀgAÉ iÀÄ¯ÁUÀÄvÀz
Û .É KPÉAzÀg,É CzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄzÀÝPÆ
À Ì
C¢üPÁgÀzÀ ºÀÄzÉÝUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjUÀtÂ¸ÀzÉ J¯Áè ¢PÀÄÌUÀ¼À®Æè vÀ£Àß PÀªÀ®ÄUÀ¼À£ÀÄß ºÀgÀrPÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ.
C¢üPÈÀ vÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ £Àq¸

É ¯
À ÁUÀzÀ £ËPÀgg
À À C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À «£ªÀÄAiÀÄzÀ CUÀvåÀ v¬
É ÄAzÀ C£Ë¥ÀZÁjPÀ
¸ÀAªÀº£
À ª
À ÅÀ ºÀÄnÖPÆ
É ¼ÀÄv
î z
ÛÀ .É £ËPÀgg
À ÄÀ vÀªÄÀ ä ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄ ªÀvð
À £ÉAiÀÄ PÀÄjvÀÄ PÁåAnÃ£ï£À°
À è ªÀiÁvÀÄPÀvÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ,
PÉ®ªÀÅ £ËPÀgÀgÀ ªÀUÁðªÀuÉAiÀÄ PÀÄjvÁzÀ ªÀzÀAwUÀ¼À §UÉÎ ZÀað¸ÀÄªÀÅzÀÄ, EªÀÅ C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ PÉ®ªÀÅ
GzÁºÀgu
À U
É ¼
À ÁVªÉ. zÁæQ§
ë ½î/C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀº£
À ª
À ÅÀ Cw ²ÃWÀª
æ ÁV ºÀgq
À ÄÀ vÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÉÇªÉÄä «gÀÆ¥ÀUÆ
É ¼ÀÄv
î z
ÛÀ .É
CAvÀºÀ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ ªÀÄÆ®ªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄÄªÀÅzÀÄ PÀµÀÖ. CzÀÄ C¢üPÀÈvÀªÀ®èzÀ ªÀzÀAwUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸À§ºÀÄzÀÄ.
ªÀzA
À wUÀ½AzÀ ªÀÄvÀÄÛ C£Ë¥ÀZÁjPÀ ZÀZð
É UÀ½AzÀ d£ÀgÀ £Àqª
À ½
À PÉU¼
À ÄÀ ¥À¨
æ Ás «vÀUÆ
É ¼ÀÄv
î ª
ÛÀ É ªÀÄvÀÄÛ PÉ®ªÉÇªÉÄä PÉ®¸ÀzÀ
ªÁvÁªÀgÀtªÀ£ÀÄß ºÁ¼ÀÄªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. PÉ®ªÉÇªÉÄä, zÁæQë§½î ªÀiÁUÀðUÀ¼ÀÄ ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß ²ÃWÀæªÁV
PÉÆAqÉÆAiÀÄÄåªÀÅzÀjAzÀ, CªÀÅ ¸ÀºÁAiÀÄPÀªÁUÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀPÁjAiÀiÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. vÀ£Àß
C¢üÃ£ÀgÀ ¥ÀæwQæAiÉÄUÀ¼À£ÀÄß w½zÀÄPÉÆ¼Àî®Ä ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ C£Ë¥ÀZÁjPÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁ»wAiÀÄ ºÀj«UÁV
§¼À¸ÄÀ vÁÛg.É §Ä¢ÞªA
À vÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ C£Ë¥ÀZÁjPÀ ªÀiÁUÀðUÀ¼À ¸ÀPÁgÁvÀäPÀ CA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß G¥ÀAiÉÆÃV¹PÉÆ¼Àî¨ÃÉ PÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ IÄuÁvÀäPÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀ¤µÀ×UÉÆ½¸À¨ÉÃPÀÄ.
KPÀ¸ÀÆvÀæ eÁ®§AzsÀ ªÀzAÀ w eÁ®§AzsÀ ¸ÀA¨sª

À ¤
À ÃAiÀÄ eÁ®§AzsÀ ¸ÀªÄÀ ÆºÀ eÁ®§AzsÀ
zÁæQë§½î ¸ÀAªÀº£
À À eÁ®§AzsU
À ¼
À ÄÀ
zÁæQë§½î eÁ®§AzsÀ (Grapevine Network): zÁæQ§
ë ½î ¸ÀAªÀº£
À ª
À ÅÀ ºÀ®ªÀÅ eÁ®§AzsU
À ¼
À £
À ÄÀ ß C£ÀÄ¸Àj¸À§ºÀÄzÀÄ.
F eÁ®§AzsÀUÀ¼À PÉ®ªÀÅ ¥ÀæPÁgÀUÀ¼À£ÀÄß »AzÉ ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
KPÀ¸ÀÆvÀæ (Single Strand) eÁ®§AzsÀzÀ°è ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀåQÛAiÀÄÄ E£ÉÆß§â£ÉÆA¢UÉ C£ÀÄPÀæªÀÄ ¸ÀgÀ¢AiÀÄ°è

¸ÀAªÀºÀ£À £ÀqÉ¸ÀÄvÁÛ£É. ªÀzÀAw(Gossip)AiÀÄ eÁ®§AzsÀzÀ°è ¥ÀæwAiÉÆ§â ªÀåQÛ J®ègÉÆA¢UÉ DAiÉÄÌgÀ»vÀªÁV
¸ÀAªÀº¤
À ¸ÀÄvÁÛ£.É ¸ÀA¨sªÀ ÃAiÀÄ (Probability) eÁ®§Azsz
À ¤ À °
À è ªÀåQA
Û iÀÄÄ E£ÉÆß§â ªÀåQA
Û iÉÆA¢UÉ AiÀiÁzÀÈaÒPÀªÁV
¸ÀAªÀº£ É ÄÀ vÁÛ£.É ¸ÀªÄÀ ÆºÀ(Cluster)zÀ°è ªÀåQA
À À £Àq¸ Û iÀÄÄ vÁ£ÀÄ £ÀA§ÄªÀ ªÀåQU
Û ¼
À Æ
É A¢UÉ ªÀiÁvÀæ ¸ÀAªÀº£
À À £Àq¸
É ÄÀ vÁÛ£.É
F £Á®ÄÌ «zsÀzÀ eÁ®§AzsÀUÀ¼À°è ¸ÀªÀÄÆºÀ eÁ®§AzsÀªÀÅ CvÀåAvÀ d£À¦æAiÀÄªÁVzÉ.
¸ÀAªÀº£
À z
À À zÁæQë§½î
¸ÀAªÀº£
À z
À À CqÀZu
À U
É ¼
À ÄÀ (Barriers to communication)
ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ ¸ÀAªÀº£
À À ¸ÀÜVvÀ CxÀªÁ CqÀZu
À U
É ½
À AzÁV ºÀ®ªÀÅ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼
À £
À ÄÀ ß JzÀÄj¸ÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV
UÀªÀÄ¤¸À§ºÀÄzÀÄ. F CqÀZÀuÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀ£ÀÄß vÀqÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ CxÀªÁ CzÀ£ÀÄß ¨sÁUÀ±ÀB ±ÉÆÃ¢ü¸À§ºÀÄzÀÄ
CxÀªÁ vÀ¥ÀÄà w¼ÀÄªÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈ¦Ö¸ÀÄªÀ vÀ¥ÀÄà ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß gÀªÁ¤¸À§ºÀÄzÀÄ. DzÀÝjAzÀ, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ EAvÀºÀ
CqÀZÀuÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¸À®Ä PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ.
¸ÀAªÀº£
À z
À °
À è JzÀÄgÁUÀÄªÀ CqÀZu
À U
É ¼
À £
À ÄÀ ß «±Á®ªÁV F jÃw ªÀVÃðPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ: ±À¨ÁÝxð
À CqÀZu
À U
É ¼
À ÄÀ ,
ªÀiÁ£À¹PÀ CqÀZÀuÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ CqÀZÀuÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ CqÀZÀuÉUÀ¼ÀÄ. EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀAQë¥ÀÛªÁV PÉ¼ÀUÉ
«ªÀj¸À¯ÁVzÉ:
±À¨ÁÝxð
À CqÀZu
À UÉ ¼
À ÄÀ (Semantic barriers): ±À¨ÁÝxð
À ªÉAzÀgÉ ¥ÀzU
À ¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁPÀåU¼
À À CxÀðUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ
¨sÁµÁ ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¨sÁUÀ. ±À¨ÁÝxÀð CqÀZÀuÉUÀ¼ÀÄ ¸ÀAzÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß ¥ÀzÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ C¤¹PÉUÀ¼ÁV ¸ÀAPÉÃw¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ
«¸ÀAPÉÃw¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è §gÀÄªÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ CqÀZÀuÉUÀ¼ÁVªÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV EªÀÅ vÀ¥ÀÄà ¥ÀzÀUÀ¼À
§¼ÀP,É zÉÆÃµÀ¥Æ
À jvÀ ¨sÁµÁAvÀgU
À ¼
À ÄÀ , «©ü£ßÀ «ªÀgu
À É EvÁå¢UÀ½AzÀ GAmÁUÀÄvÀª
Û .É EªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß PÉ¼U
À É «ªÀj¸À¯ÁVzÉ:
1. PÀ¼¥
À AÉ iÀiÁV C©üªåÀ PÀÛ ¥Àr¸À¯ÁzÀ ¸ÀAzÉÃ±À (Badly expressed message): PÉ®ªÉÇªÉÄä ªÀåª¸À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ
vÀ£Àß C¢üÃ£ÀjUÉ GzÉÝÃ²vÀ CxÀðªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀ¢gÀ§ºÀÄzÀÄ. PÀ¼À¥ÉAiÀiÁV C©üªÀåPÀÛ ¥Àr¸À¯ÁzÀ EAvÀºÀ ¸ÀAzÉÃ±ÀUÀ¼ÀÄ
ÇÀªÀÄ¥ÀðPÀ ¥ÀzÀ¸ÀAUÀæºÀ, vÀ¥ÀÄà ¥ÀzÀUÀ¼À ¥ÀæAiÉÆÃUÀ, CUÀvÀå ¥ÀzÀUÀ¼À ©lÄÖºÉÆÃUÀÄ«PÉ, EvÁå¢UÀ½AzÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
2. «©ü£ßÀ CxÀðUÀ¼À ¸ÀAeÉU

Õ ¼
À ÄÀ (Symbols with different meanings): MAzÀÄ ¥ÀzÀªÀÅ £Á£Á
CxÀðUÀ¼£
À ÄÀ ß ºÉÆA¢gÀ§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀAªÀº£
À PÀ ÁgÀ£ÄÀ §¼À¹zÀ ¥Àzz
À À CxÀðªÀ£ÄÀ ß CzÀgA
À vÉAiÉÄÃ ¹éÃPÀvð
À £ÀÄ UÀ»
æ ¸À¨ÃÉ PÀÄ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ, ‘ªÀiË®å’ ¥ÀzÀªÀ£ÀÄß §¼À¸À¯ÁVgÀÄªÀ PÉ¼ÀV£À ªÀÄÆgÀÄ ªÁPÀåUÀ¼À£ÀÄß UÀªÀÄ¤¹.
J) F GAUÀÄgÀzÀ ªÀiË®å JµÀÄÖ?
©) £Á£ÀÄ £ÀªÀÄä ¸ÉßÃºÀPÉÌ ªÀiË®å PÀlÄÖvÛÉÃ£É.
¹) PÀA¥ÀÆålgï PË±À®åUÀ¼À£ÀÄß PÀ°AiÀÄÄªÀÅzÀgÀ ªÀiË®åªÉÃ£ÀÄ?
‘ªÀiË®å’ J£ÀÄßªÀ ¥ÀzÀ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ CxÀð PÉÆqÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¤ÃªÀÅ UÀªÀÄ¤¸ÀÄwÛÃj.
vÀ¥ÀÄà UÀæ»PÉ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ½UÉ PÁgÀtªÁUÀÄvÀÛzÉ.
3. zÉÆÃµÀ¥Æ
À tð ¨sÁµÁAvÀgÀ (Faulty translations): PÉ®ªÉÇªÉÄä MAzÀÄ ¨sÁµÉAiÀÄ°è (GzÁºÀgÀuÉUÉ,
EAVèÃµï) ªÀÄÆ®vÀB gÀa¸À¯ÁzÀ ¸ÀAzÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß £ËPÀgÀjUÉ CxÀðªÁUÀÄªÀ E£ÉÆßAzÀÄ ¨sÁµÉUÉ (GzÁºÀgÀuÉUÉ,
»A¢) ¨sÁµÁAvÀj¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. ¨sÁµÁAvÀj¸ÀÄªÀ ªÀåQÛ JgÀqÀÆ ¨sÁµÉUÀ¼À°è ¥Àæ«Ãt£ÁVgÀ¢zÀÝgÉ, ¸ÀAªÀºÀ£ÀPÉÌ
«©ü£Àß CxÀðUÀ¼À£ÀÄß GAlÄªÀiÁqÀÄªÀ vÀ¥ÀÄàUÀ¼ÀÄ £ÀÄ¸ÀÄ¼À§ºÀÄzÀÄ.
4. ¸Àà¶ÃÖ PÀj¸ÀzÀ HºÉU¼

À ÄÀ (Unclarified assumptions): ¸ÀAªÀº£
À z
À °
À è PÉ®ªÉÇªÉÄä «©ü£ßÀ «ªÀgu
À U
É ¼
À £
À ÄÀ ß
ºÉÆA¢gÀÄªÀ HºÉUÀ¼ÀÄ EgÀ§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, ªÉÄÃ®¢üPÁj vÀ£Àß C¢üÃ£À £ËPÀgÀ¤UÉ ºÉÃ¼ÀÄvÁÛ£É, “£ÀªÀÄä
CwyAiÀÄ §UÉÎ UÀªÀÄ£À ºÀj¸ÀÄ”. ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄ ¥ÀæPÁgÀ, CwyAiÀÄÄ C°èAzÀ ºÉÆÃUÀÄªÀªÀgÉUÉ C¢üÃ£À £ËPÀgÀ£ÀÄ
CªÀ£À ¥ÀA
æ iÀiÁt, Hl, ªÀ¸w
À EvÁå¢UÀ¼À §UÉÎ UÀªÄÀ £À ºÀj¸À¨ÃÉ PÀÄ JA¢gÀ§ºÀÄzÀÄ. C¢üÃ£À £ËPÀg£
À ÄÀ CwyAiÀÄ£ÀÄß
ºÉÆÃmÉÃ¯ïUÉ JZÀÑjPÉ¬ÄAzÀ PÀgÉzÀÄPÉÆAqÀÄ ºÉÆÃUÀ¨ÉÃPÀÄ JAzÀÄPÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ. F ¸Àà¶ÖÃPÀj¸ÀzÀ HºÉUÀ½AzÁV
CwyAiÀÄÄ vÉÆAzÀgÉ C£ÀÄ¨sÀ«¸ÀÄvÁÛ£É.
5. vÁAwæPÀ ¥Àj¨sÁµÉ (Techinical jargon): ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÉëÃvÀæzÀ°è ¥ÀjtvÀgÀ®èzÀ d£ÀjUÉ «ªÀj¸ÀÄªÁUÀ
vÀdÕgÄÀ vÁAwæPÀ ¥Àj¨sÁµÉAiÀÄ §¼ÀPÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV PÁtÄvÉÃÛ ªÉ. DzÀÝjAzÀ, D d£ÀgÄÀ CAvÀºÀ C£ÉÃPÀ
±À§ÝUÀ¼À ¸ÀjAiÀiÁzÀ CxÀðªÀ£ÀÄß w½AiÀÄzÉ EgÀ§ºÀÄzÀÄ.
6. DAVPÀ ¨sÁµÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAeÉU

Õ ¼
À À «¸ÀAPÉÃw¸ÀÄ«PÉ (Body language and gesture decoding):
¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ DAVPÀ ZÀ®£ÉAiÀÄÄ ¤²ÑvÀ CxÀðªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. ¸ÀAªÀºÀ£ÀPÁgÀ£À DAVPÀ ZÀ®£É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAeÉÕUÀ¼ÀÄ
¸ÀAzÉÃ±ÀzÀ gÀªÁ£ÉAiÀÄ°è §ºÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄRªÁUÀÄvÀÛªÉ. ºÉÃ½zÀ ªÀiÁvÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DAVPÀ ZÀ®£ÉAiÀÄ C©üªÀåQÛAiÀÄ°è
ºÉÆAzÁtÂPÉ E®è¢zÀÝgÉ, ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ°è vÀ¥ÀÄà UÀæ»PÉ GAmÁUÀÄvÀÛzÉ.
ªÀiÁ£À¹PÀ CqÀZu
À U
É ¼
À ÄÀ (Psychological barriers): ¨sÁªÀ£ÁvÀäPÀ CxÀªÁ ªÀiÁ£À¹PÀ CA±ÀU¼À ÄÀ ¸ÀAªÀº£
À PÀ ÁgÀjUÉ
CqÀZu
À A
É iÀiÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgu
À U
É ,É aAvÁPÁæAvÀ£ÁzÀ M§â ªÀåQÛAiÀÄÄ ¸ÀjAiÀiÁV ¸ÀAªÀº£
À À ªÀiÁqÀ¯ÁgÀ£ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ
PÀÄ¦vÀUÆ
É AqÀ ¹éÃPÀvð
À £ÀÄ ¸ÀAzÉÃ±ÀzÀ ¤eÁxÀðªÀ£ÄÀ ß w½AiÀÄ¯ÁgÀ£ÄÀ . ¸ÀAªÀº£
À PÀ ÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹éÃPÀvð
À - E§âgÀ ªÀiÁ£À¹PÀ
¹ÜwAiÀÄÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ°è ¥Àw
æ ©A©vÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. PÉ®ªÉÇAzÀÄ ªÀiÁ£À¹PÀ CqÀZÀuÉUÀ¼ÉAzÀgÉ:
1. C¥ÀPéÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À (Premature evaluation): PÉ®ªÉÇªÉÄä ¸ÀAzÉÃ±ÀPÁgÀ vÀ£Àß ¸ÀAzÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß

¥ÀÆtðUÉÆ½¸ÀÄªÀ ªÉÆzÀ¯ÉÃ d£ÀgÀÄ D ¸ÀAzÉÃ±ÀzÀ CxÀðªÀ£ÀÄß ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ. EAvÀºÀ C¥ÀPÀé
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀªÀÅ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ §UÉV£À ¥ÀÆªÀð¨sÁ« PÀ®à£ÉUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¥ÀÆªÁðUÀæºÀUÀ½AzÀ GAmÁUÀÄvÀÛªÉ.
2. UÀªÄÀ £ÀzÀ PÉÆgÀvÉ (Lack of attention): ¹éÃPÀvÀð£À C£ÀåªÀÄ£À¸ÀÌvÉ ºÁUÀÆ vÀvÀàjuÁªÀÄªÁV DvÀ
¸ÀAzÉÃ±Àª£
À ÄÀ ß PÉÃ½¹PÉÆ¼À¢
î gÀÄªÀÅzÀÄ, ¥Àª
æ ÄÀ ÄRªÁzÀ ªÀiÁ£À¹PÀ CqÀZu
À A
É iÀiÁV ªÀwð¸ÀÄvÀz
Û .É GzÁºÀgu
À U
É ,É AiÀiÁªÀÅzÉÆÃ
ªÀÄÄRå PÀqÀvÀzÀ PÉ®¸ÀzÀ°è vÉÆqÀVgÀÄªÀ ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄ §½ M§â £ËPÀgÀ£ÀÄ vÀ£Àß ¸ÀªÀÄ¸ÉåAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¸ÀÄvÁÛ£É. DUÀ
D ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄÄ ¸ÀAzÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß UÀæ»¸ÀÄªÀÅ¢®è. EzÀjAzÀ £ËPÀgÀ£ÀÄ ¤gÁ±À£ÁUÀÄvÁÛ£É.
3. ¥À¸
æ g
À t
À ºÁUÀÆ PÀrªÉÄ zsÁgÀt ¸ÁªÀÄxÀåð¢AzÁUÀÄªÀ £ÀµÖÀ (Loss by transmission and poor
retention): ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß zÁlÄªÁUÀ, ¸ÀAzÉÃ±ÀªÀÅ MAzÁzÀ £ÀAvÀgÀ E£ÉÆßAzÀgÀAvÉ
¥À¸
æ g
À t
À ªÁUÀÄ«PÉAiÀÄÄ ªÀiÁ»wAiÀÄ £ÀµÖÀ CxÀªÁ ¤RgÀª®
À z
è À ªÀiÁ»wAiÀÄ ¥À¸
æ g
À t
À PÉÌ PÁgÀtªÁUÀÄvÀz
Û .É EzÀÄ ªÀiËTPÀ
¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ°è ºÉZÁÑV PÀAqÀÄ§gÀÄvÀÛzÉ.
PÀrªÉÄ zsÁgÀt ¸ÁªÀÄxÀåðªÀÅ E£ÉÆßAzÀÄ ¸ÀªÀÄ¸ÉåAiÀiÁVzÉ. ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV, d£ÀgÀÄ UÀªÀÄ£À ºÀj¸À¢zÀÝgÉ
CxÀªÁ D¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ¢zÀÝgÉ, CªÀgÀÄ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ºÉZÀÄÑ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀªÀgÉUÉ eÁÕ¥ÀPÀzÀ°èlÄÖPÉÆ¼Àî¯ÁgÀgÀÄ.
4. C¥À£AÀ ©PÉ (Distrust): ¸ÀAªÀºÀ£ÀPÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹éÃPÀvÀð£À £ÀqÀÄ«£À C¥À£ÀA©PÉAiÀÄÆ CqÀZÀuÉAiÀiÁV

PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É ªÀåQU
Û ¼
À ÄÀ M§âg£
À Æ
É ß§âgÄÀ £ÀA§¢zÀÝg,É CªÀgÄÀ ¥Àg¸
À g
àÀ g
À À ¸ÀAzÉÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¤eÁxÀðzÀ°è CjvÀÄPÉÆ¼À®
î Ä
¸ÁzsåÀ «®è.
¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ CqÀZu
À UÉ ¼
À ÄÀ (Organisational barriers): ¸ÀAWÀl£Á gÀZ£
À U
É É ¸ÀA§A¢ü¹zÀ C¢üPÁgÀ ¸ÀA§AzsU
À ¼
À ÄÀ ,
¤AiÀÄªÀÄ ªÀÄvÀÄ ¤§AzsÀ£ÉUÀ¼ÀÄ PÉ®ªÉÇªÉÄä ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ°è CqÀZÀuÉAiÀiÁV PÉ®¸ÀªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. EAvÀºÀ
PÉ®ªÉÇAzÀÄ CqÀZu
À U
É ¼
À A
É zÀg:É
1. ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ ¤Ãw (Organisational policy): ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ ¤ÃwAiÀÄÄ, ¥ÀævÀåPÀëªÁV CxÀªÁ

¥ÀgÆ
É ÃPÀª
ë ÁV, ¸ÀAªÀº£
À z
À À ªÀÄÄPÀÛ ºÀj«UÉ C£ÀÄPÀÆ®PÀgª
À ®
À ¢
è zÀÝg,É CzÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¸ÀAªÀº£
À PÀ ÌÉ CrØ¥r
À ¸À§ºÀÄzÀÄ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ, Cw ºÉZÀÄÑ PÉÃA¢æÃPÀÈvÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è d£ÀgÀÄ ªÀÄÄPÀÛ ¸ÀAªÀºÀ£ÀPÉÌ ºÉZÀÄÑ ¥ÉÆæÃvÁìºÀªÀ£ÀÄß
¥ÀqA
É iÀÄ¯ÁgÀgÄÀ .
2. ¤AiÀÄªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¤§Azs£

À U
É ¼
À ÄÀ (Rules and regulations): PÀpt ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÉÆqÀQ£À
«zsÁ£ÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ°è CqÀZÀuÉAiÀiÁUÀÄvÀÛªÉ. CzÉÃ jÃw, ¤UÀ¢vÀ ªÀiÁUÀðzÀ ªÀÄÆ®PÀ ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ «¼ÀA§PÉÌ
PÁgÀtªÁUÀÄvÀz
Û .É
3. CAvÀ¸ÄÀ Û (Status): ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄ CAvÀ¸ÀÄÛ DvÀ£À ªÀÄvÀÄÛ C¢üÃ£ÀgÀ £ÀqÀÄªÉ ªÀiÁ£À¹PÀ CAvÀgÀªÀ£ÀÄß
¸ÀÈ¶Ö¸À§ºÀÄzÀÄ. M§â CAvÀ¹Û£À ¥ÀæeÉÕAiÀÄÄ¼Àî ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ vÀ£Àß C¢üÃ£ÀjUÉ ªÀÄÄPÀÛªÁV ¨sÁªÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀåPÀÛ¥Àr¸À®Ä
CªÀPÁ±À ¤ÃqÀ¯ÁgÀ.
4. ¸ÀAWÀl£Á gÀZ£
À AÉ iÀÄ ¸ÀAQÃtðvÉ (Complexity in organization structure): ¤ªÀðºÀuÁ ºÀAvÀU¼À ÄÀ
C¢üPÀªÁVgÀÄªÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è, ºÉZÀÄÑ ¸ÀASÉåAiÀÄ ±ÉÆÃzsÀ£Á PÉÃAzÀæUÀ½gÀÄªÀÅzÀjAzÀ, ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ «¼ÀA§UÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ
ªÀÄvÀÄÛ wgÀÄZÀ®àqÄÀ vÀÛz.É
5. ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ ¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼ÄÀ (Organisational facilities): ¸ÀÄUÀªÄÀ , ¸ÀàµÖÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁ°PÀ ¸ÀAªÀº£
À PÀ ÌÉ
¸ËPÀAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸À¢zÀÝgÉ, ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ°è CrØAiÀÄÄAmÁUÀÄvÀÛzÉ. ¤gÀAvÀgÀ ¸À¨sÉUÀ¼ÀÄ, ¸À®ºÁ ¥ÉnÖUÉUÀ¼ÀÄ, zÀÆgÀÄ
¥ÉnÖUÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁA¸ÀÌøwPÀ ¸ÀªÀÄÆºÀ, PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À°è ¥ÁgÀzÀ±ÀðPÀvÉ EvÁå¢ ¸Ë®¨sÀåUÀ¼ÀÄ
¸ÀAªÀº£
À z
À À ªÀÄÄPÀÛ ºÀjªÀ£ÄÀ ß ¥ÉÆÃæ vÁì»¸ÀÄvÀª
Û .É F ¸Ë®¨såÀ U¼
À À PÉÆgÀvA
É iÀÄÄ ¸ÀAªÀº£
À z
À °
À è ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÀÈ¶Ö¸§
À ºÀÄzÀÄ.
ªÉÊAiÀÄQÛPÀ CqÀZu
À UÉ ¼
À ÄÀ (Personal barriers): gÀªÁ£ÉzÁgÀ ªÀÄvÀÄÛ ¹éÃPÀvð
À E§âgÀ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ CA±ÀU¼
À ÄÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
¸ÀAªÀº£
À z
æ Ás ªÀ ©ÃgÀ§ºÀÄzÀÄ. ªÉÄÃ®¢üPÁj ªÀÄvÀÄÛ C¢üÃ£ÀgÀ PÉ®ªÉÇAzÀÄ ªÉÊAiÀÄQÛPÀ CqÀZu
À U
É ¼
À £
À ÄÀ ß PÉ¼U
À É
¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
1. C¢üPÁgÀPÌÉ ¸ÀªÁ°£À ¨sAÀ iÀÄ (Fear of challenge to authority): ªÉÄÃ®¢üPÁjUÉ ¤¢ðµÀÖ ¸ÀAªÀº£
À ª
À ÅÀ
vÀ£ßÀ C¢üPÁgÀPÌÉ ¥Àw
æ PÀÆ®ªÁV ¥Àjt«Ä¸À§ºÀÄzÀÄ J¤¹zÁUÀ, DvÀ/DPÉ CAvÀºÀ ¸ÀAªÀº£
À ª
À £
À ÄÀ ß vÀqA
É iÀÄÄªÀ CxÀªÁ
¤UÀæ»¸ÀÄªÀ ¥ÀæAiÀÄvÀßªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.
2. ªÉÄÃ®¢üPÁjUÉ vÀ£ßÀ C¢üÃ£ÀgÀ ªÉÄÃ¯É «±Áé¸z

À À PÉÆgÀvÉ (Lack of confidence of superior on his
subordinates): ªÉÄÃ®¢üPÁjUÀ½UÉ vÀªÀÄä C¢üÃ£ÀgÀ ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ ªÉÄÃ¯É «±Áé¸À«®è¢zÀÝgÉ, CªÀgÀÄ C¢üÃ£ÀgÀ
¸À®ºÉ CxÀªÁ C©ü¥ÁæAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¯ÁgÀgÀÄ.
3. ¸ÀAªÀº¤
À ¸À®Ä EµÀ«
Ö ®è¢gÀÄ«PÉ (Unwillingness to communicate): PÉ®ªÉÇªÉÄä ¸ÀAªÀº£
À ª
À ÅÀ vÀªÄÀ ä
»vÁ¸ÀQU
Û ½
À UÉ ¥Àw
æ PÀÆ®ªÁV ¥Àjt«Ä¸À§ºÀÄzÀÄ JAzÀÄ ¨sÁ«¹ C¢üÃ£ÀgÄÀ vÀªÄÀ ä ªÉÄÃ®¢üPÁjUÀ¼Æ
É A¢UÉ ¸ÀAªÀº¤
À ¸À®Ä
¹zÀÞgÁUÀ¢gÀ§ºÀÄzÀÄ.
4. ¸ÀªÄÀ ¥ÀðPÀ GvÉÃÛ dPÀU¼

À À PÉÆgÀvÉ (Lack of proper incentives): ¸ÀAªÀº£
À À ªÀiÁqÀ®Ä AiÀiÁªÀÅzÉÃ
¥ÉÃæ gÀuÉ CxÀªÁ GvÉÃÛ dPÀ«®è¢zÀÝg,É C¢üÃ£ÀgÄÀ ¸ÀAªÀº¤
À ¸À®Ä ªÀÄÄAzÁUÀÄªÀÅ¢®è. GzÁºÀgu
À U
É É GvÀª
Û ÄÀ ¸À®ºÉUÉ
AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¥ÀÄgÀ¸ÁÌgÀ CxÀªÁ ¥À±æ AÀ ¸É E®è¢zÀÝg,É C¢üÃ£À £ËPÀgg
À ÄÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ ¸À®ºÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¤ÃqÀ®Ä D¸ÀQÛ vÉÆÃgÀ¢gÀ§ºÀÄzÀÄ.
¸ÀAªÀº£
À z
À À ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀéª£
À ÄÀ ß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Improving communication effectiveness)
¸ÀAªÀº£
À z
À À CqÀZu
À U
É ¼
À ÄÀ J¯Áè ¸ÀA¸ÉÜU¼
À °
À è ºÉZÄÀ Ñ CxÀªÁ PÀrªÉÄ ¥Àª
æ iÀ ÁtzÀ°è PÀAqÀÄ§gÀÄvÀª
Û .É ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÀ®Ä D¸ÀPÀÛªÁVgÀÄªÀ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ F CqÀZÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ
¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀéªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä ¸ÀÆPÀÛ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß C¼ÀªÀr¹PÉÆ¼ÀîÀ¨ÉÃPÀÄ. CAvÀºÀ PÉ®ªÀÅ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄAzÉ
¸ÀÆa¸À¯ÁVzÉ:
1. ¸ÀAªÀº£
À z
À À ªÉÆzÀ®Ä PÀ®à£U
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¸Àà¶ÖÃPÀj¹ (Clarify the ideas before communication):
C¢üÃ£ÀjUÉ ¸ÀAªÀº£
À À ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄªÀ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåAiÀÄ PÀÄjvÀÄ C¢üPÁjAiÀÄÄ ¸ÀévBÀ vÁ£ÀÄ ¸ÀA¥ÀÆtð jÃwAiÀÄ°è ¸Àµ
à Öv
À A
É iÀÄ£ÀÄß
ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. ¸ÀªÀÄ¸ÉåAiÀÄ£ÀÄß D¼ÀªÁV CzsÀåAiÀÄ£À ªÀiÁr «±ÉèÃ¶¹zÀ §½PÀ, CzÀ£ÀÄß C¢üÃ£ÀjUÉ ¸ÀàµÀÖªÁV
w½AiÀÄÄªÀAvÉ ºÉÃ¼À¨ÉÃPÀÄ.
2. ¹éÃPÀvð
À £À CUÀvåÀ U½
À UÉ vÀPÌÀAvÉ ¸ÀAªÀº¤
À ¹ (Communicate according to the needs of receiver):
¹éÃPÀvð
À £À CxÉÊð¹PÉÆ¼ÀÄ«
î PÉAiÀÄ ªÀÄlÖªÅÀ ¸ÀAªÀº£
À PÀ ÁgÀ¤UÉ ¸Àµ
à ª
ÖÀ ÁV w½¢gÀ¨ÃÉ PÀÄ. ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ C¢üÃ£ÀgÀ «zÁåºð
À vÉ
ªÀÄvÀÄÛ w¼ÀÄªÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß DzsÀj¹, vÀ£Àß ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ.
3. ¸À A ªÀ º À ¤ ¸À Ä ªÀ ªÉ Æ zÀ ® Ä EvÀ g À g É Æ A¢UÉ ¸À ª À i Á¯É Æ Ãa¹ (Consult others before

communicating): ¸ÀAzÉÃ±Àª£
À ÄÀ ß gÀªÁ¤¸ÀÄªÀ ªÉÆzÀ®Ä, ¸ÀAªÀº£
À z
À À AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄªÀÅzÀg°
À è EvÀgg
À £
À ÄÀ ß
¸ÉÃj¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ GvÀÛªÀÄ. C¢üÃ£ÀgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ vÉÆqÀV¹PÉÆ¼ÀÄî«PÉUÀ¼ÀÄ CªÀgÀ ¹zÀÞ ¹éÃPÀÈw ªÀÄvÀÄÛ
EZÁÒ¥ÀÆªÀðPÀ ¸ÀºÀPÁgÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
4. ¸ÀAzÉÃ±ÀzÀ ¨sÁµÉ, zséÀ¤ ªÀÄvÀÄÛ «µÀAiÀÄzÀ PÀÄjvÀÄ JZÀÑjPÉ¬ÄgÀ° (Be aware of languages, tone
and content of message): ¸ÀAzÉÃ±ÀzÀ «µÀAiÀÄ, zséÀ¤, G¥ÀAiÉÆÃV¹zÀ ¨sÁµÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAzÉÃ±Àª£
À ÄÀ ß ¸ÀAªÀº£
À À
ªÀiÁqÀÄªÀ jÃw EªÀÅ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¸ÀAªÀº£
À z
À °
À è ªÀÄÄRåªÁzÀ CA±ÀU¼
À ÁVªÉ. G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄªÀ ¨sÁµÉ ¹éÃPÀvð
À ¤UÉ
CxÀðªÁUÀÄªÀAwgÀ¨ÃÉ PÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉÃ¼ÀÄUÀgÀ ¨sÁªÀ£U
É ¼
À £
À ÄÀ ß £ÉÆÃ¬Ä¸ÀzA
À wgÀ¨ÃÉ PÀÄ. ¸ÀAzÉÃ±ÀªÅÀ PÉÃ¼ÀÄUÀgÀ ¥Àw
æ QæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß
¥ÀæZÉÆÃ¢¸À®Ä GvÉÛÃf¸ÀÄªÀAwgÀ¨ÉÃPÀÄ.
5. PÉÃ¼ÀÄUÀjUÉ ¸ÀºÁAiÀÄªÁUÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åAiÀÄÄvÀªÁzÀ «µÀAiÀÄUÀ¼£

À ÄÀ ß w½¹ (Convey things of
help and value to listeners): EvÀgÀjUÉ ¸ÀAzÉÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÁUÀ, ¤ÃªÀÅ ¸ÀAªÀºÀ£À £ÀqÉ¸ÀÄªÀ d£ÀgÀ D¸ÀQÛ
ºÁUÀÆ CUÀvÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß w½zÀÄPÉÆArgÀÄªÀÅzÀÄ M¼ÉîAiÀÄzÀÄ. ¸ÀAzÉÃ±ÀªÀÅ ¥ÀævÀåPÀëªÁV CxÀªÁ ¥ÀgÉÆÃPÀëªÁV CAvÀºÀ
D¸ÀQÛ ªÀÄvÀÄÛ CUÀvÀåvÉUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÁUÀ, CzÀÄ ¤²ÑvÀªÁV ¹éÃPÀvÀð£À ¥ÀæwQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀæZÉÆÃ¢¸ÀÄvÀÛzÉ.
6. ¸ÀªÀÄ¥ÀðPÀ »AªÀiÁ»w(»£ÀÄßtÂPÉ)AiÀÄ£ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉÆ½î (Ensure proper feedback):

¸ÀAªÀºÀ£ÀPÁgÀ£ÀÄ ¸ÀAªÀºÀ£À ªÀiÁqÀ¯ÁzÀ ¸ÀAzÉÃ±ÀzÀ PÀÄjvÀÄ ¥Àæ±ÉßUÀ¼À£ÀÄß PÉÃ¼ÀÄªÀÅzÀjAzÀ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ AiÀÄ±À¸Àì£ÀÄß
RavÀ¥r
À ¹PÉÆ¼À§
î ºÀÄzÀÄ. ¹éÃPÀvð
À £ÀÄ ¸ÀAªÀº£
À PÀ ÌÉ ¥Àw
æ Qæ¬Ä¸À®Ä GvÉÃÛ d£À ºÉÆAzÀ§ºÀÄzÀÄ. ¥Àqz
É À »AªÀiÁ»w¬ÄAzÀ
¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀ£ÀÄß E£ÀÆß ºÉZÀÄÑ ¥ÀæwQæAiÀiÁ²Ã®ªÁV ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.
7. ªÀvð
À ªÀiÁ£À ºÁUÀÆ ¨s«
À µÀåPÁÌV ¸ÀAªÀº¤
À ¹ (Communicate for present as well as future):
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV, ¸ÀAªÀº£
À ª
À ÅÀ C¹ÛvéÀz°
À ègÄÀ ªÀ §zÀÞvU
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀÆgÉÊ¸À®Ä CUÀvåÀ ªÁVzÉ. DzÀg,É ¹Ügv
À A
É iÀÄ£ÀÄß PÁ¥ÁqÀ®Ä
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¨sÀ«µÀåzÀ zsÉåÃAiÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀÆqÁ ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ UÀÄjAiÀiÁVj¸À¨ÉÃPÀÄ.
8. ¸ÀAªÀº£
À U
À ¼
À À C£ÀÄ¥Á®£É ªÀiÁr (Follow up communications): C¢üÃ£ÀjUÉ ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄªÀ
¸ÀÆZÀ£U
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¤AiÀÄ«ÄvÀªÁV C£ÀÄ¥Á®£É ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ «ªÀÄ²ð¸ÀÄªÀÅzÀÄ CUÀvåÀ ªÁVzÉ. EAvÀºÀ C£ÀÄ¥Á®£Á
PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ¸ÀÆZÀ£ÉUÀ¼À ¥Á®£ÉAiÀÄ°ègÀÄªÀ CqÀZÀuÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÁj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ.
9. M¼ÉîAiÀÄ PÉÃ¼ÀÄUÀgÁV (Be a good listener): ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ M§â M¼ÉîAiÀÄ PÉÃ¼ÀÄUÀ£ÁVgÀ¨ÉÃPÀÄ. vÁ¼Éä
ºÁUÀÆ ¸Ëd£ÀåzÀ PÉÃ¼ÀÄ«PÉAiÀÄÄ Czsð
À zÀµÄÀ Ö ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀjºÀj¸ÀÄvÀz
Û .É ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÁzÀªg
À ÄÀ C¢üÃ£ÀgÄÀ ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß
D°¸ÀÄªÀÅzÀgÀ°è vÀªÀÄä D¸ÀQÛ¬ÄzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß vÉÆÃj¸À¨ÉÃPÀÄ.
¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¥ÀzU
À ¼
À ÄÀ
¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉ ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ ¥ÉæÃgÀuÉUÀ¼ÀÄ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÉ

GvÉÛÃdPÀUÀ¼ÀÄ ¸ÀéAiÀÄA ¸ÁzsÀ£É ¥ÀæwµÉ×AiÀÄ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ £ÁAiÀÄPÀvéÀ
UÀÄt¹zÁÞAvÀ ¸ÀAªÀº£
À À ¸ÀAPÉÃw¸ÀÄ«PÉ «¸ÀAPÉÃw¸ÀÄ«PÉ
»AªÀiÁ»w ±À¨ÁÝxð
À ±Á¸ÀçÛ O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀº£
À À C£Ë¥ÀZÁjPÀ
¸ÀAªÀº£
À À ¯Á¨sz
À À ºÀAaPÉ ¸ÀºÀ¥Á®ÄUÁjPÉ UÀÄtªÀÄlÖ ªÀÈvÀÛUÀ¼ÀÄ
¸ÁÖPï DAiÉÄÌUÀ¼ÀÄ
¸ÁgÁA±À
¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ C¢üÃ£Àg£
À ÄÀ ß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀAvÉ ¥ÉÆÃæ vÁì»¸À®Ä
gÀÆ¦¸À¯ÁzÀ J¯Áè ZÀlÄªÀnPÉU¼
À £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArgÀÄªÀ ¸ÀAQÃtðªÁzÀ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðªÁVzÉ.
CzÀÄ ªÉÄÃ°éZÁgÀu,É ¥ÉÃæ gÉÃ¥Àu,É ¸ÀAªÀº£
À À ªÀÄvÀÄÛ £ÁAiÀÄPÀvU
éÀ ¼
À £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ. ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁUÀðzÀ²ð¸ÀÄªÀ vÀvU
éÀ ¼
À £
À ÄÀ ß ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀU½
À UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ
vÀvU
éÀ ¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤zÉÃð±À£z
À À ¥ÀQæ Aæ iÉÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ vÀvU
éÀ ¼
À AÉ zÀÄ ªÀVÃðPÀj¸À§ºÀÄzÀÄ.
ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ: EzÀÄ ¤zÉÃð±À£ÀzÀ MAzÀÄ CA±ÀªÁVzÉ. EzÀ£ÀÄß ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ
(PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ ºÀAvÀzÀ MAzÀÄ ºÀÄzÉÝ) ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ MAzÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄ ºÁUÀÆ
PÁAiÀÄðªÉAzÀÄ CxÉÊð¸À§ºÀÄzÀÄ. ªÉÄÃ°éZÁgÀuAÉ iÀÄÄ PÁAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß «ÃQë¸ÄÀ ªÀ, ªÀiÁUÀðzÀ²ð¸ÀÄªÀ
ºÁUÀÆ PÁ«ÄðPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ £ËPÀgÀgÀÄ vÀªÀÄä UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß RavÀ¥Àr¸ÀÄªÀ
¥ÀæQæAiÉÄUÀ½UÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀ PÁgÀt CzÀÄ §ºÀ¼À ªÀÄÄRåªÁVzÉ.
¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ: ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ GzÉÝÃ²vÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä d£ÀgÀ£ÀÄß QæAiÉÄUÉ

GvÉÛÃf¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ. CzÀÄ ªÀåQÛAiÀÄ DAvÀjPÀ ¨sÁªÀªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄj PÉÃA¢ævÀ
£Àqª
À ½
À PÉAiÀiÁVzÉ. ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuA
É iÀÄÄ ªÀÄÄRåªÁV ªÀåQU
Û ¼
À À CUÀvåÀ vU
É ¼
À À ªÉÄÃ¯É DzsÁjvÀªÁVzÉ.
CzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ªÀåQÛUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ UÀÄA¥ÀÄUÀ½UÉ ¸ÀÄzsÁjvÀ PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ £ËPÀgÀjUÉ ºÀtPÁ¹£À ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¸ÉÃvÀgÀ GvÉÛÃdPÀUÀ¼À£ÀÄß

MzÀV¸ÀÄvÁÛg.É ºÀtPÁ¹£À GvÉÃÛ dPÀU¼
À ÄÀ ºÀtzÀ gÀÆ¥Àz°
À g
è ÄÀ vÀª
Û É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA§¼À, ¨ÉÆÃ£À¸ï,
¯Á¨sÀzÀ ºÀAaPÉ, ¤ªÀÈwÛ ªÉÃvÀ£À EvÁå¢AiÀiÁVgÀ§ºÀÄzÀÄ. ºÀtPÁ¸ÉÃvÀgÀ GvÉÛÃdPÀUÀ¼ÀÄ
¸ÁªÀiÁfPÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£À¹PÀ ¸ÀAvÀÈ¦ÛAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀª
Û .É CªÀÅ CAvÀ¸ÄÀ ,Û ªÀÄÄA§rÛ, dªÁ¨ÁÝj,
GzÉÆåÃUÀ ¸ÀAªÀzsÀð£É, GzÉÆåÃUÀ ªÀiÁ£ÀåvÉ, GzÉÆåÃUÀ ¨sÀzÀævÉ, £ËPÀgÀgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ,
¥Àæw¤AiÉÆÃd£É, ¸À§°ÃPÀgÀt EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
ªÀiÁ¸ÉÆèÃgÀªg
À À CUÀvåÀ vÁ ªÀUð
À ±ÉÃæ tÂ ¹zÁÞAvÀªÅÀ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuA
É iÀÄ MAzÀÄ ¥Àª
æ ÄÀ ÄR
¹zÁÞAvÀª
À ÁVzÉ. F ¹zÁÞAvÀzÀ ¥ÀPæ ÁgÀ, ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄªÀ ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄÄ ¸À¨
é Ás ªÀvBÀ ªÀUð
À ±ÉÃæ tÂÃPÀÈvÀ
CUÀvÀåvÉUÀ¼À ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©¹zÉ. F CUÀvÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß zÉÊ»PÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÀÄgÀPÀëvÉAiÀÄ
CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÁªÀiÁfPÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ, ¥ÀæwµÉ×AiÀÄ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀéAiÀÄA ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ
CUÀvåÀ vU
É ¼
À A
É zÀÄ ªÀVÃðPÀj¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û .É ¸ÀAvÀÈ¥ÀÛ CUÀvåÀ vA
É iÀÄÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuA
É iÀÄ£ÀÄß
¤ÃqÀ¯ÁgÀzÄÀ ; PÉÃªÀ® ªÉÄÃ°£À ºÀAvÀzÀ CUÀvåÀ vU
É ¼
À ÄÀ M§â ªÀåQA
Û iÀÄ£ÀÄß ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuU
É Æ
É ½¸ÀÄvÀª
Û .É
¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuÉUÉ DzsÁgÀªÁVgÀÄªÀ CUÀvÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß PÉÃAzÀª
æ ÁVj¹gÀÄªÀ PÁgÀt, F ¹zÁÞAvÀªÀÅ
EA¢UÀÆ ¥Àæ¸ÀÄÛvÀªÁVzÉ.
£ÁAiÀÄPÀvéÀ: MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ AiÀÄ±À¹ì£À°è £ÁAiÀÄPÀvÀéªÀÅ §ºÀ¼À ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ CA±ÀªÁVzÉ.

CzÀÄ UÀÄA¥ÀÄ GzÉÝÃ±ÀUÀ½UÁV EZÁÒ¥ÀÆªÀðPÀªÁV ¥ÀæAiÀÄwß¸À®Ä d£ÀgÀ ªÉÄÃ¯É ¥Àæ¨sÁªÀ
©ÃgÀÄªÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀiÁVzÉ. GvÀª
Û ÄÀ £ÁAiÀÄPÀ£À UÀÄtUÀ¼À §UÉÎ ºÀ®ªÀÅ vÀdg
Õ ÄÀ ¸ÀA±ÉÆÃzs£
À U
É ¼
À £
À ÄÀ ß
ªÀiÁrzÁÝg.É GvÀª
Û ÄÀ £ÁAiÀÄPÀ£À PÉ®ªÉÇAzÀÄ UÀÄtUÀ¼A
É zÀgÉ zsÊÉ AiÀÄð, ¸ÀAPÀ®à ±ÀQ,Û wÃªÀiÁð£À,
eÁÕ£,À ¤µÉ,× zÉÊ»PÀ ±ÀQ,Û £ÀA©PÉ, £ÉÊwPÀ UÀÄtUÀ¼ÄÀ , £ÁåAiÀÄ¥Àgv
À ,É ºÀÄgÀÄ¥ÀÄ, ¤tðAiÀÄPÀª
ë ÄÀ vÉ,
¸ÁªÀiÁfPÀ PË±À®åUÀ¼ÀÄ EvÁå¢. DzÀgÉ, M§â ªÀåQÛ F J¯Áè UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢gÀ®Ä
¸ÁzsÀå«®è CxÀªÁ CzÀÄ CªÀ£À/¼À AiÀÄ±À¹ì£À°è AiÀiÁªÁUÀ®Æ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄªÀÅ¢®è.
¸ÀAªÀº£
À :À ¸ÀAªÀº£
À ª
À A
É zÀg,É ªÀåQÛU¼
À À £ÀqÄÀ ªÉ CxÀªÁ ªÀåQÛU¼
À Æ
É ¼ÀUÉ «ZÁgÀU¼
À À «¤ªÀÄAiÀÄ
ªÀiÁqÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ CxÉÊð¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÉ. ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ
ªÀÄÆ®, ¸ÀAPÉÃw¸ÀÄ«PÉ, ªÀiÁzsÀåªÀÄ, ¹éÃPÀvÀð, «¸ÀAPÉÃw¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ »AªÀiÁ»wUÀ¼À
CA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ. ¸ÀA¸ÉÜU¼
À °
À è O¥ÀZÁjPÀ ªÀÄvÀÄÛ C£Ë¥ÀZÁjPÀ JgÀqÆ
À ¸ÀAªÀº£
À U
À ¼
À ÄÀ
KPÀPÁ®zÀ°è £ÀqA
É iÀÄÄvÀÛª.É O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀº£
À ª
À ÅÀ DzÉÃ±ÀU¼
À ÄÀ , ¸ÀÆZÀ£U
É ¼
À ÄÀ , ªÀÄ£À«UÀ¼ÄÀ ,
n¥ÀàtÂUÀ¼ÀÄ, ¸ÀÄvÉÆÛÃ¯ÉUÀ¼ÀÄ, PÁAiÀÄð¸ÀÆa, £ÀqÀªÀ½UÀ¼ÀÄ EvÁå¢ gÀÆ¥ÀzÀ°ègÀÄªÀ C¢üPÀÈvÀ
¸ÀAªÀºÀ£ÀªÁVzÉ. O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ ºÉÆgÀvÁV, C£Ë¥ÀZÁjPÀ CxÀªÁ zÁæQë§½î
¸ÀAªÀº£
À ª
À ÇÀ £ÀqAÉ iÀÄÄvÀz
Û .É C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀº£
À ª
À ÅÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV, UÁ½ªÀiÁvÀÄ, ¦¸ÀÄªÀiÁvÀÄ
EvÁå¢UÀ¼À gÀÆ¥Àz°
À g
è ÄÀ vÀz
Û .É CªÀÅ C£À¢Pü ÈÀ vÀ, vÀvïPÀt
ë zÀ, zÁR¯ÁUÀz,À ªÉÃUÀªÁV ºÀgq
À ÄÀ ªÀ
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV wgÀÄazÀ ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÁVªÉ. ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ F C£Ë¥ÀZÁjPÀ
¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀ£ÀÆß PÀÆqÁ ¤ªÀð»¸À®Ä w½¢gÀ¨ÉÃPÀÄ. ºÉaÑ£À ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°è, ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
¸ÀAªÀº£
À z
À °
À è ºÀ®ªÀÅ CqÀZu
À U
É ¼
À ÄÀ PÀAqÀÄ§gÀÄvÀª
Û .É CAvÀºÀ CqÀZu
À U
É ¼
À ÄÀ ±À¨ÁÝxð
À CqÀZu
À U
É ¼
À ÄÀ ,
¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ CqÀZÀuÉUÀ¼ÀÄ, ¨sÁµÁ CqÀZÀuÉUÀ¼ÀÄ, ¥Àæ¸ÀgÀtzÀ CqÀZÀuÉUÀ¼ÀÄ, ªÀiÁ£À¹PÀ
CqÀZu
À U
É ¼
À ÄÀ , ªÀÄvÀÄÛ ªÉÊAiÀÄÄQÛPÀ CqÀZu
À U
É ¼
À £
À ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArªÉ. ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ F CqÀZu
À U
É ¼
À £
À ÄÀ ß
¤ªÁj¸À®Ä ¸ÀÆPÀÛ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
¸ÀAªÀº£
À ª
À £
À ÄÀ ß ¨É¼¸
É ¨
À ÃÉ PÀÄ.
C¨sÁå¸ÀU¼
À ÄÀ
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
1. PÉ¼ÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¤zÉÃð±À£ÀzÀ CA±ÀªÀ®è?
J) ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉ ©) ¸ÀAªÀºÀ£À
¹) ¥Àæw¤AiÉÆÃd£É r) ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ
2. CUÀvÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß ªÀUÀð±ÉæÃtÂÃPÀÈvÀ PÀæªÀÄzÀ°è ªÀVÃðPÀj¸ÀÄªÀ ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄ ¹zÁÞAvÀªÀÅ
EªÀjAzÀ C©üªÈÀ ¢Þ¥r
À ¸À®ànÖvÄÀ .
J) ¥sÉæqï ®ÆxÀ£ïì ©) ¸ÁÌmï
¹) C§æºÁA ªÀiÁ¸ÉÆèÃ r) ¦Ãlgï J¥sï qÀæPÀÌgï
3. PÉ¼ÀV£ÀªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ºÀtPÁ¹£À GvÉÛÃdPÀªÁVzÉ?
J) ªÀÄÄA§rÛ ©) ¸ÁÖPï GvÉÛÃdPÀ
¹) GzÉÆåÃUÀ ¨sÀzÀævÉ r) £ËPÀgÀgÀ ¨sÁUÀªÀ»¸ÀÄ«PÉ
4. PÉ¼ÀVªÀÅUÀ¼À°è AiÀiÁªÀÅzÀÄ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ CA±ÀªÀ®è?
J) «¸ÀAPÉÃw¸ÀÄ«PÉ ©) ¸ÀAªÀºÀ£À
¹) ªÀiÁzsÀåªÀÄ r) ¹éÃPÀvÀð
5. zÁæQ§
ë ½îAiÀÄÄ
J) O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀºÀ£À ©) ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ CqÀZÀuÉ
¹) ¥Á±Àéð ¸ÀAªÀºÀ£À r) C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀºÀ£À
6. CAvÀ¸ÀÄÛ PÉ¼ÀPÁtÂ¹zÀ F CqÀZÀuÉAiÀÄ «zsÀzÀ°è §gÀÄvÀÛzÉ.
J) ±À¨ÁÝxð
À CqÀZu
À É ©) ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ CqÀZÀuÉ
¹) ±À¨ÁÝxð
À ªÀ®èzÀ CqÀZu
À É r) ªÀiÁ£À¹PÀ CqÀZÀuÉ
7. £ÁgÁAiÀÄt ªÀÄÆwðAiÀÄªÀgÀÄ ¸ÁÜ¦¹zÀ ¸Á¥sïÖªÉÃgï PÀA¥À¤
J) «¥ÉÆÃæ ©) E£ÉÆáÃ¹¸ï
¹) ¸ÀvÀåA r) JZï¹J¯ï
8. C§æºÁA ªÀiÁ¸ÉÆèÃgÀªg
À À CUÀvåÀ vÉU¼
À À ªÀUð
À ±ÉÃæ tÂAiÀÄ°è CvÀåAvÀ ªÉÄÃ®Ä¸ÀÛgz
À À CUÀvåÀ vÉ
J) ¸ÀÄgÀPÀëvÉAiÀÄ CUÀvÀåvÉ ©) ¨ÁAzsÀªÀåzÀ CUÀvÀåvÉ
¹) ¸ÀéAiÀÄA ¸ÁzsÀ£É CUÀvÀåvÉ r) ¥ÀæwµÉ×AiÀÄ CUÀvÀåvÉ
9. ¸ÀAzÉÃ±ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ ¸ÀAPÉÃvÀUÀ¼ÁV ¥ÀjªÀwð¸ÀÄªÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß »ÃUÉAzÀÄ
w½AiÀÄ¯ÁUÀÄvÀz
Û .É
J) ªÀiÁzsÀåªÀÄ ©) ¸ÀAPÉÃw¸ÀÄ«PÉ
¹) ¥ÀæwQæAiÉÄ r) «¸ÀAPÉÃw¸ÀÄ«PÉ
10. M§â ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ£À J¯Áè C¢üÃ£ÀgÀÄ PÉÃªÀ® ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ£À ªÀÄÆ®PÀªÉÃ ¸ÀAªÀºÀ£À
ªÀiÁqÀÄªÀ ¸ÀAªÀº£
À z
À À eÁ®§AzsÀ
J) ¸ÀgÀ¥À½ ©) vÀ¯ÉPÉ¼ÀUÁzÀ ‘v’
¹) ZÀPÀæ r) ªÀÄÄPÀÛ ZÀ®£É
Û z
À À ¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
1. £ÁAiÀÄPÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀ £ÀqÀÄ«£À ªÀåvÁå¸À w½¹.
2. ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÁåSÁå¤¹.
3. C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀºÀ£À JAzÀgÉÃ£ÀÄ?
4. ¸ÀAªÀº£
À z
À À ±À¨ÁÝxð
À CqÀZu
À U
É ¼
À ÄÀ AiÀiÁªÀÅªÀÅ?
5. ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ JAzÀgÉ AiÀiÁgÀÄ?
6. ¤zÉÃð±À£z
À À CA±ÀU¼
À ÄÀ AiÀiÁªÀÅªÀÅ?
7. ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹.
8. zÁæQë§½î ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ ««zsÀ eÁ®§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.
¢ÃWÀð GvÀg
Û z
À À ¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
1. ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.
2. GvÀÛªÀÄ £ÁAiÀÄPÀ£À UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹. PÉÃªÀ® UÀÄtUÀ¼ÀÄ ªÀiÁvÀæªÉÃ AiÀÄ±À¸ÀÄì
SÁvÀj¥Àr¸ÀÄvÀÛªA
É iÉÄÃ?
3. ªÀiÁ¸ÉÆèÃgÀªÀgÀ CUÀvÀåvÁ ªÀUÀð±ÉæÃtÂ ¹zÁÞAvÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
4. ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¸ÀAªÀº£
À z
À À CqÀZu
À U
É ¼
À ÄÀ AiÀiÁªÀÅªÀÅ? CªÀÅUÀ¼£
À ÄÀ ß ¤ªÁj¸ÀÄªÀ PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß
¸ÀÆa¹.
5. PÀA¥À¤AiÀÄ°è £ËPÀgÀgÀ£ÀÄß ¥ÉæÃgÉÃ¦¸À®Ä §¼À¸ÀÄªÀ ºÀtPÁ¹£À GvÉÛÃdPÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
ºÀtPÁ¸ÉÃvÀgÀ GvÉÛÃdPÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.
C£Àé¬Ä¸ÀÄ«PÉ
1. £ËPÀgÀjUÉ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ºÉÆ¸À PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ¤ÃrzÁUÀ CªÀgÀÄ AiÀiÁªÀvÀÆÛ «gÉÆÃ¢ü¸À®Ä
¥ÀA
æ iÀÄwß¸ÀÄvÁÛg.É CªÀgÄÀ ºÉÆ¸À jÃwAiÀÄ PÉ®¸ÀU¼
À £
À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼Àî®Ä EµÀÖ¥q
À ÄÀ ªÀÅ¢®è.
C¤jÃQëvÀªÁV ºÉaÑzÀ ¨ÉÃrPÉ¬ÄAzÁV MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜ ºÉZÀÄÑªÀj DzÉÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀÆgÉÊ¸À¨ÃÉ PÁUÀÄvÀz
Û .É ªÉÄÃ°éZÁgÀP£
À ÄÀ F ¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸À®Ä PÀµ¥
ÖÀ q
À ÄÀ wÛzÁÝ£.É
F ¸ÀªÀÄ¸ÉåAiÀÄ£ÀÄß ¤¨sÁ¬Ä¸À®Ä ªÉÄÃ°éZÁgÀPÀ¤UÉ ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¹.
2. MAzÀÄ PÁSÁð£ÉAiÀÄ°è £ËPÀgg
À ÄÀ DUÁUÉÎ vÀªÄÀ ä ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼
À Æ
É A¢UÉ GvÁàz£
À Á ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À À
§½ §gÀÄvÁÛgÉ. GvÁàzÀ£Á ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ¤UÉ F J¯Áè PÁAiÀÄðUÀ½AzÁV CwAiÀiÁzÀ
ºÉÆgÉAiÉÄ¤¸ÀÄvÀÛzÉ. GvÁàzÀ£Á ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ¤UÉ EzÀ£ÀÄß ¤ªÁj¸À®Ä ªÀiÁUÀðUÀ¼À£ÀÄß
¸ÀÆa¹.
3. MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è £ËPÀgg
À ÄÀ AiÀiÁªÀvÆ
À Û MvÀq
Û ª
À £
À ÄÀ ß C£ÀÄ¨s«
À ¸ÀÄwÛzÁÝg.É CªÀgÄÀ PÀ¤µÀ×
D¸ÀQÛAiÀÄ£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîwÛzÁÝgÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀ£ÀÄß ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£À JzÀÄgÀÄ ºÉÃ¼À®Ä
¨sÀAiÀÄ¥ÀqÀÄwÛzÁÝgÉ. ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£À°è AiÀiÁªÀ vÀ¥ÀÄà EzÉAiÉÄAzÀÄ ¤ªÀÄUÉ C¤ß¸ÀÄvÀÛzÉ?
4. MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ J¯Áè £ËPÀgÀgÀÄ PÉ®¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ºÀUÀÄgÀªÁV vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀtÚ «µÀAiÀÄ CxÀªÁ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ½UÀÆ AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¥ÀQð¸À®Ä ªÀÄÄPÀÛ
CªÀ P Á±À « zÉ . EzÀ Ä ¥À æ w AiÉ Æ §â £ À Ä E£É Æ ß§â £ É Æ A¢UÉ ªÀ i ÁvÀ £ ÁqÀ Ä ªÀ Å zÀ P É Ì
PÁgÀtªÁVgÀÄªÀÅzÀ®èzÉÃ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è CzÀPÀëvÉUÀÆ PÁgÀtªÁVzÉ. EzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è
gÀºÀ¸ÀåUÀ¼À PÀ¼ÉzÀÄºÉÆÃUÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ UË¥Àå ªÀiÁ»wAiÀÄ ¸ÉÆÃgÀÄ«PÉUÀÆ PÁgÀtªÁVzÉ.
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä AiÀiÁªÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß
C¼ÀªÀr¸À¨ÉÃPÉAzÀÄ ¤ÃªÀÅ AiÉÆÃa¸ÀÄwÛÃj?
AiÉÆÃfvÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÄÀ
1. CzsÁå¥ÀPÀgÀÄ LzÀÄ «zÁåyðUÀ¼À MAzÀÄ vÀAqÀªÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ M§â «zÁåyðAiÀÄ£ÀÄß
wÃ¥ÀÄðUÁgÀ£ÁV DAiÉÄÌ ªÀiÁqÀÄvÁÛgÉ. vÀAqÀzÀ ¥Àw
æ «zÁåyð AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÀÄ MAzÀÄ
«µÀAiÀÄzÀ ªÉÄÃ¯É ¨sÁµÀtªÀ£ÄÀ ß ¹zÀÞ¥r
À ¸ÀÄvÁÛ£.É ¥Àw
æ «zÁåyð ¨sÁµÀtªÀ£ÄÀ ß ªÀiÁqÀ¨ÃÉ PÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ G½zÀªg
À ÄÀ JZÀj
Ñ PÉ¬ÄAzÀ PÉÃ¼À¨ÃÉ PÀÄ. PÉÆ£ÉAiÀÄ°è wÃ¥ÀÄðUÁgÀ£ÄÀ ¥Àw
æ «zÁåyðUÉ
LzÀÄ ¥Àæ±ÉßUÀ¼À£ÀÄß PÉÃ¼ÀÄvÁÛ£É. ¥Àæw ¸Àj GvÀÛgÀPÉÌ JgÀqÀÄ CAPÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
F ZÀlÄªÀnPÉ D°¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
2. ¤ªÀÄä ¸ÀºÀ¥ÁpUÀ¼À MAzÀÄ ¸À«ÄÃPÉë ªÀiÁr PÉ¼ÀV£ÀªÀÅUÀ¼À §UÉÎ CªÀgÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
PÉÃ½.
(J) ±Á¯ÉUÉ ¸ÉÃgÀÄªÀÅzÀÄ
(©) CzsÀåAiÀÄ£ÀzÀ ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ DAiÉÄÌ
(¹) ¹¤ªÀiÁUÉ ºÉÆÃUÀÄªÀÅzÀÄ
(r) n« ZÁ£É¯ï/ PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ £ÉÆÃqÀÄªÀÅzÀÄ
ªÉÄÃ°£À ¥ÀæwAiÉÆAzÀgÀ°è ºÉaÑ£À «zÁåyðUÀ½UÉ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁVgÀÄªÀ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß
¥ÀnÖ ªÀiÁr.
3. ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ CqÀZÀuÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹
(J) ¤ªÀÄä ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀÄä CzsÁå¥ÀPÀgÀ £ÀqÀÄªÉ
(©) ¤ªÀÄä ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀÄä ¸ÉßÃ»vÀ
(¹) ¤ªÀÄä ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀÄä ¸ÀºÉÆÃzÀgÀ/¸ÀºÉÆÃzÀj
F CqÀZu
À U
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¤ªÁj¸À®Ä PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÀÆa¹. CªÀÅ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ ªÀiÁqÀÄªÀAvÉ
EªÉAiÉÄÃ?
4. PÉ¼ÀV£À ¥Àæw GvÀà£ÀßªÀ£ÀÄß RjÃ¢¹zÀ 10 ªÀÄA¢AiÀÄ£ÀÄß ¨sÉÃn ªÀiÁr.
(J) ªÀiÁdðPÀ ¸Á§Æ£ÀÄ
(©) ¥sÉÃgï£É¸ï QæÃA
(¹) ªÉÆÃmÁgï ¨ÉÊPï
F GvÀ£
à ßÀ /ªÀÄÄzÉA
æ iÀÄ£ÀÄß RjÃ¢¸À®Ä CªÀgÀ GzÉÝÃ±Àª£
À ÄÀ ß PÉÃ½. ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ GvÀ£
à ßÀ zÀ
RjÃ¢AiÀÄ GzÉÝÃ±ÀªÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß vÀgÀUÀwAiÀÄ°è ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ¥Àr¹.
¥ÀPæ g
À t
‘Y’ °«ÄmÉqï ¨sÁgÀvz

À °
À è PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄwÛgÄÀ ªÀ MAzÀÄ ¨ÁåAPï. CzÀÄ «ªÀiÁ ªÀåªº
À ÁgÀPÌÉ
¥ÀæªÉÃ²¸À®Ä AiÉÆÃf¸ÀÄwÛzÉ. EwÛÃaUÉ, ¸ÀgÀPÁgÀ SÁ¸ÀV ªÀ®AiÀÄPÉÌ «ªÀiÁ ªÀåªÀºÁgÀzÀ°è
¥ÀæªÉÃ±À ¥ÀqÉzÀÄPÉÆ¼Àî®Ä C£ÀÄªÀÄw¹zÉ. F ªÉÆzÀ®Ä «ªÀiÁ ªÀåªÀºÁgÀ PÉÃªÀ® LIC ªÀÄvÀÄÛ
GICUÀ¼À «±ÉÃµÁ¢üPÁgÀªÁVvÀÄÛ. DzÀgÉ, FUÀ DyðPÀ GzÁjÃPÀgÀtzÉÆA¢UÉ ªÀÄvÀÄÛ F
PÉÃë vÀª
æ £
À ÄÀ ß ºÉZÄÀ Ñ ¸ÀàzÁs ðvÀäPÀ ªÀiÁqÀ®Ä, EvÀgÀ PÀA¥À¤UÀ½UÉ «ªÀiÁ ªÀåªº
À ÁgÀª£
À ÄÀ ß ¥ÁægA
À ©ü¸®
À Ä
«ªÀiÁ ¤AiÀÄAvÀt
æ ªÀÄvÀÄÛ C©üªÈÀ ¢Þ ¥Áæ¢Pü ÁgÀzÀ ¤§ðAzsU
À ¼
À r
À AiÀÄ°è ¥Àgª
À Á£ÀVAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
Y °«ÄmÉqï GvÀÌøµÀÖ UÀÄtªÀÄlÖzÀ £ËPÀgÀgÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw¤¢üUÀ¼À£ÀÄß £ÉÃ«Ä¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ
UÀt¤ÃAiÀÄ ¥Àª
æ iÀ ÁtzÀ°è fÃªÀ«ªÉÄ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀ «ªÀiÁ ªÀåªº
À ÁgÀª£
À ÄÀ ß ¥ÀqAÉ iÀÄ®Ä ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
¤zÉÃð±À£ÀªÀ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸À®Ä AiÉÆÃf¸ÀÄwÛzÉ.
1. PÀA¥À¤AiÀÄÄ vÀ£Àß £ËPÀgÀgÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw¤¢üUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ºÉÃUÉ

¥Àj«ÃQë¸§
À ºÀÄzÀÄ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¹. ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ªÉÄÃ°éZÁgÀu¬
É ÄAzÀ PÀA¥À¤UÉ
AiÀiÁªÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛªÉ?
2. £ËPÀgg
À £
À ÄÀ ß ªÀÄvÀÄÛ ¥Àw
æ ¤¢üU¼
À £
À ÄÀ ß ¥Àv
æ åÉ ÃPÀªÁV ¥ÉÃæ gÉÃ¦¸À®Ä PÀA¥À¤ AiÀiÁªÀ ºÀtPÁ¹£À
ªÀÄvÀÄÛ ºÀtPÁ¸ÉÃvÀgÀ GvÉÛÃdPÀUÀ¼À£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸À§ºÀÄzÀÄ? CªÀÅUÀ½AzÀ PÀA¥À¤
AiÀiÁªÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄÄvÀÛzÉ?
3. C§æºÁA ªÀiÁ¸ÉÆèÃ ºÉÃ½gÀÄªÀAvÉ G£ÀßvÀ ±ÉæÃtÂAiÀÄ CUÀvÀåvÉUÀ¼ÁzÀ ¥ÀæwµÉ× ªÀÄvÀÄÛ

¸ÀA
é iÀÄA ¸Ázs£
À A
É iÀÄ CUÀvåÀ vU
É ¼
À À ¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß PÀA¥À¤ ºÉÃUÉ SÁvÀj¥Àr¸À§ºÀÄzÀÄ?
4. £ËPÀgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæw¤¢üUÀ¼À£ÀÄß ¥ÉæÃgÉÃ¦¸À®Ä PÀA¥À¤AiÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ F ªÀåªÀºÁgÀ

PÉëÃvÀæzÀ°è ºÉÆA¢gÀ¨ÉÃPÁzÀ £ÁAiÀÄPÀvÀézÀ UÀÄtUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹.
5. PÀA¥À¤ C£ÀÄ¸Àj¸À¨ÉÃPÁzÀ O¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀºÀ£ÀzÀ MAzÀÄ ªÀiÁzÀjAiÀÄ£ÀÄß PÉÆr. F

ªÀiÁzÀjAiÀÄ°è EgÀÄªÀ CqÀZÀuÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹. CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ºÉÃUÉ ¤ªÁj¸À§ºÀÄzÀÄ?
6. ¤ÃªÀÅ ¥Àæ±Éß 5 PÉÌ GvÀÛgÀ ¤ÃrgÀÄªÀ ªÀiÁzÀjUÉ ¥ÀÆgÀPÀªÁV C£Ë¥ÀZÁjPÀ ¸ÀAªÀºÀ£ÀªÀÅ

ºÉÃUÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ?
¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉÉÀ CzsÁåAiÀÄ
CONTROLLING
¸ÀÖ°ðAUï PÉÆjAiÀÄgï£À°è ºÁ¤ ¤AiÀÄAvÀt
(Damage control at Sterling Courier)
æ
8
ºÉAqÀ£ï, ªÀfÃð¤AiÀiÁzÀ°
À è £É¯U
É Æ
É ArgÀÄªÀ ¸ÀÖ°ðAUï PÀ°PÉAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀU¼
À ÄÀ
PÉÆjAiÀÄgï ¹¸Àª
Ö iÀ ïì, DAiÀiÁ¢£À-§lªÁqÉ ¸ÉÃªÉU¼
À £
À ÄÀ ß F CzsÁåAiÀÄªÀ£ÄÀ ß C¨såÀ ¹¹zÀ §½PÀ, ¤ÃªÀÅ:
MzÀV¸ÀÄªÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. ¸ÀÖ°ðAUï vÀ£Àß «vÀgÀuÁ
¨ÁzsÀåvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀÆgÉÊ¸À®Ä ¸ÀÆPÀÛªÁzÀÄzÉ®èªÀ£ÀÄß • ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ CxÀðªÀ£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj;
ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁzÀgÀÆ, CzÀgÀ ¥Á¸Éð¯ïUÀ¼À gÀªÁ£ÉUÉ

• ¤AiÀ Ä Awæ ¸ À Ä «PÉ A iÀ Ä ¥Áæ ª À Ä ÄRåvÉ A iÀ Ä £À Ä ß
ªÁtÂdå «ªÀiÁ£ÀAiÀiÁ£ÀªÀ£ÀÄß CªÀ®A©¹zÉ ªÀÄvÀÄÛ
w½¸À§°èj;
PÉ ® ªÉ Ç ªÉ Ä ä CzÀ £ À Ä ß PÁ®«ÄwAiÀ Ä °è «vÀ j ¸À ® Ä
«¥sÀ®ªÁUÀÄwÛzÉ. ªÉÊªÀiÁ¤PÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ mÁæöåQAUï • AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉU¼
À À £ÀqÄÀ ªÉ
ªÀåªÀ¸ÜÉ U¼
À °
À è ¥Á¸Éð¯ïUÀ¼£
À ÄÀ ß vÀ¥ÄÀ à ¸ÀÜ¼z
À °
À ènÖgÄÀ ªÀÅzÀgÀ EgÀÄªÀ ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj.
¥ÀjuÁªÀÄªÁV ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV «¼ÀA§UÀ¼ÁUÀÄvÀÛªÉ.
CAvÀ º À WÀ l £É U À ¼ À Ä ¸À Ö ° ðAUï£À ¤AiÀ Ä AvÀ æ t PÉ Ì • ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ°è£À ºÀAvÀU¼
À £
À ÄÀ ß
«ÄÃjzÀªÁVªÉ. DzÀgÉ UÁæºÀPÀ£À zÀÈ¶ÖPÉÆÃ£ÀzÀ°è «ªÀj¸À§°èj; ªÀÄvÀÄÛ
ªÉÊ¥sÀ®åvÉAiÀÄÄ ¸ÀÖ°ðAUï£À ¸ÀªÀÄ¸ÉåAiÀiÁVzÉ.
• ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ vÀAvÀU
æ ¼
À £
À ÄÀ ß «ªÀj¸À§°èj.
CAvÀºÀ «¼ÀA§¢AzÀ ¸ÀÈ¶ÖAiÀiÁzÀ ºÁ¤AiÀÄ£ÀÄß
¤AiÀÄAwæ¸®
À Ä ¸À°
Ö ðAUï PÉ®ªÀÅ ¸Àj¥Àr¸ÀÄªÀ PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß
vÉ U É z À Ä PÉ Æ ¼À î ¨ É Ã PÁ¬ÄvÀ Ä . GzÁºÀ g À u É U É , 1990gÀ
CAvÀ å zÀ ° è ªÀ Ä vÀ Ä Û 1991gÀ DgÀ A ¨s À z À ºÀ ® ªÁgÀ Ä
wAUÀ¼ÀÄUÀ¼ÀªÀgÉUÉ ¸ÀÖ°ðAUï£À C£ÉÃPÀ §lªÁqÉUÀ¼ÀÄ
¸ÁUÀuAÉ iÀÄ°è PÀtägAÉ iÀiÁzÀªÅÀ . DzÀgÉ ¥Á¸Éð¯ïUÀ¼ÄÀ £ÀAvÀgÀ
zÉÆgÉvª
À ÁzÀgÆ
À , UÁæºPÀ g
À ÄÀ D ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°è ºÀtPÁ¹£À
£ÀµÀÖªÀ£ÀÄß C£ÀÄ¨sÀ«¹zÀÝgÀÄ. DzÀgÀÆ, ¥Á¸Éð¯ïUÀ¼À£ÀÄß
ªÁ¥À¸ÄÀ ì ¥Àq¢
É zÀÝ PÁgÀt, «ªÀiÁ PÀA¥À¤AiÀiÁUÀ°Ã CxÀªÁ
«ªÀiÁ£ÀAiÀiÁ£À ¸ÀA¸ÉÜAiÀiÁUÀ°Ã ºÉÆuÉUÁgÀgÁUÀ°®è.
UÁæºPÀ j
À UÁzÀ £ÀµPÖÀ ÌÉ ¥ÀjºÁgÀ ¤ÃqÀ¨ÃÉ PÉÃ CxÀªÁ PÉÃªÀ®
¸ÁUÁtÂPÉUÁV ±ÀÄ®ÌªÀ£ÀÄß «¢ü¸À¢gÀÄªÀÅzÉÃ JA§
wÃªÀiÁð£Àª£
À ÄÀ ß CzsåÀ PëÀ UÉ£
è ï¸ÉÆäÃPïgÀªg
À ÄÀ vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼À¨
î ÃÉ PÁVvÀÄ.Û ¸ÁUÁtÂPU
É É ±ÀÄ®Ì «¢ü¸¨
À ÁgÀzÄÀ JA§ wÃªÀiÁð£ÀªÅÀ
UÁæºÀPÀgÀÄ C£ÀÄ¨sÀ«¹zÀÀ C®¨sÀåvÉUÉ ÇÀªÀÄ¥ÀðPÀ ¥ÀæwQæAiÉÄAiÉÄAzÀÄ ¸ÉÆäÃPï ¤zsÀðj¹zÀgÀÄ. DzÀgÉ 30,000 qÁ®gï
£ÀµÀÖ ¥ÀjºÁgÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ 5 ªÀµÀð ºÀ¼ÉAiÀÄzÁzÀ $5 «Ä°AiÀÄ£ï PÀA¥À¤UÉ vÉæöÊªÀiÁ¹PÀzÀ £ÀµÀÖªÀ£ÀÄß
GAlÄªÀiÁrzÀAvÁUÀÄvÀÛzÉ. 30,000 qÁ®gï ¤ÃqÀÄªÀ ¤zsÁðgÀ¢AzÁV UÁæºÀPÀgÀÄ G½zÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÖ°ðAUï
¤gÀAvÀgÀªÁV ¨É¼ÉAiÀÄÄwÛzÉ.
ªÀÄÆ®: ¸ÉÆÃÖ £Àgï, J.J¥sï.eÉÃªÀiïì, Dgï. JqÀq

é ïð ¦üÃæ ªÀÄ£ï ªÀÄvÀÄÛ qÉÃ¤AiÉÄÃ¯ï Dgï. V®âmïð, dÆ. ªÀiÁå£ÃÉ eïªÉÄAmï,
¥ÉAæ n¸ï ºÁ¯ï D¥sï EArAiÀiÁ ¥Éöæ Ê. °. 1998.
¸ÉÖ°ðAUï PÉÆjAiÀÄgïgÀªÀgÀ GzÁºÀgÀuÉ¬ÄAzÀ ¸ÀàµÀÖªÁV w½AiÀÄÄªÀÅzÉÃ£ÉAzÀgÉ, ªÀåwjPÀÛ ªÀåªÀºÁgÀzÀ

¥Àj¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß ºÉÃUÉ eÁuÉä¬ÄAzÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ¤AiÀÄAwæ¸¨
À ÃÉ PÉA§ÄzÀ£ÄÀ ß w½AiÀÄ§ºÀÄzÀÄ. F GzÁºÀgu
À ¬
É ÄAzÀ
¸ÁPÀµÄÀ Ö ¸ÀàµÖÀªÁUÀÄªÀÅzÉÃ£ÉAzÀg,É M§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ PÉ®ªÁgÀÄ jÃwAiÀÄ ¸Àj¥Àr¸ÀÄªÀ PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß ªÀåªÀºÁgÀPÌÉ zÉÆqÀØ
ºÁ¤AiÀÄÄAmÁUÀÄªÀ ªÉÆzÀ¯ÃÉ vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼À¨
Û .É E°è ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀÅ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À À
gÀPÀëuÉUÉ §gÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À ¥ÀæUÀwAiÀÄ ªÉÄÃ¯É UÀªÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆAzÀÄªÀÅzÀgÀ eÉÆvÉUÉ
PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉU¼
À ÄÀ ²µÀÖ/ªÀiÁ£ÀPU
À ½
À UÉ (Standard) C£ÀÄUÀÄtªÁVzÉAiÉÄA§ÄzÀ£ÄÀ ß SÁvÀj UÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ
¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À§ºÀÄzÁVzÉ.
¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ CxÀð (Meaning of Controlling)
¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ M§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£À MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ. C¢üÃ£À ¹§âA¢¬ÄAzÀ

AiÉÆÃfvÀ ¥s°
À vÁA±Àª£
À ÄÀ ß C¥ÉÃQë¸ÄÀ ªÁUÀ, M§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ C¢üÃ£À ¹§âA¢AiÀÄªÀgÀ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉU¼
À À ªÉÄÃ¯É
¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¤AiÀÄAvÀt
æ ªÀ£ÄÀ ß ZÀ¯Á¬Ä¸ÀÄªÀ CªÀ±åÀ Pv
À ¬
É ÄzÉ. E£ÉÆßAzÀÄ jÃwAiÀÄ°è ºÉÃ¼ÀÄªÀÅzÁzÀg,É ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉ
JAzÀgÉ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß AiÉÆÃd£ÉUÀ½UÀ£ÀÄUÀÄtªÁV £ÀqÉ¸À¯ÁVzÉAiÉÄÃ JA§ÄzÀ£ÀÄß
RavÀ¥Àr¹PÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÁVzÉ. CzÀ®èzÉ, ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¥ÀÆªÀð¤zsÀðjvÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä, ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ
¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄxÀðªÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄwÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ
RavÀ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ UÀÄj-DzsÁjvÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ.
ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À À ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀÅ ¸ÁªÀðwæPª
À ÁzÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ. EzÀÄ ¥Àw
æ AiÉÆ§â ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À À
¥Áæx«
À ÄPÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ. ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ J¯Áè ºÀAvÀzÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ - G£ÀßvÀ, ªÀÄzÀåªÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÉ¼º
À A
À vÀzÀ vÀªÄÀ ä
PÁAiÀÄðPÉÃë vÀz
æ À PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉU¼
À À ªÉÄÃ¯É ¤AiÀÄAvÀt
æ ªÀ£ÄÀ ß ºÉÆAzÀÄªÀÅzÀÄ CªÀ±åÀ Pª
À ÁVzÉ. C®èz,É ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄÄ,
AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÀåªÀºÁgÀ ¸ÀAWÀl£ÉUÀ¼À°ègÀÄªÀAvÉ, ±ÉÊPÀëtÂPÀ ¸ÀA¸ÉÜ, ¸ÉÃ£É, D¸ÀàvÉæ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåQÛUÀ¼À ¸ÀAWÀ(Club)UÀ½UÀÆ
PÀÆqÀ CµÉÖÃ CUÀvÀåªÁVzÉ.
¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉ 283
¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÉÆ£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÉAzÀÄ vÀ¥ÁàV CxÉÊð¹PÉÆ¼Àî¨ÁgÀzÀÄ. F MAzÀÄ
PÁAiÀÄðªÀÅ ¤ªÀðºÀuÁ ZÀPª
æÀ £
À ÄÀ ß ªÀÄgÀ½ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÁAiÀÄðPÉÌ vÀgÄÀ vÀÛz.É ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀÅ, £ÉÊd
PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ²µÀÖ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉ¬ÄAzÀÀ JµÀÖgÀªÀÄnÖUÉ ©ü£ÀßªÁVzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄÄvÀÛzÉ,
CAvÀºÀ ªÀåvÁå¸PÀ ÌÉ PÁgÀtUÀ¼£
À ÄÀ ß «±ÉÃè ¶¸ÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É ¸Àj¥Àr¸ÀÄªÀ PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼À®
î Ä
¥ÀæAiÀÄwß¸ÀÄvÀÛzÉ. F ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄÄ UÀÄgÀÄw¸À®àlÖ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À DzsÁgÀzÀ°è ¨sÀ«µÀåzÀ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß gÀÆ¦¸ÀÄªÀ°è
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀ«µÀåzÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è GvÀÛªÀÄ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉUÉ ¸ÀºÁAiÀÄªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ,
¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄÄ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ MAzÀÄ ZÀPª
æÀ £
À ÄÀ ß ¸ÀA¥ÀÆtðUÉÆ½¸ÀÄvÀz
ÀÛ É ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄA¢£À ZÀPz
æÀ °
À è AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß
GvÀÛªÀÄUÉÆ½¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
¤ªÀðºÀuÁvÀäPÀ ¤AiÀÄAvÀt
æ ªÀÅ AiÉÆÃd£ÉU½
À UÀ£ÄÀ UÀÄtªÁV GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ßs ¸Á¢ü¸ÄÀ ªÀÅzÀ£ÄÀ ß SÁvÀj¥Àr¸À®Ä, ²µÀU
Ö ¼
À À
JzÀÄgÀÄ ¸ÁzsÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Àj¥Àr¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
-PÀÆAvïÔ ªÀÄvÀÄÛ N’ qÉÆ£É¯ï
¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ ¥ÁæªÄÀ ÄRåvÉ (Importance of Controlling)
¤AiÀÄAvÀt
æ ªÀÅ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ C¤ªÁAiÀÄðªÁzÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ. ¤AiÀÄAvÀt
æ «®è¢zÀÝg,É CvÀÄåvª
ÛÀ ÄÀ AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÄÀ
ªÀåxÀðªÁUÀÄvÀÛªÉ. MAzÀÄ GvÀÛªÀÄ ¤AiÀÄAvÀæt ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉUÉ PÉ¼ÀPÀAqÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À°è ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀÄvÀz
Û :É
(i) ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ UÀÄjUÀ¼£

À ÄÀ ß ¸Á¢ü¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ (Accomplishing organisational goals): ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ
PÁAiÀÄðªÀÅ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ UÀÄjUÀ¼À ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀåvÁå¸ÀUÀ½zÀÝ°è, ¨É¼ÀQUÉ vÀgÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ
¸Àj¥Àr¸ÀÄªÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ, EzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÀAWÀl£ÉUÉ
ªÀiÁUÀðzÀ±Àð£À ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁzÀ ¥ÀxÀzÀ°è £ÀqÉ¸ÀÄvÀÛzÉ.
(ii) ²µÀÖU¼
À À ¤RgÀvAÉ iÀÄ£ÀÄß ¤tð¬Ä¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Judging accuracy of standards): MAzÀÄ GvÀÛªÀÄ
¤AiÀÄAvÀæt ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ DqÀ½vÀ ªÀUÀðPÉÌ ¤zsÀðjvÀ ²µÀÖUÀ¼ÀÄ ¤RgÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÛ«PÀªÁVzÉAiÉÄÃ JA§ÄzÀ£ÀÄß
¥Àj²Ã°¸À®Ä C£ÀÄªÀÅªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛz.É MAzÀÄ ¸ÀªÄÀ xÀð ¤AiÀÄAvÀt
æ ªÀåªÀ¸ÜÉ AiÀÄÄ ¸ÀAWÀl£É ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj¸Àgz
À °
À è
DUÀÄwÛgÀÄªÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À §UÉÎ JZÀÑjPÉAiÀÄ ¥Àj²Ã®£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ D §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À
DzsÁgÀzÀ°è, ²µÀÖUÀ¼À£ÀÄß «ªÀÄ²ð¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓÃªÀ£ÀUÉÆ½¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
(iii) ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼£
À ÄÀ ß ¸ÀªÄÀ xÀðªÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Making efficient use of resources):
¤AiÀÄAvÀt
æ ªÀ£ÄÀ ß eÁjUÉ vÀgÄÀ ªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ, ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼À C¥ÀªåÀ AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÁ¼ÁUÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß
PÀrªÉÄUÉÆ½¸À®Ä £ÉÆÃqÀÄvÁÛ£.É ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ PÁAiÀÄðªÀÅ ¥ÀÆªÀð¤zsð
À jvÀ ²µÀÖ ºÁUÀÆ gÀÆrüU½
À UÀ£ÄÀ UÀÄtªÁV
¤ªÀ ð »¸À ® à q À Ä vÀ Û z É . EzÀ Ä ¸À A ¥À £ À Æ ä ® UÀ ¼ À £ À Ä ß ºÉ Z À Ä Ñ ¥À j uÁªÀ Ä PÁjAiÀ i ÁV ºÁUÀ Æ zÀ P À ë v É ¬ ÄAzÀ
G¥ÀAiÉÆÃV¹gÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß RavÀ¥r
À ¸ÀÄvÀÛz.É
(iv) GzÉÆåÃV ¥ÉÃæ gÉÃ¥ÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß GvÀª

Û ÄÀ UÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Improving employee motivation): MAzÀÄ
GvÀÛªÀÄ ¤AiÀÄAvÀæt ªÀåªÀ¸ÉÜ¬ÄAzÀ £ËPÀgÀgÀÄ vÁªÀÅ ¤ªÀð»¸À¨ÉÃPÁzÀ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ vÀªÀÄä£ÀÄß
ªÀiË®åªiÀ Á¥À£À ªÀiÁqÀÄªÀ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉU¼
À À ²µÀÖU¼
À ÄÀ AiÀiÁªÀÅªÀÅ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß w½¢gÀÄvÁÛg.É EzÀÄ CªÀg£
À ÄÀ ß
¥ÉæÃgÉÃ¦¹, GvÀÛªÀÄªÁV PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
(v) PÀæªÀÄ§zÀÞvÉ ªÀÄvÀÄÛ ²¸ÀÛ£ÀÄß SÁvÀjUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Ensuring order and discipline): ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è PÀª
æ ÄÀ §zÀÞvÉ ªÀÄvÀÄÛ ²¹Û£À ªÁvÁªÀgt
À ªÀ£ÄÀ ß ¸ÀÈ¶Ö¸ÄÀ vÀÛz.É EzÀÄ £ËPÀgg
À À ªÉÄÃ¯É ¤UÁ
Ej¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ CªÀg°
À è C¥ÁæªiÀ ÁtÂPv
À A
É iÀÄ ªÀvð
À £ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄUÉÆ½¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É ¨ÁPïì£°
À è
MAzÀÄ DªÀÄzÀÄ-gÀ¥sÀÄÛ PÀA¥À¤AiÀÄÄ vÀ£Àß ¤AiÀÄAvÀæt ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ¨sÁUÀªÁV PÀA¥ÀÆålgï DzsÁjvÀ ¤AiÀÄAvÀæt
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¹, C¥ÁæªÀiÁtÂPÀ £ËPÀgÀgÀ£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä ºÉÃUÉ ¸ÁzsÀåªÁ¬ÄvÉA§ÄzÀ£ÀÄß
«ªÀj¸À¯ÁVzÉ.
(vi) PÁAiÀÄðzÀ°è ¸ÀªÄÀ £ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÁzsåÀ ªÁV¸ÀÄvÀz

Û É (Facilitating Co-ordination in action): ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ
UÀÄjUÀ¼£
À Ä, ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄÄ J¯Áè PÁAiÀÄð ZÀlÄªÀnPÉU½
À UÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀA
æ iÀÄvÀßUÀ½UÉ ¤zÉÃð±À£ª
À £
À ÄÀ ß
¤ÃqÀÄvÀÛzÉ. ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ «¨sÁUÀ ªÀÄvÀÄÛ £ËPÀgÀ£À£ÀÄß ¥ÀÆªÀð¤zsÀðjvÀ ²µÀÖUÀ½AzÀ ¤AiÀÄAwæ¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ
EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ MAzÀ£ÀÄß E£ÉÆßAzÀgÉÆqÀ£É ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄUÉÆ½¸À¯ÁVgÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ MmÁÖgÉ
UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀÄªÀ ¨sÀgÀªÀ¸ÉAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
UÀtPÀ AiÀÄAvÀz
æ À G¸ÀÄª
Û Áj ªÀÄÆ®PÀ ¤AiÀÄAvÀt
æ
(Control Through Computer Monitoring)
£ÀÆåAiÀiÁPïð £ÀUÀgÀzÀ DªÀÄzÀÄ-gÀ¥sÀÄÛ PÀA¥À¤AiÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ vÀªÀÄä E§âgÀÄ £ËPÀgÀgÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß
zÉÆÃZÀÄwÛg§
À ºÀÄzÉAzÀÄ ¸ÀA±À¬Ä¹zÀgÄÀ . £ÀÆåeÉ¹ðAiÀÄ ªÉÄÃªÀÅqï£À°ègÄÀ ªÀ PÀA¥À¤UÀ¼À gÀPëÀuÁ vÀAvÀU
æ ¼
À À ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ
(Corporate Defense Strategies (CDS) F ¸ÀA¸ÉÜUÉ ¸ÀA±À¬ÄvÀgÀ ¥Àæw £ÀqÉAiÀÄ£ÀÄß gÀºÀ¸ÀåªÁV zÁR°¹,
UÀtPÀAiÀÄAvÀz
æ À ªÀÄÆ®PÀ UÀÄ¥À¯
Û ÃÉ TvÀ (encrypted) E-ªÉÄÃ¯ï ªÀg¢
À AiÀÄ£ÀÄß CDSUÉ PÀ¼ÄÀ »¸ÀÄªÀ UÀtPÀAiÀÄAvÀz
æ À
vÀAvÁæA±Àª£
À ÄÀ ß ¸ÁÜ¦¸À®Ä ¸À®ºÉ ¤ÃrvÀÄ. vÀ£SÉzÁgÀgÄÀ , F E§âgÄÀ £ËPÀgg
À ÄÀ DzÉÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß PÁAiÀÄðUÀvU
À Æ
É ½¹zÀ
£ÀAvÀgÀ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÁ¥ÉÆðgÉÃmï zÁR¯ÉUÀ½AzÀ C½¹ ºÁPÀÄwÛgÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß ªÀÄvÀÄÛ CzÀgÀ DzÁAiÀÄªÀ£ÀÄß vÁªÀÅ
eÉÃ©V½¹ M¼ÀUÆ
É ¼ÀUÃÉ vÀªÄÀ äzÃÉ DzÀ PÀA¥À¤AiÀÄ£ÀÄß PÀnÖPÆ
É ArgÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß §»gÀAUÀUÆ
É ½¹zÀgÄÀ . UÀtPÀAiÀÄAvÀz
æ À
vÀAvÁæA±ÀªÀÅ, MAzÀÄ ¢£À vÀqÀgÁwæ PÀbÉÃjUÉ ªÀÄgÀ½§AzÀÄ GUÁæt¢AzÀ «zÀÄå£Áä£À G¥ÀPÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß zÉÆqÀØ
¥ÀæªÀiÁtzÀ°è PÀ¢AiÀÄÄªÀ CªÀgÀ AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß PÀAqÀÄPÉÆArvÀÄ. ¥ÉÆÃ°Ã¸ÀgÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ GUÁætzÀ°è CqÀV
PÀÄ½vÀÄ, ¸ÀA±À¬ÄvÀgÄÀ C°èUÉ ¥Àª
æ ÃÉ ²¹zÁUÀ CªÀg£
À ÄÀ ß §A¢ü¹zÀgÄÀ . ªÁ¶ðPÀ $25 «Ä°AiÀÄ£ï DzÁAiÀÄzÀ ¸ÀA¸ÉÜUÉ
JgÀqÆ
À ªÀgÉ ªÀµð
À UÀ¼°
À è 3 «Ä°AiÀÄ£ï qÁ®gï£ÀµÄÀ Ö ªÀAZÀ£AÉ iÀÄ DgÉÆÃ¥Àª£
À ÄÀ ß D eÉÆÃrAiÀÄ ªÉÄÃ¯É ºÉÆj¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
ªÀÄÆ®: ºÉ°æeÉ¯ï qÁ£ï, ¸ÀÄ¸Á£ï.E. eÁPï¸À£ï ªÀÄvÀÄÛ eÁ£ï qÀ§Äèöå ¸ÉÆèPÀªÀiï dÆ.,
ªÀiÁå£ÉÃeïªÉÄAmï: J PÁA¦mÉ¤ì ¨ÉÃ¸ïØ C¥ÉÆæÃZï: xÁA¥Àì£ï: 2002, CzsÁåAiÀÄ 19, ¥ÀÄl ¸ÀASÉå 526
¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ «ÄwUÀ¼ÄÀ (Limitations of Controlling)
¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ PÁAiÀÄðªÁVzÀÝgÀÆ. CzÀÄ PÉ¼ÀPÀAqÀ «ÄwUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ.
(i) ¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀ ²µÀU

Ö ¼
À £
À ÄÀ ß ¤UÀ¢¥Àr¸ÀÄªÀ°gè ÄÀ ªÀ PÀµÖÀ (Difficulty in setting quantitative standards):
²µÀÖUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀªÁV ªÁåSÁå¤¸ÀÄªÀÅzÀÄ ¸ÁzsÀåªÁUÀ¢gÀÄªÁUÀ, ¤AiÀÄAvÀæt ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ vÀ£Àß PÉ®ªÀÅ
¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀéª£
À ÄÀ ß PÀ¼z
É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄîvÛz
À .É EzÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ C¼ÉAiÀÄÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ²µÀÖU¼
À Æ
É A¢UÉ CzÀgÀ
ºÉÆÃ°¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß PÀµÀÖzÀ PÁAiÀÄðªÁV¸ÀÄvÀÛzÉ. £ËPÀgÀgÀ ¸ÉÜöÊAiÀÄð, GzÉÆåÃUÀ ¸ÀAvÀÈ¦Û ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀªÀ
£ÀqÀªÀ½PÉUÀ¼ÀAvÀºÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è F ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼ÀÄ JzÀÄgÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
(ii) ¨ÁºÀå CA±ÀU¼

æ «®è (Little control on external factors): ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV, MAzÀÄ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¨ÁºÀå CA±ÀUÀ¼ÁzÀ ¸ÀPÁðgÀzÀ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ, vÁAwæPÀvÉAiÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉ, ¥ÉÊ¥ÉÆÃn EvÁå¢UÀ¼À£ÀÄß
¤AiÀÄAwæ¸¯
À ÁUÀÄªÀÅ¢®è.
(iii) £ËPÀgÀjAzÀ «gÉÆÃzsÀ (Resistance from employees): £ËPÀgÀgÀÄ ºÉZÁÑV ¤AiÀÄAvÀætªÀ£ÀÄß
«gÉÆÃ¢ü¸ÀÄvÁÛgÉ. CªÀgÀÄ CzÀ£ÀÄß vÀªÀÄä ¸ÁévÀAvÀæöåzÀ ªÉÄÃ¯ÁzÀ ¤§ðAzsÀªÉA§ zÀÈ¶Ö¬ÄAzÀ £ÉÆÃqÀÄvÁÛgÉ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ, £ËPÀgÀgÀÄ vÀªÀÄä£ÀÄß PÀlÄÖ¤mÁÖzÀ PÁåªÀÄgÁzÀ PÀuÁÎªÀ°£À (CCTVs) ¸ÀºÁAiÀÄ¢AzÀ
CªÀ¯ÉÆÃQ¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß «gÉÆÃ¢ü¸À§ºÀÄzÀÄ.
(iv) ªÉZÑÀzÁAiÀÄPÀ PÁAiÀÄð (Costly Affair): ¤AiÀÄAvÀt

æ ªÀÅ ªÉZz
ÑÀ ÁAiÀÄPÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ. KPÉAzÀg,É EzÀÄ ºÉa£
Ñ À
ªÉZÀÑ, ¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj±ÀæªÀÄªÀ£ÉÆß¼ÀUÉÆArzÉ. MAzÀÄ ¸ÀtÚ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ªÉZÀÑzÁAiÀÄPÀªÁzÀ ¤AiÀÄAvÀæt
ªÀåª¸
À ÜÉ AiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄµÁ×£U
À Æ
É ½¸À®Ä ±ÀPª
ÛÀ ÁUÀÄªÀÅ¢®è. EzÀÄ M¼ÀUÆ
É ArgÀÄªÀ ªÉZª
ÑÀ £
À ÄÀ ß ¸ÀªÄÀ yð¸À®Ä (¨sj
À ¸À®Ä)
¸ÁzsÀåªÁUÀÄªÀÅ¢®è. ¤AiÀÄAvÀæt ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß C£ÀÄµÁ×£ÀUÉÆ½¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß PÁAiÀÄðgÀÆ¥ÀPÉÌ vÀgÀÄªÀ
ªÉZÀÑªÀÅ, CzÀjAzÀ zÉÆgÉAiÀÄÄªÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀQÌAvÀ ºÉZÁÑUÀzÀAvÉ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ RavÀ¥Àr¹PÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ.
vÀ¥ÀÄàUÀ¼ÀÄ £ÀqÉzÁUÀ®Æ ¥ÀæzsÁ£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß PÁAiÀÄÄÝPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ
¥sÉqÉPïì PÀA¥À¤AiÀÄÄ C¼ÀªÀr¹PÉÆArgÀÄªÀ ¤AiÀÄAvÀæt ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ ªÉÄÃ¯ÉÆßÃl ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ ºÉÃUÉÀ ¥sÉqÉPïì£À
DzÁAiÀÄªÀ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄªÀ°è ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁrzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß ¨ÁPïì£À°è ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
¥sq
É PÉ ïì£°
À è ¤AiÀÄAvÀt
æ ªÀåªÀ¸ÜÉ
(Control System at FedEx)
¥sÉüqÉPïì, CªÉÄÃjPÁzÀ JAlÄ ªÀÄvÀÄÛ CAvÀgÀgÁ¶ÖçÃAiÀÄ ªÀÄlÖzÀ K¼ÀÄ eÁ® ¸ÀA¥ÀPÀðUÀ¼À ªÀÄÆ®PÀ
18 «Ä°AiÀÄ£ï qÁ®gï «vÀgÀuÁ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÉ. EzÀÄ 630PÀÆÌ ºÉaÑ£À «ªÀiÁ£ÀUÀ¼ÀÄ,
42,500 ªÁºÀ£ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ 44,400 UÀªÀÄå¸ÀÜ¼ÀUÀ¼À°è PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄwÛzÉ. EzÀÄ 200QÌAvÀ ºÉaÑ£À gÁµÀÖçUÀ¼À°è
3 «Ä°AiÀÄ£ïVAvÀ ºÉZÀÄÑ JPïì¥Éæ¸ï ¥ÁåPÉÃeïUÀ¼À£ÀÄß vÀ£Àß UÁæºÀPÀjUÉ «vÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁzÀ
¤AiÀÄAvÀætªÀÅ PÀ¼ÉzÀ zÀ±ÀPÀzÀ°è ¥sÉqÉPïì£À ºÉaÑ£À ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß UÀ½PÉUÉ ¥ÀæªÀÄÄR CA±ÀUÀ¼À¯ÉÆèAzÁVzÉ.
D ¤AiÀÄAvÀæt ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ ¨sÁUÀªÉAzÀgÉ UÁæºÀPÀgÀ ¥Á¸Éð¯ïUÀ¼À eÁqÀ£ÀÄß CzÀgÀ

¹éÃPÀÈw, gÀªÁ£É ªÀÄvÀÄÛ «vÀgu
À A
É iÀÄ ¥Àw
æ ºÀAvÀz°
À è PÀAqÀÄ»rAiÀÄÄªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÁVvÀÄÛ. C®èz,É ¥sq
üÉ PÉ ïì£°
À è CzÀgÀ
¤AiÀÄAvÀætUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀ UÁæºÀPÀ ºÉaÑ£À ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÁÛ£É ºÁUÀÆ CAwªÀÄªÁV PÀA¥À¤UÉ AiÀiÁªÀÅzÀjAzÀ
ªÉZÀÑªÁUÀÄwÛzÉ JA§ÄzÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛªÉ. EzÀjAzÀ, ¸ÀtÚ ¥ÀæªÀiÁtzÀ ªÀÄvÀÄÛ «¸ÀÛøvÀªÁV
ZÀzÀÄjzÀ ¸ÀÜ¼ÀUÀ¼ÀAvÀºÀ ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀªÀ®èzÀ ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À£ÀÄß ¥sÉqÉPïì PÉÆ£ÉUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ.
CAvÀeÁð®ªÀÅ ¥sq
É PÉ ïìU,É UÁæºPÀ j
À UÉ ªÀÄºÀvz
éÀ À ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ, ºÉÆ¸À UÁæºPÀ g
À £
À ÄÀ ß
DPÀ¶ð¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ G½¹PÉÆ¼Àî®Ä C£ÀÄªÀÅªÀiÁrPÉÆnÖzÉ. UÁæºÀPÀgÀÄ CAvÀeÁð®zÀ°è ¯ÁUïD£ï DUÀ§ºÀÄzÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ CªÀgÀ ¥ÁåPÉÃeïUÀ¼À ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß w½AiÀÄ§ºÀÄzÀÄ. ¸ÉÃªÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉZÀÑUÀ¼À ºÁUÀÆ ¥Á¸Éð¯ï£À
¥ÀæUÀwAiÀÄ ¸ÀPÁ°PÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ, ¥sÉqÉPïì UÁæºÀPÀ £É¯É(eÁ®)AiÀÄ£ÀÄß UÀt¤ÃAiÀÄªÁV
«¸Àj
Û ¸À®Ä ¸ÁzsåÀ ªÁVzÉ. 2.5 «Ä°AiÀÄ£ïVAvÀ ºÉa£
Ñ À UÁæºPÀ g
À ÄÀ «zÀÄå£Áä¤ÃAiÀÄªÁV ¥sq
É PÉ ïì£Æ
É A¢UÉ ¸ÀA¥ÀPð
À ªÀ£ÄÀ ß
ºÉÆA¢zÁÝg.É
ªÀÄÆ®: ºÉ°æeÉ¯ï qÁ£ï, ¸ÀÄ¸Á£ï.E. eÁPï¸À£ï ªÀÄvÀÄÛ eÁ£ï qÀ§Äèöå ¸ÉÆèPÀªÀiï, dÆ.,
ªÀiÁå£ÉÃeïªÉÄAmï: J PÁA¦mÉ¤ì ¨ÉÃ¸ïØ C¥ÉÆæÃZï: xÁA¥Àì£ï: 2002
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉU¼

À À £ÀqÄÀ «£À ¸ÀA§AzsÀ (Relationship between Planning and
Controlling)
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉU¼

É iÀÄ ¨ÉÃ¥Àðr¸À¯ÁUÀzÀ CªÀ½ PÁAiÀÄðUÀ¼ÁVªÉ. MAzÀÄ
¤AiÀÄAvÀæt ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ ¥ÀÆªÀð¨sÁ«AiÀiÁV ¤¢ðµÀÖ ²µÀÖUÀ¼À£ÀÄß C¥ÉÃQë¸ÀÄvÀÛzÉ. ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÁAiÀÄðPÉÌ
DzsÁgÀªÁVgÀÄªÀ F PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ²µÀÖUÀ¼ÀÄ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ¬ÄAzÀ ¤ÃqÀ®àqÀÄvÀÛªÉ. MªÉÄä AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß
PÁAiÀiÁðZÀgu
À U
É É vÀAzÀ £ÀAvÀg,À AiÉÆÃd£ÉU½
À UÀÄtªÁV PÁAiÀÄðUÀ¼ÄÀ £ÀqAÉ iÀÄÄvÀª
Û É JA§ÄzÀ£ÄÀ ß RavÀ¥r
À ¹PÉÆ¼ÀÄª
î ÅÀ zÀPÁÌV
PÁAiÀÄðzÀ ¥ÀæUÀwAiÀÄ£ÀÄß UÀªÀÄ¤¸À®Ä, C¼ÉAiÀÄ®Ä ªÀÄvÀÄÛ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä ºÁUÀÆ ¸Àj¥Àr¸ÀÄ«PÉAiÀÄ
PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼À®
î Ä ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄÄ CªÀ±åÀ Pª
À ÁVzÉ. DzÀÝjAzÀ, ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉ¬Ä®èzÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ
CxÀð»Ã£ÀªÁVzÉ. CzÉÃ jÃw, AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ¬Ä®èzÀ ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄÄ PÀÄgÀÄqÁUÀÄvÀz
Û .É ²µÀU
Ö ¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀÆªÀð¨sÁ«AiÀiÁV
¤zsð
À j¸À¢zÀÝg,É ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ j
À UÉ ¤AiÀÄAwæ¸®
À Ä K£ÀÆ EgÀÄªÀÅ¢®è. J°è AiÉÆÃd£É EgÀÄªÀÅ¢®èªÇÉ Ã, C°è ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉUÉ
AiÀiÁªÀÅzÉÃ DzsÁgÀ«gÀÄªÀÅ¢®è.
AiÉ Æ Ãf¸À Ä «PÉ A iÀ Ä Ä ¤AiÀ Ä Awæ ¸ À Ä «PÉ U É ¸À à µ À Ö ª ÁV ¥À Æ ªÁðªÀ ± À å PÀ ª ÁVzÉ . AiÉ Æ Ãf¸À Ä «PÉ ¬ Ä®è z É
¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸§
À ºÀÄzÉAzÀÄ aAw¸ÀÄªÀÅzÀÄ ¸ÀA¥ÀÆtðªÁV ªÀÄÆRðvÀ£ª
À ÁUÀÄvÀz
Û .É AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ¬Ä®èz,É
C¥ÉÃQëvÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆªÀð¤zsð
À jvÀªÁV CxÉÊð¹PÉÆ¼À¯
î ÁUÀÄªÀÅ¢®è. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¹Üg,À ¸ÀªÄÀ UÀæ
ªÀÄvÀÄÛ ¸Àµ
à ÖÀ PÁAiÀÄð¸ÀÆaAiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀÅzÁzÀg,É ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄÄ PÁAiÀÄðUÀ¼ÄÀ AiÉÆÃd£ÉU½
À UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁVgÀÄªÀAvÉ
MvÁÛ¬Ä¸ÀÄvÀz
Û .É
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ªÀÄÆ®¨sÆ
À vÀªÁV MAzÀÄ ¨Ë¢ÞPÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀiÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¸Á¢ü¸ÄÀ ªÀ
¸ÀÆPÀÛ PÁAiÀÄð«zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß PÀAqÀÄPÉÆ¼Àî®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆa¸À®Ä aAw¸ÀÄ«PÉ, ¸ÀàµÀÖ¥Àr¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ «±ÉèÃµÀuÉUÀ¼À£ÀÄß
M¼ÀUÆ
É ArzÉ. DzÀg,É ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄÄ wÃªÀiÁð£ÀU¼
À ÄÀ C¥ÉÃQëvÀ PÁAiÀÄðUÀ¼ÁV ¥ÀjªÀwðvÀªÁVªÉAiÉÄÃ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß
¥Àj²Ã°¸ÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ, AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÀÆa¸ÀÄªÀÅzÁVzÀÄÝ, ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ªÀiË°åÃPÀj¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ.
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¨sÀ«µÀåªÀ£ÀÄß aAw¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ ºÁUÉAiÉÄÃ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ UÀw¹zÀÝ£ÀÄß

CªÀ¯ÉÆÃQ¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ J£Àß¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀgÉ, F ºÉÃ½PÉAiÀÄÄ ¨sÁUÀ±ÀB ªÀiÁvÀæ ¸ÀjAiÀiÁVzÉ. AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß
¨s«
À µÀåPÁÌV ¹zÀÞ¥r
Û É ªÀÄvÀÄÛ ¨s«
À µÀåzÀ ¹ÜwUÀwUÀ¼À ªÀÄÄ£ÀÆZ
ì £
À A
É iÀÄ£ÀÄß Dzsj
À ¹ªÉ.É DzÀÝjAzÀ, AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ
¨sÀ«µÀåªÀ£ÀÄß aAw¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ. ºÁUÁV, CzÀ£ÀÄß ªÀÄÄ£ÉÆßÃlzÀ PÁAiÀÄðªÉAzÀÄ PÀgÉAiÀÄÄvÁÛgÉ. EzÀPÉÌ
«gÀÄzÀÞªÁV, ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄÄ ²µÀU
Ö ½
À AzÀ ªÀåvÁå¸ª
À £
À ÄÀ ß PÀAqÀÄ»rAiÀÄ®Ä UÀw¹zÀ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉU¼
À À ªÀÄgÀuÆ
É ÃvÀg
Û À
¥ÀjÃPÉëAiÀiÁVzÉ. D CxÀðzÀ°è, ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ »£ÉÆßÃlzÀ PÁAiÀÄðªÁVzÉ. DzÀgÉ, AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ »A¢£À
C£ÀÄ¨sÀªÀUÀ½AzÀ ªÀiÁUÀðzÀ²ð¸À®àqÀÄvÀÛªÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀæt PÁAiÀÄðzÀ ¸Àj¥Àr¸ÀÄªÀ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ ¨sÀ«µÀåzÀ
É iÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄªÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß CxÀð ªÀiÁrPÉÆ¼Àî¨ÃÉ PÀÄ. DzÀÝjAzÀ,
AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄ£ÉÆßÃlzÀ ºÁUÀÆ »£ÉÆßÃlzÀ JgÀqÀÆ PÁAiÀÄðUÀ¼ÁVªÉ.
»ÃUÉ, AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§A¢ü¹ªÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÁ¸ÀÛªÀªÁV PÉ¼ÀPÀAqÀ

CA±ÀUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É MAzÀ£ÉÆßAzÀÄ §®¥Àr¸ÀÄvÀÛªÉ:
1 ªÁ¸Àª
Û ÁA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß CªÀ®A©¹zÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ, ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄ®¨sÀ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀÄ£ÁßV
ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ
2. ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄÄ »A¢£À C£ÀÄ¨sª

À U
À ½
À AzÀ ¥Àqz
É À ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¹, ¨s«
À µÀåzÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß
GvÀÛªÄÀ UÉÆ½¸ÀÄvÀÛz.É
¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ ¥ÀQæ Aæ iÉÄ (Conrolling Process)
¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ MAzÀÄ ªÀåªÀ¹ÜvÀ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀiÁVzÀÄÝ, PÉ¼ÀPÀAqÀ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
1. PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ²µÀÖUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Setting Performance Standards)
2. £ÉÊd PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ (Measurement of actual performance)
3. £ÉÊd PÁAiÀÄð ¤ªÀðºÀuA

É iÀÄ£ÀÄß ²µÀU
ÀÖ ¼
À Æ
É A¢UÉ ºÉÆÃ°¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Comparison of actual Performance
with standards)
4. ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß «±ÉèÃ¶¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Analysing deviations)
5. ¸Àj¥Àr¸ÀÄªÀ PÀæªÀÄªÀ£ÀÄß PÉÊUÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀÄ (Taking corrective action)
ºÀAvÀ-1: PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ²µÀÖU¼

À £
À ÄÀ ß ¤zsð
À j¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Setting performance standards):
É iÀÄ ²µÀÖU¼
À £
À ÄÀ ß ¤zsð
À j¸ÀÄªÀÅzÀÄ ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ ªÉÆzÀ®£ÉAiÀÄ ºÀAvÀªÁVzÉ. ²µÀÖU¼
À ÄÀ
£ÉÊd PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄÄªÀ ¥ÀæªÀiÁtUÀ¼ÁVªÉ. DzÀÝjAzÀ ²µÀÖUÀ¼ÀÄ, MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¸Á¢ü¸À®Ä
¥ÀA
æ iÀÄwß¸ÀÄªÀ ªÀiÁ£ÀzA
À qÀU¼
À ÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄvÀÛª.É
²µÀÖU¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPª
À ÁV ªÀÄvÀÄÛ UÀÄuÁvÀäPª
À ÁV JgÀqÆ
À jÃwAiÀÄ°è ¤zsð
À j¸À§ºÀÄzÀÄ. GzÁºÀgu
À U
É ,É
ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÁzÀ ªÉZÀÑ, UÀ½¸À§ºÀÄzÁzÀ DzÁAiÀÄ, GvÁà¢¸ÀÄªÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁgÁl ªÀiÁqÀÄªÀ ªÀ¸ÀÄÛ«£À ¥ÀæªÀiÁt,
PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß ¤ªÀð»¸À®Ä ¨ÉÃPÁUÀÄªÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄ- EªÉ®èªÀÇ ¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀ ²µÀÖÀUÀ¼ÁVªÉ. PÉ®ªÀÅ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è,
²µÀÖUÀ¼À£ÀÄß UÀÄuÁvÀäPÀªÁVAiÀÄÆ ¤zsÀðj¸À§ºÀÄzÀÄ. QÃwðªÀiË®å ªÀÄvÀÄÛ £ËPÀgÀgÀ ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÁ ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß
GvÀª
Û ÄÀ UÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÀÄ UÀÄuÁvÀäPÀ ²µÀÖPÌÉ GzÁºÀgu
À A
É iÀiÁVzÉ. ªÀÄÄA¢£À ¥ÀÄlzÀ°g
è ÄÀ ªÀ PÉÆÃµÀÖPª
À ÅÀ ªÀåªº
À ÁgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ
««zsÀ PÁAiÀiÁðvÀäPÀ PÉëÃvÀæzÀ°è PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä §¼À¸À¯ÁUÀÄªÀ ²µÀÖUÀ¼À EtÄPÀÄ £ÉÆÃlªÀ£ÀÄß
¤ÃqÀÄvÀz
Û .É
²µÀU
ÀÖ ¼
À £
À ÄÀ ß ¤zsð
À j¸ÀÄªÀ ¸ÀAzÀ¨ð
Às zÀ°,è ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ²µÀU
Ö ¼
À £
À ÄÀ ß ¤RgÀªÁzÀ ¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀ gÀÆ¥ÀU¼
À °
À g
è ÄÀ ªÀAvÉ
¤zsÀðj¸À¨ÉÃPÀÄ, EzÀjAzÀ £ÉÊd PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÉÆA¢UÉ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆÃ°¸ÀÄªÀÅzÀÄ §ºÀ¼À ¸ÀÄ®¨sÀªÁUÀÄvÀÛzÉ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ, GvÁà¢¹zÀ 1000 GvÀà£ÀßUÀ¼À°è 10 gÀ¶ÖzÀÝ zÉÆÃµÀUÀ¼À£ÀÄß vÉæöÊªÀiÁ¹PÀzÀ PÉÆ£ÉUÉ 1000 GvÀà£ÀßUÀ¼À°è
5PÉÌ E½¸ÀÄªÀÅzÀÄ. DzÀg,É UÀÄuÁvÀäPÀ ²µÀÖU¼
À £
À ÄÀ ß ¤zsð
À j¸ÀÄªÁUÀ, C¼ÉAiÀÄ®Ä ¸ÀÄ®¨sª
À ÁUÀÄªÀAvÉ, CzÀ£ÄÀ ß ªÁåSÁå¤¸À®Ä
¥ÀæAiÀÄvÀßªÀ£ÀÄß ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, ¥sÁ¸ïÖ¥sÀÄqïUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄªÀ ¸Àé¸ÀºÁAiÀÄ ¸ÀgÀ¥À½AiÀÄ°è UÁæºÀPÀgÀ
¸ÀAvÀÈ¦ÛAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸À®Ä, M§â §¼ÀPz
É ÁgÀ vÀ£ßÀ ¸Àg¢
À UÁV PÁAiÀÄÄªÀ ¸ÀªÄÀ AiÀÄ, ¨ÉÃrPÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¤ÃqÀ®Ä vÉUz
É ÄÀ PÉÆAqÀ
¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ CzÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä vÉUÉzÀÄPÉÆAqÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄPÉÌ ²µÀÖUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸À¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÁ PÉëÃvÀz
æ °
À è PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä §¼À¸ÄÀ ªÀ ²µÀÖU¼
À ÄÀ
(Standards used in Functional Areas to Guage Performance)
GvÁàz£
À É ªÀiÁgÁl ¥ÀæQæAiÉÄ ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ
À ä® ºÀtPÁ¸ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¯ÉPÌÀ ¥v
À æÀ
¤ªÀðºÀuÉ ¤ªÀðºÀuÉ
¥ÀjªÀiÁt ªÀiÁgÁlzÀ ¥Àª
æ iÀ Át PÁ«ÄðPÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼ÀÄ §AqÀªÁ¼À ªÉZÀÑUÀ¼ÀÄ
UÀÄtªÀÄlÖ ªÀiÁgÁlzÀ ªÉZÀÑUÀ¼ÀÄ PÁ«ÄðPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉ zÁ¸ÁÛ£ÀÄUÀ¼ÀÄ
ªÉZÑÀ eÁ»gÁvÀÄ RZÀÄðUÀ¼ÀÄ PÁ«ÄðPÀgÀ UÉÊgÀÄºÁdj §AqÀªÁ¼ÀzÀ ºÀjªÀÅ
ªÀåQÛUÀvÀ PÉ®¸À ªÀåQÛ zÀª

æ v
À éÀ
PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉ ªÀiÁgÁl-ZÀvÄÀ gÀ£À
PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉ
²µÀÖU¼
À ÄÀ ¸ÁPÀµÄÀ Ö £ÀªÄÀ åªÁVzÀÄÝ, J¯Éè°è CUÀvåÀ «zÉAiÉÆÃ C°è ªÀiÁ¥Àðr¸À®Ä CªÀPÁ±À«gÀ¨ÃÉ PÀÄ JA§ÄzÀÄ
¥ÀæªÀÄÄRªÁVzÉ. ªÀåªÀºÁgÀzÀ DAvÀjPÀ ªÀÄvÀÄÛ ¨ÁºÀå ¥Àj¸ÀgÀUÀ¼ÀÄ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀiÁUÀÄwÛgÀÄªÀÅzÀjAzÀ, ²µÀÖUÀ¼ÀÄ
§zÀ¯ÁzÀ ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è ªÁ¸ÀÛ«PÀªÁVgÀ®Ä PÉ®ªÀÅ ªÀiÁ¥ÁðqÀÄUÀ¼À£ÀÄß §AiÀÄ¸À§ºÀÄzÀÄ.
ºÀAvÀ-2: £ÉÊd PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ (Measurement of Actual Performance):

PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ²µÀÖUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¹zÀ £ÀAvÀgÀ, £ÉÊd PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ ªÀÄÄA¢£À
ºÀAvÀªÁVzÉ. PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀ¸ÀÄÛ¤µÀ× ºÁUÀÆ «±Áé¸ÁºÀðªÁzÀ jÃwAiÀÄ°è C¼ÉAiÀÄ¨ÉÃPÀÄ.
PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä C£ÉÃPÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀæUÀ½ªÉ. ªÉÊAiÀÄQÛPÀ CªÀ¯ÉÆÃPÀ£À, ªÀiÁzÀj ¥Àj²Ã®£É,
É iÀÄ ªÀg¢
À UÀ¼ÄÀ , EvÁå¢UÀ¼ÄÀ EzÀg°
À è ¸ÉÃjªÉ. PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ£ÀÄß ¸ÁzsåÀ ªÁzÀµÄÀ Ö ²µÀÖU¼
À £
À ÄÀ ß
¤zsÀðj¹zÀ ªÀiÁzÀjAiÀÄ¯ÉèÃ C¼ÉAiÀÄ¨ÉÃPÀÄ. EzÀÄ CªÀÅUÀ¼À ºÉÆÃ°PÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉZÀÄÑ ¸ÀÄ®¨sÀUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ.
MAzÀÄ PÁAiÀÄðªÀÅ ¥ÀÆtðUÉÆAqÀ £ÀAvÀgÀ CzÀ£ÄÀ ß C¼ÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁzÀ £ÀA©PÉAiÀiÁVzÉ. DzÁUÀÆå,
J°è ¸ÁzsÀåªÉÇÃ C°è PÁAiÀÄðªÀ£ÀÄß CzÀgÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÁ ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°èAiÉÄÃ C¼ÉAiÀÄ¨ÉÃPÀÄ. GzÁºÀgÀuÉUÉ,
eÉÆÃqÀuÁ PÁAiÀÄðzÀ°,è GvÁà¢¹zÀ ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ ¨sÁUÀª£
À ÄÀ ß eÉÆÃqÀuV
É AvÀ ªÉÆzÀ¯ÃÉ ¥ÀjÃQë¸¨
Û .É CzÉÃ
jÃw, MAzÀÄ GvÁàz£
À Á ¸ÁÜªg
À z
À ° É ÁV UÁ½AiÀÄ°ègÄÀ ªÀ C¤® PÀtUÀ¼À (gas particles) ªÀÄlÖª£
À è, ¸ÀÄgÀPëÀvU À ÄÀ ß
¤gÀAvÀgÀªÁV ªÉÄÃ°éZÁgÀuÉ ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
M§â £ËPÀg£
À À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä CªÀ£À ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄÄ ¹zÀÞ¥r
À ¹zÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÁ
ªÀg¢
À AiÀÄ CªÀ±åÀ Pv
À ¬
É ÄzÉ. MAzÀÄ PÀA¥À¤AiÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ C¼ÉAiÀÄÄ«PÉAiÀÄÄ MlÄÖ ¯Á¨sz
À À C£ÀÄ¥ÁvÀ, ¤ªÀé¼À
¯Á¨sÀzÀ C£ÀÄ¥ÁvÀ, «¤AiÉÆÃV¹zÀ ºÀÆrPÉAiÀÄ ªÉÄÃ°£À ¥Àæw¥sÀ® EvÁå¢ ¤¢ðµÀÖ C£ÀÄ¥ÁvÀUÀ¼À£ÀÄß ¤¢ðµÀÖ
CªÀ¢A
ü iÀÄ°è ¯ÉPÁÌZÁgÀ ºÁPÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ¼À§
î ºÀÄzÀÄ. PÉ®ªÀÅ ¤¢ðµÀÖ PÉÃë vÀU
æ ¼
À À PÁAiÀÄð¥ÀU
æ w
À AiÀÄ£ÀÄß, GzÁºÀgu
À U
É ,É
ªÀiÁgÁl ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ ¥ÀU
æ w
À AiÀÄ£ÀÄß, ªÀiÁgÁl ªÀiÁrzÀ ªÀ¸ÄÀ U
Û ¼
À À ¸ÀASÉå, ªÀiÁgÀÄPÀmA
ÖÉ iÀÄ ¥Á°£À°è ºÉZ¼
ÑÀ À EvÁå¢UÀ½AzÀ
C¼ÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ. DzÀgÉ, GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ zÀPÀëvÉAiÀÄ£ÀÄß MAzÀÄ ¨ÁåZï£À°è GvÁà¢¹zÀ AiÀÄÄ¤mïUÀ¼À ¸ÀASÉå ªÀÄvÀÄÛ
zÉÆÃµÀAiÀÄÄPÀÛ ªÀ¸ÀÄÛUÀ¼À DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É C¼ÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ. ¸ÀtÚ ¸ÀA¸ÉÜUÀ¼À°,è GvÁà¢¹zÀ ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ ªÀ¸ÀÄÛªÀÅ
CzÀPÁÌV ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ UÀÄtªÀÄlÖzÀ «±ÉÃµÀvÉ(specifications)UÀ½UÉ C£ÀÄUÀÄtªÁVzÉAiÉÄÃ JA§ÄzÀ£ÀÄß
¥ÀjÃQë¹PÉÆ¼À§
î ºÀÄzÀÄ. DzÀg,É EzÀÄ zÉÆqÀØ ¸ÀAWÀl£ÉU¼
À °
À è ¸ÁzsåÀ ªÁUÀ¢gÀ§ºÀÄzÀÄ. DzÀÝjAzÀ, zÉÆqÀØ ¸ÀAWÀl£ÉU¼
À °
À è
PÉ®ªÀ£ÀÄß ªÀiÁvÀæ UÀÄtªÀÄlÖPÁÌV ¥Àj²Ã®£É ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß ªÀiÁzÀj ¥Àj²Ã®£É J£ÀÄßvÁÛgÉ.
ºÀAvÀ-3: £ÉÊd PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß ²µÀU

Ö ¼
À Æ
É A¢UÉ ºÉÆÃ°¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Comparing Actual Performance
with Standards): F ºÀAvÀªÅÀ £ÉÊd PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ£ÀÄß ²µÀÖU¼
À Æ
É A¢UÉ ºÉÆÃ°¸ÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß M¼ÀUÆ
É ArzÉ.
EAvÀºÀ ºÉÆÃ°PÉAiÀÄÄ £ÉÊd ªÀÄvÀÄÛ C¥ÉÃQëvÀ ¥sÀ°vÁA±ÀUÀ¼À £ÀqÀÄ«£À ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß §»gÀAUÀ¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ. ²µÀÖªÀ£ÀÄß
¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀªÁV ¤zsÀðj¹zÁUÀ F ºÉÆÃ°PÉÀAiÀÄÄ ¸ÀÄ®¨sÀªÁUÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, M§â PÁ«ÄðPÀ£À MAzÀÄ
ªÁgÀzÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß CªÀ£ÀÄ GvÁà¢¹zÀ AiÀÄÄ¤mïUÀ¼À°è ²µÀÖ GvÁàzÀ£ÉAiÉÆA¢UÉ ¸ÀÄ®¨sÀªÁV
C¼ÉAiÀÄ§ºÀÄzÀÄ.
ºÀAvÀ-4: ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß «±ÉèÃ¶¸ÀÄªÀÅzÀÄ (Analysing Deviations): J¯Áè PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À°è,

É iÀÄ°è PÉ®ªÀÅ ªÀåvÁå¸U
À ¼
À £
À ÄÀ ß ¤jÃQë¸§
À ºÀÄzÀÄ. DzÀÝjAzÀ, M¦àPÆ
É ¼À§
î ºÀÄzÁzÀ ªÀåvÁå¸z
À À ªÁå¦A
Û iÀÄ£ÀÄß
¤zsÀðj¸ÀÄªÀÅzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁVzÉ. CzÀ®èzÉ, ªÀåªÀºÁgÀzÀ ¥ÀæªÀÄÄRªÀ®èzÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À°è£À ªÀåvÁå¸ÀUÀ½VAvÀ ªÉÆzÀ®Ä
¥Àª
æ ÄÀ ÄRªÁzÀ PÉÃë vÀU
æ ¼
À °
À £
è À ªÀåvÁå¸U
À ¼
À £
À ÄÀ ß ²ÃWÀª
æ ÁV §UÉºj
Û .É F ¤nÖ£°
À è ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ¤uÁðAiÀÄPÀ
CA±À ¤AiÀÄAvÀæt ªÀÄvÀÄÛ C¥ÀªÁzÁvÀäPÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß G¥ÀAiÉÆÃV¸À¨ÉÃPÀÄ.
1. ¤uÁðAiÀÄPÀ ºÀAvÀzÀ ¤AiÀÄAvÀt
æ (Critical Point Control): MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ¥Àw
æ AiÉÆAzÀÄ ZÀlÄªÀnPÉAiÀÄ
ªÉÄÃ¯É ¤UÁ ªÀ»¸ÀÄªÀÅzÀÄ «ÄvÀªåÀ AiÀÄPÁjAiÀÄÆ C®è CxÀªÁ ¸ÀÄ®¨sª
À ÇÀ C®è. DzÀÝjAzÀ, ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄÄ,
MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ AiÀÄ±À¹ìUÉ ¤uÁðAiÀÄPÀªÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¥sÀ°vÁA±À PÉëÃvÀ(æ KRAs- Key Result Areas)UÀ¼À
ªÉÄÃ¯É UÀªÄÀ £À PÉÃA¢æÃPÀj¸À¨ÃÉ PÀÄ. F ¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¥s°
À vÁA±À PÉÃë vÀU
æ ¼
À £
À ÄÀ ß ¤uÁðAiÀÄPÀ CA±ÀU¼
À AÉ zÀÄ ¤zsð
À j¸À¯
À ÁUÀÄvÀz
Û .É
¤uÁðAiÀÄPÀ CA±ÀUÀ¼À°è MAzÀÄ ªÉÃ¼É K£ÁzÀgÀÆ vÀ¥ÁàzÀgÉ, ¸ÀA¥ÀÆtð ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ vÉÆAzÀgÉVÃqÁUÀÄvÀÛzÉ.
GzÁºÀgÀuÉUÉ, MAzÀÄ GvÁàzÀ£Á ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è PÁ«ÄðPÀ ªÉZÀÑzÀ°è ±ÉÃPÀqÁ 5gÀµÀÄÖ ºÉZÀÑ¼ÀªÀÅ, CAZÉ ªÉZÀÑzÀ°è
±ÉÃPÀqÁ 15gÀµÀÄÖ ºÉZÀÑ¼ÀQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ vÁæ¸ÀzÁAiÀÄPÀªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
2. C¥ÀªÁzÁvÀäPÀ ¤ªÀðºÀuÉ (Management by Exception): C¥ÀªÁzÁvÀäPÀ ¤ªÀðºÀuA

É iÀÄ£ÀÄß C¥ÀªÁzÁvÀäPÀ
¤AiÀÄAvÀt
æ JAzÀÆ PÀgA
Û .É EzÀÄ, J®èª£
À Æ
À ß ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ ªÀ ¥ÀAæ iÀÄvÀß¢AzÀ AiÀiÁªÀÅzÀ£Æ
À ß ¤AiÀÄAwæ¸®
À Ä
¸ÁzsÀå«®èªÉA§ £ÀA©PÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯É DzsÀj¹zÀ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¤AiÀÄªÀÄªÁVzÉ. DzÀÄzÀjAzÀ,
PÉÃªÀ® ¹éÃPÁgÁºÀð «ÄwVAvÀ ºÉZÁÑzÀ UÀt¤ÃAiÀÄ ªÀåvÁå¸U
À ¼
À £
À ÄÀ ß ªÀiÁvÀæ ¤ªÀðºÀuÁAUÀzÀ UÀªÄÀ £ÀPÌÉ vÀg¨
Û .É
»ÃUÉ, MAzÀÄ GvÁàz£
À Á ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è PÁ«ÄðPÀ ªÉZÑÀz°
À è ±ÉÃPÀqÁ 2 ºÉZÑÀ¼ª
À £
À ÄÀ ß ¹éÃPÁgÁºÀð ªÀåvÁå¸ÀªA
É zÀÄ
AiÉÆÃd£ÉU¼
À ÄÀ ¤zsð
À j¹zÀg,É ±ÉÃPÀqÁ 2QÌAvÀ ºÉa£
Ñ À PÁ«ÄðPÀ ªÉZz
ÑÀ À ºÉZ¼
ÑÀ ª
À £
À ÄÀ ß ªÀiÁvÀª
æ ÃÉ ¤ªÀðºÀuÁAUÀzÀ
UÀªÀÄ£ÀPÉÌ vÀgÀ¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÁUÀÆå, ªÀåvÁå¸ÀªÀÅ ²µÀÖÀQÌAvÀ UÀt¤ÃAiÀÄªÁV ºÉZÁÑzÁUÀ, (GzÁºÀgÀuÉUÉ,
±ÉÃPÀqÁ 5) D «µÀAiÀÄzÀ §UÉÎ ¤ªÀðºÀuÁAUÀªÀÅ DzÀåvÉAiÀÄ ªÉÄÃ¯ÉÉ vÀPÀët PÀæªÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁUÀÄvÀÛzÉ.
F PÉ¼U
À É ¤ÃqÀ¯ÁzÀ ¨ÁPïì ¤uÁðAiÀÄPÀ ºÀAvÀzÀ ¤AiÀÄAvÀt
æ ªÀÄvÀÄÛ C¥ÀªÁzÁvÀäPÀ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼£
À ÄÀ ß
w½¸ÀÄvÀz
Û .É
¤uÁðAiÀÄPÀ ºÀAvÀzÀ ¤AiÀÄAvÀt
æ ªÀÄvÀÄÛ C¥ÀªÁzÁvÀäPÀ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ C£ÀÄPÀÆ®vÉU¼
À ÄÀ
(Advantages of Critical Point Control and Management by Exception)
M§â ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ £
À ÄÀ ¤uÁðAiÀÄPÀ CA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¤zsð
À j¹, ¹éÃPÁgÁºÀð «ÄwAiÀÄ£ÀÄß zÁlÄªÀ UÀt¤ÃAiÀÄ
ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À ªÉÄÃ¯É UÀªÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß PÉÃA¢æÃPÀj¹zÁUÀ, PÉ¼ÀV£À C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼ÀÄ zÉÆgÉAiÀÄÄvÀÛªÉ:
1. ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ PÉÃªÀ® UÀt¤ÃAiÀÄ ªÀåvÁå¸ÀUÀ½UÉ ªÀiÁvÀæ UÀªÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ ¸ÀªÀÄAiÀÄ

ªÀÄvÀÄÛ ¥Àj±ÀæªÀÄ G½vÁAiÀÄªÁUÀÄvÀÛzÉ.
2. EzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À ªÉÄÃ¯É ¤ªÀðºÀuÁ UÀªÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ, ¤ªÀðºÀuÁ

¥Àæw¨sÉAiÀÄ£ÀÄß GvÀÛªÀÄªÁV §¼À¹PÉÆ¼Àî®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄvÀÛzÉ.
3. ¢£À¤vÀåzÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß C¢üÃ£À ¹§âA¢UÀ½UÉ ©qÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. DzÀÝjAzÀ, C¥ÀªÁzÁvÀäPÀ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ
C¢üPÁgÀzÀ ¥Àæw¤AiÉÆÃd£ÉUÉ CªÀPÁ±À ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ £ËPÀgÀgÀ ¸ÉÜöÊAiÀÄðªÀ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄvÀÛzÉ.
4. EzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀjAiÀiÁzÀ ªÀiÁUÀðzÀ°èj¸À®Ä ¸ÀPÁ°PÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁVgÀÄªÀ

UÀA©üÃgÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸ÀÄvÀÛzÉ.
ªÀåªÀ¸ÁÜ¥À£ÉAiÀÄ UÀªÀÄ£ÀªÀ£ÀÄß C¥ÉÃQë¸ÀÄªÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹zÀ £ÀAvÀgÀ, F ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß CªÀÅUÀ¼À

PÁgÀtUÀ½AzÀ «±ÉèÃ¶¸ÀÄªÀ CUÀvÀå«zÉ. ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À GvÀàwÛUÉ C£ÉÃPÀ PÁgÀtUÀ½gÀ§ºÀÄzÀÄ. CªÀÅ ªÁ¸ÀÛ«PÀªÀ®èzÀ
²µÀÖUÀ¼ÀÄ, zÉÆÃµÀ¥ÀÆjvÀ ¥ÀæQæAiÉÄ, ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼ÀÄ ¸ÁPÀ¶Ö®è¢gÀÄªÀÅzÀÄ, gÀZÀ£ÁvÀäPÀ £ÀÆå£ÀvÉUÀ¼ÀÄ, ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ
¤§ðAzsÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¤AiÀÄAvÀætªÀ£ÀÄß «ÄÃjzÀ ¥Àj¸ÀgÁvÀäPÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArªÉ. ªÀåvÁå¸ÀUÀ½UÉ
¤¢ðµÀÖ PÁgÀtUÀ¼£
À ÄÀ ß UÀÄgÀÄw¸ÀÄªÀ CªÀ±åÀ Pv
À ¬
É ÄzÉ. vÀ¦àz°
À ,è ¸ÀÆPÀÛ ¸Àj¥Àr¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÀª
æ ÄÀ ªÀÅ ¸ÁzsåÀ ªÁUÀ¢gÀ§ºÀÄzÀÄ.
ªÀåvÁå¸ÀU¼
À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ½UÉ PÁgÀtUÀ¼£
À ÄÀ ß ªÀg¢
À ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀÆPÀÛ ºÀAvÀz°
À è ¸Àj¥Àr¸ÀÄªÀ PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß
vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼Àî¯ÁUÀÄvÀÛz.É
ºÀAvÀ-5: ¸Àj¥Àr¸ÀÄªÀ PÀª

æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄîªÅÀ zÀÄ (Taking Corrective Action): ¸Àj¥Àr¸ÀÄªÀ PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß
vÉUz
É ÄÀ PÉÆ¼ÀÄîªÅÀ zÀÄ ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ CAwªÀÄ ºÀAvÀªÁVzÉ. ªÀåvÁå¸U
À ¼
À ÄÀ ¹éÃPÁgÁºÀð «ÄwAiÀÄ°èzÝÀ g,É ¸Àj¥Àr¸ÀÄªÀ
PÀª
æ ÄÀ UÀ¼£
À ÄÀ ß vÉUz
î À CªÀ±åÀ Pv
À É E®è. DzÁUÀÆå, ¥Àª
æ ÄÀ ÄRªÁzÀ PÉÃë vÀU
æ ¼
À °
À è ªÀåvÁå¸U
À ¼
À ÄÀ ¹éÃPÁgÁºÀð «ÄwAiÀÄ£ÀÄß
«ÄÃjzÁUÀ, CzÀÄ ¤ªÀðºÀuÁAUÀzÀ PÀª
æ ÄÀ ªÀ£ÄÀ ß vÀPt
ëÀ C¥ÉÃQë¸ÄÀ vÀz
Û .É EzÀjAzÀ, ªÀåvÁå¸U
À ¼
À ÄÀ ¥ÀÄ£ÀgÁªÀvð
À £ÉAiÀiÁUÀÄªÀÅ¢®è
ªÀÄvÀÄÛ ²µÀÖUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À§ºÀÄzÀÄ.
¥ÀjºÁgÁvÀäPÀ PÁAiÀÄðzÀ AiÉÆÃd£É: ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß «±ÉèÃ¶¸ÀÄªÀÅzÀÄ

MAzÀÄ ªÉÃ¼É GvÁàzÀ£Á UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À¯ÁUÀ¢zÀÝgÉ, ¸Àj¥Àr¸ÀÄªÀ PÀæªÀÄªÀÅ £ËPÀgÀjUÉ vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ£ÀÄß
¤ÃqÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ. CzÉÃ jÃw, MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄRªÁzÀ PÁAiÀÄðAiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ ¤UÀ¢vÀ ªÀÄlÖQÌAvÀ »AzÉ
¸ÁUÀÄwÛzÀÝgÉ, ºÉZÀÄÑªÀj £ËPÀgÀgÀÄ ªÀÄvÀÄÛ AiÀÄAvÀæUÀ¼À£ÀÄß £ÉÃ«Ä¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ºÉZÀÄÑªÀj ¸ÀªÀÄAiÀÄzÀ°è PÁAiÀÄð
¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆ¼Àî§ºÀÄzÀÄ. MAzÀÄ ªÉÃ¼É ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÀæªÀÄUÀ½AzÀ ¸Àj¥Àr¸À®Ä
¸ÁzsÀåªÁUÀ¢zÀÝgÉ, ²µÀÖUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjµÀÌj¸À¨ÉÃPÁUÀ§ºÀÄzÀÄ. PÉ¼ÀV£À ¥ÀnÖAiÀÄÄ ªÀåvÁå¸ÀUÀ½UÉ PÉ®ªÉÇAzÀÄ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀ£ÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁzÀ ¸Àj¥Àr¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ.
¸Àj¥Àr¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÀª
æ ÄÀ zÀ PÉ®ªÀÅ GzÁºÀgu
À U
É ¼
À ÄÀ
ªÀåvÁå¸ÀUÀ½UÉ PÁgÀtUÀ¼ÀÄ vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁzÀ ¸Àj¥Àr¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÀæªÀÄUÀ¼ÀÄ
1. zÉÆÃµÀAiÀÄÄPÀÛ ¸ÁªÀÄVæUÀ¼ÀÄ §¼À¹zÀ ¸ÁªÀÄVæU¼

À À UÀÄtªÀÄlÖzÀ «±ÉÃµÀvAÉ iÀÄ£ÀÄß §zÀ¯Á¬Ä¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
AiÀÄAvÀæªÀ£ÀÄß zÀÄgÀ¹Û ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ CxÀªÁ zÀÄgÀ¹Û ªÀiÁqÀ®Ä
2. zÉÆÃµÀAiÀÄÄPÀÛ AiÀÄAvÀæ ¸ÁzsåÀ «gÀ¢zÀÝ°è AiÀÄAvÀª
æ £
À ÄÀ ß §zÀ¯Á¬Ä¸ÀÄªÀÅzÀÄ
3. ºÀ¼A
É iÀÄzÁzÀ AiÀÄAvÀæ (¥ÀZ
æ °
À vÀz°
À è®èz)À vÀAvÀe
æ ÁÕ£ª
À £
À ÄÀ ß G£ÀßwÃPÀj¸ÀÄªÀÅzÀÄ
4. zÉÆÃµÀAiÀÄÄPÀÛ ¥ÀæQæAiÉÄ ZÁ°ÛAiÀÄ°ègÄÀ ªÀ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ£ÀÄß ªÀiÁ¥Àðr¸ÀÄªÀÅzÀÄ
5. PÉ®¸ÀzÀ zÉÆÃµÀAiÀÄÄPÀÛ ¨sËwPÀ ¹ÜwUÀwUÀ¼ÀÄ PÉ®¸ÀzÀ ¨sËwPÀ ¹ÜwUÀwUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
¸ÁPÉÆÃ r¥s£
É ïìgª
À g
À ÄÀ ºÉÃUÉ ©PÀÌn£
Ö À ¸À¤ßªÉÃ±Àª£
À ÄÀ ß ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ ªÀÅzÀÄ ¸ÁzsåÀ ªÁ¬ÄvÀÄ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß ªÀÄÄA¢£À
¥ÀÄlzÀ ¨ÁPïì£À°è ¤ÃqÀ¯ÁVzÉ.
¸ÁPÉÆÃ r¥s£
É ïì ¸À¤ßªÉÃ±Àª£
À ÄÀ ß ºÉÃUÉ ¤AiÀÄAwæ¹vÀÄ?
(How Saco Defense controlled the situation?)
¸ÁPÉÆÃ r¥s£ É ïì£°

À è UÀÄtªÀÄlÖzÀ PÉÆgÀvA É iÀÄÄ MAzÀÄ ©PÀÌlÖ£ÄÀ ß ¸ÀÈ¶Ö¹vÀÄÛ. CzÀÄ UÀÄtªÀÄlÖzÀ ²µÀÖUÀ ¼
À £À ÄÀ ß
¥ÀÆgÉÊ¸ÀÄwÛ®èªÉA§ PÁgÀtPÉÌ ¸ÀgÀPÁgÀ CzÀ£ÀÄß ªÀÄÄaÑzÁUÀ, ¸ÁPÉÆÃ ¸ÀªÀÄUÀæ UÀÄtªÀÄlÖ ¤ªÀðºÀuÉ(TQM)AiÀÄ
PÁAiÀÄðPÀª
æ ÀÄªÀ£ÀÄß ªÀÄvÉÛ C¼ÀªÀr¹vÀÄ ªÀÄvÀÄÛ EzÀÄ UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ªÀÄgÀ½ ¸ÁÜ¦¹vÀÄ, GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÉaÑ¹vÀÄ
ªÀÄvÀÄÛ ªÉZÀÑªÀ£ÀÄß PÀrvÀUÉÆ½¹vÀÄ. ªÀiÁAiÉÄßAiÀÄ ¸ÁPÉÆÃ£À°ègÀÄªÀ, 178 ªÀµÀð ºÀ¼ÉAiÀÄzÁzÀ gÀPÀëuÁ PÀA¥À¤
CªÉÄÃjPÁzÀ £ËPÁzÀ¼ÀzÀ UÀÄtªÀÄlÖzÀ ²µÀÖÀUÀ¼À£ÀÄß ¥Á°¸À®Ä ±ÀPÀå«gÀ°®è. ¸ÁPÉÆÃzÀ DAiÀÄÄzsÀUÀ¼ÀÄ GvÀÛªÀÄªÁV
PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¹zÀgÆ À , ¸ÀPÀ ÁðgÀ PÀA¥À¤AiÀÄ UÀÄtªÀÄlÖzÀ DZÀguÀ É ªÀÄvÀÄÛ ¤ÃwUÀ¼£ À ÄÀ ß ¥À²
æ ß¹vÀÄ. GzÁºÀguÀ UÉ ,É
M§â £ËPÀgÀ eÉÆÃqÀuÁ ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ PÉÆ£ÉAiÀÄ°è zÉÆÃµÀ¥ÀÆjvÀ ¨ÉÆÃ¯ïÖ MAzÀ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¹zÀgÉ, D¥ÀgÉÃlgï
CzÀ£ÀÄß §zÀ°¸ÀÄvÁÛ£ÉAiÉÄÃ «£ÀºÁ, CzÀ£ÀÄß zÁR°¸ÀÄªÀÅ¢®è. MAzÀÄ zÉÆÃµÀ¥ÀÆjvÀ ¨ÉÆÃ¯ïÖ JAzÀgÉ CzÉÃ
¥ÀÆgÉÊPÉzÁgÀ£À CxÀªÁ UÀÄA¦£À G½zÀªÀÅUÀ¼ÀÄ PÀÆqÀ PÀ¼À¥ÉAiÀiÁVzÀÄÝ, ¥ÀvÉÛAiÀiÁUÀzÉ ºÉÆÃVgÀ§ºÀÄzÀÄ.
C£ÀÄ¸ÀgÀuÉ¬Ä®è¢zÀÝgÉ, F ¸ÁªÀÄVæAiÀÄ ¸ÀªÀÄ¸Éå UÀÄgÀÄw¸À®àqÀÄªÀÅ¢®è ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjºÀj¸À®àqÀÄªÀÅ¢®è.
F ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀjºÀj¸À®Ä, ¸ÁPÉÆÃ r¥sÉÀ£ïì MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ ¥ÀjªÀvÀð£ÉAiÀÄ£ÀÄß ºÁzÀÄ
§AvÀÄ. EzÀgÀ ªÀÄÄRå CA±ÀUÀ¼ÉAzÀgÉ: (1) £ËPÀgÀjUÉ ºÉÆuÉUÁjPÉ ªÀÄvÀÄÛ GvÀÛgÀzÁ¬ÄvÀéUÀ¼À£ÀÄß, ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß
¸Àj¥Àr¸À®Ä GvÁàzÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÜVvÀUÉÆ½¸ÀÄªÀ C¢üPÁgÀªÀÅ ¸ÉÃjzÀAvÉ, ªÀ»¸ÀÄªÀÅzÀÄ; (2) PÀA¥À¤AiÉÆ¼ÀUÉ
PÁAiÀÄðWÀlPÀU¼ À £À ÄÀ ß CAzÀg,É ¹Ã«ÄvÀ ªÉÄÃ°éZÁgÀuA É iÉÆA¢UÉ GvÁàz£ À A
É iÀÄ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ¸ÀtÚ ªÀåªº
À ÁgÀU¼À £À ÄÀ ß
gÀÆ¦¸ÀÄªÀÅzÀÄ; ªÀÄvÀÄÛ (3) PÁAiÀÄð¥ÀqÉAiÀÄ£ÀÄß 760jAzÀ ¸ÀÄªÀiÁgÀÄ 450 PÁ«ÄðPÀjUÉ E½¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ
¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ºÀ®ªÀÅ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß vÀ¦à¸ÀÄªÀÅzÀÄ. eÉÆvÉUÉ, PÀA¥À¤AiÀÄ°è ¤gÀAvÀgÀ ¸ÀÄzsÁgÀuÁ AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ
GvÁàz£ À Á ZÀPæÀ CªÀ¢ü ªÀÄvÀÄÛ GvÀà£ßÀ ªÉZª ÑÀ £À ÄÀ ß PÀrvÀUÆ É ½¸ÀÄªÀÅzÀjAzÀ PË±À®å ¸ÀAAiÉÆÃd£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄðPÀª æ ÄÀ UÀ¼À
C¼Àªr À ¸ÀÄ«PÉU¼
À ªÀ g À U
É É ªÁå¦¹ªÉ. GvÁàzPÀ v À AÉ iÀÄÄ ºÉZÁÑVzÉ, DªÀvð À £À E½¢zÉ ªÀÄvÀÄÛ PÀA¥À¤ vÀ£ßÀ CAvÀgg À Á¶ÖçÃAiÀÄ
ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß «¸ÀÛj¸À®Ä AiÉÆÃf¸ÀÄwÛzÉ.
ªÀÄÆ®: ¸ÉÆÖÃ£Àgï, J. J¥sï. eÉÃªÀiïì, Dgï.JqÀéqïð ¦üæÃªÀÄ£ï ªÀÄvÀÄÛ qÉÃ¤AiÀÄ¯ï Dgï V®âmïð dÆå. ªÀiÁå£ÉÃeïªÉÄAmï,
¥ÉæAn¸ï ºÁ¯ï D¥sï EArAiÀiÁ ¥ÉæöÊ. °. 1998 (G¯ÉèÃR: eÁAiÀiïì E. ¸ÁåAmÉÆÃgÀ, ‘J PÁé°n ¥ÉÆæÃUÁæA mÁæ£ïì¥sÁªÀiïìð
¸ÁPÉÆÃ r¥sÉ£ïì, ¥À¸ÉÆð£É¯ï d£Àð¯ï, ªÉÄÃ 1993)
æ zÀ vÀAvÀU
æ ¼
À ÄÀ (Techniques of Managerial Control)
æ zÀ vÀAvÀU
æ ¼
À £
À ÄÀ ß JgÀqÄÀ ªÀÄÄRå «¨sÁUÀU¼
À £
À ÁßV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ. ¸ÁA¥Àz
æ Á¬ÄPÀ
vÀAvÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ DzsÀÄ¤PÀ vÀAvÀæUÀ¼ÀÄ.
¸ÁA¥Àz
æ Á¬ÄPÀ vÀAvÀU
æ ¼
À ÄÀ (Traditional Techniques)
§ºÀ¼À PÁ®¢AzÀ®Æ PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ §¼À¸ÀÄwÛgÀÄªÀ vÀAvÀæUÀ¼ÉÃ ¸ÁA¥ÀæzÁ¬ÄPÀ vÀAvÀæUÀ¼ÁVªÉ. DzÁUÀÆå, F

vÀAvÀæUÀ¼ÀÄ C¥Àæ¸ÀÄÛvÀªÁV®è ªÀÄvÀÄÛ CªÀÅUÀ¼À£ÀÄß PÀA¥À¤UÀ¼ÀÄ FUÀ®Æ §¼À¸ÀÄwÛªÉ. EªÀÅ PÉ¼ÀPÀAqÀAwªÉ:
(J) ªÉÊAiÀÄQÛPÀ CªÀ¯ÉÆÃPÀ£À
(©) CAQCA²ÃAiÀÄ ªÀgÀ¢UÀ¼ÀÄ
(¹) ¸ÀªÀÄbÉÃzÀ «±ÉèÃµÀuÉ
(r) §eÉmï DzsÁjvÀ ¤AiÀÄAvÀæt

DzsÄÀ ¤PÀ vÀAvÀU
æ ¼
À ÄÀ (Modern Techniques)
¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ DzsÀÄ¤PÀ vÀAvÀæUÀ¼ÀÄ EwÛÃa£À ¨É¼ÀªÀtÂUÉAiÀiÁVªÉ ªÀÄvÀÄÛ vÀÄ®£ÁvÀäPÀªÁV ¤ªÀðºÀuÁ

¸Á»vÀåzÀ°è ºÉÆ¸À vÀAvÀæUÀ¼ÁVªÉ. F vÀAvÀæUÀ¼ÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ C£ÉÃPÀ CA±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄªÀ «zsÁ£ÀUÀ¼À°è
ZÉÃvÉÆÃºÁjAiÀiÁzÀ ºÉÆ¸À D¯ÉÆÃZÀ£ÉUÀ¼À£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛªÉ. EªÀÅ PÉ¼ÀV£ÀªÀÅUÀ¼À£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ:
(J) ºÀÆrPÉAiÀÄ ªÉÄÃ°£À ¥Àæw¥sÀ®
(©) C£ÀÄ¥ÁvÀ «±ÉÃè µÀuÉ
(¹) ºÉÆuÉUÁjPÉ ¯ÉPÀÌ¥ÀvÀæ ¤ªÀðºÀuÉ
(r) ¤ªÀðºÀuÁ ¥Àj±ÉÆÃzsÀ£É
(E) PERT ªÀÄvÀÄÛ CPM
(J¥sï) ¤ªÀðºÀuÁ ªÀiÁ»w ªÀåªÀ¸ÉÜ
¸ÁA¥Àz
æ Á¬ÄPÀ vÀAvÀU
æ ¼
À ÄÀ (Traditional Techniques)
ªÉÊAiÀÄQÛPÀ CªÀ¯Æ
É ÃPÀ£À (Personal Observation)
EzÀÄ ¤AiÀÄAvÀt
æ zÀ CvÀåAvÀ ¸ÁA¥Àz
æ Á¬ÄPÀªÁzÀ «zsÁ£ÀªÁVzÉ. ªÉÊAiÀÄQÛPÀ CªÀ¯Æ
É ÃPÀ£ª
À ÅÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ j
À UÉ
¥Àx
æ ª
À ÄÀ ºÀAvÀzÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀAUÀ»
æ ¸À®Ä C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀz
Û .É EzÀÄ £ËPÀgj
À UÉ vÁªÀÅ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄwÛgÄÀ ªÁUÀ
vÀªÄÀ ä£ÄÀ ß CªÀ¯Æ
É ÃQ¸ÀÄwÛg¯
À ÁUÀÄvÀÛzÉ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß w½¢gÀÄªÀÅzÀjAzÀ, GvÀÛªÄÀ ªÁV PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸À®Ä £ËPÀgg
À °
À è
ªÀiÁ£À¹PÀ MvÀÛqÀªÀ£ÀÄß ¸ÀºÀ ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄvÀÛzÉ. DzÁUÀÆå, EzÉÆAzÀÄ ºÉZÀÄÑ ¸ÀªÀÄAiÀÄ »r¸ÀÄªÀ «zsÁ£ÀªÁVzÀÄÝ J¯Áè
¥ÀæPÁgÀUÀ¼À PÉ®¸ÀUÀ¼À°è ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV §¼À¸À®Ä ¸ÁzsÀåªÁUÀÄªÀÅ¢®è.
CAQ-CA²ÃAiÀÄ ªÀg¢
À UÀ¼ÄÀ (Statistical Reports)
CAQ-CA²ÃAiÀÄ «±ÉèÃµÀuA
É iÀÄÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥PÀ j
À UÉ ¸ÀgÁ¸Àj, ±ÉÃPÀqÁªÁgÀÄ, C£ÀÄ¥ÁvÀU¼
À ÄÀ , ¸Àº¸
À A
À §AzsU
À ¼
À ÄÀ
(Correlation) EvÁå¢UÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ C£ÉÃPÀ PÉëÃvÀæUÀ¼À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ CvÀåAvÀ
¥ÀA
æ iÉÆÃd£ÀPÁjAiÀiÁzÀ ªÀiÁ»wUÀ¼£
À ÄÀ ß ¥À¸
æ ÄÀ v
Û ¥
À r
À ¸ÀÄvÀz
Û .É £ÀPU
ëÉ ¼
À ÄÀ , gÉÃSÁavÀU
æ ¼
À ÄÀ , PÉÆÃµÀPÖ U
À ¼
À ÄÀ EvÁå¢UÀ¼À jÃwAiÀÄ°è
¥À¸
æ ÄÀ v
Û ¥
À r
À ¹zÁUÀ, F ªÀiÁ»wUÀ¼ÄÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ j
À UÉ CvÀåAvÀ ¸ÀÄ®¨sª
À ÁV NzÀ®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀª
Û É ªÀÄvÀÄÛ »A¢£À
CªÀ¢üUÀ¼À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ£ÀzÀAqÀUÀ¼ÉÆA¢UÉ ºÉÆÃ°¸À®Ä CªÀPÁ±À ¤ÃqÀÄvÀÛªÉ.
¸ÀªÄÀ bÉÃzÀ «±ÉÃè µÀuÉ (Break-even Analysis)
¸ÀªÀÄbÉÃzÀ «±ÉèÃµÀuÉAiÀÄÄ MAzÀÄ vÀAvÀæªÁVzÀÄÝ, ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ ªÉZÀÑUÀ¼ÀÄ, ¥ÀæªÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ ¯Á¨sÀUÀ¼À

£ÀqÀÄ«£À ¸ÀA§AzsÀªÀ£ÀÄß C¨sÀå¹¸À®Ä §¼À¸ÀÄvÁÛgÉ. EzÀÄ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉAiÀÄ ««zsÀ ºÀAvÀUÀ¼À°è ¸ÀA¨sÀªÀ¤ÃAiÀÄ
¯Á¨sÀ ªÀÄvÀÄÛ £ÀµÀÖUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄvÀÛzÉ. ¯Á¨sÀªÀÇ E®èzÀ, £ÀµÀÖªÀÇ E®èzÀ ªÀiÁgÁlzÀ ¥ÀjªÀiÁtªÀ£ÀÄß ¸ÀªÀÄbÉÃzÀ
©AzÀÄ JAzÀÄ PÀgÉAiÀÄ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀÄ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ ºÀAvÀUÀ¼À°è ¯Á¨sÀUÀ¼À£ÀÄß CAzÁf¸À®Ä
¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄªÀ PÁgÀt, EzÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁzÀ MAzÀÄ «zsÁ£ÀªÁVzÉ.
¸ÀªÄÀ bÉÃzÀ ©AzÀÄ«£À £ÀPëÉ
avÀæ-1 ¸ÀA¸ÉÜAiÉÆAzÀgÀ ¸ÀªÀÄbÉÃzÀ £ÀPÉëAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ. MlÄÖ ªÉZÀÑ ªÀÄvÀÄÛ MlÄÖ DzÁAiÀÄzÀ gÉÃSÉUÀ¼À
bÉÃ¢¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÀªÄÀ bÉÃzÀ ©AzÀÄªÀ£ÄÀ ß ¤zsð
À j¸ÀÄvÀz
Û .É F avÀª
æ ÅÀ 50,000 AiÀÄÆ¤mïUÀ¼À GvÁàz£
À A
É iÀÄ°è ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ
¸ÀªÄÀ bÉÃzÀ ©AzÀÄ ºÉÆAzÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀz
Û .É F ©AzÀÄ«£À°è ¯Á¨sª
À ÁUÀ°Ã CxÀªÁ £Àµª
ÖÀ ÁUÀ°Ã GAmÁUÀÄªÀÅ¢®è.
F ©AzÀÄªÀ£ÀÄß «ÄÃjzÀ £ÀAvÀgÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ ¯Á¨sÀ UÀ½¸À®Ä ¥ÁægÀA©ü¸ÀÄvÀÛzÉ.
¸ÀªÀÄbÉÃzÀ ©AzÀÄªÀ£ÀÄß PÉ¼ÀV£À ¸ÀÆvÀæzÀ ªÀÄÆ®PÀ PÀAqÀÄ»rAiÀÄ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
¹ÜgÀ ªÉZÀÑUÀ¼ÀÄ
¸ÀªÀÄbÉÃzÀ ©AzÀÄ =
¥Àæw AiÀÄÄ¤mï£ÀÀ ªÀiÁgÁl ¨É¯É – ¥Àæw AiÀÄÄ¤mï£À ¥ÀjªÀvÀð¤ÃAiÀÄ ªÉZÀÑ
¸ÀªÀÄbÉÃzÀ «±ÉèÃµÀuÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜUÉ vÀ£Àß ¥ÀjªÀvÀð¤ÃAiÀÄ (variable) ªÉZÀÑzÀ ªÉÄÃ¯É ¤PÀl ¤UÁ Ej¸À®Ä
ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ GzÉÝÃ²vÀ ¯Á¨sÀªÀ£ÀÄß ¥ÀqÉAiÀÄ®Ä CUÀvÀåªÁzÀ ZÀlÄªÀnPÉAiÀÄ ªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É
§eÉmï DzsÁjvÀ ¤AiÀÄAvÀt

æ (Budgetary Control)
§eÉmï DzsÁjvÀ ¤AiÀÄAvÀætªÀÅ ¤ªÀðºÀuÁvÀäPÀ ¤AiÀÄAvÀætzÀ MAzÀÄ vÀAvÀæªÁVzÀÄÝ CzÀgÀ°è J¯Áè

PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉUÀ¼À£ÀÄß §eÉmïUÀ¼À gÀÆ¥ÀzÀ°è ¥ÀÆªÀð¨sÁ«AiÀiÁV AiÉÆÃf¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ ªÀÄvÀÄÛ £ÉÊd ¥sÀ°vÁA±ÀªÀ£ÀÄß
§eÉmï DzsÁjvÀ ²µÀÖU½
À UÉ ºÉÆÃ°¸À¯ÁUÀÄvÀÛz.É F jÃwAiÀÄ ºÉÆÃ°PÉAiÀÄÄ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ GzÉÝÃ±ÀU¼
À £
À Ä
vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÁzÀ CUÀvÀå PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
MAzÀÄ §eÉmï ¤¢ðµÀÖ GzÉÝÃ±Àª£

À Ä ¨s«
À µÀåzÀ ¤¢ðµÀÖ PÁ¯ÁªÀ¢Aü iÀÄ ¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀ ºÉÃ½PÉAiÀiÁVzÉ.
EzÀÄ D ¤¢ðµÀÖ PÁ¯ÁªÀ¢A
ü iÀÄ ¤ÃwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àw
æ ©A©¸ÀÄªÀ MAzÀÄ ºÉÃ½PÉAiÀÄÆ DVzÉ. EzÀÄ ªÀÄÄ£ÀßAzÁf£À CAPÉ-
¸ÀASÉåUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀªÀÄAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjªÀiÁtUÀ¼À°è M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. ¨ÁPïì£À°è MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄªÀ
¸ÀªÉÃð ¸ÁªÀiÁ£Àå «zsÀzÀ §eÉmïUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀæzÀ²ð¸ÀÄvÀÛzÉ.
§eÉmï ªÀiÁqÀÄ«PÉAiÀÄÄ PÉ¼ÀPÀAqÀ C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÉ:
1. §eÉmï ªÀiÁqÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤¢ðµÀÖ ªÀÄvÀÄÛ PÁ®-§zÀÞ UÀÄjUÀ½UÉ UÀªÄÀ £Àª£

À ÄÀ ß PÉÃA¢æÃPÀj¸ÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ
GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
2. §eÉmï ªÀiÁqÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¥ÉæÃgÉÃ¥ÀuÉAiÀÄ DzsÁgÀªÁVzÀÄÝ, vÀªÀÄä PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß ²µÀÖÀUÀ½UÉ

ºÉÆÃ°¸À¯ÁUÀÄªÀÅzÉAzÀÄ £ËPÀgg
À ÄÀ w½AiÀÄÄvÁÛgÉ ªÀÄvÀÄÛ EzÀjAzÀ CªÀgÄÀ GvÀª
Û ÄÀ ªÁV PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸À®Ä
¸ÁzsåÀ ªÁUÀÄvÀz
Û .É
3. §eÉmï ªÀiÁqÀÄ«PÉAiÀÄÄ ««zsÀ «¨sÁUÀU¼

À À CUÀvåÀ U½
À UÀ£ÄÀ UÀÄtªÁV ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼£
À ÄÀ ß ºÀAZÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ
C¥ÉÃQëvÀ ¥ÀæªÀiÁtzÀ §¼ÀPÉAiÀÄ°è ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
4. §eÉmï ªÀiÁqÀÄ«PÉAiÀÄÄ MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ««zsÀ «¨sÁUÀUÀ¼À £ÀqÀÄªÉ ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Æ ¸ÀºÀ
§¼À¸¯
À ÁUÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ CzÀÄ CªÀÅUÀ¼À £ÀqÄÀ «gÀÄªÀ ¥Àg¸
À g
àÀ À CªÀ®A§£ÉAiÀÄ£ÀÄß JwÛ vÉÆÃj¸ÀÄvÀz
Û .É GzÁºÀgu
À U
É ,É
GvÁàz£
À Á PÁAiÀÄðPÀª
æ ÄÀ UÀ¼ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ ¤UÀ¢vÀ ªÉÃ¼Á¥ÀnÖAiÀÄ£ÀÄß CxÀð ªÀiÁrPÉÆ¼ÀîzÃÉ ªÀiÁgÁlzÀ §eÉmï£ÀÄß
¹zÀÝ¥r
À ¸À®Ä ¸ÁzsåÀ «®è.
5. EzÀÄ, §eÉmï ªÀÄÆ®PÀ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ ²µÀÖUÀ½AzÀ UÀt¤ÃAiÀÄ ¥ÀæªÀiÁtzÀ°è ªÀåvÁå¸ÀªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢gÀÄªÀ
PÁAiÀÄðUÀ½UÉ MvÀÄÛ ¤ÃqÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ C¥ÀªÁzÁvÀäPÀ ¤ªÀðºÀuÉUÉ ¸ÀºÀPÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.
DzÁUÀÆå, §eÉmï ªÀiÁqÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄªÀÅ ¨s«

À µÀåzÀ CAzÁd£ÀÄß JµÀÄÖ ¤RgÀªÁV (PÀgÁgÀÄªÁPÁÌV)
¹zÀÞ¥Àr¸À¯ÁVzÉ JA§ÄzÀgÀ ªÉÄÃ¯É CªÀ®A©¹zÉ. ¨sÀ«µÀåªÀ£ÀÄß PÀÄjvÀ ªÀÄÄ£ÀÆìZÀ£ÉAiÀÄÄ §zÀ¯ÁªÀuÉAiÀiÁzÀ°è,
«±ÉÃµÀªÁV §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÄÀ ªÀ ¥Àj¸ÀgÁvÀäPÀ MvÀÛqU
À ¼
À À £É¯A
É iÀÄ°è, C¼Àªr
À ¸À§ºÀÄzÁzÀ £ÀªÄÀ ¤ÃAiÀÄ §eÉmï(Flexible
Budget)£ÀÄß ¹zÀÞ¥r
À ¸À¨ÃÉ PÀÄ. ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ §eÉmï ªÀiÁqÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß CAwªÀÄªÉA§ zÀÈ¶Ö¬ÄAzÀ £ÉÆÃqÀ¨ÁgÀzÄÀ ,
§zÀ¯ÁV EzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ¸ÁzsÀ£ÀªÉAzÀÄ ªÀÄ£ÀªÀjPÉ ªÀiÁrPÉÆ¼Àî¨ÉÃPÀÄ.
§eÉmïUÀ¼À «zsU
À ¼
À ÄÀ (Types of Budgets)
§ ªÀiÁgÁl §eÉmï: MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜ ªÀiÁgÁl ªÀiÁqÀ®Ä ¤jÃQë¸ÀÄªÀ ¥ÀæªÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ ªÀiË®åzÀ vÀBSÉÛ
§ GvÁàzÀ£Á §eÉmï: MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ §eÉmï ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è K£À£ÀÄß GvÁà¢¸À®Ä

AiÉÆÃf¹gÀÄªÀÅzÉÆÃ CzÀgÀ vÀBSÉÛ
§ PÀZÁÑ ¸ÁªÀÄVæ §eÉmï: GvÁàzÀ£ÉUÉ CUÀvÀå«gÀÄªÀ ¸ÁªÀÄVæUÀ¼À ¥ÀjªÀiÁt ªÀÄvÀÄÛ ªÉZÀÑzÀ vÀBSÉÛ
§ £ÀUz
À ÄÀ §eÉmï: §eÉmï ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è ¤jÃQë¹gÀÄªÀ £ÀUÀzÀÄ M¼ÀºÀjªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆgÀºÀjªÀÅ
§ §AqÀªÁ¼À §eÉmï: ºÉÆ¸À PÁSÁð£É CxÀªÁ ¥ÀæªÀÄÄR ¸À®PÀgÀuÉUÀ¼ÀAvÀºÀ ¥ÀæªÀÄÄR ¸ÀévÀÄÛUÀ¼À ªÉÄÃ¯É
«¤AiÉÆÃV¸ÀÄªÀ ¢ÃWÁðªÀ¢ü CAzÁdÄ ªÉZÀÑ.
§ ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ C©üªÀÈ¢Þ §eÉmï: GvÀà£ÀßUÀ¼ÀÄ CxÀªÁ ¥ÀæQæAiÉÄUÀ¼À C©üªÀÈ¢Þ CxÀªÁ ¥ÀjµÀÌgÀuÉUÉ
CAzÁdÄ ªÉZ.ÑÀ
DzsÄÀ ¤PÀ vÀAvÀU

æ ¼
À ÄÀ (Modern techniques)
ºÀÆrPÉAiÀÄ ªÉÄÃ°£À ¥Àw

æ ¥s®
À (Return on investment)
ºÀÆrPÉAiÀÄ ªÉÄÃ°£À ¥Àw

æ ¥s®
À C£ÀÄ¥ÁvÀªÅÀ MAzÀÄ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛ vÀAvÀª
æ ÁVzÀÄÝ, ¸ÀªÄÀ Ad¸ÀªÁzÀ ¥Àw
æ ¥s®
À ªÀ£ÄÀ ß
¥ÀqA
É iÀÄ®Ä ºÀÆrzÀ §AqÀªÁ¼Àª£
À ÄÀ ß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV «¤AiÉÆÃV¸À¯ÁVzÉAiÉÄÃ JA§ÄzÀ£ÄÀ ß C¼ÉAiÀÄ®Ä ²µÀª
ÀÖ £
À ÄÀ ß
MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. ROI AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ MmÁÖgÉ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉ CxÀªÁ ¥ÀævÉåÃPÀªÁzÀ «¨sÁUÀ CxÀªÁ «¨sÁUÀUÀ¼À
PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EzÀ£ÀÄß PÉ¼ÀPÀAqÀAvÉ ¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁqÀ§ºÀÄzÀÄ.
¤ªÀé¼À DzÁAiÀÄ ªÀiÁgÁl
ºÀÆrPÉ ªÉÄÃ°£À ¥Àæw¥sÀ® = x
ªÀiÁgÁl MlÄÖ ºÀÆrPÉ
vÉjUÉAiÀÄ ¥ÀÆªÀðzÀ CxÀªÁ £ÀAvÀgz

À À ¤ªÀ¼
é À DzÁAiÀÄªÀ£ÄÀ ß ºÉÆÃ°PÉUÁV §¼À¹PÉÆ¼À§
î ºÀÄzÀÄ. MlÄÖ ºÀÆrPÉAiÀÄÄ
ªÀåªÀºÁgÀzÀ°è «¤AiÉÆÃV¹gÀÄªÀ PÁAiÀÄð²Ã® §AqÀªÁ¼À (Working Capital) ªÀÄvÀÄÛ ¹ÜgÀ §AqÀªÁ¼À(Fixed
Capital)UÀ¼ÉgÀqÀ£ÀÆß M¼ÀUÉÆArgÀÄvÀÛzÉ. F «zsÁ£ÀzÀ ¥ÀæPÁgÀ, ªÀiÁgÁlzÀ ¥ÀæªÀiÁtªÀ£ÀÄß MlÄÖ §AqÀªÁ¼ÀQÌAvÀ
ºÉZÄÀ Ñ ¥Àª
æ iÀ ÁtzÀ°è Kj¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ CxÀªÁ ªÀiÁgÁlzÀ ¥Àª
æ iÀ ÁtzÀ°è AiÀiÁªÀÅzÉÃ E½PÉ¬Ä®èzÉ MlÄÖ §AqÀªÁ¼Àª£
À ÄÀ ß
PÀrªÉÄUÉÆ½¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÀÆrPÉAiÀÄ ªÉÄÃ°£À ¥Àæw¥sÀ®ªÀ£ÀÄß ºÉaÑ¸À§ºÀÄzÁVzÉ.
ºÀÆrPÉ ªÉÄÃ°£À ¥Àæw¥sÀ®ªÀÅ ¤ªÀðºÀuÉUÉ ««zsÀ «¨sÁUÀUÀ¼À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä ªÀÄvÀÄÛ

ºÉÆÃ°¸À®Ä MAzÀÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁzÀ ¤AiÀÄAvÀætzÀ «zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ. CzÀÄ «¨sÁUÀzÀ ªÀÄÄRå¸ÀÜjUÉ
ºÀÆrPÉAiÀÄ ªÉÄÃ°£À ¥Àæw¥sÀ®zÀ°è ¥ÀæwPÀÆ®ªÁV ¥Àjt«Ä¸ÀÄªÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä PÀÆqÁ ¸ÀºÁAiÀÄ
ªÀiÁqÀÄvÀz
Û .É
C£ÀÄ¥ÁvÀzÀ «±ÉÃè µÀuÉ (Ratio Analysis)
C£ÀÄ¥ÁvÀzÀ «±ÉÃè µÀuÉ JAzÀgÉ C£ÀÄ¥ÁvÀU¼

À À ¯ÉPÁÌZÁgÀzÀ ªÀÄÆ®PÀ ºÀtPÁ¹£À vÀBSÉU
Û ¼
À £
À ÄÀ ß «±ÉÃè ¶¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ.
¸ÀA¸ÉÜUÀ¼ÀÄ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄªÀ C£ÀÄ¥ÁvÀUÀ¼À£ÀÄß PÉ¼ÀPÀAqÀ UÀÄA¥ÀÄUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸À§ºÀÄzÀÄ:
1. zÀª
æ v À ÄÀ (Liquidity Ratios) : zÀæªÀvÀézÀ C£ÀÄ¥ÁvÀUÀ¼À£ÀÄß ªÀåªÀºÁgÀUÀ¼À C¯ÁàªÀ¢üAiÀÄ ¸Á®
À éÀzÀ C£ÀÄ¥ÁvÀU¼
¥ÁªÀw ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸À®Ä ¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. zÀæªÀ ¤¢üUÀ¼À ZÁ°Û ¹ÜwAiÀÄ «±ÉèÃµÀuÉAiÀÄÄ
ªÀåªÀºÁgÀªÀÅ vÀ£Àß D¸ÀQÛzÁgÀjUÉ ¤ÃqÀ¨ÉÃPÁzÀ ªÉÆ§®UÀ£ÀÄß ¥ÁªÀw¸ÀÄªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
2. ¸ÀzÈÀ qsv À ÄÀ (Solvency Ratios): ¢ÃWÀð PÁ®zÀ ¸Á® ¥ÁªÀw ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÄÀ ß ¤zsð
À AÉ iÀÄ C£ÀÄ¥ÁvÀU¼ À j¸À®Ä
¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄªÀ C£ÀÄ¥ÁvÀU¼
À £
À ÄÀ ß ¸Á®¥ÁªÀw ¸ÁªÀÄxÀåðzÀ C£ÀÄ¥ÁvÀU¼
À £
É ÄÀ ßvÁÛg.É F C£ÀÄ¥ÁvÀU¼
À ÄÀ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ IÄt¨sÁgÀªÀ£ÀÄß wÃj¸ÀÄªÀ ¸ÁªÀÄxÀåðªÀ£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄvÀÛªÉ.
3. ¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀvÉAiÀÄ C£ÀÄ¥ÁvÀUÀ¼ÀÄ (Profitability Ratios): F C£ÀÄ¥ÁvÀUÀ¼À£ÀÄß MAzÀÄ ªÀåªÀºÁgÀzÀ

¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀvÉAiÀÄ ¹ÜwAiÀÄ£ÀÄß «±ÉèÃ¶¸À®Ä ¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. EAvÀºÀ C£ÀÄ¥ÁvÀUÀ¼ÀÄ ªÀiÁgÁl
CxÀªÁ ¤¢ü CxÀªÁ §AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉUÉ ¸ÀA§A¢ü¹zÀAvÉ ¯Á¨sÀzÀ «±ÉèÃµÀuÉAiÀÄ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
4. DªÀvÀð£À C£ÀÄ¥ÁvÀUÀ¼ÀÄ (Turnover Ratios): ªÀ»ªÁn£À C£ÀÄ¥ÁvÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À ¥ÀjuÁªÀÄPÁj
§¼ÀPA
É iÀÄ DzsÁgÀzÀ ªÉÄÃ¯É PÁAiÀÄð ZÀlÄªÀnPÉU¼
À À zÀPv
ëÀ A
É iÀÄ£ÀÄß ¤zsð
À j¸À®Ä ¯ÉPÁÌZÁgÀ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀz
Û .É C¢üPÀ
ªÀ»ªÁlÄ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À GvÀÛªÀÄ §¼À¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄvÀÛzÉ.
PÉ¼U
À É PÉÆnÖgÄÀ ªÀ ¥ÀnA
Ö iÀÄÄ ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ ¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄªÀ C£ÀÄ¥ÁvÀU¼
À À GzÁºÀgu
À U
É ¼
À £
À ÄÀ ß
¤ÃqÀÄvÀz
Û .É
¸ÁªÀiÁ£ÀåªÁV §¼À¸¯
À ÁUÀÄªÀ C£ÀÄ¥ÁvÀU¼
À À GzÁºÀgu
À U
É ¼
À ÄÀ
C£ÀÄ¥ÁvÀzÀ «zsÀ GzÁºÀgu
À U
É ¼
À ÄÀ
zÀæªÀvÀé (Liquidity) ZÁ°Û C£ÀÄ¥ÁvÀ (Current Ratio)

vÀéjvÀÀ/zÀª
æ Àå C£ÀÄ¥ÁvÀ (Quick Ratio)
¸ÀzÀÈqsÀvÉ (Solvency) IÄt-§AqÀªÁ¼À C£ÀÄ¥ÁvÀ (Debt-Equity Ratio)

¸ÁéªÀÄåzÀ C£ÀÄ¥ÁvÀ (Proprietary Ratio)
§rØ ¨sÀj¸ÀÄªÀ C£ÀÄ¥ÁvÀ (Interest Coverage Ratio)
¯Á¨sÀzÁAiÀÄPÀvÉ (Profitability) ¸ÀÆÜ® ¯Á¨sÀzÀ C£ÀÄ¥ÁvÀ (Gross Profit Ratio)

¤ªÀé¼À ¯Á¨sÀzÀ C£ÀÄ¥ÁvÀ (Net Profit Ratio)
§AqÀªÁ¼À ºÀÆrPÉAiÀÄ ªÉÄÃ°£À ¥Àæw¥sÀ®
(Return on Capital Employed)
DªÀvð
À £À (Turnover) vÀ¥²À Ã®Ä ¥ÀnAÖ iÀÄ (zÁ¸ÁÛ£ÄÀ ) DªÀvð
À £À C£ÀÄ¥ÁvÀ (Inventory Turnover Ratio)
zÁ¸ÁÛ£ÀÄ DªÀvÀð£À C£ÀÄ¥ÁvÀ (Stock Turnover Ratio)
IÄtÂ DªÀvÀð£À C£ÀÄ¥ÁvÀ (Debtors Turnover Ratio)
ºÉÆuÉUÁjPÉ ¯ÉPÌÀ ¥v
À æÀ ¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉ (Responsibility Accounting)
MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ «¨sÁUÀU¼

À ÄÀ ªÀÄvÀÄÛ E¯ÁSÉU¼
À £
À ÄÀ ß ºÉÆuÉUÁjPÉ PÉÃAzÀU
æ ¼
À £
À ÁßV ¸ÁÜ¦¸ÀÄªÀ
¯ÉPÀÌ¥ÀvÀæ ¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉAiÀÄ MAzÀÄ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÉÄÃ ºÉÆuÉUÁjPÉ ¯ÉPÀÌ¥ÀvÀæ ¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉAiÀiÁVzÉ. EAvÀºÀ PÉÃAzÀæzÀ
ªÀÄÄRå¸ÀÜgÀÄ DAiÀiÁ PÉÃAzÀæPÉÌ ¤UÀ¢¥Àr¹zÀ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä dªÁ¨ÁÝgÀgÁVgÀÄvÁÛgÉ.
ºÉÆuÉUÁjPÉ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ ªÀÄÄAzÉ w½¹zÀ «zsÀUÀ¼ÀzÁÝVgÀ§ºÀÄzÀÄ:
1. ªÉZÑÀ PÉÃAzÀæ (Cost centre): ªÉZÑÀ CxÀªÁ Rað£À PÉÃAzÀª

æ ÅÀ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ MAzÀÄ «¨sÁUÀªÁVzÀÄÝ, ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ
ªÉZPÑÀ ÌÉ dªÁ¨ÁÝgg
À ÁVgÀÄvÁÛg,É DzÀgÉ DzÁAiÀÄPÀÌ®.è GzÁºÀgu
À U
É ,É MAzÀÄ GvÁàz£
À Á ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è GvÁàz£
À Á
«¨sÁUÀªÀ£ÀÄß ªÉZÀÑ PÉÃAzÀæªÀ£ÁßV «¨sÁV¸À§ºÀÄzÀÄ.
2. DzÁAiÀÄ PÉÃAzÀæ (Revenue Centre): ¥ÁæxÀ«ÄPÀªÁV DzÁAiÀÄªÀ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸À®Ä dªÁ¨ÁÝjAiÀiÁVgÀÄªÀ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ «¨sÁUÀªÀÅ DzÁAiÀÄ PÉÃAzÀæªÁVgÀÄvÀÛzÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, ªÀiÁgÁl ¥ÀæQæAiÀiÁ «¨sÁUÀªÀ£ÀÄß DzÁAiÀÄ
PÉÃAzÀæªÁV «¨sÁV¸À§ºÀÄzÀÄ.
3. ¯Á¨sÀ PÉÃAzÀæ (Profit Centre): ¯Á¨sÀzÀ PÉÃAzÀæªÀÅ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ MAzÀÄ «¨sÁUÀªÁVzÀÄÝ, CzÀgÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ
DzÁAiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉZÀÑPÉÌ dªÁ¨ÁÝgÀgÁVgÀÄvÁÛgÉ. GzÁºÀgÀuÉUÉ, MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ zÀÄgÀ¹Û ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÉ
«¨sÁUÀªÀÅ EvÀgÀ GvÁàzÀ£Á E¯ÁSÉUÀ½UÉ ¤ÃrzÀ ¸ÉÃªÉUÉ ©¯ï ¤ÃqÀ®Ä C£ÀÄªÀÄw ºÉÆA¢zÀÝgÉ, CzÀ£ÀÄß
¯Á¨sÀ PÉÃAzÀæªÁV ¥ÀjUÀtÂ¸À§ºÀÄzÀÄ.
4. ºÀÆrPÉ PÉÃAzÀæ (Investment Centre): ºÀÆrPÉ PÉÃAzÀæªÀÅ PÉÃªÀ® ¯Á¨sÀUÀ½UÉ ªÀiÁvÀæªÀ®èzÉ, PÉÃAzÀæzÀ°è
¸ÀévÄÀ U
Û ¼
À À gÀÆ¥Àz°
À è ªÀiÁrzÀ ºÀÆrPÉU½
À UÀÆ dªÁ¨ÁÝjAiÀiÁVgÀÄvÀz
Û .É ¥Àw
æ PÉÃAzÀz
æ °
À è ªÀiÁrzÀ ºÀÆrPÉAiÀÄ£ÀÄß
¥Àv
æ åÉ ÃPÀªÁV ¤zsð
À j¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ ºÀÆrPÉ ªÉÄÃ°£À ¥Àw
æ ¥s®
À ªÀ£ÄÀ ß D PÉÃAzÀz
æ À ¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄ®Ä
DzsÁgÀªÁV G¥ÀAiÉÆÃV¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
¤ªÀðºÀuÁ ¥Àj±ÉÆÃzs£
À É (Management Audit)
À A
É iÀÄÄ MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ MmÁÖgÉ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀiÁðZÀgu
À A
É iÀÄ£ÀÄß ªÀåª¹
À Üvª
À ÁV
ªÀiË®åªiÀ Á¥À£À ªÀiÁqÀÄªÀÅzÁVzÉ. EzÀgÀ GzÉÝÃ±ÀªÅÀ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ zÀPv
ëÀ É ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀª
é £
À ÄÀ ß «ªÀÄ²ð¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¨sÀ«µÀåzÀ CªÀ¢üAiÀÄ°è CzÀgÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß GvÀÛªÀÄUÉÆ½¸ÀÄªÀÅzÁVzÉ. EzÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ
PÁAiÀÄðUÀ¼À°ègÀÄªÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ £ÀÆå£ÀvÉAiÀÄ£ÀÄß UÀÄgÀÄw¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. »ÃUÉ, ¤ªÀðºÀuÁ
¥Àj±ÉÆÃzs£
À AÉ iÀÄ£ÀÄß MAzÀÄ ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉ, PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀz
é À
ªÀiË®åªÀiÁ¥À£ÀªÉAzÀÄ ªÁåSÁå¤¸À§ºÀÄzÀÄ.
¤ªÀðºÀuÁ ¥Àj±ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄ ªÀÄÄRå C£ÀÄPÀÆ®UÀ¼ÀÄ PÉ¼ÀPÀAqÀAwªÉ:
1. EzÀÄ ¤ªÀðºÀuÁ PÁAiÀÄðUÀ¼À PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ°è ¥Àæ¸ÀÄÛvÀ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¨sÁªÀå £ÀÆå£ÀvÉUÀ¼À£ÀÄß ¥ÀvÉÛºÀZÀÑ®Ä

2. EzÀÄ MAzÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß ¤gÀAvÀgÀªÁV ªÉÄÃ®Ä¸ÀÄÛªÁj ªÀiÁr ¤AiÀÄAvÀæt ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß

GvÀÛªÀÄUÉÆ½¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
3. ¸ÁA¹ÜPÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸À®Ä ««zsÀ E¯ÁSÉUÀ¼ÀÄ MmÁÖV ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV PÁAiÀÄð¤ªÀð»¸ÀÄªÀAvÉ,
CªÀÅUÀ¼À PÁAiÀiÁðZÀgÀuÉAiÀÄ°è ¸ÀªÀÄ£ÀéAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß GvÀÛªÀÄUÉÆ½¸ÀÄvÀÛzÉ.
4. EzÀÄ ¥Àj¸ÀgÁvÀäPÀ §zÀ¯ÁªÀuÉUÀ¼À zÀÈ¶ÖAiÀÄ°è, ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¤ªÀðºÀuÁ ¤ÃwUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ PÁAiÀÄðvÀAvÀæUÀ¼À

DzsÄÀ ¤ÃPÀj¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß SÁvÀj¥Àr¸ÀÄvÀÛz.É
¤ªÀðºÀuÁ ¥Àj±ÉÆÃzsÀ£ÉAiÀÄÄ ²µÀÖ vÀAvÀæUÀ½®èzÀ PÁgÀt PÉ®ªÉÇªÉÄä ¸ÀªÀÄ¸ÉåAiÀÄ£ÀÄß vÀgÀ§ºÀÄzÀÄ. C®èzÉ,

À A
É iÀÄÄ AiÀiÁªÀÅzÉÃ PÁ£ÀÆ¤£À£A
éÀ iÀÄ PÀqÁØAiÀÄªÁVgÀÄªÀÅ¢®è. DzÀg,É w¼ÀÄªÀ½PÉAiÀÄ¼Àî ªÀåª¸
À ÁÜ¥PÀ g
À ÄÀ
¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¸ÀªÀÄUÀæ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ£ÀÄß GvÀÛªÀÄUÉÆ½¸ÀÄªÀ°è CzÀgÀ G¥ÀAiÀÄÄPÀÛvÉAiÀÄ£ÀÄß CxÉÊð¹PÉÆ¼ÀÄîvÁÛgÉ.
PÁAiÀÄðPÀª
æ ÄÀ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀÄvÀÄÛ «ªÀÄ±Éð PÁAiÀÄðvÀAvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¤uÁðAiÀÄPÀ ¥ÀxÀ ¥ÀzÞÀ w (PERT and
CPM):
PÁAiÀÄðPÀª
æ ÄÀ ªÀiË®åªiÀ Á¥À£À ªÀÄvÀÄÛ «ªÀÄ±Áð «zsÁ£À/vÀAvÀæ (Programme Evaluation and Review
Technique) ªÀÄvÀÄÛ ¤uÁðAiÀÄPÀ ¥ÀxÀ ¥ÀzÞÀ w(Critical Path Method)UÀ¼ÄÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉUÉ
G¥ÀAiÀÄÄPÀÛªÁzÀ ¥ÀæªÀÄÄR eÁ®§AzsÀ vÀAvÀæªÁVªÉ. F vÀAvÀæUÀ¼ÀÄ «±ÉÃµÀªÁV ««zsÀ ¸ÀAQÃtð, ªÉÊ«zsÀå ªÀÄvÀÄÛ
¥ÀgÀ¸ÀàgÀ ¸ÀA§A¢üvÀ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÉÆß¼ÀUÉÆAqÀ PÁ®«Äw QæAiÀiÁAiÉÆÃd£ÉUÀ¼À AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ, ªÉÃ¼Á¥ÀnÖ
ªÀÄvÀÄÛ C£ÀÄµÁ×£U
À Æ
É ½¸ÀÄ«PÉUÉ G¥ÀAiÀÄÄPÀª
Û ÁVªÉ. F vÀAvÀU
æ ¼
À ÄÀ , PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉU¼
À À ªÉÃ¼Á¥ÀnÖ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼À
ºÀAZÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß £ÉÆÃrPÉÆ¼ÀÄîvÛª
À É ºÁUÀÆ ¤UÀ¢vÀ ¸ÀªÄÀ AiÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÉZz
ÑÀ °
À è AiÉÆÃd£ÉU¼
À £
À ÄÀ ß ¥ÀjuÁªÀÄPÁjAiÀiÁV
PÁAiÀÄðUÀvÀUÉÆ½¸À®Ä GzÉÝÃ²¸ÀÄvÀÛªÉ.
PERT / CPM §¼ÀPÉAiÀÄ°è M¼ÀUÉÆArgÀÄªÀ ºÀAvÀUÀ¼ÀÄ PÉ¼ÀPÀAqÀAwªÉ:
1. AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀàµÀÖªÁV UÀÄgÀÄw¸À®àqÀÄªÀ, ªÀÄvÀÄÛ §½PÀ vÁQðPÀ PÀæªÀiÁ£ÀÄUÀwAiÀÄ°è ªÀåªÀ¸ÉÜUÉÆ½¸À¯ÁUÀÄªÀ,

C£ÉÃPÀ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÁßV «AUÀr¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
2. PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À PÀæªÀiÁ£ÀÄUÀw, ¥ÁægÀA©üPÀ ºÀAvÀ ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄÄPÁÛAiÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß ¸ÀÆa¸ÀÄªÀ eÁ®

gÉÃSÁavÀæªÀ£ÀÄß ¹zÀÞUÉÆ½¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
3. ¥ÀæwAiÉÆAzÀÄ PÁAiÀÄðZÀlÄªÀnPÉUÉ ¸ÀªÀÄAiÀÄ CAzÁdÄ ¤UÀ¢¥Àr¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ. PERTUÉ ªÀÄÆgÀÄ jÃwAiÀÄ

¸ÀªÀÄAiÀÄ CAzÁdÄ CUÀvÀå«gÀÄvÀÛzÉ - D±ÁªÁ¢ (CxÀªÁ Cw PÀrªÉÄ CªÀ¢ü), ¤gÁ±ÁªÁ¢ (CxÀªÁ Cw
¢ÃWÀð CªÀ¢)ü , ªÀÄvÀÄÛ Cw ºÉZÄÀ Ñ ¸ÁzsåÀ vA
É iÀÄ ¸ÀªÄÀ AiÀÄ CAzÁdÄUÀ¼ÄÀ . CPM £À°è MAzÉÃ CAzÁdÄ¥Àvª
æÀ £
À ÄÀ ß
¹zÀÝ¥r
Û .É EzÀgÀ eÉÆvÉU,É CPM AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÆtðUÉÆ½¸À®Ä ªÉZz
ÑÀ À CAzÁd£ÀÄß C¥ÉÃQë¸ÄÀ vÀz
Û .É
4. eÁ®§Azsz
À °
À £
è À Cw ¢ÃWÀð ¥Àxª
À £
À ÄÀ ß ¤uÁðAiÀÄPÀ ¥Àxª
À A
É zÀÄ UÀÄgÀÄw¸À¯ÁUÀÄvÀz
Û .É EzÀÄ, AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß
¸ÀPÁ®zÀ°è ¥ÀÆtðUÉÆ½¸À®Ä CUÀvåÀ «gÀÄªÀ ZÀlÄªÀnPÉU¼
À À PÀª
æ iÀ Á£ÀÄUÀwAiÀÄ£ÀÄß ¥Àw
æ ¤¢ü¸ÄÀ vÀz
Û É ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¥ÀÆtð
AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄAzÀÆqÀzÉ EªÀÅUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄAzÀÆqÀÄªÀAw®è.
5. AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ PÁAiÀÄðUÀvU
À Æ
É ½¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀPÁ°PÀz°
À è ¥ÀÆtðUÉÆ½¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¤AiÀÄAvÀt
æ zÀ°j
è ¹PÉÆ¼À®
î Ä
CUÀvÀåªÁzÀ°è AiÉÆÃd£ÉAiÀÄ°è §zÀ¯ÁªÀuÉ ªÀiÁqÀ¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
PERT ªÀÄvÀÄÛ CPMUÀ¼À£ÀÄß ºÀqÀUÀÄ-¤ªÀiÁðt, ¤ªÀiÁðt AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ, «ªÀiÁ£À vÀAiÀiÁjPÉ EvÁå¢

PÉëÃvÀæUÀ¼À°è ªÁå¥ÀPÀªÁV §¼À¸À¯ÁUÀÄvÀÛzÉ.
¤ªÀðºÀuÁ ªÀiÁ»w ¥ÀzÞÀ w (Management Informtion System)
¤ªÀðºÀuÁ ªÀiÁ»w ¥ÀzÀÞw(MIS)AiÀÄÄ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¤ªÀðºÀuÁ ¤zsÁðgÀ ¥ÀæQæAiÉÄUÉ ªÀiÁ»w ªÀÄvÀÄÛ

¨ÉA§® MzÀV¸ÀÄªÀ UÀtPÀAiÀÄAvÁæzsÁjvÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀiÁVzÉ. ¤zsÁðgÀ ªÀiÁqÀÄªÀªÀjUÉ EwÛÃa£À, ¤RgÀªÁzÀ ªÀÄvÀÄÛ
¸ÀPÁ°PÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ CUÀvåÀ «zÉ. ¤ªÀðºÀuÁ ªÀiÁ»w ¥ÀzÞÀ wAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ¥Àqz
É ÄÀ PÉÆAqÀ zÀvÁÛA±ÀU¼
À £
À ÄÀ ß ªÀåª¹
À Üvª
À ÁV
¸ÀA¸ÀÌj¸ÀÄªÀ ªÀÄÆ®PÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ CUÀvÀåªÁzÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¹PÉÆqÀÄvÀÛzÉ. CzÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ ¥Àª
æ ÀÄÄR
¸ÀAªÀº£
À Á ¸Ázs£
À ª
À ÁVzÉ.
¤ªÀðºÀuÁ ªÀiÁ»w ¥ÀzÀÞwAiÀÄÄ MAzÀÄ ¥ÀæªÀÄÄR ¤AiÀÄAvÀæt vÀAvÀæªÁVAiÀÄÆ PÉ®¸À ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ. CzÀÄ,
²µÀÖÀUÀ½AzÀ ªÀåvÁå¸ÀUÀ½gÀÄªÀ ¸ÀAzÀ¨sÀðUÀ¼À°è, ¸ÀÆPÀÛ ¸Àj¥Àr¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî®Ä ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ
zÀvÁÛA±ÀUÀ¼ÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß MzÀV¸ÀÄvÀÛzÉ.
¤ªÀðºÀuÁ ªÀiÁ»w ¥ÀzÀÞwAiÀÄÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ PÉ¼ÀV£À C£ÀÄPÀÆ®vÉUÀ¼À£ÀÄß ¤ÃqÀÄvÀÛzÉ:
1. EzÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ««zsÀ ºÀAvÀUÀ¼À°è ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ««zsÀ E¯ÁSÉUÀ¼À°è ªÀiÁ»wAiÀÄ ¸ÀAUÀæ»¸ÀÄ«PÉ,
¤ªÀðºÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥Àæ¸ÀgÀtPÉÌ C£ÀÄªÀÅ ªÀiÁrPÉÆqÀÄvÀÛzÉ.
2. EzÀÄ J¯Áè ºÀAvÀUÀ¼À°è AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ, ¤zsÀðj¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß ¨ÉA§°¸ÀÄvÀÛzÉ.
3. EzÀÄ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÀÄ PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ªÀiÁ»wAiÀÄ UÀÄtªÀÄlÖªÀ£ÀÄß ¸ÀÄzsÁj¸ÀÄvÀÛzÉ.
4. EzÀÄ ªÀiÁ»wAiÀÄ£ÀÄß ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ ªÉZÀÑzÀ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀéªÀ£ÀÄß SÁvÀj¥Àr¸ÀÄvÀÛzÉ.
5. EzÀÄ PÉÃªÀ® ¸ÀA§A¢üvÀ ªÀiÁ»wUÀ¼À£ÀÄß ªÀiÁvÀæ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀjUÉ MzÀV¸ÀÄªÀÅzÀgÀ ªÀÄÆ®PÀ, ªÀiÁ»wAiÀÄ

CwAiÀiÁzÀ ºÉÆgÉAiÀÄ£ÀÄß PÀrªÉÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
¥Àª
æ ÄÀ ÄR ¥ÀzU
À ¼
À ÄÀ
¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉ ¤uÁðAiÀÄPÀ ºÀAvÀzÀ ¤AiÀÄAvÀt

æ
C¥ÀªÁzÁvÀäPÀ ¤ªÀðºÀuÉ ¸ÀªÀÄbÉÃzÀ «±ÉèÃµÀuÉ §eÉmï
DzsÁjvÀ ¤AiÀÄAvÀt
æ ºÀÆrPÉAiÀÄ ªÉÄÃ°£À ¥Àæw¥sÀ®
C£ÀÄ¥ÁvÀ «±ÉÃè µÀuÉ ºÉÆuÉUÁjPÉ ¯ÉPÀÌ ¥ÀvÀæ ¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉ
¤ªÀðºÀuÁ ¥Àj±ÉÆÃzsÀ£É PERT ªÀÄvÀÄÛ CPM
¤ªÀðºÀuÁ ªÀiÁ»w ¥ÀzÞÀ w
¸ÁgÁA±À
• ¤AiÀ Ä Awæ ¸ À Ä «PÉ A iÀ Ä Ä £É Ê d ZÀ l ÄªÀ n PÉ U À ¼ À Ä AiÉ Æ ÃfvÀ ZÀ l ÄªÀ n PÉ U À ½ UÉ
C£ÀÄUÀÄtªÁVzÉAiÉÄA§ÄzÀ£ÄÀ ß C¼ÉAiÀÄÄªÀ ¥ÀQæ A
• ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ UÀÄjUÀ¼£
À ÄÀ ß ¥ÀÆtðUÉÆ½¸À®Ä ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄªÀ°è ªÀåªÀ¸ÁÜ¥£
À Á
¤AiÀÄAvÀt
æ zÀ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄÄ EgÀÄvÀÛzÉ. ²µÀÖUÀ¼À ¤RgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß wÃªÀiÁð¤¸À®Ä,
¸ÀA¥À£Æ
À ä®UÀ¼£
À ÄÀ ß zÀPv
ëÀ ¬
É ÄAzÀ G¥ÀAiÉÆÃV¸ÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß RavÀ¥r
À ¹PÉÆ¼À®
î Ä, £ËPÀgg
À À
¸ÉÜöÊAiÀÄðªÀ£ÄÀ ß ºÉa¸
Ñ ®
À Ä, ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ°è ¸ÀÄªÀåª¸
À ÜÉ ªÀÄvÀÄÛ zÀPv
ëÀ A
É iÀÄ ªÁvÁªÀgt
À ªÀ£ÄÀ ß
¸ÀÈ¶Ö¸À®Ä, ¨ÉÃgÉ ¨ÉÃgÉ PÁAiÀÄð ZÀlÄªÀnPÉUÀ¼À£ÀÄß UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¸ÀÄªÀ ¢QÌ£À°è
¸ÀªÄÀ £ÀA
é iÀÄUÉÆ½¹, J®ègÆ
À MmÁÖV PÁAiÀÄð ¤ªÀð»¸ÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß RavÀ¥r
À ¹PÉÆ¼À®
î Ä
¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
• ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄÄ PÉ®ªÀÅ £ÀÆå£v

À U
É ¼
À £
À ÄÀ ß ¸ÀºÀ C£ÀÄ¨s«
À ¸ÀÄvÀz
Û .É MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ
AiÀiÁªÀÅzÉÃ ¨ÁºÀå CA±ÀU¼
æ ªÀ£ÄÀ ß ºÉÆA¢®è. ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ ¤AiÀÄAvÀt
æ
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ CzÀgÀ £ËPÀgÀjAzÀ ¥ÀæwgÉÆÃzsÀªÀ£ÀÄß JzÀÄj¸À§ºÀÄzÀÄ. PÉ®ªÉÇªÉÄä,
«±ÉÃµÀªÁV, MAzÀÄ ¸ÀtÚ ¸ÀA¸ÉÜUÉ ¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ªÉZÀÑzÁAiÀÄPÀªÁUÀ§ºÀÄzÀÄ.
C®èz,É DqÀ½vÀ ªÀUð
À PÉÌ J¯Áè ¸ÀªÄÀ AiÀÄzÀ°Aè iÀÄÆ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ¥ÀjªÀiÁuÁvÀäPÀ
²µÀÖUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄªÀÅzÀÄ ¸ÁzsÀåªÁUÀÄªÀÅ¢®è. CzÀgÀ C£ÀÄ¥À¹ÜwAiÀÄ°è
¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ PÁAiÀÄðªÀÅ PÉ®ªÀÅ ¥ÀjuÁªÀÄUÀ¼À£ÀÄß PÀ¼ÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîvÀÛzÉ.
• ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄÄ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ²µÀÖU¼
À £
À ÄÀ ß ¤zsð
À j¸ÀÄªÀÅzÀÄ,
£ÉÊd PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß C¼ÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ, £ÉÊd PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ£ÀÄß ²µÀU
Ö ½
À UÉ
ºÉÆÃ°¸ÀÄªÀÅzÀÄ, ªÀåvÁå¸ÀUÀ¼À£ÀÄß «±ÉèÃ¶¸ÀÄªÀÅzÀÄ ªÀÄvÀÄÛ ¸Àj¥Àr¸ÀÄªÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß
vÉUÉzÀÄPÉÆ¼ÀÄîªÀÅzÀ£ÀÄß M¼ÀUÉÆArzÉ.
• AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉUÀ¼ÀÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¨ÉÃ¥Àðr¸À¯ÁUÀzÀ

eÉÆÃrAiÀiÁVªÉ. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ£ÀÄß DgÀA©ü¸ÀÄvÀÛzÉ
ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄÄ D ¥ÀQæ A
æ iÉÄAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄPÁÛAiÀÄUÉÆ½¸ÀÄvÀz
Û .É AiÉÆÃd£ÉAiÀÄÄ
¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉUÉ DzsÁgÀªÁVzÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAvÀt
æ «®èzÉ GvÀÛªÀÄªÁV gÀÆ¦¹zÀ
AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ zÁj vÀ¥ÀÄàvÀÛªÉ.
• ªÉÊAiÀÄQÛPÀ CªÀ¯ÉÆÃPÀ£À, CAQ CA±ÀUÀ¼À ªÀgÀ¢UÀ¼ÀÄ, ¸ÀªÀÄbÉÃzÀ «±ÉèÃµÀuÉ ªÀÄvÀÄÛ

§eÉmï DzsÁjvÀ ¤AiÀÄAvÀt
æ ªÀÄÄAvÁzÀªÅÀ ¸ÁA¥Àz
æ Á¬ÄPÀ ªÀåª¸
À ÁÜ¥£
À Á ¤AiÀÄAvÀt
æ zÀ
vÀAvÀU
æ ¼
À ÁVªÉ.
• ºÀÆrPÉAiÀÄ ªÉÄÃ°£À ¥Àæw¥sÀ®, C£ÀÄ¥ÁvÀ «±ÉèÃµÀuÉ, ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ ¯ÉPÀÌ¥ÀvÀæ

¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉ, ¤ªÀðºÀuÁ ¥Àj±ÉÆÃzsÀ£É, PÁAiÀÄðPÀæªÀÄ ªÀiË®åªÀiÁ¥À£À ªÀÄvÀÄÛ
«ªÀÄ±Áð vÀAvÀæ ªÀÄvÀÄÛ ¤uÁðAiÀÄPÀ ¥ÀxÀ «zsÁ£À, ªÀÄvÀÄÛ ¤ªÀðºÀuÁ ªÀiÁ»w
ªÀåªÀ¸ÉÜUÀ¼ÀÄ DzsÀÄ¤PÀ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥À£Á ¤AiÀÄAvÀætzÀ vÀAvÀæUÀ¼ÁVªÉ.
C¨sÁå¸ÀU¼
À ÄÀ

æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
PÉ¼ÀV£ÀªÀÅUÀ½UÉ ¸ÀjAiÀiÁzÀ GvÀÛgÀªÀ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁr.
1. MAzÀÄ zÀPÀë ¤AiÀÄAvÀæt ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄÄ _______ UÉ ¸ÀºÁAiÀÄ ªÀiÁqÀÄvÀÛzÉ.
J) ¸ÀAWÀl£ÁvÀäPÀ UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß FqÉÃj¸ÀÄvÀÛzÉ.
©) £ËPÀgÀgÀ ¸ÉÜöÊAiÀÄðªÀ£ÀÄß ºÉaÑ¸ÀÄvÀÛzÉ.
¹) ²µÀÖUÀ¼À ¤RgÀvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤tð¬Ä¸ÀÄvÀÛzÉ.
r) ªÉÄÃ°£À J®èªÀÇ.
2. ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄ ¤AiÀÄAvÀt
æ PÁAiÀÄðªÀÅ
J) ¨sÀ«µÀåªÀ£ÀÄß aAw¸ÀÄvÀÛzÉ.
©) UÀw¹zÀÝ£ÀÄß CªÀ¯ÉÆÃQ¸ÀÄvÀÛzÉ
¹) ¨sÀ«µÀå ªÀÄvÀÄÛ UÀw¹zÀÝ£ÀÄß £ÉÆÃqÀÄªÀÅzÁVzÉ.
r) ªÉÄÃ°£À AiÀiÁªÀÅzÀÆ C®è
3. ¤ªÀðºÀuÁ ¥Àj±ÉÆÃzs£
À A
É iÀÄÄ _________ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ªÉÄÃ¯É ¤UÁ ªÀ»¸ÀÄªÀ
vÀAvÀª
æ ÁVzÉ.
J) PÀA¥À¤
©) PÀA¥À¤AiÀÄ ¤ªÀðºÀuÉ
¹) µÉÃgÀÄzÁgÀgÀÄ
r) UÁæºÀPÀgÀÄ
4. §eÉmï DzsÁjvÀ ¤AiÀÄAvÀætPÉÌ ___________ ¹zÀÞ¥Àr¸ÀÄªÀ DªÀ±ÀåPÀvÉ¬ÄzÉ.
J) vÀgÀ¨ÉÃwAiÀÄ ªÉÃ¼Á¥ÀnÖ
©) ªÀÄÄAUÀqÀ¥ÀvÀæ
¹) eÁ®§AzsÀ gÉÃSÁavÀæ
r) ºÉÆuÉUÁjPÉAiÀÄ PÉÃAzÀæUÀ¼ÀÄ
5. ¯ÉPÀÌ¥ÀvÀæ ¤ªÀð»¸ÀÄ«PÉUÉ PÉ¼ÀPÀAqÀ AiÀiÁªÀÅzÀÄ C£Àé¬Ä¸ÀÄªÀÅ¢®è?
J) ºÀÆrPÉAiÀÄ PÉÃAzÀæ
©) ¯ÉPÀÌ¥ÀvÀæ PÉÃAzÀæ
¹) ¯Á¨sÀzÀ PÉÃAzÀæ
r) GvÁàzÀ£Á ªÉZÀÑzÀ PÉÃAzÀæ

Û z
À À ¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
1. ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ CxÀðªÀ£ÀÄß «ªÀj¹.
2. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ ¨sÀ«µÀåªÀ£ÀÄß aAw¸ÀÄvÀÛzÉ, DzÀgÉ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄÄ UÀw¹zÀÝ£ÀÄß
CªÀ¯ÉÆÃQ¸ÀÄvÀÛzÉ. «ªÀÄ²ð¹.
3. ‘J®èª£
À Æ
À ß ¤AiÀÄAwæ¸¨
À ÃÉ PÉA§ ¥Àj±Àª
æ ÄÀ ªÀÅ CAvÀåz°
À è K£À£Æ
À ß ¤AiÀÄAwæ¸z
À AÀ vÁUÀ§ºÀÄzÀÄ’.
«ªÀj¹.
4. ¤ªÀðºÀuÁ ¤AiÀÄAvÀætzÀ PÁAiÀÄðvÀAvÀæªÁV ªÀÄÄAUÀqÀ ¥ÀvÀæ ¤AiÀÄAvÀætzÀ §UÉÎ ®WÀÄ
n¥ÀàtÂ §gÉ¬Äj.
5. ¤ªÀðºÀuÁ ¥Àj±ÉÆÃzs£À AÉ iÀÄÄ ºÉÃUÉ ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉAiÀÄ PÁAiÀÄðvÀAvÀª
æ ÁVzÉ
JA§ÄzÀ£ÄÀ ß «ªÀj¹.
¢ÃWÀð GvÀg
Û z
À À ¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
1. ¤AiÀÄAvÀæt ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ°è M¼ÀUÉÆArgÀÄªÀ ««zsÀ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.
2. ªÀåªÀ¸ÁÜ¥À£Á ¤AiÀÄAvÀt
æ zÀ vÀAvÀU
æ À¼À£ÀÄß «ªÀj¹.
3. MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ°è ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß «ªÀj¹. ¥ÀjuÁªÀÄPÁj

¤AiÀÄAvÀæt ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉÆ½¸ÀÄªÀ°è MAzÀÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄÄ JzÀÄj¸À§ºÀÄzÁzÀ
¸ÀªÄÀ ¸ÉåUÀ¼ÁªÀÅªÀÅ?
4. AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ ªÀÄvÀÄÛ ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉVgÀÄªÀ ¸ÀA§AzsÀUÀ¼À£ÀÄß «ªÀj¹.
C£Àé¬Ä¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥À±
æ ßÉ UÀ¼ÄÀ
GzÉÆåÃUÀzÀ°è ¤ÃªÀÅ ªÀÄvÀÄÛ EvÀgÀgÀÄ vÉÆqÀUÀ§ºÀÄzÁzÀ PÉ®ªÉÇAzÀÄ £ÀqÀªÀ½PÉUÀ¼À£ÀÄß PÉ¼ÀUÉ

¤ÃqÀ¯ÁVzÉ. ¥ÀjuÁªÀÄPÁj ¤AiÀÄAvÀæt ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß SÁvÀj¥Àr¸À®Ä ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ
¤AiÀÄAwæ¸À¨ÉÃPÁzÀ £ÀqÀªÀ½PÉAiÀÄ£ÀÄß DAiÉÄÌ ªÀiÁr.
1) ¥ÀPë¥
À ÁvÀzÀ PÁAiÀÄð¤ªÀðºÀuA
É iÀÄ ¥ÀgÁªÀÄ±Éð.
2) PÀA¥À¤UÉ ¸ÀgÀ§gÁdÄ ªÀiÁrzÀÝ£ÀÄß ¸ÀéAvÀPÉÌ §¼À¹PÉÆArgÀÄªÀÅzÀÄ.
3) PÀA¥À¤AiÀÄ ¤AiÀÄªÀÄUÀ¼À£ÀÄß G®èAX¸ÀÄªÀAvÉ M§â ªÀåQÛAiÀÄ£ÀÄß PÉÃ¼ÀÄªÀÅzÀÄ.
4) M§â¤UÉ C£ÁgÉÆÃUÀåªÁzÁUÀ MAzÀÄ ¢£À gÀeÉ ¥ÀqA

É iÀÄ®Ä PÀZÃÉ jUÉ PÀgÉ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ.
5) «zsÉÃAiÀÄvÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Á©ÃvÀÄ ªÀiÁqÀ®Ä M§â ªÉÄÃ®¢üPÁjAiÀÄ vÀ¥Àà£ÀÄß PÀqÉUÀtÂ¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
6) ¨ÉÃgÉAiÀÄªÀgÀ PÁAiÀÄðPÉÌ ±ÀºÀ¨Á±ïVj ¥ÀqÉAiÀÄÄªÀÅzÀÄ.
7) G®èAWÀ£ÉAiÀÄ£ÀÄß UÀªÀÄ¤¹zÁUÀ ªÀgÀ¢ ªÀiÁqÀÄªÀÅzÀÄ.
8) UÀÄtªÀÄlÖzÀ vÀ¥ÀÄà ªÀgÀ¢AiÀÄ£ÀÄß ¤ÃqÀÄªÀÅzÀÄ.
9) MAzÀÄ PÁAiÀÄðPÉÌ CUÀvÀåQÌAvÀ ºÉZÀÄÑ ¸ÀªÀÄAiÀÄ §¼À¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
10) PÁ«ÄðPÀgÉÆqÀ£É ¸ÀªÀiÁ¯ÉÆÃa¹ ²µÀÖUÀ¼À£ÀÄß ¤zsÀðj¸ÀÄªÀÅzÀÄ.
C£À¥ÉÃQëvÀ £ÀqÀªÀ½PÉUÀ¼À£ÀÄß ¤AiÀÄAwæ¸À®Ä ¤ªÀðºÀuÉUÉ ¤ªÀÄä ¸À®ºÉAiÀÄ£ÀÄß ¤Ãr.
¥ÀPæ g
À t
M PÀA¥À¤ ¤AiÀÄ«ÄvÀªÀÅ ªÉÆ¨ÉÊ¯ï ¥sÉÆÃ£ïUÀ¼À£ÀÄß ¨sÁgÀvÀzÀ zÉÃ²ÃAiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ªÀÄvÀÄÛ
gÀ¦üÛUÁV GvÁà¢¸ÀÄwÛzÉ. EzÀÄ UÀt¤ÃAiÀÄ ªÀiÁgÀÄPÀmÉÖ ¥Á®£ÀÄß ¥ÀqÉ¢vÀÄÛ ªÀÄvÀÄÛ «zsÉÃAiÀÄ
UÁæºÀPÀgÀÄ ¨ÉA§®ªÀ£ÀÆß ¸ÀºÀ ºÉÆA¢vÀÄÛ. DzÀgÉ, EwÛÃaUÉ, CzÀgÀ ªÀiÁgÁl ªÀÄvÀÄÛ UÁæºÀPÀ
vÀÈ¦ÛAiÀÄ UÀÄjAiÀÄ£ÀÄß ªÀÄÄlÖ¯ÁUÀzÀ PÁgÀt, CzÀÄ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß C£ÀÄ¨sÀ«¸ÀÄwÛzÉ. EzÀgÀ
eÉÆvÉU,É ¨sÁgÀvz À °À è ªÉÆ¨ÉÊ¯ï ªÀiÁgÀÄPÀmÖÉ CzÀÄãvªÀ ÁV ¨É¼¢ É zÉ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÆ¸À ªÀiÁgÁlUÁgÀgÄÀ
GvÀª Û ÄÀ vÀAvÀe
æ ÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¨É¯U
É ¼
À Æ
É A¢UÉ ¥Àª
æ ÃÉ ²¹zÁÝg.É EzÀÄ PÀA¥À¤UÉ ¸ÀªÄÀ ¸ÉåU¼
À £
À ÄÀ ßAlÄªÀiÁrzÉ.
CzÀÄ vÀ£Àß ¤AiÀÄAwæ¸ÀÄ«PÉAiÀÄ ¥ÀzÀÞwAiÀÄ£ÀÄß ¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓÃªÀ£ÀUÉÆ½¸À®Ä ªÀÄvÀÄÛ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß
¸Àj¥Àr¸À®Ä CUÀvÀåªÁzÀ EvÀgÀ PÀæªÀÄUÀ¼À£ÀÄß vÉUÉzÀÄPÉÆ¼Àî®Ä AiÉÆÃf¸ÀÄwÛzÉ.
¥Àæ±ÉßUÀ¼ÀÄ:
1. MAzÀÄ GvÀÛªÀÄ ¤AiÀÄAvÀæt ªÀåªÀ¸ÉÜ¬ÄAzÀ PÀA¥À¤UÉ zÉÆgÉAiÀÄÄªÀ ¥ÀæAiÉÆÃd£ÀUÀ¼À£ÀÄß
UÀÄgÀÄw¹.
2. PÀA¥À¤ F ªÀåªº À ÁgÀz° À ,è AiÉÆÃd£ÉU¼À £
À ÄÀ ß ªÁ¸Àª
Û ª
À ÁV eÁjUÉÆ½¹gÀÄªÀÅzÀ£ÄÀ ß ªÀÄvÀÄÛ
UÀÄjUÀ¼À£ÀÄß ¸Á¢ü¹gÀÄªÀÅzÀ£ÀÄß RavÀ¥Àr¹PÉÆ¼Àî®Ä ºÉÃUÉ CzÀgÀ AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉAiÀÄ£ÀÄß
¤AiÀÄAvÀætPÉÌ ºÉÆA¢¸À§ºÀÄzÀÄ?
3. PÀA¥À¤AiÀÄÄ JzÀÄj¸ÀÄwÛgÀÄªÀ ¸ÀªÀÄ¸ÉåUÀ¼À£ÀÄß vÉÆqÉzÀÄºÁPÀ®Ä C£ÀÄ¸Àj¸À¨ÉÃPÁVgÀÄªÀ
¤AiÀÄAvÀæt ¥ÀæQæAiÉÄAiÀÄ ºÀAvÀUÀ¼À£ÀÄß ¤Ãr.
4. PÀA¥À¤AiÀÄÄ AiÀiÁªÀ ¤AiÀÄAvÀæt PÁAiÀÄðvÀAvÀæUÀ¼À£ÀÄß §¼À¸À§ºÀÄzÀÄ?
J¯Áè GvÀÛgÀUÀ¼À°è PÀA¥À¤ EgÀÄªÀ ªÀåªÀºÁgÀzÀ PÉëÃvÀæªÀ£ÀÄß UÀªÀÄ£ÀzÀ°èj¹PÉÆ½î.

88 II PU BS KM Vol 1 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

88 II PU BS KM Vol 1 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

88 II PU BS KM Vol 1 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ªÀåªÀºÁgÀ CzsÀåAiÀÄ£À

¢éwÃAiÀÄ ¦.AiÀÄÄ.¹. ¥ÀoåÀ ¥ÀÄ¸ÀPÛ À

NATIONAL COUNCIL OF EDUCATIONAL RESEARCH AND TRAINING

¥Àæw «zÁåyðAiÀÄÄ ªÀÄºÀvÀÛgÀªÁzÀ PÀ£À¸ÀÄ PÁt®Ä ºÁUÀÆ D PÀ£À¸ÀÄUÀ¼À£ÀÄß ¸ÁPÁgÀ

¤ªÀÄä «zÁå¨Ás å¸z

The Department of Pre-university Education, Bangalore with immense pleasure

The Deparatment gratefully acknowledges the contributions of all those experts

This Text Book Kannada translation committee appreciates and acknowledges,

These aims imply considerable change in school routines and mode of

Hari Vasudevan, Professor, Department of History, University of Calcultta, Kolkata.

D.P.S. Verma, Retired Professor, Department of Commerce, Delhi School of Economics,

G.L. Tayal, Reader, Ramjas College, University of Delhi, Delhi.

Anand Saxena, Reader, Deen Dayal Upadhyaya College, University of Delhi.

Davinder K. Vaid, Professor,Department of Education in Social Sciences and Humanities,

M.M. Goyal, Reader PG DAV College, University of Delhi.

R.B. Solanki, Principal, B.R. Ambedkar College, University of Delhi.

Ruchi Kakkar, Lecturer, Acharya Narendra Dev College,University of Delhi.

Sumati Verma, Reader, Sri Aurobindo College, University of Delhi.

Y.V. Reddy, Reader, Department of Commerce, Goa University, Goa.

Minoo Nandrajog, Reader, Department of Education in Social Sciences and Humanities,

The Council acknowledges the efforts of Computer language, Dinesh Kumar;

JUSTICE, social, economic and political;

CzsÁåAiÀÄ 1 ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ ¸ÀégÀÆ¥À ªÀÄvÀÄÛ ªÀÄºÀvÀé 1

CzsÁåAiÀÄ 2 ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄ vÀvÀéUÀ¼ÀÄ 41

CzsÁåAiÀÄ 3 ªÀåªÀºÁgÀ ¥Àj¸ÀgÀ 90

CzsÁåAiÀÄ 4 AiÉÆÃf¸ÀÄ«PÉ 118

CzsÁåAiÀÄ 5 ¸ÀAWÀn¸ÀÄ«PÉ 144

CzsÁåAiÀÄ 6 ¹§âA¢ ¤ªÀðºÀuÉ 189

CzsÁåAiÀÄ 7 ¤zÉÃð²¸ÀÄ«PÉ 231

CzsÁåAiÀÄ 8 ¤AiÀÄAwæ¸ÄÀ «PÉ 281

©°AiÀ Ä £ï CªÉ Ä jPÀ £ ï qÁ®gïUÀ ¼ À eÁUÀ w PÀ ¸ÀégÀÆ¥ÀªÀ£ÀÄß «ªÀj¸À§°èj.

G¢ÝªÄÉ AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÄÀ ªÀÅzÀg° À ¹vÀÄ. HCL EAzÀÄ

K¶AiÀÄ£ï ªÀÄvÀÄÛ ¥É¹¦üPï PÀgÁªÀ½UÀ¼°

¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ CzsÀåPÀëgÀÄ ºÁUÀÆ ªÀÄÄRå PÁAiÀÄð ¤ªÀðºÀuÁ¢üPÁjAiÀiÁzÀÀ ²ªÀ £ÁqÀgï, ¸ÀªÀÄÆºÀzÀ F

HCL£À°è, ¸ÀAvÀÈ¥ÀÛ GzÉÆåÃVAiÀÄÄ ¸ÀAvÀÈ¥ÀÛ UÁæºÀPÀ£À£ÀÄß ¸ÀÈ¶Ö¸ÀÄvÁÛ£É, ¥ÀæwAiÀiÁV UÁæºÀPÀ£ÀÄ ¯Á¨sÀUÀ¼À£ÀÄß

HCL ¸ÀzÈÀ qsª

¸ÀÄºÁ¹¤, EªÀgÀÄ ¥sÁå¨ïªÀiÁmïð£À ±ÁSÁ ªÀåªÀ¸ÁÜ¥ÀPÀgÁVzÁÝgÉ. F ¸ÀAWÀl£ÉAiÀÄÄ ¨sÁgÀwÃAiÀÄ PÉÊªÀÄUÀÎ

zÉÃ±ÀzÁzÀåAvÀ ºÀ®ªÁgÀÄ ±ÁSÉU¼

¤ªÀðºÀuÉ JA§ÄzÀÄ d£À¦Aæ iÀÄªÁzÀ MAzÀÄ ¥Àzª

F ªÁåSÁå£ÀzÀ°è ‘¥ÀæQæAiÉÄ’AiÉÄAzÀgÉ, MAzÀÄ PÉ®¸ÀªÀ£ÀÄß ªÀiÁr¹PÉÆ¼Àî®Ä, ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¤ªÀð»¸ÀÄªÀ

¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ ªÁåSÁå£ÀU¼

- ºÉgÁ¯ïØ PÀÆAvïÔ ªÀÄvÀÄÛ ºÉÃAiÀiïß÷ì «ÃjZï

- gÁ§mïð J¯ï. mÉæªÉ°è ªÀÄvÀÄÛ JA. f¤ £ÀÆå¥ÉÆÃmïð

‘¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ, §zÀ¯ÁUÀÄwÛgÀÄªÀ ¥Àj¸ÀgÀzÀ°è ¹Ã«ÄvÀ ¸ÀA¥À£ÀÆä®UÀ¼À£ÀÄß zÀPÀëvÉ¬ÄAzÀ §¼À¹

¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀézÀ JzÀÄgÁV zÀPëÀ vÉ (Effectiveness versus Efficiency)

F JgÀ q À Ä ¥À z À U À ¼ À Ä ©ü £ À ß ªÁVªÉ A iÀ i ÁzÀ g À Æ , CªÀ Å ¥À g À ¸ À à g À ¸À A §A¢ü v À ª ÁVªÉ . ¤ªÀ ð ºÀ u É U É

DzÀÄzÀjAzÀ, zÀPÀëvÉ ªÀÄvÀÄÛ ¥ÀjuÁªÀÄPÁjvÀézÀ £ÀqÀÄªÉ ¸ÀªÀÄvÉÆÃ®£ÀªÀ£ÀÄß PÁ¥ÁrPÉÆ¼ÀÄîªÁUÀ, PÀ¤µÀ×

¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄ UÀÄt®PÀëtUÀ¼ÄÀ (Characteristics of Management)

GE ¬ÄAzÀ ¤ªÀðºÀuÁ ªÀÄAvÀæ (The Management Mantra from GE)

1981gÀ°è eÁPï ªÉ¯ïëgª

§ MAzÀÄ ‘zÀÆgÀzÈÀ ¶’Ö (Vision)AiÀÄ£ÀÄß ¸ÀÈ¶¹

(i) ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ UÀÄj ¥Àz

(iii) ¤ªÀðºÀuAÉ iÀÄÄ §ºÀÄ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼£

À À ¤ªÀðºÀuÉ (Management of people): ªÀiÁ£ÀªÀ ¸ÀA¥À£Æ

¥ÀæwAiÉÆ§âgÀÆ MmÁÖV MAzÀÄ vÀAqÀzÀAvÉ ºÉaÑ£ÀzÀ£ÀÄß ¸Á¢ü¸À§ºÀÄzÀÄ.

¤ªÀðºÀuÉ - §ºÀÄ DAiÀiÁªÀÄUÀ¼À MAzÀÄ ZÀlÄªÀnPÉ

¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¸Á¢ü¸À§AiÀÄ¸ÀÄªÀ PÉ®ªÀÅ GzÉÝÃ±ÀUÀ¼ÀÄ AiÀiÁªÀÅzÁzÀgÉÆAzÀÄ ZÀlÄªÀnPÉAiÀÄ C¥ÉÃQëvÀ

C¹ÛvéÀ (survival): AiÀiÁªÀÅzÉÃ ªÀåªÀºÁgÀzÀ ªÀÄÆ® GzÉÝÃ±ÀªÀÅ C¹ÛvÀézÀ°ègÀÄªÀÅzÁVzÉ. ¤ªÀðºÀuÉAiÀÄÄ ¸ÀA¸ÉÜAiÀÄ