PERITIORVM CIRCVLVS: ORDO RERVM SESSIONIS TERTIAE

DIES: a. d. XVIII Kal. Ianuarias

LOCVS: Aedificium philologiae uniuersitatis studiorum Compostellanae
MODERATRIX: Bethleem MODERATOR MAXIMUS: Laurentius
(Vicarius)

INDEX RERVM

PRIMA PARS: Roma Aeterna: Cap. XLV (XC minuta)

1) ARGUMENTUM CAPITULI: Moderatrix celeriter de argumento
capituli summam facit. (V minuta)

2) VERBA NOVA, IUNCTURAE ET GRAMMATICA. Moderatrix

celeriter de iuncturis et locutionibus loquitur, quae sibi maximi
momenti uideantur (ANEXVM I-II) et consodales de iuncturis et
locutionibus quae iis alicuius momenti sint, sciscitatur. (XXV minuta)

3) PENSVM C. Consodales Pensum C ex pag. 174-175 accurate parare

debent, nam, sortibus ductis, ordine ad interrogata respondemus. Hoc
memoriter faciendum est, ut locutiones et iuncturas capituli
usurpemus. Moderatrix nonnulla vos periclitabitur quoque de Lucretia
violata eiusque morte. (XX minuta)

4) CERTAMEN: DE SUPPLICIIS. Hoc capitulo disputato et perscrutato,

nunc ad alia nova iactanda, etsi gravia et tristissima, transimus:
summa supplicia Romae. In primis de suppliciis paucis disputamus,
notiunculas una scrutantes (ANEXVM III). Quibus perlectis, quisque
sodalis debet mente fingere se Romanum esse, atque eligere sibi
supplicium aptius, velut si Romae vixisset et poenas dedisset. Etiam
eligere pessimum nobis oportet. Cavete ne in antecessum utrumque
supplicium sodalibus aperiatis, nam omnes id e verbis iactatis conicere
debemus. Ergo parvulam orationem ununquemque habere opportet
 qua paucis causam supliciorum eligendorum profiteatur. Ceteri in
cartulis sodalium supliccia divinanda scribimus. Lauream accipiet qui
plura suplicia recte praedicat. Nolite curare, praemium supplicium
dilectum non erit. (XX minuta).

5) IMAGINES DESCRIBENDAS.
Moderatrix consodalibus imagines describendas proponit ut huius capituli
argumentum iterum tractemus necnon verba iuncturasque verborum
eddiscendas exercamus (ANEXUM IV). (XX minuta)

Propositum
Proposita horum exercitiorum est:
I. Argumento et linguae capituli XLV Romae Aeternae operam
dare.
II. Numero quam maximo uerborum capituli uti.
III. De suppliciis per ludum disputare atque nonnulla de hoc
tristissimo argumento discere.

SECUNDA PARS: EPISTULA SENECAE. Scriptum ad legendum, quod

moderator maximus Laurentius proponit (XXX minuta)
Vobis propono de hac epistula quaelibet dicere, quam secundam in libro I
Seneca disposuit (videte ANEXVM V).
Seneca Lucilium admonet ut “Probātōs <libros> itaque semper legat, et sī
quandō ad aliōs dēvertī libuerit, ad priōrēs redeat”. Ergo, sententia mea,
Senecae displicet multa et uaria legere, nam “distringit multitudo librorum”.
Sed iam in fine eadem epistula, dicit: “Hoc se quoque facere; ex plūribus quae
lēgerit aliquid apprehendere”. Itaque de hoc uos interrogo.
i. Possumus dicere quodam modo Seneca eodem tempore
eademque epistula contraria dicit deffenditque?
ii. Vos sententiam rogo; quid de consilio Senecae putatis?
Estne uitium multos auctores et uarios legere an uirtus?
Si otium uobis est, quaeso, pauca uerba componite pro aut
contra, ut memoriter breuique uerba faciatis.
iii. Seneca iam ad finem epistulae dicit ‘nōn <eum> quī parum
habeat, sed quī plūs cupiat, pauperem esse’. Estisne uos
diuites an pauperes, sententia Senecae?
 Propositum

I. Legere et perlegere epistulam Senecae, quam in anexo II

uobis exstat.
II. Breue scriptum scribere, ut omnia interrogata
respondeatis. In consilio nobis esse debet quam plura
uerba ex epistula ipsius Senecae aut ex capitulo XLV
Romae Aeternae deprompta usurpare, ad latinitatem
nostram augendam.
III. Memoriae mandare ut in conuenticulo quisque sententiam
suam dicat et inter nos de hoc argumento sermocinemur.
 ANEXVM I. VERBA ET IUNCTURAE
Tarquinius Superbus 1-25
dictitare < dico
populi iussu / populi iniussu
rebus alicuius favere (+ DAT)
aliquem fovere (+ AC)
metum inicere
iudicia exercere
suspectus a um < suspicor
contemptus < (contemno = descipio)
solvere (morem, pacem, foedera)
sibi conciliare aliquem (cum DAT.
PERSONAE, cui quis conciliatur)
hospitia iungere cum aliquibus
dare filam numptum
ad ius
in exilium agere aliquem
primor oris -primus a um
- prima pars alicuius rei
agere de aliqua re cum aliquo
eludere
Turnus Herdonius. 26-90
indicere = imperare = praecipere
invehi in aliquem (+acc)
apparet
dicere identidem
“dictitans Romulum quoque insepultum periisse”
Suntne alia verba “frequentativa” quae vobis
placeant?
“foedera… cum quibus voluit, iniussu populi ac
senatus, fecit rupitque”
“interficit quos rebus Servii favisse credebat”
Quod discrimen est inter “favere et fovere”?
terrere, terrorem inferre
causas agitare
qui male fecisse putatur “eum suspectum fecit et
ingenium ferox et oratio”
vilis, parvi momenti, despiciendum
“ut senatus comptemptior esset”
Estne discrimen inter “contemnere” et “despicere”?
rumpere
amicitiam alicuius quaerere, amicum facere
benevolum
“Latinorum sibi maxime gentem conciliabat”
hospitum dare
dare in matrimonium
ex iure, iustum, iuste
“nihil habebat ad ius regni praeter vim”
mittere aliquem in exilium, exules facere
primores = viri illustri, principes
 primore aspectu
 primores dentes
 in primore libro
 aliquid tangere duobus digitis primoribus
colloqui, disputare
“an quicquam superbius esse quam eludere sic omne
nomem Latinum”
Num iden est eludere et decipere?
“iis indicit ut die certa… conveniant”
verbis oppugnare, maledicere
“in Tarquinium absentem erat invectus”
planum est: “Cui non apparere eum affectare imperium
in Latinos?”
 ante lucem antequam sol occideretur
prima luce primis tenebris
g nocte sera

QUIS ALIAS IUNCTURAS

NOVIT?
frequentes = multi “conveniunt frequentes prima luce”
iactare = dictitare, dicere, tractare “multa variis sermonibus iactata erant”
“alia similia hic homo insolens iactabat”
exulatum ire (sup.) ire ad exilium, agi ad exilium
se purgare quod…. se excusare
“primum se purgavit quod id temporis venisset”
id temporis eo tempore, ea tempestate
minas iactare minari
aegre aliquid ferre male pati, non tolerare
machinari dolum parare, clam excogitare, insidias parare
“confestim necem Turni machinatur”
insons, -ontis innoxius, innocens, qui non delinquit
“allato falso crimine virum insontem opressit”
extemplo confestim, continuo, statim
crates “instrumentum ex subtilibus lignis, vel viminibus,
aliave materia, directis transversisque modico
intervallo contextis, ad varios usus…”. “…Fuit
etiam genus supplicii… quod Carthaginiensibus
praecipue usitatum fuisse dicitur…”(Forcellini)
manifestus a aum: non dubius, planus, perspicuus, dilucidus, apertus
“quod Turnum pro manifesto scelere meritā poenā
affecissent”
vis multitudo, abundantia, copia
“ut …vim magnam gladiorum inferre clam sineret”
saluti alicui esse aliquem servare, salutem alicui ferre
“moram suam..ait saluti sibi atque illiis fuisse”
Gabii dolo capti 90-167
aequare aequus esse “ea arte aequabat superiores reges”
lentius spe lentius quam speraverat
nequiquam frustra, sine eventu Suntne alia synonima?
ex composito secundum consilium sive dolum, paratum in
antecessum
“(Sextus) transfugit e ex composito Gabios”
intentus a um + DAT intentus rei = intentus in rem, occupatus aliquid
faciendo
“cum, velut posito bello fundamentis templi iacendis…
intentum se esse simularet”
ad ultimum postremo, tandem
assentire (+ DAT) consentire ut “tibi assentior”
sciscitari interrogare. Suntne alia synonima?
dubiae fidei esse haud fidus, suspectus esse
inambulare huc et illuc ambulare
Praefixum in- quot vires habet?
exempla: inambulare, indicere, invehi, insons
rebellare bellum renovare
caritate esse carus esse
“(Sextus) tanta caritate esse ut non pater Tarquinius
potentior Romae quam filius Gabiis esset”
pericula obire pericula inire, adire…
-papaver, -eris -flos rubro colore
-decuttere, decussisse, decussum -percutiendo deicere
“Ibi inambulans tacitus summa
papaverum capita dicitur baculo
decussisse”
interfector ↔interemptus percussor ↔ interfectus
patere aliquid alicui licere “patuit quibusdam fuga”
indignari indignum putare
+ acc (cum inf). “plebs indignabatur se templa deorum aedificare
manibus suis”
in crimen vocare accusare
Responsum Oraculi 169-195
portentum prodigium quo fatum portenditur
inclutus a um notus, illustris, clarus, egregius
parum processit fieri non potuit
verius potius re vera
“Brutus ab Tarquiniis Delphos ductus est, ludibrium
verius quam comes”
osculum ferre osculum dare
expers expertis sine parte in rebus, sine re
“ut Sextus expers imperii esset…rem suma ope taceri
iubent”
Uxor castissima. 196-228
praepotens prae aliis potens
“Ardea, gens praepotens divitiis”
ditare, ditari (dives fieri) divitem facere
 “Rex Romanus cum ipse ditari volebat…”
incidit mentio de aliqua re facta est casu mentio de..
“incidit de uxoribus mentio”
incalesco incaluisse calidus fieri, ex. “incaluerant vino”
penes praepositio cum acc. = apud
“muliebris certaminis laus penes Lucretiam fuit”
radix iuven- iuvencus a = iuvenis (sust)
iuvenalis e = iuvenilis e (adiec.)
iuventa, ae = iuventas, utis = iuventus, utis (sust.)
opus + ABLATIVO+ esse necesse esse
“Collatinus negat verbis opus esse”
“ita facto maturatoque opus esse (dicit)”(251): id facere
et properare opus est
Lucretia violata 229-273
paucis interiectis diebus post paucos dies
sopitus a um dormiens
amore ardens captus amore
vocem emittere aliquid dicere, loqui
“Moriere si emiseris vocem”
violare feminam per vim struprare, expugnare dedecus muliebre,
corrumpere, comprimere
priore nocte nocte proxima inferiore
pestiferus a um qui mortem/pestem fert
noxa ae culpa
“avertunt noxam ab coacta (Lucretia) in auctorem
delicti”
dare fidem + INF polliceri, promittere aliquid coram aliis
“dant omnes ordine fidem”
dare dexteras “Sed date dexteras fidemque haud impune adultero
fore!”

pavidus a um < pavor, pavere per-territus

arma de-figere (cultrum)
pavor, metus, timor, terror, horror
pavere, metuere, timere, terrere, horrere, vereri
Num omnino synonima sunt?
“cultrum quam sub veste abditum
habebat, eum in corde defigit”
Quam vim habet de-?
prolapsus a um < prolabor prorsus cadens
REGES EXACTI 273-343
conclamare < cum + clamare clamare simul
com-primere, con-vocare, co-agere, con-sentire etc
Num quot verba similia evocare e mente potestis?
inde ex eo tempore
ut fit ut fieri solet
castigator + gen. qui castigat, qui reprehendit
“Brutus castigator lacrimarum atque inertium
querellarum auctorque arma capiendi…”
iners inertis segnis, tardus, piger, ignavus ↔
promptus, industrius, impiger, diligens
motus→ agitatio, tumultus
motus animi→ affectus, turbatio, commotio, conturbatio
quacumque ubicumque
praeco praeconis nuntius
orbitas atis < orbus privatio liberorum aut parentum
“oratio habita…de orbitate Tricipitini”
opifex opificis operarius
abrogare iussu populi adimere, legem tollere per populi
rogationem
´”(Brutus)incensam multitudinem perpulit ut imperium
regis abrogaret”
ultor + gen. (parentum) qui parentes ulciscitur
exsecrari (tr. et intr) <sacer optare poenas deorum alicui, male alicui precari,
detestari, abominari, diris devovere
“Tullia domo profugit, exsecrantibus quacumque
incedebat invocantibusque parentum Furias viris
mulierisque”
ob-secrare, con-secrare, ex secrari… quid sivi
volunt? suntne alia verba composita a “sacer”?

simultas atis inimicitia

infandus “de stupro infando Lucretiae et miserabili caede”
infandus, nefandus, infamis… quomodo diferunt?
De veriloquio et viribus aliquid dicre potestis?
 ANEXVM II. RES GRAMMATICAE
GERUNDIO CUM ACC. (obiectum)
GEN. / ABL. CUM GERUNDIVO
DAT. CUM GERUNDIVO
intentus cum dativo
CUM GERUNDIVO:
 ad + acc. + gerundivo
 de + abl. + gerundivo
 in + abl. / acc. + gerundivo
ABL. ABS.
 cum part. praesente
 cum nominibus substantivis
 cum adiectivis
DATIVUS FINALIS
PASSIVA IMPERSONALIS (CUM
VERBIS INTRANSITIVIS)
FUTURUM ESSE/ FORE UT
+ CONIUNCTIVO = -UM IRI
ADIECTIVA CUM GENETIVO
GENETIVUS QUALITATIS
SUPINUM cum VERBIS QUAE
MOTUM INDICANT:
ire, venire, mittere
OPUS ESSE cum ablativo participi
perfecti
morem…senatum consulendi (l. 16)
auctorque arma capiendi (l. 293)
expectandoque responsum fessus (l. 144)
vendenda praeda (94-95)
libido Lucretiae stuprandae (226)
fundamentis templi iacendis…intentus (100)
intentus perficiendo templo (160)
ad foros faciendos (166)
de renovando foedere (79)
in fossas cloacasque exhauriendas demersae (311-312)
illo adiuvante (118)
auctoribus patribus (8), duce Bruto (298)
inscia multitudine (130), illis luctu occupatis (275)
saluti sibi atque illis fuisse
ventum est
redditum est inde Romam
in forum curritur
Regnatum est Romae… annos CCXIV (l. 340)
brevi futurum ut a portis Gabinis sub moenia Romana
bellum transferatur
= fore ut bellum transferatur
= translatum iri
ignarus, inscius, peritus, prudens, expers, prudens
ignarus responsi
expers imperii
dubiae fidei (140)
opera…laboris aliquanto maioris (165)
oratio nequaquam eius pectoris ingeniique (306)
matrona animi virilis (408)
mittit sciscitatum (133)
exsulatum ierunt (334)
filiam nuptum dat (24)
ut cum singulis fidelibus amicis veniant; ita facto
maturatoque opus esse (251)
ANEXUM III. DE SUPPLICIIS (summum supplicium / poena capitalis /
supplicium capitis). GENERA ET PROPOSITA.
PROPOSITA SIVE CAUSAE: CUR HOMINES ROMAE DAMNATI
CAPITIS ERANT.
a) Corroborare rei publicae auctoritatem.
b) Servare societatem hominum a deis peccatorum causa irascentibus, eosque
placare.
c) Publice et in ius ulcisci iniurias ne quisque suo Marte eas vindicare vellet.
d) Terrorem hominibus inicere ne facinora committerent.

NONNULAE IUNCTURAE:
dare supplicium alicui
supplicium sumere de aliquo
supplicium iubere
supplicium alicui imponere
poenā aliquem afficere SUPPLICIUM DARE
vitae necisque potestatem habere
damnare aliquem sceleris
damnare aliquem ultimo supplicio

damnari aliquo crimine

poenas dare (supplicium ei imponitur),
poenas pendere
poenas suscipere
SUPPLICIUM PATI
damnatus crimine / poena
capitis damnatus / capite damnatus
damnatus + criminis (maiestatis, furti, peculatus)

carnifex, tortor, supplicii exactor

puerduellio onis (crimem)
perduellis is (reus damnatus
crimem laesae maiestatis
GENERA SUPPLICIORUM
1) SPECTACULA (supplicium ad libertos, servos et captivos aptum, quod
exordium habet a Pompeio):
1.1. DAMNATIO AD BESTIAS. In harena, homines armati vel
inermes a bestiis esurientibus dilacerabantur, etiam feminae.
1.2. DAMNATIO AD LUDUM: In ludis publicis, venationibus, ludis
gladiatoriis.

2) SUPPLICIA IN QUIBUS DAMNATI SUSPENDUNTUR:

2.1. CRUCIS SUPPLICIUM, CRUCIFIXIO, CRUX. (latronibus, libertis
et servis, supplicium dolorosissimum “in servilem modum”).
Generaliter, crux est instrumentum e duplici ligno coagmentatum,
recto et transverso, cui damnati clavis, aut funibus affingebantur.
“Crux simplex” unum simplexque lignum habet. Erant multa genera:
“Video istic cruces non unius quidem generis sed aliter ab aliis fabricatas:
capite quidam conversos in terram suspendere, alii per obscena stipitem
egerunt, alii brachia patibulo explicuerunt”. Sen., Consolatio ad Marciam
6, 20,3:
CRUX COMPACTA CRUX SIMPLEX
e duplici ligno stipes ex uno ligno
- ad affixionem
- in infixionem
(stipes agitur per obscena)

CRUX DECUSSATA CRUX COMMISSA CRUX INMISSA  publico suspendio

perire,
 in crucem tolli
 in furcam damnare

2.2. DAMNATIO AD FURCAM: damnati furca sive patibulo

ligabantur suspendebanturque ita ut per asphyxiam inanimati
quandoque celeriter, quandoque lente morirentur (item dicitur “in
furcam tolli, furca figi”). Minor poena quam crucis. (Alia etiam peior
furca qua servi, cervi inserto et manibus adligatis flagris caedebantur.)
 ΠY furca / patibulum,

3) COMBUSTIO SIVE VIVICREMATIO: rei primum verberantur, postea

adhuc vivi sive supra flammas ad stipem adligati sive tunica ardente vestiti
exurebantur. Saepe has poenas dabant homines qui aliquid incedio vastarent,
etiam transfugae et stupratores hoc modo puniebantur. Hoc supplicium
intollerabilem dolorem afficiebat.

4) DECOLLATIO sive SECURI PERCUSSIO.(civibus) est amputatio capitis.

Lictores securi instructi cives damnatos capitis decollabant, quod in honore
erat apud Romanos. Non autem si gladio aetate imperatorum decollabantur a
carnificibus, quod dedecus erat. In primis reus, manibus vinctis, ad stipem
alligabatur atque verberabatur. Postea in terra iacens detruncabatur.

5) IUGULATIO. Supplicium levius considerabatur, itaque hoc modo

puniebantur homines illustres nobilesque, id est, honestiores.

6) FLAGELLATIO sive SUPPLICIUM MORE MAIORUM, MORE VETERI,

ANTIQUI MORIS: verberatio usque ad mortem.
6.1. AD FURCAM: Saepe damnati nudi inter cornua patibuli cervices
interserebantur, eorumque manus cornibus sive ramis alligabantur:
exinde sic gestantes furcam, sive patibulum, a tergo sequente carnifice, vel
conservis caedebantur virgis.
6.2. ARBOR INFELIX: perduelliones arbore infelici funibus vinciebantur
et virgis verberabantur saepe usque ad mortem, capite opperto.

7) PRAECIPITATIO
7.1. AD MARE/AQUAM : Supplicium quo damnati in aquam
praecipitabantur et merguntur, ut Turnus Herdonius noster, deiectus
in aquam, crate super iniecta, quod novum genus supplicii putatur a
Livio. Alia exempla:
Oneratos gravi pondere cervicibus praecipitavit in flumen (Suet. Aug. 67, 3).
Congregari omnes iussit et exportatos naviculis in mare mergi (Lact. Mort. Pers.
23).
Idem denos catenatos in profluentem mergi iubebat vel in mare (Hist. Aug. Avid. 4,
4).
7.2. POENA CULLEI (parricidiis, occisoribus matris patrisve). Damnati
virgis verberabantur et deinde inclusi in culleis, id est, in saccis e corio
factis, una cum cane, gallo, simio et vipera in mare praecipitabantur.
 7.3. AD TERRAM (praesertim perduellionibus) supplicium quo
damnati ad terram praecipitabantur, notissimum fuit supplicium quo
damnati a rupe Tarpeia deiciebantur. “Sunt, qui per duumviros, qui de
perduellione anquirerent, creatos auctores sint damnatum. Tribuni de saxo
Tarpeio deiecerunt” (Liv. 6, 20, 12). Ab re publica exeunte, tantum cives
liberi a saxo Tarpeio praecipitabantur.
7.4. CRATES: genus supplicii quo rei crati suppositi sive in fossam
deiecti et lapidibus terrave super iniectis obruti periebant. Apud
Dionysium Halicarnaseum invenitur Turnum nostrum non in aquam
deiectum periise, ut Livius tradidit, sed protrusum in fossam atque
obrutum, terra supra eum iacta: Μετὰ τοῦτο τὸν μὲν Τύρνον οὐκέτι
λόγου τυχεῖν ἐάσαντες εἰς βάραθρόν τι καταβάλλουσι καὶ
ἐπικατασκάψαντες ἔτι ζῶντος τὴν γῆν διαφθείρουσι παραχρῆμα (4, 48)

9) SUPPLICIA PRIVATA LEVIORA AD FEMINAS AUT HONESTIORES

DATA: prasertim in carcere, “poenae triumvirales” appellatae, praesentibus
tribus viris capitalibus qui carcerem custodiebant. (crimina laessae maiestatis)
9.1. STRANGULATIO sive SUFFOCATIO. Carnifex in carcere
honestiores laqueo strangulabat.
9.2 SUPPLICIUM PER INANITATEM: in carcere cibo privati
esurientes fame conficiebantur.
9.3 SUPPLICIUM PER VENENUM: rei coacti venenum sumebant aut
in vulnera imponebatur. Varia erant venena eorumque proposita. Veneficae
artes requirebantur.
9.4 MORS “VOLUNTARIA”. Reus coactus sibi mortem
consciscit.
9.5 POENAE VESTALIUM: vestales obrutae vivae in sepulcro peribant
in agro "scelerato" dicto atque ad portam Collinam coniciebantur.

FONTES:

 La crueldad en el mundo clásico, César chaparro Gómez.

 La pena de muerte en la Roma antigua. Javier Garrido Moreno.
Kalakorikos 5. 2000. págs. 47-61.
 Summa supplicia. Escenarios, formas y acciones de la muerte en los martirios
cristianos (I - IV d.C.). María Amparo Mateo Donet. Tesis doctoral.
Univ. de Valencia. 2014.
 La aplicación de la pena de muerte durante el alto amperio romano, Fernando
Álvarez Ramos. ULE revistas, Estudios humanísticos. Geografía,
Historia Y Arte, (12), 1990, págs. 59–83.
 ANEXUM IV. IMAGINES
ANEXUM 1. IMAGINES DESCRIBENDAE
1
2
3
4
ANEXUM V. EPISTULA SENECAE

Si exercitia, ad hanc epistula spectantia, facere cupitis, ut memoriae

iuncturas et locutiones mandetis, ad hanc pagellam accedite.
(exercitium a Laurentio confectum)

[1] Ex iīs quae mihi scrībis et ex iīs quae audiō bonam

spem dē tē concipiō: nōn discurris nec locōrum
mūtātiōnibus inquiētāris. Aegrī animī ista iactātiō est:
prīmum argūmentum compositae mentis exīstimō posse
cōnsistere et secum morārī. [2] Illud autem vidē, nē ista
lēctiō auctōrum multōrum et omnis generis volūminum
habeat aliquid vagum et īnstabile. Certīs ingeniīs immorārī
et innūtrīrī oportet, sī velīs aliquid trahere quod in animō
fidēliter sedeat. Nusquam est quī ubīquē est. Vītam in
peregrīnātiōne exigentibus hoc ēvenit, ut multa hospitia
habeant, nūllās amīcitiās; idem accidat necesse est iīs quī
nūllīus sē ingeniō familiāriter applicant sed omnia cursim
et properantēs trānsmittunt. [3] Nōn prōdest cibus nec
corporī accēdit quī statim sūmptus ēmittitur; nihil aequē
sānitātem impedit quam remediōrum crēbra mūtātiō; nōn
venit vulnus ad cicātrīcem in quō medicāmenta temptantur;

5
nōn convalēscit planta quae saepe trānsfertur; nihil tam
ūtile est ut in trānsitū prōsit. Distringit librōrum
multitūdō; itaque cum legere nōn possīs quantum
habueris, satis est habēre quantum legās. [4] 'Sed
modo' inquis 'hunc librum ēvolvere volō, modo illum.'
Fastīdientis stomachī est multa dēgustāre; quae ubi
varia sunt et dīversa, inquinant nōn alunt. Probātōs
itaque semper lege, et sī quandō ad aliōs dēvertī
libuerit, ad priōrēs redī. Aliquid cotīdiē adversus
paupertātem, aliquid adversus mortem auxilī comparā, nec
minus adversus cēterās pestēs; et cum multa percurreris,
ūnum excerpe quod illō diē concoquās. [5] Hoc ipse quoque
faciō; ex plūribus quae lēgī aliquid apprehendō. Hodiernum
hoc est quod apud Epicūrum nānctus sum - soleō enim et
in aliēna castra trānsīre, nōn tamquam trānsfuga, sed
tamquam explōrātor -: 'honesta' inquit 'rēs est laeta
paupertās'. [6] Illa vērō nōn est paupertās, sī laeta est; nōn
quī parum habet, sed quī plūs cupit, pauper est. Quid

6
enim rēfert quantum illī in arcā, quantum in horreīs iaceat,
quantum pāscat aut fēneret, sī aliēnō imminet, sī nōn
acquīsīta sed acquīrenda computat? Quis sit dīvitiārum
modus quaeris? Prīmus habēre quod necesse est,
proximus quod sat est. Valē.