ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΦΥΛΑΞΗΣ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΚΑΙ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ

o ΕΞΑΜΗΝΟ Β΄

o ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ

o ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ - ΜΑΘΗΜΑ 4ο
ΦΥΛΑΞΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ

Αρχικά, για να είναι αποτελεσματική η φύλαξη ενός χώρου, είναι

απαραίτητη η γνώση κάποιων βασικών εννοιών. Οι έννοιες αυτές
σχετίζονται φυσικά με την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και
έχουν θεσπιστεί βάσει νόμων και διεθνών συμβάσεων.

Ξεκινώντας με τους αρχαιολογικούς χώρους, απαραίτητη είναι η γνώση

κάποιων βασικών διατάξεων του Αρχαιολογικού Νόμου(Ν 3028/02),
που αναπτύσσονται στα άρθρα του. Αυτές λοιπόν έχουν να κάνουν:

Με την έννοια ‘αρχαιολογικός χώρος’, την ‘κήρυξη’ και την ‘οριοθέτηση’

αυτού, το διαχωρισμό των ειδών των αρχαιολογικών χώρων και ποιες
είναι και πως ορίζονται οι ‘Ζώνες Προστασίας’ Α και Β , όπως επίσης και
τα είδη των ανασκαφών που μπορεί να πραγματοποιηθούν(να
σημειωθεί επίσης, πως και η έννοια ‘ιστορικός τόπος’ διαχωρίζεται από
αυτήν του ‘αρχαιολογικού χώρου’ χρονολογικά).

Σε κάθε περίπτωση βέβαια προβλέπεται η φύλαξη και η ασφάλεια του

κάθε χώρου και προσωπικού που εργάζεται σε αυτόν.

Εξίσου σημαντική είναι και η γνώση των εννοιών που σχετίζονται με τα

μνημεία:

Ως μνημείο θεωρούμε κάθε πολιτιστικό αγαθό, που αποτελεί τεκμήριο-

απόδειξη του παρελθόντος. Είναι δηλαδή ένα δημιούργημα που μας
δίνει πληροφορίες για το πολιτισμό κάθε εποχής. Αναγκαία είναι η
προστασία του. Για να προστατευτεί όμως κάθε μνημείο, θα πρέπει πιο
πριν να έχει γίνει ο διαχωρισμός των κατηγοριών. Έτσι, ανάλογη είναι η
προστασία που αρμόζει στην κάθε κατηγορία. Οι κατηγορίες βέβαια
είναι πολλές, υπάρχει ωστόσο ένας γενικότερος διαχωρισμός γενικά
αποδεκτός. Ο διαχωρισμός τους είναι :
Τα ‘κινητά μνημεία’, τα οποία μπορούν να μετακινηθούν, αφού δεν
είναι αναπόσπαστο μέρος κάποιου τόπου και τα ‘ακίνητα μνημεία’.
Έπειτα γίνεται σε κάθε κατηγορία και ο διαχωρισμός ανάλογα με την
περίοδο στην οποία ανήκει το καθένα, σε αρχαία και νεότερα.
Περαιτέρω διευκρινίσεις υπάρχουν στο νόμο που αναφερθήκαμε και
πριν. Όπως επίσης και για τις ‘Ζώνες Προστασίας’ γύρω από τα μνημεία,
οι οποίες ορίζονται όπως και για τους αρχαιολογικούς χώρους, που
αναφέρονται παραπάνω.

Εκτός όμως της κατηγοριοποίησης των μνημείων, για την αρμόζουσα

προστασία τους χρειάζεται να γίνει και η καταγραφή τους. Αν
αναλογιστούμε μάλιστα την μακρά ιστορία της Ελλάδας και το πλήθος
των ευρημάτων, κάτι τέτοιο απαιτεί μεγάλη προσπάθεια αλλά είναι
απαραίτητο. Το μητρώο αυτό των μνημείων, υπάρχει στο ‘Εθνικό
Αρχείο Καταγραφής Μνημείων’, αφού για να προστατευθεί νομικά και
πρακτικά κάθε πολιτιστικό αγαθό, θα πρέπει πρώτα να καταγραφεί και
να τεκμηριωθεί.
ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ

Συχνά στους αρχαιολογικούς χώρους τοποθετούνται κάποιες

κατασκευές, όπως φυσικός φράχτης, στέγαστρα, περίφραξη. Σκοπός
τους είναι η προστασία αλλά και τη διευκόλυνση εργασιών που πιθανόν
να εκτελούνται.

ΣΤΕΓΑΣΤΡΑ

Τα στέγαστρα τοποθετούνται σε αρχαιολογικούς χώρους ή και σε

ανασκαφές που βρίσκονται σε εξέλιξη. Προστατεύουν από τη φθορά
που συνήθως προκαλείται από φυσικά φαινόμενα και κλιματολογικές
συνθήκες, όπως ο ήλιος, η όξινη βροχή κτλ. Το υλικό τους θα πρέπει να
είναι οικολογικό, να σέβεται τον περιβάλλοντα χώρο και ανθεκτικό.
Αναγκαίο όμως είναι ακόμη να ταιριάζει και με την αρχιτεκτονική των
μνημείων ενώ ταυτόχρονα είναι και λειτουργικό.

ΠΕΡΙΦΡΑΞΗ

Η περίφραξη τοποθετείται σε αρχαιολογικούς χώρους κατά τη διάρκεια

μιας ανασκαφής προσωρινά ή κατά τη διάρκεια έργων σε αυτούς. Και
φυσικά μπορεί να είναι και μόνιμη κατασκευή ώστε να οριοθετεί το
χώρο. Αυτό βοηθά στον προσδιορισμό του χώρου, αλλά και στον
περιορισμό πρόσβασης οχημάτων, ζώων κτλ. Έτσι ενισχύει τη φύλαξη
του χώρου και αποτρέπει παράνομες ενέργειες εντός του χώρου που
προστατεύεται. Την ίδια στιγμή, προσφέρει και την ανάλογη ανάδειξη
του χώρου, αφού όχι μόνο προσδιορίζεται αλλά γίνονται εμφανείς οι
είσοδοι-έξοδοι και διευκολύνεται η περιήγηση των επισκεπτών.