BAHRİYE ÇERİ
BİR CİHAN KAYNANASI: NAHİD SIRRI ÖRİK
rar getirip getirmediğini sormaktadır. Nahid Sırrı, l?ir eserin amacı
ve tezinin olmasının, mutlaka eserin değerini -azaltacağı ve hatta
yok edeceğinin genel bir kural olarak kabul ·edilmemesi gerektiğini
_düşünmektedir. Nahid Sım'ya göre bir sanatçı, herhangi bir amacı
çok samimi bir şekilde benimseyerek, bu amaç uğnmda yürekten
bir heyecanla eser verebilir, hatta davasına asla inanmaksızın bıyık
altından güle güle asla inanmadığı bir davayı savunarak da başka-
13:Tını istediği yola götürebilecek bir eser yaratabilir. Nasıl sahnesa­
natçısından oynad�ğı rolün ancak tekniğine hakim olması isteniyor­
sa, örneğin kocasını öldüren kadın rolünde aktrisin gayet soğuk­
kanlı olması talep ediliyorsa, büyük fazilet telkinleri yapmak üzere
eline kalem alan şair ve romancının da - genel bir kural olarak de:...
ğil- iktidarı varsa başarılı bir eser vermesine imkan vardır. Çünkü
Nahid Sım'ya göre edebiyat fazilet ve samimiyet değil, kudret me­
selesidir. Eğer hem vasatın altında olunur hem de siyası, sosyal ve­
ya ahlakı gayeler uğrunda ısmarlama eserler çıkarılırsa ürünün kö­
tü olması zorunludur.
Roman ve Hikftye
Nahid Sırrı Örik, Roman ve Hikaye Hakkında Bir Kalem Dene­
mesi adlı kitabının ilk yazısı "Roman, Büy�k Hikaye ve Hikaye Hak­
kında Mülahazalar"da, Türk edebiyatına roman, büyük hikaye ve hi­
kayenin Namık Kemal, Recaizade Ekrem ve Sezai Beyler'le girdiği­
ni, ancak bu türlerin mahiyetleri, birini ötekinden ayıran özellikleri
tarif için tek bir yazı dahi yazılmadığından şikayetle başlamaktadır.
Yazara göre Türk edebiyatının yeteri kadar zengin ve feyizli olmayı­
şı, kendini sadece edebiyat eserlerinin tenkit ve tahliline vakfedecek
kalem sahiplerinin yetişmesine de engel olmakta bu da roman ve hi­
kaye yazarlarının okuyucu kitlesi ·ile aralarında hiç kimseyi görme­
dikleri için, şekil ve kuralların mevcudiyetlerini kale almaksızın eser­
lerini meyda.ı;ıa getirmelerine neden olmaktadır. Konusunun önemi,
konuyu kavrayış bakımından sadece bir büyük hikayeden ibaretken
adına roman denilen, roman gibi başlatıldığı halde yarı ·yolda büyük
hikaye şekline giren, ancak küçük hikaye olabilecekken, şişirile şişi-
52
rile büyük hikaye kalıbına sokulan ya da şairane bir düşünüş ve he­
yecanlanıştan bir hikaye çıkarmak gayretiyle yazılmış, şeyler bu ne­
denle her gün okunmaktadır. Nahid Sım, bu şikayetlerinden sonra
r_oman, büyük hikaye ve hikaye türünün ÖZjelliklerini belirlemeye ça­
lışmaktadır. 58 Belirlediği bütün özelliklere hem Batı edebiyatından
hem de Türk edebiyatından örnekler getirıp;ekteqir.
Nahid Sırrı'ya göre romanın asgari sınırl� belirlemek müm­
kündür· ve çok dar bir yere sıkıştmlamaz. Çünkü insanlık tari�inin
büyük olaylan, gibi ·çok önemli ve geniş devirleri ele alabilen roman,
�eçtiği konuyu bütün· önem ve azametiyle okuyucuya anlatabilmek
için, yazar pek çok şeyi söylemek ve göstermek mecburiyetindedir ki
bu da bir uzunluk gerektirir. Yazar bütün bir dünya yaratabilecek
kuvvetli bir hayal gücü, sanat ve vukuf sahibi değilse, konunun öne­
mi ve kıymeti ne olursa olsun kitabının değeri ve etkisi azdır.59
Nahid Sırrı Örik, romanın bir tarih devresini en geniş sınırlarla
kavrayabileceği, hatta felsefenin, tıbbın henüz hallletmeye çalıştığı
çok derin konuları, üzerinde sadece düşündüğü çok belirsiz bahisleri
konu alabileceği görüşündedir. Yazara göre, felsefenin aydınlatmaya
çalıştığı, tarihin tesbitine uğraştığı, fennin keştıne savaştığı, tıbbın
halli için yorulduğu her şeyden romancının uzun uzun bahsetmeye
hakkı vardır. Bütün bu yetkilere sahip olan romancı, diğer taraftan da
meşgul olduğu meselelerden hiç birini halletmekle mükellef de de­
ğildir./İ'arihi romanlardaki şahısların tarihin hakikatlerine kati şekil­
de uyma mecburiyetleri yokturfÇözümlemeye çalıştığı felsefe ve tıp
meselelerinde bakışı hatalı, hatta biraz ilkel olabilir ve ileri sürdüğü
görüşler tenkit edilerek yıkılabilir, bunların önemi yoktur.60
Nahid Sı....rrı Örik, romancının dilinin garipliklerle, çetinliklerle,
hatta yanlışlarla dolu olmasının kendisi için affedilmez bir kusur
oluşturmadığı görüşünü savunmaktadır. Balzac, Paul Bourget, Ha­
lide Edip Adıvar'ın dil kusurlarına değinmekte ve örneğin· Halide
58 Roman ve Hikaye Hakkında Bir Kalem Denemesi, Varlık Neşriyat, İstanbul 1933, s.
5- 6
59 a. g. e., s. 6-7.
60 a. g. e., s. 9.
53
 BAHRİYE ÇERİ
Edip Adıvar'ın Mev' ut Hüküm romanındaki dilinin insanı bezdiren
güçlüklerine rağmen bu romancının Türk edebiyatının en kıymetli
isimlerinden olduğunu belirtmektedir.61
8
O'na göre romancının sahip olduğu bütün bu izin ve imtiyazla­
ra karşılık romanlarında mutlaka bulunması gereken şey hayat,
�abilm�kkJlY.YJ;�tLYe._ilgiJQglayabilme ö�dir.'Yazarın di­
ı:nağınd� çıkarıp sahifelere attığı şah.da hayat, bu şahısların
karşılıklı ilişkilerinden doğan olaylarda hayat bulunmalıdır. Roma­
nın konusu ne kadar geniş, ne derece dağınık ve uzun olursa olsun,
kitabı bıkmadan yorulmadan sade içindeki bazı fikirlerle tasvirlerin
hatırı için değil, fakat doğrudan doğruya şahısların hayatı ile ilgile­
nerek, bu şahısların ümitlerini. korkularını, saadetlerini, ıztırapları-
� nı duyup tadarak okuyabilmeliyiz.62 Bir roman okunurken duyulan
ilgi sadece eğlendirmek, merakı tahrik etmekten kaynaklanmışsa,
bu ancak bir eğlence ve macera romanıdır. Bu tür kitapların yazar­
larının kazandıJ,darı şöhret ve servetle yağ ve kösele tüccarlığı yap­
mış kişinin kazandığı şöhret ve servet arasında bir fark yoktur.63
Örik, roman yazarının her �eyden önce okuyucunun vakaya ilgisini
söndürmemekle yükümlü olduğu için, fazla şairane tasvirlere cesaret
edemeyip, kelime ve üslup oyunları yapamayarak ancak çala kalem ve
gelişi güzel yazarak bir macera romancısı derecesine düşmekten de her
an çekinmesi gerektiğini bir başka özellik olarak ifade etmektedir.64
.� Yazar, �omanın yaşattığı çevre tarihi, fakat kahramanı hayal
//�rünü ise, bu hayai ürünü kahramanın gerçek bir tarih devresinde-.
ki gerçek kahramanların kayıtlı haklarını gasbedeceğini; romancı­
nın, romanın kahraman veya kahramanları gerçek tarihi şahıslar ol­
duğu taktirde bile, tarihe uygun gelmeyen bir tarzda yaşatmak mec­
buriyetinde olduğunu belirtmektedir. Çünkü romanlarda olaylar ha­
yatta olduğundan daha hızlı ve neticeler sebeplere daha yakındır. 65
61
a. g. e., s. 10.
62 a. g. e., s. 10.
63 a. g. e., s. 1 1.
64 a. g. e., s. 12.
65 a. g. e., s. 13.
54
BİR CİHAN KAYNANASI: NAHİD SIRRI ÖRİK
•
Nahid Sırrı Örik, roman yazarının romanından sosyal bir naza--�
riye çıkarmaya çalıştığı taktirde olayları belirli bir görüşün hizme­
tine vermekten korkması gerektiği�, hiç bir sonuç çıkarmadan_ ki­
tabını bitirmek isteyince ise eserin bütünü boyunca koruyabildiği
ihtiras ve heyecanı son sayfalarda bizzat öldürmek tehlikesi ile kar­
şılaşacağını belirtmektedir.• Roman yazarının hikaye ettiği hayat
safhalarının bütün mühim simalarından hiç birini yan yolda unut­
ma yetkisi yoktur ve bunların akıbetlerini okuyucuy':1- bi!d�esi ge­
rekir. Ancak böyle yapınca da belirli bir devre ve vaka kahraman­
larının mukadderatı hayatta böyle sonuçlanmadığı ve her hareketin
sonucunun hayatta böyle hemen belli olmayacağı noktasında eleş­
tiri alabilecektir. 66 Tasavvur ve hikaye ettiği hayatta, gerçek haya­
tın en çetin anlaşmazlıkları ve belirsizliklerini hal için kullandığı,
adına tesadüf denilen büyük kuvvetten roman yazarının yararlan­
maya yetkisi yoktur.67 Sanatçı eserini bir tanrı gibi yaratır . Hatta
tanrı tarafından yaratılmış kahramanları bile anlatsa, sanatçı bunla­
rı dilediği şekle sokmakta serbesttir. •Yazar geçmişte yaşamış bir
kahramanı dilediği gibi anlatabilir, geçmişin önemli olaylarını iste­
diği gibi değiştirebilir! İşte bu sınırsız özgürlüğüne rağmen, kita­
bındaki kahramanlara bir kere bir şekil ve simayı uygun gördükten
sonra, artık büyük bir müşkülle karşı karşıyadır. Roman okuyucu­
suna gerçek bir vaka olduğu izlenimini vermek zorundadır. Cin ve
peri masallarında bile ·o cin ve perinin insanı bir vasfı ve aczi bu­
lunmalıdır ki okuyucu vakanın te:__�amıyla efsane ve masal olduğu­
nu bilse bile "-kir'nbilir, belki!" diyebilmelidir. Bunun için de ro­
mancının ne diyeceğini ve ne anlatacağını önceden belirlemesi, an­
latacağı şahsiyetleri muhayyilesinde tespit etmesi gerekir. Yani ya­
zarın önceden plan yapması şarttır. Roman yazarı, okuyucusuna
- ,ı.. ...
başt� anlattığı kahramanların kişiliklerini aşan, kişiliklerine uygun
olmayan ya da fiziki sınırlarını aşan hareketlere yer vermemelidir.
Böyle durumlarda Halide Edip Adıvar'ın, Ruşen Eşrrf'e Diyorlar
66 a. g. e., s. 13.
67 a. g. e., s. 13.
55
 BAHRİYE ÇERİ
ki adlı eserinde verdiği cevap gibi "-Ne yapayım; ben istemedim;
. ben münasip bulmuyordum. Fakat artık hükmüm altında değil ki!"
diyerek işin içinden sıyrtlamaz. Bazen yeteneği, şahısları birkaç ki­
şiden ibaret ve vak'ası nispeten sade bir hikayeyi kusursuz olarak
idare edebilecek bir yazarken bir büyük roman yazmak ister. Yarat­
tığı · _kahramanları ne çeşit vak'alar içinde yaşatacağını bulmaktan
aciz, ya kitabını alelacele bitirmeye mecbur olur ya da hiç kıymeti
olmayan uzun sayfaları okuyucuya zorla okutmaya çalışır. Nahid
Sırrı Örik, Yakup Kadri'nin bütün kudret ve değerine rağmen biraz
böyle olduğunu düşünitr. Sodom ve Gomore '1:1in sayısız kahraman­
larını dimağının kudretiyle yaratmış ve üslubunun füsunuyla giy­
dirmeyi başarmış, ancak bütün bunlar kendisini o derece yormuş ki
yarattığı kahramanların yaşaması gerekirken vak'a ve hareket oİ­
madan. her sayfada biraz daha heyecan ve dikkat azalarak, son yap­
rakta aciz Necdet'in niçin böyle birdenbire mim kahraman olduğu
anlaşılmadan roman bitmektedir. Çünkü o kadar önemli bir_ devri
kalabalık bir şahıs kadrosu ile canlı ve heyecanlı anlatabilmek için,.
belki birkaç sene çalışmak gerekirken Ya.kup Kadri bu eseri Milli-
. yet'e tefrika edilirken günü gününe yazdığım kendisiyle yapılan
söyleşide Fikret Adil'e söylemiştir.68 Ne söyleyeceğin� önceden be-·
lirlemeyen ve anlatacağı vak' ayı da göstereceği şahsiyetleri de can­
lı bir halde muhayyilesinde sapta.yamayarak romanın kişilerini,
e�as ve bölümlerin sınırlarını, taşı oyup �eykel denecek hale getir­
memiş bir yazarın eseri çok kere hazin bir et parçasına benzer. Üs­
h1p güzel bile olsa bu yetersizdir. Örneğin İzzet Melih'in Tezat ad­
lı romanı böyle bir romandır. Aslında bir yabancı kızla evlilik uy­
gun mudur, değil midir konusunu tahlil etmek üzere yazılmak is­
tenmiş ama konunun sınırı m�çhul kalmış, hatta Tezat ismiyle ya­
-zarın ne demek istediği bile bir türlü anlaşılamamıştır.69 Plan.konu­
sundan sonra tesadüf konusuna gelince, Nahid Sım Örik, romanın
kahrama�ı cinler ve perilerden bile oluşsa, onlar da hayatın gerek-
68 a. g. e., s. 52-54.
69 a. g. e., s. 54-55..
56
BİR CİHAN KAYNANASI: NAHİD SIRRI ÖRİK
!erine az çok itaate mecburken hesap ve tahminle hiç ilgisi olama­
yan tesadüften romancı ne derece yararlanmalıdır? diye sorar. Öy­
le romanlar vardır ki hayatta tesadüfün oynayacağı rolleri incele- ·
mek, göstermek için yazılır. Örneğin Hüseyin Ralımi Gürpınar'ın
Tesadüf isimli r�manı. Böyle romanlar biraz suni ve biraz da çok
özeldir. Yazar sadece olaydaki'kör düğümleri, başka bir tarz ve şe­
kilde çözemeyeceğini anladığı için tesadüfe başvuruyorsa bu �ok
tehlikeli ve yanlıştır. Çünkü bu bir romanda en büyük özellik olan
gerçeğe inandırma olgusunu derhal yıkar.70
Nahid.Sım.Örik; "Roman Tekniğine Dair Bir Yazı Münasebe­
tiyle" adlı yazısında71 Andre Maurois'nın "Roman Teknikleri" baş­
lıklı yazısından yola çıkarak, birinci tekil şahıs zamiri veya üçüncü
tekil şahıs zaniiri kullanımı üzerind� durmaktadır. Nahid Sırrı Örik,
Andre Maurois'nın yazısında roman yazımında birinci tekil şahıs
kullanımının kolay oluşu nedeniyle daha çok zoraki romancı tara­
fından tercih edileceğini, bu şekilde yazılan romanların otobiyogra­
fik roman sayılacağının üzerinde durulduğunu belirtmektedir. Na­
hid Sırrı, birinci şahıs zamiri ile roman yazmanın daha kolay oldu­
ğunu kabul etmektedir. Çünkü bütün şahıslan göstermek, değişe­
cek · sayısız dekorları soğuk kalarak_ canlandırmak, en heyecanlı
olunabilecek yerde kayıtsız kalabilmek, bir şahsın mizacı ve arzu­
larına gö�e ve hafızasındaki heyecanları ve benliğindeki istekleri
yaşatarak yazmak bu şekilde mümkündür. Sanat eserinin kıymeti
çekilen gfi:çJüğe göre değil, alınan sonuca göre olduğu için bu ko­
laylıktan dolayı yazar suçlu da görülemez. Aynca birinci tekil şa­
hıs zamiri ile yazılan bir romanın otobiyografik roman olması da
gerekmez. Bir erkeğin, bir kadının ağzından bir kadının erkeğin ağ­
zından, bir çocuk ağzından, bir genci� ihtiyar ağzından konuştuğu,
Örik,
bir zengin yazarın amele, bir faziletli adamın, kendilerini hırsız ve
katil yerine koyarak yazması mümkündür. Nahid Sırrı okuyu-
.
10 a. g. e., s. 55-56.
71 · "Bir Okuyucunun Notlan-Roman Tekniğine Dair Bir Yazı Münasebetiyle" Ülkü, c.
9, nr. 51. Mayıs 1937, s. 230-235.
57
 B AHRİYE ÇERİ
cuyu bütün bir alemle karşı karşıya getirecek, bütün bir alemin içi­
ne -atacak yerde, birinci şahıs zamiri kullanımı ile, bir tek insanın
dünyasına, görüşlerine ve gösterişlerine bırakmanın okuyucuya da­
ha dar ve ufak bir alem getirdiği görüşündedir. Bir anlamda yazar,
ilgi toplamak ve yaratmak için daha az bir malzeme ile yetinmek­
tedir. Aynca birinci şahıs zamiri ile yazıldığı halde otobiyografik
olamayan romanlar olduğu gibi, üçüncü şahıs zamiri ile yazılan ve
yazarın kendi düşüncelerinin ve hatıralarının hikayede olmadığı sa­
nılmasına rağmen, isteyerek veya istemeyerek yazarın tamamiyle
kendi felsefesini, kendi hayatını, parça parça da olsa hatıralarını
koyduğu, tanıdığı insanlardan ve gördüğü yerlerden akisler getirdi­
ği romanlar oldukça fazladır. Bunun sebebi yazarın kendisinden ta­
mamiyle ayn, hiç bir temas noktası bulunmayan bir dünya yarat­
masının mümkün olmamasındandır. Ayrıca dışarıdan bir etki alma­
dan sadece kendi içini görmesi ve anlatması da imkansızdır
Nahid Sırrı Örik 1933 yılında Çığır dergisinde arka arkaya iki
sayıda "Tarihle Romanın Hudutları" başlıklı bir yazı yayımlamış­
tır. Burada yazar son senelerde tarihle roman arasında fazla bir la­
übalilik, fazla bir ilişki bulunduğundan yakınmakta, bunun nedeni­
ni de dünya savaşından sonra insanların sıkıntılı ve havai oluşları
nedeniyle kaşları fazla-çatık, fazla kuru çok ayrıntılı tarih kitapları
okumaya katlanamalarına bağlamaktadır. Nahid Sırrı Örik bir ya­
zar hayatta bulunan �eyahut henüz evladı sağ olan bir adam hak­
kında iftira bile etmeden sadece insanların ilanından hoşlanmadık­
ları şeyleri bile yazsa, mahkeme mahkeme sürükleneceğini, ancak
kemikleri toprakta uzun seneler veya �sırlar önce çürümüş olan
ölülerin, hiç bir savunucusu olmadığı için herkesin herşeyi yazdığı­
nı ifade etmektedir! Roman· yazan veya roman çeşnili tarih kaleme
alan yazarlar tarihten sadece fazla ihtiraslı, fazla heyecanlı, mezi­
yetleri veya kabahatleri sayesinde fazla öne geçmiş simalara ilgi
duymaktadırlar�Emil Lud_wig ve Andre Maurois gibi büyük yazar
ve düşünür Unvanını alan bir takım yazarlar, kitaplarını yazarken
iki gaye gütmektedirler. Birincisi� elindeki kitabı bir an önce bitiri­
vermek, yeni bir konuya daha başlamak, ikincisi de okuyucunun il-
58
BİR CİHAN KAYNANASI: NAHİD SIRRI ÖRİK
gi ve heyecanını mümkün olduğu kadar tahrik etmek. Nahid Sırrı
Ar
Örik, belgelere sadık tarihçinin kendisini meşgul eden bir kişi hak­
kında duyduğu iftira ve iddiayı, elinde kati bir hüküm olmadıkça
sadece kayıt edeceğini, ancak bunu hakikat diye gösterdiği zaman,
yazdığı simanın daha korkunç, daha güzel ya da daha masum gö­
rünmesi durumunda tarihı romancının bu fırsatı asla kaçırmadığını
ifade etmektedir.72 Nahid Sırrı Örik, Türk edebiyatında romanlaş-
mış tarih veya tarih çeşnisine bürünen romanın, son senelerde Ba­
tı' da görmediği ilginin fazlasını gördüğünden yakınmaktadır. Üste­
lik bu çeşit edebiyatın ne yazık ki en kötü örneklerinin verildiği ve
muhayyel şeylerin tarihte olduğu iddiasıyla okutulduğundan şika­
yetçi olan yazar roman etkisinin ciddi ve gerçek tarih kit&plarında
bile görüldüğünü söylemektedir. Nahid Sım Örik Kıbrıslı Kamil
Paşa'nın MeşrutiyeCten önce yazarak daha sonra yayımladığı üç
ciltlik Osmanlı tarihindeki üslubunun kuruluğuna, ciddiyet ve res­
mine oranla Ahmet Rerık'in yazdığı sayfalarda sanat heyecanı ol­
duğunu, bu heyecanın içine tarihi çehreleri adeta hayalinden_ çıkmış
şahıslar sanarak bazı bazı romancılığa gittiğini belirtmektedir. Ya­
zar bu konuda tartışmayı gereksiz görmekle birlikte, Ahmet Re­
rık'in pek ç'ok konu�a tarihe bağlı olmadan çok serbest davrandığı­
nı da belirtmeden yapamamaktadır._ Nahid Sırrı'ya göre toprakta
yatan ölülerin hatıraları ve ömürlerinin kitabı, güzel ve heyecanlı
bir eser yazmak ya da para kazanmak isteyen yazarlara kaynak ola­
bilir ama bu kitabın adı tarih ismini taşımamalıdır. Nahid Sırrı ro­
man tarzında yazılmış tarihlerin yararlarını inkar etmemektedir.
Örneğin, romana kaçmış tarihler kolayca okunduğundan, ciddi ta­
rih kitaplarının okunması için bir başlang�ç oluşturabilir. Ancak ya­
zarın korkusu, bu modanın devam etmesi ve kuvvetlenmesidir. Ya­
zar sadece hiçbir modanın kalıcı olmadığını düşünerek, bu moda­
nın da geçeceğini ve tarihle roman arasındaki bu laubaliliğin son
bulacağını ümit etmektedir.73 )
72_/'Tarihle Romanın Hudutları", Çığır. c_ 1, nr. 4, Nisan 1933, s. 14.
73 "Tarihle �omanın Hudutları", Çığır, c. 1, nr. 5, Mayıs 1933, s. 13-14.
59
 • •.... <Jl}

AN ASI: NAHİD - SIRRI ÖRİK

ÇERİ (BiR et HAN KAYN- --- - - - - -----
ıl�� ---"--------
k-
mkün olacağını da ilave etme
1:
vak'a ile , va k'a kahramanları ile ilgisi olmayan şeyle rle meşgul o la­ tlannın beş on satırla çizilmesinin mü d ya­
, özeti olay gibi sıralanan satırlar
a
maz. Ve kahramanları da özgürlüklerini ilan edip diledikleri gibi ko ­ ltedir. Fakat böyle bir durumda r diyerek bir so-
kadar şey ekleyebili
nuşmaya kendilerinde cüret ve cesaret bulamazlar.75 ifzar kendinden ne verebilir ve ne
mektedir.76
Küçük hikayeye gelince, Nahid Sırrı Ör ik o nun da roman ve hi­ . �ru sormayı da ihmal etme
kaye gibi hayattan ilham alınarak veya hayatta da böyle olabileceği ·J N ahid Sırrı Örik'in roma
n, büyük hik aye ve hikay e hakk
ındaki

, .-İ·. ':'.;:i
7
ve Kenan Hale� �- t�� � eleş�
d
iddiasıyla yazılmış bir şey olduğunu yazmaktadır. N ahid Sırrı'ya gö­ görüşleri İbrahim Necmi Dilin�� z da
ıler karşısında goruşlennı bıra .
re ilgi ile okunması ve anlattığı şe yin tabiı v e mümkün görünmes i J-tirilmiştir. Nahid Sım bu eleştır F o­
azısı o l n yaz ılar ınd � �
da
�
ha a çmıştır. Bir çe şit cevap y
ans zca
.'.f a a
icap eder. Fakat ilgi ile okunrnağa, anlattığı şeyin sıhhat_ve hakikati­ ­
ri y nın d bir d c o nte ve hıstoırette , hıs
ne itimat telkin etmeye ve hele anlattığı şeyi ve canlandırdığı çe vre­ f man ve nouvelle kelimel e a a e
hik ay
nu cqnte kelimesin in küçük
e
yi bir daha unutturmamaya küçük hikaye yazan nadiren muvaffak J1 toire kelimel erinin bulunduğu
lle'in ise ��çil��-
o lur . Bu muvaffakiyet o kadar büyük bir maharete b ağlıdır ki, bu ma­ " : karşılığı kullanıldı �
ğı ı ifade etmektedir. Nouve
78 ın kuçuk
hiyeti vardır . Kenan Halet
hareti gösterecek bir küçük hikaye yazarı, büyük bir şöhret kazanır. kaye den tamamen ayn bir ma e"nin ise
vermeye ç alıştığı"kısa hikay
Çünkü roman dört yüz, beş yüz, altı yüz, büyük hikaye de yüz, yüz hikayeden ayrı bir tür olarak
ğunu ifade etmekte dir.
elli sayfaya sahiptir. Halbuki küçük hikaye en a z dört beş ve en faz­ küçük hikaye ile aynı şey o ldu ge-
gunluk ve bıkkınlık m eydana
la on beş yirmi sayfadan ibarettir. Romanda ilgi uyandırmay a belki Roman yazarı, okuyucuda yor s ası
rsa, yazacağı romanda vak'anın
e
başlamamış, konunun esasına henüz girişmemiş ve daha belki önem­ tirmeyeceğinden e min bulunu nabilir,
hıslard�n ve oh:1.ylardan yararla
li ş ahısların belki hiçbirini tanıtmamışken, küçük hikayede aynı za­ ile ilgisi çok uzaktan olan ş a ek ol a­
yapamaz. Yazar bu konuya örn
man içinde o layın geçtiği yeri göstermiş, bütün kahramanları takdim ancak bir büyük hikaye bunu mvayda kadınla­
a y er alan bir atlı tra
etmiş, o layın kendini de hikaye· etmiş, bir kelime ile eseri bitirmiş ol­ rak Şıpsevdi rom anının b aşınd 79
t sahne sini örnek verir.
mak gerekmektedir. Küçük hikaye yazan, üç yüz sayfa ile sağlanan rın k endi ar alarındaki sohbe tı-
da böyle o lur!" iddiasıyla anla
bir etkiyi on sayfa ile yaratmalıdır. Nahid Sırrı Örik küçük hikaye ya­ Roman v e hikaye nin" hayatta rl
en he m en hi? bir şe
y ke sin sonuçl a a
zarında h eyecanlanmış bir ruhtan çok, iyi işleyen bir dimağ ve hele lan vak'alardır . Hay atta h em
iyi gören bir göz gerektiği fikrini ileri sürer. Ömer Seyfeddin, haya­
tın dış manzaralarını mükemmel gördüğü ve gördüğü şeyler karşısın­ 76 a. g. y., s. 25-28.
.. . .. .
yazısında, Nahid Sım Onk ın .. . k
" kuçu
da sinirlerine hakim o lamayacak kadar etkilenmediği için Türk ede­ 11 Kenan Halet "Kısa Hikaye Hakkında" adlı nduğunu ve bunun ör-.
olarak bir de "kısa hikaye" bulu
hikaye" sınıflamasından farklı aktadır. Yal�ız _ ca
biyatında belki de en canlı hikayeleri yazmayı başarmıştır. yazara 1· neredeys hiç görü lmed iğini yazm
neklerinin Türk edebiyatında el­
e
ri g d uym ayan oz
göre bazı konular büyük hikayeye sığamay acak kadar geniş ve kuv­ rinde kısa hikaye özellikl
e
Selahaddin Enis'in Sara adlı ese
e örül se

iki bin ile üç bin kelime aras

ın­
Halet, kı hika y nin
likler de olduğunu yazıyor. Kenan
sa e
vetlidir ve ancak bir romanla işlenmesi mümkündür. Derin· ve sonuç­ sı, ama cin, p eri vs. olağ_a��stü ka� �
r man_ ve ol aylara
A
da olması gerektiğini, hayalı olma ıtının t as vırıyle, ılmı, fel�
efi
lapnın meydana çıkışları uzun zamanlara yayılan konuların kısacık y er vermem i, hare k t, karak ter tahlili v ey a vak a muh
l rı bır
_
er bır�r
n soru
e
es
fasınd k
aması, en sonunda okuyanın ka
a ala a
bir hikayenin üç dört sayfasına sığdırılmaya ka lkışılmasına izin veri­ m ukaddemelerle başl
atarak orta�an k��
ıracak, bır
d şüph v kara r sızlıkları birden k esip
cevaplamas ı y e
ınn halka}�
lemez. Nahid Sırrı Örik, en karışık ve muazzam konuların esas hat-
e
nın r
a
tek bir intiba bırak ması, vak.a
a
�:� : �_
h ava ile sonlanması, okuyu cuda nma sı g _ r ktıg ını soyl em ektedır.
bir mücad�l e bulu
gibi kronolojik olma sı, daima
e e

a Hika ye Hakk!nda" Hayat.

nr. 82, 21 Hazıran 1928, s. 78-79.
K enan H a let, "Kıs
75 "Bi� Okuyucunun Notları-İnsanl arın Romanda Konuşmaları Bahsi"' Ütk··
u, c. 16• nr. 78 a. g. y., s . 31-33.
95, Ik.in ci Kanun 1941, s. 473-475. 79 a. g. y., s. 34-35.

62 63
 BAHRİYE ÇERİ
son bulmayacağına göre roman ve hikayenin s·onunda her şeyin bit­
mesi zorunluluğu da bu nedenle yoktur. Roman ve hikayenin bütün
kahramanlarına veda ederek son sayfayı kapamak, herkes öldüğü
için perdenin de inmek zorunda olduğu melodramlardan farklı ol­
maz. Bütün kahramanlarını öldürerek bitiren yazar, bazı nadir istis­
nalar olsa da hata etmiştir. Madam Bovary kahramanları öldüğü
halde eserin etkisinin azalmadığı nadir örneklerdendir. Halit Ziya
Uşaklıgil, Aşk-ı Memnu'nun son sayfalarında özellikle Nihal'in
bundan sonra ne olacağı konusunda okuyucuyu merak içinde bıra­
karak bitirmiştir. Aslında yazar Bihter'i de sağ bıraksaydı böyle bir
merak oluşacak ve eser daha da başarılı olacaktı. Mehmet Rauf'an
Eylül. romanını bitiriş şekli hatalıdır. O sadece temiz ve yüksek bir
kadının temiz kalmak için kalbiyle ettiği mücadelenin romanını
y�mak istemiş ve bu mücadeleyi de çok kuvvetle tahlil edebilmiş
bulunuyordu: okuyucuyu istediği gibi bir son hayal etmek konu­
sunda serbest bırakabilirdi. Artık tahlil edilebilecek bir şey kalma­
dığı hissedilince eklenen ve bir netice bulmak mecburi:yetiyle ek- -
lendiği çok belli olan yangın, esere tamamen yabancı ye ani bir un­
surdan yararlanma durumudur. Küçük hikayeye gelince küçük hi­
kayede görürien ve çarçabuk parlayan bir ışığın en güzel canlanış­
tan sonra tatlı bir sö.nüşünü andıran bir şekilde yazısını bitiren ya­
zar başarılı sayılmalıdır. 80
Nurullah Ataç, "Ro�an Hakkında" adlı yazısinda ileNahid Sır­
n'nın Roman ve Hikaye adlı kitabının değerlendirmesini yapar. 81
Nurullah Ataç, Nahid Sırrı için sadece roman ve hikaye yazmakla
yetinmez, sanatının sırlarını, inceliklerini düşünmeyi de sever ve de
oldukça velut bir müneJddttir demekte ve Roman :ve Hikaye adlı ki­
tabından bahsetmektedir. Ataç, uzun kitaplar, fiyatları yüksek oldu-
_ ğu için rağbet �örmüyor, Nah.id Sırrı da bu ·yüzden böyle 64 sayfa­
lık broşürler yayımlıyor diyerek, O'nun bu kitabında yer alan yazı­
lar arasında okunması gerekli bulduğu çok mühim parçalar olduğu-
so a. g. y_, s. 57-63.
sı Nurullah Ataç. "Roman Hakkında". Milliyet, nr. 2565, 1 Nisan 1933, s. 3.
ıt; 64
BİR CİHAN KAYNANASI: NAHİD SIRRI ÖRİK
nu eklemektedir. Ataç, yazarın dikkati çekebilmek için satış şartla­
rını da düşünmesi gerektiğini normal bulmakla birlikte böyle tenkit
yazılarının on beş yirmi formalık kitaplarda ya da gazete veya mec­
mua köşelerinde okumayı beklediğini de söylemektedir.
Nurullah Ataç, Nahid Sırrı'nın bizde roman ve hikaye türlerinin
özellikleri, bunların birbirinden ayrılan yönleri hakkında bir şey ya­
zılmadığına dikkati çektiğini, bunu kendisinin yapmaya çalıştığını
belirtmekte ancak Nahid Sırrı'nın verdiği ölçüler dışında roman ve
hikaye ile de karşılaşılabileceğine işaret etmektedir. Ataç, şimdiye
kadar bu konuda bir şey yazılmamış olmasının nedenini bu konu­
nun yazılamaz olmasına bağlamaktadır. Bu konuda sürekli tartış­
malar-yapılsa da son nokta .konulamayacak, konulan sınırl�malara,
yapılan tanımlara uymayan hikaye ve rom�nlar karşımıza çıkacak­
tır demektedir. Ataç'a göre roman ve hikaye yoktur romancı ve hi-
. kayeci vardır. Bu iki tür birbirinden hacimleri ile de ayrılamaz.
, Benjamin Constant'ın Adolphe'u gibi kısacık roman, Alexandre
Dumas'nın M<�mte Christo'su gibi bir kaç ciltlik hikaye vardır. Bü­
tün fark tasavvurdadır. Ataç'a göre Nahid Sırrı bunu iyi anlamıştır
ve bu nedenle romanda bütün bir devri, hiç olmazsa bütün bir insan
hayatını görmek istediğini söylemektedir. Nahid Sırrı bunlara ihti­
rasın tahlilini de ilave etmesi gerektiğini söylemektedir. Ataç Na­
hid Sırrı'nın mevzunun önemi yüzünden romanın uzun olması ge­
rektiğine dair sözlerine de katılmamaktadır. Ataç Falih Rıfkı'nın
. Roman adlı eserini bu düşüncesine örnek gösterir. Uzun olmayan
bu eserin roman olamayışı teknik ile ilgili bir şey değildir. Acele
·yazılmış olmasındandır, yoksa şimdiye kadar bizde yazılmış ro­
manların en canlısı, en mükemmelidir Ataç'a gö.re. Ataç romanın
tekniği yoktur, romancının tekniği vardır demekte bunun için Na-.
hid Sırrı, böyle genel konulardan bahsetmek yerine edebiyatımızı
ve Batı edebiyatını tetkik etse, daha iyi bir kitap yazmış olurdu de­
mektedir� Böyle bir kitapta bir sonuç çikarmış olsa idi 4aha doğru
olurdu yoksa şimdiki halde öne sürdüğü görüşler bana genişletil­
meden yazılmış birer conclusion gibi görünmektedir şeklindeki gö­
rüşlerini eklemektedir. Ataç, Nahid Sırr'nın romancının psikolojisi
65
/
BAHRİYE ÇERİ BİR CİHAN KAYNANASI: NAHİD SIRRI ÖRİK

gibi dah-a ilgi çekici kitaplar yazabileceğini de söylemektedir tıpkı dakika karşısında oturduğu insanın yüzü, bir kısmını istemeden
François Mauriac'ın Le Roman'ında olduğu gibi... _ duyduğu bir konuşma, kendisi dahi fark etmeden yazdığı roman ve­
,
Ataç, Nahid Sırrı'ya bir de soru sormaktadır. Nahıd Sım nın ya hikayeye giriverir. Roman ve hikayeye giren şeyler daima tesa­
Eylül romanının bitirilişini beğenmediğini, romancının romanı n�­ düfi ve bilinçdışı değildir. Bazen yazar bilerek veya isteyerek bunu
sıl bitireceğini bilemediği için Suat ve Necip'i yangında mahvettı­ yapar. Bazen kendi hayatını, bazen sevmediği insanların hayatları­
ğini, fakat bunun suni bir son olduğunu yazdığını, b� so� �erine va­ nı, bazen de çok kuvvetli bir karakter örneği saydığı ve yaşatmak
purdan denize düşmek, tren kazasına uğramak vesaıre gıbı sonların istediği insanların hayatlarını yazdığı esere konu yapar. Hareket
daha inandırıcı olabileceğini önerdiğini belirten Ataç, bu sonlarla noktası basit bir gazete haberi bile olabilir. Bazen romanın asıl kah­
yangın arasında nasıl bir fark olduğunu anlamadığını yazmaktadır. ramanı diye insan karakterinin bir yönünü büyüterek anlatır. Bazen
Nurullah Ataç, Nahid Sırrı'�ı uzun cümlelerinden dolayı da yazarın çocukluğunda duyduğu bir masal, günlük sohbetler arasın­
eleştirmektedir. da dinlediği bir macera malzeme olabilir. Ya da okuduğu bir şahe­
Niliid Sım, "Nurullah Ata Bey'e Çev�p" başlıklı yazısında82 Ro- serdeki kahramanı yeniden canlandırabilir. Bazen sanatçı �büyük bir
man ve Hikaye adlı kitabı için Nurullah Ataç'ın Milliyet'te bir yazı hayranlıkla ve ezberlercesine okuduğu bir şaheserin altında· ezilir
yazdığını v� b� yazıda Nahid Sım'dan bir kaç noktada izahat istedi­
ve o şaheserde kaynaşan çehrelerden birini kendi eserinin esas çeh­
ğini ifade etmektedir. Nahid Sım, Nurullah Ataç'ı bir soru sormaya
resi yapmak, mümkünse o çehreyi daha kuvvetli hatlarla, daha ya­
iten nokta Eylül romanını bitiriş tarzına kendisinin yaptığı itiraz ol­
kından göstermek arzusuna kapılır. Ya da daha önce okuduğu bir
duğunu söylemektedir. Bu itirazına daha önce İbrahim Necmi Dil­
kitap ile aynı konuyu yeniden kaleme alabilir. Bazen sanatçıyı oku­
men'in iki y�ı ile cevap verdiğini, Mehmet Rauf'un da bir m�ktup
duğu bir kitap düşündürür, o kadar uzun düşündürür ki aynı konu­
yazdığını belirten Nahid Sım, Eylül kitabındaki üç kişi arasındaki
yu başka şahıslar ve başka bir alemle yeniden canlandırıp yaşatabi­
kördüğümün bir yangınla çözülmesini eleştirdiğini, bir romanda tren
leceğine kail olur. Bazen ötekinden kuvvetli bazen ötekinden zayıf
altında kalmayı, başa taş düşerek ölmeyi de zorla uydurulmuş, zoru
bir eser meydana getirebilir. Tarihi vak'alar veya şahıslar yazara
zoruna icat edilmiş bir sonuç diye sıraladığını yazmaktadır.
kaynak olabilir. Büyük �anatçılar bir başkasının eserinden hiç giz­
Nahid Sırrı Örik, Selami İzzet Sedes'in Eve Düşen Yıldırım ro­
lemeyerek faydalanırlar. Shakespeare'den Hugo'ya nice dahinin
manının Bağbozumu adlı bir romandan aktarma olduğu iddi�ların­
eserinde eskilerden hatta çağdaşlarından satır satır sayfalar aldıkla­
dan sonra roman ve hikayenin kayn�ldarı üzerinde de durmuştur.
rı söylenmiş, metin karşılaştırmalarıyla bu ispatlanmaya çalışılmış­
Yazarın, bir romanın, bir büyük veya küçük hikayenin vak'asını ve
tır. Hernani ve Hamlet'in konularına kütüphane raflarında uyuyan
kahramanlarını ne kadar kafasında ve muhayyelesinde yaratmış
ve ele alınsa okunmaya tahammül edilmeyen bir eser ilham· verdiy­
olursa olsun bu dimağı ve riıuhayyeleyi meydana getirenin yine ya­
se, bu Shakespeare ve Hugo'nun değerini düşürmez.83
zarın gördükleri, işittikleri, okudukları olduğu noktası üzerinde
Nahid Sırrı Örik, yazarların eserlerinin sınırlarını mutlaka önce.:.
durmaktadn:. Yazarın kafasında gördükleri, işittikleri, okudukları
den uzun uzun düşünerek çizip kararlaştırmaları gerek�iğini, sanki
birikir. Yazar tesadüfen geçtiği bir sokak manzarası, tramvayda on

82 "Nurullah Ata Bey'e Cevap", Varlık, c. 1, nr. 16, 15 Şubat 1934, s. 256. 83 "Eve Düşen Yıldırım Münasebetile Roman ve Hikayenin Menbaları", Varlık, c. 2,
nr� 31, 1� I. Teşrin 1934, s. 102-104.

66 67

BAHRİ.YE ÇERİ
küçük bir arsaya, çok sınırlı bir sermay'e ile ev yapmak mecburiye­
tinde bulunan bir mimar gibi, eserinin her bölümünün hatta belki
her yaprağının içeriğini önceden kararlaştırıp belirlemeleri gerekti­
ğini ifade etmektedir. Romandan tarihe, felsefi eserden tiyatroya
kadar her eserin her sayfası için plan, nispet ve hesap başarının en
önemli nedenlerindendir.84
Roman veya hikayenin yazarının görmediği yerlerden bahset­
memesi gerekir. Bilmediği yerlerden · büyük cesaret ve güvenle
bahseden yazarlar olduğunu düşünerek bunlara hayret eden Nahid
Sırrı Örik, kendisinin bir hikayesinde, Karadeniz sahilindeki bütün
, katil olduğu düşüncesi ile onun üzerine hücuma kalktığı zamanlarda
kasabaları bilmesine rağmen ziyaret etmediği Karadeniz Ereğlisi ni
dekor olarak kullandığını bundan da pişmanlık, vicdan azabı q.uy­
duğunu dile getirmektedir.85
Nahid Sırrı, "Bir. Fıkranın Cevabı'\ başlıklı yazısında86 Louis
, rinden sadece iğrenme duyulan sahneleri, ruhtan hiç bir şey ekleme­
Bertrand ın elinde avucunda kalan son parayı eserinin vakasınin
geçtiği şehri sıhhat ve isabetle tasvir edebilmek için ziyaret ederek
, yücelik katmadan gösterecek olduktan sonra, temsil sanatının hiç bir
ve orada sarf ettiğini yazmaktadır. Öte yandan Nurullah Ataç ın
Akşam, da büyük sanatk;arların bahsettikleri yeri bilmek ve tanımak
namına hiçbir mecburiyetleri olmadığını, kıymetsizlerin de bildik­
leri yeri de bilmedikleri yeri de anlatsalar yine de başarılı sağlaya­
mayacaklarını ifade ettiğini belirtmektedir. Nahid SIİTI büyük sa­
natkarlar için bu hakkın sadece yerler değil kişiler için de geçerli
olduğuna değinmektedir. Örneğin Goethe, Egmont Kontunu tarih­
ten tamamen farklı tasvir etmiştir. Bu konuda eleştiri aldığında da
"bu Egmont benim Egmont'umdur!" demiştir. Nahid Sırrı dünyada
sadece büyük sanatçılar eser vermediği için belki muvaffak olurum
ümidiyle yazı yazan ötekiler, hiç değilse bahsettikleri yerleri can­
landırmağa çalışırken hakiki malzeme kullanmalıdırlar demektedir.·
Çünkü belki bu sayede muvaffak olurlar.
84 "Kitap Mimarlığı Plansız Bir Kitap Vesilesile", Türk Yurdu, c. 6-26, nr. 39-233, s.
27-29.
85 "Roman ve Hikaye Yazanlar İçin Bir İbret Dersi". Ülkü, c. 1 O, nr. 58, Birinci Kanun
1937, s. 376.
86 "B.ir Fıkranın Cevabı", Ülkü c. 10, nr. 60, Şubat 1938, s. 556-557.
68
BİR CİHAN KAYNANASI: NAHİD SIRRI ÖRİK
Tiyatro
Nahid Sırrı Örik, tiyatro hakkında kuramsal yazılarının ilkini gö­
rebildiğimiz kadarı ile 1928 yılında Hayat dergisinde kaleme almış­
tır.87· Yazarın daha sonra Edebiyat ve Sanat Bahisleri adlı kitabına
koyduğu yazı 'Temsil Sanatında Heyecanların Hududu" adını taşı­
maktadır. Bu yazıda Nahid Sırrı Örik, tiyatro eserinin sahnelenmesi
sırasında: dikkat edilmesi gereken bazı kurallar üzerinde durmaktadır.
_Tiyatro sanatçısının amacı oynadığı oyunun gerçek olduğuna seyir­
ciyi inandırmaktır. Seyirci bir katil rolü yapan aktörün gerçekten var
olduğuna inanır ve hatta heyecarilanıp sahnedeki kişinin bir cani ve
-o aktö:çün başarısının had safhaya ulaştığı düşünülür. Ancak Nahid
Sırrı Örik, bu konuda böyle düşünmemektedir� Nahid Sırrı Örik'e
göre gerçek yüzleriyle görülmeye tenezzül bile edilmeyen veya sey­
den, ruhun süzgeçleriyle temizlemeden, ruhun heyecanıyla onlara bir
kıymet ve soyluluğu kalmamıştır. Nahid Sırrı Örik, seyirci seyrettiği
oyunun tamamiyle gerçek olduğunu zannederse, duyacağı ü�üntü­
nün daha kuvvetli olacağının zannedildiğini, fakat bunun hata oldu­
ğunun her zaman anlaşıldığını ilave etmektedir. Yazara göre, sahne­
de görülmek istenen ıstırap, elem, kin ve felaket sahneleri, hayatta
görülen eşlerinden farklı olmak zorundadır. Ve bu sayede sadece iğ­
renme duyarak bakmayacağımız ve bakamayacağımız manzaralar
karşısında, tiksinmenin g<:Hgesi bile düşmeyen bir hayranlık ve ken­
dinden geçme hissi duyarız. Nahid Sırrı Örik, sahne sanatçısının im­
kanın azamı derecesinde gerçekten ilham almakla beraber, özellikle
gerçeğin aksetmiş bir görüntüsü olmağa tenezzül etmemesi gerekti­
ğini düşünür. Seyirci onu seyrederken sadece, birçoğunu her gün
87 Nahid Sırrı, tiyatro hakkında kuramsal yazılar yazdığı, tiyatro kitaJları tanıttığı gibi,
sahnede izlediği oyunları da ele almıştır. Bu tür_yazılar oyunların sahnelenme tek­
niği, oyuncular vs. gibi konular üzerinedir ve bunlar çalışmamızda ayrı bir başlık al­
tında ele alınmıştır. Bkz. Bölüm 8.
69
f,
Giriş

Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında yetişen yazarlar arasında ken­

dine özgü dili ve üslubu ile dikkat çeken, hemen her edebi türde
eser vererek Türkçe edebiyata pek çok yapıt kazandıran �ahit Sırq
Örik (1894-1960), 20. yüzyıl Türk edebiyatının dikkate değer ya­
zarlarındandır. Buna rağmen Nahit Sırrı'nın adı, "Nahit Sırrı Nerede
Unutuldu?" başlıklı yazıda Orhan Koçak'ın da belirttiği gibi, ne Ah­
met Hamdi Tanpınar'ın Edebiyat Üzerine Makaleler'inde ne de
Berna Moran'da geçer. Yazara sadece Tahir Alangu, antoıojisinde
yer verir, o da bunun için neredeyse ·özür diler (52). Alangu, Cum­
huriyetten Sonra Hikaye ve Roman başlıklı yapıtında Nahit Sırrı'nın
hayatı ve yapıtları hakkında kısaca bilgi verip bu yapıtlar hakkında
düşüncelerini yine kısaca belirttikten sonra yazısının sonunda yaza­
ra yer verişini şöyle gerekçelendirir:
Nahit Sırrı gibi yazarlarda gördüğümüz "İstanbul şivesi"nden artık ke­
sin şekilde "Türkiye Türkçesi"ne doğru gittiğimiz görülüyor. Nahit Sımye
eserleri ise, bu güçlü akışa karşı koyamadığı halde, bıraktığımız eski de­
ğerlerin güzelliklerini bize yine de duyuruyor. Onun bu antolojiye alınışı­
nın sebebi, bu hatırlatmayı bir savunma, bir direnme haline getirmeden
yapmağı becermesidir. (245)

Alangu'nun sözleri, Koçak'ın dikkat çektiği gibi, gerçekten de

bir "özür'' niteliğindedir. Ahmet Oktay'ın, Koçak'ın "Örik'in ölü­
münden sonra nerdeyse unutulmasını ve bugüne kadar ciddi bir de­
ğerlendirmeye konu oimamasını neye bağlarsınız?" sorusuna verdi­
ği şu cevap, Nahit Sırrı'nın neden yeterince ilgi görmediğinin anla­
şılması bakımından oldukça önemlidir: