Μιλώντας για την Ορθοδοξία, δεν πρέπει να επαναλαμβάνουμε το λάθος του Πιλάτου, όταν

ερώτησε τον Χριστό: «Τί έστιν αλήθεια;» (Ίωάνν. 18, 38). Το ορθό είναι: «Τίς έστιν

αλήθεια». Διότι η αλήθεια δεν είναι μία ιδέα, μία θεωρία, ένα σύστημα, αλλά πρόσωπο το

Πανάγιο Πρόσωπο του Ενανθρωπήσαντος Θεού Λόγου, του Ιησού Χριστού. Έτσι πρέπει να

ερωτήσουμε και για την Ορθοδοξία, διότι ταυτίζεται με το θεανθρώπινο Πρόσωπο του Θεού

Λόγου. Αυτός, ώς Θεάνθρωπος, είναι η Ορθοδοξία μας, η Παναλήθειά μας.

1. Αν θέλαμε να ορίσουμε, συμβατικά, τον Χριστιανισμό, ως Ορθοδοξία, θα λέγαμε ότι είναι

η εμπειρία της παρουσίας του Ακτίστου (του Θεού)1 μέσα στην ιστορία και η δυνατότητα

του κτιστού (του ανθρώπου) να γίνει Θεός «κατά χάριν». Με δεδομένη τη διηνεκή παρουσία

του Θεού εν Χριστώ στην ιστορική πραγματικότητα, ο Χριστιανισμός προσφέρει στον

άνθρωπο τη δυνατότητα θεώσεως, όπως η Ιατρική Επιστήμη του παρέχει τη δυνατότητα

διατήρησης η αποκατάστασης της υγείας του, αλλά και στις δύο περιπτώσεις μέσα από μία

ορισμένη θεραπευτική διαδικασία και ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής.

Ο μοναδικός και απόλυτος στόχος της εν Χριστώ ζωής είναι η Θέωση, η ένωση δηλαδή με

τον Θεό, ώστε ο άνθρωπος, μετέχοντας στην άκτιστη ενέργεια του Θεού, να γίνει «κατά

χάριν» αυτό που ο Θεός είναι απο τη φύση του (άναρχος και ατελεύτητος). Αυτή είναι

χριστιανικά η έννοια της σωτηρίας. Δεν πρόκειται για μία ηθική βελτίωση του άνθρωπου,

αλλά για την εν Χριστώ άνα-δημιουργία, ανά-πλαση, ανθρώπου και κοινωνίας, μέσα απο

την υπαρκτική και υπαρξιακή σχέση με τον Χριστό, ο Οποίος είναι η ένσαρκη φανέρωση

του Θεού στην ιστορία. Αυτό εκφράζει η φράση του Άπ. Παύλου (Β' Κορ. 5, 17): «ει τις εν

Χριστώ, καινή κτίσις». Ο ενωμένος με τον Χριστό είναι καινούργιο δημιούργημα. Γι' αυτό

χριστιανικά η ενανθρώπηση του Θεού Λόγου, η λυτρωτική είσοδος του Αιώνιου και

Υπέρχρονου μέσα στον ιστορικό χρόνο, είναι η άρχή ενός νέου κόσμου μιας κυριολεκτικά

«Νέας Εποχής» (New Age), που συνεχίζεται ως τα πέρατα των αιώνων, στα πρόσωπα των

αυθεντικών χριστιανών, δηλαδή των Αγίων. Η Εκκλησία, ως «σώμα Χρίστου» και εν Χριστώ

κοινωνία υπάρχει στον κόσμο, για να προσφέρει τη σωτηρία, ως ένταξη άνθρωπου και

κοινωνίας σ' αυτή την αναγεννητική διαδικασία2. Τό σωστικό αυτο έργο της Εκκλησίας

επιτελείται με μη συγκεκριμένη θεραπευτική μέθοδο, ώστε ουσιαστικά η Εκκλησία να

ενεργεί στην ιστορία ως ένα παγκόσμιο Θεραπευτήριο. «Ίατρείον πνευματικόν»

(πνευματικό νοσοκομείο) ονομάζεται η Εκκλησία απο τον ιερό Χρυσόστομο (†407). Στη

συνέχεια θα δοθεί απάντηση στα ερωτήματα:

1) Ποιά είναι η αρρώστια, την οποία θεραπεύει η χριστιανική Ορθοδοξία,

2) ποιά είναι η θεραπευτική μέθοδος, που εφαρμόζει

και

3) ποιά είναι η ταυτότητα του αυθεντικού Χριστιανισμού, που τον διαφοροποιεί ριζικά από

τις αιρετικές αποκλίσεις του, αλλά και από κάθε μορφή θρησκείας3

2. Η αρρώστια της ανθρώπινης φύσης είναι η πτωτική κατάσταση του ανθρώπου και σύναμα

και όλης της κτίσεως, που συμπάσχει («συστενάζει και συνωδίνει».Ρωμ.8,22) μαζί του. Η

διάγνωση αυτή αφορά σε κάθε άνθρωπο, ανεξάρτητα από το αν είναι χριστιανός ή όχι, αν

πιστεύει ή όχι, λόγω της φυσικής ενότητας σύνολης της ανθρωπότητας (βλ. Πράξ. 17, 26).

Η χριστιανική Ορθοδοξία δεν κλείνεται στα στενά όρια ενός θρησκεύματος, που

ενδιαφέρεται μόνο για τους οπαδούς του, αλλά, όπως ο Θεός, «πάντας ανθρώπους θέλει

σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας έλθειν» (Α' Τιμ. 2, 4), αφού ο Θεός είναι «σωτήρ πά-

ντων ανθρώπων» (Α'Τιμ. 4, 10). Η αρρώστια, λοιπόν, για την οποία μιλεί ο Χριστιανισμός,

είναι πανανθρώπινη (Ρωμ. 5, 12: «...εις πάντας ανθρώπους ο θάνατος διήλθεν, εφ' ω ( =

λόγω του οποίου θανάτου) πάντες ήμαρτον» (= αστόχησαν στην πορεία τους πρός την

θέωση). Όπως δε η πτώση (δηλ. η αρρώστια) είναι πανανθρώπινη, έτσι και η σωτηρία-

θεραπεία εξαρτάται άμεσα από τη λειτουργία του εσωτερικού του κάθε άνθρωπου.

Η εμπειρία των Αγίων γνωρίζει ένα μνημονικό σύστημα, την καρδιακή η νοερά μνήμη, που

λειτουργεί μέσα στην καρδιά και την αγνοεί η ιατρική επιστήμη. Η καρδιά, στην ορθόδοξη

παράδοση δεν λειτουργεί μόνο φυσικά, ως αντλία διακίνησης του αίματος. Διότι πέρα από

τη φυσική έχει και μία υπερφυσική λειτουργία. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις γίνεται ο χώρος

κοινωνίας με τον Θεό, με την άκτιστη δηλαδή ενέργεια Του. Βέβαια, αυτό γίνεται αντιληπτό
μέσα από την εμπειρία των Αγίων, των αληθινών Χριστιανών, και όχι με τη λογική

λειτουργία η τη διανοητική θεολόγηση.

Ο άγιος Νικόδημος Αγιορείτης (†1809), ανακεφαλαιώνοντας όλη την πατερική παράδοση,

στο έργο του «Συμβουλευτικόν Έγχειρίδιον» ονομάζει την καρδιά κέντρο φυσικό,

υπερφυσικό, αλλά και παραφυσικό, όταν η υπερφυσική λειτουργία αδρανεί, διότι η καρδιά

κυριαρχείται από πάθη. Η υπερφυσική λειτουργία της καρδιάς είναι η απόλυτη προϋπόθεση

για την τελείωση, την ολοκλήρωση του ανθρώπου, δηλαδή τη θέωση του, ως πλήρη ένταξη

του στήν εν Χριστώ κοινωνία.

Στήν υπερφυσική της λειτουργία η καρδιά γίνεται χώρος ενεργοποίησης του νού. Στον

γλωσσικό κώδικα της Ορθοδοξίας ο νους (στην Κ.Δ. ονομάζεται «πνεύμα» του άνθρωπου

και «οφθαλμός της ψυχής») είναι ενέργεια της ψυχής, με την οποία ο άνθρωπος γνωρίζει

τον Θεό, φθάνοντας στη θέα του Θεού η Θεοπτία. Βέβαια, πρέπει να διευκρινίσουμε ότι

γνώση του Θεού δεν σημαίνει γνώση της αμέθεκτης καί απρόσιτης θείας ουσίας, αλλά της

θείας ενέργειας. Η διάκριση ουσίας και ενέργειας στον Θεό είναι η ουσιαστική διαφορά της

Ορθοδοξίας από κάθε άλλη εκδοχή του Χριστιανισμού. Η ενέργεια του νού μέσα στηη

καρδιά ονομάζεται «νοερά λειτουργία» της καρδιάς. Διευκρινίζουμε και πάλι, ότι Νους και

Λόγος (Λογική) ορθόδοξα δεν ταυτίζονται, διότι η λογική ενεργείται στον εγκέφαλο, ενώ ο

νούς στην καρδιά.

Η νοερά λειτουργία πραγματοποιείται ώς αδιάλειπτη προσευχή (πρβλ. Α'Θεσσ. 5, 17) του

Αγίου Πνεύματος μέσα στην καρδιά (πρβλ. Γάλ. 4, 6 Ρωμ. 8, 26 Α' Θεσσ. 5, 19) και

ονομάζεται από τους Αγίους Πατέρες μας «μνήμη Θεού». "Έχοντας ο άνθρωπος στην καρδιά

του τη «μνήμη του Θεού», έχει αίσθηση της «ενοικήσεως» του Θεού μέσα του (Ρωμ. 8,

11). Ο Μ. Βασίλειος στη β' επιστολή του λέγει, οτι η μνήμη του Θεού μένει αδιάλειπτη, όταν

δεν διακόπτεται από τις γήινες φροντίδες, αλλά ο νούς «αναχωρεί» προς τον Θεό, έχει

δηλαδή κοινωνία με τον Θεό. Αυτό όμως δεν σημαίνει, οτι ο ενεργούμενος από τη θεία

ενέργεια πιστός αποφεύγει τις αναγκαίες φροντίδες της ζωής, μένοντας στην απραξία η σε

κάποια έκ-σταση, αλλά την απελευθέρωση του νου από τις φροντίδες αυτές, με τις όποιες
ασχολείται η λογική. Γιά να χρησιμοποιήσουμε ένα παράδειγμα, που μας αγγίζει. Ένας

επιστήμονας, που έχει αποκτήσει τη νοερά του λειτουργία, με την λογική ασχολείται με τα

προβλήματα του, ενώ ο νους του, μέσα στην καρδιά, διατηρεί αδιάλειπτη την μνήμη του

Θεού. Αυτός είναι ορθόδοξα ο υγιής (normal) άνθρωπος (ο Άγιος). Γι' αυτό η θεραπεία της

Ορθοδοξίας συνδέεται με την πορεία του άνθρωπου προς την αγιότητα.

Η αλειτουργία η υπολειτουργία της νοεράς ενέργειας του άνθρωπου ειναι η ουσία της

πτώσεως. Το περιβόητο «προπατορικό αμάρτημα» είναι ακριβώς η αστοχία του άνθρωπου,

στην αρχή ακόμη της ιστορικής του παρουσίας, να διασώσει την μνήμη του Θεού, την

κοινωνία δηλαδή με τον Θεό, στην καρδιά του.

Σ' αυτή τη νοσηρά κατάσταση μετέχουν όλοι οι απόγονοι των πρωτοπλάστων, διότι δεν

είναι κάποιο ηθικό, προσωπικό δηλαδή, αμάρτημα, αλλά νόσος της φύσεως του ανθρώπου

(«Νενόσηκεν ημών η φύσις την αμαρτίαν», παρατηρεί ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας

†444) και μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, όπως ακριβώς η αρρώστια κάποιου

δένδρου μεταδίδεται σε όσα άλλα προέρχονται από αυτό.

Η αδρανοποίηση της νοεράς λειτουργίας η της μνήμης του Θεού και η σύγχυση της με τη

λειτουργία του εγκεφάλου, όπως συμβαίνει σέ όλους μας, υποδουλώνει τον άνθρωπο στο

άγχος και στο περιβάλλον και στην εκζήτηση της ευδαιμονίας μέσα από τον ατομικισμό και

την αντικοινωνικότητα. Στην κατάσταση της νόσου της πτώσεως ο άνθρωπος χρησιμοποιεί

τον Θεό και τον συνάνθρωπο για την κατοχύρωση της ατομικής του ασφάλειας και ευτυχίας.

Χρήση του Θεού γίνεται με τη «θρησκεία» (προσπάθεια απόσπασης της δύναμης του Θείου),

που μπορεί να εκφυλισθεί σε αύτοθεοποίηση του άνθρωπου («αυτείδωλον εγενόμην» λέγει

ο άγιος Ανδρέας Κρήτης στον «Μέγα Κανόνα» του). Χρήση του συνανθρώπου και κατ'

επέκταση της κτίσης γίνεται με την εκμετάλλευση τους με κάθε δυνατό τρόπο. Αυτή είναι

λοιπόν, η νόσος, την οποία ζητεί να θεραπεύσει ο άνθρωπος, εντασσόμενος ολόκληρος στο

«πνευματικό θεραπευτήριο» της Εκκλησίας4.

3. Σκοπός της παρουσίας της Εκκλησίας , ως εν Χριστό κοινωνίας, στον κόσμο είναι η

θεραπεία του ανθρώπου με την αποκατάσταση της καρδιακής κοινωνίας του με το Θεό, της
νοεράς δηλαδή λειτουργίας. Κατά τον μακαριστό καθηγητή π.Ι. Ρωμανίδη, «η πατερική

παράδοσις δεν είναι ουτε κοινωνική φιλοσοφία, ούτε ηθικό σύστημα , ούτε θρησκευτικός

δογματισμός , αλλ' είναι θεραπευτική αγωγή. Εις το σημείον αυτό ομοιάζει πολύ με την

Ιατρική και κυρίως την Ψυχιατρικήν. Η νοερά ενέργεια της ψυχής, που προσεύχεται νοερώς

και αδιαλείπτως εις την καρδίαν, είναι ένα φυσιολογικόν όργανον, που όλοι έχουν και το

όποιον χρειάζεται θεραπείαν. Ούτε η φιλοσοφία, ούτε καμμία των γνωστών θετικών η

κοινωνικών επιστημών δύναται να θεραπεύση το όργανον αυτο (...) Διά τούτο ο

αθεράπευτος συνήθως δεν γνωρίζει ούτε καν την υπαρξιν αύτου του οργάνου».

Η ανάγκη θεραπείας του άνθρωπου, κατά τα παραπάνω είναι πανανθρώπινη υπόθεση,

σχετιζόμενη πρώτα με την αποκατάσταση του κάθε άνθρωπου στη φυσική του ύπαρξη με

την επανενεργοποίηση και της τρίτης (νοεράς) μνημονικής λειτουργίας. Επεκτείνεται όμως

και στην κοινωνική παρουσία του ανθρώπου. Για να μπορεί ο άνθρωπος να κοινωνεί ως

αδελφός με τον συνάνθρωπο του, πρέπει η ιδιοτέλεια του, που λειτουργεί τελικά ως

φιλαυτία, να μεταβληθεί σε ανιδιοτέλεια (πρβλ. Α'Κορ. 13, 8: «η αγάπη... ού ζητεί τα ε-

αυτής»). Ανιδιοτελής είναι η αγάπη του Τριαδικού Θεού (Ρωμ. 5, 8" Α' Ίωάν. 4, 7 έ.) που

δίνει τα πάντα χωρίς αντάλλαγμα. Γι' αυτό και τό κοινωνικό ιδανικό της χριστιανικής

Ορθοδοξίας δεν είναι η «κοινοκτημοσύνη», άλλά η «ακτημοσύνη», ως αύτοπαραίτηση από

κάθε απαίτηση. Διότι μόνον τότε είναι δυνατή η δικαιοσύνη.

Η μέθοδος θεραπείας, που προσφέρεται από την Εκκλησία, είναι η πνευματική ζωή, ως ζωή

εν Αγίω Πνεύματι. Η πνευματική ζωή βιώνεται ως άσκηση και μετοχή στην παρεχόμενη

μέσω των μυστηρίων άκτιστη Χάρη. Η άσκηση είναι βιασμός της αυτονομημένης και

νεκρωμένης από την αμαρτία φύσεως μας, που πορεύεται προς τον πνευματικό η αιώνιο

θάνατο, τον αιώνιο δηλ. χωρισμό από τή Χάρη του Θεού. Η άσκηση αποβλέπει στη νίκη

πάνω στα πάθη, για να νικηθεί η εσωτερική δουλεία στις νοσογόνες εστίες του άνθρωπου

και να μετάσχουμε στο σταυρό του Χρίστου και την ανάσταση του. Ο Χριστιανός α-

σκούμενος υπό την καθοδήγηση του Θεραπευτή-Πνευματικού του, γίνεται δεκτικός της

Χάρης, που δέχεται με τη μετοχή του στη μυστηριακή ζωή του εκκλησιαστικού σώματος.
Χριστιανός ανάσκητος δεν μπορεί να υπάρξει, όπως δεν υπάρχει θεραπευόμενος άνθρωπος,

πού δεν τηρεί τη θεραπευτική αγωγή, που του όρισε ο γιατρός του.

4. Τα παραπάνω οδηγούν σε κάποιες σταθερές, που τεκμηριώνουν την ταυτότητα της

χριστιανικής Ορθοδοξίας:

α) Η Εκκλησία ως σώμα Χρίστου, λειτουργεί ως θεραπευτήριο-Νοσοκομείο. Διαφορετικά

δεν είναι Εκκλησία, αλλά Θρησκεία. Οι Κληρικοί, εκλέγονταν αρχικά από τους

θεραπευμένους, γιά νά λειτουργοΰν ώς θεραπευτές τών άλλων. Η θεραπευτική λειτουργία

της Εκκλησίας σώζεται σήμερα κυρίως στις Μονές, που αντέχοντας ακόμη στην

εκκοσμίκευση, συνεχίζουν την Εκκλησία των αποστολικών χρόνων.

β) Οι επιστήμονες της εκκλησιαστικής θεραπείας είναι οι ήδη θεραπευμένοι. Όποιος δεν έχει

εμπειρία της θεραπείας δεν μπορεί να είναι θεραπευτής. Αυτή είναι η ουσιαστική διαφορά

μεταξύ ποιμαντικής θεραπευτικής επιστήμης και ιατρικής επιστήμης. Οι επιστήμονες της

εκκλησιαστικής θεραπευτικής (Πατέρες και Μητέρες) αναδεικνύουν άλλους θεραπευτές,

όπως οι Καθηγητές της Ιατρικής αναδεικνύουν τους διαδόχους τους.

γ) Ο περιορισμός της Εκκλησίας στην απλή συγχώρηση των αμαρτιών για την είσοδο μετά

θάνατον στον παράδεισο συνιστά αλλοτρίωση και ισοδυναμεί με το να συγχωρεί η ιατρική

επιστήμη τον ασθενή, για να θεραπευθεί μετά θάνατον! Η Εκκλησία δεν αποβλέπει στο να

στείλει κάποιον στον παράδεισο η στην κόλαση. Παράδεισος και κόλαση, άλλωστε, δέν είναι

τόποι, αλλά τρόποι υπάρξεως. Η Εκκλησία, θεραπεύοντας τον άνθρωπο, τον προετοιμάζει

να βλέπει τον Χριστό αιώνια μέσα στο άκτιστο φώς Του ως παράδεισο και όχι ως κόλαση,

δηλαδή «πύρ καταναλίσκον» (Έβρ. 12, 29). Και αυτό, φυσικά, άφορα σε κάθε άνθρωπο,

διότι ΟΛΟΙ οι άνθρωποι θα βλέπουν αιώνια τον Χριστό, ως «Κριτή» του κόσμου.

δ) Η εγκυρότητα της επιστήμης τεκμηριώνεται από την επίτευξη των στόχων της (π.χ. στην

ιατρική, από τη θεραπεία του ασθενούς). "Έτσι, διαφοροποιείται η αυθεντική επιστημονική

ιατρική από τον κομπογιαννιτισμό. Κριτήριο και της ποιμαντικής θεραπευτικής της
Εκκλησίας είναι η επίτευξη της πνευματικής θεραπείας, με το άνοιγμα της πορείας προς τη

θέωση. Η θεραπεία δεν μετατίθεται στη μεταθανάτια ζωή, αλλά συντελείται στη ζωή του

άνθρωπου σ' αυτόν εδώ τον κόσμο (εδώ και τώρα). Αυτό διαπιστώνεται από τα άφθαρτα

λείψανα των Αγίων που νικούν τη βιολογική φθορά, όπως αυτά των Αγίων της Επτανήσου:

Σπυρίδωνος, Γερασίμου, Διονυσίου και Θεοδώρας της Αυγούστας. Τα άφθαρτα ιερά λείψανα

είναι στη παράδοση μας οι αδιαφιλονίκητες τεκμηριώσεις της θεώσεως, της ολοκληρώσεως

δηλαδή της θεραπευτικής της Εκκλησίας. Θα παρακαλούσα δε τον ιατρικό κόσμο της Χώρας

μας να προσέξει ιδιαίτερα την περίπτωση των ακεραίων ιερών λειψάνων, διότι όχι μόνο δεν

έχουν δεχθεί επιστημονική επέμβαση, αλλά φανερώνεται σ' αυτά η ενέργεια της θεϊκής

Χάρης. Διότι τη στιγμή ακριβώς, που αρχίζει η διάλυση του κυτταρικού συστήματος,

σταματά αυτόματα, και αντί δυσοσμίας εκπέμπεται ευωδία. Περιορίζομαι στα ιατρικά

συμπτώματα, και δεν επεκτείνομαι στα θαύματα, ως αποδείξεις της θεώσεως, διότι ανήκουν

σε άλλη σφαίρα.

ε) Τέλος, τα ιερά κείμενα της Εκκλησίας (Γραφή, συνοδικά και πατερικά κείμενα) δεν

κωδικοποιούν κάποια χριστιανική ιδεολογία, άλλά έχουν θεραπευτικό χαρακτήρα,

λειτουργώντας όπως τα πανεπιστημιακά συγγράμματα στην ιατρική επιστήμη. Αυτό ισχύει

και για τα λειτουργικά κείμενα, λ.χ. τις Ευχές. Η άπλή ανάγνωση μιας Ευχής (προσευχής),

χωρίς παράλληλη ένταξη του πιστού στη θεραπευτική διαδικασία της Εκκλησίας, δεν θα

διέφερε από την περίπτωση, που ο ασθενής καταφεύγει στο γιατρό με ισχυρούς πόνους,

και εκείνος αντί να επέμβει δραστικά, περιορίζεται στο να τον ξαπλώσει στο χειρουργικό

κρεβάτι και να του διαβάσει το σχετικό με τη νόσο του κεφάλαιο!

Αυτή με λίγα λόγια είναι η Ορθοδοξία. Δεν έχει σημασία, αν την αποδέχεται κανείς η όχι.

Γι' αυτό απευθύνομαι προς όλους, και τους μη χριστιανούς και τους αδιάφορους, αλλά και

προς «χριστιανούς» (σε εισαγωγικά). Κάθε άλλη εκδοχή για τον Χριστιανισμό συνιστά

παραποίηση και διαστροφή του, έστω καί αν θέλει να προβάλλεται ως Ορθοδοξία!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ: π. Ιωάννου Σ. Ρωμανίδου, Ρωμαίοι η Ρωμηοί Πατέρες της

Εκκλησίας, Θεσσαλονίκη 1984. Του Ιδιου. Η Θρησκεία ειίναι νευροβιολογική ασθένεια, η

δε Ορθοδοξία η θεραπεία της, στον τόμο: Ορθοδοξία. Ελληνισμός... "Εκδ. Ιεράς Μονής

Κουτλουμουσίου, Β' Τόμος, 1996, σ. 67-87. Του Ίδιου. Church Synods and Civilisation,

στη ΘΕΟΛΟΠΑ,τ. 63 (1992) 421-450 και Ελληνικά, τ. 66 (1995) 646-680. π. Ιερόθεου

Βλάχου (τώρα μη-τροπ. Ναυπάκτου), Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία, "Εδεσσα 1986. Του Ίδιου.

Μικρά Είσοδος στην Ορθόδοξη Πνευματικότητα, Αθήνα 1992. Του Ίδιου, Υπαρξιακή

Ψυχολογία και Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία. Λεβαδειά 1995. Του Ιδίου, Η Ιατρική εν Πνεύματι

Επιστήμη, Λεβαδειά 2009. Ακόμη, οι μελέτες: Γ.Α. Μεταλληνού, Ορθόδοξη θεώρηση της

Κοινωνίας, Αθήνα 1986. Θεολογική μαρτυρία της εκκλησιαστικής λατρείας, Αθήνα 1996

κ.ά.

1. Άκτιστος ( = αδημιούργητος. Άπλαστος στη λαική γλώσσα) είναι μόνο ο Τριαδικός

Θεός. Κτιστή είναι η κτίση, η δημιουργία, με κορυφαίο τον άνθρωπο. Ο Θεός δεν

είναι «συμπαντική» δύναμη, κατά τη γλώσσα της Νέας Εποχής («όλοι ένα, όλοι

Θεός!»), διότι ως δημιουργός υπέρκειται του σύμπαντος, όντας στην ουσία Του

«Κάτι» εντελώς άλλο. Ουδεμία αναλογική σχέση υπάρχει μεταξύ κτιστού και

Άκτιστου. Και γι' αυτό το "Α-κτιστο, γνωρίζεται με την αυτοαποκάλυψη

(αυτοφανέρωσή) Του.

2. Ένα σημαντικό χριστιανικό κείμενο του β' αιώνα, ο Ποιμήν του Έρμα, λέγει ότι, για

να γίνουμε μέλη του Σώματος του Χρίστου, πρέπει να είμαστε «λίθοι τετράγωνοι»

(οικοδομήσιμοι) και όχι «στρογγυλοί»!

3. Κατά τον π. Ρωμανίδη, στον οποίον κυρίως οφείλουμε την επιστροφή στη

«φιλοκαλική» (θεραπευτικόασκητική) θεώρηση της Πίστεως μας, σε ακαδημαΐκο

μάλιστα επίπεδο, «θρησκεία» είναι κάθε « ταύτιση» άκτιστου και κτιστού, όπως

συμβαίνει στη ειδωλολατρία. Ο «Θρησκευτικός» άνθρωπος προβάλλει τις «προλήψεις»

του (σκέψεις- νοήματα) στο χώρο του θείου, «κατασκευάζοντας» αυτός τον Θεό του
 (Αυτό μπορεί να συμβεί και στη μη πατερική «Ορθοδοξία»). Σκοπός του είναι η

«εξιλέωση», ο «εξευμενισμός» του «θείου» και τελικά, η «χρήση» του Θεού προς ίδιον

όφελος (μαγική σχέση:do, utdes). Στη δική μας όμως, παράδοση ο Θεός μας δεν έχει

ανάγκη «εξεθμενισμού» διότι «Αυτός πρώτος ηγάπησεν ημάς» (Α' Ιωαν. 4,19). Ο Θεός

μας ενεργεί ως «Αγάπη» (Α' Ιωάν.4,16) και μάλιστα ανιδιοτελής. Δίδει τα πάντα και δε

ζητεί τίποτε από τα πλάσματα Του. Γι' αυτό και η ανιδιοτέλεια είναι η ουσία της

χριστιανικής αγάπης, που υπερβαίνει την πρακτική μιας δοσοληψίας.

4. Αυτό εκφράζει ο γνωστός και συχνά επαναλαμβανόμενος λειτουργικός λόγος:

«Εαυτούς και αλλήλους και πάσιν την ζωήν ημών Χριστό το Θεώ παραθώμεθα». Η

πλήρης ένταξη γίνεται κατά κανόνα στη Μονές, όταν λειτουργούν ορθόδοξα, φυσικά.

Γι' αυτό οι Μονές μένουν πρότυπα για τις ενορίες του «κόσμου».

«Πηγή : Όψεις της Ορθόδοξης Ταυτότητος - Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη»

Η ορθόδοξη πίστη, δεν είναι μόνο υπόθεση γνώσεως. Κυρίως είναι

ορθός τρόπος ζωής. Ο Χριστός καλεί όλους μας όχι απλώς να Τον
γνωρίσουμε, αλλά να ζήσουμε τη δική Του ζωή μέσα στην Εκκλησία
που ο ίδιος ίδρυσε. Η συνεπής χριστιανική ζωή όλων μας είναι η
πιό πειστική απόδειξη οτι η πίστη μας είναι η μόνη ορθή πίστη. Ο
χριστιανός που ζεί ενωμένος με το Χριστό με τη συχνή προσευχή,
με τακτική συμμετοχή στα μυστήρια και την κοινή λατρεία, τη ζωή
και τα έργα της ενορίας του, βρίσκεται σε ασφάλεια. Ανήκοντας
οργανικά και όχι τυπικά στα λογικά πρόβατα της ποίμνης του
Χριστού, που είναι η Εκκλησία, δεν κινδυνεύει από τους λύκους,
τους διάφορους δηλαδή αιρετικούς ( Ιω. 10,1-16).

Μόνο η αλήθεια του Θεού σώζει τον άνθρωπο. Αυτή η αλήθεια μας
φανέρωσε ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός. Ήρθε στον κόσμο για να
"κηρύξει το ευαγγέλιο του Θεού" (Μαρκ. 1,14). Να διδάξει και να
"μαρτυρίσει την αλήθεια"(Ιω. 18,37). Γνωρίζοντας, λοιπόν ο
άνθρωπος την αλήθεια του Χριστού ελευθερώνεται από την
αμαρτία (Ιω. 8,32). Υπακούοντας σ' αυτήν μετέχει στην αληθινή
ζωή (Ιω. 14,6). Απέναντι στην αλήθεια του Θεού βρίσκεται η
πλάνη και η αίρεση. Η πλάνη αρνείται την αλήθεια και η αίρεση τη
νοθεύει. Έτσι ο άνθρωπος που έπεσε σε πλάνη ή παρασύρθηκε απο
την αίρεση χάνει τη δυνατότητα της σωτηρίας.

Η Εκκλησία που είναι "ο στύλος και το στήριγμα της αλήθειας"( Ά

Τιμ. 3,15), απο τα πρώτα χρόνια ακόμη, αγωνίστηκε σκληρά να
κρατήσει ακέραιη και ανόθευτη την αλήθεια, που μας παρέδωσε ο
Χριστός. Η συνεχής φροντίδα των Αποστόλων και των διαδόχων
τους ήταν να προφυλάξουν τους χριστιανούς από τις πλανεμένες
διδασκαλίες των "ψευδοδιδασκάλων" και των "ψευδοπροφητών
(Ματθ. 7,15 ΄Β Πετρ. 2,1 Ά Ιω. 4,1 ). Αληθινός χριστιανός, είναι
ο άνθρωπος εκείνος που πιστεύει στην Αγία Τριάδα. Στον Πατέρα,
τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα. Έχει αποδεχθεί και έχει ομολογήσει
ότι ο Χριστός είναι ο Υιός του Θεού, ο Θεάνθρωπος Ιησούς, ο
Εμμανουήλ και πως είναι ο Σωτήρας και Λυτρωτής του κόσμου.
Είναι βαπτισμένος στο όνομα του Πατέρα, του Υιού και του Αγίου
Πνεύματος και χρισμένος με (Άγιο Μύρο) τις δωρεές και τα
χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Με τη ζωή του και τις πράξεις
του προσπαθεί καθημερινά να προκόπτει πνευματικά και να γίνει
ζωντανό μέλος της Εκκλησίας.
Όλοι οι ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ Χριστιανοί είναι αδελφοί και μέλη της
Εκκλησίας την οποία ίδρυσε ο Χριστός πάνω στο Σταυρό, χύνοντας
το πανάγιο Αίμα Του.

Πίστη σημαίνει σιγουριά γι' αυτό που ελπίζουμε και βεβαιότητα γι'
αυτά που δε βλέπουμε (Εβρ. 11,1). Πίστη είναι η αποδοχή του Θεού
όπως μας αποκαλύπτεται. Δεν δημιουργούμε εμείς την πίστη στο
Θεό. Μας την δίνει ο ίδιος. Πίστη είναι ανεπιφύλακτη εμπιστοσύνη
στο Θεό, τον Κύριο του ουρανού και της γης. Εμπιστοσύνη σημαίνει
ότι δέχομαι χωρίς αμφιβολία ότι ο Θεός εκπληρώνει τις
υποσχέσεις Του. Η πίστη είναι απόλυτη υπακοή στο Θεό. Υπακοή
σημαίνει ότι εφαρμόζω τις εντολές του Θεού, όπως η υπακοή της
Παναγίας στον Ευαγγελισμό. Γνήσια πίστη είναι θαρραλέα ομολογία
με λόγια και με έργα. Σήμερα όλοι διακηρύττουν τις πεποιθήσεις
τους. Γιατί να αρνείται ο Χριστιανός; Η πίστη δεν είναι συναίσθημα,
αλλά γνώση του Θεού. Η πίστη είναι ΛΟΓΙΚΗ· Είναι προσωπική
απάντηση του ανθρώπου στην κλήση του Θεού για σωτηρία. Και οι
δαίμονες πιστεύουν, αλλά δεν τηρούν την πίστη στη ζωή τους. Η
πίστη είναι απαραίτητη για τη ζωή. Η γνώση δεν καταργεί την
πίστη. Ο άνθρωπος πιστεύει περισσότερα από όσα γνωρίζει και
βλέπει.

(Από την έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Ηλείας που έχει τίτλο:
"ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ" - δια μεγάλους προσερχομένους στο
άγιο Βάπτισμα - και την επιμελήθηκε ο θεολόγος κ. Γεώργιος
Κομιώτης, Πρόεδρος της Δ.Ε. της Πανελληνίου Ενώσεως
Θεολόγων Παραρτήματος Νομού Ηλείας).

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

"Θεσμούς Εκκλησίας πατρικούς διαφυλάττοντες, εικόνας γράφομεν και ασπαζόμεθα
στόμασι και καρδία και θελήματι, των του Χριστού, και των αυτού Αγίων..."1.
Είναι χαρακτηριστική, αδελφοί μου, η ανωτέρω προτροπή του Αγίου Θεοφάνους του
Ομολογητού Επισκόπου Νικαίας.
Να διαφυλάττουμε τους θεσμούς της Εκκλησίας, τις ιερές παραδόσεις, τις φωνές των
Αγίων Πατέρων, να ασπαζόμαστε τιμητικά τις ιερές εικόνες του Δεσπότου Χριστού,
της Υπεραγίας Θεοτόκου και των Αγίων μας.
Γιατί, όπως θα αναφέρει ο θεοφόρος Ιωάννης ο Δαμασκηνός σε μία ομιλία του,
χρησιμοποιώντας μάλιστα και την γνώμη του Μεγάλου Αθανασίου: "Εμείς οι πιστοί
δεν προσκυνούμε τις εικόνες ως θεούς, όπως οι ειδωλολάτρες ... Όπως λοιπόν ο
Ιακώβ, όταν επρόκειτο να πεθάνει, προσκύνησε στην άκρη της ράβδου του Ιωσήφ,
τιμώντας όχι την ράβδο, αλλά εκείνον που την κρατούσε, έτσι και οι πιστοί, δεν
ασπαζόμαστε τις εικόνες για κανένα άλλο λόγο, αλλά για να δείξουμε τον πόθο της
ψυχής μας"2.
Σήμερα λοιπόν, που η του Χριστού Εκκλησία, η μόνη Εκκλησία, (γιατί δεν υπάρχουν
άλλες Εκκλησίες, όπως ομολογούμε στο Σύμβολο της Πίστεως: "Εις Μίαν, Αγίαν,
Καθολικήν και Αποστολικήν Εκκλησίαν", αγάλλεται και χαίρεται αλλά και δοξάζει τον
Νυμφίο Χριστό "τον λυτρωσάμενον αυτήν εκ της των ειδώλων πλάνης"3, επιτρέψτε
μου, αδελφοί μου αγαπητοί, να μεταφέρω στην αγάπη σας πνευματικές επισημάνσεις
των Αγίων της Εκκλησίας μας για το μεγάλο θέμα της Ορθοδοξίας. Άλλωστε, η
σημερινή Κυριακή, η πρώτη των Νηστειών, ονομάζεται Κυριακή της Ορθοδοξίας.
Πρώτον. Τι είναι Ορθοδοξία;
Η λέξη Ορθοδοξία αποτελείται από δυό λέξεις : "ορθή" και "δόξα". Δόξα σημαίνει, αφ
ενός μεν δοξασία η γνώμη που έχουμε για κάποιο θέμα, αφ ετέρου δε δοξολογία.
Αυτές οι δυό έννοιες συμπορεύονται και αλληλοσυμπληρώνονται. Ορθοδοξία θα πει
η αληθινή πίστη και η αληθινή δοξολογία του Θεού4.
Αυτή η αληθινή πίστη μας οδηγεί στην αληθινή δοξολογία του Τριαδικού Θεού.
Αν η πίστη είναι εσφαλμένη, θα είναι συγχρόνως εσφαλμένη και η δοξολογία του Θεού.
Αν η πίστη δεν είναι αληθινή, δεν θα έχει την δυνατότητα να θεραπεύσει τον
πεπτωκότα άνθρωπο, ώστε από την ειδωλολατρεία των παθών να οδηγηθεί στην
πραγματική λατρεία του αληθινού Θεού και την κοινωνία μαζί Του.
Αυτή η πίστη δεν είναι αποτέλεσμα ούτε της φαντασίας του ανθρώπου, ούτε της
επιστημονικής ερεύνης του, ούτε ακόμη προϊόν της λογικής • αλλά, είναι φανέρωση
του αληθινού Θεού.
Μας το διευκρινίζει σαφέστατα ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στο προοίμιο του Ευαγγελίου
του: "Και ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν ημίν, και εθεασάμεθα την δόξαν αυτού,
δόξαν ως μονογενούς παρά πατρός"5.
Γι' αυτό και οι Πατέρες μας τονίζουν πως η Ορθοδοξία συνδέεται και ταυτίζεται με την
ορθή πίστη και την ορθή παράδοση.
Ο,τι παρέλαβαν οι Άγιοι Απόστολοι, ο,τι βίωσαν οι Πατέρες της Εκκλησίας, αυτό και
μας μεταφέρουν ως όρια ζωής και θανάτου • όρια που διακρίνουν την θεραπεία από
την ασθένεια • όρια που διακρίνουν την αλήθεια από το ψεύδος.
Γι' αυτό ιδιαιτέρως τονίζεται πως πίστη, παράδοση, λατρεία και θεραπεία είναι
άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους. Έχουν τέτοια ενότητα, ώστε είναι αδύνατο να
ζήσει κανείς ορθόδοξα, αν αποδεσμευθεί από μία από αυτές τις πραγματικότητες.
Μόνο μέσα σε αυτά τα πλαίσια μπορούμε να κάνουμε συζήτηση περί Ορθοδοξίας6.
Μιλώντας, ακόμη, για την Ορθοδοξία, δεν θα πρέπει να επαναλαμβάνουμε το λάθος
του Πιλάτου, ο οποίος ρώτησε τον Χριστό στο πραιτώριο την Μεγάλη Παρασκευή: "τι
εστίν αλήθεια"7.
Η ορθή ερώτηση είναι: "Τις εστίν αλήθεια"; - "Ποιός είναι η αλήθεια;" Γιατί απλούστατα,
η αλήθεια δεν είναι ιδέα, ούτε θεωρία, ούτε ένα φιλοσοφικό σύστημα, αλλά πρόσωπο,
το οποίο είναι αυτός ο ίδιος ο Σωτήρας Χριστός.
Δεύτερον. Τι είναι Ορθοδοξία;
Εφ' όσον η αλήθεια είναι αυτός ο Χριστός, άρα ταυτίζεται απόλυτα με την Εκκλησία.
Αυτή η αλήθεια είναι αποκάλυψη του Θεού στον άνθρωπο. Δεν είναι αποκλειστικό
προνόμιο των πεπαιδευμένων και των σπουδαγμένων.
Και οι πιο αγράμματοι, όπως θα τονίσει ο μεγάλος πατέρας της Εκκλησίας Άγιος
Γρηγόριος ο Παλαμάς, μπορούν να φθάσουν σ' αυτήν την άκτιστη ενέργεια του Θεού.
Ο θεοφόρος αυτός πατήρ έκανε, μάλιστα, σαφή διάκριση, στην πολυτάραχη εποχή
που έζησε αντικρούοντας τον φιλόσοφο Βαρλαάμ, μεταξύ των δυό σοφιών και των
δυό γνώσεων. Υπάρχει ανθρώπινη σοφία και η σοφία του Θεού.
Η σοφία του Θεού αποκαλύπτεται στους Αγίους και είναι ανεξάρτητη από την γνωστική
τους δύναμη και την ανθρώπινη παιδεία τους. Αυτή η σοφία είναι ανώτερη από εκείνη
που διέθεταν οι φιλόσοφοι.
Γι' αυτό υποστηρίζει ορθόδοξα ότι η αλήθεια ταυτίζεται απόλυτα με την Εκκλησία: "Οι
της του Χριστού εκκλησίας της αληθείας εισί• και οι μη της αληθείας όντες ουδέ της
του Χριστού εκκλησίας εισί"8.
Αλήθεια είναι : τόσο η αποκάλυψη του Θεού στον άνθρωπο, όσο και η κοινωνία του
ανθρώπου με την θεοποιό χάρη του Θεού.
Άρα, όποιος δεν βρίσκεται σε αυτήν την συχνότητα, διακόπτει τον σύνδεσμο με την
αλήθεια και εκπίπτει από την Εκκλησία.
Γι' αυτό και χρειάζεται σήμερα να ακούσουμε και πάλι την φωνή του Αγίου Γρηγορίου,
που μας υπενθυμίζει στο ομολογιακό του κείμενο τα εξής χαρακτηριστικά και
σπουδαία: "Πάντας τους μη ομολογούντας και πιστεύοντας ως το Πνεύμα το άγιον
προεμήνυσε δια των προφητών ... αποβαλλόμεθα και αναθέματι καθυποβάλλομεν"9.
Όσοι, λοιπόν, χάνουν αυτήν την Παράδοση, όσοι δεν δέχονται αυτήν την εμπειρία των
θεοφόρων Πατέρων, όσοι ξεχωρίζουν τους Πατέρες από τους Αποστόλους και τους
Προφήτες, όσοι δημιουργούν άλλες δικές τους παραδόσεις, αποκόπτονται από την
Εκκλησία και χαρακτηρίζονται ως αιρετικοί10.
Τρίτον. Τι είναι Ορθοδοξία;
Ορθοδοξία, θα μπορούσε κανείς να πει με την γλώσσα της εποχής μας, πως είναι η
θαυμαστή εκείνη σύνθεση δόγματος και ήθους, θεωρίας και πράξεως. Είναι
αδιάσπαστα συνδεδεμένη με την ορθοπραξία.
Αν χωρίσουμε αυτά τα δυό, τότε θα έχουμε μόνο μία σκιά, που θα προβάλλει ένα
ένδοξο παρελθόν στην πραγματικότητα αυτής της ζωής, χωρίς όμως ελπίδες για το
μέλλον. "Ορθοδοξία" χωρίς ορθοπραξία είναι χειρότερο από την αίρεση.
Είναι υποκρισία και εμπαιγμός, γι' αυτό και ο πιο επικίνδυνος αιρετικός είναι ο
χριστιανός που άλλα πιστεύει και άλλα πράττει, θυσιάζοντας την αλήθεια, την αρετή
και την παράδοση, στο συμφέρον.
Η Ορθοδοξία δεν είναι μουσείο και παρελθόν, αλλά ζωή, δημιουργία και ακτινοβολία.
Αδελφοί μου, είναι μεγάλη τιμή να είμαστε Ορθόδοξοι, αλλά συγχρόνως και μεγάλη η
ευθύνη απέναντι σε αυτόν τον ατίμητο θησαυρό, αφ ενός μεν για να τον κρατήσουμε
και αφ ετέρου για να τον βιώσουμε στην καθημερινή μας ζωή.
Ας ακούσουμε ως ακροτελεύτια επισήμανση ένα φοβερό λόγο του Αγίου Ιωάννου του
Δαμασκηνού που είναι επίκαιρος και διαχρονικός:
"Ο Χριστιανός είναι πίστη • όποιος λοιπόν προσέρχεται με πίστη, θα κερδίσει πολλά,
ενώ όποιος αμφιβάλλει, μοιάζει με κυματισμό θαλάσσης, που τον παίρνει ο άνεμος ...
Ας δεχθούμε λοιπόν την Παράδοση της Εκκλησίας με ευθύτητα καρδιάς και χωρίς
πολλούς λογισμούς • γιατί ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο ευθύ, ενώ αυτοί [που
δεν πιστεύουν] ζήτησαν πολλούς λογισμούς. Να μην καταδεχθούμε να διδαχθούμε
νέα πίστη, σαν να είναι καταδικασμένη η παράδοση των αγίων Πατέρων ... Και εσάς,
ιερότατο ποίμνιο του Χριστού, χριστεπώνυμε λαέ, το έθνος το άγιον, το σώμα της
Εκκλησίας, να σας γεμίσει ο Χριστός με τη χαρά της Αναστάσεώς Του και να σας
αξιώσει, ακολουθώντας τα ίχνη των αγίων ποιμένων και διδασκάλων της Εκκλησίας
και καθοδηγούμενοι από αυτά να επιτύχετε και τη δόξα Του μέσα στη λαμπρότητα των
Αγίων, την οποία εύχομαι να επιτύχουμε όλοι μας με τη χάρη Αυτού, δοξάζοντάς Τον
αιώνια μαζί με τον Άναρχο Πατέρα, στον οποίο ανήκει η δόξα εις τους αιώνες των
αιώνων. Αμήν"11.

1 α' τροπάριον της η ὠδῆς του Όρθρου της Κυριακής της Ορθοδοξίας.
2 Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, Περί εικόνων, Λόγος Γ , κεφ. 59, ΕΠΕ 3,272-274.
3 Στιχηρό Αίνων Όρθρου της Κυριακής της Ορθοδοξίας.
4 Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου Βλάχου, Εκκλησία και
εκκλησιαστικό φρόνημα, εκδ. Ιεράς Μονής Γενεθλίου Θεοτόκου 1990, σελ. 77.
5 Ιω. 1,14.
6 Μητρ. Ναυπάκτου, ο.π. σελ. 81.
7 Ιω. 18,38.
8 Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Αναίρεσις γράμματος Ιγνατίου Αντιοχείας, ΕΠΕ 3,608.
9 Του ιδίου, Ομολογία, ΕΠΕ 4,446.
10 Μητρ. Ναυπάκτου, ο.π. σελ. 84.
11 Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού,ο.π. κεφ. 42, ΕΠΕ 3,259-261.

Μοναχού Μωυσή Αγιορείτη

Δεν θα αντιγράψω ορισμούς από βιβλία. Θα μιλήσω μέσα από την καρδιά μου.
Ορθοδοξία είναι η μόνη αλήθεια. Είναι πρόσκληση σε μια συγκινητική και
καταπληκτική περιπέτεια. Θέλει τόλμη, έχει ρίσκο, δεν είναι μια επανάπαυση
σε δάφνες του παρελθόντος.

Θα συμφωνήσω με τον Ντοστογιέφσκι που λέει: «Πιστεύω πως δεν υπάρχει

τίποτε πιο ωραίο, πιο βαθύ, πιο δελεαστικό, πιο δημοφιλές, πιο γενναίο και
πιο τέλειο από τον Χριστό …». Η Ορθοδοξία αυστηρά μας θέλει καθαρούς
και αθώους. Έχει μεγάλες απαιτήσεις από εμάς. Δίχως Θεό θα ήμασταν
σίγουρα πιο παλιάνθρωποι.

Είναι αλήθεια πως δεν είμαστε άγιοι. Το χειρότερο είναι να κάνουμε τους
αγίους. Αυτό δεν αρέσει διόλου στον Θεό. Η Ορθοδοξία μας θέλει
ανυπόκριτους, ατόφιους, γνήσια ταπεινούς κι επιεικείς με τους άλλους. Επίσης
ακαχύποπτους, αζηλόφθονους και καρτερικούς.

Ο Χριστός της Ορθοδοξίας είναι προσιτός, φιλικός, ευγενικός, συγχωρητικός

και συμπαθητικός. Ποτέ δεν μίλησε σκληρά στους αμαρτωλούς ούτε ποτέ τους
περιφρόνησε. Κατανοεί την αδυναμία μας, τον παρασυρμό μας, την αδυναμία
μας. Δεν κακιώνει, δεν επιτιμά, δεν τιμωρεί κι εκδικείται.

Συγχωρεί, αγαπά, θυσιάζεται για μας. Ένας Εβραίος-Ρουμάνος, που έγινε στη
φυλακή ορθόδοξος, γράφει στο «Ημερολόγιο της ευτυχίας» του, ο Νικολάε
Στάινχαρτ: Ο Θεός «σε καμία περίπτωση δεν είναι αυτή η αφηρημένη έννοια,
ο ψυχρός δημιουργός, δεν είναι ο αχώρητος και αμετάβλητος Βράχμα, δεν
είναι η θεότητα της γνώσης που εκδιπλώνει τους αιώνες».

Η Ορθοδοξία δεν είναι μια ωραία θρησκεία ανάμεσα στις άλλες καλές. Είναι
τρόπος, στάση, ύφος και ήθος ζωής. Είναι η θυσιαστική αγάπη δίχως
ανταλλάγματα. Η αγάπη των εχθρών και η συγχώρεση των πάντων. Είναι ένα
σκάνδαλο και μια μωρία για τους πολύ λογικούς η Ορθοδοξία.

Η ορθόδοξη διδασκαλία δεν είναι η ασαφής, μπερδεμένη, δύσκολη,

ακατόρθωτη. Δεν είναι για τους ευκολόπιστους και τους φανατικούς
θρησκόληπτους. Είναι για απαιτητικά πνεύματα, για αισιόδοξους και
μαχητικούς. Δίνει την πραγματική ελευθερία και μακαριότητα. Η ειρήνη, η
ηρεμία, η γλυκύτητα των αγίων το φανερώνει. Η Ορθοδοξία δεν είναι
αναλγητικό και ναρκωτικό.

Είναι συνεχής διακινδύνευση, εγρήγορση, ορθοστασία, αγρύπνια, ανάταση. Η

Ορθοδοξία δεν είναι ελληνική, είναι οικουμενική. Δεν κρύβεται στο Άγιον
Όρος ή τα Ιεροσόλυμα αλλά στην καρδιά του κάθε αληθινού ταπεινού. Όσοι
θεωρούν ότι η Ορθοδοξία είναι για τους απλοϊκούς και αφελείς πλανάται
πλάνη οικτρή.

Αν νομίζει κανείς ότι στην Ορθόδοξη Εκκλησία μαθητεύουν κάποιοι

χασομέρηδες, κλαψιάρηδες, λαθεύει. Οι Ορθόδοξοι αγωνίζονται για την
ακεραιότητα, τη διαφάνεια και τη γνησιότητα. Δεν είναι ακατάδεκτοι, ψυχροί.

Η ματαιότητα του κόσμου δεν τους μελαγχολεί, αλλά τους συνετίζει καίρια.
Ο Θεός μας δεν είναι μάγος, φακίρης, ταχυδακτυλουργός και παράξενος
θαυματοποιός. Δεν του αρέσουν τα μεσοβέζικα πράγματα, τα μελαγχολικά, τα
βιαστικά, ανυπόμονα και χλιαρά. Αγαπά κυρίως τα αληθινά, τ ατόφια, τα
ταπεινά. Στην Ορθοδοξία πάντοτε ελπίζουμε, μυστικά χαιρόμαστε, δεν
μπορούμε να μην αισιοδοξούμε. Ζούμε για ν αγαπάμε.
Όποιος νομίζει ότι η Ορθοδοξία θέλει εχθρούς, μόνο πολεμά, είναι για να
εξουσιάζει και να καταδικάζει, αστοχεί σοβαρά. Για ν αναστηθούμε θα πρέπει
πρώτα να σταυρωθούμε. Η σταύρωση θέλει προετοιμασία. Η σταύρωση θέλει
την ώρα της. Η Ορθοδοξία είναι σταυρωμένη, τεταπεινωμένη και αναστημένη.

Ορθοδοξία σημαίνει ορθοπραξία. Ορθή και αληθινή γνώση και καθαρή ζωή.
Η Ορθοδοξία είναι παρεξηγημένη. Ίσως φταίμε κι εμείς που την
παρουσιάσαμε λαθεμένα. Η Ορθοδοξία περισσότερο βιώνεται και λιγότερο
διδάσκεται. Η Ορθοδοξία είναι μια στοργική μητρική αγκαλιά, που γνωρίζει ν
αναπαύει τα τέκνα της εξαίσια.

Η Ορθοδοξία

Του Μακαριστού Γέροντος Εφραίμ (Φιλοθεΐτης-Αριζόνας)

Αγαπητά μου παιδιά,

Είμεθα Ορθόδοξοι και ουσιαστικά δεν γνωρίζουμε το ύψος, το βάθος, το πλάτος της
Ορθοδοξίας. Θα πρέπει να την δούμε σε όλη την αγιότητα της.
Τι είναι Ορθοδοξία; Ορθοδοξία είναι η αλήθεια, το ορθό δόγμα περί του Θεού, περί του
ανθρώπου και περί του κόσμου, όπως μας την έδωσε ο Ίδιος ο ενανθρωπήσας Θεός με
την υπέροχη διδασκαλία Του, με την αγία ζωή Του και με την λυτρωτική θυσία Του, όπως
την διετύπωσε κατόπιν η θεόπνευστος διάνοια και καρδία του Αποστόλου Παύλου, όπως
την «ζωντάνεψε» ο μαθητής της αγάπης και οι άλλοι Ευαγγελισταί και Απόστολοι με το
ουράνιον φως του Άγιου Πνεύματος, όπως την παρέδωσαν και σε μας οι
πνευματοκίνητοι Πατέρες της Αλεξανδρείας, της Κωνσταντινουπόλεως, της
Καππαδοκίας, της Συρίας, της Παλαιστίνης και του Αγίου Όρους αργότερα. Όλοι αυτοί
από τον Ιερό Πολύκαρπο, τον μαθητή των Αποστόλων, μέχρι τον Άγιο Νικόδημο τον
Αγιορείτη, ο όποιος εκοιμήθη στις αρχές του 19ου αιώνος, με την σοφία τους και την
αγιότητα τους, με τις θυσίες και τους αγώνες τους μας παρέδωκαν την παρακαταθήκη
της ορθής πίστεως και ζωής, τον θησαυρό της ορθοδόξου παραδόσεως.
Ορθοδοξία είναι η θαυμαστή εκείνη σύνθεσις δόγματος και ήθους, θεωρίας και πράξεως.
Ορθοδοξία είναι ακόμα εκείνο που διετύπωσαν επισημότερα αι Σύνοδοι, τα οικουμενικά
εκείνα ευλογημένα συνέδρια της ανά τον κόσμον Εκκλησίας του Χρίστου. Τότε οι
θεοφόροι Πατέρες «όλην συγκροτήσαντες την της ψυχής επιστήμην και τω θείω
πνεύματι συνδιασκεψάμενοι» απεφάνθησαν για τα μεγαλύτερα προβλήματα, που
απασχολούν τον πνευματικό άνθρωπο και έθεσαν τα βάθρα, τα θεμέλια της πνευματικής
ζωής, που είναι ο πραγματικός πνευματικός πολιτισμός.
Την Ορθοδοξία επεσφράγισαν οι μάρτυρες όλων των εποχών όλη η ιερή στρατιά των
εκατομμυρίων ηρώων και ομολογητών, ανδρών, γυναικών και παιδιών με το τίμιο αίμα
τους. Από τα αμφιθέατρα της Ρώμης μέχρι τα στρατόπεδα της Ρωσίας, απέδειξαν ότι ο
χριστιανισμός δεν είναι μια απλή θεωρία, αλλά η αλήθεια και η ζωή ο ωραιότερος
ηρωισμός, η νίκη κατά της ωμής βίας και της υλικής δυνάμεως, η επικράτησις και η
βασιλεία του πνεύματος.
Ήρθε κατόπιν να ύμνηση την Ορθοδοξία η λατρεία με την υπέροχη ποίησι και την
εμπνευσμένη υμνογραφία της, η οποία συνδυάζει το φυσικό με το υπερφυσικό, τα
εγκόσμια με τα επουράνια, την ατομικότητα με την κοινωνικότητα, την οικειότητα και
τον βαθύ σεβασμό, το εύληπτο και το μυστήριο.
Μέσα στον ναό σε κάθε Λειτουργία, μέσα σε μια ατμόσφαιρα ανατάσεως και ιερότητος
τελείται η Θυσία του Θεανθρώπου, όπου συμμετέχουν όλοι οι πιστοί. Εκεί επίσης
υμνούνται και προβάλλονται τα κατορθώματα των γιγάντων της πίστεως με επικεφαλής
του χορού αυτού την Θεοτόκο Μαρία. Εκεί εξυμνείται το δόγμα, όχι μόνον ως αληθές,
αλλά και ως ανταποκρινόμενο στις ανθρώπινες εφέσεις….
Ένα άλλο γνώρισμα της Ορθοδοξίας ήταν πάντοτε ο ηρωισμός που τον είδαμε στο
μαρτύριο, ο όποιος δεν σταμάτησε μόνον στην θυσία του αίματος. Τα τέκνα της
Ορθοδοξίας πάντα έδειξαν σθένος και γενναιότητα μπροστά σε κάθε είδος αυθαιρεσίας,
είτε προερχόταν από τον Ιουλιανό τον Παραβάτη, είτε από τους αρειανούς και
μονοφυσίτες, είτε από τους εικονομάχους και λατινόφρονες μοναχούς.
Η φάλαγγα αυτή των ηρώων της Ορθοδόξου Εκκλησίας δεν περιλαμβάνει μόνον τον
Μέγα Αθανάσιο, τον Μέγα Βασίλειο, τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, αλλά και τον Άγιο
Θεόδωρο τον Στουδίτη, ηγούμενο της του Στουδίου Μονής με όλους τους μοναχούς του,
τον Άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή, τον μέγα ήρωα, τον Άγιο Μάρκο τον Ευγενικό και
άπειρο πλήθος ομολογητών και υπερασπιστών της πίστεως μας….
Η Ορθοδοξία εβάδισε πάντοτε την βασιλική οδό του Ευαγγελίου. Εκράτησε ανόθευτο,
γνήσιο το πνεύμα του χριστιανισμού έναντι του σκοτεινού μυστικισμού των ανατολικών
αιρέσεων, της παποκαισαρικής συγκεντρωτικότητος των Λατίνων και του
ορθολογιστικού υποκειμενισμού των Προτεσταντών. Πάντοτε εκράτησε το μέτρο και
την αρμονία, δεν είχε τίποτε το λάθος, διότι οι Πατέρες ήταν πνευματοκίνητοι,
αγιοπνευματικώς οδηγούμενοι.
Δεν περιφρόνησε η Ορθοδοξία τον άνθρωπο, ούτε την σοφία, ούτε την φύσι, ούτε την
τέχνη, δεν υπήρξε απάνθρωπος. Όλα τα εξηγίασε και δημιούργησε πολιτισμό. «Την
φύσιν», κατά το τροπάριον των Τριών Ιεραρχών «των όντων ετράνωσε, τα των
ανθρώπων ήθη κατεκόσμησε».
Η Ορθοδοξία είναι η πορεία του ολοκληρωμένου ανθρώπου προς τον Πλάστη του, προς
την θέωσι. Οδηγεί τον άνθρωπο στην πλήρη ανάπτυξί του εν τω Χριστώ και για τον
Χριστό.
Η Ορθοδοξία δεν είναι μόνον η κατ” εξοχήν θεολογία, αλλά είναι συγχρόνως και η αληθινή
ψυχολογία, ο γνήσιος ανθρωπισμός και κοινωνισμός.
Είναι ένα πολύεδρο διαμάντι, το όποιον από όλες τις πλευρές παρουσιάζει νέες
αντανακλάσεις της αληθείας.
Ας γνωρίσουμε, λοιπόν, την Ορθοδοξία μας. Όχι θεωρητικά. Ας την αισθανθούμε και ας
την ζήσουμε σε όλο το βάθος και το πλάτος της. Ετσι μόνο θα μπορού με να την
προβάλουμε και να την αξιοποιήσουμε.
Διότι η Ορθοδοξία μας δεν είναι μουσείο και παρελθόν, αλλά ζωή, δημιουργία και
ακτινοβολία. Είναι η μεγάλη ιδέα του έθνους μας, είναι η χρυσή ελπίδα της σωτηρίας μας,
είναι το καύχημα μας εν Χριστώ. Ας την κηρύττουμε με ηρωισμό και γενναιότητα ως
τέκνα γνήσια των μεγάλων ηρώων της.
Πανέμορφη Ορθοδοξία, αιματοστόλιστη νύμφη του Χριστού, ποτέ, ποτέ να μη σε
αρνηθούμε οι ανάξιοι, αλλά αν το καλέσουν οι περιστάσεις και οι καιροί, αξίωσε μας, ω
φίλη, δια σε να χύσουμε και την τελευταία ρανίδα του αίματός μας. Αμήν.
(Αποσπάσματα από το βιβλίο Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ, τόμος Α”, εκδ. Ι. Μ. Φιλόθεου 2004)
Ομιλία του Σεβ. Μητροπολίτου Νέας Σμύρνης κ. Συμεών την
Κυριακή της Ορθοδοξίας
Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί,

Η αναζήτηση οδηγεί στην ανακάλυψη. Η μαθητεία στη γνώση. Και η προσωπική

συνάντηση στη σχέση και την εν αγάπη κοινωνία μας με τον άλλον.

Αυτό που η πανανθρώπινη εμπειρία μας διδάσκει, επιβεβαιώνεται και στο πρόσωπο
του Φιλίππου, του μετέπειτα Αποστόλου και μαθητή του Κυρίου, όπως μας αφηγείται
ο ευαγγελιστής Ιωάννης στη σημερινή ευαγγελική περικοπή.

Ο Φίλιππος αναζητούσε τον Θεό. Ανέμενε κι εκείνος, όπως όλοι οι ομοεθνείς του, την
έλευση του Μεσσία. Μελετούσε τη Μωσαϊκή Πεντάτευχο. Ερευνούσε τους Προφήτες.
Και σήμερα, στα μέρη της Γαλιλαίας, αξιώνεται να συναντήσει και να γνωρίσει
προσωπικά τον Κύριο Ιησού.

Αυτή τη μεγάλη ανακάλυψη που συγκλόνισε την ύπαρξή του και τη γέμισε από χαρά,
σπεύδει να γνωστοποιήσει στον φίλο του Ναθαναήλ: «ον έγραψε Μωϋσής εν τω
νόμω και οι προφήται, ευρήκαμεν Ιησούν … τον από Ναζαρέτ». Ο Ναθαναήλ
αμφιβάλλει και δυσπιστεί. Και ο Φίλιππος τον προσκαλεί να βεβαιωθεί γι’ αυτό ιδίοις
όμμασι. Να πειστεί ακολουθώντας την ασφαλή οδό της εμπειρίας˙ «Έρχου και ίδε».

***

Κυριακή Ορθοδοξίας η σημερινή Κυριακή. Ημέρα θριάμβου της ορθόδοξης πίστης,

της αλήθειας δηλαδή για τον Θεό, τον κόσμο, τον άνθρωπο και το νόημα της ζωής.

Σε ρόλο αντίστοιχο μ εκείνον του αποστόλου Φιλίππου, η Ορθόδοξη Εκκλησία

ομολογεί και διακηρύσσει με στεντόρεια φωνή την πίστη, τη βεβαιότητα και την
ελπίδα της: «… Ούτω φρονούμεν, ούτω λαλούμεν, ούτω κηρύσσομεν Χριστόν τον
αληθινόν Θεόν ημών… Αύτη η πίστις των αποστόλων, αύτη η πίστις των πατέρων,
αύτη η πίστις των ορθοδόξων, αύτη η πίστις την οικουμένην εστήριξε».

Τη διακήρυξή της αυτή τη συνοδεύει και με μια πρόσκληση· μια πρόσκληση που
απευθύνει σ’ αυτούς που αμφιβάλλουν για την αλήθεια που εξαγγέλλει και την ελπίδα
που κομίζει σ ολόκληρη την οικουμένη: «Έρχου και ίδε».
Αποδέκτες αυτής της προσκλήσεως είμαστε κι εμείς, αγαπητοί αδελφοί. Και
καλούμεθα όλοι μας, οι ποιμένες της Εκκλησίας, οι Άρχοντες της ορθοδόξου χώρας
μας και ο πιστός λαός του Θεού, που συμμετέχουμε στον πανορθόδοξο εορτασμό
της σημερινής μεγάλης ημέρας, ν̉ ακολουθήσουμε την οδό της αναζητήσεως και της
μαθητείας στο αληθινό νόημα της Ορθοδοξίας.

***

Ι. Κατ’ αρχήν είναι πολύ βασικό να προσδιορίσουμε τι είναι στην ουσία της αυτό που
ονομάζουμε Ορθοδοξία. Ορθοδοξία δεν είναι σύστημα. Δεν είναι ιδεολογικό η
φιλοσοφικό ρεύμα. Δεν είναι πολιτιστική κληρονομιά μουσειακής σημασίας. Δεν είναι
λαϊκή παράδοση και τέχνη. Δεν είναι συνιστώσα που εξασφαλίζει τη διαχρονική και
οικουμενική ενότητα του ελληνισμού. Δεν είναι εμπορεύσιμο προϊόν που
δικαιούμαστε να διαφημίζουμε και να εξάγουμε προς τα έξω.
Ορθοδοξία είναι η Εκκλησία. Η Εκκλησία του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών
Ιησού Χριστού. Η «Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία» προς την οποία
διαδηλώνουμε πίστη και αφοσίωση με την ομολογία του Συμβόλου της πίστεως.

Και η Εκκλησία, η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι το σώμα του Χριστού. Ο λαός του Θεού.
Οι βαπτισμένοι στο όνομα της Αγίας Τριάδος. Οι ποιμένες της Εκκλησίας χωρίς τους
οποίους «Εκκλησία ου καλείται» κατά τον θεοφόρο Ιγνάτιο Αντιοχείας (Τραλλ.3). Και
οι πιστοί, οι λαϊκοί αδελφοί μας, χάριν και των οποίων οι ποιμένες υπάρχουμε και τη
σωτηρία των οποίων κατά χάριν Θεού διακονούμε.

Έξω από την Εκκλησία δεν υπάρχει Ορθοδοξία. Μακριά από τη ζωή του
Εκκλησιαστικού σώματος αυτό που οι πολλοί ονομάζουν Ορθοδοξία αποκόπτεται από
τις ρίζες της, χάνει την ταυτότητά της, γίνεται ένα απλό ιδεολόγημα.

ΙΙ. Ορθοδοξία – μια δεύτερη διάστασή της – είναι, όπως και η πρωταρχική σημασία
του όρου σημαίνει, η ορθή δόξα· η ορθή αντίληψη, η ορθή πίστη για τον Θεό, τον
άνθρωπο και τον κόσμο.
Ως Χριστιανοί και δη και ορθόδοξοι πιστεύουμε, όπως γράφει ο απόστολος Παύλος,
ότι «δια της Εκκλησίας» έγινε γνωστή όχι μόνο σ’ εμάς τους ανθρώπους αλλά και
στον επουράνιο κόσμο «η πολυποίκιλος σοφία του Θεού» (Εφ. 3,10).

Εκκλησία ίδρυσε ο Κύριος Ιησούς. Στην Εκκλησία δια των αγίων Αποστόλων Του
παρέδωσε το Ευαγγέλιο της σωτηρίας. Μέσα στην Εκκλησία καταγράφηκε το
αποστολικό κήρυγμα. Η Εκκλησία συγκρότησε το σώμα, τον κανόνα της Καινής
Διαθήκης. Και η Εκκλησία διαφυλάσσει και ερμηνεύει αυθεντικά τον ζωντανό λόγο
του Θεού.

Με αυτή την έννοια κατανοούμε τον ορισμό του Παύλου για την Εκκλησία ότι είναι
«στύλος και εδραίωμα της αληθείας» (Α’ Τιμ. 3,15).

Οι πολλοί αγώνες που διαμέσου των αιώνων διεξήγαγε η Εκκλησία στα πρόσωπα
θεοφόρων ποιμένων και διδασκάλων της· οι σύνοδοι που συνεκρότησε και η
ανυποχώρητη εμμονή που επέδειξε, πέρα από ανθρώπινες αδυναμίες και ακρότητες –
αναπόφευκτες για τα ατελή ανθρώπινα μέτρα -, σ’ ένα και μόνο αποσκοπούσαν: στη
διαφύλαξη της αποκεκαλυμμένης αλήθειας. Της αλήθειας που ελευθερώνει και άρα
σώζει (Ιω. 8,32). Της αλήθειας που συγκροτεί τη «μία πίστη» (Εφ. 4,5), την «άπαξ
παραδοθείσαν τοις αγίοις» (Ιούδα 3)˙ μια πίστη που αποτελεί το θεμέλιο της εν
Χριστώ ζωής και επομένως και αυτού που στη βιβλική γλώσσα ονομάζουμε σωτηρία
του ανθρώπου.

ΙΙΙ. Το τελευταίο τούτο καθορίζει και μιαν άλλη, τρίτη διάσταση της Ορθοδοξίας, που
είναι η ζώσα σχέση και η γνήσια εν Χριστώ εμπειρία.
Η ορθή πίστη της Εκκλησίας συνυπάρχει και συνυφαίνεται και με τη γνήσια εν
Χριστώ ζωή. Δόγμα, δηλαδή η αλήθεια του Ευαγγελίου που κήρυξαν οι Απόστολοι
και οριοθέτησαν Οικουμενικές Σύνοδοι και θεοφόροι διδάσκαλοι της Εκ- κλησίας, και
ήθος είναι αξεχώριστα ενωμένα. Η ορθόδοξη πίστη είναι θεμελιώδης προϋπόθεση
ζωής και σωτηρίας. Και η κατά Χριστόν ζωή είναι η μετουσίωση της πίστεως σε
βίωμα και εμπειρία.

Η εν Χριστώ ζωή πραγματώνεται μέσα στην Εκκλησία, που είναι κοινωνία αγάπης.
Κοινωνία αδελφών. Κοινωνία προσώπων. Η οικογένεια των τέκνων του Θεού,
συνηγμένων «επί το αυτό» (Πραξ.2,1) και συγκροτούντων το ένα εκκλησιαστικό
σώμα.

Μόνο μέσα στην Εκκλησία, την κιβωτό της σωτηρίας και το εργαστήρι της αγιότητος,
γίνεται μεθεκτή η ζωή του Χριστού. Ο άνθρωπος, που με το Βάπτισμα εντάχθηκε στο
εκκλησιαστικό σώμα, γίνεται κοινωνός της άκτιστης χάριτος δια των αγίων
μυστηρίων. Πραγματώνεται αυτό που ονομάζουμε αναγέννηση και θέωση του
ανθρώπου.

Και το έργο τούτο συντελείται όχι ως ατομικό επίτευγμα αλλά ως κοινό άθλημα
αγωνιζομένων αδελφών. Αδελφών που τους ενώνει η αγάπη του Χριστού. Αδελφών,
κατά την ωραία διατύπωση του βιβλίου των Πράξεων, «προσκαρτερούντων τη
διδαχή, … και τη κοινωνία και τη κλάσει του άρτου και ταις προσευχαίς» (2,42).

Άλλο φυσική θρησκεία και άλλο Εκκλησία. Άλλο ατομική θρησκευτικότητα και άλλο
εκκλησιαστική εν Χριστώ ζωή. Άλλο αλτρουϊσμός και φιλαλληλία και άλλο
αυταπάρνηση και θυσιαστική αγάπη. Αυταπάρνηση που μας βγάζει από το εγωτικό
κέλυφός μας και μας οδηγεί κοντά στους άλλους. Αγάπη αληθινή, που βεβαιώνει τον
κόσμο για την αγάπη του Θεού και Πατρός˙ «Ει ούτως ο Θεός ηγάπησεν ημάς, και
ημείς οφείλομεν αλλήλοις αγαπάν» (Α’ Ιω. 4,11).

***

Αδελφοί μου αγαπητοί,

Ο σημερινός εορτασμός του θριάμβου της ορθοδόξου πίστεως μας υποχρεώνει να

αναλογιστούμε την ιστορική πορεία της αγίας Εκκλησίας μας. Να θυμηθούμε τους
αγώνες που διεξήγαγε για τη διαφύλαξη του θησαυρού της εν Χριστώ αληθείας. Να
τιμήσουμε τα κατορθώματα αυτών που προμάχησαν για την ορθόδοξη πίστη. Να
μακαρίσουμε τη μνήμη τους˙ «Των της Ορθοδοξίας προμάχων … αιωνία η μνήμη».

Ταυτόχρονα μας παρακινεί να ατενίσουμε και προς το μέλλον, αναμετρώντας τις

ευθύνες και συνειδητοποιώντας τις υποχρεώσεις που έχουμε ως ορθόδοξοι
χριστιανοί.

Εισήλθαμε στην τρίτη χριστιανική χιλιετία. Βηματίζουμε ήδη στον 21ον αιώνα. Ο
κόσμος αλλάζει με ρυθμούς που δυσκολευόμαστε να παρακολουθήσουμε. Και η
γηραιά ήπειρός μας δεν μοιάζει πια παρά με μια μικρή γειτονιά. Λαοί, γλώσσες,
πολιτισμοί, ιδεολογίες, θρησκευτικές παραδόσεις αναμειγνύονται και
αλληλοεπηρεάζονται – ένα φαινόμενο που ακούει στο όνομα παγκοσμιοποίηση.

Χρέος μας, να επανεκτιμήσουμε, να γνωρίσουμε και να οικειωθούμε εμπειρικά τον

ατίμητο θησαυρό της ορθόδοξης πίστης και το μυστήριο της εν χάριτι ζωής που μας
κληροδότησαν οι Πατέρες μας. Εμβριθείς μελετητές της ιστορίας και διορατικοί
αναλυτές των πολιτιστικών εξελίξεων, έχουν ήδη επισημάνει ότι έρχεται η ώρα της
Ορθοδοξίας.

Καλούμεθα, λοιπόν, να αναδείξουμε και να προβάλουμε με επίγνωση και σεμνότητα,

χωρίς ανούσιες μεγαλοστομίες και στείρα προγονολατρία, τον πλούτο της ορθόδοξης
κληρονομιάς μας. Την ικανότητα της ορθόδοξης θεολογίας να φωτίσει τα
προβλήματα των καιρών μας. Το μεγαλείο και την πνευματικότητα της λατρείας μας.
Το ασκητικό γνώρισμα του χριστιανικού ήθους. Τον κοινοτικό τρόπο της
εκκλησιαστικής ζωής. Τον υπερεθνικό και οικουμενικό χαρακτήρα της Εκκλησίας μας
και κατ̉ επέκταση της ορθόδοξης χριστιανικής μαρτυρίας.

Πάνω απ’ όλα, ν αποκαλύψουμε το υπερούσιο πρόσωπο του ζώντος και αληθινού
Θεού στους ανθρώπους της εποχής μας, που με αγωνία και λαχτάρα αναζητούν τα
ίχνη της θείας Παρουσίας.

Αμήν