Q.

HORATII FLACCI
DE ARTE POETICA
LIBER.

Seu e Demetrio Phalereo, seu e Neoptolemo Pario, seu potius ex

Aristotele, seu e proprii ingenii acrisque judicii foecunditate, sa-
gacitate, opibus, hauserit potissimum Flaccus noster; certe emi-
nentissima queeque scribendi carminis praecepta hoc libello corn-
plexus est. Attamen Artem Poeticam vix appellem cum Quintiliano

et aliis : malim vero Epistolam nuncupare cum nonnullis eruditis

tum ob inspersum identidem satyricum salem, turn ob praeceptiones

aut carptim aut saltuatim datas. Hinc enimvero animo meo con-
silium pridem subiit, ordine quodam adhibito illustrare banc Ho-
ratii partem ; si quod est exiraium illustrari potest. Liberaliter

accipe, Lector, opellam banc meam ; dico libellum quo Epistolam

ad Pisones in Artis Poeticae formam utcumque redegi, olim jam

editum, nunc vero a me recognitum rursusque tibi propositum.
 1270 y. MORATIl I'LACCI

AD PISONKS.
Hiinc libriim, qui iiiscrilntiir De Arte Urbis
Puetica, ad L. T'isonem, qui postea
Cuslos fuit, misit; nam studiorum liberaliuin
et ipse Piso poeta fuit, et
antistes; in queni libiuni congessit piaccpla Ncoptolenii [l^aiii] de Arte
I'oi'tica; iion quidera omnia, sed emiiicntissima. Vet. Scliol. liaxt. (Po-
test liic libeUus couimode liaberi pro Epistola Libri secundi tertia, qui sic
uon major erit Libro primo. Nee tempornin ratio, aut aliiid necessarium,
quod sciam, argumentum obstat. Favet eiiam Charisiiis, (|ui p. 182. 3. et
183. 10. simpliciter Epistolarum nomine, qua>. Iiic leguntur, laudat.
' '
Ma-
ture tamen ut peculiaris libeilus laudatur,a Quiiitiiiano Epist. ad 'rryplion.
ubi simpliciter Artem Pocticam vocat, et viii. 3. GO. ex prima parte libri '

de Arte Poetica' ipsum atfert principium. Priscianus quoque et alii

Grammatici passim ' Horatium de Arte Poetica' citant. An occasioncm
separandi voiuminis dedit, quod ut Somnium Scipionis ex Ciceronis de
Republica opere excerptum Macrobius expiicavit, sic mature Grammatici
Horatium interpretari coppere ? Ceite Terentii Scauri (quern Hadriani
'

temporibus assignat Gellius xi. 15.) Commentariornm in Artem Pocti-

cam Horatii iibrum x.' laudat Cbaris. p. 182. 5. et 188. 17. In Mss. et
priscis editionibus jam post Epodos Carmen Seeculare ponitur, ut in
et
Ms. Gottingensi, it. in edit. Mediolanensi 1477. in Veneta 1479. &c. us-
que ad H. Steplianum ntuic medio inter Epistolas et Serniones loco, ut
;

in editione Zaroti, nunc denique ultimo omnium loco post Epistolas, cnjus
instituti auctor videtur laudatns mode H. Stepbanus, qui ralionem ejus
reddit Diatr. p. 32. Certe non anuotavi, qui ante ilium ultimo loco po-
neret Artem, neque qui post ilium non poneret. Harduino, qui Q. Hora-
tium Flaccum negat auctorem hujus libelli esse, respondemus locis iis,
unde is putat hoc probari. Gesn.) Placet mibi sententia Wielandii, qui
negat, Horatium voluisse hie Artis Poeticae tradere praecepta, sed hortatu
Pisonis patris Pisonem pueruni, niniis ad versus faciendos proclivem, a
poesi deterrere, rei difficultate demonstrata, et vitiis, quce vulgo soleant
committi, indicatis.

Hum A NO capiti ceivicem pic tor eqiiinam

Jungeic si velit, et varias inducere plumas.

Si pictor humano capiti addat coUumequinum, diversasque plumas apponat mem.'

Ad L. Calpurniutn Pisonem et ejus Jilios nonnulli codd. ap. Jaeck. Q, Horatii

Flacci Epistolarum Liber tcrtius Sanad. Epistola tertia ad Pisones Jaeck. Q.
Horatii Flacci Epistola ad Pisones, sive De Arte Poetica Liber in quibusdam
aliis. Vid. Argum.— 2 Codex Bersmanni, Jungere qui velit. Cod. Sorb. ap.

NOT;E
1 Humano capiti, Ifc.'] Per ridiculse oportere ; turn ut cohaereant et con-
et monstrosaj picturas similitiidiuem veniant universa et singula, turn ut
primo loco docet Horatius, nniforme ad quid unum omnia respondeant.
opus,ejusque partes homogeneas esse Vide Aristot. Poet. cap. 1. et seq.
 DK ARTE POriTICA. 1271

Undiqne collatis meinbris, lit tnrpiter p.triim

Desinat in piscem mnlier forraosa superne,
Spectatum admissi risum teneatis, amici ? 5
Credite, Pisones, isti tabulee fore libriim
Persimilera, cujus, velut aegri somnia, vanae
Fingentur species ; ut nee pes, nee caput uni
Reddatur formae. H Pictoribus atqne poetis
Quidlibet audendi semper fuit seqiia potestas. 10
% Scimiis, et banc veniain petimnsque damnsqne vicissim
Sed non ut placidis coeant iramitia non ut ;

Serpentes avibus gerainentur, tigribus agni.

hris hinc et incle coUectis, adeo ut mulie.r vullu pulchm difformem piscis caiidam
habeut, an cachinms coldbere possitis, o amici, ad spectanduin introducti! o Piso-
nes, credite similem kuic tnbellcB fore librum, cujus, sicitt agrotantis insomnia, inanes
formce cnnflabuntur ; itn ut nee finis nee principiuin ad unum quid referatur. Atqui
pictoribus et po'ttis quodcumque libuit semper etinm liciiit. Fateor ; atque hunc in-
dulgcntiam petimus aque et largimur : veruni non adeo ut aspera miiibus, ungues

Valart. et Exc. Sax, inducere pennas. Bentl. iu Nota coiij. inducere formns
et ita citant Smetius, Bisciola, et Monbrun, teste Cunirif;.— 3 Undique coUec-
tis codd. duo ap. Valart. ant turpiter qnkiain codd. ap. eiindem ; et hoc ad-
niisit in textiim Sanad. ex iiigenio. Hallsr. ulram.—i Grouoviiis Obss, i.
18. conj. pistrim.—5 jMarklaudus legit, teneatis? Amice, i^x. u\ Amici rei'era-
tur ad Pisones; ita etiani Wakef. Regelsberg. et Haberfeld.— 7 Codex Adi.
Statii agris, qnod lefiitat Lambinus.— 8 Finguntur Gott. Harl. 1. 2. 3. 1. 7.
Schoenboni. 1. septeni Feap, alii ap. Vaiart. item edd. fere omnes sagruli xv.
iude a Principe, Venett. 1509. 1514. IJi itann. 1520. Fnnguntur Vat. 9. An-
gelic. 3. Vallicel. 1. Mediol. 1476. et Venet. 1492. Signentur Baiberin. 2. a m.
sec. Pinguentur codex d'Orveille Goelting.— 9 Reddantur Schoenboin, 1. 4.
Helmstad. Vat.9. Cliisian.5. Angelic. 3. a ni. pr. et Za>ot. RcddnnlurVaU
Rom. 11. Rerfdentur Angelic. 3. am. pr. Reddatur&'m^.mun. stylo Hor. in ceie-

NOTvE
3 l/nJique coiJotis] Diversorumani- tiosus extitit, aliisqiie muneribiis in
maliiim membris corpus nnnm mon- Rep. egregie pertunctus est cete-
:

strosuni contlaiitibiis. rum literarum ac literatornm impense

G Pisones] Honun familia Romae amaus.
diidnm nobilis ac ninnerosa. Cal- 7 JEgri somnia] Corniptis morbo

pnrnii vocati sunt a Calpo Numse perturi)atisque humoribiis, cerebro-

lilio: unde postea: Vos o Pompi-
' que male atfecto, portentosa gignun-
lius sanguis.'Porro scrii)it Hora- tur insomnia.
tius ad patrein et ad filios Pisones, 12 Sed non ut placidis] Nee pictor
quorum pa-
prJEsertim vero ad hos; nee poeta <ltbet fingere nnquam na-
ter L. Piso Consul cum Druso Li- turae repugnantia.

bone anno U. C. 738. Augusto gra-

 :

1272 Q. HORATIl FLACCI

Inceptis gravibus plerumqiie et magna piofessis

Purpiircus, late qui splendeat, iinus et alter 15
Assuitur pannus ; cum lucus et ara Dianae,
Et properantis aquas per amoenos ambitus agios,
Aut Humeri Rhcnum aut pluvius describitur aicus :

Sed nunc non erat his locus et fortasse cupressum :

Scis simulare: quid hoc, si fractis enatat exspes 20

Navibus, a;re dato qui pingitur ? amphora coepit

voluciihus, agtti tigribtts socientur. Initiis graiidibus sape et magnificiR suhjun-

gnntnr unus vel duo centimes purpurei qui longe refulgeant, quando describitur lu-
cus, fanum Diana, rirulus per aimenos cumpos decurrens, Jluvius Rhenus, iris. At
non erat tunc aptus istis locus. Et forte nosti pingere cupresstnn. Qnorsum vera
istud, si pacto pretio pingendus est homo fracta nave emergens iiudus? amphora for-

ris. Vid. IV. Od. 11. 9. i. Sat. 4.15. i. Sat. C. 131.— IG JnsKi/Mc ;)(»h7)ws Sclioen-
born. I. quo lucus Harl. 6.— 17 Aut properantis Vat. 10. 18 Srhoenborn. 1. —
Exc. Sax. ct Harl. 2. 4. liheni. Vat. 1. a in. pr. Anj^elic. 1. a m. sec. alii
codd. ap. Lamb. Piilin. et Valai t. Rhenus duo codd. ap. Valai t. Rhcnum alii
fodd. etedd.et sic A cron. rtM^y^ia-Jws Heller. —
11) Sclioenhorn. 1. Sednonnunc.
—
Heller. /ocu« /tiA-. Sciiocnl)orn. 1. cupressos. 20 Scis similare llamher^. enatet
Vat. Rom. 9. c.rpers Bamberfj. Vat. 4. a in. sec. et Zarot. expes codd. pliires,
priscae edd. Aldd. 1. 2. 3. Jiint. 1503. aliiqiie non panci ; adoptavit Bern.

14 Inceptis gravibus] Piircipit, vi- poetis materia freqnens, tiini obamoe-

tandas digressiones fntiles et inep- nitatem loci, cum ob Dianee Tauricae
tas ; atqiie locos commnnes intenipes- Orestis(iiie mirani et fatalein histori-
tive hand Iractandos: qnem ad sco- am inultiplicis argument! fertilcm.
piilnni frequenter iinpingiint illidun- 18 Ftumen Rhenuin] Hoc celebrarc
tiirque poetastri. Vide qiiain aptc affectabant in gratiam Angnsti Cae-
et quam non
prolixe Virgiiius descri- saris, ciijus ibi victoriiu multae et
bat pestilentiam' Georg. in. 'fa-
'
praeclarae. Sueton. Octav, cap. 21.
mam' JEn. IV. .Sec. Liicaniis contra Dio lib. Liv. &c.
' more sno omnia ponit in excessu.' Pluvius arcus} In eo describendo
Scaiig. V. 15. Idem de eod. vi. 3. sappius insulse morabantur iinperiti
'Lucani effraenis mens, sni impos, at rare, et paucis Virgil. jUneid. iv.
serva impetus, atque idcirco immo- 700.
dica, raptaqiie calore simul et calo- 20 Si fractis enatat exspes] INlos
rein ipsuin rapiens.' erat naiifragorum, piclnm in tabella
15 Purpureus, late qui, Sfc] Non naufragiiim circninferre ad corrogan-
niagis splendet carmen locis commu- dam stipem. Vide l^eis. Sat. i. 89.
iiibus perperam tractatis, quam ves- Juvenal. Sat. xiv. 301. et seq.
tisassuto centone puipineo. Vide 21 Amphora ccrpit Jnstilui, ^c.]' Am-
supra ii. Epist. 1. 73. phora,' vas graiide, urceiis,' vas exi-
'

10 Lucus et ara Diana] Nemns guum, notant principiuni grave paulo

Aricinum, ubiara Diana; sacra: qua; post in niinuta ct Icvicula abiens et
 VE ARTK POETICA. 1273

Institui; ciirrentc rota cur urceus exit ?

Denique sit quod vis, simplex duntaxat et ununi.

Maxima pars vatum, pater et juvcnes patre digni,
Decipimur specie recti brevis esse laboro, : 2^
Obscurus fio sectantem levia nervi
:

Deficiunt aiiimique : professus grandia turget

Serpit humi tutus nimium timidusque procellae.
Qui variare cupit rem prodigialiter unam,

mari ccepta est ; cur rota revoluta urceus prodit? Denique simplex el uniim plane
sit id quod componis, O pater, et juvenes patre digni, nos poetce til plurimum
inuigine recti fallimur. Si conor esse brevis, ohscurus ecado. Pulita consictanli
spiritus et vires hand suppetunt : qui vult loqui sublimia, turgidus fit : securus nimis
et ardua metuens Jit huinilis: qui rem unam plus aquo variare nilitur, delphinum

Martinus Var. Lect. i. 24. fractis navibus expes Enalat Cbisiaii. 1. 23 Codex —
Helmstad. tis quod. Sex Feie coiid. unus Achill. Statii, ct ties Beiitleii,
quidvis ; ita Venn. 1481. 1492. 1514. Corieap, Vascos. levocavit in textum
lientleiiis, inde anonynins Traj. ad Rlien. 1713. Cun. San. Merv. Sandby,
Wakef. Wetz. Generice de omni arguniento prapccdeiiti, et de aliis omnibus
'

dictum, nt opponatnr quidlibet audentibus pirtoribus simplicitati naturae ;

coliaerens. Cic. Acad. Quaest. i. c. 8. n. 30.' Fea. qiwdvis, vel quod vis in
ceteris. — —
25 Decipitur Schoenborn. 1. 20 Chisian. b. speclantem. Vat. 17.
tenia; sic alii Mss. apud Vai. uniis Ach. Statii, ex quo Bentl. sequunliir
anonymus Traj. ad Klien. 1713. Cun. Sanad. Merv. Pliil. Sandby, Wakef.
Sciielle. *
Non hie lenitas et vis opponnnlur ab Horatio; sed nimia le-
vitas et vis. Sectantem levia ; qui niniius est in expolicndis, levigandis car-
minibus, aut versibus; eos enervat, inanes facit. Ampliora coepit institni,
currente rota urceus exit.' Fea. Eadein varietas votis est ii. Od. 19. 15.

NOTiE
evanescens. Isto loco utuntur S. Hi- tici vis et altitudo saepe deest de- :

eron. ad Laetam, aptius autem Side- eratque versibus Neronis a Persio

nius Apoll. Epist. 16. derisis Sat. i.

22 Currente rota] In operis pro- 27 Professus grandia iurgil'] jNIag-

gressu. Metaph. a rota figiilari. niioquentia orationi inflata: affinis est.

23 Quod lis] Al. quodvis. 28 Serpit humi tutus] Qui non au-
25 Breiis esse laboro, Obscurus fio] det assurgere, repat necesse est. Id
Quiutii. IV. 2. '
Nimium corripientes vitii liabent Valer. Flacc. Argon. Si-

omnia sequitur obscuritas.' Summo- lius Italic. &c.

rum poetarum est magnum sensum 29 Qui variare cupit] Varietate
paucis efferre. Virgil. yEh. hi. 11. carmen lucet ac delectal : at si pra-
<
campos ubi Troja fuit.' Pers. Sat. ter modum ilia sil, tarn prodigiosa

III.38. Virtutem videant, intabes-

' videbitur, quaui delpiiiiius in sylvis,
cantque relicta.' aper in mari pictus quique sic vel :

26 Sectantem levia nervi Deficiunt] tabellam pictor v( 1 carmen poeta in-

Scntenliarum niajestas, spiritus poe- signire ge-jtit, ridiculus evadit. Pro-

 1274 Q. HORATII KLACCI

Delphiniim sylvis appingit, fluctibns aprum. '30

In vitium ducit culpae fuga, si caret arte.

aEmilium circa ludnm fabcr imus et ungues
Exprimet, et molles imitabitur ajrc capillos,
Infelix operis summa, quia ponere totum
Nesciet: hunc ego me, si quid componere curem, 35
I
Non magis esse velim, quam pravo vivere naso,
t Spectandum nigris oculis nigroque capillo.

sylvis, aprum mari appingit. In vitium impellii vitii fuga non solers. Ignolilis
statuarius ad JEmiliunum ludum hahitnns ungues uc tenues capillos are finget op-
time, opus tamen dahit inconcinnum, quia totum perficere nequit. Huic ego similis
esse quidpiam scribens tarn nolim, quam tiigris oculis et capitlis speciosus indecoro

30 Delphinum in silcis Vat. Rom. 9. et Harl. 7. depingit Vat. Rom. 9. appingit

Vat. 4. a m. sec— 31 Vat. 13. culpce ducit. Schoenborii. fulga culpa. —
32 Sex cod<l. Fea?, Schoeiiboin. 1. alii codd. ap. Marcill. IJentl. Valait.
Acron, et Joanii. Sarisber. lib. vi. in Prolog, unus ; revocavit in textiim
Bentl. scqiuintiii- anon. Traj. ad Rlien. 1713. Ciining. Sanad. Meivil. liiitt.
Sandby, Vaiait. Wakef. Welz. Scbelle, et Kidd. Vuigatum imus, iioc est,
'

nt exponunt vnlgo cum Lambino, faber quidam, ciijiis tabeina est or.iniiiiii
infima, et postrcma; aut cum Coninifntatore Ciiujuiano, ' quod in ima parte
Circi labnnam suam locasset,' inter recentiores male defendunt Baxt. Gesii.
Combe, Zeun. et (.liisliuil. Inscr. Sig. |). 47. qui contcndit /«6i«w imum dici,
secundariiun, arte at()ue ordine iiit'eriorem iiiscite, et plane contra nien-
:

tem Poetae, qui summum artificem landat in parte operis statuarii, in reii(|iia
cieplorat infeliccm. Inscite autem scribit Cliislnill, et cum co tJesnerus, <|ui
artium ignari, quanti vctcres facerent illos artiiices, qui difficilliniHS coiporis
partes extrenias, capillos, et ungues, vel niarmore, vel a-re, vel pictura cx-
primebant, non novemnt. De celebrioribus Plin. N. H. xxxiv. 8. de Pytha-
gora, XXXV. 10.' Fva. Vid. Drakenb. ad Sil. Ital. xv. 590. 33 Exprimit —
Scboenborn. 1. Vat. Rom. 11. Valart. 1. a m. sec. Angelic. 3. et Venett.
1492. 1514. —35 Nesciut Bamberg, et quatuor codd. ap. Valart. Nesciret
Heller.— 3G Bamberg. Scboenborn. 4. Vatt. 9. 10. 18. Vat. Rom. 7. et Za-
rot. pravo v. naso; et inde lectio vulgata fere apud omnes. naso v. jmivo
Scboenborn. 3. Harl. 1. 3, 4. 7. Vatt. 1. 2. 3. 4. 5. 7. 14. 17. 22. 24. Vat. 19.
a m. sec. Vat. Kom. 2. 3. G. 8. 9. 10. Vat. Palat. 1. 3. 4. 6. Cliisian, 1. 6.
Angelic. 1. 2. 3. Vallicel. 1. Baiberin. 2. alii Mss. apud Bentl. Gesn. Val.
Acron Ms. Vat. Oltobon. et editus, Joann. Sarisbcriens. lib. vi. in Prol.
iiotatum ex Ms, in ora edit. Aldi 1509. Bibl. Barb. edit. Basill. 1527. 1531.
Lamb, restituit Bentl. qui asserit in omnibus aliis Mss. snis et alioruni ita
baberi sequuntur anonymiis Traj. ad Rhen. 1713. Cun. San. Mcrv. Sandby,
;

—
Wakef. Wetz. Scbelle, Kidd. Fea, Botlie, Jaeck, et Doering. 37 Angelic. 3.

NOTiE
fana figmenta sacris rebus inepte in- torium /Emilii.
terserit Sannazarius. 37 Nigris oculis, ^c] Hi olim in
32 /Emiiium ludum} Ludum gladia- laude erant, ut alibi dictum est.
 DR ARTE FOKTICA. 1275

Sumite matcriam vcstris, qui sciibitis, aequam

Viribus, et vcrsate diii quid ferre recusent.
Quid valcant humeri : cui lecta potenter erit res, 40
Nee facundia deseret hunc, nee lucidus ordo.
Or^inis haec virtus erit et venus, aut ego fallor,
Ut jam nunc dicat, jam nunc debentia dici
Pleraque dilFerat, et praesens in tempus omittat.
In verbis etiam tenuis cautusque serendis, 45
Hoc amet, hoc spernat proraissi carminis auctor.
Dixeris egregie, notum si callida verbum

esse naso, Qnkumque aliquid componitis, eligile materiam viribus vestris parem :

diuque perpendite quid possitis et quid nequeatis exequi. Qui rem solerter elegerit,
hand carebit etociitione et pulclira dispositioue. Ordinis, ut opinor, hcec erit vis et
perfectio ; ut modo qucedam dicat, plura vera, quce dicenda videantur modo, alium in
locum reservet : alia assumnt, alia relmquat scriptor po'vmatis pollicili. Porro in
vocibus prefer endis sobrius et pi'udens praclare dices, si solers conjunctio novum fe-

—
spedatum. 38 Ciiniiig. materiem. Vat. Rom. 1. a m. pr. et Vallicel. 1. recu^
sunt.— 40 Markland. ad Stat. Sylv. iv. 8. p. 232. pudenter. 41 Sclioenborn. —
1. deserit. —
42 Ties et viginti codd. Feae, alii ap. Gesn. cum Zarot. Venett.
1478. 1479. 1481, 1483. 1486. et Florent. 1482. haud ego fallor. Alii codd. et
—
edd. aut ego fallor. 43 Vat. 1. a m. pr. non dicat. Vat. 18. ut nunc jam. —
45 Bamberg. Heller. Schoenborn. 1. 4. et Harl. 1. 2. 3. 4. C. 7. versum 45,
postpnnunt versui 46, et sic omnes ante Bentl. quem secuti Saiiad. Mervill,
Phil. Valart. Oberlin. Gesn. Zenn. Bipont. Bodoni, Comb. Wakef. Wetzel.
Kidd. Schelle, et Dcering. ferendis Vat. Rom. 5. a m. pr. et tres codd. ap.
—
Valart. 46 Hoc amat Vallicel. 1. Marklaodiis dubitat de voce, promissi.

NOTjE
38 Samite materiam] Tertium pr«- partibiis elociitionis. Verba licet no-
ceptum, quod esse primum debuit, vafacere; sed modus servandus. Cic.
inqiiit Scaliger Poet. lib. vi. in Brute. Quintil. i. 5. Nova verba '

42 Ordinis hcec virtus] Quarto de non sine quodam periculo fingimus,'

ordine, 'quem sane mutile docet,' &C, Gell. i. 10. '
Quod a C. Caesare
J. Scalig. tiiox cit. excellentis ingenii ac prudentiae vi-
43 Jam nunc dicat, ^c] Historia ro, i. lib. de Analogia scriptum est,

rerum serieui enarrat secundum ordi- babe semper in meinoria atque in

nem temporum at contra poesis ar-
: pectore ut tanquam scopulnm sic
:

tificiosam requirit rerum dispositio- fugias inauditum atque insolens ver-

nem. Patet ex Homeri Odyssea, et bum.' Et paulo ante Vive niori-
:
'

Iliade. Sic in Virgilii jEneide liber bus praeteritis : loquere verbis prje-
primus esse debuisset qui secundus sentibus.'
est, et tertius esse qui est primus. 46 Promissi carminis] Diu ante ex-
Vide postea vs. 14G. et seq. pectati, quod si opinioni non respon-
45 In verbis etiam tenuis] Jam de det statim exploditur.
 .

1276 Q. HORATll FLACCI

Reddiderit junctura novum. Si forte necesse est

Indiciis monstrare lecentibus abdita lerum,
Fingere ciiictutis non exaudita Cethej^is 50
Continget ; dabiturque licentia sumta pudenler.
Et nova fictaque nuper habebunt verba tideni, si
Graeco fonte cadant, parce detorta quid autem :

Caecilio Plautoque dabit Romanus, ademtuni

Virgilio Varioqiie? ego cur, acquirere pauca 55
Si possum, invideor, cum lingua Catonis et Enni

cerit dictionem vuJgarem. Quod si oporteat res abstrusas exprimere signis insoli-
producere verba succinctis Cetliegis inaudita: debelque licentia cojicedi
tis, licebil
verecunde itsurpata. Voces uiiUm recentes et nova: locum obtinebunt, si a iiraca
origine derivenlur paululum ihflexa. Quare vera Cacilio ac Plaulo indulgebunt
liornani quod Virgilio et Vario negaverint ? Quarc vetabor ego, si valeo, quapuim
propngare ; quandoquidcm Catonis atque Ennii sermo linguam Romanam locupleia-

Schoenborn. 4. actor. 49 Bamberg. Heller,

Alii, professi carminis
auctor. —
aliique codd. Feee, rerum — 50
Heller, quinuctis. Sclioenborn. 4. exaudita
et.
cicutis. —
52 Codd. G. Fabric, factaque ; et sic edd. Fabric. Bentl. Ciiuing.
Sanad. Mervill. Phil. Sandby, Wakef. et Kidd.— 53 Harl. 1. 2. 3. Gott.
Bamberg, Heller. Sclioenborn. 1. 4. alii ap. Feani, et Pulm. cadent. Vat. 2.
cadunt. Erfurt, per te detorta. —
54 Nonniilli codd. ap. Lamb, uniisqiie ap.
Canter. Var. Lect. i. 4. 12. Plautoque dedit.—55 Varoque ? Bamberg, et
—
Schoenborn. 1. 4. 50 Si possim codex Acliil. Stat. 57 Heller, dictaverit. — —
N()T;E
48 Junctura] Sive in verbo e duo- 54 Cacilio'] De eo Poeta ii. Epist.
bus composito, ut, postliminium,' '
1. 59.
'velivolum mare, solivagus,' fce-
' ' '
Plautol Lib. inox cit. Epist. cit. vs.
difragus :'
sive in oratione, ut arbo- 58. et 170.
rum 'comae* pro foliis, Epod. ii. et 55 Virgilio] Hie Latinorum poe-
hie vs. 58. signatuni ' prsesente nola.' tarum coryphaeus intulit quaedam
nomen : ubi 'notaj' voces novitatis insolita :
' lychni,' ' spelaea,' ' Thy-
habent gratiaui, et (juasi novam dic- as,' ' trieterica Bacchi Orgia,' &c.
tionem facinnt per juncturam non Vario] De eo i. Od. G. et i. Sat. 5.
viilgarem. Vide Macrob. Saturn, i. et8,
4. et 5. 66 Tnvideor] Dum agit de fingen-
50 Cinclutis Celhegis] M. Corn. dis novis vocibus, ipse fingit banc
Cethegum Tullius in Bruto inter pris- apposite, invideor, pro, mihi invident,
cos oratores nnnierat. Cinctutis] Ve- Cutnnis] Hie ' tempestivum pri- '

teri more succinctis, aptata infra mus dixisse fcrtur. Cic. iii. de Fin.
pectus tunica, Epentliesis. Vel, a * Si Zunoni licuit, cum rem aliquant
cinctn, scilicet Gai)ino, fit cinrtutus. iuveiiis.set iiiaudiluin, inusitatum qno-
53 Grccco fonte cadant] Qiiaiia, i|ue ei roi nomen imponcre, cur non
ppliippiuni, triclinium, propola, bi- iitcat Catoni ?' De eo jam ante non
bliotlicca, f.'.xantlarc, f^c. semel.
 UE ARTE POF.TICA. 127t

Scrmonem patrium ditaverit, et nova rerum

Nomina protulerit ? Licuit, semperque licebit,
Signalum prajsente nota producere nomen.
Ut sylvae Ibliis pronos mutantur in annos GO
Prima cadunt ita verborum vetus interit aetas,
;

Et juvenum litu florent modo nata vigentque,

Debenmr morti nos nostraque sive receptus ;

Terra Neptunus classes aquilonibus arcet.

vit , inauditaque rerum vocdhula induxit? Certe licuit semper ac licebit pro/erre
dictiones usn comprobatas. Quemadmodum vertente anno arboribus folia tnutdiUur,
et Vetera decidunt ; sic antiquarum dictionum auclorilus obsolescit : niiper autem
prodiictcE quasi juvenes florescimt itc vi^enl. Homines liumanaque morti vbnoxia
sunt, Ita mare terra receidum, regale opus, n(tvigia a ventis tuetur : palus autem,

58 Nomina prodiderit conj. dining.— 59 Codex Achill. Statii, alter Lnisini,

alii ap. Lamb. H. Stepli. et unus ap. Valart. procudere ; ita malnit in textu
ex aliis codtl. Jason de Nores, Tan. Faber inde Bentl. Cuning. Sanad. ;

Merv. Kidd. Jaetk, et Dcering. nummum Ms. apnd Luisinum inde Bentl. ;

et ciim eo Sanad. Merv. Fliil. Wakef. Male et procudere numtnum, et pro-

'

ducere. Qnis enim dubitet, piincipem, et populum id posse; ut Horatins

sententiose id affirmare debeat? Poeta dncit similitndinem ab nsn publico,
ac legitimo pecnnia?, quae nolis principis dominantis signata est asserit, :

idem licere in verbis, quae usus pra?sens jure suo sancivit, vs. 71. seq. argu-
mento, et similitudine, qua; in deliciis fuisse videtur scriptoribus ; et prieser-
tim admentem Horatii Quintil. Inst. Oral. i. 9.' Fea.— 60 Ut folia in silvis
Diomedes lib. i. col. 394. Putsch, codex ap. Valart. Venet. 1514. et Mnret.
Var. Lect. XV. 1. Ut sylvis folia privos Bentl. et Kidd. Cf. Zach. Pearce
conjectnrae in Horatii Epistolas in The Classical Journal, No. xi. Sept. 1812.
pronos nudantur codex G. Fabric, pronis mutantur in annis Dorigh. pronos mu-
tantis in a7inos Wakef.— 61 Vat. Rom. 7. a m. pr. interit orrfo.— 62 Plurimi
codd. virentque, quod defendit Fea. Vid. Burra. ad Claudian. in Prob. et
Oiybr. Cons. vs. 16. et intra vs. 117.— 63 Debemus Achill. Statins ex Prisciani

NOT.E
Enni] Vid. i. Sat. 10. et ii. Epist. visa sunt, usii moUiuntur.'
1. Ovid. '
Ennius ingenio niaximus, 59 Signatum prcesente notal Me-
avte rndis.' taph. a le nummaria.
57 Nam rerum Nomina protulerit] 63 Sire receptus Terra Neptunus]
Quae quidem eo tempore usu com- Porlus quilibet, vel portus Julius
probata sunt. apud Baias, imniisso in Lucrinum
58 Semperque licebit, Sfc] Quintil. lacum mari efiectus. Sneton. Octav.
1. 5. ita scribit: '
Nova inducta si cap. 16. Dio lib. XLVUi. Virgil,
recepta sint modicara laudem affe- Georg. ii. 161. ' An memorem por-
runt, repndiata etiam in Jocos ex- lus, Liicrinoqne addita claustra, At-

ennt andendum tamen namque, ut

: ;
que iudignatum,' &c.
Cicero aitj etiam qua^ primo dura
'
 12/8 Q. HORATII Fl.ACCI

Regis opus; slerilisque diu palus, aptaquc lemis, 65

Vicinas url)cs alit, et grave senlit aratrum ;
Sen cursiim mutavit iniquum frugibus amnis,

antea steri'ls et Jiavig»biHs,ja)n propinqtins iiulrit civitalex ct vomer e proacindilur.

Sicjluviuscursuiii/ruscs dccastantem convertit, uptiuri ulceo deduciui. Morla-

libris Mss. — G5 Bentl. ex tribus codd. praetiilit, sterilisve ; seqiuintiir anony-

mnsTraj.ad Kben. 1713. Ciin. San.Merv. Pliil. Val. Dorigh. Wakef. W ctxel.
Schelle. Ante Bentleiiim plures editiones ita dederanl sed sensiis oitinino
'
;

s<en/«9!«; aliorum Mss. et editiomiii), prapserlim prisciuiini, rcqiiirit; iit de

utroque, poriii et paliide, copulative idem asserat Poeta. Quia pains apud
Virg. I. E. 49. posterioieni syllabani prodiicit, noslri Poetai inendosam
lectioneni contendit, piae'ceteris,Bentieiiis ; et emendat ex inferno, sterilisre
palus prius. Attamen ipse fatetur, ita legisse veteres ctiam Gramniaticos,
Seivium ad Virg. yiin. ii. 65. et iii. 107. et de nltimis syllabis, apud Putsch.
0. 1813, Bediim de INIetris c. 2360. Priscianum c. 718. qui inde ciuebant re-
gulam, de secunda syilaba bujus voois rorrepta oplimo jure; ut in ' telliis' a
Martiano Capella, in 'senectns' a Cornelio Gallo. His adde Quintil. Inst.
Orat. I. 7. 3. qui iion dubitat assereie, ut notum, quod ' palus aliud prioie
syilaba longa, aliud sequent! significat et cuui eadeni liteia nominalivo casu
;

brevis, ablativo longa est, utruni scquamur, plei unique liac nota nionendi su-
IMUS.' Et qui tantus honor bujus licentias ; cuui onines asscrant Interpretcs,
verbum invidcoi- prinium bic ab Horatio pronuntiatuin ? cum notum ^it, pri-
niani in glomere' productam a Lncretio i. 301. siniili(|uc niodo in ' Italia'
'

factum a Virgilio; ut observant idem Quintil. v. et S. Aiigustinus de Doctr.

Christ, II. S3, et sic passim in aliis vocibus ab omnibus pocitis, (pu pro lubito
producunt, vcl breviant syllabas? Nee videt IJentkius, aliique, denito illo
diu (quam Wakef. ' vocem oliosam, et im^ptam, a scriba intrusam affiimat) '

omuem eleeantiani aniitti ; et necessitaiem utilitatemque operis fere eva-

nescere ; contra mpiilem Poetaj, qui inimo illud extollcre intcndit, ex toto
contextu quod nempe aniiqiia palus, tantum terra; spatium diu inutile, tan-
:

dem nunc alat vicinas urbes ; et cujus exsiccatio conleratur cum regio opere
novi portus. Eodem borrore concussi alii aliter locum emendant. Marci-
lius, ex Mss. et Prisci^mo, ut asserit, Iej;it, slerilisque palus, nutatuque reinis,
Cuning. conjicit, slcritisve palus dudum, adaque rends ; vel, pulsaluque remis,
ve\,Hgitataqtie remis ; quam nliimam amplectittir Wak( f. Marklandus ad Eii-
ripidis Supplices, in addendis, legit: sterilisve palus, pulsaluque remis, <|ueni
sequitur Scbclle. Apage tot ineptias; et laudemus polius, cum veteribus
Grammatiris, liceutiam sumtain pudcnter, si licenlia diccnda est.' Fea. acta-
que remis Vat. 4. aliaque remis Angelic. 3. allaque remis Vat. Rom. 9. C6 Fi- —
cinasaliturljesVdt.Rom.7. — 67 Secursum mutavit Bamberg. — 68 Bentl, ex

NOT/E
65 Regis opus] A Julio Ca'sare in- faclus,' <!i:c.

choatum.ab Augustoperfectuui. Sue- 06 Vicinas urbesi Setiam, Priver-

ton. mox cit. IMin. xxxvi. 15. num, Terracinam, <S;c.
Sterilisque diu palus, 8fc.] Pomptina 07 Sen cursum mutavit iniquum] Ti-
pabis in Campania. Liv. Epit. lib. bois olim per Vclabrum fliiens, in
XLvi. •Pomptinae paludcs a Corn, alveiim aptiorem deductiis Augusti
Cethego Consule, cui ea provincia jussii, ne nrbi agiisque amplitis mala
obvcnerat, .sircat-r : agerqne ex, ii.> et ptrnicicm exundans inveberct.
 DE ARTE POETICA. 1279

Boclus iter melius ; moi talia facta peribunt

Nedum sermonum stet honos, et gratia vivax.
Multa renascenlur quae jam cecidere, cadentque 70
Quse nunc sunt in honore vocabula, si volet usus,
Quem penes arbitriura est et jus et norma loquendi.
Res gestae regumque ducumque, et tristia bella.
Quo scribi possent numero, monstravit Homerus,
Versibus impariter junctis querimonia primum ; 75
Post etiam inclusa est voti sententia compos :

Quis tamen exiguos elegos emiserit auctor.

Hum opera interihunt : tantum ahest ut verborum decor et j'is permaneat. Plerum-
que dudum ohsoleta reviciscent : et qua modo vi^ent nbrogabitntur, ni voluerU usus ;
a quo pendet sermonum mictoritas et modus. Homerus osiendit quo metro describi
dcbeant facta et bella principum et imperatorum. Versibus inaqualibus conjunctis
scripto" primum fuerunt res lucttwsa, dcin etiam Icetce. Quis vero j)rimus ediderit

ingenio, mortalia cuncta. Alii puiictnm ponnnt post melius. — 69 Nee dum
—
Bamberg. 72 Quem penes urbitrum est Wakef. et vis riovein codd. ap. Feam,
duo Pnlm. unus Beism. Med. 1476. Venn. 1478. 1479. 1481. 1483. 1486. 1490.
1492. 1495. 1514. 1546. 1573. Aldus 1501. 1509. 1519, Junta 1503. Bad. As-
cpns. Britann. 1520. Basil!. 1527. 1531. Fiib. 1536. Dion, ab Harsio Lugd.
1538. Mar. — 74 Vat. 24. et unus Bcrsmanni, possent scribi. Vat. 4. et Vatt.
Palat. 1. 4. scribi possunt. Vat. 2. a m. sec. Vat. Rom. 6. a m. pr. Vallicel.
1. alii codd. possunt meiro. Codd. ap. Jaeck, monstrabil. 76 Vat. 14. et —
—
unus Oberlini, roti inclusa est. Vat. 1. etiam juncta est. 77 Vat. Rom. 1.
a m. sec. elegos comtniserit. Vat. 7. actor. Cuning. Archilochon. Vid. i.

TSiOTJE

70 Multa renascentur] Vid. E- ii. judicium In loquendo, non si

pist. 2. 115. Quintil. i. 6. 'Verba quid vitiose multis insederit, pro re-
a vetustate repetita non solum mag- gula sermonis accipiendum Er-
nos assertores babent, sed et afte- go usum et consuetudinem sermonis
runt orationi majestatem aiiquam, vocabo consensum eruditorum : sicnt
non sine delectatione. Nam aucto- vivendi, consensum bonorum.'
ritateni antiquitatis habent ; et quia 74 Quo scribi nuynero] Carmine sci-
intermissa sunt, gratiam novilati si- licet heroico.
milem parant. Sed opus est modo 75 Versibus impariter junctisl Ele-
.... nee lUique ab ultimis et jam ob- giacis, quorum alter Hexanieler, al-
literatisrepetenda temporibus,' &c. ter Pentameter.
72 Jus et norma loquendi] Geil. xii. Aptc quidem nam ut
Querimojiia'] :

13. 'Consuetudo onmiuni domina animus lugentis tVactus etdebilis, sic

rerum, turn maxime verborum est.' Eiegiae numerus quasi fractusetclau-
Quintil. 1. 6. Ridiculum pa>ne tuerit,
'
dus. Marcil.
mallesermonem quolccuti sint, quani 77 Exiguos elegos} Quorum stylus
quo loquantur. Sed nccessariuni est inagis tener et humilis esse debet
1280 Q. HORATII PLACCI

Graminatici cortant, et adhuc sub jttdice lis est.

Archiloclmiii propiio rabies armavit lambo :

HuQC socci cepere pedem, grandesqiie cothurni, 80

Altcrnisaptum serraonibus, et populates
Vincentera strepitus, et natum rebus agendis.
Musa dedit fidibus Divos, puerosque Deorum,
Et pugilem victorem, et equum certamine priinum,
Et juvenum curas, et libera vina referre. 85
Descriptas servare vices operumque colores,

elegias, Gfammatici non consentiunt ; atque integra eliamnum manet controversia.

Archilocliitm ira armavit lambo mo. Hiinc pidem usurparunt Comoediw et Tra-
ffcedi(E, taiK/uam idoneum colloquiis, ac superantem clamore.s populi, uptumque ac-
tioni. Musajussitlyricisversibiis cantari Deos, Hcroas, alhletam victorem, equum
cursu priorem, adolesccntum amores, et libera convivia. Quod si diclas carminutn

—
Epist. 19. 25. 83 Musa d. f. animos puerosque Schoenborn. 4. Alii sic inter-
pungiuit, fidibus, Dioos puerosqiie. —
85 Hailer. vina rcferri, 86 Exc. Sax. —
NOTyE
qnam altns et magniis. Patet ex teni, vel etiam compiiinentem stre-
Ovidio, Catullo, Tibullo, Piopertio. pitiis populi.
Auctor] Caliinoiim Ephesiiim alii Natum rebus agendisl Oh iiatnra-
diciint, alii Naxiiini, alii Coloplioni- lem niotuni et saltiim. Cic. Orat.
«m qiiendani, sen Terpandriini. Vide Qiiintil. ix. 4. certe alii versus fliierc,
Isidor. I. 38. at iambicus per saltus irevidetur.
79 Archilochum'] Hie aniariileiitiiiu 83 HJusa dedit] Pindaio, Alcso,
carmen ianibiciun invenit stiiinilante Sappho, Anacreonti, Sinionidi, &c.
ira. De eo in F.pod. vi. Ovidius necnon et Horatio.
in lb. ' Tincta Lycanibaeo sanguine 84 Certaminel Olympico.
tela feram.' 8.5 Libera vina] Liberas commes-
80 Socci, cothurni] Hi tragredoriini, satioues, convivia in quibus licet cni-
il!i comoedonnn caicci. Synced. Gran- (jiie quodcumque libet luqui citra
(les: tuni quod reveraaiti; tnui quod invidiam.
traf;icaE res grandes, subliniisque ea- 86 Vices'] Varias <lotcs, affectio-
rum stylus. Sopliocle inductus primo nes, discriniiua, vel etiam, disposi-
in scenam cothurnus ; teste Servio in tiouem materiae ex arte variam, 6ic.
Virgil. Eel. viii. Ergo Claudianus, Ausonins, et alii,
81 Alternis aptum] Quia s3P|)e iam- versus niagis quani carmen feccre.
bicus versus iniprudentibus nobis ex- Colores] Varium stylum, niodo sub-
oidit, et quod orationi siniiliimus, limem, modo remissum. Ut in pic-
hinc ' propter similitudineni viritatis tura diversa diversis coloribus, sic
in fabniis adhibetur.' Cic. de Orat. argunienta varia diverso stylo, varia
MI. Aristot. Poiit. iv. dictionc, et propriis unaqiixque do-
82 Populares Viiiccnfem strepitus] tibus exornata distingnunlur Vide
Gravitate propria, vel altius sonaii- Quinlilian. xii. 10.
 DE ARTE FOETICA. 1281

Cur ego, si nequeo ignoroque, Poeta salutor ?

Cur nescire, pudens pravc, quam discere malo?
Versibus exponi tragicis res comica non vult
Indignatur item privatis, ac prope socco 90
Dignis carminibus narrari coena Thyestcic.
Singula quaique locum teneant soitita dccenter.
Interdum tamen et vocem Comoedia tollit,
Iratusque Chremes tumido delitigat ore
Et tragicus plemmque dolet sermone pedestri. 95

varictatcs et pn)prietales nescio nee valeo observare, quare jio'cln vocor > quare jier
malam vcrecundium ignorare malo quam discere ? Res comica non debet ejferri ver-
sibus tragicis. Pariter Thyestce coena recusal exponi dictione hvmili et fere comica.
Omnia proprium sibi locum obtineant. Aliquando tamen Comosdia vocem attollit,
et Chremes iratus alto sermone altercatur; et nonnunquajn tragicus dolet humili dic-

operumque laborcs. —
87 Hunc versum ponit Heller, ante vs. 86. 88 Vat. —
Rom. 9. —
pudens nudo, quam discere prave. 91 Heller, scena Thyestce, i. e.
tragoedia. tractari coena Tlnjestce Exe. Sax. —
92 Vat. Rom. 6. a m. pr. duo
codd. Cniquii, unus Valait. iinus Bentleii, decentem. Hoc Bentlpins admisit
ill textum, 'quia et hoc pacto compositio ei diilcior videatiir; et quia sortita,

prout par est, active siimetnr; cum si decenter legeris, vix est, nt non passive
contra niorem accipiatnr. Hoc falsum esse qiiis non videt ? Simplex
constructio id probat, Singula queeque teneant decenter locum, quern sortita
sunt, Optime decenter, id est, apte, et ut decet, quicumqne sit locus, qui
oontigerit ; quaecimique geratur persona qua de re fuse Quintil. Inst. Orat.
:

X. 1.' Fea. —
94 S. Hieron. Epist. ad Furiani, desceviet ore. Vir doctus ap.
—
Gesn. conj. tibi litigat ore. 95 Tragicus plerumque, sine et, Heller. 9G Tele- —
NOT^
89 Versibus exponi tragicis, ^x".] fandum horrendumve sit describen-
Tragoediae niagniloquentia rebus co- dum, vocem debet attollere Comoe-
niicis hnniilibus hand congruit. Sic dia, stylunique aptum adhibere.
etiani stylimi niediocrem Comoediae 94 Iratusque Chremes~\ Vide Te-
idoneum respuit Tragcedia, res nimi- rent. Heautontimor. Act. v. Sc. 5.

rum magnas tractans. Sua cuique '

item Adelph. Act. v. necnon Donat.
propria lex, suus decor est nee Co- : ibid, supra i. Sat. 4. 'At pater ar-
nicEdia in cotliurno, nee Tragoedia dens Sievit.'

socco ingreditur.' Quintil. 95 Tragicus plerumque dolet sermone

90 Privatis] Vulgaribus, plebeiis. pedestri] Quis cnimveio dolore pres-

Magistratu fungentes apparent sub- sus grandia loqui possit? itaqiie nie-
linif s ;
privati contra humiles. ras nugas effutit Hecuba apnd Senoc,
91 Co'na Thyestce] Synecd. pro qua- Troad. cum tarn mulla et tam magna
libet materia Tragoediae apta. De dolens proloquitur: apage 'qui tVi-
Thyeste i. Od. fi. et 16. item Epod. gidum septena Tanain oia pantien-
V. Vide Senec. Ti ag. tem^bibit,' &c. Vide quam apte con-
93 Interdum tamen, S^c] Si quid in- tra apud Euripidem.
Delph. et Vur. Clus. Horaf. 4 M
1282 Q- HORATII FLACCI

Telephus et Peleus, cum pauper et exul, uterque

Projicit ampullas, et sesquipedalia verba,
Si curat cor spectantis tetigisse querela.
Non satis est pulchra esse poemata dulcia sunto,
;

Et quocumque volent, animum auditoris agunto. 100

Ut ridentibus arrident, ita ilentibus adsunt
Humani vultus : si vis me Acre, dolendum est
Primum ipsi tibi ; tunc tua me inl'ortunia laedent.

Telephe, vel Peleu, male si raandata loqueris,

Hone. Telephus et Peleus ambo cxules et egentes respuunt voces tuinidas et mag-
nas, si cupiiint sm luctu commovcre animum spectat07'is. Non sufficit ut carmina
splendida sint. Sint etiam suavia: et quo voluerint impellant mentem audientia.
Sicut ridentibus arridet Iwminis vultus, ita lugentibus. Si vis me lacnjmari,flere
temet primum oporlet : tunc arumnce tua movcbunt me,o Telephe vel Peleu. Si

phus aut Peleus Bentl. ex ingenio. Telephos ac Peleus Cnning. aut exul Bentl.
--98 Si curas cor spectantis Schoenborn. 1. 4. Vatt. 1. 7. et Vat. Rom. 9. Si
curat cor spectantis alii codd. ap. Jaeck. spectantis cnr Vat. 9. cor spectantis
curat Vat. Rom. 7.-99 lieiitl. pura esse, ex nno rod. 100 Scd quocumque —
Vat. 14. Ut quocumque Vat. Palat. 4. velint Vat. 7. et Vat. Rom. 9. volunt
Heller. Sclioenboin. 1. Vat. 5. Vat. Rom. 2. 4. 11. Vat. Palat. 4. Angelic.
1. a m. pr. Angelic. 3. Vallicil. 1. et qiiatuor alii codd. ap. Fulm. 101 Pln- —
rimi codd. Fea-, ads/n< ; ita etiam Helmstad. ties ap. Bentl. nnus ap. Oberiin.
Hail. 6. et Zarot. Alii codd. et edd. vulgg. adsunt. Speciosi veio Piccar-'

tus, Tan. Faber, Marcilins, ex conjectura pioposnenint adfient ; aiiipuit Da-

cerius, inde Bentl. seqiiuntur anonymus Tiaj. ad Rhen. 1713. dining. Sanad.
Merv. Phil. Batteux, Val. Wakef. Schelle, qui unice veram lectioncm praedi-
cat qnani vel oppositum 'arrident' confirmet, nt jam Bentleiiis
;
et cum eo ;

locos atl'ert Plaiiti in Pa?n. v. 2. 129. Persa i. 3. 72. in quibns adflcnt' oc- '

onrrit ipsisqiie, et aliis vnlgo, humani vultus sunt

: vultus hominum.' Longe
'

a vero.' Fea.—lOZ Vat. 7. turn tua. Vat. 19. la-dunt. Vat. Rom. 8. a m. pr.
alii codd. ap. Lamb, unusque Pulmanni, ladunt ; et ita Uegelsberger cum

NOTiE
96 Telephus] Hie Mysorum rex ad sibus maguifica.
inopiam redactus et niendicitatem Dulcia sunto] Patbetica, affectibus
Tragnediac matoriam prapbuit. Suidas. plena: alias non delcctabunt, nee
Peleus] Tragicum aliud argumen- proinde movebunt auditorem.
tnm Achillis pater ille, a civibus vel 100 Animum audit, agunto] Vid. ii.
ab /Eaco pulsus et exagitatus. Epist. I. ' Irritat, mulcet, falsis ter-

97 Projicit ampullas, S(c.] Inflatas roribus implet, Ut magus,' &c.

dictiones praisenti rerum statui mi- 102 Si vis me jlere, S^-c] Cic. ' Ar-
nime congruas. In hoc decoro ser- deat qui vult incendere.' Quintil.
vando respitavit Sophocles nunquam, ' Prius afficiamur ipsi, ut alios afficia-

Euripides interdum, Seneca Tiagicus nius.'

passim. 104 Telephe, vel Peleu] Poeta, vel
99 Pulchra] Discrla, verbis ac vcr- Histrio, Telcphum vel Peleum exhi-
 DE ARTE POETICA. 12S3

Aut dormitabo, aut ridebo. Tristia moestum 105

Vultum verba decent iratum, plena minarum ;

Ludentem, lasciva severum, seria dictu.

;

Format enim natura prius nos inlus ad oninem

Fortunaruni habitum juvat, aut impellit ad iram,
;

Aut ad humum moerore gravi deducit, ct anglt 110

Post efFert anirai mot us interprete lingua.
Si dicentis erunt fortunis absona dicta,
Romani tollent equites peditesquc cachinnum.
Intererit multum, Davusne loquatur, an Hcros ;

inepte hquaris pro'scripta, vel obdormiam vel deridebo. Tristl vulliii mcrsta verba
conieniitnt, irnto minacia, lascivienti p'ocacia, severo seria. Etenim nuliira prima
nostrum aniimim componit secundum varios fortuna stains : motet aut prm-ocat ad
indignationan ; vel gravi tristitia affligit humi, cruciaique ; deinde unimi affectus
depromit lingua explicante. Si conditioni loquentis sermo non conveniat, nobiles et
plebeii ridebunt effuse. Discriinen ergo magnum est ; utrum loquatur Deits, an

aliis : refutat Schelle. — 105 Aut ridebo aut dormitabo Zarot. — 110 Bamberg.
Aut ...gravida ducit, 4. Aut hunianum.
Schoeiiborn. —
111 Bamberg, animi
metus. —
113 Vat. 14. pedites tollent equilesque. Benll. ex ingenio, equitesqrie,
patresque. Cf. vs. 95. 248. —
114 Clavus Heller. Dirusne quinque codd. Pea*,
alii ap. Piilm. Cniq. Talb. Val. Combe, Aldus 1501. H. Steph. Jason de
Nores, Talb. Bentl. anonymus Traj. ad Klien. 1713. Ciin. San. Merv. Pliil.
Sandby, Schelle. divesne Erasmus Cbil. i. Cent. 3. Adag. 57. Davusne ceteri
Mss. Feap, et aliorum, prisca? editiones ; et vulgatum. an hirus Erasmus I. c.
Erosne Lamb, herusne Bad. Ascens. an heros iideni ; qui legunt Divusne, ut
opponant. an Heros Mss. et editiones; et vulgatum, ut Davusne. ' Quouiodo
in re tacillima et evidenti caecutiant tot Interpretes, vix credenduni. Darns
et Heros sunt nomiua servorum, qu;¥ passim occurruut apnd Comicos ; in
marmoribus scriptis apud Gruterum, Fabrettum, Muratorium, alios; et pra>-
sertim in Pandectis, ut videre est in iiidice nomiuum proprioriiin ab Antonio
Augustino redact© ; qua? vulgatius proferebantur, ex. gr. ut Titius," Sem- ' '

pronius.' ' Qui legunt Davusne ..an heros, vel herusne, non vident, his non
.

NOTyE
bens et repraesentans. 109 Juvat] Vel, gaudium giguit :

108 Format enim natura, Sfc] Cic. vel,juvat ad irasccnduni et impellit.

de Orat. in. ' Omnes animi motus
snum quendam habent a natura vul-
turn,sonum, gestum totumque cor-
: 113 Romani equites pedilesque'] Qui-
pus, omnis vultus, cmnesque voces,
nt nervi in fidibus, ita sonant, ut a
quoque animi motu sunt pulsae.'
Intus ad omnem, ^•c.'] In animo im-
primit atfectus preesenti conditioni
idoneos, in adversis niuestitiam, in
Sicque vel una, vel dua; sunt sen-
teutice.
cunique in auiphitheatro spectatores
adsunt audiuntqne ; sive nobilitas,
sive plebs. Ilia in equo, ha.>c pedibus
militabat.
114 Intererit multum] Pra'ceplnm
de decoro personarum observando :

prosperis gaudium, &c. nbi quatuor distingni debent, tortuna

 ; —

1284 Q. HORATII FLACCf

Maturusne senex, an adhuc florentc juventa 115

Fervidus ; et matrona potens, an sedula nutrix ;

Mercatornc vagus, cultornc vircntis agelli

Colchus, an Assyrius Thcbis nutiitus, an Argis.
;

Aut famam sequere, aut sibi convenientia finge.

Scriptor honoratum si forte reponis Achillem ;
120

heros utrum scnex prudens, anjuvcnis cctate vixens et ardens; utruin fccmina in-
;

signis, an studiosa nutrix; ntrum negotiator, an agricola ; utrum Coklius, an As-

syrius ; an Thebis, an Argis educatus. Scribens Poema, vel sequere fmnam, r el
resjiugc congruentes. Si repr(esentus clarum Achillem ; incitatxis, ud iramprunus,

piopriuin DafKs; sed genericum servus opponi debiiisse. Confer i. Sat. 6.

38. II. Sat. 5. 91. 101. Sat. C. 44. Hffic omnia Horatii praecepta late expo-
nit Qiiintil. Inst. Orat. xi. 3.' /Va.— 115 Maturusve Vallicfl. 1. et Veuett.
1478. 1481. 1486. 1490. 1492, 1495.— 116 Plmimi codd. Few, el matrona;
ita alii Mss. apud Piilm. Achillem Stat. Bersm. Exc. Sax. apiid Gesn.
Oberi. restitnit Bentl. inde anonymns 1713. Cnn. San. Merv. Sandby,
Gcsn. Conil)e, Wakef. Wetz, Zeun. Sclielle. aut matrona Aldus 1501. Junt.
1503. Al. an matrona. matrona parens Vat. Rom. 9. a ni. pr. ' Vera, et
cvidens lectio, qiias etiam sine maniiscriptis ex opposita restitiienda erat.
Nutrici enim opponenda erat mater ; ut malronce opponitiir sedula.' Fea.
117 Mercatorque vagus Scliocnborn. 4. et Vat. 19. a ni. pr. Mercatorve va-^
gus Harl. 7. et Zarot. cultorve Vallicel. 1. Had. 7. et Zarot. rigeii-
tis Vatt. Rom. 2. 3. 4. Vatt. Rom. 5. et 6. a m. pr. Vat. Palat. 3. a ni. pr.
—
Harl. 2. iiniisque Cruqnii. 118 Colchiciis an Sirius Vat. Rom. 9. Assyrus
Heller. Ausurus Schoenborn. 1. —
120 'Scriptor Homereum Bentl. meris ar-
gutiis; inde Sanad. Mervill. Valart; refiitat Baxt. et appellat ' monstrnni
nemini iimiuam visum, neqne auditum ante Bentleinm.' Achillem honoratum

NOT^
sen conditio, astas, vitee institutum, saevi, Assyrii callidi et voluptarii,
patria. Terentius alioqui solers sa- Thebani hebetes, Argivi arrogantes
pientum dicta qiifrdam profert male et magnanimi, &c. Vide ii. Epist. 1.
per ridiculas personas ut per So-; 244.
siam Ne quid nimis.' Euripides
:
' Colchus] Vid. II. Od. 13.
servis et barbaris mulieribus graves Assyrius] Vid. ii. Od. 11.
nimis sententias tribuit perperani. Thebis] Vid. ii. Sat. 15.
Davus] Servus astutus et versipel- Argis] Triplex Argos : Pelopone-
lis, cui opponunt, Heros, servus frugi siacum, Argiie caput; Amphilochium
apud INIenaiidrum. Alii legunt, di- in Epiro ; Pelasgicuin in Tliessalia,
vesne loqualur an Irus, id est, pauper. hodie Armiro: de quo jam i. Od. 7.
Unde proverb, apud Erasm. ' Iro 119 Aut famam sequere] Praeceplnm
pauperior.' Alii, ut videtur, melius, de fornianda persona, sen de cliarac-
dizusne loq. an heros. tere personarum servando.
115 iValurus senex] lEtnXe et rerum Famam] Communem omnium opi-
peritia adeptus sapientiam. nioneni.
118 Colchus, an Assyrius] Certe di- Convenientia finge] Ex decoro et
versaruni nationum longe diversi mo- recta ratione.
res, diversaque studia. Colchi natura 120 Honoratum si forte rep. i^t.]
 DE ARTK POETICA. 1285

Impiger, iracundus, inexorabilis, acer,

Jura neget sibi aata, nihil non arroget armis
Sit Medea ferox invictaque, flebilis Ino,
Perfidus Ixion, lo vaga, tristis Orestes.
Si quid inexpertura scenae comraittis, et audes 125
Personam formare novam, servetur ad imum
Qualis ab incepto processerit, et sibi constet.
Difficile est proprie comrauuia dicere tuque :

inexpugnahilis, vehemens : dicat, leges hand sibi posilas, omnia vero armis esse
olmoxia. Medea exhibeatur sccca et implacabilis, Ino lacrymosu, Ixion perfidus, lo
vagabunda, Orestes mcestus. Si autem novum aliquid prefers in theatrum, novum-
que personam fingere audes, cave ut qualis ab initio apparuit, talis ad finem usque
perseveret, et secum conveniat. Arduum est communia loqui proprie ; proindeque tu

liic dici puto, non ut Honicio, aliisque poetis laudatiim; sed quia cum
plansu antea scenze conimissum, reponere, iterum poneie, sen commit-
tere velle alius poeta supponi'.ur ab Horatio qui ideo nionet ilium,;

ut piimi sequatur vestigia in describeudis ejusdem moribus quippe quie ;

jam laudata, ac probata virorum doctorum, ac populi suffragio. Huic priE-

cepto opponitur in vs. 125. 'si quid inexpertum sccnis committis." Fea.
qui forte Barberin. 2. a m. pr.— 121 Schoenborn. 4. ita Diis.— 122 Jura sibi
neget Schoenborn. 1. arrogat armis Vat. Rom. 9.— 123 Heller. Sit Juno ferox.
— 12G Vat. Palat. 2. sermre. Schoenborn. 1. sermtur.—\21 Heller, sibi con-

NOTiE
Prima pars prascepti. Si expresses ^gyptum usque egit ac depulit. IE&-

jam ab Homero Acliillis mores expo- cliyl.Prometh. Ovid. Met. i.

nis rursum, vide ut talem eum exhi- Orestes] Is ob interfectam matrem
beas, qualis vuigo existimatur, et fu- conscientiae stimulis vexatus nusquam
i«se cognoscitur, &c. quiescebat. Vide Euripidem. De eo
122 Jura neget sibi nata'] Jus omne nos II. Sat. 3. 133.
suis in armis positum asserat. Iliad. 125 Si quid inexperlum] Alterum
*. et X. praecepti membrum, de persona no-
123 Sit Medea ferox] Vide Euripi- va, et a nullo ante inducta aut for-
dis Medeain. De ea nos ad Epod. mata qualis Dido apud Virgiliuni,
:

III. et V. Octavia apud Senecam, &c.

Flebilis Ino] Hffic Cadmi filia A- 127 Sibi constet] A suis moribus
thamantem niaritum furore percitum nunquani recedat, aut aliena appa-
fugiens, in mare se rum tilio Me- reat. Quod Homerus semper sedulo
licerta pra?cipitem dedit. Homer. custodivit. Euripides autem merito
Odyss. E. arguitur, quod Ipliigenia, in Aulide,
124 lxio7i] Is socerum fraude cir- primo timida mortem deprecatur, de-
cumventum peremit. Virgil. lEn. vi. inde vero, Achille pro ea exorante,
Hasc Inachi filia, a Jove ada-
lo] animosam exhibeat se repente, dicat-
mata, atque in vaccam, ut Junoni la- que paratam sponte mactari pro sa-
teret, conversa sed cum Juno rem
: hite Greecorum.
intellexisset, earn cestro vexatam in 128 Difficile est] Praeceptum de
 ;

128(? Q. riORATII FLACCI

Rcctius Iliacuni carmen dcducis in actus,

Quara si profcrres ignota indictaquc primus. 130
Publica matcries privati juris crlt, si

Nee circa vilcm patulumquc morabcris orbcm

Nee verbum vcrbo eurabis reddere fidus

majori cum
lauda nrgumtnlum de IHmle in Trngcediam rcdiges, quam si inaudita et
inhume cognitn primus edercs. Porro, materia publica reddetur tibi propria, si nee
hureas circa vitem circulum et omnibus patenlem, nee verbum verbo explicarc atu-

slat. — 128 Heller.

Difficile proprie —
129 Vallicel. 1. products in actus. Vat. 1.
diducis in actus. Haiic veram lectioiieni, pro deducts, fiigisse aciiinon IJcnt-
'

leii vix crt'diljile, qui recte eandein vocem restitiiit M.inilio n. 10. Aninein- '

(jiie ill tciuirs ansa est didiicere rivos,' pro ' dediicere.' Veliiti apiid Qiiin-
til. Inst. Oral. v. 13.' Fea. Harl. 7. producis. Vatt. 10. 21. in actum. —
132 Novem et viginti codd. Feae, Non circa; it a etiam Holnistad. ap. Gcsn.
Heller, omnes Lambini, Piilm. et Combe; item Acron, Porphyrio, edit.
Princ. Med. 147G. Venn. 1478. 1479. 1481. 1483. 1486. 1490.1492.1495.
1514. Flor. 1482. Frib. 153G. Talbot, Kentl. Sandby, Sclielle. Nee circa in
editis est ab Aide 1501. inde vnlgata.— 133 Vatt. 4.10. 18. 24. Vat. Rom.
5. 11. et Angelic. 3. verbum verba ; et sic Acron Ms. et editns, Scrvius ad
Virg. JEn. i. 227. xr. 1. S. Hieron. Epist. 57. ad Pamm. n. 5. Aldus 1501.
1509. 1519. Junta 1503. Britann. 1520. Basill. 1527. 1531. 1580. Frib. 153G.
Dion, ab Harsio Lngd. 1538. Venn. 1545. 1552. 1573. Lamb. Miiret. Crn(i.
Pulm. Chab. Dan. Heins. Dcsprez, Bond. 'I'albot. Dacer. Baxt. Bentleius,
<)ui probat, Phil. Gesn. Sandby, Batt. Val. Dor. Combe, Wakef. Wetz. Zeiin.

NOTiE
scite imitando deque nota persona
; Privali juris erii] Tna dicetnr, per
potius denno exhibenda, quam nova novani et scitam dispositionem trac-
formanda: qnoniani hoc audere et tationemqne a te inventam.
rite exequi sit dilficilius et periculo- Si Nee circa vHem, Sfc] Si pas-
siiis, quam prxstare modo ta-
illnd : sim non sequaris auctorem quern tibi
men <]UiFdani observentnr solertcr imitandnm proposnisti, universa et
evitanda, quip ab Horatio notantnr. singula ab eo desumendo : quod qui-
Proprie] Apia, convenienti, et pro- dem atqun omnibus obviiim, pa-
vile,
pria ratione. tens, et facile est. At contra maxima*
Communia] A nullo ante occupata artis et laudis est, sic imitari ut nihil
et tractata. non tuum ac proprium esse videa-
129 Iliacum carmctt] INIateriam sen tiir ; ratione jam dicta, tt mox di-
))ersonam in Iliade ab Homero trac- cenda.
tatam. Nempe is multiplicis argu- 132 Patulum orbem] Carmen vulga-
nienti fons nberrimus : illunique t^j tum argiimenti dispositionem omni-
:

Tpay(j)Sias riytp-Sva, TrotTjTiKciraToc, Kal bus expositam et eogr.itam mate- :

irponov Tu>v Tpay(f5oiroi(iov, recte nun- riam continua serie pertextara, more
cupat Plato de Rep. Cyclicornm. Vide postea Not. ad vs.
131 Publica materies] Publicata; 135.
nota, jam tractata, qualis in Iliade 133 Nee rcrbum verbo] Immo sen-
vel Odyssea. tentias ingeniose expiscari oportct,
 DE ARTE POETICA. 1287

Interpres ; nee desilies imitator in arctum.

Undo pedera proferre pudor vetet, aut operis lex. 135
Nee sic incipies, ut scriptor Cyclicus olim :

deas utfidelis interpres : pra-terea ne imitando conjicias te in angustias, e quibus le

expedire nequeas, seu ob vtrecundiam, sea oL legem carminis. Nee incipies sicut

Schelle. Ante Horaiium ita scripsisse Ciceronem de Opt. Gen. Orat. v. n.

14. notat Lambinus Non veibuni pro verbo necesse habni reddere sed
:
'
;

genus omnium veiborum, vinique servavi :' quern locum integrum inseruit S.
Hieronymus in citata Epistola ad Pammacbium n. 5. verbuin curabis verbo
Cliisian. 6. verbum ex verbo Vat. Rom, 10. et unus Pulmanni. 134 Vat. Rom. —
8. et unns Pulmanni, ne desilies.~li5 Unus codex ap. Turneb. Advers. xxii.
11. unus Pulmanni, unus item Achill. Statii, et tres ap. Valart. referre ; et
sic ex duobus suis prfetulit Lamb, sequituv Cuning. inde anon. Tiaj. ad Rhen.
1713. Sanad. Mervill. Phil, et Valart. proferre Acron, et onines alii codd. et
edd. pudor proferre pcdein Vat. Rom. 9. velat Vat. Palat. 3. et Vallicel. 1.
136 Vat. 14. incipicns. Chisian. 1. et cod. Sorbon, ap. Valart. Cyclius, quod
ex duobus suis restituit in textum Bentl. probat Winkelm. Mon. Ant. Ined.
in Praef. p. 17. ex Procio in Cbrestora. ap. Photium Bibliotb. col. 982. ed.

NOT/E
qnemadmodum Sophocles, Euripides, gil. Eel. iii. * Non tu in triviis, indoc-
aliique ex Homero. Quin et pleraqHe te, solebas Stridenti misernm stipula
in nna lingua nitent, qnas in altera ni- disperdere carmen?' Gael. Rhodig.
hil habebunt splendoris. xxvin. 10. In nova ComcEdia,inquit,
134 Nee desilies imitator in arctum, Cycles dici invenio, loca ubi vende-
Tertius hie est scopulus imita-
JSfC.] rentur niancipia forte etiam ubi et
:

tori cavendns. Ne Dramatici carmi- venalia reliqua. Astipulatnr Schol.

nis et Epici diversam legem tnrpiter Aristoph. scribens kvkKov fuisse Athe-
ignoret aut confundat. Sciat ergo nis circum, seu locum, ubi carnes et
aiideatqueimmutare permulta, et pisces vendebantur. Sunt qui Mae-
nova quaedam inserere et affingere vium hie notari asserant. Casaubn-
Tragoediae idonea, nee se coarctet nus in Athcn. vii. 3. multa erudite
ipse et astringat ad ea duntaxat quaj de Cycio et Cyclicis aitque, :
'
Cycli-
induxit Epicus v. g. Homerns, quern ^os' appellari solitos quicumque nia-
imitatur. teriam aliquam continua serie per-
135 Proferre'] Al. melius, referre, texuissent : sicut Antimaclius Tlie-
licenter quidem. banam historiam. Additque, quern
136 Nee sic incipies] Praeceptum vero Poetam intelligat Horatius per
de initio grandiori evifando quod : 'scriptorem Cyclicum,' nominatim in-
tarn Epicus quam Tragicus cavere dicare non possumus. Stasimum Doc-
debet. Peccavit Statins in Achil- ti putant, qui auctor parvae Iliadis
leide, et Thebaide ; Seneca in Troa- exiitit ; sed repngnat Phofius diserte
de, &c. ilium separans a Cyclicis. Itaque Cy-
Scriptor Cyclicus] Circulator, cir- clicus apud Horatium erit potius alius
cumforaneus, vagus, trivialis, ajvp- quispiam e Cyclo Epico nam poetae :

T7JS, in compitis homines congregans, isti non ob praestantiam carminis com-

quibus inconditos versus occinat. Vir- niondati, sed tantum propter seriem
 :

1288 ii. HORATII FLACCI

*Fortunain Piianii cantabo et nobile bellum.'
Quid dijjnum tanto fcret hie promissor hiatu ?
Parturiunt montes ; nascetur ridiculus mus.
Quanto rectius hie, qui nil molitur ineptc ! 140
' Die raihi, Musa, virum, captae post tempora Trojae,

Cyclicus : Fortunam Priami canlnho et nobile bellum.

oliin po'i'ta Ecquid isle pro-
missor dicet tarn alio dignum exordia? Motites cdent partiim, orietur mus risutn
excitans. Quant<r melius is qui nihil pcrperam agit : Refer mild, o IHusa, virum

—
Colon. 1611. Al. Cyclicus. 137 Exc. Sax. et nobile regnum. 138 Quid tanto —
ferel hie dignum professor hiatu Vat. 9. tanto dignum Vat. Rom. 3. G. Cliisian.
(>. ot Vallicel. 1. Quid ferel hie dignum tanto Zarot.— 139 ' Parturiunt Vatt.
Koiii. 2. 8. diio codd. I'liliiiaiini, niiiis ap. Valart. uiius item Bentleii, (|ni ex
lioc, et quia S.Hieionymus contra Joviiiian. ill), i. princ. ita scribit, intulit
in textnni. Levissinium sane argumentum ab hoc S. Hieronynii loco petit
einendalor; non videns S. Doctorem sernionis sui contextni vocem aptasse
prjEsenti tempore, quo loqiiebatur, Non est contenttis (Jovinianus) nostro,
'

id est, Inunano more loqiii ; altiiis qniddam aggreciitnr Parturiunt montes,

:

nascetur ridiculus mus.' Credendum potius Acroni, Valerio Pi obo Catli. apud
Putscli. c. 1468. et Servio ad Virg. iEn. viii. 83. Grammaticis, qui consulto
voceni referunt. Itaetiani exigere contextum quis non inteliigit? Quid feret
hie? in(|uit: eveniet, quod est in proverbio, Parturient inontcs, nascetur ridi-
culus mus. Omnia futuio tempore. lu ipso proverbio Grieco apud Erasin.
Adag. pag. 270. edit. 1617. est, &5tvev ovpos, parturiehat mons. Sequuntur
Bentleiuni pedihus anonynuis Traj. ad RluMi. 1713. Cun. Haxt. San. Merv.
Gesn. Sandby, Val. Dor. Oberl. Combe, Walvef. Wctz. Zeun. Sclielle.' Fea.
— 141 Angelic. 1. a m. sec. Vallicel. 1. nnus Acliill. Statii, nnus Valart, unus

NOTyE
rernm eo corpore comprehensarum :
'
Hoc scriptnni est tibi, Qui magna
quod valde, congruit illi Horatii loco, cum minaris, extricas niliil.' Usur-
nbi ineptiarum arcessitiir is quem Cy- patiir nempe ilia dictio proverbialis
clicuni nominat. Haec omnia Casaub. in eos (jui magna ostentant ac polli-
cit. centur; minima vcro, ut fere fit,
137 Fortunam Priami} Carminis de Improbe autem et in suani
pracstaiit.
Priamo deque belio Trojano initium pemiciem tale dicterium aliquando
est niniis inflatum. jactarunt iEgyptii cum suo rege Ta-
138 Hiatu] Persius Horatii locum clia. Laced<rnionios auxiliatores pri-
liunc revolvens ita scripsit Sat. v. 2. deui illi expectarant : ubi Agesilanm
' Fabida seu masto ponatur liianda regem deu)um adventare statura pu-
tragcedo. . . .aut quantas robusti car- sillum aspcxerunt, non sine hidibiio
minis offas Ingeris, &c. Tu neque dixere : "D.divev iipos, Z(vs 5' icpo^uro'
anlielanti, coquilur dum massa cami- rh 5' ereKtv t^w. Parturiehat mons,for-
no, Folle premis ventos, &c. Nee midabat Jupiter: ille vero murem pe-
8tloppo tumidas intendis rumpere jmit. Quo alienatis Laceda;moniis
V)uccas.' iEgyptii i>ronigati arrogantiani suani
139 Parturiunt monies'] Ex jEsopi luerunt.
Fab. Phxdrns rem cxplicans sic ait Ml Die mihi, Musa, virum] Exor-
 IJE ARTE POETIC A. J 289

Qui mores homiiium multorum vidit ct nrbes/

Non fumum ex ex furao dare lucem
fulgore, sed
Cogitat, ut speciosa dehinc miracula promat,
Antiphaten, Scyllamque, et cum Cyclope Charybdin ;
14/
Nee reditum Diomedis ab interitu Meleagri,
Nee gemino bellum Trojanum orditur ab ovo.

qui ]>ost excisam Tiojain perlustrnvit mores et civitutes pluriiim kominum. In non
fumum e splendor c, sed lumen efumo educere parat, ut exinde res praclaras et mi-
ratidas proferut, Antiphatem, Sctjllum, Cjclopem, Charyhdim. Nee Diomedis re'
ditum incipit narrare a Meleagri morte, nee Trojce expugnationem a duplice ovo^

item Bentleii post mcmia ; quod Bentl. intulit in textum, eumqiie secuti Cu-
lling. Wakef. Kidd. et Schelle. Beutleius, suae opinionis adhuc incertus,
conj. ut tecXm^, funera ; et Cuning. Pergama. —
142 Vallicel. 2. a m. sec.
—
multorum noiit. 1-13 Heller. Nee fumum. Uuns codex ap. Vaiait. dure lumen. —
1 15 Circamque, pro Scyllamque, conj. Bentl. —
140 Non reditum Vat. 3. Nee redi-
tu Diomedis Heller. —
147 Nee helium gemino Vat. Rom. 2. et Cliisian. 1. ab oto et

NOTyE
tUum est Odysseae Hoineri. "AvSpa fxoi ge. Odyss. I. nos i. Sat. 5.

evyeire, Movcra, izoXinpoirov, K. t. K. Charybdin] Voragineni Scyllae ad-

143 Non fumum e.vfulgore,Sfc.^ Non versam in freto Siculo. Odyss. M.
e splendidis initiis et promissis exi- cit. Virgil. /Eneid. iii. nos i. Od. 27.
gua et obscura, sed potius e tenui 146 Nee reditum Diomedis, 8fc.] Nee
niodestoque principio res magnas et in Odyssea longe nimis exordium aut
nitentes profert. aliani quamvis narrationem repetit
144 Miruculal Res admirationem ut fecit in suo de Diomedis reditu
moventes. Quanta scilicet pericula carmine Antimachus ;
qui et Tlieba-
incurrit, et quanta virtute astuque nam scribens historiam viginti qua-
Ulysses est ehictatus. tuor volumina implevit, antequam
145 Antiphaten'] Ltestrygonum re- septem duces usque ad Tliebas pei-
gem Anthropopliagum. Odyss. K. duceret. De Diomede i. Sat. 5.
Scyllam] Scopulum terribilem, in 147 Nee gemino bellum Troj. ifc]
freto Maniertino ut fabulanturPlior-
; Nee Iliadem condens a prima origine
ci filiam, cujns latera canibus latran- res narrat, aut poema exorditur : ut
tibus succincta. Odyss. M. Cic. con- in parva Iliade Stasimus, qui et Le-
tra Verrem :
'
Hoc infestior nautis dum a Jove adamatam,et duo peper-
Verres quani Scylla, quod multo se isse ova, et ex eorum altero Casloreni
pluribus et niajoribus canibus sue- et Clytaemnestram, ex altero vera
ciuxerat.' Et de Harusp. Resp. prodiisse Pollucem et Helenam, quae
' Qtiani Scyllam tani eminentibus a Paride rapta excidii causa Trojani
canibus tamque jejunis poetae fin- fuerit, prolixe et otiose commemorat.
gendo expriniere potuerunt?' Vide Similiter peccanint auctores Hera-
Virgil. Eel. vi. 74. cleidis et Theseidis, quos redarguLt
Cyclope^ Polyphemo Cyclop um re- Aristoteles in sua Poetica.
 ;

1290 Q. HORATII FLACCI

Semper ad eventum festinat, et in medias res,

Non secus ac notas, auditorem rapit et quae ;

Dcsperat tractata nitescere posse, relinquit 150

Atquc ita mentitur, sic vcris falsa remiscet.

Semper ad finem tendit : et iransfert auditorem in viedias res velul cognilas : qutc
vero noH fore traclalu pulchra judicat, otnittit. Porro sic fingH, sic intermiscet

Heller.— 149 Nonsecus ac notas Bamberg. — 150 Desperat dictata Bamberg.

148 Semper ad eventum festinat] E-
gregium sane praeceptimi, iit leviter
perstringantur nonnulla qiililem diclu
necessaria, graviter aiitem et potis-
simiim tractentnr qujc propositum
niaxime remque promoveant. Hoc
vero, ut et praecedens etiam, perdite
violavit Statius in Thebaide, ubi et
res altius repetit, et permulta conge-
rit vel paruin conducibilia vel nihil,
qua; quidem integro carmine rescindi
queant.
fn medias res, Sec] Rerum primor-
dia supponi debent ut nota : audito-
ris antem animus in res medias
tiui rapiendus : quae vero prsecesse-
runt, occasione data subinde narran-
tur solerter ct tenipestive.
NOT^
Post Phaeacas riirsus Ulyssis naviga-
tionem usque ad Itliacam ex persona
propria describit Potita. Quern se-
cutus Maro lEneam de Sicilia per-
diicit ad Libyam. Ulic in convivio
Didonis narrat ipse jEneas navigatio-
neni suam de Troja usque ad Sici-
liam,'&c.
149 Quce Desperat tractata nitescere,
Ifc] Praeceptum de seligendis praeci-
puis argumenti partibus et adjunctis,
quae tractata pulchritudinem poemati
conferant : deque ceteris relinqnen-
dis quae nee oratione splendescere
sta- nee splendoreni arguniento et propo-
sito facere possint. Sic pleraque mi-
nimura adjuvantia Homerus pra;ter-
Sic Ho- misit in Iliade et Odyssea : in hac,

merus liiadcm ab Achillis ira, quae Palamedem Ulyssis fraude interfec-

Trojae excidium paulo antecessit ; et tum in ilia,
; raptum Helenap, Achillis
Virgiliusvtneidemaseptimo errorum apud Lycomedem regem laiebras,
^neae anno exorsus est. Macrob. Sa- &c. Virgilius pari arte et solertia
turual. V. 2. ' Homerus,' inquit, ' vi- nihil dixitde ^nea; in Macedoniam
taus in Poemate liistoricorum simili- appulsu de adventu in Lauren-
; nihil
tudincm, quibus lex est incipere ab tern agrum, deque comitum ejus Tro-
initiorerum, et continuam narratio- janorum certamine adversus Latinum
nem ad finem usque perducere ; ipse regem et Aborigines ea loca tenentes.
poetica disciplina a rerum medio coe- Liv. lib. i. init.
pit, etad initium post reversus est. 151 Atqne ita mentitur, 4'c.] Prae-
Ergo Ulyssis errorem non incipit a ceptum de affiugendis plerisquc, ita
Trojauo littore describere sed facit : tamen ut omnia cohaereant, utque a
eum primo navigantem de insula €a- veris falsa vix discerni queant. Est
lypsonis; et ex persona sua porducit pnimfictio velutanima pooseos. Aris-
ad Phit>acas. Illic in convivio AIci- tot. Poet. Sic ficta a Virgilio com-
noi regis narrat ipse quemadmodum plura, totumque /Eneidos quartum
dc Troja ad Calypsonem pervenerit. libruni esse confictum, nemo litera-
 DE ARTE POETICA. 1291

Primo nc medium, medio ne discrepet imum.

Tu, quid ego, et populus mecum desideret, audi
Si plausoris eges aulasa manentis, et usque
Sessuri donee cantor, Vos plaudite, dicat, 155
/Etatis cujusque notandi sunt tibi mores,
Mobilibusque decor naturis dandus et annis.
Reddcre qui voces jam scit puer, et pede certo
Signal humum, gestit paribus colludere, et Irani

ficla vetis, itt medium initio, finis medio non discordet. Accipe quid ego populusquc
mccum exoptet. Si vis retinere plausurem usque ad peristrotnata, expectantemque
donee actor dicat, Vos plaudite; cujusque atatis mores a te exprimendi sunt, et
naturis annisque mutanlibus decor tribuendus est. Puer jam loqui sciens, etfirmo
pede gradiens, ludere amat cum aqualibus, irascitur facile et placatur, atque horis

relinquet —
Vat. Palat. 3. 152 Vat. 4. medio nee. Vallicel. nee medium, medio
nee. — 153Tu quod Heller, desiderat Sclioenborn. I. 154 Si fauloris conj. —
Bentl. ailsiipulantibiis edd. Parm. Si plosoris Exc. Sax. Vat. Rom. 2. 3. 4.
(5. a m. pr.) S. Vat. Ottobon. quatnor codd. Ptilmanni, et unus Crnq. ita
ctiain Ipgi, notat Acron sed ipse prs-fert, plausoris. Alternm plosoris amavit
;

ex ame sua Cuning.— 157 Nobilibusque Vat. 8. Venett. 1481. 1483. 1486. et
Florent. 1482. maiuris dmidus et annis Vat. 7. a m. pr. quod dederat ex con-
jectura Bentl. probattir nunc ex optiniae notas ap. Feani ita etiam legebat ;

Acron. Adoptariint anon. Traj. ad Rhen. Baxt. in ed. 2. Cuning. Sanad.

NOTiE
tii% ambigit. Certe doctis constat, Qiiajdam enim partibus blandiuntur;
Trojam ab JEuea. et Antenore prodi- sed insuminamnonconsentinnt. Prae-
tam, Africam niinquani illnm vidisse, terea ne iis quae vera esse constabit
nediim Diomedeni Didonem a Si- ; adversa sint,' &c.
chaei viri morte castissimam vixisse, 154 Si plausoris eges, ^c] Si vis
&c. Hue pertinet quod praecipit scribereTragoediam quae ita populuni
Scaliger iii. 97. ' Argumentnm su- delectet, ut ad usque fineni in ani-
mendum brevissimnm illndque
est ; phitiieatro detineat, et donee amo-
maxime varium multiplexque facien- veantur aulaea scenam exornantia.
dum.' 155 Vos plaudite] Hoc dicebat liis-
152 Primo ne medium, ^c] Qnintii. trio peractam fabulam indicans. Tul-

IV. 2. 'Prima sit curarum, ut id quod lius in Catone ' Sapienii

: non est
fingimus fierideinde ut per-
possit : usque ad 'plaudite' veuiendum,' id
sonae et loco et tempori congruat; et est, usque ad vitae finem, scilicet ut
credibilem rationem et ordinem lia- honeste vixisse intelligatur.
beot si contingat etiam, ut verae
: 156 ^tatis cujusque notandi sunt tibi
alicui rei cohaereat, aut arguniento mores] Praeceptum hoc de moribus
quod in causa sit confirmetur. Nam bene et luculenter exprimendis non
quae tota extra rem men-petita sunt, serael inculcat Horalius, videlicet

tiendi licentiam produnt. Curandnm prascipuum.

pr* cipue, ne qua inter se pugnent.
 ; ;

1292 (V. IIOKAHI FI>ACCI

Colligit ac ponit lemerc, ct miUaUir in horas. IGO

Imbcrbus tandem custode remote,
jiivenis,
Gaudet equis canibusque et aprici gramine campi
Cereus in vitiura flecti, monitoribus asper,
Utilium tardus provisor, prodigus a^ris,
Sublimis, cupidusque, et amata relinquere pernix. 165
Conversis studiis, eetas animiisque virilis
Qiiserit opes et amicitias, inservit honori,
Commisisse cavet quod mox mutarc laboret.
Multa senem circumveniunt incommoda vel quod ;

Quaerit, et inventis miser abstinet, ac timet uti 170

Vel quod res omnes timide gelideque ministrat.
Dilator, spe longus, iners, avidusque futuri,

singulis mutatur. Juvenis sine barba, dimisso tandem pcedagogo, delectatur equis et
canibus ct campo Martio ; fiexibilis ad vitium, repi-ehensionis imputiens, utilium
contemtor, pecuniam profundens, siiperbus, ardenter cupiens, el cnpita cil<> deserens.
/Etas et animus virilis liabet alia jam studia : studet comparundis dir.itiis, digni-
tatibus,amicis ; cavet facere id ciijus mox paniteat. Sene.v pluribus molcstiis ob-
7wxius est ; seu quia opes accumulat, et qucesitis parcit irifelix ; sen quia pigre et
frigide cuncla moitlur ; proorastinalor, longinqua sperans, segnis, cupiens vivere

Mervill. Phil. Valart. et Sclielle.— 160 Colligit ct ponit Vallicel. 1. Heller.

Venett. 1178. 1479. 1481. 148G. 1490. 1495. Biitann. 1520. Concipit ac ponit
Zarot. 1470. ac mutatur Sclioenborn. 4. Inberbis Bamberg. Heller, et
Sclioeiiborn. 1. Harl. 1. 2. 3. 4. 6. 7. et omnes fere codd. Fcae, et edd. vett.
Jmberbus ex codd. Cruquius, inde Baxt. Beiitl. anon. 1713. Ciinlng. Sanad.
Mervill. Phil. Gesn. Sandby, Valart. Oberlin. Comb. VVakef. Zeun. et Schelle.
— —
1G7 Vat. 9. et servit. 168 Vat. 3. a m. pr. Vatt. Rom. 4. 8. Angelic. 1.
nnus Piilni. uniisque Achill. Statii quod permutare. Alii codd. ap. Jaeck, quod
— —
mox munire. 169 Heller, circumveniunt ct incommoda. 172 Benti. conj. spe

NOT/E
162 Equis canibusque et aprici, Sfc.'\ piilcherrima vitae siipellex,' Cic. in
Venation!, item exercitationibus jii- Laelio.
ventiiti Romaua; consiietis in Martio Honori] Excellentiam expetit aetas
campo, natatii, cursu, palaestra, lucta, florens. Aristot. Rhetor.
Sec. Vide i. Od. 8. 170 Inventis 7niscr abslinet,lfc.] Sunt
163 Cereus in vitium flecti'] Mollis avari senes, quod iisu didicerunt et
et facilis ad suscipiendam quamlibet difficile esse invenire, et facile amit-
afifectionem perversam, sicut cera ad tere. Aristot. cit. Qiiicquam potest
'

quamciimque formam et figiiram. esse absurdiiis, qiiam quo minus viae

164 Utilium tardus provisor] Ut restat, eo phis viatici qiia;rere?' Cic.
qui nondum egestatis incommoda ex- cit.
pertus. 172 Spe longus] Nemo tain senex
167 Amicilias] Quae ' optima ct qui annum vivere non speret. Cicero
 DE ARTE POETIC A. 1293

Difficilis, querulus, laudator temporis acti

Se puero, censor castigatorque minorum.
Multa ferunt anni venientes commoda secuni, 1.75
Multa recedentes adimuut: ne forte seniles
Mandentur juveni partes, piieroque viriles.
Semper in adjunctis aevoque niorabimur aptis.
Aut agitur res in scenis, aut acta refertur
Scgnius irritant aninios demissa per aurem, ISO
Quam quae sunt oculis subjecta fidelibus, et quae
Ipse sibi tradit spectator. Non tamen, intus

diutius, morosus, querihundus, laudator cevi se jniero transacti, juniores nutem ar-
guens crebro et objurgans. Anni accedentes plura bona secum afferunt, jilurima
abeunles auferiint. JSe forte adulescenti committantur officia scnis, aut jiuero (jtia:
viri sunt, diligenter observabit cetatum differentias et proprietales. Vel res in
tlieatro j>eragitur, vel facia narratur : audita minus animum movent quam quce vi-
dentur, quceque spectator ipse sibi tradit. Aitamen in tlieatro non exhibebis intus per-

lentus, iners, pavidusque futuri. —

173 Post hunc versiim, alter intrusus legitiir
in Vat. 19. Lnudat prceteritos, prasentes despicit actus. —
174 Codd. ap. Valart.
censor castigatorque ; ita Aldus 1501. 1509. 1519. Junta 1503. inde vulgata fere
apud onines. Ceteri Mss. omnes, Acron, et priscae cditiones alinm ordinem
tuentur, quern revocavit in textum Talbot. Bentl. Cun. Sandby, Val. Sdielle.
— 175 B?L\beT'w.l. i\m. pr. commoda vitce ; ita notatum in ora Aid. 1519. in
Bibiiotli. Angelic— 17G Venet. 1481. nee forte.— 178 Bamberg. Vat. 4. a ni.
pr. Vatt. Rom. 4. 5. Vat. Rom. 3. a m. pr. Vat. Palat. 4. Chisian. 1. a m,
pr. unus Achil!. Statii, et Exc. Sax. niorabitur.— 179 Ut agitur Schoenborn.
4. aut apta refertur Vat. Rom. 9. Vat. Palat. 1.— 180 Codex Achillis Statii,
animum demissa. Schoenborn. 1. Vatt. 5. 14. Vat. Rom. 9. Vat. Palat. 1. An-
gelic. 3. a m. sec. Britann. 1520. animos dimissa. Harl. 6. Vat. 10. et Bar-
beriii. 1. per aures.— 181 Quam quce sinf Schoenborn. 4.— 184 Schoenborn. 4.

NOT/E
ibidem. turplor in scenam proferatur; aut
173 Querulus] Nam senes plerum- publice sed narretur duntaxat.
fiat ;

que '
contemni se putant, despici, et Quod contra fiat, spectator non
si

Clc. de Senect.
illudi.' movetur suaviter, sed offensus indig-
Laudator temporis acti~\ Senex res natusque explodit.
dim prasteritas cum gaudio in memo- Agitur] Hlnc dramatis et drama-
r>amrevocat,aliisquenarrat. Aristot. ticaepoeseos nomen.
f.H Segnius irritant animos, Sfc]
180
178 ^vo aptis] Ut juveni levitas, Caret igitur poeta dramaticns ut
adolescent! fervor, viro cura divitia- agatur in scena quicquid niagis atfi-
rum, ambitio et cupiditas honoris ; cere potest, ratione tamen et modo
seni raaturitas et prudeutia tribua- statim explicandis.
t„r,&c. 181 Oculis fidelibus] Plant. Trucul.
179 Aut agitur res, ifc] Praeceptum ' Phnis est oculatus testis unus, quanj

grave, ne res ulia vel atrocior, vel auriti decern.'

 :

1294 Q. HORATII FLACCI

Digna geri, promcs in scenam ; mnltaque tolles

Ex oculis, quae mox narrct facundia pra^scns
Nee pueros coram populo Medea trucidet, 165
Aut humana palam coquat exta net'arius Atrens,
Aut in avem Procne vertatur, Cadmus in anguem.
Quodcumque ostendis milii sic, incredulus odi.
Neve minor, ncu sit quinto productior actu

agenda: ct pleruqiic aspeciui von objicies, scd oraiione commcmorabis vchit mox
acta. Nee Medea liberos occidnt ob oculos speclatorum vel ncquam Atrens judam
:

coquat humana membra, Sec Procne transformetur in rolucrem, ant Cadmus in

serpentem. Quicquid mihi sic exhibes, non credo, immo aversor. Ate brevior, noc

qua mox narrat. — 185pueros septeiudecim codd, ap. Feam, ties Bersni.
Ne
nnus Harl. 1.2. 3. 4. 0. Zarot. Vcnett. 1478. 1479.1481.
Beiitl. uiitis Oherlin.
1483. 148G. 1490. 1492. 1495. 1514. et IJiitan. 1520. lestituit Bentl. hide
anon. Traj. ad Rlien. 1713. Cnning. Sanad. Mervill. IMiil. Wakef. VVetz.
Schelle, et Kidd. Nee pueros Vat. 1. a ni. pr. Vat. 7. Baiberin. 2. a ni. sec.
Vet. Comb. Aldd. 1. 2. 3. Jtint. 1503. inde vulgg. trucidet Vat. Palat. 1.^
187 Procne Lamb, scd Prague onmes fere codd. ct odd. vett. Cadmus cerla-
tuT Vat. Rom. 9. et Chisian. 1. et sic Ciming. ex ingenio.— 189 Vat. Rom. 9.
minor quinto, neu sit; et ita Aldd, 1.2.3, Juut. 1503. Glaiean. Fiib. 1530.

NOT^
183 Scenam] Nomen a aKriur}, urn- ditnr Ha?c et alia bene niulta saga-
bra, quod olim sub aiboium nnibra- citer, strenue, graviteique probat
culis prima <liamata fueiint acta. vir Dramaticiv rciperitissimusHede-
Postea vero locus tabuiatis et con- linus in Praxi Tlieatrica : ubi et So-
tignationibus conslructus, aulacisque phoclem defendit, quod Ajax gladio
ot pictuiis rem theatricam adjuvan- suo palani iucuuibat. Verum in prox-
libus decoratus est. imo neinore id perpetrui e Ajax intel-
185 Nee pueros coram, ^c] Ut in- ligi potest.
epte apud Senecam Tragicum Qui : 186 Atreus] Supra, vs. 91.
lion iumierito '
a paucis probatnr.' 187 Procne] Haec Ityn filium Te-
Scalig. HI. 97. rco inarito comedendum apposiiit.a
Medea trucidet] De Medea jn Epo- quo tantum non ense traiisfixa in
dis. Quod pertinet ad rem prassen- Lirundinem versa est; Philomela ejus
tern, notandmii est pricceptum hoc soror in avem sui nominis, Itys in
gravissimum a Tragicis Grapcis reli- phasianum, Tereus ipse demum in
giose semper observatum et : eos upupam. Ovid. Met. vi.
lialliicinari qui aliter putant. .^pud Cadmus in anguem] Agenoris ille
iEschylum, Agamemnonis in suo pa- filius a patre missus ad Europani so-
latio trucidati auditur clamor luctu- lorem qua.Mendam, varias orbis regi-
osus ; niinime vero cades spectatur. ones pervagatus, senio tandem ingru-
Apud Sopliocjem, Clytaimnestra ab ente, in serpentem mutatus est. Ovid.
Oreste csesa intus vociferatur, audi- Met. III.
turque; at nequaqiiam in scenaocci- 189 Neve minor, S^c] Haec certe
 DE ARTE PORTICA. 1295

Fabula, quae posci vult, et spectata reponi 190

Nee Deus intersit, nisi dignus vindice nodus

Incident : nee quarta loqui persona laboret.

Actoris partes chorus officiumque virile
Defendat neu quid medios intercinat actus,
;

Quod non proposito conducat et hfereat apte. 195

Ille bonis faveatque, et consilietur amicis ;

longior quinqrie actibus sit fabula, ut scppius specfanda reposcatur. Nee Deus adhi-
beatur, nisi difficultas oceurrat digna tali vindice. Nee quarta persona loquendo de-
sudet. Chonis sustineat personam unius actoris el viri. Ne vero in mediis actibus
quicquam dicat nisi quod ad rem sit et faciat. Ille probis suffragetw, el amicis

—
Dion, ab Harsio Lugd. 1538. 190 Octo codd. ap. Feam, tres Pu'.inanui,
iinus Achill. Statii, et Venett. 1490. 1495. 1514. spcctanda.— \9\ Neu Deus
Sclielle ex ingenio. dignus j«diceworf«s Schoenboin. 1. —
193 Octo codd. Feee,
duo Lambini, duo Pulmaiini, Aldd. 1. 2.3. Dion, ab Harsio Liigd. 1538. et
—
Turn. Advers. xix. 9. Auctoris partes. 194 Schoenboni. 1. et Sclielle, ne quid.
—
Duo Vat. Schoenborn. 1. ct Zaiot. intercidat. 196 Heller, et Sclioenborn. 1.
^.faveatque concilietur amice ; Codex Helmst. Aid. 1501. Britaiin. 1520. Dion,
ab Harsio Lugd. 1538. Venet. 1573. Glarean. Basil. 1530. Dan. Heins. et

NOT/E
jnsta est fabulae magnitude. Nam si CIS Grsfcis.Tres persons duntaxat
plures quam quinque actus sint, ni- agunt simul et colloquuntur atque :

mis laxa tractatio et dispersa vis rem niuta est, inducatur, quarta. Ni-
si

enervabit. Si tres solum fuerint ac- bil tamen vetat quartam induci non

tus, vel argumentum nimis pressum multa loquentem. Scaligeriii. ' Qua-
ac jejunum fiet elumbe, vel rebus et tuor in eadem scena personas loqui,
adjunctis p]urii)us nimium coarctatis Profecto si parum
nulla religio est.'
erit confusum. agat loquaturve quarta, baud uliam
191 Nee Deus ^c] Non
intersit, afferet perturbntionem aut confusio-
eniui intervenire in macbina nuuien nem.
debet, nisi quando res adeo difficilis 193 Actoris partes] Chorus eos ex-
contiuget, ut ope nequeat hnmana hibet qui rei peractae iiUcrfuerint
extricari ; et Deum aliquem subve- plures sunt hou)ines, sed unus loqui-
nire, ajquum esse decorumque videa- tur. Coryphaeus dictus. Porro Cho-
tur. Hinc vitiosa catastrophe INIedeae rum jam pridem obsoletum instaura-
Euripidis jure exploditnr. Vide A- ri velut maximum Scenee ornamen-
ristot. Poet. Sed et culpatur idem, turn non abs re exoptat Hedelinus
quod saepius Deos e macbina produ- ante laudatus ac de istis egregie
:

cat: Dianam Hippolyt. Miner-

in Prax. Theatr. iii.4. ubi red-
disserit.

vam in Iphigen. Tauric. Thetin in arguit Aristotelem et Scaiigerum,

Andromach. Castor, et Poll, in He- apud quos perperam Ciiorus appella-
len. &c. tur ' otiosus reruni curator.'
192 Nee quarta loqui persona labo- 196 Ille bonis faveatque, SfC.] Cliori

ref] Ita saltern consuetum Dramati- officiosa recenset Horatius. Exeiii-

1296 Q. IIORATII I'^LACCI

Et regat iratos, ct amct peccare timcntes :

Ille dapes laudet mensaj brevis ille saliibrcm ;

Justitiam, Icgesquc, ct apertis otia portis :

Ille tegat commissa, Deosquc precetur et ore(, 200

Ut redeat miseris, abeat fortuna supcrbis.
Tibia non, ut nunc, orichalco vincta, tubaequo
iEmula, sed tenuis simplexque, foramine pauco.
Aspirate et adesse choris erat utilis, atquc

opituletur: iratos placet, et innocentes protegat : laudet frugaUtntem,justiliam sa-

lularem, ct leges, et paccm fores aperientem: arcana sibi credita ne revelcl; et
vvmina dcprecetiir, tit miseris sovs melior contingat,pejor autem superbis. Tibia
tjuondam non sicut modo compacta orichalco, et buccinai par ; sed exigtta, ct sim-
plex, et paucis foraminibus, canenfem Chorum adjuvai'e idonea erat, et sono rejdere

Delpli. etiam, conciliettir. Cf. iii. Od. 3. 17, amicis !\Iurot. inde alii miilti,
Dan. Heins. Delpli. Bond. Sclirevcl. Dacer. Baxt. Gesn. Bipont. Oberlin.
—
Comb. Wetz. et Zeiin. Cetevi amice. 197 Codex uniis Cniquii, umisque
Achill. Statii, pacare. Duo codd. Fiilnianni, pacare tumentes ; quod recepe-
runt Bcntl. Cunins;. Traj. ad Klien. 1713. Saiiad. Mervill. Piiii. Sandby,
Batt. Bodoni, Sclieile, Kidd, et Jaeck. —
198 Vat. Rom. 2. laudut. dining.
mensw laudet. —
199 Heller, et otia portis, sine apertis. Sclioenborn. 1. otia tem-
plis. — —
201 Arrideat Vcnett. 1495. I'jH. 202 Omnes codd. Few. piiiterqua-
tiior, alii codd. quam pluiimi, edd. Bentl. Lamb. Sanad. Doiigli. Kidd. Fea,
et Bothe, jmicta. Vat. Rom. 3. 5. G. Vat. Paiat. 1. Aldd. 1501. 1509. 1519.
aliiqiieeditoies non pauci, et inter recentt. Talbot. Dacer. Baxt. anon. Traj.
ad Rhcn. 1713. Cuning. Gesn. Phil. Sandi)y, Valart. Batt. Oberlin. Comb.
Wakef. Wetzel. Zeun. Bipont. Scbelle, Jaeck, et Dnering. rincta. 203 Quin- —
decim codd. Fea^, Bamberg. Sclioenborn. 1. 4. iinus Pulm. unus Helmst.
duodecim ap. Valart. Jnnt. 1503. parco. Duo ct viginti codd. FciP, Harl. 1.
2. 3. 4. 6. 7. alii ap. Lamb. Talbot, et Obeilin. Acron, priscai> edd, et alia> fere
omnes, praesertim recentt. pauco. Vat. Rom. 7. paucoque foramine simpUx. —
NOT^
pla lege passim apud Tragicos Gra2- juvantibus.
cos : nee te moretur Seneca nbique Tibia] De liac fiise Scaliger, Poet,
fere vitiosus, i, 20.
199 Apertis otia portis] Vel priva- Orichalco vincta] GM. garniede le-

tarum zedium, vcl civitatis, vel etiam ton. Montanum illud srsmagno qiion-
templi Jani fores apcrtac indicant dam in pretio fuit ;
quod auri splen-
paccm, clansae autcni bellum. Vide dorem, et aeris durltiam habeat. Isi-
IV. Od. 15. dor. Fest. Servius ad yCneid. xii.
202 Tibia non, ut n\inc] Chorus in ' Oriclialcum omnibus mctallis preti-
niediis actibus agebat et loqucbatur osius fuit,' inquil.
per Corypliaium, ut ante dictum est, Tuba:que /Emula] Gall, aussi grande
Sed prffiterea inter unum et alterum ct aussi hlatnnle que la trompette.
Actum canebat saltabatque. Hinc 203 Foramine pauco] Quatuor fu-
mentionem facit Horatius de instru- isse pi imum foramina scribit ^'^a^ro;
mentis musicis Chori coucentum ad- alii tria duntaxat.
 DE ARTE POETICA. 1297

Nondura spissa niinis coniplere sedilia flatn ; 205

Quo sane populus numerabilis, iitpotc parvus,
Et frugi, castusque vcrccuudusque coibat.
Postquam coepit agros extendere victor, et urbem
Latior amplecti murus, vinoque diurno
Placari genius festis impune diebus, 210
Accessit numcrisque modisque licentia major.
Indoctus quid enim saperet, libcrque laborum,
Rusticus urbano confusus, turpis honesto ?
Sic priscsemotumque et luxuriem addidit arti
Tibicen, traxitque vagus per pulpita vestem : 215

sedes hand tunc talde refertas. Illuc enim populus numerari facilis, quippe non
frequens, et frugalis, et pudicus, et ntodestvs comeniebat. Postea rero quam vic-
tor imperium atque urbis pomverium amplijicavit ; ac diurna compotatione
genio
indulserunt impune diebus festis, turn quoque versuu/n et musica luxuria aucta est.
Nam quid melius facerent agrestes imperiti et labore soluti cum civibus mixti, et
sordidi cum honoratis 7 Sic untiqua arti saltationes luxuriosas adjunxit tibicen.

206 Faber conj. parcus, adoptavit Valart. in Praef. p. 15. ita qnoqiie Bibl.
Crit. 1820. II. 1. 581. Deest liic versus in Heller.— 207 Ut frugi Vat. Rom. 4.
castus verecundus, sine et. Heller.— 208 Oinnes codd. Feee, Harl. 1. 2. 3. 4. 6.
7. qnatiior Bersmanni, Helmstad. alii, priscae edd. Britann. Fea, et Botlie,
urbes. Aldd. 1. 2. 3. urbem; et inde aliae omnes ante Feam. 209 Laxior
Bentl. ex ingenio ; sequiintur Kidd. et Sclielle.
—
Crassior conj. Bentleii citat
Jaeck.— 212 Vat. Rom. 9. nw/orKm.— 213 Idem codex, con/sMS.— 214 Sic pri-
ma mntum et Heller, luxuriem pliirimi codd. Feae, Schoenborn.4. qnatuor ap.
Pnlm. Commentator Crnq. Pign. Manzon. Junck. Baxt. Bentl. anon. Traj.
ad Rhen. 1713. dining. Sanad. Mervill. Phil. Gesn. Sandby, Dorigh. Ober-
lin. Comb. Wakef. et Zeun. Al. luxurium.—215 Harl. 1. 2. 3. 4.
6. 7.— 217

NOTtE
203 Sedilia] Caveam, in qua sub- lia,&c.
scllia ad spectandos ludns. Vide cit. 211 Accessit numcrisque, Sfc.'\ Glis-
Scalig. I. 21. nbi de Iheatro, et am- cente popnli luxu, pariter et thea-
phitbeatro; deque eorum partibus, trails apparatus crevit et Inxuriatus
increnientis, et ornamentis. est.
208 Agros extendere victor, et urbem, 212 Indoctus quid enim] Licentiam
Ifc] listantum licebat urbis moenia nempe illam majorem in versibns et
pioferre, qui imperii fines propagas- musica postulabant spectatores luxu-
sent. Vopisc. in Aureliano. riosi plebeii rusticis, nobiies plebeis
;

210 Placari genius] Vide in. Od. inquinati et corrupti.

17. et II. Epist. 1. 144. 213 Confusus, turpis honesto] Diu
Impune] Sine metu legum et Cen- quippe ludos spectarunt confusi no-
sornm. De die epulari vetitum olim : biles cum populo. Liv. Val. Max.
et poenis constitutis Inxuriametsum- ii. 4. Vide Epod. iv. Not.
fug coercuernnt leges, Cornelia, Ju-
Delph. et Var. Clas. Horal. 4 N
 ;

1298 Q. HORATII FLACCl

Sic etiam fidibus voces crevere severis,

Et tulit eloquium insolitum facundia praeccps

Utiliumque sagax rerum, et divina futiiri,

non discrepuit sententia Delphis.
Sortilegis
Carmine qui tragico vilem certavit ob hiicuni, 220
Mox etiam agrestes Satyros nudavit, et asper
Incolumi gravitate jocum tentavit, eo quod

et per thentra amplum syrmn traxit. Sic et olim moilesti hjrce soni per luxum
multiplicati sunt : (ttque elociitio rap'ula invexit dictionem anted inauilitam : necnon
senno utilia docuinenta continens et J'uturum praaagiens rix diicrimen luibuit a
Delphis oraculii proferentibus. Paulo post is qui propter vilem hircum contendit
carmine tragico^ nmlos introduxit Satyros rusticos ? et acerbus protulit sales, illcesa

—
Heller. iHSoUtum eloquium. 219 Vat. Rom. 9. sortileges. Chisian. 1. a m.
sec. sortilogis.— 220 Exc. Sax. et Harl. 6. cantavit.— 221 Keller, mutavit per-
sonas Satyrorum. —
222 Idem codex, tentavit eodem. 226 Conveniat Venett. —
NOTiE
216 Sic etiam fidibusl Ut in Comoe- neris drama superest nobis Cyclops
dia tibia> sonos et foramina, ita etiam Euripidis. Porro ista GraECornm dra-
in Tragredia lyrae chordas et modos niata Latini utcumque imitati sunt
a'lxit Inxiis. Iti liac tres priniiini, in Atellanis fabulis : quas' argumen-
deiude septem, post decern fuisse tis dictisque jocularibus similes '
DL-
aiunt. omedes scribit. Vide Liv. lib. vii.
Severis"] Cic. Leg. ii. ' antiquas mii- init.

sicse severitas.' Certavit ob hircum] Scilicet poetae

217 Facundia praceps'] Versns mag- suum quisque Satyricum poiima cer-
niloqui, tnrgidi, rapide flnentes, ut tatim edebant. Et qui victor cense-
torrens. baturmercedem accipiebat hircum,
218 Ulilium sagax rerum'] Tragce- quem Baccho sacrificabat. Hinc no-
diae Chorus sententias protulit affcc- men tragoedia?, a rpdyos, hircus, et
tavitque nimium acutas, obscuras- (fir), cantus. Alii tamen quasi rpvyot-
qne, similes oraculis. Si'ai/ dici volunt a rpvyes, fceces, quod
Divina futuri] Ventura prxniiiiti- histriones prinuim ' ore faccibtis per-
ans ad instar Apollinis Delphici. uncto' sccnam prodirent, agerent-
in

219 Sortilegis] Vide infra ad ver- que tragadiam, ante inventum per-
suni 403. sona; usuni. Vide postea vs. 277.
Delphis'] Apollo colebatur, et re- 221 Satyros itudarit] Satyrica dra-
sponsa dabat apud Delphos. Vide i. mata Chorus e
edidit, in quibus erat
Od.7. Satyris Coryphaeusque Silenus. His-
;

220 Carmine qui tragico] Agit Ho- triones nimirum perizomatis, villosa
ratius de Satyrico Graecorum dra- tunica, hircinis pellibus, Satyrorum
niate: cujus aliqui dicunt invento- habitum et speciem referentes, inter
rem Cratinum in Dionysiis, Snidas Actus, et post tragoediam, sales et
autem Pratinam Thespi non multis dicteria jactabant sicque risum mo-
;

annis posteriorem. Unum istius ge- vcntes populum delectabant.

 DK ARTE POETICA. 1299
Illecebris erat et grata novitate morandus
Spectator, functusque sacris, et potus, et exlex.
Verum ita risores, ita commendare dicaces 225
Conveniet Satyros, ita vertere seria ludo ;

Ne quicumque Deus, quicumque adhibebitur heros,

Regali conspectus in auro nuper et ostro,
Migret in obscuras huraili sermone tabernas
Aut, dura vitat humum, nubes et inania captet. 230
EfTutire leves indigna Tragoedia versus,
Vt testis raatrona moveri jussa diebus,

severitate Tragcedice: propferea quod oblectamentis et jucunda

novitate dctinendus
erat spectator sacris perfunctus, et ebrius, et sine lege.
At sic oportet Satyros ri-
sot-es et dicaces commendare, sic e seriis
sermonibus adjocosos transire, ut quisquis
Deus vel Heros producetur, paulo ante in auro et purpura conspectus, non loquatur
sordide quasi in vili taberna ; neve terram fugiens sectetur
nubila et vacua. Tra-
gcedia versus kviculos respuens, tanquam matrona diebus
festis saltare compulsa,

1192. 1514.— 227 Nee quicumque Vat. Palat. 3. Vallicel. 3. et Heller.—

228 Vat. 14. astro miper et auro.— 229 Migrat Schoenboiii. 1. obsccenasHeWer.
—230 Vat, 19. a m. sec. vitet.—2Zl Heller. indignatur.—2^% Vat. Rom. 9.

NOTiE
224 F?<«c<MS(/Me sacm] Qiioniam lu- 229 Tabernas'] Alltidit Poeta ad
<ljpars erant religionis, et caltiis tabernarias fabulas, in qnibiis Per-
Deornm, sic fastidium insulsae plebis sonas viles et argumentum humile.
fallendnm fuit, et grata novitate, jo- Festiis.
cosisnempesalsisqiiecarminibus, de- 230 Aut, dum vitat humum] Ergo
tinendi speclatores. Liv. cit. 1. vii. adhibendiis ubique modus: medium
Potus, et exlex] Post sacra volup- teueat, suaraque dignitatem servet
tati diintaxat inbians, suoque genio nee incidat in comicam parvitatem
jam negans; quique
iiiiiil epulis et et btimiiitatem, nee vane extoilatur
vino refertus nulla jam lege regi et inaniter intumescat.
potest. 231 Effutire leves, ifc] Tragoedije
225 Verum ita risores] Ita plebis gravitas custodiri debet inter pro-
fastidio obseqnendum, decorum
ut tervos Faunorum sales et jocos. Sic
non violetur. matrona in sacris non leviter et las-
227 Deus] Pan, Bacchus, Silenus, cive, sed modeste et graviter saltans,
&c. nihil sui decoris aniittit.
Heros] Seroideus, Hercules, &c. 232 JtJoveri jussa] Erant enim rho-
228 Regali conspectus in auro, ^c] reaesacra modo virginum, alias ma-
in Tragcedia magnitice locntus ex tronarum, ut in liidis Megalensibus,
decoro, idem post in Satyrico dra- et in sacris Cybeles : et jussii Ponti-
niate abjecta, obscoena, sordida ne ficis agebantur.
effutiat, quasi tabernarius.
1300 Q. nORATII ILACCI

Intcrerit Satyris paulum pudibunda protervis.

Non ego inornata et dorainantianoraina solum
Verbaque, Pisones, Satyrorum scriptor amabo ;
235
Nee sic enitar traj^ieo diflcne colori,
Ut Davusne loquatur et audax
nihil intersit
Pythias emuncto lucrata Simone talentum.
An custos famulusque Dei Silcnus alumni.
£x noto iictum carmen sequar, ut sibi quivis 240
Speret idem sudet multura, frustraque laboret
;

lascivos inter Satyros nliquanto vcrecunda esse debet. Ego Salyrica scribens, o
l^vsones, non consectabor dicliones inconditas ant simplices duntaxat: neque sic
ciirabo decUnare Tragcedia: speciem, ut nihil ponam disa-i minis, uirnm loquatur
Davus et inverecunda Pythias deluso Simoni talentum exforquens, an Silenus cu-
rator et minister Dei alumni. E materia vulifata sic poema condam, ut quisque
pariter facere posse confidat ; rem vera tentans, desudet plurimum, et perdat ope-

—
parum pudibunda. 234 Non ego honorata conj. Hiiid. 235 SatirarumVut. I. —
et Helmst. Satirnrutn ed. Comb.— 230 Neu sic Vat. 1. a in. pr. Non sic Vat.
Rom. 2. et Scboeuborn. 1.— 237 Davusve Vat. 1. an audax Schoenborn. 1. 4.
Hail. 1. 2. 3. 4. 6. 7. Helmst. octo ap. Feam, alii ap. Oberlin. Venett. 1481.
1486. 1490. 1546. 1.573. Aldd. 2. 3. Glarean. et Uion. ab Harsio Ldgd. 1538.
— 241 Schoenboni. 1. tantum series, cumgl. stiidet miiltum.' 242 Vat. 7. se-
' —
NOT-E
234 Non ego VocetPoiita
inornata'] 238 Emuncto] Terent. emunxi ar- '

Satyrici caniiinis dictionem esse de- gento senes.'

bere tragica iiiferiorem, at agresti
superioiem.
Inornata] Abjecta, vetusta, obso-
leta.
Domi7iantia] Grajcis Kvpia, a lians-
latissuo jure non expulsa, res pro-
239 Silenus] Gravior quapdam per-
soua, qualis ille Bacchi ptt>dagogii>>.
240 Ex noto fictum carmen scqmr]
Satyiicinn ego drama condere volens,
non coufingam argumentum, ut so-
lent Comici sed potius ex nota
; nia-

prie ct apcrte significantia qualia : teria et liistoria desunito argiunento,

sunt quae res venercas et obsccenita- affictisqne ut dccet adjunctis, car-
tem dare et simpliciter denotant. men eximie coniponam. Sic Euri-
23ij Satyroru7n] Al. Satirarum. pidcs Cyclopem linxit ex Homeri
236 Nee sic enitar] Decorum per- Odyss. I. Vide supra vs. 128. et
sonaruni bic etiam, ut et alibi, semper 129.
observanduni est. 241 Sudet multujn] Cic. Orat. Perf.
Tragico culori] A tragnediae magni- • Illoniodo confidunt se posse dicere.
loquentia. Nam crationis subtilitas imitabilis
237 Davus, Pythias, Sim.] Perso- quidem videtnr esse existimanti,
ilia

apud Lucilium, Menan-

nae coiuicari sed nihil experienti minus.' Vide
drum, Terentiuni. Quintil. ii. 1. et iv. 2.
 DE ARTE POETICA. 1301

Ausus idem tantum series juncturaque poUet

;

Tantura de medio sumtis accedit honoris.

Sylvis deducti caveant, me judice, Fauni,
Ne, velut innati triviis ac paene forenses, 245
Aut nimium teneris juvenentur versibus unquam,
Aut immunda crepent ignominiosaque dicta:
Offenduntur enim quibus est equus, et pater, et res
Nee, si quid fricti ciceris probat et nucis emtor,

ram, Tantum valcnt ordo et connexio: tantum venustatis addunt argumento vul-
gari. Satyri e sylvis prodeuntes non debent, ut opinor, tanquam in urbibus atque
inforo educati car mina juvenilia et nimis polita dicere, nee obsccena et contumeli-
osa eructare. His enim offenduntur liabentes equum, et patrem, et opes : neqwt

ries tantum. —
Sclioenborn. 4. vincturaque pallet. 243 Heller, etquinque codd.
—
Feac, otcedei. Schoenboi n. 1. SHCcediL 244 Markland. ad Eiirip. Suppl. in
Append, p. 257. conj. educti, quod habent Vat. Rom. 9. et Vallicel. 3. adop-
tavit Scbelle.— 246 Heller. iHvenientur.—2i7 Venett. 1479. 1483. 1486. et
—
Florent. 1482. crepent i. verba. 249 Viginti sex codd. Feae, et Harl. 1. 2. 4.
6. T.fracti; sic alii Mss. apiid Piilm. Commentator Criiquianus, edit. Princ.
Med. 1476. Venn. 1478. 1479. 1481. 1483. 1486. 1490. 1495. 1514. 1546. 1552.
Flor. 1482. Aldus 1501. Britann. 1520. Basill. 1527. 1531. Frib. 1536. Dion,
ab Harsio Lugd. 1538. ' Merito banc lectionem deseruerunt editores critici.'
Fea. fricti octo codd. Feaj, duo Lamb. Harl. 3. quinque Pulm. omnes Cru-
quii, Aldus 1509. 1519. Junta 1503. defendant Parrhasius, Lamb. Jason de
Nores, Turneb. Advers. xix. 9. Mur. Cruq. Pulm. Cliab. Bond. Despr. D.
Heins. Nannius, Talb. Dae. Baxt. Bentl. aliiqne recentiores omnes.— 250

NOTiE
242 Series'] Rerum dispositio scita van! et Satyri. de his jam i. Od. 4.
et ingeniosa. ii. Od. 17. iii. Od. 18.
JMMdura] Stnictura verbornm arti- 246 Teneris juvenentur versibus] Ne
ficiosa. versibus nimium excnltis juveniliter
243 Accedit honoris] Ex ilia solerti et scurriiiter lasciviant : sed ubique
inventione, fictione, connexioue, or- simplicitatem rusticanam redoleant.
dine. 247 Tgnotniniosa] Famam alicujus
244 Sylvis deducti] Vel, agrestes labefactantia.
et in sylvis educati: vel e proscenio 248 Quibus est equus, et pater] Tl(]u\'

sylvestri nemoroso, prodeuntes.

et tes Rom. et Patricii : honesti viri et
Nam triplex erat scenae forma tri- nobiles.
plici dramati respondens. Tragica 249 Fricti ciceris et nucis emtor]
colnmnis suffulta, superbisque fasti- Homines infimee sortis e plebe : qui
giis et signis ornata. Comica sedium dum spectaculis emebant
aderant,
privatanim speciem ostendabat. Sa- frictum cicer, ad levandam famem.
tyrica arbores, montes, speluncas, Nucis] Frictae quoque nuces ibi
agrestia omnia exhibebat. Vitruv. vendebantur. Plant. Athen. lib. ii.

VII. 5. Festus nuces ustas ' dicit.

'

Fauni] Dii sylvestres, qui et Syl-

1302 Q. HORATIl FLACCI

iEquis accipiunt animis, donantve corona. 250

Syllabalonga brevi siibjecta vocatiir Iambus,
Pes citus; unde etiam trimetris accrcsceie jussit
Nonieii lambeis, cum senos reddcret ictus,
Primus ad extremum similis sibi non ita pridcm. :

Tardier ut pauIo graviorque vcnirct ad aures, 255

Spondaeos stabiles in jura paterna recepit
Comraodus et patiens non ut de sede secunda
:

Cederet aut quarta socialiter : hie et in Acci

Nobilibus trimetris apparet rarus, et Ennt
In scenam missos magno cum pondere versus, 2(10

probant vcl laudnnt quicquid placet cmaitibus frictum cicer et nuces. Syllnha
lonf^a hrcvi subjuncta appellutur lainbvs, pes celer : vnde et vocati sunt lumbki
Trimetri ; quanquam sex edebat sonos, a primo usque ad zdtiimtm aqualis. Is aittem
nuper ut aliquanto lentior et gravior ad aures perveniret, in patriam ditionem ultra
admisit jii miores Spondceos, non ita tamen vt consorti locum secundum rel quartnm
concederet. Talis etiam infrequens rcperitur in Accii Enniiqne celebratis lambicis.
Ccrte lambici Spondais crebris graves in scenam producli vel properantem nimis

Vat. 4. excipittnt. Chisian. 5. et Heller, donantque. Vat. 4. a n». pr. donentve.

—
Schoenborn. 1. coronam. 252 Vat. 1. Vat. Rom. 7. a ni. pr. Vat. Palat. 4.
Vallicel. 1. et Sclioenborn. 4. accedere jussit. Floreiit. 1482. et Venet. 1483,
—
accer sere jussit. — —
253 Ciiniiig. scnos cum. 254 Heller, simul sibi. 255 Schoen-
— —
born. 4. ut parvo. 256 Sclioenborn. 4. reliquit. 257 Duo Vatt. iit non. —
258 Crederet Heller.— 259 Mobilibus P. Viclorjtis in Cic. ad Fam. v. 2. refu-
—
tant Lamb, et Bentl. 260 Jn scena Vat. 14, In scenatn missus Piscator pri-
'

mus eniendavlt ex iugenio, et in contextuin indnxit ita Minellius, Martig-

;

nac, Rodelius, ut notat Cuninganiius ; ita Marcilius; adoptarnnt Desprcz,

Bentleius, qtu id magis probare nititnr argutiis ; inde anonynius Traj. ad
Rhen. 1713. Cun. San. Merv. Pliil. Sand by, Dor. Val. Wakef. Wetz. refutat
Schelie. Facilis constrnctio sensum vernin exponit ; ut hie Iambus in se-
cunda et quarta sede positus ab Ennio premat ejus versus, missos, fere pro-
jectos, cum magno pondere in scenam ; crimine turpi aut operie celeris ni-

NOTiE
251 Syllaba longa, Sfc] Agit iternm 256 Spondceos stabiles, SfX.] Inserti

de versibus Dramati propriis. Nam sunt Spondaei pedes tardiores in ver-

de his jam supra vs. 80. sibus lambicis, ad dandum lis pondns
252 Pes citu.i] Auson. velociorem et robur, magisque movcndos aninios
Parthorum sagitlis dicit. audientium.
253 Cum senos reddcret ictus"] Cum 258 Acci] Accius, sive Actius, aiit

sex haberet pedes, omnes lambos; Attius, Poeta Celebris, de quo i. Sat.
ob celeritatem Trimetri dicti sunt; 10. etii. Epist. 1. nbi et de Ennio.

quasi tres solum pcrcussiones atque 259 Ennt] De eo iv. Od. 8. 20.
tria duntaxat intervalla pronuntiando Item loris mox cilatis.
faciant. Quintil. ix. 4. supra i. Sat. 260 In scenam viissos] Apposite
10.43. Marcilius corrigit, wussus; alias quae
 DE ARTE POETICA. 1303

Aut operae celeris nimiura curaque carditis,

Aut ignorataB premit artis criminc turpi.
Non quivis videt imraodulata poemata judex
Et data Romanis venia est indigna poetis.
Idcircone vager, scribamque liceiiter? Ut omnes 265
Visuros peccata putem mea, tutus et intra
Spem veniae cautus? vilavi denique culpam,
operam et negUgentiam arguunt, vel turpem artis inscHiam. At quilibet judex
haud animadvertit inconditos versus : et po'i'tis Latinis indulgentia immerito con-
cessa est, Ergnne idea spatier, et parum accurate scribam? an omnes credam
errata mea cognituroSf providus et securus citra spem indulgentia; ? Turn demum

minm, et carentis cnra, aut artis ignoratae. Sensum ad Ennii versus refe-
rendum, vidit etiam Acron. Confer i. Sat. 10. 53. 54.' Fea. cum magna pondere
Harl. 1.2.3.4.6.7. et Ires et viginti codd. ap. Feam. Hoc ex omnibus '

suis, et Bersmanni, ascivit in textum Benlleius quia videtur Poeta vene-

;

rem quandam in ipsa pronuntiatione studio qna?sisse cum magna pondere:

:

qua; dum profers, ipsuni illud poudns, et lente ambulantes Spondaeos voce
et spiritu persentiscis. Aliter jeque bene apud scriptores. Cicero in Arato
VS.379. Magno cum pondere nautaj.'Tertull.Apolog. adv. Gentes,c. 38. J»-
'
'

dicatur magno cum pondere, ut apud certos de Dei conspectu.' Confer i.

Sat. 10. 49. I. Epist. 20. 8. infra 336.' Fea.— 261 Vatt. 9. 19. Vat. Rom. 9.
Chisian. 1. Vallicel. I. 3. et tres Pulmanni, nimium celeris ; ita Cuning. Sanad.
Mervill. et Phil.— 263 Ut quivis Vat. Palat. 3. Num quivis Zarot.— 265 Ut
omnes Vat. 1. a m. pr. unus Achill. Statii, unus Bentleii, qui adoptavit in
textu; inde auonyrans 1713. Cun. Baxt. Gesn. Dor. Oberl. Wetz. Zeun.
Scbcile refutat Sanad. ' An, ioquit Horatius, exemplo aliorum poetarum
:

Rumanorum, quibus data est venia, indigna, non debita, tutus putare pos-
sum, lectiones, vel auditores visuros, vel audituros peccata mea eadem ajqui-
tate ; et cautus ero adeo, ut sperem illos eandem veniam mihi daturos?' Fea.
Ceteri omnes codd. vel. An omnes, ut Harl. 1. 2. 3. 4. 6. 7. Heller, et .Schoen-
born. 1. 4. vel, Et omnes, ut inedd. vetl. quod revocavit Fea. 266 Lamb, ex —
ingenio, e< extra; rejiciunt omnes, et praesertim Muret. Var. Lect. xiii. 5.

NOTiE
syntaxis ? 266 Intra Spem venia] Praecisa spe
263 Non quivis videt, ^c] Prolep- orani veniae qua si mihi blandirer,
:

sis, ad quam mox respondet, ' Idcir- oscitanter scriberem, nee mihi satis
cone vager,' &c. Apage versiculum : caverem. Sunt qui emcudarint, ex-
Nec tunta in metris venia conceditur tra. Sed veteres codices reluctautur,

uti: quern velut Horatii affert Servius Vide Agell. xii. 13. Extra spem ve-
ad yEneid. v. et collocant aliqui ante niae est qui scit nuUani fore veniara.

istum Non quivis videt, Ifc.

:
Intra spem veuiae cautus et tutus est,
264 Et data Romanis, ^c] Vide i. qui licet veniam speret ; recti amans
Sat. 4. et 10. Item ii. Epist. 1. sibi cavet tamen, et peccare non vult.
265 Scribamque licenter] Nulla ha- Haec ego.
bita ratione pedum et legis metrics 267 Vitavi denique culp. Sfc] Quod si
an Latinorum negligentiam imitahor versus lambicos diligenter condani,
potius quam exactaiu rationem Grte- nee hoc satis ad laudeni. Plant. Tri-
corum i num. Seen. ult. ' Si quid amicum er-
1304 '
ii. HO RATI I FLACCI

Non laudfim merui. Vos exemplaria Graeca

Nocturna versate manu, versate diurna.
At vestri proavi Plautinos et numeros et 270
Laudavere sales nimium patienter utrumque,
;

Ne dicam stiilte, mirati; si modo ego et vos

Scimus inurbanum lepido seponerc dicto,
Legitimumque sonum digitis callemus et aure.
Ignotura tragicae genus invenisse Camoenaj 275

culpam effugero quidem, sed non laudem vicruero. Itaque, Pisnncs, die nocleque
scripta Gracorum evolvite. numeros et jocos Plauii «/>
Verimi ynajores noslri et
probaverunt : certe utrosque faciliiis quam par est, ne dicam stolid e admirali; si
quidem ego et vos novimus iufacetum sermoiiem « venusto distinguere, el rectum
modulum sentimua digitis atque auribiis. Tliespis reperisse fertur Trugicce musce

267 Vat. Rom. 7. et Vat. Palat. 4. captus.—2G8 Vat. Rom. 7. nee laudem. —
269 Vat. 19. el versate diurna.— 270 ' At noslri Vatt. 7. 9. Vat. Rom. 7. 9. 10.
II. Chisian. G. Barherin.2. iinns Pnlm. Aldus 1501. 1509. 1519. Junta 1503.
IJasill. 1527. 1631. Uion. ab Harsio Lugd. 1538. H. Stepli. Muret. Desprez,
Bond. Talbot. Dae. Valart. Dorigh. et venia indignus, Schelle, qui multa cf-
futit inepta conJra Bcntleium.' Fea. At vestri Vatt. 1. 2. 3. 4. 8. 17. 18. 19,
21. Vatt. Rom. 2. 3. 5. 6. 8. Vatt. Palat. 1. 3. 4. Vat. Ottobon. 2. Chisian. 1.
Angelic. 1. 3. Barbeiin. 1. Vallicel. 1.3. onnies Lambini, Harl. 1. 2. 3. 4. 6.
7. omnes Ciuquii, sex Pulnianni, Acron, Commentator Cruquii, notatnm ex
cod. in ora Aid. 1509. Bibliotli. Barberin. Zarot. et Venett. 1478. 1479. 1481.
1486. 1490. 1492. 1495. 1514. 1546. Piobat P. Victor xv. 13. et alii innumeri,
lit sit vulgata. '
Hanc lectionem firmat contextiis. Vcnia dicitur data Ro-
manis poetis, pra^sertim Plauto, a proavis Pisonum, nempe aRomanis. Quo-
modo Horatius, qui Romanus non erat, etiamque li!)ertinus, hue suos proa-
vos appellare poterat ?' Fea. Et vestri Vat. Rom. 4.— 271 Cuning. utrosque.
— 272 Nee dicam Scboonborn. I. Non dicam Vat. Palat. 4. nnus Achill.
Statii, et ed. Sanad. —
273 Scimus urbano Heller, dictum Chisian. 6. et ita
notatum ex cod. in ora Aid. 1519. in Bibliolh. Angelic. 274 Heller, digito. —
NOTiE
ga bene feci, ant consului fideliter ; nal. ii. I. Gell. iii. 3. Vide ii. Epist.
Non videor meruisse laudem, culpa i. 58. Item vs. 170.
raruisse arbitror.' Qui erratum vi- 274 Digitis et aure"] Versuum di-
tat, quod debet, non ideo laudem mensionem digitis faciunt parum ex-
nieretur ; sed qui ingeniose, recte, ercitati, auriuni vero judicium adlii-
artificiose scribit, is laudatur, bent peritiores.
270 Plautinos et numeros et sales'] 275 Tragicce genus invenisse] Libet
Donatus in Plauto notat et carpit altius rcpeterc originem TragoediiK
numeros inconditos et peregrinos, ac dramatum. Bacchus Icarium do-
item sales tVigidulos interdum atque cucrat plantare vites. Hie in Attico
ctiam seurriles, &c. S. Hieronymus agro hircum vineas depopulantem
Apolog. in Ruffin. Plautinum sa-
'
Bacclio mactavit, convocatis ad sa-
lem dicit, pro scurrili. Laudant ta-
'
crificium vicinis, qui choreis et can-
men Cicero Offic. i. Macrob. Satur- tilenis Dei Isetitiae datoris vindictam
 DE ARTi: I'ORTICA. 1305

Dicitur, et plaustris vexisse poemata Thespis,

Quae canerent agerentquc pcruncti faecibiis ora.
Post hunc personae pallaeqiie repertor honestae
JEschylus et modicis instravit pulpita tignis,

genua incognitum, et carpentis circumtulisse carmina, quce cantarcnt agerentque

vultum habentes face oblitum. Post eiiin /Eschylus inventor larvce et stolm decora

—276 —
Cuning. con'], vectaase per Hellada. 277 Qui canerent contra omnes
codd. Bentl.— 278 Sclioenboin. 1. pallce personaque.— 279 Msthynns Heller.

NOT/E
celebiariirit. Religiose illud etiara Thespia'] Atheniensis ille poeta So-
qtiotannis vindemiarum tempore fieri lonis temporefloruit, ante ^schyluni
placiiit turn in pagis, tuni subinde in plus sexaginta, ante Sophoclem octo-
iirbibus. Mox coeperunt scribere cer- ginta circiter annis. Thespis Prota-
tatim poetae Tpay((i^iav, id est, car- gonistam seu histrionem induxit cum
men de hirco ; qnod a chore
hirci, vel Coryphaeo aut alio qnopiam e Choro
decantatuni. Postea illis carniinibiis loqucntem. Eschylus deinde alte-
Baccho sacris inserta, addita, substi- rum seu Deuteragonistani addidit.
tuta et quaedani alia fuerunt atque : Denique Sophocles tertio slve Trita-
etiam dialog! inter duos aut plnrcs. gonista adjuucto Tragcediam perfe-
Hincqne natum drama turn comicum, cit.

turnTragicum, turn Satyricura. Quod 277 Pei-uncti fcecibus ora] Ideo Thes-
ad inventorem spectat, certe ante pis aliique vultu cerussa, vel minio,
Thespim fuerunt Dramatici rudiores vel faece peruncto dicteriis obvios
quidem at ille nominatur auctor,
: quosque incessebant, ut imitarentur
quoniam unum Actorem induxit ; qui, Silenum rubicundum, Satyrosque di-
dum chorus Bacchi laud^scanens pau- caces Bacchi socios et ministros. II-
lulum interquiesceret, herois aut sum- los Aristophanes TpvyoSai/jLovas voca-
mi cujuspiam viri insigne aliquod fa- bat, Gall, des diables barbouillez de lie,

cinus carmine celebrabat. Alia in- Vini an oleifiecibus tiugerent se his-

super ornamenta subjunxit, quibus
Tragoedia illustrata est.
270 Dicilur'\ Scilicet res non extra
controversiam est. Scalig. Poet. i. 6.
sic habet Qui primus Tragcediam
:
' histriones.
dederit, baud ita pro comperto habe-
tur. Satis constat illud, a Thespi ni-
tidiorem factam, qui pensiles scenas
in plaustris circumegit addiditque
nudis oribus foecem pro persona.'
Plaustris vexisse poemata] Circa vi-
cos Thespis aliique plaustris vecti in
obviiim quemque scommata j actabant
triones, disceptaut fatali more suo
Grammatici, et nugas nugis addunt,
inquit Scaliger paulo ante citatus.
278 Personce] Ne agnoscereutur
Pallce] Quae ad pedes imos usque
demissa, et Latina dicebatur; ad dis-
crimen pallae Gallica;, quae brevior.
: 279 Mschylus] Domi nobilis Foeta
iste non militando niagis quam scri-
bendo acer et audax fuit. In Mara*
thonia pugna non ultimam laudem
tulit adeo bibax, ut Sophocles ei
:

et salsa convicia. Plutarch, in So- objiceret, nou ipsum sed vinum tra-
lone. Hinc Proverb. ' E plaustro lo- gccdiarum ejus esse auctorem. Has
qui.' dum scriberet ravpTj^hv ^p|3^i^^e, inquii
 :

1306 Q. HORATII FLACCI

Et docuit magnumque loqiii, nitique cothurno. 280

Successit vetus his Comoedia, non sine multa
Laude scd in vitium libertas excidit, et vim
;

Dignara lege regi lex est accepta, chorusque

:

Turpiter obticuit, sublato jure nocendi.

Nil intentatum nostri liquere Poetae 285
Nee minimum raeruere decus, vestigia Graeca

theatrum parvo tahulato exsfru.rit, atque institnit loqui maf^nifice cl incedere cothur-
no. Wis successit vetus Comoedia magna cum laude: sed libertas cvasit in crimen et
audaciam lege cnercendam : lex lata est : et chorus ignominiosc iacuit, ademta jwtes'
tate maledicendi. Nostri po'eltB nihil non tentarunt : neque laudem exiguam abstu-

immodicis Vat. Rom. 10 —

280 EdocuitYat. 10. Vat. Rom. 4. Vat. Ottobon.
2. Venett. 1481. 1486. 1490. 1495. 1514. et Britan. 1520.— 283 Lege regi dig-
—
nam Cuning. ex aiire sua. 284 Turpiter obmutuit Vat. Rom, 3.-285 Heller.
linquere. — —
280 Nee nimium in eodem codice. 287 Ausi disserere Schoenborn.

NOT/E
Aristophanes, tauro furenti simile7n mittebantur in nova solum fere lam-
:

aspectum habebat, Non ergo sit in- bicum. In veteri niirus apparatus et
ciedibile quod narrant, ejus Eume- luxus in nova prope nullus, ablato
:

niduni terribili spectaculo exanima- etiam Choro. In veteri personae ad

tos esse pueros ali(|not, peiculsas au- vivnni effingebantur, ut agnosceren-
teni praegnantes foeniinas ad partnni tur facile nova nihil tale habet.
:

adactas. Ab iEscliylo compositas 282 Vim Dignam lege regi'] Nee

nonaginta fabulas tiadunt, quarum enim >i!li parcebatur honestique vi- :

ad nos vix septeni pervenerunt, De- ri, pcrinde ut alii, dicteriis et convi-
nique casn testndinis eliso capite ex- ciisnominatim proscindebantur. Sae- '

tinctum referuut. vus apertam In rabieni verti coepit

280 Cothurno^ Eminentiori calceo jocus,' &c.
Tragicis proprio. Lex est accepta'\ Quae maledicen-
281 Vetus Comoedia^ Htcc a nova tiam iilam effreenatam prenis propo-
differebat in omnibus tempore, ar-
; sitis Vide ii. Epist. 1. 150.
vetabat.
Rumcnto, apparatu, metro; nt ait et seq. Quin etiam lex Pcenaque
'

Cruq. Vetus tempore belli fuit Pelo- lata, nuilo quas nollet carmine quen-
ponnesiaci nova post extinctam po-
: quani Describi.' Ceterum Coiiicedia
puli libertatcm, jam rerum potienti- Satyrica niultimi civitati profuit, cum
bus Pliilijipo et Alexandro. In veteri caveret unusquis(|ue culpam, ue spec-
Duces, Maglstratus, Philosopbi, Dii taculo ceteris esset, et doniestico pro-
ipsi proscindebantui'. Patet ex Aris- bro, ut ait Donatus.
tophane, item ex Eupolide. In nova 286 Vestigia Grceca Ausi deserere,
sunt amores adolescentmu, servorum ii'c.]Primo quidem Graecas fabulas
fraudes, &c. vetus assurgit ad tragi- cl iiistorias in Latinos versus traustu-
cum stylum nova popnlaris est. In
: lerunf, ut est in Epist. niox cit. vs.
veteri omnia nictrornm genera ad- 1G4. at postea marte proprio argu-
 DE ARTE POETICA. 1307

Ausi deserere, et celebrate domestica facta

Vol qui prastextas, vel qui docuere togatas.
Nee virtute foret clarisve potentius armis,
Quam non offenderet unum-
lingua, Latium, si 290
Quemque Poetarum Vos, O
limae labor et mora.
Pompilius sanguis, carmen reprehendite quod non
Multa dies et multa litura coercuit, atque
Prassectum decies non castigavit ad unguem.
Ingenium misera quia fortunatius arte 295
Credit, et excludit sanos Helicone poetas

lerunt qui relictis Grcecorum argumentis gesta Rojnanorum decantarunt : sive qui
pratextatas fabulas sen qui togatas scripsere. Nee virtute bellica illustriores ac
potentiores quam facundia esscnt Romani, si poetas plerosque non terreret cura et
lovgutn teinpus expoliendi. At vos, o Numa proles, redarguite carmen din et crebra
receTisione hand castigatum et ad amussiyn non scepiiis emendatum. Quoniam De-
mocritus existimat ingenium plus valere quam artem, et poetas non insanientes ar-

4.-289 Non Schoenborn. 1. clarisque etiam Vat. 18. et

virtute f. clarisque
Vat. Rom. 7. 10. —292
Ciining. ex ingenio reprendite. —
294 Prasectwn Lamb.
Dae. Baxt. et Bentl. auctoritate duoriim codd. Cruqiiii, aliquot Acliill. Statii,
iiniiis Mureti, et unius Vat. ap. Lamb. Prcefectum Vat. Rom. 2. Prcesectum
Vat. Ottobon. 2. Prospectum Heller. Profectum nonnulli ap. Jaeck. Per-
fectum Schoenborn. 4. Harl. 1. 2. 3, 4. 6. 7. omnes fere ap. Feam, alii, et
edd. vett. item edd. Feae, et Bothe, Bentleium seciiti sunt Traj. ad Khen.
1713. Cnning. Sanad, Mervill. Phil. Valart. Oberlin. Comb. Wakef. Weta.
Zeun. Kidd. Schelle, Bodoni, Bipont. Jaeck, et Doeriug. 296 Schoenborn. —
NOTvE
menta ex historiis Romanorum trac- piget . . . Corrigere, et longi ferre la-
tarunt laudabiliter, Ennius, Pacu- boris onus. Corrigere at res est tanto
vius, Actius, &c, magis ardua, quanto Magnus Aristar-
288 Prtrtextfos'] Latinas fabulas gra- cho major Homerus erat.'
viores, ubi praetextati et nobiles per- 292 Pompilius saitguis} Pisones tra-
sortee locum habent : quae respondent hentes originem a Numa Pompilio, et
Tragoediis Gra;corum. a Calpo ejus filio dicti Calpurnii.
Togatas'] Fabulas tabernarias, in 295 Ingenium misera, ^c] Redar-
quibusagunt personje privatae et pie- g"it Horatius eos qui non virtutem
beiiE. Et hae ComoediEe Graecorum poeseos sed vanam opinionem secta-
novae, sicut veteri Atellana et Satira bantur.
Latina, respondebant. Ijlas scripse- Ingenium] Poeticam facultatera a
runt ^lius Lamia, Anton. Rufiis, Cn. natura datam.
Melissus, Afranius, Pomponius. 3Iisera arte] Ironice : exercitatio-

291 Litnce labor et mm-a] De cura ne et arte quae paruni valeat ad fa-
ct sedulitate diuturna emendandi jam ciendum bouuin poelam, et ad lauda-
alibi dictum. Vide ii. Epist. 1. &c. bile carmen scribendum.
Ovid, de Ponto iii. Eleg. ult. Szepe ' 296 Excludit sanos Helic. p.] Cic. i.
 1308 Q. nORATlI FLACCI

Dcmocritus, bona pars non ungues ponere curat,

Non barbam secreta petit loca balnea vilat.
; ;

Nanciscetur enini pretium nomenque poiita?,

Si tribus Anticyris caput insanabile nunquara 300
Tonsori Licino commiserit. O ego laevus.
Qui purgor bilem sub verni teniporis horam !

Non alius faceret meliora vcrum

poemata ;

Nil tanti est ; ergo fungar vice cotis, acutum

cet ab Helicone, plerique negligunt resecare ungues et barbam, secediint in locu re-
mota, fugiunt balnea. Etenim consequentur, ut putant, prcemia et laudem pudta-
7'um, si tonsori Licino tondendum nunquam prabeatit caput tribus Anticyris mini-
me curandum. Quam ego sum parum caulus, qui bilem expiugo ineunte vere ! At
nemo conderet meliora carmina : sed hoc non tanti puto. Itaque implebo munus

4. —
299 Schoenborn. 1, nomen pretiumque. 300 Ancireris Heller.
exclusit. —
Anticeris —
Schoenborn. 1. 302 Qui purgo septem codd. f eae, aliqui Mss. Lam-
bini, duo Pulm. edit. Princ. Med. 1476. Venn. 1478. 1479. 1481. 1483. 148C.
1490. 1492. 1495, 1514. Lamb. Urypli. 15C6. Bond. Despiez, IJatteiix, l)o-
rigb. Qui purgor triginta codd. ap. eiindeni Feam, qninque Pulm. ties Cru-
quii, Acion, Porpbyrio in edit. 1580. Commentator Cruquiaiuis, AUIus 1501.
1509. 1619. Junta 1503. edit. Venn. 1509. 1552. 1573. Basiil. 1527. 1531,
Glar. Frib. 1536. Dion, ab Hiirsio Lugd. 1538. Luisin. H. Stepb. Mnret. Cruq.
Chab. Marcil. Nannius, D. Heins. Talb. Dae. Baxt. Bentl. anonyinus 1713.
Cun. San. Merv. Phil. Gesn.Sandby, Val. Oberl. Combe, Wakef.Wetz. Zeun.
Scbelle, Kidd. Bipont. Fea, Bothe, Jaeck, et Doering. lerni sub temporis
Heller. Cuniiig. et Sanad. hora oclo codd. Fea?, Zarot. Venctt. 1478. 1479.
1481. 1483. 1486. 1492. 1495. 1514. et Florent. 1482. oram Venet. 1552. in
margine.— 304 Valt. 1. 5. 7. Vat. Kora. 2. a m. pr. Vat. Rom. 3. tres ap.

NOTiE
de Divin. Negat sine furore Demo-
*
species erat.
critus quenquam poetam magnum Secreta petit loca] Hominum con-
esse posse.' Et
de Orat. ' Sine
ii. spectum et consuetudinem fngit.
inflammatione aniniornm,et sine quo- 300 Tribus Anticyris] De Anticyra
dam afflatu quasi furoris; quod et a insula ii. Sat. 3.83. Ibidem de EUe-
Platone scriptis relictum dicunt.' boro in ea abundanti, quod insaniac
Helicone] Is mons Boeotiae Musis remediiim. Quod autem Horatius
aacer, Parnasso vicinns. tres Anticyras dicit, cum duas Stra-
297 Democritus] De eo Pbilosoplio bo ponat, auxesis est.
I. Epist. 12. 301 Licino] Is Augusti tonsor et
Bona pars non ungues ponere, Sfc] libertus ab eo factus Senator, quod
Quasi vero cultum exteriorem negli- Pompeinm odisset.
gendo, et insanise speciem prae se fe- 302 Qui purgor [purgo] bilem] Per
rendo, boni poetaa babendi sint. quani insaniens optima poemata con-
298 Non barbam] Philosopbi qui- derem. Ironia est. Alii purgor le-
dem alebant barbam : et gravitati gunt perperam.
tribuebatur. At in ceteris insauiae 304 Nil tanti est] Absit ut insanire
 DE ARTE POETICA. 1309

Rcddcre quae ferrum valet, exsors ipsa secandi 305

y
Munus et officium, nil scribens ipse, docebo ;

Unde parentur opes quid alat formetque poetam ; ;

Quid deceat, quid non ;

quo virtus, quo feral error.
Scribendi recte, sapere est et principium et fons
Rem tibi Socraticae poterunt ostendere chartae : 310
Verbaque provisam rem non invita sequentur.
Qui didicit patriae quid debeat, et quid amicis.

cotis,qua secare non valens reddit ferrum acutum et secando aptum. Nihil ego
scribens docebo mumis et officium scribendi : unde facultas petatur ; quid erudiat
et perficiatpoetam ; quid conveniat, quid non ; quo virtus, quo error deducat. Sana
mens est principium et origo recte scribendi: materiam tibi suppeditabunt placita
Socratis: prteparatamque materiam sequetur xiltro facundia. Qui scit quid patricB,

Valart. et ed. Britann. 1520. ego sedfungar. Sclioenborn. 1. 4. fungor. 305 —

—
Sclioenborn. 1. expers ipsa. 307 Heller, parantur opes ; quod. 308 Vat. Rom. —
9. ferat horror. — —
310 HeMer. potuerunt. 311 Codex Piilm. et Chabot. ;*r(Ei'i-
sam. Exc. Sax. et nnus ap. Oberlin. sequuntur. 312 Angelic. 1. et Exc. —
NOTiE
velim ad eximia facienda carmina. * Habeat omnes PhilosophiaB notos et
Immo sapere maliiu et nulla conipo- tractatos locos : enim de reli-
nihil
nere valeaut Democritus et Demo-
: gione, nihil de pietate, nihil de cha-
critici. '
ritate patriae, nihil de morte, nihil de
Ergo fungar vice cotis'] Hoc peti- bonis rebus aut malis, nihil de virtu-
tum ab Isocrate, vel ab Aristotele, tibus aut vitiis, nihil de ofBcio, nihil
Ht voliint alii : Al aK6vcu alral fitv ra- de dolore et voluptate, nihil de per-
fj.e7v ov SvvavTai, rhv Se fflSripuu o^fa /cat turbationibusanimi et erroribus,(quaB
7p.1)TlKhv TTOtOVCTl. saepe cadunt in causas, ut in poemata
306 Nil scribens] Nullum carmen saepissime,) nihil in quam sine ea scien-
Epiciim vel Dramaticiim. tia ample et copiose dici et explicari
307 Opes] Adjnmentaad bene scri- potest.' Et alibi Omnis ubertas et
:
'

bendum : dives poeseos facultas et quasi sylva dicendi e disputationibus

virtus. philosophorum ducta est.'
308 Error] Ignoratio artis et vir- 311 Verbaque provisam remySfc] Si
tutis poeticae. rem bene tenes, si praeparatam babes
310 SocraliccB charts] Philosophise rerum copiam, non deerit elocutio;
prsesertim moraJis scientia qiiani ;
verbaque et dictiones affatim sequen-
Socrates promovit, et ab eo bause- tur et apte atque accommodate di-
:

runt Plato, Xenophou, aliique, et ces. Cic. de Orat. iii. Rerum copia
'

scriptis illnstrarunt, De Socrate,nr. verborum copiam gignit.'

Od. 21. Item ii. Sat. 4. 312 Patrice quid debeat, Ifc] De
Rem poterunt ostendere] Scribendi variis istis officiis Plato de Legibu*
ubertatem praebebunt, Cic. in Bruto. V. &c.
 —
;

1310 Q. HORATII FLAOCI

Quo sit amore parens, quo fratcr amandus et hospes,

Quod sit conscripti, quod judicis ofticium, quse
Partes in bellum missi ducis; illc profecto 315
Reddere personae scit convenientia cuique.
Respicere exemplar vitae morunique jubebo
Doctum imitatorem, et veras hinc ducere voces.
Interdum speciosa locis morataque recte
Fabula, nullius veneris, sine pondere et arte, 320
Valdius oblectat populura meliusque moratur,

quid amicis debeat ; qua parentes, qua fratres et hospites cliaritate diUgendi sinl
quod Seuatoris, quod Judicis, quod belli Ducis numus sit ; ii certe novit tribuere
decorum unicuique personie. Solers imitator debet intueri exemplar vitai et inorum,
aique hinc proprios fingere serinones. Nonnunquam Comoedia locis pulchra, bene-
que mores exprimens, quanquam nee elegans nee verbis ornata nee artificiose dispo-
sita, populo magis place bit, eumque melius detinebit, quam versus sententiis destituti

Sax. quod debeat et quod. —

313 Vallicel. 3. frater et hospes. 314 Quid sit—
Heller, quid judicis Schoenborn. 1. —
318 Hail. 1. 2. 3. 4. 6. Schoenborn. 1.
4. omnes codd. Feae, alii, et edd. priscce, vivas h. d. voces ; ot sic Nic, Hein-
sius ad Ovid. Amor. i. 4. 19. veras h. d. voces codd. apiid Lamb. Talb. Valait.
Aldus 1501.1509. 1519. Junta 1503. Dion, ab Harsio Lugd. 1538. Lamb.
Gryph. 15GG. Mur. Chab. Desprez, Bond. Dae. Baxt. Gtsn. Batt. Combe,
Wetz. Zeun. Bipont. Jaeck, et Doeriiig. vivas inducere voces Vat. Kom.
319 Septein codd. Fea, locis; ita eliam omnes Lamb, ties Pulni. (|uatuor
Cruq. plerique Achillis Statii ; notatum ex Ms. in ora edit. Aldi 1509. BibL
Barb, et 1519. Bibl. Aug. Acion, Porphyiio, edit. Princ. Venn. 1478. 1479.
1481. 1483. 1486. 1492. 1514. 1546. Lamb, Chabot. Desprez, Bond. Talb. Dae.
Baxt. Bentl. Can. San. Merv. Gesn. Phil. Batt. Sandby, Val. Dor. Oberl.
Combe, Wetzel. Zeun. Schelle, Fea, Bothe, Kidd. Jaeck, et Dojriiig. Alii
codd. Feffi, Harl. 2. 3. 4. 6. 7. duo Bersm. et iinus Achill. Statii jocis ; et sic
Marc. Venet. ap. Zeun. et Glarean. Vide Burm. ad Quintil. lust. Orat. vi.
3. p. 528. Ovid. Fast. iv. 868. Pbffidr. Prol. vi. et Val. Max. vii. 8. 9.—
321 Blandius oblectat Hcl'er. Marklandus dubitat dc voce, meliusque. 323 —
NOT^
313 Hospes'] Contra peregrinos pec- ideani, ut Plato vocat : atque secun-
cata, praf> illis quae in cives commit- duni iilam scribat et dicat.
tuntur, ultori Deo curae sunt. Nam 318 Imitatorem] Poesis est iniita-
cnm percgrinus amicis cognatisque tio,ex Platone, Aristotele, &C.
careat,majorem apud Deos el apud Veras voces] Rei naturam verc ex-
homines meretur niisericordiam, &c. primentes. A\. vivas ; sed apage.
Plato mox citatns. 319 Speciosa locis, Ifc] Locis com-
317 Respicere exemplar, Sfc] In ani- munibus et sententiis rerum naturam
mo suo eximium et perfectissimum ctmoresapprinieexliibentibus,quam-
exemplar sibi (iugat. Non hominera vis nulloverborura ornatu. Al. jocis.
quempiam privatum, sed perfectissi- Prior lectio pra;ferenda.
n^i et numeris omnibus absoluti ho- Morataque recte Fabula] Lege Qu'iU'
minis sibi proponat imaginem, sive til. vi.
 l)E ARTE POETICA. 1311

Quam versus inopes rerum, nugaeque canorae.

Graiis ingenium, Gratis declit ore rotundo
Musa loqui, praeter laudem nullius avaris.
Romani pueri longis rationibus assem 325
Discunt in partes centum diducere. % Dicat
Filius Albini, Si de quincunce remota est
Uncia, quid superat? % Poteras dixisse, Triens. % Eu !

et sonantes nugce. Musa Greeds largita est ingenium et politi serynonis fa-
cullatem, quippe nihil appetentihus nisi laudem. At contra juvenes Romani
longis numeris discunt assem divider e in centum partes. Albini Jiiius respon-
deat: si de quinque unciis dematur una, quid restat? poteras dicere, triens.

—
Gragis Schoenborn. 1. 324 Vallicel. 3. laudes. Scliocnborn. 1. arari. —
326 Schoenborn. 1. Vatt. 4. 14. 17. 24. Vat. Rom. 7. 9. Vat. Palat. 4. An-
gelic. 1. 3. Barbeiin. 2. et Venett. 1495. 1514. deducere. * Pessiine Bentleius
ininnitavit Dicai in Dicas: neque eniin novit Enallagen Personaj in tali Dia-
loo;ismo urbanam esse atque elegantem, et comica piolatione pronuntiatam.'
—
Baxt. Bentleium seciiti sunt Schelle, Kidd. et Jaeck. 327 Albani Vat. 1. a
m. pr. Vatt. 3. 7. Vat. Palat. 4. Chisian. 1. et Venet. 1509.— 328 Ed. Jiinkeri,
et Bentl. ex ingenio, superet? sequuntur Traj. ad Rhen. 1713. Cnning. Sanad.
Mei vill. Phil. Valart. Wakef. Wetzel, et Kidd. superest ? quinque codd. Feae,
Exc. Sax. Harl. 7. aliique ap. Valart. superat? ceteri codd. et edd. Poterat
quatuordecim codd. Feae, Harl. 1. quatuor Bersmanni, quinque Bentl. unus
Valart. edd. Zarot. Vet. Comb. Bentl. Cuning. Sanad. Merviii. Wakef. Bo-
doni, et Kidd. Poteras Harl. 2. 3. 4. 6. 7. septem Fesp, edd. vett. Aldd. I.
2. 3. Junt. 1503. Bvitann. 1520. Dion, ab Harsio 1538. Lamb. Mur. H. Steph.
Cruq. et recentt. triens eu Vat. Rom. 1. 6. Vat. Palat. 6. Chisian. G. Angelic.
2. 3. alii codd. ap. Puim. Cruq. Talbot, notatum ex cod. in ora Aid. 1509. in
Biblioth. Barberin. Acron, Comment. Cruq. triens : heus Dorigh. Alii codd.
ap. Feam, triens, hem ; triens, en ; trieris, lieu ; triens, oe. Vat. 1. a m. pr. tri-
entem. Vat. 1. a m. sec. Vat. 7. Vatt. Rom. 3. 4. 6. 9. et Barberin. 1. triens
est. Nonnulli ita constituunt: Mag. Dicat Filius,. .superat? Poieras dix- —
aOTJE
322 Nugw Versus solo ver-
canorcc'] 326 Assem Discunt in partes centum
borum sonituinflati, modulati quam- diducere'] Arithmeticam sednlo edis-
vis et numerosi, non sic afRciunt, ut cunt augendis opibus ufilem longis:

qui verbis inopes quideni, at rebus ra^ioMiii/A: addendo, dividendo, dinii-

divites fuerint. Pers. Sat. v. '
Non nuendo, multiplicando, sublrahendo.
equidem hoc studeo bnllatis ut milii 327 Dicat Filius Albini~} Prosopo-
nugis Pagina turgescat.' Statins nu- pneia. Albinus insignis fcenerator
gas ejusmodi canoras effutiit. filium ad lucri studium arteuique in-
32S Ingenium, Graiis] Adverte, Lee- stituens,
tor, quam saepe Graecos commendet Quincunce ... Triens ... Semis] As
Koratius : et merito : cum scripse- duodecim habet partes, sive uncias.
' Uncia' ab uno dicta, quod una sit e
rint illi sapienter seque et eleganter,
ingeniose et accurate. Nempe quod duodecim partibus assis. 'Sextans'
non qnsestui sed gloriae studebant. dua^ sunt unciae : sic dicitur quasi sex.
1312 Q. HORATll I'LACCl

Rem potcris scrvare tuam. Rcdit uncia, quid fit?

^ Semis. % An, haec aniraos aerugo et cura peculi 330

Cum semel imbuerit, speramus carmina fingi
Posse linenda cedro, ct levi servanda cupresso ?

Aut prodesse volunt aut delcctare poetae,

Aut simul et jucunda et idonea dicere vitae.

Bene: valebis tun bona cnnscrvare. Quod si uncia addalur, quid crit? Semis,
Atqui cum ista lues et studijim lucri animos occuparit, an putamus carmina
condi posse cedro illinenda, et fabrefacta cupresso custodienda? Poetfe vel
cupiunt prodesse, vei delcctare; vel jucunda pariter atque utilia dicere ad vitum

isse — PcER. Triens. Mag. Eu ! Rem pnteris, Sfc. — 329 Rem poterit scrvare
tuam Harl. 7. ut edidit Ciining. — 330 Ad hcec phirinii codd. ap. Feam, Harl.
1. 2. 3. 4. 6. 7. Schoenhorn. 1. 4. alii codd. ap. Talbot. At hac Vat. 10. duo
codd. Crnqiiii a m. sec. et Sorb. ap. Valart. ita etiain Lamb. Dacer. Wakef.
Fea, et Bothe. An hac Bentl. ex tribus codd. Blandd. et ex conj. Achill.
Statii; seqinmtnr Baxt. Tiaj. ad Ilheii. 1713. Sanad. Mervill. Sandby, Pliil.
Dorigh. Gesn. Bipont. Zeun. Comb. Kidd. Jaeck, et Doering. Et hac Ca-
ning, ex in^enio. —
331 Tredecim codd. Feae, ties Pulm. sex Bentl. sex Va-
lart. Vet. Comb. Cuning. Sanad. Mei vill. Phil, et Valart. speremus. Ceteri
codd. Feae, alii ap. Bentl. et Valart. omncs Harl. Zarot. e t edd. antiq. Aldd.
Jiint. et indc ceterae omnes, s/)eja)HMs; et sic legit Nic. Heinsius ad Ovid.
Trist. I. 1. 5.-332 Posse limcnda Heller, cuprcssu Vat. 2. Vat. Rom. 7. Chi-
siau. 6. a m. sec. Vallicel. I. et duo Pulm. cum edd. Cuning. Sanad. Mervill.

ta pars assis. Quadrans,' tres un-
' tate
cia; ; quod sit quarta pars. Triens,'
quatuor unciae, tertia pars, ' Qnin-
cunx,' qninque nnciie. ' Semis,' sex
unciH>, sive dimidium assis. Sep-
tunx,' septem nnciae. Bes olim
* Des,' quasi demto tricnte, id est,
NOTiE
;
qua bona indoles corrumpitur,
'
nt metalla rubigine.
332 Linenda cedro] Digna immor-
talitate, qua; significatur per cedrum
'
minime putrescentem. Hinc olim
' ' eximia scripta cedrino oleo lineban-
tin-, nc blattis vel ipsa vetustate cor-

denitis quatuor unciis de asse, octo rosa absumtaque interirent. Plin.

continet uncias. ' Dodrans,' novem xvi. 39. Cedri oleo peruncta mate-
•

unciiP, quod demtum sit quadrans. lies ncc tineam nee cariem sentit.'
' Dextraiis,' quod demtum sit sex- Cypressina area, cap-
Lci'i cupresso]

tans. ' Deunx,' quod una desit uncia sa, scrinio,Cypressus cariem ct ve-
'

ad assem. tustatem non sentit.' Item, ' adver-

328 Poteris dixisse] Instigatio est, sus cariem tineasque firmissinia.'
qua interrogans urget Albini filium Piin. xvi. 40. et 42.
ut respondeat, Triens. 333 Aut prodesse volunt, ^-c] Dua;
Jiu] Approbatio est bona; respon- sunt hnp poeseos virtutes, docendi at-
sionis pneri. Al. heus, vel hem, ifc. que delectandi : de quibus pra?cepta
sed minus bene. dat Horatius ista duo. Ut doceas
S30 j'ErHgo'] jT.ris vilium est. Me- niiliter, esto brevis. Ut delectes,
taphor. pro avarilia et opiim cupidi- finge vcri similia.
 DE ARTE POETICA. 1313

Qiiicquid praecipies, csto brevis ; ut cito dicta 335

Percipiant animi docilcs, teneantque fideles ;

Oinnc supcivacuum pleno de pectove manat.

Ficta voluplatis causa, sint proxima veris.
* Nee, quodcumque volet, poscat sibi fabula credi
Neu pransa) Lamiae vivuin puerum extrahat alvo. 340
Centurioe seniorura agitant expertia frugis ;

bene instituendam. Si quod praceptum das, illud breve sit ; ut animus jmucis verbis
coinpiehensa suscipiat facile, tt sedulo retineat. Omne redundans iffluit ex aninw
pleno. Ficta ad oblcctamentum sint vera simillima : nee quidlibet credi petal fabula
veve deioratum infanlem e lamia: ventre exiniat vivum. Porrn quod nihil fructuo-
sum continet, respuitur a ccetu seniorum: clati vero Rhamnenses explodunl carmina

et Phil.— 335 Srlioenborn. 1. tit scito. Vat. Palat. 4. et Baiberir. 2. et cito.

— 336 Prcccipitant Zarot. 1470. animo iiniis Cniquii. dociles animi Vat. Rom.
6. —337 Vat. Rom. 10. rfe corpore ; et sic imiis apnd Beiitleium, qui totiun
versiim, iit siispoctum, iincis includit; et monaclio potiiis, qiiam Flacco attri-
biiit. Simile quid refntavimiis ad iv. Od. 8. 17. Cum Bentlcio sentiunt Gny-
etus, Mervill. tnanat de pectore pleno tres codd. ap. Bersm.— 338 Vat. Rom.
9. Jicfa vohinlatis. —
339 Ne quodcumque volet Vat. Rom. 3. a ui. pr. 4. 5. Vat.
Palat. 6. Barheiin. 1. Hail. 1. Gott. Zarot. Florent. 14S2. Venet. 1479.
Bentl. Traj. ad Rlien. 1713. Cuning. Sanad. Mervill. Piiil. Sandijy, Dorigli.
Wetzel. Schelle, Kidd. et Jaeck. Ne quodcumque relit Harl. 3. alii(|iie ap.
Feam. Nee quacumque relit duo codd. Pulmanni. Nee quodcumque volet
quinque codd. Feas, uiius Puliiianni, Aldus 1501. 1509. 1519. Jimta 1503.
Basill. 1527. 1531. 1580. Glar. Frib. 1536. Dion, ab Harsio Lugd. 1538. edit.
Venn. 1540. 1552. Lamb. Grypli. 1566. Cruq. Mur. et fortasse aliorum om-
nium usqiie ad Bentleium ; sed retinuit Baxterus cum snis asseclis Gesnero,
Batt. Val. Oberl. Combe, Wakef. Zeunio, Bipont. Fea, Bothe, et Doering.
340 Ne pranscB \a\. Rom. 7. puerum virum Angelic. 3. exciat alvo Cuning.

NOT^
338 Ficta voluptatis causa, Sfc.] Re- peioest venefica Suidve formosamu-
;

prelienditur Virgiiius, quod ait, mu- Her Libyca Jovi adamata. Alii ali-
tatas naves innymplias /En. x. S3, ter. Olim vulgo lamiae putabantur
item JEn. ramum aureum ad
vr. per mulieres speciosce quaj blanditiis al-
Inferos iEncam descendisse item : lectos juvenes devorabant. Isidorus
Didoni comam ab Iride ab.^cissam. a laniando dici existimat, quod in-
JEn. IV. &c. fantes corriperent ac laniarent. De
340 Neu pransce Lamice, ^c] Nee Lamia Libyae regina pulclira sed cru-
fingat Poeta puerum a lamia devora- Nihil ad rem
deli Diod. Sic. lib. xx.
turn, et mox ejus ventre extractum LamusrexLaestrygonum humanacar-
viventem. Hoc fortasse fi{;nientnm ne solitus vesci.
erat alicujus poetastri iUius tempo- 341 CentwritEseniorum] Senesamant
ris ridiculum sane et a natura ab-
;
seria et gravia carmina moribus insti-
horrens. tuendis utilia. CenturicE~\ Singulaa tri-

Lamia''\ Lamia Philostrato ponitnr bus olim iu centurias divis3P.

inter larvas et lemures j Sexto Pom-
Delph. et Var, Clas. Horat. 4 O
 —

1314 q. HORATII FLACCI

Celsi praetereunt austera poemata Rhamnes :

Omne tiilit punctum qui miscuit utile dulci,

Lectorem delectando, pariterque monendo.
Hie meret aera liber Sosiis hie et mare transit,
; 34;>
Et longum noto scriptori prorogat ajvum.
Sunt delicta tamen quibus ignovisse velimus :

Nam neque chorda sonum reddit quem vult raanusct mens,

Poscentique gravem persaepe remittit aeutum ;

Nee semper feriet quodeumque minabitur areus. 350

Verum ubi plura nitent in earmine, non ego paucis
Oflendar maeulis, quas aut ineuria fudit,
Aut humana parum eavit natura. Quid ergo est ?

severiora. At ille omnium suffragalionem aufert qui jucundum alqtie utile conjunx-
lectorem oblecfando simul et docendo: talis codex Sosiis quastum parat, trans
ei'it,

mare portatur, atque auctorifamam conciliat et immortalitatem. Sunt lamen erra-

ta, quilms veniam dari lelim. Etenim chorda non semper edit soman quem vult
mens et manus ; et petenti gravem uliquando aeutum reddit : nee arcus coUineabit
quocumque tendet. At cum pars major carminisspeciosa fuerit, ego non offender
paucis erroribus, qnos vel reliquerit indiligentia, vel hominis ingenium tenue tix cavere

—341 Sclioenboni.4. expientiafrugis.—M2 Celsa Heller, austria Sc\wet\horn.

I. austrea Sclioeiiboin. 4. Ramncs Bodoni, Bentl. et Kidil.— 344 Vat. 8. Vat.
—
Rom. 9. et Vat. O(tobon. 2. movendo. 345 Sosis Bamljcrg. et qnatiior
Criiquii. —34G Vat. Rom. 9. voto scriptori.— MS
Bamberg, sonum redit. Vox
reddit deest in Sclioeiiborn. I. quam vult Heller, aut mens Vat. Rom. 7.
349 Heller, per se remittit acerun. Tres codd. Crtiquii, remutit aeutum, qnod
illtextmn admisit Cruqviiiis. remugit uniis Pulmanni.— 350 Non semper Vat.
Palat. 3. quocumque novem codd. Feae, Sclioenboni. 4. et tres Bersmanni.
qua-cumque muis Acliill. Statii. cuicumque conj. Bonfin. —
352 Offendor Vat.
—
Rom. 3. 353 Quid ergo? »ine est, in qiiibnsdam codd. et edd. ante Baxt.
Quid ergo est? Vatt. 1. 2. 3. 4. 5. 7. 8. 10. 12. 17. 18. 21. 24. Vat. Rom. 2. 3.
4. 5. G. 7. 8. 9. 10. Vat. Palat. 4. Vat. Ottobon. 2. Chisian. 6. Angelic. 2.
Barberiii. 1. 2. ValUcel. I, 3. omnes Cniqnii, septem Ptilmanui, Acron, et no-

NOTiE
342 Rhamnes'] Eqnites et jiivenes 345 Sosiis] Hi fratres erant, cele-
jiicunda petunt. A Romnlo dicti bres Romae librarii et bibliopolaj : do
Rliamnes sen Rhamnenses, nt Tatien- his jam i. Epist. nit.
ses a Tatio, Lnceres a Lucimione, vel 31are transit] Expetilnr ab exteris
a Lncero. Varro de L. L. iv. Plu- nationibus.
tarchus in Romnlo, &c. 348 Nam neque chorda, l^c] Citha-
343 Omne tulit punctum] SnfFragia ro;dijs interdum aberrat,. pariter et
ptmctis aliqnando notabautnr. Cic. Sagittarius non semper scopum ferit,
pro Mnraena, n. 72. ' Recorder qnan- ant coUineat.
turn ba; qiiaestiones in Senatu habitat 351 Non ego paucis Offendar inacu-
punctorum nobis detraxerint.' lis] Vide Longin. cap. 30.
 DE ARTE POETICA. 1315

Vt scriptor si pcccat idem libravius nsqne,

Quamvis est monitus, venia caret et citharoedus ; 355
Ridetur, chorda qui semper oberrat eadem ;

Sic mihi, qui multum cessat, fit Choprilus ille,

Quera bis terque bonum cum risu miror et idem ;

Indignor, quandoque bomis dormitat Homerus ?

Verum operi longo fas est obrepere somnum. 3(>()

potuerit. Quid ii^itur statuendum? Qnemadmodum libronon descriptori, /ti idem

semper erratum admiitat etinm admonitus, minime ignoscilur ; et citlunista deride-
tur qui semper ad eandem chordam offendit ; itn (jui seepius in carmine liallucina-
lur, ridetur similis isti Chwrilo, quem bis nut ter elegantem admiror et derideo
ipsemet autem dtleo quotiescumque labitur excellens Homerus. Sed in longo opere

latum ex cod. in ora Aid. 1509. in Biblioth. Baiberin. ita etiani Venett. 1481.
1483. I486. 1490. 1492. 1495. Floient. 1482. Britann. 1520. Bad. Ascens.
Basill. 1527. 1531. Vascos. Baxt. Bentl. Traj. ad Rlien. 1713. Cuning. Sanad.
Meivill. Piiil. Gesn. Oberlin.Comb. Wakef. Wetz. Bipont. Kidd. Fea, Bollie,
—
Jaeck, et Doeriiig. 354 Vallicel. 1. a in. sec. si peccet. 355 Vat. Rom, Est —
quamvis. Achill. Statii codex, sit monitus. Vat. 1. ut cilharcedtis ; sic alii Mss.
apnd Lamb, ties Bentleii, qui adoptavit in tcxtu; quoniam suaviorcm ei, ft
vividiorem reddit orationem ; et quia ita Noster i. Epist. 1. 20. Epist. 13.
12. sequuntur anonymus Traj. ad Rhen. 1713. Cnn. San. Merv. Sandby,
"Wakef. Wetz. Schelle. ' Nihil innovandum in jpque bona, et liic planioie
leciione.' Fea. —
356 Vallicel. \. oberrat in una. Vat. Rom. 6. et Vat. Palat.
3. oberrat eadem. —
357 Vat. Horn. 3.et Angelic. 3. cessat multum. Schoenboin.
1. C/ior»/H.«.— 358 Cevallerius et Bentl. ex uno cod. bis, terve ; et si<- Cuning.
Sanad. Mervill. Phil. Sandby, Dorigh. Wakef. Wetz. Fea, Kidd. Bothe, et
—
Jae(k. 360 Qnindecini codd. ap. Feam, operi longo ; et sic se[)tem Lambini,
duo Puimanni, alii apud Talbot, duo Bentleii, Valart. Acron, sexdecim ap.
edit. Princ.Med. 1476. Venn. 1478. 1479. 1481. 1483. 1486. 1490. 1492- 1495.
1514. Flor. 1482. ita dedit Nic. Heins. ad Ovid. vii. Met. 155. revocavit in
textum Benlleiiis; seqnuiitur Baxt. anonymns 1713. Cnn. San. IMerv. Phil.
Sandby, Gesn. Val. Oberl. Combe, Wakef. Wetz. Zeun. Schelle. Ita etiam

NOTiE
357 Qui multum cessaf] Sa-pius in- Videtur hie Horatius alUideie ad id
CIS et negligens, et hinc crebrius quod Aristoteles notat, Homeiiiin
jteccans. ii. Epist. 2. 14. * semel hie contra decorum et rationem scribtrc,
cessavit.' Ulyssem, prudentis-simum ubique et
Cluerilus'] De eo II. Epist. 1. 233. vigilantissimum, soinno oppressum e
358 Bis terque bonum miror'] Demi- navi sublatum a Phceacibus et in lit-
ror quod non semper male, quodque tore Ithacensi expositum. Tunc certe
vel bis aut ter bene scribat. Homerus ipse plus quam Ulysses
359 Indignor, quandoque bonus dor- dormilasse videatur. Alia multa in
mitat] Nam bonum poetani bene Homero sunt reprehensa, pariter et
semper et concinne dicere velini. At in Virgilio pleraque. Vide Macrob.
• peccare humanum est,' Plin. ' nemo &c.
est qui omnibus horis sapiat,' Cic. 360 Fcrujn operi Zowg-o, ^c] Quintil.
 '

1316 Q. HO RATI I FLACCI

Ut pictura, poesis : erit quae, si propius stcs,

Te capiat magis, et quaedam, si longiiis abstes :

Haec araat obscurum ; volet haec sub luce videri,
Judicis argutum qua; non formidat acumen :

Plaec placuit semel ; base decies repetita placebit. 305

O major juvenum, quamvis et voce paterna
Fingeris ad rectum, et per te sapis, hoc tibi dictum
Tolle memor ; certis medium et tolerabile rebus

Recte concedi : consultus juris et actor

cespitare licet. Poesis est similis pictura: qucedam tibi maf^is placebit, si udsis
proximus; qucedam vera si remotior fueris. Altera loco puulum tenebroso, altera
ad lucem plenam vult spectari, scilicet qu<c non li met judicis cxamen sevenim:
altej-a semcl dimtuxat, altera decies spectula approbubitur. O major nuiu juvemim
Pisotium, tametsi palris documentis formaris ad id quod perfcciumest, et ex te sa-
pis; hoc rnonitum aiiscuUa et retine : In rebus quibusdam mediocriias toleratur,
et

rite udmittitur. Juris peritus et causidicus tnediocris longe distat ab eloqtientia

emend. Nic. Heins. ad Ovid. Met. vii. 1.55. A\. operc in longo. IJcntleius
lectionis lestcm atfert S. Hieronynuim in Epist. ad Painmat liiiini et Ocea-
niim ; et ita iiabere onines doctissinii Palris editiones asseiit. Id vermn est
in editionibus Erasnii anni 1530. Sed in ed. Vallaisii 1735. Jegitur operi in
longo. Vet. Comb, operi in tanto.—iG-2 Te capiet nonnnlli codd. ap. Feani.
Te capiat qnatnor codd. Bersmanni, Helmst. Hail. I. 2. 3. 4. fi. 7. Lamb.
Bentl. et odd. recentt. si longius astes Vat. Palat. 4. a m. pi. et Venet. 1750.
Aiii codd. et edd. abstes.— -iGi Heller. Hac amet.—^GA Judicis angustuni
Heller, non qua Vat. Palat. 1.-307 Heller, et parte sapis. Selioeiiboni.
4. luvc tibi.— 368 Vat. 19. veris medium. Vat. Rom. 10. cerlis medium eel.
Schoenborii. 1. cerlis medium tolerabile, i\ne et.- 369 Scbocnboni. 4. et qiia-

NOT/E
X. 1. *
Labuntur aliquando, et oneri tus bominiim, qni ferarnm, non ita
ceduiit, et iiidnlgeut iiigeniorum sno- expictns est, ut qnaj ipse non viderit,
rum vohiptati : nee semper intcndunt nos ut videremus effecerit ?

aninuim, et nonnunciuam tatigantur : Qua, si propius stes,^-c.] Ita quae-

cnni Ciceroni dormitare interim De- dam poesis hand acciirata raptim si

inosllienes, Horatio vero etiam Ho- legalur, forte placebit, dtiobus locis
nierus ipse videatur. Summi enim ant tribus sat nitidis. At si diligen-

sunt, homines tameu.' tins consideretur, apparebunt macu-

361 Ut pictura, poesis: erit, ifc] la; et vitia permulta, quibus offensiis
Pictura est muta poesis: poiisis lo- lector aversabitur. Contra poesis
quens pictura. Plato de Rep. x. elegans passim et ad annissim facta,
Aristot. Poet. Plutarchns ex Simo- ingenioque et arte din elaborata, quo
nide,&c. Cic. Tusc. v. n. 114. Tra- ' s*pius iiispicietur, eo plus admira-
dunt Homernm caecum fuisse et : tioiiem movebit ;
quia novae semper
fjiis picturam, non poesim vidcmus. veneres et leporcs eluccsccnt.
Quae regio? qujeora ? qni Jocu* Gr»- 365 Ilac decies repetita placebit]
cize? qua; speciesform*? quje pngnaf Plato in Philebo, qua.' pulchra sunt,
quae acies r quod remigiuni qui mo- .''
bis et ter repetenda, dixit.
 DE ARTK POETICA. 1317

Causarum mediocris abest virtute discrti 370

Messalae, nee scit quantum Cascellius Aulus ;

Scd tanieu in prctio est mediocribus esse poetis:

Non homines, non Di, non concessere columnae.

Ut gratas inter mensas symphonia discors,
Et crassum unguentum, et Sardo cum melle papaver, 375

Messala ; nee tanttim poUet quantum Aulus CascilUus: attamen laudalur. Veruin
po'etam mediocrein won feriint Dii, non homines, non iabernce. Sicul lautas inter
epulHs incomlita musica, ct vile unguenium, et papaver cum melle Sardo mixlum

tuordecim codd. Fea^, et auctor. — 371 Messallae Bodoni.

Messala; nescit Sciioen-
borii. 1. Heller. Hail. 1.2, ap. Feam. Cuthelius Heller, et
3. 4. 6. 7. alii
Schoenborn. 1, Cascellius septem codd. Fea?, tres Pulmanni, Comment. Criiq.
et notatiim ex cod. in era Aid. 1509. in Biblioth. Barbeiin. Alii codd. Cas-
sellius, Casellius. Cascellius etiam in Pandcctis Florentinis, et vulgatis in
'

1. c. § 1. de Legat. et Fid. in. 1. vi. § 1. de Dote Prael. I. xxvi. de Instr. vel

Instr. Leg. et alibi sa^pe ; ut videre est apud Ant. Aiignstimini de Nomin.
propr. Paiid. cap. 1. n. 18. avlvs cascellivs apud Grut. p. 240. avlvs
CAscELLivs ivcvNuvs. p. 1131. 5. et alii Cascellii p. 39. 5. 228. 8. 241. apud
Miirat. p. 1319. 0. 1498. 11. Vulp. Vet. Lat, toin. ii. p. 190. avlvs cascef,-
Livs avu FiLivs; ex quo lapide Pirrhus Ligorius Horatii locum restilueii-
dum proposuerat. Ita bene Lamb. Mur. D. Heins. Nannius, Desprcz, Baxt.
Bentl. anonymns 1713. Ciin. San. Merv. Phil. Gesn. Val. Dor. Oberl. Combe,
—
Wakef. Wetz. Zeun. Sclielle.' Fea. 372 Heller, in pretio: mediocrilius. —
373 T^on Di, non homines Vat. 10. Vat. Rom. 10. Harl. 7. alii codd. ap. Lamb,
qui adoptavit, duo ap. Valart. et notatum in ora Aid. 1509. in Biblioth. Bar-
berin. consensere Vat. 4. —
375 Ut crassum u. Sardo, sine et. Vat. 1. et Heller.

NOT^
371 Messala Corvinus
Messala] contigu* et affixa>. De his jam i.

orator disertissimus de quo in. Od.

; Sat. 4. 71. nbi :
' Nulla taberna nieos
21. et I. Sat. 10. habeat neque pila libellos.'
Cascellius] Auliis Cascellius Vindex 374 Gralas inter mensas] Inter unam
juris civilis scientia pra-cipuus hnnc : et alteram mensam in secunda men- :

commendat Val. Max. &c. sa.

373 iVoK homines] Certe niavult 375 C/ng-Menti^m] Quoutebantur vo-
cruditus quisque nnllos (piani medio- teres ad delicias. Od. 36. ct 38.
i.

cres versus audire et legere. Sardo cum melle papaver] Bcllaria e

Non Di] Apollo, Bacchus, Musae : melle deterrimo, quale est Sardoum ;
vel Dii, in quorum festis canuntur factum scilicet ex amaris herbiscres-
carmina et aguiitur ludi. Et quidem centibus in Sardinia insula Italiae vi-
nihil nisi praestautissinuini Diis offer- cina. Sardum mel, ut et Corsicnni,
ri aut placere fas est. valde amarum est et nuUius pretii.
Non columncB] Quia non inveuient Plin. xix. 8. ' Papaveris salivi tria

emtores sed in pulvere et oblivione

: sunt genera. Candidum, cnjus semen
jacebunt. Columns] Seu pilae, ad tostum in secunda mensa cum melle
quas libri venales prostabant; libra- apud antiques dabatur.' Petronius
jiorum tabernai publicis purticibus satyrice vanosdeclamatoresait, *mel-
 ; —

1318 Q. HORATII FLACCI

Ofl'endunt, potcrat duci quia ccena sine istis ;

Sic animis natum inventumque poema juvandis.

Si pallium a summo deccssit, vergit ad imuni.
Ludere qui nescit campestribus abstinet arinis,
Indoctusque pilae discive trochive quiescit 380

Tcsimwituv, qvoniam transigi cana potest absque illis ; sic carmen ad uniinos re-
creundos factum, si tantulum ubest a supremo, tendit ad infimum. Qui ludumm est
imperittis, fugit exercitationes campi Martii : liaud solers piUe vel disci, rel trochi,

Vt crassum liabent etiam Vat. Rom. 9. Exc Sax. et Harl. 7.-370 Offendit
Hcllpr. iibi hie versus etiam priori antepositus est. sine illis Vat. 19.
378 Vocein decessit testantiir Harl. 1. 2. 3. 4. 6. 7. Vatt. 1. (2. a ra. pr.) 3. 4.
r,. 7. 9. 10. 14. 18. 21. Vatt. Rom. 2. 3. 4. 5. («. a m. sec.) 11. Vatt. Palat. 3.
4. C. Vat. Ottobon. 2. Chisian. 6. Angelic. 1.2. Barberin. 2. Valiicel. 3. duo
Lamb, tres Piilm. qnatuor Cniq. alii Talbotii, decern Valart. et Acron ; ita
Jiotatiim ex Ms. in ora edit. Aldi L509. Bibl. Barb. edit. Princ. Venn. 1478.
1479. 1481. 1483. 1486. 1490. 1492. 1495. 1.509. 1514. Flor, 1482. Junta 1503.
Britaim. 1520. Frib. 1536. restitnit Talb- inde Baxt. Bentl. Cun. San. Merv.
Phil. Gesn. Dor. Oberl. Combe, VVakef. Wetz. Zeiin. Sclielle. a summo dis-
cessit Lamb. Criiq. Baxt. aiionymiis 1713. Gesn. Batt. Vaj. Oberl. Wakef.
Wetz. Zeiin. ' Nulla partirula opus est, quam oinnes I\Iss. nostri, et aliorurn,
et Commentator Cruquianus, non agnoscunt, olejjanter. Cf. Cic. pro Liyar.
princip. Liv. xxxvii. n. 54. xxvn. 12. n. 10. Tacit. Ann. xiv. 49. Stat. Theb.

NOT/E
litosfnndere verborum globules, et fertur spatiis ; stupet inscia turba,
omnia dicta factaque quasi papavere Impubesque nianus niirata voiubile
et sesame spar^a.' buxum Dant animos plagae.' Alter
;

379 Ludere qui nescif] Similitudine non ita puerilis exercitationem pos-
conglobata ostendit artem poeseos cebat, a priori longc diversus. Ro-
longa exercitatione ediscendam et tula qtr*(lain erat sen circidus ex
excolcndam, nee teniere tentandam a-re vel ferro, cujus axiculis appeusi
esse. erant annuli inter currendum tinni-
Ludere] Luctari, jaculari, currere, enies: in locis publicis peragebatur:
ad qua? se
ffjuitare, nalare, salire: annulorum vero suiiitu nionebantur
exercebat Komaiia juvcntus in cani- j)ra'tereunte.s ut deciinarent ab incur-
po Martio. Vide i. Od. 8. su Irochi. Sive,iil scribit Turnebus,
380 PUcb] Vid. i. Sat, 5. 48. et ii. rota erat habens ansain, quo iacili-
Sat. 2. 11. us niitteretur, axiculisque compacta
Disci] De eo i. Od. 8. etii. Sat. 2. transvectis jaciebatur: quorum cla-
Trochi] Duplex erat is Indus, ut vicidae et commissural aduncae, dum
jam dixi m. Od. 24. 57. Priorem versabatur missa rota vel circulus
describit Virgilius iEn. v[i. 378.' Ceu orbisve missus, tinniebant et crepa-
quondam torto volitans sub verbere bant. Artis quidem erat mittere sci-
turbo, Queni pucri niagno in gyro enter. Propert. in. 14. *
Increpat
vacua atria circuni Inienti ludo ex- et versi clavis adunca tiochi.' Mar-
ercent ; ille actus habena Curvatis tial, trochi nicniinit ii. 22. xiv, 168.
 DE ARTE PORTICA. 1319

Ne spissae risum tollant impune coronse

Qui audet fingere
ncscit, versus taraen ^ Quidni ! ?

Liber et ingenuus, prassertim census equestrem

Sumniam nummorum, vitioque remotus ab omni.
^ Tu nihil invita dices faciesve Minerva 385
Id tibi judicium est, ea mens : siquid tamen olim
Scripseris, in Metii descendat judicis aures,
Et patris, et nostras, nonumque prematur in annum,

h(vc vxinlme fractat ; ne frequentes circumstantes cachhinos effuse soliunl : at car-

miiium rudis ea nihilotninus audet moUri. Cur non? liber est atque ingenuus,
immo in censu rcficrtus possidere opes ad equestrem dif^uitatem sufficienles ; atque
onnris expers criminis. Tu vera nihil scribes aid ages nJinerva repugnante. Hoc
tibi est ingenium et judicium. At si quidpiam aliqunndo scribas, commiite illud au-
ribus et exajuini Tarpa, patrisque tui, et nvslro. Quin et reconde ad annos novem.

11.61.' Fea. ad unum Angelic. l.—i}82 Vat. 1 8, tersum. Hur], 7 audet scri- .

here. Heller. Quid ni est.'— 385 Vat. 9. Vat. Ottobon. 2. et Vallicel. 1. fa-
des dicesque. Ciining./rtdes dicesve. Alii ap. Feani, dices faciesque. 386 Id —
tibij. esto nonnulli codd. ap. Feam. siqiwd tamen Heller. 387 ' Meci Lamb, —
et Crnq. Blaci Beiitl. ex Ms. post Pithopoemn. Mttii agnosciint et Mss. et
Acron, cum Comnientatoie Cruquiano ; qui tamen errat, cum scribit, legen-
duni esse Bleti pro 3Jetii. Prima enim syllaba brevis est etiani apud Virg.
VIII. /En. 642. quicquid ibi dicat Pierius Valerianus de variis iectionibus.
Jos. Castalio Observ. dec. v. 4. observat, Lamhinum et Cruquium vocem per
dipbthongum scribere debuisse Mcrci; quod postea notavit quoque Bent-
leius. marmoribus scriptis; et secundi
Meiii, ut et Meltii, frequentes in
etiam nummis. Commentator Cruquianiis ait, nostrum criticnm fnisse
in
Spnrinm Metiuni Tarpam, de quo i. Sat. 10. 38. Matii Ms. Acliillis Statii.'
Feu. Mechi Heller. Mcetii unus ap. Jaeck. discedat Vat. Palat. 4. Vat. Ot-
tobon. 2. Zarot. Venett. 1481. 1483. 1486. 1490. 1495. et Florent. 1482. Cf.

NOT^
et 169. Garrnlus in laxo cur annu-
' Invita Minerva] Reluctante et in-
lus orbe vagatur? Cedat ut argutis festa hac Dea artium omnium prae-

obvia turba trocbis.' side ; sine cnjus ope niliil feliciter

382 Quidni] Prolepsis. Quasi vero quisqnam moliri valet. Unde pro-
ilia essent ad poesira adjnmenta,pro- verb, in eos qui illud tentant ad quod
bitas, nobilitas, opes. a natura niinime comparati sunt
383 Liber] Licet ego facere quod- quodque propterea nunquam recte
cunique libet. exequuntur.
Census equestrem] De illo in Epod. 387 Metii] Sp. Metins Tarpa cri-
IV. Item I. Epist. 1. ticus optimus de quo jam ante i.
;

385 Tu Ac] Pisonuni

nihil invita, Sat. 10.

juvenum majorem alioquitur. Tuqui- ZSS Patris] Hie enim erat valtie

dem cum bona indole, sana mente, sagax, ingeniosus, eruditusque inpri-
acri judirio polleas, nibil agtMcdieris mis.
perperam iiitelligesque quid po^sis,
:
El nostras] Amice agit ac fideli-

ut omnia rile pra;stcs. ler.

UNIVEESIT-?
j
1320 g. HOUATII FLACCI

Membranis intus positis. Delere liccbit

Quod non cdidcris ; ncscit vox missa leverti. 390
Sylvestres homines sacer intcrpresque Deoiiim
Caedibus et victu foedo deterruit Orpheus ;

Dictus ob hoc lenire tigres, rabidosqne Icones:

Dictus et Amphion, Thebanas conditor arcis.

Dum chart CE scrinio nianebunt inclusa;, jmleris emendare quod non vulgaveris: nt
verbum editum neqnaquam redirc valet. Orpheus divinus et numinum iniernuntiwi
homines /eras arerlit a cadilms et turpi vita ratioiic, proptcrea dictus mitif^are
iigres et Icones fcrocissimos. Amphion quoque Thebance arcis conditor dicilur lijrcE

I.Epist. 20. 5.— 390 Vat. 9. vox dicta.— Z9i Codex Acliill. Stat, in hoc. Vat.
4. a m. pr. et notatiini in ora Aid. 1509. in Bibliotli. IJarb. ab hoc. Eadem va-
rietas i. Sat. 4. 20. rapidosque Sciioeni)orii. 1. 4. Harl. 1. 2. 3. 4. G. 7. alii ap.
Feain, Zarot. Mediol. 1477. Florent. 1482, et Vet. Comb.— 394 Hie versus in
Bamberjj. positns est ante priorcni. conditor urbis Sdioenborn. 1. 4. vijjinti
qiiinqne rodd. Feae, Haii. 1.4.6. Exc. Sax. qtiatuor Pulni. omnes Cniq.
duodecim ai)iid Valart. duo Obcrl. Acron, edit. Piinc. Med. 1470. Venn. 1481.
1483. 1480. 1490. 1495. 1514. Flor. 1482. Hrilann. 1520. Hvrc lectio praefe- '

renda est aiiae u»ds; Cadmus enini, utnotat Acion, Tbcbas constituit ; eas

NOTyE
Nonumque prematur in annum'] Din pat. Cic. pro Arcbia :
' Ennins ille

seivetnr srriplum antcquani in luceni noster sanctos vorat pootas, qnod

cdatnr; nt limatnni otiose ct expoli- quasi Dcoiuni niiinere connnendali
turn nou lefoiniidet acre doctorum nobis videantur.'
esse Ovid. * At
judiriuni, quando vulgabitur. Vide sacri vates, et Divum cuia vocamnr :

Quinlil. X. 4. Emendatio pars stu-

'
Sunt cliam qui nos niinicn habere pii-
dioruinlonge ntilissinia. Nee sine tant.'
causa creditnm est, styluni non mi- Interpres Dcorum] Poiilae niliii sunt
nus agere cum delet Imjus autem : aliud nisi Deorum intcrpretes, a quo-
operis est, adjirere, detrabere, mu- ciimque numine corripiantur, inquit
tare . . . . Scripta reponantnr ad aii- Plato in lone.
qnod tempns, ut ad ea post interval- 392 Cddibus ct victu foedo deterruit]
lum velut nova atque aliena redea- Ad Inimanioreni rationem et
vitac
mus ne nobis scripta nostra quasi
; cnltum adduxit. Lucret. v. Voigi- '

recentes ftetus biandiantur, &c. Cin- vago vitam traclabant more fera-
nae Smyrnam novem annis accipimns rum.' Vide supra i. Sat. 3. 100. et
scriptam et panegyricum Isocralis
: seq.
annis decern elaboratum.' Vide Ca- Orpheus] Apollinis liic et Calliopes
tul. Epig. xcvi. in Smyrnam Cinna\ Moysis tempore floruit, Nul-
filius,
391 Sylvestres homines, Sfc.] Poe- lum liabemus Oipbei genuinum car-
sees excellcntiam ostendit et com- nien, Hymni et alia qua^dam sub
mendat. ejus nomine circiniifenintur perpc-
Sylvestres] More belluarum in syl- ram sunt enim Onomacriti poetaE*.
:

vis et speluncis degentes. 394 Amphion] Jovis ille at(|ue An-

Sacer] Vates divinos Plato mincu- tiopae filius T liebas a Cadmo condiias
 DK ARTE POIiTICA. 1321

Saxa movere sono testudinis, et prece blanda 395

Ducerc quo vellct: fiiit ha^c sapicntia quondam,
Publica privatis secernere, sacra profanis,
Concubitu prohibere vago, dare jura niaritis,
Oppida moliri, leges incidere ligno :

Sic honor et nomen divinis valibus atque 400

Carminibus Post hos insignis ilomerus,
venit.
Tyrtaiusquc, mares animos in Martia bella

sono suavique cnntu lapides movisse, et quocumque libuit impulisse. E« fuit olim
snpientia, distiiifi^ucre publica a privatis, et sacra a profanis, incerla connulda ve-
tarc,maritis modum prwscribere, urbes exstruerc, leges lahulis inscribere. Sic famit
et dignitas sacris pti'ctis ac versibits contigit. Post illos inclaruit Homcrus, ac
Tyrtaus viriles animos ad certamina carminibus accendit : fata versibus pronun-

muro cinxit Anipliion.' Fea.— 399 Schoenborn. 3. wioZZin.— 400 Sic honos
IJaiiiberg. Sclioenborn. 1. 4. qiiiiique Feae, Hail. 1. 2. Comment. Cniq. et no-
tatum ex cod. in oia Aid. 1509. in Biblioth. Barbeiin.— 402 Dircausquc
Sclioenborn. 1. Hail. 2. 4. alii codd. Feae, et edd. autiq. Pircciisque Bamberg,
et Sciioenboin. 4. Tijrttvusqiie qmnqiw CQih\. Fe^, Acvon, Porpiiyr. Venet.

notvt:
muiis et arce instiuxit, Non quod ' 400 Sic honor, ^c] Per earn sapi-
lyra saxa duxeiit, sed qnod suaviter entiae rationem.
affatns homines rnpium accolas, et 401 Post Iws] Post primam illam
inciiltis moribus rndes ad obsequii poeseos atatem venit altera, qua
civilis pellexerit discipHnam,' iuqnit Homerus aliique recte facta ducum
Solinus cap. 13. Videiii.Od.il. et summorum virorum celebrarunt.
39G Fuit licec sapicntia quondam'] 402 Tyrtaus] Hie post Homcrum
Poetae quondam Sapientcs eiant, et non ita longe, septingentis prope
versibus documenta dabant. ante Christum annis vivebat, Athenis
397 Ptiblica privatis secernere'] Nam oriundus, ludimagister ignobilis, lus-
connnunia et publica tunc erant om- cus, claudus, niutilus : attamen ex
nia, et robustior quisque per vim Apollinis oraculo praefectus belli dux
quidlibet rapiebat. Lacedsnioniis adversus Messenios,
Sacra profajiis] Nee religio quen- victoriam illis insignem peperit ; cum
quam retinebat. militum animos praecedentibus cladi-
398 Dare jura maritis] Non niodo bns fractos carmine de vera virtute
legitima statuendo conjugia, sed et ct gloria stimulasset, atque ad niori-
adulteria prohibendo. endum pro patriafoi titer incendisset.
399 Oppida inoUri] Societatis et Carminis istius pretioso; aliquot re-
opis nuituae causa. liquiae ad nos usque pervenerunt.
Leges incidere ligno] Primse leges Hunc poetam laudant Plato de Rep.
versibus (juidem in ligneis tabulis I. Pausanias in Messcnicis, Strabo
scriptae; postea a:re incisa, et locis lib. VI. Atlundeus lib. xiv. Stoba-us

publicis affixac sunt. multos ejus de bellica audacia versus

 :

1322 Q. HORATII FLACCI

Versibus exacuit; dictae per carmina sortes;

Et vitae monstrala via est ; et gratia regum
Pieriis tentata modis; liidusque rcpertus, 405
Et longorum operum ne forte pudori finis :

Sit tibi Musa lyrae solers, et cantor Apollo.

Natura fieret laudabile carmen, an arte,
Qua^situni est ego nee studium sine divite vena.
:

tiata : et vivendi instilutu tradila sunt : 7iec non gratia Principum captuta. In-
venti etiam Indi, atque laboris (huturni solatium: ne fortasse verecuitdiam tibi /«-
ciant Musce Itfricorum peritce et Pkocbus canens. Disceptatur jumdudum, an bonum
pol'ina sit a natura, an ab arte. Ego quidetn non video quid valeat ars absque felici

1492. Aldd. I. 2. 3. Jiint. 1503. et edd. recentt.— 404 Ut vita Vat. Rom. 8. a
in. pr. gratia rerum Vat. 4. Chisian. 1. a m. pr. 409 Quidain codd. Acliill.—
NOT^
proferens : Jiistitius liistoriam fuse creon Polycrati, Euripides Archelao,
narrans l.iii. Pliitarclins,Siiidas, &c. Simonides Hieroni, Aratus Antigono,
403 Dictte per carmina sortes~\ A- Alexandre etiam Choerilus, Ennius
pollo veisibus qiiidem Heroicis iit- Scipioni, Archias Lucullo, Virgiliiis
pluriinimi lespoiisa dabat. Plin. vii. et Horatius Augusto ac Maecenati,
56. ' Versum Heioiciim Pytliio ora- Claudianus Honorio, Ausonius Gra-
culo debeimis.' Virgil. Aln. iv. ' ser- tiano, Sic. Ovid. Cura ducum
'
fue-
ies' iioc seiisu non semel usiirpat. ranl olim regumque poetae.'
Tiill. de Divin. ii. 'Cum sors ilia 405 Ludusque repertus] Fabulae re-
edita est optilentissinio regi Asiae laxandis et oblectandis animis apta-,
' Crotsiis Halym penetrans inagnam Comoedia', &:c. certe post '
longos
pervertet opuni vim ;' hostiiim vim labores' versibus, cantu,dramatc, mi-
sese perversunim putavit, perver- rinn in modum auiuuis recreatur.
titan tern suani.' Vide Plutarch, in 400 Ac forte pudori,Sfc.'] Haec au-
Theseo. tem rccenscre volui, Piso, ne te pu-
404 Vito! monslrata via est] Qiii- deat forte poetam videri.
dam intelligunt praRcepta moriim : 407 Cantor Apollo] Carmintim auc-
eo quod libcutius audiuntur et facili- Deus.
tor, praises,
ns retinentur quae stricta quam quse 408 Natura Jieret, if c.] Vetus con-
soluta oratione scripta sunt. Talia trovcrsia est : utrum poeta nascatur,
Sunt apud Hesiodum, Theognidem, an fiat.

Phocylidem, Kpimenidem, (Sec. Alii 409 Ego ncc studium sine divite vena]
iiiterpretautur carmina de rebus Pliy- Cic. pro Archia. ' Sic a siimmis ho-
sicis, nt vita; sit pro, natiirap, cujus minibus eruditisque accepimus, cete-
arrana explicantiir. Talia scripsere rarum rerum studia et doctrina et
Empedocles, Lucretius, &c. praceptis et arte constate poetam ;

Gratia regum tetilata'] Poetie regi- natura ipsa valere, et mentis viribus
bus gratiosi extiterunt: sir Aristo- excitari, et quasi diviuo quodain spi-
phanes Plolemaco, iEschylus et Ana- ritu alflari.'
 DE ARTE POETICA. 1323

Nec rude quid possit video iogenium : alterius sic 410

Altera poscit openi res, et conjurat amice.
Qui studet optatam cursu contingere metam,
Multa tulit fecitque puer sudavit et alsit ;

Abstinuit Venere et vino qui Pythia cantat :

Tibicen, didicit prius, extimuitque magistrum. 415

Nec satis est dixisse, * Ego mira poemata pango :

natttra, vel natura sine ernditione. Ita res tnia petit auxilium alteiiits, et muluo
juvat. Qui cupit metam cxoptutatn cursu attitigere, a juvenlute multa perlulit egit-
que, (Estum et frigus toleravit, voluptates abdicavit. Qui tibia canit iii Pythiis,
ante eruditus est et magistro subditus fuit. At modo sufficit dicere : Ego perfec-

Statii, fgo lion. Heller. Ergo. —

410 Vat. Palat. 3. a m. \)T. possit ; sic etiam
aliiMss. apud Lamb. G. Fabric. Luisin. ita Joann. Saiisber. Metal, i. 8. pio-
bal Beiul. {eqnnntur anonyiniis 1713. Cnn. Baxt. San. Merv. Phil. Sandby,
Gesn. Obeii. Combe, Wakef. Wetz. Zeun. Sclielle. Al. prosit. 414 Venere et —
Bacclio codd. noiiniilli Lanibini, qui laiidat in nota, alii Mss. Achillis Statii,
edit. Piinr. Zar. 1470. Venn. 1481. 1486. 1490. 1495. Britann. 1520. notat
H. Stepli. in niai sine editionis sua? ; itenim lepiodiixit Sanad. Sandby, Merv.
— 416 Nunc satis Bamberg. Heller, et Sclioenboni. 4. Non satis Sclioenborn.
1. ' Nec satis Bentl. ex duobiis Mss. et levibus argumeiuis ; contra mentein
aiictoris, qui vere sui temporis abnsuni reprobat ; poetam aliqnem etiam de-
ridendo, ejus versibns insertis. Objicil jactantiae et vaniloquentiae poeta-
rnni, qui artem ingenio non conjungunt, exemplum atliletarum, et tibicinuni,
i|ui, nt in suis artibus excellant, nec laboribus, nec ahstinentiis parctint.
Vide P. Victor. Var. Lect. vi. 20. et confer i. Episl. 2. 27. seqq. ii. Episf. 2.
90. seqq. Sequuntnr Bentleiuni Cun. Baxt. San. Merv.Pbil. Gesn. Sandby,

NOTyE
410 Rude ingeniuml Arte non ex- ernditione liniatnni et expolitimi.
politum. Bene Plntarclins et alii flletam] Locus, undo incipiebat
dixerunt, '
natiuani sine disciplina cursus, dicebatur ' career;' ubi de-
caecam esse.' sinebat, * nieta.'
Alterius sic Altera poscit opem res'] 414 Abstinuit Venere et vino] Absti-
Cic. mox cit. ' Saepiiis ad laudem et neutia et temperantia mire juvat :

virtutem natura sine doctrina, qnam contra voluptates corpus animumqiie

doctrina sine natura valuit. At cum corrunipnnt, enervant, frangnnt, pei-
ad naturam eximiam et illustrem ac- duiit. D. Paul, ad Cor. Omnes in '

ccsserit ratio quaedam et confirmatio stadio currunt, sed unus accipit bra-
doctrinae, turn illud nescio qnid pra- bium qui in agone contendit ab
. . .

clarum ac singulare existit.' Vide et omnibus se abstinet ut coronam . . .

Quintil. accipiat.'
412 Qui studet optatam] Ostendit Qui Pythia cantat Tibicen] Eximius
Potiticam artem, perinde ac ceteras qnisque tibicen vocatus ad canendum
artes, sub magistro discendam esse in Pythiis ludis Apollini sacris ob in-
pTiusqnam exeiceatur neminemque : terfectum Pylhonem serpentem. In
tbie poetam excellenteni, nisi longa iis fiebat certamen citharoedorunt.
1324 V- IlORATIl FLACCI

Occupet extremum scabies; inihi (urpe relinqui est,

Et, quod non didici, sane nesciie fateri.'
Ut piasco, ad inerces turbara qui cogit emendas,
Assentatores jubet ad lucrum ire poeta 4*20

Dives agris, dives positis in foenore nummis.

Si vero est, unctum qui recte ponerc possit,
Et spondere Icvi pro paupere, et eripere atris
Litibus implicitum, miraborsi sciet intcr-
Noscere mendacem verumque beatus amicum. 425
Tu seu donaris, seu quid donare voles cui,
Nolito ad versus tibi factos ducere plenum
Laetitiae clamabit enim, Pulchre bene recte
; ! ! !

Pallescet super his ; etiara stillabit amicis

tissima facio carmina : itUimum invadat scabies : pudet me post alios esse, et rnge-
7iue fateri me ignorare qiicc non didici. Sicut praco plebem congregat ad ciuendns
merces, ita adulalores ad quceslum vocat poita pradiis locupks it pecvnia ad fcenus
data. Qui si lautiim valet prabere co7iviviutn, el se vudem prccsiarc pro egetio,
fumijiic litibus ohriilum cxpedire ; tnirum erit si opulenttis distiiiguere tjucat ami-
cum fidclem a falliici. Tu sive largilus sis, seu largiri quidpium veils ulicui, ne
hunc gundio e.vuUanlem udmoceas ad auditndmn carmen a te composilum. Is enim
tunc exclamabit : Uptime! concinne! egregie! ad illud expallescct: at que ante aynicos

Oljeil. Combe, AVakef. Wetz. Zeuii. Pejus adliuc e Mss. quibnsdam suis Re-
geIsbei},'oriis, iiule Haberfeld. et Sclielle, dedit, Nutn satis est pangn?' . . .

—
Fea. 417 Occupat Vat. Palat. 3. rditiqui, f<'we fst, Vallicel. 1.— 420 Asscnsa-
<WY.s Schnenborii. I. ;>ot7as Vallicel. 1. —
422 Unas cod< x Cr\n\. 7'ecte qui ; et
sic Sanad. Ciiniiig. et Meivill. eripere artis Vat. Rom. 2. a m. sec. tiniis ap.
Valart. et Beiitl. ex ingeiiio.— 424 Codex Acliill. Statii, si sciat. 420 Harl. —
2. 4. umis Achill. Stat, Vat. Rom. 8. (|iiidani ap. Lamb, et umis Pnlm. velis. —
427 Qiiidam codd. ap. Lamb, tilii fictos. Cuiiing. Sanad. et Meivill. faclos
tibi.— —
428 Uims Vat. recte bene pulchre. 430 Bamberg, tondel. 431 Barbe- —
NOTiK
417 Occupet extrentum scabies] Me- Prjemiis allicit ad landanda sua car-
taph. a pneris liideiitibiis, qui, Jit se mina. Vide Pois. Sat. i. Martial,
niutiio ad cursum stimuleut, postreino '
Non tu, Pompoiii : coena discrta ina
scabiem imprecarilur. est.'
418 Nescire fateri] Sic multiplica- 420 Tu seu dotiaris, Sfc] Cave qtii-
tur importuna et fiinesta soboles ma- bus et «]uando legas tua scripta, ut
lonim poiitarum. veiiim iiancisraris de iis judicium.
419 Ut praeo, ad mere, ^-c] Docet 427 Plenum Latilice] Seu pia>mia
Horatius adbibeiidos esse scriptojum speiautem, seu paulo ante consecu-
aibitros et censores, eosque fidelcs et tum.
sinicios, 429 Pallescet] Quasi obstupefactiia
420 Assentatores jubet ad lucrum ire] miiandis sciiptis.
 BE A.RTE l^OETHJA. 1325

Ex oculis rorem ; saliet, tundet pede terrani. 430

Ut qui conducti plorant in funere, dicunt
Et faciunt prope plma dolentibiis ex animo ; sic
Derisor vero plus laudatore movetuv.
Reges dicuntur multis urgere culuUis,
Et torquere niero, qucm perspexisse laborant 435
An sit amicitia dignus si carmina condes,:

Nunquam te fallant animi sub vulpe latentes.

Quintilio si quid recitares, Corrige sodes
Hoc, aiebat, et hoc melius te posse negares,
:

Bis teiqne expertum frustra, delere jubebat, 440

Et male tornatos incudi reddere versus.

htcnjmurum siillas aliquot oculis effundel tripudiabit, saltabit. Non secus ac con-
:

ducti ndflendum in exequiis, dicunt agunlque fere plura quam qui ex unimo lugent:
ltd plus adulator afficitur, quam sincerus approbittnr. Aiunl reges scyphis plurimis
tentiire ct vino explorare eum, quem probare student, ulruin dignus sit familiaritate
sua. Tu si facias versus, cave ne te decipiat animus versutus adulatoris. Si quid-
piitm recitavisses Quintilio Vara, dicebat: Age, hoc et illud emenda. Si postquam
bis aut ter rem tentasses, responderes, nequaquam te posse melius, jubebat expun-

lin. 1. plorent.Exc. Sax. plorare.—i^i Bamberg, culillis. Sclioenborn. 4. curu-

lis. Zaiot. cucullis.—iZS Viginti codd. Feat-, et Venet. 1479. jirospexisse.
Florent. 1482. et Venett. 1483. 1486. prespexisse. Vat. Palat. 6. et Aldd. 1.
2. 'i.laborent; et sic Baxt. Gesn. et Comb, laborant Bentl. ex codd. item
Lamb, qiiatiior codd. Bersm. Helmst. et Harl. 1. 2.4. levocavit Zeiin. inde
Kidd. Fea, Bothe, Jaeck, et Doeiing. Heinsius ad Claudian. Rufin. i. 179.
legit, Regibus hie mos est inultis . laborant.— io7 N. te fallent codd. Aciiill.
—
. .

Slat. Exc. Sax. novem codd. Feue, et Zarot. J38 Ties Vat. Rom. recitaris.—
439 Hoc ngebat Schoenborn. 1. nigares Vat. Kom. 7.— 440 Schoenborn. 1.
expertum si frustra.— A.\\ ' Et male ter natos] Hane lectionem Bentleius, in
sills notis ad Callimachiim Fragm. XL. p. 429. substitiiit ex ingenio
impotenii

NOTyE
Stillabii Ex oculis, Sfc] Piajsimn- hominom, ut expiorent mim sit lo-

lata Isetitia et admiratione. qiiax, et an temiilentus cominissa se-

431 Qui conducti plorant] Pireficae creta etfutiat ac revelet.

olini ninlieres, dictce quasi ancillis Culidlis] Pociili genus est. Vide
ejiilantibiis et lamentantibns praefec- Not. i. Od. 31. 11.
ta?, in funeribus adiiibebantnr, luc- 437 Sub vulpe latentes] Allndit ad
tnm ciebant, vellebant crines, tnnde- fabulani vnlpis et corvi.
bant pectus, &c. Nonius ex Lucil. 438 Quintilio] Ciemonensis ille

'
Meicede qnee conductae flent alieno poiita, solertissimus et acerrimiis erat

infunere Preefica! multo et capillos scriptonim judex. Vide i. Od. 18.

scindunt et clamant magis.' et 24.

433 Derisor] Fictns laudator. 441 Male tornatos incudi reddere ver-
434 Reges dicuntur, Sfc] Inebriant sus] Metalla i§ue et incude nioUita
 ;

1320 Q. HORATII FLACCl

Si (Icfendcre delictum quam vcrtcrc malles,

Nullum ultra verbum aut operam insumebat inanem ;

gere, et versus inconditos recudere. Quod si errula de/endere imdles quam corri-

alii omnium Ms«. ct editonim, usque ad ipsmn indul)iae. Male al»

vnlijatae
«M tuiitisexceptam, itcriim, et enixius, earn pioposuit in notis ad liunc locum ;

et dcfendere conatus est digicssione infinita. Novos oppugnatores excitavit,

qnos recenset Burnianuus ad Propert. ii. El. 25. 43. et hie lefutant leviter
in notis Dae. Baxt. Gesn. Wetzel. Itcruni earn icproduxit, et defendit
Sclielle, viribus licet imparibus. Sed rem nemo penitus attigit. Pressns
primornm aigunientis Bentleius hue litem adduxit; tornum, et incvdem esse
res diversas, quae coiijunj;i non possint. Neque vero vel unus apud veteres
Scriptores locus extat, inquit ipse, quo T6pvos, vel Torniis metallis elaboran-
dis adiiibeatur; sed lignis tantum, atqne lapidibus, ebori, vitro, <S:c. id<pie
sola rotundatiime, vel circulari sculptura. Huic assertioni Oudinus in Miscell.
Observ. Crit. Novis ad annum 1744. tom. v. pag. 417. seqq. Amstel. 1744.
Gcsncrns, et AVetzel. respondent; etsi non constet, veteres torno metalla
elaborasse id tamen omnino credendum, argumento ab aliis materiis ducto.
;

Rectc id quidein at nos addimus, certo id Rom<E constare passim ex anti-

:

quis monnmentis, quaee terra identidem profert in apricum «tas, sivein auro,
sive in argento, sive in apre, oriclialco, ant ferro, torno expolitis. Piater
cetera instrnmenta, qua; videmus passim, pra^cipne ex argento et asre, anno
pra^teritoMDCCCX. praemanibnshabniparvum crateremargenteum hujusinodi,
forie aevi Horatiani, affabre elaboratnm,ac pirne recentem e manu artificis
cum inscriptione inferne punctis eminentibus expressa M. NOVI, P. :

IIS \'. S. Quid sunt versus ter male nali? Natus dici non potest versus, nisi
ille, qui ab aiictore sno, nt ut incultus, emissus est in publicum, ut nesciat vox
missa reverti ; supra 390. Hoc sensu male nati dici poterant ab Horatio ver-
sus Clioerili ii. Epist. i. 233. quo loco abutitur Bentl. at neque en)issi, neque
nati, vel bene, vel male, dici unquam poternnt versus, qui nnllo modo versus
sunt, concepti tantum, informes; rudis, indigeslaque moles; vel ter, vel
decies inuliliter castigati : et qui ideo, tanquam metallum ignis vi ductile,
ad incudem ingenii revocandi sunt, et renovandi. Beutieium sequuntur ano-
nymus 1713. et Wakefield. Guyetus, Menagius, Coste, pro tornalos legerunt
formatos. Id ipsum tandem proponit Bentleius, tot suarum eruditionum per-
taesus. Cimingamius, postquam Bentleium leviter refutavit, et ipse Hora-
li<im deturpat hac voce; cumque scquitur San. inde iMerv. Phil, nee dis|)li-
cct lectio Gesnero, ac Wetz. eoque abre|)ti sunt prapcipne ex Sidonio Apol-
lin. male intellecto, ix. Epist. 13. nbi sunt versus Asclepiadei Horatiana
'

incude formali.' Ergone statim reformandus est al) liac incude Horatius
ipse? Anne vident lii Criiici, non de incude fabrili ioqui Sidonium ; sed de
Horatii metro, stylo Asrlepiadeo, queui incudem vocat ; eoque versus se /»)•-
tnalurum promittit ? Abeaiit ergo novitates ; et nihil aptius, nihil elegantius
hac torni melapliora repiitcmus, si nientem simul ad hujus instrumenti subse-
ciram oporam transferauius et istam cum cura et metliodo versus casti-
;

gaiuli conferamus. IJe aliis operibus ad tornum factis plura dabit Jannon de
S. Laurent. Dissert, de Lapid. Pret. in Aclis Aca<I. Cortonens. t. vi. p. 41.
seqq.' Fea. — —
442 Vat. Rom. 3. 9. cedere malles. 443 Nil v, verbi, a. opera;
insumebat inanis Cuning. Sanad. et Mcrviil. sumebat nonnuUi codd. et cdd.

NOTM
fingi torno constat: et testatur Stra- que contrarias metaphoras incitdisot
bo de Cibyrae ferro. Ergo perperam toriii hie veluti conferciat.
criniinantur quod Horatius duas eas-
 DR ARTE POF/nCA. 1327

Quin sine rivali tcqiie et tna solus amares.

Vir bonus et prudens versus reprchendet inertes, 4t5
Cnlpabit duros, incomtis allinet atrum
Transverso calamo signum, ambitiosa recidet
Ornamenta, parum clans lucem dare coget,

gere, nullum ainplhis verbum nut curam adhibehat fruslra, ne te et liia sine cemulo
solus approbares. Vir probus et sa^^ax versus languidos rednrgin't, asperos damvnbit,
inconditis nigrum notum upponet trunsverso calamo ; luxuriantes ornatus umpulubil

antiq. insumebat octodecim codd. Feap,aliqiii ap. Lamb, sex Pnlmanni,dpceni

Val. Helnist. apud Gesn. notatiiin ex Ms. in ora edit. Aldi 1509. Bibl. Barb.
H. Stepli. in margine editioiiis suae; restituit Lamb. Despiez, Talb. Bentl.
anonymns Traj. ad Rben. 1713. Gi.sn. Dor. Wakef. Zeun. Schelie. Al. sinne-
—
bat.—AAA Vat. Kom. 7. semper amares. 445 Undecim codd. Feae, Bamberg.
Heller, et Schoenborn. 1. reprehendit. Ciining. ac prudens versus reprendct. —
—
44G Heller. iUinet. 447 Vallicel. 1. sitrnum calamo. Schoenborn. 1. recidit.

NOT^
444 Teqxie et tna solus amares'] Ea plicins jndicinm, qiim replenda vol
est poetastri stultitia. Cic. Tnsc. v. dejicienda snnt : duplicis autem ope-
* Adbiic neminem cognovi poetani, las est, preniere tumentia, hiiniilia
qni sibi non optiniiis videretnr.' extoUeie, luxuriantia astringere, in-
445 Vir bonus] Ah adnlatione alie- ordinata digercre, solnta coniponpie,
nns, ceternm ingenio et judicio sa- exultantia cocrcere. Nam et dam-
gax. nanda qnae placiierant, et invenienda
Versus reprehendet inertes] Arte et qnie fiigerant,' &c. Hiijns praecepti
virtnte carentes. Vide ii. Epist. 2. sni Horatins ipse videtiir immemor
110. et seq. fnisse, styhim juvenlliter exnltantem
446 Duros] Inconcinnos, non ela- non castigans, nee ambitio«a et liixn-
boratos, male soiiantes, ' cnulos' Per- riantia recidens.quando in Epod. xvi.
sio: supra cit. Epist. ' nimis aspera 28. plnra coacervat, nbi nnnm et sim-
sano Laevabit ciiltii.' plex erat afferendnin. Certe mens
Allinet atrum signum] Graeci o/Se- dolore pressa hand in multas aut acn-
Xi^fif Expnngendi sen de-
dictint. tas sententias effundituretspatiatnr
lendi, vel mutandi, signnm et nota nee tot minnta variaque concipit, ne-
erat virgnla qniedam recta 6l3e\hs dnm eleganter et copiose eloqnatur.
dicta, quod tanqnam vern corrigenda In quo passim halliuinatus est Se-
transfigeret versibns et locis repre-
: ncca Tragicns, Luranns etiam, &c.
hensione diguis apponebatnr a cri- Vide Cic. in Briito, nbi Gorgiam red-
tico. arguit.
447 Ambitiosa recidet Ornamenta] 448 Parum claris lucem dare coget]
Qnintil. x. 4. ' Emendatio pars stu- Et memet hnic docnmento fateor
diornm longe utilissima nee .sine : obnoxiiim. Auctor Reip. Literariee
causa credituni est, stylum non mi- 1G84. meas ad Jnvenalem annotatiun-
nus agere cnm delet hujns operis : ciilas recensens, 'vir' eerie 'bonus
est, adjiccre,detrahere, mntare: sim- et prudens,' animadvertit panlulum
 ; ;

1-328 Q. HORATII FL/VGCf

Arguct ambigue dictum, mutunda notabit

Fiet Aristarchus ; non dicet. Cur ego amicum 450
Ofl'cndani in nugis? Has nugae seria ducent
In mala derisum scmel exccptumque sinistre.
Ut mala quern scabies aut morbus regius urget,
Aut fanaticus error et iracunda Diana,

jubcbit obscura illuminuve ; ambigue dicla reprtliendet ; inntanda dcsignabil ; se veiut

Aristdrchinn putbubit ; nee dicet : Qiutre ego amicum molcstia ajpcium pro re levif
Atfjui res ista levis in vera mala iinpellet homiuem dclusiim semcl et maligne appro-
baluin. Qui Sana mente sunt, ul (fuem exitiosa scabies vexat, vel furor u Diis iirt'

—149 Vat. Rom, 3. 9. ambiguo.—A^O Pl'uinii codd. Few, Harl. G. 7. Schoen-

honi. et edd. antiq. nee dicet.
1. Vat. 1-1. Vat. Rom. 2. a in. pr. Vat. Rom.
9. fpiinqiie codd. Piilnianni, et undecim ap. Valart. non dicet; ita Rentl. ex
co(Jd. eimiqnc secuti Tr;ij. ad Rlien. 1713. Cnning. Saiiad. INIervill, Sandby,
Gesi). Bipoiit. Doriftli. Oberlin. Comb. U'akef. Zenn. lScIicHc, Jaeek, Kidd.
et Dwriiig. —
451 OJfendnm nngis Vat. 4. a m. sec. Vatt. 10. 18. (19. a ni. sec.)
et Vallicel. 1. ducunt Exc. Sax. — 454 Vat. 9. fanaticus horror. — 455 Vesana

NOTiE
dormitasse me, nee satis exposuisse habemns Tempore Callimaclii flo-
nientem Satiric!, Le-
vs. 49. Sat. i. ruit: a Cicerone multis locis lauda-
vioii nimirum stylo locnm cximiiim Aristarchus Ho-
tur. Epist. III. 11. '

perstrinxeraiii. Bene Scaliger vi. meri versus esse negabat quos non
'
In Jiivenale,' inqnit, ' sunt qaa:'dam probabat.' Ad Attic, xi. 1. '
oratio-
tarn acute dicta, ut vix uni aut alteri nes quarum tu Aristarchus es,' 6i.e,

par sit Hcratius.' Ne crede omnino, Ejus etiam mcuiiuit Plutarchus in

Lector, Hypercritico. In hoc tamen Vita Homeri.
ausculta, quod ita laudat istum lo- Nee dicet, Cur, Spr.] Hapc eniin adu-
cum Exul ab octava Marins bibit,
:
'
latoris est improba oratio et con>uc-
et fruitur Dis Iratis.' Quid enim ar- tudo.
gutius dici queat (pergit iile) (pi.un 452 Seria In mala']Quod pejus ma-
nos fructimi capere ex ira Deoruni lum, quam seet sua solum amare, ce-
ut quod oiiest, juvet ? Vide quajjam teris irridentibus juste (luideni,
atque
de his annotavi i. Od. 31. 15. ad vo- inperpetuo errorc vcrsari?
cem, * iinpune.' 453 Ut mala quern scabies, ifc]
450 Fiet Aristurchusl Sagaciter, Mali poetae Horatius exhibet infor-
acriter, fideiiter sui amici errata no- tunataui conditionem, ut ab ea de-
tabit, et obelo transfodiet ; ut sole- tcrreat.
bat Arislarciius. Hie Granmiaticiis Morbus regius] Eo croceus fit ho-
aetatis sna> princeps, idemque seve- niiuis vultus, suffuso telle. Arquatns,
rus operum censor, qui Poetas Gra;- Ictericius, apud Lucret. lib. iv. Cor-
cos accuratissime castigavit, atque in net. Cels. III. 4. Plin. <ic. Regius di-
Homero versus adulterinos plerosque citur, quod eo affecti sanentur, si re-
a legitimis discrevit. Proli dolor ! giis dcliciis impense oblectentur.
proli fati et temporis injuria ! Tanti 454 Fanaticus error] Furiis vexati,
viri tot voluminum nihil superstcs p.avtKol,fanatici appellantur ; vel quod
 DE ARTK POETICA. 1329

Vesanum tetigissc timent fug^iuntque poelam, 455

Qui sapiunt ; agitant pueri, incautique sequuntur.
Hie, dum siiblimis versus ruetatur, et errat.
Si veluti merulis intentus decidit auceps
In puteum fovearave, lieet, Suecurrite, longum
Claraet, lo cives ! non sit qui tolleie curet 460
Si euret quis opera ferre, et demittere funem.
Qui scis an prudens hue se dejecerit, atque

missus, et Diana infesta; sic po'etam insatium cotitingere furmidant, atque aversan-
tui': pueri vero et impmdentes consectantur. Is dum versus excelsos meditatur, et
abenat, si quasi auceps ad meridus captandas attentus, in puteum nut fovenm runt,
nemo reperietur qui extrahere studeat, quamvis diu vociferetur : Heus, cives, auxi-
liumdate. Quod si aliquis velit subvenire, et funem prcetcndere, dicam: Unde nosti

—
Heller, fugiuntve Vat. 5. 457 Hie dum sublimes Heller, octo codd. Fe?e,
Aldd. 1. 2. 3. Jiint, 1503. et inde fere omnes edd. H. d. sxtblimis qiiatnor et
viginti codd. Feae, Harl. 1. 2. 3. 4. 6. 7. tres Piilni. omnes Crnq. Acron,
Porpliyr. Comment. Cruq. Zarot. Mediol. 1476. 1477. Venett. 1477. 1478
1479. 1481. 1483. 1486. 1490. 1492. 1509. 1514. et Florent. 1482. defendil
Canter. Nov. Lect. iv. 12. Gifanins Ind. Lncr. v. ' Strata;' rrstituit Pitho
pceus ; inde Baxt. Bentl. anon. Traj. ad Rlien. 1713. Gesn. Valart. Comb
Bipont.Wakef.Wetz. Zeiin. Kidd. Fea, Boihe, Jaeck, et Dcering. versus ernctut
Angelic. 2. a m. sec. versus ruptatur Schoenborn. I. 458 Sic veluti Schoen —
born. 1. Harl. 1. 4. 6. duo Bersni. aliiqiie codd. ap. Feani. decidat Vatt. 1. 5
7. 9. quidam codd. Lambini, Sciioenborn. 4. et qiiatnor apiid Valart. 459 In —
p. foveumque nonnuUi codd. ap. Feam. Succurrere Heller. 460 Clamat .. .curat —
Heller, ne sit Schelle ex ingenio. —
461 Si curret Zarot. Si quis curet Val-
licel. 1. Aldd. 1. 2. 3. Jiint. 1503. Venet. ap. Zeun. Glarean, et inde edd,
alias nnilta. dimiltere nonnuUi codd. Feae, et Schoenborn. 1. 4.— 402 Quid
scis Vat. 4. Vat. Rom. 5. a m. sec. et nnns Achil. Stat. Quis scit Vat. 17. et
Venet. 1514. Qui scit Vat. 14. Vat. Rom. 2. Vatt. Rom. 3. et 9. a m. pr. et
Barberin. 2. Qui sciat Cuning. ex ingenio. projecerit Harl. 1. quindecim
codd. Feae, quidam Lambiui, quinque Piilmanni, sexdecini Valart. nniis

NOT^
in fanis stipem corradant, vel quod Sublimis [sublimes^ Opinione qui-
in sacris locis furant et vexentur dem propria, et vana aestimatione.
niaxime, obversantibns animo inani- Alii leg. .sub^inn's, pari sensu.
bus pliantasmatis. Tails fuit Orestes Errat^ Animo simul et corpore :

ob interfectam matrem Clytaemnes- adnlatoribus nimiuni crednliis.

tram furiis agitatus. 458 Decidit in foven7n,ifc.} Alludit
Iracunda Diana^ Haec lympliaticos ad id quod refertiir Tliales Milesius
efficere credita. Sic Ajax fnriosns sidera spectans in puteum decidisse.
extitit apud Sophoclem. Pan etiam Laertius in ejus vita. Plato inTiiea>>
infestus habebatur, Unde panici ' teto, &c.
terrores' dicti. 460 Clamet, lo cives! !fc.] Vide i,

457 Hie, dum subl, ^-c] Vesanus Epist. 17. sub finem.
ille poetaster.
Delph. et Var. Clas. Horat. 4 H
 —

1330 Q. HORATIl FLACCI

S'brvari nolit? dicaiu, Siculique poetfc

Narrabo interitiim : Dciis iniinortalis haberi
Dum cupit Empedoclcs, ardentem frigidus iEtnam 465
Insiluit: sit jus liceatquc perire poetis :

Invitum qui scrvat, idem facit occidenti :

Nee scmcl hoc fecit nee, si retractus crit, jam

;

Fiet homo, et ponet famosae mortis amorem.

Nee satis apparet cur versus lactitct ; utrimx 470
Minxerit in patrios eineres, an triste bidental

numquid illuc sponfe se prceciintaverit et recuset servari? moxque commemorabo

,

mortem Siculi pnetfc. Empedocles, gestiens existimari Deus immortnlis,frigide se

dejecit in JElnam ardenlem. Sit fas et Uccnlia pnetis intcrire: qui invilmn serviit,
peccut ceque ac intevficiens. Neque semel id fecit ; sique educatur inde, hand pro-
vide fiet homo deinceps, nee famosa mortis eiipidiialem ahjiciet. Certe non liquet
quumobrem versibus fnciendis incumbat : utrum minxerit in patris eineres, an triste

Oberlin. Aldd. 1. 2. 3, Junt. 1503. Gifaiiius 1. c. lestitnit Rentl. inde Binm.

seu anonynius Tiaj. Klit-n. 1713. dining. Sanad. iMervill. Phil. Sandby,
Schelle, Kidd. Fea, et Bothe, dejecerut Mediol. 1476.— 404 Tractabo Angelic.
2. a ni. pr. — —
46G Ties Vatt. sit vis. Vat. 4. poetas. 408 Heller. Non semel,
Sclioeiiborn. 4. hccc fecit. Heimst. nee si retentits. Cnning. neque si. 4C9 —
Vat. 4. ponit. Sclioenborn. 1. ponat. Heller, fabulosa. Code.x Acliill. Stat.
formosce. Vat. 9. a ni. pr. honorem.—AlQ Vat. 9. versus cum. Florcnt- 1482.
Venett. 1483. 1480. Junt. 1503. et Britann. 1520. dining, versus cur. \at.
24. Vallicel. 1. alii Acbil. Stat. Helnist. et tres N'alart. dictilet ; it:i dining.
Sanad. Mervill. I'hil. et Valarf. Cetcri codd. et edil. fuclitet ; et sic Acron.
471 Vat. Rom. 7. ac triste. Vat. Rom. 3. et timis Achill. Stat, aut triste. —
NOT.f:
463 Sicidi Empedoclis Agri-
po'elwl tVandcm, aliqiii fabnlantiir.
gentini, Pbilosoplii et poeta>, qui de 409 Nee jam fiet homo] Hand desi-
Reruni Natnra carmen scripsit, nt net voile inimoitalis existimari; qnic-

apud Latinos Lucretius. Hie illiim quid liiimani est, alicniim a se et iii'
celcbrat lib. I. Floruit ante Cliristiun dignuin se putans, prap stnltitia et
annis fere quingeiitis. Cic. de Orat. snperbia. Alii interpretantnr : Non
I. n. 'Empedocles Physicus
217. magis erit rationis compos : insanict
egregitim poenia fecit.' De eo jam semper.
I. Episf. 12. 470 Cur versus factitet] Ob qnod
405 jElnam] Sicilioe montem flam- scelns ant flagitinm Diis invisns banc
mas et lapides ernctantem. Inat poenam, nt malos versus faciendo
466 Insiluit] Vel, ut famain divini- scse maceret.
talis raptarct, vel prae dolore, quod 471 Vlrum minxerit palrios eineres^
yttnapi incendii causas assequi non Diii)lex noxa.et sepnicri sanctitatem
valeret. Porro rejectis ab JEtn&ro et patcrnam pietatem violare. Vide
lacii et camino, una cnm cetera ma- Pers. Sat. i. nbi : ' pueri, sacer est
teria, crepidis ejus iErcis, detectam locus : extra Mefitc.'
 DE ARTE POETICA. 13:31

]Moverit incestus ; certe furit, ac velnt ursus

Objectos caveae valuit si fraugere clatbros,
Indoctum doctumque fugat rccilator acerbus :

Quem vero arripuit, tenet occiditque legendo, 475

Non missura cutem, nisi plena cruoris, hirudo.

bidcntal sctleraliis violavcrit. Projecto furiosus est : cl tnnquum iiisus quundo

oppositw causa- daustra perrumpcre valuit, imperituin atque eruilitum in fugum
vertit recitator impnrtunus: at quem apprehendnrit ocvupat uc inlerimil, relul san-
guisuga non dimittens cutem nisi sanguine repleta.

472 Schoenborn. 4. an velut. —

473 Ohjeclos cante.. .clatosVleWer. claios Vat.
I.a ni. sec. et Vallicel. I. claustros Vat. Rom. 7. —
474 Heller, et Sclioeiiborn.
l.fugit. —
475 Quem vere Heller. arn/>ief Vat. 7. semel arripuit Dutatiun ex
rod. ill era Aid. 1519. in Bibliotli. Angelic. 47G —
Heller, hiruiulo. Hie ver-
sus in Schoenborn. 4. serins insertns fnit. Q. H. l\ de Arte poetica explicit,
imipit. Epodon Oberlin. 2.

SOTJE
472 Bidenlul Moverit incestus] Lo- 473 Clathros] Greeds K\1idpa,sepi'
CHS fiilmine ictus Diis sacer liabeba- menta, cancellos.
tur bidentes ara ibi erecta ininiola-
; 474 Recitator acerbus] Ligiirinns
bantur. Sepinientis inclusuni calcare ejnsmodi fnit, apnd iSlartialem non
nefas erai homini, praesertim consce- uiio loco.
lerato. Pers. vSat. ii. Gell.xvi.26. 476 Hirudo] Quae corpori taindiii

<Scc. adhaeret donee sanguine saturata ex-

Inccstus] Flagitio quodain infando cidal.
pollutut.