Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 14

Modul PdPC Kimia_Tingkatan4

Bab 7_Kadar Tindak Balas22

BAB KADAR TINDAK BALAS


7 RATE OF REACTION

7.1 PENENTUAN KADAR TINDAK BALAS


DETERMINATION OF RATE OF REACTION

Latihan 1 :

Tindak balas cepat Tindak balas lambat


Fast reaction Slow reaction
Peneutralan Pembentukan stalagmit dan stalatik
Neutralisation Formation of stalagmites and stalacties
Pembentukan mendakan argentum klorida Pengaratan besi
Formation a precipitate of silver chloride Rusting of iron
Pembakaran Proses fotosintesis
Combustion Photosynthesis process

Latihan 2 :
a) Mg + 2HCl ⎯⎯→ MgCl2 + H2 b) CaCO3 + 2HCl ⎯⎯→ CaCl2 + CO2 + H2O
• Pengurangan jisim magnesium. • Pengurangan jisim kalsium karbonat
Decrease in the mass of magnesium. Decresing the mass of calcium carbonate
• Peningkatan isipadu gas hidrogen. • Peningkatan isi padu gas karbon dioksida.
Increase in the volume of hydrogen gas Incresing the volume of carbon dioxide

Latihan 3 :
a) jisim marmar, CaCO3 terhadap masa b) Kepekatan asid nitrik, HNO3 terhadap masa
mass of marble against time Concentration of nitric acid, HNO3 against time

Masa(s) Masa(s)
c) kepekatan Ca(NO3)2 terhasil terhadap masa d) isi padu gas CO2 terbebas terhadap masa
concentration of Ca(NO3)2 produced against time volume of CO2 gas produced against time

200 | @azemi/kimiaSPM 4541


Modul PdPC Kimia_Tingkatan4
Bab 7_Kadar Tindak Balas22

Soalan 4 :
(a) Perubahan kuantiti bahan tindak balas atau hasil tindak balas per unit masa.
The change of amount of reactant or product per unit time
(b) Zn + 2HCl → ZnCl2 + H2
(c) (i) Ion hidrogen telah lengkap bertindak balas
Hydrogen ion is completely reacting
(ii) = 4 – 2.3 = 1.7 g

Soalan 5. D

Soalan 6 ;
(a) Jumlah isi padu gas karbon dioksida terbebas per unit masa.
The total of volume of carbon dioxide release per unit time
(b) Karbon dioksida / carbon dioxide ]
(b) Isi padu gas karbon dioksida / Volume of carbon dioxide gas
(c) Isi padu gas mudah diukur dengan menggunakan buret
The volume of the gas easily to measure by the burette

Soalan 7 : 1. C 2. B 3. C

Soalan 8 :
(a)

201 | @azemi/kimiaSPM 4541


Modul PdPC Kimia_Tingkatan4
Bab 7_Kadar Tindak Balas22

(b)
(i) 39 / 120 = 0.325 cm3s-1 (ii) 39 – 26.5 / (120 – 60) = 0.21 cm3s-1

(c)
i) 29 – 7 / 56 – 8 = 0.46 cm3s-1 ii) 45 – 25 / 140 – 52 cm3s-1

(d) 48.50 / 240 = 0.20 cm3s-1

Soalan 9 :
(a)

3. buret/ Burette

1. asid nitrik/nitric acid


5. air/ water

2. marmar / kalsium karbonat


Marble / calcium carbonate b) Penyesaran air ke
bawah
Downward
displacement of water

(b) CaCO3 + 2HNO3 ⎯⎯→ Ca(NO3)2 + CO2 + H2O


(c) Graf
(d)
i) 63.0 – 52.0 / 180 – 120 ii) 63/180 = 0.35 cm3s-1 iii) 72.0 – 270 = 0.27 cm3s-1
= 0.18 cm3s-1
(e)
(i) 64 – 13 / 144 – 0 = 0.44 cm3s-1 (ii) 70 – 36 / 210 – 31 = 0.23 cm3s-1

202 | @azemi/kimiaSPM 4541


Modul PdPC Kimia_Tingkatan4
Bab 7_Kadar Tindak Balas22

Soalan 10 ;
a) Mg + 2HCl ⎯⎯→ MgCl2 + H2
b) Gas tak berwarna terbebas // magnesium melarut
Colourless gas is released/ magnesium dissolves
c) i) Gas hidrogen/ Hydrogen
ii)
Mol Nisbah mol Soalan
mol Mg Isi padu H2
= 1.2 / 24 1 mol Mg 1 mol H2 = 0.05 mol x 24 = 1.2 dm3
= 0.05 mol 0.05 mol 0.05 mol

(i) Eksperimen I (ii) Eksperimen II (iii) Eksperimen III


d) Experiment I Experiment II Experiment III
= 1200 / 50 = 24 cm3 = 1200 / 20 = 60 cm3 = 1200 / 15 = 80 cm3
[24 cm3s-1 ; 60 cm3 s-1 ; 80 cm3s-1]

Soalan 11 ;

(a) Isi padu gas CO2 (cm3)

Masa(s)

(b) i) bilangan mol HCl = (0.1)(50) / 1000 = 0.005 mol


number of mol
ii)
Mol Nisbah mol Soalan
mol HCl Isi padu CO2
= 0.005 mol 2 mol HCl 1 mol CO2 = 0.0025 x 24
0.005 mol 0.005 x 1 = 0.06 dm3
2
= 0.0025 mol CO2

iii) Kadar tindak balas = (0.06 x 1000) / 300 = 0.2 cm3s-1


Rate of reaction Atau 600 / 300 = 2.0 cm3s-1
(c)

Air
Water
Asid nitrik
Nitric acid

Kalsium karbonat
Calcium carbonate

[2 markah]

203 | @azemi/kimiaSPM 4541


Modul PdPC Kimia_Tingkatan4
Bab 7_Kadar Tindak Balas22

7.2 FAKTOR-FAKTOR MEMPENGARUHI KADAR TINDAK BALAS


FACTORS THAT AFFECT THE RATE OF REACTION

Latihan 11 ; D

Latihan 12
(a) Perubahan kuantiti bagi bahan tindak balas atau hasil tindak balas per unit masa
Change in the quantity of reactant or product per unit time

(b) mendakan kuning


Yellow precipitate

(c) Na2S2O3 + H2SO4 ⎯⎯→ Na2SO4 + SO2 + H2O + S

(d)
Mol Nisbah mol Soalan
mol Na2S2O3 Jisim S
= (50)(0.2) 1 mol Na2S2O3 1 mol S Mass
1000 0.01 mol 0.01 x 1 = 0.01 mol x 32
= 0.01 mol 1 = 0.32 g
= 0.01 mol

Latihan 13
Faktor saiz bahan tindak balas dapat mempengaruhi kadar tindak balas.
Dengan menamakan contoh bahan tindak balas, huraikan langkah-langkah eksperimen untuk menunjukkan
bagaimana faktor ini dapat mempengaruhi kadar tindak balas.
Size of reactants can affect the rate of reaction. By naming examples of reactants,
describe the experimental steps to show how these factors can influence the rate of the reaction.
[10 markah]
Nama bahan tindak balas : Zink dan asid hidroklorik
Name of the reactant Zink and hydrochloric acid

Prosedur
Procedure
3. Masukkan 50 cm3 HCl 0.1 mol dm-3 ke dalam kelalang kon.
Pour 50 cm3 of 0.1 mol dm-3 dilute HCl into a conical flask.
4. Tambahkan 1 g ketulan zink
Add 1 g granulated zinc.
5. Rekod bacaan buret pada selang masa 30 s
Record the burette reading at 30s interval
6. Ulang langkah 1-6 dengan menggunakan serbuk zink
Repeat steps 1-6 using zinc powder

Latihan 14

204 | @azemi/kimiaSPM 4541


Modul PdPC Kimia_Tingkatan4
Bab 7_Kadar Tindak Balas22

Latihan 15 : Lakarkan graf kadar tindak balas berikut


Sketch the graph of rate of reaction as followed

(a) Isi padu gas,cm3


Volume of gas,cm3

Eksp I
Eksp II

Masa,s / Time,s
3
(b) Isi padu gas,cm
Volume of gas,cm3

Eksp II
Eksp I

Masa,s / Time,s
(c) Isi padu gas, cm3
Volume of gas,cm3

Eksp I
Eksp II

Masa,s / Time,s
(d) Isi padu gas,cm3
Volume of gas, cm3

Eksp II

Eksp I

Masa,s / Time,s

(e) Isi padu gas,cm3


Volume of gas, cm3

Eksp I Eksp II

Masa,s / Time,s

205 | @azemi/kimiaSPM 4541


Modul PdPC Kimia_Tingkatan4
Bab 7_Kadar Tindak Balas22

Latihan 16 :

Isi padu gas,cm3


Volume of gas, cm3

Eksp II Eksp I

Masa (s)

Latihan 17 ;
(a).
[ 3 markah]
Isi padu gas,cm3
Volume of gas, cm3

Eksp III

Eksp II Eksp I

Masa / Time (s)

(b)
Perbandingan Eksperimen I dan II Eksperimen II dan III .
Comparison Experiment I and II Experiment II and III.
Isi padu gas Sama Tidak sama
yang terbebas Same Not same
Volume of gas
release
Penerangan Bilangan ion hidrogen adalah sama Bilangan ion hidrogen eksperimen III adalah 2
Explaination Same number of hydrogen ion kali berbanding eksperimen
The number of hidrogen in experimen III is twice
than experiment I

Soalan 18 :

1. D 2. B 3. B

206 | @azemi/kimiaSPM 4541


Modul PdPC Kimia_Tingkatan4
Bab 7_Kadar Tindak Balas22

Soalan 19
(a) Suhu / Temperature
(b) Zn + 2HCl ⎯→ ZnCl2 + H2
(c) Hidrogen / Hydrogen
(d) Bil mol HCl = (1.0) (25) / 1000 = 0.025 mol dm-3
Number of mol
(e) Set I = 20/60 = 0.33 cm 3s-1 Set II = 32/60 = 0.53 cm3s-1
(f) Kadar tindak balas dalam eksperimen II lebih tinggi daripada eksperimen I
Rate of reaction in experiment II was higher than experiment I
Suhu tindak balas eksperimen II lebih tinggi daripada eksperimen I
Temperature of experiment II is higher than that of experiment I
Tenaga kinetik zarah lebih tinggi . Maka zarah bergerak lebih cepat
Kinetic energy of the particles is higher. So the particles move faster

Soalan 20
(a) Mg + 2H+ ⎯→ Mg2+ + H2

(b) (1)(50) / 1000 = 0.05 mol

(c)
Mol Nisbah mol Soalan
mol HNO3 Isi padu H2
= 0.05 mol 2 mol HNO3 1 mol H2 volume
0.05 mol 0.05 x 1 = 0.025 x 24
2 = 0.6 dm3
= 0.025 mol CO2

(d)
(i) Set I (ii) Set II.

= 600 / 100 = 6 cm3s-1 = 600 x 60 = 10 cm3s-1

7.3 APLIKASI FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI KADAR TINDAK BALAS


APPLICATION OF FACTORS THAT AFFECT THE RATE OF REACTION

Soalan 21 ;
• Kentang bersaiz kecil mempunyai jumlah luas permukaan yang lebih besar daripada kentang besar
Small sized potatoes have bigger total surface area than big potatoes
• Lebih banyak haba yang diserap oleh kentang kecil
More heat is absorbed by the smaller of potatoes
• Kadar masak kentang kecil lebih tinggi daripada kentang besar
Cooking rate of small potatoes is higher than big potatoes

207 | @azemi/kimiaSPM 4541


Modul PdPC Kimia_Tingkatan4
Bab 7_Kadar Tindak Balas22

7.4 TEORI PERLANGGARAN


COLLISION THEORY

Latihan 22 ;

Tindak balas eksotermik Tindak balas endotermik


Exothermic reaction Endothermic reaction
a) tenaga c) tenaga

Ea
Ea 2NO2
Zn + 2HCl
H
H N2 + 2O2
ZnCl2 + H2

b) tenaga d) tenaga
Ea
CuO + ½ O2 +NO2
Ea
C2H4 + 3O2 H

H Cu(NO3)2
2CO2 + 2H2O

Penerangan berdasarkan Teori Perlanggaran ;


Explanation based on Collision Theory
1. Kadar tindak balas dalam eksperimen II lebih tinggi daripada eksperimen I
Rate of reaction of experiment in experimen II is higher than experiment I.
2. Saiz kalsium karbonat, CaCO3 dalam eksperimen II lebih kecil daripada eksperimen I
Saiz of calcium carbonate in experiment II is smaller than eksperimen I
3. Jumlah luas permukaan kalsium karbonat dalam eksperimen II lebih besar
The total suface area of calcium carbonate in eksperimen II is larger.
4. Frekuensi perlanggaran di antara CaCO3 dan ion hidrogen lebih tinggi .
The frequency of collisions between CaCO3 dan ion hidrogen lebih tinggi .
5. Frekuensi perlanggaran berkesan lebih tinggi
The frequency of effective collision is higher

Soalan 23 ;
1. Persamaan kimia : CaCO3 + 2HCl ⎯→ CaCl2 + H2O + CO2
Chemical equation
2. Kadar tindak balas dalam eksperimen II lebih tinggi daripada eksperimen I
Rate of reaction of experiment in experimen II is higher than experiment I.
3. Saiz kalsium karbonat, CaCO3 dalam eksperimen II lebih kecil daripada eksperimen I
Saiz of calcium carbonate in experiment II is smaller than eksperimen I
4. Jumlah luas permukaan kalsium karbonat dalam eksperimen II lebih besar
The total suface area of calcium carbonate in eksperimen II is larger.
5. Frekuensi perlanggaran di antara CaCO3 dan ion hidrogen lebih tinggi .
The frequency of collisions between CaCO3 dan ion hidrogen lebih tinggi .
6. Frekuensi perlanggaran berkesan lebih tinggi
The frequency of effective collision is higher

208 | @azemi/kimiaSPM 4541


Modul PdPC Kimia_Tingkatan4
Bab 7_Kadar Tindak Balas22

Penerangan berdasarkan Teori Perlanggaran


Explanation based on Collision Theory
Persamaan ion : Zn + 2H+ ⎯→ Zn2+ + H2
Ionic equation

a) Kadar tindak balas dalam eksperimen I lebih tinggi daripada eksperimen II.
Rate of reaction in experiment I is higher than eksperimen II
b) Suhu eksperimen I lebih tinggi daripada eksperimen II
Temperature of the experiment I is higher than experiment II
c) Tenaga kinetik zarah lebih tinggi. Zarah bergerak lebih laju
The kinetic energy of the particles is higher. Particles move faster.
d) Frekuensi perlanggaran di antara atom zink dan ion hidrogen lebih tinggi.
Frequency of collision between zinc atom and hydrogen ion is higher
e) Frekuensi perlanggaran berkesan lebih tinggi.
Frequency of effective collision is higher.

Soalan 24 ;
a) i) gas hidrogen/ hydrogen
ii) Mg + 2HCl ⎯→ MgCl2 + H2
iii) gas tidak berwarna terbebas
Colourless gas is released

b)
(a) Kadar tindak balas dalam eksperimen II lebih tinggi daripada eksperimen I
Rate of reaction of experiment in experimen II is higher than experiment I.
(b) Suhu dalam eksperimen II lebih tinggi daripada eksperimen I
The temperature in experimen II is higher than eksperimen I
(c) Tenaga kinetik zarah lebih tinggi. Zarah bergerak lebih laju.
The kinetic energy of particles is higher. Partilces move faster.
(d) Frekuensi perlanggaran di antara magnesium dan ion hidrogen lebih tinggi
Frequency of collisions between magnesium dan ion hidrogen lebih tinggi .
(e) Frekuensi perlanggaran berkesan lebih tinggi
Frequency of effective collision is higher

Penerangan berdasarkan Teori Perlanggaran


Explanation based on Collision Theory

(a) Kadar tindak balas dalam eksperimen I lebih tinggi daripada eksperimen II
Rate of reaction in experiment I is higher than eksperimen II
(b) Kepekatan asid hidroklorik dalam eksperimen I lebih tinggi daripada eksperimen II
Temperature of the experiment I is higher than experiment II
(c) Bilangan ion hidrogen per unit isi padu dalam eksperimen I lebih tinggi daripada eksperimen II
The number of ions per unit volume in experiment I is higher than experimen II
(d) Frekuensi perlanggaran di antara atom zink dan ion hidrogen lebih tinggi.
Frequency of collision between zinc atom and hydrogen ion is higher
(e) Frekuensi perlanggaran berkesan lebih tinggi
Frequency of effective collision is higher.

Soalan 25. 1.A 2. D

209 | @azemi/kimiaSPM 4541


Modul PdPC Kimia_Tingkatan4
Bab 7_Kadar Tindak Balas22

Soalan 26 ;
(a) Kadar tindak balas dalam eksperimen II lebih tinggi daripada eksperimen I
Rate of reaction of experiment in experimen II is higher than experiment I.
(b) Kepekatan asid dalam eksperimen II lebih tinggi daripada eksperimen I
Concentration of acid in experiment II is higher than eksperimen I
(c) Bilangan ion hidrogen per unit isi padu dalam eksperimen II lebih tinggi daripada eksperimen I.
The number of ion per unit volume in experiment II is higher than experiment I.
(d) Frekuensi perlanggaran di antara CaCO3 dan ion hidrogen lebih tinggi .
The frequency of collisions between CaCO3 dan hidrogen ion lebih tinggi .
(e) Frekuensi perlanggaran berkesan lebih tinggi
The frequency of effective collision is higher

Soalan 27
1. Asid X / acid X : asid nitrik/ Nitric acid , Asid Y /acid Y : asid sulfurik/ Sulphuric acid
2. Kadar tindak balas dalam eksperimen II lebih tinggi daripada eksperimen I
Rate of reaction in experiment in experiment II is higher than experiment I.
3. Asid sulfurik dalam eksperimen II adalah asid diprotik/ asid dwibes
Sulphuric acid in experiment II is a diprotic acid/ dibase acid
4. Asid nitrik dalam eksperimen I adalah asid monoprotik/ asid monobes
Nitric asid in experiment I is a monoprotic acid/monobase acid
5. Asid sulfurik mempunyai bilangan ion hidrogen per unit isipadu lebih tinggi
Sulphuric acid has more number of hidrogen ion per unit volume.
6. Kepekatan asid dalam eksperimen II lebih tinggi
Concentration of acid in experiment II is higher
7. Frekuensi perlanggaran di antara atom magnesium dan ion hidrogen lebih tinggi
The frequency of collision between magnesium atom dan hidrogen ion is higher
8. Frekuensi perlanggaran berkesan lebih tinggi.
The frequency of effective collision is higher

Latihan 28 :
(a) Perubahan kuantiti bagi bahan tindak balas atau hasil tindak balas per unit masa
Change in the quantity of reactant or product per unit time:
(b) (i) CaCO3 + 2HCl ⎯→ CaCl2 + H2O + CO2
(ii) Bil mol HCl = (1.0) (25) / 1000 = 0.025 mol dm-3
2 mol HCl menghasilkan 1 mol CO2
0.025 mol HCl menghasilkan 0.0125 mol CO2
Isi padu H2 = 0.0125 x 24 = 0.3 dm3 /300 cm3
(c) Isi padu karbon dioksida (cm3)
Volume of carbon dioxide (cm3)

Eksperimen III

Eksperimen I
Eksperimen II

Masa, s
Time,s

210 | @azemi/kimiaSPM 4541


Modul PdPC Kimia_Tingkatan4
Bab 7_Kadar Tindak Balas22

Soalan 29. D

Soalan 30 ;
(a) Asid hidroklorik/ Hydrochloric acid

(b) Mg + 2HCl ⎯→ MgCl2 + H2.


(c)

Tenaga
Energy

Mg + 2HCl

MgCl2 + H2

Penerangan
Explanation

1. Tindak balas adalah eksotermik


Reaction is an exothermic
2. Tenaga bahan tindak balas lebih tinggi daripada hasil tindak balas
Energy of reactants is higher than energy of product.
3. H : perbezaan tenaga dalam bahan tindak balas dan hasil tindak balas
the energy difference in the reactants and in the products.
4. Tenaga pengaktifan,Ea mesti diatasi untuk tindak balas berlaku.
Activation energy, Ea must overcome in order for the reaction to take place.
5. Mangkin merendahkan tenaga pengaktifan. Dengan mangkin, frekuensi perlanggaran berkesan lebih tinggi
Catalyst lower the activition energy. With catalyst, the frequency of effective collision is higher.
6. Kadar tindak balas lebih tinggi
Rate of reaction is higher .

Soalan 31 :
a) Meningkatkan kadar tindak balas
To increase the rate of reaction
b) Zn + 2HCl ⎯→ ZnCl2 + H2
c)
• Dengan kehadiran mangkin / In the presence of a catalyst,
• tindak balas melalui satu lintasan alternatif di mana tenaga pengaktifan adalah rendah.
the reaction goes through an alternative pathway where the activation energy is low.
• Lebih banyak perlanggaran yang mengatasinya./ More collisions that overcome it
• Frekuensi perlanggaran lebih tinggi. / Frequency of collision is higher.
• Frequensi perlanggaran berkesan lebih tinggi / Frequency of effective collision is higher.
211 | @azemi/kimiaSPM 4541
Modul PdPC Kimia_Tingkatan4
Bab 7_Kadar Tindak Balas22

d)
Tenaga
Energy

I II

Soalan 32 ; Struktur

(a) H2SO4

(b) i) Mangkin / Catalyst.


ii) mengukur isi padu gas dengan menggunakan buret
measure the volume of gas by using the burette.
(c) Zn + 2H+ ⎯→ Zn2+ + H2

(c) Mol = (0.1) (50) / 1000 = 0.005 mol

(d)
(i)
✓ isi padu gas adalah sama iaitu V cm3
the volume of the gas is the same, that is V cm3
✓ kerana bilangan mol ion hidrogen adalah sama
because the number of hydrogen ion is the same

ii)
Isipadu gas hidrogen,cm3
Volume of hydrogen gas, cm3

V Kunci/ Key

II Eksperimen I :
I Experiment I

Eksperimen II :
Masa,s Experiment II:
Time,s
Graf 30 / Graph 30

iii)
✓ Dengan kehadiran mangkin, tindak balas berlaku pada satu laluan alternatif dimana tenaga
pengaktifannya lebih rendah.
With present of catalyst, the reaction occurs at alternative path with lower activation energy,

✓ Lebih banyak perlanggaran zarah yang boleh mencapai tenaga pengaktifan yang rendah.
More colliding particles can achieve the lower activation energy.
✓ Frekuensi perlanggaran berkesan lebih tinggi
Frequency of effective collision is higher

212 | @azemi/kimiaSPM 4541


Modul PdPC Kimia_Tingkatan4
Bab 7_Kadar Tindak Balas22

Soalan 33 ; Esei

Perubahan kuantiti bahan tindak balas atau hasil tindak balas per unit masa
Change in quantity of reactants or reaction products per unit of time
CaCO3 + 2HCl ⎯→ CaCl2 + CO2 + H2O
i) Set I dan Set II
a) Kadar tindak balas dalam eksperimen I lebih tinggi daripada eksperimen II
Rate of reaction of experiment in experimen I is higher than experiment II.
b) Saiz kalsium karbonat, CaCO3 dalam eksperimen I lebih kecil daripada eksperimen II
Saiz of calcium carbonate in experiment II is smaller than eksperimen I
c) Jumlah luas permukaan kalsium karbonat yang terdedah kepada perlanggaran lebih luas
The total suface area of calcium carbonate that exposed to collision become larger.
d) Frekuensi perlanggaran di antara CaCO3 dan ion hidrogen lebih tinggi .
The frequency of collisions between CaCO3 dan ion hidrogen lebih tinggi
e) Frekuensi perlanggaran berkesan lebih tinggi
The frequency of effective collision is higher

ii) Set I dan Set III


a) Kadar tindak balas dalam eksperimen III lebih tinggi daripada eksperimen I
Rate of reaction of experiment in experimen III is higher than experiment I.
b) Kepekatan asid dalam eksperimen III lebih tinggi daripada eksperimen I
Concentration of acid in experiment III is higher than eksperimen I
c) Bilangan ion hidrogen per unit isi padu dalam eksperimen III lebih tinggi daripada eksperimen I.
The number of ion per unit volume in experiment III is higher than experiment I.
d) Frekuensi perlanggaran di antara CaCO3 dan ion hidrogen lebih tinggi .
The frequency of collisions between CaCO3 dan hidrogen ion lebih tinggi
e) Frekuensi perlanggaran berkesan lebih tinggi
The frequency of effective collision is higher

************ Tamat Bab 7 **************

213 | @azemi/kimiaSPM 4541

You might also like