Politechnika Lubelska

Janusz J. Szuster

Zbiór ćwiczeń i zadań

z
Rachunku różniczkowego I

Lublin 2021–2022
.
1. ROZDZIAŁ I 3

1. Rozdział I
1.1. Przestrzenie metryczne – metryki, kule
1. Pokazać, opierając się jedynie na definicji wartości bezwzględnej z liczby rzeczywistej, że para
hR; d1 i , gdzie d1 (x; y) = |x − y| jest przestrzenią metryczną.1

2. Pokazać, że dla metryki naturalnej d1 w R zachodzą warunki

|x| − |y| ¬ |x + y| ¬ |x| + |y|.

3. Pokazać, że para hN+ , di, gdzie

|n1 − n2 |
d(n1 , n2 ) =
n1 · n2
jest przestrzenią metryczną, a następnie wyznaczyć kulę otwartą B(10; 3) o środku w punkcie
A = 10 i promieniu r = 3.

4. Pokazać, że para hR+ , di, gdzie

x1
d(x1 , x2 ) = log
x2
jest przestrzenią metryczną oraz wyznaczyć kulę otwartą B(1; 1) o środku w punkcie P = 1
i promieniu r = 1.

5. Pokazać, że para hR, di, gdzie

d(x, y) = log5 (1 + |x − y|)

jest przestrzenią metryczną oraz wyznaczyć kulę otwartą B(1; 1) o środku w punkcie P = 1
i promieniu r = 1.

6. Pokazać, że para hR, di, gdzie

d(x, y) = |2x − 2y |
jest przestrzenią metryczną oraz wyznaczyć kulę otwartą B(1; 2) o środku w punkcie S = 1
i promieniu r = 2.

7. Zbadać czy hR2 , di jest przestrzenią metryczną, gdy:

d ((x1 , y1 ), (x2 , y2 )) = |x1 − x2 | + |y1 − y2 |.

 
Jeśli hR2 , di jest przestrzenią metryczną, narysować kulę otwartą B (−1; −1); 1 o środku w
punk-cie P = (−1, −1) i promieniu r = 1.2

8. Zbadać czy hR2 , di jest przestrzenią metryczną, gdy:

d ((x1 , y1 ), (x2 , y2 )) = log2 (1 + 2|x1 − x2 | + 2|y1 − y2 |).

 
Jeśli hR2 , di jest przestrzenią metryczną, narysować kulę otwartą B (−1; −1); 1 o środku w
punk-cie P = (−1, −1) i promieniu r = 1.
1
Metrykę d1 : R × R → [0; +∞) nazywamy metryką naturalną w R.
2
Tak określoną metrykę nazywamy metryką taksówkową
 1. ROZDZIAŁ I 4

9. Dana jest funkcja d : R2 × R2 −→ h0; ∞) taka, że

s s 
|x1 − x2 | |y1 − y2 | 
d(hx1 , y1 i, hx2 , y2 i) = 2  +
a b

Pokazać, że dla ustalonych dodatnich

 a i b para hR2 , di, jest przestrzenią metryczną oraz
wyznaczyć kulę otwartą B (0; 0); 2 o środku w punkcie P = (0, 0) i promieniu r = 2, gdy
a = b = 1.

10. Dana jest para hR2+ , di, gdzie

s s
x1 y1
d (hx1 , y1 i, hx2 , y2 i) = log2 + log2 .
x2 y2

Zbadać czy hR2+ , di jest przestrzenią metryczną.


W

przypadku odpowiedzi pozytywnej zazna-
2
czyć na płaszczyźnie R kulę otwartą B (1, 1), 2 .

11. Dana jest funkcja d : R2+ × R2+ −→ h0; ∞) taka, że

x1 y1
log2 x2
log2 y2
d((x1 , y1 ); (x2 , y2 )) = +
a b
Zbadać, czy dla ustalonych dodatnich a i b para

hR2+ , di, jest przestrzenią metryczną, a jeśli
tak jest to wyznaczyć kulę otwratą B (1; 1); 1 o środku w punkcie P = (1, 1) i promieniu
r = 1, gdy a = 1 i b = 2.

12. Niech hX, di będzie przestrzenią metryczną. Pokazać, że funkcja d∗ : X → X określona

wzorem:
d(x, y)
d∗ (x, y) = ,
1 + d(x, y)
też jest metryką w zbiorze X.
Rozwiązanie. Bezpośredno z założenia, że funkcja d jest metryką dostajemy, że spełnione są
warunki tożsamości i symetrii dla metryki d∗ . Istotnym kłopotem jest tradycyjnie warunek
trójkąta. Niech zatem x, y, z będą dowolnymi elementami zbioru X i przypuśćmy, że zachodzi
interesująca nas nierówność

d∗ (x, z) ¬ d∗ (x, y) + d∗ (y, z),

czyli
d(x, z) d(x, y) d(y, z)
¬ + .
1 + d(x, z) 1 + d(x, y) 1 + d(y, z)
Pokażemy, że jest ona prawdziwa, jedynie przy założeniu, że d jest metryką. Jeśli dokonując
kolejnych przekształceń równoważnościowych otrzymamy zdanie prawdziwe, to dowiedziemy
przez to prawdziwości ostatniej nierówności. W tym celu stronami przez wspólny mianownik
wszyskich trzech ułamków tej nierówności, czyli przez [1+d(x, y)][1+d(x, z)][1+d(y, z)]. Stąd

d(x, z)[1 + d(x, y)][1 + d(y, z)] ¬ d(x, y)[1 + d(x, z)][1 + d(y, z)] + d(y, z)[1 + d(x, y)][1 + d(x, z)].

Dalej wymnażając etapami otrzymujemy

d(x, z)[1 + d(x, y) + d(y, z) + d(x, y)d(y, z)] ¬

 1. ROZDZIAŁ I 5

¬ d(x, y)[1 + d(x, z) + d(y, z) + d(x, z)d(y, z)] + d(y, z)[1 + d(x, y) + d(x, z) + d(x, y)d(x, z)]
i dalej
d(x, z) + d(x, y)d(x, z) + d(x, z)d(y, z) + d(x, y)d(x, z)d(y, z) ¬

¬ d(x, y) + d(x, y)d(x, z) + d(x, y)d(x, z) + d(x, y)d(x, z)d(y, z)+

+d(y, z) + d(x, y)d(y, z) + d(x, z)d(y, z) + d(x, y)d(x, z)d(y, z)

Ponieważ funkcja d jest metryką, to spełnia warunek trójkąta, czyli d(x, z) ¬ d(x, z) + d(y, z),
zatem uwzględniając ten fakt dla podkreślonych składników sum po obu stronach nierówności
otrzymjemy równoważną nierówność

d(x, y)d(x, z) + d(x, z)d(y, z) + d(x, y)d(x, z)d(y, z) ¬

¬ d(x, y)d(x, z) + d(x, y)d(x, z) + d(x, y)d(x, z)d(y, z)+

+d(x, y)d(y, z) + d(x, z)d(y, z) + d(x, y)d(x, z)d(y, z),

w której podkreślone odowiednią liczbą linii zostały wielkości równe. Po ich redukcji dostajemy
nierówność
0 ¬ d(x, y)d(x, z) + d(x, y)d(y, z) + d(x, y)d(x, z)d(y, z)
prawdziwą dla wszystkich x, y, z ze zbioru X na mocy założonej nieujemności metryki d.
Tym samym dowiedliśmy prawdziwości warunku trójkąta dla rozpatrzywanej metryki d∗ , co
oznacza w konsekwecji, że hX, d∗ i jest przestrzenią metryczną.

13. Pokazać, że para hR, di, gdzie d : R × R → [0; +∞) określona jest warunkiem
(
0, gdy x = y,
(∗) d(x; y) =
1, gdy x 6= y,

jest przestrzenią metryczną.3

Rozwiązanie. Warunki tożsamości i symetrii są natychmiastowe z określenia funkcji. Zajmiemy
się teraz warunkiem trójkąta. Mamy następujące implikacje

1) Jeśli x = y = z, to 0 ¬ 0 + 0.
2) Jeśli x 6= y ∧ y = z, to 1 ¬ 1 + 0.
3) Jeśli x 6= y ∧ x = z, to 0 ¬ 1 + 1.
4) Jeśli x = y ∧ y 6= z, to 1 ¬ 0 + 1.
5) Jeśli x 6= y ∧ y 6= z ∧ x 6= z, to 1 ¬ 1 + 1.

W każdym przypadku otrzymaliśmy zdanie prawdziwe, a ponieważ koniunkcja zdań prawdzi-

wych jest zdaniem prawdziwym, to otrzmaliśmy, że funkcja określona warunkiem (∗) spełnia
warunek trójkąta. W połączeniu z uwagami początkowymi dotajemy, że d jest metryką.
3
Przestrzeń tę nazywamy dyskretną przestrzenią metryczną, a metrykę metryką dyskretną.
 1. ROZDZIAŁ I 6

14. Zbadać czy hR2 , di jest przestrzenią metryczną, gdy:

d((x1 , y1 ), (x2 , y2 )) = max{|x1 − x2 |, |y1 − y2 |}.4

Rozwiązanie. Tak jak w poprzednim przypadku warunki tożsamości i symetrii są oczywiste.
Jedynym istotnym problemem jest warunek trójkąta, którym teraz się zajmiemy. Niech zatem
dane będą dowolne trzy pary (x1 , y1 ), (x2 , y2 ) i (x3 , y3 ) ze zbioru R2 . Mamy wtedy

d((x1 , y1 ); (x3 , y3 )) = max{|x1 − x3 |, |y1 − y3 |} = max{|x1 − x2 + x2 − x3 |, |y1 − y2 + y2 − y3 |} ¬

¬ max{|x1 −x2 |, |x2 −x3 |, |y1 −y2 |, |y2 −y3 |} ¬ max{|x1 −x2 |, |y1 −y2 |}+max{|x3 −x2 |, |y3 −y2 |} =

= d((x1 , y1 ), (x2 , y2 )) + d((x2 , y2 ), (x3 , y3 )).

Zatem badana funkcja jest mestryką a para hR2 , di przesterzenią metryczną (przestrzenią z
metryką maksimum).

15. Zbadać czy hR2 , d2 i jest przestrzenią metryczną, gdy:

q
d2 ((x1 , y1 ), (x2 , y2 )) = (x1 − x2 )2 + (y1 − y2 )2 .5

Rozwiązanie. Również i w tym przypadku warunki tożsamości i symetrii zachodzą z oczy-

wistych powodów i znów, jak poprzednio, najważniejszą trudność stanowi badanie warunku
trójkąta. Konieczna nam będzie do tego nierówność Cauchy’ego. Mianowicie, q dla
q dowolnych
2
(a1 , b1 ) oraz (a2 , b2 ) ze zbioru R zachodzi równość |a1 b1 + a2 b2 | ¬ a1 + a2 · b21 + b22 .
2 2

Prawdziwość tej nierówności zostanie dowiedziona w przyszłości indukcyjnie.

Niech więc (x1 , y1 ) oraz (x2 , y2 ) i (x3 , y3 ) będą dowolnymi elementami z R2 . Mamy
q
d2 ((x1 , y1 ), (x3 , y3 ) = (x1 − x3 )2 + (y1 − y2 )2 =
q
= (x1 − x2 + x2 − x3 )2 + (y1 − y2 + y2 − y3 )2 =
q
= [(x1 − x2 ) + (x2 − x3 )]2 + [(y1 − y2 ) + (y2 − y3 )]2 =
q C
= (x1 −x2 )2 +(x2 −x3 )2 +(y1 −y2 )2 +(y2 −y3 )2 +2[(x1 −x2 )(x2 −x3 )+(y1 −y2 )(y2 −y3 )] ¬λ
Nierówność Cauchy’ego daje w rozpatrywanym przypadku zależność:
q
2[(x1 − x2 )(x2 − x3 ) + (y1 − y2 )(y2 − y3 )] ¬
q q
¬ 2 (x1 − x2 )2 + (y1 − y2 )2 (x2 − x3 )2 + (y2 − y3 )2 .
s
C
q 2 q q q 2
λ¬ (x1−x2 )2+(y 1−y2 )2 +2 (x1−x2 )2 +(y1−y2 )2 (x2−x3 )2 + (y2−y3 )2+ (x2−x3 )2+(y 2−y3 )2 =
s
q q 2 q q
= (x1−x2 )2+(y 1−y2 )2 + (x2−x3 )2 + (y2−y3 )2 = (x1−x2 )2+(y1−y2 )2 + (x2−x3 )2 + (y2−y3 )2 =

= d2 (x1 , y1 ), (x2 , y2 )) + d2 (x2 , y2 ), (x3 , y3 )).

Zatem waruneke trójkąta jest spełniony, a przez to para hR2 , d2 i jest przestrzenią metryczną.
4
Tak określoną metrykę nazywamy metryką maksimum.
5
Tak określoną metrykę nazywamy metryką euklidesową w R2 .
 1. ROZDZIAŁ I 7

 
16. Dane są metryki: dyskretna, euklidesowa, maximum i taksówkowa. Wyznaczyć B (0; 0); 1
 
oraz B (1; 2); 2 w każdej z tych metryk.

17. Funkcja d : R2 × R2 → [0; +∞) ma dla dowolnie ustalonych a, b ∈ R+ postać:

 
d (x1 ; y1 ); (x2 ; y2 ) = a|x1 − x2 | + b|y1 − y2 |.

(i) Zbadać czy para hR2 ; di jest przestrzenią metryczną.

 
(ii) Jeśli odpowiedź jest pozytywna, to dla a = 2 i b = 1 naszkicować kulę B (2; 3); 5 .

18. Funkcja d : R × R → [0; +∞) ma postać: d(x; y) = |ln (1 + |x|) − ln (1 + |y|)| .

(i) Zbadać czy para hR; di jest przestrzenią metryczną.

(ii) Jeśli odpowiedź jest pozytywna, to wyznaczyć kulę B(e2 − 1; 1).
19. Funkcja d : [0; ∞) × [0; ∞) → [0; +∞) ma postać: d(x; y) = |x2 − y 2 |.

(i) Zbadać czy para h[0; +∞); di jest przestrzenią metryczną.

(ii) Jeśli odpowiedź jest pozytywna, wyznaczyć kulę B(1; 3).
 
20. Funkcja d : R2+ × R2+ → [0; +∞) ma postać d (x1 ; y1 ); (x2 ; y2 ) = |x21 − x22 | + |3y1 − 3y2 |.
(i) Zbadać czy para hR2 ; di jest przestrzenią metryczną.
 
(ii) Jeśli odpowiedź jest pozytywna, to naszkicować kulę domkniętą B (1; 1); 3 .
r
1 1
21. Funkcja d : R+ × R+ → [0; +∞) ma postać d(x; y) = x2
− y2
.

(i) Zbadać czy para hR2+ ; di jest przestrzenią metryczną.

(ii) Jeśli odpowiedź jest pozytywna, to naszkicować domkniętą kulę B(2; 3).
1 1
22. Funkcja d : R+ × R+ → [0; +∞) ma postać d(x; y) = |x − y| + x
− y
.
(i) Zbadać czy para hR2+ ; di jest przestrzenią metryczną.
(ii) Jeśli odpowiedź jest pozytywna, to naszkicować domkniętą B(1; 2).
23. Funkcja d : R × R → [0; +∞) ma postać: d(x; y) = |x| + |y|.

(i Zbadać czy para hR2 ; di jest przestrzenią metryczną.

(ii) Jeśli odpowiedź jest pozytywna, wyznaczyć kulę B(1; 2).

24. Funkcja d : R+ × R+ → [0; +∞) ma postać d(x; y) = 1 + |x2 − y 2 |.

(i) Zbadać czy para hR2+ ; di jest przestrzenią metryczną.
(ii) Jeśli odpowiedź jest pozytywna, to naszkicować domkniętą kulę B(1; 2).
25. Pokazać, że dla x, y ∈ R zaczodzą równości:
1
(1) max{x, y} = (a + b + |a − b|),
2
1
(2) min{x, y} = (a + b − |a − b|).
2
 1. ROZDZIAŁ I 8

1.2. Zbiory otwarte i zbiory domknięte

Przez topologię w przestrzeni metrycznej hX, di rozumiemy każdą rodzinię zbiorów otwartych
T ⊂ 2X , spełniającą warunki
(i) ∅ ∈ T ;

(ii) X ∈ T ;

(iii) ∀I [(Ui ∈ T ) =⇒ ( Ui ∈ T )], gdzie I jest dowolnym zbiorem indeksów;

S
i∈I

(iv) ∀card(I)<+∞ [(Ui ∈ T ) =⇒ ( Ui ∈ T )];

T
i∈I

Tak określoną rodzinę T nazywamy też topologią indukowaną przez metrykę d przestrzeni
metrycznej hX, di.

1. Sformułować definicję zbioru otwartego i zbadać, czy w przestrzeni hR, d1 i zbiór A = [1; 3)
jest zbiorem otwartym w tej przestrzeni.

2. Sformułować definicję punktu skupienia zbioru A w przestrzeni metrycznej hX, di oraz deficniję
punktu izolowanego zbioru. Obie definicje zilustrować przykładami.

3. Sformułować definicję pochodnej zbioru i wyznaczyć pochodną dla zbioru A z poprzedniego

zadania.

4. Sformułować definicję zbioru domkniętego w przestrzeni metrycznej. Podać przykład zbioru

domkniętego w hR, d1 i oraz zbadać prawdziwość zaproponowanej hipotezy.

5. Sformułować definicję wnętrza zbioru, brzegu zbioru oraz zewnętrza zbioru. Przedstawione
definicje zilustrować przykładami.

6. Dowieść, że suma dowolnej liczby zbiorów otwartych jest zbiorem otwartym.

7. Dowieść, że iloczyn dowolnej skończonej liczby zbiorów otwartych jest zbiorem otwartym.

8. Podać przykład nieskończonej rodziny zbiorów otwarych, których iloczyn jest zbiorem do-
mkniętym.

9. Sformułować definicję odcinka domknietego w przestrzeni mietrycznej hX, di.

10. Sdefiniować pojęcie „leżenia między” dwoma ustalonymi punktami przestrzeni metrycznej
hX, di.

11. Sformułować definicję środka odcinka w przestrzeni metrycznej hX, di.

12. Dowieść, że w dowolnej przestrzeni metrycznej hX, di oraz dla dowolnego jej podzbioru A
zachodzi warunek InthX,di A ⊂ A.

13. Dowieść, że w każdej przestrzeni metrycznej hX, di kula otwarta jest zbiorem otwartym.

14. Dowieść, że w dowolnej przestrzeni hX; di zachodzą własności:

(i) zbiory ∅ oraz X są zbiorami otwartymi w tej przestrzeni;

(ii) suma dowolnej rodziny zbiorów otwartych w hX; di jest zbiorem otwartym w hX; di;
(iii) iloczyn dowolnej skończonej rodziny zbiorów otwartych w hX; di jest zbiorem otwartym
w hX; di.
 1. ROZDZIAŁ I 9

1.3. Liczby rzeczywiste

1. Przedstawić aksjomatykę zbioru liczb rzeczyswistych.

2. Sformułować definicje kresu dolnego i kresu górnego zbioru A ⊂ R.

3. Podać przykłady podzbioru zbioru R nie mającego kresu dalnego oraz podzbioru R nie ma-
jącego kresu górnego.

4. Podać przykłady podzbioru zbioru R mającego kres dolny oraz podzbioru R mającego kres
górny.

5. Niech A = {x ∈ R : x < 7}. Czy zbiór A jest ograniczony z dołu, czy jest on ograniczony z
góry?

6. Udowodnić, że jeżeli zbiór A ma element największy, to ma on także kres górny oraz

sup A = max A.

7. Zbadać, czy zbiór pusty ma kresy.

8. Wykazać, że dla przedziału (a, b] zachodzą równości

max(a, b] = sup(a, b] = b, inf(a, b] = a
oraz, że nie istnieje min(a, b].

9. Wykazać, że jeżeli zbiór A ⊂ R jest niepusty i ograniczony od góry, to inf(−A) = − sup A,

gdzie −A = {x ∈ R : −x ∈ A}.

10. Wykazać, że jeżeli zbiory A ⊂ R i B ⊂ R są niepuste i ograniczone od góry oraz A ⊂ B, to

sup A ¬ sup B.

11. Jeżeli zbiór E ⊂ R jest niepusty i ograniczony, to:

(i) inf E ¬ sup E,

(ii) równość inf E = sup E zachodzi wtedy i tylko wtedy, gdy zbiór E jest jednoelementowy.

12. Wykazać, że jeżeli zbiory ⊂ R oraz B ⊂ R są niepuste i ograniczone z góry oraz dla dowolnego
x ∈ A istnieje y ∈ B, że x ¬ y, to sup A ¬ sup B.

13. Wykazać, że jeżeli A ⊂ R jest niepusty i ograniczony z dołu, to − inf A = sup(−A).

14. Jeżeli A ⊂ R oraz B ⊂ R są niepuste i ograniczone z dołu i A ⊂ B, to inf A ­ inf B.

15. Wykazać, że jeżeli A ⊂ R jest niepusty i ograniczony z góry i k > 0, to zbiór

B = {ka : a ∈ A}
posiada kres górny oraz sup B = k · sup A.

16. Wykazać, że jeżeli zbiór A ⊂ R jest niepusty oraz ograniczony od góry oraz k ∈ R− , to zbiór
B = {ka : a ∈ E}
posiada kres dolny i inf B = k · sup A.
 1. ROZDZIAŁ I 10

17. Wykazać, że jeżeli zbiór A ⊂ R jest niepusty i ograniczony od dołu oraz k ∈ R, to zbiór
B = {k − a : a ∈ A}
posiada kres górny i sup B = k − inf A.

18. Udowodnić, że jeśli A ⊂ R i B ⊂ R są niepuste i ograniczone od góry, a przy tym

df df
A ⊕ B = {x ∈ R : (∀y∈A ∀z∈B x = y + z)} oraz A B = {x ∈ R : (∀y∈A ∀z∈B x = y · z)}

to:
(a) sup(A ⊕ B) = sup A + sup B; (c) sup(A B) = sup A · sup B,
(b) inf(A ⊕ B) = inf A + inf B; (d) inf(A B) = inf A · inf B.

19. Wykazać, że jeśli A ⊂ R i B ⊂ R są niepuste i ograniczone z góry, to zbiór A ∪ B posiada

kres górny oraz zachodzi równość
sup(A ∪ B) = max{sup A, sup B}.

20. Zbadać istnienie kresów następujących zbiorów i w przypadku istnienia wyznaczyć je

(a) A = {x ∈ R : x2 − 5x + 6 < 0},

(b) B = {x ∈ R : |2x − 5| < 3},
(c) C = {x ∈ R : 3 < |x − 1| < 4},
(d) D = {x2 − x : x ∈ R},
(e) E = {|x − 1| + 3 : x ∈ R ∧ −2 < x < 4},
n o
x
(f) F = x2 +1
: x∈R ,
n o
x
(g) G = 1+|x|
: x∈R .

21. Wyznaczyć o ile istnieją kresy następujących zbiorów:

n n
   
(a) A = : n∈N , (f) F = : n, k ∈ N+ ,
n + 1 n + k
1
  ( )
(b) B = 1+ 2 : n∈N , k
n (g) G= : k < n ∧ n, k ∈ N+ ,
( ) n
2
n + 2n − 3 
1 1

(c) C= : n∈N , (h) H= + : n, k ∈ N+ ,
(
n+1 ) n k
n+k 1 1
 
(d) D= : n, k ∈ N+ , (i) I= − : n, k ∈ N+ ,
nk (
n k )
4n − 3k
( )
nk
(e) E= : n, k ∈ N , (j) J= : k, n ∈ N+ .
1+n+k 2n + 5k

22. Znaleźć kresy następujących zbiorów:

 
n(n+1)
 
n+1 3
(a) A = 2(−1) + (−1) 2 2+ n
:n∈N ,
n o
n−1
(b) B = n+1
cos 2nπ
3
:n∈N ,
(c) C = {0.2, 0.22, 0.222, . . .},
 1. ROZDZIAŁ I 11

n o
1
(d) D = 1 + 2n
:n∈N ,
(−1)n
n o
(e) E = 1 + n2
:n∈N ,
n o
n
(f) F = n+k
: n, k ∈ N ,
n o
x
(g) G = 1+x2
:x∈R ,
n o
x
(h) H = 1+|x|
:x∈R ,
√ q √ √
( r q )
(i) I = 2, 2 + 2, 2 + 2 + 2, . . . ,

23. Stosując Zasadę Indukcji Matematycznej dowieść prawdziwości następujących formuł

n
X 1 1
(a) >1− , n ∈ N.
k=1 n(n + 1) n
n √
X 1
(b) √ > n, n ∈ N, n ­ 2.
k=1 k
n
X sin 12 nx sin 21 (n + 1)x
(c) sin kx = , dla x 6= 2lπ, l ∈ Z.
k=0 sin 21 x
n
X 1 x 1 x π
(d) k
tg k = n ctg n − ctg x, gdy n ∈ N, 0<x< .
k=1 2 2 2 2 2
(e) (1 + x)n ­ 1 + nx, gdy n ∈ N, x ∈ (−1 : +∞).
1
(f) (1 + x)n ­ 1 + nx + (n − 1)nx2 , gdy n ∈ N, x ∈ R+ .
2
n
!
n
(g) (a + b)n = an−k bk .
X

k=0
k

24. Stosując nierówność Bernoulliego (Zadanie 19 (e).) udowodnić następujące nierówności:

(a) n
1

2¬ 1+ ¬ n + 1, n ­ 1,
n
(b) !n
n+1 n2 n
¬ ¬ , n ­ 2.
n n2 − 1 n−1
25. Stosując Zasadę Indukcji Matematyczej dowieść, że

(a) Liczba postaci n3 − n jest podzielna przez 6

(b) Liczba postaci 5n + 2 · 3n−1 + 1 jest podzielna przez 8.