Lit104– Panulaang Filipino

Modyul 1 – Sanligan ng Panulaang Filipino

INAASAHANG
MATUTUNAN
Sa pagtatapos ng modyul na ito, bilang
nagpapakadalubhasa sa Filipino ikaw ay inaasahang:
a. nasusuri ang kahulugan ng tula;
b. natutukoy ang mga kayarian ng tula ;at
c. naisasagawa ang mga katangian ng tula sa
mabisang paraan.
PANIMULANG
GAWAIN
Bago natin simulan ang pormal na talakayan, nais
muna kitang makilala aking minamahal na mag-
aaral. Sa pamamagitan ng pagsulat ng isang saknong
na may apat na taludtod ipakilala mo ang iyong
sarili. Maaaring ito ay may tugma o wala.

BALANGKAS NG
PAKSA

1. Katuturan ng Tula/Panulaan
2. Mga Katangian ng Tula
3. Kayarian ng Tula
4. Bahagi ng Tula/Kauna-unahang Tula

PANIMULANG
IDEYA
Ang tula ay ang isa sa pinakapalasak ngunit
masining na pamamaraan sa pagpapahiwatig ng
nararamdaman at kaalaman. Natatangi ito sa ibang
uri ng panitikan sapagkat ito lamang ang naisusulat
na kinakailangang bigyang pansin ang sukat at
tugma ng mga salitang gagamitin sa loob ng bawat
taludtod.

Ang anyo ng panitikang produkto ng malawak na

imahinasyon ng isang makata. Isang kalipunan ng
mga salitang pinili at inihanay sa mabuting
kaayusan.

Sa modyul na ito, magsisimula kang kilalanin nang

lubusan ang anyo ng panitikang patula.
Mahuhumaling at mapapaibig kang lalo sa pagkatha
ng tula na siyang isang magiging daan upang
maipamalas mong lalo ang kahusayan mo sa isang
wika.

Modyul 1 – Sanligan ng Panulaang Filipino | Page 1 of 5

 KATUTURAN NG
TULA
Sa isang Pilipino ang pagtula o pag-awit ay isa
lamang taghoy sa kanyang kaluluwa. Sa kahirapan
ng kanyang buhay ay batid niyang nasa kagandahan
ng sining ang pagtakas at pag-asa. (Ligaya Tiamson
– Rubin, et al.)
Ayon naman sa aklat nina Angles, et al. Arogante, et
al., 1991) . “ Ang tula noon pa mang unang panahon
hanggang sa kasalukuyan ay malinaw, at ganap na
katuturan ng kanilang pangarap. Hanggang ngayon
sila ay mahalaga sa pagbuo nito sa daigdig ng mga
makatang puspos ng imahinasyon, matayog na
damdamin at kaisipan.”
Base naman kay Alejandro, mula kay Villafuerte,
Panunuring Pampanitikan, 2000. “ang tula ay isang
pagbabagong hugis sa pananalitang nag-aangkin ng
tumpak na aliw-iw at lalong mainam sa mga may
sukat na taludtod. Ang kahulugan ng TULA ay
LIKHA at ang MAKATA ay MANLILIKHA.
Inilahad ni Balmaceda, “ang tula ay isang kaisipang
naglalarawan ng kagandahan ng kariktan, ng
kadakilaan: tatlong bagay na kailangang
magkatipun-tipon sa isang kaisipan upang mag-
angkin ng karapatang matawag na tula.”
Ayon kay Iñigo Ed. Regalado, “ang tula ay
kagandahan, diwa, katas, larawan at kabuuan ng
tanang kariktang makikita sa silong ng alinmang
langit”.
Ayon kina Alejandro at Pineda, “Ang tula ay isang
pagbabagong hugis ng buhay na hinango sa
guniguni, na ipinararating sa ating damdamin at
ipinapahayag sa pananalitang nag-aangkin ng
tumpak na aliw-iw at lalong mainam kung sa mga
sukat at taludtod”.
Ang tunay na tula ay kailangang managana sa
“masidhing damdamin”.Ito naman ang sinabi ni del
Mundo.
Ngunit ang kasiningan ng isang tula ay hindi
matatapos sa pagsasama-sama ng mga
matatalinghagang salita, hindi sa pagsusulat
magwawakas ito, bagkus magiging masining at
buhay ang isang tula kapag ito ay binibigkas nang sa
ganoon ay mas mamutawi ang emosyon at kariktan
na tinataglay ng isang tula.
Ano ang Tula?
ni Milagros Macaraig
Ang tula’y hiningang sa puso nagbuhat,
Mula man sa puso’y dibdib ang nagsiwalat;
Simbuyo’y damdaming gamit ay panulat
At sa titik niyo’y lahat naihayag.
Ang tula’y hinaing, tibok patipulso,
Pintig na ang bukal biyaya sa tao,
Sikil ng damdaming siyang patotoo,
Ang tula ay buhay, isip at diwa ko.
Ang tula kung minsa’y nakahuhumaling
Magbasa’t magsulat nakaaliw gawin,
Lalo pa’t kung tunay nasa ‘yo nanggaling
Ang diwa’t kalatas nagawang likhain.
Ang tula ay wika nitong kaluluwa,
Sambit niyang bibig minsa’y may tugma pa;
Bilang niyang pantig, sukat niyang dala
Taludtod sa saknong sadyang ipinila.
Ang tula ay aliw sa taynga ng madla
Kariktan ay taglay nitong pag-asa;
Indayog at tono diyan ka hahanga,
Aliw-iw naro’n din hindi mawawala.
Ang tula ay hiyas nitong kamalayan
Bumukal sa puso’t daloy sa isipan;
Umagos na diwa’y sahod gunamgunam.
Nagbatis sa lupa, nadilig ang tigang.
Ang tula’y gumagamit ng piling salita.
At sa pamamangka’y sagwan yaong dila.
Sa pagpapahayag bagwis ng makata
Ginagawang timbulang sumasadsad sa lupa.
Tula nang dumaong sa dalampasigan,
Kayraming lumimot, isip ang nagtangan;
Puso at damdamin ang nagging sisidlan
At pluming panulat ginawang sasakyan.
Modyul 1 – Sanligan ng Panulaang Filipino | Page 2 of 5

Ang tula’y nabuo nang di sinasadya
At sa mga aklat yao’y nalathala;
Dito na nagmula alamat ng bansa,
Ang tula ay likha, gawa ng makata.
GAWAIN 1
PAGSUSURI SA TULA
Layunin: Mabigyang suri ang kahulugan ng tula.
Gawain: Suriin mo ang kahulugan ng tulang
inilahad ni Milagros Macaraig. Ang iyong Gawain
ay isusumite sa pamamagitan ng pagpopost ng
dokumento o di naman ay larawan ng kasagutan sa
ating FB Page gamit ang #PAGSUSURI SA TULA
Kagamitan: Panulat,Papel/ Laptop o Cellphone
Pagmamarka: Ang iyong Gawain ay mamarkahan
sa pamamagitan ng rubriks.
Nilalaman 10 puntos
Interpretasyon 10 puntos
Kabuuan 20 puntos
KAYARIAN NG
TULA
Ang isang tula ay binubuo ng mga sukat at
tugma sa bawat taludtod. Bawat makata ay mak
kanya-kanyang istilo sa pagkatha ng tula kung kayat
nagkakaroon ng kayarian ng tula. Ang mga
sumusunod ay ang kayarian ng tula;
1. May Sukat-May Tugmang Taludtruran
(Meter Rhyme Verse)
- Ito ang katutubong kayarian n gating mga tula
na binubuo ng taludtod na may sukat at tugma.
Ang bilang ay maaaring 6,8, 10,12,14,16,18.
Halimbawa:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Dis yem bre nang I to ay su ma pit
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Sa mga in tsik u nang ku ma pit,
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Tu lad ng de lub yong hu ma gu pit,
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Sa mga ta o’y nag bi gay sa kit.
“Covid 19”
Cherielyn Ong
2. Malayang Taludturan (Free Verse)
- Ito’y makabagong kayarian ng tulang walang
sukat at walang tugma; lalong nababagay sa
maiikling tulang masasagisag at madadalumat.
Halimbawa:
Halika…
Pagmasdan mo’t libutin ng iyong mga bata
Ang anumang marating ng iyong panginoring
Walang sablay sa pagtitig
Ngunit wala namang makita kahit ano
“Halika, Daigidig”
Milagros Macaraig
3. Di-Tugmang Taludturan (Blank Verse)
- Itp’y matandang kayarian ng tulang siyang
gamitin noong ika-10 daantaon nakilala at
naging palasak sa Inglatera mula nooong 1557.
Maituturing na nakapagitan sa may-sukat-may-
tugmang taludturan at malayang taludturan. Sa
Modyul 1 – Sanligan ng Panulaang Filipino | Page 3 of 5
 pangyayaring tulad ng una ay may sukat at 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
taludtod at sa ikalawa ay walang tugma. La ging na ka pwes to sa pi na ka ha ra pan
Halimbawa: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 May lun ti ang ku lay at kwad ra dong
Si la ay nag tag po ng kan yang sa ri li, 11 12
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 su kat
Sa ha rap ng I sang ba sag na sa la min; 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Ga mit ang ti sa bi lang pa nu lat.
Da li ri’y nag la ro sa pi la ting muk ha, “Luntian at Puti”
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ni Contessa Apilado
Sa ka tu ma li lis ma ta pos na ya on
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 GAWAIN 2
Ay kan yang kut ya in… at sa su man da li’y PAGPUNO SA
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 KAKULANGAN
Su ma bog sa kan yang mun ting ba lin ta taw.
“Ang Mukhang Pilatin” Layunin: Nakabubuo ng saknong ng tula ayon sa
ni Benjamin V. Afuang kayariang inilalahad.
4. Tula sa Tuluyan (Poetry in Prose)
- Sa kabuuan, ito’y tunay na tuluyan, kaya hindi Gawain:Maglalagay ng salita o mga salita na
na dapat pang mapasama sa kayarian ng tula, kokompleto sa nilalaman ng saknong. Ang pagbuo
ngunit minarapat na isama dahil mayroong sa tula ay alinsunod sa hinihiling na kayarian.
talagang tula sa tuluyan, dahil sa mga paksang-
TULA KAYARIAN
diwang masagisag o madalumat o dili kaya’y
Sa hangin ay sumasayaw
mga pananalitang maikli at matayutay na
Ang iyong dahong
kahawig ng matulaing palawikaan ng isang _____________ (1) May-Sukat-May
tunay na tula. Ang rosas na nakahimlay Tugmang
Halimbawa: Sa hardin nagbigay Taludturan
Ikaw ang uhaw kong pusong siya ring hiwaga ng _____________(2).
bukal na mga adhikain kong maunawaan ang
daigdig. Sa iyo’y lumalawig ang sibol ng aking mga Masasayang laro
Sa akin nagbibigay
pangarap.
__________(3)
Malayang
Sa aking pagkabagot
5. Tugmaang Walang Sukat ( Free Meter Taludturan
Ikaw ang aking
Ryme Vese) _______________(4).
- Kung may kayarian ng tulang Di-Tugmang
Taludturan ay masasabi rin marahil na may Babaeng mapagmahal
tugmang walang sukat na palasak na rin sa mga Inay kung aking tawagin
Di-Tugmang
Sa akin _____________(5)
tulang ginagamit sa kapuluan. Tulad din ng tulag Taludturan
Iingatan _____________(6)
di-tugmaang taludturan, ito’y maituturing ding
nakapagitan sa Malaya at May-sukat- May Pag-ibig na dalisay
Tugmaang Taludturan dahil sa kawalan nito ng Ang sa _______ (7)
Tugmang Walang
sukat at pagkakaroon naman ng sintunog sa nabubuhay
SuKat
dulong salita ng taludtod. Katapatanng tunay
Halimbawa: Sa iyo ____________(8)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Ang tapat na pag-ibig ay Tula sa Tuluyan
handang ______________
I to ay im por tan teng ba gay sa pa a ra lan

Modyul 1 – Sanligan ng Panulaang Filipino | Page 4 of 5

 (9) para sa taong iniibig. Panlima ay ang katawan, sa bahaging ito ng tula
Hahamakin ang lahat inilalahad ng makata ang ibig niyang
masunod lamang ang lahat. ipabatid,ipakita, ipadama at iba pa. Dito pinapakita
Aabutin mga ang mas malinaw na paglalarawan sa paksa.
______________(10) para
At ang panghuli ay ang wakas, kung may simula ay
sa matamis mong pagsinta.
mayroong wakas. Dito ipinapahayag ang katapusan
Pagmamarka: Ang bawat patlang ay may katumbas o resolba ng inilatag na suliranin.
na isang puntos.

KATANGIAN NG
TULA

Ang tula ay maiikli lalung-lalo na ang mga nalathala

sa Liwayway noong 1943. Ito ay karaniwang
pumapaksa sa pag-ibig at kalikasan. Ito ay
nagtataglay ng talinghaga. Namayani ang tulang
malayang taludturan.

BAHAGI NG
TULA

Sa pagbuo ng tula, isaalang-alang ang mga

sumusunod na bahagi.

Una ay ang tema, ito ang pinakakaluluwa ng katha,

dito iikot ang mga paglalahad na gagawin mo sa
iyong tula.
Pangalawa, pamagat , nagiging madali ang
pagbibigay ng pamagat kapag natiyak mo na ang
tema ng iyong tula. Ang pamagat ang siyang
magiging gabay mo sa pagtatagpi ng mga salitang
gagamitin mo sa bawat taludtod.
Pangatlo ay ang estilo, bawat makata ay may kanya-
kanyang estilo o pamamaraan sa paglalahad ng
kanyang kaisipan at damdamin.
Pang-apat ang simula, tulad sa ibang anyo ng
panitikan may simula rin ang isang tula. Dito
pinapakilala ng isang makata ang paksa na nais
niyang ipabatid sa mambabasa.
Sa isang tula ay mayroon ding simbolo, ito ang
nagbibigay kulay sa paglalarawan ng isang payak na
bagay o kaganapan. Nagagawang masining ang
isang tula sa paggamit ng mga simbolo.

Modyul 1 – Sanligan ng Panulaang Filipino | Page 5 of 5