DÜNYA’NIN YILLIK HAREKETİ ve MEVSİMLER

NELER ÖĞRENECEKSİNİZ
Bu bölümde Dünya’nın yörüngesinin
elips şeklinde olmasının sonuçlarını,
Dünya’nın yıllık hareketinin sonuçlarını,
mevsimlerin özelliklerini ve iklim
kuşaklarını öğreneceksiniz.

Kazanım: 9.1.4. Dünya’nın şekli ve

hareketlerinin etkilerini değerlendirir.
Dünya kendi ekseni etrafında dönerken aynı zamanda Güneş’in de etrafında döner.
Dünya’nın Güneş etrafında dönerken izlediği yola yörünge adı verilir. Bu yörüngenin
oluşturduğu düzlem ise yörünge düzlemi veya ekliptik düzlemdir. Dünya, elips şeklinde
olan yörüngesindeki dönüşünü 365 gün 6 saatte tamamlar. Bu süreye bir yıl denir.
Dünya’nın yörüngesi
Elips şeklindedir.
 BİLGİ NOTU
Dünya yörüngesi
939 milyon km
uzunluğundadır. Dünya bu
yörüngede ortalama
107.118 km/saatten daha
hızlı dönmektedir.
 BİLGİ NOTU
Dünya, yörüngedeki bir turluk dönüşünü 365
gün 6 saatte tamamlamaktadır. 6 saatler dört
yılda bir gün oluşturduğundan bu gün şubat
ayına eklenmektedir. Bu nedenle şubat ayı
dört yılda bir 29 gün sürmektedir.
DÜNYA’NIN YÖRÜNGESİNİN ELİPS
ŞEKLİNDE OLMASININ SONUÇLARI

1) Yörüngesi üzerinde
Dünya’nın Güneş’e olan
uzaklığı yıl içinde sürekli
değişir.
DÜNYA’NIN YÖRÜNGESİNİN ELİPS
ŞEKLİNDE OLMASININ SONUÇLARI
2) Dünya’nın Güneş’e en
yakın olduğu gün 3 Ocak
(günberi-perihel) ve en
uzak olduğu gün 4
Temmuz’dur (günöte-afel).
 BİLGİ NOTU
Dünya’nın Güneş’e bazen
yaklaşıp, bazen de uzaklaşması
yeryüzünde sıcaklık
değişikliğine yol açmaz. Çünkü
uzay boşluğunda güneş ışınlarını
tutacak bir gaz yoktur.
DÜNYA’NIN YÖRÜNGESİNİN ELİPS
ŞEKLİNDE OLMASININ SONUÇLARI
3) Dünya Güneş’e
yaklaştıkça yörünge
üzerindeki dönüş hızı artar
(3 Ocak), uzaklaştıkça
azalır (4 Temmuz).
DÜNYA’NIN YÖRÜNGESİNİN ELİPS
ŞEKLİNDE OLMASININ SONUÇLARI
4) Şubat ayı iki gün
kısa sürer. Eylül
ekinoksu iki gün
gecikmeli 23 Eylül
günü gerçekleşir.
DÜNYA’NIN YÖRÜNGESİNİN ELİPS
ŞEKLİNDE OLMASININ SONUÇLARI
5) Dünya’nın yörüngedeki Mevsim Kuzey Yarım Küre
(Gün)
Güney Yarım Küre
(Gün)
dönüş hızı değiştiği için
İlkbahar 92 89
mevsim süreleri de yarım Yaz 94 90

kürelere göre farklılık Sonbahar 89 92

göstermektedir. Kış 90 94
 EKSEN Ekvator düzlemi ile yörünge düzlemi arasında 23° 27’ lık açı
bulunur. Diğer bir ifade ile Ekvator düzlemi ile bu yörünge
EĞİKLİĞİ düzlemi çakışmamaktadır. Bu açı eksen eğikliği olarak tanımlanır.
 Eksen eğikliği
Ekvator Düzlemi: Ekvator çizgisinin bir
düzlem çizgisi durumunda belirdiği
düzlemdir.

Yörünge (ekliptik) Düzlemi: Elips

yörüngenin bir düzlem çizgisi
durumunda belirdiği düzlemdir.

Eksen: Dünya’nın merkezinden geçen

ve bir kutup noktasından diğer kutup
noktasına uzanan hayalî çizgidir.
 BİLGİ NOTU

Bazı paralellerin
Dünya’nın şekli ve
AAAA
eksen eğikliğine
bağlı olarak özel
adları vardır.
Eksen eğikliği sonucu oluşan 23° 27’ lik açı, dönence ve kutup dairelerinin yerlerini
belirler. Eksen eğikliği açısının değişmesi hâlinde dönencelerin ve kutup dairelerinin
yerlerinde de değişiklik olurdu. Örneğin eksen eğikliğinin 30° olması durumunda
dönence ve kutup dairelerinin enlem dereceleri de değişirdi.

Eksen eğikliğinin 30o olması durumunda

Dönenceler ve kutup daireleri
dönence ve kutup dairelerinin yerleri
 Güneş ışınlarının yıl KKN
içinde dik geldiği alanlar
Güneş ışınları hiçbir
zaman dik açı ile
düşmez
23o 27’ YD 21 Haziran Bir kez 90o
Temmuz Mayıs
Güneş bazen Ağustos Nisan
kuzey bazen
Ekvator 23 Eylül 21 Mart
İki
güney ufukta
görülür Ekim Şubat
kez 90o
Kasım Ocak
23o 27’ OD 21 Aralık Bir kez 90o

Güneş ışınları hiçbir

zaman dik açı ile
düşmez
GKN







EKSEN EĞİKLİĞİ ve DÜNYA’NIN YILLIK HAREKETİNİN SONUÇLARI
EKSEN EĞİKLİĞİ ve DÜNYA’NIN YILLIK HAREKETİNİN SONUÇLARI

1- Güneş ışınlarının bir noktaya düşme açısı yıl içinde değişir.

EKSEN EĞİKLİĞİ ve DÜNYA’NIN YILLIK HAREKETİNİN SONUÇLARI

2) Gölge boyu ve
sıcaklık değerleri
yıl içinde değişir.
EKSEN EĞİKLİĞİ ve DÜNYA’NIN YILLIK HAREKETİNİN SONUÇLARI

3) Gece ve
gündüz süresi
yıl boyunca
değişir.
 BİLGİ NOTU
Ekvator üzerindeki
bütün noktalarda
gece-gündüz süresi EKVATOR

yıl boyunca eşittir.

EKSEN EĞİKLİĞİ ve DÜNYA’NIN YILLIK HAREKETİNİN SONUÇLARI

4- Aynı anda her iki yarım kürede farklı mevsimler yaşanır.

EKSEN EĞİKLİĞİ ve DÜNYA’NIN YILLIK HAREKETİNİN SONUÇLARI

5) Aydınlanma
çemberi kutup
noktaları ile kutup
daireleri arasında
yer değiştirir.
EKSEN EĞİKLİĞİ ve DÜNYA’NIN YILLIK HAREKETİNİN SONUÇLARI

6) Matematik
iklim kuşakları
meydana gelir.
EKSEN EĞİKLİĞİ ve DÜNYA’NIN YILLIK HAREKETİNİN SONUÇLARI

7) Mevsimler arasında basınç farkları ve buna bağlı olarak

muson rüzgârları oluşur.
MEVSİMLERİN BAŞLANGIÇ GÜNLERİ

Eksen eğikliği açısı, Dünya’nın yörüngesi üzerindeki konumunda yıl

içinde değişime neden olur. Bu değişime bağlı olarak ekinoks (21
Mart-23 Eylül) ile solstis (21 Haziran-21 Aralık) durumları oluşur.
 21 MART
 Güneş ışınları Ekvator’a öğle İlkbahar
vakti dik açı ile düşer.
 Dünya’nın her yerinde gece
ve gündüz süresi birbirine
eşittir. (Ekinoks)
 KYK’de ilkbahar, GYK’de
sonbahar mevsimi başlar. Sonbahar
 Aydınlanma çemberi kutup
noktalarına teğet geçer.
 21 MART
 Aynı meridyen yayı İlkbahar
üzerindeki tüm noktalarda
Güneş aynı anda doğar ve aynı
anda batar.
 Kuzey Kutup Noktası’nda 6 ay
sürecek gündüzün, Güney
Kutup Noktası’nda ise 6 ay Sonbahar
sürecek olan gecenin
başlangıç tarihidir.
21 Mart tarihinde Türkiye’de ilkbahar mevsimi başlarken bu tarihte gece ve
gündüz süreleri eşittir. Bu tarihten 21 Haziran tarihine kadar gündüz süreleri
uzamaya, gece süreleri kısalmaya devam eder.
21 HAZİRAN
 Güneş ışınları Yengeç Yaz
dönencesine öğle vakti dik
olarak düşer.
 KYK’de yaz, GYK’de kış
mevsimi başlar.
 KYK en uzun gündüzü, GYK
en uzun geceyi yaşar. Kış
 Aydınlanma çizgisi kutup
dairelerinden geçer.
21 HAZİRAN
 Kuzey Kutup Dairesi’nde 24 saat Yaz
gündüz, Güney Kutup Dairesi’nde
ise 24 saat gece yaşanır.
 21 Haziran’dan sonra gündüz
süreleri KYK’de kısalmaya,
GYK’de uzamaya başlar.
 Dünya’da güneyden kuzeye Kış
doğru gidildikçe gündüz süresi
uzar.
21 Haziran
tarihinde
bazı
enlemlerde
gündüz
süresinin
değişimi
21 Haziran’da Türkiye’de yaz mevsimi başlar ve Güneş ışınları gelebileceği en büyük
açıyla gelir. Bu nedenle öğle vakitleri en kısa gölge boyu yaşanır. En uzun gündüz ve en
kısa gece yaşanır. 21 Haziran’dan 23 Eylül'e kadar gündüz süreleri kısalır, geceler uzar.
 23 EYLÜL
 Güneş ışınları Ekvator’a öğle Sonbahar
vakti dik açı ile düşer.
 Dünya’nın her yerinde gece
ve gündüz süresi birbirine
eşittir. (Ekinoks)
 KYK’de sonbahar, GYK’de
ilkbahar mevsimi başlar. İlkbahar
 Aydınlanma çemberi kutup
noktalarına teğet geçer.
 23 EYLÜL
 Aynı meridyen yayı Sonbahar
üzerindeki tüm noktalarda
Güneş aynı anda doğar ve aynı
anda batar.
 Kuzey Kutup Noktası’nda 6 ay
sürecek gecenin, Güney Kutup
Noktası’nda ise 6 ay sürecek İlkbahar
olan gündüzün başlangıç
tarihidir.
23 Mart tarihinde Türkiye’de sonbahar mevsimi başlarken gece ve gündüz süreleri
birbirine eşittir. Bu tarihten 21 Aralık tarihine kadar gündüzler kısalır, geceler ise uzar.
21 ARALIK
 Güneş ışınları Oğlak Kış
dönencesine öğle vakti dik
olarak düşer.
 KYK’de kış, GYK’de yaz
mevsimi başlar.
 KYK en uzun geceyi, GYK en
uzun gündüzü yaşar. Yaz
 Aydınlanma çizgisi kutup
dairelerinden geçer.
21 ARALIK
 Kuzey Kutup Dairesi’nde 24 saat Kış
gece, Güney Kutup Dairesi’nde
ise 24 saat gündüz yaşanır.
 21 Aralık’tan sonra gündüz
süreleri KYK’de uzamaya, GYK’de
kısalmaya başlar.
 Dünya’da kuzeyden güneye Yaz
doğru gidildikçe gündüz süresi
uzar.
 21 Aralık
tarihinde
bazı
enlemlerde
gündüz
süresinin
değişimi
21 Aralık tarihinde Türkiye’de kış mevsimi başlarken en uzun gece, en kısa gündüz
süresi yaşanır. Bu tarihten 21 Mart'a kadar gündüzler uzar, geceler ise kısalır.
21 Haziran
21 Aralık
21 Aralık
21 Mart
21 Haziran
21 Mart
23 Eylül
21 Haziran
21 Aralık
21 Aralık
21 Haziran
 Gölge Yönleri ve Boyları
I numaralı noktanın
gölgesi, hiç bir
zaman sıfır olmaz. Yıl
boyunca Güneş
ışınlarını güneyden
aldığı için gölgesi
kuzey ve kuzeyin ara
yönlerine düşer.
 Gölge Yönleri ve Boyları
II numaralı noktanın
gölgesi sadece 21
Haziran'da sıfır olur.
Diğer tarihlerde
kuzey ve kuzeyin
ara yönlerine düşer.
 Gölge Yönleri ve Boyları
III numaralı noktanın
gölgesi 21 Mart ve 23
Eylül'de sıfır olur. 21
Haziran'da Güneş ışınları
kuzeyden aldığı için gölge
yönü güneye, 21 Aralık'ta
Güneş ışınlarını güneyden
aldığı için gölge yönü
kuzeye düşer.
 Gölge Yönleri ve Boyları
IV numaralı
noktanın gölgesi
sadece 21 Aralık'ta
sıfır olur. Diğer
tarihlerde güney ve
güneyin ara
yönlerine düşer.
 Gölge Yönleri ve Boyları
V numaralı noktanın
gölgesi hiçbir zaman
sıfır olmaz. Yıl
boyunca Güneş
ışınlarını kuzeyden
aldığı için gölgesi
güney ve güneyin
ara yönlerine düşer.
Gölge boyu değişimi
 GÜNEŞ
IŞINLARININ
DÜŞME AÇISININ
HESAPLANMASI
 Matematik İklim Kuşakları
Eksen eğikliği ve Dünya’nın Güneş
etrafındaki hareketine bağlı olarak
Güneş ışınlarının bir noktaya düşme
açısı yıl içerisinde değişmektedir. Bu
durum sıcaklık değerlerinin de yıl
içerisinde değişmesine neden
olmaktadır. Buna göre belirlenen iklim
kuşaklarına matematik iklim kuşakları
adı verilir. Matematik iklim kuşaklarının
sınırlarını eksen eğikliği belirler.
 Sıcaklık Kuşakları
Matematik iklim kuşaklarının sınırları
eksen eğikliğine göre ortaya çıkmıştır.
Sıcaklık kuşakları ise Dünya’nın şeklinin
yanı sıra kara ve denizlerin dağılışı,
okyanus akıntıları ve genel hava
dolaşımına bağlı olarak meydana
gelmiştir. Bu nedenle sıcaklık
kuşaklarının sınırları matematik iklim
kuşaklarının sınırlarıyla çakışmaz.
 Kutup Kuşağı 60o Kutup Kuşağı
75o
Orta Kuşak Orta Kuşak
30o 15o

Tropikal Kuşak 0o Tropikal Kuşak 0o

30o 15o

Orta Kuşak Orta Kuşak

60o 75o
Kutup Kuşağı Kutup Kuşağı
 Aşağıdaki soruları karikatüre göre cevaplayınız.

1. Kutup noktalarında altı ay gece altı ay gündüz

yaşanması, Dünya'nın hangi özelliğinden
kaynaklanmaktadır?
Cevap: Ekvator ile yörünge düzlemi arasındaki 23°
27'lık açıdan (eksen eğikliği) kaynaklanmaktadır.

2. Karikatüre konu olan durum yani Kuzey Kutup

Noktası'nda altı ay gündüz ve altı ay gece
yaşanması hangi tarihler arasında gerçekleşir?
Cevap: Kuzey Kutup Noktası’nda 21 Mart-23 Eylül
tarihleri arasında 6 ay gündüz, 23 Eylül-21 Mart
tarihleri arasında ise 6 ay gece yaşanır.
3. Karikatüre konu olan durum, günlük hayatta
yaşanmakta mıdır? Araştırınız.
Cevap: Kuzey Kutup Noktası’nda yerleşik hayat
olmadığı için böyle bir durum yaşanmamaktadır.
2 1 3 4
Aşağıda verilen olayların nedenlerini, uygun alanları işaretleyerek belirtiniz.

 


 
 
 



 
 


Aşağıdaki şekilde, Dünya’nın Güneş çevresindeki yıllık hareketi gösterilmiştir. Soruları, şekildeki verilere göre cevaplayınız.

2)1)Kuzey
6) Şekilde
Dünya numaralandırılan
hangi
Yarım konumlarda
Küre'deki Dünya’ya
iken
gündüz Güneş
süreleri, aitDünya
konumların
ışınları, Ekvator’a hangi
hangi konumlar tarihlerde
dik açıyla düşer?
arasında I ve IV sürelerinden
gerçekleştiğini yazınız. uzundur?
...................................
iken gece
3) 21IVMart
I:I Dünya
ve konumları arasında iken II ve V
....................................................................................................................................................
hangi konumlarda iken aydınlanma çemberi, kutup dairelerinden teğet geçer? ................
......................................................................................................................................................................
4) 21 Haziran
7)II:Dünya
....................................................................................................................................................
Kuzey hangi
ve Güney konumlarda
Yarım Kürelerdeiken yeryüzünün
en uzun gece tamamında,
ve en uzun gece ve gündüz
gündüzler, süreleri
Dünya hangi birbirine
konumlarda I ve IV
eşittir?..............
iken
5)
yaşanır? 4 Temmuz
III:Dünya II vekonumlarda
hangi V iken Yengeç ve Oğlak dönencelerinde, Güneş ışınlarının atmosferdeki
....................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
tutulma
8)IV:Dünya23 oranı
Eylül
hangien IV ve V arasında
az olur? iken Güney Yarım Küre'de ilkbahar mevsimi yaşanır? ..........................................
konumda
....................................................................................................................................................
I: 21 Aralık
9)V:Yengeç
Dünya Dönencesi'nde: II (21 Haziran) V ve I arasında
hangi konumda .................................................................................................................
iken Güney Yarım Küre'de yaz mevsimi yaşanır? .................................................
....................................................................................................................................................
II:
10) Oğlak3
Yörünge Dönencesi'nde:
Ocak hızının, en fazla V ve(21
en Aralık)
az olduğu konumlar hangileridir? En fazla: ...............En VI III
....................................................................................................................
az: ..................
VI: ....................................................................................................................................................
Aşağıda verilen özelliklerin, haritada numaralandırılan alanların hangisine ait olduğunu belirleyip yazınız.

a. 21 Mart'ta öğle vakti gölge boyu en kısa olan merkez: 1 5

.........................................................................
e. 21 Haziran'da en uzun gece süresinin yaşandığı merkez: ......................................................................
b. 21 Aralık'ta en uzun gündüzü yaşayan merkez: 5 1
....................................................................................
f. 23 Eylül'de öğle vakti Güneş ışınlarını en büyük açı ile alan merkez: .....................................................
c.
g. 21
21 Haziran'da
Haziran'da en uzunışınlarının
Güneş gündüzü atmosferdeki
yaşayan merkez: 4 oranının en düşük olduğu merkez: .................. 2
................................................................................
tutulma
ç. Yıl boyunca gece ve gündüz süre farkının en az olduğu 1, 2,
merkez: 3 1
...........................................................
ğ. Yıl içinde gölge boyunun sıfır olabileceği merkezler: .............................................................................
d.
h. 21
21 Aralık'ta
Haziran'daöğle vakti
öğle Güneş
vakti ışınlarını
Güneş enen
ışınlarını büyük açıaçı
büyük ileile
alan merkez:
alan
3................................................
2
...................................................
merkez:
Aşağıda verilen enlemleri, bulundukları matematik iklim kuşağına göre doğru
kutucuklara yerleştiriniz.

4 1 3
6 2 7
5
8
Aşağıdaki ifadelerle olayları eşleştiriniz. Olayların sonuçlarının yanlarındaki harfleri, olayların karşısındaki boşluklara yazınız.

ai
Dünya’nın şeklinin geoit olmasının sonuçlarıdır: .......................
c dgğı
Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesinin sonuçlarıdır: ................
ç efh
Dünya ekseninin yörünge düzlemine eğik olması ve Dünya’nın Güneş etrafında dönmesinin sonucudur:..............
b
Dünya’nın yörüngesinin elips şeklinde olmasının sonuçlarıdır: ...............
 2005 - ÖSS
Antalya’dan 10 günlüğüne Sinop’a giden bir kişi, bu süre içinde Sinop’taki gündüz
süresinin Antalya’dakinden uzun olduğunu ve gündüz sürelerinin her gün biraz
kısaldığını gözlemiştir.
Bu gözlem, aşağıdakilerin hangisinde verilen tarihler arasında yapılmış
olabilir?
A) 20 Mayıs - 29 Mayıs
B) 1 Temmuz - 10 Temmuz
C) 26 Eylül - 5 Ekim
D) 5 Kasım -14 Kasım
E) 28 Aralık - 6 Ocak
 2009 - ÖSS
X ve Y noktaları aynı meridyen üzerinde olmalarına karşın yaz mevsiminde, Y
kentinde Güneş X kentinden daha önce batmaktadır.
Bu durumun oluşum nedeniyle aşağıdakilerden hangisinin oluşum
nedeni aynı değildir?
A) Aydınlanma çemberinin yıl içinde yer değiştirmesi
B) Yerin, ekseni etrafındaki dönüşünün batıdan doğuya doğru olması
C) Kuzey Yarım Küre'de yaz mevsimi yaşanırken, Güney Yarım Küre'de kış
mevsiminin yaşanması
D) Yeryüzündeki bir noktaya güneş ışınlarının düşme açısının yıl içinde değişmesi
E) Gündüz süresinin yıl içinde değişmesi
 Aşağıdaki tabloda K ve L kentlerinde, belirtilen tarihlerdeki yaklaşık
gündüz süreleri verilmiştir.
2010-YGS

Buna göre, K ve L kentleri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi

kesinlikle doğrudur?
A) K kenti ekvatora daha yakındır.
B) Dönenceler arasında yer almaktadırlar.
C) Enlem dereceleri aynıdır.
D) Bulundukları yarım küre aynıdır.
E) L kenti başlangıç meridyenine daha yakındır.
 2011 – LYS
Ankara’da yaşayan İpek ile Londra’da yaşayan Selin, “Bugün hem Ankara’da hem
de Londra’da Güneş’in doğuşuyla batışı arasındaki süre, Dünya’nın kendi ekseni
etrafındaki dönüş süresinin yarısına eşit olarak yaşanacaktır.” yorumunda
bulunmuşlardır.
Bu durum, aşağıdaki günlerin hangisinde gerçekleşmiş olabilir?
A) Türkiye’de en uzun gündüz yaşandığında
B) Güneş ışınları, Oğlak Dönencesi’ne dik geldiğinde
C) İlkbahar ekinoksunun yaşandığı günde
D) Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsimi başladığında
E) Dünya’nın Güneş’e en uzak olduğu günde
 21 Aralık tarihinde dünyanın farklı yerlerinde bulunan, aynı uzunlukta ve yatay düzleme dik
üç çubuk ve bu çubukların yerel saatle 12.00’deki gölge boyları aşağıda gösterilmiştir.

2011-LYS

Buna göre, I, II ve III numaralı çubukların dünya üzerinde bulundukları yeri

gösteren çizim aşağıdakilerden hangisi olabilir?
 Yandaki grafikte 21 Haziran
tarihinde, atmosferin üst
2013-LYS sınırındaki ve yeryüzündeki
güneşlenme süresinin enlemlere
göre değişim değerleri ve K, L, M
merkezlerinin yerleri gösterilmiştir.

Buna göre, grafikle ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisine ulaşılamaz?

A) K merkezinde günün tamamında gece yaşanır.
B) M’deki güneşlenme değeri, K ve L’den fazladır.
C) Yeryüzündeki güneşlenme değerinin en fazla olduğu yerler, 20° Kuzey enlemi
çevresidir.
D) Yeryüzündeki ve atmosferin üst sınırındaki güneşlenme değerleri arasındaki farkın en
az olduğu yerler, 60° Güney enlemi çevresidir.
E) Atmosferin üst sınırındaki güneşlenme değeriyle yeryüzündeki güneşlenme değeri
 Aşağıdaki haritada, bazı şehir merkezleri numaralandırılarak
bulundukları paralellerle birlikte gösterilmiştir.

2015-YGS

Bu şehirlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) I. ve IV. şehirlerdeki çizgisel hız, II. ve V. Şehirlerden daha fazladır.
B) II. şehirde yılın bazı dönemlerinde gölge yönü kuzeye düşer.
C) Gece ile gündüz süresi farkı en fazla III. şehirdedir.
D) 1 Ekim’de öğle vakti gölge uzunluğu en az III. şehirdedir.
E) V. şehirde yerel saat, her zaman diğerlerine göre daha geridir.
 2017 – LYS

Aşağıdakilerden hangisi, Dünya’nın Güneş etrafındaki

yörüngesinin elips şeklinde olmasının bir sonucudur?
A) Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsiminin daha uzun sürmesi
B) Ankara’nın ekinoks tarihlerinde güneş ışınlarını aynı açı ile alması
C) Güney Yarım Küre’de kış mevsiminin daha ılıman yaşanması
D) İstanbul’da gece ve gündüz sürelerinin yıl içinde uzayıp kısalması
E) Kutup noktalarında 6 ay gündüz ve 6 ay gece yaşanması
 Aşağıdaki haritada beş yer numaralandırılarak gösterilmiştir.

2021-TYT

Bu yerlerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I numaralı yerde 21 Haziran’da gece süresi gündüz süresinden daha kısadır.
B) II numaralı yerde 21 Haziran’da gündüz süresi III numaralı yerden daha kısadır.
C) III numaralı yerde yıl boyunca, gece ve gündüz arasındaki süre farkı diğerlerine
göre daha azdır.
D) IV numaralı yerde 21 Aralık’tan sonra gündüz süreleri uzamaya başlar.
E) V numaralı yerde 21 Mart’ta gündüz süresi diğerlerinden daha uzundur.
ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME
 BOŞLUK DOLDURMA
Aynı anda farklı yarımkürelerde, farklı mevsimlerin yaşanmasının
eksen................................
nedeni eğikliğidir.

21 Aralık
Aydınlanma çemberi 21 Haziran ve ....................... tarihlerinde kutup
dairelerinden geçer.

Elips
Eylül ekinoksu 2 gün gecikir, bunun nedeni yörüngenin ....................... şeklinde
olmasıdır.
Oğlak
21 Aralık tarihinde güneş ışınları …………………… dönencesine öğle vakti dik açıyla
düşer.

23 Eylül tarihlerinde
Dünya’nın her yerinde gece-gündüz eşitliği 21 Mart ve …………………
yaşanır.
 DOĞRU-YANLIŞ
Dönencelere güneş ışınları yılda iki defa dik açıyla düşer.

Kuzey Kutup Noktası'nda 21 Mart tarihi 6 ay gündüzün başlangıcıdır.

Sıcaklık kuşaklarının sınırları eksen eğikliğine göre ortaya çıkmıştır.

21 Aralık tarihinde KYK’de yaz, GYK’de kış mevsimi başlar.

21 Haziran tarihinde Kuzey Kutup Dairesinde 24 saat gündüz yaşanır.

I. Şubat ayının kısa sürmesi
II. Muson rüzgarlarının oluşması
III. Mevsim sürelerinin değişmesi
IV. Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığının değişmesi
1) Yukarıda verilen özelliklerden hangileri Dünya'nın elips yörüngesi
sonucunda meydana gelir?
A) I ve II
B) II ve III
C) III ve IV
D) I, III ve IV
E) II, III ve IV
2) Aşağıdakilerden hangileri 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde
yaşanan durumlardan biri değildir?
A) Aydınlanma çizgisi kutup dairelerine teğet geçer.
B) Dünya’nın her yerinde gece – gündüz eşitliği yaşanır.
C) Her iki Yarımkürede de bahar mevsimi başlar.
D) Güneş ışınları Ekvator’a dik düşer.
E) Bir meridyen üzerindeki tüm noktalarda Güneş aynı anda doğar,
aynı anda batar.
3) Yukarıdaki haritada numaralanmış alanlardan hangisi, Güneş
ışınlarını dik açıyla hiç almaz?
A) l B) ll C) lll D) lV E) V
Aşağıdaki tabloda X, Y ve Z merkezlerinin 21 Haziran tarihindeki gündüz ve gece
süreleri gösterilmiştir.

4) Buna göre, X, Y ve Z merkezleriyle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan

hangisine ulaşılamaz?
A) Üç merkez de Güney Yarım Küre'dedir.
B) Y merkezi Ekvator'dadır.
C) Ekvator'a en uzak merkez X'tir.
D) Şafak süresi en kısa merkez Y'dir.
E) Z merkezi X'e göre Ekvator'a daha yakındır.
Aşağıdaki şekilde bir cismin yıl içinde belli tarihlerdeki öğle vakitlerinde ölçülen gölge
boyları grafiği gösterilmiştir.

5) Buna göre cismin bulunduğu yer aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) 70° güney enlemi
B) 35° kuzey enlemi
C) 30° güney enlemi
D) 23°27ı kuzey enlemi
E) 80° güney enlemi
 KAYNAKLAR
MEB Coğrafya 9 MEB Coğrafya 9
TUTKU YAYINCILIK
Ders Kitabı, 2017 Ders Kitabı, 2019 Coğrafya 9
Yazarlar Ders Kitabı, 2019
Yazarlar Alper SOYATLAR
Bülent AKÇA Yazarlar
İsmail ÖZDOĞAN
Halil COŞAR Ertan AYDIN
Kenan TÜRKEZ İsmail SOLAK İhsan YÜKSEL
Mutlu KARAKOÇ Mehmet KARAGÖZ