10/4/23

ANG WIKA BILANG MIDYUM NG

PAGPAPAHAYAG
uWIKA ang pangunahing midyum ng
pagpapahayag, maging pasalita
RETORIKA man o pasulat.
uSa pamamagitan ng wika nakapag-
Depenisyon at Katangian uusap ang mga tao at naisusulat
ang kanilang mga kaisipan at
ideya.

1 2

uAng wikang sinasalita ng isang

pangkat ng mga tao ang uWika ang behikulo ng
nagsisilbing tulay o buklod ng kaunlaran sa mga disiplina ng
kanilang pagkakaisa. Wika rin syensya, relihiyon,
ang naging daan patungo sa komersyo, sining, literature
higit na maunlad na at pilosopiya.
kabihasnan.

3 4

uAng WIKA ay buhay kapag ito

ay patuloy na ginagamit ng
mga mamamayan sa kanilang
mabisang pagpapahayag tungo
sa pakikipag-ugnayan nila sa
isa’t isa.
uAng Filipino ay nananatiling
isang dinamiko at buhay na
wika habang ginagamit ito
ng sambayanang Pilipino.

5 6

1

ANO ANG RETORIKA?
u Ang RETORIKA ay isang mahalagang
kaalaman sa pagpapahayag na tumutukoy
sa kaakit-akit at magandang pagsasalita
at pagsulat. Pinag-aaralan dito ang ukol
sa mga tuntunin ng malinaw, mabisa at
kaakit-akit na pagpapahayag.
(Tumangan, A. et al.(2014). Retorika sa Kolehiyo)
7 8
ANO ANG RETORIKA?
uAng retorika ang tinatawag ni
Aristotle na wika at diskusyon
sa kanyang diskursong
pinamagatan niyang “Poetics”
na walang iba kundi ang sining
ng publikong pagsasalita.
9 10
ANO ANG RETORIKA?
uAng retorika ay
nagtutuong-pansin sa mga
alituntunin ng malinaw at
mabisang pagpapahayag.
11
10/4/23
u Maaaring maging tama ang mga gamit ng
mga salita sa mga pangungusap ngunit
salat ito sa mga pang-akit hindi rin
magiging mabisa ang pahayag. Kahit ano
pa ang sabihin, nakaaakit pakinggan at
basahin ang pahayag na maayos ang
pagkakabuo, maganda at tama ang mga
salitang ginamit. Naibibigay ang mga ito
ng retorika sa pahayag.
uSa ibang pananalita, ang retorika
ang sining ng epektibong
pagsasalita mapasapubliko man o
mapasa-anyong kumbersasyon.
Ito ang pag-aaral ng iba’t ibang
mahuhusay na pamamaraan sa
preparasyon ng mga sasalitain.
u (Arrogante, J., (2007). Retorika Masining na Pagpapahayag)
Mga Layunin ng Retorika
u 1. Makapanghikayat na gumawa ng
isang bagay na ipinadaramang tama;
u 2. makapagpabatid ng tungkol sa mga
bagay-bagay na hindi pa nalalaman;
at
u 3. makapang-aliw para
makapagbigay-kasiyahan at kabutihan
sa kapwa
12
2
 10/4/23

Iba pang Layunin ng Retorika Ang mga Kahalagahan ng Retorika

u Nilalayon ng Retorika ang mga sumusunod:
u 1. makapagfokus ng atensyon ng tagapakinig;
u Ang bawat tao ay nag-aangkin ng likas na
u 2. makapagsanay sa magilas, malinaw, angkop at kakayahang magsalita, dapat lamang na ang angkin
may panlasang pagpapahayag; niyang kakayahang ito ay sadyang mapaunlad nang
u 3. makapagpaintinding Mabuti at maliwanag; mahusay na magamit at lubos na mapakinabangan.
Ito’y maisasakatuparan lamang kung mamahalagahin
u 4. maikintal sa isip at loob ang diwa at kaisipang
sinasabi; ng tao ang kabatirang panretorika base sa dalawang
kakayahan sa pagpapahayag:
u 5. maipagamit ang inihahayag na mensahe;
u 6. makapagtatag ng tiwala sa sarili; at
u 7. makadebelop ng kritikal na pag-iisip.

13 14

u1) ang kakayahang linggwistika sa u2) ang kakayahang komunikatibo

aspektong pangwika: ang na bukod sa maingat, maayos, at
palatunugan (ponolohiya), ang magandang paggamit ng wika, ang
palabuuan ng salita (morpolohiya), matalino, maguniguni, at
at ang sintaksis (gramatika) ay malikhaing pagsasabuhay nito sa
masusing pinag-aaraalan, ang bawat sitwasyong kinalalagyan ng
paggamit ng wika ang instrument tao nagiging matagumpay.
sa pagpapahayag.

15 16

Panrelihiyon
Ang mga Kahalagahan
ng Retorika

17 18

3
 10/4/23

Pampanitikan Pang-ekonomiya

19 20

Pangmedia Pampulitika

21 22

Ang Kritikal na Pag-iisip at ang

uAng kagalingang malinaw na makita
Retorika ang pagkakasunud-sunod,
u Ang kritikal na pag-iisip ang kakayahang
panlohikal ng isang tagapakinig na mkapagsusuri
pagkakaugnay-ugnay, at pagkakaisa
ng mga napapakinggan. Agad niyang napupuna ng mga ideya sa matuon at
ang mga kahinaan/kamalian/kakulangan sa mga organisadong pag-iisip, gayundin ang
sinasabi sa mga diskusyon o argumento o
diskurso. Dagli niyang nakikilala ang katunayan
makapag-ambag ng mga bagong
sa opinion, napagtataya ang kredibilidad ng mga kaisipan. Ito ang kaugnayan ng
pahayag, at natitimbang ang katanggapan o kritikal na pag-iisip sa retorika.
acceptability ng mga katibayan.

23 24

4
 10/4/23

Kaantasan ng
mga Salita

25 26

Formal
uIto ay salitang istandard
dahil ito’y kinikilala,
tinatanggap, ginagamit ng
karamihang nakapag-aral
sa wika.
Formal
uAng mga dalubwika ang
nagpapasya kung ang salita ay
dapat gamitin. Kung marapat
ito’y ginagamit sa mga paaralan
at sa iba pang may
pangkaligirang-intelektwal sa
gayo’y tumaas ang uri kapag
malaganap nang ginagaya.

27 28

1. Pambansa
uAng salitang ginagamit sa
mga aklat at babasahing
sumisirkula sa buong
kapuluan at lahat ng
paaralan.
uIto rin ang wikang
ginagamit ng
pamahalaan at itinuturo
sa mga nagsisipag-aral.

29 30

5

2. Pampanitikan
uMga salitang
matatayog, malalalim,
mabibigat, makukulay
at sadyang matataas
ang uri.
31
Di-Formal o Imformal
uAng mga salitang impormal ay
mga salitang karaniwan at
palasak na ginagamit sa mga
pang-araw-araw na pakikipag-
usap at pakikipagsulatan sa
mga kakilala at kaibigan.
33
uKapansin-pansin ang mga
lalawiganing mga salita, bukod sa
iba ang bigkas, may kakaiba pang
tono. Ang lalawiganing salita ang
tulak ng mga makarehiyunal na
kaugalian ng tao.
35
10/4/23
uIto ang salitang
ginagamit ng mga
manunulat at
dalubwika.
32
Lalawiganin
u Itoang mga salitang kilala at saklaw
lamang ng pook na pinaggagamitan
nito, hindi ginagamit sa labas ng
kinamulatang lalawigan, liban kung
sila-sila’y magkakatagpu-tagpo sa
labas at dahil kinagisnan, natural na
siyang naibubukambibig kaagad.
34
Balbal
uAng mga salitang ito’y
tinatawag na Ingles na slang.
Ang mga salitang ito noong una
ay hindi tinatanggap ng mga
magulang at may pinag-aralan
dahil hindi ito katanggap-
tanggap. Sa mga grupu-grupo
nagsisimula ang pagkalat nito.
36
6
 10/4/23

u Pabagu-bago ang mga salitang balbal. Kolokyal (colloquial)

Pana-panahon kung mauso kaya
karaniwan ay hindi tumatagal, agad
nawawala. Ang mga salitang balbal ay
tinatawag ding salitang kanto,
salitang lansangan, salita ng mga
estudyante, teen-age lingo at sa
grupo ng mga bakla at swardspeak o
gay talk.
uIto’y mga pang-araw-araw na
salita ngunit may kagaspangan
at pagkabulgar, bagamat may
anyong repinado at malinis
ayon sa kung sino ang
nagsasalita.

37 38

Formal Kolokyal FORMAL

saan naroon Balbal Lalawiganin
nasaan utol tugang (Bikol)
naroon, naroroon buwang buang (Bisaya)
kaniya, kani-kaniya
dako dako (Bisaya)
almirol
tsimay alila
aywan
piyesta
kumanta tumuga (Bikol)

39 40

IMFORMAL

Pampanitikan Pambansa

kapusod kapatid Palabuuan ng mga

Nasisirang-bait baliw
Salitang Balbal
Ga-higante malaki
katuwang katulong
nagtapat umamin

41 42

7
 10/4/23

Paghango sa mga Salitang Katutubo

Gurang (Bikol, Bisaya) matanda

Utol (Bisaya) Kapatid
Paghalaw sa
Dako (Bisaya) malaki Wikang Banyaga
Buwang (Bisaya) Luko-luko
Pabarabaray (Tagalog, Paharang-harang
Bisaya)

43 44

Tisoy, tisay Kastila:

Tsimay, tsimoy Kastila:
toma Kastila:
kosa
sikyo
Russian Mafia:
Ingles:
Pagsasalarawan o
orig
pikon
Ingles:
Ingles: Pagsasakatangian
ng Isang Bagay
dedbol Ingles:
maniyakis Ingles:
wheels Ingles:
indiyan Ingles:
sisiw Ingles:

45 46

yoyo Pagpapaikli ng salita

alat
usok
lagay kana amerikana
bola orig original
loob sikyo Security guard
boga
makulit
Basag, durog

47 48

8
 10/4/23

Pagbabaligtad ng salita Pagbabaliktad na may dagdag na titik o

mga titik sa unahan ng salita
atab bata
lispu pulis
etneb bente isputing nakaputi
tipar party dyahi hiya
ismi misis
tsikot kotse
ermat mater
erpat pater

49 50

Pagbabaliktad matapos paiksiin Pag-iiksi, pagbabaliktad, pag-uulit

lonta pantalon talon

yosi sigarilyo siyo asawa Saw-was waswas

51 52

Pagdaragdag ng titik o mga

titik sa hulihan ng salita

Ang
manyak manyakis
Pakikipagkumbersasyong
Formal

53 54

9
 10/4/23

Mga dapat isaalang-

uAng pakikipagsalitaang formal ay
naaayon sa hinihingi ng pagkakataon o
alang sa formal na
ng sitwasyon. pakikipag-usap

55 56

Pamimitagan Malumanay na Tinig

57 58

Pananalitang Malinaw Katumpakan ng salita, at

Pag-iwas sa mararahas na pananalita

59 60

10
 10/4/23

61

11