Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 21

‫دٌس انقدٌط أَجب يقبز‬

‫ثسٌخ شٍهٍذ‬

‫احلكى األنفً‬

‫األة يىت ادلعكٌن‬

‫‪-1-‬‬
‫ًعدذ‪ :‬احلكى األنفً‪.‬‬
‫خؼباُق‪ :‬األة يىت ادلعكٌن‪.‬‬
‫خُ‪٥‬سؼص خألوىل‪.7991 :‬‬
‫(ٓودالض ٔسن ٗ‪ُٛٙ‬د يف ؾبِص ُٓهٓ ؤػًخي‪ٔ :‬بسعّّٔ‬
‫وئَّّٕ ‪ ،1967‬وَ٘دَُ ‪.)1968‬‬
‫ٓ‪٥‬سؼص يَُ خُوًَٓ ؤٗسد ٓودَ ‪ -‬وخيٌ خُ٘‪ُ٥‬وٕ‪.‬‬
‫‪ .ٚ‬ذ ‪ - 2782‬خُود‪ُٛ‬ش‪.‬‬
‫مجٍغ حقىق انطجغ وانُشس زلفىظخ نهًإنف‪.‬‬

‫‪-2-‬‬
‫‪-7-‬‬
‫ُوً وَؼط خؼبُٕمُص خألوىل َوخجغ ٖٓ خُعُخغ خُؼٌّّ خُُولٍ‪ ،‬كال‪ٛ‬ىض‬
‫خُؼهً خُوًمي ال‪ٛ‬ىض ظىلًٌُ لٍ و‪ٝ‬ر‪ ،‬وخُ٘دٓىْ خألييب وخألوالهبٍ‬
‫ِخوُ زى‪ٜ‬دَد وظىـُهدض ؿدَص يف خُُُّهٍ‪ ،‬هديَش كؼالً ؤٕ ظٌىٕ ٓ٘‪ِ٥‬ودً ‪ٜ‬ديهدً‬
‫ُعؼدُُْ خؼبُٕك خُٕدُٓص‪.‬‬
‫وٌُٖ ُألٔق كوً وَؼط خؼبُٕمُص ؤَ‪١‬دً ٓغ ‪ٍٛ‬خ خُعُخغ خُٕىٌ ظُخؼبًد‬
‫آوُ ٖٓ ظؼدُُْ ‪ ٖٓ ٍٛ‬و‪٠‬غ خجملعهًَٖ‪ ،‬ودُُص ٖٓ خأل‪ٜ‬دُص خُُولُص خٌُدكُص‪.‬‬
‫و‪ٔ٠ ٍٙٛ‬عهد ًعر خألزىًَُلد خُؼَّّص خؼبَّلص خُيت صبؼهد وؤَُّلهد ؤ٘بىد‪ٚ‬‬
‫ًدٗىخ لودً ‪٠‬دُؼني يف خؼبؼُكص‪ ،‬وٌُٖ مل ٌَىٗىخ »ٕٓبىهني ٓبٖ خُبُوق‬
‫خُوًْ» (‪2‬ز‪)21:1 ٣‬؛ ٓؽَ ًعر‪َ :‬ئَد ػَّخ خُؽدين وؤو٘بىن‪ ،‬وَئَبد‬
‫زدَون وٓىًٔ وؿري‪ٛ‬د(‪ ٖٓ )1‬خألٔلدَ خؼبََّّلص خُيت مل َآٖ هبد زؼ‪ ٟ‬خُُهىي‬
‫خؼبًهِّوني‪.‬‬
‫وٖٓ خُعؼدُُْ خُيت ظ‪٘ٔ١‬عهد ‪ ٍٙٛ‬خألٔلدَ وخُيت ٘دػط ػ٘بً خُُهبىي يف‬
‫ػ‪ٝ‬ىَ‪ ْٛ‬خُٕدزوص ُُِٕٔك ٓسدُ٘ش‪ :‬خؼب٘ديخش زدؼبٌِىض خُبّٓ سٔبُخجَُ؛‬
‫و”خؼبًَ٘ص خحملسىزص“ خُيت َُ‪ٝ‬ىَِّ كُهد خٌُدظر لُدش وُدُُص ٓديَص ٌَىٕ كُهبد‬
‫ًَ خؼبعغ خألَ‪ُ٠‬ص‪ ،‬لُػ ظٌىٕ بُٔخجَُ ‪ ٍٛ‬ػُوْ خُبًُٗد خُبيت ظإًبَ‬
‫وظ‪ُٙ‬ذ وريخض خألْٓ‪ ،‬ؤٓد ؤػًخء ”َهى‪ “ٙ‬كُِمٕىٕ ٖٓ ربط هًُٓهد‪.‬‬

‫)‪ (1‬ظًَُّٕٔ ‪ ٍٙٛ‬خٌُعر زدألزىًَُلد خؼبََّّلص‪ ،‬و‪ ٖٓ ٍٛ‬و‪٠‬غ خُوُٕ خُؽدين هسَ خؼبٕبُك‪ ،‬وكُهبد‬
‫ظؼدُُْ ‪ٜ‬مُمص وظؼدُُْ ود‪٤‬حص وزؼ‪ ٟ‬خُ‪١‬الالض خػب‪٥‬ريش ـبعِ‪٥‬ص زؼ‪١‬هد زسؼ‪ .ٟ‬وٌُ٘هد ٌخض ٓ٘لؼص‬
‫ظدَخيُص ًىؼدجن ًَُِخٔص‪.‬‬
‫‪-3-‬‬
‫ووخ‪٠‬ك ؤٕ خُ‪١‬ـ‪ ٣‬خُُٕدٍٔ ولدُص خُؼسىيَص خُيت ًدٕ َحٖ ٓ٘هد خُُهبىي‬
‫يف خُوُوٕ خألوريش هسَ ؾبٍء خؼبُٕك ًدٗط ‪ ٍٛ‬خُؼدَٓ خألٔدٍٔ الٗ‪٥‬بالم‬
‫خؼبىُالض وخأللالّ وخُُئي ُع‪ٝ‬ىَُ ٌِٓىض خؼب‪ٙ‬عهُدض خُ٘لُٕص‪ ،‬وظلٕبري‬
‫ٗسىخض خألٗسُدء دبد َع٘دٔر وٓ‪٥‬دُسهْ خُىهعُص‪ًٔ .‬د َ‪ٙ‬بعُى يف خألٔبسدذ‬
‫خؼبسدُ٘ش ؽبٍخ خعب٘ىق خًَُ ‪ٜ‬ؼىزص خؼب٘هؿ خألوالهٍ وٓ‪ٙ‬وص خُ٘دٓىْ خألييب‬
‫ز‪ٝ‬لع‪ ٚ‬خُ‪َُ٥‬ن خُُظبٍ خُىلًُ ُسِىؽ لدُص خُٕؼديش وخُٕالّ وخغبُدش خؼبٕعوُش‬
‫ٓغ خهلل‪ ،‬فبد خ‪ ُ٥٠‬خٌُدظر وخؼبلٌُ وخغبدمل ؤٕ َوعُق ‪َُ٤‬ودً آوُ ٔهالً ؤُود‪ٙ‬‬
‫زؼًُخً ػٖ يخجُش خُؼَٔ وخعبهً وخسَخيش وخؼبٕحىُُص‪٘ٛ :‬دى‪٘ٛ ،‬دى‪ ،‬يف خؼبٕعوسَ‬
‫خُسؼًُ ٔ٘٘دٍ ًَ ٓد ٗ‪ٙ‬عهُ‪!ٚ‬‬
‫وهً الهً ‪ٍٛ‬خ خألَٓ خٍٍَُِ خُسًُِ ‪ًٜ‬يّ صبُالً ًُي زؼ‪ ٟ‬خؼبٕبُمُني‬
‫خألوخجَ‪ ،‬كوً ظُصبى‪ ٙ‬وٗوِى‪ ٙ‬زِـعهْ خؼبُٕمُص بىل ٓؼٌُٕ‪ ْٛ‬خُؼودجًٌ ًٔد‬
‫‪ٛ‬ى‪ ،‬وبمند و‪٠‬ؼىخ خُ‪ٙ‬ؼر خؼبُٕمٍ زًٍ ٘ؼر بُٔخجَُ‪ ،‬وـؼِبىخ ؤػبًخء‬
‫خؼبُٕك ػى‪ ٞ‬ؤػًخء َهى‪ ،ٙ‬وخلعلظىخ زإوَُِْ٘ ”خؼبًَ٘ص خحملسىزص“ ؽبْ زًالً‬
‫ٖٓ ؤٕ ظٌىٕ ُُِهىي‪.‬‬
‫وخُ‪ٍٙ‬ء خؼبً‪ ٗٛ‬لودً ؤٗ‪ ٚ‬لىت زؼ‪ ٟ‬خِزدء خؼب‪ٙ‬هىََٖ هسِىخ ‪ ٍٙٛ‬خُعؼدُُْ‬
‫خؼبديَص زًوٕ كم‪ ،ٛ‬زَ وزؼ‪١‬هْ ٓؽَ ”زدزُدْ“ ؤٔوق ‪ٛ‬ريخزىُُٓ زأُٔد‬
‫خُ‪ٝ‬ـُي‪ِ ،‬خي ٖٓ وِهند خؼبديٌ ز‪ٝ‬ىَش ظٌ‪ٙ‬ق ػٖ و‪٥‬ىَش خجملدَخش ُِعودًُُ‬
‫خُُهىيَص‪ ،‬كُوىٍ ”زدزُدْ“ (‪:)ّ132-62‬‬
‫[ ٔعإيت ؤَدّ كُهد ظ٘ٔى ًُوّ خُؼ٘ر‪ ًُّ ًَ ،‬حئَ ػ‪ٙ‬بُش آالف‬
‫كُع‪ ،‬وًَ كُع حئَ ػ‪ُٙ‬ش آالف ؿ‪ ،ٖٝ‬وًَ ؿ‪ ٖٝ‬حيىٌ ػ‪ُٙ‬ش‬
‫آالف ػ٘وىي‪ ،‬وًَ ػ٘وىي حئبَ ػ‪ٙ‬بُش آالف لسبص ػ٘بر‪،‬‬

‫‪-4-‬‬
‫خػبُٔ‪)2(].‬‬ ‫وًَ لسص لُ٘ٔد ظُؼ‪ ُٝ‬سبأل طبٕص وػ‪ٌُٓ َُٖٙ‬دالً ٖٓ‬
‫و‪٤‬سؼدً ٓؽَ ‪ٍٛ‬خ خُعهىََ يف خُعىَُؿ خٌٍُ ظى‪ ََّٜ‬بُُ‪ ٚ‬زدزُدْ مل ٌَٖ َّ‬
‫بال‬
‫‪ًٜ‬ي ُِعؼدُُْ خُُهىيَص خؼبَّلص خُيت خٔعِٔعهد خٌُُٕ٘ص خألوىل ٓبٖ ًعبر‬
‫خألزىًَُلد‪.‬‬
‫وٌُٖ خػب‪٥‬ىَش خُيت ٗ‪ٙ‬إض ٖٓ زٕد‪٤‬ص زدزُدْ يف ظوسَُّ ٓؽَ ‪ ٍٙٛ‬خُعؼدُُْ‬
‫خؼبَّلص هبٍ‪ ٙ‬خُٕهىُص ؤوهؼط خٌُؽريَٖ ٖٓ زؼً‪ ٙ‬يف ٗلٓ خحملظىَ‪ ،‬ألٕ زدزُدْ‬
‫ًدٕ ؤوٍ لفص وؤوٍ ُٓـغ َـغ بُُ‪ ٚ‬خِزدء خٍَُٖ ؤظىخ ٖٓ زؼً‪ ٙ‬يف ‪ٛ‬بٍ‪ٙ‬‬
‫خؼب‪ٌِٙ‬ص وؤوٍوخ ػ٘‪ٍٛ ٚ‬خ خُعؼُِْ ز‪ٍٙ‬ء ٖٓ خُعملُّظ‪ًٔ .‬د َوبَُ خؼبباَن‬
‫خألٔوق َىٔدزُىْ خُوُ‪ ٌُٝ‬ؤزى خُعدََه خٌٍُٕ٘ خٌٍُ ػدذ ػًِ زدزُدْ‬
‫زٕد‪٤‬ع‪ ٚ‬وه‪ٝ‬ىَ‪ ٙ‬خُلٌٌُ يف (خٌُعدذ خُؽدُػ‪ ،‬ك‪ ،)39 َٝ‬زوىُ‪:ٚ‬‬
‫[ وَسًو ؤٗ‪ً ٚ‬دٕ ؿبًوي خسيَخى ـًخً ًٔد َعسني ٖٓ ؤحبدؼب‪ ،ٚ‬وٓبٖ‬
‫‪ ٖٔ٠‬ؤهىخُ‪ ٚ‬ؤٗ‪ٔ ٚ‬عٌىٕ كعُش ؤُق ٔ٘ص زؼً هُدٓبص خألٓبىخض‪ ،‬وؤٕ‬
‫ٌِٓىض خؼبُٕك ٔىف َأَّٓ ػًِ ٗلٓ ‪ ٍٙٛ‬خألَ‪ ٞ‬زٌُلُص ٓديَص‪.‬‬
‫وؤظٖ ؤٕ زدزُدْ و‪ َٜ‬بىل ‪ ٍٙٛ‬خَِخء زٕسر قصىز فهًه نهكزبثبد‬
‫انسظىنٍخ‪ ،‬غًن يد ِزكٍ أٌ أقىاذلى كبَذ رلبشٌخ (زوحٍةخ‪ ..‬وبُُب‪ٚ‬‬
‫َُـغ خُٕسر يف ؤٕ ًؽريَٖ ٖٓ آزدء خٌُُٕ٘ص ٖٓ زؼً‪ ٙ‬خػع٘وىخ ٗلٓ‬
‫خَِخء ٕٓعًَٖ٘ يف ٌُي ػًِ ؤهًُٓص خُّٖٓ خٌٍُ ػدٖ كُب‪ٓ ،ٚ‬ؽبَ‬
‫بََُُ٘حىْ وؿري‪ٗ َّٖٔٔٓ ٙ‬ديوخ دبؽَ ؤَخج‪.]ٚ‬‬
‫ويف خُلوُش ‪ 11‬و‪ٗ ٖٓ 12‬لٓ خُل‪َ َٝ‬وَُ َىٔدزُىْ ؤٕ آَخء زدزُبدْ‬
‫ؿب‪” ٟ‬وُخكص“‪.‬‬

‫)‪Iren. V. 33-35. (2‬‬


‫‪-5-‬‬
‫وُألٔق ؤٕ َىٔعني خُ‪ٙ‬هًُ ظوسََّ ػٖ زدزُدْ ‪ٍٛ‬خ خالذبد‪ ،ٙ‬وٌُ٘‪ ٚ‬ػًَُّب‪ٚ‬‬
‫ال ُُع٘دٔر ٓغ َولدُٗع‪ ،ٚ‬كودٍ‪:‬‬
‫هُِ ً‬
‫[ بٕ خُُذ َٕىع ُٔؼىي بىل ؤوَُِْ٘ وَؼُٗ ٓغ ظالٍُٓ‪َ” ٙ‬إًبَ‬
‫وَ‪ُٙ‬ذ“ ٓؼهْ‪ ،‬وؤٕ خؼبُٕمُني ُٔفعٔؼىٕ ‪٘ٛ‬دى وَؼُ‪ٙ‬ىٕ ٓبغ‬
‫خؼبُٕك وخألٗسُدء وخُس‪٥‬دًَص يف ٔؼديش ًدِٓص ؤُق ٔ٘ص‪)3(].‬‬

‫وَُاللظ ؤٕ َىٔعُ٘ىْ ًدٕ َعمدوَ ‪٘ٛ‬د ٓغ ؤلً كالٔلص خُُهىي خؼبًػى‬


‫ظَُلى‪ ،‬وهً ؤوَي ُ‪ٍٛ ٚ‬خ خُعؼُِْ خؼبىخكن ُألكٌدَ خُُهىيَص خُ‪ٙ‬دجؼص ػً٘‪.ْٛ‬‬
‫وٌُٖ َؼىي خُ‪ٙ‬هًُ َىٔعُ٘ىْ ٗلٕ‪ ٚ‬وَوَُ ؤٕ ‪ٍٛ‬خ خُعؼُِْ ال َُؼعّّ ـّءًخ‬
‫ـى‪َُٛ‬دً ٖٓ خسديدٕ خؼبُٕمٍ‪ ،‬وَؼعُف ”ؤٕ ًؽريَٖ ٖٓ خؼبُٕمُني خؼبؼعَّّٖ‬
‫ال َإوٍوٕ هبٍخ خُعؼُِْ وال َُوُُّوٗ‪.“ٚ‬‬
‫وحيدوٍ َىٔعني ؤٕ َٕع‪ٙ‬هً زة٘ؼُدء ‪ ،25-17:65‬وزٕبلُ خُُئَبد‬
‫‪ ،6-4:22‬وُٓىد ‪7-1:4‬؛ وٌُي ُ‪ًٙ‬ش خٗ‪٥‬سدههد ػًِ ٗلٓ ‪ ٍٙٛ‬خُعؼدُُْ‬
‫ُى ؤُوٍض ًٔد ‪ ٍٛ‬زإو‪ٜ‬دكهد خؼبديَص‪ .‬و‪ٍٛ‬خ ٓد ٔىف ٗؼىي بىل ظلُ٘بً‪ ٙ‬يف‬
‫ك‪ َٝ‬آوُ‪.‬‬
‫وَإيت بََُُ٘حىْ وَُ٘ديٌ ز٘لٓ خُعؼُِْ ٕٓع‪ٙ‬هًخً زإهىخٍ زدزُدْ وز٘لٓ‬
‫ظ‪ٝ‬ىَُّخظ‪ ،ٚ‬وًٍُي ـدء ٖٓ زؼً‪ُُِٓ ٙ‬عى و‪ُٛ‬سىُُعىْ وظُظُِدٕ‪ٕٓ ،‬بعًَٖ٘‬
‫صبُؼدً ًَ وخلً ػًِ َِٖٓ هسِ‪ٓ ،ٚ‬غ ؤٕ خألٔدْ ًِ‪ٛ ٚ‬ى ًعر خألزىًَُلبد‬
‫خُُهىيَص خؼب‪ِِِّ١‬ص‪.‬‬
‫وؤوٍ َِٖٓ خٗعس‪ ٚ‬بىل ‪ ٍٙٛ‬خُعؼدُُْ وٓ٘دكدهتد ُُولدُٗص خسديبدٕ خؼبٕبُمٍ‬
‫ولوُوص خؼبٌِىض خسؽبٍ وخغبُدش خألزًَص ‪ ْٛ‬ػِٔدء ًَٓٔبص خسٔبًٌََ٘ص‪.‬‬

‫)‪Justin, Dial. con. Tryph. 5. (3‬‬


‫‪-6-‬‬
‫وهً خّّٗي ؤوَجيدٗىْ ؽبٍ‪ ٙ‬خُعؼدُُْ وؤٌٔعهد حبفؿ ال ظُ٘دهٗ‪ .‬وـدء ؤَ‪١‬بًد‬
‫زؼً‪ ٙ‬خُؼالَّٓص يَىُُٕٗىْ خُسدزد خسًٌٌَٔ٘ (‪ )ّ265-248‬وؤلً ظالُٓبٍ‬
‫ًَٓٔص خسًٌََٔ٘ص‪ ،‬كإٌٔعهد هندجُدً يف ًعدذ ود‪ ٚ‬ؤ‪ ًَٜٙ‬دب٘دٔسص ٌَىع‬
‫‪ ٍٙٛ‬خُعؼدُُْ ػًِ ؤًٌَ خألٔوق ُٗسىْ ز‪ٝ‬ىَش ّٓػفص وٓوِوبص ُميديبدٕ‬
‫ظٕسَّسط يف خَظًخي ً٘دجٓ ًؽريش‪ ،‬وود‪ٜ‬ص زني ُٕٓمٍُ خُلُىّ زّػدٓص ُٗسىْ‬
‫ؤٔولهْ خٌٍُ ًدٕ َ٘ديٌ ز‪ُ١‬وَش خألوٍ زٕلُ خُُئَد لُكُدً‪ ،‬وًعر ًعدزدً‬
‫زِسَ ًؽريَٖ؛ فبد خ‪ ُ٥٠‬خُسدزد يَىُُٕٗىْ ٍُِ‪ٛ‬دذ بىل خُلُىّ ويػىش ًدكبص‬
‫خُوٕىْ وٓؼٍِِّٔ خسوىش يف خُوُي‪ ،‬وبهدٓص يَخٔدض ‪ٛ‬ديجص يف خألٔلدَ ٓغ‬
‫خُ‪ٙ‬ؼر‪:‬‬
‫[ وـِٕط ٓؼهْ ٖٓ خُ‪ٝ‬سدق بىل خؼبٕدء ؼالؼص ؤَدّ ٓعىخُُص‪ ،‬ـد‪ًٛ‬ض‬
‫ُع‪ٝ‬مُك ٓد ًُعر يف ًعدذ ُٗسىْ (خألٔوق خؼبعىيف)‪ ،‬وخؿعس‪٥‬بط‬
‫دبؽدزُش وبوال‪ ٚ‬خسوىش ويٓدؼص وِوهْ بٌ ًَّ٘د ٗسمبػ‪ ...‬ؤوبريخً‪،‬‬
‫خػعُف ٓ٘‪ٙ‬ث وزدػػ ‪ٍٛ‬خ خُعؼُِْ ‪ -‬وًَُػً ًىَخٔبُىٕ ‪ -‬ػِبً‬
‫ٕٓٔغ ٖٓ ًَ خسوىش خغبد‪ َُٖ٠‬و٘هً ُ٘د زإٗ‪َ ُٖ ٚ‬عٕٔي زؼً هبٍخ‬
‫خُُؤٌ ؤو َ٘ده‪ ٚٙ‬ؤو ًٍَُ‪ ٙ‬ؤو َؼِِّْ ز‪ ،ٚ‬بٌ خهع٘غ خهع٘دػدً ًدكُدً زلٕدي‪،ٙ‬‬
‫وؤزًي زؼ‪ ٟ‬خسوىش خِوَُٖ ُٔوَ‪ ْٛ‬زدؼباسبُ وزبُوق خُ‪ٝ‬بلدء‬
‫وخُىكدم خُيت ؤظهُ‪ٛ‬د خعبُٔغ‪)4(].‬‬

‫وزؼً ػىيش خُسدزد يَىُُٕٗىْ بىل خسًٌََٔ٘ص‪ ،‬زًؤ زٌعدزص ًعدزني زدْٔ‪:‬‬
‫”ػًِ خؼبىخػًُ خسؽبُص“‪َُِ ٌٍُ ،‬ـٍ ًَ ؤؼُ ؼبؽَ ‪ ٍٙٛ‬خُعؼدُُْ خػبُخكُص ػبٖ‬
‫خؼبٌِىض خألُلٍ‪ .‬وكؼالً قبك خُسدزد يَىُُٕٗىْ ٓغ َوظص ًَٓٔص خسًٌََٔ٘ص‬
‫يف خٗع‪ٙ‬دٍ خُلٌُ خؼبُٕمٍ يف ٓ‪ ٍٙٛ ٖٓ ُٝ‬خؽببىَّش خُبيت ًبديض ظُلوبً‬

‫)‪َ (4‬ىٔدزُىْ خُوُ‪ ،ٌُٝ‬خٌُعدذ خُٕدزغ‪ ،‬خُل‪ َٝ‬خُُخزغ وخُؼ‪ُٙ‬وٕ‪.‬‬


‫‪-7-‬‬
‫خؼبُٕمُني زٕد‪٤‬ص خسديدٕ خُُولٍ وٗودء خُعؼُِّن زدغبُدش خألزًَص يف ٌِٓبىض‬
‫بؽبٍ َع٘دٔر ٓغ خسديدٕ زدُ‪ُِٝ‬ر وخغبُدش لٕر خُُوق!‬
‫وهسَ ؤٕ َ٘عهٍ خُوُٕ خُُخزغ ًدٗط ‪ ٍٙٛ‬خُعؼدُُْ يف ‪َُ٤‬وهد بىل خُبّوخٍ‬
‫ٖٓ ًدكص خٌُ٘دجٓ يف ٓ‪.ُٝ‬‬
‫وزظهىَ خُوًَٓ ؤؿٕ‪ُ٘٥‬ىْ (‪ )ّ432-354‬يوِط ‪ٛ‬بٍ‪ ٙ‬خُعؼبدُُْ‬
‫ُٓلِعهد خألوريش يف خُؼدمل ودَؾ ٓ‪ ،ُٝ‬بٌ ظّػَّْ خُوًَٓ ؤؿٕ‪ُ٘٥‬ىْ زؼٔو‪ٚ‬‬
‫لًُص ظلًُ٘‪ٛ‬د زوىش لفص ال ظُودوَّ‪ ،‬فبد ؤوهق خؼب٘ديَٖ هبد وخؼباَِّبًَٖ ؽببد‬
‫ٓىهق خػبىف وخػب‪ُ٥‬؛ بٌ خػعّّ‪ٛ‬د زِٕ‪٥‬دٗ‪ ٚ‬خٌٍُٕ٘ وخُُولبٍ ‪٤ُٛ‬وبص‬
‫ػالُٗص‪ ،‬لدٔسدً ؤٕ ًَ َِٖٓ َُ٘ديٌ زبدؼبٌِىض خألُلبٍ حيبدوٍ ‪ -‬يوٕ ؤٕ‬
‫ًٌََ ‪ -‬ؤٕ َِـٍ لوُوص خؼبٌِىض خغبد‪ ُ٠‬خٌٍُ ؤَّٕٔ‪ ٚ‬خؼبُٕك كؼالً ػِبً‬
‫خألَ‪ ٞ‬ويف هِىز٘د يف ٗلٓ خُىهط‪ٓ ،‬ؼعّّخً ؤٕ خٌُُٕ٘بص يف خغبد‪٠‬بُ ‪ٛ‬بٍ‬
‫ٌِٓىض خؼبُٕك ػًِ خألَ‪ ٞ‬و‪ ٍٛ‬ؤوَُِْ٘ خؼب٘ظىَش‪ ،‬وهً ؤػًَّض ٓدجبًهتد‬
‫كؼالً و‪َُّٛ‬إض طبُ‪ٛ‬د وًَ ٓ‪ٙ‬عهُدض خُ٘لىْ خُ‪٥‬د‪ُٛ‬ش‪ ،‬وؤٕ خؼبُٕك حيٌبْ‬
‫خِٕ ٓغ هًَُٕ‪ ،ٚ‬وؤٗ٘د قبىِ خِٕ هُدٓع٘د خألوىل ؿري خؼب٘ظىَش‪ ،‬وؤٕ خؼببىض‬
‫خُؽدين (خعبًٌٕ) ُٖ ٌَىٕ ُ‪٥ِٔ ٚ‬دٕ ػُِ٘د ألٗ٘بد ؿِس٘بد خؼببىض خألوٍ‬
‫(خػب‪ُ٥‬حص)(‪.)5‬‬
‫وهبٍخ ٌَىٕ خُوًَٓ ؤؿٕ‪ُ٘٥‬ىْ هً خٗع‪ َٙ‬خسديدٕ خؼبُٕمٍ ٖٓ ُىؼبص‬
‫خألزىًَُلد خُُهىيَص خؼبََّّلص‪ ،‬وٖٓ ؿبدوُص بٔود‪ ٢‬خُٕٔى خُُولٍ خؼبُٕمٍ بىل‬
‫خألَ‪ ،ٞ‬ووِ‪ ٚ٥‬زأٓدٍ ـًَٕص ‪ ٍٛ‬خُ‪ٝ‬لص خألوىل وخؼبالِٓص ُِؼسديش خُُهىيَص‬
‫خؼب٘مُكص‪.‬‬

‫)‪Civ. Dei XX. (5‬‬


‫‪-8-‬‬
‫وخِٕ وكبٖ يف خُوُٕ خُؼ‪ ،َُٖٙ‬قبً ؤٕ ٓؽَ ‪ ٍٙٛ‬خػبُخكص ربدوٍ ؤٕ ظإوٍ‬
‫‪َُ٤‬وهد ُِىـىي ُٓش ؤوُي يف خغبىخيغ خعبدََص خِٕ‪ ،‬و‪ ٍٛ‬هتّٓ خُؼدمل ًِب‪ٚ‬‬
‫و‪ًٜ‬خ‪ٛ‬د ديأل ًَ خأله‪٥‬دَ‪.‬‬
‫***‬

‫‪-9-‬‬
‫‪-2-‬‬
‫َٕهَ ػًِ خُودَت خِٕ خُُز‪ ٣‬زني ٌِٓىض خؼبَُّٕد خٌٍُ ًبدٕ َعُهَّسب‪ٚ‬‬
‫خُُهىي خٍَُٖ ؤَخيوخ ؤٕ َُى‪١‬ؼىخ خُُولُدض ُُِّٓ٘دض‪ ،‬وزني كٌُش خغبٌبْ‬
‫خألُلٍ خُيت ََُٔض يف خٌُُٕ٘ص خألوىل زعإؼري خألزىًَُلد خُُهىيَص‪.‬‬
‫وُألٔق‪ ،‬كوً ػَسَُض ‪ ٍٙٛ‬خُسًػص خُُهىيَص ٓعِِٕص ُألِٓ٘ص‪ ،‬وظهبُض‬
‫ُٓش ؤوُي ٖٓ والٍ خُ‪َُِّٙ‬غ خؼبُٕمُص خُيت هدٓط زؼً خُوُٕ خُٕديْ ػ‪ ُٙ‬يف‬
‫ؤؼبدُٗد‪ .‬وخؼبؼُوف ؤٗ‪ ٚ‬ال ِخُط ‪ ٍٙٛ‬خُسًػص ٕٓعى‪٘٤‬ص لىت خِٕ يف خؼببًخَْ‬
‫خُال‪ٛ‬ىظُص خألؼبدُٗص(‪.)6‬‬
‫وال ػفر ؤٕ خوعدَض كٌُش خغبٌْ خألُلٍ خُسُحبص خألؼبدُٗبص ُ٘ٔى‪ٛ‬بد‬
‫وظى‪ُّ٘٤‬هد‪ ،‬ألهند يف لوُوعهد ٗعدؾ خُ٘‪ٙ‬د‪ ٢‬خُؼوٍِ وؿبدوُص سو‪١‬دع خُُولُدض‬
‫ُُِّٓ٘دض خٔعُ‪٠‬دءً ُِؼوَ‪ ،‬و‪ٜ ٍٙٛ‬لص ٖٓ خُ‪ٝ‬لدض خُسدَِش ُِؼوُِص خألؼبدُٗص‪.‬‬
‫وكبٖ ُى ظًُ٘د ـدٗسدً ظإؼري خُلٌُ خُُهىيٌ خؼبسدُ٘ يف خؼبُٕمُص خألوىل‪ ،‬مث‬
‫ظـِـَ خألزىًَُلد خُُهىيَص يف خؼبُٕمُص خؼبعوًٓص‪ ،‬وزًؤٗد ٗلم‪ ٛ‬خأل‪ٜ‬بىٍ‬

‫)‪ ٍ ٘ٓ (6‬زًخَص ػ‪ ُٝ‬خس‪ٜ‬الق (ُىؼُ)‪ ،‬كةٕ ؤوٍ َِٖٓ ظسًَّ٘ زًػص خغبٌْ خألُلٍ ز‪ًَّٙ‬ش ‪ ْٛ‬صبدػبص‬
‫خُب ‪ ، Anabaptists‬مث صبدػص خأللُخَ يف بقبِعُخ‪ .‬وهً زِـط ‪ ٍٙٛ‬خُسًػص ؤه‪ ًٝ‬هىهتبد يف خُوبُٗني‬
‫خُٕدزغ ػ‪ ُٙ‬وخُؽدٖٓ ػ‪ ُٙ‬يف ؤؼبدُٗد ؤؼ٘دء بٗؼدٖ لًُص خُّّوظٕعدٗط يف خٌُُٕ٘ص خُِىؼَُبص ‪٘ٛ‬بدى‪،‬‬
‫وزدألو‪ ٛ‬يف ًَٓٔص ُُسعّؾ خُال‪ٛ‬ىظُص‪ .‬ويف خُوُٕ خُعدٔغ ػ‪ ،ُٙ‬خٓعًض خُؼبًوي ػَسِبَُ خُسمبدَ‬
‫وخٔعوُض يف خُىالَدض خؼبعمًش لُػ ظِولعهد صبدػص خأليك٘عُٕط وـؼِعهد ػوًُهتد خألوىل وخُؼُظًٔ‪،‬‬
‫وزًؤض ظ‪١‬غ ٓىخػًُ ؿبًيش جملٍء خؼبُٕك وًٍزط كُهد صبُؼدً‪.‬‬
‫‪- 12 -‬‬
‫خٌُعدزُص خُيت ٔدػًض خُؼوَ خُس‪ُٙ‬ي ُ‪ُٝ‬دؿص ‪ ٍٙٛ‬خُسًػص‪ُ ،‬ىـًٗد ؤٕ ‪ٛ‬بٍ‪ٙ‬‬
‫خأل‪ٜ‬ىٍ خٌُعدزُص ظؼعًٔ ػًِ ٓ‪:ًََٖٝ‬‬
‫األول‪ :‬ظ‪ٝ‬ىَُ خُ٘سىخض يف خُؼهً خُوًمي ؼبُِي خؼبَُّٕد خُوديّ ظ‪ٝ‬ىَُخً ٓديَدً‬
‫ٗىػدً ٓد‪.‬‬
‫وانثبين‪ :‬وَوي ‪ ٍٙٛ‬خُلٌُش يف ٔلُ خُُئَد زعؼسري ؿبًوي‪.‬‬
‫وخِٕ ػُِ٘د ؤٕ ٗلم‪ً ٛ‬ال خؼب‪ ًَََِٖٝ‬خٌُعدزَُُِّٖ لبىت ٗعسبَُّٖ ٓوبًخَ‬
‫خالكبُخف خُلٌٌُ خٌٍُ ظٕسر يف هُدّ ‪ ٍٙٛ‬خُسًػص وٌَىػهد هبٍ‪ ٙ‬خُ‪ٝ‬ىَش‪.‬‬
‫ادلصدز األول‪:‬‬
‫ُوً وَيض زؼ‪ ٟ‬خُ٘سىخض يف خُؼهً خُوًمي و‪ ٍٛ‬ظ‪ٝ‬ق ٌِٓىض خؼبٕبَُّد‬
‫زعؼدزري وظ‪ٝ‬دوَُ ظسًو ألوٍ و‪ِٛ‬ص ؤهند وُخكُص‪ .‬ويف خُىخهبغ ُبى كم‪ٝ‬ب٘د‬
‫بٌٓدُٗدض ؤٌ ٗيب يف خُؼهً خُوًمي ُِعؼسري ػٖ خُُولُدض‪ًٔ ،‬د ػُك٘د‪ٛ‬د كبٖ‬
‫يف خؼبُٕك خِٕ؛ ُىـًٗد خٔعمدُص ٓ‪ِ٥‬وص سٌٓدُٗص خُعؼسري زدُلٌُ خُوًمي وخُِـص‬
‫خُوًديص وخُؽودكص خُوًديص‪ ،‬زَ وزدُُوق خُوًديص‪ ،‬ػٖ َولُدض خُؼهً خعبًَبً‪.‬‬
‫‪ٍٛ‬خ زدس‪٠‬دكص بىل خكب‪٥‬د‪ٕٓ ٢‬عىي خُعلٌري خُ‪ٙ‬ؼيب خُؼدّ خٌٍُ ًدٕ خيد‪٤‬سب‪ٚ‬‬
‫خُ٘يب يخجٔدً وحيدوٍ ؤٕ َسؽ‪َ ٚ‬ئَد‪ ٙ‬ػٖ خؼبٌِىض خِيت‪.‬‬
‫ٍُُي قبً خُ٘سىش يف خُؼهً خُوًمي‪ ،‬ذبُّ٘سدً ُِعمًًَخض‪ ،‬ظعىٍ ‪َُ٤‬ودً آٓ٘بًد‬
‫ٔهالً ُى‪ٜ‬ق خُُولُدض خُوديٓص ٌُِِٔىض خِيت ال زعؼبسريخض ال‪ٛ‬ىظُبص‬
‫‪ٜ‬ؼسص‪ ،‬وبمند زإو‪ٜ‬دف ؾبدَِص ٓديَص ٘ؼسُص ٔهِص ربَٔ يف ؤػٔدههد ؤه‪ٝ‬بً‬
‫ٓد ديٌٖ ٖٓ خُعؼسريخض خُال‪ٛ‬ىظُص خََُُّٕص خُيت ظ‪٥‬دزن خُىخهغ يف ًَ ِٓدٕ‪ٍٛ ،‬خ‬
‫ُى كُم‪ٝ‬ط َولُدً وكُهٔط زإػٔن ٖٓ ٌِ٘هد خُو‪ ٍٝٝ‬خُظد‪ ٌُٛ‬وزؼُبًخً‬
‫ػٖ خُعإوَالض خؼبديَص‪.‬‬

‫‪- 11 -‬‬
‫وسبؽُالً ؽبٍ‪ ٙ‬خألو‪ٜ‬دف خؼبديَص ٗوًِّّ زؼ‪ٓ ٟ‬د هدُ‪ ٚ‬ب٘ؼُدء خُ٘يب َ‪ٝ‬ق زب‪ٚ‬‬
‫‪٤‬سُؼص خؼبٌِىض خِيت‪:‬‬
‫‪» +‬وخيُؾ ه‪ُ١‬ر ٖٓ ـٍِْع ًََّٕ وَ٘سط ؿ‪ ٖٓ ٖٝ‬ؤُ‪ٜ‬ىُ‪ ،ٚ‬وحيَُّ ػُِ‪ٚ‬‬
‫َوق خُُذ‪...‬‬
‫‪ .1‬كٌُٕٖ خٍُجر ٓغ خػبُوف‪ ،‬وَُز‪ ٟ‬خُُ٘ٔ ٓغ خعبًٌ‪ ،‬وخُؼفَ‬
‫وخُ‪ِّٙ‬سَ وخؼبَُّٕٖٔ ٓؼدً‪،‬‬
‫‪ .2‬و‪ٜ‬يب ‪ٜ‬ـري َٕىههد!‪...‬‬
‫‪ .3‬وَِؼر خُُ‪ُ٠‬غ ػًِ ََُٔذ خُ‪( َِّٝ‬خٌُىزُخ خُٕدٓص)‪ ،‬وديً خُل‪ُْ٥‬‬
‫ًَ‪ ٙ‬ػًِ ـمُ خألُكؼىخٕ!‪...‬‬
‫‪ .4‬كعٕعوىٕ ُٓد‪ٛ‬د زلُق ٖٓ َ٘دزُغ خػبال‪...ٚ‬‬
‫(بٖ ‪1:11‬و‪2‬و‪6‬و‪8‬؛ ‪)3:12‬‬
‫‪ .5‬ألين ‪ٛ‬إ ٍٗخ ودُن ظبىخض ـًًَش وؤَ‪٠‬دً ـًًَش‪ ،‬كبال ظُبًٍُْ‬
‫خألوىل وال زب‪ ُ٥‬ػًِ زدٍ‪...‬‬
‫‪ .6‬ال ٌَىٕ زؼً ‪٘ٛ‬دى ‪٤‬لَ (حيُد هَُِ) ؤَدّ وال ٘بُه مل ٌَُْٔٔبَْ‬
‫ؤَدٓ‪ ،ٚ‬ألٕ خُ‪ٝ‬يب ديىض خزٖ ٓحص ٔ٘ص‪،‬‬
‫‪ .7‬وخػبد‪٤‬ث َُ ِْؼَٖ خزٖ ٓحص ٔ٘ص‪».‬‬
‫(بٖ ‪17:65‬و‪)22‬‬
‫ػً٘ ظبدع ‪ ٍٙٛ‬خٌُِٔدض خٍٍَُِش زُُٗ٘هد خغبِى ػًِ خألٌُٕ خُس‪َُٙ‬ص خجملهًش‬
‫ٖٓ ـٍذ ‪ٍٛ‬خ خُؼدمل وآالٓ‪ ٚ‬وؤُٓخ‪ ٚ٠‬وُ٘وَ‪َ ،ٙ‬سعهؿ ؽبد خُوِر ال ؿبدُبص‬
‫وَع‪ٝ‬ىَ‪ٛ‬د يف ػدمل خػبُدٍ خُسؼًُ‪ ،‬خُسؼًُ ـًخً ػٖ خُىخهغ! وبٌ َٕعمَُ هُدّ‬
‫‪ ٍٙٛ‬خألو‪ٜ‬دف ٓديَدً ٖٓ والٍ خُ‪٥‬سدجغ خغبُىخُٗص خؼبع‪ٝ‬دَػص يف خُؼبدمل خِٕ‬
‫وال يف ظببَ يوَش ‪ٛ‬ببٍخ خُّٓببدٕ خؼبعؼفِّببَ خجملمببق؛ بٌٕ‪ ،‬كهببٍ‪ٙ‬‬

‫‪- 12 -‬‬
‫خألو‪ٜ‬دف ظ٘سث ػٖ ظـُُُّ ٘دَٓ يف خُ‪٥‬سدجغ خؼبىِىهص ػدٓص ويف ‪٤‬سُؼص خُّٓدٕ‪،‬‬
‫زَ ويف ‪٤‬سُؼص خُٕٔدء ٗلٕهد وخألَ‪ ٞ‬ؤَ‪١‬دً‪.‬‬
‫‪ٌٍٛ‬خ كَُّٕض خُؼوُِص خُُهىيَص خجملهًش ‪ ٍٙٛ‬خُ٘سىخض ٓديَدً وِٓدُٗدً رببط‬
‫ظُوف خُ‪١‬ـ‪ ٣‬وخُٕيب وخغبُٓدٕ‪ .‬و‪ٌٍٛ‬خ ظَِّٕٔط خُؼوُِص خؼبُٕمُص خألوىل‬
‫‪ ٍٙٛ‬خُ‪٥‬ى‪ٔ٤‬ص خُُهىيَص خُٕدٓص ووسَّإهتد يف ‪ُ٤‬دض هِسهد ُعؼىي بُُهد وظعٕبًَِّ‬
‫هبد ػً٘ٓد َ‪١‬ـ‪ ٣‬ػُِهد خُّٓدٕ خغبد‪ ُ٠‬ز‪٥‬سدجؼ‪ ٚ‬خُ‪َُُٙ‬ش‪ ،‬كعفً كُهد ػبّخءً‬
‫ٓديَدً ػٖ ٘اّ خغبد‪ ُ٠‬وظلُجيدً ػٖ ظىظُ خُ٘لٓ خُ‪ ًًَٙ‬ػ٘بًٓد ظعؼبدَ‪ٞ‬‬
‫خُُوق ٓغ آٓدٍ خعبًٕ يف خُُخلص ػًِ خألَ‪!ٞ‬‬
‫وٌُٖ ٓد ‪ ٍٛ‬لوُوص ٗسىَّش ب٘ؼُدء بٌٕ؟ وٓد ‪ٛ‬ى ُُّٔ‪ٛ‬د ثهغخ انةسو أو‬
‫ثفكس ادلعٍح؟‬
‫يف زٕد‪٤‬ص ٓد زؼً‪ٛ‬د زٕد‪٤‬ص َ‪ُٙ‬لهد خؼبُٕك ‪ٌٍٛ‬خ‪:‬‬
‫‪ٛ» .1‬د ؤٗد ؤٌَُِْٔ ٓؽَ لُِٔالٕ زني ٌجدذ!» (ُى ‪)3:12‬‬
‫(زدػعسدَ ؤٕ خؼبُٕمٍ زىيخػع‪ ٚ‬وخظ‪١‬دػ‪ ٚ‬وخٔعؼًخي‪ُِ ٙ‬ع‪١‬مُص وخؼببىض‬
‫ٖٓ ؤـَ خؼبٌِىض خؼبؼًٓ َ٘عّع ول‪ُٙ‬ص وُ٘خٔص خألُ٘خَ)‪.‬‬
‫‪ً» .2‬ىٗىخ لٌٔدء كبحلٍبد وزٕ‪٥‬دء كبحلًةبو (خأل‪٤‬لبدٍ)‪ٓ( ».‬بط‬
‫‪)16:12‬‬
‫(‪٘ٛ‬د خغبٌٔص وخُسٕد‪٤‬ص ومهد ٓعؼدَ‪٠‬عدٕ ز‪٥‬سُؼعهٔد‪ًٔ ،‬د و‪ٜ‬بلهٔد‬
‫خؼبُٕك يف هىُ‪ ٚ‬ػٖ خغبَُّص وخغبٔدٓص‪ٜ ،‬دَخ ٌَٕ٘دٕ ٓؼبدً يف هِبر‬
‫خسٕٗدٕ خؼبُٕمٍ خُىخلً)‪.‬‬
‫‪» .3‬ؤضبًى ؤَهد خِذ‪ ...‬ألٗي ؤولُط ‪ ٍٙٛ‬ػٖ خغبٌٔدء وخُلهٔدء وؤػِ٘عهد‬
‫ُأل‪٤‬لدٍ!» (ٓط ‪)25:11‬‬
‫ط و‪ّٛ‬ؤضِ ٖٓ لٌٔص خُؼدمل)‪.‬‬ ‫(زدػعسدَ ؤٕ زٕد‪٤‬ص خؼبُٕمُني ؤز‪ِ ِ٥‬‬
‫‪- 13 -‬‬
‫‪َُٙ َِٖٓ» .4‬ذ ٖٓ خؼبدء خٌٍُ ؤُػ‪ ُٚ٥‬ؤٗد كِٖ َؼ‪ ٗ٥‬بىل خألزً‪َ( ».‬ى ‪)14:4‬‬
‫(زدػعسدَ ؤٕ خُُوق خُوًْ ‪ٜ‬دَ ٓ‪ ًَٝ‬خَظىخء وكُق ؤزًٌ)‪.‬‬
‫‪» .5‬بٕ ًدٕ ؤلً ال َُىًُ ٖٓ كىم (خُٕٔدء خعبًًَش) ال َوبًَ ؤٕ َبُي‬
‫ٌِٓىض خهلل‪َ( ».‬ى ‪)3:3‬‬
‫(زدػعسدَ ؤٕ خُُوق ديؽَِّ خُٕٔدء خعبًًَش‪ ،‬وٓدء خؼبؼٔىيَص خؼبؤًص ديؽَِّ‬
‫خألَ‪ ٞ‬خعبًًَش)‪.‬‬
‫‪ً َِٖٓ ًَ» .6‬دٕ لُِّد وآٖٓ يب كِٖ ديىض بىل خألزً!» (َى ‪)26:11‬‬
‫(خغبُدش خألزًَص خُيت َعوسَِّهد خأل‪٤‬لدٍ يف خؼبؼٔىيَص وخُيت ديؽِِّهد خُ٘يب دبدجص‬
‫ٔ٘ص)‪.‬‬
‫وخِٕ‪ ،‬بٌ ُٗـى خُودَت ؤٕ َؼَٔ ٓودَٗص زني ٗسىَّش ب٘ؼُدء وظؼُِْ خؼبُٕك‬
‫ػٖ ٌِٓىظ‪ ٚ‬لٕر خألَهدّ خؼبعسديُص خُيت و‪٠‬ؼ٘د‪ٛ‬د ؤٓدّ ًَ ٖٓ خُ٘سىَّش وؤهىخٍ‬
‫خؼبُٕك؛ ٗاللٔظ ؤٕ ُـّ خُ٘سىَّش خٌٗ‪ٙ‬ق سبدٓدً‪ ،‬بمند زؼٔن َولٍ زًَغ َلبىم‬
‫خُؼوَ وخُعوًَُ خُس‪!ٌُٙ‬‬
‫بٌٕ‪ ،‬ك٘مٖ خِٕ ويف ‪ٍٛ‬خ خُّٓدٕ خغبد‪ٗ ،ُ٠‬ؼُٗ ٗسىَّش ب٘ؼُدء وٗؼبُٗ‬
‫َٓء ٌِٓىض خؼبَُّٕد خٌٍُ ًدٕ َعُهَّس‪ ٚ‬خُُهىي‪ ،‬و‪ُِّ٠‬ىخ ػ٘‪ ٚ‬ػً٘ ؾبُح‪.ٚ‬‬
‫بٌٕ‪ ،‬كوً خهنًٓط ؤُٔٓ خألزىًَُلد خُُهىيَص يف ظُهُّر ظـُري ٓبديٌ يف‬
‫ٌَ٘ خُؼدمل ويف ‪٤‬سدجغ خؼبىِىهدض ويف ‪٤‬سُؼص خُّٓدٕ‪ ،‬بػًخيخً ُوُدّ ٌِٓىض‬
‫خؼبَُّٕد ػًِ خألَ‪ ،ٞ‬ألٕ ٌِٓىض خؼبُٕك هً ‪ٜ‬دَ يف خُؼدمل ُِّٔخ ٓبٖ وَخء‬
‫خؼبديش وخُّٓدٕ وخُ‪٥‬سدجغ خؼبىِىهص؛ بٌ ل‪ َٝ‬كفإش يخوَ هِر خسٕٗدٕ وزًؤ‬
‫زوىش َؼَٔ ٖٓ خًُخوَ ُعـُري ًَ ٍ٘ء يف هِر خسٕٗدٕ وكٌُ‪ ،ٙ‬وُُٓ يف‬
‫‪ُٛ‬حص خُؼدمل خػبدَـٍ‪ٛ» :‬ىٌخ خٌَُ هً ‪ٜ‬دَ ـًًَخً» (‪ً2‬ى ‪ !!)17:5‬لُػ‬
‫”خعبًَّٔش“ يف خؼبُٕمُص ظعؼَِّن زدُُوق وُُٓ زدؼبديش وخؼبظد‪.ُٛ‬‬

‫‪- 14 -‬‬
‫بٌٕ‪ ،‬كوً ‪٠‬دع ؤَ‪١‬دً األظبض انىمهً خٌٍُ َؼُٗ ػُِ‪ ٚ‬زؼ‪ ٟ‬خؼبُٕمُني‬
‫خؼبِىَّؼني زدألزىًَُلد خُُهىيَص يف خٗعظدَ خغبٌْ خألُلٍ ٓع‪ِِّ٥‬ؼني بىل ربوُن ‪ٍٙٛ‬‬
‫خُ٘سىخض ٓديَدً‪ ،‬ظدٗني ؤٕ خألًٔ ُٔإًَ كؼالً خُعّْ ٓغ خُسوبُش!! وخُ‪ٙ‬بُوَ‬
‫ظعالً٘‪ ،‬وخُ‪٥‬لَ ديىض خزٖ ٓدجص ٔ٘ص وخُسدُؾ خزٖ ؤُق!!‬
‫وٌٍُ ٗؼ‪ٜ ٍ٥‬ىَش الٓعًخي ‪ ٍٙٛ‬خُؼعٔص خُُئَىَص خُيت ؤلد‪٤‬ط زبدُلٌُ‬
‫خُُهىيٌ وظٕمَّسط ػًِ زؼ‪ ٟ‬خؼبُٕمُني خألوخجَ‪ٗ ،‬ؼُ‪ُٓ ٞ‬ش ؤوُي ُع‪ٝ‬ىَُّ‬
‫‪ٍٛ‬خ خؼبٌِىض يف ٌ‪ُ٘ٛ‬ص خُلُِٕىف الًعدٗعُىْ خٌٍُ ػدٖ يف ؤوخوُ خُوبُٕ‬
‫خُؽدُػ وخؼبًَّٕٔ ز‪ُُٙٙ‬وٕ خؼبُٕمُص ٓؼِِّْ ؤوالي خسّّٓخ‪٤‬بىَ هٕب‪٥٘٥‬ني‬
‫خٌُسري‪:‬‬
‫[وخزٖ خُؼٍِ خهلل خُوًَُ ٔىف َإيت‪ ...‬ولُ٘حٍ ٔع‪ٍ١‬ء خُ‪ٔ ٓٔٙ‬سؼص‬
‫ؤ‪٠‬ؼدف هًَ ٓد ‪ ٍٛ‬خِٕ‪ ،‬وظ‪ِ٥‬ن خألَ‪ ٞ‬وريخهتد كعُىُؾ ؤشبدَ‪ٛ‬د ٖٓ‬
‫ظِودء ٌخهتد زىكُش‪ ،‬وخعبسدٍ خُ‪ٝ‬ىَُص ظو‪ ُ٥‬ػٕالً‪ ،‬وظعلفَُّ ٓ٘هد َ٘دزُغ‬
‫خػبُٔ بىل خُىيَدٕ‪ ،‬وخألهندَ ظلُ‪ُ ٟ‬س٘دً‪ ،‬وخُؼدمل ًِ‪َ ٚ‬عهََِّ زدؼبٕبَُّش‬
‫وخُ‪٥‬سُؼص ظؼعّ وظسعهؿ‪)7(].‬‬

‫و‪ٌٍٛ‬خ هبٍ‪ ٙ‬خُع‪ُِّ٥‬ؼدض خػبُخكُص بىل خؼبٕعوسَ خٌُدٌذ خٌٍُ ُٖ ٌَبىٕ‪،‬‬


‫‪٠‬دع وَ‪ُ١‬غ ػًِ ًؽري ٖٓ خؼبُٕمُني خًع‪ٙ‬دف ؤؾبدي خُبُوق يف خغبد‪٠‬بُ‬
‫وػ‪٥‬دَد يّ خؼبُٕك خُؽُٔ٘ص ـًخً خُيت ظلىم خُؼَٕ وخػبُٔ وخُِبّْ وهبفبص‬
‫خُ‪٥‬سُؼص وَُّٕٓخض ‪ٍٛ‬خ خؼبٌِىض خألُلٍ خػبُخيف‪.‬‬
‫***‬

‫)‪ANF. VII,7,24. (7‬‬


‫‪- 15 -‬‬
‫‪-3-‬‬
‫ادلصدز انثبين‪:‬‬
‫زوٍ ػُِ٘د ؤٕ ٗلم‪ ٛ‬كٌُش خغبٌْ خألُلٍ يف خُ‪ُٝ‬ـص خُيت َ‪ٙ‬ري بُُهد ٔلُ‬
‫خُُئَد‪ ،‬وخُيت خػعًٔ ػُِهد خؼبُٕمُىٕ خألوخجَ يف ظًػُْ خغبٌْ خألُلٍ‪.‬‬
‫َوىٍ َىل٘د خُُٔىٍ يف خأل‪ٜ‬مدق خُؼ‪:َُٖٙ‬‬
‫‪» +‬وَؤَط ػُو٘دً كفِٕىخ ػُِهد‪ ،‬وؤػ‪٥‬ىخ لٌُٔدً‪ .‬وَؤَبط ٗلبىْ‬
‫خٍَُٖ هُعِٔىخ ٖٓ ؤـَ ٘هديش َٕىع وٖٓ ؤـَ ًِٔص خهلل‪ ،‬وخُبٍَٖ مل‬
‫َٕفًوخ ُِىلٗ وال ُ‪ٝ‬ىَظ‪ ،ٚ‬ومل َوسِىخ خُِّٕٔص ػًِ ـسد‪ٛ‬هْ وػًِ‬
‫ؤًََهْ‪ ،‬كؼد٘ىخ وٌِٓىخ ٓغ خؼبُٕك ؤُق ٔ٘ص‪َ( ».‬ئ‪)4:22‬‬
‫ٓغ خُلم‪ ٛ‬خًُهُن ُٗاللٔظ يف ‪ ٍٙٛ‬خَِدض ؤهند خهذ متبيبً يٍ أٌخ ئشبزح‬
‫نة ”رلًء ادلعٍح انثبين“ ٓغ ؤٕ خجملٍء خُؽدين ‪ٛ‬ى خألٔدْ خٌٍُ َ‪١‬غ ػُِ‪ٚ‬‬
‫خُودجِىٕ زدغبٌْ خألُلٍ ًَ ػوًُهتْ!‬
‫وًَ ٓد ًٌُُٔ خب‪ٝ‬ى‪ ٍٙٛ ٚ‬خألُق ٔ٘ص ٖٓ ـهص خُؼالٓدض خُٕٔدجُص خؼبالِٓص‬
‫ؽبد ‪ٛ‬ى ؤٕ ٓالًدً ٍّٗ ٖٓ خُٕٔدء وهًَُّ خُ‪٥ُٙ‬دٕ‪» :‬وَؤَط ٓالًدً ٗبدِالً ٓبٖ‬
‫خُٕٔدء ٓؼ‪ٓ ٚ‬لعدق خؽبدوَص‪ ،‬ؤِِٕص ػظُٔص ػًِ ًَ‪ .ٙ‬كوس‪ ٟ‬ػًِ خُعِّ٘ني‪ ،‬خغبَُّص‬
‫خُوًديص‪ ،‬خٌٍُ ‪ٛ‬ى بزُِٓ وخُ‪٥ُٙ‬دٕ‪ ،‬وهًَُّ‪ ٙ‬ؤُق ٔ٘ص‪َ( ».‬ئ ‪1:22‬و‪)2‬‬
‫ؤٓد خأل‪ٜ‬مدق خُٕدزن ُّ٘وٍ خؼبالى وظوًُُ‪٥ُُِٙ ٙ‬دٕ ؤُق ٔ٘ص‪ ،‬كُعَّ‪١‬ك‬
‫ٓ٘‪ ٚ‬ؤٗ‪ ٚ‬ال َّخٍ خؼبُٕك ٕٓععُخً يف خُٕٔدء‪» :‬مث َؤَطُ خُٕٔدء ٓلعىلص‪ ،‬وبٌخ‬
‫كُْْ ؤزُ‪ ُٟ‬وخعبدُٓ ػُِ‪ًِ َُ ٚ‬ػًَ ؤُٓ٘دً و‪ٜ‬ديهدً‪َ( »...‬ئ ‪ًٔ ،)11:19‬بد‬

‫‪- 16 -‬‬
‫َلًُ خٌُالّ ؤٕ خؼبُٕك ال َّخٍ و‪ٛ‬ى يف خُٕٔدء َُٔدَِْ لٌٔ‪ُِ ٚ‬ؼدمل ولُز‪ٚ‬‬
‫‪ ً٠‬خُ‪٥ُٙ‬دٕ »وزدُؼًٍ حيٌْ وَُمدَِذ»‪ًٔ ،‬د َلًُ خٌُبالّ ؤٕ خألٓبْ‬
‫ال ظّخٍ ظُٔدَِْ لُدهتد خُُىُٓص وال ظّخٍ ظ‪ َ١‬ػٖ خغبن وظوسَ خُعإيَبر‪» :‬‬
‫وٖٓ كٔ‪ ٚ‬خيُؾ ُٔقْ ٓد‪ُ١َ ٌٍُ ٍٞ‬ذ ز‪ ٚ‬خألْٓ‪ .‬و‪ٛ‬ى ٔريػد‪ ْٛ‬زؼ‪ٝ‬دً ٖٓ‬
‫لًًَ‪َ( »...‬ئ ‪)15:19‬‬
‫ًٔد َ‪ٙ‬ري خأل‪ٜ‬مدق خُعدٔغ ػ‪ ُٙ‬ؤَ‪١‬دً بىل لُوذ يخُٓبص ُٔ‪ٝ‬ب٘ؼهد‬
‫خؼبِىى (خُىؼُ٘ىٕ) ‪ ً٠‬خؼبُٕك (خؼبُٕمُني) زعمَُ‪ٓ ٟ‬بٖ خُبىلٗ ‪ -‬ؤٌ‬
‫خُ‪٥ُٙ‬دٕ ‪ -‬وخُ٘يب خٌٍَُّخذ ‪ -‬ؤٌ خُؼسديخض خٌُدٌزص ‪ -‬وخُيت ظ٘عهٍ زدُوس‪ٟ‬‬
‫ػًِ خُ‪٥ُٙ‬دٕ وخُ٘يب خٌٍَُّخذ و‪ُ٤‬لهٔد زؼًُخً ػٖ خُؼدمل‪.‬‬
‫بٌٕ‪ ،‬كؼًِ ًٓي خأل‪ٜ‬مدق خُعدٔغ ػ‪ ُٙ‬ولىت خَِبص خُٕدئبص ٓبٖ‬
‫خأل‪ٜ‬مدق خُؼ‪ ،َُٖٙ‬زبع‪ًِ ٛ‬هد حبُدش خُؼدمل خغبد‪ ُ٠‬خِٕ‪ ،‬لُػ خؼبٕبُك‬
‫حيٌْ وَُمدَِذ وَايِّذ وَُػً بمند ز‪ٝ‬ىَش ؿري ٓ٘ظىَش‪.‬‬
‫ك٘مٖ خِٕ ٗؼُٗ ‪ ٍٙٛ‬خألُق ٔ٘ص و‪ ٍٛ‬خؼبؼسَُّ ػ٘هد يف ٓى‪٠‬بغ آوبُ‬
‫زب ”ٌِٓىض خزٖ ؿبسع‪ “ٚ‬ؤٌ ٌِٓىض خؼبُٕك‪ ،‬خُبٌٍ كُب‪ ٚ‬خِٕ صبُبغ‬
‫خُوًَٕني ديٌِىٕ ٓغ خؼبُٕك وكبٖ ؤَ‪١‬دً ٗ‪ٙ‬دًَهْ يف ‪ٛ‬بٍخ خؼبٌِبىض‪» :‬‬
‫٘دًَُٖ خِذ خٌٍُ أهَّهُب نشسكخ يًناس انقدٌِّعٌن يف انُىز‪ ،‬خٌٍُ أَقرَب‬
‫يٍ ظهطبٌ انظهًخ‪ ،‬وَقهُب ئىل يهكىد اثٍ زلجزه‪ً( ».‬ى ‪12:1‬و‪)13‬‬
‫وخؼبُاللَظ ؤٕ خُوًَٕني مل ديِي ػُِهْ خؼبىض‪ ،‬بٌ زؼبً ٓبىهتْ هبدٓىخ‬
‫ٓسدُ٘ش زوىش خؼبُٕك و‪َ ْٛ‬ؼُ‪ٙ‬ىٕ خِٕ ٓؼ‪ ٚ‬ولىت خٗو‪١‬دء خُّٓدٕ؛ وأيب ثقٍخ‬
‫األيىاد انرٌٍ مل ٌإيُىا ثبدلعٍح انرٌٍ ظةددوا دلطبنةت انشةٍطبٌ‬
‫وشهىاره فهى ٌقىيىا ثؼد يىهتى‪ ،‬ئذ هى حتذ ظهطبٌ ادلىد وأزواحهةى‬

‫‪- 17 -‬‬
‫يقٍَّدح بىل ؤٕ َإيت ِٓدٕ خُوُدٓص خُؼدٓص ًَُِ٘ىٗص خُؼعًُش ؤٕ ربََّ ػُِهْ‪.‬‬
‫و‪ٍٛ‬خ ٓد َى‪ِّ٠‬م‪ٔ ٚ‬لُ خُُئَد ـًًخ زوىُ‪:ٚ‬‬
‫ط ٗلىْ خٌٍُ هُعُِٔىخ ٖٓ ؤـَ ٘هديش َٕىع وٖٓ ؤـبَ‬ ‫‪ ...» +‬وَؤَ ُ‬
‫ًِٔص خهلل‪ ،‬وخٍَُٖ مل َٕفًوخ ُِىلٗ وال ُ‪ٝ‬بىَظ‪ ،ٚ‬ومل َوسِبىخ‬
‫خُِّٕٔص ػًِ ـسد‪ٛ‬هْ وػًِ ؤًََهْ‪ ،‬فؼبشىا ويَهَكىا يغ ادلعٍح ؤُق‬
‫ٔ٘ص‪ .‬وأيب ثقٍخ األيىاد فهى رَؼِشْ حىت َرزِىَّ األنف انعَُّخ‪ٍٛ ٍٙٛ .‬‬
‫خُوُدٓص خألوىل‪َ( ».‬ئ ‪4:22‬و‪)5‬‬
‫ؤٌ ؤٗ٘د حنٍ اٌَ َؼٍش انقٍبيخ األوىل‪ ،‬وهً انقٍبيخ يٍ يىد اخلطٍخ خُيت‬
‫بٌخ مل كب‪ َٝ‬ػُِهد خِٕ زدسديدٕ زدؼبُٕك وزدُعىزص وهسىٍ ؤدج‪ ٣‬خُ٘ؼٔبص خُبيت‬
‫ُِىال‪ ،ٚ‬ك٘مٖ ٗظَ ربط ٓىض خػب‪ُ٥‬حص خألزًٌ‪ ،‬وُٖ ٌَىٕ ُ٘د ٘بًُص يف‬
‫ٌِٓىض خؼبُٕك يف خغبد‪ ُ٠‬وال ؾبً خُوُدٓص خُؽدُٗص خُيت ٔعٌىٕ زوىش ؾبٍء خؼبُٕك‬
‫يف ؾبً‪ٓ» :ٙ‬سدََىْ وٓوًَّْْ َِٖٓ ُ‪ُٝٗ ٚ‬ر يف خُوُدٓص خألوىل‪ٛ .‬االء نٍط نهًىد‬
‫انثبين ظهطبٌ ػهٍهى‪ ،‬زَ ٌُٔىٗىٕ ًه٘ص هلل وخؼبُٕك‪ ،‬ؤٌُِٔىٕ ٓؼ‪ ٚ‬ؤُبق‬
‫ٔ٘ص» (َئ ‪ .)6:22‬ؤٌ ؤٕ ًَ َِٖٓ َ٘دٍ خِٕ ٗؼٔص خُوُدٓص ٖٓ ٓىض خػب‪ُ٥‬حبص‬
‫ال َؼىي ؼبىض خعبًٕ ‪ -‬خؼبُؼسَُّ ػ٘‪ ٚ‬زدؼبىض خُؽدين ‪٥ِٔ -‬دٕ ػُِب‪ٚ‬؛ زدػعسبدَ ؤٕ‬
‫ٓىض خػب‪ُ٥‬حص ‪ٛ‬ى خؼبىض خألوٍ وخِوُ‪.‬‬
‫فكم انرٌٍ ٌقىيىٌ اٌَ يٍ يىد اخلطٍئخ ٌصًنوٌ كهُخ نهًعٍح أي‬
‫خدَّاو انؼهد اجلدٌد‪ ،‬وميهكىٌ يغ ادلعٍح ظىاء يف حٍبهتى اٌَ ثبجلعد أو‬
‫حٍبهتى ثؼد يىهتى ثدوٌ جعد‪ ،‬ئىل أٌ ٌأيت انسة‪.‬‬
‫يؼىن األنف ظُخ‪:‬‬
‫َعَّٕٔي خُودجِىٕ زدغبٌْ خألُلٍ ؤٕ ٗىػُص ‪ٍٛ‬خ خغبٌبْ ‪ٛ‬بٍ ُِٓ٘بص‪،‬‬

‫‪- 18 -‬‬
‫ٓؼعًَٖٔ ػًِ ربًًَ‪ ٙ‬يف ٔلُ خُُئَد زإُق ٔ٘ص‪ ،‬و‪ٍٛ‬خ خُعمًًَ يف ٗظبُ‪ْٛ‬‬
‫َؼ ؤٗ‪ ِٓ ٚ‬ؿب‪ .ٟٓ‬وٌُٖ خغبوُوص ؤٕ خالػعٔدي ػًِ ٔلُ خُُئَد يف ظلٕبري‬
‫خغبًُدض خسؽبُص ظلٕريخً ُِٓ٘دً ٓديَدً َُىُِؾ خسٕٗدٕ خؼبُٕمٍ ػبٖ ـبى‪ُٛ‬‬
‫خُٕلُ‪ ،‬ألَه ظفس زؤٌىي ٌقىو يٍ أظبظه ػهى انزشجٍه وانسيص‪.‬‬
‫ووخ‪٠‬ك ٖٓ ُـص ٔلُ خُُئَد ؤهند ُـص ََّٓص‪ ،‬وخألػًخي كُهد ربَٔ ٓؼبدين‬
‫َولُص وال ظلًُ ربًًَخض ِٓدُٗص‪ .‬كدُّٓدٕ يف ٔلُ خُُئَد ٌَدي ٌَىٕ ِٓـُِّد‬
‫جبِٔع‪ ،ٚ‬كدُٕلُ َسعًت زع٘سُ‪ٌ٘٘ٛ ٚ‬د‪ ...» :‬ألٕ خُىهط هَُبر» (َئ ‪،)3:1‬‬
‫ًٔد َ٘عهٍ زع٘سُ‪ٌ٘٘ٛ ٚ‬د‪ ...» :‬ؤٗد آيت َُٔؼدً» (َئ ‪ .)22:22‬و‪ٛ‬د هً ٓ‪ً١‬‬
‫خِٕ ٍٓ٘ َئَد َىل٘د خُال‪ٛ‬ىيت لىت خِٕ ٓد َوُذ ٖٓ ؤُلبٍ ٔب٘ص‪ .‬بٌٕ‪،‬‬
‫كٌِٔص ”خُىهط هَُر“‪ ،‬ؤًِص ”ؤٗد آيت َُٔؼدً“ وخ‪٠‬ك ؤهنبد ال ظؼب‬
‫خُىهط خُّٓ وخُُٕػص خُُّٓ٘ص؛ ثم رؼين انىقذ انسوحً وانعسػخ انسوحٍخ‬
‫انيت ميكٍ رسمجزهب ثهغزُب مبؼىن‪ :‬حزًٍخ انىقىع‪ ،‬وقهس انصيٍ!!‬
‫كدألُق ٔ٘ص زدُِـص خُُولُص ‪ ٍٛ‬وهط َولٍ‪ ،‬وخُىهط خُُولٍ ؿدُبر‬
‫يخجٔدً ُِىهط خُّٓ ‪ٍُُ ،‬ي ال ديٌٖ ربىَِ‪ ٚ‬بىل ِٖٓ ؤَ‪ ٍ٠‬ألٗ‪ ٚ‬ؤػظْ ٓ٘ب‪ٚ‬‬
‫دبد ال َُودْ‪ .‬كدُُىّ خُُولٍ خؼبُؼسَُّ ػ٘‪ ٚ‬زُىّ خُُذ هً َٕدوٌ ؤُق ٔ٘ص ُِٓ٘ص‬
‫ًٔد َوىٍ خٌُعدذ‪ ...» :‬ؤٕ َىٓدً وخلًًخ ػً٘ خُُذ ًإُق ٔ٘ص‪ ،‬وؤُبق‬
‫ٔ٘ص ًُىّ وخلً‪2( ».‬ز‪)8:3 ٣‬‬
‫و‪ٍٛ‬خ ٓؼ٘د‪ ٙ‬ؤٕ ٓد َؼِٔ‪ ٚ‬خهلل زدُُوق ُ‪ٙ‬ؼس‪ ٚ‬ؤو أللً ؤوالي‪ ٙ‬يف َىّ ٓوسىٍ‬
‫َلىم ٓد ديٌٖ ؤٕ َؼِٔ‪ ٚ‬خسٕٗدٕ ُ٘لٕ‪ ٚ‬يف ؤُق ٔ٘ص‪.‬‬
‫بٌٕ‪ ،‬كدٌٍُ َو‪ ًٙٝ‬خُىلٍ خؼبوًْ ٖٓ ػسدَش »كؼد٘ىخ وٌِٓبىخ ٓبغ‬
‫خؼبُٕك ؤُق ٔ٘ص» (َئ ‪ ،)4:22‬ؤهند ظلًُ خُـًَٔ٘ وخػب‪ٝ‬ر خسؽبٍ وظٌبًُّْ‬

‫‪- 19 -‬‬
‫خُؼ‪٥‬دَد وخٌٕٗدذ ِّخُ٘ؼَْ يف لُدظ٘د ٓغ خؼبُٕك يف ٌِٓىظ‪ ٚ‬خغبد‪ ُ٠‬خٌٍُ َ‪َٔٙ‬‬
‫ٓد كبُد‪ٓ ٙ‬ؼ‪ ٚ‬خِٕ زدعبًٕ ‪ -‬و‪ٍٛ‬خ ديؽَِّ خعبّء خُ‪ٝ‬ـري ـًخً ـبًخً‪ ،‬وخؼبِبٍء‬
‫زدًُٓىع وخغبّٕ وخٌُأزص وخُع٘هًُّ ‪ًٔ -‬د َ‪ َٔٙ‬ؤَ‪١‬دً ٓد كبُد‪ٓ ٙ‬ؼب‪ ٚ‬زؼبً‬
‫خؼبىض بىل ؤٕ حيني َىّ خُوُدٓص خُؼدٓص‪ ،‬و‪ٍٛ‬خ خعبّء ديؽَِّ خعبّء خألؿىن وخألوكُ‬
‫ٔؼديش خٌٍُ كُ‪ُٕٔٔ ٚ‬ك يٓىػ٘د وسبعِث ؤكىخ‪٘ٛ‬د كُلًد وظٕسُمدً ؤزًَدً‪.‬‬
‫وكبٖ ُى َـؼ٘د بىل خٌُعدذ خؼبوًْ ُلم‪ ٛ‬خُؼالهص خُيت ظُز‪ ٣‬خُىهبط‬
‫خُُولٍ زدُىهط خُّٓ ‪ ،‬ؤو ػًِ لٕر ُـص خٌُعدذ ”َىّ خُُذ“ و”َبىّ‬
‫خُس‪ ،“ُٙ‬قبً ؤٕ َىّ خُُذ َُؼسَُّ ػ٘‪ - ٚ‬زدُٕ٘سص ُألٔسىع ‪ -‬زدُُىّ خُؽبدٖٓ‪.‬‬
‫وٓؼُوف ؤٕ خألٔسىع خُّٓ ٔسؼص ؤَدّ كو‪ ،٣‬وٖٓ ‪ٍٛ‬خ ظٌ٘‪ٙ‬ق خس٘بدَش‬
‫خََُُّٕص ؤٕ َىّ خُُذ ودَؾ خألٔسىع خُّٓ ؤٌ ودَؾ خُبًوَش خُّٓدُٗبص‬
‫خحملًَّيش‪.‬‬
‫وهً زًؤض خس٘دَش ٍٓ٘ خُوًمي بىل خُُىّ خُؽدٖٓ ز‪ٝ‬لع‪َ ٚ‬ىًٓد َولُدً ودَـًد‬
‫ػٖ ٓلهىّ خغبُدش خعبًَٕص زعؼُني خػبعدٕ يف خُُىّ خُؽدٖٓ لىت َ‪ٝ‬ري خسٕٗدٕ‬
‫ٖٓ َػُص خهلل! وهً ‪ٜ‬دَ خُُىّ خُؽدٖٓ يف خُؼهً خعبًًَ ‪ٛ‬ى َىّ خُُذ‪ ،‬و‪ٛ‬بى‬
‫َىّ خسكىدَٔعُد ؤٌ َىّ خُ‪ًُٙ‬ص خٌٍُ َُّٓ ُب ”ٌِٓىض خؼبُٕك“ خؼبُؼسَّبُ‬
‫ػ٘‪ ٚ‬يف ٔلُ خُُئَد زدألُق ٔ٘ص‪ ،‬خٌٍُ ظؼُ‪ ٚٙ‬خٌُُٕ٘ص ًِهد خِٕ‪ ،‬وظؼبُٗ‬
‫ػُِ‪ٔ ٚ‬ىخء خٌُُٕ٘ص خُيت يف خُٕٔدء ؤٌ ؤَوخق خألزُخَ خٍَُٖ ًِٔىخ‪ ،‬ؤو كبٖ‬
‫خٍَُٖ ال ُِ٘د ُٗٔدَِْ ‪ٍٛ‬خ خُُىّ خٌُُِّٕ ًلىُ خألَدّ ًِهد وبًُِِهد‪.‬‬
‫بٌٕ‪ ،‬كدغبٌْ خألُلٍ لٕر خُِـص خََُُّٕص خُيت َعٌَِّْ هبد ٔبلُ خُُئَبد‬
‫«فؼبشىا ويهكىا يغ ادلعٍح أنف ظُخ» (َئ ‪ٛ ،)4:22‬بى يف خغبوُوبص‬

‫‪- 22 -‬‬
‫ٓد ظؼُ‪ ٚٙ‬خٌُُٕ٘ص خِٕ ٓغ خؼبُٕك يف خُٕٔدء وخألَ‪ ٞ‬يف سبعُّغ ٌِٓىظ‪ ٚ‬ػًِ‬
‫ًٓي َىّ خُُذ خؼبوسىٍ‪ ،‬ؤو لٕر ُـص خُ٘دْ ًإُق ٔ٘ص ؤو ًََّ!‬
‫َوىٍ خُوًَٓ ؤؿٕ‪ُ٘٥‬ىْ‪:‬‬
‫[ ُٖ ٌَىٕ ‪٘ٛ‬دى ؾبٍء (ؼدين) ُُِٕٔك هسَ ظهىَ‪ ٙ‬خألوري ًَُِ٘ىٗص‪،‬‬
‫ألٕ ؾبُح‪ ٚ‬لد‪ َٜ‬زدُلؼَ خِٕ يف خٌُُٕ٘ص ويف ؤػ‪١‬دج٘د‪ ،‬ؤٓد خُوُدٓبص‬
‫خألوىل (يف ٔلُ خُُئَد) كهٍ ؾبدَِص ظ‪ٙ‬ري بىل خُعـُُُّ خٌٍُ حيبًغ يف‬
‫لدُص خُ٘دْ ػً٘ٓد ديىظىٕ ػٖ خػب‪ُ٥‬حص وَوىٓبىٕ غبُبدش ـًَبًش‪.‬‬
‫كدغبٌْ خألُلٍ ُُِٕٔك ػًِ خألَ‪ ٞ‬هً زًؤ كؼالً زُٕىع ٗلٕب‪ ٚ‬يف‬
‫خٌُُٕ٘ص وخُوًَٕىٕ حئٌىٕ كُهد‪)8(]...‬‬
‫***‬

‫)‪St. Aug., City of God, XX, 6,7. (8‬‬


‫‪- 21 -‬‬

You might also like