BPO Cephesinde Farklı Durum Yok

BPO (Bank Payment Obligation) kağıtsız ticaret için geliştirilen banka güvenceli bir ödeme
yöntemidir. BPO’da kolaylık, hız ve banka güvencesi vardır, yeni bir ürün olduğu için
gelişimini yavaş sürdürmektedir. 2014 yılında ICC tarafından kuralları (URBPO-Uniform
Rules for Bank Payment Obligation) yazıldı, mevcut durumda revize çalışmaları devam
etmektedir. Son zamanlarda BPO’ya biraz uzak kısımlarda BPO hakkında bir belirsizlik
oluştu. Bunun nedeni SWIFT’in TSU (Trade Services Utility) isimli ürününü 2020 yılının
sonunda sonlandırma kararı almış olmasıdır. BPO, eşleştirme platformu olarak TSU’yu
kullandığı için birçok kişi BPO ve TSU’yu aynı yapı olarak görmektedirler. Oysaki BPO
bağımsız bir ödeme yöntemidir, TSU ise teknolojik bir platformdur. ICC’nin BPO kurallarında
TSU’dan bahsedilmez, TMA (Transaction Matching Application)’ den bahseder. TMA
herhangi bir platformu kullanabilir. Şimdiye kadar SWIFT’in TSU platformu hizmet verdiği için
bu platformu kullanıyordu. SWIFT maliyeti yüksek olduğundan ve blokzin ciri (blockchain)
üzerinde yeni inisiyatifler ortaya çıktığı için bu platformu (TSU) bu yılın sonunda durdurma
kararı aldı. Bunun üzerine bunun yerine farklı teknoloji firmaları tarafından bu ihtiyacı
karşılamak üzere eşleştirme platformu olarak TSU’nun yerine kullanılabilecek platformlar
geliştirmeye başladılar. essDocs’un “C-MATCH” platformu bunlardan biridir. Bankalar bu yeni
platformu test etmeye ve satın almaya başladılar. Türkiye’de de bazı bankalar bu ürünü test
ettiler kullanmak için BDDK (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu)’dan onay
bekliyorlar. BDDK’dan onay aldıktan sonra kullanmaya devam edecekler. BDDK’nın onayı
BPO ile ilgili değil, kullanılacak yeni platformun teknolojik yeterliliği ile ilgili olacaktır. Dünyada
birçok banka zaten bu yeni platformu (C-MATCH) kullanmaya başladı, BPO işlemlerini bu
yeni platform üzerinden yapmaya başladılar. Sonuçta, BPO bir yere gitmiyor, dünyada ve
ülkemizde varlığını devam ettirecektir. Ülkemizde İthalat genelgesi ve 32 Sayılı karara İlişkin
Tebliğde bulunmaması BPO’nun kullanılmasına engel olmayacağı düşüncesindeyim, zaten
bu resmi yazılara girmeden önce de kullanılıyordu. Akreditif olarak izleniyordu ve beyan
ediliyordu. BPO aslında fiziki belgeleri olmayan basit bir akreditiftir .

Benim şahsi görüşüm, BPO’da değişen bir durum yoktur, BPO ile gelen ihracat bedeli olursa
“akreditif” olarak işleme alınabilecektir, yani Döviz Alım Belgesi veya Kabul Belgesine ödeme
yöntemi olarak “Akreditif” yazılabilecektir, zira BPO zaten belgesiz akreditiftir. İthalat
tarafında da yine “Akreditif” olarak transferi yapılabilecektir. Gümrük tarafında zaten henüz
otomasyon kapsamında değildi ve “Akreditif” olarak işleme alınıyordu. Resmî belgelerden
çıkartılmasının bu belirsiz süreçten kaynaklandığını, bunun geçici bir durum olduğunu, yıl
sonunda durdurulmadığı görüldükten sonra tekrar resmî belgelere ilave edileceğini
düşünüyorum. 29.8.2020

Saygılarımla

Abdurrahman Özalp

ICC Türkiye Bankacılık Komisyon Başkanı