(123doc) Li Thuyet Hoa Vo Co Boi Duong HSG Lop 9

Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết Môn: Hóa học 9
PHẦN I: SƠ LƯỢC PHẢN ỨNG OXI HÓA – KHỬ.

I. Cách xác định hóa trị và số oxi hóa:
1 . Các xác định hóa trị:
a. Điện hóa trị: Trong hôïp chaát ion, hoaù trò cuûa moät nguyeân toá baèng ñieän tích cuûa ion
vaø ñöôïc goïi laø ñieän hoaù trò cuûa nguyeân toá ñoù.
Ví duï NaCl laø hợp chất ion: taïo bôûi cation Na+ vaø anion Cl-, natri coù ñieän hoaù trò laø 1+,
clo coù ñieän hoaù trò laø 1-.
b. Cộng hóa trị: Trong hôïp chaát coäng hoaù trò, hoaù trò cuûa moät nguyeân toá ñöôïc xaùc ñònh
baèng soá lieân keát cộng hóa trị cuûa nguyeân töû nguyeân toá ñoù trong phaân töû vaø ñöôïc goïi laø
coäng hoaù trò cuûa nguyeân toá ñoù.
VD:
H-N-H
H
H :1, N:3
2. Cách xác định số oxi hóa:
*** Qui taéc 1: Soá oxi hoaù cuûa nguyeân toá trong ñôn chaát baèng khoâng.
Ví duï: Số oxi hóa cuûa caùc nguyeân toá Cu, Zn, O… trong Cu, Zn, O2… baèng 0.
*** Qui taéc 2: Trong moät phaân töû, toång soá soá oxi hoaù cuûa caùc nguyeân toá baèng khoâng.
Ví duï: NH3 : (-3).1+3.(+)1 = 0
***Qui taéc 3: Soá oxi hoaù cuûa caùc ion ñôn nguyeân töû baèng ñieän tích ion ñoù. Trong ion
ña nguyeân töû, toång soá soá oxi hoaù cuûa caùc nguyeân toá baèng ñieän tích ion.
Ví du 1: số oxi hóa cuûa K, Ca, Cl, S trong K+, Ca2+, Cl-, S2- laàn löôït laø +1, +2, -1, -2.
*** Qui taéc 4: Trong haàu heát caùc hôïp chaát, soá oxi hoaù cuûa hidro baèng +1, tröø moät soá
tröôøng hôïp nhö hiñrua kim loaïi ( NaH, CaH 2…); Soá oxi hoaù cuûa oxi baèng -2 tröø tröờng
hôïp OF2, peoxit ( chaúng haïn H2O2…).
VD: - Tính số oxi hóa của N trong hợp chất HNO3: 1.(+1) + 1.x + 3.(-2) = 0 => x = +5
- Tính số oxi hóa của N trong ion NH4+: 1.x + 4.(+1) = +1 => x = -3
II. LẬP PHƯƠNG TRÌNH PHẢN ỨNG OXI HÓA – KHỬ:
Gồm 4 bước:
B1. Xaùc ñònh soá oxi hoaù caùc nguyeân toá. Tìm ra nguyeân toá coù soá oxi hoaù thay ñoåi.
B2. Vieát caùc quaù trình laøm thay ñoåi soá oxi hoaù
Chaát coù oxi hoaù taêng: Chaát khöû - ne → soá oxi hoaù taêng
Chaát coù soá oxi hoaù giaûm: Chaát oxi hoaù + me → soá oxi hoaù giaûm
B3. Xaùc ñònh heä soá caân baèng sao cho: soá e cho = soá e nhaän
B4. Ñöa heä soá caân baèng vaøo phöông trình, ñuùng chaát (Neân ñöa heä soá vaøo beân phaûi cuûa
pt tröôùc) vaø kieåm tra laïi theo traät töï : kim loaïi – phi kim – hidro – oxi
VD: Lập ptpứ oxi hóa-khử sau: Al + HNO3 → Al(NO3)3 + N2O + H2O.
0 +5 +3 +1
Al + H N O3 → Al ( NO3 ) 3 + N 2 O + H 2 O
0 +3
8× Al → Al + 3e
+5 +1
3 × 2 N + 2.4e → 2 N
0 +5 +3 +1
=> 8 Al + 30 H N O3 → 8 Al ( NO3 ) 3 + 3 N 2 O + 15 H 2 O
GV: Trương Thế Thảo 1 ĐT: 0986.860846
PHẦN II: TÍNH CHẤT HÓA HỌC CHUNG
CỦA MỘT SỐ CHẤT VÔ CƠ (phần cơ bản).
1. Oxit:
- Oxit bazơ + H2O -> dd bazơ (đk: Ca, Ba, Na, K, Li)
- Oxit bazơ + Axit -> Muối + H2O.
- Oxit bazơ + oxit axit -> Muối (đk: Ca, Ba, Na, K, Li)
- Oxit bazơ + Chất khử -> Kim loại + Sản phẩm khử
(Kim loại sau Al) (C; CO; Al, H2) (CO2; Al2O3; H2O)
- Oxit axit + H2O -> dd axit.
- Oxit axit + dd bazơ -> Muối trung hòa + H2O
- Oxit axit + dd bazơ -> Muối axit.
- Oxit lưỡng tính + dd bazơ -> Muối + H2O
VD: Al2O3 + 2NaOH -> 2NaAlO2 + H2O
ZnO + 2NaOH -> Na2ZnO2 + H2O
2. Axit:
- Axit + Kim loại:
* Axit + Kim loại -> Muối + H2
(HCl; H2SO4 loãng) (đứng trước H)
* Axit + Kim loại -> Muối + sp khử + H2O
(HNO3; H2SO4đặc) (Hóa trị cao nhất)
* HNO3 đặc nguội; H2SO4đặc nguội không tác dụng với Al; Fe
- Axit + Oxit bazơ -> Muối + Nước.
- Axit + Bazơ -> Muối + Nước.
- Axit + Muối -> Muối mới + Axit mới (sp: h ;i )
3. Bazơ:
- dd bazơ + Oxit axit -> Muối trung hòa + H2O
- dd bazơ + Oxit axit -> Muối axit.
- Bazơ + Axit -> Muối + Nước.
- dd bazơ+dd muối->Muối mới + Bazơ mới. (sp: h ;i )
- Bazơ không tan --t0--> Oxit bazơ + H2O.
- dd bazơ + Oxit lưỡng tính -> Muối + H2O
- Dd bazơ + Bazơ lưỡng tính -> Muối + H2O
NaOH + Al(OH)3 -> NaAlO2 + 2H2O
4. Muối:
- dd Muối + Kim loại -> Muối mới + kim loại mới.
(Kim loại mạnh hơn kim loại trong muối)
- Dd Muối + axit -> muối mới + axit mới. (sp: h ;i )
- Dd muối+dd bazơ ->muối mới + bazơ mới (sp: h ;i )
- Dd muối + dd muối -> 2 muối mới (sp: h ;i )
- Muối bị nhiệt phân (xem phần III)
5. Kim loại:
- Kim loại + Phi kim -> Muối.

- Kim loại + oxi -> Oxit bazơ (trừ Ag, Au, Pt)
- Kim loại + Axit (xem phần II.2)
- Kim loại + Muối (xem phần II.4)
- Kim loại lưỡng tính + dd bazơ -> Muối + H2
VD: 2Al + 2H2O + 2NaOH -> 2NaAlO2 + 3H2
Zn + 2NaOH(dd) -> Na2ZnO2 + H2
- Kim loại kiềm + H2O -> Kiềm + H2
III. Một số phương trình phản ứng đặc biệt.
- 2NaAlO2 + 3H2O + CO2 ---t0--> Na2CO3 + 2Al(OH)3
- NH4Cl + NaOH -> NaCl + NH3 + H2O
- Nhiệt phân muối cacbonat:
+ Muối cacbonat --t0--> Oxit bazơ + CO2 (Trừ muối Na, K)
+ Muối hidrocacbonat --t0--> Muối cacbonat + H2O + CO2
- Nhiệt phân muối nitrat:
+ Muối nitrat của kim loại đứng trước Mg:
Muối nitrat --t0--> Muối nitrit + O2
+ Muối nitrat của kim loại từ Mg đến Cu:
Muối nitrat --t0--> Oxit bazơ + NO2 + O2
+ Muối nitrat của kim loại đứng sau Cu:
Muối nitrat --t0--> Kim loại + NO2 + O2
- 3Cu + 4H2SO4 + 2KNO3 -> 3CuSO4 +2NO + K2SO4 + 4H2O
- Nhiệt phân muối amoni:
+ Muối NH4 chứa gốc của axit không có tính oxi hóa nhiệt phân tạo NH3
VD: NH4Cl --t0--> NH3 + HCl
NH4HCO3 --t0--> NH3 + H2O + CO2
+ Muối NH4 chứa gốc của axit có tính oxi hóa nhiệt phân tạo N2, N2O và H2O.
VD: NH4NO3 --t0--> N2O + H2O
NH4NO2 --t0--> N2 + 2H2O
- 4Fe(OH)2+O2+2H2O -t0->4Fe(OH)3 (nung Fe(OH)2trong kk)
=============================================================
ĐỐ VUI:
1. Kí hieäu 2 chaát vieát ra
Naøy laø thaèng beù; ñaây laø boá, cha.
Tình côø gheùp laïi thaønh ra
Nöôùc nhoû Chaâu Mó, ñaûo xa anh huøng?
2. Teân hieäu gioáng daùng nöôùc Nam
Hai hoï ngöôøi Vieät gheùp laøm teân rieâng.
Ba baäc hoaù trò thaät phieàn
Ñoá em yeâu, ñoá baïn hieàn: chaát chi?

PHẦN III: TÍNH CHẤT VẬT LÝ VÀ HÓA HỌC
CỦA MỘT SỐ CHẤT VÔ CƠ QUAN TRỌNG (phần nâng cao).
CLO
Laø chaát khí, maøu vaøng luïc, ñoäc, naëng hôn khoâng khí 2,5
I. Tính chaát hoùa hoïc:
1.Taùc duïng vôùi kim loaïi:
2M + nCl2 → 2MCln
(KL) (n: hoùa trò cao nhaát cuûa M )
0 0 +1 -1
VD: 2Na + Cl2 → 2NaCl (Natri clorua)
2Fe +3Cl2 → 2FeCl3 (saét III clorua)
Cu + Cl2 → CuCl2 (ñoàng clorua)
2. Taùc duïng vôùi H2:
0 0 +1 -1
H2 + Cl2 → 2HCl ↑
HCl H 
2O
→ dd HCl axit clohydrit
3. Taùc duïng vôùi H2O:
0 -1 +1
Cl2 + H2O  HCl + HClO → nöôùc clo
Axit hipolorô
HClO: axit yeáu, nhöng coù tính oxy hoùa maïnh
HClO  HCl + [O]
O + O → O2
Toång quaùt: 2Cl2 + 2H2O → 4HCl + O2
4. Taùc duïng vôùi muoái halogen:
0 -1 -1 0
Cl2 + 2NaBr → 2NaCl + Br2
0 -1 -1 0
Cl2 + 2NaI → 2NaCl + I2

5. Taùc duïng vôùi dd bazô:
- t0 thöôøng: 0 -1 +1
Cl2 + NaOH → NaCl + NaClO + H2O
0
_t cao: 0 -1 +5
3Cl2 + 6KOH → 5KCl +KClO3 +3H2O
Kali clorat
6. Taùc duïng vôùi caùc chaát khaùc
Cl2 + 2H2O + SO2 -> H2SO4 + 2HCl
Cl2 + 2FeCl2 -> 2FeCl3.
II. Ñieàu cheá:
1. Trong phoøng thí nghieäm:
_Chaát oxy hoùa maïnh:
KMnO4, K2Cr2O4, MnO2, KClO3… + HCl → Cl2
+4 -1 +2 0
MnO2 + 4HCl → MnCl2 + Cl2 + 2H2O
+7 -1 +2 0
2KMnO4 + 16HCl → 2KCl + 2MnCl2 +5Cl2 +8H2O
+5 -1 -1 0
KClO3 +6HCl → KCl + 3Cl2 + 3H2O
2. Trong coâng nghieäp:
2NaCl noùng chaûy → dp
2Na + Cl2
2NaCl +2H2O  → 2NaOH + H2 + Cl2
dpdd
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Hóa học vui:
NGUYEÂN TÖÛ KHOÁI CAÙC NGUYEÂN TOÁ
Hidro (H) laø moät (1)
Möôøi hai (12) coät Cacbon (C)
Nitô (N) möôøi boán troøn (14)
Oxi (O) traêng möôøi saùu (16)
Natri (Na) hay laùu taùu
Nhaûy toùt leân hai ba (23)
Khieán Magieâ (Mg) gaàn nhaø
Ngaäm nguøi nhaän hai boán (24)
Hai baûy(27) - Nhoâm (Al) la lôùn:
Löu huyønh (S) giaønh ba hai (32)!
Khaùc ngöôøi thaät laø taøi:
Clo (Cl) ba laêm röôõi (35,5).
Kali (K) thích ba chín (39)
Can xi (Ca) tieáp boán möôi (40).
Naêm laêm (55) Mangan (Mn)cöôøi:
Saét (Fe) ñaây roài naêm saùu (56)!
Saùu tö (64) - Ñoàng (Cu) noåi caùu?
Vì keùm Keõm(Zn) saùu laêm(65).
Taùm möôi(80)- Broâm(Br) naèm
Xa Baïc (Ag) -moät linh taùm (108).
Bari (Ba) buoàn chaùn ngaùn:
Moät ba baûy (137) ích chi,
Thua ngöôøi ta coøn gì?
Thuyû ngaân (Hg) hai linh moát (201)!
Coøn toâi: ñi sau roát….

AXIT CLOHIÑRIC
I. Tính chaát hoùa hoïc:
a/ Laø axit maïnh:
*Laøm quyø tím ñoåi maøu.
HCl → H+ + Cl- Moâi tröôøng axit.
*Taùc duïng vôùi kim loaïi ñöùng tröôùc hydro, axit bazô, bazô vaø muoái.
0 +1 +2 0
Fe + 2HCl → FeCl2 + H2 ↑
+2 -2 +1 -1 +2 -1 +1 -2
CuO + 2HCl → CuCl2 + H2O
+2 -2 +1 +1 -1 +2 -1 +1 -2
Mg(OH)2 + 2HCl → MgCl2 + 2H2O
+2 +4 -2 +1 -1 +2 -1 +1 -2 +4 -2
CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + H2O + CO2 ↑
b/ Tính khöû:
-1 -1
HCl : Cl → Cl0 , Cl+1, Cl+3, Cl+5, Cl+7.
+6 -1 0 -1 +3
K2Cr2O7 + 14HCl → 3Cl2 + 2KCl + 2CrCl3 + 7H2O
+4 -1 +2 0
PbO2 + 4HCl → PbCl2 + Cl2 + H2O
II. Ñieàu cheá hydro clorua:
a/Trong phoøng thí nghieäm:
NaCL(tt.raén) + H2SO4 → NaHSO4 + HCl ↑
2NaCltt + H2SO4 → t•
Na2SO4 +2HCl ↑
b/Trong coâng nghieäp: (phöông phaùp toång hôïp).
H2 + Cl2 → to
2 HCl
III. Muoái clorua:
a/ Coâng thöùc toång quaùt: MCln (n: hoùa trò cuûa kl M)
b/ Tính tan:
_Haàu heát tan, tröø{AgCl, PbCl2, CuCl}là ↓traéng
c/ Tính chaát:
BaCl2 + H2SO4 → BaSO4 + HCl
CuCl2 + NaOH → NaCl + Cu(OH)2
NaCl + AgNO3 → NaNO3 + AgCl
d/ Nhaän bieát ion Cl- : duøng ddAgNO3 → AgCl ↓ traéng
HCl + AgNO3 → HNO3 + AgCl ↓
NaCl + AgNO3 → NaNO3 + AgCl ↓
------------------------------------------------------------------------------------------------------
ĐỐ VUI:
Tên hiệu giống trái mãng cầu,
Đây là kim loại phải đâu treo cành?
Đố em, đố chị, đố anh:
Là gì? Ai biết? đáp nhanh chất gì?

HÔÏP CHAÁT COÙ OXI CUÛA CLO
I. Nöùôc Javel:
1. Ñieàu cheá:
0 -1 +1
2NaOH + Cl2 → NaCl + NaClO + H2O
*Ñieän phaân dd NaCl khoâng vaùch ngaên:
2NaCl + 2H2O → 2NaOH + H2 + Cl2
2NaOH + Cl2 → NaCl + NaClO + H2O
NaCl + H2O → NaClO + H2
2 . Tính chaát vaø öùng duïng: Taåy traéng vaûi sôïi , giaáy, saùt truøng , khöû muøi
NaClO + H2O + CO2 → NaHCO3 + HClO
3. Clorua voâi( CaOCl2):
-1
Cl
Ca
+1
O  Cl
a. Ñieàu cheá:
Cl2 + Ca(OH)2 → CaOCl2 + H2O
Cl2+ CaO → CaOCl2
2Cl2 + 2Ca(OH)2 → CaCl2 + Ca(OCl)2 + 2H2O
b. ÖÙng duïng:
*Xöû lyù chaát ñoäc.
Cl
/
2Ca + H2O + CO2 → CaCO3 + CaCl2 + 2HClO
\
O-Cl
*Ñieàu cheá clo:
CaOCl2 + 2HCl → CaCl2 + H2O + Cl2
4. Muoái clorat(KClO3 ) :
a. Ñieàu cheá:
0 -1 +5
3Cl2 + 6 KOH  → 5KCl + KClO3 + 3H2O
100 o
*Ñieän phaân dd KCl 25% , 70 – 750C

6KCl + 6H2O → 6KOH + 3H2 + 3Cl2
3Cl2 + 6KOH → 5KCl + KClO3 + 3H2O
KCl + 3H2O → KClO3 + 3H2
b. ÖÙng duïng:
_Cheá taïo thuoác noå, saûn xuaát phaùo hoa: 2KClO3 + 3S →
to
3SO2 + 2KCl
to
_Ñieàu cheá oxy: KClO3 → KCl + 3/2 O2
MnO2
4KClO3 KCl + 3KClO4

0
→
t

FLO
1. Tính chaát hoùa hoïc của Flo:
_Taùc duïng vôùi haàu heát kim loaïi.
_Vôùi hydro
0 0 +1 -1
H2 + F2 → 2HF −250 0
_Phaân tích nöôùc noùng

-2 0 -1 0
2H2O + 2F2 → 4HF + O2
2. HF:
- Ñieàu cheá:
CaF2 + H2SO4 → CaSO4 +2HF↑ (hidro florua)
HF↑ H 2O
→ ddHF (axit flohidric)
- Axit flohidric laø axit yeáu vaø raát yeáu so vôùi HCl
- Axit flohidric aên moøn kim loaïi
4HF + SiO2 → SiF4 + 2H2O (Silic tetraflorua)
- Muoái cuûa HF laø muoái florua: haàu heát ñeàu tan, keå caû muoái baïc florua (AgF). Các
muoái florua ñeàu ñoäc.
c. Hôïp chaát chöùa oxy cuûa Flo: (OF2)
_Ñoäc, chaát khí khoâng maøu
2F2 + 2NaOH → 2NaF + H2O + OF2 ↑
_OF2 coù tính oxy hoùa maïnh
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Hóa học vui:
HOAÙ HOÏC LAØ GÌ?

Laø hoaù hoïc nghóa laø chai vôùi loï
Laø bình to, bình nhoû …ñuû thöù bình
Laø oáng daøi, oáng ngaén xeáp linh tinh
Laø oáng nghieäm, bình caàu xeáp beân nhau nhö hình vôùi boùng
***
Laø hoùa hoïc nghóa laø laøm phaûn öùng,
Cho bay hôi, ngöng tuï, thaêng hoa
Naøo laø ñun, gaïn, loïc, trung hoøa
Oxi hoaù, chuaån ñoä, keát tuûa
***
Nhaø Hoaù hoïc laø chaáp nhaän “ñau khoå”:
Ñöùng run chaân, tay moûi laéc, maét môø
Nhöng tìm ra ñöôïc trieäu chaát baát ngôø
Khieán cuoäc ñôøi nghieâng mình beân Hoaù hoïc…

BROM
1. Traïng thaùi töï nhieân: Chaát loûng, maøu naâu ñoû, ñoäc.
2. Ñieàu cheá:
-1 0 -1 0
2NaBr + Cl2 → 2NaCl + Br2
+4 +6 +2 0
MnO2 + 2H2SO4 + 2KBr → K2SO4+ MnSO4 + Br2 + 2H2O
3. Tính chaát hoùa hoïc:
a/ Tính oxy hoùa:
_Vôùi kim loaïi:
0 0 +3 -1
2Fe + 3Br2 → 2FeBr3
0 0 +1 -1
2Al + 3Br2 → 2AlBr3
_Vôùi hidro:
0 0 +1 -1
H2 + Br2 → 2HBr (hidro bromua)
_Vôùi muoái iotua (I-) :
0 -1 -1 0
-
Br2 + 2NaI → 2NaBr + I2
_Caùc chaát khöû khaùc: brom theå hieän tính oxy hoùa maïnh vôùi caùc chaát khöû khaùc:
+4 0 +6 -1
SO2 + 2H2O + Br2 → H2SO4 + 2HBr
Maøu ñoû khoâng maøu
b/ Töï oxy hoùa khöû:
_Vôùi nöôùc : yeáu hôn clo.
0 -1 +1
-
Br2 + H2O → HBr + HBrO
(axit hipobromic)
_Vôùi dd bazô:
0 -1 +1
Br2 +2 NaOH → NaBr + NaBrO + H2O
c/ Tính khöû: Khi taùc duïng vôùi caùc chaát oxy hoùa maïnh
0 0 +5 -1
3Cl2 + 6H2O + Br2 → 2HBrO3 +10HCl
OXH K axit bromic
4. Hôïp chaát cuûa Brom:
a. Hidro Bromua- Axit Bromhidric (HBr):
PBr3 + 3H2O → H3PO3 + 3HBr
(photpho tribromua)
_Khí hidro bromua (HBr) laø chaát khí khoâng maøu
HBr↑ H 2O
→ dd HBr (axit bromhidric)
_Axit Bromhidric laø moät axit maïnh (maïnh hôn axit clohidric), coù tính khöû maïnh hôn
axit clohdric.
-1 +6 0 +4
2HBr +H2SO4 ñ → Br2 + SO2 + 2H2O

-1 0 0 -2
2HBr + ½ O2 → Br2 + H2O
* Muoái bromua coù chöùa ion Br-
_Haàu heát caùc muoái bromua ñeàu tan tröø AgBr (keát tuûa vaøng nhaït)
2AgBr → as
2Ag + Br2
b. Hôïp chaát chöùa oxy cuûa brom:
HBrO HBrO3 HbrO4
a.hipobromo a.bromic a.pebromic
tính axit vaø ñoä beàn ↑
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Hóa học vui:
BAØI CA HOAÙ TRÒ I
Ka li (K), Ioát (I), Hidro (H),
Natri (Na) vôùi Baïc (Ag), Clo (Cl) moät loaøi
Laø hoaù trò moät (I) em ôi!
Nhôù ghi cho kó keûo hoaøi phaân vaân
Magieâ (Mg), Keõm (Zn) vôùi Thuyû ngaân (Hg)
Oxi (O), Ñoàng (Cu), Thieác (Sn), theâm phaàn Bari (Ba)
Cuoái cuøng theâm chöõ Canxi (Ca)
Hoaù trò hai (II) nhôù coù gì khoù khaên?
Anh Nhoâm (Al) hoaù trò ba laàn (III)
In saâu vaøo trí khi caàn nhôù ngay.
Cacbon (C), Silic (Si) naøy ñaây
Laø hoaù trò boán (IV) chaúng ngaøy naøo queân.
Saét (Fe) kia laém luùc hay phieàn?
Hai (II), ba (III) leân xuoáng nhôù lieàn nhau thoâi!
Laïi gaëp Nitô (N) khoå roài!
Moät (I), hai (II), ba (III), boán (IV) khi thôøi leân naêm (V)
Löu huyønh (S) laém luùc chôi khaêm:
Xuoáng hai (II), leân saùu (VI), luùc naèm thöù tö (IV)
Phoát pho (P) noùi ñeán khư khư
Hoûi ñeán hóa trị thì öø raèng naêm (V)
Em ôi coá gaéng hoïc chaêm
Baøi ca hoaù trò suoát naêm caàn duøng!

IOT
1. Ñieàu cheá Iot:
-1 0 -1 0
2KI + Br2 → 2KBr + I2
Nhaân bieát IOT: duøng hoà tinh boät → hoùa xanh
2. Tính chaát vaät lyù:
_Iot laø tinh theå maøu ñen tím, coù veû saùng kim loaïi.
_Khi ñöôïc ñun nheï Iot bieán thaønh hôi maøu tím → thaêng hoa.
3. Tính chaát hoùa hoïc:
a/ Tính chaát kim loaïi:
0 0 +3 -1
2Al + 3I2 → 2AlI3
0 0 +2 -1
Fe + I2 → FeI2
b/ Tính chaát vôùi hydro:
0 0 +1 -1
H2 + I2 → 2HI
c/ Tính chaát vôùi hydro sunfua:
-2 0 -1 0
H2S + I2 → 2HI + S ↓
=> Keát luaän: I2 coù tính oxy hoùa.
4. Hôïp chaát cuûa Iot:
* Hydro Iotua – Axit Iot hydric:
- HI keùm beàn veà nhieät hôn caû:
2HI → H2 + I2
_Tan nhieàu trong nöôùc taïo thaønh dd coù tính axit maïnh ( HI > HBr > HCl > HF ).
_HI coù tính khöû maïnh ( > HBr )
-1 +6 -2 0
8HI + H2SO4 (ñ) → H2S + 4I2 + 4H2O
-1 +3 +2 0
2HI + 2FeCl3 → 2FeCl2 + I2 + 2HCl
*Muoái Iotua:
_Laø muoái cuûa axit iot hydric.
_Ña soá Iotua deã tan tröø PbI2 (↓ vaøng ), AgI (↓ vaøng sậm)
__Ion Iotua bò Clo hay Brom oxy hoùa
2NaI + Br2 → 2NaBr- + I2
* Keát luaän : IOT coù tính oxy hoùa yeáu.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
ĐỐ VUI:
Huy chương đây đứng thứ ba
Sao tên hiệu đặt như là bé trai
Dẫn nhiệt, dẫn điện cao tài
Là gì ai biết, đố ai đáp liền?

OXI
1/. Tính chất hóa học: Oxi laø chaát oxi hoùa maïnh.
to
a). Taùc duïng vôùi hidro : 2H2 + O2 → 2H2O
b). Taùc duïng vôùi kim loaïi (tröø Au, Pt…)
O2 + kim loaïi → Oxit kim loaïi
to
Vd: 3Fe + 2O2 → Fe3O4
to
2Cu + O2 → 2CuO (ñen)
c). Taùc duïng vôùi phi kim (tröø Halogen)

O2 + phi kim → Oxit phi kim
to
Vd : C + O2 → CO2
to
S + O2 → SO2
to
4P + 5O2 → 2P2O5
2000 C o
N2 + O2 → 2NO
d). Taùc duïng vôùi oxit (cuûa kim loaïi hoaëc phi kim coù soá oxi hoùa thaáp)
VD: 2CO + O2 → 2CO2
2NO + O2 → 2NO2
2SO2 + O2 → 2SO3
6FeO + O2 → 2Fe3O4
e) Taùc duïng vôùi chaát höõu cô: VD: C2H2 + 5/2O2 → 2CO2 + H2O
2/. Ñieàu Cheá:
- Chöng caát phaân ñoaïn khoâng khí loûng
- Nhieät phaân : 2KClO3 MnO to 2KCl + 3O2↑

2 →

to
2KMnO4 → K2MnO4 +MnO2 + O2
to
2KNO3 → 2KNO2 + O2↑
3/. Daïng thuø hình cuûa oxi: Ozoân (O3)

- Coù tính oxi hoùa maïnh hôn oxi:
4Ag + O2 → 2Ag2O ( nhieät ñoä cao )
2Ag + O3 → Ag2O + O2↑ (nhieät ñoä thöôøng)
- Taùc duïng vôùi dung dòch KI: phaûn öùng duøng ñeå nhaän bieát O3 ( duøng dung dòch KI
laãn hoà tinh boät )
2KI + O3 + H2O → I2 + 2KOH + O2
HỢP CHẤT CỦA LƯU HUỲNH.
1. HIDROÂSUNFUA (H2S) laø chaát khöû maïnh vì trong H2S löu huyønh coù soá oxi hoaù
thaáp nhaát (-2), taùc duïng haàu heát caùc chaát oâxihoùa taïo saûn phaåm öùng vôùi s ố oxi hóa cao
hôn.
- TAÙC DUÏNG OXI coùtheå taïo S hoaëc SO2 tuøy löôïng oâxi vaø caùch tieán haønh phaûn öùng.
t0
2H2S + 3O2 → 2H2O + 2SO2 (dö oâxi, ñoát chaùy)
0
t tthaáp
2H2S + O2 → 2H2O + 2S ↓ (Dung dòch H2S trong khoâng khí hoaëc laøm
laïnh ngoïn löûa H2S ñang chaùy)
- TAÙC DUÏNG VÔÙI CLO coù theå taïo S hay H2SO4 tuøy ñieàu kieän phaûn öùng
H2S + 4Cl2 + 4H2O  → 8HCl + H2SO4
H2S + Cl2  → 2 HCl + S (khí clo gaëp khí H2S)
- DUNG DÒCH H2S COÙ TÍNH AXIT YEÁU : Khi taùc duïng dung dòch kieàm coù theå taïo
muoái axit hoaëc muoái trung hoaø
H2S + NaOH → 1:1
NaHS + H2O
H2S + 2NaOH → Na2S + 2H2O
1::2
2. LÖU HUYØNH (IV) OXIT coâng thöùc hoùa hoïc SO2, ngoaøi ra coù caùc teân goïi khaùc laø
löu huyønh dioxit hay khí sunfurô, hoaëc anhidrit sunfurô.
+4
Vôùi soá oxi hoaù trung gian +4 ( S O2). Khí SO2 vöøa laø chaát khöû, vöøa laø chaát oxi
hoaù vaø laø moät oxit axit.
+4 +6
*** SO2 LAØ CHAÁT KHÖÛ ( S - 2e → S ) Khi gaëp chaát oxi hoaù maïnh nhö O2, Cl2, Br2 :
khí SO2 ñoùng vai troø laø chaát khöû.
+4
2 S O2 + O2 V2O5 4500 2SO3
+4 +6
S O 2 + Cl2 + 2H2O 
→ 2HCl + H2 S O 4
+4
*** SO2 LAØ CHAÁT OXI HOAÙ ( S + 4e → S ) Khi taùc duïng chaát khöû maïnh
0
+4 0
S O 2 + 2H2S 
→ 2H2O + 3 S
+4
S O2 + Mg  → MgO + S
***Ngoaøi ra SO2 laø moät oxit axit
nNaOH
SO2 + NaOH →
1:1
NaHSO3 ( ≤ 1)
nSO2
nNaOH
SO2 + 2 NaOH →
1:2
Na2SO3 + H2O ( ≥ 2)
nSO2
nNaOH  NaHSO3 : x mol

Neáu 1< < 2 thì taïo ra caû hai muoái 
nSO2  Na2 SO3 : y mol
3. LÖU HUYØNH (VI) OXIT coâng thöùc hoùa hoïc SO3, ngoaøi ra coøn teân goïi khaùc löu
huyønh tri oxit, anhidrit sunfuric. Laø moät oâxit axit:
TAÙC DUÏNG VÔÙI H2O taïo axit sunfuric
SO3 + H2O  → H2SO4 + Q
SO3 tan voâ haïn trong H2SO4 taïo oâleum : H2SO4.nSO3

TAÙC DUÏNG BAZÔ taïo muoái: SO3 + 2 NaOH 
→ Na2SO4 + H2O
AXIT SUNFURIC VÀ MUỐI SUNFAT.

I. AXIT SUNFURIC: H2SO4
* HOÙA TÍNH:
a). H2SO4 loaõng laø 1 axit maïnh
- Quyø tím hoùa đỏ
- Taùc duïng vôùi bazô, oxit bazô
H2SO4 + 2NaOH → Na2SO4 + 2H2O
H2SO4 + CuO → CuSO4 + H2O
- Taùc duïng vôùi kim loaïi (tröôùc H)
H2SO4 + Fe → FeSO4 + H2
- Taùc duïng vôùi muoái (saûn phaåm coù ↓ hoaëc ↑)
H2SO4 + BaCl2 → BaSO4 + 2HCl
H2SO4 + Na2SO3 → Na2SO4 + SO2↑ + H2O
H2SO4 + CaCO3 → CaSO4 + CO2↑ + H2O
b). H2SO4 ñaëc laø 1 chaát oxi hoùa maïnh.
- Taùc duïng vôùi kim loaïi (tröø Au, Pt)
H2SO4 ñ + KL yeáu (Cu→sau) → SO2 + Muoái sunfat(hoùa trò cao nhaát cuûa KL) + H2O
SO
 2 Muoái sunfat
H2SO4 ñ + KL maïnh →  S +(hoùa trò cao nhaát cuûa KL) + H 2O
H
 2S
VD: 2H2SO4 ñ + Cu → CuSO4 + SO2 + 2H2O
6H2SO4 ñ + 2Fe → Fe2(SO4)3 + 3SO2 + 6H2O
4H2SO4 ñ + 2Al → Al2(SO4)3 + S + 4H2O
5H2SO4 ñ + 4Mg → 4MgSO4 + H2S + 4H2O
- Taùc duïng vôùi phi kim
2H2SO4 ñ + C → CO2 + 2SO2 + 2H2O
2H2SO4 ñ + S → 3SO2 + 2H2O
5H2SO4 ñ + 2P → 2H3PO4 + 5SO2 + 2H2O
- Taùc duïng vôùi hôïp chaát khöû : (H2S, HBr, HI, FeO)
H2SO4 ñ + H2S → S + SO2 + 2H2O
H2SO4 ñ + 2HBr → Br2 + SO2 + 2H2O
- Tính haùo nöôùc:
Voû baøo, ñöôøng, … + H2SO4 ñ → C + H2SO4.nH2O

II. MUOÁI SUNFAT
- Muoái axit : NaHSO4 (Natri hiñrosunfat)
- Muoái trung hoøa : Na2SO4 (Natri sunfat)
- Haàu heát caùc muoái sunfat ñeàu tan trong nöôùc tröø BaSO 4↓ (traéng), PbSO4↓ (traéng)
khoâng tan, CaSO4 (traéng) ít tan.
Nhaän bieát goác sunfat (SO42-) : duøng dung dòch BaCl2 ( hoaëc Ba(NO3)2 , Ba(OH)2 , …) coù
hieän töôïng ↓ traéng.
H2SO4 ñ + BaCl2 → BaSO4↓ + HCl
Na2SO4 + Ba(NO3)2 → BaSO4↓ + 2NaNO3
(Traéng)
BaSO4 khoâng tan trong axit.
III. SAÛN XUAÁT H2SO4
4FeS + 11O  to → 2Fe2O3 + 8SO2 + Q
2 2
o

2SO2 + O2 ¬
V2O5 ,450 C
 
→ 2SO3 + Q
SO3 + H2O → H2SO4.
==============================================================
*** Hóa học vui:
 DAÕY HOAÏT ÑOÄNG HOAÙ HOÏC CUÛA KIM LOAÏI
K Na Ba Ca Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb H Cu Hg Ag Pt Au
Khi Naøo Baïn Caàn May AÙo Záp Phaùi Ngöôøi Sang Phoá Hoûi Cöûa Haøng AÙ Phi AÂu
 Đố vui:
1. Tên hiệu cùng có a sau
Ba tên, ba chất kể mau chất gì?
2. Tên hiệu cùng có a đầu
Ba tên kim loại, kể mau chất gì?
3. Âm ba mấy độ lạnh tê
Nó lại nóng chảy, lạ ghê chất gì?
Chất gì nhanh hãy đáp đi
Kim loại mà lỏng thật kì, bạn ơi?
4. Khí gì ai không biết
Tưởng là anh ma trơi
Bập bùng ngoài nghĩa địa
Vào những đêm tối trời?

NITƠ
I- TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ
Nitô laø chaát khí khoâng maøu, khoâng muøi, khoâng vò, hôi nheï hôn khoâng khí; Hoùa loûng ôû
-196oC; Hoùa raén ôû -210oC; Tan rấât ít trong nöôùc (ôû 20oC 1 lit nöôùc hoøa tan ñöôïc 0,015
lit khí nitô); Nitô khoâng duy trì söï chaùy vaø söï soáng
II- TÍNH CHAÁT HOÙA HOÏC
- Phaân töû nitô beàn, khaù trô veà maët hoùa hoïc.
- ÔÛ nhieät ñoä cao nitô trôû neân hoaït ñoäng.
- Nitô coù tính khöû vaø tính oxi hoùa tuy nhieân tính oxi hoùa laø tính chaát ñaëc tröng
1- Tính oxi hoùa
a) Taùc duïng vôùi hidro
N2 + 3 H2  2 NH3 H = -92 kJ
b) Taùc duïng vôùi kim loaïi taïo kim loaïi nitrua
• ÔÛ nhieät ñoä thöôøng nitô chæ taùc duïng vôùi kim loaïi Li
N2 + 6 Li → 2 Li3N
• ÔÛ nhieät ñoä cao nitô taùc duïng ñöôïc vôùi moät soá kim loaïi nhö : Ca, Mg, Al …
N2 + 3 Mg→ Mg3N2
2- Tính khöû
Taùc duïng vôùi oxi:
ÔÛ nhieät ñoä 3000oC (hoà quang ñieän) nitô keát hôïp tröïc tieáp vôùi oxi taïo ra nitô
monooxit
N2 + O2  2 NO H = +180 kJ
NO keát hôïp vôùi oxi trong khoâng khí taïo ra khí nitô ñioxit maøu naâu ñoû
2NO + O2  2 NO2
Caùc oxit khaùc cuûa nitô nhö N2O N2O3 N2O5 khoâng ñieàu cheá ñöôïc töø phaûn öùng tröïc tieáp
giöõa nitô vaø oxi
III. Ñieàu cheá
a) Trong coâng nghieäp; Chöng caát phaân ñoaïn khoâng khí loûng
Sau khi loaïi CO2 vaø hôi nöôùc, khoâng khí ñöôïc hoùa loûng döôùi aùp suaát cao vaø nhieät
ñoä thaáp
Naâng nhieät ñoä ñeán -196oC thì N2 soâi leân vaø taùch ra
b) Trong phoøng thí nghieäm: Ñun noùng dung dòch baõo hoøa amoni nitrit hoaëc dung
dòch hoãn hôïp NaNO2 vaø NH4Cl
NH4NO2 → N2 + 2H2O
==============================================================

***Hóa học vui:
Cô gái Nitơ
Em là cô gái Nitơ
Tên thật Azôt anh ngờ làm chi
Không màu cũng chẳng vị gì
Sự cháy, sự sống không tồn trong em.
Cho dù không giống Oxygen
Thế nhưng em vẫn dịu hiền như ai
Nhà em ở chu kì 2
Có 5 electron ngoài bao che
Mùa đông cho đến mùa hè
Nhớ ô thứ 7 thì về thăm em
Bình thuờng em ít người quen
Người ta vẫn bảo....sao trầm thế cô
Cứ như dòng họ khí trơ!
Ai mà ngỏ ý làm ngơ sao đành
Tuổi em mười bốn xuân xanh
Vội chi tính chuyện yến oanh làm gì.
Thế rồi năm tháng trôi đi
Có anh bạn trẻ oxi gần nhà
Bình thường anh chẳng lân la
Nhưng khi giông tố tới nhà tìm em
Gần lâu rồi cũng nên quen
Nitơ oxit (NO) sinh liền ra ngay
Không bền nên chất khí này
Bị oxi hoa liền ngay tức thì
Thêm 1 nguyên tử oxi (NO2)
Thêm màu nâu đậm,chất nào đậm hơn?
Bơ vơ cuộc sống cô đơn
Thủy tề thấy vậy bắt luôn về nhà
Gọi ngay hoàng tử nước ra
Ghép luôn chồng vợ thật là ác thay
(2NO2 +H2O=HNO3+HNO2)
Hờn đau bốc khói lên đầy
Nên tim em chịu chua cay một bề
Đêm giông tố rét đêm về
Oxi chẳng được gần kề bên em!
Vì cùng dòng họ phi kim
Cho nên cô bác hai bên bực mình
Oxi từ đó buồn tình
Bỏ em đơn độc một mình bơ vơ
(2NO= N2+O2)
Em là cô gái Nitơ
Lâu nay em vẫn mong chờ tình yêu
*****

AMONIAC
- Amoniac laø chaát khí khoâng maøu, muøi khai vaø xoác nheï hôn khoâng khí
- Tan nhieàu trong nöôùc (ôû 20oC 1 lit nöôùc hoøa tan ñöôïc 800 lit NH3)
- Dung dòch amoniac coù tính bazô
1- Tính bazô yeáu
a) Taùc duïng vôùi nöôùc
NH3 + H2O  NH4+ + OH- Kb = 1,8.10-5
b) Taùc duïng vôùi axit
2NH3 + HCl →NH4 Cl (khoùi traéng) coù theå nhaän bieát NH3 baèng phaûn öùng naøy
NH3 + H+ → NH4+
Keát luaän: dd NH3 taùc duïng vôùi axit taïo ra muoái amoni .
c) Taùc duïng vôùi dung dòch moät soá muoái
Al3+ + 3 NH3 + 3 H2O → Al(OH)3↓ + 3NH4+
Fe2+ + 2 NH3 + 2 H2O → Fe(OH)2↓ + 2NH4+
3- Tính khöû
a) Taùc duïng vôùi oxi
- Amoniac chaùy vôùi ngoïn löûa maøu luïc nhaït
4 NH3 + 3O2 → 2 N2 + 6 H2O
- Khi coù xuùc taùc laø hôïp kim Pt vaø Ir ôû 850-900oC saûn phaåm laø NO vaø nöôùc
4 NH3 + 5O2 → 4NO + 6 H2O
b) Taùc duïng vôùi clo
2NH3 + 3Cl2 → N2 + 6 HCl
Coù söï taïo thaønh “khoùi” traéng do HCl keát hôïp vôùi NH 3
III- ÑIEÀU CHEÁ
1- Trong phoøng thí nghieäm: Cho muoái amoni taùc duïng vôùi kieàm, ñun nheï
2NH4Cl + Ca(OH)2 → 2NH3↑ + CaCl2 + 2H2O
2- Trong coâng nghieäp: Toång hôïp töø H2 vaø N2
N2 (k) + 3 H2(k)  2 NH3(k)
Ñieàu kieän tieán haønh: nhieät ñoä 450 – 500oC, aùp suaát 300-1000 atm, xuùc taùc laø
saét kim loaïi ñöôïc hoaït hoùa baèng hoãn hôïp Al2O3 vaø K2O (hieäu suaát 20-25%)
==============================================================
*** Hóa học vui:
Thuật nhớ bảng hệ thống tuần hoàn:
" Hoàng hôn lặng bờ bắc
Có nhớ ở phương nam
Nắng mai ánh sương phủ
Song cửa ai không cài.........."
Hoặc:
“Liễu Bên Bờ Che Ngang Ong Phấn Nắng
Nàng May Áo Sau Phòng Sát Cạnh Ao
Khung Cảnh Sầu Tư Vẫn Còn Mang
Cư Dung Da Diết Anh Sầu Khổ”
MUOÁI AMONI
- Muoái amoni laø nhöõng hôïp chaát tinh theå ion, phaân töû goàm cation amoni NH 4+ vaø anion
goác axit
- Deã tan trong nöôùc taïo dung dòch khoâng maøu
1- Phaûn öùng trao ñoåi ion
* Taùc duïng vôùi dung dòch kieàm
(NH4)2SO4 + 2 NaOH → NH3 ↑ + Na2SO4 + 2 H2O
NH4+ + OH- → NH3↑ + H2O
* Taùc duïng vôùi dung dòch muoái
NH4Cl + AgNO3 → AgCl ↓ + NH4NO3
* Taùc duïng vôùi dung dòch axit
(NH4)2CO3 + HCl → NH4Cl + H2O + CO2↑
2- Phaûn öùng nhieät phaân
a) Muoái amoni taïo bôûi axit khoâng coù oxi
NH4Cl (r)  to
→ NH3(k)_ + HCl (k)
(NH4)2CO3 → NH3 + NH4HCO3
NH4HCO3 → NH3 + CO2 + H2O
 NH4HCO3 duøng laøm boät nôû baùnh
b) Muoái amoni taïo bôûi axit coù tính oxi hoùa
NH4NO2 → N2 + 2 H2O
NH4NO3 → N2O + 2 H2O
==============================================================
AXIT NITRIC VAØ MUỐI NITRAT
A- AXIT NITRIC: HNO3
- HNO3 tinh khieát laø chaát loûng khoâng maøu, boác khoùi maïnh trong khoâng khí aåm
- Khoái löôïng rieâng 1,53g/cm3; ts = 86oC
- Khoâng beàn laém:
4 HNO3 → 4 NO2 + O2 + 2 H2O
- Tan trong nöôùc theo baát kyø tæ leä naøo
1- Tính axit
- Laø axit maïnh nhaát, trong dd HNO3 phaân li hoaøn toaøn
HNO3 → H+ + NO 3-
- Laøm quyø tím ñoåi maøu ñoû
- Taùc duïng oxit bazô vaø bazô taïo thaønh muoái vaø nöôùc
CuO + 2HNO3 → Cu(NO3)2 + H2O
NaOH + HNO3 → Na NO3 + H2O
- Taùc duïng vôùi muoái taïo thaønh muoái môùi vaø axit môùi
CaCO3 + 2HNO3 →Ca(NO3)2 + H2O
2- Tính oxi hoùa

HNO3 laø moät trong nhöõng axit coù tính oxi hoùa maïnh nhaát
a) Taùc duïng vôùi kim loaïi: HNO3 oxi hoùa ñöôïc haàu heát caùc kim loaïi tröø vaøng vaø
baïch kim. Phaûn öùng khoâng giaûi phoùng hidro
• Taùc duïng vôùi kim loaïi yeáu nhö Cu , Ag HNO 3 ñaäm ñaëc bò khöû ñeán NO2 coøn
HNO3 loaõng bò khöû ñeán NO
Cu + 4HNO3 → Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2 H2O
3Cu + 8HNO3 → 3Cu(NO3)2 + NO + 4 H2O
• Taùc duïng vôùi kim loaïi coù tính khöû maïnh hôn nhö Mg, Zn, Al.. HNO 3 bò khöû
ñeán N2O hoaëc N2 ; HNO3 raát loaõng bò khöû ñeán NH3 (NH4NO3)
8Al+ 30HNO3 → 8Al (NO3)3 + 3N2O + 15H2O
5Mg + 12HNO3 → 5Mg (NO3)2 + N2 + 6 H2O
4Zn+ 10HNO3 → 4Zn (NO3)2 +NH4NO3 + 3H2O
• Fe, Al deã tan trong dung dòch HNO3 loaõng nhöng bò thuï ñoäng hoùa trong dung
dòch HNO3 ñaäm ñaëc nguoäi, vì taïo moät lôùp oxit beàn treân beà maët kim loaïi
b) Taùc duïng vôùi phi kim: C, S, P…
Phi kim bò oxi hoùa ñeán möùc cao nhaát , phi kim bò khöû ñeán NO 2 hoaëc NO tuøy theo
noàng ñoä cuûa axit
C + 4 HNO3 → CO2 + 4 NO2 + 2H2O
S + 6 HNO3 → H2SO4 + 6 NO2 + 2 H2O
c) Taùc duïng vôùi hôïp chaát: H2S, HI, SO2, FeO, muoái saét (II)
Nguyeân toá bò oxi hoùa leân möùc cao hôn
3 FeO + 10 HNO3 → 3 Fe(NO3)3 + NO + 5 H2O
3 H2S + 2 HNO3 → 3 S + 2 NO + 4 H2O
III. ÑIEÀU CHEÁ
1- Trong phoøng thí nghieäm
Cho kali nitrat hoaëc natri nitrat taùc duïng vôùi H2SO4 ñaäm ñaëc ñun noùng
NaNO3(r) + H2SO4 → HNO3 + NaHSO4
2- Trong coâng nghieäp
HNO3 ñöôïc saûn xuaát töø amoniac
Quaù trình saûn xuaát qua ba giai ñoaïn
* Oxi hoùa amoniac baèng oxi khoâng khí , to = 850-900oC; xuùc taùc laø hôïp kim Pt vaø Ir
4 NH3 + 5O2 → 4NO + 6 H2O H =-907 kJ
* Oxi hoùa NO thaønh NO2
2 NO + O2 → 2 NO2
* Chuyeån hoùa NO2 thaønh HNO3
4 NO2 + O2 + 2 H2O → 4 HNO3
B- MUOÁI NITRAT:
1- Tính chaát vaät lyù
- Muoái nitrat tan toát trong nöôùc vaø laø chaát ñieän li maïnh
- Ion NO3- khoâng maøu
- Moät soá muoái nitrat deã bò chaûy röõa nhö: NaNO 3; NH4NO3
2- Tính chaát hoùa hoïc
Muoái nitrat keùm beàn vôùi nhieät

* Muoái nitrat cuûa kim loaïi hoaït ñoäng maïnh phaân huyû thaønh muoái nitrit
2 KNO3 → 2 KNO2 + O2
* Muoái nitrat cuûa kim loaïi hoaït ñoäng maïnh keùm hôn phaân huyû thaønh oxit kim loaïi
2 Cu(NO3)2 → 2CuO + 4NO2 + O2
* Muoái nitrat cuûa kim loaïi hoaït ñoäng keùm phaân huyû thaønh kim loaïi
2 AgNO3 → 2Ag + 2NO2 + O2
3- Nhaän bieát ion nitrat: Cho dung dòch taùc duïng vôùi ñoàng vaø H2SO4
3Cu + 8NaNO3 + 4 H2SO4 → 3Cu(NO3)2 + NO↑ + 4 H2O + 4 Na2SO4
2NO + O2 → 2NO2 (naâu ñoû)
3Cu +8H+ + 2 NO3- → 3Cu2+ +2NO↑+ 4 H2O
==============================================================
PHOT PHO
1- Photpho traéng
- Chaát raén khoâng maøu hoaëc vaøng nhaït trong gioáng saùp, coù caáu trúc maïng tinh the,å
phaân töû meàm deã noùng chaûy, tnc = 44,1oC
- Khoâng tan trong nöôùc tan toát trong caùc dung moâi höõu cô nhö benzen, CS 2, ete
- Raát ñoäc, gaây boûng naëng neáu rôi vaøo da; töï boác chaùy trong khoâng khí ôû nhieät ñoä
thöôøng
2- Photpho ñoû
- Chaát raén daïng boät maøu ñoû coù caáu truùc polime
- Khoâng tan trong caùc dung moâi thöôøng, khoâng ñoäc, deã huùt aåm vaø chaûy röõa
- Beàn trong khoâng khí ôû nhieät ñoä thöôøng, chæ boác chaùy ôû treân 250oC
- Khi ñun noùng khoâng coù khoâng khí P ñoû chuyeån hoùa thaønh P traéng
• Nhaän xeùt : : Soá oxh cuûa P coù theå :
-Taêng töø 0  + 3 , + 5 : theå hieän tính khöû
- Giaûm töø 0  - 3 : theå hieän tính oh
1- Tính oxi hoùa
P chæ taùc duïng vôùi kim loaïi maïnh nhö : K, Na, Ca, Mg … taïo phophua kim loaïi
2 P + 3 Ca  to
→ Ca3P2
Nhaän xeùt : Trong pö P vôùi KL soá oh cuûa P giaûm töø 0  -3 , P theå hieän tính oh .
2- Tính khöû
Khi ñoát noùng P chaùy trong hoãn hôïp taïo ra caùc oxit cuûa photpho
• Thieáu oxi:
4 P + 3 O2 → 2 P2O3 (diphotpho trioxit)
• Dö oxi:
4 P + 5 O2 → 2 P2O5 (diphotpho pentaoxit)
b) Taùc duïng vôùi clo
Clo ñi qua photpho noùng chaûy
• Thieáu clo:
4 P + 3 Cl2 → 2 PCl3 (diphotpho triclorua)

• Dö clo:
4 P + 5 Cl2 → 2 PCl5 (diphotpho pentaclorua)
P taùc duïng vôùi S ñun noùng taïo ra P2S3 (diphotpho trisunfua)vaø P2S5 (diphotpho
pentasunfua)
* Nhaän xeùt : Trong caùc pöù treân soá oh cuûa P taêng töø 0  +3 , +5  P theå hieän tính
khöû .
III. Ñieàu cheá: Nung hoãn hôïp quaëng photphoric caùt vaø than coác ôû 1200oC trong loø ñieän
Ca3(PO4)2 + 3 SiO3 + 5 C → 3 CaSiO +2P+ 5CO
==============================================================
AXIT PHOTPHORIC VAØ MUOÁI PHOT PHAT
I- AXIT PHOTPHORIC
Chaát raén trong suoát khoâng maøu
Nhieät ñoä noùng chaûy : 42,3oC
Haùo nöôùc, deã chaûy röõa, tan trong nöôùc theo baát kyø tæ leä naøo, khoâng bay hôi, khoâng ñoäc
a) Tính oxi hoùa –khöû
Axit photphoric khoù bò khöû vì P ôû möùc +5 beàn hôn N
b) Taùc duïng bôûi nhieät
Khi bò ñun noùng ñeán khoaûng 200-250oC axit photphoric maát bôùt nöôùc
2H3PO4 → H4P2O7 + H2O
ñun tieáp ôû 400-500oC
H4P2O7 → 2 HPO3 + H2O
c) Tính axit
H3PO4 laø axit 3 laàn axit
H3PO4  H+ + H2PO4- K1 = 7,6.10 – 3
H2PO4- H+ + HPO42- K2 = 6,2. 10 – 8
HPO42-  H+ + PO43- K3 = 4,4 . 10 – 13
Dung dòch H3PO4 coù tính chaát chung cuûa axit:
- Taùc duïng vôùi quyø tím
- Taùc duïng vôùi oxit bazô vaø bazô
- Taùc duïng vôùi muoái
- Taùc duïng vôùi kim loaïi
H3PO4 + NaOH → H2O + NaH2PO4
H3PO4 + 2NaOH → 2H2O + Na2HPO4
H3PO4 + 3NaOH → 3H2O + Na3PO4
3- Ñieàu cheá:
a. Trong phoøng thí nghieäm
Duøng HNO3 63% oxi hoùa photpho
3P + 5 HNO3 + 2 H2O → 3 H3PO4 + 5 NO
b. Trong coâng nghieäp
• Phöông phaùp chieát :
Ca3(PO4)2 + 3 H2SO4 → 3 H3PO4 ↓ + 3CaSO4

• Phöông phaùp nhieät:
4 P + 5 O2 → 2 P2O5
P2O5 + 3 H2O → 2 H3PO4
Axit photphoric ñöôïc duøng ñeå ñieàu cheá muoái photphat vaø saûn xuaát phaân laân
II- MUOÁI PHOTPHAT
Muoái photphat coù 3 daõy : muoái photphat trung hoøa vaø photphat axit
1- Tính chaát cuûa muoái photphat
a) Tính tan
* Taát caû caùc muoái dihidrophotphat ñeàu tan trong nöôùc
* Trong soá caùc muoái hidrophotphat vaø photphat trung hoøa chæ coù muoái kali, natri vaø
amoni laø deã tan
b) Phaûn öùng thuûy phaân
Caùc muoái photphat tan bò thuûy phaân trong dung dòch
Na3PO4 + H2O Na2HPO4 + NaOH
PO43- + H2O  HPO42- + OH –
2- Nhaän bieát ion photphat
Dung dòch AgNO3
Taïo keát tuûa maøu vaøng
3Ag+ + PO43- → Ag3PO4 ↓
==============================================================
CAÙC BON VÀ HỢP CHẤT CỦA CÁC BON
A. CACBON:
I –TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ
Moät soá daïng thuø hình cuûa C :kim cöông, than chì, cacbon voâ ñònh hình
1- Kim cöông
Laø tinh theå khoâng maøu trong suoát, khoâng daãn ñieän, daãn nhieät keùm khoái löôïng
rieâng:3,51g/cm3
thuoäc tinh theå nguyeân töû coù caáu truùc töù dieän ñeàu neân kim cöông laø chaát cöùng nhaát
trong taát caû caùc chaát
2- Than chì
Tinh theå maøu xaùm ñen, coù aùnh kim, daãn ñieän vaø nhieät toát nhöng keùm kim loaïi
Tinh theå than chì coù caáu truùc lôùp , caùc lôùp lieân keát vôùi nhau baèng löïc Van de van yeáu
neân deã taùch khoûi nhau
3- Cacbon voâ ñònh hình
Than voâ ñònh hình goàm nhöõng tinh theå raát nhoû coù caáu taïo xoáp neân coù khaû naêng haáp
phuï chaát
1- Tính khöû
Cacbon chaùy trong khoâng khí toûa nhieàu nhieät
C + O2 → CO2
b) Taùc duïng vôùi hôïp chaát
ÔÛ nhieät ñoä cao C khöû ñöôïc nhieàu hôïp chaát

Fe2O3 + 3C → 2 Fe + 3 CO
CO2 + C → 2 CO
SiO2 + 2C → Si + 2 CO
2- Tính oxi hoùa
a) Taùc duïng vôùi hidro
Cacbon phaûn öùng vôùi hidro ôû nhieät ñoä cao taïo thaønh metan
C + 2 H2 → CH4
b) Taùc duïng vôùi kim loaïi
ÔÛ nhieät ñoä cao C phaûn öùng vôùi caùc kim loaïi taïo thaønh cacbua kim loaïi
Ca + 2 C → CaC2 (canxi cacbua)
4 Al + 3C → Al4C3 ( nhoâm cacbua)
III. ÑIEÀU CHEÁ:
- Kim cöông nhaân taïo ñöôïc laøm töø than chì : nung ôû 3000 oC aùp suaát 70.000-
100.000 atm trong thôøi gian daøi
- Than chì nhaân taïo ñöôïc ñieàu cheá töø than coác: nung ôû 2500-3000 oC trong loø ñieän
khoâng coù khoâng khí
- Than coác ñöôc ñieàu cheá töø than môõ : nung ôû 1000-1250 oC trong loø ñieän, khoâng coù
khoâng khí
- Than goã ñöôïc ñieàu cheá töø goã: ñoát trong ñieàu kieän khoâng coù khoâng khí
- Than muoäi ñöôïc ñieàu cheá töø CH4
to
CH4  → C + 2 H2
- Than moû ñöôïc khai thaùc trong thieân nhieân
B. HÔÏP CHAÁT CUÛA CACBON:
I –CACBON MONO OXIT
1- Tính chaát vaät lyù: CO laø chaát khí khoâng maøu, khoâng muøi, khoâng vò, hôi nheï hôn
khoâng khí, raát ít tan trong nöôùc; Hoùa loûng ôû -191,5oC; Hoùa raén ôû -205,2oC; Raát beàn vôùi
nhieät vaø ñoäc
a) CO laø oxit khoâng taïo muoái
CO coù lieân keát ba gioáng N2 neân keùm hoaït ñoäng ôû nhieät ñoä thöôøng chæ hoaït ñoäng khi
ñun noùng
b) Tính khöû maïnh
• Taùc duïng vôùi O2:
CO chaùy vôùi ngoïn löûa xanh lam nhaït, toûa nhieàu nhieät
2CO(k) + O2(k) → CO2 (k)
• Taùc duïng vôùi Cl2:
Khi coù xuùc taùc laø than hoaït tính CO taùc duïng vôùi clo taïo photgen
CO + Cl2 → COCl2
• Taùc duïng vôùi oxit kim loaïi
ÔÛ nhieät ñoä cao CO khöû ñöôïc nhieàu oxit kim loaïi thaønh kim loaïi
CO + CuO → CO2 + Cu
2- Ñieàu cheá
a) Trong coâng nghieäp

o
* Cho hôi nöôùc ñi qua than noùng ñoû (nhieät ñoä khoaûng 1050 C)
C + H2O  CO + H2
Hoãn hôïp khí taïo thaønh goïi laø khí than öôùt (44%CO; 45% H2; 5% H2O; 6% N2)
* Cho hôi nöôùc ñi qua than nung ñoû trong loø gas
C + O2 → CO2
CO2 + O2 → 2 CO
Hoãn hôïp khí thu ñöoïc goïi laø khí loø gas (25%CO; 70%N2; 4%CO2 vaø 1% khí khaùc)
Khí than öôùt vaø khí loø ga ñeàu duøng laøm nhieân lieäu
b) Trong phoøng thí nghieäm
Cho H2SO4 ñaäm ñaëc taùc duïng vôùi HCOOH ñun noùng
HCOOH → H 2 SO4 dam dac
CO + H2O
II- CACBON ÑIOXIT (CO2) VAØ AXIT CACBONIC (H2CO3)
CO2 laø chaát khí khoâng maøu, naëng gaáp 1,5 laàn khoâng khí tan khoâng nhieàu trong nöôùc
( ôû ñieàu kieän thöôøng 1 lit H2O hoøa tan ñöôïc 1 lit CO2)
Neùn döôùi aùp suaát 60 atm, CO2 hoùa loûng
Laøm laïnh ñoät ngoät ôû -76oC CO2 hoùa raén goïi laø nöôùc ñaù khoâ
a) Taùc duïng vôùi kim loaïi coù tính khöû maïnh (nhö Al, Mg)
CO2 + 2 Mg → 2 MgO + C
CO2 khoâng chaùy vaø khoâng duy trì söï chaùy neân duøng daäp taét löûa, nhöng khoâng duøng khi
trong ñaùm chaùy coù Mg hoaëc nhoâm
b) Tính chaát cuûa oxit axit
Taùc duïng vôùi nöôùc taïo thaønh axit cacbonic
CO2 + H2O  H2CO3
Axit cacbonic laø axit yeáu keùm beàn
H2CO3  H+ + HCO3-
K1 = 4,5.10-7
HCO3-  H+ + CO32-
K2 = 4,8.10-11
3- Ñieàu cheá
a) Trong coâng nghieäp
Nung ñaù voâi ôû 900-1000oC trong loø nung
CaCO3(r) → CaO (r) + CO2 (k)
b) Trong phoøng thí nghieäm
Cho dung dòch HCl taùc duïng vôùi ñaù voâi
CaCO3 + 2 HCl → CO2 ↑ + CaCl2 + H2O
III- MUOÁI CACBONAÏT
Axit cacbonic laø axit hai naác neân coù hai loaïi muoái: muoái trung hoøa vaø muoái axit
1- Tính chaát cuûa muoái cacbonat
a) Tính tan
Caùc muoái cacbonat trung hoøa cuûa kim loaïi kieàm vaø amoni (tröø Li 2CO3) vaø caùc
muoái hidrocacbonat ñeàu tan trong nöôùc (NaHCO3 hôi ít tan)
b) Taùc duïng vôùi axit
NaHCO3 + HCl →NaCl + H2O CO2
HCO3- + H+ → H2O + CO2 ↑
Na2CO3+2HCl → 2NaCl H2O+CO2
CO32- + 2H+ → H2O + CO2 ↑
c) Taùc duïng vôùi dung dòch kieàm
Caùc muoái hidrocacbonat deã taùc duïng vôùi dung dòch kieàm
NaHCO3 + NaOH → Na2CO3 + H2O
HCO3- + OH- → CO32- + H2O
d) Phaûn öùng nhieät phaân
Caùc muoái cacbonat trung hoøa cuûa kim loaïi kieàm ñeàu beàn vôùi nhieät
Caùc muoái cacbonat cuûa kim loaïi khaùc vaø muoái hidrocacbonat ñeàu deã bò phaân huûy
khi ñun noùng
MgCO3 → MgO + CO2
2 NaHCO3 → Na2CO3 + CO2 + H2O
Ca(HCO3)2 → CaCO3 + CO2 + H2O
2- Moät soá muoái cacbonat quan trong
- CaCO3 : duøng laøm chaát ñoän trong löu hoùa cao su vaø moät soá ngaønh coâng nghieäp
- Na2CO3 (soda khan) duøng trong coâng nghieäp thuûy tinh, ñoà goám, boät giaët
- NaHCO3 duøng laøm thuoác chöõa beänh ñau daï daøy.
==============================================================
SILIC VAØ HÔÏP CHAÁT CUÛA SILIC
I –SILIC
Silic coù hai daïng thuø hình: silic tinh theå vaø silic voâ ñònh hình
Silic tinh theå coù caáu truùc gioáng kim cöông, maøu xaùm, coù aùnh kim, daãn ñieän
Nhieät ñoä noùng chaûy 1420oC
Nhieät ñoä soâi2620oC
Silic tinh theå coù tính baùn daãn
Silic voâ ñònh hình laø chaát boät maøu naâu
Si coù soá oxi hoùa -4; 0; +2 vaø +4
Si voâ ñònh hình coù khaû naêng phaûn öùng cao hôn Si tinh theå
a) Tính khöû
* Taùc duïng vôùi phi kim
Silic taùc duïng vôùi F2 ôû nhieät ñoä thöôøng, khi ñun noùng Si taùc duïng ñöôïc vôùi caùc phi
kim khaùc
Si + 2 F2 → SiF4 (silic tetraflorua)
Si + O2 → SiO2 (silic dioxit)
Si + C → SiC (silic cacbua)
* Taùc duïng vôùi hôïp chaát
Silic taùc duïng maïnh vôùi dung dòch kieàm
Si + 2 NaOH + H2O → Na2SiO3 + 2 H2 ↑
b) Tính oxi hoùa Taùc duïng vôùi kim loaïi

ÔÛ nhieät ñoä cao Si taùc duïng vôùi kim loaïi nhö Ca, Mg, Fe taïo hôïp chaát silixua
2 Mg + Si → Mg2Si (magie silixua)
3- Ñieàu cheá:
* Trong phoøng thí nghieäm:
Si ñöôïc ñieàu cheá baèng caùch ñoát chaùy hoãn hôïp goàm boät Mg vaø caùt mòn
SiO2 + Mg → Si + 2 MgO
* Trong coâng nghieäp:
Duøng than coác khöû SiO2 trong loø ñieän ôû nhieät ñoä cao
SiO2 + 2 C → Si + 2 CO
II- HÔÏP CHAÁT CUÛA SILIC
1- Silic ñioxit (SiO2)
a) Tính chaát vaät lyù
Laø chaát raén daïng tinh theå khoâng tan trong nöôùc
Nhieät ñoä noùng chaûy 1713oC
Nhieät ñoä soâi 2590oC
b) Tính chaát hoùa hoïc
* Laø oxit axit
SiO2 + 2 NaOH → Na2SiO3 + H2O
SiO2 + Na2CO3 → Na2SiO3 + CO2
* Taùc duïng vôùi axit flohidric
SiO2 + HF → SiF4↑ + 2 H2O
2- Axit silicic vaø muoái silicat
a) Axit silicic
Axit silicic laø chaát keát tuûa daïng keo, khoâng tan trong nöôùc, ñun noùng deã bò maát
nöôùc
H2SiO3 → SiO2 + H2O
Khi saáy khoâ axit silicic bò maát moät phaàn nöôùc taïo thaønh silicagen, duøng ñeå huùt aåm
vaø haáp phuï nhieàu chaát
Tính axit yeáu:
Na2SiO3 + CO2 + H2O → H2SiO3 + Na2CO3
b) Muoái silicat
Chæ coù silicat kim loaïi kieàm tan ñöôïc trong nöôùc (dung dòch ñaëc cuûa Na 2SiO3 vaø
K2SiO3goïi laø thuûy tinh loûng)
Thuûy tinh loûng duøng cheá keo daùn thuûy tinh vaø söù, taåm vaøo vaûi vaø goã seõ khoù chaùy
==============================================================
TÍNH CHẤT VẬT LÝ CỦA KIM LOẠI
1. Tính chất vật lí chung: Ở điều kiện thường, các kim loại đều ở trạng thái rắn, có tính
dẻo, dẫn điện, dẫn nhiệt và có ánh kim.
2. Giải thích
a) Tính dẻo
- Kim loại có tính dẻo là vì các ion dương trong mạng tinh thể kim loại có thể trượt lên
nhau dễ dàng mà không tách rời nhau nhờ những electron tự do chuyển động dính kết
chúng với nhau.

- Ứng dụng : Dễ rèn, dễ dát mỏng và dễ kéo sợi.(VD: Vàng có thể dát mỏng và kéo sợi)
b) Tính dẫn điện
- Khi đặt một hiệu điện thế vào hai đầu dây kim loại, những electron chuyển động tự do
trong kim loại sẽ chuyển động thành dòng có hướng từ cực âm đến cực dương, tạo thành
dòng điện.
VD: Tính dẫn điện
Ag > Cu > Au > Al > Fe
- Ở nhiệt độ càng cao thì tính dẫn điện của kim loại càng giảm do ở nhiệt độ cao, các
ion dương dao động mạnh cản trở dòng electron chuyển động.
c) Tính dẫn nhiệt
- Các electron trong vùng nhiệt độ cao có động năng lớn, chuyển động hỗn loạn và
nhanh chóng sang vùng có nhiệt độ thấp hơn, truyền năng lượng cho các ion dương ở
vùng này nên nhiệt độ lan truyền được từ vùng này đến vùng khác trong khối kim loại.
- Thường các kim loại dẫn điện tốt cũng dẫn nhiệt tốt.
d) Ánh kim
Các electron tự do trong tinh thể kim loại phản xạ hầu hết những tia sáng nhìn thấy được,
do đó kim loại có vẻ sáng lấp lánh gọi là ánh kim.
Kết luận: Tính chất vật lí chung của kim loại gây nên bởi sự có mặt của các electron tự
do trong mạng tinh thể kim loại.
‫ ٭‬Ngoài một số tính chất vật lí chung của các kim loại, kim loại còn có một số tính chất
vật lí không giống nhau ( gọi là tính chất vật lí khác).
- Khối lượng riêng(d):
d < 5 kim loại nhẹ ( Na, K , Mg , Al )
d > 5 kim loại nặng ( Ag , Cu , Au , Fe , Zn )
d nhỏ nhất: Li (0,5g/cm3);
d lớn nhất Os (22,6g/cm3).
- Nhiệt độ nóng chảy(tocn-c):
Thấp nhất: Hg (−390C) ; cao nhất W (34100C).
- Tính cứng:
- Cứng nhất là Cr (9) có thể cắt được kính, sau
đó W (7), Fe (4,5), Cu và Al (~ 3)...
- Kim loại mềm nhất là Na, K, Rb, Cs (0,2) (dùng dao cắt được).
=============================================================
TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA KIM LOẠI
- Trong một chu kì: Bán kính nguyên tử của nguyên tố kim loại < bán kính nguyên tử của
nguyên tố phi kim.
- Số electron hoá trị ít, lực liên kết với hạt nhân tương đối yếu nên chúng dễ tách khỏi
nguyên tử.
 Tính chất hoá học chung của kim loại là tính khử.
M → Mn+ + ne
1. Tác dụng với phi kim
a) Tác dụng với clo
0 0 t0 +3 -1
2Fe + 3Cl2 2FeCl3

b) Tác dụng với oxi
0 0 t0 +3 -2
2Al + 3O2 2Al2O3
0 0 t0 +8/3 -2
3Fe + 2O2 Fe3O4
c) Tác dụng với lưu huỳnh
Với Hg xảy ra ở nhiệt độ thường, các kim loại cần đun nóng.
0 0 t0 +2 -2
Fe + S FeS
0 0 +2 -2
Hg + S HgS
2. Tác dụng với dung dịch axit
a) Dung dịch HCl, H2SO4 loãng
0 +1 +2 0
Fe + 2HCl FeCl2 + H2
b) Dung dịch HNO3, H2SO4 đặc: Phản ứng với hầu hết các kim loại (trừ Au, Pt)→ kim
loại bị oxihóa về mức cao nhất.
0 +5 +2 +2
3Cu + 8HNO3 (loaõng) 3Cu(NO3)2 + 2NO+ 4H2O
0 +6 +2 +4
Cu + 2H2SO4 (ñaëc) CuSO4 + SO2+ 2H2O
- Al , Cr , Fe bị thụ động hóa trong dd HNO3 và H2SO4 (đặc, nguội)
3. Tác dụng với nước
- Các kim loại có tính khử mạnh: kim loại nhóm IA và IIA (trừ Be, Mg) khử H2O dễ
dàng ở nhiệt độ thường.
- Các kim loại có tính khử trung bình chỉ khử nước ở nhiệt độ cao (Fe, Zn,…). Các kim
loại còn lại không khử được H2O.
0 +1 +1 0
2Na + 2H2O 2NaOH + H2
4. Tác dụng với dung dịch muối: Kim loại từ Mg trở về sau KL mạnh hơn có thể khử
được ion của kim loại yếu hơn trong dung dịch muối thành kim loại tự do.
0 +2 +2 0
Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu
==============================================================
DÃY ĐIỆN HOÁ CỦA KIM LOẠI
1. Cặp oxi hoá – khử của kim loại
Ag+ + 1e Ag
Cu2+ + 2e Cu
Fe2+ + 2e Fe
[O] [K]
- Dạng oxi hoá và dạng khử của cùng một nguyên tố kim loại tạo nên cặp oxi hoá
– khử của kim loại.
Thí dụ: Cặp oxi hoá – khử Ag+/Ag; Cu2+/Cu; Fe2+/Fe
2. So sánh tính chất của các cặp oxi hoá – khử
Thí dụ: So sánh tính chất của hai cặp oxi hoá – khử Cu2+/Cu và Ag+/Ag.
Cu + 2Ag+ → Cu2+ + 2Ag
Kết luận: Tính khử: Cu > Ag
Tính oxi hoá: Ag+ > Cu2+
3. Dãy điện hoá của kim loại

+ + 2+ 3+ 2+ 2+ 2+ 2+ 2+ +
K Na Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb H Cu2+ Ag+ Au3+
Tính oxi hoaù cuûa ion kim loaïi taêng
K Na Mg Al Zn Fe Ni Sn Pb H2 Cu Ag Au
Tính khöû cuûa kim loaïi giaûm
4. Ý nghĩa dãy điện hoá của kim loại
Dự đoán chiều của phản ứng oxi hoá – khử theo quy tắc α: Phản ứng giữa hai cặp
oxi hoá – khử sẽ xảy ra theo chiều chất oxi hoá mạnh hơn sẽ oxi hoá chất khử
mạnh hơn, sinh ra chất oxi hoá yếu hơn và chất khử yếu hơn.
Thí dụ: Phản ứng giữa hai cặp Fe2+/Fe và Cu2+/Cu xảy ra theo chiều ion Cu2+ oxi
hoá Fe tạo ra ion Fe2+ và Cu.
Fe2+ Cu2+
Fe Cu
2+ 2+
Fe + Cu → Fe + Cu
Tổng quát: Giả sử có 2 cặp oxi hoá – khử Xx+/X và Yy+/Y (cặp Xx+/X đứng trước
cặp Yy+/Y).
Xx+ Yy+
X Y
Phương trình phản ứng:

Yy+ + X → Xx+ + Y
=========================================================
KIM LOẠI KIỀM VÀ HỢP CHẤT
QUAN TRỌNG CỦA KIM LOẠI KIỀM.
A. KIM LOẠI KIỀM
I – VỊ TRÍ TRONG BẢNG TUẦN HOÀN, CẤU HÌNH ELECTRON NGUYÊN TỬ
- Thuộc nhóm IA của bảng tuần hoàn, gồm các nguyên tố: Li, Na, K, Rb, Cs và Fr
(nguyên tố phóng xạ).
- Cấu hình electron nguyên tử:
Li: [He]2s1 Na: [Ne]3s1 K: [Ar]4s1
Rb: [Kr]5s1 Cs: [Xe]6s1
II – TÍNH CHẤT VẬT LÍ
- Màu trắng bạc và có ánh kim, dẫn điện tốt, nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ sôi thấp, khối
lượng riêng nhỏ, độ cứng thấp.
- Nguyên nhân: Kim loại kiềm có cấu trúc mạng tinh thể lập phương tâm khối, cấu trúc
tương đối rỗng. Mặt khác, trong tinh thể các nguyên tử và ion liên kết với nhau bằng liên
kết kim loại yếu.
III – TÍNH CHẤT HOÁ HỌC
Các nguyên tử kim loại kiềm có năng lượng ion hoá nhỏ, vì vậy kim loại kiềm có tính
khử rất mạnh. Tính khử tăng dần từ Li → Cs.
M → M+ + 1e
Trong các hợp chất, các kim loại kiềm có số oxi hoá +1.
a. Tác dụng với oxi
2Na + O2 → Na2O2 (natri peoxit)
4Na + O2 → 2Na2O (natri oxit)
b. Tác dụng với clo
2K + Cl2 → 2KCl
2. Tác dụng với axit
2Na + 2HCl → 2NaCl + H2↑
2K + 2H2O → 2KOH + H2↑
 Để bảo vệ kim loại kiềm người ta ngâm kim loại kiềm trong dầu hoả.
IV – ỨNG DỤNG, TRẠNG THÁI THIÊN NHIÊN VÀ ĐIỀU CHẾ
1. Ứng dụng:
- Dùng chế tạo hợp kim có nhiệt độ ngoài cùng thấp.
Thí dụ: Hợp kim Na-K nóng chảy ở nhiệt độ 700C dùng làm chất trao đổi nhiệt trong các
lò phản ứng hạt nhân.
- Hợp kim Li – Al siêu nhẹ, được dùng trong kĩ thuật hàng không.
- Cs được dùng làm tế bào quang điện.
2. Trạng thái thiên nhiên
Tồn tại ở dạng hợp chất: NaCl (nước biển), một số hợp chất của kim loại kiềm ở dạng
silicat và aluminat có ở trong đất.
3. Điều chế: Khử ion của kim loại kiềm trong hợp chất bằng cách điện phân nóng chảy
hợp chất của chúng.
Thí dụ:
ñpnc
2NaCl 2Na + Cl2
B. MỘT SỐ HỢP CHẤT QUAN TRỌNG CỦA KIM LOẠI KIỀM
I – NATRI HIĐROXIT
1. Tính chất
a. Tính chất vật lí:
- Chất rắn, không màu, dễ nóng chảy (tnc = 3220C), hút ẩm mạnh (dễ chảy rữa), tan nhiều
trong nước.
- Khi tan trong nước, NaOH phân li hoàn toàn thành ion:
NaOH → Na+ + OH−
b. Tính chất hoá học
 Tác dụng với axit
HCl + NaOH → NaCl + H2O
H+ + OH− → H2O
 Tác dụng với oxit axit
NaOH + CO2 → NaHCO3 (nNaOH : nCO2 ≤ 1)
2NaOH + CO2 → Na2CO3 (nNaOH : nCO2 ≥ 2)
 Tác dụng với dung dịch muối
CuSO4 + 2NaOH → Cu(OH)2↓ + Na2SO4
Cu2+ + 2OH− → Cu(OH)2↓
2. Ứng dụng: Nấu xà phòng, chế phẩm nhuộm, tơ nhân tạo, tinh chế quặng nhôm trong
công nghiệp luyện nhôm và dùng trong công nghiệp chế biến dầu mỏ.
II – NATRI HIĐROCACBONAT
1. Tính chất vật lí: Chất rắn, màu trắng, ít tan trong nước.
2. Tính chất hoá học
a. Phản ứng phân huỷ
t0
2NaHCO3 Na2CO3 + CO2+ H2O
b. NaHCO3 là hợp chất lưỡng tính

NaHCO3 + HCl → NaCl + CO2↑ + H2O
NaHCO3 + NaOH → Na2CO3 + H2O
2. Ứng dụng: Dùng trong công nghiệp dược phẩm (chế thuốc đau dạ dày,…) và công
nghiệp thực phẩm (làm bột nở,…)
III – NATRI CACBONAT
1. Tính chất vật lí: Chất rắn màu trắng, tan nhiều trong nước. Ở nhiệt độ thường tồn tại
dưới dạng muối ngậm nước Na2CO3.10H2O, ở nhiệt độ cao muối này mất dần nước trở
thành Na2CO3 khan, nóng chảy ở 8500C.
2. Tính chất hoá học
 Phản ứng với axit, kiềm, muối
Na2CO3 + 2HCl → 2NaCl + CO2↑ + H2O
Na2CO3 + Ba(OH)2 → BaCO3↓ + 2NaOH
Na2CO3 + CaCl2 → CaCO3↓ + 2NaCl
 Muối cacbonat của kim loại kiềm trong dung dịch nước cho môi trường kiềm.
3. Ứng dụng: Là hoá chất quan trọng trong công nghiệp thuỷ tinh, bột giặt, phẩm nhuộm,
giấy, sợi,…
IV – KALI NITRAT
1. Tính chất vật lí: Là những tinh thể không màu, bền trong không khí, tan nhiều trong
nước.
2. Tính chất hoá học: Bị phân huỷ ở nhiệt độ cao
t0
2KNO3 2KNO2 + O2
3. Ứng dụng: Dùng làm phân bón (phân đạm, phân kali) và chế tạo thuốc nổ. Thuốc nổ
thông thường (thuốc súng) là hỗn hợp 68%KNO3, 15%S và 17%C (than)
 Phản ứng cháy của thuốc súng:
t0
2KNO3 + 3C + S N2 + 3CO2+ K2S
= = = = == = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
KIM LOẠI KIỀM THỔ VÀ HỢP CHẤT
QUAN TRỌNG CỦA KIM LOẠI KIỀM THỔ
A. KIM LOẠI KIỀM THỔ
- Kim loại kiềm thổ thuộc nhóm IIA của bảng tuần hoàn, gồm các nguyên tố beri (Be),
magie (Mg), canxi (Ca), stronti (Sr), bari (Ba) và Ra (Ra).
- Cấu hình electron lớp ngoài cùng là ns2 (n là số thứ tự của lớp).
Be: [He]2s2; Mg: [Ne]2s2; Ca: [Ar]2s2;
Sr: [Kr]2s2; Ba: [Xe]2s2
- Màu trắng bạc, có thể dát mỏng.
- Nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ sôi của các kim loại kiềm thổ tuy có cao hơn các kim
loại kiềm nhưng vẫn tương đối thấp.
- Khối lượng riêng nhỏ, nhẹ hơn nhôm (trừ Ba). Độ cứng cao hơn các kim loại kiềm
nhưng vẫn tương đối mềm.
- Các nguyên tử kim loại kiềm thổ có năng lượng ion hoá tương đối nhỏ, vì vậy kim loại
kiềm thổ có tính khử mạnh. Tính khử tăng dần từ Be đến Ba.
M → M2+ + 2e
- Trong các hợp chất các kim loại kiềm thổ có số oxi hoá +2.
0 0 +2 -2
2Mg + O2 2MgO
a) Với HCl, H2SO4 loãng
0 +1 +2 0
2Mg + 2HCl MgCl2 + H2
b) Với HNO3, H2SO4 đặc
0 +5 +2 -3
4Mg + 10HNO3(loaõng) 4Mg(NO3)2 + NH4NO3 + 3H2O
0 +6 +2 -2
4Mg + 5H2SO4(ñaëc) 4MgSO4 + H2S + 4H2O
3. Tác dụng với nước: Ở nhiệt độ thường Be không khử được nước, Mg khử chậm. Các
kim loại còn lại khử mạnh nước giải phóng khí H2.
Ca + 2H2O → Ca(OH)2 + H2↑
B. MỘT SỐ HỢP CHẤT QUAN TRỌNG CỦA CANXI
1. Canxi hiđroxit
 Ca(OH)2 còn gọi là vôi tôi, là chất rắn màu trắng, ít tan trong nước. Nước vôi là dung
dịch Ca(OH)2.
 Hấp thụ dễ dàng khí CO2:
CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3↓ + H2O  nhận biết khí CO2
 Ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp: sản xuất NH3, CaOCl2, vật liệu xây
dựng,…
2. Canxi cacbonat
 Chất rắn màu trắng, không tan trong nước, bị phân huỷ ở nhiệt độ cao.
t0
CaCO3 CaO + CO2
 Bị hoà tan trong nước có hoà tan khí CO2
CaCO3 + CO2 + H2O Ca(HCO3)2
t0
3. Canxi sunfat
 Trong tự nhiên, CaSO4 tồn tại dưới dạng muối ngậm nước CaSO4.2H2O gọi là thạch
cao sống.
 Thạch cao nung:
1600C
CaSO4.2H2O CaSO4.H2O + H2O
thaïch cao soáng thaïch cao nung
 Thạch cao khan là CaSO4
3500C
CaSO4.2H2O CaSO4 + 2H2O
thaïch cao soáng thaïch cao khan
=========================================================
NHÔM VÀ HỢP CHẤT CỦA NHÔM
- Ô số 13, nhóm IIIA, chu kì 3.
- Cấu hình electron: 1s22s22p63s23p1 hay [Ne]3s23p1
- Dễ nhường cả 3 electron hoá trị nên có số oxi hoá +3 trong các hợp chất.
- Màu trắng bạc, tnc = 6600C, khá mềm, dễ kéo sợi, dễ dát mỏng.
- Là kim loại nhẹ (d = 2,7g/cm3), dẫn điện tốt và dẫn nhiệt tốt.
Nhôm là kim loại có tính khử mạnh, chỉ sau kim loại kiềm và kim loại kiềm thổ, nên dễ
bị oxi hoá thành ion dương.
Al -> Al3+ + 3e
a) Tác dụng với halogen
2Al + 3Cl2 -> 2AlCl3
t0
4Al + 3O2 2Al2O3
 Al bền trong không khí ở nhiệt độ thường do có lớp màng oxit Al2O3 rất mỏng bảo vệ.
 Khử dễ dàng ion H+ trong dung dịch HCl và H2SO4 loãng ∏ H2
2Al + 6HCl -> 2AlCl3 + 3H2↑
 Tác dụng mạnh với dung dịch HNO3 loãng, HNO3 đặc, nóng và H2SO4 đặc, nóng.
t0
Al + 4HNO3 (loaõng) Al(NO3)3 + NO+ 2H2O
0
t
2Al + 6H2SO4 (ñaëc) Al2(SO4)3 + 3SO2+ 6H2O
 Nhôm bị thụ động hoá bởi dung dịch HNO3 đặc, nguội hoặc H2SO4 đặc nguội.
3. Tác dụng với oxit kim loại
t0
2Al + Fe2O3 Al2O3 + 2Fe
- Phá bỏ lớp oxit trên bề mặt Al (hoặc tạo thành hỗn hống Al-Hg thì Al sẽ phản ứng với
nước ở niệt độ thường)
2Al + 6H2O -> 2Al(OH)3↓ + 3H2↑
- Nhôm không phản ứng với nước dù ở nhiệt độ cao là vì trên bề mặt của nhôm được phủ
kín một lớp Al2O3 rất mỏng, bền và mịn, không cho nước và khí thấm qua.
5. Tác dụng với dung dịch kiềm
- Trước hết, lớp bảo vệ Al2O3 bị hoà tan trong dung dịch kiềm:
Al2O3 + 2NaOH -> 2NaAlO2 + H2O (1)
- Al khử nước:
2Al + 6H2O -> 2Al(OH)3↓ + 3H2 (2)
- Lớp bảo vệ Al(OH)3 bị hoà tan trong dung dịch kiềm
Al(OH)3 + NaOH -> NaAlO2 + 2H2O (3)
Các phản ứng (2) và (3) xảy ra xen kẽ nhau cho đến khí nhôm bị hoà tan hết.
 2Al + 2NaOH + 2H2O -> 2NaAlO2 + 3H2↑
IV. ỨNG DỤNG VÀ TRẠNG THÁI THIÊN NHIÊN
1. Ứng dụng
- Dùng làm vật liệu chế tạo ô tô, máy bay, tên lửa, tàu vũ trụ.
- Dùng trong xây dựng nhà cửa, trang trí nội thất.
- Dùng làm dây dẫn điện, dùng làm dụng cụ nhà bếp.
- Hỗn hợp tecmit (Al + FexOy) để thực hiện phản ứng nhiệt nhôm dùng hàn đường ray.
2. Trạng thái thiên nhiên
Đất sét (Al2O3.2SiO2.2H2O), mica (K2O.Al2O3.6SiO2), boxit (Al2O3.2H2O), criolit
(3NaF.AlF3),...
V. SẢN XUẤT NHÔM
Trong công nghiệp, nhôm được sản xuất bằng phương pháp điện phân Al2O3 nóng chảy.
1. Nguyên liệu: Quặng boxit Al2O3.2H2O có lẫn tạp chất là Fe2O3 và SiO2. Loại bỏ tạp
chất bằng phương pháp hoá học ∏ Al2O3 gần như nguyên chất.
2. Điện phân nhôm oxit nóng chảy
 Chuẩn bị chất điện li nóng chảy: Hoà tan Al2O3 trong criolit nóng chảy nhằm hạ
nhiệt độ nóng chảy của hỗn hợp xuống 9000 C và dẫn điện tốt, khối lượng riêng nhỏ.
 Quá trình điện phân
to
Al2O3 → 2Al3+ + 3O2-
K (-) Al2O3 (noùng chaûy) A (+)
Al3+ O2-
3+ 2-
Al + 3e Al 2O O2 + 4e
ñpnc
Phöông trình ñieän phaân: 2Al2O3 4Al + 3O2
 Khí oxi ở nhiệt độ cao đã đốt cháy cực dương là cacbon, sinh ra hỗn hợp khí CO và
CO2. Do vậy trong quá trình điện phân phải hạ thấp dần dần cực dương.
I – NHÔM OXIT
1. Tính chất
 Tính chất vật lí: Chất rắn, màu trắng, không tan trong nước và không tác dụng với
nước, tnc > 20500C.
 Tính chất hoá học: Là oxit lưỡng tính.
* Tác dụng với dung dịch axit
Al2O3 + 6HCl -> 2AlCl3 + 3H2O
Al2O3 + 6H+ -> 2Al3+ + 3H2O
* Tác dụng với dung dịch kiềm
Al2O3 + 2NaOH -> 2NaAlO2 + H2O
natri aluminat
Al2O3 + 2OH− -> 2AlO2− + H2O
2. Ứng dụng: Nhôm oxit tồn tại dưới dạng ngậm nước và dạng khan.
 Dạng ngậm nước là thành phần của yếu của quặng boxit (Al2O3.2H2O) dùng để sản
xuất nhôm.
 Dạng oxit khan, có cấu tạo tinh thể đá quý, hay gặp là:
- Corinđon: Dạng tinh thể trong suốt, không màu, rất rắn, được dùng để chế tạo đá mài,
giấy nhám,...
- Trong tinh thể Al2O3, nếu một số ion Al3+ được thay bằng ion Cr3+ ta có hồng ngọc
dùng làm đồ trang sức, chân kính đồng hồ, dùng trong kĩ thuật laze.
- Tinh thể Al2O3 có lẫn tạp chất Fe2+, Fe3+ và Ti4+ ta có saphia dùng làm đồ trang sức.
- Bột nhôm oxit dùng trong công nghiệp sản xuất chất xúc tác cho tổng hợp hữu cơ.
II. NHÔM HIĐROXIT
 Tính chất vật lí: Chất rắn, màu trắng, kết tủa ở dạng keo.
 Tính chất hoá học: Là hiđroxit lưỡng tính.

* Tác dụng với dung dịch axit
Al(OH)3 + 3HCl -> AlCl3 + 3H2O
Al(OH)3 + 3H+ -> Al3+ + 3H2O
* Tác dụng với dung dịch kiềm
Al(OH)3 + NaOH -> NaAlO2 + 2H2O
natri aluminat
Al(OH)3 + OH− -> AlO2− + 2H2O
III – NHÔM SUNFAT
- Muối nhôm sunfat khan tan trong nước vàlàm dung dịch nóng lên do bị hiđrat hoá.
- Phèn chua: K2SO4.Al2(SO4)3.24H2O hay KAl(SO4)2.12H2O được dùng trong ngành
thuộc da, công nghiệp giấy, chất cầm màu trong công nghiệp nhuộm vải, chất làm trong
nước,...
- Phèn nhôm: M2SO4.Al2(SO4)3.24H2O (M+ là Na+; Li+, NH4+)
IV – CÁCH NHẬN BIẾT ION Al3+ TRONG DUNG DỊCH

Cho từ từ dung dịch NaOH vào dung dịch thí nghiệm, nếu thấy kết tủa keo xuất hiện rồi
tan trong NaOH dư ->có ion Al3+.
Al3+ + 3OH− -> Al(OH)3↓
Al(OH)3 + OH− (dư) -> AlO2− + 2H2O
= = = = = = == ====== == == ==== == ==
SẮT VÀ HỢP CHẤT CỦA SẮT
A. SẮT:
- Ô thứ 26, nhóm VIIIB, chu kì 4.
- Cấu hình electron: 1s22s22p63s23p63d64s2 hay [Ar]3d64s2
 Sắt dễ nhường 2 electron ở phân lớp 4s trở thành ion Fe2+ và có thể nhường thêm 1
electron ở phân lớp 3d để trở thành ion Fe3+.
II – TÍNH CHẤT VẬT LÍ: Là kim loại màu trắng hơi xám, có khối lượng riêng lớn (d =
8,9 g/cm3), nóng chảy ở 15400C. Sắt có tính dẫn điện, dẫn nhiệt tốt và có tính nhiễm từ.
Có tính khử trung bình.
Với chất oxi hoá yếu: Fe → Fe2+ + 2e
Với chất oxi hoá mạnh: Fe → Fe3+ + 3e
a) Tác dụng với lưu huỳnh
0 0 t0 +2 -2
Fe + S
FeS
0 0 t0 +8/3 -2 +2 +3
3Fe + 2O2 Fe3O4 (FeO.Fe2O3)
c) Tác dụng với clo
0 0 t0 +3 -1
2Fe + 3Cl2 2FeCl3
2. Tác dụng với dung dịch axit
a) Với dung dịch HCl, H2SO4 loãng
0 +1 +2 0
Fe + H2SO4 FeSO4 + H2
b) Với dung dịch HNO3 và H2SO4 đặc, nóng
+5 +6
Fe khử N hoặc S trong HNO3 hoặc H2SO4 đặc, nóng đến số oxi hoá thấp hơn, còn Fe bị
+3
oxi hoá thành Fe .
0 +5 +3 +2
Fe + 4HNO3 (loaõng) Fe(NO3)3 + NO + 2H2O
♣ Fe bị thụ động bởi các axit HNO3 đặc, nguội hoặc H2SO4 đặc, nguội.
3. Tác dụng với dung dịch muối
0 +2 +2 0
Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu
t0 < 5700C
3Fe + 4H2O Fe3O4 + 4H2
0 0
t > 570 C
Fe + H2O FeO + H2
IV – TRẠNG THÁI THIÊN NHIÊN
- Chiếm khoảng 5% khối lượng vỏ trái đất, đứng hàng thứ hai trong các kim loại (sau
Al).

- Trong tự nhiên sắt chủ yếu tồn tại dưới dạng hợp chất có trong các quặng: quặng
manhetit (Fe3O4), quặng hematit đỏ (Fe2O3), quặng hematit nâu (Fe2O3.nH2O), quặng
xiđerit (FeCO3), quặng pirit (FeS2).
- Có trong hemoglobin (huyết cầu tố) của máu.
- Có trong các thiên thạch.
B. HỢP CHẤT CỦA SẮT:
I – HỢP CHẤT SẮT (II)
Tính chất hoá học cơ bản của hợp chất sắt (II) là tính khử.
Fe2+ → Fe3+ + 1e
1. Sắt (II) oxit
a. Tính chất vật lí: (SGK)
+2 +5 t0 +3 +2
3FeO + 10HNO3 (loaõng) 3Fe(NO3)3 + NO+ 5H2O
−
3FeO + 10H+ + NO 3 → 3Fe3+ + NO↑ + 5H2O
c. Điều chế
t0
Fe2O3 + CO 2FeO + CO2
2. Sắt (II) hiđroxit
a. Tính chất vật lí : (SGK)
Thí nghiệm: Cho dung dịch FeCl2 + dung dịch NaOH
FeCl2 + 2NaOH → Fe(OH)2↓ + 2NaCl
4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O → 4Fe(OH)3
c. Điều chế: Điều chế trong điều kiện không có không khí.
3. Muối sắt (II)
a. Tính chất vật lí : Đa số các muối sắt (II) tan trong nước, khi kết tinh thường ở dạng
ngậm nước.
Thí dụ: FeSO4.7H2O; FeCl2.4H2O
+2 0 +3 -1
2FeCl2 + Cl2 2FeCl3
c. Điều chế: Cho Fe (hoặc FeO; Fe(OH)2) tác dụng với HCl hoặc H2SO4 loãng.
Fe + 2HCl → FeCl2 + H2↑
FeO + H2SO4 → FeSO4 + H2O
- Dung dịch muối sắt (II) điều chế được phải dùng ngay vì trong không khí sẽ chuyển dần
thành muối sắt (III).
II – HỢP CHẤT SẮT (III)
Tính chất hoá học đặc trưng của hợp chất sắt (III) là tính oxi hoá.
Fe3+ + 1e → Fe2+
Fe3+ + 2e → Fe
1. Sắt (III) oxit
a. Tính chất vật lí: (SGK)
 Fe2O3 là oxit bazơ
Fe2O3 + 6HCl → 2FeCl3 + 3H2O
Fe2O3 + 6H+ → 2Fe3+ + 3H2O
 Tác dụng với CO, H2
t0
Fe2O3 + 3CO 2Fe + 3CO2
c. Điều chế
0
t
2Fe(OH)3 Fe2O3 + 3H2O
- Fe3O3 có trong tự nhiên dưới dạng quặng hematit dùng để luyện gang.
2. Sắt (III) hiđroxit
 Fe(OH)3 là chất rắn, màu nâu đỏ, không tan trong nước, dễ tan trong dung dịch axit tạo
thành dung dịch muối sắt (III).
2Fe(OH)3 + 3H2SO4 → Fe2(SO4)3 + 6H2O
 Điều chế: dung dịch kiềm + dung dịch muối sắt (III).
FeCl3 + 3NaOH → Fe(OH)3↓ + 3NaCl
3. Muối sắt (III)
 Đa số các muối sắt (III) tan trong nước, khi kết tinh thường ở dạng ngậm nước.
Thí dụ: FeCl3.6H2O; Fe2(SO4)3.9H2O
 Muối sắt (III) có tính oxi hoá, dễ bị khử thành muối sắt (II)
0 +3 +2
Fe + 2FeCl3 3FeCl2
0 +3 +2 +2
Cu + 2FeCl3 CuCl2 + 2FeCl2
= = = = == = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
*** Hóa học vui:
I. BAØI CA KÍ HIEÄU HOAÙ HOÏC. II. BAØI CA NGUYEÂN TÖÛ KHOÁI
Ca laø chuù Can xi 137 Bari
Ba laø caäu Bari hoï haøng 40 laø chuù Canxi hoï haøng
Au teân goïi laø Vaøng 197 laø Vaøng
Ag laø Baïc cuøng laøng vôùi nhau 200 lẻ 1 laø chaøng Thuyû ngaân
Vieát Ñoàng C tröôùc u sau Kali ba chuïc chín ñôn
Pb maø ñöùng cuøng nhau laø Chì Hidro laø 1 phaân vaân laøm gì
Al ñaáy teân gì? 16 cuûa chuù Oxi
Goïi Nhoâm baùc seõ cöôøi khì maø xem 23 ôû ñoù Natri ñuùng roài
Cacbon voán tính nhoï nhem Lu huúnh ba ñöùng hai ngoài
Kí hieäu C ñoù baïn ñem nhoùm loø 32 em ñoïc moät lôøi laø ra
Oxy O ñaáy loø doø 64 Ñoàng ñaáy chaúng xa
Gaëp nhau hai baïn cuøng hoø chaùy to 65 laø keõm vieát ra ngay liền
Cl laø chuù Clo Baïc kia ngaøy tröôùc ñuùc tieàn
Löu huyønh em nhôù vieát cho S (eùt siø). 108 vieát lieàn laø xong
Zn laø Keõm khoù gì 27 laø baùc Nhoâm “ xoong”
Na tên goïi Natri hoï haøng 56 laø saét long ñong sôùm chieàu
Br ghi thaät roõ raøng Iot chaúng phaûi phieàn nhieàu
Brom teân ñoù cuøng haøng Canxi 127 vieát lieàn em ôi
Fe cũng chaúng khoù chi 28 Silic ñeán chôi
Goïi teân laø Saét em ghi ngay vaøo Brom 80 ( taùm chuïc) tuyø nôi ghi vaøo
Hg chaúng khoù tí naøo 12 cuûa Cacbon naøo
Thuyû ngaân em ñoïc töï haøo chaúng sai 31 của photpho gaøo ñaõ laâu
… Clo baïn nhôù ghi saâu
Baøi ca xin nhaéc hơĩ ai 35 phaåy röôõi laáy ñaâu maø cöôøi
Hoïc chaêm nhôù kĩ kẻo hoài tuổi xuân. Baøi ca xin nhaéc moïi ngöôøi
Hoïc chaêm chôù coù chây löôøi maø gay.

PHẦN IV: NHẬN BIẾT CÁC CHẤT VÔ CƠ.
* Phương pháp vật lí: màu sắc, độ tan, nhiệt độ nóng chảy, từ tính, mùi, vị...
* Phương pháp hóa học:
+ Trích các chất cần nhận biết thành các mẫu thử riêng biệt.
+ Cho thuốc thử đặc trưng vào các mẫu thử để quan sát hiện tượng, nhận ra dấu hiệu của
phản ứng -> kết luận về chất.
+ Viết PTHH để minh họa.
* Một số thuốc thử thường dùng:
Chất cần Thuốc thử Hiện tượng
nhận biết
Axit Quì tím Quì tím hóa đỏ
Dd kiềm Quì tím Quì tím hóa xanh
Dd Phenolphtalein không màu Phenolphtalein đỏ hồng
-Cl Dd AgNO3 AgCl ↓ trắng, hóa đen ngoài không khí
-Br // AgBr↓ vàng nhạt
-I // AgI↓ vàng sậm
Hồ tinh bột Xanh tím
≡ PO4 AgNO3 Ag3PO4 ↓vàng (tan trong dd HNO3)
=S Pb(NO3)2 hoặc Cu(NO3)2 PbS↓ hoặc CuS ↓đen
=SO4 Dd BaCl2 BaSO4 ↓ trắng
=SO3 Dd Axit mạnh (HCl) SO2 ↑mùi hắc, làm đục nước vôi trong
-HSO3 // //
=CO3 // CO2 ↑làm đục nước vôi trong
-HCO3 // //
=SiO3 // H2SiO3 ↓ keo trắng
-NO3 H2SO4đặc, nóng + Vụn Cu Dd màu xanh lam, NO2 ↑nâu đỏ
-ClO3 Nung có xúc tác MnO2 O2 ↑, làm cháy tàn đóm đỏ
-NH4 Dd NaOH NH3 ↑, có mùi khai
Al(III) // Al(OH)3 ↓ keo trắng, tan trong kiềm dư
Fe(II) // Fe(OH)2 ↓ trắng xanh, hóa nâu ngoài không khí
Fe(III) // Fe(OH)3 ↓ đỏ nâu
Mg(II) // Mg(OH)2 ↓ trắng
Cu(II) // Cu(OH)2 ↓ xanh lam
Cr(III) // Cr(OH)3 ↓ xanh da trời, tan trong kiềm dư
Co(II) // Co(OH)2 ↓ hồng
Ni(II) // Ni(OH)2 ↓ màu lục sáng (xanh lục)
Pb(II) Na2S hoặc K2S PbS ↓ đen
Na Đốt Ngọn lửa màu vàng
K // Ngọn lửa tím hồng
Ca // Ngọn lửa đỏ da cam
H2 // Ngọn lửa xanh nhạt, nổ nhỏ, tạo H2O
Cl2 Nước Brôm (màu nâu) Nước Brom mất màu
NH3(khai) Quì tím ẩm Quì tím hóa xanh
H2S Pb(NO3)2 hoặc Cu(NO3)2 (H2S có mùi trứng thối) PbS↓ hoặc CuS ↓đen
SO2 Dd Brom, thuốc tím Nhạt màu
CO2 Nước vôi trong Vẩn đục (CaCO3↓)
CO CuO (đen), t0 Cu (đỏ)
CO Đốt Cháy với ngọn lửa màu xanh, sp làm đục Ca(OH) 2
NO2 Quì tím ẩm Quì tím hóa đỏ
=Cr2O7 Quan sát màu Màu da cam
=MnO4 Quan sát màu Màu Hồng tím
PHẦN V: PHỤ LỤC
Nội dung Trang

PHẦN I: PHẢN ỨNG OXI HÓA – KHỬ 1
PHẦN II: TÍNH CHẤT HÓA HỌC CHUNG CỦA MỘT SỐ CHẤT VÔ CƠ. 2
PHẦN III: TÍNH CHẤT VẬT LÝ VÀ HÓA HỌC CỦA MỘT SỐ CHẤT VÔ CƠ 4
QUAN TRỌNG.
Clo 4
Axit Clohidric 6
Hợp chất có oxi của Clo 7
Flo 8
Brom 9
Iot 11
Oxi 12
Hợp chất của Lưu huỳnh 13
Axit sunfuric và muối Sunfat 14
Nitơ 16
Amoniac 18
Muối Amoni 19
Axit nitric và muối Nitrat 19
Photpho 21
Axit photphoric và muối Photphat 22
Cacbon và hợp chất của Cacbon 23
Silic và hợp chất của Silic 26
Tính chất vật lý của Kim loại 27
Tính chất hóa học của Kim loại 28
Dãy điện hóa của Kim loại 29
Kim loại kiềm và các hợp chất quan trọng của kim loại kiềm 30
Kim loại kiềm thổ và các hợp chất quan trọng của kim loại kiềm thổ 32
Nhôm và hợp chất của Nhôm 33
Sắt và hợp chất của Sắt 36
PHẦN IV: NHẬN BIẾT CÁC CHẤT VÔ CƠ. 39
PHẦN V: PHỤ LỤC 40

(123doc) Li Thuyet Hoa Vo Co Boi Duong HSG Lop 9

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

(123doc) Li Thuyet Hoa Vo Co Boi Duong HSG Lop 9

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tài liệu bồi dưỡng HSG – phần lý thuyết Môn: Hóa học 9

PHẦN I: SƠ LƯỢC PHẢN ỨNG OXI HÓA – KHỬ.

GV: Trương Thế Thảo 2 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 3 ĐT: 0986.860846

Cl2 + 2NaI → 2NaCl + I2

GV: Trương Thế Thảo 5 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 6 ĐT: 0986.860846

*Ñieän phaân dd KCl 25% , 70 – 750C

4KClO3 KCl + 3KClO4

GV: Trương Thế Thảo 7 ĐT: 0986.860846

_Phaân tích nöôùc noùng

HOAÙ HOÏC LAØ GÌ?

GV: Trương Thế Thảo 8 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 9 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 10 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 11 ĐT: 0986.860846

c). Taùc duïng vôùi phi kim (tröø Halogen)

- Nhieät phaân : 2KClO3 MnO to 2KCl + 3O2↑

3/. Daïng thuø hình cuûa oxi: Ozoân (O3)

nNaOH  NaHSO3 : x mol

GV: Trương Thế Thảo 13 ĐT: 0986.860846

AXIT SUNFURIC VÀ MUỐI SUNFAT.

GV: Trương Thế Thảo 14 ĐT: 0986.860846

 DAÕY HOAÏT ÑOÄNG HOAÙ HOÏC CUÛA KIM LOAÏI

GV: Trương Thế Thảo 15 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 16 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 17 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 19 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 20 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 21 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 22 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 23 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 24 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 26 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 27 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 28 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 29 ĐT: 0986.860846

Phương trình phản ứng:

GV: Trương Thế Thảo 31 ĐT: 0986.860846

 Tính chất hoá học: Là hiđroxit lưỡng tính.

GV: Trương Thế Thảo 35 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 36 ĐT: 0986.860846

GV: Trương Thế Thảo 38 ĐT: 0986.860846

Nội dung Trang

GV: Trương Thế Thảo 40 ĐT: 0986.860846

You might also like