Sıcak ve yoğun evrenin genişlemesi sırasında ilk fotonlar yaklaşık 380000 yıl sonra yollarına devam edebilmişlerdir.

Bu aşamada evrenin
sıcaklığı yaklaşık 3000 K'e düşmüştür ve fotonların yollarına devam etmelerine engel olan serbest elektronlar, protonlara bağlanarak
en basit atom olan Hidrojeni oluşturmuştur. Yeniden birleşme olarak bilinen bu aşamada serbest kalan fotonlar evrende
görebileceğimiz en eski fotonlardır. Ortalama enerjileri 3000 K'lik sıcaklıktaki bir karacisim ışımasına benzeyen bu fotonlar günümüzde
(13.8 milyar yıl sonra), milimetre dalgaboylarında yaklaşık 2.7 K'lik bir ışıma olarak görülebilmektedir. Evrenin sıcak ve yoğun aşamasına
karşılık gelen bu kalıntı ışıma, kozmik mikrodalga ardalan ışıması (CMB) olarak da bilinir.

Bir karacisim karakteristik ışımasını (enerjisinin en büyük kısmını yayınladığı) Wien Kanununa uygun olarak özel bir dalgaboyunda
(lmax) yayınlar.

lmax . T = 0.2898 cm K

Bunun yanında, hareket halindeki bir elektromanyetik ışınım kaynağının yayınladığı ışınımın frekansı (veya dalgaboyu) değişir. Bu olay
fizikte Doppler Olayı olarak bilinmektedir. Hareket eden kaynak gözlemciden uzaklaşırsa bu olaya kırmızıya kayma, yaklaşırsa maviye
kayma denir. Uzaklaşan (yaklaşan) kaynağın ışınımının dalgaboyu büyür (küçülür) bu nedenle daha uzun (kısa) dalgaboylarında
gözlenebilir. Kaynağın dalgaboyunda meydana gelen değişimle (Δ𝜆) boyutsuz bir büyüklük olan kırmızıya kayma arasında aşağıdaki
bağıntı bulunmaktadır:

Δ𝜆
=𝑧
𝜆

Ayrıca, evrenin büyüklüğü ölçek çarpanı (a) adı verilen boyutsuz bir büyüklük ile ifade edilmektedir ve ölçek çarpanı ile kırmızıya kayma
arasında bir bağıntı bulunmaktadır. Bu bağıntıya göre z kırmızıya kaymasına sahip bir kaynaktan fotonlar yola çıktıklarındaki zamanda
(t) evrenin büyüklüğü a(t) ile belirtilmektedir. Ölçek çarpanının günümüzdeki değeri, a0 = 1 olarak kabul edilmektedir.

1
𝑎(𝑡) =
1+𝑧

Bu bilgilerden hareketle, evren 380000 yıl yaşındayken yayınlanan kozmik mikrodalga ardalan ışınımının sıcaklığı ile günümüzde
gözlenen sıcaklığını kullanarak, geçen zaman süresince evrenin yaklaşık ne kadar genişlediğini bulunuz.