MGA PAG-AARALAN SA FILIPINO

ARALIN: 1 KATUTRAN, LAYUNIN, AT KAHALAGAHAN NG PAGSULAT

ROYO (a,e,i,o,u)
DR. ERIBERTO ASTORGA JR. (PAGBASA, PAGSULAT, AT PANANALIKSIK, 2001)
 PAGKILALA NG SARILI
o VICARIOUS- sulat ayon sa sariling karanasan
o NON-VICARIOUS- sulat mo ayon sa karanasan ng iba

 MAPABATID SA TAO O LIPUNAN

MABILIN (TRANSPORTASYONG KOMUNIKASYON SA AKADEMIKONG PILIPINO)

 PERSONAL O EXPRESSIBO
o SANAYSAY, IMAHINASYON, TULA, AWIT, DULA ETC.

 PANLIPUNAN O SOSYAL – pakikipag-ugnayan sa tao

o LIHAM, BALITA, CORESPONDENTIA, PANANALIKSIK, THESIS, DISERTASYON

AROGANTE ( 4 KAHALAGAHAN ANG PAGSULAT)

 Kahalagahang pang theraputika (therapeutic)
 Kahalagahang pang sosyal
 Kahalagahang pang ekonomiya
 Kahalagahang pang kasanayan

LAYUNIN NG AKADEMIKO AT DI-AKADEMIKO

AKADEMIKO DI -AKADEMIKO
Pagbibigay ng totoong impormasyon Sariling opinion
BATAYAN NG DATOS BATAYAN NG DATOS
Obserbasyon, Pananaliksik, Pagbabasa Sariling Karanasan
AWDYENS AWDYENS
Mag-aaral Lahat ng tao
Mananaliksik
ORGANISASYON NG IDEYA ORGANISASYON NG IDEYA
May plano Hindi malinaw ang struktura
PAMAMARAAN PAMAMARAAN
Obhetibo Subhetibo
Nakasulat sa ika-3 panauhan Nakasulat sa ika-1 o 2 panauhan

ARALIN 2: GAMIT AT URI NG PAGSULAT

GAMIT AT PANGANGAILANGAN
 WIKA
 PAKSA (Tema)
 LAYUNIN- gabay
 PARAAN NG PAGSULAT- paglahad ng kaalaman

PAMAMARAAN NG PAGSULAT
 IMPORMATIBO- impormasyon
  EXPRESIBO- may emosyon
 NARATIBO- nagsasalaysay
 DESKRIPTIBO- naglalarawan
 ARGUMENTATIBO- may pinagtatalunang paksa

KASANAYANG PAMPAG-IISIP
 Masusuri ng manunulat ang kaniyang isinulat

KAALAMAN SA WASTONG PAMAMARAAN NG PAGSULAT

 WIKA
 GRAMATIKA
 RETORIKA- paggamit ng tiitik, bantas, baybay, aspeto ng pandiwa at iba pa.

KASANAYAN SA PAGHAHABI SA BUONG SULATIN

 Kakayahan ng manunulat na ilagay ang organisadong panulat.

URI NG PANUNULAT
 TEKNIKAL- may kailangang lutasing problema
 REPERENSIYAL- kung saan pinagkuhaan ng impormasyon
 DYORNALISTIK- balita at pamamahayag
 AKADEMIKONG PANULAT- pinapataas ang intelektwal na kaalaman ng manunulat
o CARMELITA ALETO ET. AL- layunin nitong ipakita ang resulta ng pagsusulat
 MALIKHAING PAGSULAT- layuning mallibang
 PROPESYONAL NA PAGSULAT- sulatin na nakadepende sa propesyon

ARALIN 3: AKADEMIKONG SULATIN

AKADEMIYA- layunin nitong isulong, paunlarrin, palalimin at palawakin ang kaalaman at kasanayang pangkaisipan
 Academie (Pranses)
 Academia (Latin)
 Academeia (Griyego)

MALIKHAIN AT MAPANURING PAG-IISIP

 Paggamit ng kaalaman, kakayaha, pagpapahalaga at talion
 Pag-obserba ng mga datoos kung ito ay valid o hindi

PAGGAMIT NG AKADEMIKONG FLIPPINO SA PAGGAWA NG AKADEMIKONG PAGSULAT

 AKADEMIKONG PAGULAT- sistematikong pagsulat ukol sa karanasang panlipunan.
-layuning maagbiayng makabaluhang impormasyon sa hali na manlibang

 AROGANTE ET. AL. (2007)- “Ang pagbuo ng akademikong sulatin ay nakadepende sa kritikal na pagbasa ng
isang
Inibidwal”.

ACADEMIK AT NON-ACADEMIK

ACADEMIK- mga inilathala ng mga “academic researchers”

Hal.
 Naapbruhan ng mga akademiko para ilathala
  Datos sa report
 Thesis/ Research Paper
 Pang-edukasyong libro

NON-ACADEMIK- hinddi isinulat ng mga mananaliksik, kalimitang makukuha sa internet

Hal.
 Websites
 Dyaryo
 Magazines
 Telebisyon, Radyo at iba pang uri ng midya.

KATANGIANG DAPAT TAGLAYIN NG AKADEMIKONG PAGSULAT

OBHETIBO- tunay at pawing katotohanan na mga impormsayon

-iwasan ang opinion, haka-haka at ayon sa ating pananaw.

PORMAL- iwasan ang salitang kolokyal o balbal

MALIWANAG AT ORGANISADO -maayos na pagkasunod-sunod a pagka-ugnay ugnay ng mga pangungusap na

binubuo nito.

MAY PANINIDIGAN- mapaninindigan hanggang sa matapos ang isusulat.

MAY PANANAGUTAN- sanggunian na ginagamit sa mga nakalap na datos o impormasyon ay dapat na bigyan ng
nararapat na pagkilala.

ARALIN 4: URI NG PAGLALAGOM: ABSTRAK

ABSTRAK- uri ng lagom na gingamit sa pagsulat ng akademikong papel. (Tesis, Papel Siyentipiko at Lektyur at mga
report)
-maliit na buod bago ang pamagat.
- makikita sa likurang bahagi ng isang libro sa may pabalat
 LAGOM- pinaiklikng bersyon
 PHILIP KOOPMAN- nagsulat ng aklat na “How to Write an Abstract” (1977)

ELEMENTO NG ABSTRAK
 PAMAGAT- pinakapaksa o tema ng isang akda/sulatin
 INTRODUKSIYON- nagpapakita ng malinaw na pakay o layunin.
 KAUGNAY NA LITERATURA- batayan upang makapagbigay ng malinaw na kasagutan
 METODOLOHIYA- plano o sistema para matapos ang Gawain.
 RESULTA- sagot o tugon
 KONKLUSYON- panapos na pahayag

URI NG ABSTRAK
 DESKRIPTIBO- inilalarawan ang pangunahing ideya ng papel.
 IMPORMATIBO- ipinapahayag ang mahalagang ideya ng papel.
 ARALIN 5: URI NG LAGOM: SINOPSIS

SINOPSIS- uri ng lagom kalimitang ginagamit sa mga akdang nasa tekstong naratibo; (kwento, salaysay, nobela, dula,
parabula, pelikula, video, pangyayari at iba pa.)

 Layunin- maisulat ang pangunahing kaisipang taglay ng akda

-naglalayong makatulong sa madaling pag-unawa sa diwa ng seleksyon o akda.

ARALIN 6: URI NG LAGOM: BIONOTE

BIONOTE- uri ng lagom na ginagamit sa pagsulat ng personal profile.

-ito ay ginagamit sa paggawa ng bio-data, resume, o anumang pagsusulaat upang ipakilala ang sarili para sa
personal na layunin.

KATANGIAN NG BIONOTE
 MAIKLI ANG NILALAMAN- isulat lamang ang mahalagang impormasyon
pinakamahalaga
 GUMAGAMIT NG IKATLONG PANAUHANG PANANAW
- laging gumagamit ng pangatlong pananaw kahit ito ay tungkol sa sarili.
mahalaga
 KINIKILALA ANG MGA MAMBABASA O ANG TARGET MARKET
- Isaalang-alang ang mambabasa sa pagsulat ng bionote.
Di-gaanong
 GUMAGAMIT NG BALIGTAD NA TATSULOK mahalaga
- Inuuna ang pinakamahalang impormasyon sa bionote

 NAKATUON LAMANG SA MGA ANGKOP NA KASANAYAN O KATANGIAN

- mamili lamang ng mga kasanayan o katangian na angkop sa layunin ng bionote.

 BINABANGGIT ANG DEGREE O TINAPOS KUNG KINAKAILANGAN

 MAGING MATAPAT SA PAGBABAHAGI NG IMORMASYON

ARALIN 7: ANG AKDEMIKONG PAGSULAT: PAGSULAT NG TALUMPATI

TALUMPATI- buod ng kaisipan o opinion ng isang tao na pinababatid sa pamamagitan ng pagsasalita sa entablado para
sa mga pangkat ng mga tao.
MANANALUMPATI- taong nagtatalumpati
PAGTATALUMPATI-pagpapahayag ng ideya o kaisipan sa paraang pasalitang tumatalakay sa isang partikular na
paksa.

KASANGKAPAN NG MANANALUMPATI
 TINIG
 TINDIG
 GALAW
 KUMPAS NG KAMAY

KASANAYANAN SA PAGHABI NG MGA BAHAGI NG TALUMPATI

  INTRODUKSIYON - ito ang pinakapanimula.

 DISKUSYON o KATAWAN - dito makikita ang pinakamahalagang bahagi ng talumpati sapagkat dito
tinatalakay ang mahahalgang punto o kaisipang nais ibahagi sa mga nakikinig. (pinakakaluluwa ng talumpati)

BAHAGI NG TALUMPATI
 PAMBUNGAD O PANIMULA
 PANG-AKIT
 PANINIDIGAN
 PAMIMITAWAN

MGA KATANGIANG TAGLAYIN NG KATAWAN SA TALUMPATI

 KAWASTUHAN
 KALINAWAN
 KAAKIT-AKIT
 KATAPUSAN O KONGLUSYON
 HABA NG TALUMPATI

MGA KATANGIAN NG MAHUSAY NA TAGAPAGSALITA

 KAHANDAAN
 KAALAMAN SA PAKSA
 KAHUSAYAN SA PAGSASALITA

ARALIN 8: ANG AKADEMIKONG PAGSULAT: PAGHAHAMBING SA URI NG TALUMPATI

URI NG TALUMPATI
 IMPROMPTU- biglaang talumpati
 EXTEMPORE- handang talumpati
 ISINAULONG TALUMPATI- ang tagapagsalita ay gumagawa muna ng kanyang talumpati
 PAGBASA NG PAPEL SA PANAYAM O KUMPERENSYA- kasanayan sa pagsulat ng papel na babasahin sa
kumperensya.

IBA PANG URI NG TALUMPATI MAY 13 URI NG TALUMPATI O PANANALUMPATI

 TALUMPATING PAMPALIBANG- nagpapatawa
 TALUMPATING NAGPAPAKILALA- panimulang talumpati
 “ PANGKABATIRAN- gamit sa mga panayam
 “ NAGBIBIGAY-GALANG- pagbibigay galang
 “ NAGPAPARANGAL- pagbigay parangal at papuri
 “ PAMPASIGLA- pumupukaw ng damdamin at impresyon
 “ PAGTANGGAP (ACCEPTANCE SPEECH)- laganap sa programa ng paggawad o pagkilala
sa kahusayan ng isang tao
 “ PAGTATAPOS (COMMENCEMENT SPEECH)- binibigkas ng mag-aaral na may
pinakamataas na grado
 “ PAMAMAALAM (FAREWELL SPEECH)
 IMPORMATIBONG TALUMPATI (INFORMATIVE SPEECH)- mag-ulat sa madla ng resulta ng bagong
pag-aaral.
 “ PAG-AALAY (SPEECH OF DEDICATION)
 BRINDIS (TOAST)- nagpapahayag ng paghahalaga at pagkilala sa taong paparangalan sa isang salo-salo.
APAT NA PANGUNAHINNG URI NG TALUMPATI (IAN MCKENZIE)
 TALUMPATING IMPORMATIBO (INFORMATIVE SPEECH)
- magbigay ng impormasyon sa tagapakinig at maaari itong nagtuturo ng isang teorya o impormasyon.

 TALUMPATING NAGLALAHAD (DEMOSTRATIVE SPEECH)

- may kasama itong demonstrasyon habang naglalahad ng impormasyon.

 TALUMPATING MAPANGHIKAYAT (PERSUASIVE SPEECH)

- manghikayat o mag-imbita sa mga tagapakinig na kumilos tungo sa pagbabago.

 TALUMPATING MAPANG-ALIW (ENTERTAINING SPEECH)

- maghatid ng aliw at kasiyahan sa tagapakinig.

ARALIN 9: ANG AKADEMIKONG SULATIN: PAGSULAT NG MEMORANDUM

MEMORANDUM- dokumento na karaniwang ginagamit upang makipag-usap sa mga kasamahan o miyembro ng isang
departamento.

MGA NAKAPALOOB SA ISANG MEMO

 SITWASYON- makikita ang paniimula o layunin ng memo
 PROBLEMA- nakasaad ang suliranin dapat tuonan ng pansin.
 SOLUSYON- nagsasaad ng inaasahang dapat gawin ng kinauukulan
 PAGGALANG O PASASALAMAT-pagwawakas ng memo sa isang pasalamat o pagpakita ng galang

BAKIT ISINUSULAT ANG MEMORANDUM?

 Para mag bigay impormasyon Maghingi ng impormasyon Pagkompirma sa kumbersasyon
 Pag-aanunsiyo ng mga pagbabago sa pulong
 Pagbati sa katrabaho
 Pagbuod ng pulong
 Pagpapadala ng dokumento
 Pagu-uulat sa pang araw-araw na Gawain

PAGKAKASUNOD SUNOD SA ISANG MEMORANDUM

1. PARA SA/ KAY:
2. MULA SA/ KAY:
3. PETSA:
4. PAKSA:
5. MENSAHE
6. PANGWAKAS

ARALIN 10: ANG AKADEMIKONG SULATIN: PAGSULAT NG ADYENDA

ADYENDA- listahan, plano o balangkas ng mga paguusapan, dedesisyunan o gagawin sa isang pulong.
-nakasulat ito ng kronilohikal o ayon sa pagkakasunod-sunod o batay sa halaga nito

KAHALAGAHAN NG PAGSULAT NG ADYENDA

*Upang masiguradong tatakbo ng maayos ang pagpupulong
*Upang magkaroon ng espesipikong pag-uusapan o tatalakayin sa pagpupulong
*Upang maipokus ang mga kalahok sa iisang usapin lamang
*Upang ang mga kalahok ng pagpupulong ay makalahok sa kung ano ang pag-uusapan
MGA NILALAMAN NG ADYENDA
* Saan at kalian idaraos ang pagpupulong? Anong oras ito magsisimula at magtatapos?
* Ano-ano ang mga layuning inaasahang matamo sa pulong?
* Ano-ano ang paksa o usapin na tatalakayin?
* Sino-sino ang mga kalahok sa pagpupulong?

ARALIN 11: ANG AKADEMIKONG SULATIN: PAGSULAT NG KATITIKAN NG PULONG

KATITIKAN NG PULONG- opisyal na tala ng isang pulong

-isang mahalagang dokumento sa isang pagpupulong ditto isinusulat ang pagtatalakay sa pulong
na bahagi ng adyenda.

MAHALAGANG BAHAGI NG KATITIKAN NG PULONG

 HEADING- naglalaman ng pangalan ng kompanya,samahan, organisasyon,o kagawaran. Makikita ang
petsa ,lokasyon , at maging ang oras ng pagsisimula ng pulong.

 MGA KALAHOK O DUMALO- Dito nakalagay kung sino ang nanguna sa tagapagdaloy ng pulong gayundin
ang pangalan ng lahat ng mga dumalo kasama ang mga panauhin.

 PAGBABASA AT PAGPAPATIBAY NG NAGDAANG KATITKAN NG PULONG- makikita kung ang

nakalipas na katitikan ng pulong ay napagtibay o may pagbabagong isinagawa sa mga ito.

 ACTION ITEMS O USAPING NAPAGKASUNDUAN- makikita ang mahahalagang tala hinggil sa mga
paksang tinalakay .

 PABALITA O PATALASTAS- Hindi ito laging makikita sa katitikan ng pulong, halimbawa ng mga
suhestiyong agenda para sa susunod na pulong ay maaaring ilagay sa bahaging ito .

 ISKEDYUL NG SUSUNOD NA PULONG– Itinatala sa bahaging ito kung kailan at saan gaganapin ang
susunod na pulong.

 PAGTATAPOS- Inilalagay sa bahaging ito kung anong oras nagwakas ang pulong

 LAGDA – Mahalagang ilagay sa bahaging ito ang pangalan ng taong kumuha ng katitikan ng pulong at kung
kailan ito isinumite.

TATLONG URI/ ESTILO NG PAGSULAT NG KATITIKAN NG PULONG

 ULAT NG KATITIKAN- ang lahat ng detalyeng napag-usapan sa pulong ay nakatala.

 SALAYSAY NG KATITIKAN– isinalaysay lamang ang mahahalagang ng detalye ng pulong. Ang ganitong uri
ay maituturing na isang legal na dokumento.

 RESOLUSYON NG KATITIKAN -Nakasaad ang lahat ng isyung napagkasunduan ng samahan. Hindi na

itinatala ang pangalan ng mga taong tumalakay nito at maging ang mga sumang-ayon dito . Kadalasan mababasa
ang mga katagang ‚ Napagkasunduan na … Napagtibay na..
MGA KARAGDAGANG IMPORMASYON:

May 3 uri ng paglalagom, ang ABSTRAK, SINOPSIS at BIONOTE.

May 4 na uri ng akademikong pagsulat, ang talumpati, memorandum, adyenda, at katitikan ng tulong

Ang pagkakaiba ng abstrak sa sinopsis ay ang abstrak ay ginagamit sa mga akademikong sulatin kagaya ng mga thesis
at akademikong papel habang ang synopsis ay ginagamit sa mga tekstong naratibo.

Ang pagkakaiba ng Bionote sa Biodata ay ang bionote ay ang pinaikling bersyon ng Biodata na kalimitang ginagamit sa
mga resume.

Baligtad na tatsulok ang tawag sa hugis na ginagamit sa pagsulat ng isang Bionote.

Ilan sa mga uri ng tekstong naratibo ay mga; kwento, salaysay, nobela, dula, parabula, pelikula, video, pangyayari
atbp.

Ang dalawang uri ng pagsulat ng akademikong sulatin ay Academiko at Di-academiko