Mga Gawaing Pangkomunikasyon ng mga Pilipino
KONFILI | DR. JENNIFER CASABUENA-HERNANDEZ
● Sa kabila ng bugso ng modernisasyon sa bansa at sa
impluwensiyang kanluranin sa anyo at pamamaraan ng
pakikisalamuha natin sa kapuwa, matingkad parin ang
sariling kaakuhan ng komunikasyong Pilipino
● Ang komunikasyon ang nagbibigay buhay at
nagpapadaloy sa ugnayan ng mga tao habang
hinuhulma nila ang kanilang lipunan at habang
hinuhulma rin sila nito
● Hindi nahuhulma ang isang lipunan kung walang
nagaganap na komunikasyon sa pagitan ng mga taong
naninirahan dito.
● Sa pag-iral ng komunikasyon, nililikha ang kultura na
tumatagos sa lahat ng aspekto ng isang lipunan,
politikal, ekonomiya, at iba pa.
● Kailangan din ng mga tao ng wika bilang behikulo ng
komunikasyon, para sa panlipunang pagkakaintindihan
at pagkilos (Constantino & Atienza, 1996).
● Ang wika ang “daluyan, tagapagpahayag at
impokan-kuhanan” ng isang kultura (Salazar, 1996, p.
19) na umiiral at nakakahugis sa proseso ng
komunikasyon ng mga taong patuloy ang pakikipag
ugnayan at pakikisalamuha sa isa’t isa.
● Nasa kulturang Pilipino rin ang kahilingan nating mga
Pilipino sa pakikisalamuha at ang pagiging bukas natin
sa pagbuo ng mga relasyon sa kapuwa (Pertierra, 2010,
p. 39 binanggit ni San Juan et al., p.81).
● Tatalakayin sa modyul na ito ang ilan sa mga gawaing
pangkomunikasyon madalas na nararanasan ng mga
Pilipino na iba’t ibang bahagi ng bansa bilang
pagtatampok sa kaakuhan at kalingang ng mga Pilipino
pagpapayaman ng pakikisalamuha ng sa isa’t isa.
● Bibigyan ng masusing pansin ang tsismisan, umpukan,
talakayan, pulong bayan, pagbabahay-bahay,
komunikasyong di-bebal, at mga ekspresyong lokal.
● “Hindi kapuwa ekslusibo sa isa’t isa ang mga ito.
Bagkus may mga pagkakataong nagaganap o
nasasaksihan ang dalawa o higit pa nang makasabay o
magkahalo sa isang sitwasyon ng komunikasyon” (San
Juan,2018, p81).
TSISMISAN
● pinakamalapit sa salitang Ingles na “gossip”, at mula sa
salitang Espanyol na “chisme”
● Pagbabahaginan ng impormasyong ang katotohanan
ay di tiyak
● Uri ng usapan sa pagitan ng dalawa o higit pang tao na
magkakapalagayang-loob
● Ang tsismis ay madalas nakakasira ng dignidad ng
taong pinag- uusapan sapagkat walang sapat na
batayan at pruweba (katotohanan) ang usaping
ikinakalat.
L2A | 1ST SEM | A.Y. 2023-2024
● Ang haba ng oras ng tsismisan ay di rin tiyak maari
itong ay saglit lamang o tumatagal ng isa o higit pang
oras, depende kung may mailalaang panahon ang mga
nag-uusap at kung kailangan ng mahabang panahon sa
pag-uusap.
● Ang tsismis ay maaring totoo, bahagyang totoo,
binaluktot na katotohanan, dinagdagan o binawasang
katotohanan, sariling interpretasyon sa nakita o narinig,
haka-haka, sadyang di totoo o inimbentong kwento.
● Ang tsismis ay may pinagmulan o pinanggalingan,
mauuri ito sa tatlo;
○ Obserbasyon ng unang tao o grupong
nakakita o nakarinig sa itsitsismis;
○ Imbentong pahayag ng isang
naglalayong makapanirang-uri sa kapuwa; o
○ Pabrikadong teksto ng nagmamanipula o
nanlilinlang sa isang grupo o sa madla.
● Ang unang uri ang obserbasyon ay maaaring
naipamahagi nang walang malisiya , at ito ay naging
tsismis lamang, dahil kumalat ng hindi nabeberipika
● Sa pangalawa, ang pahayag ay may kaakibat na
balaking maghasik ng intriga. Ang intriga ay isang uri
ng tsismis na nakasisira sa reputasyon o pagkakaibigan
(Tan, 2016).
● Ang pangatlong uri naman ay madalas
kinakasangkapan ng naghaharing-uri kagaya ng mga
politiko, negosyante at dinastiyang politikal para
manira ng kalaban, lituhin ang taumbayan, o pagtakpan
ang mga kabuktutan.
● Karaniwang inuuri ang tsismis bilang home-stretcher,
pipe-dream, bogey at wedge- driver (Knapp binanggit
ni Dela Cruz, 2014, p4)
○ Ang home-stretcher ay tsismis na kumakalat
bago ang aktuwal na pangyayari.
○ Ang pipe-dream ay optimistikong tsismis na
nagtataglay ng mga imahen ng mga
positibong pangyayari sa hinaharap.
○ Ang bogey naman ay tsismis na nagdudulot
ng labis na pagkabalisa sa mga sumasagap at
nagpapakalat nito.
○ Ang wedge-driver ay agresibong tsismis.
Mapanira ito at kung minsan ay matindi ang
epekto.
● Hindi lamang sa Pilipinas mayroong tsismis. Sa ibang
bansa, ang katumbas nito ay gossip, rumor, at iba pang
kaugnay na salita kagaya ng hearsay, scuttlebutt, o
chatty talk na dumadaloy sa pamamagitan ng
grapevine.
1
 MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON NG MGA PILIPINO
● Ang tsismis ay hinuhubog ng kulturang Pilipino at
katutubong wika lalo ng angking sigla at kulay ng
bernakular na ginagamit sa pagtsismis.
● Ayon pa rin kay Dela Cruz, (2014) ang tsismis ay hindi
lang tumatalakay sa nangyayari sa personal na buhay
kundi maging sa mga nangyayari sa lipunan
● Ang tsismis sa pag-aaral ni Dela Cruz (2014) sa isang
banda ay positibo dahil a) sa kasiyahang naidudulot
nito bilang pangtanggal umay sa monotoni ng buhay;
b) ang tsismis ay hindi lamang simpleng pagbabalita
kundi ebalwasyon sapagkat pagtataya ito kung anoa
ng normal at karapat-dapat; c) ang tsismis ay proseso
ng samahan kung saan eksklusibo sa isang grupo; at d)
bilang pakikipagkapwa ay nagpapatibay ng samahan
ng isa’t isa.
● Ang tsismis ay isang uri ng usapan o huntahan na
posibleng nangyayari na bago pa man dumating ang
mga mananakop sa bansa (Tan, 2016).
● Sa kabila ng negatibong konotasyon ng tsismis, ito ay
bahagi pa rin ng daynamiks ng interaksyon ng mga
Pilipino sa kapwa at maaring magbigay sa mga
magkakausap ng sikolohokal na koneksiyon at kultural
na ugnayan sa lipunang ginagalawan
● Nagbibigay rin ito ng mga panimulang ideya hinggil sa
mga isyung binibigyang pansin ng mga mamamayan.
● Ang tsismis ay maituturing na isang hamon sa
pag-alam o paglalantad sa katotohanan, lalo na kung
may katuturang panlipunan ang paksa
● Sa mga mapaglaro ang isipan na sangkot sa “social
marketing” maaring magamit ang tsismis para takamin
ang mga tao hinggil sa isang bagong teknolohiyang
panlipunang maaring ilako para mapakinabangan ng
marami.
● Sa politikal na pananaw, sinasabing ginagamit ng mga
naghaharing –uri ang tsismis bilang “instrumento ng
kapangyarihan” para linlangin ang taumbayan (Dela
Cruz, 2014)
UMPUKAN
USAPAN, KATUWAAN, AT IBA PANG MALAPITANG
SALAMUHAAN
● Kahit saan mang lugar sa Pilipinas o lugar sa ibang
bansa na may Pilipinong komunidad - ang umpukan ay
isang karaniwang gawain.
● Impormal paglalapit ng tatlo o higit pang tao na
magkakakilala para mag-usap na magkakaharap
● ay hindi planado o nagaganap na lang sa bugso ng
pagkakataon
● Ang mga nagiging kalahok sa umpukan ay iyong mga
kusang lumapit para makiumpok, mga di-sadyang
nagkalapit-lapit, o mga biyayang lumapit.
● Sa pagkakataong hindi kakilala ang lumapit, siya ay
masasabing isang usisero na ang tanging magagawa’y
manood at making sa mga nag- uumpukan; kung siya
ay sasabat, posibleng magtaas ng kilay ang mga
nag-uumpukan at isiping siya ay intrimitida, atribida o
pabida
● Likas na sa umpukan ang kwentuhan kung saan
may pagpapalitan, “pagbibigayan, pagbubukas-loob at
pag-uugnay ng kalooban”
● Walang tiyak o planadong daloy ang pag-uusap sa
umpukan tulad ng tsismisan
● Ang umpukan ay puwedeng dumako rin sa seryosong
talakayan, mainit na pagtatalo, masayang biruan,
malokong kantiyawan, at maging sa laro at kantahan.
● Sa umpukan ng mga Pilipino’y madalas talagang
maisingit ang biruan, na minsa’y nauuwi sa pikunan.
● Taal na sa maraming Pilipino ang pagkapikon dahil sa
“isang kulturang buhay na buhay at masigla dahil sa
pagbibiruan”( Enriquez (1976) ).
● Ang umpukan ay isang masasabing isang ritwal ng mga
Pilipino para mapanatili at mapalakas ang ugnayan sa
kapuwa.
● Dito umuusbong at napapayabong ang diwa ng ating
pakialam sa kapuwa
● Ang magkakaumpukan ay sinusubukang umugnay sa
isa’t isa, may pakialam sa isa’t isa, at nagbabahagi at
sumasagap ng mga impormasyon mula sa usapan ng
mga magkakaumpukan bilang tanda ng kanyang
pagiging kasapi ng pamayanang kinabibilangan at
kaniyang pakialam dito.
● Dito rin naisasalin at napapalaganap ang mga kuwento
ng bayan, ang mga lokal na pananaw, ang pagkaunawa
sa mga katutubong kaugalian, at iba pang salik na
panlipunan at kultural na reyalidad
● Ang salamyaan ay isang halimbawa ng tradisyon kung
saan tampok ang umpukan.
● Binigyang pansin ni Petras (2010) ang kahalagahan ng
salamyaan bilang talastasang bayan sapagkat
kinapapalooban ito nng dinamikong salaysay ng iba’t
ibang kalahok kung saan makikita ang
pagkakapantay-pantay at pagkakataong
makapagbahagi ng sariling salaysay na nagbubunsod
sa pag-uugnay ng kalooban o pakikiisang-loob ng lahat
ng kasama sa usapan.
● Isa pang halimbawa ng komunikasyong pangkomunidad
kung saan tampok din ang umpukan at iba pang
kagawiang pangkomunikasyon ay ang ub-ufon ng mga
2
 MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON NG MGA PILIPINO
tubong Kadaclan sa Barlig, Bontoc, Mt. Province na
naninirahan sa Siyudad ng Baguio
● Madalas na ginagawa ang ub-ufon sa isang itinakdang
ator o dap-ayan (lugar), ng pagsasama-sama ng mga
umuli (magkabahayan) para magpakilala, mag-usap
hinggil sa iba’t ibang isyu, magbigayan ng payo,
magresolba ng mga alitan, magturo ng tugtukon
(customs/traditions) sa nakababata, mag-imbita sa
mga okasyon, at magtulungan sa mga problema kagaya
ng pinansiyal na pangangailangan (Protectan, 2012
binanggit ni San Juan et al. 2018, p86).
● Sa pananaliksik naman, maaaring gamitin ang
umpukan bilang dulog sa pagtatanong-tanong at
pakikipagkwentuhan ( San Juan et al. 2018, p86)
TALAKAYAN
MASINSINANG PALITAN AT TALABAN NG KAALAMAN
● Pagpapalitan ng ideya ng dalawa o higit pang kalahok
ukol sa isang paksa
● Ito ay maaring pormal, impormal o mediated (
ginamitan ng anumang midya)
● Ang pormal ay nagaganap sa talakayan sa paaralan,
telebisyon o radio samantalang ang impormal naman
ay sa ano ng tsismisan o umpukan
● Ang karaniwang layunin ng talakayan ay ang pagbusisi
sa isyu upang magkaroon ng aral, linaw at
pagkakaunawaan gayundin ang pagkakaroon ng
solusyon o makapagmungkahi ng solusyon
● Kahingian ang bukal sa loob na pagpapalitan,
masinsinang pagsusuri at pagtatasa, at pagtatahi ng
mga opinion, kaalaman at proposisyon
● Inaasahan na magkakaroon ng pagpapalitan at
pagbabanggaan ng magkakaibang pananaw, pagkritik
sa mga ibinahaging ideya at impormasyon, at maging
ang marubdob na pagtatalo-talo lalo na kapag
kontrobersiyal o sensitibo ang paksa
3. ang midyang pangkomunidad ay mainam
gamitin sa mga talakayan hinggil sa mga
gawaing pangkaunlaran na nakatuon sa mga
tukoy na pamayanan at may dulog na
partisipatori
● Nahahasa ang kakayahan ng isang tao sa pagsasalita,
pagpapaliwanag at pangangatwiran sa pamamagitan
ng talakayan.
● Nagkakaroon ng talakayan sa oras na magkaruon ng
hindi pagkakaunawaan hingil sa mga isyu o detalye na
nangangailangan ng paglilinaw upang mangibabaw ang
katotohanan.
Mga Bagay na Dapat Isaalang-alang:
1. kaayusan ng mga salitang gagamitin
2. kalinawan ng mga punto at
katibayang ipinipresenta o gagamitin
3. kakayanahan at abilidad sa pagsasalita
MGA URI NG TALAKAYAN
Impormal – pagpapalitan ng mga kuru-kuro, malaya ang
salitaan at walang pormal na alituntunin o hakbang na
sinusunod, ang kalahok ang nagmamaneho ng daloy sa
diskusyon
Pormal – may tiyak at kontroladong mga alituntunin at hakbang;
may namumuno sa talakayan at may kahandaan sa palalahad ng
mga panig.
Hal: panayam, panel discussion, symposium, forum,
lektyur
Sa parehong talakayan nagkakaroon ng pagpapalitan ng
kuro-kuro na maaring magbunsod sa pagbabanggaan dahil sa
magkakasalungat na palagay ukol sa isyu ngunit naroroon din
ang pagkikritik sa mga ibinabahaging impormasyon
PORMAL IMPORMAL

● Sa isang pangkatang talakayan, hindi maiiwasan ang

Nagaganap sa mga Nangyayari sa umpukan at
pagkakainitan ng mga kalahok itinakdang pagpupulong at minsan sa tsismisan o
● Sa lipunang Pilipino, mas madalas mangyari ang sa mga palabas sa tv at radyo di-sinasadyang pagkikita
harapan kaysa mediated na talakayan, na maaaring kaya may posibilidad na hindi
iangkla ang pagiging makalipunan nating mga Pilipino lahat ng kalahok ay mapipili
at sa “personal” na pakikipag-ugnyan natin sa kapuwa (
Karaniwang may Ang mga kalahok mismo ang
San Juan & Soriaga, 1985).
itinatalagang tagapagdaloy kusang nagmamaneho sa
● Bagamat sa ibang pagkakataon, mainam ang mediated (facilitator) diskusyon
na talakayan ayon kay Quebral (1988) dahil
1. naiigpawan nito ang hadlang sa distansiya
kung ang mga kalahok ay magkakalayo
2. maraming tagapakinig o manonood ang
naaabot ng talakayang isinasahimpapawid

3
 MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON NG MGA PILIPINO
PAGBABAHAY-BAHAY
● ang pangangapitbahay ay nakapagpapatatag ng
samahan sa mga mamamayan ng isang komunidad
● nagaganap ang kamustahan o usisaan sa buhay ng
bawat isa, bahagian ng iniisip at saloobin, hingian p
palitan ng mga material na bagay maging ang
tsismisan at umpukan
● Layon ng Interaksyon: karaniwang intindihin at gawain
sa araw-araw
● Ang pagbabahay-bahay ay karaniwan ding ginagawa ng
mga kinatawan ng ahensya ng pamahalaan, pribadong
institusyon o NGO na may tiyak na layong panlipunan
na nagangailangan ng kontribusyon, pakikiisa at
pakikipagtulungan ng mga residente ng isang
komunidad
PULONG BAYAN
MARUBDOB NA USAPANG PAMPAMAYANAN
● Ito ay ang pagtitipon ng isang grupo ng mga
mamamayan sa tinakdang oras at lunan upang
pag-usapan nang masinsinan at pagdesisyunan kung
maari ang mga isyu, kabahalaan, problema, programa
at iba pang usaping pangpamayanan.
● Isinasagawa ito kapag may programang
isinasakatuparan; problemang kailangang lutasin; at
mga batas na nais ipatupad sa isang komunidad
● Ang mga kalahok ay maaring – kinatawan ng
iba’t-ibang sector sa isang pamayanan, kinatawan ng
pamilya o sinumang residenteng apektado ng paksang
pinag-uusapan o interesadong makisangkot sa usapin.
● Sa isla ng Calauit sa Busuanga, Palawan ang
tradisyunal na “saragpunan” o tipunan ng mga
Tagbanua ay nagaganap sa isang malilim na lugar kung
saan may malalaking batong nakaayos nang pabilog na
nagsisilbing upuan ng mga kalahok sa pulong.
● Maaring layon ng pulong-bayan ay ang pagkonsulta sa
mga mamamayan, paghimok sa kanila na sumuporta o
sumama, pagpaplano kasama sila, paggawa ng isang
desisyon na binalangkas nila, o pagmomobilisa sa
kanila hinggil sa isang isyu, problema gawain o
programang panlipunan.
KOMUNIKASYON DI-VERBAL
PAGPAPAHIWATIGAN SA MAYAMANG KALINANGAN
● Ito ay paraan ng pagbabatid ng kahulugan o mensahe
sa pamamagitan ng samut-saring bagay maliban sa
salita . Ang paggamit ng mga di-verbal na
pamamahayag ay tanghalan din ng mapagpahiwatig na
komunikasyon.
● Mayaman ang kulturang Pilipino sa komunikasyong
di-berbal na naoobserbahan sa mga taong kalahok sa
pakikisalamuha mula sa bahagi ng katawan ng mga
kalahok hanggang sa espasyo sa pagitan ng mga
nakikisalamuha.
● Naisasagawa ito sa pamamagitan ng mga ss:
1)paggalaw ng isang bahagi ng katawan, 2)
kombinasyon ng ilang bahagi ng katawan, 3) panahon
ng pagsasalamuha, bilis o bagal kawalan o dalas at oras
o araw ng interaksyon 4) pook at kaligiran ng
pagsasalamuha, 5)kasuotan at burloloy sa katawan at
6)iba pang simbolismo gaya ng kulay
1. Ang galaw ng katawan ng tao ang pinakagamiting di berbal na
senyales
● Ilan sa halimbawa ng pahiwatig na ito ayon kay Maggay
(2012), ay panlalaki ng mata, pagtaas ng kilay,pagkunot
ng noo, pagnguso, pagkagat ng labi, pag-umang na
nakakuyom ang kamao,pagngisi, pagkibit ng balikat at
pagkuyakoy ng mga hita o binti habang nakaupo
● Makikita sa mga pahiwatig ng kilos ng tao ang
pagsasama-sama ng mga galaw na nabanggit.
2. Ang panahon ng pakikisalamuha ay may iba’t ibang
kahulugan din. Maaring:
● minamadali ng kalahok ang interaksyon dahil
marami pa siyang gagawin
● nagtatagal ang interaksyon sapagkat nasisiyahan ang
kalahok
● walang interaksyon na nangangahulugan ng galit o
tampo
3. Lugar at kaligiran ng aksyon
● paghalakhak nang malakas sa simbahan -kawalan ng
asal
● pagbabasa ng aklat sa parke – pagpapalipas oras
● manliligaw na nagyayasa mamahalin kainan- galante
● umiiyak sa sinehan habang nanoood ng drama-
mababaw ang luha
4. iba’t ibang piraso ng kasuotan at aksesorya
● kulay ng damit na suot- nagpapahiwatig ng emosyon
● tatak ng suot- sosyo ekonomik na kakayahan
● lapat o laki ng suot- hubog ng katawan
5. espasyo /proxemics
● mas malawak sa kanluraning bansa ang
pagpapakahulugan sa espasyo
4
 MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON NG MGA PILIPINO
● ang mga Pilipino ay sanay sa malapitang pag-uusap
HALIMBAWA KAHULUGAN
tulad ng tsismisan at umpukan
● Hindi partikular ang Pilipino sa kaayusan kapag Charot! Sinasabi pagkatapos bitiwan
nagsasagawa ng talakayan sapagkat karaniwan sa ang pahayag na di layuning
Pilipino ang magkakalapit kapag sumasali sa usapan pangatawanan ang
(Maggay, 2012) katotohanan

Ewan/Ewan ko sa’yo Kawalan ng tiyak na

6. kulay /colorics sagot/pag-iwas
● Iba’t ibang kahulugan sa ating kultura namakapagbitaw ng salitang
● Pula –masaya at umiibig posibleng makasakit
● Itim- nagdadalamhati/malungkot
Susmaryosep! Hesus, Maria , Jose (Joseph)
● Politika – dilaw- Aquino
Anak ng tokwa! maaring magpahayag ng
MGA EKSPRESYONG LOKAL pagkamangha or pagkagalit

Nakupo!/Susmaryosep! Pagkagulat o pag-aalala

TANDA NG MATINGKAD, MASIGLA, AT MAKULAY NA
UGNAYA’T KUWENTO Ano ba yan? Pagkadismaya o
● mga salita, parirala o pangungusap na na nasasambit pang-uuyam
dahil sa bugso ng damdamin ngunit ang kahulugan ay
hindi ang literal na kahulugan o depinisyon ng bawat Wow!/Eh di, wow! Sarkastikong tugon sa
pagmamalaki o di
salitang ginamit
nagustuhang pagsasabi ng
● Kadalasan ang kahulugan ng mga ekspresyong lokal ay totoo ng kausap
nakadepende sa konteksto ng usapan
● ang normal at likas na wika ay naiiba sa anyo at gamit
ng pilosipya at lohika
● nagbibigay kaibahan sa ibang wika at maaring
magdulot din ng kaguluhan sa taong hindi bihasa sa
lenggwahe
● Ito ay ang mga salita o pararilang nasambit ng mga
Pilipino dahil sa bugso ng damdamin kagaya ng – galit,
yamot, gulat, pagkabigla, pagkataranta, takot, dismaya,
tuwa o galak.
● May mga ekspresyon din ng pagbati, pagpapasalamat o
pagpapaalam sa ibang-ibang lugar ng Pilipinas
● Sa talastasang Pilipino, ang mga lokal na ekspresyon
ang nagpapaigting at nagbibigay kulay sa m,ga kwento
ng buhay at sumasalamin sa kamalayan at damdamin
ng mga Pinoy.
● Bawat lugar sa bansa ay mayroong kani-kaniyang
ekspresyong ginagamit para magpahiwatig ng mensahe
sa kanilang nakakasalamuha/kausap
● Dahil kilala ang Pilipino na ayaw makasakit ng kapwa o
umiiwas na makasugat ng damdamin ng iba, madalas
gumamit ng mga di tuwirang pahayag tulad ng
pagbibiro para masabi ang nais sabihin
● Sa mga Pilipinno, may tinatawag tayong birong totoo,-
birong may halong ilang hibla ng katotohanan at birong
walang katotohanan pero nanghahamon