Πρακτικές Ασκήσεις Διδασκαλίας

Θεωρητικό Πλαίσιο
Κασιμάτη Κατερίνα, Καθηγήτρια ΑΣΠΑΙΤΕ
Μαυροβουνιώτη Νίκη, Λέκτορας εφαρμογών ΑΣΠΑΙΤΕ

ΕΠΠΑΙΚ
Ακαδ. Έτος 2023-24
 ΔΟΜΗΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Κατά τη δόμηση της διδασκαλίας μας πρέπει να λάβουμε υπόψη

• το μαθητικό και μαθησιακό δυναμικό της τάξης μας
(ποιους/ες διδάσκουμε και ποιο είναι το επίπεδο της
δηλωτικής και διαγνωστικής γνώσης τους)
• τον διαθέσιμο χρόνο και να καλύψουμε τα επιστημολογικά
ερωτήματα:

Α. ΤΙ ΔΙΔΑΣΚΟΥΜΕ
Έννοιες προϋπάρχουσας γνώσης στις οποίες ενσωματώνεται η νέα γνώση.

Β. ΓΙΑΤΙ ΔΙΔΑΣΚΟΥΜΕ
Στόχοι της διδασκαλίας μας.

Γ. ΠΩΣ ΘΑ ΔΙΔΑΞΟΥΜΕ
Διδακτική μέθοδος τεχνικές και μέσα που θα χρησιμοποιήουμε.

Δ. ΠΩΣ ΘΑ ΞΕΡΟΥΜΕ ΑΝ ΠΕΤΥΧΑΜΕ

Αξιολόγηση της διδασκαλίας μας.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ
ΜΑΘΗΣΙΑΚΟ & ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Το μαθησιακό και παιδαγωγικό περιβάλλον δομείται με άξονα πολλαπλές δεξιότητες

που στοχεύουμε να αναπτύξουν οι εκπαιδευόμενοι. Ως εκ τούτου στόχος μας είναι, η
καλλιέργεια όχι μόνο γνωστικών αλλά και κοινωνικών/επικοινωνιακών και
μεταγνωστικών δεξιοτήτων, η οποία επιτυγχάνεται με την επιλογή, δημιουργία και
εφαρμογή κατάλληλων δραστηριοτήτων.

Παράλληλα, φροντίζουμε να κινητοποιήσουμε τους εκπαιδευόμενους με δράσεις που

εστιάζουν στις εμπειρίες και τα βιώματά τους .

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ

Καταγράφουμε με χρήση American Psychological Association (APA) style τις

βιβλιογραφικές, διαδικτυακές και άλλες πηγές που αξιοποιήσαμε κατά τη δόμηση της
διδασκαλίας.

1
 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Α. ΤΙ ΔΙΔΑΣΚΟΥΜΕ
Οι έννοιες στην ευρεία τους διάσταση αποτελούν νοητικές κατασκευές με τις οποίες το
άτομο ταξινομεί και ονοματίζει οντότητες, διαδικασίες, καταστάσεις και φαινόμενα με
άξονα τα ουσιώδη γνωρίσματά τους. Ο σχηματισμός εννοιών στην πραγματικότητα είναι
μια διαδικασία ένταξης μεμονωμένων στοιχείων σε πλαίσιο σχέσεων που όχι μόνο
προϋποθέτει αλλά και προάγει την κατανόηση. Όλες οι επιστήμες έχουν τις δικές τους
έννοιες, τις οποίες χρησιμοποιούν ως θεωρητικό υπόβαθρο.
Συγκεκριμένα, όταν προετοιμάζουμε μια διδακτική παρέμβαση καταγράφουμε την
έννοια ή τις έννοιες που αποτελούν υπόβαθρο της διδασκαλίας μας έτσι ώστε η νέα
γνώση να ενσωματωθεί στα υπάρχοντα νοητικά σχήματα των μαθητών/τριών.

Β. ΓΙΑΤΙ ΔΙΔΑΣΚΟΥΜΕ

Οι στόχοι διατυπώνουν τι θα πρέπει να κάνουν οι εκπαιδευόμενοι μετά την

ολοκλήρωση της διδασκαλίας. Είναι συγκεκριμένοι, μετρήσιμοι και ξεκινούν με την
πρόταση «Μετά την ολοκλήρωση της διδασκαλίας οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να είναι
ικανοί να …». Να σημειωθεί ότι καταγράφουμε μόνο γνωστικούς στόχους, στόχους
δηλαδή που αναφέρονται στις γνώσεις και νοητικές ικανότητες που παρέχει και
καλλιεργεί μια συγκεκριμένη διδακτική ενότητα. Παράλληλα, φροντίζουμε οι στόχοι μας
να είναι κατάλληλοι για το μαθητικό δυναμικό που απευθυνόμαστε και υλοποιήσιμοι
στον χρόνο που έχουμε στη διάθεσή μας. Με τους στόχους μας προσπαθούμε να
υλοποιήσουμε τους σκοπούς μας, οι οποίοι είναι γενικοί, διαχρονικοί, μη μετρήσιμοι και
αποτελούν συνήθως την στόχευση της εκάστοτε εκπαιδευτικής πολιτικής.

Γ. ΠΩΣ ΘΑ ΔΙΔΑΞΟΥΜΕ

Επιλέγουμε μία από τις διδακτικές μεθόδους με τις αντίστοιχες τεχνικές που τις
καθιστούν υλοποιήσιμες και τα αντίστοιχα μέσα που απαιτούνται. Θεωρητική βάση των
επιλογών μας αποτελεί η θεωρία κατασκευής της γνώσης (Constructivism) σύμφωνα
με την οποία η γνώση οικοδομείται ενεργητικά από τους μαθητές, εκκινεί από τις δικές
τους προϋπάρχουσες γνώσεις, παρατηρήσεις και εμπειρίες και προάγεται κοινωνικά
μέσα από τις αλληλεπιδράσεις τους.

Χαρακτηριστικές μέθοδοι διδασκαλίων και παιδαγωγικών προσεγγίσεων που αξιοποιούν

τις αρχές της θεωρίας κατασκευής της γνώσης είναι:
• Μέθοδος επεξεργασίας εννοιών
• Διερευνητική μέθοδος
• Ομαδοσυνεργατική μέθοδος
• Βιωματική μέθοδος
Να σημειωθεί ότι, υπάρχει δυνατότητα να αξιοποιηθεί οποιαδήποτε σύγχρονη μέθοδος
διδασκαλίας.

Όλες οι μέθοδοι διδασκαλίας πλαισιώνονται με πολλαπλές τεχνικές όπως:

2
 • Παιχνίδι ρόλων. Ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει το πλαίσιο και δημιουργεί
«καρτέλες ρόλων» για τα πρόσωπα του παιχνιδιού.
• Δημιουργία ομάδων
• Δημιουργία από τους μαθητές φακέλου εργασιών (Portfolio,e-portfolio)
• Δημιουργία εννοιολογικού χάρτη (Concept map)
• Καταιγισμός ιδεών (Brain storming)
• Κλίμακα διαβαθμισμένων κριτηρίων (Rubrics)
• Παρατήρηση
• Συνέντευξη
• Προσομοίωση. Οι μαθητές συμμετέχουν σε δραστηριότητες που
ανταποκρίνονται στην ανασύσταση πραγματικών καταστάσεων
• Εισήγηση σύντομης διάρκειας
• Ημιδομημένος διάλογος
• Συζήτηση
• Επίδειξη
• Εξάσκηση
• Μελέτη περίπτωσης

Τέλος, όλες οι μέθοδοι διδασκαλίας πλαισιώνονται με πολλαπλά μέσα/εργαλεία

όπως:
• Εννοιολογικός χάρτης
• Ημερολόγιο
• Αξιοποίηση έργων τέχνης, λογοτεχνικών έργων, κινηματογραφικών ταινιών,
εκπαιδευτικών σεναρίων
• Έντυπα, διαγράμματα, πίνακες, εικόνες, φωτογραφίες, ψηφιακό υλικό,
λογισμικά, διαδραστικό πίνακα
• Πεδίο δυνάμεων

Δ. ΠΩΣ ΘΑ ΞΕΡΟΥΜΕ ΑΝ ΠΕΤΥΧΑΜΕ

Μπορούμε να επιλέξουμε και να αξιοποιήσουμε όποιες από τις τεχνικές αξιολόγησης

θεωρούμε ότι καλύπτουν τους στόχους μας όπως:
• Ερωτήσεις αντικειμενικού τύπου, ερωτήσεις ανάπτυξης
• Ημιδομημένος διάλογος μεταξύ των συμμετεχόντων στη μαθησιακή
διαδικασία
• Κλίμακα διαβαθμισμένων κριτηρίων (rubrics)
• Εννοιολογικός χάρτης (Concept map)
• Συνθετικές δημιουργικές - διερευνητικές εργασίες(project)
• Συστηματική παρατήρηση
• Φάκελος εργασιών / Ηλεκτρονικός φάκελος εργασιών (Portfolio / e-Portfolio )
• Αυτοαξιολόγηση των εκπαιδευόμενων / Ετεροαξιολόγηση /
Αλληλοαξιολόγηση

3
 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ

ΜΑΘΗΣΙΑΚΟ & ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Στη διδασκαλία μας στοχεύουμε να αναπτύξουμε και τα τρία επίπεδα δεξιοτήτων,
γνωστικές - κοινωνικές/επικοινωνιακές – μεταγνωστικές, εξοπλίζοντας τους
εκπαιδευόμενους με όλα τα απαραίτητα εφόδια που θα τους επιτρέψουν να
δημιουργούν, να διαχειρίζονται, να αμφισβητούν και να αξιολογούν τη γνώση και
παράλληλα να δρουν συλλογικά.
 Οι γνωστικές δεξιότητες αποτελούν εργαλεία επεξεργασίας πληροφοριών και
δεδομένων. Στο γνωστικό επίπεδο επικεντρωνόμαστε σε δεξιότητες επίλυσης
προβλημάτων, διατύπωσης ερωτήσεων, εύρεσης πηγών, αποτελεσματικής χρήσης
πληροφοριών και διαδικασιών έρευνας. Ακόμα φροντίζουμε να αναπτύξουμε
δεξιότητες οργάνωσης, ανάλυσης και παρουσίασης δεδομένων, καθώς και δεξιότητες
προφορικής και γραπτής έκφρασης. Σε όλη τη διάρκεια, διευκολύνουμε τους
εκπαιδευόμενους να ολοκληρώνουν τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες και να
εμμένουν στην υλοποίηση των διδακτικών στόχων.
 Ο πυρήνας των κοινωνικών/επικοινωνιακών δεξιοτήτων περιλαμβάνει τη
συνεργασία, τη διαπροσωπική επικοινωνία και τη γόνιμη αλληλεπίδραση μεταξύ των
μελών μιας ομάδας, καθώς και την ανάπτυξη ενσυναίσθησης. Έτσι, στο
κοινωνικό/επικοινωνιακό επίπεδο δεξιοτήτων εφοδιάζουμε τους εκπαιδευόμενους με
ικανότητες αποτελεσματικής επικοινωνίας και φροντίζουμε, με κατάλληλες
δραστηριότητες, να μεταδίδουν σαφή μηνύματα, να είναι ενεργητικοί ακροατές και να
διαχειρίζονται τις διαφωνίες. Παράλληλα τους στηρίζουμε να αποκτήσουν
υπευθυνότητα, πρωτοβουλία και αυτοπεποίθηση. Επιπλέον, τους ενθαρρύνουμε να
συμμετέχουν σε συζητήσεις, να συνεργάζονται και να εργάζονται σε ομάδες, καθώς
και να αναγνωρίζουν και να κατανοούν τις θέσεις και τα συναισθήματα των άλλων.
 Οι μεταγνωστικές δεξιότητες αποτελούν το σύνολο των δεξιοτήτων που
επιτρέπουν στο άτομο να έχει επίγνωση όλων των γνωστικών μηχανισμών που
χρησιμοποιεί και του τρόπου που αυτοί λειτουργούν. Ως εκ τούτου, στηρίζουμε τους
εκπαιδευόμενους να δομήσουν κριτική σκέψη και να οδηγηθούν σε διαδικασίες
αναστοχαστικής διαχείρισης της γνώσης και αυτοαξιολόγησης. Εστιάζουμε σε
δραστηριότητες που προάγουν την πρωτοβουλία και τους δίνουν τη δυνατότητα να
επιλέξουν, να στοχαστούν τις συνέπειες των επιλογών τους και να δράσουν
κατάλληλα. Παράλληλα τους στηρίζουμε να δώσουν έμφαση όχι μόνο στο
αποτέλεσμα αλλά στην ίδια τη διαδικασία. Τέλος , τους ενθαρρύνουμε να κάνουν
συνδέσεις με άλλες γνωστικές περιοχές, να αναγνωρίζουν προεκτάσεις, σχέσεις και
διαφορές, καθώς και να προσαρμόζονται στις συνεχείς αλλαγές και εξελίξεις.

Παράλληλα, δραστηριοποιούμε τους εκπαιδευόμενους, τους εμπλέκουμε ενεργά στη

μαθησιακή διαδικασία και τους στηρίζουμε να αποκτήσουν κίνητρα και θετική στάση
απέναντι στην ίδια τη μάθηση. Επιλέγουμε δραστηριότητες που αναπτύσσουν το
ενδιαφέρον τους και συνδέονται με τις εμπειρίες και τα βιώματά τους. Σημαντικό
στοιχείο αποτελεί η κινητοποίησή τους τόσο κατά την έναρξη της διδασκαλίας και καθ’
όλη τη διάρκειά της. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δίνεται στην άμεση
ανατροφοδότηση, η οποία επιδρά θετικά και δομεί στους εκπαιδευόμενους γνωσιακά
σχήματα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ Όταν δομούμε τη διδασκαλία μας αξιοποιούμε

πολλαπλές πηγές και βοηθήματα τα οποία καταγράφουμε με χρήση American
Psychological Association (APA) style.

4
 ΣΤΟΧΟΤΑΞΙΝΟΜΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ (BLOOM, & KRATHUOHL)

Η στοχοταξινομία του Bloom αποτελεί ένα από τα πιο διαδεδομένα συστήματα

ταξινόμησης διδακτικών στόχων, σύμφωνα με το οποίο οι στόχοι κατατάσσονται σε
τρείς Κατηγορίες : Γνώσεις-Στάσεις-Δεξιότητες
.

Επίπεδα γνωστικού τομέα

Η στοχοταξινομία στο γνωστικό τομέα περιλαμβάνει έξι διαφορετικά, ιεραρχικά δομημένα
επίπεδα. Η προσέγγιση των επιπέδων μπορεί να είναι κυκλοτερική και όχι απαραίτητα
σειριακή καθώς υπάρχει δυνατότητα να καλυφθούν κάποια από τα επίπεδα (π.χ. το
επίπεδο της Κατανόησης να ταυτιστεί με το επίπεδο της Ανάλυσης, το επίπεδο της
Σύνθεσης να καλυφθεί από την ανάθεση Εργασίας, το επίπεδο Αυτό-αξιολόγησης να
εμπεριέχει ποιοτικές μεθόδους).

Γνώση

Στο επίπεδο γνώσης οι εκπαιδευόμενοι αναγνωρίζουν ή ανακαλούν πληροφορίες, όπως

γεγονότα, ορολογία, διαδικασίες, τύπους, ημερομηνίες, ονόματα, στρατηγικές επίλυσης
προβλημάτων και κανόνες. Μερικά ρήματα που χρησιμοποιούνται στο επίπεδο της
γνώσης είναι: όρισε, περίγραψε, ταύτισε, ονόμασε, κατάγραψε, ανάφερε, θύμισε,
απάγγειλε, διάλεξε, δήλωσε.

Κατανόηση

Στο επίπεδο κατανόησης οι εκπαιδευόμενοι μεταφέρουν σε πιο κατανοητές μορφές τι

έχουν διδαχθεί, δίνουν παραδείγματα μιας έννοιας, αναγνωρίζουν σχέσεις στα διάφορα
μέρη, εξάγουν συμπεράσματα ή αποτελέσματα από πληροφορίες, μεταφράζουν
σύμβολα, σχεδιαγράμματα και εικόνες. Μερικά από τα ρήματα που χρησιμοποιούνται
είναι τα εξής: μετάτρεψε, υποστήριξε, ξεχώρισε, διάκρινε, υπολόγισε, εξήγησε, κάνε
επέκταση, γενίκευσε, κάνε περίληψη, μετάφερε, παράφρασε, πρόβλεψε.

5
Εφαρμογή

Οι στόχοι εφαρμογής διαφέρουν από τους στόχους κατανόησης, γιατί η εφαρμογή

προαπαιτεί παρουσίαση προβλήματος σε διαφορετική αλλά συναφή περίπτωση. Μερικά
ρήματα ενέργειας που περιγράφουν μαθησιακά αποτελέσματα στο επίπεδο της
εφαρμογής είναι τα εξής: άλλαξε, υπολόγισε, δείξε, ανάπτυξε, τροποποίησε,
λειτούργησε, οργάνωσε, προετοίμασε, συσχέτισε, λύσε, μετάφερε, χρησιμοποίησε.

Ανάλυση

Ανάλυση είναι η ικανότητα εντοπισμού των επιμέρους συστατικών μιας έννοιας και
εύρεσης σχέσης ή σχέσεων μεταξύ των μερών, όπως είναι η εύρεση της δομής ή της
οργάνωσής της. Στο επίπεδο ανάλυσης, οι εκπαιδευόμενοι αναμένεται να συσχετίσουν
ιδέες, να τις συγκρίνουν και να τις παραθέσουν. Μερικά ρήματα που χρησιμοποιούνται
για περιγραφή των αποτελεσμάτων μάθησης στο επίπεδο ανάλυσης είναι τα εξής:
ανάλυσε, συμπέρανε, διαδραμάτισε, ξεχώρισε, διευκρίνισε, σκιαγράφησε, δείξε,
συσχέτισε, διαίρεσε, σύγκρινε.

Σύνθεση

Σύνθεση είναι η ικανότητα σύνθεσης στοιχείων σε ένα ενιαίο σύνολο, με απώτερη

επιδίωξη τη δημιουργία ενός προσωπικού έργου. Στο επίπεδο αυτό οι εκπαιδευόμενοι
αναμένεται να κατασκευάσουν ένα έργο ή να προβούν στην παραγωγή πρότυπων
γραπτών δημιουργημάτων. Μερικά από τα ρήματα που χρησιμοποιούνται στους
στόχους σύνθεσης είναι τα ακόλουθα: Κατηγοριοποίησε, θεσμοποίησε, σύνθεσε,
δημιούργησε, σχεδίασε, επινόησε, μορφοποίησε, πρόβλεψε, παράγαγε.

Αξιολόγηση

Αξιολόγηση είναι η ικανότητα εκτίμησης της αξίας σκοπών, στόχων, μεθόδων,

δραστηριοτήτων και μέσων ως και η ικανότητα κρίσης της ανταπόκρισης στα κριτήρια
που τέθηκαν. Συνιστά το ύψιστο επίπεδο διδασκαλίας και στόχοι αυτού του επιπέδου
απαιτούν από τους εκπαιδευόμενους να διαφοροποιήσουν κρίσεις, να λάβουν
αποφάσεις και να τις τεκμηριώσουν με βάση εξωτερικά ή εσωτερικά κριτήρια ή αρχές.
Μερικά από τα ρήματα που χρησιμοποιούμε στο επίπεδο της αξιολόγησης είναι τα εξής:
εκτίμησε, κρίνε, αντιπαράθεσε, αξιολόγησε, επίλεξε, δικαιολόγησε, υποστήριξε.

Να σημειωθεί ότι το 2001 δημοσιεύτηκε η αναθεωρημένη μορφή όπου η χρήση

ρημάτων σε κάθε επίπεδο αντικαταστάθηκε από χρήση ουσιαστικών και ταυτόχρονα
έγινε εναλλαγή των δύο υψηλότερων επιπέδων. Έτσι η στοχοταξινομία πήρε την
ακόλουθη μορφή:
Θυμάμαι → Κατανοώ → Εφαρμόζω → Αναλύω → Αξιολογώ → Δημιουργώ

6
 ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ

Tα δομικά στοιχεία της κριτικής σκέψης οργανωμένα κατά αύξουσα δυσκολία είναι:

Οι λογικοί συλλογισμοί
α) επαγωγικός (από το μερικό και συγκεκριμένο της γνώσης στο γενικό και
αφηρημένο δηλ. θεωρητικοποίηση της καθημερινής εμπειρίας).
β) παραγωγικός δομεί τη γνώση από το γενικό στα επιμέρους στοιχεία της, δηλ.
συσχέτιση της γενικευμένης γνώσης με τα μεμονωμένα περιστατικά της
καθημερινής εμπειρίας).
γ) αναλογικός (από το μερικό της γνώσης οδηγεί πάλι στο μερικό δηλ. πρόκειται
για μια διαδικασία μεταφοράς σχημάτων σχέσεων από ένα γνωστό μας πεδίο σε
ένα νέο γνωστικό πεδίο).
Οι γνωστικές δεξιότητες
α) συλλογή δεδομένων
β) οργάνωση δεδομένων
γ) ανάλυση δεδομένων
δ) υπέρβαση δεδομένων
Το μεταγνωστικό
α) γνώση
β) δεξιότητες
γ) στάσεις

Το μεταγνωστικό είναι η γνωστική λειτουργία που επιτρέπει στο άτομο να έχει επίγνωση
του τρόπου λειτουργίας της σκέψης του και των τρόπων με τους οποίους την
επεξεργάζεται. Το μεταγνωστικό καθιστά το άτομο αυτόνομο στη σκέψη και στη δράση
και το εφοδιάζει με δεξιότητες όπως:
• Να στοχάζεται για το τι γνωρίζει, να αξιολογεί τις γνώσεις και τις δράσεις του και
να έχει επίγνωση του εαυτού του
• Να προσδιορίζει τη φύση ενός προβλήματος που αντιμετωπίζει και να το αναλύει
στα δομικά του στοιχεία.
• Να καταστρώνει σχέδιο δράσης για τη επίλυση μιας κατάστασης
προβληματισμού, να υλοποιεί, να κατευθύνει τη δράση του, να εκτιμά τα
αποτελέσματα που προκύπτουν από τη μαθησιακή διαδικασία και να παρεμβαίνει
διορθωτικά στο συγκεκριμένο σχέδιο

Τα γνωστικά προϊόντα της κριτικής σκέψης είναι:

Οι έννοιες. Ως έννοιες ορίζουμε την οργανωμένη γνώση που κατέχει το άτομο για τα
ουσιώδη γνωρίσματα προσώπων, αντικειμένων, γεγονότων, ιδεών, καταστάσεων και
διαδικασιών.

Οι κρίσεις. Οι κρίσεις εκφράζουν σχέσεις όπως είναι η ταυτότητα, η ομοιότητα, η διαφορά

και η αντίθεση που συνδέουν δύο έννοιες. Οι κρίσεις επιτρέπουν στο άτομο να
διατυπώσει προσωπικές γνώμες, εκτιμήσεις και συμπεράσματα για τα αντικείμενα που
το απασχολούν.

7
Οι γενικεύσεις. Οι γενικεύσεις εκφράζουν τις αιτιώδεις ή κανονιστικές σχέσεις που
συνδέουν τις έννοιες. Οι γενικεύσεις χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν, να
επεξηγήσουν και να προβλέψουν φαινόμενα και καταστάσεις.

Τα σχήματα. Τα σχήματα οργάνωσης της γνώσης αποτελούν σχήματα ερμηνείας του

κόσμου. Εμπεριέχουν ανώτατου επιπέδου νοητικές κατασκευές που αναδεικνύουν τη
δομή των εννοιών και πώς αυτές εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο σχέσεων με
συναφείς έννοιες. Το άτομο μαζί με τα σχήματα, τις αξίες και τις πεποιθήσεις του
διαμορφώνει την προσωπική του κοσμοαντίληψη.

Οι διαδικασίες. Οι διαδικασίες αποτελούν τη διαδικαστική γνώση. Η διαδικαστική γνώση

αντιστοιχεί σε διανοητικές δεξιότητες. Η διαδικαστική γνώση αναφέρεται στον τρόπο με
τον οποίο επιτελείται ένα εγχείρημα, περιλαμβάνει δε τις διακρίσεις, την κατανόηση των
εννοιών και την εφαρμογή των κανόνων που διέπουν τις σχέσεις και συχνά περιλαμβάνει
κινητικές δεξιότητες και γνωστικές στρατηγικές.

Σε αντιδιαστολή με τη διαδικαστική γνώση, έχει ενδιαφέρον να αναφερθεί ότι η δηλωτική

γνώση αναφέρεται σε πληροφορίες που μπορούν να εκφραστούν λεκτικά και
περιλαμβάνει την ανάκληση συγκεκριμένων γεγονότων, αρχών, τάσεων, κριτηρίων και
τρόπων οργάνωσης των συμβάντων. Συνιστά επομένως, γνώση που μπορεί να
δηλωθεί.

Αξίες και κοινωνικές στάσεις. Οι αξίες και στάσεις αποτελούν την ηθική πλευρά της
κριτικής σκέψης. Η ανάπτυξη κοινωνικών ηθικών στάσεων και αξιών καλλιεργείται σε
ένα κατάλληλο πλαίσιο διδασκαλίας που εξασφαλίζει τη ψυχολογική αποδοχή και
ενθαρρύνει τη διαφοροποίηση και την αντιπαράθεση. Η διαφοροποίηση ενισχύεται μέσα
από τη συνεξέταση εναλλακτικών απόψεων, πληροφοριών και κριτηρίων πάνω σε
αξιακά θέματα και η αντιπαράθεση σχετικοποιεί τις προσωπικές θέσεις και ενθαρρύνει
την κριτική σκέψη και τη συμπεριφορά.

8
 ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΝΝΟΙΩΝ

Η Μέθοδος επεξεργασίας εννοιών αποτελεί μια γενική πορεία διδασκαλίας που

επικεντρώνεται στην επίτευξη των στόχων διδασκαλίας που έχουν τεθεί και καλύπτει τη
διδακτέα ύλη των προγραμμάτων σπουδών.
Η συγκεκριμένη μέθοδος θα πρέπει να υλοποιείται με εφαρμογή κατάλληλα
σχεδιασμένων, σύγχρονων τεχνικών και μέσων, έτσι ώστε οι εκπαιδευόμενοι να έχουν
ενεργό ρόλο στη μαθησιακή διαδικασία και να αναπτύξουν πολλαπλές δεξιότητες.
Σημαντικά χαρακτηριστικά της μεθόδου είναι η ευελιξία και η προσαρμογή στις ανάγκες
των εκπαιδευόμενων.
Ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού στη μέθοδο επεξεργασίας εννοιών εστιάζει στη
διευκόλυνση της επίτευξης των προκαθορισμένων στόχων και στη γενικότερη
υποστήριξη και ενθάρρυνση των εκπαιδευόμενων.

Οι επιμέρους φάσεις της μεθόδου είναι:

 Πρώτη Φάση: Προετοιμασία Διδακτικού Πλαισίου - Προβληματοποίηση
Εισαγωγή στις προς διδασκαλία έννοιες της ενότητας μέσω δραστηριοτήτων που
κινητοποιούν και προβληματίζουν τους εκπαιδευόμενους. Ο/Η εκπαιδευτικός φροντίζει
να ικανοποιηθούν όλες οι απαραίτητες ψυχολογικές και γνωσιολογικές προϋποθέσεις
που θα διευκολύνουν τη μάθηση.

 Δεύτερη Φάση: Επαφή Εκπαιδευόμενου με Δεδομένα και Επεξεργασία /

Ανατροφοδότηση και Σύνδεση
Οι εκπαιδευόμενοι, υπό την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού αναζητούν δεδομένα και
πληροφορίες του νέου αντικειμένου, τα επεξεργάζονται και τα εντάσσουν στα
προσωπικά τους σχήματα κατανόησης.
Οι εκπαιδευόμενοι ανατροφοδοτούνται και συνδέουν τη νέα γνώση με παρόμοιες
καταστάσεις, πρότερες γνώσεις και βιώματα.

 Τρίτη Φάση: Συμπεράσματα και Εφαρμογή/Εξάσκηση

Οι εκπαιδευόμενοι διατυπώνουν συμπεράσματα. Υπό την καθοδήγηση του/της
εκπαιδευτικού ονοματίζουν τη νέα γνώση, τη μεταφέρουν σε καινούριες καταστάσεις και
εξασκούνται έτσι ώστε να την κάνουν λειτουργική.

 Τέταρτη Φάση: Αξιολόγηση

Με την εφαρμογή κατάλληλων τεχνικών αξιολόγησης αποτιμάται η επίτευξη των στόχων
που έχουν τεθεί.

 Πέμπτη Φάση: Ανακεφαλαίωση

Η ανακεφαλαίωση μπορεί να είναι:
- Λεκτική
- Αναπαραστασιακή / Σχηματική
- Μεταγνωστική

9
 ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ

Η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία αποτελεί μια ενεργητική, κοινωνική και

συνεργατική μέθοδο, κατά την οποία η μαθησιακή διαδικασία στηρίζεται στη
δυναμική της συνεργασίας, αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης μεταξύ των
μαθητών/τριων. Κύριο χαρακτηριστικό της μεθόδου είναι το ότι οι μαθητές/τριες
μιας τάξης οργανώνονται, με συγκεκριμένα κριτήρια, σε ολιγομελείς ομάδες, για
να πραγματοποιήσουν συγκεκριμένους διδακτικούς στόχους, μέσω της
επεξεργασίας ενός θέματος. Να σημειωθεί ότι, η ομαδοσυνεργατική μέθοδος
προϋποθέτει ατομική και κοινωνική αυτονομία καθώς και ευθύνη των μελών κάθε
ομάδας, ενώ παράλληλα αναπτύσσει συνεργατικές διαδικασίες μάθησης.
Η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία εξασφαλίζει αυθεντικές καταστάσεις
συλλογικής δράσης και επικοινωνίας που ενεργοποιούν τους εκπαιδευόμενους,
καλλιεργούν την κριτική και δημιουργική σκέψη και αναπτύσσουν κοινωνική
συνείδηση.
Ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού στην ομαδοσυνεργατική μέθοδο
οριοθετείται στη διαμεσολάβηση, εμψύχωση και τον συντονισμό δράσης των
ομάδων, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί και συμβουλευτικά.

Οι επιμέρους φάσεις της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου είναι:

 Πρώτη φάση: Προετοιμασία της διδασκαλίας, σχηματισμός ομάδων και
ανάληψη έργου
Ο/Η εκπαιδευτικός καθορίζει το θέμα και τους στόχους παρακινώντας τους
εκπαιδευόμενους σε έρευνα και δράση, σχηματίζονται οι ομάδες με άξονα
συγκεκριμένα κριτήρια, οργανώνεται το διδακτικό υλικό και γνωστοποιούνται ή
υπενθυμίζονται οι διαδικασίες συνεργασίας.

 Δεύτερη φάση: Ομαδοσυνεργατική επεξεργασία / Παρουσίαση εργασιών

Ο/Η εκπαιδευτικός σε συνεργασία με την ομάδα αποφασίζουν πώς ακριβώς θα
γίνει η επεξεργασία του θέματος, κατανέμονται οι ρόλοι εντός της ομάδας και
πραγματοποιείται η συγκεκριμένη επεξεργασία είτε με την συμπλήρωση φύλλων
εργασίας είτε με χρήση οποιουδήποτε υλικού σε έντυπη ή ψηφιακή μορφή,
κατάλληλα σχεδιασμένου από τον/την εκπαιδευτικό.
Οι ομάδες, μέσω των εκπροσώπων τους, παρουσιάζουν ενώπιον της τάξης την
κοινή τους εργασία και όλοι θέτουν τα ερωτήματα και τους προβληματισμούς τους.
Ο εκπαιδευτικός προσφέρει κατάλληλη ανατροφοδότηση.

 Τρίτη φάση: Συμπεράσματα / Εφαρμογή

Συνθέτονται οι επιμέρους εργασίες και ο/η εκπαιδευτικός διευκολύνει τους
μαθητές να συστηματοποιήσουν τα συμπεράσματα και να
ονοματίσουν/συνοψίσουν/εφαρμόσουν τη νέα γνώση.

 Τέταρτη φάση: Αξιολόγηση

Οι ομάδες και οι εκπαιδευόμενοι αυτοαξιολογούνται και ετεροαξιολογούνται με
άξονα την επίτευξη των προκαθορισμένων στόχων και την αποτελεσματικότητα
της συνεργασίας των μελών της κάθε ομάδας, με εφαρμογή κατάλληλων τεχνικών
αξιολόγησης.

 Πέμπτη φάση: Ανακεφαλαίωση

Μεταγνωστική - Λεκτική – Αναπαραστασιακή

10
 ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ
H διερευνητική μέθοδος μάθησης εισάγει την επιστημονική έρευνα στη σχολική
πράξη. Εφοδιάζει τον εκπαιδευόμενο με δεξιότητες, όπως:
 Να ασκεί την κριτική του σκέψη.
 Να συλλέγει με επιστημονικές μεθόδους τις πηγές του.
 Να αποκτά επιστημονικό λόγο.
 Να τεκμηριώνει επιστημονικά τις απόψεις και θέσεις του.
 Να εμπλέκεται σε διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων
 Να εφοδιάζεται με αυτό-εκτίμηση και αυτοσεβασμό
Οι επιμέρους φάσεις της διερευνητικής μεθόδου είναι:
Πρώτη Φάση: Έκθεση Προβληματισμού-Κινητοποίηση Εκπαιδευόμενων
Μέσω μιας κατάστασης προβληματισμού ή μέσω δραστηριοτήτων οι εκπαιδευόμενοι
ενεργοποιούνται για να διερευνήσουν ένα συγκεκριμένο θέμα και τους γίνεται επεξήγηση
των ερευνητικών διαδικασιών που θα ακολουθήσουν.
Δεύτερη Φάση: Διατύπωση Υποθέσεων - Συγκέντρωση Δεδομένων-Επεξεργασία
Υλικού - Οργάνωση-Έλεγχος Υποθέσεων
Οι εκπαιδευόμενοι διατυπώνουν υποθέσεις για το υπό διερεύνηση θέμα, παρατηρούν,
συλλέγουν και αρχειοθετούν δεδομένα και πληροφορίες. Συγκρίνουν τις πληροφορίες με
ό,τι είναι ήδη αποδεκτό και κάνουν συνδέσεις του γνωστικού αντικειμένου με τη
χρησιμότητα στην ευρύτερη κοινωνία.
Οι εκπαιδευόμενοι καλούνται να οργανώσουν τα δεδομένα, να ελέγξουν τις υποθέσεις
που είχαν θέσει, να αναφέρουν τις δικές τους ερμηνείες και επεξηγήσεις.
Τρίτη Φάση: Διατύπωση Συμπερασμάτων - Ανάλυση Ερευνητικής Διαδικασίας -
Εφαρμογή
Διατυπώνονται συμπεράσματα και κανόνες. Αναλύεται η ερευνητική στρατηγική που
ακολούθησαν οι εκπαιδευόμενοι, γίνεται προσπάθεια για ανάπτυξη
αποτελεσματικότερων ερευνητικών στρατηγικών και υλοποιείται αντίστοιχη εφαρμογή.
Τέταρτη Φάση: Αξιολόγηση
Μέσα από τεχνικές αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης, οι εκπαιδευόμενοι
αναστοχάζονται και επανατροφοδοτούνται στην όλη διαδικασία. Παράλληλα,
αξιοποιούνται και όποιες τεχνικές αξιολόγησης κρίνονται κατάλληλες για την επίτευξη
των στόχων που έχουν τεθεί.
Πέμπτη Φάση: Ανακεφαλαίωση
Μεταγνωστική - Λεκτική – Αναπαραστασιακή

11
 ΒΙΩΜΑΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ

H βιωματική μέθοδος αποτελεί μια ενεργητική μέθοδο μάθησης, κατά την οποία
οι εκπαιδευόμενοι βιώνουν το υπό διερεύνηση γνωστικό αντικείμενο καθώς το
εξερευνούν μέσα από τις εμπειρίες τους. Αξιοποιούνται τα βιώματά τους ή
προκαλούνται νέα βιώματα. Με την εφαρμογή της συγκεκριμένης μεθόδου
αναπτύσσονται κυρίως κοινωνικές/επικοινωνιακές δεξιότητες στους εκπαιδευόμενους,
παρωθούνται και προωθείται η προσωπική τους ανάπτυξη. Ενθαρρύνονται να
συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία της μάθησης και να βιώσουν το θέμα που
μελετούν, έτσι ώστε να το κατανοήσουν καλύτερα και επομένως να νοιώσουν
ενδιαφέρον για αυτό.

Οι επιμέρους φάσεις της βιωματικής μεθόδου είναι:

 Πρώτη Φάση: Εμπειρία
Ο εκπαιδευτικός επιλέγει δραστηριότητες που οδηγούν τους εκπαιδευόμενους στην
ανάκληση και ανταλλαγή προηγούμενων εμπειριών.
Απλή παρόρμηση/αυθόρμητη διάθεση αποτελεί την αρχική συγκεκριμένη εμπειρία
(ΣΕ).

 Δεύτερη Φάση: Στοχαστική παρατήρηση – αντανάκλαση

Οι εκπαιδευόμενοι στοχάζονται πάνω στις δικές τους εμπειρίες και στις εμπειρίες των
άλλων και παράλληλα τις συνδέουν με το υπό διερεύνηση αντικείμενο.
Στοχαστική παρατήρηση (ΣΠ) που συνιστά προβληματισμό και ανάκληση
πληροφοριών.

 Τρίτη Φάση: Αφηρημένη ενοποίηση / ταξινόμηση & Πειραματισμός /

Επαλήθευση / Γενίκευση
Ενοποιούνται και ταξινομούνται τα στοιχεία της ενότητας με άξονα τα βιώματα των
εκπαιδευόμενων.
Μέσω του σχηματισμού αφηρημένων εννοιών (ΑΕ) συγκροτούνται σε γνώση για το
περιβάλλον.
Τα στοιχεία της ενότητας δοκιμάζονται/εφαρμόζονται σε νέες καταστάσεις και
γενικεύονται.
Με ενεργό πειραματισμό (ΕΠ) δηλαδή εμπρόθετη δράση που έχει όχι μόνο σχέδιο
και μέθοδο αλλά και προβλέπει πιθανές συνέπειες της συγκεκριμένης δράσης,
παράγονται εμπειρίες και νέες παρορμήσεις

 Τέταρτη Φάση: Αξιολόγηση

Οι εκπαιδευόμενοι αναστοχάζονται ως προς τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται
τα πράγματα, αξιολογούν τη μαθησιακή διαδικασία, αξιολογούνται ως προς την
επίτευξη των στόχων και τις μεταγνωστικές και κοινωνικές τους δεξιότητες και
ενσωματώνουν το νέο αντικείμενο στα προσωπικά τους νοήματα.

 Πέμπτη Φάση: Ανακεφαλαίωση

Μεταγνωστική - Λεκτική – Αναπαραστασιακή

12
Σχηματικά ακολουθείται ο Κύκλος – στυλ μάθησης του Kolb.

13

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
(Υποχρεωτικές για τον/την επόπτη/τρια)
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________
Ο / Η ΕΠΟΠΤΗΣ / ΤΡΙΑ
Ονοματεπώνυμο:____________________
Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.
Ε.Π.ΠΑΙ.Κ.
Πρακτικές Ασκήσεις Διδασκαλίας (ΠΑΔ)
ΕΝΤΥΠΟ ΔΟΜΗΣΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Επώνυμο:_______________________ Όνομα:____________________
Τμήμα: ________
Είδος Διδασκαλίας: 1η Μικροδιδασκαλία - 2η Μικροδιδασκαλία -
1η Προκαταρκτική – 2η Προκαταρκτική
(Κυκλώστε ανάλογα) Πτυχιακή διδασκαλία
. Ημερομηνία:_________ Όν/μο Επόπτη/τριας:___________________
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:
1. Μάθημα:____________________________________________________
2. Τίτλος Ενότητας:_______________________________________
3. Τάξη:______________________________________________________
4. Έννοιες της ενότητας:
____________________________________________________________
5. Στόχοι της διδασκαλίας:
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
14
 Μέθοδος διδασκαλίας-Περιγραφή πορείας Ανάπτυξη Δεξιοτήτων μέσα από την περιγραφή συγκεκριμένων
Μέσα
με αντίστοιχη τεχνική και μέσο σε κάθε βήμα δραστηριοτήτων
Γνωστικών:

Κοινωνικών/επικοινωνιακών:

Μεταγνωστικών:

Αξιολόγηση - Περιγραφή των τεχνικών αξιολόγησης που Βιβλιογραφία – Βοηθήματα:

εφαρμόστηκαν από την αρχή της διδασκαλίας μας μέχρι την
ολοκλήρωσή της

15

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ (Υποχρεωτικές για τον/την επόπτη/τρια)
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________
Ο / Η ΕΠΟΠΤΗΣ / ΤΡΙΑ
Ονοματεπώνυμο:____________________
ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΤΥΠΟΥ ΔΟΜΗΣΗΣ
Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. Ε.Π.ΠΑΙ.Κ.
Πρακτικές Ασκήσεις Διδασκαλίας (ΠΑΔ)
ΕΝΤΥΠΟ ΔΟΜΗΣΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Επώνυμο:_______________________ Όνομα:____________________
Τμήμα: ________
Είδος Διδασκαλίας: 1η Μικροδιδασκαλία - 2η Μικροδιδασκαλία -
1η Προκαταρκτική – 2η Προκαταρκτική
(Κυκλώστε ανάλογα) Πτυχιακή διδασκαλία
. Ημερομηνία:_________ Όν/μο Επόπτη/τριας:___________________
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:
1. Μάθημα: Τίτλος Μαθήματος 1ης ή 2ης ανάθεσης (προτιμούμε 1ης).
2. Τίτλος Ενότητας: Τίτλος της ενότητας που επιλέξαμε ή διαμορφώσαμε.
3. Τάξη: Συγκεκριμένη τάξη της Σχολικής Μονάδας (π.χ. 1η ΕΠΑΛ)
4. Έννοιες της ενότητας:
 Καταγράφουμε τις προϋπάρχουσες έννοιες απαραίτητες για την
αφομοίωση/ ενσωμάτωση της νέας γνώσης.
 Δεν εμπλέκουμε τις έννοιες με τον τίτλο της ενότητας
 Οι έννοιες μπορεί να είναι γενικές ή ειδικές, κύριες ή δευτερεύουσες.
5. Στόχοι της διδασκαλίας:
 Διατυπώνουμε μόνο γνωστικούς στόχους.
 Ξεκινάμε με τη φράση «Μετά την ολοκλήρωση της διδασκαλίας οι
μαθητές/τριες θα πρέπει να είναι ικανοί να …… (ενεργητικό ρήμα).
 Χρησιμοποιούμε τη στοχοταξινομία του Bloom και τα αντίστοιχα
ενεργητικά ρήματα ανά επίπεδο του γνωστικού τομέα.
16

Μέθοδος διδασκαλίας-Περιγραφή πορείας
Μέσα
με αντίστοιχη τεχνική και μέσο σε κάθε βήμα
 Επιλέγουμε μία μόνο συγκεκριμένη μέθοδο
διδασκαλίας και καταγράφουμε τα βήματα (φάσεις)
υλοποίησης του θεωρητικού πλαισίου όπως
εφαρμόζονται, με συγκεκριμένες δραστηριότητες, για
την ενότητα. Οι μέθοδοι εφαρμόζονται ως εξής:
-1η Μικροδιδασκαλία: Επεξεργασία εννοιών Καταγράφουμε τα
-2η Μικροδιδασκαλία: Ομαδοσυνεργατική μέσα που
-1η Προκαταρκτική: Διερευνητική χρησιμοποιούμε
-2η Προκαταρκτική: Βιωματική ανά βήμα της
-Πτυχιακή Διδασκαλία: Οποιαδήποτε επιθυμούμε μεθόδου
 Καταγράφουμε την/τις τεχνική/ές που αξιοποιούμε σε
κάθε βήμα της πορείας της διδασκαλίας μας.
Έχουμε τη δυνατότητα να εφαρμόσουμε περισσότερες
από μία τεχνικές σε κάθε μέθοδο.
 Φροντίζουμε να αναθέσουμε την κατάλληλη εργασία
προετοιμάζοντας το αντίστοιχο έντυπο.
Αξιολόγηση - Περιγραφή των τεχνικών αξιολόγησης που εφαρμόστηκαν
από την αρχή της διδασκαλίας μας μέχρι την ολοκλήρωσή της. Δηλαδή, τις
τεχνικές που αξιοποιήσαμε και στις τρεις μορφές αξιολόγησης
 Επιλέγουμε τεχνικές αξιολόγησης οι οποίες αναφέρονται στο θεωρητικό
πλαίσιο και θεωρούμε ως πλέον κατάλληλες για την υλοποίηση των
συγκεκριμένων στόχων που έχουμε θέσει στη διδασκαλία μας.
 Σε κάθε τεχνική προετοιμάζουμε και καταθέτουμε το αντίστοιχο υλικό
μέσω του οποίου υλοποιείται .
 Φροντίζουμε να αξιοποιήσουμε όχι μόνο συμβατικές τεχνικές αλλά και
σύγχρονες.
17
ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΤΥΠΟΥ ΔΟΜΗΣΗΣ
Ανάπτυξη Δεξιοτήτων μέσα από την περιγραφή συγκεκριμένων
δραστηριοτήτων
 Καταγράφουμε συγκεκριμένες δραστηριότητες που αναπτύσσουν τα
τρία επίπεδα δεξιοτήτων και έχουν αξιοποιηθεί κατά τη διάρκεια της
διδασκαλίας.
 Δεν καταγράφουμε δραστηριότητες όπως αναφέρονται στο θεωρητικό
μέρος. Φροντίζουμε να είναι σαφείς και να αντιστοιχίζονται σε
συγκεκριμένα βήματα της διδασκαλίας μας.
Γνωστικών:
 Περιλαμβάνουν δεξιότητες επίλυσης τυπικών προβλημάτων και
ασκήσεων, χρήση πληροφοριών, διατύπωση ερωτήσεων και γενικότερα
κάθε δραστηριότητα η οποία συμβάλλει στην υλοποίηση των στόχων.
Κοινωνικών/Επικοινωνιακών:
 Περιλαμβάνουν ικανότητες συνεργασίας, αποτελεσματικής επικοινωνίας,
ευελιξίας, προσαρμοστικότητας, χειρισμού διαφωνιών και στήριξη
απόψεων και θέσεων.
Μεταγνωστικών:
 Περιλαμβάνουν ικανότητες αυτοαξιολόγησης, κριτικού αναστοχασμού,
εντοπισμού και αναγνώρισης λαθών, διαχείρισης καταστάσεων
προβληματισμού και επίλυσης πραγματικών προβλημάτων.
Βιβλιογραφία – Βοηθήματα:
 Επιλέγουμε την κατάλληλη βιβλιογραφία (σχολικά και πανεπιστημιακά
εγχειρίδια, αρθρογραφία, διαδίκτυο κ.α.) και την καταγράφουμε με χρήση
APA Style.
 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ14 ΕΠΠΑΙΚ – Πρακτικές Ασκήσεις Διδασκαλίας (ΠΑΔ)
(συμπληρώνεται από τον/την επόπτη/τρια)
ΕΝΤΥΠΟ ΔΟΜΗΣΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Επώνυμο: Όνομα:

Σχολή: ΑΣΠΑΙΤΕ Πρόγραμμα: ΕΠΠΑΙΚ 20...-… / Τμήμα:

Είδος Διδασκαλίας:
1η
Μικροδιδασκαλία
2η
Μικροδιδασκαλία
1η Προκαταρκτική
Διδασκαλία 2η
Προκαταρκτική Διδασκαλία
Πτυχιακή Διδασκαλία

Ημερομηνία:
Όν/μο Επόπτη/τριας:

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ1:

1. Μάθημα2:
2. Τίτλος Ενότητας3:
3. Τάξη4:
4. Έννοια/ες της ενότητας5:

5. Στόχοι της διδασκαλίας6:

Ο/Η Επόπτης/τρια

(Ονοματεπώνυμο – Υπογραφή)

18
 Μέθοδος διδασκαλίας7
Στο παρακάτω πλαίσιο αφηγούμαστε τη διδασκαλία μας, ακολουθώντας τις φάσεις Ανάπτυξη Δεξιοτήτων9
της μεθόδου που έχουμε επιλέξει με τεχνικές και μέσα ανά φάση (π.χ φάση 1:
σύντομη συγκεκριμένη αφήγηση με τεχνικές και μέσα).

Γνωστικών10:

Κοινωνικών/Επικοινωνιακών11:

Μεταγνωστικών12:

Αξιολόγηση8 Βιβλιογραφία – Βοηθήματα13:

Καταγράφουμε όλες τις τεχνικές αξιολόγησης από την αρχή της διδασκαλίας μας μέχρι την ολοκλήρωσή
της.
Δηλαδή, τις τεχνικές που αξιοποιήσαμε και στις τρεις μορφές αξιολόγησης.

19
 Επεξηγήσεις
του εντύπου Δόμησης Διδασκαλίας
Υποσημείωση Επεξήγηση
Στοιχεία
1 Επιλέγουμε σχολικό εγχειρίδιο του τρέχοντος σχολικού έτους
μαθήματος
2 Μάθημα Επιλέγουμε μάθημα 1ης ή 2ης ανάθεσης (κατά προτίμηση 1ης ανάθεσης)
3 Τίτλος ενότητας Γράφουμε τον τίτλο της ενότητας που έχουμε επιλέξει
4 Τάξη Γράφουμε τη σχολική τάξη και τη βαθμίδα (π.χ. 3η Γυμνασίου ή 2η ΕΠΑΛ …)
Θεωρητικό πλαίσιο της ενότητας. Δεν ταυτίζεται με τον τίτλο του μαθήματος ή
Έννοια/ες της ενότητας του βιβλίου. H έννοια είναι το θεωρητικό υπόβαθρο στο
5
ενότητας
οποίο ενσωματώνεται η νέα γνώση και συγκροτούν το γνωστικό αντικείμενο
του μαθήματος.
Στόχοι: συγκεκριμένοι μετρήσιμοι, επιτεύξιμοι και χρονικά
Στόχοι της πραγματοποιήσιμοι (δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν τους τρεις) βάσει της
6 διδασκαλίας στοχοταξινομίας του Bloom. Περιγράφονται με τη φράση:
Οι μαθητές ολοκληρώνοντας το μάθημα είναι ικανοί να: ….
(ρήματα γνωστικά …. εκτός από το «κατανοήσουν», «μάθουν»,
«ξέρουν»,
«γνωρίσουν» ή «καταλάβουν», γιατί δεν είναι μετρήσιμα)
Περιγράφουμε την πορεία διδασκαλίας με την αντίστοιχη τεχνική και μέσο σε
κάθε φάση διδασκαλίας. Επιλέγουμε μία μόνο συγκεκριμένη μέθοδο
Μέθοδος διδασκαλίας και ακολουθούμε τις φάσεις υλοποίησης όπως
7 διδασκαλίας περιγράφονται στο θεωρητικό πλαίσιο.
Σε κάθε διδασκαλία θα πρέπει να εφαρμόζεται διαφορετική μέθοδος. Κατά
την πραγματοποίηση της Πτυχιακής Διδασκαλίας ο/η σπουδαστής/τρια έχει
τη δυνατότητα να εφαρμόσει στη διδασκαλία που θα πραγματοποιήσει σε
σχολική μονάδα όποια από τις μεθόδους επιθυμεί.
Περιγραφή των τεχνικών αξιολόγησης που θα εφαρμόσετε στην αρχική
8 Αξιολόγηση
αξιολόγηση, τη διαμορφωτική και την τελική /αθροιστική αξιολόγηση.
Στην τελική αξιολόγηση εφαρμόζουμε 1 συμβατική και 1 σύγχρονη τεχνική
αξιολόγησης.
Καταγράφουμε συγκεκριμένες δραστηριότητες που έχουν αξιοποιηθεί κατά τη
Ανάπτυξη διάρκεια της διδασκαλίας για την ανάπτυξη γνωστικών,
9 Δεξιοτήτων κοινωνικών/επικοινωνιακών και μεταγνωστικών δεξιοτήτων.
Δεν αναπαράγουμε το θεωρητικό πλαίσιο, αλλά φροντίζουμε να
περιγράψουμε με σαφήνεια τις δραστηριότητες, οι οποίες θα πρέπει να
αντιστοιχίζονται σε συγκεκριμένες φάσεις της διδασκαλίας.
Ανάπτυξη γνωστικών στόχων μέσα από δραστηριότητες που υλοποιήθηκαν
10 Γνωστικών
στη διάρκεια του μαθήματος.
Περιλαμβάνουν την καλλιέργεια θετικών στάσεων και συμπεριφορών και την
Κοινωνικών - ικανότητα αυτοδιαχείρισης και εμπλοκής στη μαθησιακή διαδικασία.
11 Επικοινωνιακώ Επιπλέον, ικανότητες συνεργασίας, αποτελεσματικής επικοινωνίας, ευελιξίας,
ν διαχείρισης κρίσεων, προσαρμοστικότητας, και στήριξης απόψεων και
θέσεων.
Περιλαμβάνουν δεξιότητες αυτοαξιολόγησης - ετεροαξιολόγησης,
αναστοχασμού, εντοπισμού και αναγνώρισης λαθών, διαχείρισης
12 Μεταγνωστικών καταστάσεων προβληματισμού, αποκατάστασης εσφαλμένων αντιλήψεων και
επίλυσης πραγματικών προβλημάτων (Πώς το γνωστικό θέμα απαντάει στην
πραγματική ζωή με συγκεκριμένα παραδείγματα – Διαχείριση και επίλυση
μιας πραγματικής κατάστασης).
Επιλέγουμε την κατάλληλη βιβλιογραφία
13 Βιβλιογραφία – εγχειρίδια, άρθρα και διαδικτυακές πηγές) και την καταγράφουμε με χρήση
Βοηθήματα APA Style

14 Παρατηρήσεις Συμπληρώνεται από τον/την επόπτη /τρια – Η συμπλήρωση των

παρατηρήσεων από/την επόπτη/τρια στο αντίστοιχο πλαίσιο είναι απαραίτητη.
20
Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. - ΕΠΠΑΙΚ
Πρακτικές Ασκήσεις Διδασκαλίας (ΠΑΔ)

ΔΕΛΤΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΗ/ΤΡΙΑΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Επώνυμο:_______________________ 1. Προετοιμασία / πληρότητα / σαφήνεια εντύπου δόμησης 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Όνομα:__________________________ Εννοιών 1 2 3 4
2. Σαφήνεια / καταλληλότητα / ορθότητα
Τμήμα: Στόχων 1 2 3 4 5 6 7 8
Κυκλώστε ανάλογα 3. Επιλογή ή/και εφαρμογή μεθόδου διδασκαλίας / Επιλογή και
 1η Μικροδιδασκαλία εφαρμογή τεχνικών διδασκαλίας 1 2 3 4 5 6 7 8
 2η Μικροδιδασκαλία
 1η Προκαταρκτική διδασκαλία 4. Επιλογή, προετοιμασία και χρήση μέσων διδασκαλίας 1 2 3 4 5 6 7 8
 2η Προκαταρκτική διδασκαλία 5. Επιλογή και εφαρμογή τεχνικών αξιολόγησης ως προς την επίτευξη
1 2 3 4 5 6 7 8
 Πτυχιακή διδασκαλία των στόχων
Γνωστικών δεξιοτήτων 1 2 3 4
Ημ/νία:__________ Ώρα:_____
Μάθημα:_________________________ Κοινωνικών / επικοινωνιακών
6. Καταλληλότητα δραστηριοτήτων 1 2 3 4
δεξιοτήτων
Διδακτική Ενότητα:_________________ για ανάπτυξη
Τάξη: _________
Μεταγνωστικών δεξιοτήτων 1 2 3 4
*Σχολική μονάδα:________________
*Καθ-τής/τρια 7. Κατανομή χρόνου και ρυθμός μαθήματος 1 2 3 4 5 6 7 8
Τάξης:___________________ 8. Διοίκηση της τάξης 1 2 3 4 5 6
*Συμπληρώστε μόνο για την πτυχιακή 9. Κατοχή της ύλης και επιστημονική συνέπεια 1 2 3 4 5 6
διδασκαλία 10. Εκφραστική και γλωσσική ικανότητα 1 2 3 4 5 6
Ο/Η επόπτης/τρια 11. Δραστηριοποίηση / παρακίνηση μαθητών 1 2 3 4 5 6 7 8
Επώνυμο :_____________________ 12. Επικοινωνία / σχέση εκπαιδευτικού - μαθητών 1 2 3 4 5 6 7 8

Όνομα: _______________________ Σημείωση: Σπουδαστής/τρια που θα πάρει συνολικό βαθμό κάτω των
50 θα πρέπει να επαναλάβει τη διδασκαλία. Βαθμός: _____________
Υπογραφή :___________________

21
 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Βαïνά, Μ. (1996). Μέθοδος project : Μια πρόκληση για το ελληνικό εκπαιδευτικό

σύστημα. Νέα Παιδεία., 80, 77-87.
• Βοσνιάδου, Σ. (2002). Πώς μαθαίνουν οι μαθητές. Αθήνα: Gutenberg.
• Bloom, B.S., & Krathuohl, D.R. (1986). Ταξινομία διδακτικών στόχων. (μτφρ. Α.
Λαμπράκη- Παγανού ). Αθήνα: Κώδικας.
• Dewey, J. (1963). How we Think: A restatement of the relation of reflective
thinking to the education process. Boston: Health and Company.
• Edmonds, A. & Herr, P. (2003). Inquiry-Based Learning Using Everyday
Objects. Thousand Oaks: Corwin Press
• Ζαβλανός, Μ. (2003). Διδακτική & αξιολόγηση. Αθήνα : Σταμούλη.
• Huttner, A. (2008). Διδακτική τεχνολογικών μαθημάτων. (Επιμ. Μ. Βαïνά).
Αθήνα : Έλλην.
• Joyce, B. , Weil, M. & Cathoun,E. (2009). Διδακτική μεθοδολογία-διδακτικά
μοντέλα, (Επιμ. Κ. Κασιμάτη). Αθήνα : Έλλην.
• Θεοδοσάκης, Δ. (2011). Η συναισθηματική Νοημοσύνη στο σύγχρονο σχολείο.
Αθήνα: Γρηγόρη.
• Καλούρη-Αντωνοπούλου, Ρ. & Σιγάλας, Χρ. (2006). Γενική διδακτική
μεθοδολογία-γενικά ψυχοπαιδαγωγικά θέματα. Αθήνα: Μεταίχμιο.
• Κασιμάτη, Αικ. , Μαυροβουνιώτη, Ν. (2021). Πρακτικές Ασκήσεις Διδασκαλίας.
ΑΣΠΑΙΤΕ. https://edu.aspete.gr/praktikes-askiseis-didaskalias/
• Κασιμάτη, Αικ. , Μαυροβουνιώτη, Ν. & Μαρκαντώνη, Α. (2014). Απόψεις
εκπαιδευόμενων της ΑΣΠΑΙΤΕ σχετικά με το σύστημα εσωτερικής Πρακτικής
Άσκησης Διδασκαλίας ΠΑΔ. Ερκύνα, 3, 4-19
• Κολιάδης, Α. Ε. (2002). Γνωστική ψυχολογία, γνωστική νευροεπιστήμη και
εκπαιδευτική πράξη, Τόμος Δ΄. Αθήνα : Προσωπική Έκδοση.
• Κωσταρίδου – Ευκλείδη, Α. (2005). Μεταγνωστικές διεργασίες και
απορρύθμιση. Αθήνα : Ελληνικά Γράμματα.
• Λαρεντζάκη-Γκόγκα, Κ., & Παύλου, Β. Ε. (2008). Τα ερωτήματα του σύγχρονου
εκπαιδευτικού. Αθήνα :
Gutenberg.
• Massialas, Β. (1989). Παιδαγωγική Ψυχολογική Εγκυκλοπαίδεια. Αθήνα:
Ελληνικά Γράμματα.
• Ματσαγγούρας, Η. (1999). Θεωρία και πράξη της διδασκαλίας, Τόμος Α΄,
Θεωρία της διδασκαλίας. Αθήνα : Gutenberg.
• Ματσαγγούρας, Η. (1999). Θεωρία και πράξη της διδασκαλίας, Τόμος Β΄,
Στρατηγικές διδασκαλίας. Αθήνα : Gutenberg.
• Oosterhof, A. (2010). Εκπαιδευτική αξιολόγηση: Από τη θεωρία στην πράξη.
(Επιμ. Κ. Κασιμάτη). Αθήνα : Έλλην.
• Πετροπούλου, Ο. , Κασιμάτη, Κ. & Ρετάλη, Σ. (2015). Σύγχρονες μορφές
εκπαιδευτικής αξιολόγησης με αξιοποίηση εκπαιδευτικών τεχνολογιών. Αθήνα:
Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα, www. kallipos.gr
• Πλαγιαννάκος, Στ. (1995). Διδακτική επαγγελματικών μαθημάτων, Τόμος Α΄, Ο
σχεδιασμός της διδασκαλίας Αθήνα : Έλλην.

22
• Πλαγιαννάκος, Στ. (1995). Διδακτική Επαγγελματικών Μαθημάτων, Τόμος Β΄, H
οργάνωση του μαθήματος. Αθήνα : Έλλην.
• Roblyer, M. (2009). Εκπαιδευτική τεχνολογία και διδασκαλία.
(Επιμ. Μ.
Μουντρίδου). Αθήνα : Έλλην.
• Rosenshine, B. & Stevens, R. (1986). Teacher functions. In M. C. Wittrock
(Ed.), Handbook of research on teaching and learning (pp. 376-391). New
York: Macmillan
• Rushton, S., (2008) Activate Your Students: An Inquiry- Based Learning
Approach to Sustainability. Carlton South: Curriculum Corporation
• Σοφός, Α. (2015). Σχεδιάζοντας σενάρια διδασκαλίας για την πρακτική άσκηση
των φοιτητών. Αθήνα: Γρηγόρης http://tinyurl.com/y9oa75f9
• Τριλιανός, Θ. (2004). Μεθοδολογία της σύγχρονης διδασκαλίας, Τόμος Α΄ και
Β΄. Αθήνα: Προσωπική Έκδοση.
• Τσίρος Χ. (2014). Εκπαιδευτική Αξιολόγηση, Τρίπολη, Εκδ. Ακαδημαϊκό.ISBN:
978-618-80138-2-7.
• Τσίρος Χ. (2009στ, 2014). Κλίμακα Αξιολόγησης Εκπαιδευτικού Έργου
Ενηλίκων. Τρίπολη: Εκδ. Ακαδημαϊκό. ISBN: 978-960-99047-5-9.
• Φραγκουλης Ι. (2003). Δια Βίου Εκπαίδευση και Περιβαλλοντική Αγωγή-
Διδακτικές Προσεγγίσεις, Αθήνα: Παπαζήσης.
• Χατζηδήμου, Δ. (1998). Προετοιμασία και σχέδιο μαθήματος. Θεσσαλονίκη :
Κυριακίδη.

23