KỸ NĂNG TỪ CHỐI

I. MỤC TIÊU
Sau khi tham gia hoạt động liên quan đến kỹ năng từ chối, học sinh sẽ có được
những:
1. Nhận thức
- HS sẽ có kiến thức về khái niệm, tầm quan trọng được những tình huống
cần từ chối.
- Thực hiện được kỹ năng từ chối trong một số tình huống cụ thể.
- Nêu được những khó khăn khi thực hiện kỹ năng từ chối và biết cách rèn
luyện kĩ năng từ chối.
2. Thái độ
- Chủ động, tích cực trong việc tìm hiểu kiến thức, đóng góp xây dựng bài
học trên lớp
- Bình tĩnh, tự tin, kiên định trong giải quyết các tình huống trong thực tế
cuộc sống
- Có sự tôn trọng bản thân và người khác trong quá trình giao tiếp.
3. Kỹ năng
- Thực hành kỹ năng từ chối, tự nhận thức, phân tích, tư duy phê phán
- Kỹ năng giao tiếp: trình bày ý kiến, lắng nghe,..
- Kỹ năng hợp tác; Kỹ năng giải quyết vấn đề

II. THÔNG ĐIỆP

Trong thực tế cuộc sống có rất nhiều tình huống chứa đựng sự rủi ro, hay
cám dỗ. Vậy nên mỗi cá nhân cần biết cách từ chối những lời đề nghị gây ảnh
hưởng tiêu cực cho bản thân. Với những suy nghĩ, những giá trị, những quyết
định mà bản thân coi là đúng đắn, chuẩn mực, phù hợp với nhu cầu và hoàn
cảnh sẽ giúp ta bình tĩnh, tự tin đưa ra cách giải quyết hiệu quả.
Kỹ năng từ chối giúp bảo vệ quyền lợi của, tập trung vào những mục tiêu,
giá trị của bản thân, giảm tải căng thẳng kéo dài và còn thể hiện sự tôn trọng với
đối phương.

III. TÀI LIỆU, PHƯƠNG TIỆN

- Máy tính, máy chiếu, loa
- Bảng, phấn, Giấy A4, A0, băng dính
- Tài liệu giấy phát tay

IV. QUY MÔ, ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN, ĐỊA ĐIỂM

- Quy mô: 40 HS
 - Đối tượng: học sinh Trung học cơ sở (Lớp 7)
- Thời gian: 90 phút
- Địa điểm: tại lớp học

V. HƯỚNG DẪN TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG

KHỞI ĐỘNG: TRÒ CHƠI “TRUY TÌM Ô CHỮ” (7 PHÚT)

a) Mục tiêu:
- Giúp HS hứng thú với chủ đề; chỉ rõ những việc cần làm trong chủ đề để
đạt được mục tiêu.
b) Các bước tiến hành:
- GV chia lớp thành 3 nhóm.
- Nhóm nào dơ tay xin nhanh nhất sẽ được quyền chọn hàng ngang, nếu
trả lời lời sai thì các nhóm khác có quyền xin trả lời.
- Nhóm nào tìm ra được từ khóa nhanh và chính xác sẽ nhận được phần
thưởng của GV.
- Nội dung ô chữ: Đây là những giá trị sống tốt đẹp được tổ chức
UNESCO công nhận, thể hiện những điều quan trọng và ý nghĩa khi
chúng ta ứng xử với mọi người xung quanh.
Lưu ý: Các từ trong hàng ngang là Tiếng Việt nhưng bỏ dấu.
+ Hàng ngang số 1: Gồm 7 chữ cái. Chúng ta thường nói: “ …là sức
mạnh…”.
Đáp án: DOAN KET
+ Hàng ngang số 2: Gồm 9 chữ cái. Khi chúng ta tôn trọng sự thật, chỉ
nói sự thật, không thêm thắt, không làm sai lạc vấn đề.
Đáp án: TRUNG THUC
+ Hàng ngang số 3: Gồm 6 chữ cái. Khi chúng ta cùng chung sức làm
việc với người khác, hỗ trợ và giúp đỡ mọi người để đi đến mục tiêu
chung.
Đáp án: HOP TAC
+ Hàng ngang số 4: Gồm 7 chữ cái. Đây là khát vọng của toàn thể nhân
loại về một thế giới không chiến tranh, xung đột.
Đáp án: HOA BINH
+ Hàng ngang số 5: Gồm 8 chữ cái. Nói về việc chúng ta đánh giá đúng
người khác, nhận ra những điều tốt đẹp ở người khác; coi trọng danh dự,
lợi ích của người khác cũng như danh dự và lợi ích của mình.
Đáp án: TON TRONG
 + Hàng ngang số 6: Gồm 7 chữ cái. Là cách sống đơn giản, không phô
trương, không cầu kì, xa hoa.
Đáp án: GIAN DI
=> TỪ KHÓA: TU CHOI => TỪ CHỐI
c) Kết luận:
- GV nhận xét, đánh giá, công bố kết quả và trao quà cho nhóm chiến
thắng
- GV dẫn dắt vào nội dung bài mới: Trong giao tiếp - ứng xử với người
khác, có những lúc chúng ta gặp phải khó khăn khi đưa ra lời từ chối sao
cho vừa thể hiện những mong muốn tốt đẹp của bản thân mà vẫn không
làm tổn thương người khác và không ảnh hưởng tiêu cực đến các mối
quan hệ của chúng ta. Để tìm hiểu rõ hơn, chúng ta cùng nhau tìm hiểu về
“Kỹ năng từ chối.”

HOẠT ĐỘNG 1: BÀI HỌC CỦA CHÚ LỪA (15 phút)

a) Mục tiêu:
- HS có khái niệm chính xác về kỹ năng từ chối.
- HS có thái độ và kỹ năng từ chối sau khi nhận diện được vấn đề.
b) Các bước tiến hành hoạt động
- GV cho HS xem đoạn video https://www.youtube.com/watch?
v=C5MTZm86lcE (3 phút)
- Chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu HS thảo luận chung câu hỏi sau:
1. Trong đoạn video trên chú lừa đang gặp những vấn đề gì?
2. Chú lừa đang thiếu kỹ năng gì? Theo em kỹ năng đó được hiểu như thế
nào?
3. Hệ quả mà chú lừa gặp phải khi thiếu kỹ năng đó là gì?
4. Theo em khi thiếu kỹ năng đó bản thân sẽ gặp khó khăn gì?
c) Kết luận:
- GV cung cấp khái niệm:
+ Kỹ năng từ chối là khả đưa ra một câu trả lời phủ định 1 cách khéo
léo, mà không làm tổn thương đến người khác hoặc gây ra những rắc rối
không đáng có.
+ Kỹ năng từ chối thể hiện sự tự tin và quyết đoán trong việc đưa ra quyết
định. Thể hiện thái độ lắng nghe và hiểu quan điểm của người khác và
đưa ra lời từ chối 1 cách khéo léo dựa trên lý do cụ thể và chính xác.
Không những thế còn tránh được xung đột và gây ảnh hưởng đến mối
quan hệ
 + Kỹ năng từ chối bao gồm khả năng đề xuất các giải pháp khác để thay
thế cho yêu cầu ban đầu, giúp cho người khác hiểu rằng việc từ chối
không phải là không muốn mà trong hoàn cảnh và tình thế hiện tại không
cho phép.
- Từ câu trả lời của HS, GV chốt lại:
+ Hệ quả của thiếu kỹ năng từ chối

HOẠT ĐỘNG 2: TIẾP SỨC ĐỒNG ĐỘI (10 phút)

a) Mục tiêu
- Để HS đánh giá đúng khả năng bản thân
- Hs học cách nói từ chối một cách hợp lý, khéo léo, mềm mỏng.
- Không để hs cảm thấy có lỗi hay sợ mất lòng khi từ chối mọi người.
b) Các bước tiến hành hoạt động
- Tại sao cần có kỹ năng từ chối (tầm quan trọng):
* Tổ chức trò chơi “Tiếp sức”:
- Gv chuẩn bị phấn và bảng
- Chia thành 2 nhóm, xếp thành 2 hàng dọc
- Giới thiệu về trò chơi: 2 nhóm sẽ cử lần lượt các bạn trong đội lên trên
bảng.
+ 2 đội viết ra những vai trò, tầm quan trọng của kỹ năng từ chối mà các
bạn biết.
- Sau khi viết xong, người đằng trước sẽ chuyển lại phấn cho người đằng
sau và xuống cuối hàng đứng. Khi nào đồng hồ báo hết giờ, các đội phải
dừng lại. Dựa trên nội dung và số lượng mà HS trình bày. Sau đó GV
thông báo kết quả.
- Giới hạn trò chơi trong 5 phút
- Kết thúc trò chơi GV đối chiếu, bổ sung kiến thức và tận dụng sản phẩm
của HS => VAI TRÒ/TẦM QUAN TRỌNG của kỹ năng này.
c) Kết luận
- GV đưa ra kết luận vai trò quan trọng của kỹ năng từ chối cho HS
- Kỹ năng từ chối là vô cùng quan trọng và cần thiết trong cuộc sống. Biết
cách từ chối những lời đề nghị, lời mời một cách khéo léo, bạn sẽ giữ
được hình ảnh đẹp trong mắt mọi người và tạo được thiện cảm tốt với tất
cả mọi người xung quanh
- Giúp đỡ người khác là một việc tốt, tuy nhiên trong một vài trường hợp
cần biết cách từ chối như trong trường hợp bản thân bị nhờ vả quá nhiều,
 hay khi đang vướng bận công việc không có thời gian rảnh và nhất là khi
không đủ khả năng đáp ứng sự nhờ đỡ của người khác.

HOẠT ĐỘNG 3: NHẬN DIỆN TÌNH HUỐNG CẦN TỪ CHỐI (10 PHÚT)
a) Mục tiêu
- HS có khả năng nhận diện, phân biệt được tình huống nào nên từ chối, từ
huống nào không từ đó có cách ứng xử đúng mực với mọi người trong
cuộc sống
b) Các bước tiến hành
- Hoạt động: “Ai nhanh tay hơn”
+ Giáo viên phát cho hai nhóm những mẩu giấy có chứa các tình huống
nên từ chối và không nên từ chối được trộn lẫn vào nhau.
+ Hai nhóm sẽ thảo luận và phân loại các tình huống, sau đó dán tình huống
vào hai cột NÊN và KHÔNG NÊN tương ứng
+ https://docs.google.com/document/d/
1eWgukqAaB1IlkirRXg78rZThyUWaQoKhNvzNuMV64sw/edit?
usp=sharing
+ Các đội mang sản phẩm lên bảng. Chọn 1 nhóm trình bày lý do tại sao
lại chia như vậy, nếu các nhóm còn lại có đáp án khác thì GV mời nhóm
cho ý kiến còn nếu đều chung lựa chọn thì GV chốt lại vấn đề.
c) Kết luận hoạt động:
- GV chốt lại tình huống nào nên, tình huống nào không nên đưa ra
- GV tổng hợp các tình huống cần từ chối:
+ Em không thực sự muốn làm.
+ Em không có khả năng thực hiện
+ Em nhận thấy đề nghị (yêu cầu) đó không thuộc trách nhiệm/nhiệm vụ
của em
+ Em nhận thấy đề nghị (yêu cầu) đó là những việc xấu, việc sai trái.
+ Em cảm thấy việc làm đó ảnh hưởng không tốt, gây nguy hiểm đến bản
thân (sức khỏe, tinh thần, học tập,... của em).
HOẠT ĐỘNG 4: CÁCH THỨC TỪ CHỐI HIỆU QUẢ (15 PHÚT)
a) Mục tiêu:
- Thông qua hoạt động, HS trình bày được các cách từ chối phù hợp với
các tình huống gặp phải trong học tập và đời sống.
b) Các bước tiến hành:
- GV chia lớp thành 3 nhóm
 - GV yêu cầu các nhóm thảo luận về các cách từ chối và chọn ra 1 cách từ
chối để lập sơ đồ tư duy để thể hiện kết quả thảo luận.
- Đại diện nhóm trình bày sản phẩm trước lớp (chọn ngẫu nhiên 1-2 nhóm)
Gợi ý:
- Các cách từ chối:
+ Từ chối thẳng: với tình huống có thể gây nguy hiểm cho bản thân, người
khác hoặc liên quan đến lời mời/lời đề nghị làm việc sai trái.
+ Từ chối đàm phán: Đưa ra phương án khác phù hợp để thay thế tình
huống vượt quá khả năng thực hiện của bản thân.
+ Từ chối trì hoãn: Đề xuất phương án thực hiện sau khi đủ điều kiện
- Nội dung lập sơ đồ:
+ Các cách từ chối đó nên được sử dụng trong những trường hợp như thế
nào ?
+ Nêu ví dụ minh hoạ?
+ Hiệu quả của các cách từ chối đó? (cách từ chối mang lại điều tích cực
đối với bản thân, đối với các mối quan hệ, đối với đối tượng cần từ chối).
Những lưu ý khi thực hiện các cách từ chối đó? (lời nói, thái độ...).
c) Kết luận: GV tổng kết lại phần hoạt động
Khi không thực sự thoải mái hoặc không muốn làm một việc gì đó, chúng
ta có nhiều cách để từ chối như:
+ Đề xuất một phương án thay thế.
+ Nêu một thời điểm khác/đối tượng khác phù hợp hơn.
+ Nêu rõ lý do mình không thể thực hiện.
+ Đôi khi, thẳng thắn nói.

HOẠT ĐỘNG 5: RÈN LUYỆN KỸ NĂNG TỪ CHỐI (15 PHÚT)

a) Mục tiêu :
- Giúp học sinh nắm được kiến thức về cách thức từ chối hiệu quả để có
thể áp dụng vào tình huống cụ thể
- Trang bị cho HS các kỹ năng, cách thức từ chối hiệu quả, phù hợp trong
các tình huống
b) Các bước tiến hành
Hoạt động: “Hãy nói theo cách của bạn”
- GV đưa ra yêu cầu:
+ Chia thành 2 đội, tham gia đóng vai dựa trên các tình huống “nên từ
chối” ở hoạt động trên.
+ Mỗi đội lựa chọn 1 trong số các tình huống “nên từ chối”. Sau đó thảo
luận, đưa ra cách thức giải quyết tình huống dựa trên hiểu biết của nhóm.
 + Thời gian thảo luận từ 5 phút.
+ Sau khi hết thời gian thảo luận, các nhóm có 3 phút để trình bày vở kịch
của đội.
- Kết thúc từng vở kịch GV sẽ mời các bạn trong lớp đưa ra những ý kiến
đóng góp của mình.
GV đặt ra câu hỏi: “Trong quá trình thực hiện tình huống các em gặp những
khó khăn gì?” (GV viết lại câu trả lời của các bạn lên bảng)

c) Kết luận:
- GV đưa ra nhận xét và góp ý cho các nhóm trong tình huống đóng vai
- Ai cũng sẽ gặp phải những khó khăn khi thực hiện kỹ năng từ chối. Vì
vậy, em cần thực hành và rèn luyện trong chính những tình huống thường
ngày

HOẠT ĐỘNG: CỦNG CỐ KIẾN THỨC - VẬN DỤNG

- Củng cố kiến thức: “Bài tập củng cố’

Câu 1: Tình huống cần từ chối là?
A. Tình huống bản thân có khả năng thực hiện
B. Tình huống không liên quan đến những việc làm sai trái
C. Tình huống có thể gây nguy hiểm cho bản thân hoặc người khác
D. Đáp án khác
=> C
Câu 2: Tình huống nào dưới đây em có thể thực hiện?
A.Tình huống có thể gây nguy hiểm cho bản thân hoặc người khác
B.Tình huống vượt quá khả năng thực hiện của bản thân
C. Tình huống bản thân chưa đủ điều kiện thực hiện
D. Đáp án khác
=> D (GV hỏi HS xem đáp án khác là gì)

Câu 3: Kỹ năng từ chối là ....... một cách khéo léo, mà không làm tổn thương
đến người khác hoặc gây ra những rắc rối không đáng có.
=> khả năng đưa ra một câu trả lời phủ định

Câu 4: Đâu là khó khăn khi thực hiện kỹ năng từ chối?

A. Chưa biết cách nói lời từ chối khéo léo
B. Lo lắng người khác không hài lòng khi từ chối
C. Cả hai đáp án trên đều đúng
D. Cả hai đáp án trên đều sai
=> C
Câu 5: Em có thể đề xuất phương án thực hiện vào một thời điểm khác thích
hợp hơn là?
A. Từ chối thẳng
B. Từ chối đàm phán
C. Từ chối trì hoãn
D. Đáp án khác
=> C

Câu 6: Từ chối ..... là đưa ra phương án khác phù hợp để thay thế tình huống
vượt quá khả năng thực hiện của bản thân
=> Đàm phán

Câu 7: Cách khắc phục khó khăn khi thực hiện kỹ năng từ chối là?
A. Xem xét, phân tích kỹ các tình huống trước khi đưa ra quyết định
B. Dùng ngôn từ lịch sự, tế nhị khi từ chối
C. Nếu có thể nên đưa ra phương án thay thế hoặc thời điểm phù hợp hơn để
thực hiện
D. Cả ba đáp án trên đều đúng
=> D
- Vận dụng: Đưa ra yêu cầu: “Các em ghi lại tình huống và các xử lý tình
huống khi em từ chối ai đó trong cuộc sống thường ngày và báo cáo kết quả vào
tiết học sau”

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:

- Ôn lại kiến thức đã học hôm nay
- Hoàn thành nhiệm vụ về nhà được giao ở phần Vận dụng