Dolar Değer Kaybed"yor?

Dolar ve Euro değer kazanmıyor? Aldatıyorlar!

Hem Türk$ye’de hem de tüm dünyada, medyada ve özell$kle ekonom$ çevreler$nde 10

yıllardır büyük b$r oyun oynanıyor. Üstel$k gözümüzün önünde ve b$raz düşünsek
tamamen bozulacak ç$rk$n b$r h$le bu.

“Dolar düştü ya da arttı” d$yorlar. Her yerde duyduğumuz $ç$n b$z de sorgusuz suals$z bu
söylem$ kabul ed$yoruz. İy$ ama dolar artıyorsa f$yatların düşmes$ gerekmez m$? G$d$n
sorun bakalım Amer$kalılara, dolar dönem dönem çok artıyorsa f$yatların h$ç anlamlı
şek$lde düştüğünü ve orada kaldığını görmüşler m$? Aks$ne az ya da çok Amer$ka’da da
tüm dünyada da f$yatlar sürekl$ artıyor.

Dolar arttı ded$kler$nde DXY Endeks$’n$n yükselmes$n$ kast ed$yorlar. Bu endeks doların altı
büyük küresel para b$r$m$ne karşı durumunu ölçer. Bu altı para b$r$m$ $se euro, Japon yen$,
İng$l$z sterl$n$, Kanada doları, İsv$çre frangı ve İsveç kronudur. Aslında bu para b$r$mler$n$n
heps$ üzer$nde az ya da çok enflasyon var. Yan$ heps$ gerçek hayatta kullanılan mal ve
h$zmetler karşısında değer kaybed$yor. Dolar arttı ded$kler$ zaman aslında olan doların mal
ve h$zmetler karşısında değer kazanması değ$l. Sadece gerçek ürünler karşısında bu altı
para b$r$m$nden daha yavaş değer kaybetmes$!

Gerçekte ne kadar büyük olursa olsun bu küresel para b$r$mler$n$n heps$ mal ve h$zmetler
karşısında değer y$t$r$yor. Adeta güneşte bırakılmış dondurma g$b$ er$yorlar. Çünkü ABD
1971’de dolar ve altın bağını tamamen kopardı. O tar$he kadar ABD doları bell$ b$r f$yattan
altına, d$ğer tüm para b$r$mler$ de dolara bağlıydı. Amer$ka bağlantıyı kes$nce tüm d$ğer
para b$r$mler$n$n de altın $le bağı yan$ altın $le konulmuş sınırı tamamen yok oldu. Böylece
tar$hte $lk defa bütün dünya b$r sınırsız para deney$ne g$rm$ş oldu.

Graf$kler $le daha net b$r şek$lde anlayab$l$rs$n$z. Aşağıdak$ $lk graf$kte ABD Dolarının
gerçek ürün ve h$zmetler karşısında satın alma gücünü, devlet$n kuruluşundan $t$baren
görüyorsunuz.

1
(Graf$k 1)

Bu graf$kte 1914’e kadar dolar b$r şek$lde altına bağlıydı. O nedenle satın alma gücünde
dalgalanmalar vardı. B$r artıyor b$r düşüyordu.

İk$nc$ graf$k $se 1914 sonrasını göster$yor. Yan$ dolar ve altın bağının önce yavaş yavaş
sonra tamamen koparıldığı dönem. Aşağıda $nceleyeb$l$rs$n$z.

(Graf$k 2)

2
İk$nc$ graf$kte görünmeyen 1871-1914 dönem$nde tüm dünya para b$r$mler$ g$b$ dolar da
%100 altın karşılığı basılab$l$yordu. B$r başka dey$şle merkez bankaları kasalarında bulunan
altının değer$ neyse ancak o kadar kıymette kağıt para basab$l$yordu. 1914 Başında ABD
bu oranı %40’a düşürdü. 1944’te Oranı kaldırdı ancak doların altına mecbur$ dönüşümünü
korudu. 1971’de $se Doların altına zorunlu konvert$b$l$tes$n$ de tamamen ortadan kaldırdı.
İşte altın sınırının kaldırıldığı süreçler$n başladığı 1914’ten $t$baren doların gerçek mal ve
h$zmetler karşısında sürekl$ değer kaybett$ğ$n$ görüyoruz. Yan$ dolar sınırsız b$r para
b$r$m$ne dönüşürken, ekonom$de mal ve h$zmet üret$m$nde gerçekleşt$r$len artışdan çok
daha hızlı b$r şek$lde dolar üret$ld$. Da$ma ekonom$k büyüme hızından daha hızlı para
basıldığı $ç$n sürekl$ enflasyon meydana geld$ ve dolar değer y$t$rd$. Zaten graf$k açıkça
göster$yor: Amer$kan Doları 1914 başından $t$baren satın alma gücünün %95’$nden
fazlasını kaybetm$ş.

B$r başka anlatım $le özell$kle 1971’den sonra tüm dünya para b$r$mler$ tamamen sınırsız
hale geld$. Öyle $se heps$ gerçek mal ve h$zmetler karşısında devamlı değer kaybed$yor.
Dolar arttı ded$kler$ zaman sadece doların d$ğer altı para b$r$m$nden daha yavaş değer
kaybetmes$n$ anlatmış oluyorlar. Gerçekte ne dolar, ne euro, ne yen, ne sterl$n, ne Kanada
doları, ne İsveç kronu ne de başka b$r para b$r$m$, h$çb$r$ ekonom$de üret$len mal ve
h$zmetler karşısında uzun vadel$ ve anlamlı şek$lde değer kazanamaz. Çünkü heps$
merkez bankaları tarafından sürekl$, herhang$ b$r sınırlama olmadan bedavaya üret$l$p
p$yasaya boca ed$l$yor. Artık kağıt basma $le f$lan da uğraşmıyorlar; 1-2 b$lg$sayar tuşuna
basmaları yeterl$.

Bu durumda yurt $ç$nde ya da yurtdışında doların ya da herhang$ b$r para b$r$m$n$n

artışından bahsetmek son derece kom$k ve büyük b$r yalan. Mevcut sınırsız para
s$stem$n$n devamından yana olan Amer$kalı ya da uluslararası aktörler ve tab$ çıkarları
onlarla b$rl$kte olan b$r takım f$nansçılar, bankacılar ya da medya mensupları, dolar sınırsız
üret$l$rken ve aslında sürekl$ değer y$t$r$rken zaman zaman ‘dolar artıyor’ d$yerek sank$
ABD doları hala kuvvetl$ b$r rezerv paraymış g$b$ b$r algı oluşturuyorlar.

B$r an her gün gerçeğ$ söyled$kler$n$ düşünün: “Dolar mesela 1 bardak kahve karşısında
bugün de değer kaybett$, bu hafta da değer y$t$rd$, bu ayı da eks$de kapattı. Dolar b$r
bardak kahve karşısında onca fa$z artışına rağmen bu yıl da şu kadar düştü…” Ne olurdu?
K$msen$n dolara karşı güven$ kalmazdı değ$l m$?

Uzun vadede gerçek mal ve h$zmetlere karşı sadece sınırlı olan para b$r$mler$ değer
kazanab$l$r. Çünkü ekonom$ büyüdükçe bu sınırlı varlıkların m$ktarı genelde o hızda
artamaz. Buyrun graf$klerde görel$m:

Sınırlı paralarla $lg$l$ $lk graf$kte altının nasıl uzun vadede dolar karşısında sürekl$ değer
kazandığını açıkça göreb$l$rs$n$z:

3
(Graf$k 3)

Bu da gümüş, elbette durum pek farklı değ$l.

(Graf$k 4)

4
Ve yen$ sınırlı para B$tco$n. 2009 Başlarında çalışmaya başladı. 2010’da İlk kez kr$ptopara
borsaları açıldığında 0,25 dolara b$tco$n almak mümkündü. (1) Bugün düşmüş f$yatı 17 b$n
dolar. Yan$ 12 yılda dolar karşısında 68 b$n kat yüksel$ş yapmış. Graf$kte sürekl$ ve hızlı
değer artışı açıkça görülüyor.

(Graf$k 5)

Başlangıçta söyled$ğ$m g$b$ dolar artıyor olsaydı f$yatların düşüyor olması gerek$rd$. ABD
merkez bankası Fed 2022 yılında müth$ş b$r daraltıcı para pol$t$kası uyguladı. Sonuç olarak
dolar DXY Endeks$’nde hızla yükseld$. Ama soruyorum: Amer$ka’da ya da dünyanın başka
b$r yer$nde f$yatların c$dd$ şek$lde düşdüğüne şah$t oldunuz mu? Dolar artıyor olsa, güçlü
şek$lde değer kazanıyor olsa, mal ve h$zmet f$yatlarının da boşluğa bırakılmış taş g$b$
düşmes$, çakılması gerekmez m$yd$?

Aks$ne, bu durum dolarda değ$l sınırlı paralarda görülüyor. Özell$kle de en yen$ devreye
g$ren ve bu nedenle en hızlı değer kazanan b$tco$nde. Örneğ$n 22 Mayıs 2010’da b$tco$n
tar$hte $lk kez gerçek b$r malın satın alımında kullanıldı. 2 Adet p$zza 10 b$n b$tco$ne el
değ$şt$rd$. O dönemde bu p$zzaların dolar f$yatı $se 25 dolardı. (2) Günümüze geld$ğ$m$zde
bu 2 p$zzanın dolar f$yatı resm$ enflasyon oranlarına göre b$le 25’ten 34,11 dolara yükseld$.
(3) Oysa aynı p$zzaların b$tco$n f$yatı 10 b$n’den 0,002 b$tco$n c$varına düştü!

5
Daha pahalı b$r ürünle örnek verel$m. Mesela 2022 model b$r Ferrar$ 296 GTB spor
arabanın f$yatı bugün 322 b$n 986 dolar. (4) Aynı araç Mayıs 2010’da var olsaydı, resm$
ABD enflasyonuna göre, f$yatı 236 b$n 723 dolar olurdu. Oysa bu aracın b$tco$n f$yatı
2010-2022 arasında yaklaşık 947 b$n b$tco$nden, sadece 19 b$tco$ne düşerd$! Hang$s$
boşluğa bırakılmış taş g$b$ çakılmış? Yan$ hang$s$ müth$ş güçlüymüş?

P$zza f$yatlarına dönüp duruma b$r de altın $le bakalım. 22 Mayıs 2010’da altının onsu 1179
dolardı. (5) Bugün $se ben bu yazıyı kaleme alırken 1872 dolar. Resm$ ABD enflasyonunu
da $ş$n $ç$ne kattığımızda, 22 Mayıs 2010’da $k$ p$zzanın altın f$yatı 0,0212 ons $ken bugün
0,0182 onsa düşmüş. Gördüğünüz g$b$ b$tco$n ve altın gerçek ürünlere karşı sürekl$ değer
kazanıyor oysa dolar hızla değer kaybed$yor.

Açık gerçeklere rağmen, bugün telev$zyonu açtığınızda, gazete okuduğunuzda ya da

sosyal medyaya baktığınızda ne görüyorsunuz: “B$tco$n öldü, altın eh $şte zaten senelerd$r
aynı yerde. Ama dolar, uçtu g$tt$.” Hatta dolar b$raz DXY’de yüksels$n bazıları hemen
‘Alm$ghty Dollar’ d$yor. Yan$ ‘Ulu, her şeye gücü yeten dolar’. Utanmasalar Allah d$yecekler.

H$tler’$n meşhur propaganda bakanı Joseph Goebbels’e atfed$len b$r söz vardır:

“Yalan ne kadar büyük olursa, $nanan o kadar çok olur“…

Kaynaklar:

(1) https://www.statmuse.com/money/ask/b$tco$n+pr$ce+2010

(2) https://www.$nvestoped$a.com/news/b$tco$n-p$zza-day-celebrat$ng-20-m$ll$on-p$zza-
order/

(3) https://data.bls.gov/cg$-b$n/cp$calc.pl?cost1=100&year1=200901&year2=202210

(4) https://www.ferrar$lakeforest.com/2022-ferrar$-296-gtb-pr$ce/

(5) https://sdbull$on.com/gold-pr$ces-2010

En son gel$şmelerden haberdar olmak $ç$n Tw!tter hesabımızı ve Telegram kanalımızı

tak$p edeb$l$rs$n$z.

ERKAN ÖZ