OMSCHAKELING VAN VERDEDIGEN NAAR AANVALLEN

Geen elftal in de Premier League heeft dit seizoen zo vaak gescoord uit de omschakeling van verdedigen naar aanvallen
als Liverpool. Heel vreemd is dat niet, want Jürgen Klopp beschikt met Mohamed Salah en Sadio Mané over twee van de
snelste aanvallers ter wereld. Zij werken tijdens counters bijzonder effectief samen met Roberto Firmino. De Braziliaanse
spits is vaak het eerste station in een succesvolle tegenaanval door de bal opzij te leggen naar Salah of Mané op volle
snelheid. Daarnaast toont Firmino zich altijd bereid om in de eindfase een gat te trekken voor een ploeggenoot door weg
te bewegen bij de situatie.
'Hoe ik onze counters coach? Dat is niet zo gecompliceerd. We hebben de juiste spelers. Daarmee doel ik niet alleen op
hun snelheid, maar ook op de wil om afstanden te overbruggen. Iedereen weet dat Roberto Firmino niet zo snel is als
Mohamed Salah of Sadio Mané, maar op het juiste moment is hij waar hij moet zijn. Dat komt omdat hij daar wil zijn met
iedere vezel in zijn lichaam. We hebben een aantal van dit soort spelers. Maar natuurlijk trainen we hierop. We zouden
gek zijn als we dat niet zouden doen.'

AANVALLEN
Liverpool wordt vaak omschreven als een pressingploeg, maar het is wel een pressingploeg die vaak de bal in zijn bezit
heeft. Liverpool benadert gemiddeldes van zestig procent balbezit en in de Premier League scoort alleen het
oppermachtige Manchester City nog vaker uit open spel. The Reds hebben een elftal dat verzorgd wil opbouwen van
achteruit en op die manier tot kansen en doelpunten komt.
In een typische Liverpool-aanval gaat de bal langzaam rond, tot een speler vanuit de laatste lijn een linie overslaat en
plots alle aanvallers in beweging komen. Dit soort ritmewisselingen zijn kenmerkend voor het offensieve spel onder Klopp:
korte passes worden afgewisseld met directe ballen achter de laatste lijn of tussen de linies. Onder druk aarzelt Liverpool
niet om snel de weg naar voren te zoeken en te gaan spelen vanuit de tweede bal.
Liverpool benut de aanvallende situaties deels om zich voor te bereiden op omschakelmomenten. Wanneer het
bijvoorbeeld niet lukt om na balwinst direct diepte te zoeken, temporiseert de ploeg door achterin rond te spelen en het
elftal de tijd te geven om terug te komen in een stabiele organisatie. Liverpool bouwt op vanuit een 3+1-structuur. De
invulling van deze structuur verschilt voortdurend. Soms zakt verdedigende middenvelder Jordan Henderson uit tussen de
centrale verdedigers. Soms duikt hij op naast de centrale verdedigers. Soms is het James Milner of Emre Can die vanuit
het middenveld terugzakt naast de verdedigers. Andere keren staat een van de backs hoog en ondersteunt de ander het
centrum. Hierdoor heeft Liverpool veel beweging in het aanvalsspel, maar is tegelijkertijd de organisatie achter de bal
altijd op orde.

Schema 3+1 structuur

Vanuit de 3+1-structuur zoekt Liverpool naar twee soorten passes: een gerichte pass achter de laatste lijn van de
tegenstander of een strakke pass naar een speler die vrijkomt tussen de defensie en het middenveld van de
tegenstander. Het getik in de achterhoede is vooral bedoeld om de tegenstander uit de tent te lokken, waardoor een van
deze passes gegeven kan worden. Ook alle loopacties zijn hierop gericht. Salah en Mané proberen de laatste lijn van de
opponent vaak naar achteren te drukken met diepteloopacties. Medespelers proberen vervolgens vrij te komen in de
ruimtes die hierdoor ontstaan tussen de linies. Bij Liverpool is er geen focus op het bezetten van ruimtes, maar op het
openmaken van ruimtes.
Schema foto 2
De bezetting in de as is cruciaal om het aanvalsspel van Liverpool tot een succes te maken. Salah en Mané beginnen
vanuit de binnenkant, waardoor de organisatie rondom de bal op orde is zodra een splijtende pass tussen de linies
gegeven wordt. Salah en Mané mogen wel uitwijken naar de vleugel, maar ze moeten daar niet op voorhand al staan.
Liverpool bouwt op een combinatie van creativiteit in de voorhoede en voorspelbare organisatie in de achterhoede, wat
moet leiden tot veel dynamiek en variatie in het aanvallen. Zoals Klopp het zelf verwoordt in Monday Night Football: 'Ik
denk eerlijk gezegd niet na over de vraag of wij met een échte spits spelen of met een valse nummer negen. Al onze
spelers moeten in het strafschopgebied van de tegenstander opduiken wanneer dat mogelijk is.'
Deze offensieve vrijheid is tegelijkertijd de kracht en de zwakte van Liverpool. Tegen opponenten die proberen om ver
van hun eigen doel te spelen, is de voorhoede van The Reds nauwelijks te stoppen. Tegenstanders die zich ingraven en
zich niet laten verleiden om ruimtes weg te geven, leggen daarentegen regelmatig de aanvalsmachine plat.

OMSCHAKELING VAN AANVALLEN NAAR VERDEDIGEN

De gegenpressing van Liverpool is eerder een mindset dan een uitgewerkte tactiek. Tijdens het aanvallen treft Liverpool
weliswaar voorbereidingen door de ruimtes klein te houden en bezetting te hebben in de as en achter de bal, maar dat is
wat anders dan voorgeschreven regels. Liverpool streeft in principe net als tijdens het reguliere verdedigen naar twee-
tegen-één-situaties met bescherming van een speler erachter, maar in de complexe realiteit is dat niet altijd haalbaar. Aan
het achterliggende principe van direct drukzetten bij balverlies, mag echter geen enkele speler tornen. Zelfs sterspelers
als Mohamed Salah en Sadio Mané moeten in die situaties vuile meters maken.
Het eerste doel van Liverpool met de gegenpressing is het terugveroveren van de bal. Hiervoor is het noodzakelijk dat de
spelers rondom de bal de druk maximaal opvoeren en dat de rest van het elftal het veld klein maakt, zodat het moeilijker
wordt om onder de druk uit te spelen en het spel te verplaatsen. In de meeste gevallen is de organisatie in balbezit goed
genoeg om dit voor elkaar te krijgen.
Als Liverpool niet direct het balbezit terug kan winnen, wordt de opdracht op het tempo uit de tegenaanval te halen.
Vooral de centrale verdedigers en de verdedigende middenvelders moeten het inzicht hebben om te herkennen wanneer
het niet langer verstandig is om massaal door te jagen. Zij moeten dan zorgen dat de tegenstander aan de bal geen
diepte kan zoeken, zodat ploeggenoten de tijd krijgen om terug te komen in een stabiele organisatie. Dit luistert uiteraard
bijzonder nauw.

De reden dat Liverpool een van de beste teams ter wereld is in de omschakeling van aanvallen naar verdedigen, valt
vooral te zoeken in de trainingsarbeid die hierin gestoken wordt. In iedere oefening bouwt Klopp met zijn staf
omschakelmomenten in, waardoor het direct jagen bij balverlies een tweede natuur wordt voor zijn spelers. Bovendien
cultiveert Klopp dit gewenste gedrag door als een maniak tekeer te gaan langs de lijn. Geen enkele Liverpool-speler krijgt
de gelegenheid om te ontsnappen aan zijn verantwoordelijkheden. Dat valt ook op in de dingen die Klopp zegt in de
media. Als de pers hem vraagt naar de bloedvorm van Salah, wijst hij op de arbeid die Mané en Firmino in zijn rug
verrichten om een stabiele organisatie te behouden.
Gegenpressing is niet iets wat je één keer benoemt in de bespreking op de wedstrijddag: het moet onderdeel van je
systeem zijn tijdens iedere actie. Alleen dan kan Liverpool winnen van teams met meer geld en de fans op Anfield geven
wat ze zoeken: een van de mooiste ervaringen die ze ooit beleefd hebben.
SAMENVATTING:

 Jürgen Klopp gebruikt bij Liverpool zes spelprincipes

 In de omschakeling bij balverlies moet iedere Liverpool-speler meedoen aan de gegenpressing
 Verdedigend ligt de focus op zonedekking en zijn de spelers altijd klaar om te pressen
 Klopp gelooft heilig in gevarieerd aanvalsspel, waarbij spelers in positie komen in plaats van in positie staan.
 Klopp maakt onderscheid in drie verdedigende blokken: hoog, middelhoog en laag.
 Bij balwinst zoekt Liverpool direct naar diepte.
 Klopp bouwt op vanuit een 3+1-structuur, waardoor Liverpool zowel variatie als stabiliteit heeft in de
restverdediging
 Liverpool creëert ritmewisselingen door het overslaan van linies en diepte achter de laatste lijn

Counterpressing engels

Er zijn een aantal aspecten die moeten worden geïmplementeerd voor een nauwkeurige Gegenpressing. Het blokkeren
van het midden van het veld is belangrijk voor een succesvolle implementatie. In het midden van het veld heeft de
tegenstander meer opties als het gaat om rotatie, gezichtsveld en passen. Zelfs als een speler een boog maakt om een
kant van het veld te blokkeren, heeft de tegenstander de andere hele helft van het veld om mee te werken. Idealiter wordt
de tegenstander die de bal herstelt, gedwongen in de richting van de zijlijn of terug naar zijn eigen doel en weg van het
midden van het veld. Daar zal hij geen kans hebben om te roteren en zijn keuzes zullen beperkt zijn, wat hem ook zal
beroven van de meest effectieve en snelste weg naar het doel, aangezien een tegenaanval langer zal duren. Idealiter
wordt de tegenstander vanuit het midden omsingeld, waardoor hij wordt gedwongen om achterwaarts of vierkant te
passen en hem zo te isoleren van zijn teamgenoten. Dit roept natuurlijk de vraag op wie uiteindelijk de bal heeft
gewonnen. Sommige teams proberen alleen de tegenstander op de bal af te snijden en hem passief aan te vallen. Dat is
goed, want één wordt niet uitgespeeld en de dichtstbijzijnde drukker heeft de kans om de bal terug te winnen. Maar
tegelijkertijd kunnen de tegenstanders vrij bewegen, het spel vertragen en meer opties voor zichzelf genereren. Een
andere mogelijkheid is om direct op de baldrager te rennen; de tegenstander wordt gewoon zo agressief mogelijk
ingedrukt, men vertraagt niet eerst of stelt de onheilspellende "basketbalafstand" vast bij het uitdagen voor de bal.
Hierdoor heeft de tegenstander minder tijd, ligt het tempo hoger en kun je agressiever aanvallen. Tegelijkertijd zul je de
uitdaging vaker verliezen, uitgespeeld worden of fouten begaan.
Een laatste methode is om opzettelijk langs de tegenstander te rennen. De tegenstander wordt niet afgeremd, maar de
eerste tegendrukker is niet van plan de bal te winnen. Hij hoeft alleen de tegenstander af te staan en zijn eigen
oorspronkelijke positie in de schaduw te behouden. Als gevolg hiervan is het tempo hier extreem snel en zal de
tegenstander gedwongen worden tot een specifieke actie waarop het dringende team gemakkelijker kan reageren. De
volgende speler valt aan en kan dan gemakkelijker de bal winnen. Een interessante kanttekening: nadat de bal is
teruggevonden, kun je onmiddellijk een duidelijke pass spelen naar de speler die langs de tegenstander is gelopen.
“Clear” betekent hier dat de afstand geschikt is, ruimte wordt gewonnen en de teamgenoot uit de vorige situatie weet dat
hij voor een tegenstander staat.

Wat zijn de dekkingsvarianten?

Er zijn in principe vier tegendrukvarianten voor de verschillende dekkingen.
Bij man-georiënteerde Gegenpressing zoekt men naar een tegenstander om te dekken onmiddellijk nadat zijn team de bal
heeft verloren. Een speler rent naar voren, snijdt de tegenstander af en dwingt hem tot een vervolgactie. Meestal komt
een pass naar een speler en pas na de pass vindt het balherstel plaats. Alle passingsopties in de buurt moeten
onmiddellijk onder druk worden gezet, zodat de tegenstander niet vrij kan komen en aan de druk kan ontsnappen. FC
Bayern oefende deze stijl onder Jupp Heynckes.

Een andere optie is op speelruimte gerichte tegendruk. Hierbij wordt relatief weinig rekening gehouden met de
tegenstander. In plaats daarvan concentreert men zich op de baldrager, de bal zelf en de omgeving. Het hele team drukt
in de richting van de bal en streeft naar een zo groot mogelijke druk. Deze druk zou fouten moeten forceren, het team in
staat moeten stellen om de eerste dringende speler te dekken en te ondersteunen, en tegelijkertijd de nabijgelegen
passopties in hun dekkingsschaduw absorberen. Deze intense druk zorgt er vaak voor dat de tegenstander de bal
onmiddellijk verliest of lang trapt. BVB heeft deze stijl gebruikt onder Jürgen Klopp.
Bij het passeren van baangeoriënteerde tegendruk wordt de tegenstander ook onder druk gezet door een speler, maar
hier mag, net als bij de mensgerichte versie, de tegenstander de eerste pass maken. In tegenstelling tot de mensgerichte
tegendruk wordt de pasontvanger echter niet aangevallen, maar de pas zelf. Het doel is om tussen enkele tegenstanders
op te staan en vervolgens, nadat de bal is gepasseerd, de bal flexibel terug te krijgen, de pass te vangen of - als er iets
misgaat - twee mensen op de passontvanger te laten drukken. FC Barcelona gebruikte deze stijl vaak onder Pep
Guardiola.

4 volgens ajax in 70’s

Waarom is Gegenpressing belangrijk?

Het is duidelijk te zien dat Gegenpressing tactisch complex, moeilijk te perfectioneren en fysiek veeleisend is. De vraag is
natuurlijk waarom Gegenpressing moet worden beoefend en wat zijn de voordelen. De belangrijkste factor is defensieve
stabiliteit.

Defensieve stabiliteit!

In het moderne voetbal kunnen de meeste teams heel snel wisselen: de spelers sprinten met hoge snelheid naar voren,
de spelers aan de bal zijn technisch vaardig en kunnen met de bal aan hun voeten snel door ruimtes breken en goede
passes geven. De spelers worden ook tactisch getraind zodat de aanvallers of de vleugelspelers al op zoek zijn naar
ruimte om te exploiteren, wat de tegenaanval nog gevaarlijker maakt. Bovendien is het op het moment dat een team de
bal verliest dat ze ongeorganiseerd zijn, terwijl veel teams een filosofie van snelle, verticale overgangen hebben
ontwikkeld.

Als een team probeert zich terug te trekken in hun verdedigende posities, kan de tegenstander samen met hun terugtocht
het veld opgaan en snel ruimte winnen en gevaarlijke aanvallen uitvoeren. Gegenpressing drijft de tegenstander echter
achteruit en voorkomt dat. Het verhoogt daardoor de defensieve stabiliteit; met uitzondering van slechte implementaties
natuurlijk. Toch voorkomt Gegenpressing beide de tegenaanval van de oppositie en maakt ze het moeilijker om te worden
tegengegaan.

Voorkomen van verloren ruimte en een gebrek aan organisatie

Dit aspect gaat hand in hand met het eerste. Zelfs als je consequent de bal zou kunnen winnen op een vergelijkbaar
niveau als een goede Gegenpressing door je terug te trekken, zou het verlies van ruimte en organisatie niet voorkomen.
Nadat de bal is hersteld, zou je dieper en in een verdedigende vorm zijn. Het grote voordeel van Gegenpressing is dat de
bal normaal gesproken aanvallend en hoger op het veld wordt teruggevonden. Omdat je eerder in balbezit was, waren je
spelers gepositioneerd om aan te vallen. Een snel balherstel zorgt ervoor dat je weer kunt terugkeren naar je aanval.
Bovendien zal de oppositie vaak uitwaaieren en ruimte vrijmaken die voorheen niet beschikbaar was; deze synergie zorgt
voor het derde grote voordeel, de verhoogde aanvallende aanwezigheid.
Verbeterde overtreding!

Nadat de bal is gewonnen in hoge zones via Gegenpressing, kun je ofwel “counteren” of “gegenkontern” tegen een team
dat net in voorwaartse versnelling is geschakeld. Ze zullen slecht gevormd zijn in een ongeschikte Dynamik, omdat ze
een brede en diepe formatie willen vestigen uit een smalle; terwijl je team tegelijkertijd compact is rond de bal.

Terwijl het tempo van de overgangen van de tegenstander wordt verpest en je team in een meer voordelige vorm is (zie
punt 2), kun je de terugtrekkende tegenstander onmiddellijk aanvallen of de bal hoger op het veld laten circuleren. Het is
niet voor niets dat Jürgen Klopp Gegenpressing de "beste spelmaker ter wereld" heeft genoemd. Waarom werkt
Gegenpressing? Het zou voor coaches van belang moeten zijn waarom Gegenpressing überhaupt werkt. Het is belangrijk
dat uw team de “eerste stap” in Gegenpressing zet. Als je terugvalt of je terugtrekt, kan de tegenstander proactief zijn
terwijl je team reactief wordt. Dus je moet de keuzes van de tegenstander volgen in plaats van je eigen keuzes te maken.
Het voordeel van het nemen van de eerste beslissing en de eerste stap is dat je de regels bepaalt en specifieke
structuren kunt spelen. Het stelt u ook in een betere positie om te handelen en te bepalen wat u vervolgens moet doen.
De exacte toepassing is dan slechts een kwestie van implementatie; het grootste voordeel is de 'eerste stap'. Dat het niet
alleen in theorie maar ook in de praktijk functioneert en gewoon een motorisch en technisch aspect is, is cruciaal. De
tegenstander moet tijdens het herstel van de bal overwegen hoe hij moet aanvallen. Dit varieert van het bekijken van de
situatie en het zoeken naar passmogelijkheden, tot het feit dat hij de bal de eerste keer moet hanteren bij het ontvangen -
wat soms zelfs moeilijker en technisch gecompliceerder is dan het krijgen van een moeilijke en harde pass. Het kost tijd
om in een geschikte positie te komen om deze bal te hanteren (inclusief het nemen van de beslissing) en kan worden
benut door een snelle, agressieve tegendruk. Er is nauwelijks een moment waarop een individuele speler meer geneigd is
om te drukken dan onmiddellijk na het winnen van de bal. En dat is het grote geheim van het succes van Gegenpressing.

Gegenpressing

Gegenpressing is het meest effectief met een front drie die bijzonder snel en fit zijn, maar ook creatief genoeg zijn om
fouten te verzilveren met een beslissende pass of een klinische finish.

Het is echter niet alleen de voorste die een rol speelt in het gegenpress-systeem. Het hele team moet correct
gepositioneerd zijn om de pers vanaf de voorkant te ondersteunen door mogelijke passopties voor de tegenstander met
de bal te sluiten. Een deel van de gedachte achter deze unitaire persing is dat het team dat drukt meer opties geeft in de
tegenaanval die voortkomt uit de tegenpers. Dus als de vleugelverdedigers Andy Robertson en Trent Alexander Arnold
omhoog worden geduwd, zijn ze beter geplaatst om verwoestende voorzetten te spelen zodra de bal is teruggewonnen.